September 2004 Jutta Jaeger
new TEI header; typed text - structural tagging completed - no semantic tagging - Morpheus spell check performed
07/2007 Reinhard Gruhl
title page and B 6 (no. 14) added; some corrections inserted

image: s001

PHRYX AESOPUS HABITU POETICO HIERONYMI OSII TYRIGETAE PROFESSORIS IN ACADEmia Ienensi Publici, P. C. ET C.P. ACCESSIT EIUSDEM PENE ARGUmenti pugna Ranarum et Murium translata ex Homero. Item: Carmen Poeticae celebrans dignitatem: [Gap desc: sign of the printer] Cum Gratia et Privilegio Caes. Maiest. FRANCOFURTI AD MOENUM, M.D.LXXIIII.

image: s002

AD BENEVOLUM LECTOREM Kilianus Han Typographus.

QUISQUIS noscere [transcriber, in the print: nosere] Fabulas iocosas
Aesopi cupis. hunc novum libellum
Limatum, nitidum, eruditulumque
Exili tibi compara moneta,
Quo nec tersior est, venustiorque,
Nec iucundior est, facetiorve,
Seu purum inspicias stilum latinum,
Seu tu bestiolas leges loquentes.
Quin et sensiculis scatens amoenis,
Ut vita instituenda cuique monstrat,
Hunc ne barbarus ore Zoilaeo
Pinset, deprimet, atque lancinabit:
Hunc vel religiosuli probabunt,
Qui fracti piceo caput cucullo
Ipsis sunt Cymicis severiores.
Nullos quippe docet feros amores.
Vel (quae laedere testulam iuventa
Possent) illecebras licentiores.
Sed quid plura moror? Libellus iste
Prorsus nobilis, elegans, latinus,
Horarum est simul omnium Libellus:

FINIS.

page 2, image: s003

ANTIQUA NOBILITATE GENERIS, DOCTRINA, ET VIRTUTE CONSPICUIS ADOLESCENTIbus, Ludolpho, item Geberhardo, atque Ludolpho. Item Geberhardo, et Guolphango Friderico, patruelibus et fratribus, ab Alvensleven, etc. Item Conrado, et Geberhardo a Meiendorff, etc. Saxonib. Nobilissimorumque Virorum virtute, doctrina, pietate, et confessione veritatis caelestis praestantium, D. Ludolphi, D. Ioachimi, et D. Valentini ab Alvensleven, etc. et D. Andreae Meiendorfii, etc. filiis D.D. Maecenatibus atque Patronis suis perpetua fide et observantia colendis, S. P. D.

ELEGIA DEDICATORIA.

EST Phrygis Aesopi sic admirata vetustas,
Ut sat laude vehi posse negaret, opus.
Mortalem varie vitam quo bruta figurant,
Auspice sunt illis haec simulacra Deo.
Gallus iners gemmae neglectu pingitur ales,
Ingenuae stolidis temnitur artis bonos.

image: s004
Reddit, agant qui nil sincero pectore, Vulpes,

Est quibus insidias res operosa sequi.
Magnanimi pingunt heroum facta Leones,

Ignavos referens omen Asellus habet.
Nullaque non nostros signant animalia mores,

Trux natura Lupo, sed sua mitis Qui.
Sus notat immundis gaudentem sordibus uti,

Stulta superborum crimina signat Equus.
Qui praesepe, Boves arcens Canis inde, tuetur,

Invida mens quorum gaudeat esse, refert.
At desertricem sociorum transfuga turbam,

Cui solet esse vagae nocte volatus, avis.
Indulgere gulae gaudentum Corvus imago est,

Ast epopam [perhaps: epopem] fetens stercus adumbrat homo.
Mille Viae, per quas est informanda iuventus,

Quam facit ut Phoebo militet artis amor.
Saepe figuratis est maxima gratia dictis,

Ut magis acceptos reddit aroma cibum.
Adficit invento sollerti fabula mentes,

Est quae picturae multa monentis opus.
Omnibus haec ideo figmenta probata fuerunt

Temporibus, genio non cecidere suo.
Urbs Oratores cum dedere iussa fuisset,

Subiecti Graiis [Reg: Graecis] quae caput orbis erat:
Forsan alexandro fieri cogente senatum,

In genus hoc hominum cui gravis ira fuit:
Imaque probaret idem, qui nobilis arte magister

Orandi, nec non nomine clarus erat:

page 3, image: s005
Non hoc facundi Demosthenis ora ferebant,

Eloquii vires exserit ille sui:
Orat, ut attendant, quos urbs habet Attica, cives,

Et iam more suo publica verba facit:
Narrat Oues olim persuasas fraude Luporum

Non sensisse feros credulitate dolos.
Obtulerant leges ineundi foedere pacem,

Si velit has Ouium turba subire, Lupi:
Si removere Canes, quis [Orig: queis] hae custodibus uti

Consuerint, pacti conditione velint.
Illa dolis credunt promissa carere Luporum,

Atque parum cautae decipiuntur Oues.
Destituente canum quia septa, gregemque trucidant

Praesidion, quos non arcet, ut ante, Lupi.
Ille manere refert ita dira pericula cives,

Si, quod Rex Macedo flagitet, esse velint.
Dicitur audito mox hoc mutata voluntas

Civibus, et Regi spes sua vana fuit.
Enarrata movet sic illis fabula mentes,

Ne, quod decrerant [Orig: decrêrant] , exsequerentur opus.
His persuadendi commentis mira facultas,

Apposito si sint illa relata modo.
Tertius est nobis qui iure Lutherus Elias,

Laudibus Aesopi nobile vexit opus.
Nil post sacra ferens extare volumina scripto

Doctius hoc scenae quo fera munus obit.
Maxima Pieridu memini quoque fama melanchthon

Iudicio quali tale probarit opus.

image: s006
Non intermisso fabellas more monebat

Ipse legi, tritas redderet ille labor.
Formandis equidem non moribus aptior ars est,

Esse solent tali quam documenta modo.
In speculo formae sese ceu reddit imago,

Fabula sic mores ingeniosa refert.
Inde quidem doctos semper celebrasse videmus

Haec inventa coli digna putata viros.
Quin simulacra Deo sunt auspice plurima rerum,

Quae tacite casu de graviore monent.
Noah [Orig: Noha] quod explorans freta deferventia Corvum

Mittit, et illa redux esse recusat avis:
Naturam profugi signant haec omina [printer, in the print: omnia] coetus,

Quo solet offendi deficiente Deus.
At Domino Ramum quae missa reportat Olivae,

Ad Christum reduces laeta columba notat.
Sic Esaias, verso sic nomine Paulus,

Cum prius odissent, excoluere Deum.
Sic Rex Isaides, sic editus, Amone princeps

Iosias redeunt ad pietatis opus.
At non desertam Corvi redeuntis ad arcam

Non resipiscentes facta notare liquet.
Errorum tales Servetus, et Arius oestro,

Impia quo rapti dogmata uterque serunt.
Tales, qui gaudent Epicuri moribus omnes,

Et quibus a vero mens aliena Deo est.
Qui desertorem referunt hoc nomine Corvum,

Qui profugo nun quam more redire parat.

page 4, image: s007
Ingluvie vix est insignior ulla volucrum,

Vox etiam saevam dira fatetur avem.
Alitis illa refert ventrem curantis imago,

Qui turpi gaudent usque vacare gulae.
Quos ventri natos, genioque probaverit horum

Vita, voluptates usque parata sequi.
Obvia multa sacros lustranti talia libros,

Quae simulacra notent, quo moveamur, erunt.
His affine potest aenigma fuisse videri,

Manu idem olim quale dedisse ferunt.
Dixerat:ecce cibos comedentem gignere vidi,

Deque sui fortem reddere parte favos.
Hoc quid erat, tecto docte nisi ludere sensis,

Verba figurato quem tibi more notant.
Enascuntur apum putri de carne Leonum,

Res ea doctrinam mira latenter habet.
Est, examen apum mire solet unde renasci

Iure Leo nobis Filius ipse Dei.
Qui moriens vitam nobis, veramque salutem

Reddit, et ut pateant caelica regna facit.
His gaudere Deum verborum multa figuris

Dicta probent, vatum quae liber omnis habet.
Ut velut illecebris doctrinae accendat amorem

Ille suae, quae nos una beare potest.
Magna figuratis ergo cum gratia dictis

Subsit, et utilitas his sua magna iocis:
Hos sua forte meos laus est mansura labores,

In pretio sollers fabula donec erit.

image: s008
Sunt Phrygis Aesopi Latio mihi reddita versu,

Quae figmenta legi dulce reliquit opus.
In quibus humani redduntur imagine mores,

Ingeniis praebent quam tibi bruta suis.
Inde peti possunt praecepta regentia vitam,

Inde ferant animo quae sapientis opem.
Inde peti Latio dicendi more loquelae

His poterunt, linguae qui sua dona colunt.
Et quas orandi mos usurpare figuras,

Hic exempla suo viva colore dabunt.
Fabula colloquiis si mixta sit inter amicos

Comiter, inque loco, non ea laude caret.
Narrantem placidis quia moribus arguit uti,

Et nota prudentem nuntiat illa virum.
Ut si Mercurio supplex ceu fecerit olim,

Commemores hominum pravaque facta notes:
Qui miser esuriem, paupertatemque ferebat,

Tristis Atlantiadem forte petebat opem.
Ut peregrinanti sibi Merces offerat orat,

Quas via carpenti praebeat illud iter.
Velleque dimidio divum donare recepit,

Hoc, ait, auctori munere gratus ero.
Dum prece iam dicta cum spe sic pergit eundo

Atque viam gressu non remorante legit:
Hoc plenos fructu, quem gignit Amygdalus arbor,

Auspice mox calathos invenit ille Deo.
Hoc avido quamvis non respondere videtur

Munus, id haud pretii nullius esse videt.

page 5, image: s009
Consulit ille boni, quae nullo parta labore est,

Seu sumptu, mercem, nec mora laetus abit.
Inque forum properans, lucri quid ut inde reportet,

Has mercator opes expositurus erat.
At sese, huc propere dum pergit, Atlantius offert,

Et prius hanc praedam dividat ille, monet.
Promissi memorem fore sese rusticus inquit,

Et spem dimidii non sine fraude facit:
Nucleus est palmae divo datus, atque putamen,

Fertur amygdalinam [printer, in the print: amygdallam] quale referre nucem.
Hoc bona partiri cum Musis publica gaudent

More, penes quos sunt divitis orbis opes.
His legata sacros ut possideantur ad usus,

Largiri studiis hinc bona parva solent.
Talia non prodest tantum commenta referri,

Addat ut hinc linguae copia magna decus:
Iudicii multo quin vis operosior exit,

Cognitio rerum sic quoque gaudet ali.
Et lepor est per se mansueti pectoris index,

Quam sua virtutem gratia magna manet.
Haec illos, odii qui saepe furoribus ardent,

Lenit, et inter se conciliare solet.
Maestitiam pellens haec gaudia saepe reducit,

Affectuque novo cedat ut ira facit.
Haec ergo figmenta legi dignissima credant,

Qui studiis norunt esse vacare suum.
Qualia multa meis sunt illustrata Camanis,

Quae fame fuerint forte perennis opus.

image: s010
Scripta parum magni Nasonis ut aemula condam,

Illa tamen genio non caritura puto.
Emensi tandem tumidas sumus aequoris undas,

Crediderant cuius se mea vela vadis.
Hoc cum condiderim multum sudante cerebro,

Non breve materiae divitioris opus:
Convenit huic quaeri, quorum inclita fama, patronos,

Digna puto magnis haec mea scripta viris.
Ut iactare mei vix possim carminis artem,

Nil argumento dulcius esse liquet.
Qui genus illustri pro gnati sanguine ducunt,

Ut mihi deligerem causa probanda fuit.
Qua nec pace magis gens est laudata, nec armis,

Saxoniae latas incolit illa plagas.
Ex hac nobilium claro sunt sanguine stirpes,

Inde patrocinii conciliemus opem.
Alvensleviacae clarissima stirpis origo,

A priscis celebri nomine pendet avis.
Huic generi praestans primordia praebuit Alvo,

Inclitus augustae gentis honore Comes.
Sustinet imperii molem quo Carolus aevo,

Quem merito Magnum nomine fama vocat.
Alvonem perhibent illos vixisse sub annos,

Saxona quem fortem facta fuisse probent.
Ille sub Ermfrido praeclaram principe laudem

Rege Tyringorum promeruisse potest.
Et Theodorico, foret hic cum motus in hostem,

Rege, potens illo Francica terra fuit.

page 6, image: s011
Hoc, quae gesta ferunt bellanti, claruit armis

Tempore, non vivax fama negare potest.
Ille suo dictam de nomine condidit arcem,

Hanc alvensleviam Saxonis ora vocat.
Nomine Saxonico tamquam tentoria dicas.

Alvoni quae sint aedificata suo.
Durat adhuc nostro non arx ignobilis aevo,

Urbs Madeburga suam qua dioecesin habet.
Haec auctore trahens illo celeberrima stirpem,

Egregie gestis claruit usque domus.
Aeternam peperere satis hinc bellica laudem,

Aeternam pariter facta togata viris.
Brandeburgiacae domui generosa probarunt

Pectora, res quoties iussit id ulla, manu.
Fortiter armari patriae pro laude solebant,

Cum foret huic socio Marte tuenda salus.
Sic servire togae prompti cum legibus essent,

Praesidio rebus tempora pacis erant [printer, in the print: erunt] .
Marchicus hoc verum non ipse negaverit orbis,

Hoc cari ducibus nomine cuius erant.
Alvensleviaci quoque nomine sanguinis Udo [printer, in the print: udo]

Vivit adhuc famae clarus honore suae.
Hildesiam felix qui rexit Episcopus urbem,

Quem probet haec magnum causa fuisse virum.
Sunt duo praterea, Bussones nomine dicunt,

Non quorum historiae nomina clara tacent.
Urbs, a vicinio [perhaps: vicinia] quae dicitur amnis Havelae

Monte colone tibi Marchice nota iacet.

image: s012
Munere defunctos hic olim antistitis aiunt

Ambos, historiae conscia fama refert.
Cultus uterque gravi doctrinae claruit usu,

Doctorumque uni Laurea parta fuit.
Egregiis se sic domus Alvenslevica factis

Reimari (dicunt hunc ita) iactat avi.
Dicitur adversos cum res ita ferret in hostes

Strenuus ille manu saepe probatus eques.
Henrici (numerant quem Quintum) Caesaris aevo

Vixit, et hunc contra praestitit acer opem.
In quem Saxonicae gentes cum bella moverent,

Hanc patriae fido iuvit amore manum.
A Guelphis silvam deducto nomine dicunt,

Hic commissa fero proelia Marte ferunt.
Cui vicina loco Mansfeldia clara metallis,

Hic tum qua cecidit dictus ab urbe Comes,
Annales porro dici quem nomine monstrant

Albertum memori durat in orbe decus.
Alvensleviacae qui gentis alumnus, honorem

Nunc etiam famae non morientis habet.
Bella Videbrando, socioque gerente Ludolpho,

Fertur is illorum castra secutus eques.
Unus in urbe facer, quam dictam a virgine tradunt,

Halboreostadii praeses at alter erat.
Fertur Otho princeps, et eadem ex stirpe Iohannes

Marchio quos hostes sustinuisse duos.
Praeterea laus est Friderico parta tropaeis,

Est quoque qui soboles huius alumna domus.

page 7, image: s013
Insignes meruit titulos cui bellica virtus,

Est sua nobilitas huic quibus aucta viro.
Tertius hanc etiam qui reddit origine stirpem,

Magna suae Busso pondera laudis habet.
Marchia tunc equitum quo dicitur usa magistro,

Opposuit patriam cum Pomeranus opem.
Alvensleviacam quod si velit ordine gentem

Verba ligans numeris Musa referre meis:
Ilias est magno sua condita qualis Homero,

Moliri temere tale viderer opus.
Hac ex stirpe frequens multis accrevit ab annis,

Posteritas illam longa secuta domum.
Caenobio decies sex uno fama sepultos,

Ex hac qui fuerint nobilitate, viros.
Coenobio, quod praebet adhuc tibi Marchicus orbis,

Illa Neostadium nomine terra vocat.
Hac Ioachime domo Clarissime nata propago,

Tu quoque cum magnos laude sequaris avos:
Et virtute mori tibi nescia nomina quaeras,

Fama tuo generi crescat avita facis:
Tuque Ludolphe pari praestans virtute quod ornas,

Stemma tuum magno dignus honore vir es.
Cuique Valention nomen fecere parentes,

Te pariter numquam laus moritur a manet.
Alvensleviaco vos cretos sanguine famam

Inde vigere suam Saxonis ora videt.
Huius enim splendore domus illustrat honores

Illa suos, patriae provenit inde decus.

image: s014
Saxona nobilium tellus sit ut inclita sedes,

Stemma tamen vestro clarius esse negem.
At virtute pari vos Meiendorfius aequat,

Quem Patriae Magnum res probat esse virum.
Ostentare potest, series quos longa ministrat,

Hic etiam priscae nobilitatis avos.
Quod vel coenobii tibi tecta vetusta probarint,

Sub Madeburgensi quae ditione iacent.
Meiendorfiaco sumptu quae structa fuerunt,

Nominis impositi quod ratione probem.
Maxima dona viros animi vos quattuor ornant,

Dona quid heroae talia laudis habent.
Nil conferre potest homini natura bonorum,

Esse quod in vobis non sua signa probent.
Virtutes alias operosa magistra gubernat,

Et studio pietas usque vigere facit.
Religio magni quae Zelo adserta Lutheri est,

Hac vobis equidem nil prius esse liquet.
Cuius sincere qui traderet ordine summam,

Dicitur a vobis editus esse liber.
Rettulit exacte puro qui dogmate formam,

Quae monstrata tibi Carole Quinte fuit.
Huic sua contulerant vestro suffragia scripto,

Salvificam qui tunc asseruere fidem.
O tales utinam nusquam desideret orbis,

Quam suus usque Deo proveheretur honos.
His sese Christi fulcirent regna patronis,

Praesidio quae nunc pene tenente carent.

image: s015
Quam sua florerent felicibus otia Musis,

Si facerent tales illa vigere viri.
Ut vos praesidio studiis nunc esse probarint,

Hoc quas largiri fine soletis, opes.
Esse bonas vobis curae convicerit artes

Fama probans doctis vos bene velle viris.
Idque, quod haud ullis vos parcere sumptibus aiunt,

Nobile quos studii forte requirat opus.
Fert Maecenatem quod fama fuisse Poetis,

Vos perhibere sibi hoc Saxonis ora potest.
Quos largita Dei vobis est gratia, natos

A teneris ratio fecit honesta coli.
Qui didicêre [Reg: didicere] domi cultis ubi moribus uti,

Et tyrociniis te coluêre [Reg: coluere] suis:
Mittitis hoc alio linguas doceantur, et artes,

Non humana quibus vita carere potest.
Alvensleviaci sic hanc misistis ad urbem

Nunc natos studiis ut sua dona colant.
Cogitis eximio quos hic parere magistro,

Hac vice quem fungi gratia vestra facit.
Huic Schlusselburgo cognomen, at exprimit idem

Nomine, tu Graiis [Reg: Graecis] quem Thrasibule sonas.
Quem fore praestantem iam pridem signa probarint;

Patria quo quondam gaudeat ora, virum.
Ingenii cui vim cum non natura negarit,

Quaesito studiis nomine Magnus erit.
Vindice quo quondam sinceros asseret usus

Religio scriptis culta Luthere tuis.

image: s016
Sic Meindorfi, reples qui laudibus orbem

Saxoniae, natis consulis ipse tuis.
Floret adhuc illis quoniam vernantibus aetas,

Erudit hos, docta qui valet arte, domi.
His vestris patriae clarissima lumina natis

Nuncupat haud parvi [Orig: parui] Musa laboris opus.
Aemula tantorum iuvenes o pectora patrum,

Carmine vestra cani nomina ferte meo.
Quam tituli vobis praebent, et nomen avorum,

Forte meo versu fama perennis erit.
Non hinc parva meis accedent pondera Musis,

Fecerit hoc vestrae nobilitatis honor.
At contra vos hinc non praemia parva manebunt,

Nescia floruerint nomina vestra mori.
Dum genus omne colunt latas animalia terras,

Quae facit humano fabula more loqui:
Forte domum vestram non ignoraverit orbis,

Maximus Europae qui regione iacet.
Nulla mori vestras facient oblivia laudes,

Illa suo genio gloria semper erit.
Hoc velit Omnipotens, vigor est suus unde Poetis,

Visque boni vivax carminis unde, Deus.

Vestrarum generositatum Studiosissimus Hieronymus Osius Tyrigeta ex oppido Tyringiae Slotheim.

page 9, image: s017

ELEGIA. AD NOBILISSIMUM OMNIUMQUE disciplinarum genere politissimum virum, Musarumque verum Maecenatem D. Conradum Weis [Orig: Vueis] , Patricium Francofortianum ad Moenum.

EX quo charta tuis mihi venit arata Camenis,
Annua sol peragens tempora fecit iter.
Quod non interea tibi carmina nostra remisi,
Haec mora culpari digna, fatebar, erat.
Sed data cum tibi sint missis responsa tabellis,
At tamen Aoniis quae caruere modis:
Serius hanc affert tibi quod mea Musa salutem
Non aegre iuvenis digne salute feres.
Non aegre iuvenis nostras tardasse [Reg: tardavisse] Camenas
Digne coli docti Vatis honore feres.
Quod facunda parum mea carmina laudibus effers
Ductus amore mei candide WEISSE facis.
Annumerant magnis quod me tua scripta Poetis,
Te nimio falli nempe favore probem [printer, in the print: prebem] .
Hanc tibi docte tamen culpam CONRADE remitto,
Commissam studio quam liquet esse mei [printer, in the print: meo] .
Sed quod amas OSIUM, potieris amore vicissim,
Sordidus in nullis rebus amicus ero.
Namque suis oculis ut neutrum viderit alter,
Ingenium [printer, in the print: Ingenio] videor mente videre tuum.

image: s018
Littera missa mihi Generosae mentis imago,

Indicium illa potest indolis esse tuae.
Quae tibi doctrinae partum velut arguit usum,

Sic probat humani pectoris esse decus.
Gratulor hoc ergo mihi nomine laetus amicum,

Doctus es, et placidae semina mentis alis.
Venerit ante meo fatali terminus aevo,

Desiero temere quam memor esse tui.
Salanam venias utinam semel hospes ad urbem,

Quo decet a nobis excipiere [printer, in the print: excipeere] modo.
Huius amicitiae quod te nunc nomine posco,

Hoc praestare velis fac mihi promptus opus.
Excudenda typis diversa poemata mitto,

Vestra hoc qui tractant artis in urbe viris.
Huius ut esse queam felici sidere voti

Compos, opem ne fac ferre gravere [printer, in the print: gravare] tuam.
Qua ratione tamen, quem mittimus, ille docebit,

Haec dedero praelis scripta premenda suis.
Hoc operae pridem mihi cum promiseris ultro

Esse nefas de te me dubitare putem.

T. [Abbr.: Tuus] praestantiae addictissimus Hieronymus Osius Professor Ienensis. Poeta L. a R. et I.

page 10, image: s019

AESOPUS HABITU POETICO.

GALLUS REPERTOR UNIONIS.

[Gap desc: illustration]

MORE fimeta suo cristatus ut eruit ales,
Invento cupiens se satiare cibo:
Repperit everso radiantem stercore gemmam,
Nulla tamen spes hinc utilitatis erat.
Cur ait hanc rem nos erat invenisse necesse,
Nil mihi quae prodest sit pretiosa licet.
Triticeo potiens grano quin laetior essem,
Gemma potest oculos pascere, nilque gulam.
Tollere quam nolim, quia nec decus addere novi
Huic ego, quique mihi quaeritur, usus abest.

image: s020
Quae petit, in neutro sic commoda percipit alter,

Nil ut ego huic prosim, me iuvat illa nihil.
Splendorem multis fortuna benignius offert,

Sed quo sustineant non didicere modo.
Quemque ipsi stolidis infamem reddere verbis,

Iudicioque rudi dedecorare solent.

LUPUS ET AGNA.

[Gap desc: illustration]

VIDIT Ovem liquidi sorbentem fluminis undae
Inferius stantem, quam stetit ipse, Lupus.
Iure volens ergo, si devoret, ille videri
Hoc fecisse, minax, fronteque torvus adest.
Cur, ait, hausturo puram mihi polluis undam,
Cur facis huc a te turbidus amnis eat?
Mene, ait Agna, tibi turbare probaveris undam,
Quam tamen huc prono flumine cursus agit?

page 11, image: s021
At maledicis enim, Lupus inquit, an excidit, a me

Ut tuus occiderit dilaniante pater?
Menses ante neci septem quem misimus, illi

Hanc sua perniciem lingua proterva tulit.
Non ego respondens tum subicit anxia vixi,

Usa sed hac frustra voce tuentis Ovis.
Ille negas vero late nudaris ut agros

Vernantes viridi gramine nuper, ait?
Agna probans falsum, caream cum dentibus, inquit,

Hoc a me fieri non potuisse liquet.
Cui Lupus: ut valeas satis ipsa dicacula verbis,

Nunc cenare tamen lautius ipse velim.
Sic ait, atque metu trepidantem corripit Agnam,

Et pascens avido devorat ore gulam.
Ut, quos oderunt, violent impune, tyrannis

Causa dari facili conditione solet.
Qui quaecumque volunt patrare licentius audent,

Illorum sceleri vel pudor omnis abest.

MUS ET RANA.

FERTUR amicitiae Mus olim nomine Ranam
Invitasse sequens tale favoris opus.
Inque penu duxisse repletum mollibus escis,
Quas varii generis copia magna dabat.
Hoc hilarem praesta te mi Ranuncule victu,
Conveniens genio qui sit, opinor, ait.
Non ego deese puto, fuerint quae grata palato,
Non tibi delectu, quam damus, esca caret.

image: s022
Invidet hanc Muri felicem perfida vitam

Rana, pari se non vivere sorte dolet.
Deliciis aegre fert hunc tam mollibus uti,

Carpere quas genio liberiore licet.
[Gap desc: illustration] Turpiter ille suos cum contabesceret artus,

Dum foret in limo vita terenda sibi.
Ergo fraude volens invisum perdere Murem,

Huic fore se gratam quae simularet, erat.
Mus conviva sibi dignetur ut esse vicissim

Orat, et huic blando sustinet ore loqui:
Ut tractare pari nequeam mi Muscule luxu,

At bona nostra tamen vise rogatus, ait.
Et tua non patiens cum sit natura natandi,

Ne quid aberrandi triste labore feras:
Ad calces (permitte) meos te fila ligabunt,

Sic ducere meam tutus in amne domum.

page 12, image: s023
Mus qui blanditias has fraude carere putabat,

Paret, et annecti se pede sponte sinit.
At ductrix imam subito periuro paludem,

Mure sibi parci Rana petente, subit.
Qui sero sapiens mediis ubi mergitur undis,

Suffocantis aquae vi periturus ait:
Mors impune licet me nunc indigna sequatur,

Est ultore tamen non caritura suo.
Sed lacrimosa trucem nil Ranam verba movebant,

Mus perit infestis praeda relictus aquis.
Nare videns paulo quem post exsangue cadaver

Milvius [perhaps: Milvus] , esuriem ventre ferente rapit.
Et simul, annectunt Muri quam vincula, Ranam,

Saeva pari quam vi dilaniavit avis.
Non impune diu scelerati crimine gaudent,

Mox subit ultorem poena professa Deum,
Seditione movent dum mutua proelia cives,

Hostibus externis hinc via facta patet.
Fatalem commissa luunt atrocia poenam,

Qui necis auctorem puniat, alter erit.

EADEM ALTERA.

RANA ferox agili bellum cum Mure gerebat,
Vincendi studio saevus uterque fuit.
Mus parit insidiis animosam vincere Ranam,
At quae non vinci viribus usa potest.
Saevit uterque suum sic dum securus in hostem,
Quo nihil excepto posse nocere putat:

image: s024
Improvisus adest, rapideque hos Milvius aufert,

Atque cibum rostro dilaniante facit.
Non scelerata diu poenas audacia vitat,

Quas solet illa graves, auspice ferre Deo.
Lite movent stulti dum bella domestica cives,

Hinc externus opem, qua valet hostis, habet.

DE CANE ET FRUSTO CARNIS.

[Gap desc: illustration]

ORE ferens carnem surreptam tranat ut undas,
Elabi cupiens hac ratione Canis:
Apparens sub aquis hunc frusti fallit imago,
Spes aliam carnem fingit avara dari.
Hinc avide captans vanam male providus umbram,
Quem vehit, e rictu perdit hiante cibum.
Temperat a studio sibi dum non caecus habendi,
Quas habet, has etiam perdit avarus opes.

page 13, image: s025
Sunt, qui possideant cum plurima, plura requirunt,

His explere famem copia nulla potest.

LEO, IUVENCA, CAPRA ET OVIS.

[Gap desc: illustration]

CAPRA, Iuvenca, Leo sociis conatibus ibant
Venatum, studio quos quoque iuvit Ovis.
Praeda frequens illo, cum parta labore fuisset,
Quatuor in partes illa dirempta fuit.
Quo facto, pars prima Leo mihi debita praedae,
Me quia praestantem nemo negarit, ait.
Sic etiam nobis tribuenda secunda videtur,
Roboris hanc merui conditione mei.
Et quia magna mihi vis est exhausta laborum,
Tertia nos etiam iure sequetur, ait.
Dixerit esse suam qui quartam, sentiet hostem
Me sibi, quod poenae triste probabit opus.

image: s026
Quid miserae facerent, hae cum sine viribus essent,

Sollicito mussant damna ferenda metu.
Audiat infestum quis confutare Leonem,

Verba quis irato non placitura loqui?
Qui ferus hac omnem praedam ratione tenebat.

Haec socio quamvis parta labore foret.
Quisquis amas aliquo iungi magnatibus usu,

Facta superba pati noveris esse tuum.
Est visum quaecumque gerunt impune potentes,

Qui negat illorum facta ferenda, premunt.

LUPUS ET GRUS.

[Gap desc: illustration]

OSSA vorante cavis in faucibus haeserat unum,
Hinc letale malum pene ferente Lupo.
Eximat inserto sibi ut ergo e gutture rostro
Ille Gruem blandis vocibus orat avem.

page 14, image: s026a
Quae spe promissae mercedis hiantibus effert

Faucibus os, facili remque labore gerit.
Officii sed fida sui quam cura fefellit,

Nam Lupus ex pacto praemia danda negat.
Illane parva tibi est, ait, hoc pro munere merces,

Quod caput e rictu viva patente refers?
Qui te difficiles vitârint [Reg: vitarint] auspice casus,

Rara tibi gratos hos probet esse fides.
Asservere suam qui te servante salutem,

Saepius ex illis gratia nulla redit.

AGRICOLA ET ANGUIS.

[Gap desc: illustration]

PENE necârat [Reg: necarat] hiems quem frigore, repperit Anguem
Rusticus, huic qui non ferre gravatur opem.
Fovit enim ille sinu, subterque recondidit alas
Sponte suas, studio non patiente mori.

image: s026b
Anguis ubi vires revocante calore recepit,

Et grave paulatim sensit abire gelu:
Auctorem meriti letali sauciat ictu,

Quique sibi vitam reddidit ille necat.
Ista mali reddunt pro fidis praemia factis,

Ut, cum profueris ipse, nocere velint.
A tristi servas cui tu discrimine vitam,

Ille tibi exitii perfidus auctor erit.

APER ET ASINUS.

[Gap desc: illustration]

VOCE rudebat iners turpes imitante cachinnos
Obvius in silvis forsan Asellus Apro:
Non dubitans blande quem compellare salutat,
Et salve clamans optime frater, ait.
Dic quibus in terris tibi contigit usque morari,
Non oculis longo tempore vise meis?

page 15, image: s027
Ecqua tibi nova digna meis sunt auribus, inquit,

Quae mihi quaerenti grata referre potes?
Quin operam deferre suam stolidissimus audet,

Utque quid officii se roget ille monet.
Insulsi nugis Aper irritatus Aselli

Quassat, ut indigne qui ferat illa, caput.
Istius ipse tamen fatui ne sanguine fauces

Polluero, sit ut hoc more molestus, ait.
Praeterit, indigne quamvis ea ferret, Asellum,

Ulciscique iram caede pepercit Aper.
Stultitiae veniam dare fas quandoque potentes,

Non cadit in magnos ira cruenta viros.
Non humiles temere iungi praestantibus ausint,

Ni mala reiecti ferre pudenda velint.

DUO MURES.

[Gap desc: illustration]

image: s028
RUSTICUS urbanum Mus ad convivia Murene

Scilicet agresti more futura vocat.
Inque suam nullo nitidam splendore cavernam

Ducit, et adventu laetior huius ovat.
Mox qui convivae vilem substravit avenam,

Pro molli fuit huic ille premenda toro.
Utque tenax rerum foret ille senilibus annis,

Sordidus hîc [Reg: hic] nullo sustinet esse modo.
Promit inops quamvis largo nunc omnia sumptu,

Hic quia quaesitis parcere turpe putat.
Quod sibi sollemnes pridem servarat ad usus,

Dicitur huic quoque Mus apposuisse cicer.
Arentes uvarum acinos, aliosque ministrat

Huic simul, et fruere his molliter hospes, ait,
Mox sale conditae pariter succidia carnis

Promitur, hoc luxu praebuit ille dapes.
Ut, si forte cibum quem Mus fastidiat hospes,

Mox queat huic alio nausea mota premi.
At Mus arrodens epulas conviva sedebat,

Ac gestu nimium teste superbus erat.
Dum vili lolio Mus, farreque vescitur hospes,

Dumque premens paleas assidet ille torum.
Nec tamen urbano studium, nec amica voluntas

Ruricolae, cui res tam sit egena, placet.
Quae silvas habitare tibi, montesque voluptas,

Curque, ait, hic cunctis sordide rebus eges?
Esse brevem vitae nobis animalibus usum,

An non in mentem saepe venire solet?

page 16, image: s029
Molliter omne tuum quod si transegeris aevum,

Hoc tamen exigui temporis esse liquet.
Concessos temere ne fac amiseris annos,

Namque a morte sequi gaudia nulla licet.
Quod famis, aut miserae si vitae taedia sentis,

Paenitet aut victus asperioris, ait:
Ad coetus hominum te mecum age confer in urbem,

Dives ubi rerum copia semper erit.
Teque sequetur ubi viventem summa voluptas,

Gaudia qua poteris semper alente frui.
Haec Murem monitis pareret ut ille movebant

Verba, vocas, quo nos sponte sequamur, ait.
Reptando veniunt ergo properanter ad urbem

Tempore, mortales quo tenet alta quies.
Et quo iam densis nox humida labitur umbris,

Ac medium cursu pene fatigat iter.
Iamque viri subeunt spatiosas divitis aedes,

Copia quas illi magna replerat opum.
Mus ubi, qui fuerat prognatus in urbe, manebat,

In loca venerunt illa referta cibis.
Hic super aurato componitur advena lecto,

Et qui purpureo tegmine stratus erat.
Cui de relliquiis bellissima quaeque ministrat

Hospes, in hoc quarum copia magna penu est.
Fecerat haud raras quas luce peracta priori

Cena, frui quo iam gaudet uterque cibo.
Grata legens avido convivae quaeque palato

His te pasce bonis largius, alter ait.

image: s030
Et tibi praecipue fore quae iucunda putabis,

Dilige, delectu non mea cena caret.
Hoc hilarem conviva dapum se praebuit usu,

Hos avide carpens ventre vorace cibos.
Optandamque refert hanc omni tempore vitam,

Ceu miseram contra devovet ille suam.
Sed quia forte fores motae iam cardine strident,

Atque audita canum vox, hominumque fuit:
Perculsi subito trepidant formidine Mures,

Discursuque sugam, si qua sit inde, parant.
Praecipue vero Mus, haec insueta quod essent,

Rusticus, exstinctum pene timore ferunt.
Ut siluere fores, sedataque turba quievit,

Ille tremens toto corpore maestus ait:
Non tua vita mihi placet his obnoxia curis,

Talibus use bonis urbis amice vale.
Quin ego frondentes silvas, montesque revisam,

Semper ab aerumnis his ubi tutus ero,
Erviliasque meas, tenuemque requirere victum

Praestiterit, turbent, quem mala nulla metu.
Namque inopem malim secure ducere vitam,

Quam trepidare metu sic ego dives opum.
Optima sorte sua contentum vivere res est,

Non mala divitiis rara subesse solent.
Fortunae caveas temere splendore moveri,

Ut curis ideo te patiare premi.
Cui datur in magno vivendi copia luxu,

Anxius ille gravi saepe labore gemet.

page 17, image: s031

AQUILA ET CORNIX.

[Gap desc: illustration]

SUBLIMEM vacuas concham fert ales in auras,
Armigeram summi quam Iovis esse ferunt.
Saepe suo tundens rostro quae frangere testam
Nititur, hanc frustra rem tamen illa facit.
Quam fraudare cibo cupiens volat obvia Cornix,
Et sine consilio nil hera cedit, ait.
Res decet arte geri, non possunt omnia vires,
Praecepti quoniam te meminisse puto:
Quam vi, consilio melius quod ligna secentur,
Quam vi, quod sit equum tutius arte regi.
Quam vi, nauta ratem felicius arte gubernat,
Cum fera ventorum vis tumefecit aquas.
Arte regens celeres, qui certat in aequore, currus,
Eripit huic palmam, qui minus arte valet.

image: s032
Ipsa cibo te non vi, sed ratione potiri

Posse, tenet clausum quem cava testa, putem.
In sublime tuo quare contende volatu,

Unde tibi rupem concha remissa petat.
Mox afflicta tibi scopulis ita testa fatiscet,

Quodque habet haec clausae carnis, aperta dabit.
Paret, ut usa dolo Cornicula suadet, in auras

Evolat, et concham desuper ire facit.
Hoc diffracta modo nudatam praebuit escam,

Qua fraudata tamen regia fertur avis.
Ante remetiri quia quam valet aeris auram,

Devorat his Cornix fraudibus usa cibum.
Quam vi consilio quondam maiora geruntur,

Hac quoque calliditas plus operosa valet.
Arx contra belli vim se quae clausa tuetur,

Capta dolis hosti saepe patere solet.
Sunt, animum simulent qui te fortasse iuvandi,

Sed sibi quo prosunt deinde, tibique nocent.

DE CORVO ET VULPE.

UNDE (latet) niveum raptarat Apollinis ales
Caseolum, rostro dulce tenebat onus.
Alta voraturum praedam mox excipit arbor,
Rem procul hanc Vulpes insidiosa notat.
Illa suam cupiens alienam reddere praedam,
Talibus alloquii fertur adorta dolis:
Quale tuae referunt decus, et quam nobile pennae,
Te tua formosam dona fatentur avem.

page 18, image: s033
Nam ne, quae celebrem reddunt te, cetera dicam,

Augurii laudem nomine clarus habes.
Quod reliquis si digna tibi virtutibus esset

Vox, volucrem summi non Iovis esse negem.
[Gap desc: illustration] Laudibus his oritur damnosa superbia Corvo,

Quae clamore sonos edat ut ille facit.
Caseus e rostro sic huius hiante cadebat,

Quo subito Vulpes laeta potita fuit.
Quae stolidum ridens errorem salsius, inquis,

Nil ego Corve, nisi cor tibi deesse putem.
Impostore capit si quem laudante voluptas,

Dignus, ut insidiis ille petatur, erit.
Laudantes temere quid agant circumspice verbis,

Fraus per blanditias credita saepe fuit.

LEO SENEX.

image: s034
VIX trahit aegra Leo sua membra senilibus annis,

Viribus amissis non, velut ante, viget.
Cetera nil ideo quem tunc animalia curant,

Infestare modis omnibus ausa senem.
Sic ut Asellus iners quoque bestia calce feriret,

Robore tutandi se nihil ille valet.
[Gap desc: illustration] Cui movet haec magnos fortuna ferenda dolores,

Quod se vis odii vexet acerba senem.
Quaeque metu cuius fera robustissima quondam

Paverit, haud ullis ausa nocere modis.
Robore confecto, cum se nunc dira sequantur

Probra, gravi quae nunc plena dolore ferat.
Publicus officii si quos geris auctor honores,

Fac ut in hac talem te statione geras:
Ne fortuna suum cum sit mutata tenorem,

Te merito vexent ausa nefanda tuo.

page 19, image: s035

ASINUS ET CATULUS.

[Gap desc: illustration]

ESSE videbat herum Catulo delirus amicum,
Qui stolidi pecoris crimen Asellus habet;
Saepius huic recipi gremio cum cerneret illum,
Sperat idem stulte posse licere sibi.
Assultaret hero persuasit inepta cupido,
Iamque ad blanditias ingeniosus erat.
Sed movet usus herum perverso more placendi,
Corrigat ut stultum fustibus huius opus.
Quod natura negat, non affectare labores,
Non hanc ex facili dissimulare licet.
Persequere officio, non hoc qui ferre recusent,
Invitis operam parce probare tuam.

LEO ET MUSCULUS.

image: s036
EXERCERET iners hîc [Reg: hic] cum lascivia Mures,

Fessa fovebat ubi membra sopore Leo:
Sic egêre [Reg: egere] suis incursibus acriter unum,

Impetus in dorsum ferret ut iste ferae.
[Gap desc: illustration] Qui iam captus ubi sentire pericula coepit,

Anxia pro vitae verba salute facit:
Excusare parum quia provida facta laborat,

Imprudens veniam culpa meretur, ait.
Ausa Leo quamvis aegre temeraria ferret,

Qui tamen hunc venia prosequeretur, erat.
Durior ulcisci contemptam noluit auctor

Bestiolam, cui non parcere turpe putat.
Vestigaret ubi parvo post tempore praedam,

Incidit in laqueos, qui latuere, Leo.
Hi simul astrinxere feris rugitibus auras

Implevisse pavens dicitur ille metu.

page 20, image: s037
Hauserat aure sonos Mus quem dimiserat ultro

Ante Leo, sese huc ocius ille tulit.
Implicuisse videns qui vincula dira Leonem,

Quo duce salva sibi vita relicta foret:
Huic ut pro meritis aliquo respondeat usu,

Qua celer arte potest, ferre laborat opem.
Cui corrosa suis laxantur retia filis,

Exemptoque Leo corpore liber abit.
Ne quem, sit quamvis huic parva potentia, temnas,

Ferre suam quondam scit quoque parvus opem.

CORVUS.

[Gap desc: illustration]

VEXARENT morbi cum saeva pericula Corvum,
Spes sua cui vitae paene caduca fuit:
Pro me mater, ait, divos venerabere votis,
Addereque his lacrimis experiere modum.

image: s038
Cui sic fata parens: ego nullo numine sperem

Admittente meas posse valere preces.
Quod tu non veritus sis exercere rapinas,

Victima Diis quoties ulla cremata fuit.
Pluribus obfuerit qui, dum sors laeta manebat,

Rebus in adversis ecquis adesse volet?

HIRUNDO ET AVICULAE.

[Gap desc: illustration]

EST sata cum quondam lini seges, huius Hirundo
Semen ut eruerent cauta monebat aves.
Quod foret inde nocens generi ventura volucrum
Herba, nisi mox hoc erueretur humo.
Sed quia verba fidem stolidis non illa merentur,
Quae nihil inde mali posse venire putant.
Rursus ut enatam tenere iam consulit herbam
Evellant, monitu proficiente nihil,

page 21, image: s039
E silvis igitur stultas exosa volucres,

Ad coetus hominum provida migrat avis.
At de maturo fierent cum retia lino,

Pennigerum mox est poena secuta genus.
Stultitiam sero cui correxere dolores,

Se quia nunc frustra desipuisse videt.
Consilio parere bono qui respuit olim,

Hoc mala neglecto tristia ferre solet.

DE RANIS ET IOVE.

[Gap desc: illustration]

A Iove cum peterent communi nomine Ranae,
Ut rex flumineis praeficeretur aquis.
Ille trabem medias vastam deiecit in undas,
Quo sonitu Ranas obstupuisse ferunt.
Quid tamen acciderit speculando scire laborant,
Nilque nisi lignum futile nare vident.

image: s040
In quod subsiliunt tandem, regemque salutant,

Nec sine contemptu tale sequuntur opus.
Tunc immisit aquis gaudentem Iuppiter anguem,

Hydron ab hac causa lingua Pelasga vocat.
Coepit is assidue captas quia mandere Ranas,

Stultitiae sero paenituisse potest.
Libertatis iners dulcem qui respuit usum,

Servo more pati res erit aequa iugum.

MILVUS ET COLUMBAE.

[Gap desc: illustration]

ACCIPITREM Milui iunxere timore Columbae
Praesidii saevam spe potioris avem.
Qui simul est admissus, in has saevire videri
Iure volens, fidas esse negabat aves.
Inque columbari strages hinc edita maior,
Quam Milui poterat vi foris ulla dari.

page 22, image: s041
Parce tuam, qui sunt crudeles credere vitam,

Praesidia ex illis esse cruenta solent.

FUR ET CANIS.

[Gap desc: illustration]

FUR placare Canem latrantem nocte laborat,
Quem putat oblato velle silere cibo.
Cui Canis ut nunc sim pastu satiatus herili,
Non parce soleo munere cuius ali:
Insidiose domum si te spoliante tacerem,
Unde cibum vacuo postmodo ventre petam?
Aversere dolos fac impostoris et artes,
Blanditiis raro noris inesse fidem.
Consilium specta, non facta tegentia fraudem,
Arte scit insidiis ille vacare suis.

SCROFA.

image: s042
ANXIA vicino partu dum Scrofa laborat,

Obstetricis opem ferre volente Lupo:
Hoc praesente suos non audens edere fetus,

Quin obstetricem tu mihi quaeris, ait?
[Gap desc: illustration] Namque ministerio non enixura virili

Uti, sollicito mota pudore velim.
Sic abeunte Lupo loca cum iam tuta petisset,

Edita mox soboles huic numerosa fuit.
Iamque revertentem non deridere veretur

Deceptum stolida credulitate Lupum.
Convenit eludi fallacibus artibus artes,

Fallere conantem fraude repelle, licet.

MONS PARTURIENS.

VISUS erat gravidum prae se mons ferre tumorem,
Ominaque in gemitu parturientis erant.

page 23, image: s043
Maximus unde metu mortales terror agebat,

Monstra verebantur ne qua stupenda daret.
Qui dum signa pavent instare monentia partum

Qui caret ostento, Musculus inde venit.
[Gap desc: illustration] Sic his anxietas in risum versa quievit,

Quodque metu vano non caruere, pudet.
Saepius eventu fore quae miranda videntur,

Ridiculo nil his fine subesse liquet.

CANIS SENEX.

ACER, et ante alios venandi strennuus [Reg: strenuus] usu
Scilicet usus hero fertur amante Canis.
At cum deficerent hunc aegro corpore vires,
Membraque prae senio debiliora forent:
Hos poscebat heri tamen inclementia cursus,
Quos rapide poterat iunior ille sequi.

image: s044
Cessantemque minis non tantum urgere solebat,

Addere sed verbis verbera saepe suis.
Cui Canis, orta tibi cur mox oblivia nostri

Sunt meriti, tractas cur ita saevus, ait?
[Gap desc: illustration] Cum nunc desierim prodesse, prioribus annis

Quam merui, nobis gratia nulla redit.
Non meminere diu, sibi quae benefecerit alter,

Mortales, mens his tam sua prava subest.

LEPORES ET RANAE.

QUODAM in conventu conquestos duriter aiunt,
De vitae Lepores conditione suae.
Quod se vexarent hominesque, feraeque rapinis,
Et praedam peterent, efficerentque cibum.
Vis quod odora canum premat, infestaeque volucres,
Bestiaque omnis ali viscere nata petat.

page 24, image: s045
Velle receperunt leto finire laborem,

Pressa vel assidue quo sua vita gemat.
Namque mori satius, quam sic formidine duci,

Quamque malis dempto fine pavere putant.
[Gap desc: illustration] Sic fore cum cuncti communi voce probassent,

Maturare iuvat flebile mortis opus.
Proxima praecipites ad stagna feruntur, ut undis

Immersos rapidae strangulet humor aquae.
At Ranae quoniam ripae latuere per herbas,

Mox in aquas Leporum desiluere metu.
Unus ibi o socii reliquis cordatior inquit,

State, nec hoc pacto pergite velle mori.
Nam, quae nos etiam metuant, animalia vivunt,

Causa mali nobis plus probat illa pati.
Afflictis mala saepe levant aliena dolorem,

Adversae socios sortis habere iuvat.

image: s046
Vexet ut humanam fortuna miserrima vitam,

Nemo tamen mavult, quam mala ferre, mori.

EADEM ALITER.

CUM pavidi silvis Lepores stridentibus essent,
Praecipiti cursu deseruere locum.
Desiluere metu sed Ranae cuius in undas,
Dicitur alta palus esse morata sugam.
Tunc, ita si celeres sumus, aevo grandior inquit,
Murmura cur silvae non timuisse pudet?
Saepe cient animo subeunda pericula vires,
Et mala, quid valeat quemque ferenda docent.

LUPUS ET HAEDUS.

[Gap desc: illustration]

CAPRA exire volens in pascua praecipit Haedo,
Audeat ut caulae non aperire fores.

page 25, image: s047
Discedente Lupus qua se mox voce parentem

Exili simulans insidiator adest.
Et clausas aperire fores iubet obice praedo,

At subolens fraudem providus Haedus ait:
Barba nulla carens admitti bestia nobis

Debet, id hinc peregre iussit itura parens.
Crata Deo pietas revereri iussa parentum,

Praemia non unquam cui sua deesse sinit.

CERVUS ET OVIS.

[Gap desc: illustration]

POSCIT Ovem frumenta sibi ceu debita Cervus,
Idque Lupo verum teste probare cupit.
Non negat illa metu quae se debere pericli,
Quo daret, indici tunc sibi passa diem.
Quo veniente moram solvendi ferre recusat
Cervus, et instando strenuus urget Ovem.

image: s048
Quae tibi frumentum granaria Cerve ministrent,

Copia cum nobis nulla sit huius, ait.
Tunc Lupus: an fassam mihi te debere negabis,

Quoque dares, ultro te statuisse diem?
Illa, Lupo praesente quidem debere fatebar,

Quod pro pelle mea sollicitarer, ait.
Quae vi, quaeque metu quisquam cogente recepit,

Iure retractari non prohibente licet.

ANGUIS ET AGRICOLA.

[Gap desc: illustration]

QUAE fuit Agricolae tecto vicina, cavernam
Dicitur Anguis atrox incoluisse suam.
Quem non provisum premeret cum calce coloni
Filius, hunc ictum dira venena necant.
Conscius admissi dehinc irrepsisse cavernam
Dicitur, et poenae delituisse metu.
Iam pueri, magnos quia ceperat inde dolores,
Se parat ultorem caede probare pater.

page 26, image: s049
Arripit ingenti vindictae ardore bipennem,

Dirus ubi serpens deliter antra petit.
Ad quorum fauces exspectat ut hauriat ictu

Hunc prorepentem, si sinat inde metus.
At memorem facti, grave quod commiserat, Anguem,

Exeat ut caute, provida cura iubet.
Qui capite elato dum vix apparuit, ictu

Hunc haurire viro maximus ardor erat.
Sed quia vindictae iubet importuna cupido

Festinare, refert ille repente caput.
Pressa fuga vis est, saxoque impacta bipennis,

Irae tam valide fecit adacta notam.
Coniuge post hortante ferum placaret ut Anguem,

Moriger huic prompta mente maritus erat.
Qui cum pane salem ponens mox ante cavernam

Linque specum serpens pax nova fiet, ait.
Qui, pax nulla quidem tecum durabilis, inquit,

Esse mihi hac rerum conditione potest.
Dum manet, ossa cubant quo nati exsanguia, bustum,

Dumque notam plagae saxa minacis habent.
Quae nocuere, horum tunc saepe recurrit imago,

Si non indicium, quo monearis, abest.
Ardens vindictae nec desinet ante cupido,

Invisi quam sunt signa remota mali.

VULPES ET CICONIA.

INVITATA bonis a Vulpe Ciconia verbis
Hoc derisa dolo credula fertur avis:

image: s050
Vulpes huic pando ius apposuisse catillo

Dicitur, hac utens fraude fefellit avem.
Ore cibos avido quae protinus ipsa ligurit,

Perque iocum volucri tu quoque dicit edas.
[Gap desc: illustration] Hortaturque boni praesentem consulat escam,

Atque frui lauto gaudeat illa cibo.
Quo tulit hanc placide derisa Ciconia fraudem,

Quid faceret? gestu dissimulante fuit.
Nil, ait, est equidem quod iure requirere possim,

Non ego sat laute cuncta parata negem.
Sed te pro meritis ut gratia digna sequatur,

Ad cenam venies luce sequente meam.
Cui quid ludificans tali Vulpecula sumptu

Est opus? hunc fieri ne patiamur, ait.
Tunc cur difficilem te praebes? annue nobis,

Sic fieri, par est, callida dixit avis.

page 27, image: s051
Huic operam quamvis alii promisimus, hospes

Esse tamen Vulpes, nunc tibi digner, ait.
Tunc abit, angusto, vitrumque Ciconia collo

Comparat, et lautis replet inane cibis.
Hoc Vulpi, cum cena suam iam protulit horam

Apposuisse dolum dicitur ulta dolo.
Prae reliquis bellas glutivit edacius escas

Ipsa, sed hoc usu Vulpe carente cibi.
Quo temere vesci deceptam saepe monebat,

Compensata pari fraus ita fraude fuit.
Hic abiens ergo meriti sibi conscia Vulpes,

Nil equidem, de quo iure queramur, ait.
Namque volunt alios qui fallere, fraude laborent

Saepe necesse, premi convenit arte dolos.
Impostura suis auctoribus officit olim,

Saepe volens alios laedere, damna tulit.

VULPES.

IN fabricam Vulpes irrepens invenit illic
Effigies, formae quae variantis erant.
Est contemplantem quas mira secuta voluptas,
Diversas specie dulce videre fuit.
Hanc tamen effigies inprimis una iuvabat,
Virgineum facie rettulit illa decus.
Accedens hanc alloquio dignatur amico,
Verbaque blanditias experientis habet.
Quod tamen haec gestu caret usque moventis imago,
Nempe ferens Vulpes impatienter ait:

image: s052
Hanc est effigiem cur tanta secuta venustas,

Cui facies cerebro tam speciosa caret?
[Gap desc: illustration] Sunt quos eximii commendent corporis artus,

At vitio> stolidae mentis hebere solent.

DE CORNICE SUPERBIENTE aliarum avium plumis.

DE grege collectas avium Cornicula pennas,
Quondam aptare suis futilis audet avis.
Ob varios est quae iam facta superba colores,
Et prae se volucrum sprevit inepta genus.
Sed quia forte suam pennam cognovit hirundo,
Advolat, et fastus alitis osa rapit.
Quo facto reliquae pariter non demere cessant
Quisque suam (faciant ira lacessit) aves.

page 28, image: s053
Sic ubi furtivis nudata coloribus esset,

Turpia ridiculam damna sequuntur avem.
[Gap desc: illustration] Commendicatam speciem cito damna sequuntur,

Non nativa brevi tempore forma perit.

MUSCA ET FORMICA.

MUSCA laboriferae sese ignavissima praefert
Formicae, cui sic verba superba facit:
Aspice quam vilem tua te natura crearit,
Cum modo nata cavis sis habitare locis.
Semper humi reptas, tenuemque requirere victum
Difficili sudans usque labore soles.
In sublime ferant cum me pernicius alae,
Me quoties avium more volare iuvat.
Regi amensa dapes, argentea pocula praebent
Dulce merum, lautis vescor ubique cibis.

image: s054
Purpureisque mihi stratis de nocte cubandi

Mos est, haec dici vita beata potest.
Saepe puellarum quia mollibus oscula figo

Blanda genis, hac est re quoque dulce frui.
[Gap desc: illustration] Hanc ut iactantem stolide formica refutet,

Quin illam reliquis laudibus addis, ait?
Improbitas odio tua quod vel ubique laboret,

Teque petant variis damna timenda modis?
Namque flabella solent, et dira venena parari,

Ut te conficiant, seu procul inde fugent.
Nec, tibi quae falso tamen esse beata videtur,

Anni ni modico tempore vita manet.
Sol dum fervet, ovas vescens vitalibus auris,

Occidis hiberno frigore prona mori.
At nimii me non urgent aestate labores,

Ut secura gelu sit redeunte quies.

page 29, image: s055
Dicere cui mos est, quae vult, quae respuat, audit,

Et maledicenti qui maledicat, erit.
Non ali quem reddunt mox commoda parva beatum,

Quem mala nulla premunt magna, beatus erit.

RANA CREPANS.

[Gap desc: illustration]

EXaequare Bovem, quem corpore vidit opimo,
Rana volens tali rem ratione gerit:
Incipit in rugas contractam tendere pellem
Ille suam, tauro par ita, dixit, ero.
Sic inflaret ubi iam sese, quaerit an aequet
Pene Bovem, soboles, fallere mater, ait.
Nondum aequata tibi Tauri quia maxima moles,
A qua te multum res sat abesse probat.
Rana tenax coepti tunc se vehementius inflat,
Iamque Bovem num sit pene secuta, rogat.

image: s056
Unus ibi, quamvis mea te matercula rumpas,

Non tamen hunc aeques corpore, pullus ait.
Qui magis, ac valeant, excellere forte laborent.

Stulta sequi Ranae facta crepantis amant.

LUPUS ET ASINUS.

[Gap desc: illustration]

QUEM videt in pratis pascentem, saevus Asello,
Imminet instituens dilaniare Lupus.
Extrahat ante tamen sibi spinam exorat Asellus,
In pede quae fixa huic posteriore fuit.
His cum post Asinum verbis persuasus abiret,
Illo pene necem percutiente tulit.
Stratus humi, est ubi iam vertigo mota cerebro,
Ut fuga mox Asino tuta sit inde facit.
Ad sese rediens tandem Lupus, arte coquendi
Cum valeam, medicam cur profitebar, ait?

page 30, image: s057
Hanc, quam quisque tenet, temere si deserit artem,

Exercens aliam damna pudenda feret.

ASINUS ET EQUUS.

[Gap desc: illustration]

CORPORIS eximii felix est visus Asello,
Quod parce domino non aleretur Equus.
Cum viles paleas sibi vix alimenta ministret,
Qui tamen assiduo more fatiget, herus,
At cum bella novis exorta tumultibus essent,
Ad fera ab armato est proelia ductus Equus.
Post varios pugnae qui laesus ab hoste labores,
Exition tandem flebiliore perit.
Ista videns Asinus, quam duxerat ante beatum,
Tam miserum [printer, in the print: miseram] re nunc indice sentit Equum.
Splendida saepe gravi discrimine vita laborat,
Optima sors igitur, quae mediocris, erit.

image: s058

VESPERTILIO TRANSFUGA.

[Gap desc: illustration]

CUM grege pennigero bellum crudele gerebant,
Ut premerent hostes cetera bruta suos.
Gens avium fore visa suis erat hostibus impar,
Hinc Vespertilio transfuga facta fuit.
Eventum exspectans ea neutram callida partem
Iuverat, at iungi nunc fuit ausa feris.
Sed quia iam volucres Aquilae virtute triumphant,
Coepit ad illarum mox revolare gregem.
Quae nudata suis ideo ceu transfuga pennis,
A convictu avium iure repulsa fuit.
Estque ad nocturnos merito damnata volatus,
Perfidiae poenas has dare fertur avis.
Deficit a sociis quisquis desertor ad hostes,
Quem fugias omni tempore, dignus erit.

page 31, image: s059

LUPUS ET VULPES.

[Gap desc: illustration]

MAgna coacta Lupo cum praeda fuisset in antrum,
Venit ad hunc Vulpes blandius usa dolis:
Gratulor adventu quod te dignata secundo
Sit fortuna, bonam quam tibi laetor ait.
Nam socium longo quod te non tempore vidi,
Haec mora me merito sollicitasse potest.
His sibi blanditiis quid praedae quaerere Vulpem
Coniciens, bene se res Lupus, inquit, habet.
At tibi nulla tamen pars est allata ferinae,
Ut tibi prospicerem copia nulla fuit.
Sic derisa gravem Vulpi spes commovet iram,
Vindictae cupidam res docet illa dolum.
Haud mora, pastorem Vulpes accedit, et heus tu,
Praemia pro facto quae mihi dixit erunt?

image: s060
Si gregis usque tui quem res satis arguit hostem,

Forte tuae capient me faciente manus.
Promittente gregum custode vel omnia Vulpes,

Non nisi caseolos hîc [Reg: hic] sibi pacta fuit.
Iamque Lupi ferro cinctum deducit ad antrum,

Bellua cui facili victa labore fuit.
Proditionis erant quoque cui promissa, petentem

Praemia mox Vulpem fraude perire facit.
Exagitare feras docti curavit adessent

Tempore, quo Vulpes iussa venire fuit.
Obicit his illam, quae cum iam capta videret

Tristibus insidiis esse perire suum:
Iudicis illa Dei lex, ut cum perditus alter

Sit mihi fraude, malum flebile fraude feram.
Invidus ipse sibi quandoque miserrima pestis,

Et male, vita malum quem probat esse, perit.

LUPUS ET HIRCUS.

INSECTANTE Lupo fugientem protinus Hircum
Aeriis rupes excipit alta iugis.
Obsedisse ferunt hanc illum longius hostem,
Depulit inde tamen non toleranda fames.
Illa facultatem quaerendi praebuit Hirco
Non procul hinc gelidas amnis euntis aquas.
Apparent fluvii sed cui procera sub undis
Cornua, quaeque levem reddere crura valent.
Quae contemplantem est iam mira secuta voluptas,
Nunc fugisse Lupum qui sibi turpe putat.

page 32, image: s061
Sed nimis incautum dum visa moratur imago,

Non observato praeda fit ille Lupo.
[Gap desc: illustration] Clam subit, et frustra clamantem parce trucidat,

Iamque cibum diro faucibus ore facit.
Stultitiae meritas luit usque superbia poenas,

Nil minus hoc vicio scit quia ferre Deus.

EADEM FABULA SIMILI PRORSUS sensu de Cervo laudante cornua sua.

APPARENT Cervo vitreis ramosa sub undis,
Cornua, laudari posse sat illa negat.
At fuga per densam cum duceret anxia silvam,
Plus quam profuerint illa, nocere videt.
Devovet haec ergo, et iam crura fugacia laudat,
Quae robusta parum dixerat ante sibi.

image: s062
Non, quae pulchra tibi sint, esse potissima credas,

Sed quibus utilitas maior inesse solet.

VIPERA, SEU FELIS.

[Gap desc: illustration]

EXcusoris iners fabricam qui irrepserat, Anguis
Lingere iam limam, quam dabat illa, parat.
Saucia lambendo cui lingua cruore madebat,
Spem de successu res ea falsa facit.
Facta putans a se duro quia vulnera ferro
Pergit, et haud limae, sed sibi stulta nocet.
Lingendi non ante facit temeraria finem,
Hoc absumpta modo quam sibi lingua fuit.
Sunt sua quos adeo facit insanire cupido,
Ut soleant ipsi rebus obesse suis.

LUPORUM ET OVIUM PAX.

page 33, image: s063
CUM saevis infesta Lupis en bella gerebant,

Quas satiata canum turba iuvabat, Oves.
Saepe pares illis hae, saepe fuere priores,

Spes ita vincendi fertur adempta Lupis.
[Gap desc: illustration] Unde petituros has certo foedere pacem,

Mittunt, conditio fraude nec illa caret.
Obsidibus stat utrinque [perhaps: utrique] datis componere litem,

Dicitur hos Ovium turba dedisse Canes.
Econtra [Reg: Contra] catulos ipsae accepere Luporum,

Iureque iurando pax renovata fuit.
At cum simplicitas omnem secura timorem,

Lanigero pecori demeret, atque metum:
More suoque truces ulularent forte Luporum

Iam Catuli, temere pax violata fuit.
Nam finxere Lupi causamque viamque nocendi,

Quod violavissent foedera pacis Oves.

image: s064
Et quod rupissent Ovium crudelia pacem,

Patribus haud quaquam facta ferenda Lupis.
Iamque impune carent omni quae praeside, perdunt,

Membraque mox harum dilaniata vorant.
Praesidio quorum saevos eludimus hostes,

Fas erit hos studio conveniente coli.
Quaque repulsuri vim quondam possumus uti,

Hac ne destitui nos patiamur ope.

SECURIS ET LIGNATOR.

[Gap desc: illustration]

SYLVA novae capulum dabat exorante securi
Lignatore sui causa dolenda mali.
Nam simul huic datus est oleastri stipes ad usum,
Hoc instructa suum est orsa securis opus.
Qua silvam populans caedendo strennuus [Reg: strenuus] instat,
Arbor eum truncans gnaviter omne nemus.

page 34, image: s065
Fraxinus a quercu tum sic vicina monetur,

Fortibus haec animis damna ferenda soror:
Cogimur auctores quoniam nos esse fateri,

Nolle sit haec ergo non tolerare pudor.
In sese quicumque suos armaverit hostes,

Exitii causam moverit ipse sui.

VENTER ET MEMBRA.

[Gap desc: illustration]

POSSE ministerio nostro indignantia speras
Membra cibo dicunt improbe Venter ali?
Non ita fiet, amas sudantibus otia nobis,
Fas erit idcirco destituare cibis.
At dum Membra negant alimentum inprovida Ventri,
Corporis hinc virtus facta caduca fuit.
Paenitet invidiae sic Membra dolentia sero,
Est quibus hoc ausu vita coacta mori.

image: s066
Seditiosa gravi damno discordia cives

Afficit, his sociam cum fera turbat opem.

SIMIUS ET VULPES.

[Gap desc: illustration]

O mea da nobis Vulpecula, Simius inquit,
Particulam caudae, cui grave pendet onus.
Fac vestire sinas tali velamine nates,
Hoc, ait, accepto munere gratus ero.
Illa refert: tantam si caudam nacta fuissem,
Esset ut hanc plaustro pone necesse vehi:
Non uno tamen inde pilo vestitior ires,
Natibus incedas nudus ut usque tuis.
Grandis opum quamvis non copia desit avaris,
Inde tamen miseris ferre gravantur opem.

CERVUS ET BOVES.

page 35, image: s067
PRaecipites Cervam fugientem protinus urgent

Venatore fugam pone premente Canes.
Anxius, et diram cupiens evadere mortem

Confugit ad visos non procul inde Boves.
[Gap desc: illustration] Dumque sibi cessent metuenda pericula, tauros

Orat apud sese delituisse sinant.
Non sprevere preces hi, sed monuere latebras

Ut magis in tuto quaereret ille loco.
In stabulo prendi latitantem posse verentur,

Huc quia moris hero saepe venire docent.
Ille subire tamen quia velle pericula dicit,

Straminibus sparsis occuluere Boves.
Tum venit huc illos solitus curare minister,

Rem tamen ipse parum rite secutus abit.
Quo restare latens abeunte pericula Cervus

Non putat, et temere gaudia magna capit.

image: s068
Nam mox Bobus herum narrantibus affore discit,

Hi fore vix tutum quo veniente docent.
Segniter huc veniens curatos esse videbat

Ille Boves, hinc cui non levis ira venit.
Quae facit hîc [Reg: hic] oculis studiose singula lustret,

Ordine quo serui gesserit ista labor.
Quin plaerisque [Reg: plerisque?] manum sint ut curata probanda

Admovet, atque oculos hîc [Reg: hic] habet ille duces.
Cornua cui tectum produnt exstantia Cervum,

Caesus ab hoc subito qui feriente fuit.
Qui vitae credunt alienis, atque salutem,

Deserti misere saepe perire solent.
Res quicumque suas incauto pectore curant,

Plena gravi quondam damna dolore ferunt.
Omnibus est potior domini praesentia seruis,

Huic de rebus enim est maxima cura suis.

LEO ET VULPES.

PRAE senio vires iam defecere Leonem,
Non poterat solito more parare cibum.
Sustentare tamen qua se queat, invenit artem,
Viribus exhaustis calliditate valet.
Ille gravem simulans morbum decumbit in antro,
Triste malum gestu signa ferentis erant.
His adducta dolis animalia cetera visunt,
Sed quae crudeli more prehensa necat.
Est absumpta fero sic bestia multa Leoni,
Robore quem fraus hoc destituente iuvat.

page 36, image: s069
Tandem immane sagax Vulpecula venit ad antrum,

Protinus haec dubitans substitit ante specum.
Qua cessante Leo sit quaenam causa morandi

Quaerit, et ad sese blandus adire monet.
[Gap desc: illustration] At Vulpes, suspecta moram vestigia causant,

Introrsum spectant illa frequenter, ait.
Qui sapit ille sibi cavet ante pericula, nec non

Signa mali fuerint obvia siqua notat.
Declinare graves sollers prudentia casus

Novit, et in magnis cautior esse malis.

VULPES ET MUSTELA.

FRumenti cameram ieiuno corpore Vulpem
Irrepsisse, viam rima dat arcta, ferunt.
Forte suos cui longa fames tenuaverat artus,
Insigni macie conspicienda fuit.

image: s070
At cum sese istinc repleta reducere vellet,

Corpore distentam non via stricta capit.
Quam Mustela videns nequaquam exire parantem

Non bene tentari sic monet inde fugam.
[Gap desc: illustration] Huic quia ni [printer, in the print: ne] priscam maciem ieiunia reddant

Non evadendi copia (dixit) erit.
Munera quem faciunt ditescere cumque potentum,

Desinit esse sui iuris, ut ante fuit.
Cogitur interea captivus adusque teneri,

Dum, quas dante tulit divite, servat opes.

DE EQUO ET CERVO.

SOLUS ut esuriens molles depasceret herbas
Tempore cum longo prata teneret Equus:
Cervus ad hunc tandem consumens pabula venit
Hoc Equus ulcisci, quem movet ira, cupit.

page 37, image: s071
Accedens hominem num quaerit adesse volenti

Ille sibi Cervum vi prohibente [printer, in the print: prohibere] velit?
Qui respondet opem potero tibi ferre roganti,

Te mihi frenari si patieris ait.
[Gap desc: illustration] Meque tuo [printer, in the print: armis] si non gestare gravabere dorso,

Sic potero vindex strenuus esse tui.
Dante fidem, quod vellet, equo nec sumere poenas

De Cervo, temere ceu ratus ille, licet:
Ore recepta semel stulte nec frena reponi,

Stultitiae sero qui dolet huius opus.
Sic inimicitias cum nullo suscipe vindex,

Ut non damna nocens hinc [printer, in the print: huic] vereare pati.
Ut, dum prae studio tua ferveat ira nocendi,

Triste tibi moveas, quo cruciere, malum.

ADOLESCENTES ET COCUS.

[Gap desc: illustration]

image: s072
EXercere duo pueri qui furta solebant,

Assedere suas res agitante Coco:
Surripit illorum partem de carnibus alter,

Quam socio reddens celet ut ille facit.
Carnis abesse videns commoto pectore partem

Praeter eos nullum qui scit adesse, Cocus:
Coepit ab his furtim sublatam poscere carnem,

Addens ore, velint ni dare sponte, minas.
Tunc rapuisse, suo socio qui dante recepit,

At sese infitians alter habere negat.
Quos veteratores cognoscens, fallitis inquit

Nunc equidem tali me ratione Cocus.
Qui quibus ignoro defuncti fraudibus estis,

Res erit haud vobis fallere tuta Deum.
Insidiae, fraudesque tuis sermonibus absint,

Ingenuae si quis semina mentis habes.

page 38, image: s073
Nam quamquam lateant hominum periuria mentes,

Impunita manent non tamen illa Deo.

CANIS ET COCUS.

[Gap desc: illustration]

RES curante Coco solitas intrasse culinam
Dicitur, et pecudis cor rapuisse Canis.
Quem Cocus hac sero fugientem voce secutus:
Haec impune fugae nunc ope furta facis:
Cautius ut redeas tamen observabere praedo,
Non adimis, sed das crede cor ipse mihi.
Quae nocuere docent, cautosque pericula reddunt,
Et melius flammas ustus ab igne cavet.

CANIS ET OVIS.

TRES debere sibi modios Canis ore protervo
Frumenti longo tempore fingit Ovem.

image: s074
Cumque Lupo Accipiter testes, et Milvius adsunt,

Se debere metu victa fatetur Ovis.
Fecerat hoc mendax planum testantibus illis,

Rem licet hanc falso fingeret ore Canis.
[Gap desc: illustration] Ante suas ergo tonsurae tempora lanas

Vendit, ut hac pretium conditione paret.
Quo frumenta dari quamvis indebita possint,

(Sic quia poscenti pacta fuisset) Ovi.
Qui malus est, praebet cui magna potentia vires,

Hoc insons etiam saepe premente dolet.

HAEDUS ET LUPUS.

EVasisse Lupum sectantem dicitur Haedus,
Huic Ovium apta fugae caula ferebat opem.
Cui Lupus: hîc [Reg: hic] tutum fore te temerarie speras,
Ad caedem pecudes mos iubet unde rapi?

page 39, image: s075
Aris unde peti solet hostia multa Deorum,

Hoc te stulte loco posse latere putas?
Nil moror, Haedus ait, dum me mors ista sequatur,

Quae mihi non celebri laude carere potest.
[Gap desc: illustration] Namque cruore meo spargi praeclarius aras

Quam tua si faux hoc sicca rigata foret.
Mors commune malum cum sit mor talibus aegris,

Posse mori famae non sine laude decet.
Omnibus heu dulcem mors strangulat improba vitam,

Mortales miseros exitus ille manet.
Te licet inclusum caveae servare labores,

Non ideo mortem posse latere putes.
At fortes virtute gravi nitantur oportet,

Optima sperando quaeque futura viri.
Se tamen hi sic sponte parent, ne ferre recusent,

Quae velit hos urgens cumque subire Deus.

image: s076

EADEM ALITER.

UT custodirent Agnam commiserat Hircus,
Est rata quae tutam sic fore mater Ovis.
Huic Lupus: est olido grege quae comitante voluptas,
Per loca pascentem te salebrosa sequi?
Optima quin pratis in amoenis pascua carpis,
Quae generi nosti pabula grata tuo?
Agna, manere meae cogunt hîc [Reg: hic] iussa parentis,
Hinc alio qua non ire vetante licet.
Observare pie, quae praecepere parentes,
Ut facerent, natis utile saepe fuit.

HOMO ET FELIS.

[Gap desc: illustration]

FELIS erat cuidam iuveni sua magna voluptas,
Cuius iners stulto captus amore fuit.

page 40, image: s077
Hanc facit insignem Venus exorata puellam,

Ergo mox illis est celebratus hymen.
Hîc [Reg: Hic] mutarit an illa suo cum corpore mentem

Scire volens hac tunc utitur arte Venus:
Protinus emisso rem discere Mure laborat,

Quo commota quidem sponsa vagante fuit:
Virgineo sed forte choro quia iuncta sedebat,

Hac vice sese illam continuisse ferunt.
Tunc alium Cytheraea facit procurrere Murem,

Non memor hoc viso iam manet illa sui.
Verum oblita, recens fuerat quam nacta, figurae,

Ipsa suo Murem more secuta fuit.
Hinc animadversum naturae ponere mores

Difficile, hoc nulla scilicet arte licet.
Non licet innatas cui quam dediscere dotes,

Ingenii sequitur semina quisque sui.
Pellere naturam cupiens licet omnia tentes,

Illa diu quamvis dissimulata redit.

AGRICOLA ET FILII.

LAnguentem senio cum mors vicina maneres
Agricolam, soboles cui numerosa fuit:
Et vexare frequens hanc mutua rixa soleret,
Ipse modo tali conciliare parat:
Vimine connexas in fascem frangere virgas
Praecipit, at vis has frangere nulla potest.
Ille datam cuivis unam tum frangere virgam
Iussit, at haec nullo fracta labore fuit.

image: s078
[Gap desc: illustration] Firma docens hoc quam res sit concordia facto,

Distractosque iuvent robora parva viros.
Praebet ut humanis vires concordia rebus,

Sic horum discors robore vita caret.

EQUUS ET ASINUS.

FOrsan Equum quidam, tardumque agitabat Asellum,
Sarcina, quam gererent, grandis utrique fuit.
At quia deficiunt Asinum aegro in corpore vires,
Orat Equum, sibi qua parte levaret onus.
Si vivum cupiat, si non succumbere tanto
Inclemens oneri protinus ille velit.
At nil movit Equum vox illa quaerentis Aselli,
Has comes immiti negligit aure preces.
Corruit ingenti sub pondere victus Asellus,
Iamque efflans animam grande relinquit onus.

page 41, image: s079
Mox agitator Equo quod reddidit omne gerendum,

Quamque Asino pariter detrahit ille, cutem.
Tunc Equus hac sero spargens de sorte querelam,

Cur onus hoc leve sum ferre gravatus, ait?
[Gap desc: illustration] Nunc pariter comitis pellem qui cogor Aselli

Ferre, preces mihi vox cuius inanis erant.
Cum summis humiles est mutua cura iuvandi

Utilis est quondam talis utrisque favor.

CARBONARIUS ET FULLO.

COnductas pretio quas Carbonarius aedes
Incolit, his spatii est area lata sui.
Occupet ut secum Fullonem invitat easdem,
Cui quae sunt, spatio tecta capace carent.
Hoc fieri Fullo sine damno posse negabat,
Et causam cur sic sentiat, esse refert:

image: s080
Nam fore quae tecum sperem commercia, dixit;

Quae non esse brevi vana futura putem?
[Gap desc: illustration] Cum, mea quas puris pulchre manus eluat undis

Res mihi fuligo te maculante notet?
Non hos, discordant qui moribus, utile iungi,

Est paribus iungi res modo tuta pares.

AUCEPS ET ANGUIS.

CUM visco calamisque suis quidam exiit Auceps
In nemus, incautas fallere doctus aves.
Aeria qui forte notans super arbore turdum,
Aucupii solito more parabat opus.
Sed dum construeret calamos, viscumque tenacem
Allineret propere, dumque notaret avem.
Calce premens Anguem, qui forte latebat in herbis,
Exitium diro vulnere triste tulit.

page 42, image: s081
Qui moriens, alii fraudem dum molior, inquit,

Flebilis incautum causa perire facit.
[Gap desc: illustration] Insidiis alios qui non vexare verentur,

Hi sibi plus aliis saepe nocere solent.
Esse mali quem non auctorem depudet olim

Consilii, fraus huic propria saepe nocet.

TUBICEN.

SAEVA suo Tubicen irritans proelia cantu
Captus ab hoste, mihi parce misertus, ait.
Me quoniam cecidit nemo caedente tuorum,
Cui non arma, nisi dixeris esse tubam.
At magis hoc est te perimendi iusta cupido,
Esse rudem belli quod liquet, hostis ait.
Et tamen ad pugnas aliorum pectora cantu
Exstimulas, dignum res ea morte probat.

image: s082
[Gap desc: illustration] Qui, male quo faciant, audent urgere potentes,

Quam noceant illi plus nocuisse liquet.

CANIS ET LUPUS.

ESSE Cani nitidos admirans corporis artus,
Quam, Lupus, es felix optime frater ait?
Hinc ergo venias mecum, Canis inquit, in urbem,
Hospes ut hac una sorte fruare, licet.
Huc ut eunt ambo, collo Lupus ecce canino
Protinus attritos conspicit esse pilos.
Tunc etiamne iugo rogat huic sua colla premantur,
Arguere hoc cervix calva videtur, ait.
Cui durante die tantum Canis alligor inquit,
Acris ut esse queam nocte cadente vigil.
Quae cernis, collare mihi vestigia fecit,
Esse quidem cervix quo mea cincta solet.

page 43, image: s083
Tum Lupus: hac ergo cum sorte valebis amice,

Qua non ipsa frui, sed caruisse velim.
[Gap desc: illustration] Omnibus est potior libertas aurea rebus,

Cui, nil, quod merito praeserat, orbis habet.

HERUS ET CANES.

TEmpestate domi quidam cogente latebat
Rusticus, haec ergo longa quod esset hiems:
Et mactavit Oves, et quorum servit aratro
Robur, ut inde cibos comparet ille, Boves.
Illa Canes fieri cauti cum forte viderent,
Moliri celerem constituêre [Reg: constituere] fugam.
Posse viderentur quod non sperare salutem
Hîc [Reg: Hic] , ubi non essent corpora tuta Boum.
Quorum conveniens tamen usibus esset arandi,
Quo sint assidue rura colenda, labor.

image: s084
[Gap desc: illustration] Saevitiam quorum vitare domestica nescit

Turba, tuum inprimis esse cavere putes.

VULPES ET LEO.

VIllosum Vulpes non viderat ante Leonem,
Cui iam facta potest obvia paene mori.
Haec adeo perculsa gravi formidine fertur,
Maxima quae viso mota Leone fuit.
At iam rursus ubi datur obvia forsan eunti,
Hanc minus attonitam, quam prius, esse ferunt.
Tertia spectandi cui postquam oblata facultas,
Sustinet aspiciens tunc animosa feram.
Accedens propius quia compellare Leonem
Audet, et huic blandis vocibus usa loqui.
Nil tam difficile est, quod non tractabile reddas,
Creber ad has operas si ferat usus opem.

page 44, image: s085
[Gap desc: illustration] Res inopina movet mentes vehementius omnis,

Sed turbare parum saepe revisa solet.

AQUILA ET VULPES.

CUM Vulpes Aquilae sociam se iungeret olim,
Usus amicitiae firmet ut huius opus:
Vicinos habeant ut nidos foedera fiunt,
Firma quod haec tali lege futura putant.
Ipsa suum celsa Iovis ales in arbore ponit,
Vicini nemoris Vulpe tenente locum.
Accidit illa domi natis ut mane relictis
Iret, et usa suum quaereret arte cibum.
Hoc cum forte die praedam non nacta fuisset,
Progenie Vulpem perfida privat avem.
Abreptamque suis hanc affert improba pullis,
Curat amicitiae nec violenta fidem.

image: s086
Rem gestam rediens cognovit ut anxia Vulpes,

Hinc incredibili tacta dolore fuit.
Acriter interitu dolet indignata suorum,

Haec maerore gravi quam quoque causa movet: [Gap desc: illustration]
Impia tam temere quod sese spreverit ales,

Nec via vindictae quod sit aperta sibi.
Nôrat [Reg: Norat] enim celeri quam praestans illa volatu,

Et validis prae se viribus esset avis.
Quod licet, hoc sequitur, conata levare dolorem,

Arboris ad truncum stans maledicta serit.
Non iam fautricem magis, insectata sed hostem,

Ultores Dii sint flagitat ipsa sui.
At ridere minas has regia desuper ales

Sustinet, ista parum verba timenda putat.
Sed cum non longe post essent festa colonis,

Sacraque sollemni more sequenda forent.

page 45, image: s087
Advolat, ut praedam flagrantibus auferat extis,

Vulpis amicitiam quae violarat avis.
Sed rapiens partem, fert cum carbone favillam,

Semina cui flaminae viva latentis erant.
Hanc ubi materiam iam pullis attulit ales,

Vis oriens venti magna repente furit.
Qui ciet, igne cremant quae mox incendia nidum,

Res Aquilae pullos illa perire facit.
Qui quia semusti nido flagrante cadebant

Desuper, his Vulpes laeta potita fuit.
In sua quos raptos dumeta fugacius aufert,

Matre vidente gulam pascat ut illa suam.
Ut sua defendant quondam vi facta tyranni,

Seque impune sequi, quae voluere, putent:
Non tamen effugiunt ultricem numinis iram,

Ut sit lenta, Deo vindice poena venit.

EADEM ALITER.

MOverat usa minis Aquilam sic callida Vulpes,
Ut daret est [printer, in the print: huic] pullos illa coacta metu.
Mox huc, arbor ubi est, velut incesura propinquat,
Cum face, quae flammas lucida spargit, adest.
Hinc avis acta metu deiecit ab arbore pullos,
Quos avido Vulpes mox facit ore cibos.
Viribus haud pollens aliquis, tamen hausit ut iram,
Quo premat ille minas saepe potentis habet.
Vile sit insectum quamvis formica nocendi
Non ope, sive culex robore, vique caret.

image: s088

AGRICOLA ET CICONIA.

[Gap desc: illustration]

CUm grege capta Gruum male cauta Ciconia quondam
Agricolae, nobis parce misertus, ait.
Innocuam sese esse refert, atque insuper usu,
Non mortale suo posse carere genus.
Hoc venante suis animalia dira venenis
Humanis pereunt noxia rebus, ait.
Quin etiam mos huic caros gestare parentes
Hos annosa senes cum sua vita facit.
Rusticus, ut nequeant, quae narras, vera negari,
Non tamen haec veniam causa meretur, ait.
Nam nocuas sis inter aves cum capta, nocendi
Ut studio careas, te tua poena manet.
His similem merito nos quemque putare solemus,
Se quibus ille frequens consociare solet.

page 46, image: s089

FELIS ET GALLUS.

[Gap desc: illustration]

GAllum Felis avem vellet cum iure videri
Occidisse, dolis insimulare parat.
Nocturnam turbas mortalibus usque quietem,
His quam clamoso gutture rumpis, ait.
Membra relaxari cum fessa laboribus optant,
Et somno refici robora fessa volunt.
Huic avis illa: suum morem conata tueri,
Quod sic prosit hero, verba probantis habet.
Ad solitos hominum quia se revocare labores,
Temporaque his operis apta docere genus.
At non ulla tamen te creditur esse volucrum
Pronior in Venerem pessime, Felis ait.
Naturae quoniam confusis legibus audes
Tu cum matre frequens, cumque sorore soles.

image: s090
Cui tunc Gallus: hero quin haec lascivia prodest,

Hae quia sic pariunt ova frequenter aves,
Ergo cum frustra causam commenta nocendi

Esset, avem cupiens perdere Felis ait?
Ut videare tuam iuste defendere causam,

Ne tamen esuriem nunc ego ferre velim.
Dixit, et arreptum subito, frustraque precantem

Voce sibi parci supplice perdit avem.
Iniustam vim mente feri [printer, in the print: fieri] crudeliter urgent,

Qua, quae non licuit iure parare, gerunt.

DE MENDACE PUERO.

[Gap desc: illustration]

POscit opem custos Ovium clamore colonos
Voce Lupos fingens forsan adesse puer:
Hi quam ferre citi frustra cum saepe venirent,
Utilis auctori non iocus ille fuit.

page 47, image: s091
Quos toties pueri vox cum frustata fuisset,

Re poscente suam nemo ferebat opem.
Nam tandem grassante Lupo lacrimosa lacessit

Auxilium vox huic, sed caret illa fide.
Clamantem velut ante rati lusisse coloni

Neglexere, suo quas dedit ore, preces.
Sic grassata Lupi tunc est impune tyrannis,

Hoc indefensos dilaniante greges.
Hoc, quos mendaces temere iuvat esse, merentur,

Ut careant, dicant quae quoque vera, fide.

AQUILA ET MONEDULA.

[Gap desc: illustration]

STulta videns Aquilam raptare Monedula praedam
Agnum, sperat idem se quoque posse sequi.
Sed gregis illa duci dum sublatura per auras
Involat, implicitis unguibus haeret avis.

image: s092
A custode gregum quae cum iam capta fuisset,

Accipit hanc dono patre dicante puer.
Ille vacans ludo qua deinceps sustinet uti,

Hanc Aquilae poenam par sibi visa luit.
Quemque suas se fas metiri iudice vires,

His maiora sequi turpe furoris opus.

CANIS IN PRAESEPI.

[Gap desc: illustration]

ALlatrante Boves Cane, quem praesepe tenebat,
Pellere quos frendens dentibus ille parat.
Ad data cum non hos admittere pabula vellet,
Invidiae tantum cur alis, unus ait?
Cur, quibus ipse frui nequeas, licet improbe velles,
Non sinis impastos nos saturare cibis?
Est haec invidiae natura, nocere laborat,
Utilitas illi nulla sit inde licet.

page 48, image: s093

ASINUS ET CORVUS.

[Gap desc: illustration]

IN viridi prato pascentem laetus Asellum
Vidit, et hunc laceram Corvus habere cutem.
Involat huic, est qua pars ulcere saucia dorsi,
Tundere quam rostro strennuus [Reg: strenuus] ales adest.
Subsiliens rudit unde gravem perpessa dolorem
Bestia, sic agitans quam fera ridet avis.
Haec cum praeteriens Lupus improba facta notaret,
Res probat infelix nos, ait, ista genus.
Nam vix dum visos clamoribus urget, et armis
Omnis homo, cupiens caede domare Lupos.
Hic impune (notans Corvum) cum pectat Aselli
Pellem, ridendo taleque tractet opus.
Quorum naturae pravi sunt crimine mores,
Se subito, quales sint, aperire solent.

image: s094

EADEM ALITER.

LAnigerae Cornix Ovis involat improba tergo,
Facta dolens fert haec impatienter Ovis.
Qua dicente Canem, forsan si talia fiant,
Nolle pati, novi quid sequar, inquit avis.
Quos impune mihi vexari, quosque caveri
Conveniat, me non ista latere putes.
Crede mihi non hunc iniuria rara sequetur,
Qui se tutandi viribus orbus erit.

PAVO.

[Gap desc: illustration]

PAvo graves habuit coram Iunone querelas,
Dicitur illa Deae propria cuius avis:
Quod cum formosis adeo sit praedita pennis,
Gutturis arguti destituatur ope.

page 49, image: s095
Voce tamen valeat cum parva volucris Aedon,

Quam sciat innumeris haec variare modis.
Cui, recte, Dea dixit, erat par omnia nulli

Attribui, iusto desine plura petas.
Non sapiens, ulli quae vult, Deus omnia confert,

Quae sunt cuique, boni consulat illa decet.

MUSTELA.

[Gap desc: illustration]

IAM Mustela suis languens et tardior annis,
Non potis, ut Mures assequeretur, erat.
Ergo quaerendi praedas excogitat artem,
Muribus hac utens insidiata fuit.
Frumenti furtim sese implicat illa maniplo,
Hac conata cibos fraude parare latet.
Huc fruges quoniam veniunt arrodere Mures,
Incautos nullo pene labore capit.

image: s096
Cum te deficiunt imbelli corpore vires,

Consilio prudens utere, cedet opus.

ARBOR ET TRANSLATICIA.

[Gap desc: illustration]

UT, cui magna suos erat hortos cura colendi,
Villicus urbano gratificetur hero:
Suavia mala bonae inprimis huic arboris affert,
Haec adeo dulci grata sapore iuvant:
Arbor heri iussu sit ut haec translata sub urbem,
At non consilii profuit huius opus:
Sive vetustatem patiens exaruit arbor,
Sive alia mox est peste coacta mori.
Tunc dominum dixisse, palam esse, annosa quod aetas
Transferri stirpem non pateretur humo.
Qui nimium gaudent sapiendo, turpiter errant,
Qui quondam sapiat parcius, ille sapit.

page 50, image: s097

LEO ET RANA.

[Gap desc: illustration]

SUstinet ingentes toto quos edere rictu
Rana, sonos pavitans hausit ut aure Leo:
Perculsum perhibent clamoribus acriter illis,
Edere quos magnam credidit ipse feram.
Mox animo redeunte tamen circumspicit audax,
Inque hostem posito se parat ille metu.
At de vicino repentem flumine Ranam
Observans, temere se stupuisse videt.
Concipit hinc iram pariter, pariterque pudorem,
Iamque domans Ranam calce premente necat.
Quolibet est strepitu res digna pudore moneri,
Explorat a parum turpe timere viro.

FORMICA ET COLUMBA.

image: s098
SE liquidi Formica lubens demittit in undas

Fonticuli, cupiens forte levare sitim.
Undis ablatam sed dira pericula tangunt,

Pene, pedes dum nil falciat, illa perit.
[Gap desc: illustration] Vidit ut hoc, viridem defringit ab arbore ramum,

Deicit hunc illi, fertque Palumbus opem.
Servat adhaerescens ramo sic anxia vitam,

Fontanis alias quae periisset aquis.
Tempore post parvo, qui falleret, adfuit Auceps,

Hanc ipsam calamis insidiatus avem.
Cui metuens Formica volens avertere mortem

Clam subit arrepens aucupis inter opus.
Sic quem laesit, ut huic mox abiceretur arundo,

Hoc strepitu letum territa vitat avis.
Res pia pro meritis est grata mente probari,

Praestando studii convenientis opus.

page 51, image: s099

PAVO ET MONEDULA.

[Gap desc: illustration]

COnvenere novum Regem de more creandi
Aligerae numeri turba frequentis aves.
Se caput imperii faciant hae Pavo requirit,
Hoc quia se dignum munere forma probet.
Prae cunctis decorent magni se cuius honores,
De grege non avium pulchrius esse genus.
Cui reliquae volucres sua cum suffragia ferrent,
Esset ut imperii scilicet ille caput:
Si premet hoc Aquilae nos rege, Monedula dixit
Ira, feret quam tunc ales inermis opem?
Imperii princeps cum quaeritur aptus habenis,
Qui queat utiliter munus obire suum:
Non tam spectari species tunc splendida debet,
Quam virtus, animum quae generosa regat.

image: s100

MEDICUS ET AEGROTUS.

[Gap desc: illustration]

IN ritu cives curandi funeris ibant,
Atque una medicae forte professor opis:
Usus erat frustra cuius tamen arte medendi
Mortuus, hic aliis plurima verba facit.
Abstinuisset, ait, vini si cautus ab usu,
Alvus et huic modico more soluta foret:
Huic servata salus morbo cessante fuisset,
Illaque non dubiam cura tulisset opem.
Unus ibi comitum, nunc cum sit adempta facultas
Sanandi, temere verba quid ista facis?
Cur dici misero cum proderat illa tacebas,
Ars tua defuncto proderit illa nihil.
Dum licet, infirmis felix succurre Machaon,
Quid medicam tentas, cum iacet aeger, opem?

page 52, image: s101
Qui monet hoc sero, quod oportuit ante moneri,

Nil agit, incassum verba monentis habet.

EADEM ALITER.

DUceret urbs cuidam cum funus patria, cives,
Sit quonam morbo mortuus ille, rogant.
His medico dicente, fame periisse, sitique,
Mira quidem cunctis res ea visa fuit.
Tunc, ait, impleri quia nec potuque, ciboque
Hunc solitum medico more professus opem.
Est magis ingluvies vel cunctis noxia morbis,
Illa fame plures strangulat, illa siti.

LEO, ASINUS, VULPES.

[Gap desc: illustration]

SE cum Vulpe ferox et inerti iungit Asello
Venatum cupiens scilicet ire Leo.

image: s102
His cum parta frequens ergo iam praeda fuisset,

Dividit has temere iussus asellus opes.
Se tres aequales faciendas iudice partes

Iustitiae stolide conditione putat.
Et decernendum, pars quae sua quemque sequatur,

Sorte, parem sociis se ratus esse suis.
Facta Leo fert haec aegre commotus ad iram,

Dilanians Asinum devoret ille facit.
Callida tunc unum de praeda fecit acervum,

Partiri Vulpes hanc ubi iussa fuit.
Eximit ex illo parvam quae provida partem,

Iustitiae fieri quod ratione refert.
Namque extra sortem deberi multa Leoni

Exitii tacito fassa timore fuit.
Omnia non tantum quaesita quod unius essent

Auspiciis, forti sed simul huius ope.
Tam bene partiri cui quo scis optima Vulpes

Auspice verba Leo blanda locutus ait?
Flebilis huic socii Vulpes respondet Aselli

Casus, ut hic caute rem monet ille geram.
Nos circumspectos aliena pericula reddunt,

Alter ab alterius saepe dolore sapit.

HAEDUS ET LUPUS.

IN tecto stans forte domus inclamat euntem
Haedulus, hac illo praetereunte, Lupum.
Cui Lupus: haud tua, sed tecti maledicta lacessunt
Nos, ait, et nil haec verba moratus abit.

page 53, image: s103
[Gap desc: illustration] Saepe loci ratio timidis et temporis affert,

Fortibus insultent qua petulanter, opem.

ASINUS ET OLITOR.

MAgnus heri vires Olitore gravabat Aselli,
Hoc praebente tamen pabula rara, labor.
Exorasse gemens hinc dicitur ille Tonantem,
Venditus hoc figulum dante recepit herum.
Hoc in servitio quia vasa, lutumque gravabant,
Quam sic esse, mori mitius esse putat.
Quam prius ille Iovem quare vehementius urget,
Possit ut a tali vivere liber hero.
Sic Iove rursus ubi iam veniit auspice, cerdo
Durius hunc aliis saepe fatigat heris.
Stultitiam sero sic detestatus Asellus,
Quam prius, heu fuero nunc miserandus, ait.

image: s104
Nunc etiam nostrae metuenda pericula pelli

Signa probant certis hîc [Reg: hic] manifesta notis.
[Gap desc: illustration] Tum vetus a nobis demum fortuna requiri,

Cum nova sentiri coepit acerba, solet.

MULIER ET ANCILLAE.

FEmina cum viduos quaedam traduceret annos,
Et sibi texendi quaereret arte cibum.
Ad solitum famulas noctu mox illa laborem,
Nempe sonat Galli vox ubi prima, vocat.
Illa fatigatas exhausti mole laboris,
Hanc interficerent, causa iubebat, avem.
Quam dignam dixere mori, quia voce quietem
Importuna sequi non pateretur heram.
Sed magis hoc facto quas dura priore fatigat
Conditio, quam non ferre labore caret.

page 54, image: s105
Nam non rite notans hera lapsi temporis horas

Saepius has prima surgere nocte iubet.
[Gap desc: illustration] Consilii spem saepe bonam comitabitur error,

Raro conveniens exitus esse solet.

EQUUS ET ASINUS.

OBvius ibat Equus stolido bellator, Asello,
Qui phalaris compto corpore pulcher erat.
Huic ait ille: tibi quam vita beata caballo,
At mihi sit contra quam miseranda, liquet.
Namque nitore cutem tu quam formose renides,
Et tua quam pleno corpore membra vigent?
Quam tibi sunt agiles artus, speciosaque cervix,
Quamque tuis solide viribus aucte vales?
Cum rigosus, iners, macroque ego corpore vivam,
Sintque mihi exsangui membra caduca fame.

image: s106
Nil nisi delicias me fustibus esse putarim,

Duriter inclemens me quibus urget herus.
[Gap desc: illustration] Hoc Equus audito sermone superbit Aselli,

Et magis incedens arduus esse parat.
Sed quoniam paulo post proelia mota fatigant,

Et Mars tale ferox sauciat inter opus?
Demittens caput unde, gravi cum concidit ictu,

Quam sua vox Asinum stulta fefellit, ait?
Cum prae sorte sua me dixerit ille beatum,

In mala demergi quem tamen ista liquet.
Alterius temere laetam ne suspice sortem,

Despice nec, quod sit durior illa, tuam.
Namque sat [reading uncertain: faded] est felix, cui dii dant, quanta necesse est,

Hi parca tribuant quamlibet illa manu.

CAPRA ET LUPUS.

page 55, image: s107
STare videns alta pascentem rupe Capellam,

Herbida quin visas haec ait arva Lupus.
Quin properes huc ad laetas descendere frondes,

Quem tibi praebuerint tam loca nuda cibum?
[Gap desc: illustration] Respondisse ferunt perspecta fraude Capellam

Dulce salutifero nil mihi pluris erit.
Nempe voluptates est noxia cura sequendi,

Crimen id haud paucis exitiale fuit.

VULTUR.

NAtali parat ecce die convivia Vultur,
Invitans alias insidiator aves.
Tempore quae cum iam, quo iusserat ille, venirent,
Ianua tunc huic est clausa repente domus.
Sic omnes laniare ferox et carpere praedo
Sustinet, atque harum pascere carne gulam.

image: s108
Est sua deliciis cui magna vacare voluptas,

Saepe perire mali vis inopina facit.

ANSER ET GRUS.

[Gap desc: illustration]

PAbula dum prato Grus carpit et Anser eodem,
Insidias illis qui meditetur, adest.
Quo veniente levem sua pernix ocius aufert
Ala Gruem, simili non valet Anser ope.
Impedit hunc gravitas damnosa, fugamque moratur,
Aucupe confestim sic capiente perit.
Hostica vis domitis cum civibus occupat urbem,
Protinus illaeso corpore pauper abit.
At qui dives opum est, hostiles ferre catenas
Cogitur, et servo vincula more pati.

SIMIA.

page 56, image: s109
COncilio cogens animalia Iuppiter olim

Consilio causam, cur ea cogat, habet.
Cuinam sit soboles pulcherrima scire laborat,

Discere quod tali conditione parat.
[Gap desc: illustration] Simiolum tum prima suum mox Simia praefert,

Ostendensque Iovi talia verba facit:
Desine plus aliis formosam quaerere prolem

Iuppiter, hac quod sit non prior ulla, liquet.
Cui Deus, est ideo nudis ea natibus, inquit,

Hoc insigne probes scilicet esse decus.
Qui temere se non ipsum laudare veretur,

Ille suo laus haec sordeat ore facit.

PISCATOR ET SMARIS.

PIsciculum perhibent parvo quem corpore Smarim,
Hunc esu gratum teste sapore ferunt.

image: s110
Ex genere hos quaedam cum capta pusilla fuisset,

Hunc veniam, qui se ceperat ille, rogat.
[Gap desc: illustration] Orat ut e reti se sponte remittat in undas,

Et sua grandescant membra pusilla sinat.
Se quia posse capi facili ratione vicissim,

Sic, ait, utilitas hinc tibi maior erit.
At Piscator inops possim tunc mentis haberi,

Hac si stultus emam spem ratione tui.
Ipse bonum si nunc quantumvis vile relinquam,

Magnaque quae sperem forte futura petam.
Sperando qui magna sequi mediocria nolunt,

Errant, prae dubiis linquere certa nocet.

CICADAE ET FORMICAE.

BRumae umectatas Formicae tempore fruges
Siccabant, adit has pressa cicada fame.

page 57, image: s111
Qua poscente cibum, tibi, quo traducitur aestas,

Tempore respondent ille parandus erat.
At mihi stridenti non tunc, ait illa, vacabat,

Sedula cantandi dulce sequebar opus.
[Gap desc: illustration] Huic, si trita tibi est, respondent cantibus aestas,

Nunc saltare, gelu ne moriare, licet.
Fac, quibus usus eget, ne res acquirere cesses,

Dum licet, atque apti temporis hora sinit.
Tempora ne frustra, cum sint dilapsa, requiras,

Et, quibus indigeas, destituare bonis.

TAURUS ET HIRCUS.

TAurus ut urgentem parat evitare Leonem,
Ambigit arte mali qua petat huius opem.
Anxius hoc Hirci tandem discrimine caulam,
(Huc recipi supplex flagitat ore) petit.

image: s112
In foribus sed mox obstante ferocius Hirco,

Cum minus esse sui nunc queat ultor, ait.
Esset utroque sequens me ni robustior hostis,

Viribus arguerer te prior esse meis.
[Gap desc: illustration] Ipsa viri, cui robur abest, iniuria nobis

Robusti fuerit saepe ferenda metu.

LUPUS ET MULIER.

ESuriens tacito loca lustrat ut omnia gressu,
Praeterit agricolae rustica testa Lupus.
Hîc [Reg: Hic] puerum plorare notat, matremque minari:
Ni taceas, avidis proiciere Lupis.
Verba Lupo faciunt stulto spem talia praedae,
Opperiens totum qua terit ille diem.
Sperat ut illa fides tandem promissa sequatur,
Matris enim credit verba carere ioco.

page 58, image: s113
Sed redeunte minas quae iam placata remittis

Vespere, blanditiis, ceu prius, usa suis.
Laeto sis animo fac tu mi pupule, dixit,

Occidet huc veniens me perimente Lupus.
[Gap desc: illustration] Tum Lupus: hîc [Reg: hic] aliud dicunt, aliudque sequuntur

Mortales, tristem spes ita vana fugat.
Multi pollicitis non respondere laborant,

Quamque dedere, fidem fallere saepe solent.

TESTUDO ET AQUILA.

ORat iners Aquilam sese instruat arte volandi
Testudo, fieri sic cupiebat avis.
Cui, negat ipsa tamen tibi quod natura, requiris
Non bene cauta tui rem, Iovis ales ait.
Non urgere Iovem sed desinit illa precando,
Se volucrem faciat verba rogantis habet.

image: s114
Unguibus arreptam mox ergo sustulit ales

In sublime, parans, quod velit illa, sequi.
Sed laxante suos hac, quos constrinxerat, ungues,

Acta per aerias fertur ut illa plagas:
[Gap desc: illustration] Desuper in duram rupem delata resultat,

Corporeque in partes dissiliente perit.
Consiliis parere bonis quos caeca cupido

Non sinit, hos stultos poena ferenda probat.

CANCRI.

CUR te nate, parens inquit, cui grandior aetas,
Incedente legi non via recta solet?
Huic ait ille, sequi non hoc mi pappule cessem,
Si facias re, quod voce requiris, idem.

page 59, image: s115
[Gap desc: illustration] Prava nocent mire natis exempla parentum,

Qui sibi iure putant illa licere sequi.

SOL ET AQUILO.

SOL et trux Aquilo rapido de robore certant,
Magnifice vires iactat uterque suas.
Inter se pacti, ferat ut victoris honorem,
Mox orbatus utri veste viator erit.
Tum procul arguto stridentem flamine ventum
Sortitum primas fama fuisse vices.
Inque viatorem, quem protinus ire videbat,
Vim valide flatus exseruisse sui.
At quo ventus atrox violentius urget euntem,
Continet hoc vestes arctius ille suas.
Incipiente suos sed Sole ciere calores,
Ferre viatorem non potuisse ferunt.

image: s116
Impatiens aestus rapidi se veste recingit,

Palliolum ponens non modo carpit iter:
Sed tunicam pariter cogente refibulat aestu,

Sic sibi feruorem leniat aura facit.
Ingenio quondam vel maxima robora cedunt,

Consilio quamvis viceris usus opem.

DE ASINO INDUTO Leonis pelle.

[Gap desc: illustration]

PElle Leonina quia se velarat Asellus,
Hac homines pariter fraude feraeque pavent.
Decepti specie credebant esse Leonem,
Digna gravi res haec visa timore fuit.
At produnt Asinum longae spectantibus aures,
Qui stolide tali more superbus erat.
Agnitus unde graves pistrini ferre labores
Cogitur, hanc poenam facta proterva movent.

page 60, image: s117
Praebeat indignis ut quondam tempus honores

Dedecus his subito, quod fuit ante, redit.
Arroget ut vanam sibi stulta superbia laudem,

Fraude patente tamen laus ea crimen erit.

VERMICULUS ET VULPES.

[Gap desc: illustration]

SQualidus e putri prorepens stercore Vermis
Iactat iners, morbis quae medeatur, opem.
Vincere sese usu longo vel Paeonis artem,
Quo medicante tamen turba sit usa Deum.
Quem quia nutantem rugoso corpore Vulpes
Vidit, et indigne verba superba tulit:
Te prius hac ipsum curares stulte decebat
Arte, mihi temere quam profit eris, ait.
Desipis, ostentas ea si quis inania verbis,
Quae praest are tamen re minus ipse potes.

image: s118
Deliras, alii qui vis avertere morbum,

Qui tamen ipse scatens ulcere corpus habes.

CANIS MORDAX.

[Gap desc: illustration]

TInnula de collo quidam suspensa gerebat
Aera (iubent haec quem signa cavere) Canis.
Praemia ceu sint haec sibi pro virtute, superbit,
Hoc alios temnens laetus honore Canes.
Hinc ait unus, erat cui iam sua grandior aetas,
Haec sibi tinnitu disce quid aera velint.
Signari pravos hoc mores indice noris,
Ne decus illa tui corporis aera putes.
Saepe placent homines scelerum sibi labe suarum,
Seque, quod est aliis turpe, decere putant.

CAMELUS.

page 61, image: s119
COrnibus armari se forte repanda Camelus

A Iove, sed vanis vocibus usa petit.
[Gap desc: illustration] Namque preces ridens stolidas is truncat et aures,

His quoque deformem partibus esse facit.
Res urgere Deum stultis temeraria votis,

Respuit insulsas ipse iuvare preces.

URSI PRAECEPTUM.

MAgna duos olim concordia fecit amicos,
Gratiaque inter se magna duobus erat.
Fecit amica pie meritis certare voluntas,
His quorum studiis promptus uterque vacat.
Accidit, ut facerent quodam communiter ambo
Tempore deserti per loca forsan iter.
Hic ingens sese quibus Ursus euntibus offert,
Alterutrum viso quo fugat inde metus.

image: s120
Haud procul hinc cui stans conscenditur ocius arbor,

Vitet ut hac saevam conditione feram.
Alter ubi iam sic elabi oppressus ab Urso

Nescit, opem dubitans qua ratione petat:
[Gap desc: illustration] Esset in exanimes quod non audiverat isti

Ira ferae, hac sese spe cito sternit humo.
Quoque potest, animam nisu cohibere laborat,

Halitus huic vitae ne det ab ore notam.
Admovet os ori vafer illius Ursus, et aures,

Huic quem nulla tamen vivere signa probant.
Sic omni motu quia membra carere videbat,

Hunc exsangue putans esse cadaver, abit.
Ut res illa gravi formidine liberat ambos,

Protinus inceptum continuatur iter.
Bellua tum socio quidnam mussarit in aurem,

Arboris est ope cui vis ea pressa, rogat.

page 62, image: s121
Multa quidem, memoranda tamen non omnibus, alter

Inquit, et inprimis illius auctor erat:
Esse mihi temere ne persuaderer amicum,

Quem probet adverso tempore nulla fides.
Non bene dignosces sincerae mentis amicum,

Et cui non animi candor inesse solet:
Ni velut igne probes aurum, sic ille probari

Materiam casu possit habente mali.

CRINES ALIENI.

[Gap desc: illustration]

EST cui calvities, alienis crinibus uti
Incipit, hoc utens ornat honore caput.
Quos tamen huic orti vis maxima turbinis aufert,
Hos deturbari quae violenta facit.
Calvities iterum sic huic manifesta relinqui
Coepit, et orbari crinibus omne caput.

image: s122
Quod Cum riderent alii, quibus obvius ibat,

Ora tuens horum sustinet illa loqui:
An, mea quae non sunt, ea mirum demere ventos,

Ablatisque mali nil quibus ipse fero?
Prudentes nil pene movet iactura bonorum,

Quae data fortunae munere nempe tenent.

OLLA ET LEBES.

[Gap desc: illustration]

EST ablatus ubi vi Lebes aeneus undae,
Ollaque, materiae fictilis illa fuit:
Olla metu caute concursum vitat aheni,
A quo dira sibi damna timenda videt.
Cui Lebes te cur, ait, ulla pericula terrent,
Non tibi concurrens ipse nocere velim.
Cui sic Olla: mihi tua non suspecta voluntas,
Fortuiti casus damna timenda puto.

page 63, image: s123
Non humiles sperent commercia tuta potentum,

Quorum impune manus, cum voluere, nocent.

AGRICOLA.

[Gap desc: illustration]

RUra colens quidam fodiendo vertit ut agrum,
Repperit hîc [Reg: hic] auri divitioris opes.
Qui Terrae tali pro munere gratus ut esset,
Hanc illi sertis mos redimire fuit.
Hoc Fortuna dolens mox obvia facta Colono,
Quin accepta refers haec mihi gratus, ait?
Heredes alios quia si iam fecerit auri
Sors mutata suas nata novare vices:
Sat scio, non equidem tunc detestabere Terram,
Sed tua Fortunam me gravis ira premet.
Auctores meriti qui sint agnoscere refert,
Gratia quos digno debet honore sequi.

image: s124

GRUS ET PAVO.

[Gap desc: illustration]

PAVO Gruem spernens oculatas explicat alas,
Teque vide quanto sim prior ales, ait?
Aspice quem referant mea dona superba decorem.
Cum tua te foedam forma loquatur avem.
At cito iactatis alte Grus subuolat alis,
Et levis ipsa feror, te gravat, inquit, onus.
Ne, beat ipsa bono quo te natura, superbi,
Aut alios ideo temnere crede tuum.
Sunt aliis etiam, quae laudem dona merentur,
Fingere te solum turpe valere tuis.

ARUNDO ET OLEA seu Quercus.

QUERCUS, et adversans illi contendit Arundo,
Utraque praestantem se magis esse refert.

page 64, image: s125
Tune quamvis Quercu quod mobilis esset ad auram

Obiciente, lubens Canna modesta tacet.
Tempore sed parvo post diruta turbine Quercus

Dicitur, et ramis fracta fuisse suis.
[Gap desc: illustration] At varie flectens se ventis cessit Arundo,

Hac ea non frangi mobilitate potest.
Laudandi potius sunt, qui concedere norunt,

Quam prae se fortes qui superare parant.
Noveris esse Deo, convellat ut ardua, morem,

Stare diu quo non summa premente valent.

TIGRIS.

VEnatore feras quodam vexante sagittis,
Cum fugerent, non hoc Tigris ab hoste timet.
Sola sibi pugnae vim sustentura videtur,
Quam frustrata tamen spes animosa fuit.

image: s126
In femur e latebris illius agente sagittam

Venatore, gravi vulnere laesa gemit,
Et circumspiciens auctorem quaerere facti

Sustinet, at tuto delitet ille loco.
[Gap desc: illustration] Obvia cui Vulpes, est qua non ulla ferarum

Fortior, a quonam saucia facta gemis?
Nescio Tigris ait, iactam tamen esse sagittam

Ipse manu valida me docet esse dolor.
Saepe quid incaute, praestant qui viribus, audent,

Fidentesque [printer, in the print: Fidesque] suo robore saepe cadunt.
Plus valido quondam prudentia robore prodest,

Saepe minus vires calliditate valent.

BOVES ET LEO.

MOllia carpebant tres pingui corpore Tauri
Gramina, quos constans consociarat amor.

page 65, image: s127
Hac vim vitarunt omnem ratione ferarum

Non quia coniunctis debile robur erat.
Non audent ipsi quos infestare Leones,

Roboris his socii vis ea terror erat.
[Gap desc: illustration] At mox discidio vexati praeda fuerunt,

Robore crudeli quae valuere, feris.
Rebus ut humanis affert concordia vires,

Frangere sic illas vis inimica solet.

ABIES ET DUMETA.

FOrte loquens Abies vicinis ardua Dumis,
Hos spernens tumidis vocibus usa fuit.
Qui dixere, licet nobis praestantior exstes,
Deteriore tamen conditione manes.
Quam premit usque frequens variis iniuria damnis,
Diique, hominesque tibi quae dare mille solent.

image: s128
[Gap desc: illustration] Ut te non alii praestantem viribus aequent,

Non tamen hos prae te temnere crede tuum.
Ut lapsu graviore ruant, tolluntur in altum

Multi, res superos nulla superba iuvat.

DE AVICULA ET MESSE.

TEmpus erat canas profert quo messis aristas,
Quo cadit agricolis falce secante Ceres.
Inplumes segetum pullos servabat in herbis,
Nescio quo gaudens nomine forsan avis.
Auolat haec quoties, optatam quaerat ut escam,
Ante, suam sobolem cauta sit illa, monet.
Ut, quaese dici, fierive absente notarint,
Discat ab his, sit ubi nempe reversa, parens.
E pastu quam iam redeuntem provida proles,
Hic quae contigerint, omnia voce docet.

page 66, image: s129
Narrat agri dominum nato comitante parentem

Accessisse, cibum dum foris illa legat.
Qui [printer, in the print: Quam] mandare novam messem decrerit amicis,

Postera lux Phoebi cum revocarit [printer, in the print: revocaret] equos.
[Gap desc: illustration] Hoc avis indicio nequaquam territa, pastum

Auolat assueto more, cibumque refert.
Rursus agri dominum quae constituisse docetur,

Per consanguineos carpere messis opes.
At negat hinc etiam metuenda pericula pullis,

Securos ideo quos iubet esse mali.
At fore messorem cum nato, cumque ministro

Ut dominum certo fama locuta fuit:
Non dubitans quin ille suam rem curet, ab isto

Migrat agro, ac pullos ad loca tuta refert.
Res curare tuas quicumque fideliter optas,

Non aliis credas fac sed ut ipse geras.

image: s130

INVIDUS.

[Gap desc: illustration]

IUpiter humanos cupiens cognoscere sensus,
In terras Clarium mittit ab axe Deum.
Ille voluntates hominum cognosse laboret,
Et cupidum doceat talia scire Iovem.
Obvius huic primum fit avarus et invidus alter,
Quos, quamcumque velint, rem iubet ille petant.
Quicquid uterque petat dare sese hoc velle recepit,
Non promissa tamen conditione carent.
Scilicet optando rem quam sibi flagitet alter,
Alter ut hanc duplo possit habere iuvat.
Persuadere potest non ergo Phoebus avaro,
Ut petat ille, tamen quas ferat alter opes.
At petit orbari se luminis unius usu
Invidus, alter ut hoc perdat utrumque modo.

page 67, image: s131
Invidus, et studio qui fervet avarus habendi,

Quo nihil esse putes crimine peius, habent.

CORNIX.

[Gap desc: illustration]

ACTA siti Cornix ardenti repperit urnam,
Imus in hac modicam fundus habebat aquam.
Quam quoniam rostro nequiquam haurire laborat,
Callida non vanae consulit artis opus.
Undique collectos lapides deiecit in urnam,
Hac urnae labrum mox subit arte liquor.
Largiter hoc hausto sese rigat arida Cornix,
Est ita sedandi copia facta sitim.
Arte quidem nobis acquirere multa licebit,
Quae vis haud alias ulla parare potest.

DE HOMINE ET Leone lapideo.

image: s132
EXercebat iners generosum lite Leonem

Esse loquens illi debile robur homo.
Praeque ipso validis se viribus esse volebat

Omnibus ostentans multa probare modis.
[Gap desc: illustration] Est cui de saxo species expressa, Leonem

Duxit ad effigiem, rettulit illa virum.
Quo calcante Leo miseranda iacebat imago

Saxeus, et vivae qui fuit artis opus.
Tunc quoque fingendi si nota Leonibus esset

Ars, ait, ista dolens verba superba Leo:
Saxea tunc etiam tibi posset opinor imago

Monstrari referens, ortus es unde genus.
More levi proprias iactare verebere vires,

Qui facit hoc animi crimen inertis habet.

PUER FALLAX.

page 68, image: s133
AD puteum residens ploratu concutit auras,

Et puer ingenti voce quiritat opem.
Quid velit hoc ergo misere clamore querendi,

Quamque rogans rem sic ploret avarus, adest.
[Gap desc: illustration] Cui puer, heu miserum, miserum me, callidus inquit,

Deque oculis lacrimas largius ire facit.
Ac miserum cur se quaerente vocaret avaro,

Ex auro situlam sese habuisse refert.
Quam sibi delapsam putei mentitur in undas,

Est ait haec fletus causa dolenda mei.
Caecus amore dolum non sensit avarus habendi,

Nil curans situlam ceperit unde puer.
In puteum posito mox se demisit amictu

Nil metuens, sero quale dolebat, opus.
Se puer huius enim sublatis vestibus aufert

In nemus, et tuto talia furta facit.

image: s134
Affectare dolo qui non aliena verentur,

Quae sunt, haec etiam perdere saepe solent.

DE RUSTICO ET IUVENCO.

[Gap desc: illustration]

NUtrivisse ferunt ad aratra trahenda Iuvencum
Agricolam, sed spes tale fefellit opus.
Namque ferox nimium iuga detrectare solebat,
Obvius huic odio scilicet omnis erat.
Nempe minace ferum se praebuit omnibus ictu,
Parcere non ipsi saepe solebat hero.
Cornibus hinc illum truncatis iungit aratro,
Atque tenens stivam pone gubernat opus.
At neque sic habilem se praebuit ille labori,
Impatiens operae respuit huius opus.
Quin trunco terram capite ille ferocit in ipsam,
Et negat imposito colla premenda iugo.

page 69, image: s135
Inque os, inque oculos pedibus dispergit arenam,

More furens rabido taurus arantis heri.
Sic opus exercens cum deliraret arandi,

Desperasse potest rusticus huius opem.
Esse feros adeo probat experientia multos,

Ut subigi nulla se ratione sinant.
Pectus enim nullis monitis tractabile praebent,

Et praecepta pati nulla severa solent.

DE FAUNO ET VIATORE.

[Gap desc: illustration]

SILENOS, Satyrosque vocant ea numina Graii [Reg: Graeci] ,
Quae nemorum curas, quae quoque ruris agant.
Silvanos, Faunosque suo dixere Latini
More, fidem nobis sabula nota facit.
Unus ut ex illis violentam frigore brumam
Pene viatorem posse necare videt.

image: s136
Quam colit, hunc secum speluncam duxit ad ipsam,

Fertque piam misero sponte misertus opem.
Ille manus quia tum sed inhalans admovet ori,

Quid velit ista refer res sibi, Faunus ait?
Hac ratione docet sibi frigus abire viator,

Quo sibi contractas senserit esse manus.
Ut nihil officii tum praetermitteret hospes,

In phiala fervens attulit ille merum.
Guttura quo refici, stomachumque rigante iubebat,

Huic quia sic vires posse redire putat.
At vino pariter mox inspirare viator

Coepit, ut hoc fervens desinat esse modo.
Miranti Satyro quia sedet anhelitus aestum,

Potus obesse calens ne mihi possit, ait.
Tum Silvanus, abis ergo quin ocius, inquit,

Deque specu celerem te scelerate refers?
Quos manifesta leves animis tibi signa probarint,

Hos in amicitiam iungere parce tuam.

ASINUS EXCORS.

ORAVISSE Leo languenti corpore Vulpem
Dicitur, illa sibi quaereret arte cibum.
Accedens ergo, qui solus oberrat, Asellum,
Gramina cur iuncto nemine carpis, ait?
Ad genus inde tuum te quin animalia confers,
Plurima vicinum quae nemus illud habet?
His astuta rudi verbis persuadet Asello,
Sustinet huc amens Vulpe iubente sequi.

page 70, image: s137
Esset ad aegrotum quae cum perducta Leonem,

Non pecus invadens ille tenere potest.
Cui iam membra negant validas languentia vires,

Sic a pernicie liber Asellus abit.
[Gap desc: illustration] Venerat unde, necem vitans sua prata revisit,

In quibus huic herbas carpere moris erat.
Tunc sibi Vulpe Leo petit hunc auctore reduci,

Illa tamen fieri vix ita posse refert.
Non habitura fidem est his bestia fraudibus, inquit,

Rem tentare tamen, qua licet arte, velim.
Sic abit, atque dolos edocta revisit Asellum,

Audet et his illi litibus usa loqui:
Res pecus haec merito te prodit agreste vocari,

Qui fugis ardentes stultus amore tui.
Laetandoque extra sese qui pene fuerunt,

Hinc quibus in te tunc impetus acer erat.

image: s138
Sustinet hac iterum persuasus adire Leonem

Nomine, qui stolidum pectus Asellus habet.
Quo veniente Leo toto iam robore niti

Coepit, et infesta vi iugulare pecus.
More coquae carnes, Vulpem iubet eluat [printer, in the print: luat] undis,

Et sibi iucundos apparet inde cibos.
Illa cor exemptum, et praemorsas devorat aures,

Dum facit imperio tale Leonis opus.
Iamque ferae causam quaerenti protinus inquit,

Huic aures Asino, corque fuisse negem.
Auribus hic quoniam si non, et corde careret,

Tam temere mecum non rediturus erat.
Sunt, quos prudentes haud ulla pericula reddunt,

Nullaque qui stolido pectore damna cavent.
Bis quorum impingunt ad idem vestigia saxum,

Ut vicium dicto tale notante loquar.

EADEM DE APRO.

CEPIT Aprum, cui mox unam praeciderat aurem
Rusticus, hac truncum passus abire fuit.
At fortuna novo casu cum redderet illum,
Quae superest, mutilum tunc simul aure facit.
At se rursus ubi hoc praedam venante dedisset
Obtruncare feram tum iubet ira manu.
Iamque suis affert exempto corde patronis,
Corque ioco ludens hunc habuisse negat.
Qui mala mille ferens olim non cautior exit,
Ille fit exitii causa pudenda sui.

page 71, image: s139

MUS ET TAURUS.

[Gap desc: illustration]

EST qui fusus humi, Mus quodam tempore Tauri
Mordicus arrepens arripit ore pedem.
Unde quies illum turbata dolore reliquit,
Ulturo facinus cui gravis ira fuit.
Exsilit, et lustrans oculis circumspicit hostem,
Nec tamen auctorem vulneris ille videt.
Exsultasse ferunt laeto tum pectore Murem,
Et iactasse suae calliditatis opus.
Quod tam parva suis ingentem bestia membris
Quiverit insultans exagitare Bovem.
Qui vires, cum sint imbelli corpore, iactent,
Stultitiae produnt hac levitate nefas.
At quorum praestant nervosis corpora membris,
Parcius hi freti viribus esse velint.

image: s140

BUBULCUS.

[Gap desc: illustration]

LIgna domum plaustro collecta Bubulcus agebat,
Quod via stare tamen mox salebrosa facit.
Quo facto stans ille Deos orare, Deasque
Coepit opem, currum nec tamen ipse iuvat.
Praecipue vero, quem roboris omine vulgo
Mortales colerent, Herculis orat opem.
Sponte requirenti qui sese huic protinus offert,
Ignavumque vocans voce monentis ait:
Admoveas prius ipse manus segnissime plaustro,
Nec stimulos lateri subdere perge boum.
Inde Deos relevent haerentem pondere currum
Posce, iuvant illi forte laboris opus.
Hi ne te cessante preces audire recusent,
Auxilium studio ferre vigente solent.

page 72, image: s141
Esse laboranti solet exorabile numen,

Otia sectanti ferre recusat opem.

GALLINA AURIPARA.

[Gap desc: illustration]

AUREA cottidie pariens erat ova colono,
Alite quae Gallo coniuge gaudet avis.
Ille putans auri massam vi ventre recondi,
Hanc stolido lucri captus amore necat.
Nil tamen huic aliud quae iam dissecta ministrat,
Quam quod habere solent nominis huius aves.
Sic inhians magnis dum spe delirat habendi,
Concessas etiam perdit avarus opem.
Divitias nimium cumulandi caeca cupido,
Noxia ni certa lege regatur, erit.
Immodice flagrans amor est frenandus habendi,
Contentumque suis vivere quemque decet.

image: s142

SIMIA.

[Gap desc: illustration]

FERTUR amare suos impense Simia natos,
In sobolem miro flagrat amore parens.
Quem gestare suis promptissima sustinet ulnis,
Saepeque complexu crebrius usa necat.
Una canes ergo gemino fugit anxia fetu,
Forte manu, quem plus diligit illa, tenet.
De cervice geri sed protinus incipit alter,
Hunc impune parens dulce tuetur onus.
At lassata canum vi pone premente relinquit,
Quem trepide fugiens duxerat illa manu.
Sic perit hic, arcte constringens ille lacertis
Liber ab exitio colla parentis erat.
Quae tibi profuerint, aliis ea saepius obsunt,
Quaeque iuvent alios, haec tibi saepe nocent.

page 73, image: s143

BOS ET IUVENCUS.

[Gap desc: illustration]

BOs, quem pene senem confecerat usus arandi,
Et quem vis operae magna gravarat, erat:
Sentus, et exhausto iam robore squalidus ibat,
Insignem macie fecerat ipse labor.
Hunc, cui membra nitent, estque integra viribus aetas,
Praeterit, et tali voce Iuvencus ait:
Quam tibi scabra, pilisque carens cutis, ossibus haerent
Vix tua membra, quibus vel vigor omnis abest.
Hostia sed tandem mactanda Iuvencus ad aram
Ducitur, hunc tristem vidit ut ire senex:
Demisso capite ut lento vestigia passu
Proferat, hinc quamvis sit mihi maeror, ait:
Qui mallem [printer, in the print: malle in] lascive dares non sanguine poenam,
Quam tua te faciunt ausa superba pati:

image: s144
Cum tamen ista cadant sic vindice mente Deorum,

Hoc ea quod verum res probat esse iuvat:
Quod mihi saepe meos memini dictare parentes:

Triste malum petulans saepe iuventa subit.
Est per se viciis obnoxia iunior aetas,

Impetus ad quaevis crimina pronus agit.
Praecipue vero cum morum laxat habenas,

Cumque placere sibi haec improbitate solet.
Ne, viget integris cui florida viribus aetas,

Audeat his fidens exagitare senes.
Nam mandante Deo venerabilis ipsa senectus

A nobis merito debet honore coli.
Qui veneranda suis iam canis tempora rident,

Hos fieri probibent fata severa senes.

LUPUS PISCIS.

[Gap desc: illustration]

page 74, image: s145
QUem dixere Lupum, prae grandi corpore piscis

Imperio fluvii nempe tenebat aquas:
Fastidire suam quem stulte superbia sortem,

Appetat et temere regna marina facit.
Hac petit ille sui spe fluminis ostia piscis,

Enatat hinc, vastas et maris intrat aquas.
At Delphinus ibi regnans occurrit in undis

Illius hic speciem, corporaque ampla timet.
Qui iam saevus ubi sese huic ostenderet hostem,

Ad solitas se mox ille recepit aquas.
Ostia nec linquens magis appetit aequoris undas,

Sed quem iure tenet, cautus in amne manet.
Ne tibi deesse pares animo seu robore fingas,

Quantumvis valido qui tibi praestet, erit.
Quin homines etiam trans rivum vivere noris,

Quod sic Teutonico dicere more libet.

PARDUS ET VULPES.

EST fera tota cutem maculis distincta colorum
Pardus, ad hanc Vulpes bestia vafra venit.
Bellua cui formae iactans se nomine praefert,
Qua, prior altercans ut videatur, agit.
Iudice lis anceps censeri coepit Echino,
Quo praesente volens vincere Pardus ait:
Magna manent illos merito praeconia formae,
Suspiciat quorum plurima turba decus.
At ceu, diverso quae flore virentia rident
Prata, voluptatem si tuearis habent:

image: s146
Sic iucunda cutem variare colore voluptas,

Vel specie qualem me mea forma probat.
Dicere iussa suam quoque dehinc Vulpecula mentem,

Ne foris heus tu me nosce, sed intus ait.
Non ego pellem, animi sed dona sagacia iacto,

Huic oppone tuum tale colore decus.
Rebus ab externis fallacia signa petuntur

De veris animi, quae latuere, bonis.
Saepe quis eximias deformi corpore dotes

Ingenii contra pulcher hebentis habet.

ICTIS ET VULPES.

[Gap desc: illustration]

QUadrupedem, silvis quae gaudeat, Ictida dicunt,
Mustelam specie pene referre putant.
Illius obduci galeae olim pelle solebant,
Hoc usu veterum tempore grata fuit.

page 75, image: s147
Forte patentis ubi cum Vulpe per aequora campi

Ex genere hoc quaedam bestia legit iter:
Calleat eximie res quas quaerente vel artes

Vulpe, rudem se nil pene tenere refert.
Saltandi se scire tamen mediocriter artem,

Insuper excellens quo foret, esse nihil.
Mille mihi vafro sunt artes pectore Vulpes,

Utar ut his ego, res si qua requirit, ait.
Sum varie victum quibus ipsa perita parandi,

Et propulsandi quae nocitura liquet.
Visa beata bonis his ergo iudice Vulpes

Ictide, quae verbis hanc venerata fuit.
Se negat econtra [Reg: contra] dignam vitalibus auris,

Fassque vel pretii nullius esse fuit.
Haec mutant dum dicta canum latratibus auras

Auribus attonitae forte sonare notant.
Quae venatorem quia signa venire probabant,

Ictis, ut hinc ergo fac fugiamus, ait.
At celerare fugam nondum male provida Vulpes

Esse necesse metum voce levante refert.
Mox latratus ubi iam clarior occupat aures,

Nulla fugae, Vulpes, nunc mora, dixit, erit.
Ictis ibi: dempsere mihi tua verba timoren,

Maturare fugam nil opus esse puto.
At sectante canes cum venatore viderent,

Nunc fuga nos celeres auferat, Ictis ait.
Utentem saltu quam protinus excipit arbor,

Praeda canum Vulpes facta repente perit.

image: s148
Quam comes ex illis unam nunc promat ut artem,

Quas multas numero dixerat esse, iubet.
Sic derisa simul perhibetur ab Ictide Vulpes,

Et rabido morsu dilacerata canum.
Qui iactant, quas non didicere, protervius artes,

Confundi levitas ista pudenda facit.
Turpe, rudi quamvis sis pectore, velle videri,

Quodque parum nosti, velle docere pudor.

SIMIA.

[Gap desc: illustration]

SImia, purpureo quae comebatur amictu,
Haec ubi saltandi docta fuisset opus.
Iamque videretur crebro didicisse sat usu,
Est producta, suae non rudis artis erat.
Sed saltante nuces hac quidam spargit, ad illas
Se cito neglectis omnibus illa refert.

page 76, image: s149
Nil, omnem curam licet experiaris, et artes,

Naturae viciis quo medearis, erit.

ASINUS CONTROVERSUS.

[Gap desc: illustration]

CUM duo, res peregre quos forsan agenda vocabat,
Deserti legerent per loca ruris iter:
Hîc [Reg: Hic] Asinum cernunt nullo custode vagari,
Ad quem corripiunt se properante gradu.
Iure suum, praedae dum laetus uterque propinquat,
Quod prior errantem viderit, esse refert.
At dum stulta carent ea iurgia fine duorum,
Se procul interea proripit inde pecus.
Sic cepere tamen quem nondum, pugnat uterque
Esse suum frustra, liber Asellus abit.
Quae placido poteras consensu saepe tueri,
Turpiter amitti lis inimica facit.

image: s150

PISCATORES ET TESTUDINES.

[Gap desc: illustration]

COncharum saturos cum nausea carne teneret,
Qui struere insidias piscibus arte solent.
Relliquiasque cibi non raras huius haberent,
Illum Mercurio praetereunte locum.
His epulis vesci dignetur ut ipse lacessunt,
Qui tamen oblatas respuit esse dapes.
Non ignarus enim qua mente vocetur ut ipsi
Exigit haec condant fercula, sive vorent.
Post sua convivam nec se fastidia poscant,
Haec obiurgatis verba locutus abit.
Prodigus haec aliis olim quae nauseat ipse,
Largiri quamvis sint pretiosa, solet.

AQUILA ET SCARABAEUS.

page 77, image: s151
SEctando Leporem Iovis armiger ales agebat,

Cui iam pene miser praeda futurus erat.
Qui defensorem Scarabaeum poscit, opemque

Orat, et hic gestu supplicis usus adest.
[Gap desc: illustration] Parcat ut huic ergo, Scarabaeus, et exuat iram,

Reginam volucrum blandius orat avem.
Perque Iovem supplex hanc obtestata volucrem

Exiguum se ne temneret illa, fuit.
At Iovis orantem Scarabaeum reppulit ales,

Factus et est illi praeda repente Lepus.
Quam Scarabaeus uti qua discat in arbore nidum

Fixerit, huc audet, quo volat illa, sequi.
Est ulciscendi cui mox oblata facultas,

Ex Aquilae nido curat ut ova cadant.
Praeruptas quae per rupes revoluta feruntur,

Haec Aquilam magno facta dolore movent.

image: s152
Quae struit aeria rursus super arbore nidum.

His sua tuta locis ova futura putat.
At similem casum mox hîc [Reg: hic] experta priori,

Consilio, quo se vindicet usa, caret.
Cuius avem propriam regali nomine dicunt,

Advolat ad summum maesta dolore Iovem.
Cuius ut in gremio tandem fetura reponi

Coeperat, hanc tutam praestet ut ipse rogat.
At licet ille locum tutum promitteret ovis,

Ales ibi pariter damna pudenda tulit.
Deicit en caeni globulum Scarabaeus eodem,

Hunc facit excutiens Iuppiter ova cadant.
Iamque inflicta pavimento frangantur aheno,

Comminui mox sic illa necesse fuit.
At didicisset ubi Scarabaeo Iuppiter iram

Ulcisci libitum talibus esse modis.
Huic Aquilae quam movit [printer, in the print: movit] atrox iniuria, qua se

Crudelem Lepori caede probarat avis.
Non modo quod laesum Scarabaeum talibus ausis,

Sed pariter numen cerneret esse suum:
Durius obiurgans, cum sese huc illa referret,

Hoc foret unde malum passa docebat avem.
At quia non Aquilas est huic abolere voluntas

Funditus, armigeras quas sibi nôrat [Reg: noverat] aves:
Conciliare paret Scarabaeo consulit hostem,

Moriger haud monitis sed Scarabaeus erat.
Ut facit hoc pariant Aquilae ergo tempore fetus,

Quo Scarabaeorum desinit esse genus.

page 78, image: s153
Temnere ne quemquam fac confidentius ausis,

Exigui fuerit roboris ille licet.
Sic abiectus enim nemo, quin vindicis olim

Exercere suo possit in hoste vicem.

VULPES ET AVICULAE.

[Gap desc: illustration]

EST perpessa famem iam longo tempore Vulpes,
Artibus hîc [Reg: hic] frustra cum foret usa suis.
Quas erat ante cibum varias edocta parandi,
At nunc successu posse carere dolet.
Sese abiecit humi, sic prae maerore iacebat,
Deque suo tacite questa dolore fuit.
Exstinctam tunc esse ratae propiore volatu
Huc ignara doli turba feruntur aves.
Vidit ut hoc animam cohibere vaferrima Vulpes
Coepit, et immoto corpore tota fuit.

image: s154
Ne quid aves vivam spirandi signa docerent,

Huic index vitae spiritus omnis abest.
Insiliunt ergo gestu ludente volucres

In Vulpem, quae iam mortua visa fuit.
At notat illa dolis ubi tempus adesse parandis,

Exsiliens, est quae proxima, prendit avem.
Has experta die fraudes etiam illa sequenti,

Sed rem successu destituente fuit.
Quod de sepe tuam si conspicer improba pellem

Expassam, Cornix huic (ut opinor) ait:
Non mihi in hanc temere sit stulta volare cupido.

Insidiis artes sunt quia mille tuis.
Fraudibus addictos quos noveris esse, caveto,

His temere numquam praestat habere fidem.
Tunc etiam posita cum fraude quiescere credas,

Ad solitos redeunt saepe repente dolos.

AVES ET NOCTUA.

NOCTUA (quam veteres sacram fecere Minervae)
Prae reliquis prudens credita fertur avis.
Hanc conata suas abducere forte volucrum
In silvas secum cetera turba fuit.
Ut struat aeria quercu super arbore nidum
(Hic sobolem tuto gignere posse) monent.
At quae non monitis tantum non paruit illis,
Ut contra facerent sed simul auctor erat.
Arboris haud cessent rostris concerpere frondes,
Qua nidum fuerat figere iussa, monet.

page 79, image: s155
At quia facturas stolidae sese esse negabant,

Tristia non cautas damna sequuntur aves.
Fronde renascenti visco mox liquitur arbos [Reg: arbor] ,

Haerebant avium quo retinente pedes.
[Gap desc: illustration] Tunc sapiens tandem laudari noctua coepit,

Visaque praeclare consuluisse fuit.
Qui fidis olim monitis parere recusant,

Exitus hos sero desipuisse docet.
Consilio quorum prudentia pollet et usu,

His parere tuis utile rebus erit.

CUCURBITA ET PALMA.

EST ad radicem quae nata Cucurbita palmae,
Crescendi vires imbre rigata trahit.
Innitens stirpi mox unde cacumine palmam
AEquat, et exiguo tempore firma valet.

image: s156
Tum rogat hanc adeo grandem quae fecerit aetas,

Annorum spatio quanta sit illa suo.
Palma refert: centum vix sic excrevimus annis

Tempora nascendo non breviora sequor.
Hoc ait audito iam fassa Cucurbita fastum,

Ergo, te quanto sim prior, inde patet.
Namque dies crevi vix tot, tu pene quot annos,

Aequavique meo vertice celsa tuum.
Sed praematuro cum iam flaccesceret aevo,

Nec radix succi ferret alentis opem.
Illa videns temere iactare quod ausa fuisset

Incrementa mori nata repente, dolet.
Iam nil curantem quod vertice surgat in auras,

Usa sed hac fuerit futilitate, pudet.
Orta repente suo mox fine caduca laborant,

Sic cito nata brevi sustinet herba mori.
Quae subito fiunt, non sunt insignia fructu,

Utilitate levi facta labore carent.

CORVUS ET LUPI.

ORavisse Lupos praedae quid supplice Corvum
Voce ferunt, Phoebo quae sacra fertur avis.
Ille diem totum sed spe sectatus inani
Audiit haec tandem reddere verba Lupos:
Non tu nos equidem sectare, sed improbe praedam,
Huius ut insidiis parte fruare paras.
Hoc animo, nostris non ut quoque parcere velles
Corporibus, si nunc exanimata forent.

page 80, image: s157
Non quid agant alii, sed agant qua mente videndum est,

Non quia, quo credas, nomine semper agunt.

MUS.

[Gap desc: illustration]

MUS, intra cistam quem progenuere parentes,
Sustinet hîc [Reg: hic] longo tempore pauper ali.
Est quibus illa referta, nuces huic arca ministrat,
Hoc vixisse diu dicitur ille cibo.
At semel affectu suadente reliquit ut arcam,
Inque pavimento dispatiatus erat.
Iamque revisendi properabat amore relictam
Forte domum cupiens usque latere suam:
Naribus, ille frui quo gaudeat, haurit odorem,
Nempe reservati quem liquet esse cibi.
Quo iam gustato, subeunte beatior aevo,
Quam prius acta mihi est, vita sequetur, ait.

image: s158
Sunt sua qui numquam linquentes oppida credunt

Nil patriae melius moribus esse suae.
Quos natale solum si non sine fine teneret,

Felices alio forsan in orbe forent.

AGRICOLA.

[Gap desc: illustration]

RUSTICUS, assiduo Cererem qui more colebat,
Hanc talem stolido flagitat ore Deam:
Quae careant frumenta sibi producat aristis,
Elidi paleis sic cito posse putat.
Sed sua iam segeti post quam maturuit aetas,
Indefensa petunt grana frequenter aves.
Excussere suis ea sponte sequentia rostris,
Et fecere fame saepe iubente cibum.
Vota probant stultas hominum temeraria mentes,
Desipiunt, haec qui non cohibere solent.

page 81, image: s159
Saepe quis imprudens spe commoda parva sequendi,

In mala damnoso plena labore ruit.

ACCIPITER ET COLUMBA.

[Gap desc: illustration]

VIS erat Accipitri vexandi dira Columbam,
Hanc fera dum praeceps insequeretur avis.
Impetus in villam deferret ut iste sequendi
Hunc pariter, quam sic acta Columba petit.
Captus ubi Agricolam, ne se necet, anxius orat,
Me dimitte pio corde misertus, ait.
Laesus es a me quod non ullo tempore nosti,
Haec mihi te merito parcere causa iubet.
Nec laesere mei te pessime, Villicus inquit,
Iamque manu fractam stragulat ille gulam.
Sic sibi subiectos Princeps defendat oportet,
Vellet ut hic vindex ipsius esse sui.

image: s160

ARANEA ET HIRUNDO.

UT praedam Muscas captare soleret Hirundo,
Forsan Araneolum fama notasse refert.
Explicat impediant sua retia laxa volatum
Illius, effectu res tamen illa caret.
Hos impune volans casses quia rupit Hirundo,
Pene labore carens omne diremit opus.
Talibus usa videns hoc fertur Aranea verbis:
Non hanc, ceu Muscas, retia nostra tenent.
Non oppone tuas, prior est qui robore, vires,
Nil, his si careas ira, mineaque valent.

AMNIUM SILENTIA.

[Gap desc: illustration]

RUsticus undosum tuto transiret ut amnem,
Quaerit, aquam placide qua videt ire, vadum.

page 82, image: s161
Esse reperturum quod spes hac irrita fingit,

Qua nullo strepitu leniter amnis abit.
Esse vadum credens hac cum transire pararet,

Altior est istic unda reperta locis.
Tum decurrit ubi torrentior, occupat amnem

Hic qua tutus eat, repperit ille vadum.
Tunc ait, ut video, metui non murmura debent,

Sed loca, quae moto lenitus amne silent.
Non formidandi, vox quorum fulminat iram,

Sed qui, quo noceant, dissimulare solent.
Hunc facile est vitare, palam quem noveris hostem,

At non, insidias qui tegit arte, virum.

COLUMBA ET PICA.

[Gap desc: illustration]

TU cur ova loco paris uno Pica Columbae,
Excludique solent hic ea semper, ait?

image: s162
An non ipsa paras prudentior esse rapinis,

Quas hominum furto cogeris usque pati?
Me mea simplicitas (perhibent dixisse Columbam)

Impedit, haec patiens talia furta fero.
Simplicitas haud ipsa nocens obnoxia fraudi est,

Quam tamen indigne non ea ferre solet.

CUCULUS ET ACCIPITER.

[Gap desc: illustration]

UNguibus Accipitrem, rostroque imitatur adunco
Cuculus, et simili pene colore refert.
Hunc foedo nutrire cibo se vermibus aiunt,
Quos ex arboreis frondibus ille legit.
Dicitur hanc illi ceu vilem scilicet escam
Exprobrasse suo nomine nisus avis.
Quin tu me spectas, avium qui viscere praedo
Vescor, et illarum carnibus utor, ait?

page 83, image: s163
Cum genus Accipitrum referas, cupiasque videri,

Par fuerit factis hos imitere tuis.
Illa movent equidem turbato verba dolorem,

Sed mox Accipitrem poena secuta fuit.
Namque columbari pendentem cernit ab alto

Postmodo, cui peperit vox sua nomen, avis.
Tum dixisse ferunt: ergo nunc suavior usu

Vermiculi nobis esca futura suo.
Cum queat illa mihi toties impune parari,

Hoc quoties ventri suadeat orta fames.
Nil moror has equidem, quibus illa pericula subsunt,

Lautitias [printer, in the print: Lautias] , his me vilior esca iuvet.
Tutior est fortuna bonis mediocribus uti,

Splendida, quo varie solliciteris, habent.

ASINUS ET VITULUS.

[Gap desc: illustration]

image: s164
CUm Vitulo carpebat, erant quae gramina prato,

Quod satis est notum voce rudente, pecus.
Adventare feros quo discunt protinus hostes,

Pulsato signum coeperat aere dari.
Tum dicente fugam Vitulo celeremus oportet,

Iuverit hostili nos nisi caede mori.
Ipse fugam, cui mors est certa timenda capessas,

Me fors nulla recens terret, Asellus ait.
Nam seruire meum, durosque subire labores

Portandi, misero dum mihi vita manet.
Seu contingat hero quia cive, aut hoste potiri,

AErumnosa mihi tempora semper erunt.
Fac ea nil aliis mala permutare timescas,

Ferre tamen nosti quaesine fine tuum.

PASTORES.

[Gap desc: illustration]

page 84, image: s165
PAstores quidam, convivia laeta pararent,

Mactarant tenero corpore forsan Ovem.
Hoc ubi qui circum ferus ibat ovilia praedo

Cerneret, has voces edidit ore Lupus:
Quod mihi praedanti si rapta vel agna fuisset,

Quam subito turbam talia facta darent?
Tunc ait unus, ut aure notat, quam caedimus, Agnae

Carne frui frustra nos scelerate doles.
Liberius multo, quibus ampla potentia, peccant,

Impia culpari nec sua facta sinunt.

CAPI.

[Gap desc: illustration]

MOris aves castrare, Capos quos nomine dicunt,
Quod fieri pingues hac ratione putant.
Hos multos numero fortasse colonus alebat,
Corpora qui fiant his ut opima facit.

image: s166
Cura saginando sed nil profecit in uno,

Qui reliquis macro corpore risus erat.
At iugulare, suis qui membris pinguibus essent,

Convivas referens affore iussit herus.
Tum stulti quod obesa sibi sensere nocerent

Membra, vari fuerant quae decus ante suum.
Tutius est inopem multo traducere vitam,

Quam cum divitiis usque pavere metis.

EQUUS NOVITIUS.

[Gap desc: illustration]

QUI mercatus Equum fuerat, quo viribus illi
Ante tamen validis acrior alter erat.
Est huic cura novum multo iam maior alendi,
Praebuit huic gratum copia larga cibum.
Ut miratus et ipse cibo cur largius uti
Se velit, a socio scire laboret, herus.

page 85, image: s167
Huic ait alter: heri non haec nova facta putentur,

Nec mirere tibi quod magis ille favet.
Hoc qui more refert varie mutabile vulgus,

Cui nova consuetis esse priora solent.
Sic hominum natura, capi novitate solemus,

Et sua iam tritis gratia rebus abest.

CANIS ET SUS.

[Gap desc: illustration]

AUCUPIIS seruire canes mors arte doceri,
Est exquisitae quae rationis opus.
Ingeniosa minis praestare silentia discunt,
Quas metuenda graves verba docentis habent.
Vellicat ille manu latrare parantibus aures,
Imperium discunt hac ratione sequi.
Deligit hîc [Reg: hic] illos certa de stirpe parentum,
Quos natura bonos apta, sagaxque probet.

image: s168
Ex genere hoc uni Sus crassior obicit olim,

Quod tam servili conditione foret.
Cui canis, haec affert nil pene molestia damni,

Qua iucunda mihi vita paratur, ait.
[Gap desc: illustration] Non piget ista pati me taedia, proderit olim,

Sunt siquidem fructu non caritura suo.
His erit exhaustis mihi copia larga ciborum,

Tunc quibus usque frui dante licebit hero.
Scire bonas quicumque volet feliciter artes,

Non leve discendi vincat oportet onus.
Adiunctos studiis par exhaurire labores,

Qui cupit hinc usu proveniente frui.

TRABS ET BOVES.

UNDE novum fieret tignum fortasse trahebant
Lentius hos aegre, quae tulit ire Trabem.

page 86, image: s169
Quae quod anhelarent et segnes gressibus essent,

Obiurgante pigros durius ore vocat.
Unus ibi dixisse Boum perhibetur, at isto

Fasce levans iterum postmodo tempus erit.
At quodcumque volent homines imponere rerum,

Te premet, in cariem dum redigaris, onus.
Exprobrare suos miseris vereare labores,

Mox quibus urgeri te quo que posse putes.

CARDUELIS.

ANte diu puero cum forte fuisset Achantis,
Hanc qui delicias laetus habebat avem:
Auolat illa semel, caveamque impune relinquit,
Facturam minime cum ratus ille fuit.
Quam iam blanditiis utens revocare laborat,
Hanc quibus adductam velle redire putat.
Cur mea tu fugiens dominum me deseris, inquit,
Quae cur auferres te mihi causa fuit?
Quid grave dic mecum vivens, aut triste tulisti,
Quam, mea donec eras, rem tibi deesse tuli?
Illa refert: nullam, sed ut hoc non ipsa negarim,
Vivere more tamen liberiore velim.
Libertate bonum maius qui dixerit, errat,
Qui caret hac, vere vir miser esse potest.

UPUPA.

EN taedas celebrans avium Regina vocarat
Forsan ad haec alias sacra frequenter aves.

image: s170
Hospitibus redolens se praetulit Upupa stercus,

Quod formosa sibi plus ea visa fuit.
Erexisse ferunt tumido quam pectore cristas,

Prae sese reliquas sordida sprevit aves.
[Gap desc: illustration] Quae stolide gestu se deformante superbit,

Regalique suos sanguine iactat avos.
At cui non tribui par esse Ciconia primas

Dixit, olens cui sit ster core nidus avi.
Nullius ex habitu, quae quemque sequatur honestas,

Scire, tibi vitae sed ratione licet.

GULAE DEDITUS.

INDULGERE gulae qui more solebat inerti,
Et ventri potius quam sibi natus erat:
Hunc invitatum cuidam rus esse colono,
Rus, quod ab hac aberat longius urbe, ferunt.

page 87, image: s171
Eximias sperans proficiscitur ille ciborum

Lautitias, quarum captus amore fuit.
Esse reperta ferunt huc cui pyra forsan eunti,

Quae lotio ridens polluit ille suo.
[Gap desc: illustration] At quia rivus, aquam cuius transire viator

Debuit, a fusis imbribus auctus erat.
Unde referre pedes manifesta pericula cogunt,

Ni misere mergi sponte laboret aquis.
Sic lauti pereunte cibi spe deserit amnem

Tristis, et esuriens acriter inde redit.
Ac pyra, quae temere comminxerat ante, requirit,

Detergensque avido devorat ore cibum.
Hanc intestinis latrantibus obicit escam,

Sustinet hac utens ille levare famem.
Saepe superba movent illam fastidia poenam,

Rursus ut haec, quae quis spreverit ante, petat.

image: s172

EQUUS ET PORCUS.

[Gap desc: illustration]

ARmatum gestans equitem, qui muniit armis
Hunc equus [printer, in the print: simul] , ad pugnae laetior ibat opus.
Membra luto squalens quem Sus ubi vidit euntem,
Heus tu, tam propere quo male cautus abis?
Quod [printer, in the print: An] demptura petas ignoras proelia vitam,
Et tamen esse tibi corda superba liquet.
Huic equus: heus etiam mors te properantibus annis,
Et sine laude quidem perpetienda manet.
Nactus ubi domino sat pingue videbere corpus,
Occiderit lanii iam tua vita manu.
At mihi, si sic fata ferant, mavortia vitam
Dempserit eximii robore dextra viri.
Non ulli nimium mors debet honesta timeri,
Nam simul ignavis illa ferenda subit.

page 88, image: s173

VENATOR ET CERDO.

[Gap desc: illustration]

AD venatorem veniens sibi vendat ut ursi
Pellem, si qua sit hoc tempore Cerdo rogat.
At sibi tunc pellem Venator ut esse negaret,
Cerdo tamen pretium si numerare velit:
Se curaturum capto mox una sit urso,
Hoc fore post paucos asserit ille dies.
Haec sine difficili me cura labore sequetur,
Sunt mihi nota ferae lustra latentis ait.
Tamne capi facile est, Cerdo vix credulus inquit,
Quam rapidis perhibent viribus esse, feram?
Non, ait ille, mihi hoc magni praestare laboris [printer, in the print: laborque] ,
A puero nemorum qui iuga pene colo.
Fac ait huc ergo sit eundi copia Cerdo,
Iuverit hac Ursum lege videre capi.

image: s174
Huic venator: ubi lux tertia fulserit orbi,

In nemus hoc mecum si lubet ire, licet.
Mox sese esset ubi huc ventum Ursus euntibus offert,

Horribilem species quam sua vasta facit.
Tum cito Cerdoni profugo conscenditur arbos [Reg: arbor] ,

Venatore trucem non fugiente feram.
Infestante tamen quo saevius excutit ictu

Illa, nec huic ferro saucia facta cadit.
Iam quia non ursos violare cadavera morsu

Audierat, moriens se quasi sternit humo.
Vitet ut hoc utens metuenda pericula gestu,

Sic quia nil animae visus habere fuit.
Tunc ori nares illius, et auribus aures

Admovet, hoc pacto vivat an ille probat.
Sed negat huic animae quia pressus anhelitus auram

Esse, datum leto iam ratus Ursus abit.
Sic venator, ubi sedata pericula, surgit,

Arbore descendens se quoque Cerdo refert.
Quamque susurrando sibi dixerit Ursus in aurem

Rem rogat, at ficti conscias alter ait.
Vendere ne posthac pellem temerarius ausim,

Ni fera capta mihi sit prius, auctor erat.
Exsultare nisi parto iam parce triumpho,

Spes quia vincendi fallere saepe solet.
Non dubiae debent certis pro rebus haberi,

Saepe cadunt aliter, quae fore certa putes.

LEO ET MUS.

page 89, image: s175
HAErentem laqueo perhibent gemuisse Leonem,

Et capisse vagi poscere Muris opem.
Orat ab interitu se vindicet ille futuro

Lenta suo rodens vincula dente plagas.
[Gap desc: illustration] Illius officii me non oblivia tangent,

Dum mihi spirando vita manebit, ait.
Mus facili praestans ratione quod ille requirit,

Officii demens praemia stulta petit.
Coniugio natam sibi non sociare recuset,

Ridicule stulto captus amore rogat.
Res indigna quidem Videatur ut illa Leoni,

Haec non absurdo vota carere videt:
Turpe negare tamen, quod posceret ille, putabat,

Quo servata sibi vita iuvante foret.
Annuit uxorem (quo dixi) nomine natam,

Ante tamen stolido subicit ista proco:

image: s176
Prospera sperari vix haec connubia possunt,

Te quod inaequali nupta fit illa viro.
At sua vesano Muri sententia perstat,

Propositum verbis urget ut ante suis.
Sic adducta ferox iam sponsa Leaena marito

Non visum subito calce premente necat.
Errat amicitiam qui quaerit, opemque potentum,

Res humiles humili iungere tuta viros.
Esse tori consors felix quicumque laboras,

Iunge parem, dispar fit male nupta viro.

CERA.

DURARI lapides indigne Cera ferebat,
Hos ea quod rapido vidit ab igne sequi.
In flammas ideo sese abicit illa camini,
Sic duram fieri se quoque posse putat.
Haec cecidere tamen secus, igne soluta liquescit,
Sic ea consumi coepta repente perit.
Affectare cave rem, quam natura negavit,
Gesseris hac recte destituente nihil.

AGRICOLA.

CUM culturus agros quidam non amplius esset,
(Non duri patiens ille laboris erat.
Exercere frequens hunc quo cultura solebat,
Senserat ille diu non leve cuius onus.)
Est huic militiam sectandi mota cupido,
Deserit agricolae, militis ambit opus.
Rem, famamque sibi multos audiverat armis
Quaesivisse, pari spe bene laetus erat.

page 90, image: s177
Vendit agros, parat arma, novoque ornatus amictu,

Quo gaudere solent castra, superbus abit.
Sed cum gesta parum res huic feliciter esset,

Laesaque crudeli vulnere membra forent:
[Gap desc: illustration] Tum ratus est potius mutandas faenore merces,

Hoc fuerint multis quod bona parta modo.
Conduxisse ferunt hoc ergo nomine navem,

Quae varias merces mox onerata capit.
Diversas multo quas ille paraverat auro,

Sic quia magna sibi lucra futura putat.
At iam vecta mari motis ratis obruta nymbis [Reg: nimbis] ,

Et simul aequoreo turbine nauta perit.
Qui sortem mutare suam temerarius audet,

Quae fugit, haec duplo deteriora subit.

AMNIS.

image: s178
PRAE se forte suos fontes contempserat Amnis,

Auctior innumero pisce quod ille foret.
Et largo liquidas quod flumine volveret undas,

Quodque strepente sono suaviter iret aquae.
[Gap desc: illustration] Ipse tuos intra muscos cum semper et herbas

Deliteas, Fonti pravus alumnus ait.
Praeter amoena meo cum me loca constet, et urbes,

Ac populos cursu non remorante vehi.
Verba sui Fons haec aegre cum ferret alumni,

Quo tali nimium voce protervus erat:
Pressa scaturigo huic, exstinctaque fertur origo,

Sic manare suis desiit amnis aquis.
Arrogat auctori qui, quas aliunde recepit

Res sibi, quod dicas turpe, superbus agit.
Saepe graves pendunt tetro pro crimine poenas

Ingrati, lex est vindicis ista Dei.

page 91, image: s179

CORNICIS CONSILIUM.

[Gap desc: illustration]

PLures sollemni reges ut more crearent,
Res ea concilio forte coegit aves.
Sola gubernandi quod non bene ferre laborem,
A Iove quam dicunt, visa fuisset avis.
At fore cur prudens hoc dicat inutile Cornix
Iudicii causam, rettulit esse sui:
Vas quoniam citius repleri pluribus unum
Posse, sat hoc vel res ipsa fatetur, ait.
Pluraque non uno momento posse notari
Signa, fero bellum Marte movente docet.
Utilis haud unquam plures regnare potestas,
Et rem saepe gravem rectius unus agit.

PROXIMUS SIBI QUISQUE.

image: s180
MOTA gravi quondam tetigere pericula morbo,

Femina cui clari nominis uxor erat.
Quem non posse diu cum vivere signa docerent,

Paene mori coniux visa dolore fuit.
[Gap desc: illustration] Eiulat, et Mortem lamentis usa lacessit,

Se cito pro caro tollat ut illa viro.
Atrox cui tandem Mors saepe vocata propinquat,

Et, sese lacrimans quid velit illa, rogat.
Horribili specie sed iam perculsa reponit

Aegra voluntatem, femina mota metu.
Adque viri lectum iubet anxia tendere Mortem,

Hunc ait esse mori quem sua fata velint.
Ut doleant alii, mala te cum tristia tangunt,

Esse sibi melius, quam tibi, quisque volet.
Sunt, sibi qui mortem verbis audacibus optant,

Detrectare tamen, cum subit hora, solent.

page 92, image: s181

ADOLESCENS CANTANS in funere.

MAtronam quandam cum fata secuta fuissent,
Huic celebrata sui funeris hora fuit.
Hanc pariter pompam nato, pariterque marito
Deducente, pii coniugis illud erat.
Et quia conducti quidam mercede canebant,
Favereo ritu qualia forte solent:
Filius incedens cum patre canentibus illis
Exemplo temere motus et ipse canit.
Hunc pater obiurgans ait insanire canendo,
Qui comes in carae funere matris eat.
Cui puer, ista sequi me cur exempla canentum
Condûxti [Reg: Conduxti] pretio quos tamen ipse, vetas?
Huic pater inquit, idem tibi non, quod convenit illis,
Prae cantu lacrimis nunc decet esse locum.
Quaeque suo laudem res tempore gesta meretur,
Tempore quae non sunt gesta, favore carent.

ASINUS AEGROTANS.

AEgrotare docens increbrescebat Asellum
Fama, nec huic [printer, in the print: huic] longe mortis abesse diem.
Hunc voluere Canes, et visere turba Luporum,
Eius amore geri res simulata fuit.
Sic decumbit ubi, veniunt ad tecta, iubentque
Pulsando clausas hîc [Reg: hic] aperire fores.
Velle laborantem morbis invisere fingunt,
Officii causa cuius adesse iuvet.

image: s182
Sed quos per rimam cernens, quam ianua praebet,

Nil opus hoc studio, parvus Asellus ait.
Et meliore refert nunc esse salute parentem,

Hi quam praetextu dissimulante velint.
[Gap desc: illustration] Officio qui se fallaci fingit amicum,

Ille tibi cauta mente cavendus erit.

MULIER ET NUX.

NON afflicta nist cur Nux exuberet arbos [Reg: arbor]
Fructibus, hanc quaedam femina forte rogat?
Cui Nux: et te quod meliorem verbera reddunt,
Quodque Asinus plagis acrior esse solet.
Audiet obiciens aliis ingrata vicissim,
Et feret alternis verba molesta modis.

ASINI VOTA.

page 93, image: s183
OB nimium gravis esset hiems cum frigus Asello,

Arida cui tantum pabula praebet herus:
Ardenti voto vernum exoptasse teporem,

Atque virescentes gramine fertur agros.
[Gap desc: illustration] At redeunte gravant plus hunc quia vere labores,

AEstivo veniant tempora sole petit.
Sed grave tunc etiam frumenti praebuit aestas,

Area quod misero saepe ministrat, onus.
Quin fructus etiam natos in herilibus hortis

Ferre domum toto cogitur ille die:
Sperat in autumno contingere posse quietem,

Hunc frustrata tamen spes simul illa fuit.
Namque labore gravi pariter vindemia vexat,

Nec leve lignorum saepe fatigat onus:
Ut gelido redeant hiberni tempore soles

Optat, in hoc voti fine quievit opus.

image: s184
Tempora se nobis dant omnia plena laborum,

Sive refert aestas se, grave sive gelu.
Qui sapis, usque boni praesentem consule sortem,

Conditio melior nulla priore subit.

MURES ET FELIS.

[Gap desc: illustration]

CUM placide mures Felem recubare viderent,
Idque diu, nimium credulus unus ait:
Cum nihil hac equidem sit mitius indice gestu,
Huius amicitiam conciliare iuvet.
Sustinet his temere dictis accedere Felem,
Cui dum verba suo blandius ore facit:
Mox ex insidiis hunc Felis adorta trucidat,
Cui datus incaute Mus ita praeda fuit.
Quo viso socii, quantum, dixere, fefellit
Hunc species, prae se quam tulit illa dolo.

page 94, image: s185
Discere non animi sensum licet indice vultu,

Quo celante tibi fraus nocitura latet.
Moribus externis multi simulare favorem,

Possit ut insidiis sic locus esse, solent.

ASINI LAPSUS.

[Gap desc: illustration]

TEmpore quem longo labor exercebat Asellum,
Quem fidum rigido saepe probarat hero.
Insignes operas exhauserat ille gerendo,
Membrorum iuvenis dum vigor acer erat.
At grave cum portans onus offendisset eundo
In lapidem, quem non viderat ante pedes:
Hanc secum infelix sortem deplorat Asellus,
Ac dolet indigne facta furentis heri.
Cui sic exciderint, quae fecerit ante merendo,
Ut gemat ista gravi causa dolore facit.

image: s186
Hoc tulit indigne, qui rector agebat euntem,

Vox erat inclemens, plenaque verba minis.
Impetiisse ferunt vehementi crebrius ictu,

Pene frequens miserum plaga perire facit.
Fortuitam quod tam crudeli pectore culpam

Vindicet, ultorem quodque furenter agat.
Non homines curant, sibi quae benefeceris olim,

Quos modo praesenti tempore facta movent.
Uno saepe mori delicto gratia rerum,

Egregie gestas quas liquet esse, solet.

HYSTRIX ET LUPUS.

[Gap desc: illustration]

FErtur habere cutem spinis horrentibus Hystrix,
Hoc creat Inda solo terra ferace genus.
Quam non absimilem species testetur echino,
Armatum spinis corpus utrique ferunt.

page 95, image: s187
Sed magis est longis, mireque minacibus Hystrix,

Quas iaculi cum vult mittere more potest.
Pone fatigantes se quas iaculatur in hostes,

Atque sibi immissos his premit usa canes.
Cui Lupus insidians ait, haec quin spicula ponis,

Ne te perpetuo tale fatiget onus?
Mox tibi cum possint re sic poscente resumi,

Nam nihil his armis nunc opus esse putem.
At nobis opus est his ne mucronibus, Hystrix,

Te praesente Lupo destituamur, ait.
Hostilem contra vim te muniveris armis,

Vi prohibere feram vim quia iura sinunt.

MUS ET MILVIUS.

[Gap desc: illustration]

LIberet haerentem laqueo se Milvius orat
Murem, nec misero ferre gravetur opem.

image: s188
Efficit hic nullo quod pene labore roganti,

Ista tamen cui res exitiosa fuit.
Milvius exitii quo presserat auspice causam,

Arripiens praedam perfida fecit avis.
Reddere pro meritis haec pravi praemia gaudent,

Ut, cum profueris ipse, nocere velint.
Ut, servata tuo cum munere vita sit illis,

Interitus hi sint causa dolenda tui.

TESTUDO DOMIGERA.

[Gap desc: illustration]

A Iove cum peterent alia his animalia donis
His alia ornari, Cochlea tale petit:
Quo sibi cumque quidem sit eundi [printer, in the print: eundi] forte cupido,
Ferre suam secum possit ut inde domum.
At quaerente Iove hanc rem sit quae causa petendi,
Huic vicinorum me metus urget, ait.

page 96, image: s189
Hos experta malos mox hinc ut tuta remigrem,

Si portare domum, quo libet, inde licet.
Vicino fugienda malo vix altera pestis

Est magis, hinc vario nomine damna feres.
Sic res nulla bono felicior, ille salutem

Curat, et est prompta mente iuvare tuam.

ERINACEUS ET VIPERA.

[Gap desc: illustration]

DEsaeviret hiems dum frigore, spondet Echino
Vipera communem, quem colit illa, locum.
Sed spatio vix ille suo capit arctior ambos,
Hospitis a spinis Vipera laesa doler.
Migret ut hinc ergo sibi linquens ille cavernam,
Arcta duos capiant cum minus antra, iubet.
Respondisse ferunt ad iussa sed huius Echinum,
Cui durare grave hîc [Reg: hic] , exeat ille, licet.

image: s190
Est hac sede mihi cedendi nulla voluntas,

Quod mutare locum si lubet, ipse potes.
Dicitur illa suam sic amisisse cavernam,

Hospite quam pulsam fama manente refert.
Fac fugias, quorum te subiectura potestas,

Possessura tuas sive videtur opes.
Iuris ut esse sui, quae creditur optima, res est,

Sic gravis est alio res dominante premi.

LEPUS ET VULPES.

[Gap desc: illustration]

DIceret insignem cum se prae Vulpe probari
Forte pedum celeri vique, fugaque Lepus:
Huic Vulpes animi sollertis acumine vinco,
Ingenioque pedum est vilior usus, ait.
Vera bonum humanae est ingens prudentia vitae,
Provenit utilitas crebrior unde fide.

page 97, image: s191
Nil sunt eximiae quamvis in corpore dotes,

Si quid sint animi dona putanda probes.
Fingitur Amphion hinc pone sequentia vates

Allexisse sono saxa movente lyrae.
Maioremque duplo lapidem traxisse canendo,

Quam vi Thebanae Cethus ad urbis opus.

LUPUS.

[Gap desc: illustration]

PELLE rapax ovis est vafre Lupus usus amictu,
Esse diu tali fraude putatur ovis.
Sic impune greges longo cum tempore praedo
Perderet, haec tandem fraus patefacta fuit.
Iamque neci missum suspendit ab arbore pastor,
Non aliena tamen pellis adempta fuit.
Haec quid facta velint decepti pelle requirunt,
Esse rati falsa mente feruntur ovem.

image: s192
Pellis ovina quidem est, se qua velata solebar

Dissimulare Lupum bestia, Pastor ait.
Non habitu disces sat pectoris indice mores,

Signa nec e vultu vera venire solent.
Esse bonos credas praetextu saepe Tyrannos,

Est Lupus, innocuam qui simularit ovem.

CANIS ET PASTOR.

[Gap desc: illustration]

QUO sparsi custode greges errare solebant,
Est deprensus Ovem dilacerare Canis.
Pastor ut hunc ergo merito suadente necari
Arripit, anne tuo non mihi parcis, ait?
Ille: meos equidem, nocuos quos culpa fatetur,
Externis potius perdere caede velim.
Praecipue fidos falso quos esse putarim,
Nolleque sperarim rebus obesse meis.

page 98, image: s193
Ne mirere, feras si laesus ab hoste dolorem,

Fallat amicorum cum data saepe fides.
Quae dedit hic ergo, tibi qui sese arguit hostem,

Lenius haec ideo damna ferenda putes.
At si, quos meritis ultro cumulaveris, obsint,

Hoc erit, indigne quod patiare, malum.

ARIES ET TAURUS.

[Gap desc: illustration]

DUX Ovium, princepsque aries quod forsitan esset,
Proelia cum Tauro stulta superbus init.
Qui domat insanum validis ira viribus hostem,
Stratus ut haud tacta surgere possit humo.
Qui moribundus ubi super ante dolore iacebat,
Haec sero temere proelia mota dolet.
Ne conferre manum meliori viribus ausis,
Ni mala dira pati victus ab hoste velis.

image: s194

ASINUS PUNICEUS.

[Gap desc: illustration]

EST hortata parens orbatam coniuge natam,
Ut properans alii nuberet illa viro.
Esset adhuc formae dum dos, et iunior aetas,
Dumque placere novo posset amata proco.
Quam dixisse ferunt, huic ut parere recusem
Consilio, vulgi verba timenda movent.
Qui fuit huic, ergo pingi tum curat Asellum
Femina puniceo vafra colore parens.
Posset ut haec oculis spectantum [printer, in the print: spectatum] mira videri,
Prodigii species quae vice pene fuit.
Spectandi studio mox confluit agmine vulgus,
Ostenti novitas scilicet instar erat.
Postera iam radiis sed lux ubi sparserat orbem,
Qui spectare parent, rarius agmen erant.

page 99, image: s195
Tertia deinde dies, postque hanc ubi quarta rediret,

Spectantum numero res ea pene caret.
Deserit extremo visentum totus Asellum

Coetus, et hunc non iam pergit ut ante sequi.
Hoc probat exemplo sermones provida vulgi

Non durare diu saepe solere parens.
Iamque secunda monens ut lecti foedera fiant,

Ocius hac de re fama silebit, ait.
Primum insueta movent humanas omnia mentes,

Tempus ut adficiant te minus illa facit.

AQUILA ET CUNICULUS.

[Gap desc: illustration]

FIXERAT aeria Iovis ales in arbore nidum,
Dicitur hîc [Reg: hic] pullis illa vacasse suis.
Qui solet effossis habitare Cuniculus antris,
Regia progeniem sustulit huius avis.

image: s196
Per superos omnes tunc obtestata volucrem

Maesta parens nostris parce dolenter ait.
At sprevisse preces Aquilam crudeliter aiunt,

Illius huic soboles dilacerata fuit.
Ob tam saeva gravem tum facta Cuniculus iram

Concipit, et vindex possit ut esse parat.
Cum genere ille suo plenas maerore querelas

Exercens Aquilae vim, rabiemque dolet.
Quae mala dira tuli nunc ipse miserrimus, inquit,

Quisque pati vestrum se quoque posse putet.
Et ne ferre sinant tales impune rapinas

Pullorum pastam sanguine suadet avem.
Haud mora conspirant, est omnibus una cupido

Vindictae, properant, quod iubet ira, sequi.
Eruere unanimi radices arboris instant

Conatu, nidum qua fera fixit avis.
Egestoque solo circum laxare laborant,

Utque parum faciunt haereat arbor humo.
Mox quassante levi quae sternitur eruta vento,

Haec Aquilae pullos causa perire facit.
Interit hanc quorum pars tristem passa ruinam,

Pars perit infestis praeda relicta feris.
Gaudia quo casu iam magna Cuniculus haurit,

Non leve cui luctus illa levamen erant.
Non humiles, est si tibi magna potentia, spernas,

Saepe sui vindex est quoque vilis homo.

OVIS ET PASTOR.

page 100, image: s197
CUM Pastore suo rixatur, et usa querelis

Amplius hunc dominum ferre recusat Ovis.
Omne sibi quod lac emulgeat ubere, quodque

Conqueritur lanam tondeat ille suam.
[Gap desc: illustration] Huic maledicendi fuit insuper ausa furorem,

Et temere stolidis esse proterva minis.
Primigenam Pastor tunc ira percitus agnum

Illius arripiens matre vidente necat.
Hoc Ovis exemplo poenae commotior inquit,

Nil nunc, quo noceas postmodo restat, ait.
Quin ipsam iugulare mihi, sit siqua voluntas,

Fas erat, et pellem demere, Pastor ait.
Et sim pastus ubi membrorum carne tuorum,

Proicere ipsa avidis faucibus ossa canum.
Detractamque tuo de corpore tradere pellem,

Proprius est pelles cui macerare labor.

image: s198
Tum maiora timens mala mussat, et esse querelis

Usam se stolide territa sentit Ovis.
Adversum stimulos iactare verebere calces,

Qui parat adverso flumine nare, perit.
Audaces animos mala saepe timenda coercent,

Saepe metu poenae quis bonus esse solet.

ROTA ET VECTOR.

[Gap desc: illustration]

CUR Auriga Rotae viciatae stridula nobis
Oggannire soles, curque gemiscis, ait?
Respondisse Rotam perhibent: adflicta laboro,
Non igitur passum non gemebunda queri.
Exercent miseri tristi cum voce querelas,
His veniam facili nos dare mente decet.

VULPES LEPORIS laudatrix.

page 101, image: s199
QUae sectante fugax Cane pene prehensa fuisset,

Astutae Vulpes invenit artis opem:
Forte videns Leporem, leporinam subdola carnem

Laudat, et huic miris praedicat ipsa modis.
[Gap desc: illustration] Coepit ut hac usam iam fraude relinquere Vulpem,

Speque sequi Leporem decipiente Canis:
Mox Lepus evadens pernicior alite vento

Insimulans Vulpem proditionis ait;
Quod nisi laudandi me fraudibus usa fuisses,

Tu rapido fueras praeda futura Cani.
Te tamen egregie Vulpes laudavimus in quit,

Haec accepta tibi res fore visa fuit.
Non prodesse solent laudes, sed obesse malorum,

Hi quia laudando saepe nocere parant.

VULPES ET LUPUS.

image: s200
FLagitat, ingenii cum vi sit praedita Vulpes,

Ut pariter cursus ornet honore, Iovem.
At Lepus, ante valent cui crura fugacia cursu,

A Iove versuti pectoris orat opem.
[Gap desc: illustration] Respondisse Iovem perhibent: sua quamlibet ornant

Dona feram, quae non huic nisi pulchra dedi.
Omnia nec temere largirer oportuit uni,

Si faciam, reliquis invidiosus ero.
Non bona lance pari Deus omnibus omnia confert,

Dotibus hic animi, corporis ille valet.

EQUUS INORNATUS.

AD certamen Equi cursus cum praepetis irent,
Qui phalaris compti pulchrius agmen erant.
Et quos conspicui decorabant rite colores,
Ornatos varie fama fuisse refert:

page 102, image: s201
Splendida frena minus neglectior unus habebat,

Quae cum firma forent, pulchra fuisse negant.
Quod minus illa suis speciosa coloribus essent,

Hic quibus ante alios sordidus ibat Equus.
[Gap desc: illustration] Prae se quisque fero socii quem pectore temnunt,

Ornatu nimium turba superba suo.
At cum iam fierent rapido certamina cursu,

Prae reliquis illum palma secuta fuit.
Saepe solent species externae fallere mentem,

Non ea, quae lateant cernere dona sinunt.
Ne specta, quo quis splendorem ducat amictu,

Sed quo virtutem ductus amore colat.
Saepe latent magnae non culto corpore dotes,

Non, qualem videas, quisque putandus erit.

VOX HAEDI.

image: s202
REtenui quidam non admittente patrono

Saepe Cliens dura voce repulsus erat.
Affert huic teneri tandem qui corporis Haedum,

Ante domum quem stans vellicat ille manu.
[Gap desc: illustration] Sic simul huius ubi vox est audita patrono,

Ecquis adest, qui me forte requirat, ait?
Iamque audire lubens, quem reppulit ante, Clientem

Sustinet, et quid tu (comiter inquit) ais?
Quo narrante sibi cum cognita causa fuisset,

Non sine consilio passus abire fuit.
Plus hominum capiunt re quavis munera mentes,

Immites alias flectere dona valent.

SENEX ET ADOLESCENS.

POma suo Puerum carpentem vidit in horto
Atque rapi monuit non aliena Senex:

page 103, image: s203
Quem Puer indigno deridet ab arbore gestu,

Arboreasque ferox carpere pergit opes.
Tunc pollere Senex magnis ego viribus herbas

Audivi, quibus es praedo domandus, ait.
[Gap desc: illustration] Vellit, et in furem mox ergo proicit herbam,

Seratus hunc tali posse fugare modo.
Incipit hunc magno tunc deridere cachinno,

Delirare putans hac ratione Puer.
Tum video nil posse suis hic viribus herbas,

Iam commota Senex corda professus ait.
At lapides quantum valeant, mihi mira fuerunt

Saepe relata, petens hunc quibus ultor ero.
Dixerat, infestant mox saxa volantia furem

Hoc iactante, quibus praedo coactus abit.
Ante geri quam res tibi fortiter incipit armis,

Omnia consiliis experiare decet.

image: s204
Esse senes equidem lentos prudentior aetas,

Uti sed tandem vi potiore facit.

LUSCINIA ET ACCIPITER.

[Gap desc: illustration]

ACcipitrem supplex, ut se dimittat, Aedon
Capta tamen vanis vocibus orat avis.
Non hoc gratuito nobis facturus es, inquit,
Sed tali merito praemia digna feres.
Quae quaerente sibi speranda sit alite merces,
Huic ait, arguto carmine docta canam.
At nunc non aures, avidum sed pascere ventrem,
Nescia placari me iuvet, inquit avis.
Non capit indoctos ex artibus ulla voluptas,
Quae genio placeant, res modo vulgus amat.
Subicit hanc etiam doctrinam fabula nobis,
Non equidem fructu quam meminisse caret:

page 104, image: s205
Haec quae vita geri manifesto flagitat usu,

Iucundis fuerint anteferenda bonis.

CULEX ET APES.

[Gap desc: illustration]

PEne geluque, fumeque Culex cum mortuus esset,
Orat Apes secum non habitare vetent.
Denique cibos intra sua cerea tecta recepto,
Pro tali fuero munere gratus, ait.
Erudiam vestros ego natos arte canendi,
Sedulus bis vigili more magister ero.
Ex illo tunc una negans examine victum,
Arte tua nostris nil opus, inquit Apis.
Cum multo nobis meliorem discere possint
Auspicibus, quam te forte docente tuam.
Institui natos teneris ita convenit annis,
Victus ut his quaeri possit ab artis ope.

image: s206

LEO, ASINUS, LEPUS.

[Gap desc: illustration]

BElla movens punire Leo cum forte volucres
Vellet, et hoc acri Marte moveret opus:
Ille recenseri bellantum more cohortes,
Sint sibi quanta volens agmina scire, iubet.
Tunc Asino, Leporique una qui praeterit, Urso
Hunc quaerente vices quas dare speret, ait:
Ad loca commissas feret hic longinqua tabellas,
Ille suo tubicen munere noster erit.
Non humilem quemquam sua sic natura creavit,
Utilis haud vello possit ut esse modo.

ACCIPITRUM PAX.

INter sese acri quondam vi bella gerebant
Accipitres, vehemens movit utrosque furor.

page 105, image: s207
Quos a dissidio tali revocare Columbas

Conatas studio simpliciore ferunt.
Non dubitant motam belli componere causam,

Martis ut infesti triste quiescat opus.
At cum facta novam firmassent foedera pacem,

Et genus hoc volucres iam sine lite forent:
Pacis in auctores initae saevire Columbas,

Et reliquas audent hae violenter aves.
Ipsa bonis prodest discordia saepe malorum,

Impediunt illos hi quia pace frui.

DE MORTIS NUNCIIS.

[Gap desc: illustration]

VIcta cavam cum Mors Alcestidos esset ad urnam
Reginae, fueras cui Perilae pater.
Herculaeque manus hic vi prostrata iaceret,
Hoc et anhela modo iam peritura foret:

image: s208
Hac transisse (vocat quem nomine fama) Pheraeum

Aiunt, ille suam sponte ferebat opem.
Iamque fovens Morti languentia membra refecit,

Reddidit his sese pristinus inde vigor.
Mors fore se gratam iam vitae reddita spondet,

Quae tibi si nequeam parcere prorsus, ait:
Non tamen, ante nisi hoc praenuntia signa probarint,

Edere quae crebro te monitura velim.
His sua pollicitis mens est elata Pheraeo,

Quae secura metum Mortis abesse facit.
At summum ille diem cum nondum instare putaret,

Ecce fores pulsans Mors inopina venit.
Quae iam visa graves facit edat ut ille querelas

Non ita promissis hanc quia stare refert.
Esse sibi data verba, geri rem fraude, reamque

Perfidiae Mortem voce querente vocat.
Quale refert ebur, aut tibi buxea ligna colorem,

Exanimi vultum pectore talis erat.
Praemonitum sese misso praecone negabat,

Certa tamen de quo spes sibi facta foret.
Cui Mors, nonne frequens a me tibi nuntius, inquit,

Missus, id inficias quo potes ire modo?
An non ante tibi sex corpora torruit annos

Febris, et arentem torsit anhela sitis?
An non deinde duos post annos orta gravedo est,

Cum tibi morborum causa catarrhus erat?
Anne gravem tussim, capitisque tulisse dolorem

Nuper anhelanti pectore false negas?

page 106, image: s209
Ista propinquantem me iam tibi signa notabant,

Quae te debuerant admonuisse mei.
Quin etiam paulo tibi misimus ante soporem,

Quem gravis aeterno more veternus habet.
Germano quo scis dici me fratre sororem,

Nil nisi vera tibi est somnus imago mei.
Quo sic esse tenes oppressos nuper ocellos,

Ut vitae reliquum nil tibi pene foret.
Voce probata fides hac est, et saeva Pheraeum

Nec lacrimis iam mors, nec prece mota necat.
Mortis adesse diem sunt signa docentia morbi,

Certa sequi tacito quos solet illa pede.
Quam cum non ulla ratione retundere possis,

Non illam nimium pertimuisse velis.

VULPES ET HIRCUS.

[Gap desc: illustration]

image: s210
IN puteum Vulpes cum iuncto desilit Hirco,

Ut levet ardentem siccus uterque sitim:
Quam cum sedassent fontanis largiter undis,

Hinc evasuri vix sumus, Hircus ait.
Pone metum, Vulpes cui dixit, et utere mecum

Consilio, nobis quo meditabor opem.
Posteriore tuum pede nitens erige corpus,

Anterior putei tangat uterque latus.
Et caput alte obliquando fac cornua tollas,

Scala mihi tergum sic erit apta tuum.
Quo super ascendens putei de fauce profundi

Exsiliam, mox et te simul inde traham.
Tum dicente sequi sum iussa paratior Hirco,

Sponte velim monitis moriger esse tuis:
Callida mox putei Vulpes evadit ab undis,

At pactam socio ferre recusat opem.
Exsilit haec circum fauces, deridet et Hircum,

Et stolidum stulta credulitate vocat.
Perfidiae gravibus tunc insimulata querelis

Est ea periure talibus usa dolis.
Ipsa sed illudens tantum si cordis haberes,

Quanta tibi mentum barba revestit, ait:
Non explorato reditu committere nolles

Huic ita, vix referes te miser unde, loco.
Ante viris quam res prudentibus ulla geratur,

Perpendisse diu mente sagace solent:
Quo cadat eventu, quo fine probetur et usu,

Exitus incaute tristis agentis erit.

page 107, image: s211

GALLINAE ET PERDIX.

[Gap desc: illustration]

GAllinas quendam cum cura iuvaret alendi,
Perdix missa salax huic quoque fertur avis.
Ad Gallinarum quam sustinet addere cortem [Reg: cohortem] ,
Acriter haec odio cui tamen ales erat.
Infestis miseram quae morsibus usque fatigant,
Carpere non escam turba maligna sinit.
Hinc animi magno vexata dolore gemiscit,
Indigneque premi verba querentis habet.
Esse putans odii causas, aliena quod esset,
Invidiae se vim credidit inde pati.
At quia scindendi certamina mutua rostris,
Se simul exercent hae, minus illa dolet.
Inter sese odiis si sic, ait, acriter ardent,
Nec sibi trux ipsi parcere turba solet:

image: s212
Non hanc ipsa meam fortunam ferre recusem,

Cum rabies istas mutua vexet aves.
Quorum participes alios liquet esse laborum,

Hos minus est nobis res onerosa pati.
Cum mala prudentes aliis communia cernunt,

Inde suae sortis mite levamen habent.

GLORIATOR.

[Gap desc: illustration]

IN patriam redit, unde diu quidam abfuit, urbem,
Miraque quae dictu sint, sibi visa refert.
Et sua iactando praestantia facta superbit,
Quae stolido patriis praedicat ore viris.
Est ubi sacra Deo quondam Rhodus insula Phoebo,
Hîc [Reg: Hic] praeclara sibi parta tropaea refert.
Hîc [Reg: Hic] ita saltando nos signum fiximus, inquit,
Arte sequi nemo possit ut illud opus.

page 108, image: s213
Non Rhodii de quo mihi testes esse recusent,

Spectarunt oculis hi mea facta suis.
Tunc, si vera refers, ait unus ab agmine vulgi,

Quin hoc esse loco fingis inepte Rhodum?
Hîc [Reg: Hic] nunc ede tuam, quam iactas, saltibus artem,

Quid gestas alibi res tibi stulte refers?
Hanc merito laudem iactantia vana reportat,

Saepe sit auctori turpis ut inde pudor.
Ostentare, tamen quo destituare, caveto,

Magnifice tumido pectore turpe loqui.

TENTATOR APOLLINIS.

[Gap desc: illustration]

CAllidus, atque Deum quidam contemptor in aedem
Venit, ubi Clarii numina culta Dei.
Quem tentare parans, fati quae praescia, vatem
Consulit, hoc qua par relligione fuit.

image: s214
Nempe tenebat avem (passerculus ille vocatur)

Quam sub veste tegens fraudis agebat opus.
Ante sacram qui stans cortinam conice, dixit,

Vivit, an exstinctum est, quod mea dextra tenet?
Sic partem responsa putans in utramque refelli

Posse, Dei vates quae sibi forte daret.
Neminis instinctu tunc est effata sacerdos,

Quicquid id est, tua quod clam manus una tenet:
Vivit, idemque potest te suffocante necari,

Arbitrium facti te penes huius erit.
Nil celare Deum, qui praevidet omnia, possunt

Mortales, fraus hic omnis inanis erit.
Verba dari nequeunt verum prudentibus usu,

Non temere sapiens se sinit arte capi.

MULIER ET GALLINA.

[Gap desc: illustration]

page 109, image: s215
ORba viro Mulier Gallinam pauper habebat,

Singula quae quovis edidit ova die.
Bina die, aut etiam parituram terna putabat,

Cura saginandi sedula siqua foret.
Sed iam facta cibo cum largo pinguior esset,

Oua magis sterili corpore nulla parit.
Quos ditescendi nimis urget avara cupido,

Quae sunt bis, etiam perdere saepe solent.

VULNERATUS A CANE.

[Gap desc: illustration]

A Cane laesa fero fuerant cui corpora morsu,
Circumiens medicam forte requirit opem.
Obviat huic quidam, cui cum iam cognita res est,
Consilium stulte tale dedisse ferunt:
Nempe recens cocto pani mox ille cruorem
Illinat e crudo vulnere, pusique iubet.

image: s216
Suadet ut hanc illi comedendam praebeat escam,

A quo laesa sibi sint sua membra, Cani.
Quod si consilio non huic parere recuses,

Est, ait, inde tibi certa futura salus.
Moverit haec in me, cum risu saucius inquit,

Res morsum, fuerint quotquot in urbe, Canum.
Haud merito flectes pravos ut laedere nolint,

Reddere peiores facta benigna solent.

THUNNUS ET DELPHINUS.

[Gap desc: illustration]

DElphinum fugiens, qui sese pone fatigat,
Thunnus agi praeceps coeperat inter aquas.
Maximus in terram sic ut ferat impetus ambos,
Delphino moriens hinc ita Thunnus ait:
Ergo cum pereas uno discrimine mecum,
Non mea nunc adeo mors mihi tristis erit.

page 110, image: s217
Te necis auctorem nostrae quia mutua perdunt

Fata, mori tecum promptior esse velim.
Qui fert immerito mala, tum patientior herum est,

Auctores pariter cum videt illa pati.

FIBER.

[Gap desc: illustration]

ESSE ferunt sub aquis gaudentem vivere Fibrum
Quadrupedem, terras rarius ille colit.
In pretio magnum medicis sunt cuius ob usum
Testiculi, crebro res facit illa capi.
Hunc homines igitur quoties venatibus urgent,
Invenit hac utens arte salutis opem:
Non ignara petant ob quam se bestia causam,
Praemordere sibi sponte pudenda solet.
Proicit haec, cum iam venantes pone fatigant,
Saepius hac vitam conditione tegit.

image: s218
Prudentes studio servandi saepe salutem

Iacturam faciunt, res ubi cogit, opum.
Seruet ut Hippomenes sese, aurea poma relinquit,

Huic quibus abiectis prospera vita manet.

DIVINATOR.

[Gap desc: illustration]

IN medio temere quidam responsa solebat
His dare, qui sese consuluere, foro.
Ex improviso cui nuntius advenit olim,
Reclusam memorans illius esse domum.
Tota manu furum sua cui sit adempta supellex
De cunctis reliquum nil docet esse bonis.
Territus indicio vates hoc tecta revisit,
Ire quis huc riso cui properanter ait:
Heus aliena sagax tu cum praescire labores,
Ut tua negligeres cur male sanus eras?

page 111, image: s219
Sunt, ipsi morum qui non sine crimine vivant,

Quos curare tamen non aliena pudet.
Castigare suis alios sermonibus audent,

Cum nihil hi, laudem quo mereantur, agant.

AEGROTUS ET MEDICUS.

[Gap desc: illustration]

QUaerit ab aegroto medicam conductus ad artem,
Proxima qua nox huic lege peracta foret.
Qui maduisse refert large sudoribus artus,
Esse bona haec medicum signa professus ait.
Ille laborantem surgente revisit ut ortu,
Hic horrore gravi se riguisse docet.
Hoc simul indicio cessuri nuntia morbi
Signa dari curae futilis auctor ait.
Aegrotum medico mox discedente revisit
Alter, et in quo res sit rogat ille loco?

image: s220
Cui respondet, habent bene se nunc omnia, vitam

Namque boni nobis copia perdit, ait.
Haud aliis homines tam succensere solemus,

Quam solitis blande subdola verba loqui,
Quamque assentando solitis captare favorem,

Vox odio fallax omnibus esse solet.

AUCEPS ET CASSITA.

[Gap desc: illustration]

MOre suo laqueos disponere coeperat Auceps,
Usus ut arte sua fallere posset aves.
Hoc opus admirans Cassita propinquat, et illi
Ingeniose novi quid struis, inquit, homo?
Huic ait ille dolum celando, condimus urbem
Et latebras structis omnibus arte petit.
Cernere cauta parum cupiens avis advolat urbem,
Quam mox implicitam retibus ille capit.

page 112, image: s221
Quae iam capta, novas si sic, ait, exstruis urbes,

Has habitare volens incola rarus erit.
Non tuta tunc pace domus habitantur, et urbes,

Saevit in has cum vis, cumque rapina ducum.

VIATOR.

[Gap desc: illustration]

LOngum emensus iter, languensque viator eundo,
Mercurio voti sim reus huius ait:
Numina prona sinent quod me reperire Deorum,
Huic ego dimidium reddere sponte velim.
Forte repertus amygdalina nuce saccus eunti,
Palmarum fructu quae quoque mixta fuit,
Incipit inde peti cui nucleus apta palato
Esca, carens illo testa relicta Deo est.
Quam promissa sacram ceu dona reponit in aram,
Atque ita se voti solvere dicit opus.

image: s222
Intimaque oblatis de rebus, et extima reddi,

Debeat huic pacti quae ratione sui.
Nonnullos adeo furor urget avarus habendi,

Pluris ut his sua sint commoda saepe Deo.

PUER ET MATER.

[Gap desc: illustration]

PArvus adhuc tiro, primaque aetate frequentat,
Consuerunt pueri qua ratione, scholam.
Custodire parum conantibus ille tabellas
Dicitur hîc [Reg: hic] sociis surripuisse suas.
Connivente domum quas matre frequentius affert,
Qua facit ista rapax furta probante puer.
Sic tener in paruis quae pravo exercuit usu,
Grandior in magnis non timet ille sequi.
Sed manifesta reum tandem cum furta probarent,
Hunc facit infami poena perire modo.

page 113, image: s223
Qui iam ductus ubi est, ut furum more periret,

Carnifici ritu supplicis usus ait:
Te precor huic veniam voto ne forte recuses,

Pauca meae matri me sine verba loqui.
Annuit hanc quoniam rem prono corde petenti,

Nil siquidem causae, cur neget ille, fuit.
Applicat os avidam securae matris ad aurem,

Arcano simulans verba loquenda sono.
Arripit invisam sic mordicus ille parentem,

Quod necis aut orem diceret esse suae.
Hoc cum matre ferens indigne pompa sequentum,

Talia crudelem facta professa putat.
Non nunc ut furem convicia publica damnant,

Hoc immane vocant impietatis opus.
Sed docet hoc ultum facto sese ille parentem,

Exitii causam quam sciat esse sui.
Nam sibi si solitum pueriles ferre tabellas

Verbere, sive minis me vetuisset, ait:
Conciliata ineae non haec audacia menti

Esset, ero dirae qua crucis usus onus.
Quod commissa nisi poenae delicta sequantur,

Haec impune fero crescere more solent.
Et nisi castigent nat orum parva parentes,

Hi vicia audebunt mox graviora sequi.

PASTOR ET MARE.

AD mare pavit oves, nulloque tumescere fluctu
Vidit aquas, custos qui gregis huius erat.

image: s224
Aequoris illa quies cui stultum movit amorem

Et commutandi lucroso foenore merces,
Sic putat augeri posse frequenter opes.
[Gap desc: illustration]

Spes vetat illa moram, quae possidet, omnia vendit,
Hoc pretio palmas nauta futurus emit.

Aequoris ille ratem sed cum provexit in undas,
Mota procelloso vis furit imbre freti.

Posset ut haec navem fluctu mersura videri,
Exonerata nisi mercibus illa foret.

Servari vacuam quam vix exorta sinebat
Tempestas, adeo turbine saeva fuit.

Tempore post parvo residebat ad aequoris undas
Pastor, ubi placidis iam mare staret aquis:

Hanc strato quodam maris admirante quietem,
Hac dum litoream carperet ille viam:

page 114, image: s225

Quod silet aequor aquae toto cessante tumultu,
Illa quies novi quid sibi quaerat, ait.

Ut dem, quas avidis iterum deglutiat undis,
Nunc palmas, positis fluctibus omne silet.

Cautius accepto mortales vivere damno
Discimus, et nos haec quae nocuere docent.

Qui semel est tristes expertus in aequore casus,
Ille freti dubias horret inire vias.

LUSCINIA ET ACCIPITER.

[Gap desc: illustration]

ARBORIS aeriae de fronde canebat Aedon
More suo laeti tempore veris avis:
Hanc rapit esuriens infestis unguibus ales
Nisus, et in praedam dilaniare parat.
Hinc instare sibi cum cerneret anxia mortem,
Incipit huic tristi voce sonare preces:

image: s226
Orat ut innocuam non se necet ille volucrem,

Namque mori nullo se meruisse modo.
Nec se posse refert avidam, si devoret, alvum

Huic explere, Parum magna quod esset avis.
Et grandes alias venetur ut ille volucres,

Nil prece freta tamen proficiente monet.
Huic ait ipse, datam si sponte relinquere praedam

Me iuvet, insani nomine dignus ero.
Quae tamen apparent nusquam, si forte laborem

Pro certis animo desipiente sequi.
Sunt spe maiorum qui nil praesentia curant,

Quos errare tamen fine probante liquet.

VULPECULAE.

[Gap desc: illustration]

DE laqueo Vulpes elabens linquere caudam
Cogitur, hac trunco corpore parte fugit.

page 115, image: s227
Attulit haec illi tantum iactura pudorem,

Quam sic esse, lubens mallet ut ipsa mori.
Unde sibi quaerens foedi solacia damni,

His alias Vulpes fertur ad orta dolis:
Suadet ut hae pariter truncari corpora caudis,

Cetera deforment ne sibi membra, sinant.
Dedecus illa suum sic posse latere putabat,

Si vitii socium posset habere gregem.
Has quid enim indecores, onus aut quid inutile gestant

Corpora nostra, quid hac mole gravamur, ait?
Aut fatuae nobis hinc quemnam quaerimus usum,

Ni iuvet bis tractis verrere pone solum?
Plura locuturam quam iunior una moratur,

Talibus huic contra vocibus ausa loqui:
Heus suasura fores meane hoc matercula nobis,

Hinc ventura tibi commoda ni qua putes?
Ne gere consiliis morem, si dantur, ut obsint

Illa tibi, utque; alios utilitate iuvent.
Saepe volent alii tibi consuluisse videri,

Quos tamen eventu teste nocere probes.

VULPES ET SENTES.

FErtur in horrentes spinis Vulpecula Vepres
Cauta parum factis insiluisse suis:
Quae quia spinosas ita lapsa prehendere Sentes
Coepit, ab bis mox est saucia facta pedes.
Mene ita crudeli sceleratae pectore Vepres
Accipitis, supplex quae tamen, inquit, eram?

image: s228
Hoc Sentes memorant deceptam turpiter auso,

Sic quoniam fieri non decuisse docent.
Quod temere sese foret ausa prehendere spinas,

Ipsas cuncta tamen quas retinere iuvet.
Desipit, auxilii quicquam qui sperat ab illis,

Laedendi studio qui sine fine vacant.

VULPES ET CROCODILUS.

[Gap desc: illustration]

QUadrupedem perhibent nasci Crocodilon in oris,
Quas riguis late Nilus oberrat aquis.
Horrendum aspectu monstrum, immanemque lacertam
Hac referens specie squamea terga gerit.
Huic quae tota rigent deformibus horrida rugis,
Terribilem vasto corpore forma facit.
Acriter hic rixans cum Vulpe probare volebat,
Clarius esset utri nobilitate genus.

page 116, image: s229
Tum praeclara refert quia plurima facta suorum,

Verbaque iactando se crocodilus habet.
Nil opus est verbis, Vulpecula dixit, honorum

Quod decus ostentas, indice pelle probes.
Mendaci sermone feros res ipsa refutat,

Non ulli faciunt verba proterva fidem.

VULPES ET LIGNATOR.

[Gap desc: illustration]

NON breve iam spatium confecerat anxia cursu
Vi rapide Vulpes pone premente canum.
Ante casam cuneis nodosam findere quercum
Protinus agricolam quem videt, orat opem.
Quam ferat ille sibi monstrando forte latebras,
Se grege celet ubi praetereunte canum.
Fecit ut ille suis miseresceret usa querelis,
Quam colit ipse casam sponte subire iubet.

image: s230
At quia bestiolam reminiscitur esse nocentem,

Et tamen esse palam prodere turpe putat:
Esse sibi visam negat ore, sed indice gestu

Monstrat, ubi sese haec occulat, ille casam.
Sed venatorem non intellecta fefellit

Haec nota, qui rapido coepit abire pede.
Hauserat haec oculis, at que auribus omnia Vulpes,

Inque salutato hinc hospite laeta fugit.
Ille quod indigne tulit, ingratamque vocavit,

Cur merito grates non prius, inquit, agis?
Quae debere tuam scis te mihi iure salutem,

Quo servata tibi vita tuente fuit.
Huic Vulpes agerem prompto tibi pectore grates,

Si tua sensissem facta carere dolis.
Consentire tuo si cum sermone probasses

Fallaces oculos, et data signa manu.
Quod mea siqua tibi dici nunc verba requiris,

Ut bene sit linguae comprecor usque tuae.
Praecisasque manus, effossos luminis orbes,

Tu quibus audebas proditor esse, velim.
Sunt, quorum simulent operam te verba iuvandi,

Qui tamen eventu teste nocere solent.

HOMO ET STATUA.

NEscio cuius honore sacram, seu numine divi
Quis statuam longo more colebat Homo.
Assidue sertis hanc qui redimire solebat,
Suppliceque hanc largas voce petebat opes.

page 117, image: s231
Ista diu frustra sed cum servata fuisset

Relligio, tandem desiit huius opus.
Non modo non illi quia rerum est aucta suarum,

Sed minui pariter copia coepit opum.
[Gap desc: illustration] Iam pede qui prendens simulacrum infligere terrae

Audeat hausta feris motibus ira facit.
Illisum saxis fracto caput osse fatiscit,

Indeque vis auri magna refusa fuit.
Hoc quo repletum (non quo liquet auspice) narrant

Forte fuisse, fidem credula fama facit.
Conspecto laetos affectus concipit auro,

Iamque avida gaudens hoc legit ille manu.
Et tua dive malum te mens perversa fatetur,

Quae loquor, hoc facto vera probantur, ait.
Me venerante tuas clausisti durior aures,

At male dum tracto te, mihi promis opes.

image: s232
Flectere nulla potest pravis reverentia mentes,

Vi modo placari qui sua corda sinunt.

CANIS ET COCUS.

[Gap desc: illustration]

PLena parabantur cuidam convivia luxu,
Quae celebrare suo tempore moris erat:
Orat ab externo Cane convivetur ut illo
Forte die secum, tum Canis huius heri.
Sic externus ubi iussam conviva culinam
Intrat, ut hic epulis mulceat ille gulam:
Res videt hic omnes, quas splendida cena requirat,
Ad victum faciens cernit abesse nihil.
Lautitias miro praebent hîc [Reg: hic] omnia luxu,
Est suus hic variis splendor ubique cibis.
Intempestivo prodens tunc gaudia gestu,
Hem quam nunc epulis mollibus utar, ait.

page 118, image: s233
Hîc [Reg: Hic] erit utendi mihi tanto copia victu,

Ut sit cras etiam nulla futura fames.
Murmurat haec secum laetans, caudamque movendo

Apparat austerum conciliare Cocum.
A cane qui metuens externo concipit iram,

Arreptumque fero verbere, vique quatit.
Quaque fenestra locum dat aperta, ferocius illum

Proicit, atque minas voce sonante fugat.
Occupat ingenti qui dum clamore plateas,

Obvius hunc alius conspicit ire Canis.
Esse foras invitatum qui nôrat [Reg: norat] , ut ergo

Prandia quo sint haec more per acta rogat:
Ille, bibi large genio quia moriger, inquit,

Ebrius exierim scilicet unde, latet.
Qui fore se largos alieni munere victus

Polliceantur, ut his credere parce velis.

RUSTICUS ET FILII ILLIUS.

MOrs erat emerito cui iam vicina colono,
Nil est quas soboli forte relinquat, opum,
Ille volens studium culturae accendere natis
Assidue tractent admonet huius opus.
Iamque accersitis, cum fata propinqua vocarent,
Haec valedicturo sustinet ore loqui:
In quo nostra loco res sit carissima nati
Pectora, sat me res ipsa tacente probat.
Quas potui, fido comparsi pectore vobis
Divitias, illas vinea nostra tenet.

image: s234
Quaerere quas illic sudante labore licebit,

Has ea non segni versa ligone dabit.
Haec Memorasset ubi, vitales reddidit auras,

Diras morte manus iniciente senex.
Abscondisse ratis hunc pondera divitis auri

Vinea mox natis versa bidente fuit.
[Gap desc: illustration] Qui pretiosa quidem non invenere metalli

Dona, tamen multum profuit iste labor.
Namque subacta modo tali cum terra fuisset,

Innumero fructu vitis onusta fuit.
Sunt indefessi non lucrum vile labores,

Qui ditare Deo perficiente solent.

PISCATOR.

NON bene qui pisces capiendi noverat artem,
Huic sonat ad liquidas tibia carmen aquas.

page 119, image: s235
Sic fore sperat iners, ut se de flumine pisces

Eiciant, cantu vox ubi sparsa iuvet.
Hac fallente tamen spe retia mittit in undas,

Et numero pisces uberiore capit.
[Gap desc: illustration] Expositos quos iam cum lascivire videret,

Cur ait hoc reprobi ludere more iuvat?
Moverit haud inflata suo cum tibia cantu,

Nunc saltare putem pene furoris opus.
Conveniente loco quae non, aut tempore fiunt,

Quae foret bis alias, gratia rebus abest.

PISCATORES.

IAm Piscatores lassaverat hausta laborum
Vis, operam frustra tale terebat opus.
Longa fatigassent illis cum taedia vires,
Forte domum tristi mente redire parant,

image: s236
Sed iam navigio saltu sese inicit horum,

Dum reliquos pisces Thunnus in amne fugit.
Hoc abeunt capto laeti, praedamque reportant,

Non haec tristitiae res sinit esse locum.
Obveniunt olim mortalibus auspice casu,

Quae labor, aut ratio nulla par are potest.

VOTUM, QUOD SOLVI non poterat.

[Gap desc: illustration]

VExarent quendam cum magna pericula morbo,
Desperasse ferunt paene medentis opem:
Confugit ipse preces fundens ad fida Deorum
Auxilia, illa tamen conditione petit:
Centum velle boves sese ille receperat aris
Caedere, si morbi vis ea pulsa foret.

page 120, image: s237
Haurit ut hac astans, rem cum promitteret, uxor,

Tot dilecte boves unde parabis, ait?
Si voti convictus eris, promissaque poscent

Dii te dona, tamen cui nihil esse tenes?
Tunc, an velle putas quemquam descendere caelo,

Haec sibi qui solvi vota requirat, ait?
Qui, cum desierint cessante pericula morbo,

Reddere promissas me sibi cogat opes?
Sunt ea qui faciles promittant, quae neque possint,

Nec dare polliciti debita iure velint.

NARRATUR FABULA et hoc modo.

[Gap desc: illustration]

CUM plures una vecti mare nave secarent,
Tempestate furens mota procella fuit.
Prae reliquis tunc unus opem desperat, et artem,
Quam praestare suo nauta labore queat.

image: s238
Ille Deos ergo vocat, auxiliumque requirit,

Proque sua supplex vota salute facit.
Praecipue promissa sacris fax cerea fanis,

Nautica vix arbor cuius adaequet onus.
Qui sedet hunc iuxta, remere quae nuncupat, audit,

Hunc qui pene tamen novit habere nihil.
Subicit ille sibi votum tam grande videri,

Illud ut haud inopem solvere posse putet.
Huic ait ille: mari modo vis undosa quiescat,

Atque sit in portum nostra relata ratis:
Diisque ego me facili gratum ratione probabo,

Quo fore contentos auguror ipse dabo,
Empta mihi nummo quod tunc si cera sit uno,

Hoc sibi non tribui munere plura volent.
Saepe quis audet inops largis promittere verbis,

Quae praestare tamen divitis esset opus.
Saepe, quod est illi faciendi nulla voluntas,

Qui non pollicitis ludere turpe putat.

PISCATORES.

CUM Piscatores traherent e flumine nassam,
Laeti, sentirent quod grave pondus, erant.
Unde sequens illos facit exsultare voluptas,
Gaudia successu prosperiore vigent.
Se quod felices operam navasse putarent,
Illaque praeclaro facta labore foret.
Nassa sed in terram cum iam subducta fuisset,
Grande vident saxum, quod grave causat onus.

page 121, image: s239
Irrita tunc animo tristanti gaudia mutant,

Qua redit bis quaestus spe pereunte dolor.
Erroremque, et fortunae ludibria maerent

Non minus, ac vani tale laboris opus.
Obiurgans ait unus ibi, cui grandior aetas,

Non nimis haec aegre nos mala ferre decet:
Quod consanguineam videatur habere voluptas

Tristitiam, mox hac illa sequente fugit.
Alternare vices cum laetis tristia gaudent

Semper, et haec illis esse propinqua solent.
Ne perspecta tibi ni sit fortuna triumphes,

Credula spes animum fallere saepe solet.
Nec nimis, eveniunt quae non, ut forte putabas,

Haec animo trepidans impatiente feras.

DE SENE ET MORTE.

image: s240
[Gap desc: illustration] IN silvis cum caesa Seni iam ligna fuissent,

Sublato capit fasce redire domum.
At via longa pedes huic cum lassaret eundo,

Grandeque iam vires debilitaret onus:
Respirans positis dum forte quiescere lignis

Incipit, haec aetas quod sit acerba dolet.
Et misere secum repetens incommoda vitae

Huc querula mortem clarius ore vocat,
Quae finire potest humanos sola labores,

Morte mali nobis desinit omne genus.
Hausit ut aure preces Mors, sponte vocata propinquat,

Et quid verba velint se Senis ista rogat.
At mox attonito moriendi pressa libido est,

Nil animi pavido corde prioris habet.
Non, ait, huc te, sed qui promptius ista requiro,

Allevet haud parvum ligna gerentis onus.
Nos saevis adeo mala nulla doloribus urgent,

Dulce sit ut passis quamlibet ista mori.

DE ANU LABORANTE EX Oculis.

EST Anus ex oculis quaedam cum passa dolorem,
Dicitur esse sibi pacta medentis opem.
Sic tamen ut Medico demum promissa daretur
Tunc merces, vitii vis ubi pressa foret.
Ille suam lippis collyria fecit ocellis
Orsus opem, quam tunc aegra requirit Anus.

page 122, image: s241
In lecto quae cum iam iussa supina iaceret,

Scilicet a Medico fertur inuncta suo.
In tenebris iussam sic ille iacere relinquit,

Multaque surripiens, quae repperisset, abit.
Et iam vasa domum, iam vestes ille reportat,

Resque alias, quas haec dives habebat Anus.
Usa recepit ubi quae cum medicamine visum,

Decrevisse suas illa videbat opes.
Iamque domum cernens vacuam re pene relinqui,

Mercedem Medico quam dare pacta, negat.
[Gap desc: illustration] Dicat ut eventu sanatam teste Machaon

Hanc suus, et morbi nil superesse probet:
Nec rem iudicio committere respuat horum,

Qui scirent, vitii passa quid esset Anus:
Huic ait illa: Probo secus esse, quod improbe narras,

His ego, quas certas dixeris esse, notis.

image: s242
Nam prius, vas fui te quam curante, videbam,

Multa meae morbo quamlibet aegra domi.
At nunc sana (tuis fas est si credere verbis)

Res oculis nusquam cernitur ulla meis.
Ut veterator opem fallendi nôrit [Reg: noverit] , et artes,

Saepe sibi propriis afficit ille dolis.

INIMICI.

[Gap desc: illustration]

INTER sese odiis duo qui crudelibus ardent,
Hos vehit una freti credita navis aquis.
Prora dat huic, illi pars forsitan ultima sedem,
Dumque feruntur, aquis mota procella furit:
Sic ut nunc dubiam desperet uterque salutem,
His iam certa suum signa perire probant.
Tum residens puppi coniuncta parte requirit;
Pars prius utra vagae sit peritura ratis.

page 123, image: s243
Tunc proram citius mergi dicente magistro,

Mors mihi non igitur iam gravis, inquit, erit.
Ante meum mergi videam dum fluctibus hostem,

AEquora me cogant quam violenta mori.
Sunt, quos nulla metu subeunda pericula terrent,

Hi videant hostes si prius ista pati.
Sponte mori sic iam non ipse recusat Achilles,

Hectora victor ubi straverat ante manu?

FELIS ET MURES.

[Gap desc: illustration]

MAgna, frequensque suo degebant agmine Mures
In quadam tacite turba, diuque domo.
At cognoscit ubi, confert se Felis eodem,
At que vagos Mures insidiosa capit.
Tum sensere suam cum iam decrescere turbam,
Qui nondum tulerant Fele furente necem:

image: s244
Decrevêre [Reg: Decrevere] suis hi deinde latere cavernis,

In quas posse trucem non penetrare tenent.
Felis ubi non more suo procurrere Mures,

Quo soliti fuerant hi tamen ante, videt:
Hos excire suis vafre parat arte cavernis,

Effectura dolis eliciantur agit.
De clavo, ceu sit vita defuncta, pependit,

Hac rata cessuram rem ratione fuit.
Sic ubi suspensam quidam Mus esse videbat,

Coniciens quod non fraude careret, ait:
Quod conversa tuo si corpore sacculus esses,

Facta tamen tibi non ipse propinquus eam.
Quem semel insidiae circumvenere malorum,

Non iterum prudens se sinit arte capi.

MULUS.

HORDE Areddiderant ut obeso corpore Mulum,
Huic ea cum pascens larga dedisset herus:
Incitat ad rapidos sua iam petulantia cursus,
Et facit hunc stimulo luxuriantis agi.
Iactat honoratam sibi stirpis origine matrem,
Reddere quam celeri se pede dicit equam.
At semel urgerent cum mota pericula cursum,
Mortis anhelantem dum fuga longa quatit:
Patre recordari genitum se coepit Asello,
Corrigit huic ergo facta priora pudor.
Ex humili qui stirpe sequens emergis honores,
Ante oculos patrium pone subinde genus.

page 124, image: s245
Instabilem reddunt qua multa pericula vitam,

Ac fortuna suam fallit ubique fidem.
[Gap desc: illustration] Et fortes animos res deicit illa virorum,

Dedecus hi patriae cum meminere domus.

LEO PROCUS.

ESset ubi quaedam virgo conspecta Leoni,
Ipsius ardenti captus amore fuit.
Accedens ergo blando rogat ore parentem,
Ut sibi coniugio consociare velit.
His, ait ille, tuis teneram committere natam
Dentibus, aut saevis unguibus anne velim?
Quod modo non illis si formidabilis esses,
Quam felix genero te socer ipse forem?
Talibus impedior Natam tibi tradere causis,
Quam dare non essent hae modo, promptus eram.

image: s246
Impatiente Leo quia mente ferebat amorem,

Talia dicenti credit abesse dolum.
Iamque sibi dentes effringi passus, et ungues

Praecidi, stolido victus amore perit.
[Gap desc: illustration] His illum versutus homo spoliavit ut armis,

Edomat et nullo pene labore necat.
Saepe viros fortes ita vis dementat amorum,

Perniciem stolide cogat ut illa pati.
Callidus interdum praestantem decipit astu,

Et domitis illum viribus esse facit.

GALLI GALLINACEI.

DImicuisse duos acri certamine Gallos,
Quod Gallina feris movit amata, ferunt.
Maxima certandi vis quos ea sauciat ambos,
Vincendi cupidis impetus acer erat.

page 125, image: s247
Fine suo tandem cum pugna sequente quiescit,

It comes hinc victo iam fugiente pudor.
Quaesivisse refert quo fama iubente latebras,

Quas sese crucians ille dolore petit.
Evolat in tecti sed culmina victor, et alis

Clangit, et ingenti voce sonante canit.
Sed qua tunc illac Aquilam iuvat ire volatu,

Deum cavet ille parum, quam lubet inde rapit.
Tunc sese abdiderat qui dudum more mariti

Sublato, socias hoste recepit aves.
Elatis animo vindex Deus arguit iram,

Se facilem contra mitibus esse probat.

HINNULUS.

[Gap desc: illustration]

HInnuleum Cervo perhibent dixisse, roganti
Hoc dignare mihi dicere care pater:

image: s248
Cum minus esse canes te grandi corpore noris,

Et celeri praestes vique, fugaque pedum:
Cornuaque alta tuam vitam sint arma tuendi,

His arcere tibi vim procul use potes:
Qui fit, ut ipse canum soleas latratibus angi,

Illorumque fugax usque pavere metu?
Cui pater arridens, de me quae Nate recenses,

Re testante licet sint ita, Cervus ait:
Nescio qua ratione tamen, simul attigit aures

Vox audita Canum, me timor inde fugat.
Natur a timidos ut confirmare labores,

Haec tua profectu verba carentis habes.

APICULA ET IUpiter.

FOrte suo quod se spoliare labore solerent
Mortales, aegre parca ferebat Apis:
Rite favos ergo constructos arte Tonanti
Obtulit, has querula voce secuta preces:
Qua me munit acu natura, requirimus addas
Huic tu laetiferam vim, reverenter ait:
Non immane ferens votum cui Iuppiter inquit,
Vitalem potius vim tribuisse velim.

page 126, image: s249
Ut simul amisso vitam mucrone relinquas,

Iusta sit haec voti poena ferocis, ait.
[Gap desc: illustration] Poena Deo veniae largo non ulla probatur,

Quae nimis est irae triste furentis opus.

LIGNATOR ET MERcurius.

INcauto cuidam cum ligna secaret ad amnem,
Excidit in fluvii mersa securis aquas.
Qui rationis inops, qua forte requirat in undis,
Lamentis misere verba querentis habet.

image: s250
Forsan iens illac Deus haurit ut aure querelas,

Cui Iove facta parens coniuge Nata fuit.
Ille misertus aquam subit, atque repente securim,

Non amissa tamen quae fuit, inde refert.
Sed quam de solido praestans effinxerat auro,

Et suus insigni fecerat arte faber.
Esset an haec, quam tunc amiserat, ille rogabat,

Ingenue simplex qui negat esse suam.
Tunc ex argento monstrari facta Bipennis

Coepit, at amissam quam simul ille negat.
[Gap desc: illustration] Ferrea postremo est elata securis ab undis,

Haec ait agnoscens laetior ille suam.
Donet ut huic omnes propenso corde secures,

Ista Deum probitas digna favore movet.
Forsan, ut acciderant ea pluribus ille recenset,

Cui de sorte pari spes venit, unus adest.

page 127, image: s251
Mittit et ipse suam qua dementante securim

In fluvii rapide praetereuntis aquas.
Et iam propter eum stans lamentatur, et auras

Flebiliter tristi voce sonare facit.
Maia natus adest velut ante refertque securim,

Sed cui materies aurea tota sua est.
Sit rogat an haec, quam lassam ille queratur in undas,

Est ea, qui laeta mente, securis, ait.
At Deus aversans ausum mendacibus uti

Indiciis, aegre verba proterva tulit.
Iam color inde refert qui seque suamque bipennem,

Quamque abiecit iners ille, relinquit aquis.
Ut prodesse bonis caelestia Numina gaudent,

Sic ea pravorum rebus obesse solent.

DE VULPE ET UVA.

[Gap desc: illustration]

image: s252
Sublimem pendere videns de vite racemum,

Omnibus hunc Vulpes viribus usa petit.
Subsiliens iterum atque iterum prendisse [Reg: prehendisse] laborat,

Sed frustra cupidae praeda negate fuit.
Spes huic illa suum sic cum frustrata laborem est,

Se quasi consolans ipsa feramus, ait.
Nam nec adhuc costis sat sunt umoribus uvae,

Non suus his ni nunc sucus acerbus inest.
Inprimis austera meo foret ista palato,

Quam rata iucundam stulta sapore fui.
Iudice non equidem quae me tollenda videtur,

Esset ut in mediis uva reperta viis.
Ferre malum placide, quod ferre necesse, memento,

Cedere fortunae qui solet, ille sapit.
Affectare quibus potiundi nulla facultas,

Dixeris hoc merito desipientis opus.

DE PUERO, ET SCORPIO.

[Gap desc: illustration]

page 128, image: s253
COnanti querulas puero captare Locustas,

Scorpius exitium triste minatus ait:
Ne me tange manu, raucas venate cicadas,

Has nisi cum gemitu linquere forte velis.
Prava cave veluti certam commercia pestem,

Ni facias, hinc te tristia damna manent.

MALUS ET PYRUS.

[Gap desc: illustration]

CUm Malo rixata diu Pyrus arbore formam
Dicitur illius posthabuisse suae.
Hoc audisse Rubum, quem rura propinqua tenebant,
Atque ausum perhibent voce monente loqui:
Heus, ait exclamans, rixis imponite finem,
Hoc ego me fieri praecipiente velim.
Lite solent aliqua cum dissentire potentes,
Vult humilis summum quisque tenere locum.

image: s254

TALPA.

[Gap desc: illustration]

ESse sua captam natura lumine narrant,
Quae murem specie Talpa referre solet.
Illa morum video visu licet orba parenti,
Atque subit nares Thureus, inquit, odor.
Et sonus arguti nobis venti aeris ad aures,
Cui fuit hac iterum voce locuta parens:
Ut visu miseram sic haec non auribus uti
Posse nec olfactu te tua verba probant.
Audent dum tumidi sese iactare Thrasones,
Confundi merito saepe pudore solent.

VESPAE ET PERDICES.

VEspa siti languens ardebat et arida Perdix,
Irrigua potu guttura sicca carent.

page 129, image: s255
Accessere, rigent quo se potante, colonum,

Utraque quem ritu supplicis orat aquam.
Nec modo velle refert se tale rependere factum,

Sed bene servili more merebor, ait.
Me fodiente coli poterit tua vinea Perdix,

Non ait, hanc equidem ferre gravabor opem.
[Gap desc: illustration] At natura parens cum me mucronibus armet,

Vespa meum fures pellere, dixit, erit.
Esse boves aiunt sibi respondisse colonum,

Qui cum promittant nil, opus illud agant:
His largum potius dare se debere liquorem,

Quo quoties sitiant, guttura sicca rigent.
Sunt, simulent animum qui te sermone iuvandi,

Re tamen, ut credas velle iuvare, nocent.

PULEX CAPTUS.

image: s256
QUI pulicem leni pungentem coeperat ictu,

Quid mihi responde sis animantis, ait?
Natus, ut exsugam mortali carne cruorem,

Dixit, et ut nulli noxius esse velim.
Nam nihil ipse cutem pungens nisi leniter obsum,

Haec levis, et veniam culpa merentis erat.
Parce manus ergo foedari sanguine nostro,

Illa quod insontem causa probare potest.
Tunc rogat, est illum cui vis impune necandi

Utilis hic quoquam nôrit [Reg: noverit] an esse modo?
Nec prodesse fere quicquam, nec laedere possum,

Huic respondet habens irrita vota Pulex.
Ipse parum quod si prosis odiose, vel obsis,

Me moriere tui vindice, dixit homo.
Fiat ut hoc causam non facta ferenda ministrant,

Pungendo nos haec ause molesta sequi.
Ut pravi nequeant magno te laedere damno,

Hos removere tuis utile rebus erit.

PULEX.

INsiliens in cuiusdam, quo gaudetis uti
More pedem mordax coeperat esse Pulex.
Oppressurus opem mox Herculis ille requirit,
Quem frustrata tamen spes sua vana fuit.
Namque Pulex celeri saltu sese inde reduxit,
AEgre quod gemitu teste ferebat homo.
Hui quid, magna forem si passus, ab Hercule sperem,
Parva mihi passo si mala durus abest?

page 130, image: s257
Non erit in paruis fas implorare potentum,

Fas erit in magnis poscere rebus opem.

DE LEONE ET ADOLESCENTE.

Fatalia vitari non posse.

[Gap desc: illustration]

ESse Leonino perituram vulnere natum,
Iam didicisset ubi vate docente parens:
Hunc exire metu non urbe, domoque sinebat,
Ille quod hoc soboles unica patre foret.
Cumque alacri iuvenem satis indole signa probarent,
Venandi cupidum fama fuisse refert.
AEdibus in totis pingi simulacra ferarum
Curat, ut oblectent hunc ea visa pater:
Cui semel est hic cum conspecta Leonis imago,
Hanc exsecranti devovet ore feram.

image: s258
Virginis inclusae quod contabescere ritu

Cogitur, et metuens fata latere domi.
Iamque manu pictum ferit (impulit ira) leonem,

Hoc equidem quanto robore vique potest.
Ferreus hanc muri partem sed claevus habebat,

Illisam temere sauciat ille manum.
Quo Iuveni perhibent exstinctam vulnere vitam,

Sic fatale malum ferre necesse fuit.
Fata quod imponunt, erit evitabile nulli,

Ni velit omnipotens haec inhibere Deus.

EADEM ALITER.

SOmniat in festo morsu saevire Leonem,
Seque peti quidam, diraque fata pati.
Est huic effigies diducto saxea rictu
Visa, Leo specie quae truculentus erat.
Immisisse manum ioculari dicitur auso
Est tamen audacem poena secuta iocum.
Ictus ab angue, cava furtim qui fauce latebat,
Comprobat exitio somnia visa suo.
Quod fatale, malum frustra vitare laboras,
Eveniunt, quae vult ipse futura Deus.
Non terrere tamen nimium nos somnia debent,
Nec decet haec omni vana putare modo.

DE AQUILA ET HOMINE.

HAs omnes Aquilae, qui ceperat, eripit alis
Pennas, remigii quae moderantur opus.

page 131, image: s259
Sic erat ales ubi nervis orbata volandi,

Res ea non alio passa volare fuit.
Hanc emit, instructamque Aquilinis tendere pennis,

Qua lubet, arte sua perficit alter avem:
Quae captum rapidis leporem mox unguibus affert,

Haec domino gratam praeda professa fuit.
Ac nec heri quis post animalibus illa pepercit,

Iamque homines ipsos dira timere facit.
Huic ope remigii qui pridem instruxerat alas,

Iam pennis iterum, quas dedit, orbat avem.
Qui pravi sunt, ne dignere iuvare potentes,

Namque probos simulent se licet, usque nocent.
Non mutare suae naturae semina possunt,

His solet esse suum laedere semper opus.

DE PUERO ET FORTUNA.

[Gap desc: illustration]

image: s260
SEcuro putei prope fauces dicitur alti

Dormivisse metu nil prohibente Puer,
Quem Fortuna favens accedit et excitat, utque,

Surgat, eatque domum voce monente iubet:
In puteum quasi vertens te incautius, inquit,

Decideres, pueri qui male more sapis:
Stultitiae nemo tunc accusaret, at omnes

Arguerent miseris te periisse modis.
Quae sibi sponte movent insanis tristia factis,

Ascribunt homines haec mala saepe Deo.

SIMIUS REX.

[Gap desc: illustration]

SImiolum saltasse [Reg: saltavisse] feris praesentibus aiunt,
Et meruisse sua nobile laude decus.
Unanimi sensu regem quem vota crearunt,
Munere saltandi tam placuisse ferunt.

page 132, image: s261
Qui quia successu potiens, et honore superbit,

Non stolide Vulpes fert animantis opus.
Hunc male quae regni praefectum sentit habenis,

Et dolet hoc facto desipuisse feras.
Obtigit imperii quia nunc tibi summa potestas,

Ne, quae scire tuum sit, sileamus, ait.
Id iam Simiolo cupide quaerente quid esset,

Huic tacite Vulpes conscia fraudis ait:
Sint ubi defossae semel indice patre notavi,

Imperii quae te iure sequentur, opes.
Audito celeres hoc, Simius inquit, eamus

Huc igitur, peragi rem mora nulla vetet.
At caute, Vulpes ait, illud agatur oportet,

Sollicito non res illa timore caret.
Effodientis opes non parva pericula vitam

Audivi variis saepe manere modis.
Nos hîc [Reg: hic] nulla manent discrimina, Simius inquit,

Nil est, cur trepident hic tua corda metu.
Itur, et in silvam circumducente vagatur

Simius, et furtim Vulpe sequente dolum.
Hic properans, donec tecti qui fronde latebant,

In laqueis haerens praeda petita venit.
Defossas ibi dixit opes cui subdola Vulpes,

Eruat has illic ipse, maligna iubet.
Cuius ut orat opem casu comes anxius isto,

Haec, non attingi Rex mihi debet, ait.
Et non debueras ideo Rex ipse creari,

Quod bene saltandi cederet, inquit, opus.

image: s262
Quam prodesse solent, plus laedere semper honores,

Contigit indigna quos tibi laude sequi:
Stulta movent meritos auctori coepta dolores,

Nec suus his felix exitus esse solet.

FABER ET CANIS.

[Gap desc: illustration]

CUm Canis esset, ali gaudens hoc hospite, Fabro,
Hunc sudante frequens somnus habebat hero,
At capiente cibos extendens ocius artus,
Ad mensae solitas ille redibat opes.
Hoc Faber assiduo fieri cum more videret,
Non ego ferre velim longius illud, ait.
Nempe fatigato me sic ut tute quiescas,
Utque mihi partis usque fruare cibis.
Non bene conveniunt, qui torpet et otia vitat,
Dum vult alterius munere deses ali.

page 133, image: s263

DE LEONE ET TAURIS.

[Gap desc: illustration]

INvitasse duos ad cenae fercula Tauros
Dicitur insidias fraude tegente Leo.
Hunc sibi fingit Ouem mactatam blandus ad usum,
Utque suam subeant hac facit arte specum.
Incautos se sic invadere posse putabat,
Illorumque; avido carnibus ore frui.
Grandia spe qua tum sibi vasa pararat, et ollas,
Prolixumque, refert longa quod hasta, veru.
Haec animadvertunt, oculis dum singula lustrant,
Et coepêre [Reg: coepere] Boves inde referre pedem.
At monet accedant vanis hos vocibus hospes,
Affore promissas mox ait ille dapes.
Cui Tauri: Non his ovium convivia signis,
Sed funesta Boum carne futura liquet.

image: s264
Ocius impasto sic antra Leone relinquunt,

Fecerat huc quos spes stulta venire, Boves.
Insidiae quandoque parum prudentibus obsunt,

Quae noceant, cauta mente cavere solent.

LEO ET VULPES.

[Gap desc: illustration]

INfestare feris maledictis ausa Leaenam,
Hoc etiam Vulpes crimen habere refert:
Ederet haec quod quoque suo modo singula partu
Pignora, prae reliquis bellua vasta feris.
Cui licet una mihi partu consueverit edi,
Illa Leo proles est generosus ait.
Quam bonitas, spectanda minus tibi copia rerum est,
Omne, quod est rarum, carius esse solet.

DE MUSCAE SUFFOCATIONE.

page 134, image: s265
IGnibus appositam delapsa gemebat in ollam

Musca, videns tristi morte perire suum.
Sic in ferventi moriens cum iure iaceret,

Ut me pernicies certa sequatur ait:
Nil morer ipsa mori potu satiata ciboque,

Ne doleam, potero dummodo lauta mori.
Exitio multis est saepe gulosa voluptas,

Cui, licet hac pereant efficiente, vacant.
Quorum iucundo fructu perceperis usum,

Commoda fac forti mente perire feras.

DE LUXURIOSO ET HIRUNDINE.

QUi bona famoso prodegerat omnia luxu,
Quae suus heredi liquerat ampla pater.
Vendidit ille, sibi quae tunc erat unica, vestem,
Nuntia veris ubi visa fuisset avis.
Et pretium decoxit iners hoc vina bibendo,
Lustra frequentando turpia potor erat.
Sed praemature cum stulta redisset hirundo,
Ut fieri quondam vere vocante solet:
Rursus agente gelu saevis ea viribus anno
Est exstincta ferens tam grave frigus avis.
Prodigus hoc moriens cum frigore pene videret,
Improba cur mecum te quoque perdis, ait:
Ne, quaecumque geras, alieno tempore fiant,
Hoc quia ni caveas, causa doloris erunt.

DE GALLINA ET VULPE.

image: s266
ACcedens avium Vulpes astuta cohortem

Non bene Gallinam forte valere videt.
Quae sedet in nido perpessa gravedine morbum,

Ut valeat Vulpes iam quia quaerit, ait:
[Gap desc: illustration] Sic satis. at melius sum tunc habitura, recedas

Ocius ex isto si procul ipsa loco.
Non inimicorum sunt grata nec esse merentur

Officia, et numquam suspitione carent.

PERDIX ET AUCEPS.

CApta necatura sese orat ab Aucupe Perdix
Dimitti, nec res conditione caret.
Sese adducturam parvo post tempore multas
Esse sui generis blanda recepit aves.
At mox intorto quam collo strangulat Auceps,
Esse quod indignam vivere credat avem.

page 135, image: s267
Hac genus illa suum quod prodere lege laboret,

Perfidiam merito poena sequetur ait.
[Gap desc: illustration] Saepe boni faciunt ipsis auctoribus obsint

Fraudes, has aliis posse nocere vetant.

DE SEMICANO ET UXORIbus illius.

UXores habuisse duas est fama maritum,
Aetas cui sua iam paene senilis erat.
Incipiunt homini qua spargi tempora canis,
Iamque iuventuti noxia ruga venit.
Iunior una, suis erat altera grandior annis
Uxor, et haec odii semina causa dabat.
Crinibus haec ergo nigris spoliasse mariti,
At contra niveis dicitur illa caput.

image: s268
Paene suis totum sic nudavêre [Reg: nudavere] capillis,

Et coma calvitiem rara relicta dedit.
[Gap desc: illustration] Non bene inaequales vitae commercia iungunt,

Perpetuae quoniam semina litis habent.

DE ARBORE ET CUNEIS.

IN silvis nodosa viro cui caeditur arbos [Reg: arbor] ,
Hinc cuneos findi possit ut illa, facit.
Ingemit unde graves haec tum testata dolores,
Et querulis utens vocibus arbor ait:
Non doleo tam, sim quod acutam passa securim,
Quam cuneos partem corporis esse mei?
Plus aliis nostri nos laedere saepius audent,
Omnibus hoc damnis tristius esse solet.

IUPITER ET VIPERA.

page 130, image: s269
OFferrent cum dona Iovi genus omne ferarum,

Vipera tum veniens gessit in ore rosam.
Cui dixisse Iovem perhibent: Sat amabile donum,

Accipere ast hodie non quod ab angue velim.
Ut speciosa, tibi quae dent, sint dona malorum,

Non tamen illa doli suspitione carent.

RANAE ET LUPI, PISCES.

IN ripam egressas limoso e flumine Ranas
In viridi pastas gramine fama refert.
Hanc quia praetereunt homines, qui nescio, ripam,
Desilit in solitas turba palustris aquas.
Quam fecere Lupi praedam sub gurgite pisces,
Orsa queri tum sic serius una fuit:
O stultas nos, pane cibo quos novimus uti,
Nil homines adeo cur fugeremus erat:
Incidimus quae nunc hos imprudenter in hostes,
Nos avido quorum quaerimur ore cibus.
Sunt mala qui remere fugiendo parun laborent,
Dumque cavere parant, in graviora ruunt.

PISCATOR STOLIDUS.

DEmittens hamum fluvii Piscator in undas,
Hoc opere est totum passus abire diem.
Non tribus ille tamen plures e flumine pisces
Sustulit, ut lubitum [Reg: libitum] est inde redire domum.
Extraxisse tamen cunctos qui iactitat hamo,
Se pisces, quibus hac obvius ille fuit.

image: s270
Quid si turba tuo non omnis adhaeserit hamo,

Talia iactando desipis, unus ait.
Ille diem totum quin astans, inquit, ad amnem,

Ut caperem: solita sedulus arte fui.
[Gap desc: illustration] Quod plures essent in eo si flumine pisces,

Non mea vitassent aera sepulta cibo.
Sunt, qui posse suas, quantum mens somniat artes

Iudicio stolidos esse probante putant.

ASINUS COMMUNIS.

Quidam defungens iam morte relinquit Asellum,
Paupere praeterea re bona nulla pater.
Tres numero qui sunt, fratres communiter uti
Hoc portante, dabant quale, iuvabat onus.
Iam differre sui quivis quia fratris ad usum
Sustinet, hunc large promat ut ille, cibum:

page 137, image: s271
Conficiente fame vires, et mole laborum,

Occidit infelix hac ratione pecus.
Saepe suis nimium parcunt dum rebus avari,

Insigni res hoc afficit ista male.

DE FELE ET MURIBUS.

[Gap desc: illustration]

ANnectenda vagae Feli aera sonantia Mures
Unanimi voto constituisse ferunt.
Ut moniti sonitu vitare pericula possint,
Cum praedam solitis artibus usa petat.
Omnibus illa quidem mire decreta placebant,
At tamen effectu quae caruere suo.
Qui quia iussa lubens annecteret aera minaci,
Muribus e cunctis fama fuisse negat.
Res multi suadere graves animosius audent,
Qui faciant ipsi non re perire licet.

image: s272

DE CORNICE EDUCANTE ACcipitrem.

[Gap desc: illustration]

SEnserat Accipitri variis Cornicula nidum,
Atque bonis numquam paene carere cibis.
Quos sibi perpetuis acquireret ille rapinis,
Consilium quare tale secuta fuit:
Alitis ova feri furatur, et incubat illis,
Ac sobolem fatu procreat inde suo.
Mox aetate suam quae confirmata parentem
Devorat, haec stultae poena parentis erat.
Ipsi saepe suam mortales gignere pestem,
Prudentique parum mente fovere solent.

DE SIMIA ET NUCIBUS.

AUdierat quidam commendatore Sciuro
Simia iucundas esse Sapore nuces.
Non ulli studio quare spe capta pepercit,
Laeta frui dulci posset ut illa cibo.

page 138, image: s273
Cui iuglans inventa, suos impingere dentes

Ocius huic clausas audet ut edat opes.
Sentit amaritiem rodens tunc illa putamen,

Et nimium duri corticis esse nucem.
Hinc rata deceptam se laudatore Sciuro

Abicit, et non est stulta potita cibo.
Spem de successu ne desere passe laborem,

Quo sine nulla tibi res pretiosa datur.

SEQUUNTUR APOLOGI EX CHILIAdibus adagioque, Erasmi desumpti ad communem adolescentum usum.

DE VULPECULA ET PARDALE.

PArdalis est quaedam prae se contemnere Vulpem
Ausa, foret maculis picta quod illa cutem.
Cui, decus hoc nobis versuto in pectore, Vulpes,
In cute quod mirum tu tibi dicis, ait.
Nec vero satius paulo est excellere donis
Ingenii, pellem quam variare notis.
Corporis haud desint ut dona iuvantia formam,
Haec tamen ingenii nil sine laude valent.

DE VULPE ET FELE.

MUltiplices cum Fele loquens Vulpecula technas
Iactat, et ad vafre quaeque gerenda dolos.
Namque referta mihi est vel pera sagacibus inquit,
Artibus utendi sumque perita meis,
Felis ad haec, non mi nos unam novimus artem
Fidimus huic, hoc res si qua cavenda iubet.

image: s274
Talia dum mutant inter se verba, tumultu

Huc accurrentum perstrepit aura Canum.
Felis in aeriam latratu territa quercum

Subsilit, hac rabidos effugit arte Canes.
[Gap desc: illustration] At iam cincta Canum laceratur ab agmine Vulpes,

Nullaque nunc ars est qua premat usa necem.
Est ope consilii res tutior unius uti,

Quam te mere quemque fidere mille dolis.

DE REGE ET SIMIA.

SImiolae scirent saltandi doctius arte
Fecerat Aegypti rex moderatus opes.
(Nam ceu mortale non verius ulla figuram
Bestia, quam facie Simia pene, refert:
Sic haud humanos imitatur, et exprimit actus
Certius ulla, potest quos ea docta sequi:)

page 139, image: s275
Quae cum iam nossent agiles saltare choreas,

Edere coeperunt illius artis opus.
Purpureo comptae saltasse [Reg: saltavisse] feruntur amictu,

Personata modis his ea turba fuit.
Illa diu placuere suo spectacula lusu,

Coeperat his visa gratius esse nihil.
Sed spectator adest simul haud rudis arte iocandi,

Dicitur ille nuces occuluisse sinu,
In medium quas hoc iam proiciene choream

Simiolas captam deseruisse ferunt.
Esse modo tali coepêre [Reg: coepere] , quod ante fuerunt,

Naturamque sequi more priore suam.
Non concessa tibi fortunae munera mentem

Immutare velis hoc licet ipse, valent.

DE ASINO ET VIATORIBUS.

[Gap desc: illustration]

image: s276
IRe Viatores dum per deserta laborant,

Hic Asinum nacti forte fuere duo.
Quo coepere feris viso contendere verbis,

Cedat utri, possunt hi dubitare, pecus.
Quod pariter fortuna favens videatur utrique

Obiecisse, diu lis ea fine caret.
Qua durante fugax sese subduxit Asellus,

Quo venit elapso serus utrique dolor.
Saepe bonis qui non norunt praesentibus uti,

Hos fructu sequitur destituente pudor.

DE PISCATORIBUS.

CUm sua iecissent piscantes retia quidam,
Copia concharum magna reducta fuit.
Quas ubi partiti comedendas protinus essent,
Nec tamen absumi posset id omne cibi:
Mercurium, gressu sese huc quae forte ferebat,
Reliquiis orant his velit ille frui.
At qui coniciens qua sese mente vocarent,
Aegre, quod facerent non sine fraude, tulit.
His ipsos quorum fastidia foeda tenebant,
Se velit invitant exsaturare cibis.
Ille iubens comedant ipsi parere recusat,
Et celer irati gestibus usus abit.
Sunt qui moliri res inconsultius audent,
Posse pares minime se quibus esse tenent.
Quique suis alios non admiscere verentur
Rebus, opem poscant hos ea causa facit.

page 140, image: s277

DE ASINO.

[Gap desc: illustration]

FErtur apud gentem Cumanam ferre labores
Assuetis Asinum iam renuisse modis.
Qui pertaesus heri, vitaeque prioris et annos
Tam sibi difficiles praeterisse dolet.
Et petit abrupto loca iam silvestria loro,
Hic sese dominum posse latere putat.
Repperit exuvias hic forte Leonis, amictum
Dicitur hunc membris applicuisse suis.
Proque Leone gerens se sic hominesque ferasque
Territat, ipsa metum caudaque, voxque movent.
Ignorant tali Cumani fraude Leonem,
Creditus esse ferox quam fuit ille Leo.
Dum quidam Cumas proficiscitur hospes ad urbem,
Indice quo tandem fraus patefacta fuit.

image: s278
Cui fuerant Asini, cui visi saepe Leones,

Dignovisse feras has ea causa docet.
Nam cum promineant Asino deformiter aures,

Coniectura notis non caret illa suis.
Deprendens Asinum sic caesum fuste reducit,

Gaudentique pecus futile reddit hero.
Omnibus interea movet agnitus ille cachinnum

Cumanis stolide creditus ante Leo.
Quos prius ipse ferae villoso tectus amictu

Pene metu pavidos exanimasse potest.
Quod tecum vicii teneris adolevit ab annis,

Est grave natura dissimulante tegi.

DE SCARABAEO ET AQUILA.

SE Iovis indigne Scarabaeus ab alite sperni
Forte ferens, vindex possit ut esse parat.
Pervestigat ubinam fixerit improba nidum,
Huc repens tacito deicit ova dolo.
Regia saepe domum tunc commutasse volucris,
Profecisse tamen dicitur illa nihil.
Haec quam causa Iovem cogebat adire patronum,
Sustinet aerumnas cui memorare suas.
In gremio qui sponte suo iubet ova reponi,
Quod ratus inprimis hic fore tuta fuit.
Huc etiam vestis Scarabaeo forte per oram
Prorepente, sinum qua bene laxa dabat:
Iuppiter ignorans causam videt ovae moveri,
In terramque pavens reicit illa metu.

page 141, image: s279
Nemo, quantumvis parvo sit corpore, temni

Debet, et ipse tibi cur metuatur, habet.

DE SIMIIS ET PARDALE.

[Gap desc: illustration]

SImiolis saevam se Pardalis arguit hostem,
Insequitur miris has inimica modis.
At parat hic validis nequiquam viribus uti,
Quas rapidas illi non sua membra negant.
Hae quia subuolitant in ramos arboris altae,
Pardalis assueto cum fera more petit.
Ergo vafra dolis has contra sustinet uti
Bestia, sub ramis strata supina iacet.
Porrecto simulans se crure relinquere vitam,
His tegit insidias artibus usa suas.
Hoc animadversa laetae super arbore gaudent
Simiolae, quae rem fraude carere putans.

image: s280
Iamque ratae cum sint defunctam morte, cadaver

Sitne probaturam mittere turba solet.
Huic accedenti sensim quia nulla fatentur

Vivere signa, gradu se propiore refert.
Omnibus hic exsangue modis imitante cadaver

Pardale, conscendens iam petulanter agit.
Quo viso reliquae iam non descendere cessant,

Stulta fides illis fecit abire metum.
Iamque ferae, quae fert nil non impune propinquat,

Et circum sultant more sequente iocos.
Iamque insultando non conculcare verentur,

Ludendi studio tale sequuntur opus.
Esse fatigatas saltu dum bestia sentit,

Seque reviviscens illa repente movet.
Dentibus hanc illam trux corripit unguibus auctor,

Et rabido praedam more cibumque facit.
Destitui simulant qui sese viribus hostes,

Praecipue noris esse cavere tuum.

DE SATURO ET RUSTICO ANIANI Fabula Erasmo quoque interprete.

ALgentem Satyrum cum frigora paene necarent,
Movit hiems miris quae violenta modis.
Rusticus hospitio, refoveret ut igne, recepit,
Ferre suam facili mente paratus opem.
At refovente manus illo, quas admovet ori,
Mira quidem Fauno res ea visa fuit.

page 142, image: s281
Haec cui quaerenti causam responsa dabantur,

Hoc calidas reddi nempe tepore manus.
Exstructo plus inde foco cum cocta fuisset,

Rursus in hane, quod sit fervida, flare videt.
Admirans ergo quid res velit illa requirit,

Igne sat haec cum plus ferveat ante suo.
Frigidus oris uti ferventem temperet, inquit,

Halitus, hoc spiro nunc ego fine gelu.
[Gap desc: illustration] Tum surgens Satyrus, messamque, hominemque relinquit,

Et quam lingua mihi rem tua narrat, ait?
Tun' efflare gelu potes, unoque ore calorem,

Iam quia te talem displicet esse vale.
Hospitii tecum cur ius commune requiram,

Nulla sat esse mihi causa probanda potest.
Qui quem laudarunt, non mox culpare verentur,

Os odio dignos esse bilingue probat.

image: s282

EX LIVIO, DISSIDIUM VENTRIS ET membrorum corporis humani ex libro Secundo.

QUo nôrant [Reg: noverant] usum mortalia membra loquendi
Tempore, lis illis maxima mota fuit:
Cuncta labore suo Ventri quaerenda quod essent,
Cetera non placide membra tulisse ferunt.
Secure solitis quod se sudare quiescat,
Atque voluptati quod vacet ille, dolent.
Conspirant ergo cupido ne praebeat ori,
Utraque iam victum more priore manus.
Illud ut accipiat non ceu consueverat, escam,
Conficiant dentes nec velut ante cibum.
Stulta domare fame sic membra volentia ventrem
Sunt etiam tristi tabe coacta mori.
Inde ministerio non segni apparuit uti,
Sed Ventrem pariter ferre iuvantis opem,
Membra cibi largas qui reddit in omnia partes,
Corpus ut hinc facto sanguine possit ali.
Cum periura patres plebs seditione fatigat,
Est hanc exitium triste necesse sequi.

EX GELLIO, DE CASSITA EX libro illius 2. Cap. 2.

EST quaedam non magna, solet Cassita vocari,
(Cristata galeam vertice reddit) avis.

page 143, image: s283
Ponere quae segetum nidos consuevit in herbis,

Tempore, quo messem pene reducit ager.
Hic soboli nidum quae cum sortita fuisset,

Flavescebat ubi forte metenda seges.
Illa cibum pullis abit allatura volucris,

Quos monet interea si qua notanda, notent.
Tunc, hae cuius erant segetes, venisse colonum

Uno natorum se comitante ferunt.
Et dixisse, vides ne hanc maturarit ut astas

Iam segetem, poscit nunc ea falcis opus.
[Gap desc: illustration] Crastina lux ergo cum surget adibis amicos,

Quamque velint messi ferre, rogabis opem.
Ista locutus ubi est hoc discedente redibat,

Gestaque quae fuerant discit Alauda parens.

image: s284
Quam trepidi sese hinc asportet ut ocius orant

Pulli, rem nullas hanc quia ferre moras:
Nam dominum misisse, novae qui poscat amicos

Haud segnem messi voce rogantis opem.
Mater ut hanc ponant securo corde timorem,

Quem moveant illis irrita signa, monet.
Namque suis messem dominus si credit amicis,

Nulla sequente seges luce meretur, ait.
Postera iam roseis aurora coloribus ibat,

Auolat inde cibum forte requirat avis.
Interea cessant, quos ille rogarat, amici,

Hoc fervente die ferre gravantur opus.
Tunc pater orasti segetes quem nate metendi,

Cessat amicorum segnius iste labor.
Quin ait, affines, aut iunctos sanguine nobis,

Sive propinquorum lege rogare iuvet.
Haec quoque verba suam pulli docuere parentem,

Hac vice securos quae simul esse monet.
Non de cognatis etiam fore, qui cito iussis

Pareat, et prompte tale capessat opus.
Luce sequente cibos iterum lectura volucris,

In pastum solito more profecta fuit.
Iamque reversa propinquorum cessasse laborem,

Demessas nec agri falce videbat opus.
At valeant Isti, dominum dixisse, propinqui.

Iamque opus hoc ipsum constituisse sequi.
Et natoque sibique duas nunc poscere falces,

Anxia pullorum turba pavore refert.

page 144, image: s285
Hoc audisset ubi, spes non nunc ulla morandi,

Ocius hinc alio mater eamus, ait.
Nam fore nunc certo, quae dixerit ille putemus

Cui cordi res est esse necesse suas.
Cauta suum sic hinc nidum Cassita removit,

Estque ea mox domini falce resecta seges.
Qui quae vult peragi, lentis ne credat amicis,

Ipse geri quod vult rite necesse gerat.

LEO HOSPES HOMINIS, ET HOMO medicus hominis.

[Gap desc: illustration]

VEnandi perhibent olim spectacula Romam
In circo clausis instituisse feris.
Corpore quae vasto, saevis quae viribus ibant,
Et quarum feritas plena furoris erat.
Unum praecipue plebs admirata leonem est,
Bellua prae reliquis ille tremenda fuit.

image: s286
Impetus immanem quae vastaque membra probabant,

Atque trucem fremitu, terribilemque toris.
Cervicumque coma, quae fluctuat horrida visu,

Saevaque spectanti lumina terror erant.
Omnis in hunc oculos iam fixos turba tenebat,

Quod monstri speciem forma stupenda daret.
Servus ad hanc pugnam Dacade gente ferarum

Ducitur, Androdum nomine fama vocat.
Vidit ubi procul ille Leo stetit ocius, et ceu

Admirans hominem visus adesse fuit.
Cui velut agnoscens pede iam lentante propinquat,

Et ferus huic placido pectore gestus abest.
Quin imitante canes iam caudam more movebat,

Cum sese dominis insinuare solent.
Demulcere viri lingua quin crura, manusque

Sustinet, ille mori pene timore potest.
Haec solata ferae sed blandimenta pavore,

Spem misero vitae laeta redire iubent.
Iamque refert oculos ad spectandum ille Leonem,

Cui cessante metu vis animosa redit.
Iamque recognitio ceu mutua suadeat, ambos

Gratandi videas gaudia more sequi:
Clamorem populo res haec miranda movebat,

Quo concussa poli sidera celsa tremunt.
Caesar ut hoc illi tam saevum more Leonem,

Haud aliis solitum, parcere sponte videt:
Hoc accersito, sit quaenam causa requirit,

Cur ferus huic uni parceret ille Leo.

page 145, image: s287
Tum servum narrasse ferunt miranda relatu,

Vel quibus ipse fidem teste Leone facit:
Africa quo populos proconsule terra regebat,

Hoc utebar hero forte minister, ait.
Dura fatigabant sub quo me verbera servum,

Haec erat assidue plurima ferre meum.
Haec fortuna fugam me non differre sinebat,

Eripui me, quae magna fuere, malis.
Tutus ut a domino tam saevo nempe laterem,

In deserta vagans me procul inde tuli.
Iamque specum rapide ferventi Sole petebam,

Me ratus hîc [Reg: hic] furtim posse latere fui.
Membra necante fame cupiens abrumpere vitam,

Si foret optati copia nulla cibi:
Venit ad hanc simul ille specum pede saucius una,

Debilis accepto vulnere forte Leo,
Qui gemitus edens, queribundique anxia ritu

Murmura, prae se fert triste dolentis opus.
Quo veniente mihi gelidos pavor occupat artus,

Ut folia, illa movet cum levis aura, tremunt.
Ille latere suo me mox ubi vidit in antro,

Imminet, et placide gestibus usus adest.
Iamque; pedem tollens, laesit acuta sibi stirps,

Et monstrans medicam me quasi poscit opem.
Haerentem laeso cui spinam calce revulsi,

Et saniem removens qui medicarer, eram.
Detersique metu iam nil obstante cruorem,

Praestitit has operas officiosa manus.

image: s288
Estque levatus ope hac saevum sanante dolorem,

Auctor in has curas ingeniosus eram.
Inque meis posito manibus pede molliter artus,

Occupat huic dulci grata sopore quies.
Ex hoc tres una duo tempore viximus annos,

Communique cibo viximus, atque specu.
Nam venator ad haec quas attulit antra, ferarum

Membra Leo nobis semper opima dabat.
Quae rapido torrens ego sole, quod igne carerem,

Effeci sapidos hac ratione cibos.
Sed magis haec cum me non vita ferina iuvaret,

Exspatiante pedes inde Leone tuli.
Iamque viam tridui permensus ad agmina veni,

Agmina Romanae milite cincta manus.
Errantem capiunt haec me, dominoque remittunt,

Illo qui Romae tempore forsan erat.
Iusserat extremas his me dare sanguine poenas,

Dante feris illo dilaniandus eram.
Hunc quoque conicio captum tunc esse Leonem,

Cum iam deserui protinus ipse specum:
Gratia quo nobis haec compensante refertur,

Qui tulimus laeso sponte medentis opem.
Dixerat: ista movent omnen spectacula turbam,

Androdo veniam poscat ut illa dari.
Dimitti mire quem conspirantia vulgi,

Donarique illo vota Leone iubent.
Quo facto, tenui loro duxisse Leonem

Dicitur, huic ductu sustinet ille regi.

page 146, image: s289
Iamque frequentantem donant hunc aere tabernas,

Et spargunt homines undique flore feram.
Hic (dixere) Leo est homini qui contigit hospes,

Hic illi medicum sponte professus homo.

DE ARIONE ET DELPHINO historia translata ex primo libro Herodoti exposita ab eodem Auctore, lib. 16. cap. 9.

NObilis arte lyrae, sollersque magister Arion,
Esse Methymnaei sanguine fertur avi.
Ille favente diu Periandro rege Corinthi,
Usus ob eximiae dicitur artis opus.
Qui tandem Siculas arege profectus ad oras,
Et Latio claras dicitur orbe plagas.
Qui citharae iam coepit ubi innotescere cantu,
Hospite non illo gratior ullus erat.
Cui quia larga dabant externi praemia cives,
Cum mulcens animos carperet arte lyram:
Dicitur hoc illi cumulata pecunia quaestu,
Factus et assiduo faenore dives opum.
His erat auctus ubi, parat inde redire Corinthum,
Nactus, aquis qua se crederet ille, ratem.
Et nautas, nôrat [Reg: noverat] quos esse ex urbe Corintho,
Quod magis his patriae nomine notus erat.
Quos, cum iam tumido veheretur in aequore navis,
Ad scelus argenti tale coegit amor.

image: s290
Caede truces ineunt hi foedus Ariona tollant,

Eius et ex aequo distribuantur opes.
Id cum consilii prudens suboleret Arion,

Dicitur ipse sibi hoc consuluisse modo.
Sponte suas dando res hi permisit haberent,

Tuta sibi supplex sit modo vita, rogat.
Hae flexere preces crudelia pectora nautis,

Causa viro parcant nonnihil [Reg: non nihil] illa facit.
Crudeli manuum vi non necuere suarum,

In mare se praeceps det tamen ille, iubent.
Territus ille minis, et spe pereunte salutis

Orat ut hoc unum non renuisse velint:
Hoc prius ornari sese patiantur amictu,

Utens ille suae quo canat artis opus.
Extremoque fides permittant carpere ritu,

Ante sibi hoc mors sit quam subeunda modo.
Solarique aliquo funestum carmine casum,

Ante feris quam se strangulet humor aquis.
Sint licet immanes crudeli pectore nautae,

Ut genus hoc hominum saevius esse solet:
Argutos haurire tamen iubet aure voluptas,

Spem quorum cupidis fecerat ille modos.
Impetrat orando supplex quod poscit, Arion

Hic faciles nautas fama fuisse refert.
Qui de more suo mox est accinctus amictu,

Puppis et huic stanti praebuit alta locum.
Carmen ibi mire sublata voce canebat,

Orthion auctores nominis inde vocant.

page 147, image: s291
Cumque habitu fidibusque suis sub fine canendi

In maris undosas desiliebat aquas.
Quem minimae dubitant nautae periisse sub undis,

Et cursum vento vela ferente tenent.
Contigit auditu sed quod mirabile dicas,

Non perit aequoreis obrutus ille vadis.
Annatat excipiens dorso delphinus in undis,

Nunc tranans summas ille vehebat aquas.
Quasque Lacaena colit, gens defert vector in oras,

Sospes ubi terrae redditus ille fuit.
Inde Corinthiacae cives adit urbis Arion

Talis, ad haec vectus littora qualis erat.
Regi quo veniens exhausta pericula narrat,

Utque haec acciderant, ordine cuncta refert.
Vera parum credens Rex haec custodibus illum

Tradit, ut hac qui re fallere forte paret.
Deque ablegato qui forsan Arione quaerant

Mittit, et hoc mandat dissimulanter agant.
Respondent nautae, mare cum sumus inde remensi,

In Latio de quo quaeritis, orbe fuit.
In columen laetis memorant successibus uti,

Ditiaque huic largo dona favore dari.
Exercere suam magnis hunc quaestibus artem,

Qua sibi non parvas promereatur opes.
Dum nautae referunt haec, accersitus Arion

Huc habitu, nantem quo tulit aequor, adest.
Ire nec inficias perculso pectore possunt,

Signa reos facti quos manifesta probant.

image: s292

FABULA EX LAMIA Politiani desumpta.

NOctis avem reliquae quondam monuere volucres,
In tectis hominum ne legat illa locum.
Frondosa potius componat in arbore nidum,
Quem virides ramos inter habere iuvet.
Quin tenero monstrans natam modo germine quercum,
Possit ubi nidum tuta locare suum.
At se facturam negat illa, quod esse volucrum,
Diceret imprudens hac ratione genus.
Quin has consilio tali monet usa vicissim.
Arboris ostensae vim metuatis, ait.
Proferet illa suo lentum quia tempore viscum,
Hauserit hinc avium pestis acerba gregem.
At stolidae non huic morem gessere volucres
Consilio, quod tunc Noctua cauta dabat.
Iam sua frondosam, patulamque effecerat aetas
Quercum, mox avium quam genus omne petit.
Involitant ramis, ludunt, cantusque fatigant,
Hoc vetat exitii non timor ullus opus.
Sed lento quoniam visco iam liquitur arbos [Reg: arbor] ,
Et res non homines illa latere potest.
Implicitae mox his utentes lusibus haerent,
Sic sua, sed sero facta pudore dolent.
Atque hoc est, quod ceu servato more salutent
Palladis, haec quoties obvia fertur, avem.

page 148, image: s293
Et quasi deducunt, sectantur, et agmine cingunt,

Ac circumvolitant, officioque vacant.
Illius exemplo stolidae sapuisse laborant,

Sed frustra, studio proficiente carent.
Ut plumis referant, referant ut lumine, rostro,

Pectore prudenti non imitantur avem.
Sponte geras fac huic proclivi pectore morem,

Qui tibi consilii ferre laborat opem.

APOLOGUS EX SECUNDO LIbro Petri Criniti, de honesta disciplina desumptus.

FErtur ad aeriam crevisse Cucurbita Pinum,
Diffusis late quae stetit alta comis.
Haec laetam mox est experta Cucurbita caeli
Temperiem, vires imbre rigata trahit.
Lascivire ferox et late fundere ramos
Incipit, et speciem luxuriantis habet.
In Pinum serpens alte nunc surgit in auras,
Involvens frondes nunc petulanter agit.
Nunc folia ostentans, quae procreet ampla, superbit
Candenti perhibens flore referre decus.
Poma sibi iam iactat iners praegrandia nasci,
Quaeque virescenti grata colore iuvent.
Tamque tumere sui facit hanc fiducia fastu,
Alloquio Pinum sic ut adorta premat:
Nonne vides, ut te foliorum munere vinco,
Quae sunt ampla, tuis plusque viroris habent?

image: s294
Utque tuum iam iam videor tactura cacumen,

Et ceu pene tuum iam meus aequat apex?
Robore tum pollens, prudensque senilibus annis

Pinus in hac iram lite modesta regit.
Nil movet hanc duris aggressa Cucurbita verbis,

Ad quam sic placido sustinet ore loqui:
Hic ego iam multas hiemes, rapidosque calores,

Sustineo, nec vis hoc movet ulla loco.
At minus ad primos audas eris ipsa rigores,

Quae foliis, quae mox orba vi ore cades.
Cum fortuna tibi vultu iam ridet amico,

Parcius elata mente superbus eris.

ALTERA DE PARTU TERRAE ex eodem.

FActa modis olim mirandis turgida tellus
Visa quidem magnum quid paritura fuit.
Accurrunt huc finitimi, trepidantque coloni,
Deque novo partu spemque, metumque fovent.
Centimanum credunt pars una Typhoëa [Reg: Typhoea] , montes
Pars erepturos una sed esse putat.
Rupta brevem tellus tunc incipit edere Murem,
Est in ridiculos res ita versa iocos.
Magnificis semper promissis credere noli,
Credentes temere fallere saepe solent.

ARANEA ET PODAGRA.

page 149, image: s295
PAulum a texendis requierat Aranea telis,

Dispatians animo gratificata fuit.
Obviat huic saevos experta Podagra dolores,

It comes, ambiguis passibus illa licet:
Sic iter emensis iam nox cum pene rediret,

Urbs his dicta Tyche forte propinqua fuit,
Conditionis ubique suae quaeratur ut hospes,

Has sibi tunc ambas proposuisse ferunt.
Divitis unde viri succedit Aranea tecto,

Et mox ad telae nexile fertur opus.
Sed quocumque loco tunc retia tensa fuerunt,

Mox hanc textrinam qui removeret, erat.
Non vitare potest oculatas undique scopas,

Perdere sic operam saepe coacta suam.
Attulit haec miserae magnos fortuna dolores:

Nam licet hic variis rebus abundet, eget.
Fessa Podagra viri devenit egentis ad aedes,

Vix ubi mendici more recepta fuit,
Cui iam cenanti nudum domus hospita panem

Praebuit, hoc pasci cogitur aegra cibo.
Cumque siti pressa fauces illius hiarent,

Non siccas gelidae ni rigat haustus aquae.
Huic illigna torum praebent quoque scamna cubanti,

Gramine quae nullo, frondeve strata premit:
Sed tenues paleas instratas esse loquuntur,

Haec teneram Laedunt stragula dura cutem.
Vix oriens igitur Sol luce retexerat orbem,

Qui nitido mundi sidere lustrat opes:

image: s296
Mane viae comitem morbosa Podagra requirit,

Ut peregre coeptum continuetur iter.
Praeteritae duram tum noctis Aranea sortem,

Commutare locum saepe coacta refert.
Munditiem qui damnat heri, quae texere telam

Non solitae sese passa sit artis opus.
Hospitis aegra sui de paupertate querelas

Texit, et has tristi voce Podagra serit.
Cui monstrare suas vibices otia desunt,

Durior impressit quas adamante torus.
Pauperis inde casam decrevit Aranea secum

Hospitis, angustas haec habitare domos.
Iamque intrant quandam tenebris urgentibus urbem,

Hospes ut hic aptum quaerat uterque locum.
Lenta Podagra sua voti non immemor aedes,

Quas ditarat opum copia magna, subit.
Non facile est dictu quantis cumularit bonorum

Hanc titulis, cum iam visa fuisset hero.
Praebet Olorinis is strata tenerrima plumis,

Perdicumque solet qualibus esse genus.
Ut taceam siccas hic vina rigantia fauces

Lesbia, Cretensi sive creata solo.
Ficedulas ut aves, Phasianos, omne volucrum,

Quis in deliciis novimus esse, genus.
Nullaque non huic est convivae exhausta voluptas,

Quam bene qui foveant, non caret ille cibis.
Laeta fuas etiam molitur Aranea telas,

Inque domo tenuis tuta moratur heri.

page 150, image: s297
Iamque sequens operas vacuam velut incolit aulam,

Orbiculare labor sedulus urget opus.
Iam parat ecce novos, iam perficit illa labores,

Quas manuum fingens arte, pedumque facit.
Nullius insidias hic, insultusque veretur,

Liberiusque vicem ceu dominantis obit.
Quae semel accedens vicinam forte Podagram,

Imperii pacem iactat, opesque sui.
Et libertatem miris hanc laudibus effert

Texendi, soleat quale frequenter opus.
Decrevere, domos inopes uti Aranea deinceps

Semper, at augustas lauta Podagra colat.
Ille loco felix alio est, alio ille vicissim,

Quem mutare viris utile saepe fuit.
Sunt ubi divitiae, vis est ibi plurima morbis,

Libertas inopi sub lare maior erit.

FABULA DE BELLEROPHONTE, Temperantiae et Castitatis praemia.

BEllerophon, Glauco satus est qui rege Corinthi
Patre, sibi peperit nobile nomen eques.
Hippomenon fert hinc solitum quem fama vocari,
Hinc trahit alati fabula nomen equi.
Bellerus hoc cecidit superante Corinthius armis,
Hoc celebrem facto Bellerophonta vocant.
Argivo sub rege diu cui strenua Praeto,
Facta quidem magni causa favoris erant.

image: s298
Rex odio quem deinde tamen divexat acerbo,

Huic quod apud dominum falsa querela movet.
Eximium facie iuvenem natura crearat,

Hinc regina furens eius amore calet.
Ad Venerem blanda furtivam voce lacessit

Illa sed effectu vota nefanda carent.
Blanditiis illo nullis cedente repulsam

Passa, feras irae concipit inde faces.
Conatus metuens ne turpes ille marito

Detegat, hic diris dicitur usa modis.
Ad regem properans, ingentesque orsa querelas

Fecerat hac utens mox sibi fraude fidem:
Pene pudicitiae iacturam passa fuissem,

Vimque coacturi Bellerophontis, ait.
Quod nisi Proete nefas te vindice poena sequatur,

Ut precor hoc in te vindicet ira Deum.
Ficta gravem Regi movet illa querela dolorem,

Qui tamen imprudens nil agitabat, erat.
Ipse quidem veteri vim non intentat amico,

Non impune tamen crimen obire sinit.
In Lyciam socero mittens unaque tabellas,

Curet ut hunc aliqua fraude perire, monet.
Agenero missum Rex audit ut esse ministrum,

Hunc qui splendidius prose queretur, erat.
Mactatisque novem sollemnem bobus ad usum,

Convivam totidem gaudet habere dies.
Ducebant decimam labentia tempora lucem,

Ecqua sit a Proeto litera missa rogat.

page 151, image: s299
Bellerophon, est haec cui fraus ignota, tabellas

Reddidit, hae dant em tollere caede iubent.
Discit ut a genero quid epistola missa requirat,

Bellerophonta mori Rex meruisse dolet:
Quem tamen ille palam ne poena posceret ultor,

Hospitii motum religione ferunt.
Mittit ut immanem ferro domet ille Chimaeram,

Cui monstri speci es dira minacis erat.
Pars suprema leam referebat, at ima draconem,

In medio capram forma secuta fuit.
Terrificos efflasse ferunt e faucibus ignes.

Quo tormenta faces bellica more vomunt.
Non modo congresse, sed et atrox bellua visu,

Ipsa feri species plena furoris erat.
Quam praestans animi iuvenis vi stravit, et armis,

Lausque triumphantem magna secuta fuit.
In Solymos doctam dehinc fortia proelia gentem

Mittitur, infesto victus ut hoste cadat.
Maiores sese hoc non exhausisse labores

Conflictu solitum dicere fama resert.
Vicit ubi Solymos, invadit Amasonas armis,

Femineum sexu, mente virile genus.
Post haec in Lyciam cum bella redire pararet,

Rex alia reducem perdere fraude parat:
Instruit ille fero delestam Marte cohortem,

Opprimat insidiis haec ut adorta suis.
At quam Bellerophon vita spoliavit et armis

Victor, et haud ullum passus abire fuit.

image: s300
Defensore Deorex tunc intelligit uti,

Crimine famoso nec meruisse mori.
In sua qui reducem iam regna recepit, et oras,

Dimidiae tribuens huic ditionis opes.
Imperiique lubens secum concessit habenas,

Et generum magno fecit honore suum.
Tum vero Lycii, cui fusi caede tot hostes,

Laude triumphantem Bellerophonta vehunt.
Ac veluti divo cuidam dulcissima tempe

Secernunt, et agri luxuriantis opes.
Inter uti segetes hîc [Reg: hic] , liventesque racemos

Vivat, et arborei germinis omne genus.
Bellerophon illic selices exigit annos,

Sors ea virtutem laeta secuta fuit.
Obscenos studio mores qui vitat, et ignes,

Hunc auctore Deo praemia magna manent.

DE BOVE RUMINANTE, et Porco.

LArga recumbentem saturarant pabula Taurum,
Corpore qui pingui conspiciendus erat.
More suo qui sic praemansas ruminat herbas,
Dum sua iam tali membra quiete fovet.
Quem cum vidit iners hoc forte quiescere gestu,
Ausus inimice temnere Porcus erat.
Bos quod ali studio, multoque labore requirat,
Reddere non pinguem ni mora longa solet.
Ipse saginari parvo cum tempore possit,
Nôrit [Reg: Noverit] in os quamvis non revocare cibum.

page 152, image: s301
At dixisse bovem perhibent, ego lentius escam,

Tu quaevis avido perdidus ore feras.
Afferat haec turpem tibi causa necesse saginam,

In quam converti mox facis ipse cibum.
Non habiles unum natura creavit ad usum,

Me natura Bovem provida, teque suem.
Res expendendo prudentior esse labores,

Haec intellectu cura vigere facit.

DE BOVE ET EQUO.

[Gap desc: illustration]

DUra pedes solido cui muniit ungula cornu,
Riserat, illa bovi fissa quod esset, Equus.
Quod fossura [reading uncertain: Seite verfaltet] pedum properare vetaret euntem,
Nec laeto sineret more salire Bovem.
Respondisse Bovem perhibent: mora cauta salutem
Saepe gradu nobis non properante tulit.
Quicquid agas ullam rem praecipitare caveto,
Festinare mali causa subinde fuit.

image: s302
CUm Cervo cui forsan erant commercia, Vulpes

Esuriens tali dicitur usa dolo:
Induit haec laxam Monachi de more cucullam,

Atque precaturam se locat ante librum.
[Gap desc: illustration] Ceu palmas erecta pedes simul illa priores,

Cumque illis oculos tollit ad astra suos.
Deplorans veluti vitae commissa prioris,

Hoc veniam gestu flagitat usa Deos.
Gallinarum ergo (suadent hoc pacta) cohorti

Corvus ut huc illas advocet arte iubet:
Miraque conversae de relligione recenset

Vulpis, et hac animal sanctius esse negat.
Et quid multa loqui refert, ait, ibitis ipsae

In nemus, urget ubi nunc pietatis opus.
Dedita divinis hic rebus ut optima Vulpes

Ferveat, hoc volupe [Reg: volup] cernere forsan erit.

page 153, image: s303
Sponte sequi vellent ut, quo se verba vocabant

Haec Corui, stolidas ille movebat aves.
Sed monitae Gallo fraudem subolente reverti

Incipiunt, Corui duxerat unde dolus.
Cui credas vigili circumspice mente loquentum,

Ore solent blande verba carere fide.

DE TERRA ET COELO.

EDeret in Terram cum verba ferocia caelum,
Dicitur indignis quae cumulasse modis.
Obiciens illi quam ceperit insima sedem,
Nec non desidiam, grandeque molis onus.
Terra loco mundi fundata quod haereat imo,
Hoc sibi dedecori scilicet esse negat.
Immotamque sibi molem gratatur, et orbem
Nil dolet hac caeli mobilitate rapi.
Denique non ullum mea, dixit, inertia laedit,
Nec prohibere meum pondus obesse potes.
Cum tu materiam gyranti volubile cogas
Axe, dari causam fulminis unde facis.
Occupat unde meum quoque pestifer halitus orbem,
Immanique lue strangulat omne genus.
Efficiens humili mortales pectore vivant,
Praecipue virtus est ea grata Deo.
Quos sua praestantes naturas dona fatentur,
Praebuerint magnis femina saepe malis.

DE CORPORE ET ANIMO.

image: s304
FAma refert Animum morientes corporis artus

Deseruisse, mori nescius ipse manet.
Cum prius hoc ergo, coepit quam putre resolvi,

Interno tumidum forte vapore foret:
Audet iners stolide vanum iactare tumorem,

Quo sibi mirifice iam placuisse ferunt.
At durare diu non illum posse tumorem,

Indeque mox animus damna futura docet.
Saepe tumens stolido quis iactat inania fastu,

Prodere stultitiam verba superba solent.

DE SIMIA ET VULPE.

[Gap desc: illustration]

FOrte videns nautas conscendere Simia malum,
Hos imitaturae stulta parabat opus.
Dissuadente, movent quem forte pericula, Coruo,
Non ea cui morem caeca furore gerit.

page 154, image: s305
At simul antennas contingeret illa, cerebro

Vertigo miserae vexat oborta caput.
Qua delapsa graves transtrisque afflicta dolores

Sustinet, his equidem pene coacta mori.
Iam solio modo Rex discesserat unde propinquat,

Occupat hoc demens, iamque superba sedet.
Decidens Vulpes accedit, et ecquid agendum

Imperet, hoc veluti prompta subire rogat?
Hanc astare iubent, se reginamque tueri

Simia, ceu dominae verba potentis habet.
Quin ego te moneo Vulpes hinc ocius, inquit,

Abripias, tardet nunc mora nulla fugam.
At quia despiciens haec stulte dicta superbit,

Hanc praedam nacti pene fuere canes.
Ante revertentem dominum procurrerat horum

Turba, fugam frustra qua veniente parat.
Mordicus arripiunt, rabidoque hanc ore fatigant,

Et laceram linquunt, seminecemque canes.
Est sua cui sero iam deplorata cupido,

Et quae stultitiae damna pudenda tulit.
Sponte geras facito morem mox recta monenti,

Ne referas, sero qui sapuere, Phrygas.

DE PASSERE ET Apicula.

QUod tam cognatas, quam nullo sanguine iunctas
Vitet aves, perhibent Passeris esse genus.
Unus ut ex illo se non iactare veretur,
Quod sine pennigero se grege vita iuvet.

image: s306
Seque ita vivendi felicem praedicat usu,

Non hanc stultitiam passa refutat apis.
Dulcius augusto cum coetu degere vitam,

Et sapienter idem tutius isse docet.
Moribus humanis uti, coetusque tueri

Convenit, hac nati nos quia lege sumus.

DE OVE ET CERVO.

[Gap desc: illustration]

FOrte videns quod aperta forent Ovis ostia, caulam
Linquit, et incautam quo rapit ardor abit:
Hac temere gaudens quae libertate vagandi,
In nemus, haud longe quod fuit inde, venit.
Exsultare videns hoc corrigit obvius oestro
Cervus, et errantem sponte reducit Ouem.
Demonstrasset ubi non hic impune vagari
Posse, quod hic rabidis sint sua lustra feris.

page 155, image: s307
Servitii qui non scit honesti ferre laborem,

Hauserit hunc olim deterioris onus.
Expedit, haud ipsi mores qui rite gubernant,

Servitio domitum pectus habere suum.

DE NUBE ET TERRA.

[Gap desc: illustration]

IN sublime suo motu conata levari,
E tenui nubes nata vapore fuit.
Orta sit unde, suam ne deserat illa parentem
Tam cito, materno Terra favore monet.
At spreto monitu nubes elata sub auras
Ocius a vento disiciente perit.
Scilicet elatis animo Deus ipse resistit,
At qui sunt humilis pectore, sponte vivat.

DE FORMICA ET APIBUS.

QUam volucrem natura datis effecerat alis,
Se Formica gregi consociarat Apum.

image: s308
Respuit alveolis haec brumae tempore claudi,

Ad genus illa suum causa redire facit.
[Gap desc: illustration] At vacuam pellunt, nilque in commune ferentem,

Formicae, secum non habitare sinunt.
Cereaque obstructo iam tecta foramine non hanc

Admittunt, recipi non potis illa fuit.
Quemque suo secura loco consistere res est,

Qui sapit hunc temere deseruisse cavet.

DE RHINOCEROTE INcurrente in rupem.

ESt fera, cui validae grandi sunt corpore vires,
Quamque tegit clypei squamea more cutis.
Cuique suis cornu de naribus eminet unum,
Nomen ab hac specie Rhinocerotis habet.
Conspicit ex genere hoc Corvum cum rupe sedentem

page 156, image: s309

Sustinet hanc omni nitens incurrere rupem
Robore, credibili vis ea maior erat.

Deturbare volens concusso monte volucrem,
Impetus effectu sed caret ille suo.

Tanta fatiganti rupem violentia cornu
Frangit, et hoc casu robur inerme facit.

Haec mala maerentem deridet inertia Vulpes,
Hunc ibi quam perhibent praeteriisse locum.

Adque evertendas alia indicat arma requiri
Rupes, at vox haec sera monentis erat.

Ni regat audendi validas prudentia vires,
Exitii causam saepe ciere solent.

DE ONAGRO.

[Gap desc: illustration]

SIlvestres Asini, Graius quos dicit Onagros,
Esse pigri caelo nube carente solent.
At si turbato caligent aere nubes,
Lascivire ferunt, laetitiamque sequi.

image: s310
Simia quorum uni datur obvia Sole sereno,

Tam nitido tristem quae videt esse die.
Et cur aspicio talem, cur tristis es, inquit,

Tene sat his signis ipse valere putem?
Sic soleo, respondit, ubi est sine nubibus aer,

Non nisi sit plane turbidus, ille vivat.
Huic ea: quod situ mundo laetante laboras,

At tristante soles laetior esse, vale.
Sunt, ita perversis gaudent qui moribus uti,

Ut gestu faciant conveniente nihil.

DE COLUMBA ET LUTO.

CAndida praecipiti delata Columba volatu
In madidum, sic est quo maculata, lutum.
Quo ridente parum moror emendabile damnum,
Illa doloris habens tale levamen ait:
Est mea mundities, at tu squalescere gaudes,
Hoc te perpetuo, me velut illa iuvat.
Dixit, et elimem iam puri fluminis undam
Accedens maculas eluit illa suas.
Possit ut immeritis aspergi noxia labes:
Illa tamen vero nulla patente manet.

DE CICONIA, MURIBUS, et Ranis.

VEnatura cibum ieiuna Ciconia Ranas,
Aut Mures, tali dicitur usa dolo:

page 157, image: s311
Subter aquis Ranae solito cum more laterent,

Atque darent tutum Muribus antra locum.
Venit, iners quaedam quem Rana colebat, ad amnem,

Muribus hic odium conciliare parat.
Sese audisse refert Ranis convicia Murem

Dicere, qui rabido sparserit ore minas.
[Gap desc: illustration] Seque duas, ternasve unum certamine Ranas

Si certare velint vincere posse ferat.
His accensa minus vel aperto proelia campo

Velle sequi sese Rana furenter ait.
Accedens simili tunc fraude Ciconia Murem,

De Ranae fastu verba, minisque facit.
Quam iactasse, decem victrix quod sternere Mures

Posset et hoc nullo pene labore, refert.

image: s312
Audit ut haec saevam Mus excandescit in iram,

Et cum Mure fero bella geramus ait.
Designare locum pugnae iuvat huius aperto

Aequore, possit ubi res animosa geri.
Huc bellatores stolidi cum forte venirent,

Hos avido praedam gutture fecit avis.
Inter sese odiis saepe furentibus ardent,

Hostibus hi fieri praeda pudenda solent.

DE AVARO ET MONtibus aureis.

QUod foret aureolis audiverat India venis
Quidam, quodque alias dives haberet opes.
Hanc adit ille viae per mille pericula terram,
Cui tamen optato spes sua fine caret.
Reddat inaccessos hic cum custodia montes,
Quam vigili dirae lumine gryphes agunt.
Spem periisse dolens sic ille, viaeque laborem,
In patriam tristi mente relegit iter.
Saepe parum prudens, quae non contingere possunt,
Expetit, effectu spes sed inepta caret.

DE SIMIA ET CIRculatore.

CArmina qui vulgo sibi facta referre solebat,
(Cydicus hic Graio nomine fertur) erat.
Posceret hunc olim quaedam cum Simia vestem,
Illa quidem voto laeta potita fuit.
Mox datur aureolis distincta, decoraque filis
Vestis, at haud donum conditione caret.

page 158, image: s313
Ut sinat ipsa, datur, collum vincire catenis,

Hoc seruire modo stulta coacta fuit.
Quos iuvat illecebris vitiorum plena voluptas,

Perpetuo servos hos ea saepe facit.

DE HIRUDINE.

ULceris exsugens infecti virus Hirudo,
Attrahit huic quicquid paene cruoris inest.
Cogitur unde mori diro differta veneno,
Illa sequens avidam poena perire facit.
Ingluvie non est immanior altera pestis,
Quae celeri plures turpiter ense necat.

DE TERRA ET Caelo.

TErra quod a Caelo mox auferrentur in auras,
Umores stolido questa dolore fuit.
Namque recepissem ni, non hos reddere possem,
Huic Caelum placide more loquentis ait.
Gratia maior inest mentis, quae mutua fiant,
Convenit alternas illa referre vices.

DE MARI ET AMNE.

IN mare non reflues quando magis inquit ad Amnem
Nereus, dum recipi tu sinis, Amnis ait.
Est qui largus opum, caret hic bene fine merendi,
Fontis ut irrigui vena perennat aquas.

DE APICULA ET Ebrioso.

image: s314
CErnit Apem, laetis ea dum circumvolat alis,

Ebrius, atque sequi niteris ecquid, ait?
Huic Apis: aerio capiunt me dulcia succo,

Molliter est illis res mihi grata frui.
[Gap desc: illustration] Huc, ait, accedens ergo nunc largius hauri,

Quod tibi suave dabunt pocula plena merum.
Dona forent illi sed cum contraria Bacchi,

Dulcia quantumvis vina refugit Apis.
Omnibus haud eadem noris iucunda videri,

Parce voluptati deditus esse velis.

DE AQUA ET OLEO.

CUm liquor effusi super amne nataret Olivi,
Hoc onere indigne se tulit unda premi.
Dante quod umores sese hauserit illius arbor,
Ut fecunda suas gignere posset opes.

page 159, image: s315
At quia curat aquam nil, mox correptus Olivi

Consumi rapido coepit ab igne liquor.
Flammeus interea nil undam conficit ardor,

Qui minus hac vires ille morante valet.
Pro meritis pravi non respondere laborant,

Est sua simplicitas noxia saepe bonis.

DE PROMETHEO.

[Gap desc: illustration]

HUmanas species effinxerat arte Prometheus,
An concors sint hae turba futura probat.
Ante, caput reliquo quam trunco corporis addit,
Quem sedes animae debet habere locum:
A se facta recens capita indidit omnia sacco,
Et montem cupiens scire futura petit.
Laxato faciens hinc sacco effusa revolvi,
Sic num conveniant illa probare cupit.

image: s316
Tunc alio fert hoc, alio suus impetus illud,

Collidique feris ictibus illa facit.
Hinc notat ingeniis discordia quanta sit horum,

Cum capitum numero quae fore multa videt.
Sunt homines numero quot habent tot pectora mores,

Et sibi praecipue quisque placere solet.

DE EODEM ET FRATRE eius Epimetheo.

COeperat effigies hominum formare Prometheus
In quadam, fabricam quae dabat apta, specu:
Illius huc venisse ferunt Epimethea fratrem,
Rex alias illo forsan agente suas.
Qui pulchras operum species ubi vidit, et artem,
Mox imitatrices coepit habere manus.
Deque luto formare rudi simulacra virorum,
Hac fratrem cupiens arte referre suum.
Dicitur haec etiam sollers animasse Prometheus,
Vidit ubi forsan mixta iacere suis.
Quae tamen esse potest longe diversa probari,
Quod non illa forent unius artis opus.
Posteritas testetur adhuc ceu vafra Promethei,
Nata parum soboles fratre parente sapit.
Nec sunt naturis homines, nec moribus idem,
Hic hebet, ingenii viribus ille valet.

DE EQUO.

COmedebat Equum generosae stirpis origo,
Qui specie praestans viribus acer erat:

page 160, image: s317
Huius ubi quondam sessorem terga ferebant,

Et Phalaris belle corpora compta forent.
[Gap desc: illustration] Subsultans, gestuque ferox, animoque superbit,

Calcar ubi lateri subdidit huius eques.
Auditoque tubae sonitu tremit, et micat aures,

Pugnae stare loco nescius optat opus.
Cruda fatigassent huic sed cum proelia vires,

Iamque afflicta gravi vulnere membra forent.
Vix servatus ubi tunc ad praesepe rediret,

Non magis huic animi signa ferocis erant.
Demittens aures, iram, flatusque remittit,

Estque recumbentem pigra secuta qives.
Dulcis inexperto belli non vera voluptas,

Nam mala non illi parva subesse solent.

DE PATRE ET Filio.

image: s318
FIniit emeritos vir honesti nominis annos,

Cui bona thesauri splendidioris erant:
Unicus esset opum cui cum modo filius haeres,

Dicitur hunc olim praemonuisse parens:
Esset ut huic patrias, et avitas cura tuendi,

Imminui temere nec pateretur opes.
Sed velit ad seros ut conservare nepotes,

Hoc numquam vigili mente remittat opus.
At proscribit iners mox fundos aere paternos,

Cum sua iam fuerant fata secuta patrem.
Coeperat hoc pacto cui magna pecunia cogi,

Quam sibi mercando crescere posse putat.
Elocet hinc si quam lucroso faenore partem,

Ac si mercis opes parte frequentis emat.
At non ille suam sortem, usuramve recepit,

Magnaque naufragio damna subinde tulit.
Cum lucro merces hae nec potuere revendi,

Infelix inopem sors ea pene facit.
At bona iam sero sic ille paterna reverti

Cogitur, haud quorum copia dives erat.
Huic bene vivendi sic est amissa facultas,

Qui reliquo vitam tempore pauper agit.
Grata Deo pietas non temnere iussa parentum,

Hanc sua virtutum praemia magna manent.
Peius avaritiae nil crimine, caeca cupido

Ferre graves casus saepe coegit opum.
Sorte fruens laeta si quis meliora requirit,

Saepe pati stulte deteriora solet.

page 161, image: s319

DE VENATORE ET VULPE.

[Gap desc: illustration]

QUidam indagando fessis cum viribus essent,
Est ea quos toto cura secuta die.
Qui quia venandi frustra trivere laborem,
Impendente domum nocte redire parant.
Quae struit insidias Gallinis callida, Vulpem
Agricolae cernunt protinus ante casam.
Immisere canes illi, votoque potiti,
Non sinit haec vacuos praeda redire domum.
Fortuito bona saepe solent obtingere casu,
Quae tibi non ullo parta labore forent.

DE FURTO INDICATO.

VAsa dolo quidam mandans argentea terris.
Ignoto lateant fure sepulta facit.

image: s320
Tempore post longo, furtum cum fama taceret,

Protulit, et tandem vendere coepit homo.
Fraus insperatum sic prodidit agnita Furem,

Occultata diu quamlibet ante foret.
Temporis indicio fieri manifesta videmus,

Inquirente tamen nemine vera licet.

DE MONEDULA.

SCilicet a solitis est dicta Monedula furtis,
Exercere rapax quae perhibetur avis.
Furacem perhibent nitidas auferre monetas,
Inde suum quidam nomen habere putant.
Ex genere hoc quaedam cum castigata parenti,
Vellet ut haec tandem furta cavere, foret:
Rettulit esse suum lusum indulgere rapinis,
Quas ex more sibi dulce sit usque sequi.
Esse docente nefas tales committere ludos
Matre, nec haec avium facta decere genus.
Parva rogare suam fuit ausa Monedula matrem,
Numquid et ipsa pari luserit usa modo?
Quae lusisse refert, sed desuevisse rapinis
Mature, similem se gerat illa monet.
Qua dicente geram, sit ubi iam grandior aetas,
Fac tamen hoc possis, provida mater ait.
Est quia nil adeo grave, quam consueta relinqui,
Quae facit assiduum crebrior usus opus.

page 162, image: s321
Redditur et vitium, et virtus insignior usu,

Ne studio facias turpia, neve ioco.

Soli Deo omnipotenti Laus et Gloria. FINIS.

image: s322

NOBILITATE GENERIS, INGENII AC VIRTUTUM PRAECLARA INDOle eximio Iuveni, D. Carolo Fuchsio, Franco, Patrono suo observando, S.P.D.

AUstero sapiens non suscipit omina vultu,
Multa sed idem hilari fronte serenus agit.
Nec tetrici semper dicunt laudanda Catones,
Plus olim gravibus dicta iocosa iuvant.
Saepe graves sumit vultus, et saepe reponit,
Omnia vir prudens pro ratione facit.
Phoebus ut obducta quondam senube recondit,
Et nitidum quondam reddit in robe diem:
Ex animo sapiens sic nubila dimovet olim,
Affectuque gravi corda carere facit.
Atticus humano nil praestans pectore Timon,
Invidiae vultu nuntia signa dabat:
Non ita, cui mentem sapientia vera gubernat,
Esse vir aeterno more severus amat.
Non solet ille loqui sunt quae modo seria dictu,
Quin his ridiculo misceat ore iocos.

page 163, image: s323
Et quo quisque virum longo prudentior usu,

Usurpare scit hoc doctius ille sales:
Ardua fecundos sic nunc tractare Poetas

Argumenta, sequi nunc leviora iuvat.
Qui virtute ducum res gestas scribit, et armis,

Grandeque Maeonio carmine lusit opus:
Et canit opponi consuerit ut Hector Achilli,

Cum daret hunc nondum Pelias hasta neci:
Utque fatigarint Troiae res urbis Achivi,

Aeneasque fugax duxerit inde suos:
Hoc opus ut puero quaedam simulacra referrent,

Pace quod et bello gesta bimembre canit:
Lusit ut in Ranas ausi sint proelia Mures,

Fusus et instar aquae fluxerit ense cruor.
Fingit ut e tergo sit Ranae excussus in undas,

Visere dum stolide regna marina cupit.
Unde fero tandem sint proelia mota tumultu,

Dum parat ulcisci facta palustre genus.
Iuppiter effuso large sed sanguine Cancros

Mittit, et hoc pacto pugna dirempta fuit.
Sic dum bella movent re non cogente Tyranni,

Caedis inexhaustae saevit amore furor.
Dum Deus externos his vindex concitat hostes,

Qui solitos temere bella movere domant.
Dum serit ex aliis alias discordia lites,

Fit reus iniuste qui movet arma Deo.
Hanc tibi Musa ioco doctrinam pingit Homeri,

Militis huic obeunt Ranaque Musque vicem.

image: s324
Ingeniosa graves res haec figmenta figurant,

Haec hominum casus ludicra pugna refert.
Quam sermone loquens Graio cum luserit auctor,

Perspicue Latiis est mihi versa modis.
Illa quod auditu sint, et iucunda relatu,

Proelia ridiculi militis omen habent.
Reddit aroma cibos ceu gratos nempe palato,

Seria sic dulci mixta lepore iuvant.
Carole nobilium iuvenum augustissime Fuchsi

Flos, et Pierii cultor alumne chori:
Pro candore tuo pro, quam profiteris, et ornas,

Te compellari fac pietate sinas.
Huic veniam facto quia causa probanda meretur,

Consilii ratio suadet honesta mei.
Vivere nobiscum tua cum te fata sinebant,

Sincere nostris rebus amicus eras.
Et iuga Parnassi quo tum ductore petebas,

Huic ego amicitiae nomine carus eram.
Hunc proprio Micaela, Probum cognomine dicunt,

Omen utrique suum dulce subesse putem.
Namque probant hunc esse, refert quem nomine, mores,

Qua colat ipse Deum, non probitate carent.
Ut te nobilitas tua, sic hunc arte Magistrum

Ingenii praestans ornat honore decus.
Cum sit uterque mihi sese testatus amicum,

Me memorem vestri res ea iure facit.
Impulit illa tibi Generose poema dicarem

Causa, tuae iuvenis sanguine clare domus.

page 164, image: s325
Tale poema quidem, quod nec sit inutile lectu,

Hoc quia Lectorem multa monere potest.
Quodque legi dignum probet inde petenda voluptas,

Materiae genium, quo capiaris, habet.
Musa iocis bellum mirabile finxit Homeri,

Militis hic partes Ranaque Musque gerunt.
Illa notant hominum stultos commenta furores,

De re saepe levi bella ciere solent.
Haec cum Graia forent, nostris sunt versa Camenis

Scripta, loqui quo gens more Latina solet.
Haec virtute tui praestans o Carole donis,

Ingenii priscis orte dicamus avis.
Carole, promittens se nominis omine quondam

Hunc fore, cui fuerint fortia corda, virum.
Quo caput imperii dici sua fata volebant

Nomine, quem Magnum fama secuta vocat.
Non dubito, tua quod satis arguit indole virtus,

Quin sis insigni laude futurus Eques.
Quin, si pro patriae sit iure necesse moveri

Arma, velis quondam fortiter arma sequi.
Ridiculi dices quae militis agmina, mitto,

Rem cum Mure ferox Rana minace gerit.
Illa tamen possint ut ludicra proelia credi,

Conflictus hominum pugna iocosa refert.
Terreat ille tuam sed non exercitus aulam,

Densa sit haec numero turba, frequensque licet:
Admittas facito, tolles hoc milite nomen

Ipse tuum, fama clarior huius eris.

image: s326
Tabida quam morsu res non aboleverit aevi,

Non sinet hanc genio Musa carere suo.
Donec erunt, hic quae pugnas animalia tractant,

Forte meo vivax carmine semper eris.
Quicquid id est, placido, quod mittimus, accipe vultu,

Et mitti studio Carole crede tui.

Tuae Generositatis studiosissimus Hieronymus Osius Tyrigeta.

page 165, image: s327

PUGNA RANARUM ET MURIUM TRANSLATA EX Homero.

PRincipio Musas huc ex Helicone vocarim,
Auspicio cantus in corda calentia migrent
Hae mea, quem nuper scribentum more notavi.
Lis immensa, feroque ardentia bella tumultu
Sunt cupidas hominum versu vulganda per aures.
In Ranas ierint acri ceu pectore Mures,
Terrigenum aequando Mavortia facta Gigantum,
Talis erat referens haec olim exordia sermo:
Mus urgente siti, ac suadente cupidine Felem
Vitandi, barbam vicinis admovet undis
Delectatus aqua dulci, quem forte bibentem
Limnocharis praestans ortu videt, illaque fatur:
Ede quis hospes, et unde, satum quo sanguine iactas?
Omnia vera refer, nil ut te fingere discam.
Si dignum arguero, mox ad mea tecta reducam,
Et cum grata gulae, tum te digna hospite promam.
Rex ego clarus avis Physignathus, aula palustris
Me colit, atque omni dux praesum tempore Ranis,

image: s328
Meque potens Peleus, atque Hydromedusa marito
Mixta suo Eridani genuerunt amnis ad undam.
Iam quia te pariter praestantem, aliisque priorem
Sceptrigerum agnosco fortemque ad prelia regem:
Eia age sponte tuam nobis edissere gentem.
Haec cui respondens Psicharpax nomine fatur.
Ortu insigne suo genus o quid amice requiris,
Quod Superique, hominesque, aviumque quod agmina norunt?
Me dixere mei Psicharpaga, regia proles
Magnanimi sum Troxartae, genere inclita mater
Lichomyle sata Pternotroctae sanguine regis.
Lignea cista locum parienti praebuit, escam
Illa nuces, ficusque mihi, et genus omne ciborum.
At cum dissimiles natura crearit, amicum
Me qua lege pares, cum sit tibi vita sub undis,
Carpere mos nobis, hominum quae grata palato,
Non mihi ter pistam negat arca rotunda farinam,
Extensam multa nec de sisamide placentam.
Non deest perna mihi, tunicis redimita nec albis
Hepata, nec, de lacte recens qui caseus albet,
Nec de melle cibus, vel Diis quo suave sit uti,
Nec quemcumque parent hominum ad convivia victum
Arte coci, varie docti condire sapores.
Non fugio, cum dira movent iam bella tumultum,
Ancipitem accedo sed primus ego ordine pugnam.
Non timeo vel vasta virum sua membra ferentem,
Sed clam nocte peto lectum, et pede mordicus adsum
Arrepto, dolor inde tamen non occupat artus,

page 166, image: s329
Grata quies oculos, nec me rodente relinquit.
Ipse duos timeo terris tamen omnibus hostes,
Accipitrem, Felemque, movent magnum usque dolorem,
Tendiculam metuo simul, unde dolosa mihi mors.
Praecipue Felem, nobis quae prima nocendo est,
In cava reptantem quae saepe foramina captat.
Non raphani, aut caules me, sine cucurbita Morem,
Seu virides betae capiunt, apiive sapores,
Illa cibum praebent vobis habitantibus undas,
Huic ibi subridens contra Physignathos inquit:
Ventris amice bona ostentas, quoque plurima nobis
Terra quidem, atque amnes visu miranda ministrant,
Praebet utroque modo Ranis Saturnius escam:
Et saltamus humo nos, corporaque abdimus undis.
Quod si scire voles, labor haud gravis ista videndi.
Ipsa veham tergo, tu ne excutiare, tenebis,
Ut nostram venias ita laetior hospes in aulam.
Haec ubi dixit: iners superinsilit advena tergo
Illius, et teneram cervicem apprendit iturae
Mus utraque manu, liquidas ita tranet ut undas.
Quem primum exercent vicino gaudia portu,
Remigis hunc Ranae sunt illa secuta natatu.
Sed quia caeruleis lacrimans iam mergitur undis,
Stultitiam increpitans iam sero ab fronte revellit
Ille comam, et stringens pede ventre haerere laborat.
Cor tremit insueto, et cupienti cernere terram:
Unde gemiscentem mox frigidus occupat horror,
Et iam sudat aquis ceu remum ducere caudam.

image: s330
At mox caeruleas magno clamore sub undas
Fertur, et immoriens has eiulat ore querelas:
Impositu olim humeris onus haud ita gessit amoris
Taurus, ubi Europen Cretae transmisit in oras,
Ut dorso remex me ad tecta palustria vectat
Rana levans albo pallentem e flumine Murem.
Iam quia monstrum immane draco se nantibus offert,
Cervicem aequoreis altam qui surrigit undis.
Apparente pavens altum illo Rana petivit,
Haud reputans qualem iam perdat in amne sodalem.
Sese abdens fundo fugit atram exterrita mortem,
It miser interea Mus tergo excussus in undas.
Iam petit ima, natans summo iam gurgite fertur,
Calcitrat: ast mortem vitandi nulla facultas.
Huic onus amne pili rorantes grande trahebant,
Immoriens undis hanc edidit unde querelam:
Non haec facta Deos Physignathe dira latebunt,
Ceu de rupe tuo dorso deturbor in undas.
Non prior in terra me pessime viribus esses,
Pancration, luctamue licet, cursumue moveres.
Linquor aquis, oculo Deus omnia vindice cernit,
Muribus effugies haud poenam ultoribus olim.
Haec effatus aquis animam exspiravit: at illum
Lichopinax residens tum ripae mollibus herbis
Vidit, et exululans celeri pede nuntius ibat
Muribus, haec audita gravem quibus excitat iram
Causa, suos ergo praecones mane iubebant
Cogere murinam Troxartae ad limina gentem,

page 167, image: s331
Infelix genitor Psicharpagis ille perempti,
Corpus inane procul mediis qui nabat in undis.
Hi venere novam cum lucem aurora reducit,
Rex quibus assurgens de nati haec funere fatur:
Ipse feram quamvis mala plurima solus amici
Ex Ranis, vos nunc communia fata fatigant.
Tres miser amisi diro discrimine natos,
Felis adorta neci primum infensissima misit,
Illa ferox praedam cum penderet ante cavernas,
Arte virum misere crudeli concidit alter,
Demeret incauto cum machina lignea vitam,
Decipulam dicunt inventam perdere Mures.
Sic, ego quem cum matre parens ardenter amavi,
Mersit aquis odii fervens physignathos oestro.
Ergo agem agnanimo nos Marte feramur in hostes,
Non nisi muniti fera bella decentibus armis.
His monitis cuncti persuadet ut arma capessant
Martis amore feri, quem belli cura fatigat.
Hirsutis habiles ocreas iam cruribus aptant,
Cortice de viridi quas effinxere fabarum
Instantes operi, quas huic de nocte cavarant
Vinctum etiam ex corio calamis thoraca gerebant,
Esse ferunt captae quem factum e tergora [perhaps: tergore] Felis.
Cornea pro clypeo pars est avulsa lucernae.
Quin et acus longas, solidoque ex aere gerebant
Martis opus, galeasque cavae nucis agmina testas.
Sic equidem armati stabant ad proelia Mures.
Hoc ubi cognorunt, coëunt [Reg: coeunt] e flumine Ranae,

image: s332
Consilium inveniant non rebus inutile belli:
At fera seditio dum scire sit unde laborant,
Ecce manu qui fert praeco sceptrum, imminet illis,
(Tyroglypho forti cretum aiunt) Embasichytros,
Ille malum indicens bellum sic ora resolvit:
Nuntia magnanimi haec misêre [Reg: misere] minacia Mures
O Ranae, armari vos ad certamina poscunt,
Nare cadaver aquis quoniam Psicharpaga nôrint [Reg: norint] ,
Cui vitalem atrox Physignathus abstulit auram.
Vestrum invictae ergo quae vivitis, edite pugnas.
Haec effatus ubi est, disparuit, hausit ut aures
Nuntia vox belli, tumidas formidine Ranas
Movit, at incusant quoniam, Physignathos inquit,
Non ego amicae occidi, aut Murem occumbere vidi
Suffocatus aquis, temere dum lusit ad amnem,
Moliri cupiens Ranarum ex more natatus,
Cum nunc me accusent scelerati, verum age nobis
Invenienda via est hac usos fraude necandi.
Crediderim ipse quidem quae consultissima, dicam:
Membra feris omnes munitas proderit armis
Stare loco summo, praeceps qua ripa sub amnem est,
Mox ut ubi in nos his erit impetus acer eundi,
Prendendo galeas, quicumque eat obvius, hostem
Hinc ipsum pariter mittamus, et arma profundo,
Vis suffocet aquis exsortes illa natandi,
Sic potiemur, ubi victi cecidere, tropaeo.
Ista loquens sese induerent effecit ut armis
Omnes, crura legant foliis squalentia malvae.

page 168, image: s333
Pro thorace tegunt virides fera pectora betae,
E foliis habile aptatis fit brassica scutum,
Iuncus acutus opemque, usumque his praebuit hastae,
Pro galeis obeunt subtiles tempora conchae.
Sic summa stabant armatae ad proelia ripa,
Vibrabantque hastas, animosque impleverat ardor.
Ipse Deos viso quo caeli cogit in arcem
Iuppiter ostendens numerum horum et robur et iram
Quam densi, magnique gerant, quam fortiter hastas,
Centauri moveant quo bella, aut more Gigantes,
Subridens blande qui Ranas, que Deorum
Mures forte iuvent, rogat, affaturque Minervam:
Praesidio mea Nata feris num Muribus ibis,
Per fanum exsultare tuum qui turpiter audent?
Nidor et esca iuvant illos adolentibus aris,
Iuppiter haec, quem sic affata Minerva vicissim est:
O pater afflictis num muribus ipsa venirent
Auctor opis nostrae, me damna tot unde fatigant?
Qui lychnos olei causa, qui saepe coronas
Destruxere? tamen plus haec facta improba mordent:
Corrosere mihi, cui fila tenerrima, peplum,
Quod tramam intexens tenui de stamine nevi.
Confecere foraminibus, nunc institor urget
Usurae pretium, illa mihi res commovet iram,
Utendam ille dedit, nequeo quam reddere, tramam.
Non ideo ipsa tamen studeam succurrere Ranis,
His quia mens etiam est in me non firma, recenti
E bello rediens cum iam defessa iacerem

image: s334
Munere egens soni, me non clamosa tumultu
Turba quiesse tulit, sic noctem insomnis agebam
usque dolens caput aegra, vigil dum clanguit ales.
Verum agite auxilio Superi cessemus ab omni,
Ne ferat e nobis quis acuto vulnere telo,
His quia pugnarint, eat ut Deus obvius illis,
Quin caeli libeat speculari ex limine pugnam.
Dixerat: huic alii non Di parere recusant,
Iamque loco coeant conspirant ocius uno.
Ecce duo belli praecones signa ferebant,
Ingentesque tubas culices per inane trahebant,
Signabantque feros belli clangore tumultus,
Iuppiter ipse gravi simul intonat omine pugnam.
Primum hastae Hipsiboas Lichenora sauciat ictu,
Stantem inter primos, secta iecur haurit et alvo,
Corruit in faciem, et foedatur pulvere crinem.
Troglodytes iaculo dehinc Peliona peremit,
Pectore iam medio validam abdens fervidus hastam,
Mors domat atra, fugaxque e corpore vita recessit.
Seutlaeus feriens cor strangulat Embasichytro,
At furor Artophagi Polyphono sauciat alvum,
Cui collabenti vis vivida deserit artus,
Quem cum Linocharis pereuntem hoc cerneret ictu,
Troglodytae saxo anticipans quatit ille molari
Cervicem mediam, huic oculi traxere tenebras,
Huc iam Lichenor fulgentem dirigit hastam,
Quae nec aberrabat, partemque per hepatis ibat,
Crambophagus quo viso imis celer insilit undis,

page 169, image: s335
At nec sic evasit, eum atrox impulit hostis
Respirare vetans, caesi cruor inficit amnem,
Et iuxta ripas expandi corpore coepit,
Ac pingues venas iactari atque ilia fluctu.
Limnisio caesum victore Tyroglyphon aiunt
Pternoglyphum aspiciens Calaminthius horruit hostem,
Proiciens clypeum, unde metu subit anxius amnem.
Pternophagum Hydrocharis domat acri vulnere regem,
Illidens fronti saxum estque effusa cerebri
Per nares pars huic, et terra cruore madebat,
Lichopinax leto dat honestum Borborocoeten,
Insultans hasta, caligoque hausit ocellos,
Prassophagus visum apprendens pede Cnissodiocten,
Atque tenens nervum ille manu suffocat in undis.
Psicharpax sociis parat esse cadentibus ultor,
Qui iecure in medio secta Pelusion alvo
Percutit, ille cadens animam nigro immolat Orco,
Pelobates videt, atque luti molitur in hostem
Massam, et commaculans frontem prope lumine privat.
Ille pudore dolens forti raptabat ab agris
Grande manu saxum, nec onus leve pondere campi
Pelobatae feriens crus, hunc praefracta supinum
Tibia dextra pedum collabi in pulvere cogit.
Sed quem Craugasides vindex ferus ibat in hostem,
Alvum illi mediam mucrone secabat acuto
Iuncus, ut in terram fluerent effusa perempti
Viscera, sintque secuta reductam protinus hastam,
Sitophagus tantas cernens in littore caedes,

image: s336
Bella fugax claudo pede linquens acriter horret,
Desilit in fossam ille trucem vim vitet et iram.
Troxartes feriens Physignathon in pede summo
Fecit, ut abripiens saltu se ferret in amnem.
Semianimum ille natans sed ad huc spirare sub undis
Sese iterum huic infert, atque ardet amore domandi,
Pene necatum oculis Prassaeus in amne natantem
Hausit, et hunc iunci mucrone petivit acuti,
At penetrans haud scutum acies obtusa resultat.
Mus erat ante alios praestans florentibus annis,
Belli expertus, et Artepibulo cara parenti
Laudato soboles, vel Marte ferocior ipso,
Et Mures inter pugnandi robore princeps,
Verba superba loquens audax qui stabat ad amnem,
Se bellatrices valiturum exscindere Ranas,
Remque secuta fides foret, huic tam vivida virtus,
Sentiet hoc subito ni Rex hominumque, Deumque,
Ni ferat auctor opem Ranis pereuntibus ultro.
Qui caput ecce movens hanc sustinet edere vocem:
Magnum opus o superi fore iam mea lumina cernunt,
Non me voce parum Meridarpax movit ad amnem,
Ira trucidandi cui Ranas, Pallada mitti,
Aut Martem refert solitum arma ciere tumultu,
Qui quamvis acrem a pugna desistere cogant,
Iuppiter haec: Mars cui respondens talia fatur:
Nec vim Pallas habet tantam; aut ad proelia Mavors,
Possit ut hanc Ranis tam diram avertere pestem.
Verum age eamus opem nos omnes ferre parati,

page 170, image: s337
Sive tuum emittens iaculum ingens sparge fragorem,
Quo Titanas ovans acres in bella trucidas,
Quoque ligas olim Enceladum, et fera corda Gigantes,
Rettulit haec: ardens iaculatur ab aethere fulmen
Iuppiter, hac magnum vi qui tremefecit Olympum,
Misit ubi ille suum hoc iam formidabile telum,
Iamque manu tortum ingenti stridore volavit,
Terruit hoc Ranas, et Mures ille tumultu.
At ne sic Murina metu deterrita cessant
Agmina, quae Ranas exstinguere caedibus ardent.
Ipse misertus opem Ranis ni Rector Olympi
Ferret, agant qui vi tutores vindice mittit.
Excitat, incudes veluti quorum ardua gestant
Dorsa, manus uncae, oblique vestigia torquent,
Ora minantur acus cutis est his durior ostro,
Naturae dono testa ossea muniit artus,
Late terga patent, humerisque micantibus ardent,
Blaesi, nervosaeque manus, a pectore spectant
His oculi, octonique pedes, manuumque prehendi
Arte tibi nequeunt, quos dicunt nomine Cancros.
Muribus incidunt hi caudas ore pedesque,
Atque manus, hastarum aciem quoque dura retundunt
Dorsa, fero Mures frustra quas robore torquent.
Non iam stare metu qui Cancrorum amplius audent,
Inque fugam versi sunt, et Sol occidit umbris,
Uno exhausta die sic proelia tanta quierunt.

FINIS. Deo Laus et Gloria.

[Gap desc: vocabulary of Homeric piece, explanations in latin and german] [Gap desc: errata list] [Gap desc: titlepage for the following Carmen Celebrans Dignitatem Poeticae]

image: s345

NOBILITATE, AC VETUSTATE GENERIS, ET VIRTUTE, DOCTRIna, et auctoritate Clarissimo, ac Praestantissimo viro, D. Iohanni Fuchsio, Domino in Vvallenburg [Reg: Wallenburg] , etc. D. suo observando, S. P. D.

INgenii [transcriber, in the print: INngenii] donis, et avito sanguine Fuchsi
Laude vehi dignis annumerande viris.
Haec ubi forte leges, merito mirabere Musam,
Et cassam dices pene pudore meam.
Quod nec visa tibi sit, sive audita patrono,
Et tamen audaci te pede missa petit.
Sed veniam facto non dura mente negabis,
Cum facti ratio subsit honesta mei.
Te mihi fama tuo praestantem praedicat ortu,
Et patriae clarum nobilitate domus.
Nec modo te titulis, et nomine tollit avorum,
Quos probet insignes gloria parta viros:
Sed te sic animum doctas coluisse per artes,
Vendicet ut magnum laus tua iure decus.
Imo te summis suffragia vera Poetis
Annumerant, Vatem te gravis haurit honos.

image: s346
Ducta tuo nuper calamo quae carmina vidi,

Haec numquam genii vim morientis habent.
Illa legens venae cum vim, nervosque notarem,

Obstupui versus pene tenore tui.
Ista refert (dixi) Pelignas vena Camenas,

Aemulus illarum est carminis huius honor.
Gratulor hanc doctis ego laudem iure Poetis,

Quod vatem faciant hanc quoque sata virum.
Cui genus illustri de stirpe superbit avorum,

Et quem nobilitas inclita laude vehit.
Ingenii res quanta virum est excellere donis,

Stirps sua cui clarum reddit avita genus.
Esse paterna virum qualem convicerit ortu

Te domus, antiquis orta superbit avis.
Quod tibi nobilitas confert insigne parentum,

Ingeni geminum reddis honore decus.
Praebuit illa meis res ansam iusta Camenis,

Nominis ut vellent hic meminisse tui.
Ista tamen tantum non me res movit, at illi

Altera cur facerem causa probanda subest.
Clara Palatinis stirps Fuchsica vivit in oris,

Christifer unde tuum nobile Iane genus.
Illa mihi sese praebebat amica patronam,

Dum culto Bavaris hospes in orbe fui.
Sacra Ratisponae dum Phoebi castra regebam,

Discentumque choro ductor et auctor eram.
Hoc facit, ut faveam Fuchsae tibi stirpis alumno,

Illa mihi fautrix saepe probata fuit.

image: s347
Praecipue cum te clarum natura Poetam

Finxerit, hoc mecum publica fama probet.
Formicam curat formica, cicada cicadam,

Cumque suo iungi Cycnus olore solet.
Mutua sic unam conspirat amantibus artem

Gratia, sinceri dulce favoris opus.
Cum tua te faciant insignem dona Poetam,

Vir patriae praestans nobilitate domus.
Fiat ut a doctis magni tua Musa Poetis

Fas erit, his cum sis non nisi grande decus.
Hoc ego fine bonis animi Clarissime fuchsi,

Hoc generose tuae sanguine stirpis Eques.
Quae celebrant sacris tractandam Vatibus artem,

Auspiciis edo vilia scripta tuis.
Non alia ratione, nisi quod amore Poetam

Te celebrem, sed iners ipse Poeta colo.
Quodque extare velim, quo me tibi tester amicum,

Qui tuus, ossa regat dum vigor ullus, ero.
Fuchsiacaeque domus me non oblivia tangent,

Donec erunt Musis nomina viva meis.

Tuae Generositatis studiosissimus Hieronymus Osius Tyrigeta.

image: s348

CARMEN CELEBRANS DIGNITATEM POETICAE, Scriptum A Hieron. Osio P.C. et C.P.

NUnc ego sacra cano tractantes otia Musas,
Hoc quibus officio pectora grata probem.
Sive Deum celebro, vigor est suus unde Poetis
Sive bonas alias res ego laude veho:
Esse solent illae scribenti fida Sorores
Turba, iuvant, si quod tale paratur, opus.
Destituent etiam non hunc ope forte laborem,
Quo suus his studeo promoveatur honos.
Has Iove, Mnemosyneque satas auctoribus aiunt,
Ficta sit haec quamvis, res tamen omen habet.
Vis quia sunt Musae quaedam divina Poetis,
E cerebro natas hinc Iovis esse ferunt.
Et genio cum scripta suo vivacia reddant,
Illis Mnemosyne dicitur esse parens.
Impetus haec sunt, quo mens aestuat excita Vatum,
Cum Clariae versu fingitur artis opus.

image: s349
Et facit his caleant sapiendi pectora motu,

Huc etiam confert sacra Poesis opem.
Aemulus aerio Parnassi vertice mons est,

Mons Helicon dici, vix liquet unde, solet.
Digna ferunt illic Paradisi nomine tempe

Esse, suum praebent tam geniale decus.
Hic augusta sacris velut esse palatia Musis,

Non ratione carens fingere fama solet.
Tresque novem iungi Charites hic usque Camenis,

Mutua quas stabili iungat amore fides.
Non est hoc temere sapiens commenta vetustas,

His sua figmentis causa probanda subest.
Quod montosa ferunt habitare cacumina Musas,

Et loco praeruptis undique clausa iugis.
Difficiles aditus quo sint huc ire volenti,

Quo via praecipiti tramite tardet iter:
Doctrinae monstrant adiunctos esse labores,

Exhaurire volens quos grave sentit onus.
Qui cupit ingenuas animum formare per artes,

Scilicet ingenii ducat ut inde decus:
Huic acri studio res illa geratur oportet,

Nil ad profectum cura remissa facit.
Illa Dei lex est. magno modo magna parari,

Nec nisi difficili quaeque labore licet.
Restat inexstincto vis quaedam semine nobis,

Esse capax doctae qua valet artis homo.
Sic hebet ille tamen, caligat ut aura tenebris,

Sidera cum noctu nube sepulta latent.

image: s350
Sunt innata quidem quaedam primordia nobis,

Ut possint artes hac ratione coli.
At si non foveant homines haec semina cultu,

Nempe rudi steriles pectore semper erunt.
Quas Deus humano generi communicat artes,

Has magnas titulo conveniente vocant.
Magna quod utilitas nostros hinc manet ad usus,

Nulla quidem quam vox sat celebrare potest.
Quodque movent magna discenti mole labores,

Hanc quia culturam grande fatigat onus.
Difficili sic est operosa Poetica cultu,

Ars ea divinae quid rationis habet.
Quae proprie faciant praestantes dona Poetas,

Ut te naturae munere forte iuvent:
Si bona doctrinae non haec tamen excolis usu,

Eximio numquam carmine Scriptor eris.
Aemula ni doctos imitandi cura Poetas

Sit tibi, et hoc acri mente sequaris opus.
Ut tua pingendi mens prona feratur ad artem,

Ni tamen auctores, quos imiteris, habes:
Non hac lege equidem fies operosus Apelles,

Nec tibi picturae nobile fiet opus.
Ut sinat esse rudem non te natura canendi,

Huius et ardentem ducat ad artis opus:
Ni tamen invenias, hic quo imitere magistros,

Non tibi Iosquinae pondera laudis erunt.
Sic licet Aoniam tu sis proclivis ad artem,

In numeros coeant ut tibi verba suos:

image: s351
Ni tua Musa tamen doctos paret aemula Vates,

Posse suis aliqua parte referre modis:
Scripta, parum quae sint annis vivacibus, edes,

Inque tuo Naso carmine nullus erit.
Fiat ut excellens, concurrant multa necesse est,

Artis Apollineae qui profitetur opus.
Multiplici refert doctrinae polleat usu,

Qui decus eximii Vatis habere cupit.
Ars est arguto concinna Poetica versu,

Quo sua sint mire scripta sonora facit.
Est haec ornandi numeris augusta facultas,

Eloquii vires his probat usa suas.
His illustrat, habent multum quae ponderis, artes,

Quaeque Dei praestant munere rebus opem.
Rebus, egent quarum mortales scilicet usu,

Artibus utilitas his sua magna subest.
Tradit et ingenue mores praecepta regendi,

Muneris hoc etiam docta Poesis habet.
Illaque ieiunis non condit inertia verbis,

Sed sermone gravi sunt ea plena facit.
Consulit historias, ex his exempla petuntur,

Illustrare suas res quibus usa solet.
Floruit ante diu claris sua Musa Poetis,

Nomina quam Graiis [Reg: Graecis] ulla fuere sophis.
Ut Cicerone potest nobis hoc teste probari,

Qui numeris primum tradita scripta refert.
Ceu lenociniis animum mulcentibus uti

Docta Poetarum turba duobus amat:

image: s352
Hi quibus alliciunt homines ut amore calescant

Discendi, stimulis his quasi fervet opus.
Invitant avidas arguto carmine mentes,

Namque gravem sermo vim numerosus habet.
Ingeniosa docent etiam commenta Poetae,

Utile doctrinae quae quid habere solent.
Praestat utrumque suo sermone Poesis, et usu,

Vim delectandi, quo quoque prosit, habet.
Illecebram Vates discentibus esse videbant,

Delectare modis pectora posse suis.
Et magis accendi facundo carmine mentes,

Quam sua cui scripto verba soluta fluunt.
Maior inest quoniam veris tunc gratia rebus,

Has ubi figmento Musa diserta notat.
Ut fuluo cum gemma nitens includitur auro,

Redditur huic tali nobile lege decus:
Sic ubi commentis involvunt vera Poetae,

Quo magis haec fiant splendida, pondus habent.
Culta sacris ergo cum sit doctrina Poetis

Haec eadem, docti quam coluere sophi:
Res caret haec dubio, commenta sagacia Vatum,

Doctrinae variis esse referta bonis.
His cum ficta suos habeant auctoribus usus,

Dedita qui Clariis turba fuere choris.
Doctrinam quorum mens arsit amore parandi,

Egregie cultis qua sapuisse licet.
Celat ut insignes dulcedine pampinus uvas,

Et rapidos aestus Sole ciente tegit:

image: s353
Ingeniosa notant sic res aenigmata Vatum,

Nosse quidem quas non utilitate caret.
Fabula nulla fere doctis inventa Poetis,

Quae non aut rem, quae gesta sit ante, notet.
Aut quid, naturae quo se miracula prodant,

Quae cieant, causas elicuisse solent.
Sive quid, ingenuis quod moribus utile censent,

Quos qua lege regas, Musa Magistra docet.
Res ea praeclare dixisse fatetur Erasmum,

Cui non laude parem Teutonis ora tulit:
Quod sit deliciis condita placenta Poesis,

Doctrinae sapiat quae genus omne, refert.
Magnanimos Heroas ubi sua vexerat Argo,

Iurgia Principibus mota duobus erant.
Quae sed asse suo cantu mox dicitur Orpheus,

Auctor Apolloni ceu tua scripta docent.
Ad citharam cecinisse refers primordia mundi,

Quoque modo fieri coeperit huius opus.
Nec non Solis iter geminum, Lunaeque labores,

Et vaga quae cieant motibus astra suis.
Et Iovis ira feros Titanas ut hauserit armis,

Hoc ubi vi durum fudit ovante genus.
Hoc patet exemplo veteres cecinisse Poetas,

Qua serie mundi tempora lapsa forent.
Et quibus insignes regnorum casibus essent

Historiae, Vatum quas celebrare labor.
Quae mala vexarint quandoque laboribus orbem,

Et sint quam varias regna secuta vices.

image: s354
Quodque probent exempla, tibi quae plurima promant

Historiae, poenam facta nefanda sequi.
Non impune gravi foedari crimine mores,

Auctores scelerum poena secuta probet.
Haec, sacer antiquo Vatum qui floruit aevo,

Argumenta chorum concinuisse liquet.
Hoc tua ceu nobis Orpheu fragmenta probarint,

Ore pio dictum qui grave tale sonas:
Omnibus est equidem iucundior exitus illis,

Vita piis quorum moribus usa fuit.
Hunc equidem nobis concessa Poesis ad usum,

Ut, sint quae memori tempore digna, canat.
Ut motus alii, qui quaedam heroica vis sunt,

Esse Dei praestans iure putantur opus:
(Qui sunt ceu stimuli, quos sentiat excita virtus,

Accendi flammis his ea mota solet.
Qualis Alexandrum vis, qualis agebat Achillem,

Herculis in rapido pectore qualis erat.
Talis, in arguto cernas quam carmine vis est,

Vena gravi versu cum quasi flumen abit.
Quo mentes avidae pariter capiantur, et aures,

Suave quod ex omni parte probetur opus.
Quo ceu viva tibi rerum pingatur imago,

Quas Clario vates ore referre solent.
Et quo materiam scribenti magna ministret

Copia, ieiune ne quid inane sonet:
Est opus illa Dei, donumque insigne facultas,

Quisque sacrae Vates semina mentis habet.

image: s355
Humanos superant captus concessa Poetis

Dona, quod haud ullo pene negante probem.
Nam quicumque carent his doctos edere versus,

Non animo quamvis experiente valent.
At magis ingenii tum lucet acumine vis haec,

Et magis haec quo tum conspiciatur, habet:
Tractat ubi res has facundi carminis auctor,

Inventi fuerint quae sapientis opus.
Cumque has illustrant doctis sua lumina verbis,

Quae numeris praestent dulce ligata decus.
Argumenta suis Vates cum versibus ornant,

Quae quid materiae nobilioris habent.
Lucet in his cultu maiore Poetica virtus,

Maxima conspicuis gratia rebus inest.
At nisi multiplici doctrinae polleat usu,

Nemo tale potest edere Scriptor opus.
Omnibus illa quidem praestabit Musica rebus,

Ceu sua cui ferri flumine vena solet.
Cuique dat hausta gravi studio sapientia vires,

Et varia rerum cognitione iuvat.
Cum, quae materiae cultu sunt splendida, tractat,

Docta Poetarum pondere scripta valent.
Tale suo sat res ornatu carmen Homeri

Res probet, Andini tale Maronis opus.
Et, quo non elegos felicior edidit alter,

Talia Nasoni carmina facta liquet.
Increpuisse lyram tali reor Orphea versu,

Quemque canes rabidi diripuere linum.

image: s356
Musaei talem, rapidique Amphionis artem,

(Mota ferunt illi carmina saxa) putem.
Talis et ipse suo gravis exstitit Ennius aevo,

A quo tractatae res grave pondus habent.
Qui scripsere suos tanta dulcedine versus,

Argutis adeo qui valuere modis:
Ut traxisse feras, et saxa frequentia cantu,

Finxerit hos acri fama tenore viros.
Iudicio tali quos extulit usa vetustas,

Ingenio magnos vis quia fassa fuit.
Et fragmenta probent, nunc quae servata leguntur,

Eximias versu res cecinisse suo.
Arguat augustos sic haec tibi causa Poetas,

Principibus culti nempe fuere viris.
A quibus affecti reverenter honore tulerunt

Praemia, militiae digna labore suae.
Qui sibi praesidiis subiecit ovantibus orbem,

Quem merito Magnum nomine Fama vocat:
Magna quod invictis praeclare gesserit armis

Bella potens, domito factus in orbe caput.
Ille quot eximios Scriptores dicitur usu,

Inclitus in castris dux habuisse suis?
Qui cum Sigaeas olim venisset in oras

Huc, ubi Achillaei corporis ossa cubant;
Fortunate, iaces qui decantatus Homero

O Iuvenum non hoc Vate latebis, ait.
Hoc praecone mori fama tua nescia virtus,

Graia loqui donec Musa valebit, eris.

image: s357
Et vere, quia ni nunc carmine vivat Achilles,

Nil erit, huic sese quo tueatur honos.
Corporis exanimes huic quae contexerat artus,

Obruta mox famam perderet urna suam.
Forte rudi celebrarat iners Epigrammate Syllam,

Qui de plebe carens arte Poeta fuit.
Ex istis cui mox conferri praemia rebus

Scipiades, quas tunc distrahit ille, iubet.
Est haec conditio tali tamen addita dono,

Ne quod deinde sui carminis edat opus.
Sic ratus ille mali dignam mercede Poetae

Est operam, laudans sedulitatis opus.
Sic Decii Vates Bruti meruisse favorem,

Actius ingenii fertur honore sui.
Exornasse sacras quem versibus illius aedes,

Atque suis essent quae monumenta, ferunt.
Fuluius, Aetholam qui gentem exercuit armis,

Enni te comitem fertur amasse suum.
Consecrat ille redux spolia ultro parta Camenis,

Hoc equidem dignas duxit honore coli.
Natalem gens Graia sui iactavit Homeri,

Lis ideo multis urbibus orta fuit.
Asserit esse suum Colophon urbs inclita civem,

Deque suis Chii civibus esse volunt.
Urbs illo Salamin pariter se iactat alumno,

Ortum Smyrnaei se tribuisse putant.
Sponte sacrasse suam gens haec cui dicitur aedem,

Numinis instar ubi cultus honore fuit.

image: s358
Nec non his aliae certarunt litibus urbes,

Maeoniden omnes quae voluere suum.
Arte carens quamvis Africani praemia Vates,

Ennius insigni saepe favore tulit.
Hanc Cicero causam mihi respexisse videris,

De magnis faciens talia verba viris:
Pectoris haud ulli praestantia dona fuerunt,

Afflatu fuerint haec nisi mota Dei.
Hoc agitante nisi mortalia corda calescant,

Accipit hinc vires impetus ille suas.
Non ea fallat enim nostras sententia mentes,

Eximiis tantum dotibus esse viros:
Qui domuere feros invictis viribus hostes,

Suntque quibus forti parta tropaea manu.
Praesidiove domi patriae rexere labores,

Illaque praeclare res quibus acta fuit.
Sed quibus ingenii vigor atque heroica vis est,

Fas etiam summis annumerare viris.
Quales nostra quidem nonnullos protulit aetas,

Laus quos eximio nomine clara manet.
Gens mihi non qualem Germana negabit Erasmum,

Illius hoc mire scripta diserta probent.
Hostis atrox quamvis talem non esse Lutherum,

Ingenii donis Papa negare potes.
Famaque cui toto sua vivit in orbe Philippum,

Cuique dat Ebero nomen avite domus.
Talis Eobano, quem vendicat Hassia Vatem,

Et sua Stigelio gloria parta fuit.

image: s359
Tres utinam cui non rupissent fila Sorores

Ante diem, non hunc vincat honore Maro.
Patria quem summis si non praeferre Poetis

Posset, at haud impar esse putandus erat.
Esse parem quem gens iactare Tyringia Vatem

Ovidio venae nobilitate potest.
Quod sic esse probent horum suffragia mecum,

Carmina qui quid sint Stigeliana tenent.
Graia suum ceu gens Vatem celebravit Homerum,

Eius et ingenio visa superba fuit:
Est gavisa suum ceu dici Roma Maronem,

Ille quod Ausonii concinat oris opus:
Ut Nasonis amant Pelignae carmina gentis,

Cuius ab ingenio nobile nomen habent:
Sic aequare potest summis quem laude, superbit

Stigelii Musis Teutonis ora sui.
Divinae Vates tractent quod originis artem,

Iudicio pariter res probet illa meo:
Saecula quod tulerint augustos rara Poetas,

Vis quibus ingenii magna vigore fuit.
Quod secum reputans, quem lingua Latina parentem

Nacta suum est, verbis talibus usus ait:
Eximii plures orandi laude fuerunt,

Quam venae celebres nobilitate viri.
Esset agens aevum cum iam pubentibus annis,

Edidit excellens indole signa Maro.
Felicem tenui puer orsus arundine Musam,

Nobile Pastorum nomine lusit opus.

image: s360
Cuius ubi quaedam pars casu lecta sonaret,

Argutos Cicero percipit aure modos.
Qui sensisset ubi doctas in carmine vires,

Auscultans avidis auribus illa notat.
Donec ad extremam calcem pellecta fuerunt

Carmina, tum repeti voce legente iubet.
Iamque retractanti cupidas accommodat aures,

Hoc dum perficeret lingua legentis opus.
Finis ubi venit, Magnae spes altera Romae,

Hoc ait audito, Musa Maronis erit.
Dixit et augurio non hoc sese ille fefellit,

Euentu res est teste secuta fidem:
Maximus orandi quia ceu fuit ille Magister,

Sic erat Aonidum maxima fama Maro.
Ut Latiae Cicero linguae instauravit honorem,

Floruit eloquii quo revocante decus:
Instaurata gravi sic ipsa poetica cultu est,

Coepit ubi venae dona probare Maro.
Addicto Clariis haec de Tyrone Camenis,

Maximus eloquio rettulit ille pater.
Hoc ars iudicio divina meretur haberi,

Quae numeris apte verba coire facit.
Humano captu quid maius habere Poetas,

Tullius haec equidem voce probasse potest.
At non verba notant mihi quemlibet illa Poetam,

Sed modo quem magnum vena diserta facit.
Ingenio talem quem fata iuvantia fingant,

Vix illo Phoenix rarior esse potest.

image: s361
Invitam quamnis [perhaps: quamvis] sibi nôrint [Reg: norint] esse Minervam,

Qui tamen in rithmos cogere verba solent:
Muscarum numero vaga protinus agmina vincant,

Quae loca nunc tali versificante carent?
Pene rudunt versus, strepit anser ut inter Olores,

Hac fatui Vates se fore parte putant.
Inde quod est veterum servata Poesis ab aevo,

Hoc quoque non minimae pondera laudis habet.
Inficias hoc ire potest me iudice nemo,

Illa quod a primis usque supersit avis.
Hac celebrasse Deum primaevos arte parentes,

Res ea non equidem voce probantis eget.
Hac tibi sacra probent usos monumenta Prophetas,

Qui numeris tractant saepe canenda Deo.
Quin augusta potest cerni illius inde vetustas,

Fecerit hanc adeo gens quod Achiva coli.
Graia suae donec gens linguae floruit usu,

Ars haec in summo semper honore fuit.
Inclita scripta probent quod nobis Vatis Homeri,

Graecia quo primo Vate superba fuit.
Cum vicina suos produxit Olympias annos,

Tertiaque, hic iam tum nomine clarus erat.
Exstincto centum post annos vixit Homero,

Qui satus Ascraeo patre Poeta fuit.
Poct quos hanc alii coluere fideliter artem,

Propagata suum sic tulit usque decus.
Imperiis tulerint ut tristia saepe ruinam

Bella, locum Musis quae minus esse sinunt:

image: s362
Delevere tamen nullis hanc casibus artem,

Quae viget Aonii culta labore Chori.
Evenisse quidem hoc fingunt cui somnia casu,

Errat, et insulso pectore crimen habet.
Culta quod usque viris haec excellentibus ars est,

Hoc quoque divini muneris esse liquet.
Conservata nisi studiis fatalibis [perhaps: fatalibus] esset,

Iam pridem nullo culta labore foret.
Excitet ipse nisi Deus acri pectore Vates,

Sint quibus ingenii maxima dona sui:
Non foret usque suo servata Poetica cultu,

Sed rude barbaries redderet eius opus.
Antiquis ergo quod sic ea durat ab annis,

Munus id agnosci convenit esse Dei.
Et cum nunc mundi labentia regna laborent,

Huius et inclinet fessa senecta caput:
Non abolent illam fatali plena tumultu,

Tempora, Pieridum nunc quoque floret honos.
Quae quod ab his olim cultoribus hauserit ortum,

Unde trahant homines, diximus ante, genus.
Edita fatidicis exstant quae scripta Prophetis,

Non passim numeris illa carere liquet.
Hoc sic esse potest uno vel teste probari,

Musica quem Psaltem iactat Ebraea suum.
Nam licet ignorent Ebraeam nostra poesim

Tempora, sint usi qua ratione latet:
Quod divina tamen numeris oracula constent,

Res tibi non uno comprobet ipsa loco.

image: s363
Concinnata modo sint, quove poemata versu,

Multos, qui cuperent scire fuisse liquet.
Ast hoc scrutandi quos est frustrata voluntas,

Sollicito vellent pectore scire licet.
Fursteri vocem memini, cui culta tot annis

Sancta viro vigili lingua labore fuit.
Leucorea tradens qui Lector in urbe Prophetas,

Haec olim Latio publicus ore refert:
Triginta totis studio sum deditus annis,

Quo solet Ebraeis lingua dicata coli:
Nec tamen invenio, qua gens haec usa sit, artem,

Cogeret in doctos cum sua verba pedes.
Hoc quamvis toties impense scire laborem,

Irrita conatus spes tamen illa mei est.
Argumenta sacram commendant ista Poesim,

Hac etiam gaudent scripta professa Deum.
Perversis ergo qui temnere moribus audent,

Eximiae curant dum nihil artis opus:
Non insultat iners illorum fastus Homero,

At quo Vate suos Mantua iactat avos.
Aut Peligna suum iactant quem rura Poetam,

Nomine quemue suo reddit Achantis avis.
Terra Tyringa suo quo iure superbit alumno,

Aequari summis Vatibus ille potest:
Sed nôrint [Reg: noverint] ipsis sese insultare Prophetis,

Verba loqui quondam quos numerosa iuvat.
Quae de venturo tradunt oracula Christo,

Undique non fili simplicis esse liquet.

image: s364
Multa Dei tractant Ebraeo dogmata versu,

Maiorem sermo vim numerosus habet.
Vicerunt Graii [Reg: Graeci] doctrinae laude Latinos,

Ut Cicero linguae clarus honore refert:
Usa quod antiquis gens tam sit Achiva Poetis,

Qui facerent doctos per sua scripta viros.
Condidit ante suo quam nomine Romulus urbem,

Quamque potens regni divitis auxit opes.
Maeoniden tulerant pridem sua saecula Vatem,

Protulit unde suum Musa Pelasga decus.
Et fuit hoc centum cui vita recentior annus,

Cui fuit. Ascraeo nota parente domus.
Romulus imperii quo tempore rexit habenas,

Claruit Archilochi carmine Musa suo.
Inde quod exstiterint Scriptores ante Latinos,

Graii [Reg: Graeci] non dubia conditione liquet.
Qui genus Ebreae ceu gentis origine ducunt,

Sic his orsa suum est inde Poesis opus.
Hanc a Chaldaeis ortam res arguat artem,

Post quos a Graiis [Reg: Graecis] est ea coepta coli.
A quibus hanc sero post accepere Latini,

Ennius hac primo nomen ab arte tulit.
Quem vixisse refert Cicero tamen ante Poetam,

Qui canerent venae carmen inertis opus.
Non negat in nullo quod honore fuisse vetustas,

Hoc genio perhibent non valuisse genus.
Cui successit iners haud carminis Ennius usu,

Quam tamen ingenio, qui minor arte fuit.

image: s365
Namque gravi sunt huic ut scripta poemata sensu,

Quod testante tibi vel Cicerone probent:
Dicta suis passim qui scriptis miscuit Enni,

Illa quod insigni non gravitate carent:
Non tamen Andini virtutum carminis aequant,

Nec decus, in versu quale decebat, habent.
Unde Maro lectis aliquando versibus Enni,

Cur sibi lecta forent illa rogatus ait:
Haec mea Musa legens e stercore colligit aurum,

Ut florum sucos provida tentat apis.
Excerpebat enim rerum hoc ex Vate medullam,

Aurum e stercoribus quod vocat ille legi.
Ennius arguto quamvis non carmine Vates

Polleat, ille bonis pondera rebus habet.
Transtulit inde Maro concinnans plurima versu

Ut probet, Aeneae quo canit arma liber.
In quo multa legas, quorum exstitit Ennius auctor,

Quae grave materiae nomine pondus habent.
Namque sacri quanto distent discrimine Vates,

Indicio varii vena tenoris erit.
Quam non assequitur Lucani Musa Maronem,

Gesta fero Marti scribat uterque licet.
Aequant Ovidio sua nondum scripta Tibullum,

Quamlibet huic etiam carmina docta fluunt.
Et blando praestans sit ut ore Propertius auctor,

Cedere Pelignis cogitur ille modis.
Res probet illa palam magnos agitante Poetas

Numine, dum fundant verba sonora, regi.

image: s366
Praeclare faciunt ergo, qui prava refutant

Somnia, non dandum Vatibus esse locum.
Quae prodesse negant et delectare Poetas,

Cum tamen illorum praestet utrumque labor.
Nomine quo recte taxans Erathostena Strabo,

Cui Musae vigilent, utile monstrat opus.
Hoc erat exemplo sua fama tuenda Poetis

Nunc etiam, Momo si qua nocente ferant:
Ne tamen hoc illos ego laudem carmine Vates.

Qui turpi nugis more vocare solent.
Qui mulcere solent obscenis versibus aures,

Huc quibus ingenuae vertitur artis opus.
Horum iudicio nec nos moveamur inerti,

Non nisi qui nugas esse poema putant.
Tractarique ideo, sit inanis ut inde voluptas,

Et mens illecebris possit ut inde capi.
Illa suo fuerint operosa poemata versu,

Quae pariter tractent utile, quaeque iuvent.
Quo liquet induerint alias ut corpora formas,

Hoc tibi Nasonem tale dedisse probem.
Quo figmenta refert tibi selectissima Vates,

Quae Clario passim sunt memorata choro.
Comprensas uno veluti qui fasce recenset

Fabellas, alii quot quot ubique canunt.
In quibus elucent exempla notantia poenas,

Impia quas iusto facta decere Deo.
In quibus elucent exempla probantia nobis,

Non mox moliri vindicis arma Deum.

image: s367
Non mox delictis meritas opponere poenas,

Sed placide longas addere saepe moras.
Totius hic vitae tibi viva notatur imago,

Res hominem sese qua tibi sorte ferant.
Haec commenta canens operoso carmine Vates,

Historiae ritu digerit illud opus.
Ad sua quam mundi deductam texit ab ortu

Tempora, non genio tale poema caret:
Quo docet humanas non res sine Numine ferri,

Verum, has omnipotens qui regat, esse Deum.
Qui dextra totum fingente creaverit orbem,

Cuius adhuc vigeant cuncta regente manu.
Illud adesse piis, dareque omnia prospera Numen,

Nec sua virtuti praemia deesse pati.
At meritis poenam varios afferre labores,

Haec quibus assidue vita premenda gemat.
Cumprimis vero tristem sentire ruinam,

Contempto faciant qui sibi visa Deo.
Quos non relligio, Pietas non ulla gubernat,

Quaeque libet, prona mente furenter agunt.
Saepe quod hanc totas ob noxam deleat urbes,

Iusta movente Deo poena, Poeta docet.
Invenies hic nec modo vitam exempla regendi,

Quae dabit historiis ille petita liber:
Multa sed ad caeli spectantia mobilis orbem

Subicit, est disci quae simul artis opus.
Praeterea nobis hoc multa poemate tradi,

Est quorum causas utile nosse liquet.

image: s368
Abdita scrutari naturae semina res est,

Doctrinae merito quam decus esse putes.
Hic tibi descriptae sunt cum regionibus urbes,

Ista legens quas te pene videre putes.
Orandi porro qui dona parare laborent,

Non haec lecta parum scripta diserta iuvent.
Et verbis quae sunt insignia, quaeque figuris,

Res varias illic, quas imiteris, habes.
Hic exempla docent, quo referat ordine poni,

Et quae quo fuerint commemoranda loco.
Atque ut perspicuis sint enarranda loquelis,

Et fluat eloquii copia magna tui.
Hic mire variant orandi cuncta figuris,

Et nihil affectu conveniente caret.
Omnia sic etiam quamvis diversa cohaerent,

Ut tibi mirandis sint ea nexa modis.
Utilitas tantum quae commendare Poetam,

Hoc tibi praeclare nomine iure potest.
Haec eadem Graio versu Callisthenis aiunt,

Argumenta suum culta tulisse decus.
Parthenii pariter, Theodorique illa Camenis,

Illustrata fidem fama probata facit.
A Nasone tamen facundi pondere versus,

Victos esse palam res ea certa probet:
In Graiam quod sint haec versa poemata linguam,

Tam fuit in pretio nobile Vatis opus.
Scripta gravi studio cognoscere talia refert,

Utile quae dulci plena lepore sonent.

image: s369
Esse poema suo res quale probaverit usu,

Quo canit Aeneae Martia facta Maro.
In quo pondus habent operoso singula versu,

Omnibus hîc [Reg: hic] gravitas maxima rebus inest.
Ut torrentis eunt, quas non capit alveus, unda,

Sic solet in ter dum fusior esse Maro.
Nunc plenis quoniam sua navigat aequora velis,

Nunc eadem parco contrahit illa sinu.
Floridus exsequitur nunc dulcibus omnia verbis,

Nunc brevior paucis dicere multa solet.
Ornamenta tibi commendent mille Poetam,

Eximiae quibus hoc artis abundat opus.
Calluit hoc plene ius docto Metore Vates,

A canonum dici quod ratione solet.
Hoc sic esse probent diversi nomine ritus,

Quos passim celebrans patria sacra notat.
Quae Thuscis, Oscisque et tradita fertur Hetruscis,

Doctrinae pariter non rudis auctor erat.
Plenius hanc illo nemo quoque calluit artem,

Quam, quibus Augurii cura sagacis, habent.
Praeterea quanto doctrinae polluit usu

Illius, a Graiis [Reg: Graecis] quae fuit orta sophis.
Novit an e priscis hanc quis perfectius artem,

Quae docet astra legant qua ratione vias.
Quod mens huic etiam sic culta Matheseos usu,

Ipsa sat hoc me res plana tacente probet.
Quid latet historiae, veterum quae contigit aevo?

Quae priscis fuerant gesta, tenebat avis.

image: s370
Ut iam, quo rerum rimetur acumine causas

Ille, velim non hoc ipse referre loco:
Est huic orandi perfecte plena facultas,

Hoc quoque quem merito nomine fama manet.
Quare nonnullis prior esse videtur Homero,

Vim persuadendi vix magis alter habet.
Summa, probant tantum dicendi dona Maronem,

Quantus adhuc culto carmine nemo fuit.
Qui vixere decem sub eodem tempore Athenis,

Rhetoras hoc praestans aequat honore Maro.
Hunc cum Peligno proponam Vate Poetam,

Publicus Aonia culta iuventa choro.
Has ego desudans operas invicta probabo

Pectora, et hoc ardens vincere nitar onus.
Quicquid in hac studio mihi roboris arte paravi,

Qua parit Aonidum turba diserta decus:
Ad dictos hoc omne velim conferre labores,

Ingenio vires experiente suas.
Quo sine coepta carent hominum successibus oro,

Annuat huic operae fata secunda, Deum.

Deo omnipotenti Laus et Gloria. FINIS.

image: s371
FRANCOFURTI AD MOENUM, EXCUDEBAT KILIANUS GALLUS. [Gap desc: illustration] ANNO M. D. LXXIIII.