May 15, 2004
Ruediger Niehl
editorial description: typed text - structural tagging complete (somewhat inconsistent, but functional) - no semantic tagging - no spell check; Note: Some erratic speaker abbreviations have been streamlined, others graphically slightly altered for technical reasons. Warning to subsequent editors: Quotes in subheadings, stage informations and footnotes are sometimes used in bewildering confusion; not all stage information could be placed with certainty.
September 17, 2004
Angela Reinthal
Morpheus spell-check performed
TOBIAS et SARA SIVE NUPTIAE ANGELO PARANYMPHO AUSPICATAE DRAMA MUSICUM SERENISSIMIS PRINCIPIBUS MAXIMILIANO JOSEPHO S. R. I. Electori Archi-Dapifero etc. etc. ET MARIAE ANNAE, Regiae Principi Saxonico - Polonicae etc. Utriusque Bavariae, et Superioris Palatinatus Ducibus Comitibus Palatinis Rheni, Landgraviis Leuchtenbergae etc. etc. NEO-SPONSIS Devotissime dicatum A COLLEGIO SOCIETATIS JESU MONACENSI ANNO MDCCXLVII.
ARGUMENTUM
INter auspicatas nuptias in sacris litteris celebres illae singularem voluptatem in animis legentium excitant, quas Angelus Raphael inter Tobiam et Saram a pluribus Procis frustra concupitam (de quibus ipsa Sara Tob. 3. sic loquitur DEO: Illi forsitan me non fuerunt digni, quia forsitan viro alii conservasti me!) optatissimus Paranymphus constituit. Historia nota est: felicitati figurantium ut par sit felicitas figuratorum et devotissime precamur, et ex pari, hoc est, ferventissimo cultu Religionis erga DEUM (quae omnium bonorum fons est) ita firmiter ominamur, ut in hoc Dramatio Prophetas nos agere potius, quam Poetas nobis persuadeamus.
PERSONAE.
Tobias Uterque ex tribu Nephtali.
Sara [(transcriber); sic: Saaa] Uterque ex tribu Nephtali.
Raphael sub nomine Azariae.
Raguel Sarae Pater.
Anna Sarae Mater.
Anael Tobiae Patruus.
Achior Anaelis Filius.
Gabelus Tobiae et Raguelis tribulis.
Axa Filia Gabeli, Sponsa Achioris.
PROLOGUS. Bavaria Hymenaeus [(transcriber); sic: Hymenaens] . Saturnus. Chorus.
* Theatrum exhibet castra, et Saxum, cui incumbens Saturnus dormit.
Bavaria:
QUid agimus? Lethargo pessimo
Oppressus est aureus Senecio! ...
Eia Socii! Cum tumultu maiore
Bellica repetite carmina!
Forte, quem non excitârunt tubarum clangores,
Expergefacient tormentorum fragores.
CHORUS.
Aera fera intonate,
Bombos bombis acervate:
Ter, quaterque repercussio
Reboate fremitu!
Tellus a mugitu tremat!
Fluctus fluctum fluctu premat!
Instar maris, decumano,
Furat Aer strepitu!
Hymen:
** Descendens ex nubibus in petram. Quid audio? Quid video, quid moliris, Domina?
Tua consilia sacrae Diphterae placitis non sunt conformia.
Somnus, quem dormit felicium
Saturnus Praeses temporum
Est somnus immissus divinitus,
Quem non excutiet Musica Martialis,
Excutiet Maritalis.
Bavar:
Afflictam, Hymen, recreas amabili nuntio?
Eia explica: quo gaudes gaudio?
Hymen:
In emblemate exhibeo.
Quam olim tribus Nephtali Paranympho Raphaeli
Felicitatem debuit:
Tu debes Michaeli. * In templo S. Michaelis Serenissimis Neo-Sponsis Eminentissimus et Serenissimus S. R. E. Cardinalis de Bavaria benedixit.
Ego jussus sum Deo temporum imperare theatrum
Jucundissimis accommodum auspiciis [(transcriber); sic: auspiciiis] .
Surge senecio! Jubet Thalassio.
ARIA.
Thalassio! Thalassio
Divinae Providentiae
Amabili consilio
Indulgens se Bavariae
Te jubet surgere:
Surge!
Et mihi junge te!
2.
Amores amant ludere,
Non tamen inter funera
Ingemiscentis Patriae:
Da scenas, per quas aurea
Signentur saecula!
Plausum
Non habent rudera.
Saturnus:
Thalassio! Thalassio! Amicam vocem audio! ...
Et o quem te video!
Hymen:
Inania, Senex auree, omittamus officia:
Divina aliud urgent imperia.
Saturnus:
Intellexi omnia: et oboedio. Eia! * Mutatur Theatrum.
Cedite scenae tragicae! .. succedite Elysiae! ...
In SARA et TOBIA
JOSEPHUS dabitur, et MARIA!
Applaude Bavaria!
Hymen:
Applaude, tantisque ab auspiciis
Bene tibi ominare, et gratulare
Per Leonina carmina!
Bavaria:
Sic belle: Io! mea spes
Vivite Principes!
CHORUS.
Vita estis nostrae vitae:
Vitam hanc amate!
Nobis vos (hic scopus vitae)
Vobis nos servate!
PARS I. SCENA PRIMA. Tobias. Angelus.
Angelus:
TObia, crede Azariae: Sara tibi debetur:
Tua innocentia, tuae Matris tristitia,
Et tui Patris patientia
Hanc gratiam a caelo meretur.
Tobias:
Atqui audio, quod opum abundantia,
Formae praestantia,
Et Morum Comitas, atque modestia
Incenderint multorum
In Virginem amores Procorum.
Angelus:
Nihil metue: DABITUR DIGNISSIMO!
Nam domus, et divitiae dantur a parentibus,
Sed uxor prudens proprie datur a Demino, Prov. 19.
ARIA.
Mulier bona magnum bonum,
Unde Vir beatus fit, Eccl. 26.
Caeli te amantis donum,
Quo vix ullum majus sit!
Mulier viri est Corona, Prov. 12.
Deus offert: accipe!
Leve onus, suave bona
Jugum fit a conjuge.
Tobias:
O Sancta Providentia!
Per auspicatas nuptias
Tobiae semper tibi fidelis
Afflictam domum recrea.
Angelus:
Confide: nubilam tempestatem
Luce Serenissima Phoebus dissipabit:
Ipsam cum Sara duces felicitatem.
Sed ecce! prodit: condimur!
Tu Virginem contemplare:
Intelliges, quam merito prae aliis
Te jusserim Saram amare.
SCENA SECUNDA. Sara. Axa.
Sara:
Axa, flere desine! non erit meus Achior:
Est, crede mihi, alius,
Cui a Caelo destinor.
Axa:
Sara, illudis miserae:
Nam quid loquitur haec pompa vestium,
Nisi quod hodie futurae sint nuptiae
Mihi injuriae?
Mihi ante te desponsavit se Achior!
Sara:
Mihi est sanguinis cognatione propinquior:
Itaque tua Sponsalia
Lex DEI * Deut. 25. fecit irrita.
Sed omittamus jurgium:
Dixi: non erit meus Achior!
Sponsum dormienti Dominus exhibuit alium;
Illi servata sum.
Axa:
Somnium! Somnium! * Impatiens abit.
Sara:
Mihi animus interpretatur mysterium.
Secura sum!
ARIA.
Plaude Sara! Es beata:
Virum tibi exorata
Dabit PROVIDENTIA,
Non impatientia!
Nuptiae sunt auspicatae,
Quando tua libertate
Privat te non impetus,
Sed impulsus Caelicus.
Angelus:
Salvam te velit Dominus, virago optima!
Sara:
Superi! Quos video?
Angelus:
Numquid es de Raguelis familia?
Sara:
Sum filia.
Tobias:
Fessis ex itinere
Liceat domi vestrae paululum conquiescere.
Sara:
Ecce propero,
Et hospites parentibus nuntio.
SCENA TERTIA. Tobias. Angelus.
Tobias:
AZaria! Spes meas metus opprimit:
Nam (non audisti?)
Saram, nescio quis, Achior mihi praeripuit!
Angelus:
Curarum desine: tua est Sara, si placuit:
Mea haec cura sit.
Tobias:
Enimvero placuit.
Cor primus aspectus rapuit:
Deinde animum prudentia sermonis tenuit:
Postremo mentis ab uno Deo pendentis Religio,
Facilisque gravitas, et gravis facilitas
Tobiam totum Sarae asseruit.
O velit Dominus,
Ut tua assertio, et Virginis somnia
Sint oracula.
ARIOSE.
Cor hactenus nullos expertum amores
Insolitos quare nunc sentit ardores?
Uror! sed blande.
Uror! Et unde sunt flammae amandae? ....
O Caelum, si non sunt a te,
Exstingue in me!
Angelus:
Placet protestatio:
Talibus demum amoribus a Deo est benedictio.
Sed ecce Raguel!
SCENA QUARTA. Raguel. Tobias. Angelus. Anna. Sara.
Raguel:
Salvete cari hospites! Opportuni venitis. Intrate,
Et vestra praesentia futuras hodie
Nuptias filiae ornate!
Angelus:
Benedicat tibi, et tuae Domui Deus Israel,
Optime Raguel!
Tobias:
Et quae paratis, gaudia
Jubeat esse perpetua. Meretur filia!
Raguel:
Sed unde estis boni juvenes, et quo pergitis!
Tobias:
Sumus ex captivis Ninive de tribu Nephthali,
Et est in Rages aliquid cum Gabelo negotii.
Anna:
Labori licebit parcere:
Cognatum advocabimus.
Jamque Cameli strati,
Et servi, qui adducant, sunt designati.
Aderit propere.
Tobias:
Gabelus aderit? Juvat occurrere,
Et antequam huc veniat, res Patris agere.
Angelus:
Imo, ne videamur contemnere oblatum hospitium,
Cede chirographum.
Te juvat hic quiescere.
Ego solus cum servis abibo,
Et celeriter confecto negotio
Cum Gabelo redibo.
Raguel:
Optimum consilium. Venite,
Iter expedite.
SCENA QUINTA. Axa. Anna. Sara.
Anna:
ET tu, Axa, quo properas?
Axa:
Quas patior, Caelo queror injurias.
Foedifragus Achior inter hymnos et cantica,
(Ne sine pompa deridear)
Festinat in Sarae brachia.
Vidi tumultuantium turmam pastorum! ....
Vah! non poteratis saltem publicas
Prohibere Hymenaei delicias,
Donec ad Gabelum Axa rediisset
Suo immolatura dolori solitarias lacrimas?
Ad solemne ludibrium
Misera servata sum!
ARIA.
Sic livor, sic casto insultat amori! ..
Et cogeris Caelum servire livori!
Mea injuria
Tua in Curia
Fuisse sancita narratur.
Sic improbus amor jocatur!
Nec vindicas te?
Infelix! jam proxime littus radebam,
Jam paene amplexu fortunam stringebam,
Cum ab Invidia
Rumpitur anchora!
Repellor in medium mare! ....
Tristitia vitae amarae
Deglutiet me!
Anna:
Intemperanti, Axa, dolori impera!
parendum est legi Domini.
Solacium merebitur hilaris obedientia.
Sara:
Imo, da veniam Mater!
Axam ego solabor.
Eia! jure, quo meus est Achior,
Liceat me abdicare.
Peregrinum juvenem, quem Pater excepit hospitio,
Caelum me jubet amare.
Anna:
Filia! quid ego audio?
Sara:
Quod hodie per somnium
Tibi narrare jussa sum.
Viatorem juvenem ex Tigri fluvio,
Cum pedes lavaret, irruens immanis piscis devorasset,
Nisi per suum Angelum Deus mihi servasset.
Haec dormienti se obtulit visio:
Intremus:
Et an veritas respondeat somnio,
Ab ipso juvene indagemus.
Anna:
Turbata sum. veni Filia,
Patri loquere tua mysteria ....
Axa:
Fallor! an audivit Dominus mea suspiria? ...
Respiro!
Nam seria sunt Sarae desideria:
Propero! Achiori nuntio!
SCENA INTERMEDIA. Ex Libr. Tob. c. 3.
Religio. Amor conjugalis. Asmodaeus. Satanas.
Asmodaeus:
Theatrum hortum exhibet. WOhlan! Der Samen deß Zwietrachts ist ausgestreuet:
Das ist, was den schwartzen Cupido erfreuet.
ARIA. 1.
Daß die Liebe ihre Freuden
Soll geniessen in der Ruh,
Das soll Asmodaeus leiden,
Und gelassen sehen zu?
Nein!
Das muß, das soll, das kan nicht seyn.
2.
Ehe wird die hohe Sonne
D'Welt beleuchten ohne Hitz,
Eh' die Rosen ihre Crone
Tragen ohne Dorn und Spitz:
Als ein Ehe
Sich soll finden ohne Wehe.
* Der Satan oder Zwitrachts Geist. Wen siche ich?
Komm Bruder, komm herein, wir sind allein:
Komm, laß uns lustig seyn.* Saltant.
Holla! Geschwind,
Aufugiunt. Daß mich die Frau des Garten nicht find.
Religio:
Wer da? Ey! Es war Asmodaeus.
Ich kenn den Vogel am Gesang!
Er ist, glaub mir, mein Kind,
Der aus dem irrdischen Paradeiß,
So ich für dich hier hab geschaffen,
Ein Jammerthal zu machen weiß.
Aber komm, und bleibe bey mir:
Der Feind soll unterligen dir.
Amor_coniug:
In Liebe zur Gettseeligkeit
Find ich meine Seeligkeit.
Achior:
NOn decepit nos Axa, Pater. Ludimur.
Juvenis peregrinus meos sibi amores rapuit!
Sed bene fit: poena Talionis plectimur.
Ego Axam, me Sara deseruit.
Axa:
Bene fit! Bene fit!
DUETTO.
Achior:
Sic ego ad risum producor in scenam!
Axa:
Das mihi, sceleste, perfidiae poenam!
Achior:
Sponsus theatricus exhibet se!
Axa:
Justus es Domine: vindicas me!
Applaude Spectator formoso Actori!
Chorago prae primis hic placet Amori,
Per quem comoediam nobilem det,
LEVITAS PLEXA, cui titulus stet.
Raguel:
Achior, cessa plangere! Axa, cessa insultare!
Filii Sanctorum sumus, Tob. 2.
Quibus amoris regula
Haec debet esse unica:
Amemus, quem vel quam Deus jubet amare.
Anael:
Sed, quid Deus jubeat, non possumus somniare.
Raguel:
Saepe per somnia locutus est Dominus:
Habete patientiam: necesse est examinare.
Raguel:
Potest Legislator, et forsitan statuit dispensare. (abit.)
Anael:
Atqui Lex pro me loquitur clare!
Achior:
Ego, Pater! Per hanc contumeliam
Cessasse autumo legis obedientiam.
Si per te licet, Saram desero,
Ad Axam redeo.
Axa:
Ego vero nolo conjungere me viro lunatico. (abit.)
Anael:
FIli, tua hoc convitium meretur impatientia.
Nam cur brevis tibi adeo molesta sit morula?
Vir probus et prudens est Raguel:
Quam tibi promisit Sponsam, non auferet,
Nisi Deus imperet:
Et Dei sententiae
Nos decet acquiescere.
Achior:
Cum ipso Rivali juvene rem juvat agere.
Anael:
Quo ruis improvide?
Compone animum!
Intemperans affectio non suggerit bonum consilium.
Ego sapientius tuum agam negotium. (abit.)
Achior:
Male sit amoribus desultoriis!
Feliciter amavissem,
Si amare unam, quam duas maluissem.
ARIA.
Est amor cordis adamas
Ingentis pretii:
Si dones, et mox repetas,
Ut dones alteri,
Tu Sponsam amas geminam
Te neutra diligit:
Haec queritur injuriam,
Et ista metuit.
Qui sibi laetae gratiam
Fortunae postulat,
Aut unam prudens feminam,
Aut nullam diligat.
Tobias:
QUid audio, amice Achior?
Dolorem tibi attulit mea praesentia?
Peccavit innocentia!
Ignarum tui vinculi me sibi Sara rapuit,
Et Spes, quod veli cedere, huc usque tenuit:
AMO!
Sed ne amem cum injuria,
Ecce! amorem fugio!
Anael:
* seorsim. Virtutem juvenis ego suspicio.
Raguel:
Et patiens ferat Raguel ignominiam,
Qua afficis hospitium?
Tobias:
Aestimo beneficium:
Sed ne in ipsa peccem jura hospitii,
Hinc DEUS jubet egredi.
Pax sit huic Domui!
Paci amor qui adversatur,
Eiciatur!
ARIA.
Pax et amor (castus amor)
Nunquam inimici sunt:
Paci tamen cedit amor,
Quando bella ingruunt.
Paci cedit, ne pax domo
Jubeatur fugere:
Sic, qui cedit, vincit homo,
Vincit bella, vincens se!
Achior:
Amice, si tecum cor Sarae auferas,
Quid tua fuga proderit?
Tobias:
Ecce ipsa! Conficite nuptias!
Non amplius Tobias impedit. (fugit)
Sara:
FAllor! an hospes Saram deserit?
Anael:
Quid ais, Raguel? hic meus ex fratre nepos?
Raguel:
Hic filius Consobrini Tobiae sit?
Achior:
Talem se ipse profitetur:
Num ideo fidem continuo homo peregrinus meretur?
Anna:
Meretur fidem,
Quando frons, oculi, et vultus testantur idem.
Raguel:
Et, patimur fugere? (abit)
Anael:
Necesse est retrahere.
Tu cede, fili mi, cede divinae Providentiae! (abit)
Achior:
O dies nigerrimo notanda mihi calculo!
Jam, credo, Pater etiam adversabitur filio?
Et Sara fugit amplectentem,
Amplectitur se fugientem,
Ut in summum ascendat fastigium
Achioris opprobrium.
Sara:
Da veniam, Achior, si DEO obsequor.
Sic oculos juvenis, sic manus, sic ora ferebat,
In quem, cum dormirem, monstrum aquatile irruebat,
Et devorâsst,
Nisi per Angelum Dominus mihi servâsset.
Anna:
Sed, ut finem habeat disputatio,
Attende Achior, quod legis. Quae te Sarae ligavit,
Jam cessat ratio.
Si hospes Tobias est, aequalis est cognatio,
Estis Patrueles:
Et reviviscit prima obligatio:
Te Axa, et tu Axam teneris ducere,
Ita imperant leges sponsaliciae.
Sara:
Neque nescis, carissime, quod conjugia,
Quae attentantur invito Numine,
Sint infelicia.
Heu! quam multi in me, experti sunt ante te! [Note: Tob. 3.]
ARIA. 1.
Sequamur Providentiam!
Consilia,
Per quae pro nobis vigilat,
Sunt mirabilia:
Errat, qui viam ambulat,
Contrariam:
Sequamur Providentiam!
2.
Sequamur facem luminis
Aetherei:
Quos gignit tellus putrida,
Sunt ignes fatui,
Ducunt in praecipitia,
Si sequeris:
Sequeris, si perire vis!
Achior:
Vah redit aemulus: quid agis Ahior?
Tobias:
Da veniam, cognate: nam vim amicam patior!
Achior:
Vim pateris, et facis.
Ah! Quis mihi inimicus genius te huc adduxit hodie!
Si cras venisses, incrementum addidisses laetitiae!
Sara:
Aut verius gravissimae fuisses testis tristitiae,
Qua me Achior affecisset,
Si, ut alii, offensae Providentiae poenas dedisset.
Anael:
Exploremus certius, quid velit Dominus.
Dic nepos carissime, ut valet frater?
Tobias:
Heu! Cum atrocibus miseriis luctatur Pater,
Cum captivitate, cum egestate, cum caecitate.
Raguel:
Miseret viri optimi.
Anna:
Et timentem se sic Deus sinit opprimi?
Tobias:
Premi sinit; premi, non opprimi.
Jamque per nigricantes nubes
Aliqui Spei melioris scintillant radii.
Ita solatur me Azarias mei comes itineris,
Qui, si non est Angelus,
Certe ex Amicis est Deo carissimis.
Raguel:
Ego quoque in viri moribus, ac sermonibus
Aliquid supra hominem suspexi!
Sara:
Ego dormiens ipsum in Angeli forma conspexi!
Tobias:
Ego, quisquis sit, quod domum Tobiae diligat Dominus,
Ex beneficiis per viam mihi praestitis intellexi.
Ipse ultro se mihi ducem obtulit:
Ipse, ut huc diverterem,
Et Saram conjugem mihi peterem, institit:
Ipse piscem immanem,
Qui ad devorandum me irruerat, compescuit,
Cordisque, et fellis belluae vim medicam
Contra daemonium,
Et contra oculorum albuginem docuit.
Anna:
Filia! Patet veritas. Tuum somnium fuit oraculum!
Sara:
Fuit oraculum! Conveniunt testimonia:
Laudemus Dominum!
Raguel:
Laudemus, et adoremus
Anael:
Sublatum est, fili mi! omne dubium:
Divinum adoremus consilium!
Sara Tobiae debetur! Ita caelo est placitum.
Achior:
Infelix sum!
Et hoc scilicet deerat supremae miseriae,
Ut, postquam fui a Sara, et ab Axa despectus,
Insuper pronuntiarer a Caelo abjectus! (abit)
Anael:
TObia, da juveni veniam:
Spes graviter decepta affligit animam.
Sara:
Et differt nostra gaudia!
Tobias:
Differt, non aufert: patientia
Tu mihi crede, Patrue,
Ab Azaria cum Gabelo reduce
Frangetur Axae contumacia,
Et gemina Tobiae domum hodie
Beabunt matrimonia.
Raguel:
Ita erit plena laetitia.
Axa:
Gabelus advenit: quo fine vocâstis?
Raguel:
Hospes est exspectatus! (abit)
Tobias:
Et ut in causa nostra sit arbiter, invitatus. (abit)
Anna:
Filia Partis sententiae num acquiescet denique?
Sara:
Imo acquiesce, Axa,
Acquiesce decretis divinae providentiae (Abeunt)
Axa:
Abeunt: quid agitur? Nimirum urgeor,
Et Patre volente,
Qui me neglexit, quem Sara despexit,
Amandus erit Achior? ...
Non possum amare!
ARIA. 1.
Da caelum veniam! ...
In Sarae gratiam
Ne jube viro nubere,
A quo mens refugit!
Ut adeo infelix sit,
Cur Axa meruit?
2.
Tu vis, ut subdita
Sit viro femina:
Femineam superbiam
Sic premi satis sit:
Vir, quem amamus etiam,
Tyrannus saepe sit.
SCENA INTERMEDIA. Ex Libr. Tob. c. 8. Religio. Amor conjugalis. Asmodaeus. Nilus.
Religio:
Nun, Alter, disen Buben gib ich dir in Verwahr.
Theatrum interius exhibet montana Aegypti ad cataractas Nili, ubi alligatus est Asmodaeus a Raphaele, nempe in Thebaide, ubi postea tot SS. Eremicolae inclaruerunt. Er ist gefeßlt zwar:
Doch seine Boßheit machet,
Daß ich in Sorgen stehe,
Wann man nicht embsig wachet,
Mocht er die Band zerbrechen,
Und sich an mir zu rachen
Viel Unheyl in der Ehe,
Die ich geseegnet hab, zu stifften sich erfrechen.
Solang das holde Paar bepsammen formig lebet,
Will ich, das uber deinen Strohm
Der Bub nicht einen Fuß-breit komm.
O Gottin, dein Begehren
Nilus:
Ist für mich ein Befehl,
Den ich mit Unterthangikeit verlange zu verehren.
Amor_coniug:
Er ist ein Feind deß Friedens, und der Gottseeligkeit:
Ist genug geredt, zu wissen,
Was für ein Laug aus disen Kopff du werdest giessen mussen.
Nilus:
Ey was! Der Lotters-Bub!
Asmodaeus:
Schweig, Alter, schweig! Oder du solst empfinden,
Wer Asmodaus sey, auch in der Wusteney.
Nilus:
Ey was? Ein Zwerg von einer Spann
Soll trohen einem Ehren=Mann?
Ja! gramme dich! bersie! zerschnelle vor Gall,
Ich will dir die Hitz schon benemen:
Du must dich (ich sags dir für ein, und allmahl)
Zu Kreuter und Wasser bequemen.
Sey trotzig: es wird dir der Trotz schon vergeh'a:
Der Hunger vertreibet das Bochen:
Die hitzige Kranckheit (wer muß es nicht b'stehen?)
Durch's Fasten sich lasset verkochen.
Religio:
Recht so!Explicat se Tobiae arbor gentilicia post [(transcriber); sic: posi] Theatrum in hortum mutatum. ex Tob. c. 14. du aber mit frohen Blick
Betrachte uberhaupt, dein kunsstiges Geschick:
Wie sich in diesem Stamm,
Zum Lohn der Frommigkeit, verewige dein Nam.
Amor_coniug:
O Frau! was Gunst! was Gnad!
So durch ein begluckte Ehe von dir Tobias hat!
DUETTO.
Edler Lorber, ewig lebe,
In die Wolcken dich erhebe:
Deine Aeste sich erstrecken,
Und mit kuhlen Schatten decken
S' ganze Feld der halben Welt!
Himmel, gibe deinen Seegen!
Dir ist selbst daran gelegen,
Daß von Goti'sforcht g'machte Ehen
Riemahl in der Welt abgehen,
Biß man keine Jahr mehr zehlt.
Gabelus:
COnfecimus negotium: recepi chirographum:
Reddidi depositum.
Tobias:
Fecisti, Gabele, quod decuit fidelem Dei famulum.
Gabelus:
Vicissim a te postulo (si tamen adhuc liber es)
Facillimum obsequium.
Tobias:
Impera.
Gabelus:
Procede filia, et votum tuum explica.
Axa:
Ah! loqui vetant lacrimae:
Sum misera, Tobia, propter te!
Gabelus:
Ergo audi Patrem, Tobia, lacrimarum interpretem:
Axa mea amat te! ...
Et a te redamari desiderat!
Tobias:
Pro! quis novus me terror attonat?
Gabelus:
Fugis? num suademus flagitium?
Tobias:
Fugio levitatis convitium.
Quam caelum, ut amem, voluit:
Ut Unam solam amem constanter, praecipit. (abit.)
Gabelus:
Enimvero, qualem Azarias descripsit juvenem,
Talem invenio:
Filia vince te! Amori impera! exemplum imitare,
Et quem semel amasti Achiorem, perge amare.
Axa:
Tobias prae Achiore placeret!
Gabelus:
Forsitan et tu placeres Tobiae,
Si adhuc liberum amorem haberet.
Nunc postquam spes de Tobia jam nulla est reliqua,
Superest o filia, ut adoremus Providentiam! ...
Nihil in te Achior peccavit,
Quando non per inconstantiam,
Sed in legis reverentiam
Amorem mutavit.
Redditus libertati redit ad te:
Potes amoris serii argumentum fortius tibi exigere?
ARIA.
Cedendum est, filia cede!
Nec intempestivo dolore
Festivae diei laetitiam laede:
Quiesce in primo amore! ...
Si primus, fuit mundus,
Secundus
Nec mundus, nec erit SECUNDUS.
SCENA SECUNDA. Personae Omnes.
Angelus:
QUousque feminea invidia
Sufflaminabit caeli consilia?
Axa:
Cedo Pater, cedo divinis monitis: quid velis, impera.
Gabelus:
Ecce occurrit Achior: curre in Sponsi brachia!
Axa:
Ad pedes accido!
Achior:
Surge carissima! nam quid haec vult submissio?
Axa:
Peccavi! sed tu, si amas me,
Clamores omnes, et jurgia primo dolori imputa.
Anael:
Dolorem amor peperit,
Et testis tui cordis fit!
Achior:
Sicut amasti, ama me!
Axa:
Sicut amavi, amo te!
Anna:
Jam plena est laetitia! ...
Raguel:
Quod igitur felix, faustumque sit,
Eia Sponsaliciis ligetur amor annulis!
ARIOSE.
Sara:
Sic mihi, Axa, soror es!
Tobias:
Sic meus, Sara, amor es!
Amoris cape Symbolum!
Sara:
Amorem reddo mutuum!
Achior:
Eodem ego vinculo
Axa:
Te mihi amans obligo! ...
Angelus:
Sunt auspicatae nuptiae!
Parentes benedicite!
Tobias:
Quem misit Dominus,
De caelo adsit Angelus!
Raguel Anna:
De caeli praegnans semine Anael. Gabelus. et omnes repetunt
Descendat pluvia,
Et faciat vos (nos) crescere
In mille milia! [Note: Gen. 24.]
EPILOGUS. Angelus. Bavaria. Septem Planetae. Comites.
Angelus:
IMpleta sunt vota. Crevit, floruit, splenduit
Diu multumque fortunata Tobiae familia.
Sed in figura contigerunt haec omnia.
DE FIGURATO quod habeas,
Unde tibi gratuleris Bavaria
Ego adsum bonus * Latine Nuntius. Angelus a Caeli Domina
Oettingae Propitia.
Ibi jam olim Deiparae
In argento ** In sua sta va.
PRINCEPS AUREUS consecravit se.
Et ecce! Invenit gratiam ANNAM, latine gratiam.
Et cum gratia omnia! ** Exhibetur optice Sacellum B. V. Oettinganae olim septem Planetis dicatum.
Videtis, ut ad Mariae imperium
Numina minorum gentium
Festinent praestare homagium
Felicitatis duraturae praesagium?
Nempe Coelipotenti Virgini,
Quae olim adorabantur, nunc famulantur sidera,
Ut ornent solium Saxonico - Bavaricum.
Audite obsequiosos cantus, et jubila,
Audite vota unanimia,
Nam sunt oracula.
CHORUS.
Sta, nobile solium, sta! ...
SAXO inniteris,
Nulli quod temporis
Cedit injuriae:
Saturnus:
Falcis Saturniae
In quo vis frangit se:
Chorus:
Aeternum sta!
Genius_Bavariae:
Et quem dant famula
Splendorem sidera,
Influxu refluo
Da orbi Bavaro.
Chorus:
Aeternum da!
2.
Mars:
Dat lauros Marspiter
Iuppiter:
Coronas Jupiter
Sol:
Per me Justitia,
Mercurius:
Per me commercia,
Venus:
Ridente Venere,
Luna:
Lucina auspice,
Ambae:
Heroum patriis
Ex incunabulis,
Saturnus:
Vocante aurea
Saturno saecula
Omnes:
Ex Thule ultima
Huc ferent se.
Genius_Bavariae:
Jubente maxima
Caelorum Domina
Beabunt me!
Chorus:
Beabunt te!
[Gap desc: German version]