AD LIBELLVM SVVM, IN QVO DIVAE CATHARInae Senensis vitam narrat, Ioannis Pini Tolosani Carmen.

AD R.ET AMPLISSIMVM ANTISTITEM D.Dominium Ludoicum de Ambaisia, Albiensem episcopum: Ioannis Pini Tolosani Epistola.

decimo urbis Romae anno historiam suam scripsit, Thucydidem illum, qui (quod fere olim Romae optimo cuique contigit) ab ingrata civitate pulsus in exilium, Lacedaemone conscripsit historiam: neque hic Phylistum Syracusium, Dionysij tyrani familiarissimum:neque Phylistus, Lysiam, aut Isocratem praeclarum illum dicendi ma gisturum, ex cuius ludo tanquam ex equo Troiano innumeri principes exierunt: neque hic rursus Theopompum aut Ephorum, quorum huic calcar, illi frenos adhibere consueverat, ab scribendi studio reuocavit. Quam ob rem mil cuiquam mirum videri debet: si neque hi nostri, nos multos licet inferiores et impares, a scribendo terruerint: quos si non aequamus, si non eodem adhuc ordine consistimus: minime tamen pudet horum assectari vestigia. neque einim nos, nostraque tanti facimus, nec sane eo adhuc temeritatis ac impu dentiae venimus: ut non eos quoque vel quamlibet magno subesequi interuallo pulchrum nobis putemus. In eorum itaque hominum ordinem redigi nos ac cogi facile patiemur: quorum si nos prima repudiet nec satis dignos esse putabit: secunda saltem aut tertia forte classisnon invita recipiet, quod si neque hoc satis assequemur: minime sane molestum erit (tantum enim abest ne his velut puerilibus nostris ineptijs aut lacessere quenquam aut provocare cupierimus) ut has pusilli sane temporis vigiliolas nostras, satis abunde felices duxerim, si horum censuram atque iudicia satis ferre potuerint, vel si ho rum quoque obeliscis fodi, si asteriscis notari meruerint: quod id erit signum, id facile indicium, reliquis salrem partibus placuisse. quia si nulla forte placuerint: parque et una omnium sorsatque conditio futura videatur: quare minus id mihi liceat, quod et Lucio Lucilio illi veteri olim? posthacque Tullio Ciceroni, homini uni extra omnium ingeniorum aleam posito ac nato, demumque Plinio secundo licuisse cognovimus? qui si omnes humanarum ac pene divinarum omnium rerum eruditione consummatissimi, Laelios quosdam et semidoctos ex vili turba homines, suorum operum iudices ac lectores esse voluerint: Persios autem et acrioris ingenij viros palam exceperint. quanto magis id homunculo mihi et omnium rerum imperitissimo, et quanto liberius liceat? ut non modo Persios illos, et nimis acuti nasi homines: sed et Laelios, et in media turba semidoctos quoslibet excipiam: eosque ab his rudibus ingenioli nostri primitijs, velut ab acerbis adhuc et immaturis frugibus tan quam fulgura et tempestates amoliar. plebi enim et rudioribus turbis, non doctorum coronis et conventiculis, has plusculas notes elucubravimus: horum iudicia censuramque refugimus, illis grati esse, illis placere cupimus: abs quibus si nec admittimur, si deicimur, et velut indigni de limine explodimur, minime sane laboramus, neque enim haec flocci facimus: quin ut vilia; ut abiecta sub aleam et fortunae periculum mittimus: ingrata sane pluribus, sed et grata forte nonnullis erunt. nam et pessima quaeque saepe suos autores, saepe suos fautores et cultores inveniunt, praesertim cum nullum neque tam turpe usquam neque tam im pudens dici mendacium soleat, quod sua fide et teste caruerit. Quod si qui erunt qui maiorem in nobis eloquentiae vim, cultamque magis et accuratam dicendi rationem postulent: sane hi duriuscule mecum acturi videbuntur, et longe aliud a nobis (quam ipsi profitemur) officium exposcere: aliud enim poetae, aliud historico, aliud oratori, aliud narratori officium datur: atque hunc quidem ultimum, cuius nos officio, simodo recte, fungimur: satis esse videtur inculte, licet et incomposite, prestare quod in se susceperit: frustraque maius quicquam ab eo et gravius exposcitur illos vero in suo quenque genere, vagari liberius et velut amplissimo et patentissimo campo, concerptis congestisque undique verborum ac rerum flosculis fusius spatiari conveniet: id quod eo his fore facilius videtur, quo hi saepe numero magis amplas et uberes materias tractant: in quibus saepe vel invitis et conniventibus, magna rerum ubertas et copia, ornatum omnem, cultumque suppeditet: resque et verba quae ex his frequenter oriuntur, velut ad os et manum offerat. quod longe secus evenit his, qui simplici et nudae rerum narrationi vacantes, velut in arcta, strictaque et nimis angusta semita demorantur: quibus vix satis unquam ne transuerso quidem ungue (quod aiunt) extra praescriptum,

et velut quosdam quasi cancellos egredi usquam liceat: sed nuda illa et inani, ac saepe nimis ieiuna rerum inopia sterilescere, et saepe numero inviti obmutere cogantur: quod cum saepe alias vel tum maxime usu venire solet, siquid quisquam unquam sacratum id genus rerum et divinarum attigerit: velut in his humanum ingenium (saepe quidem debile nimis et imbecillum) quodam quasi nativo et nimio rerum pondere pres sum in dicendo fatiscat, et velut insolito cuidam oneri lassum fessumque succumbat. Quare facili nuper et domestico casu periculum fecimus, falso a quibusdam accusari Hieronymum, quia saepe non eandem in sacris quam in prophanis rebus eloquentiam praester: quodque non se pariter in omnibus elaboratum et emunctum exhibeat: id quod tametsi facile praestare potuisset, neque enim tanti et tam exculti ingenii viro tam inepte diffidimus: et licet is nobis non tam non potuisse quam noluisse videri soleat (si nonnunquam id non satis assequitur) tamen nescio sane quo pacto velut natura comparatum videtur: ut sacrae illae atque divinae literae: ornatum omnem cultumque latinum, non secus ac mollem quendam muliebremque et femineum mundum refu gere videantur: satisque sua illa ingenita, nativaque pulchritudine ac bonitate contentae, fucos omnes cincinnos et veneres: omnia denique nimis accurati et velut calamistrati sermonis lenocinia respuant: et ut probae illae et honestae matronae, tum sibicastae atque pudicae videri solent: si se nec caerusatas neque fucatas senserint: eoque melius olere si nihil oleant. sic et hae quoque tum se integras magis et incorruptasexistimant: si neque cultae aut compositae, nec quibusdam quasi calamistris velut stigmaticis notis inustae fuerint. Quare multo mecum praeclarius agitur, quia eo minus mihi negotium, ingeniique et famae periculum subeundum fuerit: alioqui impudentiae plenum et arrogantiae futurum videbatur id me conari vel aggredi, quod nunquam satis assequi potuissem: tamersi non sic quidem adhuc sum assecutus, ut parte ulla abunde mihi satisfaciam: quin ut me oderim potius ut mihi ipse displiccam: satisque verear ne qui me adhuc audaciae et inconsultae temeritatis insimulent. Ceterum ubi te cogro, ubi te amplissime antistes mecum ipse memoria repeto, ubi facilitatis, humanitatis, continentaiae; pudicitaiae; vitae, morumque puritatis, et innocentiae memoria subit: ubi denique reliquae tuae virtutes, corporisque et animi dotes innumerae nobis in mentem veniunt: timorem omnem metumque deponimus, tuncque nulli hominum invidiae, nullique aut famae aut ingenii periculo cedimus. satis id unum nobis superque futurum est: sl tibi uni, hic qualiscumque ingenii nostri labor non ingratus aut iniucundus fuerit: etenim vel a puero quoque semper te tanti fecimus: ut si tu mecum sentias, ceteri quid obmurmurent, non magnopere nobis laborandum putemus.

Vale dignissime Antistes. Bononiae nono calendas Octobres.

DIVAE CATHARINAE SENENSIS VITA, AD R. In CHRISTO patrem, et D. Dominum Ludoicum Ambaisianum, Albiensem Episcopum: per Ioannem Pinum Tolosanum edita.

CAtharina Senensis (cui a solo natali patrium cognomen inditum est) plebeis quidem ac modicis, verum optimae, ac honestissimae vitae parentibus orta est: horum Iacobo alteri, alteri vero Lappae nomen fuisse proditur. miramque horum in ea sorte vitae frugalitatem, ac innocentiam fuisse comme morant: patrisque tantam mentis et animi tranquillitatem ac fortitudinem: ut nulla unquam hominum iniuria, nullo convitio, nulloque vel aduersae, vel prosperae fortunae metu, aut gaudio moveri unquam, aut conturbari potuerit. His parentibus felix adolescentula, Senis, vetere et nobili Thuscorum urbe nascitur, anno salutis humanae, millesimo tricentesimo quadragesimo septimo: quae vixdum aetatis annum attigerat, cum ea iam divini amoris igniculo succendi, ac inflammari coepta est: tantaque et tam ingenti veneratione, puerilibus adhuc in annis, deiparam virginem adorare,ut quandocumque paternae domi scalas ultro citroque conscenderet, singulis pene gradibus ei subinde praesens esse consueverit, qua tum forma fuisse proditur, cum ad eam felicis futuri partus, nuncius allatus est. Haec quoque olim (ut memorant) forte a sororis aedibus, paternam domum repetens, cum diu fixos humi oculos sursum paulisper erigeret: in summo templi fastigio, quod in ea urbe divo Dominico sacrum est: Christum pontificali habitu, in solio sedentem aspexit: qui subridenti similis, attonitae novo miraculo, et in primis stupidae virgunculae, vitalis crucis signaculum fecisse visus est. Inde iam posthac felix adolescentula, velut igni, et divino quodam spiritu afflataspretis atque contemptis, rebus humanis omnibus, divina tantum atque caelestia impendio magis contemplari coepit: felicemque illam vitam atque perpetuam, solicita mente secum assidue reputans: quaerensque sedulo acdiligenter, quaenam illuc via tutissime duceret: sanctorum patrum vestigia, vitamque et mores imitari constituit: quos prioribus saeculis, duram in primis; atque asperam vitam vixisse cognoverat: non his mollibus, fluxisque, et purpuratis vestibus indutos: non amplis, sumptuosisque nimium, ac pene insanis substructionibas, non undique auro, argentoque lucentibus tectis habitantes: non sexcentis ciborum exquisitorum ferculis, non opiparis illis, ac ganealibus epulis, non adicialibus et saliarbius coenis ingurgitantes animum: non denique cibo, ac vino nimio hesternam adhuc crapulam eructantes: verum palmarum reliquatumque arborum folio contextos: quique melotis, pellibus, vilibusque centonibus adoperti: asperis montium labris, ac crepidinibus tecti: durisque tegetibus decubantes, fagina aut querna glande, semiuiva corpuscula nutriebant. In eorum hominum mores, accurate componit animum: In eam vitae felicitatem, teneram licet adhuc et fragilem adolescentiam accommodat: idque tum longe magis, quam cuiquam alteri per aetatem liceret, feliciter et abunde consequitur. Primoque rata: ventris et gulae ingluviem, optimis quibusque moribus, maxime pestilentem et noxiam: potus, cibique parcitate, voluntariaque ac pertinaci quadam inedia, tenellum adhuc corpusculum macerat: potissimam ferme temporis partem, divinis rebus impartiens: illic convivia, illic comesationes ac prandia collo cat. iamque sermonis, et animi lenitate, ea velut publica fama, palam prorepserat: ut conspi rante vicinia tota, quae iam puellae in primis mirabili vita, vehementer stupere coeperat: euphrosynes, velut letitiae cognomentum acceperit. Pasta itaque et abundantissime saginata divino illo atque caelesti pabulo: eum iam vitae modum induxerat, ut ei terrenum nihil, aut hu manum satis sapere videretur. Hoc sancto vitae instituto, parentes maxime ac domesticos oens, incredibili quadam admiratione perculerat: qui quo puellae vitae frequentiores aderant, ro quoque his i dies, miraculum maius et grandius videbatur: obseruata emm diligenter et accurate puella quid ageret: saepe ab imo scalarum gradu, ad summum (ubi deiparae virginis

imago picta erat) sublimis ferri conspecta est. sic enim iam divinis caelestibusque mysteriis puerilem imbuerat animu: sic ab hac fluxa, terrestrique rerum humanarum mole, ad aeternam illam, stabilemque et caelestem vitam erexerat: ut quamuis mortalis ea quidem, et adhuc adolescentula, tamen mortale nihil unquam, aut puerile quid ageret: verum humanae huius, imbecillaeque sortis prodiga contemptrix, supernis semper sedibus immorans: corpore quidem terras, mente vero iam caelum colere videbatur. iamque tum pulsa, deter saque mortalitatis faece, perpetuo ac sancto pudicitiae voto, caelitum vitam subarrando pa ciscitur: statimque sibi, tenellum atque felicem induxit animum divi Dominici sectari vestigia: quia eius ordinis viros ac candidatos omnes, summopere semper revereri consueve rat. ibi tum iam puellae mater, cum pene divinis virgunculae moribus, tum natura ipsa duce miro quodam in eam amore succensa est, coepitque solicite et curiose agere: ut patrio ritu, puella: venusta; comptaque incederet: magisque popularis aurae, fluxaeque laudis huius, quam aeternae vitae solicita. capillum in primis studiose curabat: quam in eo dos una, atque praecipua muliebris formae consisteret. vixque dum satis puella pubescere coeperat: cum parentes ambo iam nuptias, et hymeneum domi, iam novam et generum cogitant. matremque longe magis ea cura solicitat, quae tamet si votae pudicitiae ignara: tamen multisiam signis ac variis coniecturis ambigua: Iamque, id quod erat facile suspicata: puellam, ad filiam alteram, Catharinae sororem iam matrimonio collocatam, mittit: illicque apud eam complusculos dies versari iubet. filiae vero iam nuptae clanculu mandat: puellam sciscitetur ac diligenter interroget, deque eius mente et animo toto, sese quamprimum certiorem faciat: hortetur ad nuptias, matrimonium laudet, coniugalis vitae commoda, et fructum efferat: demum quibuslibet modis, tenellum adhuc pubescentis virgunculae animum ad genialem thori voluptatem alliciat. Filia vero Catharinae soror (quia et ea forsan a materno sensu non parum aberat) sedulo, sibi mandato officio fungitur, matrisque voto satagens, vias om nes et modos divertendi puellae animi, diligenter inquirit. verum id tum frustra conata est, slc enim iam sibi firma atque fidelia pudicitiae fundamenta puella iecerat: sic iam divino amore et cultu, velut tenaci glutino, animi septa claustraque munierat, ut nullo cuiusquam astu vel insidiis, nulla vi, nullo impetu, facile loco moveri posset. Paulopost vero vita functa sorore: parentes tantum aberat ne filiae luctu sententiam flecterent, ut eo magis, velut novo quodam et impotenti desiderio succensi, Catharinam in demortuae locum substitui cuperent: perituram existimantes, seque ita orbos futuros, si matrimonio contempto, caelibatum eligeret. quare virum quendam religione, vitaeque et morum sanctitate conspicuum: puellaeque ipsi satis abunde cognitum, mittunt: qui coeptum iam ab sorore, sed non feliciter actum negotium expleret. is tametsi religione et vitae instituto prohiberi se diceret: tamen parentum lacrimas, squalloremque et luctum miseratus: operam lubens pollicetur. simul ac vero sa crum puellae cubiculum subiit, cum multa diligenter et accurate, in matrimonii laudem exquisita dissereret: incredibilem puellae constantiam, et animi firmitudinem admiratus: repente commutata sententia, ex dissuasore, vehemens quoque consultor et admonitor factus est. collaudatoque puellae consilio: hortatur ne id posthac simulanter agat, ne se quae sit occulter. palam Christo mancipata prosiliat: neu iam posthac maestos iam satis,atque suspensos parentum animos, spe falsa et inani supplantet: tantis per dum se caelaverit, id genus mille periculisfuturam obnoxiam: proinde se(ut iam tacito fecerit) sic posthac aperto, et manifesto voto molestis hominum incursibus liberet. verum id ante quam se facturam, parentibus prodat: flavum illum capillum et aureum quem velut pestilens adhuc humanae sortis contagium retinebat, inbet abiicere: ne inde parentes maiorem inquietandi causam, et ansam caperent. tonso enim, sublatoque molli blandimento et uxorio, non tantopere pertinaces futuros: iucunda grataque providi senis admonitio, adolescenti puellae facta est: seque ita facturam pollicita, co paulo mox abeunte complevit. mater vero re cognita: ira, metuque simul et odio, muliebrem animum stimulante: gravi convicio puellam insequitur, vixque id ferre satis aequanimiter poterat: mulie brique et imbecillo more proclamitans, velut furore concita ferebatur. at pater id divinum

magis quam humanum opus agnoscens: modestius longe et aequanimius tulit. Pauloque post mater, quae nullis precibus, nullo cuiusquam ductu pacari poterat: puellae capiti niveam co lumbam insidentem aspiciens, supplex; pronaque venerata est: casu tum id quoque patre rimosis cubiculi foribus spectante: repente ex oculis columba disparuit. quaerente autem lolicite patre, quaenam haec avis? aut unde in eum locum venisset? quem undique septum, nec parte ulla satis peruium videbat: puella se nescire, ac rei huius quam peteret, prorsus ignaram esse respondit. itaque novo rei miraculo stupidus parens: adolescentulam divino spiritu afflatam, facile sibi persuasit. Sub id fere tempus, eadem pene hora: divinitus adolescentula commonetur, caelatum adhuc apud se et tacitum pudicitiae votum efferret, palamque et manifestum faceret: ne ulla eam posthac importuna parentum solicitudo premeret. quare id agenti solicite, et divinum ad hoc auxilium flagitanti, divus Dominicus adesse visus est: cuius supra, puellam ab ineunte aetate semper studiosam fuisse diximus. is altera manu lilium eandidum perpetim ardens, altera vero sui ordinis felicem habitum gestans; attonitam novo visu puellam alloquitur. Confide inquit Cathari na: hoc habitu, sub communi omuium principe, militiam haud poenitendam facies. co dispa tente, Catharina divino illo castoque suffusa ac plena gaudio: deo immortali, superisque omnibus gratias ingentes agens, quia se ex imbecilla ac meticulosa: iam fortem ac plane confirmatam esse cognosceret, nihil sibi agendum prius rata: parentes spe adhuc metuque inter utrunque suspensos, ac suae in primis vitae solicitos, convenire statuit: idque eam pudica ac verecunda oratiuncula exequutam accepimus. Puto vos sane parentes charissi mi, proingenita vestra prudentia; multis saepe signis ac coniecturis, facile meum torum hunc animum, ac vitae modum potuisse cognoscere: tametsi id vobis antehac nun quam verbis, aut oratione praedixerim: id enim saepe cogitans, pudore simul et parentali ti more prohibita: nunquam id mihi satis inducere potui: iam vero resumptis viribus, revo catoque paulum animo, et vos, falsa spe vestra )qua iam tandiu suspensos esse conspicio) et me iugi, et assidua cum vestra, tum aliena molestia liberare constitui. Scitote itaque me infan tulam adhuc, et vix dum bene crepundiis, ac nutritia cura solutam, perpetuae corporis pudicitiae votum fecisse superis: quam sic integram, sic inter humanos immaculatam seruare constitui, ut nihil huius rei causa non facile vobis, nihil non in primis optabile videatur: nullae hominum minae, nulli terrores, nulla tormena, nulla denique vel quamlibet dura mortis pericula divertent animum:turbari potius, confundique narurae miracula, saxa mollescere, liquescere lapides; durari aquas, spissari aerem, ceteraque id genus provido naturae consilio distincta, commixtum iri posse confidimus: quam haec mea pudica, ac deo immortali fam vota castitas: pretio cuiusquam, precibusque, aut imperio fatiscat. proinde vos, purum hoc meum, castumque consilium: hanc meam mentem, integram esse sinite: favete nobis et adeste benevoli, ac nos iam posthac terrena cura, et hoc caduco, mortalique coniugio solicitare desinite. id vestro mihi consensu,ac voluntate liceat, quod vel invitis quoque (quod nolim) factum iri conspicietis. sic enim nobis iampri dem induximus: longe satius ac naturae decentius videri: immortali deo, communi omnium et aeterno parenti, quam vestro imperio, vestrisque non admodum sanis consiliis obsequi: quibus humanae huius et imbecillae sortis, fragilis et incerta conditio: quam animarum salus et immortalitas curae maiori sit. Hac puellae oratiuncula stupentibus cunctis et attonitis, quod et supra tenellae adhuc aetatis captum erat: et vox illa castissima, firmaque adeo et immobilis puellae constantia, audientium animos altius percellere videbatur: cum nullus sibi satis fidens responsum faceret: verum undique passim fluentibus, ac stillantibus lacrimis: stupore simul omnes, arque silentio praeclusi torperent: pater ad sese rediesm in haec verba jrespondit. Nos neque possumus (charissima filia) neque debemus, sanctum hoc tuum consilium, arque pudicum vitae institutum avertere, nec votae deo pudicitiae aduersari: quando id tibi divina providentia, ac bonitate concessum est: ut tuam istam, tam castam et tam pudicam vitam inter humanos viveres: quare age utlibet in posterum, secura satis et libera superis famulare: nemo nostrum posthac tuae isti castimoniae ac sanctitati negotium

faciet. coactamque illico, atque conventam familiam totam, pater obsequi puellae votis imperat: iubetque, nequis posthac Catharinam aut de matrimonio, aut alia quavis humana cura interpellare audeat: interminatus nemini impune futurum, siquid ad se de quoquam allatum fuerit. Hoc facili atque benigno parentum responso habito: Catharina iugentem animo voluptatem accipiens: Deo immortali, ac superis omnibus, ingetes et immortales gratias agit. ac facile posthac (quod saepe antea frustra tentaverat) a parentibus impetravit: ut in abditis ae dium penetralibus; secretum aliquod, ac pusillum triclinium darent. ubi domestica turba tota, ac familiari tumulta seposito, caelestem disciplinam, summo studio, summisque nocturnis atque diurnis vigiliis exerceret: mira tum ibi puellae contemplatio, mirum et incredibile divinae rei studium: Christi optimi, maximi, communisque omnium parentis, duros et asperos cruciatus, tormenta saevissima, acutos clavos et ferreos, mortiferum spiculum, demumque foedum illum et acerbum interitum, quem pro communi omnium gentium salute, pati ultro ac tolerare voluit, assidue cogitabat: quemadmodum deus ipse optimus, maximus:; cuius nutu ac imperio, mortalia omnia ac immortalia, caeli, aer, ignis, terra, flumina, ac elementa omnia spientissime regebantur: sese hominem, nostra causa nasci, ac more mortalium, inter parentum ulnas, vagire infantulum voluit: neque ad id molles ac delicatas cunas, non picta, vel aurata crepundia: sed vile ac triste praesepium legit. quemadmodum inter impios piissimus, inter flagitiosos innocentissimus vixerit: demumque, ut omnium rerum dominus ac parens, a vilissimo hominum genere, foedissimisque seruitiis, convicia, contumelias, opprobria, plagas; verbe ra, foedam denique et asperam mortem libere pati voluerat: quantaque tum ibi virtus ac fortitu do: inter vulnera, cruces, tormenta, iterque impiissimos illos, ac crudelissimos carnisices affuit: ubi triste nihil, aut miserabile: luctuosum nihil, aut querulum: nihil unquam abiectum aut fractum auditum est: tametsi enim ut homo, crudele illud et inauditum mortis genus, facile pavescere poterat: tamen quia se ipse, velut spontaneam et immaculatam victimam, pa tri optimo, maximo, pro communi omnium salute voverat: ne totum hoc miserum et infelix humanum genus periret: facile ipse unus, omnium loco mori sustinuit. Haec erat pia puellae sedulitas: haec continens quaedam, et assidua mentis cogitatio, haec illius secreti, ac casti cubiculi cura: Hic labor, haec opera, in qua divinum illud verbum identidem usurpare solitam memorant: qui vult venire post me, abneget semetipsum, tollat crucem suam, et sequatur me. Hoc caelesti ac in primis mirabili vitae instituto Catharina succensa: arctius longe ac solito diligentius, Christi optimi, maximi viam, iam multorum vestigiis tritam: sectari constituit primumque pudicum illud, ac fragile corpusculum macerans: pusillum ac tenuem cibum, quo frugalissime pasci ante consueverat: mira parcitate cohibuit. omni enim carnis edulio abstinens: vini quoque usum omnem abiecit, viceque huius, amarum quendam herbarum succum in potionem adhibuit posthacque, iam longa inedia macerato, assuefactoque corpore, panis et aquae tantum duro cibatu pascebatur: saepeque diem totum, ac noctem, continenti ieiunio ac peruigilio tolerans: nihil nec cibi, nec somni ca piebat. neque hoc sibi satis ad humanae vitae castigationem visum est: cruciatum quoque et tormentum adhibuit, duroque in primis et aspero quodam cilicio induta, flagellis asliduis, ferreisque cathenis ac vinculis, fractum nimio labore, ac iam languescens corpusculum macerabat.vestimenta nullo unquam tempore, ne somni quidem causa ponebat: quem et ipsum parcissime semper capere consueverat: nisi semel in anno tantum: quo temporum vicem variaret. nec haec quidem unquam, somnum captura, culcitram mollem, aut plumeam, sed duram et asperam tabulam adhibuit: nec pro ceruicali puluinus, verum immane quoddam, et durum saxum erat. summopere enim ac diligenter sedula adolescentula, somnum vincere cupiebat: quo ne illa victa, pressque: nimium divini operis curam intermitteret. etenim semper vigilanti, divinum aliquid in ore versabatur. Iamque verbo, iam opere(quibuscum agebat) salutiferam et aeternam vitam monstrabat: ac sicubi forsan divina mysteria ageret, vix satis unquam loquendo satiari poterat, tum summam quandam in vultu laetitiam praeferens, verum ubi terrenum forte aliquid; aut caducum inter loquendum inciderat:

sic paucorum repente verborum erat, ut pene muta, atque haesitanti similis persisteret. fractis itaque et conculcatis humanae huius et imbecillae naturae vitiis, cum iam nihil, felix adolescentula apud se terrenae labis, et humani contagii reliquisset: verum dies ro tos ac noctes secum divinum semper aliquid solicite cogitans: ad aeterna illa atque perpetua, mentem vehementer attollerer, In hisque iam fixa acvelut caelesti quodam lumine suc censa: nihil unquam magis, quam bene beateque vivendi rationem poscetet. et quo id assequi posset facilius: divi Dominici habitum parentes postulavit. grave tum id in primis marri, ac permolestum visum est: quae, quia puellam vehementer amabat, nihil unquam magis timere visa est, quam ne haec a se, private ac monasticae vitae causa diverteret. quare ptinax in hac re et immobilis femina, solicite rursus agere constituit: Idque in primis dare operam curat, quibuslibet modis tenellum adhuc, sed iam firmum satis ac plane constitutum, puellae animum molliat: captoque super hac re consilio, factu optimum censuit: puellam secum in balnea ducere, tentatura nunquid aquarum nativa voluptate mollesceret animus. iussa itaque puella subsequi matrem: non secus ac pestilens, praesensque morum et vitae periculum adiit. verum neque ipsa suae sortis immemor: militiae caelestis secum arma tulit: nihil enim (ne inter exquislta quoque naturae blandimenta, ascitasque, et miro quodam humani ingenii portento, voluptates adhibitas) nisi caeleste et divinum aliquid cogitabat. simul ac vero iam in balnea vem tum est, iussa et ipsa se abluere, modum quo voluptatem abiiceret, reperit. paulo enim plus quam ceteri balneis immorans( id quod se mitigandi corporis causa facere simulabat) cum se illic solam esse conspiceret: torrida atque fernenti aqua, membra simul et corpus to tum adurebat: sicque tenello ingenio, falsa atque delusa mater, puellae voluptatem paratam: grave et ingens supplicium dederat. Roganti autem ab ea parenti, quae tum id forte conspexerat, quonam id modo, tantum et tam ingens supplicium pati posset: respondit, se suo illo voluntario levique supplicio: immania nocentium animarum tormenta revoluere, miseramque ha rum atque perpetuam infelicitatem, secum animo reputare: sicque utrinque collata; facile iu dicare, quam his nostris gravissimis: illa vellevissima quaeque facile praeponderent. sic itaque puellae ingenio falfa, et spe sua pene certissima frustrata mater; in urbem rediit. ubi cum eam assiduis, ac pene quotidianis efflagitationibus Catharina rogaret: pateretur priva tam vitam, atque monasticam agere. neque ad id pertinax et immobilis mulieris animus flecti posset: tantam repente puella animo, et tam ingentem aegritudinem coepit: ut iam in dies magis affectum corpus languescere, ac pene totum sensim viribus deficere videretur, denuoque jparenti supplicans: se nisi voti compotem faciat, breni morituram asseruir. ibi tum ma ter, mortis metu magis, quam puellae precibus victa: honestissimis ac iam saepe cupitis puel lae votis annuit: sicque habitum consecuta, velut praesenti quodam medicamento, febre, simulque omni corporis langore soluta est. Liber habitus huius formam paucis, naturamque describere: pulli enim albique coloris varietate distinguitur albicante simplicem, purum, ca stu,m pullo autem secretum, ac tacitum in se, sibique ipsi bene conseium, designari commemorant. atque ita commixto utroque composito: purum ac innocentem animum, simulque harum rerum mortalium, et humanarum spretum, arque contemptum significari autu mant. quae res una omnium maxime: divae Catharinae felicitati congruere videbatur: in qua nec labes ulla animi, nec foeda sordes inerat: quaeque iam se, sua sponte hac fragili rerum hamanarum sorte, ac conditione priuaverat: ad eamque vitae severitatem, miram quandam verborum, ac linguae parcitatem adiecerat: quia non erat nescia in quanta et quam manifesta, saepe morum ac vitae pericula, pestilens linguae lubricitas offerat: quamque non corporis solum, sed animi quoque ac metis pudicitiam attentet profusanimis, praecepsque verborum insolentia: quae sicut improbos, ac iam vetere et diutina turpitudine invetera tos oblectat: sic improvidos adhuc simplicesque et incautos animos fallit, et i immania saepe vitiorum abrupta praecipitat. Id itaque providens et sagax adolescentula, sanctum illud salubreque, et vetus Pythagorae institutum secuta, ac in seipsam magistra severior facta, triennale sibi silentium indixit: spretoque moni mortalium coetu atque consortio, sese intra illud castum, pudicumque cubiculum, nun quam aut raro prodiens, cella secreta continuit.

illicque caducum nihil, mortale nihil aut fragile cogitans: verum illa caelestia, im mortalia, perpetua, aeternaque volutans animo. divino semper amore pascebatur: corpo risque tum cibos et alimenta, nullo mortalium usu, sed divino tantum, caelestique ministerio capiebat, in eoque deum optimum, maximum, nullo nec nuntio nec administro, sed sua ipsius opera usum esse commemorant, qui felicissimam illam animam, privaro quoque colloquio, saepe dignam existimans: ubi haec naufragia, has tempestates, haec immensa procellosae vitae pericula, satis abunde monstraverat. sic pietatem, fortitudinem, continentiam, religionem: sic omne denique virtutum genus piam puellam edocuit, sie sau ctum suum illud vitae institutum stabilivit ac fixit: ut iam nihil atdentius cupere, nihil magis optare videretur, quam ut hoc vili corporis ergastulo liberata, felicem illam ac bea tam vitam ascenderet, quam ut hac caduca, terrenaque mole soluta: Christum optimum ma ximum, levis et expedita comes sequeretur. hoc crebro frequentique dei maximi commercio, puella, tametsi ingentem animo voluptatem caperet, tamen haud parum anxia, atque solicita erat, quia verebatur ne malevolus et callidus hostis, collocatis insidiis, incautam, et saepe minimo quoque successu tumescentem humanam mentem falleret, con pertum enim habebat: eum dei iussu saepe vel angelicam vel humanam personam induere solitum, quo promptius fragili satis et imbecillo generi humano imposturam faciatgratissimus hic puellae timor immortali deo factus est: quem tum demum vere timebimus, si et amabimus: tum demum amabimus, si et timere coeperimus. ut enim sineti more amor: sicneque sine amore, timor ullus putandus est. itaque deus, optimus, maximus, optimo cuique timeri simul, et amari debet, sic tamen ut impendio magis amor timorem superet: minus enim ille beatus, ac felix, quem sine amore, timor ab errore cohibuit. Hoc ergo timore simul et amore divino: puella solicita facta, deum magnopere rogat, precatur, obsecrat, utriusque, boni scilicet, malique daemonis, signa sibi ac discrimina denotet, quibus alterutrius aduaetum ad se facile recognoscat: ne se ille malus ac noxius, boni specie et imagine simulata ludisicetur: ne incautam et improvidam fallat. hisce piis puellae precibus, divina clementia haud difficulter annuit: sicque ab se paucis conventam admonet. Accessus meus ad te charissima filia (si eum quandoque dari contigerit) principio tibi pavorem, atque terrorem aafferret: sed eum paulo mox, subita ac repentina securitas sequitur: contra vero cacodaemonas illos, et imbecilli huius humani generis hostes, si quandoque ad te simulata, fictaque imagine venire continget: primo introitu, gaudium quoddam, ac immodicam pene laetitiam afferent, verum postea, iucundum illum accessum, tristi maestoque vatiantes abscessu, immani quodam timore omnia, et incredibili pavore misce bunt: sicque filia charissima, utrumque ab altero, hoc facili et infallibili signo dispicies: nec te unquam pessimi hostis, importuna calliditas incautam aut imparatam offendet. quare(um me amas) virtutis viam sequere: quae tametsi primo in vestibulo, aspera, dura, arcta, diffici lisque esse videatur: primoque introitu, anfractus multos, et offendicula praeferat: tamen simul ac paulomagis intro peruentum est, mira tum ibi suavitas, atque iucunditas, miraque et incredibilis rerum omnium voluptas capitur: ibique non solum membra, diutino fessa labore conquiescunt: non solum artus, imbecillique corporis partes reliquae vegetantur, sed et mens tota, et animus miro quodam, et inusitato cibatu pascitur. ibi tum se humana vitafe licem, ibi tum se vere beatam praedicat: contra vero, vitiorum via declivis ea quidem, ac facilis ingressu primo visitur: nullus neque labor in fronte, neque sudor immanis territat: omnia ficta intus adscitaque, et dulcorata voluptate caelantur: verum posthac, aspera, duraque omnia, salebrosaque nimis et abrupta circunstant: falsosque, vana et inani voluptate, miseros mortales serotina poenitentia, gravique et ingenti cruciatu dilacerant: cum se undique velut vitiorum septis, et claustris, constipatosac circumfertos aspiciunt: neque ullum inde profugium, nullus evadendi locus datur: proinde contemptis, spretisque hisce vitiorum allectamentis, mortiferisque et funestis illecebris: quibus fragiles saepe et lubricas hominum mentes, cal lidissimus hostis, in praesens vitae periculum adigit: priorem illam (ut facis) virtutis viam sequere: quaete posthac beatam, quae te felicem, ac vere fortunatam faciat. Haec divina

praecepta et monita, felix adolescentula, memori, fidelique pectoris armariolo conditbrevique posthac, quaecumque acciderant Raimundo praeceptori, viro cum humanarum, tum divinarum rerum peritissimo narrat: is multarum rerum usu, atque periculo cau tus ac prudens, simulque veritus, ne falsum aliquod hostis stratagema, puellam incautam falleret: quia ab eo feminam saepe velut fragilem magis, consiliique improvidam: circunuentam ac illusam esse cognoverat: sic temporario, ad tristitiam vultu composito puellam alloquitur. Miserum me inquit senem atque decrepitum qui iam tot annos, viliter et ignave, mortalem hanc vitam vixerim: qui rerum omnium luxu et otio fluens, nullam neque operam frugi unquam, neque fructum fecerim: qui nullum unquam diem, nullam horam recte collocarim: quique mehominem moribundum esse, deum autem ipsum immortalem, vivere semper, ac nostrorum scelerum ultorem posthac futurum esse non meminerim: quique mortalis huius, humanaeque et fluxae laudis cupidus: vanissimas saepe popularium glorias conflaverim, stultosque et inanes susurrantis populi rumores ambiverim: iam squallida, et inops, contemptaque omnibus, atque despecta senectus occupat: vix se iam satis hoc curuo scipione, tremula, atque nutantia membra suffulciunt: vix se satis artuum compago commissuraque continet: soluuntur articuli, ac suis ultro sedibus mota, iamque longa vetustate luxata, spondylia decidunt: pulposi iampridem, torosique esse desiimus, sicca nimis et arida macies deturpat effigiem: vix nudis ossibus, scabra laxaque pellicula haeret: demumque (ut vides) vitium iam nobis nihil, aut roboris superest: plenaque tamen adhuc flagitiorum, ac scelerum conscientia lancinat vehementer, ac diripit animum. quod si tamen, in hac tanta scelerum ac flagitiorum mole, nobis poenitentiae aliquid, meliorisque imposterum animi, datum iri conspicerem: abunde quidem nobis felices, ac perbeati videremur. quia ita piissimum, clementissimumque, atque con munem omnium parentem, facile nobis turpiter actae vitae veniam condonaturum speraremus. proin te filia charissima eriam atque etiam rogo, simulque si me antehac unquam parentis loco duxeris (id enim plusculum in te mihi licebit) iubeo, simul et impero: deum optimum, maximum, ac superos, roges mea causa vehementer et obsecres: sa niorem mihi posthac, mentem, atque animum, puramque magis vitam, et integram da re velint: mihique id abs te impetratum, certiore aliquo signo, manifestum faciant. nil enim tantopere cautus, ac providus senex quaerere videbatur, quam ut occulto aliquo vo to puellae sanctitatis ac vitae periculum faceret. Catharina vero demisso illo depressoque animo, quem natura, simul et iam diuturni mores induxerant: tamet si se minime aptam ad id quod petebatur, neque idoneam satis ostenderet: tamen hominis de se optime meriti, preces ac iussa recusarc nefas existimans: se quod petebat, facturam esse pollicetur: statimque reversa domum, defixis humi genibus, pronaque ac supplex precari deum coepit: Raimundum, senem, atque decrepitum, iamque actae vitae pertesum, honestissimi voti compotem esse sineret. paulo mox vero (ut in humanis rebus nil firmum satis aut tutum esse solet) ecce puella grau, et ingenti dolore corripitur: sed qui nihil offecit, quo minus (ut ante solebat) praeceptorem officiosa reviseret. ad quem simulac ventum est: fessum ac languidum, pene aegrotanti similem, lectulo decubantem invenit. is vero iniuncti pridie mandati, iam immemorfactus, miratusque vehementer adolescentu lae aduentum, quam paulo ante graviter aegrotantem acceperat: rogare solicite coepit: quidnam inopinus ille ad se aduentus vellet, aut quid tam temere, languens et aegrota se novo et importuno labore conficeret. paulo mox, haec locutus, se inopino quo dam, et intestino calore, vultumque ipsum ac reliquum corpus totum repentino quodam et gravi incendio correptum sentit: veterum scilicet rerum atque actae vitae conscientia et poenitentia, hominis animum vellicante: profusis itaque lacrimis, quas nullomodo sistere, aut cohibere poterat: in flerum quendam immodicum et pene femineum eiulatum erupit, geminisque palmis, caput simul, pectusque contundens, pristinam vitaedesidiam et insignem ignaviam deplorabat: me miserum inquit quonam ille tenellae aetatulae flosculus: quo forma? quo robur? quonam ille membrorum omnium, et quam repente

succus evanuit? sic effoeta aetas et languida? sic ne tacita et inopina senectus irrepsit? sic ne incautum et improvidum occupavit? quis tot annotum fructus? quae opera? quod tantae et tam molestae corporis proninciae commodum? quod huiusce nostrae tam procellosae et turbulentae navigationis compendium extat? reddenda tamen est ratio, et locatori, darae mercedis opera reponenda est. quid igitur faciam? quod, ubi, aut unde consilium? quem iam finiundae vitae modum inveniam? quo me convertam? ad quem confugiam? Tam turpiter hallucinatum, praevaricatumque vehementissime poenitet ac piget: verum serotina quidem nimis (ut video) poenitentia, tardusque nobis hic pudor aderit: quid enim in hac tanta scelerum, ac flagitiorum mole, veniae nobis sperandum est? praesertim ubi nos nulla vel quamliber lenta tardaque voluntas, sed ultima et urgensrerum necessitas poenitentes facit? quid itaque? de summa ne rerum desperandum erit? nostra ne nobis spernenda et abicienda salus? truculenter ne nobis in nos saeviendum? afferendae ne manus, violentaque nobis ac voluntaria mors consciscenda erit? sic ne hoc pusillo temporis momento: quicquid hactenus unquam in vita laboris exhaustum est, periclitari patiemur? minime sane. neque enim id summa parentis nostri pietas, non id ingens et immensa clementia postulat: qui quamlibet turpes, foedos, sceleratos, et quamlibet nocentes seruos ac noxios: facile tamen poenitentes admittit, facile redeuntes agnoscit, nec pristinae noxae, pristinique peccati memor, eos facile sui consortij participes esse patitur: quamlibet asperos, quamliber duros, aduersarios fuerit expertus: modo ne con tumaces nimis, modo ne pertinaces agnoverit: redeuntes ad se, non desertores aut transfugas, non peregrinos aut hospites, sed amicos, sed benevolos, sed domi suae natos existimat. redibo itaque ad te pientissime pater, neque verebor ne non eadem nobis apud te quae ceteris solet, rerum conditio maneat. quicquid itaque nobis dierum, quicquid tem poris posthac, quicquid futurae vitae superest (quod video quam sit pusillum) te autore, te du ce et auspice, vivere constituimus hic senilis querelae finis ac terminus: vixque iam fletu ac lachtymis temperatum erat, cum illico senex mandati memor factus est, quod pridie de ie puellae dederat, facileque votis huius ac precibus factum esse perspexit, ut illa tanta, tam ingens, ac tam repentma pristinae actae vitae poeniten tia subirer animum gratamque deo immortali puellae vitam ac innocentiam, vel proprio quoque et manifesto periculo didicit: iamque satis abunde hoc factus exemplo certior, tametsi id iam compertum satis habere ac exploratum inciperet: tamen eum adhuc dubium nonnihil et ancipitem faciebant, innumera et incredibilia quae frequenter ad se puella deferre con sueverat: quae homivi ipsi seni, iam atque decrepito, stupenda magis et admiranda, quam fide vel auribus digna videbantur: quo magis anxius in dies curis, atque solicitus erat, ne quod incautae adolescentulae, subdola fraudulenti hostis machinatio, periculum ten deret: semel itaque seni dubio adhuc et incredulo, eoque impensius et accuratius solito puellam exploranti: mirum quiddam et incredibile evenisse commemorant: repente enim puellari illo femineoque vultu, atque decore posito: sirmius quoddam et insolitum in femina robur, prorsusque forma et effigies virilis apparuit. quo novo miraculo stupenti et attonito seni, quaerentique quidnam tam repentina formae mutatio portenderer: ita responsum est. ego sum qui sum. sicque continuo robusto illo, atque virili vultu deposito, pristina puellae forma recepra est. hocque tanto et tam ingeri miraculo senex anceps et incredulus, Catharinae sanctitatem induxit: sibique ipse facile persuasit quaecumque prius mentem, animumque commoverant, suoque illo proprio, ac domestico exemplo, facile cognovit nihil usquam deo, optimo, maximo difficile nimis aut arduum videri: qui sic rudem et incultum puellae avimum omni virtutum genere conspersit: sic in eam divinae munus gra tiae transtudit, ut inter mortales, iam immortalis facta: mortale nihil unquam atque caducm saperet: quae sic spretis, contemptisque rebus humanis omnibus sese hac frragili ac imbecilla vita priuaverat, ut viva, vidensque ultro perire videretur. gravi tum in certamine puella ver sari coeperat: agitante hinc aia, rectamque virtutum ac vitae viam fideliter admonente contraque illinc corpore, terrenaeque labisillecebra retrahente, anima se (ut est) puram castam integram,

immaculatam, caelestem, immortalemque esse dicebat: se divinarum rerum participem, divina et caelesti natam origine: caducum nihil aut fluxum, nihil humanum, fragile aut imbecillum versare solitam, divino iussu corpori velut infirmo cuidam, et instru mento vili praepositam, ac vel impactam potius velinclusam: quo se, quo suam illam caelestem, divinarumque rerum participem naturam exerceat, corpore velut tristi quodam, duroque et immani ergastulo contineri: se vamesse, quae praesentia cognoscat, praeterita recordetur, futura provideat: se unam, quae (divina quoque favente gratia) puellam hactenus castam, puram, integram, immaculatamque seruarit, quae velut sequestra, ac internuntia, eam deo optimo maximo gratam, charamque reddiderit, sed quid inquit tecum ipsa laboro? quid non per alios potius causam meam ago? quasi vero aut hoc corrupto iam licet impuroque saeculo, nobis assertores, ac vindices desint? aut iampridem prisca illa synceraque hominum vita ac aetate defuerint? tibi iam in praesentia nonnullos afferam: ceteram tu posthac innumeram turbam, per re si libet colligas. Pherecydem itaque antiquum illum, et priscum, eiusque discipulum et auditorem Pythagoram, Socratem, Platonem, Zenonem, Aristotelem, longeque horum omnium natu maximum, et antiquissimum Trimegistum aegyptium: ex nostris quoque Varronem, Tullium, Tuberonem, Brutum, Seneeam, atque id genus thille (si libet) interroga, sciscitare: quam eorum quisque utriusque nostrum sortem, et conditionem exi stimet, quid quisque de utroque sentiat qui omnes si nullis adhuc sacris, nulloque divino cultu, nulla certa aut vera religione perspecta: intra illam adhuc tenebrosam mortalis huius corporis nubem, atque fuliginem clausi: tamen caducum, fragile ac moribundum, corpus, animam perpetuam, aeternam, ac immortalem esse cognoverint: si huius ornandae causa tot ubique labores, aerumnas, exilia, tot denique ipsius quoque vitae peri cula, atque discrimina adeunda putaverint, cum se nihil aut parum inde fructus post mor tem consecuturos crederent: ut qui nec verum deum (quem iam fere omnes praedicamus, et colimus) nec futuri adhuc, novique iterum resurgentis saeculi admiranda myste ria cognoverant. quanto id tibi obnixe magis elaborandum est: quae post innumeras divorum martyrum victorias ac palmas, post infinita immensque miracula, quibus vel quanlibet coeca mens et obtusa facile persuaderi possit. hoc quoque dei optimi maximi pietate, atque clementia consecuta es: ut corpus (tametsi communi omnium sorte caducum et fragile) tamen longe minus mortalibus hisce blandimentis obnoxium subtres, eoque longe minus, uni mihi negotium faceres, nec tantopere foeda hac sordium humanarum, ac velut putri vitiorum sentina corrumperes: cuius hoc denique immensa bonitate merueris: ut inter humanos, divinam pene vitam atque caelestem viveres: ut infantula adhuc et adolescentula, divinarum pene omnium rerum particeps ac socia fieres, et tamen vides in hac tanta et tam incredibili vitae puritate, ac innocentia, ut te adhuc labes, et humana corruptela solicitet: ut te adhuc felicissimae huius vitae sortis, ambiguam et ancipitem reddat: repugna itaque et obnitere quatum potes charissi ma filia: vide ne te fallax praecepsque mundi huiusac vitiorum tempestas eripiat: vide nefluctus, ne procellae, ne turbines auferant, in hac tanta vitae felicitate, tantaque et tam immensa divini muneris amplitudine, impunitati locus nullus relictus est, frustra divo rum opem implores: si temetipsam in vitiorum abrupta praecipitari siveris: nec te spur cissimi huius corporis foeda titillatio, palpansque et momentaneavoluptas moverit: quae si ut est turpis foedaque et pestilens recto mortalium iudicio putaretur: non sane posthac in eam toto hominum milia, velut in caecam voraginem, moribunda corruerent, verum haec quidem praetenta atque praetexta, molli quadam fluxaque dulcedine, mortife rum intus toxicum caelatum continet: quo suum ipsa tandem authorem velut sceleratum et noxium, iustissima vindex, et ultrix enecat. quotus enim quisque est: quem non tandem spurcae huius foedaeque et voluptariae vitae satietas capiat? quotus quisque quem non paulo mox gravis duraque nimis comes poenitentia sequatur? ne Diogenem quidem illum, quem ob huius turpitudinem vitae Cynicum appellatum accepimus: quia is omnia

voluptate metiri cousueverat? si reuivisceret: pristinae suae sententiae autorem posthac haud libenter futurum esse arbitror, vitamque simul et mores (nedum sententiam) mutaturum existimo. tametsi non desint, qui longe secus ac vixerit, scripsisse hominem putent: sicque inter se concursantes et varij, aliam hominis vitam, aliam fuisse sen tentiam autamant? timere enim nobis, ac formidare videntur, tetrae huius foedaeque opi nienis ac sectae impuritatem ac turpitudinem: scelusque et nephas existimant clarissimi, ac perspicacis ingenij hominem, immani sententiae eius, quam ipse defenderit, et cuius autor fuerit: infamia acturpitudine maculari? quae, quam honesta quam iusta quam sancta sit: tu te ipsa per te (sivis) coniecturam facito. cum huius quoque propugnatores ac defensores acerrimos, ab ea (veluta pestilenti labe) recedere aversos, atque refugere videas. sic pro se anima: corpus vero ut se quoque foro et causae parare conspicit: verita ne se, non quidem veritate rei (quam ipsa iam libens amplecti coeperat) sed falsis, sed commenticijs ac vanis argumentis inflecteret, aures obturans, velato capite dicereac perorare prohibuit, fixaque et velut immobilis, secum ipsa tacita reputans: quaecumque pro se anima dixerat, vehementer amplecti coepit: deoque imortali gratias sedulo et diligenter agens, pristinae vitae modum et institutum feruenter exercuit. ne minimo quidem temporis vel horae momentulo, ab opere divinoque ministerio quiescens.in quo licet duros et asperos admodum pellectores ac tentatores experta: firmisiima ta men inductaque iam, ac longo usu inveterata constantia superavit. Sic eductam, actamque puellae infantiam invenio, quae simul ac iam fieri grandiuscula coeperat: humanam hanc vitam, sine literis et bonarum artium cultu, mutilam et mancam existimans, ad disciplinas adiecit animum, in quo id unum memorabile traditur: quia sine ulla praeceptoris cura, aut ministerio, nativa tantum ingenij bonitate freta: per se ipsa literas apprime dedicerit. nequis posthac temporum et aetatis iniuriam causari liberius audeat, neu sibi quisquam alienam culpam, propriae desidiae atque secordiae praetendat. neque enim sic languida iam et effoeta, ac velut usu longissimo exhausta, aetas nostra putanda est: quin et ipsa quoque in dies aliquid vel cum ipsa vetustate comparandam effundat. Manlium enim olim: et longe post, Augustinum Aurelium: duos tantum (quos quidem me legisse meminerim) sine praeceptoris officio, literis claros admiratur antiquitas. verum quoque tertium huius nostrae puellae adici miraculum poterit, quam et ipsam nulla aliena opera, nullo cuiusquam adminiculo sic floruisse doctrina memorant: ut non kumanis tantum contenta literis, divinas quoque et sacras vehementer appeteret: in hisque praecipuam quandam operam et laborem insumeret. in quibus sic intra plusculos annos vehementer excelluit, ut publicum quoque concionandi munus, divino iussu impositum, magno communique omnium miraculo exercere consueverit. Sed iam hu ius miracula quaedam, dictaque ac facta compluscula, memoratu dignissima referam: quae (nisi fallor) neminem sanae mentis vel saepe quoque legisse poeniteat. Primum itaque puellae huius, immensae cuiusdam pietatis atque clementiae miraculum dicam: quam sic semper inter humanos, accurate, ac diligenter excoluit, ut nulla re magis, caducaxm hanc nostram, fragilemque naturam vincere, nulla re magis ad deum, optimum, maximum accedere videretur. sic enim pauperes omnes, mendicos, inopes, egenos, aegrotos, pere grinos, et hospites, simul et quotquot duro gravique fortunae ludibro conflictatos videbat: mirabili cura, studio, labore, ac diligentia recreabat. ut unum id tantum agere, id unum curare, ad idque ingenij simul et corporis vires omnes, et neruos intendere videretur. forte fortuna semel aegrotans, quendam sibi narrantem audivit: in propinqua vicinia, haud procul ab aedibus, viduam quandam pauperculam esse, cuius pauloante maritus fato concesserat: huic liberos complusculos, infantes omnes et imbecil los, nulliusque operae aut fructus, aut consilij, copiosam ac numerosam familiam domi relictam esse: quam non ipsa modo (quae vix sibi satis manibus diurnum ac tenuem victum suppeditare poterat) sed ne dives quisquam et opulentus aleret. tanta enim pauperras domi, tantaque omnium rerum penuria, ac egestas erat: ut saepe numero infantes

diutina fame ac inedia in materno sinu deficerent. neque enim reliquorum more, pane vicatim corrogato, vinere consueverat: neque id honeste satis, prohibente natalium sorte, poterat: malebatque domi vitam duram atque calamitosam vivere, quam inhonesta, et saepe impudenti corrogatione: familiam totam, simul et vita functi mariti maculare memoriam. ibi tum Catharina haud pristini, solitique officii immemor: grani quodam opem ferendi desiderio aestuans, cum se languidam et aegrotam domi, nec se iam satis cupiti voti compotem fore cognosceret: deum, optimum, maximum precari solicite coepit: se tantisper aegritudine ac morbo levari pateretur, dum laboranti ac iam deploratae familiae subvenisset. moxque membrorum officio recepto, pristinoque vi gore ac ulaitudine restituta: patefactis elanculum foribus, domo intempesta nocte di grediens: panem, vinum et oleum, atque id genus pluscula secum ad viduam attulit, sa tiataque tum parum, ac restaurata familia: reversa domum, ac ut prius erat aegrota lectum ingreditur. caelari enim magnopere cupiebat, siquid cuiquam unquam opis tulisset: soloque deo teste contenta, ac recte facti conscientia, facile vanum populi favorem contemnebat. sed neque tamen id latuit: verum quo ea id curiose magis caelarat, eo quoque paulo mox maiore populi fama ac rumore vulgari coeptum est. Paulo quoque post tem pore Catharina cum in sacro divi Dominici templo rem divinam audiret: ei mendicus quidam et pauper apparuit. eleemosynam flagitans: cui illa repente cruciculam quandam argenteam, quam oratorii libelli funicillis appenderat, dono dedit. eique posthac oranti, diei eius sequenti nocte: Christus adesse visus est, cruciculam ostentans, quam mendico donatam puella crediderat: sicque puellam alloquitur, filia charissima inquit, haec est crucicula quae abs te heri petenti mihi libere dono data est: hanc ego tibi seruabo diligenter, faciamque (simul ac vita defuncta eris) ne aut in ingratum, aut in imme morem benesicium collatum existimes. Plusculos quoque post dies, ineodem templo homo lacer et nudus orantem adiit: cum tamen illic feminaem quoque nonnullae aliae, dites ac opulentae circunfusae sederent: eam rogat, vestimenti aliquid largsatur, quo se nudum operiat, ac nimis duram frigoris asperitatem vitet: ibi tum Catharina stupens, ac verita, ne si palam dedisset: ostentationis id nimiae ac plenum gloriae videretur: succisam furtim indusii partem, pusilloque admodum fasciculo complicatam exhibuit. is tum quoque, linteolum (si quod haberer) puellam postulat: tuncque hunc puella domum redeuntem sequi se iubet: illicque paternam unam inventam interulam, aliaque nonnulla iacentia linteola donat. ibi tum quoque mendicus, nondum satis satiatus ac plenus, vestimentum quod paulo ante puella sibi donaverat, truncum et mutilum queri tur: darique sibi aliquid rogat, quo, ut reliquum corpus, sic brachia quoque ipsa contegeret. puella tametsi nihil haberet: tamen quia haec multo minus dando quam ille petendo sariari poterat: laeta fronte respondit, sperareque, ac se paululum praestolari hominem inbet. reversaque domum, discussis, disquisitisque locis omnibus, cum se nihil usque offerret: forte suspensum ancillae vestimentum aspexit, illincque decisas atque truncatas manicas, mendico donatura revertitur: ad quem simul ac venit, satis abunde ille inquit, ac nimis abs te mihi collatum est filia, maleque vereor, ne molestus apud te, et nimis impudens postulator advenerim: verum me ingens nimis, et urgens rerum necessitas cogit: socium inquit aeque nedum ac miserum habeo, quem si tu quoque (ut me) pusillo aliquo vestimento iuvare poteris: rem sane mihi gratissimam facies, nec meo me magis tibi quam illius beneficio obstrinxeris, ibi tum maesta puella, et in primis attonita, quia sibi iam nihil superesse videbat, quo illum a se mendicum, voti compotem mitteret: neque enim unicum illud suparum, quod sibi reliquum factum erat, satis honeste donare poterat: nec ancillae vestimentum audebat, quia et parentum iram timebat, et in re aliena minime sibi fructus satis aut gratiae collocatum iri putabat. suspensa itaque et apprime solicita, secum ipsa revoluere ac cogitare coepit: cum ecce mendicus interpellatam alloquitur, desine inquit solicita esse charissima filia: satis superque tua in nos fides cognita iam nobis, atque perspecta est: iam satis amplum, summi tui in nos amoris periculum

fecimus, nihil iam posthac molesti erimus: tu vero perge qua ire coepisti, et hoe tutum et sanctum institutum prosequere: sicque repente ex oculis locutus enanuit. postridie vero dormienti puellae, Christus in somnis apparens, vestem mendico datam ostendit: filia inquit charissima, tu mihi hanc vestem dedisti, qua nudum hoc ac pene frigore confectum corpus obtegerem: ego te quoque alio, nec minus digno donabo munere. sicque prolatam ex sinu vestem purpuream, Catharinae circundare videbatur. haec abs te inquit corporis simul et animi labores omnes, atque molestias auferer: nec te frigori ulli aut algori, nullique posthac mortalium periculo patietur obnoxiam. Somnium hocli cet adolescentulae videretur: rei tamen eventu posthac quidam comprobatum affirmant. sic enim semper inter humanos Catharinam affectam esse dum vixit, ut nullam unquam temporis cuiusquam iniuriam neque molestiam senserit, Alterum quoque huius miracu lum. Moris fuisse puellae memorant: ut panis, ciborumque omnium fragmenta, mensarumque reliquias, pauperum egestati subuentura colligerer (hoc enim pater indulserat) simul et ut vini quoque, quantum opus esse cognosceret, inter eos suo arbitrio partiretur: nullo scilicet omnium delectu, atque discrimine habito: ibi tum forte in cella vinaria, vini saporis scitissimi, suavissimique vasculum unum inerat, illaesum adhuc et integrum: quia ob raram, miramque hius excellentiam, nondum puellae pater attigerat: Catharina vero inde largiri pauperibus coepit. primum quidem furtim et clanculum, quia id a patte tam accurate seruatum esse conspiceret: mox vero etiam id palam ausa est: quod (ut saepe assolet) iam consuetudo et longus usus audaciam fecerat. simul ac vero id patri compertum factum est: nihil aegre ferens, sibi quoque ac toti familiae commune fieri voluit: facta puellae potestate inde sumendi quantum opus esse videret. graviter tum id aliquantum atque moleste puella tulisse visa est: quia in promiscuo familie usu, tantillum id vini, brevi consumptum iri putaverat. menstruo enim ad sum mum tempore, etiam pitissando consumptum oportuit: tam pusilla vais capacitas erat. verum tunc quidem Catharina, divinam beignitatem abunde secum experta est. communi enim omnium usu potuque, quadrimestre amplius tempus explcuit: novoque tunc ac recenti miraculo, prius illud adauctum est, nam cum iam prope vindemiarum rempus appeteret: vasa vinaria omnia pater fabro curanda locaveraet: is ubi faecem missurus, vasis caput alterum retexisset: sic et siccum, et aridum vas totum offen dit, ac si iam multos menses, nihil intus liquoris fusum esset. Per ea quoque tempora Senis, femina quaedam, lepra ac tetra quadam sanie consperfa, sicque conspectu ac visu foeda erat: ut saepe magnum omnium oculis terrorem incuteret: hanc Catharina vehementissime diligebat: miroque in eam amore, ac incredibili quodam studio ferebatur: hanc saepe numero interdiu, noctuque invisere, cum ea frequens et assidua versari, hancque humanissime consolari solebat: abundantissime in tanta rerum egestate atque penuria, victum cultumque suppeditans. in quo mira quoque puellae constantia spectari facillime poterat: quam nullae unquam neque propinquorum querelae, neque parentum minae, nulla neque foeditas morbi, neque mulierculae huius dura morum acerbitas, avocare ab instituto potuerit: quae sic iam diutini morbi, immensique doloris gravitate, vehementer increverat: ut vel optimo cuique, iam impotens nimium ac intolerabilis videretur. sicubi enim Catharina, vel minima quoque temporis occasione peccasset: siquid unquam aut tempestivius, aut sorte nonnihil solito tardius obtulisset: sic omni convitio, contumelia ac probro puellam femina insectabatur: ut non liberam aut ingenuam, sed vile, sed vernaculum, ac domi natum mancipium diceres. verum quo illa durius et aspe rius puellam incesseret: eo haec balndius semper, ac longe modestius agere consueve rat. facileque omnem illam indignitatem, ac morum contumaciam, nativa clementia, ac ingenita quadam facilitate vincebat. matrem solam in hac re, duram magis et gravem aduersatiam experta est: quae tantam adolescentulae pietatem ac mansuetudinem, vix satis aequo animo ferre unquam poterat: falsa scilicet, vanaque et inani gloriola tumeicentibus humanis animis, suis, filiaque natalibnus indignum existimans: vile adeo et

sordens ministerium attingere. quare puellam si se unquam parentem, si mollem et indul gentem educatricem putarit: siquid unquam in se se materni iuris esse voluerit, tali posthac officio abstinere iubet. Ibi tum Catharina quanto maximo potest verborum blandimento: stultum sed urgens matris consilium evertit, eamque, utcumque poterat, placatam ac facilem reddit: neque eo minus posthac iam instituto atque decreto officio fungitur. in quo dum dies ac noctes accurate magis incumberet, ecce superum voluntate tenerae ac candidulae puellae manus, foedo leprae contagio respersae sunt: contractaeque turpes quaedam ac putres maculae: quae cuique prorsus ineluibiles viderentur. gravi tum ira, et odio parentes ambo percelli coeperant: maximusque, et ingens maeror familiam notam invaserat: cum tamen adhuc puella semper officiosa persisteret, nec minus diligem ter ac studiose susceptam semel provinciam obiret. nullo enim neque parentum, neque domesticorum luctu, segnescere aut revocari ab opere poterat: spernique iam graviter contemnique Catharina, iamque communi omnium, ac famliari contubernio deplodi coeperat: cum ecce misella illa ac infelix muliercula, humana vita defungitur: ibi tum pia puella, sublatam officii praestandi occasionem aegreferens, elatum funus, lacrimis ac fletu prosequitur: nec se mortuae minus quam vivae olim solebat officiosam, atque benevo lam exhibet. sepultoque iam ac propriis puellae manibus tumulato cadavere, Catharina domum reversa, velut iam satis expleto officio, aquam manus lotura postulat: abluta paulisper, sic pristinum decus illico, manus membraque omnia recipiunt: ut magnum et ingens omnibus miraculum esset, tantam, et tam putrem saniem, tam parua opera sabolitam: quam perpetim illic mansuram esse putaverant. clarumque starim tota urbe et in primis frequens rei huius miraculum factum est. brat ea quoque tempestate femina Senis, nomine Palmerina Catharinae collega, ac in religione consors, verum infenso adeo hostilique in eam et inimico animo, ut solo quoque puellae nomine audito, graviter admodum offendi consueverit. id ubi Catharina iam crebro satis sermoneac fama deferri ad se videt, graveque iam et ingens feminae in se odium aperto satis perieulo noscit, nihilo facta deterior: Palmerinam ubilibet occurrentem et obuiam beuevole et amice salutat: ac sicubi forsan occasio dederat, mira quadam sermonis et orationis suavitate conventam alloquitur. cum ea versari, hanc deducere et asiectari: ac si quibus in rebus opus esset, curam, operam, studium, laborem, ac diligentiam: libere et abunde polliceri consueverat, verum pertinax ac malevola femina piam puellae sedulitatem, in partem deteriorem vertere, simplexque eius ac benignum officium: graviter et moleste ferre, Catharinamque licet insontem et innoxiam, nec de se tale unquam meritam: convitiis ac maledictis incessere, contigit autem interim, haud ita multo post, Palmerinam gravi quodam et ancipiti morbo correptam, opprimi: huius tum salus, Catharinae, curae maxime fuit: hanc frequens invisere, hortari, consolari, huic frequenter adesse, atque apud eam libens vilissimum quodque ministerium obire, nec ta men illi quicquam adhuc de peruicacia diminui poterat: maioreque in dies odio ac malevolentia, velut gravi quodam incendio aestuans, ardescere videbatur: sicque in puellam aspera et acerba erat, ut semel furiata de cubiculo ministrantem repelli iusserit ingraves cente autem in dies morbo, sensim iam vires deficere, totumque iam simul membrorum ac corporis robur extingui coeperat: parumque aberat, quin iam apud omnes deplorata mulierculae salus esset. ibi tum Catharina, praesentis periculi, metu ac formidine, anxia: Deum, optimum, maximum precari solicite coepit: iamiam morituram Palmetinam iuvaret, nec miseram infelicis mulierculae animam periclitari pateretur. Precanti autem atque id genus vota puellae facienti, vocem auditam memorant: noli iam posthac molesta esse silia cha rissima, idque precari desine quod a nobis praestari indignum est: supplicium ingens haud veniam meretur, haec tam insignis feminae per tinaciras. cui Catharina: non abeo inquit mitissime pater, nec me hinc prius moveo, quam duram tuam istam et asperam sententiam flexeristac ni mihi quoque saluam, futuram mulieris huius animam pollicitus fueris. sicque triduo continenter orans, non nisi voti compos abscessit. prima enim deinde luce sic

ei responsum est: precari finem faceret, fore quod tantopere, et tam importune poposcerat: idque rei huius signum futurum, simul ac domum rediisset inventuram iam plane mollitam ac mitigatam feminae pertinaciam. quod sane, rei posthac eventu facile comprobatum est. Paulopost einim redeunti Catharinae domum: Palmerina suis ipsa subnixa viribus, prona, supplexque facta, vehementer illachrymans precari ve niam coepit, indignumque et iniustum odium palam testata: se miseram, se ream, se noxiam et sontem clamitans, grabatulum rursus ingreditur: ubi paulo mox pristina vimor bi premente et urgente iam gravius, felicem efflavit animam. Alterum quoque huius non multum absimile miraculum memorant. Andream quandam Senis fuisse, fami nam procacem atque maledicam: huic pectus totum, immani quodam et tetro ulcere com putruerat: foedamque intus et mire putentem vomicam induxerat. cuius immanem illum foetorem ac immodicum: nullus pati satis, aut ferre poterat: nec facile ad eam, nisi binis utrinque naribus obturatis, cuiquam accessus erat. Catharina vero simul ac huius calamitatis certior fieri coepta est: inventis aegrotae aniculae aedibus, blando comique (ut reliquas) sermone conventam alloquitur, propiusque quam quisquam adhuc assi det, consolatur, sperareque et bono animo esse iubet: fasciolas omneis, ac purulenta lin teola soluit, specillo vulnus explorat, saniem exprimit, aqua posthac repente abluit, medicamina parat, admovet, denuo restringit, demumque seipsam medicam, ac sedulam curatricem praebet. mirantibus qui aderant tam propinquum pati posse foetorem: quem ipsi ne a cubiculi quidem foribus ac limine, satis sufferre poterant. quare pium puellae officium, ab illo tam turpi et foedo opere, saepe revocare conati sunt: veriti ne quid, tetrum illud et immane virus, puellae periculi faceret. verum apud eam semper pietas longe magis, quam suorum preces, aut cuiusquam querela valuit. nullo enim unquamneque putore, neque periculi metu, loco moveri poterat: quin ut omnis revocandi occasio pror sus succisa videretur: palam misellae feminae pollicetur, non se prius deserturam, quam salutem et valitudinem pristinam recepisset. id communem humanae naturae hostem et aduersarium moliri, puella facile cognoverat: cui quicquid in hac mortalium vitare cte, sancteque geritur, grave id in primis, ac permolestum esse soler. quare quod priore illa via assequi non poterat, ut ab officio piam puellam averteret, id sibi alia tentandum putavit, stimulare enim aegrotam feminam coepit: mirumque et immodicumei animi feruorem immittere, eoque proteruitatis et impatientiae deducere: ut non modo alios, sed ne iam semetipsam satis sufferre posset: importuneque omnes et intemperanter, aduentantes exciperet. verum ea quidem Catharinae impendio granior atque molestior erat: quae quod apud eam officii causa frequentior aderat, miram feminae morositatem, ac saepe contumeliam perpeti cogebatur: neque tamen pristinae curae et officii sedulitatem remittebat. semel autem cum haec apud eam nescio quid accuratius ageret, sic aduersarii stimulis agitata, vehementer excanduit: ut et piam puellam, et sacras aliquot virgines, quae secum illic haud ita procul aderant: incoestas, ac impudicas, ore sacrilego dixerit. qua immani iniuria et insigni convitio, virgines omnes graviter offendi visae sunt, longeque omnium maxime, Catharinae mater: quam sic iam graviter puellae iniuria commoverat, ut et ipsa aegre admodum a vindicta cohiberi potuerit. longe id minus acerbe Catharina tulisse visa est: quam tametsi praecipne contumelia contingeret, tamen neque perculsi, neque commoti animi signum ullum exhibuit. tamen quia non erat nescia quam et lubrica saepe, et facile cuivis periculo obnoxia, pudicitiae fama esse consueverit: verita ne falsa illa et mendax feminae contumelia, serperet vul go, atque manaret latius, semota aululum atque seposita, lacrimis fusis precari deum coepit, eiusque fidem et opem implorat: ne se, ne sacrum totum ordinem et religionem, foedo et intemperanti feminae convitio periclitari sineret: eum solum conscium ac testem, cum suae tum sacrorum puritatis ac innocentiae, proinde eum rogat ne turpi et scelerato, perfidi hostis mendacio ruere, ac labefieri sibi dicatam pudicitiam sineret: ne fraudulentum et malevolum hostem, tam impune bacchari ac insultare pateretur,

sic oranti virgunculae deum, optimum, maximum: visum esse commemorant singulis manibus, singulas coronas habentem: dextra, senticosam ac spineam: sinistra vero, fulgidam, prorsusque gemmatam et auream: ab eo invitatam adole scentulam, datamque optionem utram mallet accipiendi. aurea quidem illa: facilem, iucundum, laetum et hilarem, sed caducum, sed brevem, et lapsabundum humanae vitae cursum promittit: altera vero spinea: aduersa et improspera, omnia ingrata, iniucunda, aerumnosa, calamitosa, cunctaque periculis et anxietatibus plena: verum post obitum, immensum quoddam et ingens gaudium, perpetuam, aeternamque voluptatem atque laetitiam designari dicebat. Ibi tum felix adolescentula: spreta, contemptaque aurea: senticosam ac spineam optans: eam tenello, nudoque capiti, binis utrinque manibus vehementer implexit. sicque promissa puellae de inimico victoria, Christus evanuit. Magno inde posthac dolore capitis, plusculos annos Catharina laborare solebat: punctimque tam tum (velut clavorum fixuris) torquebatur: nec quisquam erat, qui non ex spinea illa corona contractam aegritudinem crederet. soluto itaque voto, iamque orandi fine facto, puella in cubiculum rediens, ubi matrem simul et sorores una reliquerat, ad intermissum paulisper officium vertitur. quod aegre ferens mater: iniuriae adhuc et contumeliae ple na, necdum satis facti convitii immemor. Pium puellae propositum conatur avertere. quid tu inquit, quo vadis? quo properas? adhuc ne sceleratam atque nefariam, adhuc impiam, et ingratam aniculam curas? sic ne tuae tuorumque iniuriae immemor facta es? fa teberis ergo sic tacita et verum esse crimen agnosces? prima ne ergo in tuam familiam impudicitiae calumniam transferes? desine itaque si te huius iniecti criminis nesciam, desine si me saluam, et vivam cupis, ad quam subridens Catharina: parce, inquit, charissima mater, nec tu ipsa, quam sit, graviorem iniuriam facito, siquidem iniuriam, si con tumeliam putas, quod ab hac misera et inselici muliercula, summo dolore, cruciatu, tormento, humanae vitae hostis expresserit nec tuam nostramque pudicitiam laesam, aut offensam existima non enim aliena commendatione, sed opere, sed conscientia, sed mo rum honestate: vitae sanctitas quaeritur, esto ingratam (ut libet) immemorem, sceleratamque et maledicam in nos aniculam facito: minime tamen ita repente nobis ultio ac vindicta quaerenda est: haud ita cuiquam in sua causa temere iudicare conceditur: id longe maiori subsellio, ac tribunali relictum est, quid nos posthac miseros mortales spe rare oporteat, si ut quisque peccarit, continuo poenam ac supplicium expectet? quid si ut quisque veneficus, homicida, sacrilegus, si ut divinae maiestatis reus fuerit, continuo deus maximus ulcisci ac vindicare paret? male iampridem nobiscum actum esset piissima mater, si tam se ille in nos durum et asperum vindicem praebuisset, quam tu te in hanc aniculam hac levi causa facis proinde si me amas, si charam habes, illius exemplo po tius iram et animum cohibe, impetum frena, huiusque infelicissimae, vitae miserere. quae sirelinquitur, si tuo iussu deseritur, brevi morituram agnoscis. consultius itaque facies, si te non immanem homicidam esse volueris. crimen hoc autem nunquam effugies, si (quae per te seruari poterat) tuo iussu destituta perierit. pari enim pene causa et conditione laborant: qui aut mortem aut mortis causam dederint. nec est quod te tantopere seniculae huius mulierculae verbis commoveri sinas, quam nec ipsam apud se esse, nec mentis satis compotem vides subito enim et inconsulto calore locutam aspicis: quod (ut saepe numero vides) vi morbi nimia urgente, velut furiata bacchari cogitur, simul ac autem paululum morbo levari coeperit: futurum spero ut suum ipsa crimen agnoscat, palamque et ultro mentitam esse fateatur. His verbis conventam matrem, pacatam a se dimittit: ipsa vero, velut modico interuallo, longe facta recentior: ad pristinum opus et laborem accingitur, iacentemque ac pene seminecem aniculam adiit, hanc con solatur, hanc curat, demumque omni opera studio ac labore, quibusque rebus maximis, minimisque satisfacit. ubi hanc vetula tantopere solicitam videt, quam prorsus a se alienam factam putaverat; illatae calumniae, factique convicii non immemor: illachrymari gravissime coepit, matremque simul et sacras virgines vocari ad se iubet: quas una omnes

infamia, una flamma, et velut pari incendio afflaverat, se miseram, se infelicem clamitans: falso calumniatam asserit, capillos, ora, genasque discerpens, veniam supplex et prona postulat: se quae dixerit, non sano iudicio rectaque volum tate ac libera, sed aduersario stimulante compulsam dicere, proinde veniam mereri: quam si non impetret, rei huius poenitentia magis, quam vi ulla morbi, brevi morituram asseruit: Catharinam non modo pudicam et castam, sed divinum quoddam in terris numen esse dicebat: nec temere loqui, scire se certo quae diceret, quae diceret, quia ea claro satis ac manifesto periculo noverat. huius enim accessu, miro quodam et repentino fulgore succendi et illustrari cubi culum contraque discessu, obscurari confestim et obfuscari solitum. tunc clarescere in dies magis et innotescere puellae sanctitas coepit: novumque prioribus nec minus insigne miraculum additur, nam cum vanos esse conatus, cassosque et irritos labores inimicus aduerteret, nec prospere satis priore via sibi succe ssisse videret, qua vehementer puellam oppugnarat: alia sibi tentandum existimat. semel enim assidente puella feminae, curauteque de more vulnus et ulcera: tantus illinc et tam ingens vapori commixtus foetor erupit, ut puellae nares atque os totum oppleverit, vique nimia marcentis humoris ac putridi, caligare oculos fecerit: tantumque inde delicato puellae stomacho fastidium ac nauseam moverit, ut praecluso intus ac strangulato spiritu, vix se satis aliquot horas refocillare potuerit, iamque nonnichil horrere ulcus ac fastidire susceptam curam coeperat: parumque abfuit, quin eam a piissimo opere, cautum et im pium perfidi hostis stratagema depulerit: verum paulomox iam ad sereversa, simul ac secum ipsa revoluere, ac cogitare diligentius coepit: subita acrepentina poenitentia vellicante animum, sic vehementer obduruit, ut expresso tersoque ulcere, collectam calliculo saniem, pusque illud totum emanans, intrepida et constans hauserit, cuius pau lo ante virus tantum et odorem horruerat. stupentibus qui aderant, reique novitatem ac indignitatem mirantibus, Raimundus puellae praeceptor, cuius supra saepe mentionem fecimus, puellam interrogat: quid, aut unde virium tantum et animi sumpserit, ut foe dam illam, putremque et purulentam saniem tam intrepide, haurire ac sorbere potuerit? ad quem puella: nihil est, inquit, quia mirere pater, ego enim neque dulciorem potum unquam neque suaviorem bibisse me memini: longeque id mihi (quod tu pus et saniem nuncupas) nectare omni et mulso sapidius visum est. iucunda ea res; grataque in primis deo maximo facta est. quem tum quoque sic puellam allocutum memorant gratulor, inquit, charissima filia, mihique ipse vehementissime gaudeo: id te ausam esse mea causa, in quo nonceteros modo sed te ipsam quoque ac tuam naturam viceris. quis enim in te unquam id audaciae, constantiae ac fortitudinis sperandum esse duceret? ut superatis victisque delitiis, fractaque et obtrita huius imbecillae vestrae naturae molliciae: id tam constanter auderes, quod humana mens horret, ac prorsus refugit: quare ipse quoque tibi novum quoddam et inauditum potionis genus elargiar, quo tu quoque posthac humanam istam ve stram fragilemque et imbecillem mortalium sortem et conditionem superes. sicque prehensam adolenscentulam, patenti ac sanguinolento lateri admotam memorant: posthacque semper sic affectam fuisse dum vixit, ut omnem cibum, potumque respuerit: quo haec misera mortalium vita, semper avidissime fruitur. Probata iam satis abunde, diuque ac multum agitata Catharina periculis, caduca haec atque mortalia omnia contemnere, divina autem atque caelestia contemplari in dies magis, ac secum ipsa revoluere vehe mentius coepit: humanoque tantum atque mortali vestimento tecta, divino iam ac immortali spiritu vivere videbatur. ineam curam intentam ac incumbentem, semel deum optimum maximum sic allocutum memorant. posteaquam, inquit, summa, tua ista facilitate, humanitate, mansuetudine, pietate, clementia, summaque morum, vitaeque puritate ac innocentia, ida nobis es consecuta, ut inter humanos non tam humanam quam iam caelestem ac pene divinnam vitam viveres: hoc nobis libet, ut te posthac oblita feminam, hominum quoque gregibus et conventiculis in feras: illicque nulla cuiusquam ratione habita, contactum iam multis erroribus infectumque, et lapsabundum genus humanum

erigas, vitia castiges, sceleratasque et flagitiosas hominum mentes ab errore cohibeas, humanas hasce voluptates et illecebras frenes, haec pestifera atque mortalia blandimenta, et illicia restinguas, ac suae quenque sortis et conditionis admoneas: nec te vani isti susutri, populive rumores, non te vulgo temere iactae voculae terreant. scio enim complusculos, invidos et aemulos fore, qui tuam vitam, qui morum sanctitatem ac innocentiam damnent. verum tu constans semper, ac imperterrita, susceptum semel officium tuere: piumque tuum istud et sanctum vitae institutum ne desere: sic enim facile, vanam ac remerariam populi calumniam viceris. nobisque abunde gratificata, maximum ipsa quoque ac immortalem vitae fructum facies. his verbis attonita ac stupefacta adolescentula: tale dedisse responsum dicitur. tu mihi pater, tu mihi deus ac dominus, ego vero ancilla sum atque pedissequa, vileque et abiectum mancipium tuum: proin tu quod lubet impera, ego quanta maxima cura potero id enitar, id laborabo, ne qua in re unquam defugisse aut detractasse imperium videar. facta itaque in dies longe alacrior ac promptior: quo ne momento ullo temporis, a re divina vacaret, simul et ne locus ullus unquam terrenae labis contagio daretur: sacrosanctum eucharistiae sacramentum sumere quotidie instituit. nec aliud posthac in vita cibi genus admisisse commemorant, quo genere vitaecum pene omnes in sui admirationem verteret, gravissimam quoque calumniam, ac malevolorum invidiam subiit: quae sic ubique iam incensa flagrare coeperat, sic longe manarat, ut unum quoque praeceptorem Raimundum, hominem sibi fidissimum, eius invidiae virus afflaverit: qui et ipse quoque nonnihil adhuc puellae vitam suspectam habens: haud facile satis induci poterat, ut quamlibet ampla, magnaquevirtute puella praedita, tam durum et tam asperum vitae modum induceret: satisque time bat, ne fraudulentum aliquod intus cacodaemonis straragema lateret: quare tum graviter ac permoleste puella tulisse visa est, cum eum quem suae vitae (magis quam seipsam) conscium esse cognoverat, quemque iam semper a puero, vitae morumque educatorem habuerat: dubium adhuc, et suae sortis incertum esse cognosceret. verum seipsam turata virtus (quae vix unquam latere diu potest) in promptum et apertum extulit: innumeris enim posthac, infinitisque miraculis, deus optimus, maximus, puellae virtutem cognitam cuique, ac manifestam voluit. semel enim Raimundus puellae praeceptor, ea domi aegrota relicta, divi Dominici templum sacrificaturus accesserat: ubi cum rem divinam faceret, hostia repente sua sponte trifariam scissa: maximam homini admi rationem, simul et ingentem molestiam attulit. nam cum attonitus, diligenter ubique fragmenta, partesque disquireret: duabus aegre compertis, tertia loci nusquam inventa est. quare maximopere veritus ne populi motum faceret: ea parte investigari desita, rem divinam explevit. posthacque tristis, maestusque deambulans, forte Catharinam aspexit, quae et ipsa aegrota licet et languida, tamen in templum venerat: huic rem totam (uti gesta est) explicat, vultuque toto et lacrimis, maerorem ac tristiriam ostendit: ubi tum Catharina subridens, ne te macera inquit, pater, ne te crucia, maestusque iam posthac ac tristis esse desine. partem enim quam quaeris quamque amissam existimas, ego ipsa recepi: Christus enim optimus maximus eam mihi nuper oranti obtulit. Alterum quoque hius miraculum. divi Agapiti festo ac natali die: cum sacrosan ctum eucharistiae sacramentum Catharina sumptura, consuetam in ea re ac solitam precandi formulam diceret: Domine non sum digna ut intres in corpus meum: clata atque patenti, sed incerta voce responsum asserunt. at ego sum dignus, in cuius tectum subeas. quo miraculo territi qui circumaderant: puellam attoniti ac mirabundi intuebantur. ipsa vero sic immensa id genus cibi suavitate ac dulcedine affecta est, ut velut mente ac sensibus capta, raptaque et extra se posita, aliquot tempus velut exangue, et pendulum in arte corpus reliquerit: paulo mox vero corpore subsidente, mirum quendam de divinis ac caelestibus rebus sermonem inchoat: quem eo verborum ornatu, eo lepore, ea sententiarum frequentia; ac gravitate exevitur: ut turba omnis et populi concio (quae eircum aderat) vix prae gaudio, fletu satis ac lacrimis temperare potuerit mira quoque

id genus compluscula memorantur, quae partim ipsa videre, partim audire consueverit: ut in infantulum muratam hostiam, sacerdotem ipsum, rem divinam agentem quodam velut flammeo limbo circumagi, atque altaria tota, repentino quodam incendio ardescere: mirisque nonnunquam tibiarum, ac vocum modulationibus, concinentium puellarum choros assistere: quae nobis ut non operose nimis ac pertinaciter astruenda, sic neque refutanda quoque. verum ut a nobis inventa sunt, sic memoriae prodenda duximus. Neque minus id unum nobis admiratione dignum videri solet: quod semel oranti puellae accidisse commemorant, precari enim coeperat, signum aliquod dari quo de Raimundi praeceptoris salute certior fieri posset: tuncque vocatam ac postulatam puellam, ut manum intenderet: qua porrecta, perinde graviter indoluit ac si clavis transsi xa manus esset: gravique tum illo, veroque doloris urgente sensu, clamare puella ac vociferari coacta est. plagamque posthac et vulnus (tametsi videri non posset) semper tamen in posterum sensisse dicitur. Plusculos quoque post dies Pisis in aede lustinae, cum de more rem divinam audiret, mira quadam et incredibili cupiditate succensa est: se quoque supplicii ac cruciatus participem fieri: quem deus optimus, maximus, humani generis causa, olim in cruce pertulerat, quare cum id tota mente et animo peteret: ecce Christum miro quodam fulgore conspicuum, vulnera ac plagas ostendentem aspexit. tuncque puella spectante populo: taciti secum cupitique voti, atque mysterii conscia: suppliciter precari deum coepit, ne sibi aperta ac populo toti patentia, stigmata immitteret: sicque repente commutato colore, sanguinolentisque radiis in lucidos versis, pungi graviter ac fodicari coepta est: nimioque et intolerabili superante dolore, exanimae similis prostrata iacuit. Paulopost quoque Catharina, nimia quadam di umarum rerum cogitatione, velut rapta et extra se posita, cum corpus in terram velut moribundum corrueret, plusculas horas tanquam exangue et prorsus exanime iacuit. quo rumore commota, perculsaque civitas, tumultari magnopere coepit: ma gnusque statim et ingens populi concursus factus est: confluentibus undique turbis, miroque studio et ardore Catharinae domum petentibus. inter hos quoque Raimundus Catharinae praeceptor cum aliquot sui ordinis viris, ad quos iam funerum cura dela ta fuerat: maestos filiae obitu, et squallidos parentes consolari magnopere coepit. ibi tum quidam parentum misericordia, simul et incredibili quodam puellae desyderio commotus, flere nimis intemperanter et lacrimari coeperat, nimioque singultu stram gulato intus, ac suffocato spiritu, sic graviter et immodice praecordia laeserat, ut pa rum is quoque abesse a periculo videretur: commonitus tamen a circunstantibus, quos novi periculi metus in se commoverat, apprehensam puellae manum in collum imposuit: moxque reciprocante spiritu, gravi illo vitae disorimine, solutus ac liber factus est. Parata iam satis et abunde disposita exequiarum ac funerum pompa: nee eim multa, in tanta modestia ac rerum renuitate desyderari poterant, cum unusquisque certatim pro se defunctae vitam laudibus ferret: ecce repente velut gravisom no experrecta Catharina surrexit, gravique et ingenti, qui aderant admiratione simul et terrore perculsi sunt. Haud ita multo post, Catharinae pater Iacobus, gravi morbo correptus laborare vehementissime coeperat: lamque apud omnes desperata salus ho minis erat, ibi tum Catharina, aeternae magis atque perpetuae, quam temporariae huius fluxaeque et incertae vitae solicita: precari deum coepit, moribundi parentis salum animam faceret, eamque immani illo inferorum tormento, ac cruciatu solutam ac liberam, recta via caelos ascendere pateretur. quod tametsi indignum, nec divinae satis iusticiae consentaneum ac congruum videretur: ut hisce terrenis humanisque sordibus infecta atque polluta anima, impiata adhuc et impurgata, protinus ad caelos evolet: tamen piissimis Catha rinae voris ac precibus, parenti(quod petebat) indultum est: ea lege tamen conditioneque imposita, ut quancumque defuncti parentis anima apud manes poenam passura fuerat, hanc Catharina vivens ferre, patique cogeretur, haud invita latam conditionem accipiens, illico domum reversa est: illicque patrem iam efflantem et agentem animam reperit:

quo iam defuncto, gravis ubique maeror familiam totam invaferat, matremque praeser tim, quae (ut erat implacabili animo) vix satis mariti fatum et obitum modeste ferre poterat. Ibi tum Catharina maeroris nihil tristitiaeque vultu praeferens, cum propinquos ceteros, tum matrem in primis, maxime consternatam ac maestam consolari coepit. Indeque ipsa semper in posterum, gravi ac permolesto coxeudicius morbo laborans, sanari nunquam po tuit. Hud procul a Senis, Andreas quidam cognomento Bellantius, homo dives et opulentus erat, maiorum familia clara fatis et nobili genitus, sed vita: scelerum ac flagitiorum plena, infamatissimus. is iam diutino morbo graviter aegrotans, morti propinquuserat, neque ullam salut is et animae curam, nullam prorsus rationem habuerat, passimque omnibus non corporis magis quam animae salus deplorari iam coeperat: tantum enim aberat, ne se ipse curaret, ne preces, ne vota faceret, ut siquos forte nonnumquam salutiferum aliquid admonentes vidisset, convitiis ac contumeliis onustos turpiter a se depelleret. accersitus itaque et aduocatus sacerdos, eum saepe frustra commovit: flagitiorum ac scelerum veniam suppliciter peteret. qui dum cassum vanumque et irritum laborem esse conspiceret, Catharinam (eius celebri fama commotus) adiit, eam rogat votis ac precibus: obstinatam ac pertinacem moribundi hominis mentem flecteret: ne perire animam vellet, quam facile seruare poterat. his precibus victa facile Catharina, se quod petebat libens facturam pollicetur. quae tametsi hominem eum cuius causa rogata fuerat, neque cognitum unquam, neque notum habuerit: tamen nihilo segnius suscepto semel officio fun gebatur. multisque cum diurnis, tum nocturnis vigiliis ac orationibus, multisque votis ac precibus orare deum coepit, ne miseram, illam et infelicem iamiam morituri hominis animam perditum iri vellet: ut actae iam atque perfunctae hominis vitae parceret, ne opprobria, ne iniurias, ne convitia, ne contumelias meminisse vellet: cui sic quoque tum responsum factum accepimus: Inofficiose eam agere, quae sic vitii virtutisque discrimine atque delectu posito, nulla nec rerum, nec hominum ratione satis habita: sic unam omnium sortem ac conditionem faceret, sic omnium causa promiscue, vota, preces, suppliciaque funderet: nescire eam satis cuius causa precetur, nec impurissimi ho minis sceleratissimam ac flagitiosissimam vitam cognitam satis ac perspectam habere: latere eam quoque huius infanda facinora, furta, rapinas, incendia, homicidia, raptus incoestus, sacrilegia: latere eam quoque spurcissimam, omnique flagitiorum genere inquinatissimam vitam: cuius immensus quidam foetor et immodicus, non terram solum ac homines, sed iam sidera, iam caelos, iam ad deum ipsum immortalem peruaferit: Proinde facturam esse consultius, si iam ab incoepto desisteret, si iam orandi fidem atque precandi faceret, ac si iam tandem aliquando, vilissimi huius hominis causa mo lesta esse desineret. frustra eam precari posthac: animam simul, corpusque periturum, perpetuoque ac iugi, saevoque arsurum incendio, nec ullum unquam poenarum finem h abiturum. nisi non eum id forte maereri existimas, inquit: qui ut cetera condonentur, tabulam unam eburneam, publicum monumentum, in quo mea matrisque meaeimago picta erat, contemprim adeo ac petulanter incenderit. Ad quem Catharina: sipeccata, si crimina, si miserae huius mortalitatis vitia ac errata omnia vindicare volueris mitissi me pater, quotusquisque erit qui se saluum fore sperare audeat? quotusquisque qui non se potius brevi periturum existimet? tu vero ita ne miserae huius mortalium sortis, fieri particeps voluisti? ita ne largo et exundanti sanguine, ruiturum ac iam pene collapsum genus humanum redimere? ut sic crudeliter posthac de unoquoque supplicium sumeres? haeccine pietas? haec immensa clementia? haec tormentis et foeda morte parata gloria, quam ge mortalibus nobis velut haereditariam iam olim daturum es pollicitus? nihil est autem quod nobis iusticiam, at vel summum potius iuris rigorem afferas: neque enim de iusticia certatura tecum huc veni, sed ut tu tua summa pietate, clementia, bonitate, fratrem unum mihi charissimum, periclitantem liberes: ut ab immani illo, iugique inferorum tormento, ac incendio solutum facias. nulla enim cuiusquam est tanta criminis indignitas, nulla tanta scelerum impietas, quam non tu facile summa pietate ac mansuetudine superes.

nec me adh uc oblitam existimes, eius quod pauloante mihi pollicitus fueris: fore ut in me multorum hominum salus, posita ac constituta esset: simul et ut meo ductu, meo interuentu, mortalium animae multis saepe culpis obnoxiae: poenas atque supplicia vitarent. quare non abeo piissime pater, non me hinc prius moveo, quam tu me voti compo tem feceris. nihil est quod mecum queraris, nihil quia me importunam expostules: fidem abs te requiro, quam mihi nuper dederis. non intempestus videri debet, qui cum maxime opus est, debitorem appellat. Hac vehementi supplicatione, quam a noctis crepusculo, in auroram fere protraxerat, Catharina quod petebat obtinuit. vixque finem orandi fecerat: cum ecce Bellantius ille quem diximus, obortis repente lacrimis, graviter semetipsum incusans, suppliciter rogare veniam coepit: atque ad se confestim sacerdotem vocari iubet, illi sua crimina, illi sua scelera, quae hactenus semper occulta tenuerat, libere et palam aperit: seque ac suam salutem, lacrimis et fletu commendat, graveque et ingens quoddam periculum narrat, cui pauloante pene expositus fuerit: inusitatae magnitudinis visum a se draconem, immen sis apertis faucibus, qui se vorare et absorbere cuperet: id quod omnino futurum videbatur, ni piae puellae cuiusdam interuentu fretus, grave ac praesens vitae periculum devitasset. haec enim rugiens ac furibundum animal invitum loco caedere coegerat, seque ulnis exceptum, candidoque palliolo tectum, atque sublatum extulerat. In eadem urbe semel captinos duos, criminum suspitione praetor coniecit in carcerem: qui cum agnoscere crimina recusarent, vafraque et longo usu versuta mente, praetorem simul, quaestoresque deciperent: vario tandem tormenti genere adhibito, veritas extorta est: lataque sententia ut curribus ad supplicium tractos, carnifices ignitis forpiculis, corpore membrisque discerperent. quo intolerabili cruciatu vexati: cum saepe nefariis ac sacrilegis vocibus, deum immortalem, supero sque lacesserent: Indigni tate, ac novitate rei Catharina commota, quae tum forte haud procul ab eo loco aberat quo sontium vehicula trahebantur: de fenestra despectans, immensam daemonum, ve lut aethiopum turbam, miseris circumiectam ac circumfusam aspicit. partimque tristi illo ac miserando spectaculo, partim vero praesenti animarum discrimine, atque periculo territa: subito ad preces, votaque conversa est. moxque depulsis furialibus diris: miseri sontes pristina ac sana mente recepta, sese nefrarios, se facinorosos ac sceleratos, iamque tam turpiter actae vitae pertesos, palam professi sunt: se cruciatus, se tormenta maiora meritos, quae si amplius quoque adaucta fuerint: minime se moleste laturos, fusisque illic sparsisque ubertim lacrimis, populi fidem implorare coeperunt: ut pro se quisque, suam salutem deo immortali commendatam faceret. Ibi tum populus miro quodam gaudio, ac insolita laetitia gestiens, fundere preces, vota facere, ac passim collachrymari coepit: quia eos integrae ac sanae mentis videret, quos pauloante pertinaces ac pene desperatos esse cognoverat: gravique tum ductus admiratione, vehementer stupere coeperat, undenam tanta et tam inopina mentium commutatio facta esset. caelatum id plusculos dies, verum paulomox, Catharinae votis ac precibus factum esse cognoscitur: quae ne in exteros tantum et alienos officiosa, in suos ingrata videretur: sequenti exemplo praestitit. etenim haud ita multo post, matrem suam nomine Lappam, cuius saepe supra mentionem fecimus: iam diutino et inveterato morbo confectam ac pene mor tuam, ab inferis reuocavit: sicque eius vitam, longaevam protulit: ut nonagenaria ac iam decrepita moriens, sese filiae beneficio tandiu vixisse testata fuerit. Id genus multa ac innumera miracula memorantur, quae nos consulto pretereunda duximus: ne eadem de re, liber in immensum excresceret: pugnas aliquot tantum ac praelia disseram, quae cum humani generis hoste, pia virgo conseruit. Senis in vetere divi Ioannis baptistae coenobio pu ella quaedam octennis, miti facilique ingenio, miraque et rara morum indole praedita erat: In eam impiissimus humanigeneris hostis irruperat, eamque sic torquere graviter ac vexare solebat: ut puellae cura ac custodia, reliquas omnes virgines sacras, gravi labore ac molestia opprimeret: quare communi consensu mittendam alio puellam et ablegandam existimant. sicque aduocato parente, illam eius curae committunt: mirabile dictu, neque grammaticam,

neque literasvllas unquam puella didicerat: sicque tamen facile, sic prompte et expedite sermone latino loquebatur, ut facile quosque sui admiratione traheret, pluscula quoque nonnunquam recondita ac inaudita referebat: ac de qua quisque re poposcisset: promptum ac facile, et velut ex manu responsum dabat. ibi tum pater anxius curis atque solicitus, cum ea peste mundari puellam cuperet, atque ea causa ubique preces, ubique vota faceret, nusquam tamen satis idoneum medicum, nusquam remedium aut praesens satis auxilium invenit. audita vero percelebri Catharinae fama, quae iam passim ferri atque vulgari coeperat, et ad quam (velut ad divinum oraculum) suis quique perditis, et afflictis rebus, auxilium petituti currebant: ad eam se supplex contulit, ductamque secum furibundam adolescentulam, sistere coram iussit. ibi tristis ac maestus miseram puellae sortem, ac conditionem explicat, fidemque eius et opem implorat. Catharina vero, simul ac in conspectum puella ducta est: paulisper intuita, continuo se in abditum domus cubiculum proripit: seque illic abstrusam velut occulto latibulo continens, prius nunquam prodire voluit, quam id praeceptoris imperio iussa, facere coacta est. hic partim precibus, partim imperio ac iussis impetrat, ut in idem cubile, puellam secum dormituram admitteret: ibi tota nocte fortissime pugnans, manus cum hoste con serit. inter utrunque statim saevum et anceps bellum exoritur: verum Catharina, puritate ac innocentia vitae, magis quam viribus pugnans, superatum ac victum hostem profligat, puellaeque corpore expulsum, velut muro deturbat ac deicit: cuius quia probe naturam noverat: sciebatque unde depulsus esset, eodem saepe reverti solitum: puellam apud se retinet, neque plusculos dies ab se usquam abire patitur. paulopost vero, semel quo die forte Catharina domo aberat, rursum puellae corpus ingreditur. Catharina domum reversa, ubi puellam insanam ac furibundam reperit, graviter ac permoleste id ferre visa est: tourueque inspiciens, vehementer puellam obiurgat, demumque ad inimi cum versa. quid tu perfidissime inquit, sic ne contemptim, sic conifdenter agis? quousque tandem patientia nostra, quousque immani, impia atque nefaria audacia tua abutendum existimas? satis ne semel tua impuritate, tenellum hoc corpusculum, foedasse atque vexasse fuerat? nunquam ne ergo nobiscum, importune versari desines? verum ego spero te quidem, faventibus superis, brevi poenas daturum, futurumque ut huius tui temerarij ac impij consilij abunde poeniteat. tu vero, ille inquit, vide si sapis, ne dum mihi minaris, ipsa tibi periculum struas: vide ne tuis rebus non satis consulas. nam si me hinc pellis, in te locum inveniam, et apud te invitam diver sabor. minime, inquit illa, impurissime et impijssime carnifex: dei maximi iniussu, tibi id unquam licebit: illi ego iampridem mancipata, illi dicata, iam multos annos famulari et ancillari soleo: siquid ille asperum in me, si quid saevum et durum statuet, fortiter ac libenter excipiam: tu vero interim abi, tenellumque hoc puellae corpusculum, torquere iam posthac atque vexare desine: signu`que mihi relinque, quo te discessisse cognoscam: moxque ille ingenti crepitu edito, foras exiluit, in gutture cicatrice relicta, qua se profectum ostenderet. Iterum quoque semel in oppidulum quoddam Senensis agri divertens, ut illic complusculos dies, de via fessa requiesceret: forte vilem quandam, abiectaeque sortis ac conditions feminam aegrotam reperit: quam cum de more consolatura inviseret (ignorantibus ceteris aegritudinis genus) simul ac est intuita, facile daemoniacam agno nit. ibi tum Catharina, tametsi id belli genus et pugnae cupidissime semper, et in primis accurate refugeret: tum tamen ibi, cum assiduis rogantium precibus, tum igenti quoque feminae laborantis miseria commota, grave dimicandi periculum subijt: suscepta provincia, cum se iam pugnae accingeret, ecce nonnulli adveniunt inter oppidanos seditionem, gravemque tumultum exortum nunciant: nisi rem utrinque pacatura festinet, nisi diligenter approperet: vix sine caede et sanguine rem abituram esse. scire se satis, quanta eius autoritas in utranque partem futura sit: quantum et quam ingens apud omnes momentum habitura: si prodierit, rem to tam sine periculo fore: oppidanos simul ac eam viderint, ab vi et armis facile discessuros. Catharinam

tametsi illinc iam suscepta provincia teneret, tamen hinc multo gravius, ac iam pene instans periculum movit. quare abscessura, vocatum ad se daemonium, imperat tantisper a tormento desinere, dum ipsa redierit, ibi tum maestus ac tristis aduer sarius virgini saepe numero improperans, eique frequenter admodum imprecans (sed cuius tamen nomine semper abstinuit) flebiles saepe atque lugubres eiulatus edere cogebatur. rogatus autem a circunstantibus, quid ita maerereret? aut cur non absente Catharina discederet? respondit se torqueri graviter, ac vehementissime cruciari, nec satis liberum esse (si vellet) abeundi: quia absentis virginis iussu, velut obstrictus vinculis teneretur. paulopost tempore, pacato tumultu, sublato periculo, paceque inter oppidanos confecta: Catharina reversa domum, furibundam feminam, exclamantem offen dit. quid me torques inquit? quid me tanto pere crucias? quin abire hinc pateris? quin me hoc tuo tanto et tam gravi nexu liberas? tum Catharina: amolire inquit miserri me, hinc abi, et vide ne unquam posthac, in hoc feminae corpus, tam temere irrumpas. factoque continuo ingenti immensoque strepitu, ille procul evanuit. Ibi tum femina stu penti similis, turbam circunfusam intuita, quaerere solicite coepit, quidnam tantus ille hominum conventus vellet? cui re tota, ab origine ex posita: mirari vehementissime coepit, oblitaque rerum omnium: vix sibi satis quae dicebantur persuadere poterat. Crescere iam in dies magis, fundique latius, et iam ubi Catharinae nomen ac fama vulgari coeperat: nec apud indigenas magis, quam iam apud exteros, eius crebra miracula ferebantur, sic enim plena divinitatis erat, ut non praeterita magis atque praesentia, quam iam futu ra, atque ventura cognosceret. quare quicquid boni malive omninis, quicquid augurii, quicquid eventus futuri diceret: vix temere unquam fallere aut errare consueverat. hincque iam de se opinione vulgata, frequens undique ad eam populi concursus fiebat: cum quisque solicita expectatione, suarum rerum eventum peteret. est enim saepe (multo magis quam deceat) futurarum rerum avida semper ac studiosa mortalitas, hic Catharina nec passim omnibus, nec temere unquam respondens, sed rerum, sed personarum, tempo rumque et locorum omnium delectu atque ratione habita, responsa velut certissima quaedam oracula dabat. Forte ea tem pestate Gregorius pontifex maximus, populum Florentinum divinarum rerum interdicto notaverat: ob quam rem solicita civitas, cum graviter in se infensum pontificis animum sciret, cuperetque in primis, gravi illo et pe riculi pleno vinculo absolui: verita nisi iucundum gratumque pontifici nuntium misisset, ne non prospere satis res, et ex voto succederent. Vocatam ad se Catharinam, vehementissime rogat eo munere fungi vellet. Catharina tamet si rem gravem, prorsusque feminae insolitam, se facturam esse conspiceret: tamen publicae communisque omnium salutis cupida, magis quam sui ipsius memor libenter annuit. captoque hominum simul et feminarum honesto comitatu: se in Gallias ad pontificem contulit. tum enim pontifices (urbe relicta) in Galliam Narbonensem migraverant, iamque Auinionem sede translata, illic annos complusculos morabantur. Eo simul ac ventum est: Catharina a pontifice benevole excepta, suppliciter agens: ingentem populi Florentini poenitentiam exponit, et errati veniam postulat, totamque posthac semper civitatem, in pontificis potestate futuram pollicetur. pontifex feminae formam simul gravitatem, prudentiam, miramque iucredibilem quandam facundiam admiratus: benevolo facilique responso Catharinam spei plenam dimittens, paulomox voti compotem fecit. iam tota urbe Cathatinae aduentus, famaque vulgari coeperat: concursus undique populi conventusque fiebant: quia quisque miro videndae feminae desiderio tenebatur: cuius fama iampridem omnium aures oppleverat. Ibi tum forte, tres sacrarum literarum peritissimi, primique inter ceteros nominis ferebantur. Hos quoque videndae feminae cupido quaedam ingens incesserat: quare postulata pontificis venia, feminam adeuntes. ubi de more se simul omnes consalutassent, sedere iussi sunt: panlo mox ut pro se quisque poterat, graves atque difficiles quaestiones ingerens, sic studiose et accurate versabantur, ut facile cuique videri possent, nil tantopere optare, quam ut feminae famam, ac iam apud optimos quosque conceptam divinitatis

opinionem peruertere, ac labefacere conarentur: eos enim, humani generis hostis invidia, nondum satura satis, necdum abunde Catharinae periculis plena, in eam velut acerrimos hostes arinaverat. verum Catharina, superum semper auxilio freta, miraque et incredibili quadam prudentia atque sapientia praedita: sic amice respondit. nihil est inquit doctissimi viri, quia me ignaram, rerumque omnium expertem feminam, nullo nec literarum, nec usu rerum exercitam, his vestris occultis atque reconditis, quaestionibus pertentetis. longe maiores hae nobis ac graviores videntur quam quibus femina ru dis, et inculta respondeat: pura, simplex, et unica fides apud nos, vestros sensus, vestra omnium praecepta, ac documenta superat: hac ego contenta, temerarium longe magis, quam utile existimo quo quam ultra, aut longius progredi, quoquam inconsulte vagari, nefasque prorsus, sceleratumque et impium arbitror: quod sola fide constat, id argumentis, vanisque, et saepe fallacibus hominum commentis asserere: vos vero, quibus ingenium firmius, purius ac defaecatius natura dederit, quibus studium ingens, cura, labor, industria, rerum omnium scientiam, atque peritiam fecerit: de his rebus, ut libet, vestro arbitratu disserite: me silentium magis, ac taciturnitas decet: haec una mihi maxime convenit, haec huius meae rudioris vitae, peculiaris ac propria est. verum nihil haec, accurata licet et satis sedula, responsio proderat: instare illi, premere ac urgere vehementius incipiunt. Iamque velut furentes atque phanatici, vix probris atque conviciis abstinent. Inter hos unus stomacho ac bile aestuans, Catharinam interrogat, quaenam, aut unde venisset, quid saperet, quid de se sentiret. cui puella: mira licet verborum parcitate, sic tamen abunde, sic plene respondit, penitissima quaedam atque recondita divinarum rerum mysteria repetens: ut divino magis afflata spiritu, quam ore humano locuta videretur: moxque nedum pontifices, ceterosque id genus ordinis viros, sed reliquam turbam (quae circum in coetu aderat) sui admiratione commoverit. qui omnes ut pro se quisque poterat: Catharinam laudare, admirari, philosophos vero, velut inanis et garrulos, carpere ac graviter insectari coeperunt: quos tamen neque pudor ullus, neque manuum pedumque sup plosio, satis continere aut prohibere potuit. surrexit et alter: Catharinam interrogat, quaenam virtus, maxime animam corpusque disiungeret, quae utrunque ab altero separaret, atque dinideret, quae sic a corpore mentem alienam faceret, ut nihil posthac humanarum rerum cupida ac solicita videatur. Ibi tum Catharina pluscula quaedam de uber rimo divinarum rerum fonte atque sacrario eruens, mirum quendam de mentis excessu, de anima, deque eius raptu et corporis seiunctione, ac nimii cuiusdam stuporis plenum sermonem habuit, sic splendide luculenter ac copiose disseruit: ut non reliquos solum, sed ipsos quoque philosophos, velut attonitos et novo quodam miraculo stupentes atque perculsos redderet: nec tamen adhuc humana mens, falsa sui opinione persuasa, ac longe plus aequo fluxae huius et inanis gloriolae cupida, satis pacari poterat. quamuis enim stupore quodam animi, et trepida mentis perturbatione, ingens feminae miraculum faterentur, nec se facile huic pares futuros esse cognoscerent: eo tamen proteruitatis ac impudentiae eorum quidam prolapsus est, ut contra nonnihil adhuc obniti, palamque conari voluerit. verum hic, reliquorum sanioris paulo animi obiur gatione atque convi tiis exceptus, destitit. quo properas inquiunt homo fanatice? quid tentas? quid aggre deris? te ne unum omnium fortissimum? te ne invictissimum putas? quo impudentiae laberis? etiam ne cum superis certamina conseres? vide quo te linguae procacitas aufe rat, vide quo te tumor et inanis ambitio rapiat, vide quo impotem ac praecipitem fe rat: viden ut haec divina magis quam humana mente repleta loquitur? Cedamus itaque ut decet: neque temere superos strepera hac nostra, et incomposita verborum garrulitate provocemus: nec veterem illum et fabulosum Marsiam, gravi nostro periculo imitemur. Stupentes itaque et in primis attoniti ad pontificem redeunt: huic narrant quaecumque de Catharina compererant. feminam quidem humana specie, eamque et rudem et incultam videri, ceterum intus divinum aliquid ac longe supra humanam mentem latere: nec facile quen quam mortali ingenio praeditum, huic parem unquam, aut rerum copia,

aut sermonis eloquentia futurum. tantam enim prudentiam, sapientiam, tantamque reconditarum omnium rerum doctrinam ac eruditionem in femina inesse, ut non fa cile verbis aut oratione complecti possint. Magnam inde pontifex voluptatem animo capit, iubetque ad se Cathatinam vocari: miroque huius videndae rursus, ac repentino quodam desyderio accenditur, quia quae sibi alieno sermone nuntiata fuerant, ipse quoque pa lam experiri volebat. Vocatam ad se plusculis de rebus interrogat, at tente ac benevo le audit, demumque honorifica oratione collaudat, hortatur, admonet, rerumque omnium cum privatarum, tum publicarum (quas pauloante petierat) abunde compotem facit: iubetque petere, si quid amplius velit, benigne futura pollicitus quaecumque aut privata cu iusquam aut publica causa petierit: se id unum ab ea petere, se id rogare atque contendere, ut antequam abeat, in publico communique omnium cardinalium coetu, concionem habeat, ut se, ut omnes suae illius divinae sapientiae atque eloquentiae participes faciat. Ibi tum Catharina: tametsi et personarum et loci et impositae rei gravitatem horresceret, tametsi sexum et conditionem excusaret, nec se tantae provinciae facile parem futuram nosceret, tamen indignum et impium existimans, pontificis iussa respuere: sibique potius ac famae parcere, quam summi omnium principis votis obtemperare, se quod iuberet fa cturam pollicetur. ad idque dies a pontifice dicta est, qua una omnes in concionem veniant. Ibi tum Catharina mira quadam et incredibili rerum atque verborum gravitate, ac ubertate peroraus: mire omnium mulcebat animos, iam gaudium atque laetitiam: contra iam, luctum, maerorem atque tristitiam afferens. In primis autem fragilem, vanam, caducam et imbecillam, humanarum rerum sortem et conditionem ostendit. quanto hic in dies et quam magno periculo, quam dura et incerta lege genus humanum ageret, quam dispari saepe et iniqua rerum humanarum sorte, mortales viverent: quam aequa tamen omnes et infallibi lis mortis conditio maneret: nasci liberos quosdam et ingenuos, quosdam seruos ac mancipatos, et saepe alienae iniuriae ac contumeliae obnoxios: hos principes, illos prinatos, hos opulentos ac divites, illos egenos et inopes, hos publicis muneribus ac ma gistratibus illustres ac claros, illos ignotos, sordidos et inglorios: hos multarum rerum prospero successu felices, illos infortunatos, calamitosos, miseros, hos in patria, inter amicos domi: coniuge, liberis ac numerosa familia et clientela laetos aetatem agere: illos extorres, exules, peregrinos, solos et orbos, in alieno solo et terra vinere: et in hac tanta, tam varia et tam iniqua natalium sorte, una tamen et aequa omnium conditio remanet, ut uno communi omnium, sed incerto et saepe dispari fato, suarum quisque rerum finem ac terminum videat. graviter posthac ingentem pontificum luxum, liberam nimis et apertam morum licentiam increpuit: magna et ingentia culinarum impendia, equorum aurea saepe numero stragula, vestium apparatum et sumptum, ac saepe theatralem scaenicamque mundiciam, mimoque magis et histrione quam pon tifice dignam lautitiam, famulorum turbam ac numerum: quorum tanta frequenter in pontificum atriis versari colluvies soleat, ut ne unius quidem ad id intenti nomenclatoris opera sufficiat: demumque reliquarum omnium domesticarum rerum luxuriam, ac nimiam quandam opulentiam damnans: non ea esse Petri, non Pauli, non Hieronymi, non Augustini vestigia dicebat: qui in summa rerum luxuria, continentissimi: inter opes, egeni: inter honores, inglorii, fidelia ac firma futurae christianae religionis fundamenta iecerunt. Christi pauperum esse, eas opes, ea praedia, quibus ipsi velut captis, raptisque ab hoste spoliis, velut adhuc in hostico, necdum satis pacato solo, libidinose ac nimis intemperanter heluantur: scire se seruos tantum, divisores et administros, verum nullam nec peculatus, nec expilatae haereditatis, nec Iuliam repetundarum legem vereri: temere omnia raptim et inconsulto miscere, furari, rapere, omnia pro instinctu libidinis agere: et quae publici pauperum usus postulant, ea domi privatim, ad fastum, ad luxum, ad explendam voluptatem congerere: male cum praesentis, tum vitae futurae memores: quibus omnium maximarum, minimarumque rerum ad assem ratio reddenda sit: nec perperam gestaerei, poena futura, multa, vel exilium, non dignitatis

aut sacerdotii privatio: sed ingens, sed perpetuum, sed aeternum supplicium. bre ni enim affore vindicem, quem nullis maiorum titulis, nullis parentum precibus flectere, nulla pecunia, nulla sorde corrumpere liceat. Horum superbiam et arrogantiam: veterum exemplis, abiectaque et humili maiorum vita compescuit. demumque Dei optimi maximi immensam et incredibilem testata clementiam, ad poenitentiam, veterumque et priscorum morum honestatem ac disciplinam hortata est. Ibi tum pontifex maximus, ceterique omnes, grandi et inaudito miraculo attoniti, feminam pro se quisque laudare et admirari coeperunt, cuius tantam cum humanarum tum divinarum rerum peritiam, tantam et tam incredibilem eloquentiam: vix sibi quisquam unquam inducere potuisset. mirum enim tarumque in primis in femina, timido saepe et imbecillo sexu, ur in summum omnium gentium senatum, de summis et maximis rebus: doctura, diserturaque prodeat. complusculas quoque hanc olim Romae conciones in publico pontificum coetu feliciter habuisse commemorant. Catharina iam satis pontificem maximum, gravi sui admiratione commotum, sibi conciliaverat, ac de eo iam satis sibi quaecumque vellet spondere coeperat: quare factu optimum duxit, si cum eo, de sede Romam transferenda nonnihil ageret. coepit id clanculum prius tentare ac timide agere: posthac vero ubi nec nimis ab hac re pontificis aures aversas conspicit: etiam ausa liberius, pontificem conventum alloquitur. tametsi, inquit, eo sexu et genere nata sim, cuius velut fragile nimis et imbecillum sperni palam, atque contemni consilium soleat: tamen tua summa clementia, ac morum facilitate freta, pauloque iam audentior facta: dicam apud te simpliciter et incomposite, quae tua mihi magnopere interesse videntur: divino mu nere mihi factum esse videtur, ut ad haec usque tempora Roma iam indea a prima rerum origine, omnium gentium caput ac domina, hac triumphali pontificum sede, iam tor annos viduata remanserit: ut te restauratorem, te pristinae libertatis ac gloriae vindicem et assertorem haberet. residere haec gloria penes alios maiores tuos poterat, qui et ipsi perpetuum hunc aeternitatis titulum facile sibi vindicare potuerant, si hoc iampri dem fremere Germanias, Pannonias, Hispanias, si hoc postulantem et flagitantem supplicem Italiam audire voluissent: ceterum hanc tibi iandudum destinatam gloriam, hanc debitam palmam, deus optimus maximus auferri abs te praeripique noluerat: neque enim alias praeclarissimum illud orbis terrarum domicilium, tantisper sordere poterat, non vilescere tandiu, spretumque adeo contemptumque et abiectum iacere: in quo non humanarum modo, sed divinarum quoque rerum fastigia et fidelissima sun damenta locata sunt: non priscis quidem illis vanisque portentorum generibus, non au gurum vittis aut infulis, non aruspicum lituis, non captis denique vanis atque fallacibus humanae mentis auspiciis: verum Petri, Paulique sanguine, crudeli morte atque supplicio. quos tametsi saepe numero mortis metu perculsos, tametsi fugientes ac pavidos, tamen Deus optimus maximus illic constantes, illic firmos, nec ullo posthac poenarum, tormentorumque genere territos occumbere: illic suo sanguine, surgentis adhuc et ineuntis ecclesiae primitias dicare noluit: ut ibi posthac secutura posteritas, summam christianae rei sedem firmatam ac stabilitam esse cognosceret: quam tamen sic iam mul tos annos desertam ac destitutam, sic eversam et dirutam, sic vastam ac desolatam aspi cis: sic omnium incendiis, rapinis, furtis ac latrociniis, sic denique vilissimi cuiusque iniu riis ac contumeliis obiectam et obnoxiam vides: ut non religionis christianae sedes, sed flagitiorum ac scelerum omnium velut officina atque nutricula, palam exposita videatur. sordent inter vilissima scorta, foedaque nimis et assiduo luxu fumantia atque calentia luparum prostibula ac lustra, Petri, Paulique corpora. iamque sacerdotum ac pon tificum aedes, scurrae, lenones, psaltriae, mimi ac moriones occupant. sacre templa deorum: equorum circis atque curriculis seruiunt. polluta iam omnia, ac promiscua homi num caede prophanata circunspicis. quia nisi te huius fortunae miseret, nisi hanc iuvas, nisi subvenis, nisi collapsam ac ruituram tua summa fide sustentas ac erigis: plane iam illic omnia conclamata, deplorataque video. iam spei posthac nobis nihil relictum

est, quam in te uno firmissimam ac fidelissimam collocatam aspicimus, Vix bene adhuc finem orandi fecerat, cum eam pontifex intuitus: iustum, inquit, rectumque postulas charissima filia, nosque officii nostri fideliter admones. ceterum hoc dubii nimis eventus, magnique et ingentis periculi plenum esse videtur: neque enim his tuis votis atque con siliis, facile Gallos assensuros existimo: in quorum arbitrio ac potestate, rem totam sitam et collocatam aspicis. qui quod saepe numero olim sua summa fide, cultu ac religione: sacratissimam Romanam sedem multis saepe turbinibus ac tempestatibus agi tatam, ac iam pene subuersam erexerint: quia eam a barbarorum manibus, flammis et incendiis, quia ab impiorum ac crudelissimorum hostium faucibus eripuerint: quodam velut suo iute pontificatum vindicant, neque satis dignum existimant, penes eos populos, tanti huius et tam immensi fastigii versari gloriam: quibus huius tuendae neque vo luntas satis, nec si haec adsit, vires abunde suppetunt. quare siquid hac de re senserint, siquid forte resciverint: omni opera, cura, studio, labore ac industria conaturos existimo: nec facile commissuros, ut id liberum nobis, aut integrum relinquatur: dabimus tamen operam, idque sedulo agemus, ut si quo pacto falli ea gens possit: te tui voti, sanissimique consilii brevi compotem faciamus. Inde iam posthac pontifex nihil noctes ac dies agere, nihil versare aliud, quam ut rei huius solicitos, ad eamque semper excubantes Gallos, novo aliquo et vafro commento falleret, quare semel ad id obseruata, captaque temporis occasione: Auinione discedens, loca provinciae maritima petit, seque alio itu ]rum simulans, Genuam recta profectus, paulopost tempore Romam se contulit: ubi omnium gentium, populorumque Italiae conventu habito, magno et ingenti omnium ordinum plausu, gaudioque susceptus est: continuoque, gravi cum publicorum tum privatorum morum censura habita, pristinam vitae severitatem honestatemque restituit: tumque non publica solum ac meritoria scorta, sed et siqua usquam femina vitae paulo turpioris haberi coeperat: publicis et honestis locis decedere inssa est. Nec sane minorem annonariae, cibariaeque rei navare operam coepit: undique missis qui frumenta et commeatum Romam, terra matique conveherent. Ponderum quoque et mensurarum cura diligens ha bita, pulsique urbe lenones, fures, homicidae, sicarii, latrones, ceteraque id genus, vilis et abiecta populi sentina, partim exacta moenibus: partim vero duris poenarum ac tormentorum exemplis vindicata, aut flagitiis absterrita: sicque reducta ac reparata veterum morum disciplina, vastam iam multis locis atque desertam urbem aspiciens, ad pu blicam urbis templorumque, et privatarum aedium restaurationem convertit animum: quicquid in urbe vastum ac iacens, quicquid desolatum, aut infrequens videretur: con ducta, magna mercede ac pretio, numerosa artificum manu, restituenda omnia ac reparanda locat: nova aedificat, deturpata reformat, collapsa restituit, demumque pauco temporis tractu, novam quandam, sublata vetere, ac prorsus interpolatam urbis faciem ostendit. sicque re domi composita, foris quoque curam non minorem impendit: concu ti iam Italia civilibus ac intestinis dissensionibus, gravique tum et communi bello atdere coeperat: ruituraque prorsus omnia, brevique pessum itura videbantur, nisi illico salus inopina venisset. pontifex enim pii ac boni pastoris officio functus, undique ad principes, dissidentesque inter se populos, legatos mittit: qui omnium causas ac controversias deferri ad se inbeant, simulque ipsi per se, siqua unquam ad eos querela delata esset, sedulo ac diligenter audiant: gentium inter se odia atque dissidia, ceteraque id genus futuri ac iam instantis belli seminaria auferant. pluribus locis, per legatos res prospere gesta est: sicubi vero iam odium altius irrepserat, mutuisque inter se damnis et cladibus hominum animi gravius exasperati erant: quia non ea satis, legatorum opera tol li, neque pacari poterant, in pontificis arbitrium ac potestatem relata sunt. sicque brevi tumultuantem ac frementem Italiam, pacatam atque tranquillam fecit. tumque non pontifex solum, sed et gens quoque Itala tota, brevi periculum fecit, quam et salubre et salutiferum, Catharinae consilium fuisset: cuius admonitu pontifex paulo ante relicta Gal lia, romam migraverat. extare adhuc et vulgo circumferri memorantur epistolae, quae

ultro citroque missae, huic rei satis amplum et locuples testimonium fcrant. quo magis Platinam miror: eum qui de pontificum vitis conscripsit historiam, quid, aut unde persuasus, praereptam Catharinae consilij huius gloriam ac palmam, in alium transse rat. verum in re dubia et ancipiti suum cuique liberum iudicium facimus. interim vero Catharina quae iam plusculos annos gravi coxendicis simul capitisque dolore torqueri consueverat, premente in dies, et gravius invalescente morbo: lectulum ingressa, ubi iam se fere toram viribus exhaustam aspicit, sacras omnes virgines vocari ad se in bet: ibique repetito ab origine, vitae prioris exordio, crebro cum aliorum, tum sui ipsius exemplo, caducam hanc vitam et fragilem, milleque periculis et humanis casibus plenam, aspernari commonuit: in qua nihil constans atque diuturnum esset, verum caduca omnia, infirma, imbecilla atque fragilia, velut rotata quadam atque pernici vertigine raperentur: cadere senes iuxta ac iuvenes, imbecillos ac fortes, opulentos ac inopes. privatos ac principes, eruditos ac rudes, parique sorte, omnium vitam quamlibet parno, mollique flatu impulsam ruere. procello sum quoddam ac tempestuosum mare, infidumque et importuosum pelagus: humanam hanc mortalium vitam videri. in qua quo tranquilla magis atque composita videri soleat, eo se quoque fluctus vorticosi ac innumeri, eo se turbines ac tempestates multo magis obiciant, incantosque et nimis futuri periculi im providos, miseros mortales obuoluunt: hinc principum casus, privatorum luctus, urbium incendia et eversiones, hinc denique imperiorum rerumque omnium crebrae et inopinae vicissitudines oriuntur. nulla cuiusquam tanta felicitas, nulla tanta ac tam secura tranquillitas, quae non mille luctus, non mille maerores, quae non infinita pericula sentiat: quae non sese singulis pene momentis horae, velut impactam ruere, ac labare cognoscat: proinde eas facturas sapienter, si iam coeptum a puero vitae institutum, uno atque perpetuo semper tenore prosequantur, si votam deo semel atque dicatam pudicitiam seruent, si qua (se duce et auspice) velut caelesti militia imbutae fuerint: eam non opere magis, quam syncera puraque mentis et animi integritate custodiant, si se faciles, pias, humiles, modestas, tem perantes: si promptas si benevolas, si fortes, si se denique providas, ac futurarum rerum solicitas velint, si spretis atque contemptis rebus humanis omnibus, si deiecto atque deposito mortali omni contagio, si terrena labe depulsa, mentes simul et animos tollant, si deum solum immortalem, rerum omnium autorem ac pium parentem colant: si hunc diurnis nocturnisque vigilijs, si votis, si precibus, si suppliciis venerentur, si huic soli seruiant, hunc adorent, hunc mente tota complectantur, hunc cogitent: si ad hunc vitae ac rerum omnium summam, si cogitatus si vota referant: hinc solum securam ac perpetuam mercedem, hinc praemium, hinc fructum verissimum peti, hunc firmissimum salutis portum, hanc securam ac firmam, miseris mortalibus stationem esse propositam, cetera incerta, caduca, fallacia, cum suis simul autoribus lapsabunda corruere. Hortatur in primis, mutuo se semper amore diligant, mutuam inter se charitatem seruent: quia in ea velut fidelissimo quodam fundamento ac firmissima base, reliquae virtutes omnes domicilium fixerint: hoc uno capite ac trunco, latius radices suas egerint: quo sublato, ipsae quoque protinus veluta membris avulso capite, mutilae ac truncae futurae videantur: hanc solam reliquis virtutibus, velut suavissimum condimentum dari, et sicut insipidos, insuavesque cibos omnes futuros, quos nullo sale resperseris, sic quoque virtutes reliquas deo immortali, nullas aut ingratas videri, quae hoc suo proprio ac velut peculiari condimento, carue rint. proinde cas rogat, inter se dum vivant, benevolas fore, neque ulla unquam simultate misceri, nullo odio, nulla invidia, nulla malevoleniia moveri: si haec sua mandata, si haec praecepta seruarint, tum demum eas vere pedissequas, tum probas ac fideles Christi discipulas visum iri: seque tum daturam operam pollicetur, simul ac vili corporis ergastulo libera caelos evolasset, ut in eas quoque gratiae tantundem deus optimus maximus transfun di vellet, quantum sibi omnes communi sententia et opinione concessum crederent. neque enim se tam petulantem, minime tam esse proteruam, ut quod ad secommuni omnium favore deferri

soleat, tam impudenter agnosceret. Postremo eas rogat, ut apud immortalem deum: communem ac publicam omnium salutem ac fidem, precibus ac votis asserant: ut publicum christianae religionis cultum ac statum, ab hac humana et fragili mortalium sorte, fleribus ac lacrimis erigant. Dum haec oraret, obortis repente circunstantium lacrimis ac lamentis excipitur: quos dum flere videt intemperantius, nec modum ullum collachrymandi fa cere, tum paulisper adnixa cubito: quid vos, inquit, sic ne invide mecum? sic aemulanter agitis? Hic ne vester in me amor? hoc studium, haec benevolentia, haec debita fides, hic meorum in vos laborum fructus? haeccine mihi merces resposita? nostra ne ergo vobis commoda, luctum atque maerorem afferunt? quid inimicis, quid aduersariis fieri deterius possit? videtis laborum ac aerumnarum omnium perfuncta iam atque decursa curricula, videtis hac una via, tot curis, tot periculis et anxietatibus (quibus haec humana vita semper implicata renoluitur) quietem ac finem datum iri: et vos, fletu, vos lacrimis in hoc meo tanto, et tam felici bono conficitis? temperate itaque posthac, et finem maerendi facite, gratulationem enim hic locus non querelam aut luctum postulat. spero enim futurum brevi, ut hac corporis mole soluta, hisque terrenis atque mortalibus impedimentis anima liberata: ad aeternas illas sedes atque per petuas aduolet, ubi iugi illa ac saepe cupita voluptate frnatur, nec vos ullum unquam nostri desyderium moverit: sperate potius ac bono animo estote, nec enim timere debetis: eam vestri unquam futuram immemorem, quae vos hic semper tam folicite et tam accurate dilexerit: nec apud immortalem deum vilior opera nostra vobis, aut deterior unquam funtura est, quam in hac vita antehac unquam esse consueverit. Simul acsi nem fecerat, singulas suo quanque nomine palam ad se vocans, quid quanque velit explicat. quae omnes dum una, communique voce, imperata facturas esse promitterent: tum Catharina siquid in quanquam earum unquam peccasset, siquid unquam de quaquam male merita esset: veniam errati postulat, tum in singulas salutiferae crucis signaculo facto: osculatas a se dimisit. caligare iam oculi, ac piae feminae manus, pedesque simul frigere coeperant: cum ecce repente truculentus humanae huius naturae hostis et aduersarius, insultare graviter ac commovere feminam incipit, verum ea quidem victo superatoque hoste, cum iam tertium et tri gesimum aetatis annum ageret: felicem efflavit animam. Paulopost tempore, corpus eius Romam delatum, illicque in divi Dominici templo (vulgo Mineruam nuncupant) conditum ac sepultum est, pen sili monumento marmoreo, quod ad haec usque tempora, magno et ingenti om nium concursu visitur. Incredibile nimis, nec sane mihi facile dictu est, quanta tum ibi et quam ingens cum rustica tum urbana turba, circum sese fudisse proditur inter hos si quis manu pedeve aut membro quovis alio mutilus ac truncus, si quis quavis aduersa corporis vali tudine aegrotus ac languidus forte venerat, suppliciis ac precibus rite factis, pristino membrorum officio recepto, in sua quique oppida ac domicilia redierunt. crebraque tum et ingentia miracula, promptam cuique fidem ac locuplex testimonium fecerunt, quam et piam et sanctam olim inter humanos vitam Catharina vixisset, quamque iam superis, chara grataque sacta esset: cuius aduentu quaecumque procax ac saepe plus aequo cupida mortalitas peteret, deus optimus maximus tam libere cuique, ac tam benigne largiretur. nullus enim eo die repulsus, nullus non abunde voti compos abscesserat. Sed ne rursus repetita miracula lectori nauseam simulatque fastidium pariant, satis superque fuerit unum adiicere: quod et ipsum libenter (operis consulens brevitati) praetermittere voluissem, nisi homo ille quem nos in hac re potissimum autorem sequimur, in libello illo vernaculo (velut daturus operi fastigium) de semetipso posuisset. hic Nicolaus quidam cognomento Burgensis, et ipse quoque Senis nobili satis familia natus eratique dum praedio suburbano discedens (quo in secessum pauloante concesserat) inter eundum tanta ac tam repentina febre corripitur, ut tametsi vicino loco urbi, tamen aegre admodum Senas usque, equo vehi potuerit: ubi grabatulo decubans, plusculis noctibus insomnibus ductis: nequic quam medicorum opera adhibita, sic duodecimo die, viribus ac robore toto exhaustus est, ut spei nihil reliquum factum videretur, iamque cibi nihil aut potus humani caperet: quae res una propinquos oensatque domesticos apprime solicitos fecerat. qui (ut saepe asso let) post desperata iam ac deplorata humana auxilia omnia, tum demum facti dei ac superum memores,

ad preces votaque conversi sunt. et quoniam suos sibi quisquemagis benevolos ac propi tios futuos autumat, divae Catharinae repente memoria subiit: huic soli familia tota supplex atque solicita, preces votaque nuncupat: hanc solam orat, precatur, obsecrat: hnic soli iam desperatam ac deploratam patroni salutem, gemebunde commendat. et quum aliud tum nihil haberi facile poterat: ciliciolum unum, quo vivens illa uti solebat, proferunt: quod et illic adhuc magno ac diligenti cultu asseruatum habetur illud in cubiculum portant, aegroto superimponunt, statimque (mirabile dictu) homo iam defectus ac semimortuus, velut repente collectis viribus assurrexit: sublatisque in caelum manibus, gratias, iquit, tibi optime maxime ac summe deus ago. ibique palam sese tanto ac tam praesenti periculo divae Catharinae votis ac precibus liberatum asseruit, posthacque paulisper resumptis in dies sensim atque refectis viribus, pristi nam plenamque membrorum oim sanitatem recepit. sactusque posthac divae Catharinae devotior, quo se hominem gratum ac plane beneficii memorem faceret: congestam sedulo, ac diligenter abvique puerilibus annis investigatam Catharinae vitam, libello uno vernaculo explicuit: quem nos quoque parte nonnulla operis secuti, eam pro ingeniolo nostro latinam fecimus: ut esset exteris quoque gentibus, id genus rerum studiosis: unde ipsi se pasci, et ignava nonnumquam oblectare otiola possent, simul et unde suarum rerum eventus, prosperosque et selices suc cessus peterent: quo miserae huius et humanae vitae pericula sublevent, quo supplicia, quo vota, quo preces referant. tantopere enim apud immortalem deum, Catharinam gratiosam ac favorabilem memorant, ut nemo unquam frustra, instum quicquam poposcerit. Cuius rei quoque distichon unum vernaculum, quod Nicolaus ille (cuius supra mentionem fecimus) Romae olim cum illic apud pontificem, Senensium legatum ageret, scripsit: ipsi latina lingua vertimus.

Ne dubita, pete quod libuit, mihi crede viator:
Non solet invitos, poscere Diva deos.

Catharina tametsi, ut iam supra meminimus, ingenio plurimum, doctrinaque, et variarum rerum usu potuerit: tamen eam voce magis ac lingua, quam stylo usam, facili esse indicio poterunt, rara pusillaque opuscula sua, quorum nihil omnino quod extet venisse ad posteros memo rant: praeter unum epistolarum volumen, quod tamen ipsum summa omnium voluptate ac fructu legitur: quum ad varios sui saeculi viros ac feminas (prout cuiusque conditio sorsque poposcerat0 scriptae sunt. his quidam motum et impulsum Gregorium pontificem autumant, ut aureos illos ac pene divinos dialogos scriberet: In quibus de virtutum vitiorumque vi at que natura disputat. posthac quoque iam post multos annos, haud ita multo ante nostram aetatem, patrum memoria: Pius pontifex maximus, qui et ipse Senas natale solum habuit, ac paulo ante, mobilis fortunae ludibrio, ex poeta vix satis tolerabili (sed qualem illa aetas tum ferre poterat) felici successu rerum, ac multum ad id favente Germano pricipe, demum Romae creatus pontifex: Catharinam popularem ac civem suam (sic crebris vitae postulantibus meritis) in deorum numerum retulit. simul et ne i patriam desolatam ac maestam, tantoque et tam felici bono privatam et orbam ingratissimus videret, ac ne eam tantae suae felicitatis prorsus expertem faceret, detractam lateri spinam unam, Senas inferri iussit, ubi hac quoque tempestate fumma veneratione ac cultu, in primario urbis templo diligentissime seruari memorant. Persecimus tandem dignissime Pontifex, optatam saepe, atque cupitam huius nostri laboris metam attigimus, fessamque iam satis et nimis anhelam oratiunculam nostram, per aspera multa et salebrosa loca praeteruectam, advsque rei sinem calcemque deduximus. in qua tametsi multa et elimatioris ingenii et doctrinae politioris, desyderatum iri sacile perspiciam: ut quum nec nimis diligenter a nobis curata fuerint, nec si fuissent, facile satis praestari poterant: tamen et tuae et aliorum humanitatis fuerit cogitare, haec nostra quantulacumque, non quae aut quanta sint: sed quam benevolo et facili a nobis in medium animo proferantur. qui mom tibi quoquo pacto gratificari possem, nullam nec invidiam nec malevolorum hominum calumniam veritus expaverim: quos (nec sane prorsus iniuria) in nos impetum facturos existimo, quia temerarie nimis et confidenter, velut i aedes et possessiones alienas invaserim. neque enim haec nostra funt: subcisivis tantum furtivisque temporibus clanculum haec cutantur a nobis: et in qui nonnumquam studiorum nostrorum cura et taedio fastiditi, tamquam ludibundi divertimus. tu vero haec amplissime antistes, qualiacumque sunt, quaeso boni consulito et Vale felix.

Finis.