CARMEN I.
SUPER astra vectus alis rapidis celer animus,
Hominum gravi relicta nebula, et reside chao,
Et opinione crassa; neque iam male vetera
Neque crimina huius aevi, neque noxia meminit
Scelera amplius Tyrannum, neque flagitia Ducum,
Neque demum in orbe quantum reliquum esse facinorum
Miseri exsules queruntur. sed ab omnibus aliis
Penitus molestiarum mihi liber oneribus,
Solitis cor anxiorum premere usque miseriter,
Meditatur hilaritatem requiemque diutinam
Superum in choro, ac perennem sine grandine et hieme
Potitur serenitatem. Volupe est facercsea
Hyperiona intueri radiantibus oculis,
Nivei patrem diei. Volupe est nemorivagam
Variante Noctilucam facie adspicere, modo
Reparantem in ore vultus, ubi fratrem itere fugit;
Modo deserentem eosdem, siquidem propius adit.
Volupe [Reg: Volup] est in Hesperum album, Iovis inque nitidulos
Aciem tenere fixam radios, reliquaque item
Animata signa caeli. Quis enim est ita gelidus,
Ita segnis, ita supinus, vel ita stupidus homo.
Ut humo levans ocellos, nihil eximia poli
Paradigmata haec moretur? Sed enim hercle magis id est
Animo voluptuosum, superatque et opipare
Et opima dulcitatum reliqua omnia penitus,
Adeoque quidquid usquam sibi concipere queat
Avidae libido mentis; domini empyrea [Reg: empyria] DEI
Sine fine regna lustrare: et ibi simile patris
Decus unicique gnati, genitabilis itidem
Penetrale flamen aurae, Gentis comitibus ac
Ducibus per ambitum omnem, specitare [(transcriber); sic: spectare] liquidius,
Et idemtidem [Reg: identidem] sequi ultro tua posse regimina,
Tener Agne, rexque regum, et dominum domine potens;
Hilarisque sanctiorum sociarier [Reg: sociari] animis,
Grege eum beatiori, nova cantica, novaque
Recinente metra CHRISTO, citharisque teretibus
Fidibusque gestuosis celebrante memoriam
Veterum beneficiorum meritumque, nece sua
Propria in patente fixus cruce quae fidelibus
Peperit, patri immolatus, velut hostia nocua, et
Tamen esset omnium insons vitium; nisi rea quod
Necis et gravis gehennae, tot Adamigena tulit
Moriturus expianda scelera cruoribus,
Medius duum [Reg: duorum] in latronum quasi noxa patibulis.
Sed acerba amaraque istaec fuerant ruditer ei
Toleranda, cum subiret fera supplicia, solo
Syriis morans propinquo, Solymumque in aditibus.
At in ardua eminens nunc regione, loca super
Rutilae elevatus aethrae nitidissima, precibus
Vacat obviis piorum, sibi sanguine roseo
Pretiosa parta fantum diademata, sibique
Ea sacra vindicantum; procul a quibus opicas
Nimioque plus profanas ego abesse Phalaridum
Iubeo manus, cruentaque Eurysthea rabie
Busiridisque flammas. Alia est Hierosolyma,
Aliud bonis asylum, desaevierit ubi
Babylonius Gradivus, super: est super alia
Locuples imago rerum. Mihi sufficit alacri,
Anima quasi exsoluta pedicis et amitibus.
Penetrasse ad alta caeli laquearia, ubi dolor
Neque corda maerat ullus, neque egena miseries [(reading uncertain: print blurred)]
Inopem flagellat unquam [Reg: umquam] . sed ubi socia cohors
Genialium Angelorum mera gaudia, meraque
Iterant amoenitatum viridaria: simul et
Animalia illa IOVAE quatuor, pariter item
Octona triga canum, simul innumera adeo
Resono phalanx Olympi modulamine recrepant,
Polus ipsemet remugit, sacra limina reboant.
Citius mihi haereat vox, quam singula memorems.
Solio in sacro sedenti data gloria, data laus,
Et honor perennis Agno datus, undique retonans,
Mihi dissipavit aures, mihi discidit oculos:
Adeo omnis his in hymnis, et in his obeo sonis.
Obeone? fallor. immo videor, neque temere,
Reparari, in orbe Phoenix velut ales Arabius,
Colocasia atque amomo satur et myrobalano,
Et aromatum atque odorum genus omne petiolis,
Nitidisque cinnami Indi Phariique segetibus.
Anime o perennivivax, Anime o zephyriseque,
Superumque compos aurae, superator itinerum
Hominum pedi inviorum, rapidisque volucrium
Per inane remigantum propere natatibus:
Levigyre nubisector, preciferque tabellio,
Manifeste prome et index animae vagitremulae,
Cordisque palpitantis, tumidisque similiter
Male fluctuantis undis: age sit tibi proprium,
Petere altiora caelo, petere ardua superum
Conclavia, et sacrorum rata concilia Larum
Et ovantium Penatum saturo domicilia
Rutilantia ex obryzo, penetraliaque adyta
Radiantia ex pyropis pretiosioribus,
Carbunculisque flammas imitantibus. Age, sit
Tibi proprium, caducas creperasque (moneo) res
Mortalium assis omnes facere unius, et in hoc
Retinere cursum eumdem [Reg: eundem] stadio, neque reside
Studium pati veterno torpescere et operam.
Sed enim tibi incitato modo cum gemina siet
Data Pegasi ala pernix, equitis cuissimi,
Aurora quo diei niveos nivea vehit
Roseum micantis ortus: fugiasne Anime capax
Iter are crebra motis solitum volatibus
Super astra dia callem? Nihil heic [Reg: hic] , nihil utique est,
Via clausa quo retardet solidas agilipedis
Soleas, levesque pennas. Equidem tibi minime
Fore credo succubandum, licet altius itiner [Reg: iter]
Gradiare trans remoti iuga siderea poli;
Quoniam secundus Euri fluor, ora redanimans
Vehementiore nisu, vestigia comitat
Tua prospere adminiclans [Reg: adminiculans] ; et in aethera vacuum
Resequens propellit ultro: siquidem sidelium
Ibi meta mansioque est, Prodromi nebulisecae
Pede praestituta fixo, superique adeo probe
Patris obstinata pacto liquido, nequeat uti
Manus ulla tam beatum tibi praeripere locum;
Ubi cum tuo perennes par caelitibus hero, et
Tibi quae DEO creatus propria nece meruit,
Potiaris omne in aevum solidis beneficiis.
CARMEN II.
MI care Fili, sis pius, metuens DEI;
Precare mane vesperique sedulo.
DEI memento in omnibus rebus tuis.
Si bene se habet res, fac DEO grates agas:
Sin male, querelam in eius exonera sinum;
Memor omne prosperum, omneque infortunium
Manare ab ipso, et finem habere perbrevem.
Agnosce peccantum esse te unum de grege,
IESUMque Christum crede filium DEI
Suapte morte te redemisse a nece.
Hoc fixus haere, et confitere id ad exitum
Vitae. vicissim te ille confitebitur,
Curaque tangetur tui coram DEO
IOVA, patre suo. Ne superbus esto; sed
Status honeste dignitatem amplam tui
Tuere. Sis verax. Recepsti quid data
Dextra fideque? firmiter praestes; licet
Subeunda sit iactura opum atque corporis.
Nam sive mentiris ioco seu serio,
Infans Diaboli es, qui pater mendacii.
Porro verecundare verbis, gestibus,
Et cogitatis. Nullius nec coniugem
Nec filiam stuprato Gnate. Sis cave
Batutor aut percussor. At cum Martia
Vexilla aperto libere in campo volant;
Tum fortis, acer, strenuus sis; nec fuge.
Quippe hercle melius est honeste occumbere,
Quam fugere in acie turpiter. Ne prodigus
Sis, neve praeparcus, vel Euclio sordidus.
Quod spectat ad honorem, nihil comparcere
In hoc velim te. Nemini obtrecta, aut male
Obloquere. quin memineris usque tui ipsius,
Te quoque fragilem hominem esse. Ne cum quoquam agas
False aut dolose; sed rotunde et libere
Agas. quod unum permanet diutissime.
Disce tamen homines rectius dignoscere:
Erga bonum opus est tu vicissim sis bonus.
A fraudulento tibi cave; quapropter et
Inter loquendem loquere paullo tardius.
Inopes egeni sint tibi concrediti.
Voces adulantum, DE Oque iniuriam
Verbis maledicis atque contumeliam
Dire ingerentes, non sine ardelionibus,
Numquam placere tibi sinas. sed contra ames
Qui corrigit te, quique bene tibi consulit.
Fidos ministros orthodoxae Ecclesiae,
Aliosque qui tibi serviunt fideliter;
Caros habeto semper, atque illis lubens
Persolve pro tua virili praemium,
Pactamque mercedem. Infideles quos scies,
Dimitte famulos cum bona abs te gratia,
Nec detine ultra. Vitia, naevos, probraque
Stude uniuscuiusque tegere. sed tamen.
Cum olim gubernas, triste punitor malum.
Illis, tua qui sub manu sunt, sis pater.
Onerare demum parce subiectos tuos
Ultra aequitatem: nam nimis male cedere
Proventus ille saeptus mihi visus est.
Contra adsere haud malum virum. Si quando ei
Quid accidat stulti aut sinistri, debita
Punire cum ratione, quantum te decet.
Extrema regula est, uti caveas tibi
Ab ebriosis sympotarum fluctibus.
Namque inde (Paulus ut fatetur Apostolus)
Inordinata vita tandem provenit.
CARMEN III.
TE singulari consilio DEUS,
Exactum inique limite patrio,
In hasce terras misit, ut optimo
Duci praeesses, optime GRYNRADI;
Eiusque vitam sic regeres, uti
Bonosque mores a puero statim
Et disciplinas imbiberet bonas.
His institutis cum Pietas comes
Adesse alumno, tum latus Aequitas
Stipare suerat: nempe satellites
Duae, columnarum instar, idonea
Fulcire firmo grande Palatium
Domus avitae robore, donicum [Reg: donec]
Aetate florens dux adolesceret.
Et post adempti funera patrui
Frenos regendos ipse capesseret,
Adiutus HUTTENI ingenio arteque
Industriaque et consiliis bonis.
Rerum propinquus tum fuerat labos [Reg: labor]
Ferventi ephebo quaerere coniugem
Dignam. Reperta est, relligione par
Et orthodoxae notitia fide.
Quem te laborem, quod studium impigre
Gnaveque [Reg: naveque] agendi sumere taeduit?
Gavisus es, rem tam bene tam probo
Successe. nos et laetitia pari
Congratulati coniugio sumus.
Fecunditatem prosperior toro
Lucina pacta est. O utinam, velut
Dilecta patri pignera filias
Enixa coniux est, ita filios
Felice partu procreet adseclas.
Mecum quod una te scio serio
Sperare et optare ex animo intimo,
Amice vere, et (quod liquet omnibus)
Sincere. Porro quid peragis boni?
Praeses senatus en hierarchiae
Res administras, quae faciunt scholis
Templisque sacris. Certe equidem (tua
Quod pace dicam) vir nec alacrior
Nec promptior te, nec vigilantior
Quisset per omnem Teutoniam eligi
Aut inveniri; cui sapientius
Committeretur muneris hoc, tibi
Quam soli et uni. nam pius et bonus
Probusque valde es, publica promovens
(Ut par et aequum est) commoda, vel tuo
Ipsius aut damno, aut odio, aut probro.
Quapropter aio saepius, intuens
Virumque limis haud oculis statum;
O si Palatini incluta Principis
Plures haberet GRYNRADIOS humus!
CARMEN IV.
MORTALE sexus, sive iuvenes aut senes,
Seu divites vel pauperes. seu Caesarum
Regumve principumve gente prosati;
Considerate, quam caduca vita sit,
Quam calamitosa, quam scatens periculis.
Honore quamvis praediti estis maximo,
Instarque floridae viretis laureae:
Consumet atque hunc atque vos rota temporis.
Vorsura motus id quod HorologI docet.
Duo puelli nuduli, qui segmina
Quaterna luculenter horarum innuunt
Strepente tinnitu, vice alterna occubant,
Luuntque Adami noxam originariam.
Clangore personantis Angelus tubae
CHRISTUM adfuturum in nube clara praemones [(reading uncertain: print blurred)] .
Excubitor ales nocte gallus cantitans
Aliisque metis, vivere extremae iubes
Memores diei: quam cavete, Simiae
Ritu modoque, rideatis turpiter
Aut negligatis; sed Leonem imitemini
Expergitum alto mane seu diluculo,
Grates agentes nocte servati DEO.
Horamque vestram rite praestolemini,
Instar mulieris motitantis clepsydram,
Seu sensim arenae casitantis machinam.
Ut Luna mutat. Solque signorum vices
Motu rotundo; sic heros versatile
Famulosque variat tempus, hunc extollere
Illumque velox premere: ceu vides vagam
Nunc aucta nunc minuta Divam cornua
Ostendere orbi. Quin Planetae, se invicem
Diuque noctuque insequentes, nuspiam
Inter quiescunt, alius alii donicum [Reg: donec]
Fores operiat. Sic in orbe idem evenit.
Fortuna raro stabilis apud aliquem manet.
Quapropter observate mensuram ratam,
Horamque certam, et providum metae scopum.
Megaera quippe noxiosa plurimos
Heu raptat in transversa, sectantes opum
Magnarum acervos, regnaque inhiantes nimis
Aliena, nec pol finem apiscentes suum;
Sed Parca cum severa vitam inciderit,
Aliis similiter mortis intrantes viam.
At o benigne CHRISTE, qui rex gloriae es,
Nos quaeso cunctis ex miseriis eripe, et
Tranquillitatis nos fac usque compotes;
Tandemque post fata in poli penetralibus
Des audiamus entheam melodiam.
Haec secum in intimo Palatinus comes
Nuper IOHANNES corde meditans fatus est,
Opus Rudolpho Brandeburgio teres
Fabricante. Quisquis haec legit, praecordiis
Reponat imis, ne vagas praetervolent
Aures, uti sonora tintinabuli [Reg: tintinnabuli] .
CARMEN V.
PUBLICA res ubivis geritur bene, prospereque cedit.
Firmiter inque suo status ordine permanet graduque;
Si modo non spernunt IOVAE sua Principes Ducesque
Reddere corde pio libamina, deinde promovero
Iustificam ante alias ultro Themin, aequitate freti.
Praecipuum Pietatis opus tenet auream cathedram,
In qua praeco DEI verbum sonat, et viam salutis.
Post aequique bonique sagax caput occupat tribunal
Iustitiae cunctis venerabile. nam nisi his duobus
Ceu fundamentis stabiliverit oscitans Tetrarcha
Imperium soliumque; brevi ruet, impetuque magno
Ad terram dabitur: qualis domus insolente casu,
Plena Palaestinum [(reading uncertain: page damaged)] tot milibus [Reg: milibus] , ut suo Dagoni
Perfecere sacrum, cito concidit, incluti columnis
Manoadae impulsavi fortiter, occubantis inter
Praecipuos proceres trucis agminis, atque pro duobus
Sic oculis hostes ulti semel. At gravem ruinam
Antevenire solet Dux providus, usus eruditis,
Gnavis [Reg: navis] , eximiis, sapientibus, acribus, peritis
Rerum, adeoque viris animi face luculentiore
Primores reliquos superantibus. Inter hos profecto
Haud tibi postremus datus est locus hactenus, Philippe
Wamboldum veterum o ingens decus, ac simul recentum.
Te FRIDERICUS avus nostri Ducis arduum in senatum
Rite cooptavit; quod idoneus atque dignus esses,
Et sollers ad magna negotia resque rite agendas,
Non sine felicis Genii indole. Te sita in Nemetum
Limite Transrhenana Neapolis, uncta CASIMIRO
Praeda (sed abstinuit tum criminis) ob rebellionem
Facta, sibi impositum vice Principis dynasten
Sensit. Ute vivis abiit cito, deserens guberna
Orba, simulque orbum gnatum patre, LUDOVICUS; aeger
Tam longo fuerat qui tempore: frena mox capessit
Frater, legitimus tutor datus, administer aequus;
Qui dene restituit rem, non sine maximo labore.
Relligio exseruit laetum caput orthodoxa, qualis
Floruerat sub praecano sene, patre CASIMIRI.
Nec mora. trux Livor male ringier, invidoque dente
Rodere quosque Theon ferus, aemulaque Momus
Praedominans lingua nos carpere. Veritas sidesque
Albaque Relligio nihilo minus enitet refulgens,
Purpurei ceu fax Hyperionis inter atra quondam
Densarum nebularum alte emicat; emicabit et post
Dehinc semper, Friderice vigens modo Teutonorum ocellus
(Quod voveo) superes, et serius alta in astra tendas.
Num desperandum Christo duce, praevioq [(reading uncertain: page damaged)] CHRISTO!
Haudquaquam. siquidem felix opus, is quod inchoavit,
Continua serie firmaverit. Hoc iubet monetque
Nos avide sperare DEI favor atque [(reading uncertain: page damaged)] amor benigni.
Tu quoque (Praefecti magni geris [(reading uncertain: page damaged)] ecce nomen aulae,
Quem merito titulum tibi gratulor) ut prius gemellum
Fortis et acer apud Dominum, et bene sidus exstitisti,
Boiumque antistes subsellia grandiora rexti,
Iustitiae vindex, aequi insitor, arbiterque legum;
Adsertor pietatis, amans Iovis, illiusque amantum:
Sic etiam posthac magis ac magis in dies et horas,
O WAMBOLDE, perennaturus es in fidelitate,
Constantisque animi tum robore, tum severitate
Condita suavis dulcedine mellis. adde, si vis,
Rarus amicitiae per foedera sanctiora cultor.
CARMEN VI.
LONGAEVITATEM cui dabimus viro
Mundi in senecta et temporis ultima,
Plures in annos ut diuturnior
Sit vita cano? RANZO tibi, inclite
RANZO, Tonantis cultor Olympii.
Meretur id non relligio modo
Sincera, sed vero et pietas tua
Insignis, et mens iustitiae tenax,
Et imperantis par animus DEI
Summis dynastis, ad solium ipsius
Regale fixis, terque canentibus
Perennisanctum. Nos, brevioribus
Queis [Reg: Quibus] rara vitae stamina liciis
Ex lege fatorum illa adamantina
Dispensat abrupta Atropos in colu;
Homunciones esse vetans dierum
Extentiorum: RANZOVIO tamen
(Scitis Camenae, scis Charitum trias)
Non invidemus talia munera
Felicitatis; quandoquidem omnibus
Ille eruditis non modo vult bene,
Sed, quantum in illo est, usque facit bene.
Ditat Poetas ille potissimum
Sollers amoeni carminis artifex.
Donis tributis Historicos beat
Fidelis auctor historiae ipsemet;
Largisque gazis Astronomos fovet
Idem ipse felix Astronomus cluens.
Iam templa quaeso cernite, iam scholas.
Quae non in has, qua non bona contulit
In illa? quid non post quoque conferet
Ludi in magistros, et venerabiles
Mystas, IEHOVAE dedita nomina?
Inops egestas pauperum et exulum
Ubinam asylum repperit aptius,
Nisi unum apud te, RANZO benignior?
Nam quum tibi tot divitias, opes,
Pagosque et arces, amplaque praedia,
Latosque fundos cum reditu annuo,
Tam copiose suppeditaverit
Caeleste numen; non animum atque cor
Terrena ad istaec fluxa caducaque
Stricte alligaris, quo soliti modo
Auariores: sed meritas DEO
Habere grates es memor, omnium
Rerum datori. Non igitur senex
Sis liberali et munifica manu?
Beata cornu divite Copia,
Uberque mater rerum Opulentitas,
Nec paenitendis praedita dotibus
Pandora, sedem te penes obtinent
Pollentiorem. Quid, quod (ut audio,
Verumque certe est) post obitum quoque
Prodesse doctis dupliciter velis,
Praeclare RANZO? quippe nomismatum.
Certas quibusdam praecipua viris
Virtute summas munificentius
Legare tecum consilio optimo
Deliber asti. quae via commoda est
Laudem ad futuram, plenaque gloriae
Magmenta. Quis non, Vive age, dixerit?
O magne RANZO vive, et in hoc tuo
Honore dura, quam vetuli diis
Durarit aetas postera saeculi.
CARMEN VII.
CHRISTE, sequester mortale genus
Interque DEUM lecte; videsne,
Horsum speculans aethere ab alto,
Ut peccatis obnoxia gens
Et criminibus variis tecum
Agat in terris insincere
Atque iniuste? nae [Reg: ne] debebant
Euangelium legesque tuas
Sponte tueri, nec nisi grates
Tibi perpetuas pectore muni
Agere, inque tuas solvere laudes
Linguam docilem. sed quid faciunt!
Non reiciunt [Reg: reiciunt] te modo, verum et
Diumque patrem Flamenque sacrum;
Sic viventes, ut flagitiis
Scelerumque notis insigniti,
Sibi in his plaudant, atque triumphum
Audacter agant; quid relligio,
Quid sit pietas, quid recta fides,
Quid vera salus, vitaque demum
Aeterna animae, plane immemores.
Apinae et tricae nempe videntur
Gerraeque istis, quae praecones
Dogmatis almi plenis buccis
De Tartareis recitant poenis,
Deque horrendis Cacodaemonibus,
Et suppliciis exantlandis [Reg: exanclandis]
Post fata malis perpete in igni.
Miseram o sortem miserorum hominum!
Sintne creati recte ad agendum,
Et male agendo Stygium proni
Se praecipitent ipsi in barathrum?
CARMEN VIII.
DIRA monstra veneficae, noxiosaque saga
Turba, quae magicis nigri Ditis artibus usae
Nemini prope parcitis; quid lucrive bonive
Ex mala capitis techna? Vos tenella puellum
Membra, tum [(reading uncertain: print faded)] iuvenum et senum fascinare suestis
Corda. vos vetitis nurus virginesque pudicas
Implicatis amoribus. vos necis genus omne
Exsecrando homicidio perpetrare soletis.
Vos, capras niveasque oves atque bucera damnis
Saecula adficere obviis, crimen aut scelus esse
Pernegatis, et igneum (vidi ego ipse) Draconem im-
Mittere stabulis boum, lacte eas spoliantem
Singulis prope noctibus. vos novemplice cantu
Conglobassere grandines, excitare procellas,
Turbinare animos Notum; scit Ceres, scit Iachus [Reg: Iacchus] :
Hic meri, illa adoris carens. Flora murmure vestro
Mille milia [Reg: milia] pestium vermiumque nocentum
Educata per has plagas adseverat, et ipsum
Hoc Hamadryadum cohors, flebilesque Napaea
Conqueruntur et ingemunt. Pacta turpia inistis
Cum manu Cacodaemonum sonte, foedifragaeque
Desciistis ab optimo maximoque IEHOVA,
Lubrica instabiles fide, pravitate rebelles.
Abnegastis item sacri iura sancta lavacri,
Infideliter a DEI filio, duce nostro,
Castra in hostica transfugae; nequiter quibus ipsam
Vitam, et ipsam animam rato pignori opposuistis,
Perfidumque Satanico stigma ab ungue recepstis;
Quo nihil sceleratius taetriusve repertum est.
Quale naufragium (o nefas!) unaquaeque subivit!
Sponte posthabito DEO dum sinistra sequutae [Reg: secutae]
Vestra pectora Principi mancipastis Averni,
Exulatis ab incluta civitate IEHOVAE,
Nemo quam malus incolit. Gens ut optima vestram
Christiana dolet vicem! Poena vos manet ingens,
Igne perpetuo flagrans usque et usque, nec hilum
Detrahens cruciatui pessimoque dolori.
Mens licet resipisceret rectior, caneretve
Sanior palinodiam; quod tamen fore et esse
Difficul [Reg: Difficile] nimis arbitrer: hancce quisnam age praedam
Hostis e manibus feris excutive rapive
Posse crediderit? Trahax pervicaxque tenaxque
Quicquid is semel auferens occupaverit, illud
Eius unguibus haud facul [Reg: facile] dimoverier [Reg: dimoveri] aio.
Si DEUM tamen, o manus perditissima, vestri
Vel parum miseresceret; gratia illius una
Entheam bene posse vos obtinere salutem
Dico, et aetheria dehinc porro sede potiri.
CARMEN IX.
ESTIS fratres, estis amici:
Aliine alios perdere vultis?
Hoccine pulchrum est? nequaquam pol.
Rodere iustos, mordere pios,
Tigridis iras bilemque canum,
Et ricta refert dira luporum,
Grassantum in oves. Docuitne ita vos,
O crudeles, ille magister
Noster CHRISTUS? cuius aperta est
Mansuetudo, lenisque animus,
Et pacis amans aequa voluntas.
Praecepta dedit nova, nimirum
Ut nos pariter mutuo amemus,
Quo more homines ipsus amavit;
Quorum causa voluit patrium
Linquere caelum, traducturus
In regna DEI non Cerbereo
Semine cretos, nec pestiferae
Dentibus hydrae; sed pacatos,
Humiles, placidos, mites, dociles,
Praeceptoris iussa sequentes.
Nam morigeras, haud praefractas
Poscit mentes arbiter aequus.
Si lingua rabit, livent oculi,
Cor virus alit, felle tumescit
Pectus; quid ab hac dipsade sani
Exspectemus? Tolle venenum,
Purga cereburm, frena rabiem,
Stingue furorem, compesce odium,
Aliosque ferox indue mores,
Si discipulus bonus esse velis
Caelestis heri. Non atra placent
Pectora CHRISTO, sed candida, sed
Nivea, et nulla praedita labe.
Alius fueris? alio migra,
Frugique gregem pace potiri
Sine. Consensu compare coetus
Fovet unanimes Dominus noster,
Simus ut unum, sicut et ipse est
Pater et concors filius unum.
CARMEN X.
QUALIS rapaces aut aquilas agit
Aut milvios [Reg: milvos?] , aut accipitres feros,
Aut diriorum semina vulturum,
Cupido et ardos in volucrum obvium
Genus minorum, sive animalium
Imbelliorum; sint ut eis dehinc
Praedae et rapinae: talis in extimam
Urbem Allobrossam, suffugium exulum,
Omnis redundat grandior hostium
Iniuria et vis, truxque potentia,
Furorque. Martis, non sine Erinnyos [Reg: Erinyos]
Diraeque Enyus terribili metu.
Iam devorarant vos inopes quasi
Vivos, ut arctis obsidiis loca
Tam copioso milite cinxerant,
Pagisque vestris Mulciberem igneum
Minis atroces intulerant; licet
Impune id illis turbine bellico
Cessisse apertis non quierint sonis
Iactare. Cives exitio quidem,
Ob foederatum perfidiam, dati
Plures; sed ulti post nihilo minus
Estis Gigantas, cum grave brachium
Saevos in hostes armipotens DEUS
Favore vestri sustulit, et neces
Avertit atras, vulneraque ardua,
Stragesque cladesque, et mala quae ciet
Secum Gradivus plurima. Quin preces
Et vota cordis seria iuverint
Vos implicatos undique, et anxios
Salutis; eccui sit dubium? Piorum
Quippe obsecratus cum lacrimis solet
Numquam esse vanus. Numinis enthei
Perenne vindex en oculus suos
Erga clientes perdius excubat.
Pernoxque. Certe BEZA tuis datum est
Et incolarum suppliciis, quod haec
Servata mansit salvaque civitas,
Suique iuris. Nos quoque fudimus
Salute pro vestra adsiduas preces.
Ac nominatim Caelicolam optimum
Pro te rogavi, iuste senex; diu
Superstes esses, atque humilis polo
Ferres supinas sollicite manus,
Voti impetrator. nempe tibi DEUS
Negare quicquam pernegat. Hinc ovans
Triumphat antiquum Allobrogum oppidum.
Honos Lemanni, laus Rhodani, decus
Miscentis undas cum Rhodano Arviae.
Quapropter hymnos, et nova cantica,
Et grata summus rerum opifex mele
Par est sonoris laudibus audiat.
Nam vestra sicut moenia fortiter
Adversus hostes incolumi statu
Tutatus ipse est IOVA, eadem lubens
Idem ille posthac usque tuebitur.
CARMEN XI.
A PROFUNDIORE somno primus in terris homo
Excitatus ille ADAMUS, splendidamque virginem
Ante se EVAM conspicatus, scire quei potuit, sua ex
Carne carnem, et ex suismet ossa compacta ossibus
Esse? Num divina mens id forte ei praesagiit?
Anne dulcem per quietem, quid DEUS secum egerit,
Somnii figura praesens evidenti imagine
Indicavit? Censeas quid, fare SYLBURGI palam.
Factus ex humo maritus coniugem ex costa sua
Sensit, adductam sibi olim per DEI munem manum:
Inde conciliatus inter coniugatos est amor
Mutuusque et singularis. Itaque mas matrem et patrem
Posthabens, agglutinatur firmiter nuptae suae, et
Ambo coalescunt in unum corpus. Ut sero meam
Repperi senex maritam! quam mihi felicitet
Ac superstitet IEHOVA comprecor. Tuam tibi
Perperam florente in aevo pol nimis casariam
Mobilem minus auspicato copulavit sidere
Summus arbiter ille rerum, plane inexputabili
Providentia atque fato, ne tuam patientiam
Sineret is inexercitatam. Lustra per tria nunc fere
Segreges uterque vixtis matrimonio irrito.
Nam iugales ut ea nexus iniit invitissima,
Quippe claustro maluisset mancipari denuo:
Nondum ita expleto a peractis nuptiis septennio [Reg: septuennio] ,
Liberum pertaesa curam, tum domesticae rei,
Exuit iuga; et in priorem solitudinem abdita
Nequiit ullis nec parentum nec propinquum contumax
Retrahi monitis, nec ullis aequum ad officium minis;
Negligens viri domusque debitique muneris,
Obstinata adeoque laeva mente, contra quam solent
Esse ceterae propinquae, gente tam clara satae,
Stirpe ceu de patrio olim degener stolo, aut nothae
Vis avenae e fructuoso tritico repullulat
Nonne res est mira? Mater potuit obliviscier
Tam cito, praegnanti in alvo quae recens gestaverat
Pignera, et felice nixu prompta in auras miserat.
Quis tui non est misertus? quis tuam auditor vicem
Non dolere visus; ex quo viduus, haud viduus tamen;
Et maritus, haud maritus, ceu spadoniam miser
Tot per annos ipse traxti vitam, acerba perferens?
At DEUS tandem supremus, pro sua clementia et
Misericordia paterna, tam vacillantem statum
Intuens, totamque causam metiens, aequo Dices
Calculo, te impune laqueis expedivit talibus
Atque tricis. FRIDERICE, tun recordaris modo.
Ut, tuarum nuptiarum rite cum sollemnia
Concelebrarentur, imbres triste caelum obnuberent
Tempore antemeridiano; sed vicissim tempore
Laeta pomeridiano fulgeret serenitas?
Sic abierit nunc quidem omnis maeror; ast in posterum
Redierit laetitia maior. Gaudio tecum, vetus
O amice; gaudeo inquam, post dehinc sperans fore,
Ut alia meliore nupta perfruare, quae tuis
Moribus sit apta, teque diligat prout decet.
Candidis hunc laetus alis Lucifer portet diem.
CARMEN XII.
INTER multiplices ac varias, queis [Reg: quibus] DEUS optimus
Humani generis perpetuis commoditatibus
Consultum voluit, non minima est arbitror artium.
Curatrix Medicina invalidum corporis artuum,
Membrorumque manus Paeonias utibili modo
Poscentum. Quis opem, quis properatum auxilium feras
Aegrotis melius, quam Medici prompta necessitas;
Callentis genus omne exterius, nec genus omne non
Morborum interius, quodque opus est addere singulis
Sanandis remedI? Sufficiens Caelicola est quidem,
Quamvis nec medicamenta adhibens, nec quota pharmaca
Comiscens, abolere anxiferum tristia torminum
Nutu uno; velut et cum Solymos et Galilaeida
Terram CHRISTUS obiret, varios pessime habentium
Languores domuit cum vitiis, aegraque sustulit
Citra pyxidis unguenta. Iubet nos nihilo minus
His uti mediis legitimis Omnipotens pater,
Se PEUCERE prius sollicitato attigua prece.
Nam circumspice, quot Terra parens germina et herbulas
Radicesque creet; quot pariant semina flosculi:
Quot seto [(reading uncertain: print faded)] in gremio progeneret Chloris amoena opes,
Quas mulcet Zephyrus, consolidat Sol, alit umidum.
Quid succosque [Reg: sucosque] liquoresque, et apum mellifluos favos.
Quid praepinguis olivae referam munera? Rupe quid
Emanans oleum, et balsameis uvidum odoribus
Iudaeae fruticem? quid lacrimas denique myrrheas [Reg: murreas] ?
Cui digne species tam varias detur aromatum
Percensere, ab Eois populis huc celeri rate
Advectas peregre velivoli per maris aequora?
Quis porro pretiosissima poma aurea dixerit,
Et silvas citreas, arboribus non sine Punicis?
Haec nascuntur humo. Praetereo plurima, quae neque
Nostri propositi nec numeri sunt. Medicum labos [Reg: labor]
Indefessus, et hoc in studium semper amor flagrans;
Nec non pharmacopoeum Genius, dia reperta post
Priscum Asclepiadarum, innumeras artibus addidit
Artes, et celebris posteritas auxit idemtidem [Reg: identidem] .
Laudi quae faciunt cuncta DEI. quicquid enim sator
Rerum condidit, hoc omne homini condidit in bonum,
Quo testetur ubivis superum munificentiam.
CARMEN XIII.
AUDISne meas, Pater omnipotens.
Aeger toties quas fundo preces,
Cupidus morbis hisce levari?
Audis certe. sed cur differs
Prolongatas lentus in horas
Promptum auxilium? Sunt tibi causae
Credo plures. tamen haec una est,
Nondum quod habes exploratum
Satis atque super triste cor istud
Exercitiis; velut artificis
Candente foco bonitas auri
Saepe probatur, donec apertum
Omnino sit, purum et solidum
Esse metallum. Remove IOVA
Remove ardentes obsecro prunas.
Nimis excoctus mihi iam videor,
Rapidoque nimis tostus abigni.
Si pertendes animare faces,
Plane exurar. Desine duri
Examinis, ac rigidi iuris.
Quis enim coram te consistet,
Si iudicio DEUS opposito
Contendere ames cum grege vili,
Sapiente lutum cineremque levum?
CARMEN XIV.
POSTHI, miserum est in cruce tam diu morari,
Morbique gravis sic peredi nocente morsu,
Ut, mortuus an vivus adhuc tibi puteris,
Plane dubites. usque adeo saepe tyrannum
Trux morbus agit, nec sibi temperat dolorum.
Noxam luimus postgeniti repullulantem
Peccantis Adami. neque quisquam potis istud
Abnorme malum corrigere, aut tenacis instar
Visci putrido in corpore inhaerentia pestis
Contagia dissolvere. Te satis superque
Arthritis atrox, haud sine torminum procellis,
Torquere suevit. Febrium querquerus ardor
Mihi pectus adussit male, nequiterque corpus
Sic debilitavit, capitisque turbulenti
Sensus; ut adhuc vix mihi restitutus ipsi
Hodie videar. Rheumata quid gravedinemque
Iugesque catarrhos; quid apostema sinistrum
Tussesque malignas referam; ventriculique
Crudas hiemes, saevaque viscorum crepantum
Tormenta, quibus discrucior nocte dieque,
Insomnis agens, et vacuus soporis almi?
Pallor croceus cum macie cutem colorat
Auriginis [Reg: Auruginis] instar. poplitum languor iniquus
Negat officium, nec patitur sibi salubri
Medicamine succurrier aegritudo tristis.
Misere iaceo membraque confractus et artus,
Tundoque grabatum, Patientiaeque sacris
Operor, liquido nempe DEI sciens volentis
Nutuque potestateque quicquid est dolorum
Infligier aegris. sua nam pignera tali
Solitus ferula caedere IOVA, veram in illis
Fidem, et adsiduam Numinis invocationem
Accendit; et hac sic pugiles is in palaestra
Exercitiis erudit, ut quisque periti
Luctae clueant. O ter et amplius beatos,
Huiuscemodi qui decus e schola reportant,
Non indociles discipuli hinc ut aestimentur!
CARMEN XV.
ZOPYRE princeps candidiorum
Magno e numere mille trecentum,
Caput electum, fidissima mens,
Pectus apertum: si vacat, audi
Vetus extrema luce quid aiat
Aut cantet Olor, quem fata vocant
Iam sua, certum velle moriri.
Nam decursi terminus aevi,
Ex perpetua lege Tonantis
Cuivis homini fixus, postquam
Metam tetigit finesque ratos,
Migrare animam iubet in caelum,
Unde ortum habuit. Quapropter ego
Testamentum ZOPYRE feci,
Et disposui disponenda.
Restat, ut uxor mea, post obitum
Nacta patronum tutoremque
Fidum atque bonum (commendata
Siquidem nostro est illa Tetrarchae)
Non permaneat viduo in lecto
Semper, positis purpura et auro:
Sed ubi eluxit, more Latino
Iterum nubat. nam florenti
Aetate viget, qualis in horto
Viridis laurus, vel oliviferae
Palladis arbos [Reg: arbor] . Si libes ergo,
Duxeris illam. nam tibi lego
His inque manum trado papyris,
Ut non modo vir, sed pater illi
Sis. spero etiam fore morigeram;
Et amaturam te, velut ipsum
Me, nil dubito. Quare age contra
Dilige Nympham, neque ei praesta
Minus, ac virtus ipsa meretur,
Candorque animi. Quippe reapse
Disces, non me falsa loquutum.
CARMEN XVI.
MERGILLETE animae pars potior meae,
Praesagitne tibi mens cata quid mali,
Versanti in patrii paene sinu Laris,
Qua MELRICHSTADIUM tollit in atherae
Sex celsarum adeo culmina turrium?
Aeger naneque iacens fluminis ad Nicri
Ripas, insolitis intima viscera
Distento crucior ventre doloribus.
Me non ulla iuvat seu Podalirii
Seu praesens medici cura Machaonis.
Quam IOVA imposuit ferre mihi crucem,
Hanc aequa patiens mente feram deces.
Umectata pias imbre acido genas
Uxor, praemetuens altera funera,
Defuncto AEMILIO sub tumulo senis
Exspectante patris fata, domestico
Maerore adficitur corda nimis, querens
Maturum ante diem se viduam fore;
Imploratque DEI flensque gemensque opem,
Ut corpus reparer viribus integris.
Si IOVAE placitum, vixero longius:
Sin autem, brevior vita mihi est lucro.
Me quandoque citans hora vocaverit,
Formidemne mori? Liberor omnium,
Fortunae rota quas difficiles habet,
Curarum cumulis; inque domos abit
Migrans aetherias debilis halitus.
Te compello igitur prime sodalium
Supremum, atque VALE dico tibi ultimum.
Caelesti in patria, post rata temporis
Designata DEO momina, vividum
Alter conspiciet vividus alterum.
CARMEN XVII.
QUALIS in silva ardor agit latrones
Fessa grassandi in capita obviantum,
Talis instigat cruciatum acerbum
Fervor, ut membris male faxit aegris.
Quid iuvat plenos vacuasse fundos
Pyxidum? quid sumpse [Reg: sumpsisse] MELISSE potus,
Sumpse [Reg: Sumpsisse] clysteras? liquidoque inunxe [Reg: inunxisse]
Pectus et ventrem scapulasque olivo;
Si dolor mordax nihil heu remittit,
Si minus longo relevare morbo?
Quippe crudescit, prohibetque palmas
Languidas siccis adhibere labris,
Verticique alto. Resoluta nervis
Brachia, infractosque gero lacertos
Colicus, dire genua atque crura
Scissus, oppletusque tumore talos.
Quid iuvat fontes acidos bibisse
Sualbaco allatos? Videor pol omnem
Frigido deplesse liquore Lethen,
Omnium oblitus miser, ante quorum
Mente iucunda meminisse sueram.
Lingua tardescit, gemebunda anhelat
Vox, hiat pulmo, trepidat cor, aures
Perstrepunt undis, hebet omne sensus
Organum, vertigo rotat cerebrum,
Membra torpescunt, adeoque totos
Sicca descendit macies in artus.
Summa. nant in morte oculi trementes.
Ecquid hinc speres nisi PAULE finem?
Mors ades, finique meos dolores.
Quid precor? iam versor inops in umbrae
Mortis obscura, tenebrisque densis.
Unde sed lucem video emicantem?
E polo. IOVAM miserescit aegri.
Rursus o aegrote animum recepta:
Te DEUS vultu placido intuetur.
Si velit, sanare potest anhelum.
Nolit? ex hac vita aliam tamen te
Ducet in vitam. Ergo ita fare: Fiat
Fiat omnino Domini voluntas.
FINIS PRIMAE PARTIS LIBRI SEXTI. SEQUITUR PARS ALTERA #(IMAGE)
CARMEN XVIII.
VENUSTE flos et integer iuvenculum bonorum,
Propago Papenhaemidum vetustioris aevi;
Rectene et optime vales utroque cum parente,
Domesticoque CROLLIO? Tuum quidem ipse patrem
Sex ante lustra noveram, cum MAXIMILLIANI
Secundiore Caesaris frequens adessem in aula,
Iubente nobiles meae subesse disciplinae,
Et arma in Hungarum plagis capesserem feroci
Ephebus acrior manu. Libenter illiusce
Recordor ecce temporis. Vigebat alma virtus,
Vigebat arctior sides, amorque singularis,
Et expedita veritas. conubium sed ex quo
Dolusque Frausque callidis simul vafrisque pactis
Inire turpe vidimus; fidesque veritasque
Amorque abire maluit, cavisque se latebris
Antrisque credere interim, quam perditissimarum
Videre regna pestium; quibus pol ecquid usquam
Patente in orbe peius est? Indignitate virtus
Adacta solitudinem petivit avolando,
Citis oloris albidi fugam inter usa pennis.
Sequutus [Reg: Secutus] est eam statim sinceriore candor
Fidelitate praeditus. Quid intuere vulpes?
Quid intuere simios? Ius lexque picta larva est;
DE Ique cultus est eis iocus merusque ludus.
Tales adaemularier [Reg: adaemulari] cave, excitate sanguis.
Suapte falsimonia technisque captiosis
Barathrum in infimum ruunt. Magis magisque contra,
Amice IOVAE et Angelis, sacros amare perge
Libros, et aequa quas Themis Diceque dictitare
Solent amantque regulas, paragraphosque legum.
Quod si quid in mea legens boni invenis papyro,
Piis idoneum usibus; fac MAXIMILLIANE
Tuam inde dirigas viam. PRECUMque si sequentum
Placere FORMULAE queunt; tibi, tibi exaratas
Puta, bonasque et utiles: velut monente Musa
Eas tibi hisce versibus DICOQUE CONSECROQUE.
CARMEN XIX.
GRATIAS agimus tibi, perbenigne IEHOVA,
Noster o DEUS et pater, nocte praeterita quod
Nos custodieris ita sedulo atque paterne,
Vilibusque homulis favens prorogaris amice,
Usque in hunc nitidum diem, quicquid est super aevi.
Te rogamus, et hac uti luce nos tuearis
Conditor bone, gratiam largiens, ut eam omnem
Transigamus in vis pie, grata quae tibi semper
Sint acceptaque. deinde fac, splendidis per apertum
Solis ut radiis tui terrarum orbem adeo amplum
Illustras, ita Flaminis claritate sacrati
Atra nubila dissipes mentis, ut vagus error
Ille iustitiae a tuae calle nos neque longum
Abstrahat, neque partem in hanc deviare vel illam
Cogat. omnia sed tui contuentis in orbe
Visibus liquidissimis, nostraque acta, habeamus
Respectum, ut decet. Insuper cogitataque cuncta, et
Dicta factaque vindices, ac per omnia testes
Sentiant oculos DEI. nec sit ullibi quicquam,
Quod magis metuamus, heu, quam ne tamque benignum
Tamque munificum patrem provocemus ad iram.
Quicquid aggredimur, scopus nobis perpes is esto,
Illud unius ad tuam gloriam, atque aliorum
Cedat utilitatem opus. Verum te penes unum
Quando consilii boni copia uber abundat,
Unde sunt et idonearum apta nomina rerum,
Successusque secundior: fac potamus ut abs te
Unico omnia talia haec, nec non obtineamus.
Porro et efficias, Pater clementissime, ne plus
Curae, plusve molestiae rebus attribuamus
Temporalibus, interim caelestum usque bonorum
(Ut fit) immemores: sed ut primum Olympia regna
Indagemus, et aequitas iustior quod Olympi
Poscit; haud dubii fide speque, cetera quin tu
Sic agentibus ipse eas additum ample et abunde.
O defende etiam malum corporique animaeque;
Nam nimis fragiles sumus. nos et consiliisque et
Spiritus vegeto tui robore instrue, contra
Tot quidem ac varios dolos insultusque Satanis.
Proin metu atque periculis nos ab omnibus istis,
Queis [Reg: Quibus] male expositos vides, hoc in dispare mundo
Libera. Ac quoniam parum est, imo nil prope; recto
Inchoasse aliquid, nisi hoc ipsum perficiamus:
Te DEUS bone quaesumus, nos ut haud modo luce
Haec praesente clientulos in tuam ipse receptes
Tutelam et propriam fidem; sed dehinc quoque noster
Dux per istius ante iens omne curriculum aevi,
Defensorque alacer velis esse, semper adaugens
Ampliansque profusius dona, quae sine fini
Pro tua bonitateque gratiaque misellos
Contulisti in homunculos: donec uniter aptos
Nostro nos capiti adiuges per consortia CHRISTO
Plenaque omnigenis modis absolutaque; qui cum
Unicus clueat micans ille iustitiae Sol,
Nempe perpetua sua luce laetitiaque
Ipse nos cumulaverit largus. Interea dum
Huius advenae et hospites aerumnabile vitae
Sic iter terimus vagi; mitte, mitte fideles
Pastores animae: efficax quorum sacra per ora,
Auditorum ita in obviis cordibus tuus esto
Flatus, ut tibi multiplex colligatur in orbe
Hoc Ecclesia, et hosticae destruantur atrocis
Machinae Cacodaemonis. Dia vis tua obarmet
Principes, loca qui tenent summa, et ardua rerum,
Ut pia agmina protegant, adserantque propritim.
Demum et anxia recrees corda, tristiaque ora
Pauperum tot et exulum, quosque languida lecti
Aegritudo animi tenet corporisque cubantes.
Hac ut tanta bona a tuo IOVA magne favore
Flagitare, per et preces impetrare queamus;
Condones agedum reis tot delicta nefanda,
Filii ob meritum tui; pollicentis, id, abs te
Quod petiverimus suo nomine auspicioque,
Te [(reading uncertain: print blurred)] virtute ratissima nobis sponte daturum.
CARMEN XX.
O DOMINE noster IOVA, caelestis pater,
Multiplice qui pro Numinis sapientia
Diem labori destinasti providus,
Noctem quieti; gratias agimus tibi,
Clementer adeo nos quod hancce non modo
Lucem, sed omne tempus ex quo viximus,
Praesens ad usque momen horae lubricae,
Protexeris, totqise beneficiis ampliter
Ditaris. o largire, ut a laboribus
Curisque omissi, sic quiete et utili
Sopore reficiamur, ut animus interim
In amore ne dormites uspiam tui,
Sopitus una cum gravi quasi corpore:
Sed ut memoria gratiae recens tuae
Cunctique meriti, quo beare nos soles,
Ex hisce numquam deleatur cordibus.
Da deinde, nostra ut conscientia haud minus
Quam corpus ipsum, proprie sua quoque
Quiete perfruatur; utque commodo
Somni usitantes munere moderatius,
Necessitati consulamus, haud pigri
Rhonchis [Reg: Ronchis] veterni, rancidaeque ignaviae:
Ut alacriores vegetioresque hoc modo
Dein opera ad intermissa redeuntes, tibi
IEHOVA serviamus expeditius,
Curtaeque nostri proximi indigentiae.
Quapropter alto dum iacemus obruti
Somno, tuere nos ab omni iniuria
Periculoque, scilicet purissimos
Animique corporisque conservans, ut et
Sopor iste noster nominis faciat tui
Ad gloriam laudemque. Porro cum dies
Hic non abierit absque multiplici reum
Lapsu pudendo (nam quid adsidue nisi
Peccata circum ferimus?) en te quaesumus
Suppliciter, ut quo spissa nox modo ruens
Involvit obscuris, tenebris omnia,
Perinde tute misericordiae memor
Admissa quaevis nostra sepelias Pater,
Ne propter illa abarceamur a tuo
Vultu, repulsam ferre commeriti gravem.
Tandem et quietis discupitae compotes
Solaminisque redde cunctos, queis [Reg: quibus] creant
Morbi calamitatesque tot molestias:
Adeoque id ultro propter unigenam tuum,
Dominumque nostrum CHRISTON [Reg: Christum] effectum dato.
CARMEN XXI.
OMnipotens, clemensque inopum pater; omnium une rerum,
Quas tua adhuc divina potentia sustinens gubernat,
Conditor ex nihilo, et perpes sator, educator, altor;
Qui quondam deserta per avia Siniosque montes
Duxti Israeligenum tot milia [Reg: milia] , lustra eos per octo
Caelesti manna pascens ibi: prospera beaque
Nos humiles servos feliciter, haecque dona victus
Sanctifica nobis, ut eis bene sobrie fruamur,
Unde reapse tuis fidus pater, omnium et bonorum
Fons iugis noscare. Libens quoque da creator, his ut
Gens usi nutrimentis tua corporalibus, sic
Adfecti semper simus, prius ut tui dapem illam
Verbi spiritualem animo illice quaeritemus; unde
Nostrae animae ad vitae immortalia, quae paravit illis
Profuso CHRISTI crux sanguine, regna nutriantur.
CARMEN XXII.
MERITORUM memores IOVA tuorum.
Quibus ultro DEUS altor cumulasti
Genus humanum, et adhuc (qua bonitate es)
Opis uber cumulas perpetuanter:
Tibi grates habeamus modo oportet,
Quod in hac nos fragili et paupere vita
Recreas, suppeditans omnia, quae sunt
Et erunt deinde necessaria nobis.
Caput horum est, quod in altam melioris
Here vitae erigere spem solide nos
Per id Euangelii dogma sacratum.
Tua quo olim manifestata voluntas,
Adeoque emeritos inserere astris
Voluisti. Rogitamus genitor, ne
Animos ullibi nostros patiaris
Ita rebus male inhaerere caducis
Quasi fixos, uti terrena inhiare
Sibi commercia tantum videantur;
Sed Olympi potius suspicere ultro
Bona, et indagine perquirere faxis,
Avidos CHRISTON [Reg: CHRISTUM] herum rite manere,
Dum in apertis hominum ille arbiter aequus
Veniat nubibus, ad nos redimendos.
CARMEN XXIII.
MAXIMIS pro muneribus debitor atque donis,
Adfici queis [Reg: quibus] me ratus es IOVA benigne dignum,
Maximas grates tibi ago: praecipue quod aptum
Ad sacri me Euangelii notitiem vocasti,
Idque divino monitu; meque dehinc magistris
Acribus iucunda rudem sub iuga tradidisti,
Optimis per quos docilis moribus artibusque
Erudirer tiro capax, imbuererque sanctis
Corda praeceptis, animumque in studiis honestis
Disciplinarum gravium per Sophiae reperta
Rite formarer socio cum grege. Da IEHOVA,
Recte ut agnoscam meditans haec tua dona, quotnam
Qualia et quanta ipsa sient; pro quibus et perennes
Gratias obstrictus agam. Participem favoris
Deinde me fac quaeso tui, mique tenebricosas
Mente in obscura nebulas discute, Flaminisque
Cor meum illustra radiis; ut bene quae docentur
Marte felici et Genio, percupide illa discam,
In penis servare memor, sique opus est, vicissim
Pallade arguta facilis reddere: ne vel ipsa
Cura praeceptorum alacris, neve mei labores;
Tempus aut pronis procul hinc, quo pretiosius nil.
Irredux alis fugitans; neu mihi quae data abs te
Ansa, et opportuna loci commoditas quiesque;
Neve qui fructus alias spem sibi concitarant
Indole a prima nimiam, segnitie meaque
Turpiter culpa pereant. Ut caveatur hoc, mi
Spiritum largire sacrum, qui sapientiaeque
Auctor et veri, potis est me sapientem ab arte
Atque veracem ingenua reddere, et hisce pulchre
Comprehendendis Genium subdere idonee aptum.
Da quoque, ut cuicumque meus se studio irremisso
Applicet deinceps animus, propositum sit istud
Semper inculcatum animo, te Pater o supreme
Solum uti verumque DEUM, et quem Solymaeum in orbem
Sponte misisti, dominum CHRISTON [Reg: CHRISTUM] apertiori
Pectore agnoscam recolens, atque ita te IEHOVA
Conscius recti venerer suspiciamque digne.
Ceterum, per te quoniam dos sapientiae almae
Grande promissum est humili, quo puer est modo; sed
Arrogans, sublime gerens cornua, vanitati
Traditur, donis merito despoliatus: ergo
Funditus de corde meo tolle superbiam omnem, et
Turgidos fastus; humilis factus ut hocce pacto
Me tibi primum, inde aliis, sub ferula ipse quorum
Milito, vere docilem praestem et oboedientem.
Sicque paullatim officio. praeparer, ut merenti
Si qua se Sparta obtulerit condecoranda, sive
Lampas acceptanda, in eo munere nil nisi unum hoc
Unice in primis studeam, quam labor ut meusque
Sudor in laudemque tuam cedere gloriamque
Solius, partimque aliorum emolumenta possit.
CARMEN XXIV.
AETERNE et omnipotens misericorsque o DEUS,
Agnoscimusque et confitemur propalam,
Coramque maiestate numinis tui,
Nos esse peccantum omnium miserrimos,
Carbonis atri sordidos nota, satos
Natosque in omni pravitate et foetida
Corruptione, ad omne proclines malum
Semper, nec unquam [Reg: umquam] ad ullum idoneos bonum:
Quodque violantes indies aequissima
Legum tuarum iura, non solum tua
Irae, sed aeternae insuper poenae rei,
Supplicia factis luere digna impensius
Teneamur. at nobis pol ex animo dolet,
Quod tam benignum te patrem toties male [(reading uncertain: print blurred)]
Offenderimus. Ergo nosmet ipsi in hoc
Damnamus, et peccata delinquentium
Iure exsecramur; supplici (ceu fas) prece et
Vultu rogantes, ut tua misericordia
Nostrae miseriae et calamitati publicae
Subveniat. ideoque miserere mi DEUS
Nostri, reisque tot gravissima anxiis
Ignosce propter Filii necem
Delicta. quin et gratiam nobis tui
Largire posthac Spiritus, qui talia
Vereque serioque nos agnoscere
Peccata doceat; ita profecto, ipsimet us [(reading uncertain: print blurred)]
Pudore tacti displicere planitus
Nobis et infensi esse cogamur; magis
Etiam magisque criminum infandae notae
Post aboleantur, nosque deinceps ad novam
Vitam excitati, promptiores arboris
Instar feracis fructuum locupletium
Iuste atque sancte proferamus copiam,
Tibi placendam Filium propter tuum.
Porro voluntas ut tua ex verbo tuo
Nobis sit usque cognitissima effice:
Discamus unde, non ab ipsis interim
Pendere nobis, aut creaturae ullius
Nexu; sed in te solo et uno perpetim
Reponere omnem spem fideli pectore,
Quo certa plane et firma consolatio
Sit nostra, et ille vetus homo noster, simul
Pravis quibusque cupiditatibus, cruci
Plus plusque figatur; adeoque nos tibi
Vivamque sanctamque offeramus hostiam:
Nixi scopo uno hoc nempe, quo tua gloria
Pacto propagetur, lucrique plurimi
CHRISTO inde fiant; cuius ecce nomine
Haec petimus abs te per ratam fiduciam.
CARMEN XXV.
SUMME misericors, iuste, et omnipotens DEUS,
Ne patere quaeso contumelia adfici
Peccata propter nostra, neu contemnier
Tui triformem sanctitatem nominis.
Nam ceteroqui plus satis te offendimus
Patrem benignum, dum tuo, ceu par erat,
Verbo minus oboedimus; immo turpiter
Oblivione meriti, et ignorantia,
Et criminoso perduelles murmure
Bilemque et iram adversus ipsos nos tuam
Subinde concitamus, ac iustas simul
Attrahimus heu poenas rei. Verum tamen
O Domine lenis, pro tua clementia
Miserere nostri; facque nostra rectius
Examinemus crimina, et mage serio
Illa ipsa deploremus, et vitam impiam
Ita corrigamus, ut decorum est. Excita
Munique populi cum magistratum tui,
Ut ense, quem porrigere ei dignatus es,
Utatur ad terrorem, et omnibus utilem
Securitatem: tum ministros sedulos
Ecclesiarum IOVA confirma magis
Magisque, quo constanter ac fideliter
Interpretentur paginae sensum sacrae,
Omnesque partes expleant sui officI.
Defende nos tutos ab omni iniuria
Doloque perfidiaque. dein fac irrita
Scelerata et insidiosa consilia hostium,
Quae moliuntur temere contra Ecclesiam
Tuumque verbum: quod quidem ne subtrahas
Nobis, nec unquam [Reg: umquam] Spiritum sanctum auferas
Piis, precamur. Excita veram fidem
Pectoribus in nostris, item patientiam
Constantiamque. Sponte fer opem Ecclesiae,
Quae misera praenimis hodie est adflictaque;
Eamque ab omni libera tyrannide
Probroque. Consolare et obfirma DEUS,
Quotquot vel animo sunt vel aegri corpore,
Fractique vires. Da tuis pacem tuam,
Per CHRISTUM Iesum filium unigenam tuum,
Dominumque nostrum; de tua qui serio
Nobis voluntate hancce non dubitabilem
Promissionem voce divina edidit:
Vere ecce vobis dico, Quicquid a Patre
Petiveritis nomine in meo, hoc dabit
Vobis. eoque nos recepto interrite
Fretos, precari iussit ipse in hunc modum.
CARMEN XXVI.
NOSTER o pater, incolens Olympum;
Sancte nomen age o tuum colatur,
Et regni veniat tui potestas.
Sic item tua fiat heic [Reg: hic] voluntas
In terris, ut oboediente caelo.
Da nobis hodie superstitandae
Panem natum, alimenta grata, vitae.
Quin et debita nostra aperta nobis
Et peccata remitte; sicut ipsi
Debitoribus usquequaque noxas
Condonare suas sumus parati:
Neu nos duc in abominanda lapsos
Tentamenta; sed a Malo, struente
Corporique animaeque vim, tuere.
Nam tuum imperium est, tua o IEHOVA
Est potentia, gloriaeque summa,
Usque tempus in omne sempiternum.
FAC quoque IEHOVA, perseverantes uti
Constanter, indies in illa aequissima
Certissimaque, et orbis a primordiis
Ad nos propagata Orthodoxorum fide
Plus plusque proficiamus, et per eam dehinc
CHRISTIque et omnium bonorum pro rata
Simus capaces. quam fidem parissimo
Sic corde fassi et ore, repetimus invicem.
CARMEN XXVII.
PUBLICE fateor, palamque testor
Firma credere persuasione
In DEUM omnipotentiae supremae,
Patrem scilicet ante saecula entem,
Tellurisque polique conditorem.
Secundo fateor, palamque testor
Firme credere, et usque crediturum
Efficace fide endo [Reg: in] CHRISTUM Iesum,
Filium unigenam DEI IEHOVAE;
Nostrum (inquam) dominum, beata ab aura
Conceptum superi involante Flatus,
Natum e virgine MARIA pudica,
Passum praeside Pontio illo iniquo
Pilato Solymorum in urbe iniqua,
Suffixum in cruce, mortuum, sepultum:
Qui descendit ad inferorum Averna,
Exantlans [Reg: Exanclans] animae graves dolores;
Dieque ex nece tertio resurgens,
Caelos corpus in arduos levavit,
Dextram proximus ad DEI residens
Patris omnipotentis; inde rursum
Venturus, radians honore iudex,
Vivis cernere iura mortuisque.
Tertio fateor, palamque testor
Ipsum credere Flamen in sacratum,
Meque Apostolica fide aggregatam
Sanctam Ecclesian unice fateri;
Nec Baptismatis abnegare fontem:
Consentire fidelibus piisque
Quos communio, quos in una membra
Eucharistia copulavit arcte;
Certumque esse animo, nefas remitti:
Nec carnem dubitare humo excitandam,
Sed spem perpetuae fovere vitae
Nulla in saecula fine terminandae.
CARMEN XXVIII.
CREDIMUS in unum firmiter DEUM, patrem
Potentem ubivis omnium, architectona
Caeli atque terra, visibiliumque omnium, et
Invisibilium. deinde in unum credimus
Dominum ipsum Iesum CHRISTON [Reg: CHRISTUM] , almi filium
DEI unigenitum, ex patre natum ante omnia
Saecula; Deum ex Deo, exque lumen lumine,
Deumque verum de Deo vero satum,
Aeternam ab aeterno parente imaginem;
Genitum inde, non factum; carentem originis
Finisque: consubstantialem aeque patri;
Per quem universo in orbe cuncta facta sunt.
Qui propter homines et salutem hominum polo
Descendit, et de Spiritu sancto simul
Castissimaque MARIAE de virginis
Adsumpsit alvo carnem, homoque factus est:
Fixusque pro nobis cruci, te praeside
Pilate Ponti, passus et sepultus est,
Vivusque tertio resurrexit die,
Ceu dia perhibent scripta testimonium.
Adscendit [Reg: Ascendit] in caelos, et a dextris sedet
Patris; iterumque maxima cum gloria
Venturus est vivos adhuc et mortuos
Diiudicatum; cuius imperii haud erit
Finisve terminusve. Porro credimus
In Spiritum ampla sanctitate praeditum,
[Dominum peraeque, vividantem, qui ex patre
Et filio procedit, et cum patreque
Et filio (ut fas est) adoratur simul,
Parique glorificatur in honoris gradu.]
Qui per Prophetas est loquutus. item unam in hane
Ter sanctam Apostolicam et Catholicam Ecclesiam,
Fideliumque coitionem, credimus.
Baptisma confitemur unum in criminum
Remissionem, et mortuorum corporum
Manemus excitationem ab humo putri,
Vitamque venturi perenne saeculi.
[Note: Nota. Quae hisce uncis [] inclusa sunt, Constantinopolitana Synodus prima contra Macedonium et Pneumatomachos adiecit.]
CARMEN XXIX.
QUICUMQUE salvus esse vult, ante omnia
Opus est Catholicam firmiter teneat fidem;
Quam nisi quis inviolatam et omnino integram
Servarit, haud dubie ille in aeternum male
Peribit. Haec autem Catholicorum est fides,
Nimirum ut unum in trinitate ipsa DEUM,
Et trinitatem in unitate puriter
Veneremur ac colamus; ita quidem ut neque
Treis [Reg: Tres] hasce personas temere confundere,
Neque separare ausimus hanc substantiam.
Alia est enim persona Patris, alia est item
Gnati, sacrique rursus alia Flaminis.
Sed Patris atque Filii atque Spiritus
Sancti pol una et unica est divinitas,
Aequalis ipsa gloria, coaeternaque
Per omne maiestas. Pater enim qualis est,
Unigena talis, talis et Flatus sacer.
Pater increatus, increatus Filius,
Sacer increatus Flatus. Immensus Parens,
Immensus ipse Gnatus, immensus sacer
Est Flatus. Aeternus Genitor, aeternus est
Et Gnatus, aeternusque sanctus Spiritus.
At non tamen tres pariter aeterni cluent,
Sed unus aeternus: perinde ut non simul
Tres increati, tres nec immensi cluent,
Sed unus increatus, unus insuper
Immensus. En similiter omnipotens Pater,
Et Gnatus omnipotens, et omnipotens sacrum
Spiramen: at non hi trium omnipotentium
Nomen, sed omnipotentis unius gerunt.
Sic et Deus Parens, Deusque Filius,
Deusque sacrosanctus ille Spiritus.
Ita Dominus et Parens, Dominus et Filius,
Dominusque Flatus sanctus: et non tres tamen
Domini, sed unus Dominus omnino cluet.
Quia sicut unamquamque personam Deum et
Dominum sigillatim usque confiterier [Reg: confiteri]
Ex Christiana veritate impellimur;
Ita treis [Reg: tres] Deos Dominosque falso dicere
Ex religione Catholica defendimur.
A nemine Pater factus est, multo minus
Creatus olim sive genitus. Filius
A Patre solo est, non quidem factus, neque
Creatus, immo genitus. Halitus sacer
A Patre Filioque non factus, neque
Creatus, at nec genitus; immo prodiens.
Pater unus ergo, non profecto tres patres,
Unusque Filius ille, nec tres filii;
Spiritus et unus sanctus, haud tres spiritus
Sancti. Pol hacce in trinitate nil prius
Aut posterius est, nilque maius aut minus;
Totae sed ipsae tres coaeternae sibi
Exstant coaequalesque personae invicem:
Ita ut per omnia (quomodo dictum est supra)
Et unitas in trinitate, et trinitas
In unitate rite deveneranda sit.
Qui salvus igitur esse merito vult, ita
De trinitate sentiat. Verum tamen
Necesse ad aeternam salutem est, ut quoque
Mirabilem incarnationem Filii
Herilis, utpote Domini nostri incluti,
Qui CHRISTUS audit, creduat [Reg: credat] fideliter.
Est ergo recta fides, ut et nos credere
Et confiteri censeamus esse par
Dignumque, quod herus ille noster, Filius
DEI supremi, Christus ipse scilicet
Iesus, est Deus simul et homo. Deus
Est, patris ex substantia ante saecula
Genitus; homoque idem, matris ex substantia
In saeculo ipso natus. Omnino Deus
Perfectus, homo perfectus, ex potissimo
Vigore rationalis animae, sicut et
Ex corporatae carne subsistens probe
Compagis. Aequalis Patri, quod attinet
Divinitatem: Patre minor, quod attinet
Humanitatem. Qui licet Deus siet
Homoque, non duo tamen, sed unus est
Christus redemptor. unus autem, non quidem
Deitatis in carnem alteratione, sed
Adsumptione humanitatis in Deum.
Certe unus omnino, haud quidem substantiae
Confusione, sed unitate hypostasis.
Ut enim ipsa rationalis animaque et caro est
Unus homo; ita Deus atque homo, unus Christus est.
Qui passus hominum pro salute, ad inferos
Descendit, ac die vicissim tertio
A mortuis surrexit. Adscensu [Reg: Ascensu] dehinc
Caelos petivit, ad DEI dextram sedens
Parentis omnipotentis: unde erit redux
Vivosque iudicare simul et mortuos.
Ad cuius adventum omnium hominum corpora
Habent resurgere, deque factis propriis
Quisque rationem perseveram reddere.
Tunc vitam in aeternam ire, qui bona egerint.
Cernentur: ast aeternum in ignem, qui mala.
Haec est fides Catholica nostra; quam nisi
Fideliter sinceriterque quisque homo
Crediderit, haudquaquam esse salvus potuerit.
CARMEN XXX.
NATURAE sator, omniumque rerum
Felix conditor, architecte mundi:
Quas quaeso tibi filioque CHRISTO
Aeterno simul et simul potenti
Grates vilis homillus ac misellus
Agam? pro meritis tot atque tantis,
Pro tot muneribus tuisque donis;
Ingratum quibus hactenus benigne
Maiestas tua gloriosa semper
Adfecit; bona mi quotidianos
Necessaria largiens in usus,
Et quae nec precibus nec ante votis
Abs te ne semel heu quidem petivi
Indignissimus omnium, quot aura
Vescuntur. Quid enim, quid o IEHOVA
Sum, terrae nisi glaeba, qui putrescens
Momento in cinerem brevi resolvar?
Magnas divitias opesque multas.
Queis [Reg: Quibus] plerique pecuniae studentes
Per fas perque inhiant nefas avari,
Non desidero possidere. Pestes
Hae perdunt animam: furens habendi
Ardor perniciem ciet saluti.
Si porro maneat salubre corpus
Cum vita incolumi; sat ipse dives
Ero, sat locuples. opum heic [Reg: hic] abunde est.
Nil mortalibus optimum perinde,
Nil unquam [Reg: umquam] mage prosperum dedisti,
Ac dulcissima dona sanitatis.
Saltem fac Pater, ut (quod oro supplex)
Ne vestigia semitae relinquam
Praemonstrata sacri tenore verbi;
Ad dextram neque me vel ad sinistram
Aversos agat error in recessus,
Intricatus et exsecrandus error:
Sed caeleste tuum tuique nati
Praesens numen ubique me gubernes,
Gressusque invalidos pedum labantum
Firmet consolidetque, et expeditum
Metas dirigat ad viae cupitas.
Tum vivam bene, tum satur dierum
Aevi curriculo mei peracto
Tandem fine bono senex quiescam.