POSTERA serorum dum cogito saecla nepotum,
Certaque mutandae rumino fata vicis,
Fortunaeque pedes variabilis orbe rotundo
Experior nullis stare perenne locis:
Pectore mi fixum est, fore, decrescentis ut aetas
Mundi, tam miseris exagitata modis,
Miretur nostri felicia tempora saecli,
Quo tibi regnanti vivere contigerit;
Felicesque vocet, tua qui lustrare beatis
O Virgo quierint ora decusque oculis:
Nec tantum in speciem lustrare, sed insuper aurea,
Qua potitur concors insula, pace frui.
Otia nam praebes genti secura Britannae,
Tranquillosque facis leniter ire dies;
Qualibus usa olim Saturno rege vetustas,
Cum foret in pretio non temerata fides.
Quin stabilis artes pacis, sapientior illis,
Qui toties stulte bella nefanda movent.
O infelices populos, quibus horrida somnum
Obturbant crebra tympana pulsa manu!
Perfide Mars, animi demens insania caeci,
Quo furor usque animos praecipitanter agit?
Quorsum acies gladii? quorsum rabiosa cupido
Militis, et fusus per tria lustra cruor?
Proh scelera infandis commissa ferociter ausis!
Proh gravia abruptis crimina foederibus!
Quo ruitis vesana cohors? Pugnatis Olympo,
Et contra iustum sumitis arma Iovem;
Nubigenae ut quondam vastissima monstra bimembres,
Viribus aggressi grandius illud opus,
Cui ne perfectum possent imponere finem,
Senserunt rigidi tela trisulca Iovis.
Heu quot iam caesi ferro cecidere, cadentque
Posthac magnanimi per fera bella duces!
Fraus struet insidias simulato pignore dextrae,
Regnorumque petet sceptra caduca dolus.
Celticus e medio furtim tolletur Iason:
Praecludent animae toxica dira viam.
Occidet immiti traiectus viscera plumbo,
Quo duce colla iugo Belga soluta gerit.
Livor Aquitanum dubiis tentabit in armis
Despoliare novi fascibus imperii.
Atque aliis itidem metuenda pericula restant,
Quos locat excelso Fors male fida loco.
Tu tibi Nympha cave, quantum potes. haud tibi paucus
Intentat saevam praedo latroque necem.
Nunc ego nunc optem mutato posse repente
Corpore Caucaseos vertier in scopulos,
Cautibus aut duris obducier Apennini;
Ne videam tantum taleque in orbe nefas.
Ah licet in silices praeruptaque saxa rigerem
Versus, uti Phineus, utque animosus Eryx;
Quei neque polluerem manantes fletibus irquos,
Non et in undantes diffluerem lacrimas?
O native Geni, niveo praelustris amictu,
Defensor vitae praesidiumque meae;
Hanc animam potius tutelae subtrahe suetae,
Hocque meum custos fide relinque latus:
Tutior ut per te reddatur ELISA salutis,
Divinaeque manus sentiat auxilium.
Cui tutor praesto est bonus Angelus; huic neque ferrum,
Nec virus, neque vis ulla nocere potest.
Sint mihi vel centum Genii, totidemque Minervae,
Militia humanis addita servitiis;
Aligerum manus haec uni tibi serviet omnis,
Omnis ad obsequium rite parata tuum.
Cur tibi enim quantumcumque est Regina negarem,
Pro te qui cuperem, si paterere, mori?
Noveris ipsa dehinc, mea destituisse phalangas
Pectora sublato nuda ministerio;
Quid facies? facies, ut sub te principe salva
Res mea sit tuto salva patrocinio:
Ipseque, si mereor, protectus ab aegide forti,
Quod tibi gestamen Pallas habere dedit;
Te venerer, te Diva colam, tibi debita praestem
Munia, et ex animo te manifestus amem.
Tum merito, Sola est mea magna potentia, dicam;
Sola est in terris numen ELISA meum.
QUAE me funerei planctus exordia poscunt?
Aut lamentandi quae mihi finis erit?
Unde novo gemebunda traham suspiria questu?
Unde exstillantes eliciam lacrimas?
SCALIGER o cordis solatia mutua nostri,
Devorat in medio verba dolore dolor.
At nec corde dolor cedit, nec pectore luctus;
Nec lenit curas noxve diesve meas.
Contemplere meos vultus; effleta videbis
Lumina, nimbosis humidiora Notis.
Aure bibas gemitus; iecur esse fateberis aegrum
Sole gravi tostis aridius foliis.
Nunc ego nunc Boream ingentes, pulmonibus imis
Spirantem, gemitus exonerare velim.
Nunc Argus fieri centeni luminis optem,
Totus ut irriguis fletibus immadeam.
Ille ego, ceu frundens abies, qui flore vigebam,
Altave in aerio fraxinus Hercynio,
Sic iaceam deiectus humi? fragilisve myricae
More, soloque velut strata genista, terar?
Erige me, rerum columen sublime mearum
SCALIGER, et fulcrum casibus esto meis.
Qui stat, et audaci temnit pede lubrica, firmam
Prolapso dextram tendere rite potest.
Heu dilecta parens, quanto me deiicis ictu!
Quanta cicatricis plaga patentis hiat!
O qualem et quantam tua tristia (proh dolor!) orbo
Attulerunt nato funera maestitiam!
Dicite Maeniades funebria carmina Nymphae:
Occidit antiqua femina rara fide.
Ah utinam tractus crebro indagata per omnes,
Et quos Sol oriens occiduusque videt,
Illa foret praesto, subitae fultura ruinae
Lenimenque meis fida ROSINA malis:
Non posset non ipsa meae miserescere sortis,
Fractumque alloquio firma levare suo;
Nec minus et morbi causas auferre necantis,
Oblinere et Paphiis vulnera nostra rosis:
Non ea, quae missis in saucia corda sagittis
Asper et ignotus maxima fecit Amor;
Quamvis haec vellem medicando forte salubri
Tollere si posset, tolleret ipsa manu:
Sed mage quae telis OTEILIA mater acerbis,
Telorum Mortis vulnere fixa prius,
Huic capiti infligis, capitique inflicta relinquis:
Immedicabilibus vulnera cruda modis.
Morte tua patrem, rapido quasi fulmine tactum,
Exanimem ferme sub cava busta trahis;
Patrem, cui bifrons adiecit ducere caelum
Ultra bis septem Ianus Olympiadas:
Qui tamen aspectu venientis ad ora revixit,
Suffusus madidas imbre fluente genas.
Dicite Maeniades funebria carmina Nymphae:
Occidit antiqua femina rara fide.
Quid me tarde Nicer, quid me tardissime Cocchar
Tam lentum ad vestras detinuistis aquas?
Cur absens oculos properata in morte natantes
Emeritae matri claudere posse vetor?
Cur nequeo extremas audire et reddere voces,
Spemque poli certa consolidare fide?
Quod si praescissem, mater, carissima mater,
Supremum vitae tempus adesse tuae;
Ocius in Francos per tesqua rigentis Odenae
Ungula me celeris rapta tulisset equi,
Qualis Glauciaden caeli per inania vectum
Memnonius sonipes Bellerophonta tulit:
Fixissetque pedes ad flumina Maenidos undae,
Qua viridis Pyrgi surgit in astra caput.
Nunc, nobis absente, animam simul exspirasti,
Caespite Petrino contumulata iaces.
Illibatam eadem contexit arena sororem,
Unica quae fratri delicium omne fuit.
MAENE dole mecum, et fac amabo, sepulta quiescant
Molliter ad ripam membra utriusque tuam.
Dicite Maeniades funebria carmina Nymphae:
Occidit antiqua femina rara fide.
Hic [Orig: Heic] cubat illa, novi qua praeco triumphi
Est satus in laudes FRANCIA clara tuas.
Hic [Orig: Heic] cubat illa, gravi quae me cum [Orig: quum] ferret in alvo,
Communi visa est abstinuisse dape.
Ipsa quater coeunt reparatae cornua Lunae,
Dum ne mica quidem panis ad ora venit.
Vescitur arboreis tantummodo fetibus hornis,
Aestas quos tulerat torrida; lacque bibit.
Illa eadem praegnas Salii vada circumit amnis,
Qua structa est plana Curia regis humo.
Vidit ibi in somnis tenerae crescentia lauri
Brachia de ventris surgere mole sui;
Carpserit unde manu baccas utraque novellas,
Et nuribus castis virginibusque cibum.
Editus hinc ego sum, partus matura secundi
Sarcina: coniugio septima fluxit hiems.
Atque (fide maius) vagitus immemor infans
Muti instar nullos credor habere sonos:
Credor; et hoc mirum, genetrix, tibi non modo visum est,
Verum et Straeoniis res peregrina Deis.
Quin etiam puero (CyllenI est dicere causam)
Tardius occepit lingua retenta loqui:
Donec post actae primum septennia vitae
Ora volubilibus se explicuere sonis.
Traditus Aeonias tunc erudiendus in artes,
Aequales vici dotibus ingenii;
Arboris in morem tenerae, vi praecoce suetae
Vincere cognatas fructibus ingenitis.
Vis eadem innatusque vigor quoque mansit ephebo:
Gratus eram Musis, gratus eram Charisin.
Trivimus in studiis primae lanuginis aevum,
Trivimus aetatis pone sequentis iter.
Praemia doctrinae et virtutis, laurea Caesar
Ut tribuit nostris serta ferenda comis;
Ex animo gavisa, meo grataris honori,
Pectore laetitiam praecipiente novam:
Nempe fore ut paullo post, non sine numine Divum,
Ornaret thalamos Franca puella meos.
Ast ego ducendae (verearne edicere?) gessi
Prorsus ab uxoris mente alienum animum.
Maluit externas dispendia longa per oras
Noster equus, fato non renuente, sequi.
Quid memorem expertus quas sim fraudesque dolosque;
Et quas vitarim providus insidias?
Quid peregrinando longe lateque viarum
Dura? quid Hungaricae noxia militiae?
Quidve propinatum referam mihi in Austride terra
Virus, et incautis pota venena labris?
Mirata es reducis maciem rugasque seniles,
Et calvescenti timpora cana pilo.
At tibi quem fructum laurus mea carpere opimum
(Somnia ni fuerint irrita) sera dedit?
Cui mea serta bono? cui frundet inutilis arbos?
Hei mihi, quam tristi marcet iners senio!
Iam venit in mentem, quanam ratione modoque,
Postremum a Maeno cum meditabar iter;
Aspersos nivibus tu contemplata capillos,
Optaris nullas crinibus esse nives.
Quos ubi digressu de luctifera cyparisso
Velat materna plexa corolla manu;
Ultima sunt, inquis, quae do tibi munera, fili:
Numquam ego te posthac intuar his oculis.
Omine terrebar, nostrae ratus ultima tramae
Pollice lanifico fila secanda legi.
Sed fati monuisse tui praesaga volebas
Mater, et instantem funeris esse diem:
Nam sexagenos et quinque senex Autumnos
Aetatis poteras enumerare tuae:
Et quater undenas hiemes, quas cum patre vixti
In bene pacati foedere coniugii.
Sic abii infaustus, dicta acceptaque salute;
Nec capiti (fateor) grata cupressus erat.
Tu tamen, I felix nate, o nate optime, dixti;
I felix animi cura suprema mei.
Caelestis Genius quoquo comitetur euntem,
Incutiantque tibi nulla pericla metum.
Tempus erit, tandem optata potiare ROSINA,
Si modo iusta pios numina respiciunt.
Me miserum atque inopem, rerumque fere omnium egenum!
Qua spe verba istaec vera futura putem?
Cui Nymphae quosnam subcanus server in usus,
Foturae generis pignera tarda mei?
Si tamen est aliquid, mihi promisere quod astra,
Nec mater dictis spondet inaniloquis;
Docta sit illa velim cantus, linguaeque Latinae,
Seque meis celebrem noverit ante libris.
Illa mihi vetulos reor argutabit amores,
Ut solet in pratis rauca cicada queri.
Illa tuens paetis ridebit, SCALIGER, irquis,
Quod tam multus aret sulculus hasce genas.
Ibo tamen rursum vestigia lenta puellae
Quaerere, quo vitam cumque aget illa loco:
Sive per intonsum ducar vagus Apenninum,
Vel colles Bromio fete Veseve tuos;
Seu trans Orbeli iuga Tarbellaeve Pyrenes
Provehar, aut sistar litore Santonico;
Sive Caledoniis me per placida aequora vectum
Saltibus accipiant lustra Britanna suis.
Inventam dederis mihi te ROSA nobilis illa,
Semidea arguto facta canore ROSA;
Laetitia (sed quando?) nova mutavero planctum,
Rursus et Attalica veste superbus eam.
Sic pius Abramides genetricem luxit ademptam,
Perculsus querulo triste dolore iecur:
Post animi requies teda sociata iugali,
Gaudia maerenti mille Rebecca tulit;
Sicut ubi pulsis tristi cum nube procellis
Tempestas puro Sole serena redit.
Numine contingat superum mihi talis, adoro;
Ne mihi sit lecto caelibe poena mori.
Venerit ad Manes tibi nuntius, o pia mater,
Rerum successu laeta erit umbra tua;
Umbra tua, in solis lecto observata tenebris,
Spectandam placida se mihi dans facie.
Interea mihi (vox iterat quod et anxia patris)
Perpetuum salve, perpetuumque vale.
NATUS an in lacrimas tantum, luctusque perennes,
Sic efflebo genas? sic cor anhelus edam?
Quam peracerba diu fibris absinthia amaris
Vescar, et admisto pocula felle bibam?
Quo gravis usque mihi lacerabit pectora vultur,
Et caput imposita pondera mole prement?
Vertar ut in fratrem rigida cervice Promethei,
Gestantem scapulis totius axis onus;
Liquar et in lymphas merus, Heliadumque liquorem
Ex oculis manet plurima gutta meis:
Non tamen huic fletu, nec moli commodus isti
Sufficiam. tantis urgeor ecce malis.
Quin et Aristaeus succum melliginis omnem
Huc ferat; et dulces munera dia favos;
Haud potis est aloen ulla dulcedine, et atram
Tinguere virosi fellis amaritiem.
Ecquid enim durum magis, ecquid acerbius umquam
Accidere humano, vae mihi, more queat;
Quam nihil in vita quo carius ipse tenebam,
Nil et amabilius, perdere DOUSA cito?
Privarique animae et vitae (miserabile) parte,
Parte animae et vitae, quam gemo, dimidia;
Plus etiam quam dimidia? Mors effera atroxque,
Tristibus heu tenebris mors adoperta caput;
Grassari licuitne tibi saevissima tantum,
Ut raperes subita gaudia nostra nece?
Praedane sit taetris tam pectus amabile echidnis?
Sit tam dulce caput vermibus esca opicis?
Depascenda iacet tumuli sub inutilis antro
Virgo decens, atavis edita nobilibus:
Virgo, mei spes coniugii; cui mutuus ardor,
Iungendoque toro cura fidelis eram.
Cur me non pariter, quando immaturius illam
Tolleret atra dies, abstulit atra dies?
Non ego tot misere quassatus casibus essem,
Nec iecur absumpset pergrave cordolium.
Mecum DOUSA precor, mecum suavissime DOUSA
Carmen hia querulis flebile arundinibus.
Maeste Nicer, veteris qui moenia Myrtilleti
Candida pullatis alluis ater aquis;
Si tua Pieridum decus immortale MICYLLUM
Non sine LOTICHIO ripa sinistra tegit;
Si VICTORINI manes itidemque XYLANDRI
Sanctior eiusdem marginis ora tenet:
Cur ego Musarum genialis alumnus ibidem
Qua CHARITUSA cubat, non simul orbus humor?
Nempe hoc docta sita est et OLYMPIA Fulvia templo,
Fulvia GRYNTHLERO non inhonora suo.
Quid morer in terris? onerem quid inanibus auras
Lamentis? quid inops haec loca sola teram?
Mecum DOUSA precor, mecum suavissime DOUSA
Carmen hia querulis flebile arundinibus.
Castaneae virides, umbracula grata locorum;
Castaneae, iacui sub quibus aeger amans,
Testes vos eritis, quam caste semper amarim
Numquam contactae corda pudica Deae.
Vos eritis testes, ut suspiratibus haustis
Afflarim vestris saepe Notum foliis.
Saepe meos gemitus Fauni Satyrique bicornes
Nec divulgandas edidicere notas:
Aggemuisse meis et Oreadas aio querellis;
Silvicolisque fui planctus Hamadryasin.
Mecum DOUSA precor, mecum suavissime DOUSA
Carmen hia querulis flebile arundinibus.
Quos penes arbitrium est, o Dii, coniungite amantes,
Votique efficite spes utriusque ratas.
Casta Venus Venerisque fave puer obsecro, dixi;
Ipsa mei consors sit CHARITUSA tori.
Consors sit Charitusa tori; remeabilis Echus
Vox iterata novem dat sine mente sonos.
Diis aliter visum est, queis pacta iugalia curae.
Attamen hancce meam sum ratus esse RHODEN.
Quid non tentavi? quid non (sed inaniter) egi,
Res ut successus posset habere suos?
Nequiquam roseos sumens Hymenaeus amictus,
Elusit pulla gaudia nostra face.
Pro thalamo tumulum stravit Libitina recentem:
Tibia funestae cessit amoena tubae.
Mecum DOUSA precor, mecum suavissime DOUSA
Carmen hia querulis flebile arundinibus.
E vivis miseram simul excessisse referret
Orsa quiritantes HELIODORA sonos;
Iuppiter, ut stupui! subito sic fulminis ictu
Attonitis gelidus pectora teror habet.
Faux hiat, et vox haeret. abit color ore calorque;
Protinus et stantes obriguere comae.
Capsa erat ad dextram; retro quae firma labantis
Sustinet opposito terga supina pede.
Serpere in hos artus tabem, sensique moriri,
Abreptus longi sphalmate deliquii:
Quale oculus mundi patitur Sol, corpore Lunae
Recta fraternis supposito radiis;
Aut quali defectu olim Luna ipsa laborat,
Umbrifero tenebras obiiciente solo.
Prodigii simile est: una candescere nocte
Hoc coepit tinctu versicolore caput.
Unde nives capitis? quaerebant mane sodales.
Ipse ego vix noram me, puditumque mei est.
Mecum DOUSA precor, mecum suavissime DOUSA
Carmen hia querulis flebile arundinibus.
Interim adornantur, faciunt quae non ad honorem
Quem volui, sed quae funus inane decent.
Non ego funestis, aula praeeunte feretrum,
Visus ob aegrorem coetibus ire comes:
Non ego lugubrem sumpsi de more lacernam:
Ast homines fugi, delituique domi;
Asperiore Euri ceu tempestate coorta
Dum glaciem accretam depluit ira Iovis,
Torquatus metuens lapidosa grana palumbes
Conditur exesae corticibus platani;
Aut quasi terreni rimas ruspata cubilis
Interiore latet cochlea clausa domo.
Ter volui demens mihi-met consciscere mortem,
Inque undas praeceps insiluisse Nicri:
Ter Genius mihi, seu quisquis fuit ille Deorum,
Et cohibere manus, et revocare pedes.
Mecum DOUSA precor, mecum suavissime DOUSA
Carmen hia querulis flebile arundinibus.
Infelix virgo, procus infelicior, eheu,
Cui tua non cupida est zona recincta manu!
Non erat in fatis, ut quam CHARITUSA petisti
Lux desideriis fulgeret alba tuis?
Non erat in fatis, ut quem praeceperat ardor
Ille meus, finem consequeretur Hymen?
Ut mora plus nimio nexa est utriusque petitis,
Nescio quo tedae pactum inhibente sacrae;
Tu vitae pertaesa, mori prius eligis ultro,
Aestibus immodicis quam sine fine coqui.
Fortius accendit febris ardentissima flammam,
Mutua quae flagrans ussit utrique iecur.
Quaerebam ex medicis: Quo morbo nostra laborat?
Quo tu: responsum Tmesius ille dabat.
O amor, o ignis, clamasti, siccine perdor?
Te necat illa febris, causaque febris amor.
Me vespillones vita sepelite carentem;
Inter enim vivos mortuus ecquid agam?
Ah utinam praesto genetrix tibi cara fuisset,
Aut soror; auxilii quid manus alma daret.
Mille ferant herbas succosve Machaones aegris:
Pharmaca maternae sunt potiora manus.
At modo nec lessum fecit tibi funeris ergo
Aut soror aut genetrix, tamque remota domus.
Me miserum! finem speravi ego: finis (at o quae?)
Est data. tu lucem: nox data lucis egens.
Me vespillones vita sepelite carentem:
Inter enim vivos mortuus ecquid agam?
Hoc erat ah, densas spectri quod imago per umbras
Me compellavit tristibus alloquiis.
Voce quiritanti mediis sub nocte plateis
Audita est misere Strix gemebunda queri;
Idque priore anno. Vox illa ex aedibus, in queis
Mortua es, at quas tum nemo habitare hominum,
Venit; et inclamans ter nomen inane Melissi
Eiulat: inque locis eiulat illa tribus.
Sisto gradum, nequiique haec praeter dicere quidquam:
EX HAC DUCENTUR FUNERA NOSTRA DOMO.
Me vespillones vita sepelite carentem:
Inter enim vivos mortuus ecquid agam?
Ut gemere amissa non cessat compare turtur,
Sed tristi viduos integrat ore dies;
Haud secus ipse tuos obitus CHARITUSA dolebo,
Perpetuoque gemens funera maesta querar.
Me vespillones vita sepelite carentem:
Inter enim vivos mortuus ecquid agam?
O fatum! meruitne ex me periisse virago,
Pro qua debuerant mille perire proci?
Proh dolor! hoc lucri tandem sperare iubebar
Credulus, ut vitam perderet illa suam?
Spes bona si fallit; metuam bona, quo mala vitem.
Aut sperabo malum, ne bona mi noceant.
Me vespillones vita sepelite carentem:
Inter enim vivos mortuus ecquid agam?
Fors o Fors anceps, si vertere cuncta libido est,
Verte graves casus in leviora precor.
Terminus iste malis. Infelix, cui sua semper
Res agitur retro, propositoque caret.
Me vespillones vita sepelite carentem:
Inter enim vivos mortuus ecquid agam?
At vos o Manes, et amati corporis umbrae,
Quarum saepe meos ludit imago oculos;
Salvete Elysio nemore, aeternumque valete
Incolumes, animis non sine perpetibus:
Queis rogo, si libeat, castum claretis amorem.
Noster et Elysiis sit volo notus amor.
HEI mihi! non sat erat, supremum vatis asylum
Fata Palatinum praeripuisse ducem?
Non sat erat multa clarum pietate GALENUM,
Qui prope divini principis instar erat;
Non matrem caram mihi, non obiisse sororem,
Unica quae Charitas vincere mille potis;
Non et spem thalami CHARITUSAM; cui mea secum
Omnia sub tumuli gaudia rapta cavum:
Ni quoque (ut hos omnes intra spatium unius anni)
Terrae mandasses heu Libitina patrem?
Patrem, qui trabium restans fultura labantum,
Aegre me longam misit in Ausoniam.
Nunc iacet absentisque atro mea funere mersit
Lumina, tam vastis obruta ruderibus.
Vertice praerupto mihi Latmius incubuit mons.
Quantula pro animae portio restat adhuc!
Ignoti nemo sortem miseratur acerbam:
Raro hominum mentes mors aliena movet.
Te tamen in partem maeroris, idonee LIPSI,
Ut potero, querulis forte traham numeris;
Ut cum SCALIGERO et DOUSA, quibus anxia nuper
Corda modis fecit naenia flebilibus,
Dividuum facias. Grave onus levius fit, amico
Obtendente manus, commoditante humeros.
Mens quoque lenimen sentit, relevata subinde
Consolatorum dulcibus alloquiis.
Ah utinam in reditum saltem dilata fuisset,
Care parens, obitus hora propinqua tui:
Aequius abreptum tolerarim; dummodo nati
Patria sensissent lumina clausa manum.
Non febri poterat herbas adhibere salubres
Ipse Machaonia POSTHIUS arte potens?
Cetera qui valuit, non idem in morte valebat
Protrahere extento fata suprema die!
At prius, o genitor, quam te resciverit aegrum,
Crediderant gelidae lugubre corpus humo.
Haec mihi cum luctus asperrima nuntia venit,
Commodus in PatavI moenibus hospes eram:
Nam lue purgata, Venetas inviserat arces
Euganeumque iterum laetior aura nemus.
Sperabamque uno trieteridos orbe peracto,
Postque peragratis urbibus Oenotriae,
Confore, Francoam remeare daretur in oram,
MAENUS ubi liquidas volvit amoenus aquas;
Confectique aetate, nives imitante, parentis
Comibus usuris suaviter usque frui;
Mellitosque ROSAE genitos in flore nepotes
Lusuros ad avi posse videre pedes.
At Fors humanis antistita lubrica rebus,
Cui varias mutet caeca libido vices;
Provida consilii torsit vestigia coepti,
Nutare ancipiti poplite iussa, retro.
Hinc cata quae ratio trutina pensaverat aequa
In laevum creperae lancis iere latus.
Quam mihi nunc rerum sollers astutia mentem
Vindicis ex Sophiae suggeret ingenio?
Quas mihi praescribes metas, iustissime LIPSI?
Cuiae me prudens iuveris artis ope?
Turbida nox eheu media sub luce coorta est:
Aestibus in mediis aspera saevit hiems.
Fluctuat ut ratis Hadriaco deprensa profundo,
Turbine commotam circumagente Thetin;
Remige cum [Orig: quum] nudum est latus, et male saucia mali
Carbasa; et antemnae transtraque quassa gemunt.
Sic dubio titubat animi mens anxia fluctu,
Iam prope sub rapidis mersa voraginibus.
Turgida cum tumidis sex infortunia ventis
Certant, obque meum stant animosa caput;
Nec potis est ullus, qui membra labantia servet,
Aut vigor aut vires exseruisse labor:
Artubus usque adeo fractis, nervisque solutis,
Liquitur artatae [Orig: arctatae] languida vis animae.
Da portum reperire bonum per saxa, per aestus,
O Zephyre optatis non inimice meis:
Si tua purpureo laudans spiramina vere,
Nil anima, dixi, gratius esse tua;
Esse tuis alis nil pulchrius; ut libet Irim
Quae referant, nitidas pavo coloret opes:
Si matutino nemore inspatiatus, ad auram
Mille tuam cecini carmina, mille sonos;
Auroraeque tuas rediturae vespere in ulnas
Puniceis sparsi suave cubile rosis.
Mitior en fit hiems, sudumque Favonius afflat:
Cedere visa die nox tenebrosa locum.
Fas mihi sit Manes iam compellare beatos,
Innocuisque Elegis damna paterna queri.
Sic me care pater solum, sic deseris orbum,
Inque peregrinis, te sine, litoribus?
Siccine destituor? vix lamentabile carmen
Incoho prae gemitu, finio prae lacrimis.
Care pater; vitaeque satur plenusque dierum
Liquisti humanae praegrave molis onus.
Ut multum; decies septem transgressus es annos,
Nec tamen omnino timpora canus eras.
Haud mihi tot spinae, tam multave cura peredit
Pectus; et infecta frons riget alba coma.
Quae te exercuerint, dum cogito plurima mecum
Monstra, nimis nostrae perniciosa domo;
Longa equidem miror segnes subtemina Parcas
Non citius vitae praesecuisse tuae.
Excepere tuos humeros genus omne pericli;
Mille tuo capiti est Fraus operata dolos.
Mordaces curas aerumnososque labores
Fortiter assueras nocte dieque pati;
Pro Laribusque domi te colluctante, forisque
Pro patria; multis non sine dissidiis.
Queis tua queis caruit vexata iuventa procellis?
Quo vacua flictu cana senecta fuit?
Tempore quo crebris ardebant Francica flammis
Oppida, et invisos Mars populabat agros;
ALBERTUS stricta religatum brachia reste
Marchio per silvam protrahit Hercyniam,
Extorquere ratus secreta recondita, quorum
Vix magus aut aliquis notitiam augur habet:
Imperitansque aurum suspendia dira minatur;
Pulsaque ter plexo verbere terga quatit.
Mox spoliatum habitu, nec non opis omnis inanem
Vinciri ad trunci robora dura iubet.
Non alia a saevo speranda erat hoste facultas,
Si torquet cives civicus ordo suos.
Quid faciat vel praedo lupus vel atrocior ursus,
Si glubit proprias pastor avarus oves?
Quo non argento, quo non emunctus es auro;
Marte diu Salicas diripiente plagas?
Saepe redemistis depenso incendia censu,
Saepe manus nulla non aluistis ope;
Num minus exutos re lixa aut calo reliquit,
Immunesve ignis sivit abire Lares?
Vos negitem quidvis perferre fuisse coactos,
Nullius obsidibus civis ob aera datis?
Quos ferus obsessis SVINFORTI in moenibus idem
Detinuit vinctos Marchio compedibus.
Ut MELRICHSTATUM superarit acerba ferendo,
Nomine quam Graio dixeris Alphipolim;
Plus tamen huic nocuisse frequens exactio clamat
Praesulis, assiduis sollicitata minis:
MAURICII et pedites graviora equitesque colono
Cum Brunsuiganis damna dedisse liquet;
Quam signis hostes manifesto in Marte professos.
Vel socio armorum nulla rapina sat est.
Scilicet hoc bellum est, nullo discrimine quosvis
Praedari, subitoque igne cremare caesas.
Hostis, amicus, idem est. eadem fax ustulat ambos.
Diripit huic, illi, miles uterque Lares.
Non tamen aequale est, seu Mars crudelia patret,
Seu pax hostili saeviat ipsa metu.
Quae Bellona rapit, patientius illa dolemus:
Sed quod pax aufert, aegrius illud obest.
Quid loquar, ut privamque domum reliquosque Penates
Tristior in cinerem viderit ire quies?
Tunc quoque te paries illapsus habebat opertum,
Seminecique imam turba aperibat humu.
Singultantem animam tum protinus exhalasses,
Ante obitum invita contumulatus humo;
Ni caelestis eri numquam violabile fatum
In seros vellet te superesse dies:
Longius ut cum matre pia pro meque meaque
Sollicitas faceres prosperitate preces.
Te post instaurante novas feliciter aedes,
Qua genitale lavit Straeonis unda solum;
En Phthonus immanes Furias Acherontis ab imo
Evocat, accensus bile tumente iecur.
Quae simul atque animis inspiravere nefastis
Colchica Cerbereis hausta venena labris;
Faex hominum varias, excita furoribus atris,
Intentare tibi turpiter insidias.
Quod facit invidiae, livor nil linquit inausum;
Linquit inexpertum nil male sana cohors.
Quo labefactarent surrecti culmina tecti,
Impete pars dominum, pars et adorta domum.
Mox obstare meis et Erinnyes incrementis,
Turbaque nescio quas tendere iniqua plagas.
Ne quid dissimulem; non hoc furiale, neque illud
Franci progenies sanguinis agmen erat;
Verum colluvies Zigarum de gente nefanda.
Rectius indigenae pectus habere solent.
Stas contra, virtusque una (vir fortis ad omnem
Stare Notum firmo pectore nempe solet)
Donec, ut infremuit longis patientia victrix
Acta odiis, alio remque domumque migras.
Iucundum est alibi quoque tutae accumbere mensae,
Non tantum e patria sumere lance cibos.
Adde quod interdum mutatis vivitur oris
Lautius. ignotis et bona causa favet.
Interea pro se spondere Syringus et Aeson
Incauto suadent. huc faciliusque venis,
Obstringisque fidem. sic in divortia nassae
Squamea pellaci smilace turba ruit,
Unde exire nequit. Ita postquam re male sarcta,
Ceu fit, uterque suas dilapidasset opes;
Sponsio mactatum praestando perdidit aere:
Sponsio prudenti numquam ineunda viro.
Heu heu, quam multos eadem alea saepe fefellit!
Praes fias; Croesus sis licet, Irus???? eris.
Glutiit Albini patrimonia saeva Charybdis;
Scyllaeo nat adhuc Sturmius in barathro.
Quid mihi nunc prodest, Fili, carissime fili,
Cernis ut ingenua sim, repetisse, fide?
Quoad vives, Aesona cave, cave Paule Syringum.
Sic ais, ascito facte perite malo.
Felix, quem reddunt aliena pericla sagacem.
Edoctus propriis stultius ille sapit.
Tutius integrae tempestas creditur alno,
Quam rude si tentet perdita naufragium.
Ast ubi nunc vineta, suis bene consita sulcis?
Ast ubi nunc fundi, pomiferumque nemus?
O ubi Turpilio frustra vaenumdata sedes?
O ubi cuncta, animo quae meminisse grave est?
Singula ne memorem, mihi tempero; ne quasi demens
Exprobrasse tuis Manibus ista puter:
Quidquid enim factum est abs te, pater optime, factum est
Non ut in accitum coniicerere malum,
Verum aliis ut prodesses. ut saepe sibi ipse,
Qui prodest aliis, plurimum obesse solet!
Nil prisca rebare prius virtute fideque;
Est et Non verbis reque probare memor.
At (quod pace tua liceat mihi dicere) nullum
In facinus poteras consuluisse nefas;
Quod satus in taetrae neque eras contagia labis,
Oblita nec fuco verba loquentis erant:
Nec tuus insuerat mos umquam fallere quemquam,
Circumventum astus calliditate vafri.
Mendaces odio linguas, cane peius, habebas;
Angueque letifero duplicis ora viri.
Elatis infensus, item gradientibus alte,
Tollere nescibas grande supercilium:
Unde queri nullis iniuria facta silescit;
Nec de te sparsim fama sinistra volat.
Legitimam praeter tibi nulla, nec ante, nec intra,
Nec post coniugium, cognita forma fuit.
Non nisi agi rectum debere, subinde monebas,
Nec sibi cuiusquam pertimuisse minas.
O quoties in aperta senum tibi fervere bilem
Vidi ego patratis crimina adulteriis!
Te quoties foedos memini exsecrarier hircos,
Stupraque, et infames semina dira lupas!
Iurgando vehemens, in flagitiosa potentum
Ausa ferebaris liber et absque metu.
Denique fixum animo tibi erat nil praeter honestum,
Quaeque decent homines munia, quaeque Deum.
Quod similesque tui iustosque probosque putaris,
Cum quibus interdum causa gerenda fuit;
Plus nimio bonus, et Francae probitatis amator
Arguere. haec noxae res quoque saepe mihi est.
Saepe mihi est damno, quod non feror esse malignus.
Sedatum placidi pectoris esse iuvat.
Testis CORRASIO LANGUETUS idoneus auctor,
Notaque sincero POSTHIA corde fides.
Sed tamen ut praestat, falli bonitate; licebit
Vix hodierna vacet crimine simplicitas!
Res olim vulgaris erat, bene vivere posse:
Commune est hodie, vivere posse male.
Aurea Saturni quod si te saecla tulissent,
In pretio pietas cum [Orig: quum] vetus illa foret:
Crede mihi, non talis honor, non tanta senectae
Puriter exactae fama superstes erat;
Quanta tibi nunc fama, tuae nunc qualis in aevi
Postera virtuti crescere certat honos.
De probitate tua mihi glorier ipse necesse est,
Sincerusque boni filius esse patris.
Ergo te rari nostris scribamus in annis
Fas erit exempli, sancte, fuisse virum.
Scribe age idem, iustusque fer o suffragia censor
Aonio LIPSI non reticenda choro.
Audiat haec vatum manus omnis, et approbet: at nec
Improbet hosce meos FRANCIS Eoa modos,
Quos magna in Roma flavum prope Thybridis amnem
Tegmine cupressi sub nigricante cano.
Optime mi genitor, Manes si carmina tangunt
Tam procul ad Maeni lene fluentis aquam;
Tranquillo requiesce loco, dum candida cernas
Marmora candori rite locata tuo.