PHILIPPI MELANTHONIS EPIGRAMMATUM LIBER PRIMUS.

Detestatio neglegentiae ex Capite 17. Exodi

Acer Idumaeus loca per deserta vagantes
Arcere Hebraeos [Orig: Ebraeos] finibus ausus erat.
Conservitque manus, sed Moses arma suorum
Adiuvat, et precibus praelia magna ciet
Et vincit quoties palmas ad sidera tendit,
Quemque vocat, coram sentit adesse Deum.
Brachia sed quoties iterum lassata remittit,
Cogitur Hebraei [Orig: Ebraei] cedere turba Ducis.
Ergo die toto dum fusus pellitur hostis,
Erectas palmas ut tenuisse queat:
Subicitur cubitis orantis saxea moles,
Sollicitoque suis corde petentis opem.
Sic quoties curamque precesque remisimus ipsi,
OTIA [Orig: OCIA] securis insidiosa nocent.
Illecebrae vacuas subeunt dulcedine mentes,
Et facile in vitium pectora prona trahunt.
Exacuant igitur tot nostra pericula curas
Propositae nobis exitiique viae.

Nec quisquam putet his se emergere posse procellis,
Auxilium praesens ni Deus ipse ferat.
Conditor aeternus vera est tibi voce rogandus,
Hunc tamen ut places, ara petenda tibi est.
Nulla est grata Deo, nisi Christus filius, ara,
Qui luit officio crimina nostra suo.
Huic impone manus, huic toto incumbito corde,
Ad patrem nostras perferet ille preces.

IMAGO ECCLESIAE, Exodi 33. Moses stans in Caverna rupis, ac videns tergum Dei praetereuntis.

Insita sunt animis nostris ab origine prima
Notitiae auctoris semina vera Dei:
Impositum ut nobis Dominum sciremus, et eius
Immotae legi subdita vita foret:
Heu cur has flammas, divinae exstinguere [Orig: extinguere] lucis
Tam multi obliti seque Deumque solent:
Iustaque legitimae conturbant foedera vitae,
Contemptoque ruunt in scelus omne Deo.
Sed paucos tamen haec accensa in pectore flamma
Permovet, ut vitae munera iusta colant.
His novisse Deum propius, coramque, videre,
Quantum concedet, maximus ardor inest.

Ergo etiam Moses vultus in lumine claro
Monstratos Domini cernere posse rogat.
Sed docet et Mosen et nos, totumque piorum
Agmen, ubi agnosci, se Deus ipse velit.
Non haec pigra hominum concreta ex pulvere moles,
Insuper et vitiis squalida facta suis,
Sustinuisse potest divini incendia vultus,
Cum sordes nostras Iudicis ira videt.
Ergo iubet Mosen sublimi insistere rupi,
Illius et latebris se tenuisse cavis.
Hac ego praeteriens, inquit, dabo terga videnda,
Sic ut et interea te mea dextra tegat.
Nos quoque in immota docuit consistere rupe,
Amplecti Gnatum dum iubet ipse suum.
Et latebrae nobis subeundae Ecclesia sola est,
In qua Evangelii dogmata pura sonant.
Namque Deus transit per Mundi saecula cuncta,
Ut coetus aliquos iungat et ipse sibi.
Nec genus humanum quod imago debuit esse
Auctorem referens, omne perire sinit.
Quosque sibi adiunxit, locat uno in vertice cunctos,
Nemo illum ex alia cernere sede potest.
Hi vocem agnoscunt, et facta ingentia dextrae,
Praesentemque vident semper adesse Deum.
Exspectantque olim venturae gaudia vitae,
Et bona quae nullo sunt peritura die.
Tunc nec erunt discedentis vestigia tantum,
Nec tantum longe terga videnda Dei:

Sed fulgore novo propius spectabimus ora,
Colloquio dabitur perpetuoque frui.
Arcanas causas inspecto fonte sciemus,
Et gratae mentes munera tanta canent.
Interea bellis lacerantur regna, suasque
In poenas fato mundus ubique ruit.
Ac velut aggestis Titanas montibus ausos,
Ad sublimem arcton scandere fama refert,
Conatosque astris extinctis, omnia rursus
In vetus et caecum vertere mixta chaos:
Turcica sic rabies passim sese impia iactat:
Adversus gnatum bella movere Dei.
Denique cum variis quatiatur motibus Orbis,
Exercent Christi multa pericla gregem,
Sed tamen hos inter terrores, fataque mundi
Dextri pios coetus protegit ipsa Dei.

DE VAGIENTE ECCLESIA.

Aeterni de mente patris sapientia nata,
In qua Mundi operum fulsit idea novi:
Et quae distinxit pulcherrima corpora rerum,
Et iussit formas singula habere suas:
Haec eadem in parvis vagit sapientiae cunis,
Naturae nostrae membra tenella gerens.
Sic quamquam infundit se nostra in pectora, nobis
Nondum se totam cernere posse dedit.

Ut tamen in nobis sint tantae exordia lucis:
Tamquam vagitus dogmata prima sonat.
Non spernis, quamquam infirmos, si debita credant
Te lu/ca pro nobis Christe dedisse patri.
Ah precor infirmis adsis ut mentibus, atque
Doctrinae foveas semina sparsa tua.
Dum tua se totam pandet sapientia nobis,
Atque patrem clara luce videre dabit.
Quando mortali solventur carcere mentes,
Et duce te coeli culmina celsa petent.
Christe tuo exulibus patriam tu sanguine reddis,
Nulla venit nobis Te nisi dante salus.

DE NAVI CHRISTI, Quae est Ecclesia Dei.

Auricomum vellus postquam transvexit Iason
In patriam, sperans debita regna sibi,
Oppressit [Orig: Opressit] Dominum navis de culmine lapsa,
Sed qua defessus iam cubat ipse domi.
Non te Christe tamen tua, quam regis, opprimet
Quamvis et rimis est lacerata suis. (Argo
Tum quoque cum fluctus ciet imo ex gurgite Orion,
Et rapidi venti praelia saeva movent.
Quassatam medio in Pelago tua dextera servat,
Et vere es Nautis ancora sacra tuis.
O viva effigies aeterni, luxque parentis,
Defendas coetus optime Christe tuos:

Qui tua non ficta discunt oracula mente,
Atque tuo poscunt Numine semper opem.

IN TABULAM ECCLESIAE Dei sub imagine Halcyonum, descriptam Carmine a Martino Socolovio.

Fluctibus in mediis pariens Ecclesia quare
Halcyonum similis sit, tabula ista docet.
Illa sed est aliis etiam depicta figuris:
Naturae impressit plurima signa Deus.
Nidus humi iacet inter saxa Hypolaidos, in quem
Ignavus Coccyx ova fovenda locat.
Cumque diu pavit cuculum officiosa voracem,
Nec tamen ingluviem iam saturare potest:
Tum sibi servatae solvens mala praemia vitae,
Nutricem cuculus devorat ore suam.
Sic pia se praestans Thammero Ecclesia matrem,
Serpentem proprio nutriit ipsa sinu.
Non timet in matrem crudeles vertere morsus,
Ille nec esse Deum, qui videt ista putat.
Gnate Dei, prohibe, proprii defensor honoris,
Visceribus cuculos se satiare tuis.

DE MOSE PERCUTIENTE PETRAM.

Qua regione Arabum fines Sinaia rupes
Claudit, et incultas aspicit alta plagas:

Aegra siti lymphas mediis quaerebat arenis
Gens ex Isacidae semine nata patris.
Et quamquam passim terram effodere perustam:
Nulla ibi larga tamen vena reperta fuit.
Iamque animas exhalabant, siccata labellis
Dum matrum infantes ubera forte trahunt.
Exspirantque simul matres tristique sepulcri
Munere maternus fungitur ipse sinus.
Hic iterum subeunt animos nova taedia vulgi,
Paenitet et varias deseruisse domos.
Nec tamen accusant Mosen, sed grandius addunt,
Quo premat immeritos, crimen habere Deum.
Scilicet haec miseris nimium vulgata querela est,
Iusta sed est semper iudicis ira Dei.
Et quamquam sontes punit, tamen inter eosdem,
Servat reliquias agminis ipse sui.
Ergo iubet Mosen percussa educere rupe,
Pro populo undarum flumina larga suo.
Obsequitur Moses, novo sed confusio mentem
Turbat, et aggresso diriguere manus.
Et, cuius numquam pectus trepidaverat ante,
Si quando fuerant iussa obeunda Dei.
Iam veluti navis scopulis illisa fatiscit,
Sic rupem aspiciens, excidit iste sibi.
Et ferit, et dubitat, sed mox se colligit ipse,
Et vigor, in pectus, qui fuit ante, redit.
Ergo ardens iterum rupem Sinaida pulsat,
Et baculo cogit cedere saxa suo:

Quodque riget late loca vasta, effundere flumen,
Unde sibi dulces hauriat agmen aquas.
Hoc Deus exemplo monstrat se pascere egentes,
Quos ad militiam deligit ipse suam.
Sed tamen et maius quiddam spectacula tanta
Significant, multum quod meminisse iuvat.
Legifer ut Moses est iussus scindere rupem,
Sic propter Legem vulnera Christus habet.
Lex immota manet: peccatum punit, et odit,
Proponitque irae plurima signa Deus.
Verum, ne prorsus natura humana periret,
Neve haec frustra esset condita imago Dei:
Pro nobis Natus patris intercessit, aditque
Poenam, quam iusta sanxerat ira Dei.
Lex igitur Christum insontem percussit, et inde
Manarunt vitae flumina grata nova.
Cur autem trepidat Moses? praesagia luctus,
Venturo in populo tunc pavor ille fuit.
Quae legem, vocemque Dei gens audiit una,
Haec Christo Domino est inicere ausa manus.
Venturum scelus hoc exhorrent pectora Mosis,
Et nondum noto mota dolore stupent.
Saepe duces populi feriunt te maxime Christe,
Anteferunt dictis cum sua iura tuis.
Et caeci decus esse putant non solvere leges,
Quas decuit voce cedere sponte Dei.
Est virtus leges, et morum vincla vereri,
Si tamen et legum regula Christus erit.

DE CANTIONE ANGELORUM. Gloria in excelsis Deo etc. [Abbr.: et cetera] Anno 1539.

Quare ad pastores primum vox nuntia venit,
Angelicus summa quam tulit arce chorus?
Nempe ut praecipue pastores carminis huius
Gentibus auctores esse ducesque velint.
Ut summo patri veri reddantur honores,
Et toto fiat notus in orbe Deus.
Ac late in mundo spargantur munera Christi,
Quae sunt placati pignora certa patris.
Et curent, ut sit pacata Ecclesia Christi,
Concordique regant ore, fideque gregem.
Sit procul a Christi discordia saeva ministris,
Namque Deus poterit, non nisi pace coli.
Nulla lues ovibus tantum, non ulla venena,
Quantum pastorum dissidia ipsa nocent.
At generi humano tunc aurea vivitur aetas,
Tunc animi capiunt gaudia vera pii.
Cum summi patris est vere patefacta voluntas,
Et cum nos curae novimus esse Deo.
Cumque una Christum tranquilla Ecclesia voce
Concinit, et studio laudat ubique pari.
Haec praecepta canit coetus pastoribus ille,
Officii memores et iubet esse sui.
Quod quicumque facit, bona vera et maxima cunctis
Affert, quaeque aetas nulla abolere potest.

Et quoniam angelicum mortalibus incohat hymnum,
In terris vere est Angelus ipse Dei.

CUR NOS CURET ET servet Deus.

Non Deus ostendit se tantum ut corpora curet,
Sed cur servari nos velit, ipse monet.
Scilicet ut sese nobis communicet ipse,
Semper et ut vivant pectora plena Deo.
Tunc autem in nobis fulget, tunc pectora complet,
Mens pia cum discit munera nosse Dei.

DEUS EST CASTA MENS.

Casta Deus mens est, casta vult mente vocari,
Et castas pondus iussit habere preces.
P*neu=ma e)w\n qeo\s ai)/dios kaqaro/n te kai\ a(gnou/m, a(gnw=n dexetai i(ora\ mo =a frenw=n.
A)*gnei/an kai\ e)/tace no/mois semnoi=si ga/moio,
timh/wsis qeo\n o)= ga/mw| e)nsece/ws.

BENEDICTIO MENSAE.

Hic epulis donisque tuis benedicito Christe,
Ut foveant iussu corpora fessa tuo.
Non alit in fragili panis modo corpore vitam,
Sermo tuus vitae tempora longa facit.

GRATIARUM ACTIO POST sumptum cibum.

Postquam epulis exempta fames, mensaque remotae,
Dicemus grates nos tibi summe pater.
Non haec humanas vires alimenta iuvabunt,
Divina si non hae foveantur ope.
Namque tuo vivunt agitata a Numine cuncta,
Adflatu spirant cuncta, valentque tuo.
Nunc etiam gratis animis alimenta ministra,
Atque immortali pectora pasce cibo.
Et quia cura sumus tua, nos pater optime serva,
Et studia et vitae tempora cuncta rege.
Cumque epulas dederis rerum pater optime nobis,
Adde epulis vires pro bonitate tua.

DISTICHON.

Ut tua pertingat, penetretque precatio caelum,
Ardenti fiat speque fideque frequens.

IN DECALOGUM.

Divino praecepta puer si prodita ab ore,
Et facies casto pectore iussa Dei:
Ipse pater vitae cursum moderabitur omnem,
Nec fortuna tibi saeva nocere potest.

IN GENESIN.

Non caeco casu natura humana sine ullo
Consilio, ex veteri prodiit orta chao.

Nec deinde est lapidum temere de mole renata,
Quos iecit monitus Pyrrha secuta viri.
Magnum opus est, ad quod nos mens aeterna creavit.
Ut nostro studio notior esse queat.
Ac in nos haustam proprio de pectore mentem
Fudit, et effigiem iussit habere sui.
Ah cur auctoris subeunt oblivia nobis?
Unde homini tanti venit origo mali?
Sed Deus ipse sua depellit luce tenebras,
Et quae sit vitae norma sequenda docet.
Audiit hanc caelo delatam Ecclesia prima,
Et Deus hos fontes semper adire iubet.

IN HISTORIAS REGUM.

Hanc speculum vita ducas, morumque magistram.
Quae libris istis traditur, historiam.
Praemia iustorum monstrat, poenasque nocentum,
Et praesens regnis numen adesse Dei.
Et dubiam vitae sortem, ac incerta pericla,
Non tantum humana calliditate regi:
Sed custode Deo casus superabimus omnes,
Placatum pietas si modo nostra facit.
Et quibus officiis possit flectique colique,
Hic exempla liber iusta sequenda dabit.
Sit licet utilitas res gestas nosse profanas [Orig: prophanas] ,
Utilior tamen est perlegere ista labor.

IN PROPHETAS.

O utinam Vatum praeconia dicere possem,
Accendit quorum pectora pura Deus:
Doctrinae ut lucem renovarent, atque docerent
Quis summo patri sit tribuendus honor.
Hi populum in rebus dubiis rexere, levantes
Consilio gentis multa pericla suae.
Venturum aeterni natum cecinere parentis,
Crimina ut ablueret nostra cruore suo.
Hunc propter recipi docuerunt vota, precesque
Hoc duce iusserunt Numen adire patris,
Censuraque sua frenarunt saepe Tyrannos,
Et populi mores continuere sui.

IN DANIELEM PROPHETAM.

[Gap desc: poem of 12 lines]

[Gap desc: poem of 2 lines]

IN PSALMOS DAVIDIS

Si qua Dei puram tangit reverentia mentem,
Et iusto Christi nomen honore colis:
Si quo res e fonte fluunt, quod et omnia numen
Et regit et servat, cernere mente soles:
Haec puer illius veneranda oracula disce,
[(reading uncertain: not deciphered)] quondam quae sonuere fides.
Illius ut Mosi per rupem gloria visa est,
Panditur hoc etiam carmine, crede puer.

ALIUD IN PSALMOS

Saxa ferunt Vatem traxisse Amphiona cantu,
Ut strueret Thebis moenia prima suis.
Maius opus fieri Davidis carmine constat,
Qui trahit ad summum pectora nostra Deum.
Nunc servatoris narrat praeconia Christi,
Quem canit aeterno de genitore satum.
Nunc apte gemitus, et verba precantia tradit,
Ad summum patrem quae tua vota vehant.
Nunc iustas vitae leges, poenasque malorum,
Et promissa canit praemia magna piis.
Haec igitur Cithara est ad tempora quaelibet apta,
Auraque in manibus semper habenda piis.

PSALMUS CXXVII. Nisi Dominus aedificaverit domum. Qui docet Deum custodem esse vitae nostrae et gubernare totum vitae cursum.

Quo struis et caelo certas educere molem,
Frustra erit, hoc condat ni Deus auctor opus.
Quo vigilas, urbemque tuo vis Marte tueri,
Falleris, excubias ni Deus intus agat.
Et quamquam gratos somnos abruperis, ante
Quam revehit clarum, lucifer ipse diem:
Longa dies quamvis tristi consumpta labore est,
Ac operae partem nox quoque sera trahat.
Nil tamen assiduae prosunt curaeque laborque,
Si non aspirent numina summa tibi.
Servat, alitque pios rerum pater optimus, inde
Commoda sunt vitae cuncta petenda tibi.
Non Domus ipsa sibi, non urbs creat ipsa patronos,
Felices cives datque facitque DEUS.
Impetus est qualis volucri, rapidaeque sagittae,
Figitur in iusso quae procul acta loco:
Sic quocumque rapit divinus spiritus illos,
Virtuti cogunt cedere cuncta suae.
Non fortuna viros, non virtus deserit umquam,
Moenia nec patria sunt ruitura piae.

PSALMUS LXVI. Iubilate. Qui invitat ad finem, et docet nos Deo curae esse.

Huc agite o populi, summumque agnoscite patrem,
Illius et laudes carmine ferte pio.
Et vos qui primi redeuntem cernitis undis
Eoo Solem ducere ab orbe diem.
Et vos qui revehi tenebras, noctemque videtis,
Oceano fessos Sol ubi mergit equos:
Quem colimus vere esse Deum, rerumque parentem.
Discite, et illius numine cuncta regi.
Non nati casu, non casu vivimus ipsi,
Condidit, et factos servat, alitque Deus.
Ille iter incertum vitae, cursumque gubernat,
Illius vere curaque, grexque sumus.
Has laudes puerique Deo cantate, senesque,
Hic honor, haec summo victima grata patri est.
Hinc sperare animis audete, et poscere certum
Auxilium, tristi tempore quisque sibi.
Nam bonus est Deus, et miseros auditque, iuvatque
Qui credunt eius se bonitate tegi.

EX PSALMO CXIX. In aeternum Domine permanet Verbum tuum, etc. [Abbr.: et cetera]

Sermo tuus numquam pater occidit irritus, et non
Spem fallit mentis, destituitne piae.
Nulla potest umquam tua dicta abolere vetustas:
Sic durat verbo condita terra tuo:
Quodque indefesso cursu caelum omne pererrat,
Et Sol formosum fertque refertque diem.
Descripsere vices illis tua iussa, viamque
Servat enim verbum cuncta regitque tuum.
Pene ego crudeli fueram hosti praeda futurus,
Vitaque in aeternam noctem abitura fuit.
Ni tua vox animam fugientem sola teneret,
Quae te affirmat opem ferre solere piis.
Haec me tela inter fiducia texit, et enses,
Addidit et vires haec medicina novas,
Nulla tui nobis venient oblivia verbi,
Nec meriti fiet gratia vana tui,
Et fidum miseris portum VERBUM esse canemus.
Nam sermone tuo reddita vita mihi est.
Nos tua cura sumus rerum pater optime, teque
Nos custode uno fidimus, atque duce.
Cetera deficiunt nobis solacia [Orig: solatia] : quare
Nos tua defendat dextera quaeso pater.
Ecce tuum contra populum gens impia ferrum
Strinxit, et adversus te gerit arma Deus:
Sed vincent tua dicta hominum viresque minasque
Cetera praetereunt, sed tua dicta manent.

PSALMUS CXXIII. Qui confidunt in Domino. Adhortatur ad finem, quia Deus tueatur eos qui ab ipso exspectant auxilium.

Ut scopulis innixa suis Sionia rupes
Durat in aeternos non peritura dies:
Sic irata pios numquam fortuna revellet,
Si spe nituntur pollicitisque DEI.
Ecce vides Solymen quae moles cinxerit urbem,
Et non humana moenia facta manu?
Parva inter montes latet, immani aggere septa,
Et stat inaccessis undique clausa iugis.
Defenditque suo propius nos robore Numen,
Ignea dum simulat moenia luce sua:
Ne populum feriant coelestia sacra colentem,
Acta malos contra noxia tela viros.
Ne te igitur capiat melior fortuna malorum,
Turpiter ut cupias destituisse DEUM.
Non habet impietas successus, credite, longos,
Et male promeritos tristia fata manent.
Felicesque pii, quos tu pater optime servas,
Continget portum te duce nostra ratis.
Ergo leva pater afflictos, vitaeque guberna
Ambiguum cursum numine quaeso tuo.

PSALMUS IIII. Cum clamarem, exaudivit me Deus iustitiae meae etc. [Abbr.: et cetera]

Quamvis dura feram, tamen est pars certa salutis,
Et videt afflictos, et iuvat ipse DEUS.
Non igitur, quia me fortuna exercet iniqua,
Dicite me Domino displicuisse meo.
Eriget haec inter mala nos pater optimus, atque
Aspiciet lacrimas, accipietque preces.
Et rerum Domino nemo succenseat umquam,
Auxilium quoniam differat ille diu:
Sed petat, ac exspectet opem: sic mollia durat
Pectora, sed numquam deserit illa DEUS.
Et quamquam mora longa sit, et solacia [Orig: solatia] nulla:
Qualia mundus amat, cernere posse datur:
Te promissa tamen recreent coelestia, donec
Impius hic mundus gaudia ventris habet.

PSALMUS CX. Dixit Dominus Domino meo etc. [Abbr.: et cetera]

Dat Domino nova regna meo pater optimus, illi
Quem mihi promisit venturum ab origine nostra,
Et delere iubet cunctos qui recta monentem
Contemnent: Regni primum Sionia rupes
Auspicium est visura novi, hic ubi gentis Hebraeae
Impia posteritas scelerato exstinguere ferro

Hunc volet, ipse tamen superato ex hoste triumphum
Laetus aget, mediosque inter dominabitur hostes.
Ac ut Vere novo tenebris cum forte remotis
Mane aurora diem nobis, lucemque reducit,
Effundit rorem campis sitientibus aether:
Undique sic veniunt ad regia signa catervae,
Undique et agnoscent Dominum, monitusque sequentur.
Ille pios inter tam multa pericula vitae
Proteget, et mortis feralia iura fugabit.
Sed non sceptra modo geret ille, et regis honores:
Namque sacerdotis summi quoque munus obibit,
Iratumque patrem nobis placabit, et unus
Orabit miseris veniam mortalibus, atque
Victima erit pro delictis gratissima nostris.
Nec veteri ritu pecudes mactabit ad aras,
Quem pater ad seros Aron misisse nepotes
Traditur, aut vituli consperget saxa cruore,
Aut metuende pater salsa tibi fruge litabit.
Non etenim offensi flectebat nummis iram
Talis honor: faciet noster nova sacra Sacerdos.
Et velut Abramum successu caedis ovantem,
Raptaque de victis spolia hostibus ampla ferentem
Melchisedec, parvis Solymis qui regna tenebat,
Excipit, et grata victorem voce salutat,
Atque viro benedicit, et omnia coepta [Orig: cepta] secunda
Esse iubet, nec erunt, inquit, nostra irrita vota,
Approbat ista Deus, qui te servatque, regitque:
Talia pro nobis faciet quoque vota sacerdos

Noster, ut humani generis mala plurima, rerum
Conditor ipse levet, miserisque errata remittat,
Et numquam moritura novae det gaudia vitae.
Nec vero aeternum mors finiet huius honorem:
Vivet, et ipse suo fungetur munere semper,
Ut summi patris assidua prece mitiget iram.
Huic igitur regi iuvenes parere, senesque:
Tempus enim, mihi credite, erit cum numinis ultor,
Contempti ipse sui poenas, et iusta reposcet
Supplicia, et figet semper mensura trophaea
Hostibus exstinctis. Nam magni dextra parentis
Hunc iuvat, et regum franget viresque minasque,
Et quamquam aerumnas nostras, mortemque subire,
Et perferre iubet pater, hunc tamen inde reducet
In vitam, fascesque dabit, regnumque tenere.

PSALMUS CXI. Confitebor Domino.

Quas laudes tibi nos pater canemus,
Quae praeconia maximisque factis
Dicemus? manifesta signa nobis
Monstrasti bonitatis et favoris,
Ut curae tibi nos sciamus esse.
Escam namque piis pater dedisti,
Et tradis Cananaea regna nobis,
Mansurum quoque foedus omne in aevum
Fecisti: rata sunt, eruntque semper,
Quae dicis pater, atque polliceris.

Defendes populum tuum, atque mittes
In terras Dominum, ille liberabit,
Et nos proteget, et procul fugabit
Aerumnas, mala cuncta: reddet ille
Vitae gaudia sempiterna nobis.
Ergo omnes Dominum Deum timete,
Nam prima est sapientia hunc timere,
Quisquis iussa Dei facit, colitque,
Is demum sapere optime est putandus.

PSALMUS CXII. Beatus vir qui timet Dominum etc. [Abbr.: et cetera]

Felix, ille, Deum metuit qui pectore toto,
Cuius deliciae [Orig: delitiae] sunt bona iussa Dei.
Illius et natos, et qui nascentur ab illis,
Coelesti Dominus, crede, iuvabit ope.
Et quae sufficiant, donabit commoda vitae,
Iustitia est huius vindice tuta Deo.
Grataque in adversis cernet solacia [Orig: solatia] rebus,
Afficitur nostris nam Deus ipse malis.
Vir bonus aera solet facilis dare mutua egenti,
Et mens illius nescia fraudis erit.
Non poterit talem fortuna evertere iniqua,
Est memor illius semper, eritque Deus.
Fortunaeque minas ille imperterritus audit,
Solius fidit nam bonitate Dei.
Et quoniam curae esse Deo se credidit, ipso
Inspectante malis, poena luenda venit.

Ille suas quia spargit opes, et donat egenis:
Praemia iustitiae non moritura feret.
Et quamvis secura diu sint otia [Orig: ocia] pravis.
Poena tamen tardo hos corripit acta pede.

PSALMUS CXXXIII. Ecce quam bonum et quam iucundum.

Exiguis addit vires concordia rebus,
Et cumulat modicas atque tuetur opes.
Utque senis celso manantia vertice Aronis,
Infirmos artus balsama larga rigant.
Sive satis ut vita redit, dum Sirius agros
Torret, si gelido rore madescit humus:
Sic ubi sunt aequo sociatae foedere mentes,
Fidaque communis pectora iunxit amor,
Virtutem Deus aspirat, placidoque favore
Provehit, et vitae cuncta pericla regit.

PSALMUS LXXXI. Deus stetit in Synagoga etc. [Abbr.: et cetera]

Stat Deus in media turba, coetuque Deorum,
Terribilique alios increpat ore Deos.
Numquis erit tandem scelerum modus? Omnia iura
Oppressa a vobis vique doloque iacent.
Nil in iudiciis inopis valet optima causa,
Gratia sed tantum divitis illa regit.

Quin vos efficite, ut probitas innoxia semper
Praesidio vestro tuta manere queat.
Nec circumscribi pupillos fraude sinatis,
Iniusti metuant tristia iura fori.
Sed nihil his monitis regum fera corda moventur,
Nec caecae mentes numina summa timent.
Nulla voluptates moderantur vincula legum,
Miscent arbitrio fanda, nefanda suo.
Sed meritas olim dabit ista licentia poenas,
Convenietque actis exitus ipse suis.
Ecce ego deiciam celsa de sede Tyrannos,
Cum manibus terras ipse movebo meis.
Vos equidem esse Deos iussi, natosque vocavi,
Voce mea vobis regna tenere dedi.
Sed repetam titulos, et regni iratus honores,
Et dabitis poenas vos aliquando mihi.
Utque alii exuti regnis cecidere Tyranni,
Qui veluti plebis pars, sine honore iacent:
Sic postquam tituli vobis ego dempsero honorem,
Lapsaque cum fuerint scripta superba manu:
Vos ignota eritis contemptaque funera, sicut
Obscura vulgus morte perire solet.
At tu summe DEUS surgas, terramque gubernes,
Absque tuo regnum numine stare nequit.
Omnes te gentes Dominum metuantque colantque
Omnia sunt etenim sub dicione tua.

PSALMUS LXXXIIII. Quam dilecta tabernacula etc. [Abbr.: et cetera] Praecipit ut amemus, et summa cura ornare studeamus Ecclesiam Christi, hoc est, et verbum Dei, et ipsum publicum ministerium, et iubet huius ministerii causa fortiter perferre aerumnas, et pollicetur Ecclesiae in periculis auxilium Dei.

Nulla domus, non ulla mihi iucundior urbs est,
Quamvis ingentes accumularit opes:
Quam templi sunt tecti tui, pater optime rerum,
In quo doctrinae vox sonat ipsa tuae.
Hanc arcem toto venerabor pectore semper,
Qua non est animo charior ulla meo.
Ipse tuas aras festis ornabo coronis,
Atque illas iusto semper honore colam.
Utque suis timidae nidis gaudere volucres,
Quos sibi quaeque sua condidit arte, solent:
In quibus et possunt hostes contemnere tutae,
Et pullos dulci mater amore fovet:
Sic nobis templum nidus gratissimus esse,
Et certum debet perfugium esse piis.
Felix hac semper quicumque habitabit in arce,
Audiat ut laudes, et canat ipse Dei.

Vera piis patria est Ecclesia sola putanda,
Quae patriae debes officia, ista petit.
Non vis ulla animos umquam divellat ab ipsa,
Aeterno iunctam foedere semper ama.
Hanc omnes studio sociato ornentque iuventque,
Hic honor, haec pietas, credite, grata Deo est,
Ac veluti volucrum nidos industria munit:
Sic nostra cura est ista tuenda domus.
Crudelis quicumque ipsam lacerare parabit,
Impiaque adversus ceperit arma Deum.
Sed patriam hanc quisquis melior defendere certat,
Et rectam non vult destituisse viam:
Aerumnas feret ille graves, atque aspera multa:
His non succumbet sed tamen ipse malis.
Ac rivos late deducet fonte perenni,
Exstingui numquam dogmata vera queunt.
Doctores Deus ipse regens coelestibus auget
Dotibus, et studium provehit, atque iuvat.
Multaque deleto victores hoste trophaea
Ponent ut fiat gloria nota Dei.
Exaudi gemitus nostros, pater optime rerum,
Aspicias templi quaeso pericla tui.
Conserva regni formamque statumque decorum,
Praefice concordes ipse, piosque duces,
Has ego delicias ardentibus expeto votis,
In templo semper degere posse Dei.
Et quamvis ibi erunt mihi multa adeunda pericla,
Namque odiis urget mundus ubique pios:

Attamen anteferam regnis, opibusque malorum,
Huius militiae signa decusque piae.
Namque sua dextra Deus istam protegit arcem,
Et cives numquam deserit ille suos.
Felix, qui voci coelesti obtemperat uni,
Nec patitur frangi pectora firma minis.

PSALMUS CXXII. Laetatus sum in his quae dicta sunt mihi, in domum Domini ibimus. Gratiarum actio de constitutione Ecclesiae, et precatio de conservatione etc. [Abbr.: et cetera]

Summe Deus nobis patefacte in rupe Sinai,
Nostra tibi grates pectora et ora sonant:
Quod sancis Solymis ut templi immota sit omni
Tempore dehinc sedes, quae tua dicta sonet.
Curia stat nobis sapiente ornata senatu,
Voce tua patriam, consilioque regens.
Pectora cunctorum dulcis concordia iungit,
Et studio condunt moenia nostra pari.
Isaciasque tribus cunctas huc ire necesse est,
Caedenda est alio victima nulla loco.
Hic vox doctrinae spargatur ut unica purae,
Quam nobis coelo tradidit ipse Deus.
Ipsius ut bonitas in toto luceat orbe,
Notaque sint Nati munera magna sui.

Restituit nobis vitam qui labe remota,
Iustifica salvos et facit esse fide.
Hic fons doctrinae sit limpidus inde fluentis,
Non ficto Deus ut posset honore coli.
Posteritas in qua Davidis regna tenebit,
Hic semper sedes non peritura manet.
Diligite hac Solymen, et grato reddite corde,
Debita cuncta illi munera, vota, preces.
Qui fovet officiis hanc iustis, atque tuetur:
Proteget hunc semper dextera magna Dei.
Sit tibi pax, et vera salus Ecclesia semper,
Quae discis studio dogmata sancta pio.
Fausta meos propter fratres, propterque propinquos
Opto tibi et Templi ne labefiat honos.

DE LECTIONE PSALMORUM DAVIDIS.Anno 1541.Ratisbonae.

Membra rudi e terra primorum quando parentum,
Arcana finxit maximus arte pater.
Adflavitque haustas proprio de pectore mentes:
Nos ad mirandum condidit auctor opus.
Notitiam ipsius late ut spargamus in Orbem,
Ut laudent nomen terra polusque Dei.
Alter honos tamen ad doctrinam accedere debet,
Assidua ut quaeras voce parentis opem.
Utque Deo semper tales reddamus honores,
Aeternam vitam filius ipse dedit.

Haec tibi Davidisproponunt carmina Vatis, Ut laudes tribuas, et pia vota Deo. Aliud de Psalmis.

Esse Deum aeternam mentem, quae cuncta creavit,
Mundi totius machina pulchra docet.
Plus tamen est sic nosse Deum, quod vota piorum
Audiat et gemitus pondus habere sinat.
Id tibi promittunt haec coelo oracula missa,
Iessaei vatis quae sonuere fides.
Hinc igitur moestis solacia [Orig: solatia] firma petantur,
Hunc quaerat portum mens tremefacta sibi.
Amphion cantu scopulos traxisse putatur,
Et potuisse Orpheus flectere voce feras:
Attamen hos longe Davidis carmina vincunt,
Quae mentem e media ducere morte solent.

DE VENIS METALLICIS, Gratiarum actio et precatio Philippi.

Non casu volucres Atomi sine mente ruentes,
Hanc mundi formam progenuere novam.
Formatrix sed mens sapiens ac optima mundi est,
Omnia quae mira condidit arte Deus.
Consilioque sagax varios distinxit ad usus,
Et prodesse homini cetera cuncta iubet.
Et clara impressit multis vestigia rebus,
Agnosci sapiens conditor unde queat.
Haec bonitas celebranda tua est Deus optime semper,
Fac gratae mentes ut tua facta canant.

Quare etiam grates pro tanto hoc munere dico,
Quod certum est artis tantum opus esse tuae:
Intima quod venas sparsisti in viscera terrae,
Usibus ut nostris apta metalla ferant.
Lactea ubi fumis hydrargyra mixta coquunt
Sulphureis, fibrae semina prima novae.
Dantque alias formas coelestia lumina massis,
Et vagus in terris hoc movet [(transcriber); sic: inuat] ignis opus.
Sed satis effari queat haec miracula nemo,
Hoc certum est, nasci cuncta fovente Deo.
Vis etiam nostro quaeri haec tua dona labore,
Legitimos usus et tua dicta docent.
Mandasti quondam fieret tibi ut aurea sedes
Intra aditum templi conditor alme tui.
Iussisti binas argenti pendere drachmas,
Ut servaretur religionis honor.
Et iustum esse doces, par compensatio cum fit,
Sic vis pro sumpta merce nomisma dari.
Cumque probas operas fossorum: Ecclesia saepe
His collecta locis fida, placensque tibi est.
Strymonia docuit nam Paulus in urbe Philippis.
Hic ubi tunc auri vena opulenta fuit.
Divitiasque loci celebravit longa vetustas,
Urbs ibi nam Datus non minor ante fuit.
Sed cepit Pauli doctrina ditior esse,
Qui populi mores praedicat, atque fidem.
Exul ubi viduae pietate exceptus Elias
Sidonia quondam non procul urbe fuit.

Hic a conflatis antiqua Sarepta metallis,
Artem et opus monstrat nomine clara suo.
Multae bonae mentes exempla hinc sumere possunt,
Quae formant mores, quos probat ipse Deus.
Esse Deum verum, patefactum in rupe Sinai
Norint, qui mundum condidit, atque regit:
Quique redemptorem misit de virgine natum,
Qui viva aeterni patris imago sui est:
Vocem Evangelii qui dura in pectora spargit,
Foecundat montes semine ut ipse dato.
Addit et huic vitam coelesti lumine voci,
Afflatu mentes urit et ipse suo.
Fossores tamen esse iubet, sua dicta doceri,
Et studio disci praecipit ipse pio.
Disce Sareptanae viduae pia facta, fidemque,
Haec aliqua ut referas parte, precare Deum.
Ac simul effundi divinam in pectore lucem,
Inque sinus terrae semina larga, petas.
Gnate Dei effigies aeterni viva parentis,
Hos populos serves, te precor, atque regas.
Ac Evangelio semper tibi collige coetum,
Concedas studiis hospitiumque piis.
Haec animo volui, iuga per Ioachimica vectus,
Perque Annae montes qui modo nomen habent.

DE SICLO.

Iusta sacerdotum designat munera Siclus,
Cuius in Hebraeis [Orig: Ebraeis] urbibus usus erat.

In quo florescens insculpta est virga Aaronis,
Quae monet, ut doceant dogmata pura Dei.
Parte calix alia est impletus ture [Orig: thure] Sabaeo,
Hic offerre preces, ut nova tura [Orig: thura] , iubet.
Attamen ante alios summus facit ista sacerdos
Filius aeterno de genitore satus.
Ipse sinu profert nobis decreta parentis,
Restitui vitam quo velit ille modo.
Hic Aaronaei coetus est florida virga,
Ac Evangelii semina prima ferens.
Hic et consilio mirando victima factus,
Iustitiae solvit debita lu/ca patris.
Cumque cruor toto manaret corpore: supplex
Vulnera pro nobis obtulit, atque preces.
Et sibi perpetuum doctrina colligit agmen,
Vivificans verbo pectora nostra suo.
Quamquam autem ad dextram coelesti in sede parentis
Ipse dat haec semper maxima dona piis:
Doctores tamen adiungit, sociosque laborum,
Organa quos vocis praecipit esse suae.
Cura sit his fontes doctrinae nosse salubres,
Fundere et in populo flumina pura Dei.
Cumque Sacerdotis Christi coniungere votis,
Assiduos gemitus, cura sit, atque preces.
Gnate Dei nobis iram placato parentis,
Et tua discentes dogmata Christe tegas.
Tuque lo/gos vivens nostris in mentibus adsis,
Et flatu accendas pectora nostra tuo.

PRECATIO NUMERORUM.

Optime Christe tuae des fata secunda catervae,
Ac inter vitae saeva pericla tege.
Tu dabis ut cernat vere esse patremque Deumque,
Certa venit nobis, si miserere, salus.
Placatumque animum, vultusque ostende paternos,
Prosperaque eveniant cuncta favore tuo.
ALIA in qua appellatio Siloh, quam Iacob
Christo tribuit, Gen. 49.
expressa est.
Gnate Dei effigies aeterni viva parentis,
Aeterna Verbum mente satumque patris.
Indutus nostra qui carne in virginis alvo,
Humanum accedis, maxime Christe, genus:
Te pius Isacides compellat nomine Siloh,
Quod tenerae es foetus virginis ipse tener.
Ac velut involvens foetum membrana recentem,
Dum rude sub matris pectore turget onus.
Mollis et admotus non est durabilis ullos,
Pendet et a Cotylis squalida tota novis:
Sic infirma fuit caro tunc tua maxime Christe,
In cruce pro nobis cum lacerata fuit.
Indueras etenim mirando foedere carnem,
Huic nostrae similem, suppliciique ream.
Sed prorsus fragilis nos ipsi, et sordida pellis,
Materna chorion labe reumque sumus.

Attamen hoc vivet chorion, quando induis ipse,
Voce tua sanans, atque cruore lavans.
Sic autem nobis divina haec munera dantur,
Cum discunt vocem pectora nostra Dei,
Ac coetus ideo discentum Christe tueris,
Ut chorion vere sit Schola casta tuum.
At tua tuta precor servetur fascia Siloh,
Ne queat hanc ullus dilacerare furor.

ALIA ex 2. Paralip. [Abbr.: ?] 20. Expressa versibus a Ioach. Cam. [Abbr.: ?]

In tenebris nostrae, et densa caligine mentis,
Cum nihil est toto pectore consilii.
Turbati erigimus Deus ad te lumina cordis,
Nostra tuamque fides solius orat opem,
Tu rege consiliis actus pater optime nostros,
Nostrum opus ut laudi serviat omne tuae.

ALIA precatio Philip. Melanth. [Abbr.: Philippi Melanthonis]

Te maneat semper servante Ecclesia Christe,
Insertosque ipsi nos tua dextra tegat,
Tres velut in flamma testes Babylonide servas,
Rex ubi praesentem te videt esse Deum.

ALIA sumpta ex dicto Genes. [Abbr.: ?] I. Spiritus DEI fovebat aquas.

Spiritus ut Domini nascentia corpora fovit,
Cum manus artificis conderet ipsa Dei:
Sic foveat coetus, qui Christi oracula discunt,
Accendatque igni pectora nostra suo.

ALIA desumpta ex capite 16. Lucae de Lazaro.

Aeger et ulceribus squalens in corpore toto,
Hic iaceo et pereunt tabida membra fame.
Divitis ante fores iacuit ceu Lazarus olim,
Cui fastidito nemo ferebat opem.
Ut tamen a cunctis spretus, tua cura, tuoque
Exceptus gremio Lazarus ille fuit:
Sic, aeterne Deus, tua me clementia servet,
Et miserum dextrae protegat umbra tuae.

ALIA.

Nil sum, nulla miser novi solacia [Orig: solatia] , massam
Humanam nisi quod tu quoque Christe geris.
Tu me sustenta fragilem, tu Christe guberna,
Fac ut sim massae surculus ipse tuae.
Hoc mirum foedus semper mens cogitet, uno
Hoc est, ne dubita, foedere parta salus.

ALIA de Matre Cananaea.Matth. [Abbr.: ?] 15.

Quantus erat dolor in Cananaea matre puellae,
Cuius mens furiis exagitata fuit:

In tanto nunc est Ecclesia moesta dolore,
Doctorum furias cum videt, atque Ducum.
Sed tu gnate Dei gemitus audito precantum,
Nulla venit nobis te nisi dante salus.
Tu procul a nobis saevos depelle furores,
Et sanes verbo pectora nostra tuo.
Quamvis ira tui nos urget iusta parentis,
Et sumus ut turpes nos rea turba canes,
Attamen ut timide sub mensa captat herili,
Esuriens modicas parva catella dapes:
Sic cum dira fames nostros absumpserit artus,
De mensa petimus pabula Christe tua.
Gnate Dei generis nostri cum sumpseris artus,
Nos gerat infirmos haec tua massa precor.

IN CAPITE XVII. IOHANNIS, Verba Filii Dei ad aeternum Patrem sunt haec in agone dicta. Sit dilectio tua in eis, qua me diligis, et ego in eis. Carmina reddita a Phil. Melanth. [Abbr.: Philippi Melanthonis]

Nec tu Gnate te Dei maius meliusve rogare
Aeternum poteras, optime Christe, patrem:
Quam quali sorgh|=semper te diligit ipse,
Diligat et simili nos ut amore pater.

Nec tribui nobis hoc possit munere maius:
Quid nati posset maius amore dari?
Non apud aeternum facis irrita vota parentem,
Adfirmat iurans hoc pater ipse tibi.
Erga nos etiam es patrii tu pignus amoris,
Iussus pro nobis debita lu/ca dare.
Nos igitur quamquam sumus aegra et sordida massa:
Credimus ista tamen munera summa dari.
Confisique tua prece Christepericula nostra
A summo petimus cuncta parente regi.
Tuque tuo serves infirmos Numine, qui vis
In nostris vivens mentibus esse lo/gos.

ALIA PRECATIO. De initio novi anni.

Ipse Deus sapiens verbo qui cuncta creavit,
Et certis annum legibus ire iubet:
Efficiat, nobis veniens sit faustus ut annus,
Et clemens dextra nos tegat ipse sua.
Et quoniam Gnatum misit, qui colligat agmen,
Cuius sit Doctor, Vita, Caputque lo/gos:
Hic lo/gos aeterno natus patre semper adesse
Et custos nobis et caput esse velit.
Viribus humanis non est Ecclesia tuta,
Regum praesidiis fortibus orba caret.
Sed nostram indueris cum miro foedere massam,
Gnate Dei semper nos tua membra regas.
Et facias tecum nos unum ut simus in aevum,
Vera laude tuus quo celebretur honor.

GRATIARUM ACTIO PRO beneficio nati et exhibiti Christi.

Omnipotens aeterne Deus, qui cuncta creasti,
Nostra tibi grates, pectora, et ora sonant.
Quod genus humanum non dira in morte relinquis,
Effigiemque tuam non periisse sinis.
Sed gnatum donas, qui nostros induit artus,
to\n lo/gon ai)di/ou patro\s hy(fisa/menon.
Hic est promissus patribus cognomine Siloh,
Isacide gnatos ut moriture doces.
Namque erat hic xori/w| similis, tenera, atque cruenta
Fascia pro nobis victima quando fuit.
Cumque sit Emanuel, non tantum crimina tollit,
Gaudia sed reddit non moritura piis.
Semper adest nobis, semper sibi colligit agmen,
Aeterni lo/gos hic, viva et imago patris.
O res mirandas, mirando foedere iuncta est
Humani generis languida massa Deo.
Credimus haec tibi Gnate Dei, sic credere voci
Prolatae ex patrio praecipis ipse sinu.
Sed tamen haec fidei modica est scintillula, fiat
Auxilio petimus fortior illa tuo.
Ac veluti lucis radios Sol spargit in Orbem,
Tu sol iustitiae nos rege luce tua.
Et non extingui patiare in pectore nostro,
Notitiamque tui, notitiamque patris.
Hospitiumque tuae doctrinae protege Christe,
Emanuelque tuo semper adesto gregi.

PRECATIO.

Quod lo/gos aeterni demissus ab arce parentis,
Factus et humana victima carne fuit:
Haec est divina sapientia tradita voce,
Quam verax testis comprobat ipse Deus.
Tanta Dei bonitas, et tanta haec foedera cerni
Non possunt, doceas Tu nisi corda Deus.
Vis autem agnosci lo/gon, ac ut nuntius iret
Misisti, nobis pignus et esse iubes.
Te pater ipse simul vis, et tua munera sumi
Te tribuens nobis et tua dona, fide.
Ergo Gnate Dei nobis da Christe precamur,
Notitiam patris, notitiamque tui.
Eque tuo flammas in pectora spargito nostra,
Ut celebrent vero semper honore Deum.
Et tua sit concors, crescatque Ecclesia, et una
Voce tuas laudes, et tua dona canat.

EX LUCA 24. Capite.

Vespera iam venit nobiscum Christe maneto,
Extingui lucem nec patiare tuam.

PRECATIO.

Sumboulo\ a)\gatho kai\ a)formo\ eu)tuxi/ante,
sumbouleuta e)/moi\ do\s patro\s ai)di/ou.

ALIA.

ou) qusi/ais o( qe/os ma=lloudh) te/rwe a)/llais, h)/ didaxh=s melet ei)likrinou=s te lo/gou.

tou\s d'o)= xrise/ a)/nac kradih| de/xou i(/lew| u(/mnour, h(me/teras d'a(yi/w| pneu/mati a)/rde fre/nas.

DISTICHON DE EXILIO Christi et Ecclesiae.

Exul erat Christus, comites nos exulis huius
Esse decet, cuius nos quoque cura sumus.

Subditus esto Deo et ora eum.

Subditus esto Deo, mandato munere fungens,
Et spera in miseris, et pete rebus opem.

Nemo novit Patrem nisi Filius, et cui Filius volet revelare, Matth. 11.

Nempe Patrem novit nisi Filius, et quibus huius
Semina notitiae Filius ipse dedit.

ITEM.

Vult assertores laudum nos esse suarum,
Idque magis poscit quam nova tura [Orig: thura] Deus.

EX PAULO 1. Cor. 15

Non labor in Domino vester inanis erit.
u(mw=n ev kuri/w| ou) ko/pos o) si keno/s.

IMAGO SOMNII.

Aiacemvidi stantem, iuvenilia membra,
Qui fulvi indutus pelle leonis erat.
Fraxineamque hastam cum fortis dextra teneret,
Laevum ipsi clypei texerat umbo latus.

In quo magna boum dicuntur tergora septem
Artificis docta iuncta fuisse manu.
Sed supra caput Aiacis mons eminet altus,
Floribus et laeto gramine ubique virens.
Cuius in excelso victor stat vertice Christus,
Unicus aeterno de genitore satus.
Signa gerens, reducem superata morte, triumphi
Qualia tunc comitum ferre caterva videt.
Huius sub pedibus medioque in monte trophaeum
Angelica crux est aurea fixa manu.
Multa quidem pavide simulacra fugacia mentes,
Quae caeca volitant irrita nocte, vident.
Sed tamen haec si non lusit fallacibus umbris,
Talia sollicitos forsan imago monet.
Irati quamvis moverunt tristia bella,
In sua grassantur viscera iamque Duces:
Et iam civili patria est polluta cruore,
Iustaque non sontes opprimit ira Dei:
Ut tamen in mediis laceratus naufragus undis
Qui superest tabulas colligit ipse sibi:
Sic aliquem eripiet coetum de fluctibus istis
Aeterno Christus de genitore satus:
Estque inter dubios mansura Ecclesia motus,
Ut victor Christusmontis in arce stetit.
Flecte precor nobis iratum Christeparentem,
Qui vis pro nobis supplicis esse loco.
Et quam sparsisti prolatam e mente parentis,
Deleri vocem ne patiare tuam.

Doctrinaeque tuae studium, parvamque Sareptam,
Doctrinae hospitium protege quaeso tuae.
Et placidam clemens nobis concedito pacem,
Tuque ducum mentes, tu populique regas.
Nemo meis manibus coetum mea dicta colentem,
Sic inquit tua vox, eripuisse potest.
Haec promittit opem nobis, et pectora, ut a te
Ausint auxilium poscere, nostra movet.
Ut serves igitur, votis te ardentibus oro,
Agmina quae legis sunt studiosa tuae.
Semper ut agnitio mortales luceat inter,
Mansura aeterno tempore, vera tui.

DE DICTO IOHAN. BAPTISTAE, Non potest sibi homo sumere quicquam, nisi datum sit ei a Deo, Iohan. 3.

Nullius est felix [Orig: foelix] conatus et utilis umquam,
Consilium si non detque iuvetque Deus,
Tunc iuvat ille autem, cum mens sibi conscia recti,
Mandati officii munera iusta facit.
Et simul auxilium praesenti a numine Christi
Poscit, et exspectat non dubitante fide.
Sic procedet opus faustum populisque tibique,
Navis et aura tuae vela secunda vehet.
Invictamque Dei dextram vis nulla repellet,
Omnia cogentur cedere prona Deo.

Ipsa etiam, quamvis Adamanti incisa feruntur,
Cum petimus, cedunt fata severa Deo.
Nec Deus est Numen Parcarum carcere clausum,
Quale putabatur Stoicus esse Deus.
Ipse potest solis currus inhibere volantes,
Ipse velut scopulos flumina stare iubet.

CARMEN QUO SOLENT PUERULI ad studium litterarum in Scholam evocari, die Gregorii circa aequinoctium vernum.

Vos ad se pueri primis invitat ab annis,
Atque sua Christus voce venire iubet.
Praemiaque ostendit vobis venientibus ampla,
Sic vos o pueri curat, amatque Deus.
Vos igitur laeti properate occurrere Christo,
Prima sit haec Christum noscere cura ducem.
Sed tamen ut Dominum possis agnoscere Christum,
Ingenuas artes discito parve puer.
Hoc illi gratum officium est, hoc gaudet honore,
Infantum fieri notior ore cupit.
Quare nobiscum studium ad commune venite,
Ad Christummonstrat nam Schola nostra viam.

DE ANGELIS Sapphicon.

Dicimus grates tibi summe rerum
Conditor, Gnato tua quod ministros.

Flammeos finxit manus, Angelorum
Agmina pura.
Qui tuae lucis radiis vibrantes,
Te vident laetis oculis, tuasque
Hauriunt voces, sapientiaeque
Fonte fruuntur.
Hos nec ignavum sinis esse vulgus,
Nec per ingentes volitare frustra
Aetheris tractus, temere nec inter
Ludere ventos:
Sed iubes Christocomites adesse,
Et pios coetus hominum tueri,
Qui tuas leges venerantur, atque
Discere curant.
Impiis ardens odiis, et ira
Nam tuis castris Draco semper infert
Bella qui primus scelus, atque mortem
Intulit orbi.
Hic domos, urbes, tua templa, gentes,
Et tuae legis monumenta tota,
Et bonos mores abolere tentat
Funditus omnes.
Interim sed nos tegit Angelorum
Quae ducem Christumsequitur, caterva,
Atque grassantis reprimit cruenta
Arma Draconis.
Angeli LothonSodomaetuentur,
Inter infestos Elisaeushostes

Angelis cinctus nihil extimescit
Bellica signa.
Tutus est inter medios leones
Angelis saeptus DanielPropheta,
Sic tegit semper Deus his ministris
Omnia nostra.
Hoc tuum munus celebramus una,
Et tibi noster chorus Angelique,
Gratias dicunt simul accinentes
Conditor alme.
Et tuo templo vigiles ut addas
Angelos semper, populoque Gnati
Qui tuum verbum colit, obsecramus
Pectore toto.
AMEN.

DE S. IOHANNE BAPTISTA, Iambicum Dimetrum.

Aeterno gratias patri
Omnes canant Ecclesiae,
Quod nuntium verbi sui
Iohannemnobis miserit.
Hic mores exui malos
Iussit, metuque Iudicis
Mox adfuturi terruit
Superbas mentes omnium.
Rursusque perculsos metu,
In spem vitae certam vocat,

Et monstrat agnum digito
Qui placat unicus Deum.
Haec ille firmo pectore
Docet, et Christum praedicat
Venire, ceu Solem novum,
Prodire aurora nuntiat.
Nec Pharisaei spiritum
Fregerunt ingentem viri,
Helias alter hic fuit,
Hypocritas tunc arguit.
Te summe rogamus pater,
Ut corda nostra suscites,
Ut vere possint credere
Iohannistestimonio.

ALIUD DE MARIA DIE genetrice visitante Elisabeth.

Aeterne gratias tibi
Dicamus omnes conditor,
Quod inter hostes plurimos
Ecclesiam servas tamen.
Ut inter arma gentium
Herodis, et satellites,
Interque tetros dogmatum
Furores, et deliria.
Servas Mariamvirginem:
Domumque castae Elisabeth,

Quae praedicant munus tuum
Datumque Christumnuntiant.
Non Pontifex non Princeps,
Etsi sciunt oracula
Vatum, venisse noverant
Salutis auctorem novae.
Sed dulcis haec Elisabeth,
Et virginis congressio
Arcana promit caeteris
Vere Deum colentibus.
Alvoque foetus conditus
Longo sacerdotum agmini
Agnoscit ignotum ducem,
Adorat et gestu suo.
Haec prima synodus fuit,
Testata de Christoduce,
Postquam statuto tempore
Verbum Patris factum est Caro.
Accensa testimoniis
In corde nostro talibus,
Colat fides et invocet
ChristumMariaefilium.
Opemque spe firma petat,
Missumque credat a Patre,
Ut invocantes adiuvet
Malisque cunctis liberet.
AMEN.

DE CONIUGIO: Scriptum in nuptias clarissimi viri Iohannis Cratonis artium et Medicinae Doctoris in incluta urbe Vratislavia Silesiorum Metropoli, Anno M. D. LIX, die Septembris. Ephesios s. Mysterium hoc magnum est etc.

Pectus ut in sponso flammarum incendia sentit,
Qui vero sponsae flagrat amore suae:
Naturam sociam vero sic diligit igne
Filius aeterno de Genitore satus.
Induit humano quam foedere, quo sibi nostrum
Fraterno pariter iunxit amore genus.
Iura tori [Orig: thori] Deus exemplum cum foederis huius
Esse velit, caste praecipit ipsa coli.

DE STORGH*.

Coniugis in labris quoties dulcissima figis
Basia, purpureis filiolique genis:
Istius ipse Deus transfudit semina amoris,
Non temere in sensus castaque corda patrum.

IN PAULUM.

Non sic Daedaleus Christumpinxisset Apelles,
Ut sacer hunc Paulus exprimit ore pio.

Item Graece o*u( deke\ daida/leos ?\n ?iso\n ?sa/?ai a)wellh=s, e)/nqeos w(s pau=los ? de)xa/pace lo/yw|.

IN COMMENTARIUM Epistolae Pauliad Romanos a Philipposcriptum.

Doctrinam ex Pauli sumas scaturigine lector,
Sed liber ad fontes hic tibi monstrat iter.
Sic lo/gonaeternus misit Pater, ut sua dicta
Nobis ambiguos non velit esse sonos.
Ergo velim proprie coelestia dicta referre,
Nec coenum inspersum fontibus esse velim,
At mentes hominum caligo abducit, ut extra
Rectam discedant lapsae aliquando viam.
Sed tamen errantes revocat censura piorum,
Et monitis paret mens pietatis amans.
Iudiciis igitur lectorum posco moneri,
Censurae candor si modo iunctus erit.
In Christosemper nos una Ecclesia simus,
Una fides iungat pectora, et unus amor.
Vult Deus esse unum sibi nos, iunctosque tuetur,
Distractis rabies mutua utrimque nocet.
Iunxisti ut massam tibi nostram Christe Redemptor,
Aeterno sic nos foedere iunge tibi.

IN DISPOSITIONEM Epistolae ad Romanos, ad D. Iustum Ionam.

Visa obscura prius multis oratio Pauli est,
Omnis ubi series, unus acervus erat.
Singula sed postquam sunt ordine membra retexta,
Dispositae clarum res modo lumen habent.
Commendatus erit tibi Ionadiserte libellus,
Est breve, sed magni grande laboris opus.

IN CARMEN EBERHARDI Lothmanni.

Lex divina tibi vitae sit regula semper,
Sitque tibi potior quam tua vita, Deus.
Eripiantque tibi vitam prius arma Tyranni,
Quam sanctam legem, Iustitiaeque decus.
Non hic ex caecis Atomis venit ordo perennis,
Sed monet esse Deum, Iudiciumque Dei.
Est Deus humano spargens in pectore lucem,
Notitiam iusti, notitiamque mali.
Idem etiam vindex cunctorum iudicat acta,
Obruit et poenis ipsius ira malos.
Haec etiam ostendit Caracallaepoena Tyranni,
Carmine quam recitas docte Eberharde tuo.

IN IMAGINEM Christophori.

Ista piae mentis formam tibi monstrat imago,
Quae Christumvera cum pietate colit.
Nam velut in mediis incedit fluctibus Heros,
Qui non magnum humero, sed grave gesta onus:
Sic et multa pios discrimina oportet adire,
Qui verbum portant maxime Christe tuum.
Omnia destituunt iustos solacia [Orig: solatia] , nemo
Auxilium tristi tempore ferre solet.
Tu quoque deseruisse tuos o Christe videris,
Sunt etiam qui te posse iuvare negent.
Hoc est cur pueri sis pictus imagine: namque
Convenit infirmis ista figura magis.
Tu quoque lapsantes interdum deprimis ipse,
Irasci quoties te sibi velle putant.
Sustentat tamen, et praebet solacia [Orig: solatia] Verbum,
Ergo arbor gressus arida facta regit.
Haec tamen in florem rursus sese induet arbor,
Reddet enim iustis praemia digna Deus.
Ille senex lumen qui praefert, doctor habendus,
Errantem ut monitis rite gubernet, erit.

DE MONARCHIIS EX Daniele Propheta.

Aspicis ut iaceant disiecti membra colossi,
Qui Chaldaeaolim visas in arce fuit.
Stat tantum pars ima pedum ferroque lutoque
Mixta, statim rimis corruitura suis.

Delevere urbes Turci, populosque potentes:
Sunt igitur ferrum, caetera regna lutum.
Sed lapis absque manu celso de monte revulsus
Mox aderit iudex Filius ipse Dei.
Totius et plantae delens ferrumque lutumque,
Regna dabit populo non peritura suo.
Ergo Dei Gnato se dedant pectora nostra,
Ipsius et discant iussa verenda sequi.
O lo/ge Gnate Dei nostris in mentibus adsis,
Et flatu accendas pectora nostra tuo.

PETENDUM UT simus unum in Christo.

In tristi sudans quod poscit agone cruorem
Aeterno Christus de genitore satus.
Semper concordes, unumque ut simus in ipso:
Cum Christonostra hoc vota animique petant.

AD STUDIOSAM iuventutem pro felici anni auspicio.

Vere Deus, sapiens, verbo tu cuncta creasti,
Et certis annum legibus ire iubes.
Cumque velis pulchri metae spectentur ut anni:
Miranda Solis tu regis arte vias.
Effice ut iste tuo nobis sit numine felix
Annus, qui novus hoc incipit esse die.

Da pacem, vigeantque bonae te praeside leges,
Ac Evangelii nos rege luce tui.
Infirmum scis esse gregem, qui dogmata discit.
Vivifica gnati tradita voce tui.
Adsis in nobis igitur custosque paterque,
Nulla venit nobis Te sine dante salvi.
Et quia tu legum fons, pulchri ac ordinis auctor
Es Deus, et custos legitimi Imperii:
FERNANDO tribuas longa et felicia regni
Tempora da faustus sit pater ut patriae.
Succedit fratri frater tibi CAROLE, cuius
Virtutem semper saecla futura canent.
Vicisti quoties, bonitas tua leniit iram,
Ne bellum possent tristia plura sequi.
Ex auro frenos dat Pallas Bellerophonti,
Servet ut in bellis cum ratione modum.
Par bonitas fratri est, qui parcere civibus optat,
Et contra Turcosqui pia bella gerit.
Quos procul a nobis depellas Christeprecamur,
Bellaque nemo domi seditiose gerat.

Aliud Carmen, quod est precatio et exhortatio ad doctrinae studia et invocationem.

Effundam flatum, dicis, Davidisin agmen,
Christe, Evangelii qui solet esse comes.
Gratia magna Dei docili ut notissima fiat,
Utque prece accedat non dubitante Deum

Mentibus et petiisse iubes hoc munus anhelis,
Teque avidis iuras hoc dare velle bonum.
Ergo voce tua confisi Christeprecamur,
Aura evangelii sit comes ista tui.
Luceat in nobis, et iustae pectora nostra
Assimilet Legi, quae data voce Dei est.
Te vere, aeternumque patrem ut cognoscere possim,
Et motus habeant, quos tua verba docent.
Haec nos flamma tibi iungat, summoque parenti,
Ipse sit in nobis iam nova vita Deus.
Non sine doctrina venit haec in pectora flamma:
Disce igitur studiis et pia vota iuves.

DE COMMENTARIO Epistolae ad Colossenses, ad Matthiam Pannonium.

Paulus ad exiguas quae misit scripta Colossas,
Aspera nobilium quas tenet ora Phrygum:
Exposui, ut rudibus sententia planior esset,
Et facilis fieret lectio, grata magis:
Non ego praestigiis involvo sophismata caecis,
Namque pios non hoc ludere more decet.
Non aliam sensit graviorem Ecclesia pestem,
Nec res ulla magis perniciosa fuit:
Quam structae insidiae verbis, confusaque dicta,
Turpiter et fuco dogmata mixta novo.
Quare doctrinam Christi sine fraudibus ullis
Explico, et ut prosim, maxima cura mihi est.

Hic quoque collegi res, vitae et moribus aptas,
Non igitur munus spernito quaeso meum.

COLLATIO DE IMPOSITIONE manuum in dedicando Sacerdote, et dedicanda victima.

Mos vetus, et prima deductus origine mundi,
Traditus et sancta religione patrum,
Sacrifici manibus pecudis contingere frontem,
Hostia quae pura est iam facienda Deo.
Norma sacerdotem similis cur dedicat ipsum,
Imposita cur sit sanctus et ipse manu
Testatur ritus puram esse, Deoque dicatam,
Ante aras pecudem quae ferienda cadet.
Sic inculpatum mos hic iubet esse ministrum,
Qui iam Doctoris munus obire volet.
Non aliquo sit mens polluta errore profano [Orig: prophano] ,
Vitaque ad exemplum crimine tota vacet.
Addictusque Deo divina oracula tradat,
Officii metas norit et ille sui.
Lege datos fasces aliis permittat habendos,
Nec rector trepidi gestiat esse fori.
Non fulgi frenos populari deditus aurae,
Nec morum laxet vincula grata Deo.
Nolit ad affectus regum, caecosque [Orig: coecosque] furores
Flectere ceu turpis iuraque fasque Gnato.

Quique manum imponit rectoris nomine summi,
Semper ut huic curet subditus esse iubet.
Doctrinam, moresque rogant coelestia dicta,
Et nova non ausit condere iura sibi.
Heu quantum rerum molem, quae pondera Doctor,
Infirmis humeris ille gerenda subit?
Seu cupidas Regum mentes frenare studebit,
Seu populum ad mores vult revocare bonos.
Numina seu conficta dolo detrudet ab aris,
Impia Pontificum diminuetque lucra.
Seu fictam monachis personam detrahet, atque
Asseret aeterni dogmata vera Dei.
Quas feret aerumnas furiis agitantibus hostes?
Tollere qui e medio tale Catharma volent.
Sic etiam Doctor sincerus victima fiet,
Assidueque litat sanguine et ipse suo.
Ecce tenes causas, cur ritus dedicat idem,
Et pecudem et mysten qui pia sacra facit.
Ista sacerdotis Christi verissima imago est,
Muneris huic detur gloria prima sacri.
Hic sine labe fuit, claraque in luce parentem
Et videt, et vero semper honore colit.
Huic Deus ipse manum imposuit, iussitque docere
Arcana aeterno dogmata prompta sinu.
Hunc pressere manus et iussa severa parentis,
Supplicio ut lueret crimina nostra suo.
Hunc licet inferior, comitatur cetera turba,
Officii titulum cui dedit ipse sui.

Vult Evangelii custodes semper haberi.
Militia socios semper et esse suae.
Cum mater vocat hos Ecclesia nomine Christi,
Mandat et imposita munera sacra manu:
Admoniti discant istius imagine ritus,
Hic ordo quantum polliceatur opus.
Ut pecus ante aras quondam sacrata cadebat,
Tosta Deo ut fierent viscera suavis odor:
Victima sic etiam Christofit quisque sacerdos,
Laudibus ut fragrent terra, polusque Dei.
Talis Abeltenerum pure mactaverat agnum,
Agnus at exitio mox datus ipse fuit.
Consilio patrias Esaiasrexit habenas,
Et trepidis portus civibus ille fuit.
Depulit AssyriumSolymisa moenibus hostem,
Victori ponens clara trophaea Deo.
Iamque senex centum vitae confecerat annos,
Cum serra scissus victima et ipse fuit.
Nemo potest memorare omnes, spectabimus omnes,
Cum Deus induerit corpore quemque novo.
Talia sed quaedam prodest exempla tenere,
Non Baptistaigitur praetereundus erit.
Hic Evangelio monstrato tradidit Agno,
Placatum nobis qui facit esse Deum.
Et Pharisaeorum taxant deliria, ritus
Fucosos vetuit pro pietate sequi.
Iustificamque fidem docuit Iordanisad undam,
Et rupes Gnatum iam sonuere Dei.

Sordibus humanis Lex obscurata iacebat,
Huic etiam lucem reddidit ille suam.
Congrua descripsit civilis munera vitae,
Iuraque militibus, iudicibusque dedit.
Atque fidem iussit lucere in rebus agendis,
Notior ut fieret gloria vera Dei.
Coniugii sancit legem, damnatque Thyesten,
Uxorem, fratris qui rapere ausus erat,
Quare Baptistamcrudelis adultera perdit,
Qui moriens veluti victima caesa iacet.
Notitia ChristiStephanus, non sanguine Tauri
Restitui vitae dona perennis, ait.
Contio Pontifices ingrata accendit avaros,
In caput ut iacerent aspera saxa viri.
Utque alios multos sileam, fit victima Paulus,
Eoo Christinomen ab orbe gerens.
Et dum sex lustris terraque marique vagatur,
Ac Evangelium spargit ubique Dei:
Et negat exstingui [Orig: extingui] mentem divinitus ortam,
Corporis e vinclis quando soluta fugit.
Proponensque malis poenas, et praemia iustis
Arbitrio vero distribuenda Dei:
Iustitiam monstrat, quam Christipropter honorem
Aeternus nobis dat pater, atque probat.
Interea pugnae, pugnisque pericula iuncta,
Tam longo exercent tempore mille virum.
Dum tandem ferienda dedit sua colla Neroni,
Et iacuit tamquam vile cadaver humi.

Nostra etiam vidit quamquam infelicior aetas,
Qui vitae Christumpraeposuere suae.
Hic ubi diviso Batavorum est insula Rheno,
Suduaniam in ripa dure Sicamber habes.
Haec tulit Henricumcivem, quem vidimus ipsi,
Florentem studiis, ingeniique bonis.
Hic toto Christispirabat pectore amorem,
Cui studuit vera reddere vota fide.
Eximiaque suos mores pietate regebat,
Virtutum exemplum posset ut inde capi.
Quicquid id est, quod de natura Graeciaescripsit,
Artibus excultus norat et ille bonis.
Quas teneat metas dum totum perficit annum,
Aureus obliquo Phoebusin orbe means.
Longius a terra cum summo tardus in axe
Volvitur, arentes cur premit aestus agros.
Cur, quoties imo velocior ibit in axe
Et propior terrae, frigida Bruma venit.
Haec ita contemplans auctorem, agnoscere iussit,
Et pura grates dicere mente Deo.
Haec ait ostendunt nobis illustria signa
Aeterna mundum non sine mente regi.
Altera sed potior fuit illi cura tenere,
Exstant quae nobis tradita voce Dei.
Hoc Doctore iterum Bremensiinclaruit urbi
Unius Christimunere parta salus.
At quia divinos status detraxit honores,
Exitium Monachi qualibet arte struunt.

His furiis mitrae ornatus dedit arma Tyrannus,
Qui tandem oppressum non procul urbe necat.
Heu cur tam subito orbata est Ecclesia tali
Lumine, quo post hac debuit illa frui.
O dilecte mihi ante alios Henrice, laboris
Nunc partem nostri te tolerare velim.
Talia praeconum quamvis sunt fata piorum,
Membra iacent saevis et lacerata modis:
Non periere tamen, sed habent commercia [Orig: commertia] laeti
Cum Christo, vivis agminibusque patrum.
Huius, cum stanti tibi frons tangetur ad aram,
Te fieri socium noveris ipse chori.
Pontificemque scias tibi Christum imponere dextra,
Poscenti vires et dare velle novas.
Pro quanto a falsis mystae discrimine veri
Distant, hoc etiam nos meminisse decet.
Nemo potest unquam censeri iure sacerdos,
Contra Evangelium qui fera bella gerit.
Quique furens audet nova fingere Numina, quique
Sacra facit nulla tradita voce Dei.
Tales sacrifici celebrabant Orgia Baccho,
Errans cum thyrsis ebria turba suis.
Et Salii Martis tales ignota sonabunt
Carmina cum gererent scuta vetusta manu.
Sacrificos similes creat et nunc Roma profana [Orig: prophana] ,
Qui propter ventrem numina falsa colunt.
Hos fuge, et a veris Christi discerne ministris,
Pure Evangelii qui pia iussa docent.

Denique vota pii faciant, summumque parentem
Assiduis precibus, quod iubet ipse, rogent,
Ut populum per quem vero celebretur honore,
Augeat, et semper protegat, atque regat.
Felicesque duces addat, doctosque ministros,
Larga Evangelii messis ut esse queat.
Arceat et Christi grassantem dextra Draconem,
Ne ferus humanum devoret omne genus.
Servet opus Pater aeternus quod condidit, atque
Notitiam exstingui non sinat ipse sui.

PAULUS EBERUS, ex Esaiae 49.

Num poterit mulier curam deponere Nati?
Ut sobolem mater negligat ipsa suam.
Pone, quod eveniat, genitricis ut exuat omnem
Affectum mulier, saevior illa feris.
Ipse tui numquam tamen obliviscar in aevum,
Inque mea tua sunt nomina scripta manu.