Epigrammatum Liber Unus.Machine-readable textOpitz, MartinOpitz, MartinXML version, markup prototype, December 1999Rüdiger NiehlmarkupCamenahttp://mateo.uni-mannheim.de/camena/opitz1Opitius.htmlopitz001.jpgOpitius.xmlopitz1/jpghtmlFrankfurt: David Müller, 1631.
Regeln fuer die Texterfassung 03/2001
not necessary
Juni 2002Rüdiger NiehlmarkupTEI header added, structural corrections, lines, searchlinks
Editorial description: typed text - structural tagging complete - semantic tagging complete - manual spell-check
MART. OPITII SILVARUM LIB. II. IN QUO ELEGIAE.
MART. OPITII Silvarum Liber Secundus. In quo Elegiae.
AD PRINCIPEM TRANSILVANIAE.
TU post ampla quidem funesti munia belli, Et tam felici foedera pacta manu,Plausibus innumeris et victrice undique lauru, O patriae vindex optime dignus eras:At te fata quibus nullo discrimine rerum Miscentur solitis omnia nostra malis,Instaurare iubent carae devota maritae Funera, et ad maestos spargere dona rogos:Triste satis fateor; sed te, qui cetera vincis, Haec quoque constanti pectore ferre decet.Illa, parum firmi procul hinc a sordibus aevi, Incolit aurati templa serena poli:Hic vastum hoc miseros quod nos involvit inane Despiciens, inter praemia mille sedet,Mortalesque, uno periturae laudis amore, Ridet inexhausti ferre laboris onus,Et curas inter iactari, et inertia vota, Ceu ruit incerto navis onusta salo.Interdum cum facta tuae sublimia dextrae Cogitat, et sumptae nobile pacis opus,Gaudet, et ob partam, Princeps auguste, quietem Gratari populis incipit ipsa tuis.His expleta bonis, animisque admota piorum, ua cithare, et cantus, laetaque cuncta vigent,Extollit rerum non ficta laude parentem, Vitaeque ipsius pectora fonte rigat.Tu gemitus ducens, heros invicte, profundos, Saucia crudeli vulnere corda geris.Ipsa tibi comitem se ripa binominis Istri Iungit, et insolitis ad mare vergit aquis.Hi flores, herbaeque, licet pulcherrimus annus Nunc eat, et zephyris feta calescat humus,Haec prata, hi colles, quae tacti frigore languent, Et quiddam luctus quaelibet arbor habet.Carmina Pastores miseri feralia texunt, Ingeminant tristes roscida rura modos.Me quoque, quem patria numen caeleste relicta Has voluit terras, hos habitare lares,Me quoque non accepta iuvat, sub limine primo Ingressus, maestae fila movere lyrae.Salve feta parens laetarum Dacia frugum; Feta quidem, at domina iam viduata tua.Scilicet hic rerum stat terminus; omnibus aequo Tardius aut citius mors venit atra pede.Urbibus haec validis lex fixa est, ipsaque regna, Ceu senio quondam victa situque, ruunt.Ne quis nos, mortale genus, moribundaque membra, Vivere non rupto posse tenore putet.Hic animus noster, divinae nobilis aurae Surculus, interitu nos rapiente, manet,Illaesoque vagas cursu spatiatur in auras, Et petit agnati splendida tecta poli.Huc tua, magne Pater Patriae, translata marita est, Libera curarum quas miser orbis habet.Si numeras annos, poterat superesse, nec illam, Ut solet, aetatis segna gravabat onus.Sed si divitias mihi, si perpendis honores, et quicquid nobis hic queat esse boni,Venerat ad culmen, Princeps faustissime, tecum, Quo Deus, et virtus te tua celsa tulit.
AD EUNDEM. AD PRINCIPEM TRANSILVANIAEDUm Iani festae gemini rediere calendae, Atque novos iterum Sol sibi iungit equos,Ite salutatum pro me, pia pectora, Musae, Splendorem nostri deliciasque soli.Nec vos conspicuae maiestas ardua formae Terreat et magni regia verba ducis.Indice me, nemo est usquam clementior illo, Et qui plus doctos gestet in ore viros.Nam licet illius curae sint fulmina belli, Et galeas tantum somniet atque tubas;Non minus et nostro tamen indulgere labori Interdum, posito Martis amore, solet.Ite modo, heroique prius bona quaeque precatae, Ferte refrenato carmina nostra metu.Non alias mihi divitias Fortuna reliquit: Ipsius immensas arca recondit opes.Est tamen et nostris sua gloria versibus, istis Quae plebem capiunt anteferenda bonis.Quicquid ubique auri est nec vitae prorogat horam, Et vix laeti inter credimur ista mori.Nec domibus certus vastis est splendor, et urbes Ipsa satis monstrant marmora posse mori.Ut reges vivant, quamvis iam luce carentes, Hoc acer vatum spiritus ille facit,Et chartae celebres. Sic quotquot novimus olim, Mansurum hoc solo munere nomen habent.Relliqua perpetuo dormit pars obsita leto, Non ulla fuerit quamlibet arte minor.Haec Maecenati nostro date; fronte serena Et miti capiet, ceu decet ista, manu.Ac quoniam Dacis abitum meditatur ab oris, Laetaque Pannoniae iam petit arva suae,Sollicitate piis caelestia numina votis, Ut faustum et felix quod parat esse velint.Et quamvis tellus haec, patre et principe rapto, Nobiscum interea non nisi tristis erit,Ceu tenebris mundi facies quasi maeret obortis, Cum petit HesperiasPhoebus anhelus aquas:Attamen his regnis avis indemnata profecto Adsit et occeptum nil remoretur iter.Cedite brumales, Sole hoc veniente, pruinae, Pone truces, Aquilo frigide, pone minas;Nec laedat gravis aura manus, medio agmine belli: Laedere tot fortes quas nequiere viri.Currus inoffenso terat axe molesta viarum, Et sciat in dubia cautius ire nive.Donec speratis heros tamen optimus oris Inveniat durae litora grata viae.Hic, quodcumque salus patriae et res publica poscit, Successu solitae dexteritatis agat;Ne forte insidias (istis nunc utimur armis) Securis rerum quis paret, atque dolos.Et quia, parte sui pridem spoliatus amica, In viduo huc solus dormiit usque toro,Inveniat superûm auxiliis praesentibus, illam Qua veniente omnis cura dolorque ruat.Sic felix animi, firmi sic plenus amoris, Ad Dacos redeat laetus ovansque suos.Tunc sanè ingenti fervebunt omnia plausu, Et via tecta olidis floribus omnis erit.Me quoque, si modo fata volunt, quae iure sequemur, Non alius quisquam carmine maior erit.Interea Princeps quoque fortunatus, in illis Quamvis incipiat nunc habitare locis,Nonnumquam tamen et nostrum deflectat ad Albam Vultum hunc, quo rerum pondera magna regit,Et nos respiciat, quos, illo deinde remoto, Multum aliàs metuo sors inimica premet.Sic Studiis, queis iam quasi fundamenta locavit, Illius dempto fine virescit honos,Sic quoque qui magni nunc Caesaris aemulus armis, Artibus ingenuis aemulus eius erit.Quem totos scripsisse libros de rebus opertis, Nec non et vatem fama fuisse refert.Sed quid opus verbis? minimè monitoris egere Censeo, sponte sua qui satis ista facit,Qui vester, Musae, pater est, curamque suorum, Unica dum vitae suppetet aura, geret.
AD ADAMUM COMITEM SCHWARTZENBERGICUM.
DUm tu Sarmaticos ob commoda publica campos, Temporis o nostri gloria magna, petis,Quid faciunt tenerae, dulcissima numina, Musae? Pro rebus iungunt vota precesque tuis.Nec tantum Musae, palmas ad sidera tendit Clementemque vocat Prussia diva Iovem.Est locus egelido paullum vicinior axi,Baltica qua Sueco litora Marte sonant,Hic sedet, hic inter Musas migrare volentes A superis requiem pacis amica cupit.Heliadumhic lacrimis, Ponti quas appulit aestus, Immiscet lacrimas victa dolore suas:Alme Parens orbis, dicit, si proelia gentes Quas gremio gerimus dedidicere pati,Si mihi nullius turpis sum conscia noxae, In meritos potius tela cruenta cadant.Non satis est, alias quas Princeps optimus oras Possidet, iniusto Martis amore premi?Has illasque simul serva, mitissime divum, Ne regat insuetum libera colla iugum.Et sceptrum, et dominum sceptri, dominique cor illudSchwartzenbergiaden qua potes arte iuva.Ac quia nunc ad Sarmaticum contendere regem Hic cupit, ut regni pondera magna gerat,Da quo facundo praepollet munere linguae Procuret nostri commoda tuta soli,Et redeat qualem spero mihi, nuntius huius Magni, quod fugiunt non nisi castra boni.Tunc tibi tranquillos Prussi debebimus agros, Tunc messem, et fetae gramina pacis opus.Hoc voveo, hoc tu praesenti, pater, omine firma: Non spernes fidas ac sine fraude preces.Sic ait, et missis lacrimis Phaethontide gutta amber Implet turgentem Prussia laeta sinum.
AD GEORGIUM MICHAELEM LINGELSHEMIUM.
ERgo posthabitis queis patria cingitur agris, Hactenus emensus tanta pericla fui,Ut te, magne senex, a nati morte recentem, Tristesque aspiciam tristior ipse lares?Non haec illa mei fuerat spes optima voti, Cum quererer gelidos tardius ire dies,Praeciperemque viam, nec amarem verba meorum: Quo fugis? expecta donec hirundo redit.Sed celer, impatiensque regi, ignarusque morarum Auferor, et praeceps in mea fata ruo.Vix ingressus eram regalis moenia Dresdae,Buchneri effertur mater amata mei.Hoc primum est vulnus; nunc et tua gaudia quondamIacobus gravior cura recensque venit.Nempe domi fuerat satis haud fortasse malorum; Quam facio, inveniunt et mea damna viam.Si quid agunt tamen et luctus solatia, vestris Me iuvet hoc lacrimis iungere posse meas.Id solum superest, nam qui tua pectora verbis Erigit, hic vastas indigus auget opes.Ista domi lex nata tibi: Non posse moveri: Hic honor, haec ingens gloria tota tua est.Tot licet et populos, urbesque, Hispanus, agrosque Ceperit, et quicquid nobile Rhenus alit,Post patriam stetit hic animus; non omnia rerum Possidet, hac una dum minor arce fuit.Nunc quoque privatos, virtus tua quos parit, hostes Dum rides, illos flere morique facis.Ite, boni, et vobis aequalem quaerite palmam, Non penetrant magnas tela minuta feras.Omnia qui vicit vos quem tentatis Olympum Obsequii tandem leniet arte sui,Invidiamque supra positus caelique furorem Inveniet faciles in sua vota deos.Hoc, Lingelshemi, pretio, hac mercede, tenacem Vivere propositi te iuvet usque tui.
AD IANUM GRUTERUM.
TU quoque causa viae es nobis; tua fama carinam Ad litus vestrum duxit, amice, meam,Et stellas sprevi solitas. tu Parrhasis ursa, Tu mare, tu velum, tu mihi ventus eras.Hoc pretio patriae ferimus dispendia nostrae, Et didici longas temnere posse vias.Aspicio toto qui circumferris in orbe, Et finem Phoebus quem quoque sentit, habes.At minus est, quod fama potest, vincique fatetur Succumbens meritis gloria vasta tuis.Faustos, quotquot amas: et ego novus advena gressus Ad te vix digno pectore tendo meos.Scultetus tamen ista tuus me iussit, idemqueGruterus quicquid sum tibi, dixit, erit.Ille mihi pater est (nec nos hoc credo mereri) Et si quid dici plus quoque patre potest.Haec sors prima mea est: accedet summa favori, Si, Grutere, tui compos amoris ero.Sculteto dabis hoc certe, si cetera desint. Esse gravis quaeso cui favet ille queas?Sed doctrinae etiam censu, et virtutis amore Non vivam in vestra degener hospes humo.Parve Nicer, vasto gratus comes additus Rheno, Parve, sed accepti dulcis alumne meri;Sic te Naiades sitiant, nec durior umquam Hoc tibi sit Princeps alter, et iste diu:Accipe me civem, non nos venti error iniqui Depulit ad vestros et levis unda sinus;Nec scelerum maculis aetas corrupta, nec ullum Natali iussit crimen abesse solo.Musas quaero tuas. ignosce, Silesia, fasso: Immemores terrae cogimur esse tuae.Plus aliquid patria tenet hic domus unica tota, Magnaque sunt domino tecta minora suo.Hunc sequimur, mentemque iugis includimus istis:Hic patriam, hic nostros credimus esse focos.GruterusGeticas longe migraret ad oras, Esset in extremis patria nostra Getis.
AD DANIELEM HEINSIUM.
QUisquis ob immeriti Germanos crimina belli Assiduis dignos fletibus esse putat,Me demat numero, quem magnae opprobria gentis, Et clades reliquis quae nocuere iuvant.Vidimus albicolas vastari caede Bohemos, Et Moravi nimium tristia fata soli:Ascita in tantas quoque nostra Silesia partes, Ante suas vidit barbara signa fores.Huc etiam ventum est, ut te, praenobile tantum Ferre merum solitus Rhenus, Ibere, ferat.Utque illas taceam, quas aut cunctatio nobis Intulit, aut alias abdita causa notas,Illa diu Phoebi longe acceptissima sedes, Quae de murtorum culmine nomen habet,Territa fortunae praesentis imagine, iussit Carpere diversas numina docta vias.Cara Palatini, cras forte Hispanica tellus, Maesto dicebat murmure turba, vale.Nos quoque Gruterum, sed non relliquimus ultro, Et Lingelshemii limina grata lares.Huc igitur veni, superis sic iussus ab ipsis, Et qui vela mihi rexit, amore tui.A teneris istaec optavimus ora tueri, Ora tuis, Xenophon, anteferenda favis.Nunc me damna beant, et quod sors ante benigna Cedere tot votis noluit, atra dedit.Aspice nos oculis, doctorum sidus, amicis; Non equidem Brenni te quibus ante nepos:Sufficit elatam supra mortalia dextram Hac tibi devota tangere posse manu.Hoc pretio terrae pereat mihi cura paternae, Et bona sic fiat, quae mala causa fuit.Addimus et versus, sed magna parte iacentes: Hoc, ubi sunt nati, ventus et unda facit.Libera iactatis mens non est; languet ut ipsi:Aonides solidae rura quietis amant.At meliora canam, vestro subvectus amore, Quem per tam dubium quaerere iuvit iter.Interea mea me repetit fortuna, nec altoHic quoque subducta est nostra carina freto.Errandum, et forsan nec Cimbria vasta, nec illa Quae terris olim nunc mihi finis erit.Quo me cumque tamen fata (o fata aspera!) ducent, Reflectam ad vultum lumina nostra tuum.Tu gratum fesso litus, tu rursus eunti In mare Ledaei sideris instar eris.
Perscriptum in Rheno flumine, m. viiibr. An.M.DC.XX.
AD AVGVSTVM BVCHNERVM.
OB celebres potius, frater carissime, plausus Ad patriae veni moenia pulchra tuae,Dum natam Princeps illam tuus elocat, omnes Quae secum Veneres, et Venus ipsa, trahit.At te mors iusto exercet materna dolore, Nosque simul lacrimis ora rigare iubet.Scilicet haud aequum est, cuius tu gaudia sentis, Illius expertem vivere velle mali.Et doleo, et toto suspiria pectore duco, O Auguste, manent cetera sola Deum,Ipse licet cantes aliquid caelestius Orpheo, Hoc nihil ad mortem est, auribus illa caret.Quod restat tamen, ad planctus nos esse frequentes, Victurosque iuvet posse ciere modos.Ferte pio, dulces Musae, solatia vati; Me curae imbelles et via longa vocant.Istud habe solum, quod nostrum quilibet optet Haec sibi, quae tectum facta fuisse doles.Olim tempus erat cum diva Silesia (diva? Iam vix viva) suos laeta videbat avos:Nunc vita nostris peius nihil usque precamur: Felix qui potuit non cito velle mori.Tu melius mihi vive, meae spes optima vitae, Et, donec reddant me tibi fata, vale.
DE REDITU EX CHERSONESO CIMBRICA SUO, AN.M.DC.XXI.ASpera si reliquos peregrinas linquere terras Sors iubet, atque suos rursus adire lares;Nos ad te medios, deserta pace, per enses Tendere diversa, patria, lege iuvat.Hinc pietas saltem poterit tibi nostra probari, Quaeque comes iuncta est vatibus una fides.Nulla mihi, Cimber de me cum quaereret hospes, Tu nisi, discessus causa colorque fuit.Non est ad tenerum fateor terra illa palatum, Nec nihil antiquae rusticitatis alit.Iutia cumprimis quam nos habitavimus horret; Vix ullis videas iugera laeta satis.Pauca tenent silvae, vilis sunt relliqua caespes, Vilis, ni ligni serviat ille loco.At me tristitiem pariter morumque locique Septem iam menses edocuere pati.Si quid id est, gelido damnatas sidere noctes, Et rabidi tulimus frigora saeva Noti.Nunc crudelis hiems aestati cessit, et illi Non minus aspirat mitior aura solo.Sic satis effuso potuissem taedia campo Vitare et caeli commoditate frui.Nec montes aberant, varioque frequentia pisce Flumina, et irriguis hortus amoenus aquis.Linguae ignarus eram primum; sed et haec quoque facta est Usibus assiduis nota frequensque mihi.Adde libros et Pegasides, sacra pectora, nostras: His nemus, et frondes, antraque sola placent.Hac alius vivat contentus sorte: beatis In patriae nobis non libet esse malis.Ut tecum infelix, oppressa Silesia, vivam, Posthabita longas temno quiete vias,Praecipioque malum. lux haec est septima qua nos Detinet adverso pigrior aura salo.Interim in annoso conamur stertere velo, Et vix humanis nos satiare cibis.Quis scit an et iam non mendax me navita fallat, Qui, cras Lubecae tecta videbis, ait.Et videam, rursusque tibi Germania iungar; Restat calcandum, cesset ut unda, solum.Quid quod et incerti quis nostris imperet oris, Et qua nunc constent omnia lege, sumus.Qui nos cumque tamen manet exitus, alea iacta est. Imus, utut tellus nolit et unda fremat.Sensimus immites noctuque diuque dolores, Instar et assidui mens fuit ista foci:Mira mihi ficta est nostri Mavortis imago, Servante alternas speque metuque vices.Saepius ingentes noctis per munera turmas, Cumque illis sensi me quoque castra sequi.Evigilans, o si, dixi, non falsa fuissent Somnia, magna aestus pars mihi dempta foret.Scilicet omne malum sensim praesentia tollit: Fortior absentes flamma timoris agit.Hoc est, cur tibi nunc iterum me, patria, reddam, Iuncturus fatis et mea fata tuis.Accipe me placido (si saltem, diva, relictum est In te aliquid placidi per fera tela) sinu.Non equidem nigris redeo ditatus ab undis, Nec veho Phrixeae nobile vellus ovis.Pauper opum populus quas novit, numine mecumParnassi comites ad tua tecta traho;Quaque Pater Phoebus longi solacia belliTeutonicis iussit nos aperire modis.Hic mihi census adest, his me (nec plura requiro) Donarunt solis fata benigna bonis.Quod si alios mores vitamque hoc postulat aevum, Omne, iube saltem, sum subiturus onus.Possumus immoto gladiis occurrere vultu, Possumus et pro te dulce putare mori.Delius arte lyrae, cithara est perfectus Achilles: Ille tamen iaculis praevalet, iste manu.Fortiter univit teneras cum MarteCamenasMessalam terra qui sequiturque mari.Excipe me saltem, nec longae munere pompae: Nil gens istius nostra coloris amat.Kirchnerus satis est nobis occurrat, et ambasIniciat Musis quo placet ore, manus.Queiscumque ille locis, istud quoque nescio, vivit, Hic requiem tantae, nec magis, opto viae.Quod si firma mihi, ut semper, Fortuna negatur, Vel solum nobis detur adesse diem.Sic et prateritis inducam oblivia damnis, Et nullo aggrediar post obeunda metu.
AD BERN.
GUIL. NVSSLERVM. Adolescentis; ut et sequentes fere.
IBis ad acceptam rursus, Nusslere, Boleslam, Istiusque tibi non placet ora soli.Ibis, et e vatis dilecti pectore cunctas Tecum delicias, gaudia cuncta trahes.Nec te noster amor, nec te fraterna movebit Cura, nec a lacrimis lumina laesa suis.Omnia sunt infra rigidam mea carmina mentem, Inveniunt nullam verba benigna fidem.Sic ubi virgineis deceptus amator ocellis Ardet, et implacido tactus ab igne perit:Quas ille haud lacrimas, quae non suspiria fundit! Curvarent miserae saxea corda preces.Illa sua sibi mente placet, ridetque dolentem, Ac gaudet vultus talia posse suos.Forsitan et reliquis narrat sua facta puellis: Non est gens toto vafrior ulla solo.I tamen, et claras illic diffunde per artes Sedulus, ingenii munera larga tui.Non etenim invideo: tua nam quoque gloria nostra est, Nec minor hoc nobis laus ab honore venit.Atque ita sim felix, lateri comes impiger irem, Nec mihi vis ausus sisteret alta meos:Tecum dulce foret generosis gaudia curis, Doctaque festivis iungere verba iocis:Interdum et posita graviorum mole laborum, Solari querula taedia longa chely.Sed votis spem solari nos possumus aegris, O Nusslere; patent cetera sola tibi.Non tamen idcirco videar desertus; et hic est, Quod possit nostram, crede, levare sitim.Me procul a vani defendit sordibus aeviScultetus, nostri doctus Apollo soli.Hic tenerae largus dat amica silentia Musae, Et fovet ingenii dona minuta mei.Sic querula explicita Pandionis ales in umbra Suaves sollicito concinit ore sonos.Sic mihi vita ruit. tenera cum matre CupidoIdalius vati dulce ministrat opus.Cumque laborato sublimius ire cothurno Vellem, et MantooVergil tradere vela Noto;Arridens vafro formosa Amathuntia nutu, Monstrat virgineos imperiosa sinus:>Ista palaestra tua est, ait, haec sunt proelia: nervos Hic licet intendas, care Poeta, tuos.Quid facerem? Praestat tam suavi morte perire, Claudere quam extremum militis ense diem.Ardeo nunc totus; sed non constanter: in una Qui perit, hic nimium relligiosus amat.Lesbia formosa est; non est deforme Neaera; Elucet donis alma Corinna suis.Omnibus est aliquid quod se commendet amanti. Vatibus hic fastus solus inultus abit.Securo ingredimur Romana cubilia passu: Cum volumus nobis Graecia tota patet:Sic lepidis vitae traducam tempora curis, Sic vivam, Musis deditus atque mihi.Iam cernis, tanti sit amor num noster, ut optem Propter te patriam posse habitare meam.
IN NVPTIAS IACOBI GOTTFRIDI ET CATHARINAE EMERICAE.
NIsse pater, fetis quem diva Lusatia pratis, Et variis culta saltibus ambit humo:Et tu nobilium quaedam regina locorumGorlicium, nostri stella corusca soli;Si fas est, sedesque meis vacat ulla Camenis, Nos quoque post reliquos vatibus adde tuis.Haud ego praeripiam vestris loca debita Musis. Sat mihi, postremo non nisi fine legi.Meisteri summa facies statuatur in ora: Huic par tam celebri nullus in urbe fuit;Seu facili puros elegos deducit avena;Seu, Flacco propior, grande figurat epos.Vindicat inde suo Mylius sibi iure triumphum: Cederet argutis BilbilisMartial ipsa iocis.Alcaei quoque sublimi rivalis in oestroArnoldus, reliquis non minor, unus eat.Cüchleri numero titulus ponatur ab isto, Quem referet LatiisGraecia versa modis.Post alios aliosque, quibus tua gloria surgit Vindicibus, nomen tunc superadde meum.Nec timeo, reliquis ne dedecus arguar; hospes Nec nimium vestra sum male notus humo.Iam vaga bis solitum Phoebe decrevit in arcum, Vestra mihi gratus tecta recessus erant;Cum me sollicitas intra tua moenia curas Sperabam pulchro ludere posse dolo.Nec nos vana sua mens credulitate fefellit Plus nimis, et voti sat bene compos eram.Materies etiam nostro festiva furori Contigit, et nervis digna palaestra meis.Nam cum grassantem patriis crudeliter hostem Finibus, et saevas in sua membra manus,Victura populis tentassem credere penna,Virgiliique gravi non minor ire tuba;Mox alio traxere tui nos, diva, lepores, Fixaque virgineis astra superba polis.Hinc mihi grandiloquum Cypri regina cothurnum Exuit, et lepidum condere iussit opus.Protinus exciderunt animo fera bella, meumque Pro lauru myrti circumiere caput.Nec mirare, meas hausisse venena medullas: Vates, et iuvenis, res erat apta deae.Feci quod voluit: nunc claudos fingere iambos Occepi, numeros nunc, Elegia,tuos.Hos quoque tam leni manantes flumine versus, Indulget genio sponte Cupido meo.Seu quia sopitos et iam sentiscit amores, Et tacito mea mens igne videtur agi.Seu quod sidereos credit se cernere vultus, Et sponsae, iuvenis, lumina clara tuae.His quoque numen inest; instinctu surgimus illo: Spiritus ex oculis virginis iste venit.Ex oculis, Sponsus dudum queis saucius errat, Incerto veluti cymba relicta freto.Heu quoties motu conatus frangere morbum,Leschuicium sese contulit ille suum;Si rapidas valeat restinguere forte favillas, Et grato dominas fallere rure manus.Sed mediis Venus errat agris, vitaeque decorem Quaqua se vertit repperit esse suae.Dissita mane novo villarum culmina fumant: Sic halat casto dulcis amica toro.Supprimit astra decens croceis Aurora capillis: His aequas etiam spargit et illa comas.Immenso radios Titan extendit Olympo: Hic oculis divae splendor amoenus inest.Audit inerrantes arbustis flare susurros: AEthereo similes promit ab ore sonos.Purpureis cernit gemmantes floribus hortos: Tale decus vernans undique vultus habet.Expansas patula circumspicit arbore frondes: Bracchia non aliter pandit et illa sua.Consulit adversi bipatentia culmina montis:Parnasso dominae vellet adesse suae.Quaerit in explicitis gelidam convallibus umbram: Expliciti rosea sunt quoque valle sinus.Nil non rure videt: sunt virginis omnia plena, Quaque venit flammas invenit ille suas.Flumen adit: sed et his Cytherea vagatur in undis, Et furit in liquidis fervidus ignis aquis.Ergo, suo quoque cum non sit securus in agro, Rursus inops animi moenia nota petit.Hic reperit teneras, frustra quas liquerat, ulnas, Exoptatque suam flectere posse deam.Illa, licet blandis, mitescere nescia verbis, Ut rupes pelago dura fremente manet.Paulatim tamen instanti concedit amori, Et discit nimias spernere nolle preces.Donec quas timuit pura spe praecipit horas, Quaeque prius nequiit basia ferre, petit.Vicisti, iuvenis, rigidam, dilecte, puellam: Excute nunc si quid sedulitatis habes,Infractoque moras ulciscens pectore, poenas Exige de tota virginitate, tuas.Aspice cordati canentia menta parentis: Gestit et ille novo posse nepote frui.Nec minus ipsa, licet lacrimarum depluit imbrem, Succumbet gratis victa puella minis.Crede mihi, quicquid metuit iam perdere, tali Saepius optabit perdere posse modo,Atque diu tibi collectos exhauriet aestus.Hic quoque, si nescis, non nihil usus agit.Felices animae, pallenti Vesperus ipse Gaudia festinat tanta videre face:Praecipites vobis impendunt sidera flammas, Et citior solito nox ruit alta polo.Ite, brevi discedet hiems, componite nidos: Ver etiam vobis ad sua puncta redit.Fortunate virûm, placidos nunc carpere somnos. Nemine quam domina forte negante potes.Et, gratis ne sis felix, accedit amori Dos quoque, sat dotis sit licet ipsa sibi.Nos miseris vitae florem depascere curis Cogimur, et sortis de levitate queri;Ingeniumque meum duro sub pondere languet, Ulteriusque sui vix meminisse potest.Si tamen haud prorsus Musarum castra relinquam, Nec penitus nostrae transfuga partis ero;Extollam, Famae fretus plaudentibus alis, Carmine Gorlicium non moriente, tuum.Tu sobolis, Gothofride, tuae natalis in ipsa, Ut possit libri fac modo fronte legi.
IN OBITVM MARTINI NVSSLERI.
SAncte senex, si rebus adhuc superesse caducit Nunc licet, et nostri si meminisse potes,Accipe manantes puro de pectore guttas: Hoc liceat tumulum spargere rore tuum.Hinc et odoratae murti, laurique rosaeque, Hinc surgent violis lilia iuncta suis.Haec omni potiora tibi sint lacte meroque, Quamlibet Elysii florida prata colis.Hic tibi clarorum manes umbraeque virorum Oribus excipiunt ora, manumque manu,Acceduntque tibi. pars admiratur honorem Vultus, canitiem pars stupet illa tuam.Hos capiunt lepor imbutus grauitate Catonis, Et simplex verae relligionis amor.Hi nervos tristi podagrae languore solutos, Membraque crudeli pallida febre locant;Hic vbi divorum secreta potentia sedem Felices animas iussit adire suam:Hic ubi perpetua est caeli clementia, et ordo Sanctior imperio se regit ipse suo.Sic nostri quondam pariter vixere parentes, Cum facies mundi salva recentis erat,Nec dominis diversa suis. vivebat inermis Orbis, et ignotum crimina nomen erant.Ulmus in umbrosis viti commissa maritae Vallibus, innocuo pondere vexat humum.Gaudet magna parens aeterni germine floris, Hos Hyacinthe tenes, hos amarante locos;Hic casiae virides, hic aequa papavera somno Surgunt; delicias angulus omnis habet.Fons est in medio dulcis, nive purior omni, Distinguens lymphis arva beata suis:Hic gens sanctorum sese cum nomine ponunt, Non tamen expertes nominis, atque sui.Hic ducunt choreas, hic plausibus omnia complent. Hic late indulgent gaudia cuncta sibi.Hic tu, care parens, animis pars addita magnis, Vi linguae cunctos in tua sensa rapis:Seu libet ingentes verborum effundere rivos, Ausaque vel Pylio non imitanda seni:Seu Domini laudas plenus pietatis amorem, Quo nostrum istud inops noluit esse genus.Quicquid agis, iuvenis non dedignabere munus Exile, et vatis debita iusta tui.Haec regni pars sola mei est; his polleo donis: Qui maiora dabunt unus et alter erit,Vix meliora tamen. tandem perit orbis in orbe: Mors iura et leges vindicat atra suas.Carmine Parcarum contemnere possumus ausa; Hoc nostro facimus nos superesse rogo.Tu quoque, qui tanto amplexus me semper amore es, Hoc pretio grates experiere meas.
AD CASP.
KIRCHNERVM.
FElix qui patriis aevum traducit in umbris, Et laeto notis pectore vivit agris.Illum non misero plebs importuna boatu Terruit, et vanos iussit inire dies.Illum non nimium grandes ursere cululli, Ebria nec medio mens natat uda mero.Ille sub illunis torpentia sidera noctis, Non aliis turbas quas dedit, ipse luit.Sed placido semper rorantia pocula vultu Temperat, Aonidum solus et ipse sui.Dum Phoebus mundum propiori lumine cernit, Et sese in flores exserit aura suos,Concredit ruri corpusque animumque paterno, Et dignam dulci rem meditatur humo.Nunc faciles elegos ridet, dominaeque Dionae Consecrat ingenii liberioris opus.Nunc silvas sequitur Dryadum, saltusque virentes. Et locus hic magnis vatibus aptus erat.Nunc ad oberrantes lascivo flumine lymphas Fertur, et egelidae flebile murmur aquae.Forsitan in campis , quod non reperisset in urbe, Repperit: et teneras est Venus inter oves.Forsitan in campis quod non reperisset, in undis Invenit; et medias est Venus inter aquas.Scilicet iste locus Veneris sibi vindicat ortum. Saepe venit liquido maxima flamma mari.Neptunus proprio pater aequore concipit ignem: Nec Delphin tutam, nec facit unda Thetin.Sic olim optarem, vates lepidissime, tecum Vivere, sic placida posse quiete frui.Haec quoque carminibus loca felicissima causam Sufficerent forsan materiemque meis.At quicquid sibi mens optat mea, somniat: uni Sed tamen eventus creditur iste deo.
AD IACOBVM COPIVM.
IPse quidem mallem, iuvenum doctissime, tecum Ad patrii rursus tendere rura soli,Quae nimis infreno relliqui pectore, dispar Fortuna, sed par credulitate tibi.At nunc Fata negant, mihi semper iniqua: sequemur, Si melior forsan proximus annus erit.Interea noti parvo tibi tempore vatis, Non tamen ingrati, ceu puto, nomen habe.Et cum quis, quid agam, quei vivam, inquiret amicus, Paucula, si libet, haec me monitore refer.Mane suis Tullî suadam, vt valet explicat Hunnis, Pransus Musa canat quid VenusinaHorace monet.Postulat haud totam sibi Princeps optimus horam: Hunc quoque qua par est sedulitate docet.Cetera cuncta suae dat, nullo inhibente, quieti, Et procul a vulgi condicione sedet.Paucos ille libros, sed quos aut Graecia tellus, Aut Roma in lucem protulit alma, legit.Hos vita et scriptis imitatur, quodque Catones Intonsos oleat nobile fingit opus.Est tamen et concessa bonis, et honesta voluptas, Cui posita interdum tetricitate vacat.Hanc facit, et multam lucis pariterque laborum Partem infractorum Vandala grata metit.Quod si forte placet laribus prodire relictis, Tunc quoque mens animi queis recreetur habet.Inter stramineis exstructa mapalia tectis, Et desolatas quas habet Alba casas,Plurima Romanae perlustrat marmora gentis, Tot quae post annos nunc quoque salva manent.Adde feras gentes, Turcas, Graecosque bibaces, Et quos a priscis credimus esse Getis.Horum simplicitas illum sermoque morantur, Et varii celebrant queis sua sacra modi.Nonnumquam volucri saltus circumdare gyro, Quadrupedisque fuga membra fovere iuvat.Haec inter, quod adest animo componere discit Erecto, et patria posse carere sua.His nos exigimus iuveniles legibus annos, Prompti fatorum fortia iussa sequi.Tu pariter confise Deo, quae contigit horam Arripe, teque tuo redde, Iacobe, solo.Nec te paeniteat Dacos lustrasse remotos; His etiam rebus non levis usus inest:Nam qui alias vidit non absque laboribus oras, Post multo melius discit amare suas.BALTH. VENATORISELEGIA. NOMINE ASTERIES AD AUCTO-rem perscripta.
SI memor Asteries alicuius, ut antea, vivis, Haec digito Asteries verba notata legas.Improbe non memor es; nec sic taciturne sileres: Non est res mutae condicionis amor.At vocalis eras, tibi cum speciosa videbar, Et tua materies, cum mea forma, fuit.Tunc placuit vultus, longi placuere capilli. Et fuit Asterie, quod nequit ipsa Venus.Lacque rosasque meis dicebas cedere malis, Dicebas totam labra bibisse Tyrum.Et quid non nostro fuerat tibi corpore pulchrum? Quid simulatoris non valuere doli?An scripsisse pudet mendaces carmine laudes, Ceu deceat vultum gratia nulla meum,Inque peregrinis potior stat cura puellis, Ad quas Asterie forte putatur anus?At bis septenos nutrix mihi computat annos, Et me ceu parvam mater amare vetat.Cum tu me caneres (nec enim potes ista negare) Nondum ego tunc noram quid puer esset Amor.Cantabas pharetram, cantabas saepe sagittas; Non satis adverti quid pharetra illa foret.Saepe meae dixi, quae sunt haec tela? parenti; Respondit: telam non tibi tela dedi.Attamen unde mihi deliria tanta venirent Quaesivit blandis insidiata modis.Ut simplex fuerim; nolebam prodere Vatem, Factaque sum propriis officiosa malis.Iam modo quos dicant video tua carmina divos; Nunc aliquod credo numen habere Paphum,Et metuis ne sim primis mutata sub annis? Sit tua tam constans, quam mea forma, fides.Quid si promittant nostrae iurentque puellae, Mentitam de me nil chelyn esse tuam?Cur igitur spernor? vel, si non spernor amanti, Littera cur a te nulla legenda venit?Mene latere putas (multi retulere roganti) Quod tibi iam, dextra Cypride, surgat opus?Audio Teutonico te laurum quaerere versu; Quas melius nemo triverit ante vias.Cecropios dicunt tibi se submittere vates; Et nihil in Latia tale fuisse Lyra;Fama Silesiacum celebrat cantata Maronem, Nec non Callimachum, Teutonis ora, tuum:Paelignus coepit iam vilior esse Poeta, Et cui non unum Cynthia carmen erat.Haec mihi laudantur; vestras amo credula laudes: Ex tamen his ipsis pallor in ora venit.Nam metuo ne quam cantes ibi forte puellam, Nostrum quae teneat non sua regna locum.Si memini (meminit, quicquid semel audit amata) Quandam etiam carmen fertur amare tuum.O sim, quae fueram, non pugno, semper amabis: Opto vetus nobis ardeat usque focus!Quodque aliquid timui, veniam largire puellae: Nulla mala est quae sic capta puella timet.Ingenium noram scribatur quale Poetis, Et quam multivolum sint in amore genus.Vos docet hoc vester toties mutatus Apollo; Illi iam Daphne, iam Machareis erat.Ne timeam posthac, ne des alimenta timori, Scribe: Mea Asterie; mox cadet ille metus.Nec tamen ille cadet, nisi, quae vocat aurea rumor, Legero Teutonicis verba ligata modis.Quaeque alias lusit faustis tua pagina Divis, Ipsi quae cupiant Ausones esse sua.Sat scio, quam possis lepidum te reddere verbis; Sat scio, quam possis cuncta venusta loqui.Plus tamen experiar; nec lector venerit alter, Qui tua maiori sedulitate legat.Dummodo sola legar, sim dummodo sola Poetae: In regno tali nescio ferre parem;Nec, precor, inveniam. Quid si constantior esses, Quam meus id credit suspiciosus amor?Quin sociae, mecum similis quas copulat aetas, Saepe mihi dicunt: Fidis, amica, parum:Me simul extollunt, quod sim tam cara Poetae, Cuius amor numquam, nec moriatur honos.Esse iubent etiam, quae sors sit nostra, superbam, Et fastus, dicunt, te tuus iste decet.Audio; longinquo sed quae plus gaudet amante, Huic ego flammiferum credo tepere Deum:Ergo meos animos reprimo, dum, care, redibis: Sat matura venit, spes ubi certa venit.OPITIVS AD ASTERIEN.
MItto tibi, tua quam dempsit mihi carta, salutem, O dea, si talem te sinit esse fides.Hanc vix illaesam calami facundia prodit, Et non feminea verba notata manu.Fallere me si vis, caute merceris oportet: Non adeo vates credula turba sumus.Tu nostri constans ut sis in amore, Poeta, Idem et Venator, si tibi tantus adest?Atque hoc cum legerem signatas nomine cartas, Iramne, an risum me tenuisse putas?Quam plane timeo (timet omnia verus amator) Plus aliquid solis ne petat ille feris.Laudo tamen lepidum mihi successisse Poetam, Atque ideo quae me littera laesit, amo.Vincat me, quia carminibus quoque vincit, amore: Hac etiam inferior parte libenter ero.Tam bene quae laudat mille imprimat oscula labris, Quasque mihi revocat sentiat ipse comas.Nec pudet haec celebrasse tui nos munera vultus, Sed quod non simili dexteritate, pudet.Tantum nostra tuo cedent iam carmina vati, Quantum abit a labris lacque rosaeque tuis.Porro si formae cordis quoque gratia constat, Ulteriusque mei iam memor esse potes,Sum qui semper eram, et totis regionibus absens Ut prius insolitum cogor amare decus.Altior a nobis Phoebus vehementius urit; Et distans melius me tua flamma coquit.Nec metuas aliam mihi forte placere puellam: Nil locus ad dotes possidet iste tuas;Femineumque genus saxo hic praecordia cinxit, Nec didicit patriis mitius esse iugis.Adde quod indigenas externos perdere formas Nescio quod tacitum crimen habere putant.Quod si aliam pereo (concedimus ista timenti) Exemplo solus disco manere tuo.Crede mihi, sis vafra licet, cognoscimus astum: Quae tractes propria proditione patet.Iam bene cum quid agam venienti ex hospite quaeris, Quid nisi te vanis posse vacare putem?Quin Vates etiam tuus a me poscere versus Te docuit, quos me rectius ipse facit.Aspice Parnassi tibi qui sacra culmina nostri Monstrat, Parnassum ne petat ille tuum.Nos Pindo extorres sacramus Apollinis aris Versibus his pulsas non sine laude fides:Hic tibi, Phoebe, lyram grati mens ponit Opitî, Dum petit undosi turbida iura fori.Si tamen interdum huc ad non sua regna redibit, Sis facilis, gravis haud non fuit ille tibi.Quicquid fingo tamen, nil carmina nostra puellae Conducunt, lanam carminet illa suam.Si nescis, vestrum decet ignorantia sexum. Credimus haud aegre quae capit ista, capi.Vix intacta sui post versus perstitit UmbriCynthia, nec virgo pulchra Corinna fuit.Falsa etiam laudas, nam quantum carmine possim Littera sufficiens haec tibi testis erit.Deprecor immeritos, si me non ludis, honores: Scriptori melius singula redde suo.Quicquid ais nescisse, levisque Cupidinis artes, Quas male te docui, certius ille docet.Hoc pretio Musae suffer dispendia nostrae, Et nugis deinceps disce carere meis.Cetera sum tuus, ac scribo (si te ista iuvabunt) ASTERIE, et dubio quamlibet ore, MEA.Iam, tuus hoc etiam Venator forsitan optat, Si vis me recte posse valere, vale.