FAMILIARIUM ARGUTIARUM Honestae et eruditae recreationis LIBER II. Artem novam Argutiarum praeceptis et exemplis diversis exhibet.

OStendi quisnam possit esse Argutiarum in vita hominum familiari usus, quomodo utiliter, jucunde, honesteque adhibendae sint; et foffensiones, quae in rebus etiam pulcherrimis praestantissimisque proclives sunt, quemadmodum sint devitandae. Nunc reliquum est, ut ad ipsa artis hujus praecepta veniamus, quae cum non tam verbis, quam exemplis aptissime ingenerentur; his tum praecoptorum gratia, tum vel maxime honestae simul oblectationis causa utemur, ut his graviora quandoque studia relaxari, et vatia ad omnem vitam documenta brevibus sententiis Legentium animis infigi possint.

Familiaris hominum vita jucunda inprimis sermonis varietate, ac gratia pascitur, quo cum animi nostri sensa, velut in animo alterius, mutua communicatione, deponamus??? nihil perinde ad amorem conciliandum, altendumque valet, hinc ingenia, indolem, virturesque aliorum aestimamus, subtilibus aliorum inventis oblectamur, et tradita velut per manus eruditione ac sapientia fruimut. Unde cum rarum quippiam, atque ab aliis, seu ignotatum, seu inexpectatum adferimus, continuo admitationem ac benevolentiam meremur. Verum cum non modo sermone, sed act one etiam mentis cogitata expromere liceat, eventi in hoe nostro argutae lepidaeque

orationis genere, ut nonnunquam pars retum animo conceptarum externo aliquo opere spectantibus exhilbeatur, pars voce audientibus explicetur. Quemadmodum in emblemate aut symbolo assolet; ubi rei conceptae argumentum partim rerum imagine, partim scripta sententia exponitur.

Quocirca et hoc nobis discrimen negligendum non fuit, sed distinctione exemplorum, per foutes venasque, ordine didutendum: ita quidem, ut argute dicta subsequantur dicta facta. Lepide tamen facta, quae purae actionis sunt, negleximus; quod oratorem maxime instruere nobis propositum. Quanquam eorum non pauca sint, quae absque omni vocis societate non parum ingenii elegantiaeque obtineant: uti illud Jacoboni est, qui cm occurrentis ex foro amici emptos de manibus pullos accepisset, mandatumque, ut eas domum suam deferret: non aedibus, uti alter exspectabat, verum sepulcro illius intulit. Hoc facto ostendens, aliam magis illi propriam domum non habere, quod elegantius opere, quam verbis declatavit. Ad Epigram maticae autem argutiae similitudinem compositum est, quia exspectationem alterius fefellit, et alienum a loco praestitit: quod ad fontem alterum, venamque quintam Alienatorum spectat. Verum illae argutiae cum in actione omnino consistant, ad Comico- Tragicum nostrum tractatum spectabunt, ubide iis agendum, nunc prioribus solum insistimus.

CAPUT I. De natura et distinctione argute dictorum ac factorum.

QUamvis in Epigrammatum libello de arte et natura dictionis argutae illa disseruimus, quae his eriam praeceptionibus possint sufficere; tamen et hic summatim eadem juverit perstrinxisse. Argute igitur dictum, ac factum hac universa descriptione complecteris. Est brevis quaedam animi sententia, aut verbis solis, aut factis simul verbisque explicata: quae aliquid, cum ratione, praeter opinionem adfert; quod veloppositum sit, vel alienum, vel comparatum, vel alludens, vel pluribus horum cum spectatione superat.

Unde easdem cum Epigrammatibus affectiones habet, brevitatem scil. et argutiam. Brevis esse debet avimi sententia, ut facilius ab audiente possit accipi, et haerere tenacius, argutia deinde facit, ut hoc sit, quod esse dicitur; ideoque cum

voluptate, atque aviditate quadam audientium, aut etiam spectantium excipiatur. Genus duplex statuimus, dictorum pure aut dictorum simu et factorum, de quibus paulo ante, sub ingressum, disseruimus. Species vero seu sontes Argutiarum quatuor diversos de quibus in Epigrammatis fusius; hic vero illud recolere suffecerit; quod si quid exspectationem nostram fallat, hoc, vel illa rebus tribuat, quae prima fronte, communique sensu, cum iisdem pugnare videntur: vel contra ab iisdem separet, alienetque, quod illis familiare acproprium esse censetur, alio, quandoque minus proprio, in locum subrogato: vel cum alia re prorsus, ut apparet, dispari in co mparationem adducat: vel postremo in verbis tebusque opportune, sed inexspectate, productis ludat. Quae singula, qua varietate et gratia, per diversos hosce fontes (sic enim appellare visum est) fieri posfint, regulis ac deinde exemplis tanquam per venas fontium eundo, lubet explorate.

Quod vero in arte epigrammatica observatum est, ut uno pet fontes omnes venasque deducto exemplo, artis hujus copiam, facilita temque ab illa depromptam, pandetemus: hoc quamvis eadem, hoc loco, de Lazaro, Epulone, Juda, Luthero, Apostoloque Petro exempla serviant, in alio tamen Caligulae Imperatoris facto, propius ad hanc rem spectante instructione, praestabimus, cum solius illic orationis, hic factorum etiam lusus prosequamur.

Ceterum ipsa tibi Emblematis figura, quam frontihujus libelli praefigimus, brevem quandam comprehensionem artis totius subjicit. Phoebus ut Musarum, sic Astrorum Princeps, opposita sibi Solis Lunaeque sidera, ita conjungit, ut lucem abs se invicem mutuentur: estque idea quaedam Repugnantium, mutua illustratione in argute dictis factisve concurrentium, nam, ut habet aximoa tritum, contraria juxta se pcsita magis illucescunt. Pallas scientiarum ac sapientiae apud Veteres Antistes oleae pacisque custos; armis tamen, maxime a scientiis ac pace alienis, prisco Ethnicorum instituto vestitur: Noctua caput insidet, quae Phoenicem Solis avem portare mereatur Haec tam aliena, non sine ingenio Deae tributa, quod et reritate iilustria sint, et illustratione rara; cum majus in armis prudenter tractandis quam in toga sapientiae decus emineat; dignam

illam fonte nostro iconem fecerunt. Mnemosyne Musarum parens, rertia ordine, ejusdem fontis statua, suam in sepculo formam, pulchertimo naturae lusu, contemplatur; cum et decus affundat vitro, et ornamentum ab eodem censore recipiat, facile correctura naevos, si quioffenderint. Talis nempe in orbe, rerum parium dispariumque inter se resplandet comparatio; ut mutua collatione magis refulgeant, et dent accipiantque ornamentum. Postremo Amor fidicem, qui cum Philomela alternis lusibus certat, lusus illos verborum sententiarumque in palaestra eruditorum exprimit, quibus res vocesque, tanquam aliquas in musico concentu fides, temperant, et ad honestum litterariae disciplinae oblectamentum inflectunt. Ita quatuor tibi fontium scaturigines; ex uno Argutiarum generali fonte ductas, his utcumque imaginibus expressas dedimus, Siren, quae fonti implexa quadruplicem ex Tritonis cornu fontem efflat, argutae in dictis factisque compositionis naturam repraesentat: ut quae res diversas, virginei oris speciem cum pisce, inexspectata conjunctione sociat: et cum brutum sit animal, humanae tamen formae pulchritudine delectat. Puerum hunc, cum aquis ludentem, ut aptum lusibus aetate, et sua innocentia, cunctis gratum fontis apex sustinet: ut intelligant, ad innoxios lusus et usus hos tantum Argutiarum fontes esse adhibendos.

CAPUT II. De Argutiarum fontibus ac praesertim Repugnantium.

CUmilla familiaris sermonis actionisve argutia in plurium fere personarum societate usitata sit: evenire poterit, ut vel ad alterius interrogatum solis verbis respondeatur, adeo ut ad rem propositam a proponente: seu respondente actio nulla adhibeatur, et hanc purae dictionis sententiam appellamus: vel opus aliquod, ad mentis conceptionem exponendam, una cum verbis adhibeatur, et hanc intermixtae simul actionis dicimus. Exemplo uno per omnes fontes variis responsionibus et admixtis quandoque actionibus diducto utemur: ut intelligas quantam haec ars argutandi facultatem subministret. Historiam ex Xiphilino in Caligulam Imperatorem peremus. Ille enim cum aliquando muliebri ornatus habitu sublimis eminenti in solio

praesideret. Gallicae nationis sutor forte praeteriens risit. Qua re animadversa, Caesar, hominem accersitum rogat, quid de Imperatore videretur? cui respondit Gallus; magnam sibi ejus videri amentiam. Quod quidem respousum hominis cum plus audaciae, quam argutae subtilitatis habeat, nos paulum nobis exacuendum, tum verbis, tum eriam factis rei appositis, per fontes venasque explicandas, sumpsimus. Ut vero pro primo Repugnanrium sonte hic aliqua tibi, aut dicendi. aut agendi copia suppetat: persona ejusque actiones potissimum consideranda erunt: deinde horum opposita ponderanda, et in composrtionem adhibenda. Quis ergo, qualisque persona muliebri habitu ornata? Caesar videlicet, Judex vir barbatus (ut ante alios Imperatores Caligula fuit) caput non tantum Reipubl. sed et familiae, miles, Praeses senatus, etc. His opposita junge, ut cum Imperatore Imperatricem, cum viro feminam. Fac mulierem Judicem virorum, fac barbatum eundem et togatum Ita porro et in his, et aliis inexspectata aliqua responsione interroganti occurrere poteris.

FONTIS REPUGNANTIUM VENA I. Repugnantia de eadem re, cum aliqua arguta compositione, simul aut affirmari aut negari poterunt.

ITa Gallus a Caligula causam risus interrogatus, dicat: se ridere, quod Imperatricem Romanis propositam videat, sublato Imperatore. Vel, mirum videri quod Romanis mulier imperet, qui ante vix tulerint viros: quod Reginae pareant, qui Regibus noluerunt. Sive: Androgynum sese Imperatorem mirari asserat, qui nuno denique viris ac mulieribus merito imperet, postquam ipse vir simul ac mulier effectus sit Vel si negatione removere ab illo opposita cupiat, indignum imperio affirmet, ut qui neque vir sit, cum virili habitu et animo destituatur, neque mulier, qui barba non careat. Verum aliis haec dictis factisque magis illustrabimus.

Argute dicta. 1. Stultus stulte judicat.

ALphonsus Arragoniae Rex jactabundo cuidam, quod denique sapientem virum reperisset; Quomodo vere, inquit, stultus sapientem dignoscere potuit? Ant. Panor. de gestis Alphonsi.

2. Et victores cladem sentiunt.

Pyrrhus Epirotarum Rex cum Romanis bis praelio congressus, et bis eodem victor, cum multos suorum Ducum amisisset; exclamat: utcti prorsus sumus si tertio Romanos praelio sic vincamus. Plutarchu; in Pyrrho.

3. Temperantia adolescentem decet.

Anacharsis Scytha, temperantiae inter Philosophos singularis, tribus potissimum Ventre, Venere, lingua abstinendum censuit. Ebrium juvenem in se convitiis debacchantem, hac admonitione ultus est: Si juvenis vinum non fers, cum senueris, aquam feres. Nimirum, aut inopia, aut podagra opprimendus. Laertius.

4. Timor delusus.

Quidam navigaturus monitus, ut caveret, ne a piscibus naufragus devoraretur. Quid inquit, metuam a piscibus qui tot pisces decoraevi? Athenaeus.

5. Quis lector optandus:

C Lucilius Scripta sua legi, neque a doctissimis neque ab indoctissimis voluit? quod hi nihil, illi nimium saperent. Laelium se ajebat lectorem malle quam Persium, quorum ille mediocriter, hic eximie doctus. Cicero lib.2.de Orat.

6. Quis inter convitiators vincat.

Cum Demosthenes convitiis a quodam incessererur. In certamen, inquit, comitor, in quo qui superter evasertt, inferior est; qui vicerit, victus. Erasmus l. 4. apoph.

Unde illud distichon.

Hoc Scio pro certo quottes cum stercore certo:

Vinco seu vincor, semper ego maculor.

7. Taciturnitas tempestiva.

Cum etiamnum adolescenti, Catoni vitio daretur nimie taciturnitas: Carpant, inquit, taciturnitatem, dum vitam probent: et ad jecit: Tum demum abrumpam silentium, cum loqui potero indigna silentio. Plutarch. et Brus. l.9.c. 6.

8. Dissimulatione opportune utendum.

L Galba cum Maecenatem ad convivium in vitasset sentitetque illum liberius cum domesticis locuturum, modo ipsc censor abesset: somno dissimulanter indulsit, ut libertatem Maecenati faceret. Interea dum alius nonnemo quicquam de mensa furtim subtraheret: infelix, inquit, Mecaenati dormio non tibi. Erasna. in Chiliad.

9. Tacendi non minor ars quam loquendi.

Isociates a Catone ad suam disciplinam ad spirante, sed immodicae loquacitatis homine, duplicem mercedem postulabat Causam roganti: Unam: inquit, dabis ut loqui, alteram ut tacere discas. Stobaeus.

10. Canum, quam calvum esse praestat.

Augustus cum offendisset complices Juliae filiae canos captim sublegentes, rogans filiam: utrum poss annos aliquet calva esse an cana mallet! Cana, inquit, illa potius. Cur igitur, excepit, istae te calvam facrunt? Suet. in Augusto.

Arguta dicta facta. 11. Parvo res momento mutantur.

PAuson pictorequum volutantem se jussus pingere, currentem in tabula exhibuit, cumque ille, qui opus praeceperat, adversaretur; Pauson inver a solum tabula: ecce, inquit. habes se volutantem. Plutarchus.

12 Poena, et praemia ex aequo danda.

Cum propositum erat, qui seditionem movislet, moreretur: qui vero composuisset, praemium ferret: nonnemo temerarius, et excitavit primum, et deinde seditionem composuit. Res ad judicium Sophistarum delata, quam Secundus hac ratione absolvit. Quod prius est? movisse. Igitur et morte prius seditionis poenas solvat. deinde, si potest, ferat praemium Philostratus in Sophistis.

13. Lingua optimum et pessimum.

Biantem Prienaeum Amasis Aegyptiorum Rex monuit, ut cum sacrifisatae victimae adeset, optimum sibi ex illa ac pessimum submitteret, quod explorandae illius sapientiae causa mandabat, ille nil cunctatus linguam misit, quam simul et optimam et pessimam esse partem crederct. Plutarch.

14. Fugae dedecus excusatum.

Demosthenes postquam oratione Graecos contra Philippum ad bellum conciliasset, ipse simul exercitu armatus comitatur, ne segnius, quam loqueretur, ageret, clypeo au reis erat inscriptum literis, BONA FORTUNA Sed ad Cheronaeam segnius quam dixerat egit, imerque primos relicto clypero fugam spectavit: Reprehensus. hoc se proverbio purgavit (Vir fugiens iterum pugnabit) mortuo deinde Athenis aetea ipsi statua erecta est, cum adseripto basi Epigrammate.

Si tibi vis animo, Demosthenes aequa fuisset;

Non ferret Macedum Graecia victa jugum.

Plut. in vita.

15. Votum inconsultum corrigitur.

Cum Lacon nonnemo se voto obstrinxisset, quod de monte Leucate sese praecipitem daturus esset, in montem enisus, cum ipsius altitudinem despiceret, voti poenitens sese avertit, quod cum ei probro versum esset: Non putabam inquit, illi voto majore voto opus esse: quo scilicet contra veniendum statuerem. Plut. in Apoph.

16. Imposter imposturam passus.

Galieni Imperatoris uxor a Gemmario delusa, pro veris gemmis vitrum acceperat. Fraudem ubi comperisset, apud Imperatorem sceleris vindictam postulat. Igitur in carcerem caveamque denique abstractus, tanquam publico specatculo objiciendus leonibus. Verum dum incertus vitae oberrat in arena, jamque terribilis Leo ab omnibus exspectaretur, Gapo in hominem emissus prosiliit, cunctis rem tam ridiculam admirantibus, per Curionem edici jussit: Impostur am fecit, et passus est: et impostoris levitatem, et conjugis severitatem lepide correxit Trebell. Pollio.

17. Hostem conciliatum metue.

Alphonsus Rex Arragonum cum in agro matriciensi altertrum duorum inter se hostium, Franciscum Sfortiam, Nicolaum Picinium, in societatem admissurus videretur; rogantibus Matriciensium Legatis, quid agendum? respondisse fertur: Utrosque tanquam amicos habendos esse: sed cavendos tanquam inimicos. Panormitanus lib. 1.de gest. Alphonsi.

VENA 2. REPUGNANTIUM. Repugnantia de subjectis diversis opposite affirmentur, aut negentur.

ITa Gallus Imperatorem conveniat. seque Legatum a mulieribus venire asseveret, qui pro feminis caligas postulet, quando viri illarum togas occupaturi videantur. Nam bac ratione mulieribus tribuet viris propria, et opposita viris concedet. Idem non verbis tantum, sed et factis contrariis facile praestabit: ut si feminam adduceret caligas indutam, cum hac ad Caesarem oratione. Postquam tu nostras

invasisti togas, nobis caligae hae tantum relictae sunt. Negabit vero diversa opposite, si, quis sit? quove nomine compellandus? ignorare se dixerit: ut qui pro viro non satis possideat animi, pro muliere non satis formae. Sed varietate exemplorum haec magis patebunt.

Argute dicta. 1. Prodigus foeneratoribus dispar.

CUm nonuemo, apud Sigismundum Imperatorem, felices praedicaret foeneratores, ut qui rem suam dormiendo etiam augerent. Te igitur infelicem, Imperator respondit, qui rem tuam vigilando etiam consumis. Aeneas Sylvius cum. in Alphonsum.

2. Honestum est ad turpia silere.

Xenocrates cum ab homine obscoenae levitais de rebus turpibus interrogatus esset, contievit. Sed postquam responsum urgeretur, inquit: de ejusmodi quidem rebus te rogare, me vero tacere convenit. Maxim. serm. 31.

3. Reges perstringere periculosum.

Alcides Japson cum in Artaxerxem Memorem contumeliosis verbis grassaretur, Rex ilii per tribunum militarem denunciari jussit: licere quidem illi in Regem, quae vellet dicere, sibi vero licere, adversus illum quae vellet facere. Fulgos. l. 5. c. 8.

4. Loquatur de arte, qui norit.

Megabyzus in Zeuxidis officinam ingressus, cum reprehendenda laudaret, repreheuderet e diverso laudanda, ab artis pictoriae adolescentibus derisus est. Ad illum igitur Zeuxis versus: cum tacet, inquit, Megabyze, nescio quid magni de te sibi pueri pollic entur, respiciunt enim ad purpuram, simul ac vero de nostra loqueris arte, te contemnunt. Aelian. l. 2. de var. hist.

5. Mulieri vir praesit.

Aristippus reprehensus, quod mulierem haberet. Quid vero, inquit, si illa me non habeat? Cicero.

6. Uxor continens viri decus.

L. Portius Nasca, cum a catone rogaretur: haberetno uxorem ex animi sui sententia? Habeo, inquit: verum hercle. non ex animi tui sententia: quo dicto ejus levitatem acerbe perstrinxit. Eras. l. 6. apopht.

7. Libertas edendi prae lautitia est.

Quibusdam apud Diogenem Aristotelis felicitatem praedicantibus, quod cum Regis filio vixeret. Aristotele, inquit, prandet, quando vult Alexader; Diogenes, cum vult Diogenes. Laeit. l. 6. c. 2.

8. Astrologi saepe errant

Diogenes Astologo stellas sibi errantes in tabula astronomica ostendenti: ne mentiaris, inquit, nam stellae non errant, sed vos Astrologt. Stob. sect. 78

9. Lacrimae opportunae sint,

Exprobrabat L. Crasso Cnejus Domitius, quod ob Muraenam in vivario mortuam illacrymatus esset. At tu, inquit, Crassus, cum tres uxores morte extuleris, nunquam illacrymaeri visus es Plutarchus.

10. Impune servi non mentiuntur.

Cum servus lasoni objiceret, quod mentiretur, hac, inquit, mihi sine verberibus licet, non tibi quia nimiium ego libet, tu servus es, qui si mentiaris, vapulas. Plut. in Laecon.

11. Asylum sceleratorum turpe est.

Cum Atheniensis Orator Thebanos reprehenderet, quod oedipum habuissent patricidam, et Argivos eorum socios, quod Orestem matricidam: fatemur inquit Epaminondas, sed nos eos expulimus, vos recepristis. Plut in Apoph.

12. Cura sui rebus praeferenda.

Socrates ad improbum statuarium, mirari se dicebat, quod tantum operae in lapide ad hominis effigiem formando adhiberet, seipsum vero lapidi similem negligeret. Laertius.

13. Profusio in prodigos cavenda.

Aplhonsus Arragonum Rex cum equiti non pauce largiretur, quae mox accepta in luxum ille profunderet: Si pergam inquit, tibi dare quae postulas, citius me pauperem effecero, quam te divitem. Panormit. in gestis.

14. Concordia conjugum familiae quies.

Leo Byzantius cum ad Athenienses Orator missus esset, ingressus concionem, ut erat obesi homo corporis, omnibus risum movit: quo nihil commotus, sed ad populum versus; quid ridetis: inquit, an quod crassus nimium videar? habeo vero uxorem me etiam crassiorem, tamen cum bene inter nos convenit, una nos capit lectica, cum male, ne tota quidem domus.

Quo dicto lepidissime simul carpsit Atheniensium seditiosas in Republica eo tempore contentiones. Philostratus.

15. Aviditas habendi delusa.

Augustus Caesat, cum Paccuvius Taurus ab eo congiariam peteret, adderetque vulgo existimari, magnam sibi pocuniam a Caesare obvenisse: id tu, inquit, noli credere Alius cum Praefecturam rogalet, negaretque se lucri, verum existin ationis apud ceteros causa postulare. Tu, inquit Augustus, accepisse te apud omnes affirma, ego me donasse non negabo. Macrob. l. 1 sat c. 4.

16. Genus nobile auspicari gloriosum.

Cum Harmodius, prisci illius celebrisque Harmodii abnepos, Iphicrati sutoris filio generis ignobilitatem objiceret. Meum qutdem, inquit, a megenus incipit, sed tuum in te desinit. Plutarchus in apoph. Principum.

17. Principe nil dignum habens.

Cum ex Sylvestro Bottigilla vir, sua opinione magnus, quaereret: quae maxime virum Principem decere existimaret? Illa respondit, quae tibi desunt. Quo dicto hominis arrogantiam egregie confutavit

Argute dicta facta 18. Iudicium plebis saepe corruptum.

POlycletus statuariae attis peritissimus, ut plebis errores fallaxque judicium argueret, uni simulacro affabre elaborato, altcrum vulgi judicio conformatum adjecit, utrumque deinde ubi juxta se positum vulgus intueretur, viliusque inepta judicatione efferret, atque admiraretur, neglecto altero, atque etiam per ludibrium deriso: Tum Polycletus: hoc vero inquit, quod tuntopere admiramini ex vestra arte sine arte profectum est: quod despicitis, verae artis, et meum est. Aelia. l. 4, de var. hist.

19. Loquacitas silentio refutatur.

Legatus ex Perintho ad Agis Regem missus, cum longa oratione usus esset, neque quicquam responsi a Rege acciperet: quid, rogat, Perinthiis respondebo? dic, Agisinquit, te multa locutum me mihil. Ut si diceret: nihil te huc attulissc responsione dignum significa. Plut. in apoph.

20. Defensor Caesaris ab eodem defensus

Miles Romanus, in judicio periclitans, ab Augusto intercefsionem postulabat, qui cum e suo delectum comitatu

patronum adjungeret: Miles ingemiscens; at non ego Caesar, inquit, te in Actiaco bello periclit ante. Vicarium misi, sed ipse pro te in acie steti, simulque nudato corpore cicatrices detexit. Erbuit Caesar, atque ipse in advocationem descendit. Suetonius in Aug.

21. Maleficium beneficio repensum.

Augustus cum Cinnam Pompeji nepotem ex castris hostium ad aulam suam amicitiamque traductum, mortem sibi sacrificanti destinasse intelligeret: suadente Livia uxore, ignovit hac oratione. Vitam tibi, Cinna, iterum do prius hosti, nunc insidiatori, ac parricidae: ex hodierno die amicitia inter nos incipiat: contendamus utrum ego meliore fide, vitam tibi donaverim, an tu mihi debeas, addidit Consulatum. Cinnam deinde porto amicissimum habuit, et (quod mireris) etiam haeredem. Idem.

22. Sanctis impune non illuditur.

Wormatiae superioris Germaniae Urbe duo sutores vicinis aedibus artem exercebant: quorum alter D. Nicolao addictus illi non infrequenter vota faciebat, illiusque opem praedicabat: alter scelesto joco Davidem se Judaeum, perquam illic opulentum civem, invocare jactirabat, a quo praesentiorem opem haberet. Judaeus ubi intellexisset ho mivis dictum, gratiam facturus, anserem illi ad ignem tostum subamisit, cujus ventri aureos viginti inclusit. Sutor latentis thesauri ignarus, amore pecuniae sutori vicino ferculum vendit. Hic ex reperto auro bovem coemit. Cumque alter postea indicaret, illum sibia Judaeo anserem submissum: mihi vero, inquit, a D. Nicolao bos delatus est. Judaeus nullam de auro reperto sibi gratiam habeti miratus, subinisit ministrum, qui postularet: ut anseris intestina sapuissent? Id cum sutor rogatus miraretur, intellexit aurum altuisse, illudque a vicino etiam in jus vocato repotiit: Verum is se anserem cum intestinis emisse: aurum tanquam a D. Nicolao ablatum accepisse, asseruit. Re deinde tora in judicio explicata, Accusator aliis viginti aureis mulctatus est, quod comparatione cum D. Nicolao habita Judaeum se invocare temere jactitasset. Nimirum illusum se denique sentiet, quisquis improbe Sanctis illuserit.

23. Privignaus Novercae funere laetus.

Quidam in novercae matris funere concinens, et a patre

reprehensus, inquit, non opus est, mi pater, ut Sacerdotes pro exequiis concinendis are conducas, ego gratis id praestabo. Verum qui cum risu alios sepelit, cum lacrimis raro sepelitur.

24. Stultus sapientem argute perstringit.

Praecipuae Germanae Nobilitatis Princeps cum in aulam Caesaris Ferdinandi II. recens admissus esser, atque in aulica procerum corona fabulis vacaret, accessit lateri Jonas Caesaris Morio, et more atque ingenio suo jocatus Principem alloquitur Verum is aversatus hominem: non, inquit, loquor cum stulto. Ego vero, repetit argute Jonas, cum stulto loquor, mirifice ea res novi hospitis arrogantiam confudit, docuitque Stultos a saptentibus parum quandoque sapienter contemni.

25. Simonia argute castigata.

Guilielmus Rufus Augliae Rex vocante Abbatia, cum illam Religiosi duo, oblato certatim auro, prensarent: tertius haud procul Monachus aderat, quem Rex conspicatus accersit: et quid, inquit, tu mihi offers, ut Abbas dicaris? Nec hilum, respondit ille, siquidem paupertati votum feci, ut nec habeam quicquam, nec cupiam, atqui, Rex excipit, hoc tu pretio praeferri ceteris mereris, simulque illi inverstiendo mandatum dedit. Nulla enim re melius quam paupertate haec dignitas emitur.

26. Linguarum alia gravis, levis alia.

Europaeorum linguas nonnulli ita distinguunt, ut cum Deo ob Majestatem hispanice, cum Principibus ob gravitatem italice, cum feminis ob gratiam gallice, cum hostibus ob terrorem germanice loquendum asserant. ita dum orator Germanorum apud Belgarum Principem Carolum, Gallis audientibus, gravi sermone dissereret: Quidam ex iis subjecit; ea se lingua credere Deum fuisse usum, Angelumque, cum Adamum e Paradiso ejiceret. Cui Germanus: se vero existimare, Diabolum lingua Gallica ad fallendum idonea Evam circumvenisse. Nempe in cavillis jaciendis qui primus fuerit, ultimus plerumque in honore discedit.

VENA III. REPUGNANTIUM. Repugnantium in uno aut diversis subjectis mutuo inter se facta conversio.

UT si Gallus Imperatori dicat. Qui tam facile ex virofacta es multer, difficilius opiner, ex muliere vir futurus es: Lupus enim pilos facilius quam pellem mutat, aut animum Vel: admiror in muliebri habitu virum, quem ante sub virili habitu mulierem obstupui.

Argute dicta. 1 Suis quisque vitis, aut virtutibus aestimandus.

STilpon parum secundae famae nactus filiam, cum moneretur: Natam suam illi esse dedecori non magis, inquit, quam ego ipsi sum decori. Existimavit enim suis quemque vitiis ac vittntibus aestimandum magis, quam alienis. Laert. l. 2. c. 12.

2. Homo robus praeferendus est.

Cum Aristippo nonnemo objiceret, propter ip um perire agrum: Satius inquit, ut propter me ager quam ego propter agrum peream. Anton ser.47. in Melis. p. 2.

3. Pax ut servetur, aequa esse debet.

Privernatum Legati Romam venerant, ut suae a Romanis defectionis causam darent, ac pace rursum sociarentur: cumque unus e Legatis rogaretur, quam sibi poenam meruisse viderentur? eam respondit quam merentur, qui se libertate dignos censent. Tum Consul Plautius, quam vero, inquit, si poenam hanc remiserimus, vobiscum deinde pacem habituri sumus: Diuturnam ait Legatus si dederitis bonam: brevem si malam. Eras. l. 6. Apoph.

4. Cyniscus et Adulator.

Diogenem forte oleribus purgandis intentum, Aristippus Dionysio Tyranno carus praeteriens, quid ageret? interrogabat, qui cum tespondisset: Olera lavo, quae si tu lavare posses, cum Tyranno non ageres. Non minus salse excepti dicentem Aristippus, Tu, inquit, si cum hominibus agere posses, olera non lavares Laert. l.2. c. 8.

5. Avarus infelix.

Bion de Avaro. Non ille miser facultates possidet, sedellum possident facultates. De sordidis vefo divitibus ait: Curam opum habent, ut si essent propriae: utilitatem ex illis capiunt, ac si essent alienae. Laert.l. 4. c. 7.

6. Multer fortis: vir imbellis.

Cum Artemesia Regina rem fortiter contra Xerxem feliciterque gessisset: ergo, inquit Xerxes, intelligo me faminas pro viris habursse; illam viros pro feminis Herod. l. 8.

7. Bestialis homo.

Stilpo exprobranti sibi, quod illum homines tanquam bestiam admirarentur. Nequaquam. inquit, verum bestiae mo tanquam hominem admirantur. Laert. l. 2. c. 12.

8. Mortis minae contemptae.

Cum Theodoro Philosopho Lysimachus Macedo mortem interminatus esset: Si dignis inquit. mortem intentas. aulicis tuis metuendumerit: si indignis, mihi. Brisonius lib. 2. cap. 1.

9. Corrigere in se malum, bonum est.

Convitiabatur nonnemo Diogenem, quod monetam adulterasiet. Tempus inquit, erat, cum talis eran, qualis tu es: at quatis ego sum futurus es nunquam, Laert. l. 6.

10. Mensa lauta quam copiosa melior.

Demosthenes cum videret convivium majori missuum apparatu, quam elegantia instructum: Non, inquit, quod magnum, bonum est; sed quod bonum, magnum est Quo argumento Zeno contra Theophrastum magno Auditorum numero frequentatum, usus, se illi, cum pavcis; sed, ut inquiebat, melioribus praetulit. Plutarchus.

11. Prudentes a stultis discunt.

Cato plus stultos prudentibus, quam prudentes stultis emolumenti adferre, asserebat: quod ex stulti erroribus prudans cautior, ex prudentis, stultus nihilo melior redderetur. Fulgosus l.7.c. 2.

12. Non est cujusvis libros edere.

Cum ex Theocrito Praxagorae filio nonnemo quaereret: quid vero causae: cur nihil scriberet? quia inquit, ut volo non possum; ut possum non volo. Nimirum qui digne possit, ac noluerit, rarus erit; aut enim animi et honestae negligens gloriae, aut otii, quam laboris est patientior.

13.

Theophrastus Aristotelis discipulus asserebat rem quamlibet judicandam priusquam diligas; non diligendam priusquam judisces. Amor enim judicium evertit, judicium incorruptum amorem dirigit.

14. Authoritas in sene.

Augustus Caesar nobiles adolescentes inter se tumultuantes

compositurus, cum parum auscultarent monenti: Audite, inquit, senem juvenes, quem juvenem audiverunt senes.

15. Famuli dominis, domini famulis serviunt.

Hippolytus Cardinalis Romanus copioso nimis satellitio stipatus, cum partem asseclarum per Pontificem abdicare juberetur, eo quod tot stipatoribus non egeret. Respondit, non equidem, fateor, tot indigeo famulis, sed illi me indigent. Indicans se ex liberalitate eos, non ostentatione alere.

16. Magnanimus donis non capitur.

Darius Perfarum Rex Alexandro jam multis contra se victoriis claro, aurum opesque magna copia, simulque regni ex aequo divisionem obtulit, modo arma pacatus deponeret: verum ille, cum non Asiae tantum, sed orbi universo immineret, dona est aspernatus. Tum Parmenio ad illum conversus. Accepissem, inquit, si essem Alexander: Et ego, respondit Alexauder, si essem Parmenio: Spes viri, animumque angustum nimis, carpens. Plut arch. in Alex.

Argute dicta facta. 17. Munus petenti negatum, digno oblatum.

NOnnemo Archelai conviva cum poculo in mensa delectaretur, illud sibi parum humana postulatione dari petiit. Archelaus vero illico Euripidi illud haud procul assidenti offert, factumque admiranti postulatori, inquit, Tu quidem dignus eras, qui peteres, etiamsi non acciperes: at hic qui acciperet, etiamsi non peteret. Plutarchus in Apoph.

18. Invitationem respuens, veniens respuitur.

Petrus Maraeus amicum ad coenam iovitabat, verum is, exculsatione Maraeo ingtata, se venturum negavit, non multo tamen post rediit, Maraeoque se mutasse dixit sententiam: excepit ille, mutavi et ego meam, ita cum pudore a coena rejectus est, didicitque beneficio saepe indignum fieri, qui importune aver atur.

19. Excubiis nemini parcentibus parcitur.

Leo Rom. Imperactor mutata nocte persona sine arbitris ad urbis vigilias digressus, ut fidem suorum exploratam haberet, arque a prima custodia duodecim sese aureis redemit, ab altera deinde viginti, a tertia frustra se auro liberare conatus, verberibus male tractatus in carcerem datur, accersito deinde vigiliarum praefecto excubiisque advocatis personam aperit, atque in hanc sententiam de illis constiftirutistiruit,

ut, qui flagra incussissent, egregia ferrent munera; quiqui haec perfide acceptassent antea, nunc flagra reciperent; bonis etiam, atque urbe exigerentur. Zonaras.

20. Casus aequo animo exceptus.

Ephranim Syrus post dies complures jejunio traductos, a Ministro cibum expectabat; sed ille delapsa in terram olla confusus, inopsque consilii substitit. Tum Syrus, Bono, ait, animo, quandoquidem obsonium ad nos venire abnuit: age, nos ad illud accedamus, simulque ad ollae fragmenta considens inde cibum hauriebat. Niceph. Call. l. 9, c. 16.

VENA IV. REPUGNANTIUM. Repugnantia de se invicem affirmantur.

ITa de Caligula Gallus pronuntiavit. Cedant Amazenes, tam virilem nunquam feminam vidi. Aut accedat hac salutationis ad Caesarem forma. Salve mea Imperatrix, qua sane ratione oppositum de opoosiro asseret. Verum hic exemplorum copia non suppetit, unde paucioribus acquiescendum, quanquam fortuna magis, quam difficultate hanc mihi raritatem obvenisse credam, nam in prima de Epigr parte uberiori ea messe collegimus, quo Lectorem remitto.

Argute dicta. 1. Invidus suo malo, alterius torquetur bono.

BIon Boristhenes Philosophus, cum hominem invidia maestum dejectumque cerneret. Nescio, inquit, maline tibi aliquid evenerit, an aliis boni, nam bonum aliorum tuum video esse malum, quo scilicet invidiose torqueris. Laertius.

Argute dicta facta. 2. Contentiosus domo eliminatus.

FUit qui alterius in domo contentione vehementiori exarserat, quem proinde Dominus arreptum superiori gradu deturbat. Mox in aliis gradibus servus obvius, eundem inde praecipitat. Denique filius in domus area, hinc etiam eliminat. Tum prae foribus vix respirans mifer: quanto, exclamat, ordine illic turbaegeruntur.

VENA 5. REPUGNANTIUM. Idem de seipso negatur, aut opposice aliqua ratione affirmatur.

CAllus ad Caesarem dicat. negant te virum. et Imperatorem qui sine caligis es; Negant iniqui, sine armis es. Vel. Iudicem te asserunt, sed sine judicio bominem sed sine mente. Vel affirmate simul, ut, dum virum exuisti, et feminam induisti; virum per didisti, nec femina factus es. Vel, Femina eras (animo scilicet imbelli] priusquam feminam indueres: Vir non eras priusquam virum exueras. Varieras major ab aliis erit exemplis.

Argute dicta. 1 Balneum soerdidum non lavat sed inficit.

DIogenes ubi balneum ingressus esset, sed aquis sordidum. Qui hic se lavant, inquit, ubi lavantur? ut si diceret, lavando hic nemo lavatur, sed potius inficitur. Laert. in vita.

2. Qui sibi nequam nulli bonus.

Cum Oeconomus Lucullo tenuiorum coenam instruxisset, ob jurgatusque negligentiae, diceret Sumptuoso apparatu non exiscimabam opus esse, dum solus coneares. An vero excepit Lucullus, ignorabas apud Lucullum hodie coenaturum Lucullum? Nimirum, amicorum ille sibi non postremus videbatur, sed unus instar omnium, cui negatum nollet, quod aliis concederet. Plutarchus in Luculla.

3. multi Regem venerantur, pauci amant.

Alexander Magnus ex primis Aulae Proceribus Craterum maxime honorabat, Hephaestionem vero maxime diligebat. Nam. Craterus, inquit, Regem amat, non Alexandrum; Hphaestion Alexandrum, non Regem. Brevius, ille
[Gap desc: Greek words]
, id est, Craterus ob utilitatem, quam ex me Rege sperat, adeoque ita me amat, ut magis amer seipsum: contra Hephaestion ob naturam me diligit, ideoque amore incorrupto. Plutarchus in Apoph.

4. Ante in bello audiendum quam audendum.

Cum incerto authore Alexandri mors apud Athenienses pervulgata esset, oratores bellum quamprimum suscipiendum suadebant. At Phocion cautior, differendum paucis

verbis suasit, Nam, si hodie, inquit, mortuus est, cras quoque adhuc mortuus erit Plut. de mansuet.

5. Valetudo edendo servatur et corrumpitur.

Diogenes eos qui pro valetudine sacra facerent, atque in ipso sacrificio profusius coenarent, tanquam insanos ridebat, uc qui valetudinem curando, non curarent, sed oppugnarent.

Argute dicta facta, 6. Fides perfidiose praestita.

HOstilibus in se odiis duo exarserant, horum alter nequam homini ad patricidium comparato viginti coronatos largitur. Is hostem adit, pecuniamque ac pactum tanquam amicitia ductus aperit, qui alteri tantum aetis adjicit, ut priorem occidat auro sumpto, utrumque atroci facinore sustulit, se fidem ambobus praestare asserens, ne cuiquam injuriam irrogaret. Verum aequitas haec fuit patibulo dignissima.

7. Miles bonus Princeps saepe malus est.

Saturinus Tyrannorum in Italia primus et vigesimus, cum ob egregias fortissimi militis virtutes ab exercitu Imperator electus esset, sese imparem tantae dignitati cum virture administrandae animadvertens. Bonum, inquit, duceum perdidistis, malum fecistis Principem, et docuit eventus, cum ob tyrannidem, ab iisedem a quibus ornatus imperio fuerat, intereniptus est. Trebellius Pollio.

Nempe dulcius est praeesse; verum subesse facilius.

8. Injuriarum oblivisci Regem decet.

Ludovicus, ejus nominis Duodecimus, ex Duce Aurelianensi Rex Galliae factus, postquam regni gubernationem adiisset, praecipuae nobilitatis viros in Catalogum retulit, illisque a quibus insignem aliquam injuriam acceperat, crucis signa praefixit; reliquis praeteritis: quod ubi observatum fuisset, non pauci injuriatum sibi conscii fuga se subduxerunt: quos deinde revocatos Ludovicus monuit, non illis ad destinatam furcae (ut opinabantur) poenam: verum sibi ob Christi, injurias in cruce donantis, memoriam, hoc signum expressum, addiditque Regis Galliae non esse ulcisci injurias Ducis Aurelianensis. Cuasinus in Aula sancta.

9. Judicem vigilantem esse convenit

Cum Machaetae causa apud Philippum Macedoniae Regem ageretur, atque is dormitans, parum causae aequitatique intentus, deniqus hominem condemnasset, Machaetaea reclamate,

atque ad alium provocare Judicem coepit. Cui Rex indignabundus: ad quem ergo provocas? Ad te ipsum, inquit, o Rex, sed vigilantem. Rex igitur causa rectius expensa, cum injuriam Machaetae factum cognovisset, non quidem rescidit judicium, sed ipse litis aestimationem persolvit. Plutin apoph. Regum.

10. Rusticorum benesicia raro gratuita sunt.

Causarum patronus dum via lutosa obequitat, casu equo lapsus, ab accurrentibus illico, qui illum noverant, rusticis levatus ait, rependerem gratiam, si adhuc Advocatus essem. Tum illi, igitur advocatus non es? simulque praecipitem in idem lutum devolverunt. Nemperusticorum hominum gratia, ab exspectata gratia nascitur, multi benefaciunt; sed ut benesiat.

11. Fur reddit, ut fiat trifur.

Quidam, ut Judaeis illuderet. surreptum vesperi Viduae pauperculae bovem Judaeo vendidit: cui, observato loco et tempore, eundem haud multo post sustulit, alterique Judaeo eodem pretio venalem adduxit: huic deinde pari furto illusit, reducturus ad illam, unde abduxerat viduam. Verum ancilla obviam tacta bovem deprehendit, ad quam intrepido ille vultu: male, inquit, rem tuam custodis: perierat, nisi ego reduxissem. Sunt ejusmodi nonnullorum beneficia; vulnera infligunt, ut medicinam adhibeant.

VENA 6. REPUGNANTIUM Idem de subjectis diversis negatur, aut affirmatur: quorum tamen alterutri tantum competere videtur.

CAllus Imperatorem sic alloquatur. Raro hodie exemplo vir et mulier, ex aequo imperium possident. Vel Tua te conjux amet necesse est, quae togaese spoliavit, ut te indueret: nec tu illam minas amas, qui rem illi rerissimam tuas reliquisti caligas. Aliis hanc venam exemplis illustremus.

Argute dicta. 1. Servus frugi in pretio est.

HErus, ex Lacone servo postulabat: Frugine eris, si temero? mox alter: etiamsi me non emeris, futurus sum. Tales sunt, qui virtuti magis, quam oculis serviunt. Plut.

2. Obtrectatori suus quoque obtrectator est

Cicero Calenum Bruto obtrectantem in gratiam Antonii

in Philippica his verbis arguir: hanc tibi consuetudinem plerisque in bonis rebus obtrectandi, si quis detraxerit, qui tibi velit obtrectare, non relinquetur. Id est, alii tibi iecirco obtrectant, quia tu obtrectas aliis. Rarus enim fama diu integra, alienae famae obtrectator vivit.

3. Adulatori Adulator invisus est.

Casparus. Schlickius tribus Imperatoribus a secretis fuerat, adeoque liberius apud Fridericum III. Imperatorem, De adulatorum hypocrisi questus, eo se denique abiturum asseruit, ubi iis homiaibusloca vacarent. Cui Fridericus: Ultra Sauromatas etiam reperies, modo te ipsum eo detuleris. Mimirum adulatorem nemo minus quam adulator patitur: nisi quod ferat seipsum, Aeneas Sylv. l. I.

4. Calumniando fides amittitur.

Navali ad Naupactum praelio adversus Turcas insignem M. Antonius Columna victoriam reportaverat, sed cum invidi cujusdam obtrectationibus famam suam vellicari sentiret. forte obvium, et nescio quid recenti eventu miri adferentem, sic affatur: magis mirum tscum mihi evenit, quod cum ego optime de te loquar, tu de me loquaris pessime.Mirum tamen etiam futurum est, si quisquam reperiarur, qui utriqua nostrum fidem habeat; cum intelligant facile omnes, tam me, quam te falsa locutum hactenus.

Argute dicta facta. 5. Pictorum ingeniosum certamen.

ZEuxis et Parthasius, honesta artis aemulatione ducti, mutuis nonnunquam tabulis de gloria et palma contendebant. Uvas Zeuxis tanta expresserat operis elegantia, ut aves ad carpendum allapsae iis inhaeserint, Patrhasius e diverso pictam in tabula mappam Zeuxidi exhibuit, sub qua dum latentem picturam abscondi crederet, juberetque ad hanc inspiciendam, removeri, mox ipse admora etiam manu cunctantem Parrhasium praeventurus esset. sensit verisimilitudine sese deceptum, palmamque adjudicavit Parrhasio: quod aves; hominem alter deluserit. Pliu. et Fugl.l.8.c II.

6. Gula per gulam correcta.

Zeno Philosophus alterius convivae osophagiam correcturus qua suos quotidie convivas exacerbabat; piscem in patina omnibus propositum solus ipse pro se, tanquam devoraturus, sustulit: cumque alter illam se mirari impudentiam significaret.

Quem, inquit, tuis quotidie convicloribus sensum pietas cum paria te vident audere? Laert. l.7 cap. 1.

7. Astrologicae observationis vanitas perstricta.

Antonius Puccius ad Philippum Mediolanensem Ducem legatione fungens, cum diu a Congressu excluderetur, iccirco quod ex Astrolog orum arbitrio Princeps insane de pendens horam faustam exspectarer. Hac denique nunciata, cum adesse Puccium juberet; excusavit ille; quod horoscopum modo suum favere sibi negaret. Qua ratione argute Principis dementiae illusit.

8. Rufus rufo dissidens.

Hospes barbae rufae cum apud hospitem sibi concolorem pecuniam deposuisset, quam primum facti poenitens repetit, causam alteri voluntatis mutatae sciscitanti respondit hoc versu.

Parvas raro humiles vidi, rufosque fideles.

Ipsetu tamen alter excipit, rufus es. hinc ait, hospes, te ractius novi.

9. Convitium ridicule convitio detersum.

Scholasticus Moguntiae vir lepidus, famulum sartorem domi suae aluerat, quem cum forte nequaquam appellasser, a sartoria deinde tribu, ob nominis illis in famem compellationem, exclusus est. Quare ad dominum de ignominia questum venit, qui subridens, se illi honorem abunde rstitututum asseruit, modo contribules eo secum adduceret, egit famulus, obrinuitque ut praesentes adessent, mox Scholasticusad illos versus. Quaenam, inquit, haec injunia est, quae meo irrogatur famulo? nunquid par illi vobiscum fama? sane quotquot hunc convenistis, nisi hunc admiseritis, nequam estis. Ita pari lixivio perfusi, famulum ad tribum admisere.

10. Cupiditas consiliarii perstricta.

Consiliarius vicini nobis Principis nuper vita functus pistorem habuit, qu inonnunquam in re forensi consilium ab illo postulabat. Tum ille, viva voce, an scripto consilium oraret? si voce sol adalerum imperialem unum, si vero scripto duos expendendos. Abiit ille; et nactus occasionem, qua Consiliarius de frumento opportune comparando pistorem consuleret. Tum vicissim ille percunctatur. Voce, an scripto consilium petar? illud dalero, hoc altero etiam prometendum. Quod tibi non vis fieri, alteri ne feceris.

VENA 7. REPUGNANTIUM.

Unum Repugnantium alteri per correctionem, optationem, aliasque loquendi figuras praefertur, aut substituitur.

UT Gallus dicat. Errant sane, qui te Reipub. esse Tyrannum asserunt: nam ego te Matrem esse vuleo. Vel Utinam, mea Domina matrem tibi habuisses similem! Nimitum natus nunquam fuisses. Sed exempla te plura in struent.

Argute dicta. 1. Pictura rei dissimilis.

ORator Germanorum, cum per forum Romanum duceretur, ubi picti Fastoris ingens imago suspensa multorum in se oculos vertebat; ogatus, quanti eam aestimaret? respondir, vivum se talem nolle qualis pictus esset Plin. 35.c.4.

2. Artis opus verbis praestat.

Apud Athenienses, cum duo Architecti de opere publico sibi committendo contenderent, utrumque de arre disserentem audire placuit. Alter faciendo, quam disserendo melior, cum alterum diserte orautem de arte, uga cum aliis aufcultasset, ipse deinde in medinm progressus et ad concionem versus hoc solum, inquit. Athenienses, utihic dixit, sic ego faciam. Plut. in praec. polit.

3. Minae spretae.

Chaereae Ptolomaeus Aegypti Rex, atrocia minabatur, quae ille facile afpernatus, inquit, Aegyptiis impera, non mihi. Philo Judaeus.

4. Patrocinium iniquae rei non praestandum.

Bassianus Antoninus Imperator, ob fratrem a sese occifum magna oneratus invidia, Aemilio Papiniano, auctoritatis magnae ob Juris-Prudentiam viro, negotium dabat, facinus apud senatum exeusandi. Verum ille libera vore asseruit: facilius parricidium perpetrari, quam defendi, quod non multo post et ipse expertus est, cum usurparae in dicendo libertatis poeaam morte penderet. Eras. 1.8.Apoph.

5. Damnum atcipere, quam inferre satius.

Phocion cum pro concione ingrati acimi vitium Atheniensibus exprobrasset: Malo denique inquit, a vobis damnum

accipere, quam ipse vobis damnum inferre: nam illud semel dolet, hoc semper. Ael. l. 2. de Var. hist c. 16.

6. Filii probi utiles patriae, improbi nocent.

Epaminondas objicienti sibi Pelopidae, quod male consuleret patriae, dum nullos post se relinqueret filios. At tu pejus, inquit, consulis, dum relinquis. Nam Filius Pelopidae improbus, et infamis crat. Diod. l. 15.

7. Pater nuptias iterat.

Cum filii Demetrii Regis patrem novo conjugio a se abstrahi dolerent: quaerebant. Nunquid parenti in ipsis displiceret? Non inquit, sed omnino placetis, hinc vobis similes procreare cupiam. Flut.in Demetrio.

8. Princeps nec severus, nec remissus nimium sit.

Postquam Domitiano Nerva Imperat or, Caesaripessimo Princeps optimus successisset: atque in populum, ille severitare, hic clementia nimia indulgentiaque delinqueret; clara liberaque voce Fronto Consul Romanus pronunciavit: malum esse sub Principe vivere qui nihil agi permitteret; peius sub eo, qui nihil fieri prohiberet. Quo dicto Nervam correxit. Fulg. l. 6.

9. Juris-Peritus imperitus.

Dum D. Popilius Juris-Peritus solo tantum nomine in re cujus esse conscius putaretur, testis postulatus esset; respondit, se nihil scire. Tum Cicero, De jurisprudentia fortasse interrogari te existimas. Qua correctione tam Juris iguoran tiam, quam fidem testificantis argute carpsit. Plut. de invidia.

10. Ostentorum vanitas explosa.

Cum nonnemo mane experrectus arrosas a muribus rcperisser caligulas, turbatusque hoc ostento, Catonem, quid mali portenderetur? rogaret, Non est, inquit ille, ostentum quod sorices arroserint caligas; at si caligae sorices arrosissent, id demum esset portenti loco habendum.

11. Profusio Principum excusata.

Cum Antonium nonnemo profusionis nimiae argueret, respondit: Amplitudinem Romani Imperii, non per ea, quae acciperet, sed quae daret illustrari.

12. Senex cur merito avarus.

Simonides rogatus, cur in extrema senectute avarus elset? quia, inquit, malo inimicis aliquid relinquere mortuus, quam amicis etiam carexe vivus. Nimirum ubi opes, ibi et amici. Aelian. de var. hist.

13. Magnos Principes neque hostes, neque amicos cupias.

Philippus Rex Macedonum, cum ad Laconum fines pervenisset, misit postuiatum: hostemne se, an amicum vellent? Nec hostem, responderunt, nec amicum Maluerunt videlicet hominem regnandi habendique avidum procul a se abesse: ne vel hostis premeret. vel amirus exbauriret.

14. Honor in statua oblata spretus.

Cum laudatissimis Romanorum publicae erigerentur statuae, et Catoni eadem gratia deferretur, recusavit et Malim, inquit, quaerant homines; quamobrem Catoni non sit posita statua, quam cur sit posita: Plut. in apoph. Regum.

15. Loquendum ut intelligarts.

Favorinus Philosophus, in obsoletarum vocum inrer loquendum affectatorem jocatus; cum Evandri, inquit, matre loqui videris: si intelligi loquens nolis; idem abunde consequeris tacens Plut. l. 6. apoph.

16. Bibendi cuique sua sit libertas

Romulus urbis Romanae Conditor, cum in amici coena parce vinum libasset, diceretque familiaris: vilius brevi futurum vinum, si ita omnes biberent. Imo, inquit, carius: quia mecum bibent. quantum volent. Gellius l. 11. c. 14.

17. Pater crudelis.

Cum Augustus Herodem crudeli iogenio proprios etiam filios sustulisle intelligeret: Praestat, inquir, Herodis esse porcum (nam illis Judaei parcunt] quam fisium. Sabel.l.ex.7.

18. Eleemosyna illiberalis esse non debet.

Balneum aditurus cum gentili Christianus pauperem obvium exili teruncio donabat. Quid agis? comes inquit obielum respondit pro caelo expendi: Stulte, excepit socius, tantillum pro caelo largiris, et probalneo longe plura reservas: cum tamen illic aeternum hic vix paucis koris manere cogites.

19. Divitias amittere multis saluti est.

Anaxagoras domum ex longa peregrinatione revisens, cum omnia invenisset perdita: Nisi, inquit, ista periissent, ego salvus non essem. Laert. l. 2. c. 3.

Argute dicta facta. 20. Indoctorum carmina fastidio sunt.

PHiloxenus quod Dionysii Tyranni carmina liberiori voce damnasset, ipse ad latomias damnatus est, inde tamen

composito Regis animo ad pristinam familiaritatem revoeatus. ubi rursus Dionysii carmina cum ingenti fastidio audire cogeretur, surrexit, ac rogaute Tyranno, quo abiret? rursus ad latomias inquit. Ut si illam molestiam leviorem esse sensisset. Stobaus ser. 11.

21. Advocatus imperitus causae nocet.

Granius Praeco cum Patronum ineptis clam otibus intelligeret raucescere, mulsum illi frigidum suasit. Cumque is respondisser: ita vocem perdam. Melius, inquit Granius, hanc erit perdere, quam reum.

22. Pictoris ingenium saluti suo authori est.

Prorogenes insignis pictor Jasylum Solis nepotem ita pinxit, ut inductis quater coloribus, uno vetustate exeso, alius atque alius superesset. Septem isti operi annos impendit, interea madidis lupinis victitans, ne quid immoderatione operis ingenio officeret. Scire eum Apelles dicebat smnia, nisi quod manum de tabula non sciret tollere: Rhodiis hoc opus studiumque Protogenis saluti fuit. Cum enim illis a Demetrio obsessis, Protogenes in suburbano, debili satis logo, haesisset, suo Jasylo persiciendo intentus: Rex ad suburbium et officinam pictoris admissus, causam confidentiae rogat. Cui Prorogenes: Sciebam Regi cum Rhodiis, non cum artibus bellum esse. In eadem tabula [Romae in templo paeis quondam servata] canem esse ferunt, cujus dum anhelantis spumam ex ore manantem non posset ad libitum exprimere, fertur denique adacto in os penicillo, casu naturam aequasse, artem superasse. Quem tamen deinde casum pari felicitate Neocles in spuma equi assecutus dicitur. Plin. l. 35. c. 10.

23. Sine auro dives.

Martius Curius Dentatas rapas in foco pro coena forte rorrebat, cum Samnitum Legati ad illum admissi aurum deferrent. Verum Curius neglecto munere: Auro; inquir, ad hana???oenam non egeo: malo enim habentibus imperare, quams habere aurum. Plut. in apoph.

24. Ars alat artificem.

Adolescens studiosus ab auriga stipem orabat. Sed rogarus quis esset? septem, inquit, artium magister: Hina igitur apage quantocyus desidiose, auriga excipit: nam unaego me meamque familiam arte possum; tu septem te solum artibus nequeas alere?

VENA 8. REPUGNANTIUM.

Alterum repugnantium, aut utrumque modis supra recensitis, non absolute sedconditione certa, aut dubitatione, aut sententiae suspensione possunt concurrere.

UT haereat attonitus Gallus, et quo te nomine appellem? dicat, nescio, virum, an mulierem nuncupabo? an istrumque? Verum alios ausculte nus.

Argute dicta. 1. Bonis convivis facile satisfit.

SOcrates hospites convivio excepturus, cum ab amico, de apparatu perquam tenui, admonitus esset: Si bonisunt, inquit, satisest, sin minus, plus satis. Laert. in ejus vita.

2. Reip. qui praeest, consulat magis, quam sibi.

Phocion cum aliquando Arhenis oratione libera, utilitatem magis civium, quam gratiam spectaret: Demades Orator ad illum versus: Populus, inquit, si insanierit, te occidet; cui Phocion, te vero sisapiet, Max. ser. 3.

3 Magnum munimen causae aequitas.

Dercilidas a Spartapis ad Pyrrhum Regem Legatus: cum graviora Pyrrhus minaretur, nisi Cleonymum, Regem urbe pulsum, reciperent; Si Deus es, inquit, Pyrrhe, nihil abs te mali fermidamus; quiaaequa nobis causa est: si homo, minus etiam timemus, quia nobi, melior non es. Fulg.l. 6.

4. Nemini fidus qui infidus Deo est.

Achemenides Christianae Fidei in Persia observans, cum a Varane Rege vocatus Fidem abjurare juberetur: Ne, inquit, Rex hoc a me postules, si enim fidem Deo non servem, quomodo Regi servabo? Niceph. l. 14 Eocl. hist. cap. 20.

5. Non pugnare, sed opportune pugnare virtus est.

Cajus Marius cum in bello civili fosa cinctus obsidere, tur, eique Popedius diceret: Si magnus es Imperator; O Mari, ad conflictum descende. Tu vero, inquit Marius, si magnus es Imperator, me ad descendendum compelle. Plut. in apoph.

6. Convivia mutos non amant.

Hospes in convivio Simonidi omnino taciturnus assidebat: ad quem ille Si fatuus es, inquit, sapientis opus facis; st saepiens, fatui, Plut. l. 3. sympos.

7. Reip. bexeservire diffi cile est.

Chrysippus interrogatus, cur Rempub: non attingeret? Quia, inquit, si male in illa me geram, Diis placere nequoo: si bene, hominibus.

8. Imperitus et arrogans, res putida est.

Aristoreles cum imperitum, sed arrogantem viderer adolescentem: Utinam. inquit, mi adolescens, talis essem, qunlis tu tibi videris; qualis vero es, tales mei essent inimiti.

9. Filiis male moratis opes noxiae.

Phocion continentis vir disciplinae, et Sparta quam Athenis dignior, filium habuit Phocum dissimilem omnino parenti, et in omnem tuxum effusum: pro quo dum Menillus Macedo osserret munus, repudiavit hocion. Et meus, inquit, filius si temperantiae studeat, paternis bonis acquiescet: si perget, ut coepit, profusus esse, nihi illi satis futurum est. Plut. in Phoc.

10. Prodigus sero frugalis.

Diogenes prodigum quendam olus in diversorio edentem conspicatus: si ita. inquit, prandisses, non ita coenares.

Argute dicta. 11. Calumniator rejectus cum prabro.

MEmnon pro Dario Persarum Rege adversus Alexandrum Macedonum pugnans, cum suae, militiae virum convitiis petulanter audiret Alexandri famam proscindere, hastam inflixit contumelioso homini: Ego te, inquit, alo, ut cum Alexandro pugnes, non ut maledicas: Plut. in apoph. Regum.

12. Rara Ducis humanitas.

Comes Fridericus Urbiai Dux tantae erat humanitaris in suos; ut detegenribus caput, vicissim ipse nudaret. adeoque paroemiae oco de negotiosis diceretur: tam occupatus est, quam Friderici pileus. Hinc ubi eives rogarent, ut rusticis prohiberet, ne quam in urbe domum possiderent. Quid vero, inquit; vicissim concedam orantibus, ne quod vos ruri praedium habeatis?

13. Miles illudens rustico.

Mlles viarori obvius sciscitatur, nobilisne sit, an rusticus? vusticus sum, inquit viator Ergo, ait miles, tuos mihi tu ipse calceos exue: ego si nobilis esses, tibi exuissem. Sed his officiis sibi plures demer entur laqueum.

CAPUT III. FONS II. Alienatorum.

FErtili hic fons venarum scaturigine exundat Parnasso dignus. Et si quidem in propesito Caligulae exemplo experiri id lubeat: quam multa se in dictis factisque offerent a tali persona, rebusque gestis aliena! Nam mulierem pro tribunali sedere, forum publico subire spectaculo, militibus virisque imperare, causas definire in jueicio, barbatam esse, ex adverso, virum muliebriter osse togatum, pro armis armillas ferre, pro corona vittam, in foro apparere tanquam nuptam in thalamo: quis non censeat ab imperante persona, officiis, ac moribus alienum? quod si facta adjunxeris, columque pro soeptro, susum pro telo obruleris, an non inexspectaty diversitate spectantes falles? Verum ea ex singulis venis hauriemus distinctius.

VENA I. ALIENATORUM. Alienatur aliquid a Persona de qua agitur.

AD hanc venam ipsum Caligulae factum maxime spectat. Quid enim tam a viro aut si velis etiam moribus alienum, quam toga mulicris? Sed togatus Gallus: quid rides? paucis opportunisque verbis respondebir: mulierem barbatam, aut mulierem togatam, aut mulierem imperantem viris. Potuit etiam a Gallo colus fususque deferri, cum addito: sceptrum defero, aut nuptialis annulus tradi, um dicto: Sponsam quaero, quod sacetae elegantiae plenum erit. Nunc aliorum authorum exempla delibemus.

Argute dicta. 1. Libertas servi.

DIogenes Conrinthi in foro sub praecone vendendus, rogatur: quam artem calleat? respondit, imperare sehominibus scire. Praeco subrisit, et si quis pro servo Dominum vellet emere, adesse jussit. Stob. serm. 1. de prudentia.

2. Gloriae cupiditas delusa.

Plato a Tyranno Siculo Dionysio ad coenam vocatus cum inter alios convivantium sermones rogaretur: Num Atbenienses Philosophi in suis quandoque congressibus Dionysii meminissent. Plato subridens, inquir; Philosophos, qui Athebis vivunt, nunquam ita vacare, aut tam vilem tractare materiam. In qua scilicet Dionysio locus sit. Plutarehus.

3. Improbitas tacite perstricta.

Demaratus ab improbo importune rogatus, quis Spartanorum ipsi videretur optimus? respondit, qui tibi dissimillimus. Prun in Lacon.

4. Haeresis pervertit homines.

Agapetus Romanus Episcopus a Theodoro Gothorum in Ita ia Rege, ad Imperarorem Justinianum Constantinopolim ejus placandi gratia missus, eum Eutychiana haeresi infectum comperit, et saniora prorsus consilia respuentem. Itaque sic ultimo compellavit: Ad Iustinianum Imperatorem Christianissimum me venire arbitrabar, sed Diocletianum reperi. Fulg. l. 6.

5. Aspera laus mollit.

Diogenes aliquando sub canalibus haerens prosuse madebat, cujus dum nonnulli calamitatis misererentur; Si vultis, inquit Plato, misereri abite. Nimirum laudem illum virtutis captare significabat. Laertius.

6. Mendicum dando facimus.

Cum Laconem egenus oraret, ut medico homini stipem altgiretur Si quid, inquit ille, dedero tibi, magis es futurus mendicus: primus certe, qui tibi dedit, tam probrose vitae autor fuit. Plut. in Lacou.

7. Viros animus facit.

Diogenes Lacedaemone Athenas ibat. cum ab obvio interrogarus, quo tenderet? respondit, a viris ad mulieres. Nam Spartanae feminae viriles animo erant; Athenienses viri molles.

8. Pro plebe sed non cum plebe sentiendum.

Cum Athenienses ab oraculo Delphico responsum accepissent: unum in urbe esse, qui contra omnes senriret, Phocion, qui plebis sese conatibus magno semper avimo objiciehat in medium progressus, inquir: Desinite anxie de illo homine inquirere, ego ille sum, qui nihil eorum, quae aguntur, probo. Cumque aliquando ejus sentenriam cum plausu exciperet populus, ad amicos versus: Nunquid, ait, aliquid imprudens dixi? Plutarch. in Phocione.

9 Mortui non mordent.

Thessalus rogatus: quinam Thessalorum essent placidissimi? Qui in bello inquit, occubuerunt. Plut.de inst liberis.

10. Ludibrium ludibrio explosum.

Orbilius grammaticae artis Professor, cum in reum testis

productus esset, per ludibrium a Galba homine gibloso est rogarus: Quidnam artis exerceret? respondit facete, gibbos in sole fricare soleo. Macrob. l. 2. satyr. c. 6.

11. Haeretici carnisices.

Eo tempore quo Batavi ejurata veteri religione in Catholicos acerbe grassabantur, cum Hornanus Carnifex cives passim in Fideles saevire animadverreret, Ut video, inquit, mea opera senatus Hornanus non eget, cum tot sint carnifices, quot cives. Ex Martyr. Holl.

12. Philosophi est scire, quando loquendum.

Cum Dionysius Syracusan. tyrannus importumius urgerer Aristippum, ut de Philosophis quaedam dissereret, importuno tempore. Ridiculum, inquit, est, ut qui me de Philosophia loqui cupis; quando de ea loquendum sit doceas. Laert. l. 2. c. 8.

13. Secum loqui stultum est.

Cleantes Philosophus, dum quendam secum loquentem Comperisset: Cave, inquit, ne cum homine improbo loquaris.

14. Probrum probro regestum.

Catulus, Philippo Oratori probose objicienti, quid ita latras? Furem, inquit, video. Brus. l. 2. c. 40.

15. Ex luctatore Medicus.

Diogenes ignavum luctatorem medici deinde officium usurpare videns. Quid hoc, inquit num illos, quos luctando non potuisti, medicando prosternes? Laert c. 6.

16. Ridiculus Orator.

Oratorem parum apte declamantem Demcnax monuit: ut priusquam subiret publicum, sese exerceret: Feci, ioquit ille, saepius apud me recitavi. Stulte, excipit alter, auditore uteris; adhibendus erit prudentior.

17. Stultus sapientem non agnoscit.

Em pedocles cuidam querenti. Nusquam sapientem reperire se potuisse Quid mirum, inquit, sapientem nemo invenit, nisi sit sapiens. Ens 1. 3. Epid.

18. Cives fortes pro muris sunt.

Cum Agesilaus Rex interiogatus esset, cur Sparta sine muris esset? Ostensis civibus armatis, hisunt, inquit, Latedae moniorum muri. Plut. in dict. Lac.

19. Forma per oculos animum rapit.

Aristoteles rogatus, cur formosos amaremus? Caeci, inquir. haec quaestio est. Ens l. 3. Epid.

20. Parvus videri cupit, quod non est.

Benedictus Scaliger de homine parvo, qui ut major videre. tur, altissimis utebatur soleis: dimidius, inquit, tantum lectium conscendit. Videlicet depositis jam soleis dimidio minor.

21. Qui patriam spernit, se spernt.

Perertus Mantuanus Philosophus, cum sibi imprimis inter suos populares vioderetur sapere, nonnunquam omnes suae patriae homines stupiditatis arguebat, cujus, arrogantem dicaciratem nonnemo aegre ferens. Tune igitur, rogat, spurius es, cum solus inter tuos sapias? Et certe desipuit, Atheismum amplexus.

22. Morte sors vertitur.

Non inepte a quodam dictum, pauperes ingluvie mori, quod aegris illis multi submittant cibos: illi avidius, quam par, capiant: divites contra mori fame, quodtum ciborum ex copia fastidio, tum valetudinis amore plerumque justo abstinentiores sint. Clericos denique nuditate; quod cum sine haeredibus sint, quivis illictempestive obvia rapiat.

23. Astrologi casus ridiculus.

Thales in caeli contemplatione per viam occupatus, in serotem incidit. Cui ancilla haud procul casum intuita, his verbisillusit. O Philosophe, quam stulte remot in caelo serutaris, qui juxta te posita in terris ignoras! Max. serm. 21.

24. Qui conjugum vivant placidissime.

Alphonsus Rex Atragoniae illic dicebat: Conjuges placidissime vivere, ubi coeca uxor et surdus esset maritus. Quod talis uxor viri delicta non observar et, vir querelas litigiosaeque feminae voces facile effugeret, Eras. l. 8. apoph.

25. Degener filius.

Dionvsius Senior Tyrannus filium perdite ac luxuriose viventem his verbis reprehendit. Haeccine tu ausus es? an de tuo unquam patre similia comperisti? Cui silins. Non mirum, cum tu patrem non habueris Regem. Nec tu, ait senior, si ita pergas, filium Regem habiturus es. Et Vares omnino fuit. Plus. in apoph.

Argute dicta. 26. Amiculus sepulchrales opes morientis.

SAladinus Asiae et Aegypti Rex moriturus, rerum humanarum opumque imprimis ac potentiae vanitatem suis ostensurus, interius in basta linteum, quo morituri corpus

obvelandum erat, per cast a deferri jussit, cum illa praeconis voce: Saladinum Asiae domitorem ex tantis, quas pepererat opibus, unum hunc lineum amictum ad sepulcrum secum ferre. Dubravius lib. 14.

27. Episcopus Choro, miles castris praesit.

Chabanus Comes Ludovici XI. Fran orum Regiiscopiis praefectus, cum haud procul Parisiis abesset, missus lustrandi exercirus gratia a Rege est Joannes Ballus Episcopus Eboracensis Chabanus indigne ferens Ecalesiastico id munus demandatum: haud multo post a Rege postulat, ut sibi Eboras transeundi faculratem concedat Quid vero, inquit Rex, Chabane, illie negorii est! Sacerdotes lustrabo, ait, ut emendanda corrigant. Nam si castra Sacerdotibus, militbus Ecclesiae committendae erunt. Robert. Guagn.in vita Ludov.XI.

28. Laus captata opprobrio rependitur.

Quidam ineptus cantator, cum voce grandi in templo detonaret, mulierem advertit flentem, quam abs se motam credidit. Ergo non multo post ex muliere causam fletus sciscitatur, quae asinum suum heri abs lupo devoratum questa, asserit, hujus modo vocem audire sibi visam esse, ac proinde casu doluisse. Gotscalcus serm 4.

29. Ex actione natura dignoscitur.

Virgilius non modo poetica facultate, verum et naturac eognitione eximius, cum aliquando ex canum atque equorum inspecta indole, de parentum natura ac nobilitate perite conjectaret. Quis tibi igitur, Caesar Auguste (Virgilio perquam familiaris) inquit, meus fuisse pater videtur? Pistor respondit Virgilius. Augusto causam sciscitanti, reddidit: Quod hactenus praeter panem ab illo nihil acceperit. Quo joco Caesaris in se liberalitatem provocavit Donat, in vita Maron.

30. Aviditas multiformis delusa.

Hadriano Pontifici jam vir canescens beneficii consequendi gratia supplicaverat, sed repulsam paslus, canos sibi obesse suspicans, aut latere deinde cupiens, tincto catillitio ad Pontificem oratum rediit: ille ag nito homine frustra, inquir, es, nam patri jam ante tuo idem negavi

31. Unus excellens prae multis e Vulgo.

Antimachus Clarius Poeta cum in societate Romanorum sua carmica longiori recitatione praelegeret; plerique sastidium non tulere, solus apud Antimachum dilapsis ceteris

Plato haesit. Tum Poeta, legam porro: nam unus mihi Plats instare est emnium. Mar. Tull. Cic. de Clar. Orat.

32. Qui aures in pedibus habeant.

Aristippus Philosophus cum pro amico intercessurus Dionysio Tyranno ad genua accidisser, irrisus iccirco ab aliis respondit, Non se, verum Regem in causa esse, qui aures habeat in pedibus. Laert. l. 2. c. 8.

33. Mortui pellis pro tympano.

Zisca Hussitarum Dux fortissinius moriens ultima voluntate statuit, ut mortuo sibi detracta pellis tympaco adhiberetur: Mortui enim, inquit, sonum non ferent, cujus viventis adspectum non tulere. Fulgos l. 3. c. 6.

34. Spes praedae ex beneficio erepta.

Vespasianus Imperator, cum nonnemo ministrorum pro alio, quem fratrem simulabat, intercederet, sensit Imperator auri spe inductum facere. Igitur candidatum seorsim accersitum monuit, sibi ut pactam suffragatori pecuniam numeraret, ac deinde beneficium contulit: Minister deinde facti ignarus, cum rursum pro fratre interpellaret: alium, Caesat inquit, tibi fratrem quaere, hic, quem tuum putas, meus est. Suetonius in vita.

35. An nobilium mors dispar.

Simplex famulus cum hero nobili sepuleretum, inter calvatias mortuorum, transiens interrogabat: Quaenam illic nabilium ab ignobili diversitas? albae, inquit dominus, calvariae nobilium sunt, ceterae vulgi ignobilis. Evenit non multo post, ut reorum furcas transirent, ubi albae aliquot plexorum calvariae per montem sparsae. En, inquit, Domine mi, hae omnes nobilium videntur. Nimirum qui sic ludir, aliquando luditur.

36. Tyrannis improbe delusa.

Zeno Philosophus accusatus. quod in Nearchi Tyranni mortem conjurasset, jussus edere conjuratorum nomina, amicissimos quosque Tyranni nominavit: quos cum ille insana crudelitate sustulisset, ac rogaret denique: num quis praeterea superesset? Tu solus, inquit Zeno, Reip pernicies superes. Tandem linguam praemorsam in os tyran ni exspuit. Plut. contra Epicur.

37. Periculum sub larva daemonis discussum.

In fingendis illis. quae ab hominis persona aliena sunt, furum imprimis industria mala arte versatur. Qua in te non

paucae hujus etiam aevi historiae habentur Joannes Bergensir postquam a militia ad religionem transiic, id sibi miliri in terra Luxenburgensi evenisle memorat: dimissus per furnum in aedes pastoris a socio milite, sutcidias, trabibus mediis insidens, funi subnexas, illa qua venerat via emittebat. Sed fracta trabe, cum domestici acpastor e strato fragore acciti evolarent, homo consilii impos subita vultum fuligine inficit, daemonemque extincto quod parabant lumine graphice fingit: ut idcirco terrore consternatus pastor, coeperit, execrari conceptis verbis Daemonem, atque ut loco cederet, praecipere: Tum porro veluri emollitus Daemon: facite inquit, patentibus ostiis viam, ut hinc abeam, fecerunt: evasit miles pastorque mirifice laerus exelamabat: quantum terroris meis verbis scelerato incussi! verum mane succrdiis desideratis ridicula fraude totam implevit vioiniam docuitque, humanam saepe in malitia versutiam Daemonis astu inferiorem non esse; parva laude, et flammis olim expianda.

38. Mors, Daemon et Angelus suspensus.

Aliud in Belgio patratum simile, haud simili eventu conclusum est. Nam tres personati Mortis, Daemonis, atque Angeli habitu divitem quendam Euclionem variis fraudibus expugnare aggressi sunt. Daemon noctu primum aedes lectumque invadit, atque iteratis rerroribas jam extrema minitans mortem denique accersit. Illa cum ictum inteoderer, Angelus qui intercederet, subito adfuit, dixitque: Preces orantis a Deo acceptas, modo auro, quod ad perniciem possideret, quam primum obnunciaret. Interea cum rejectus ab Angelo Daemon ejulatus graviores ederer, quam ut domesticis parietibus clamor obtegi posset, ex vicinia homines advolant, fictosque vultus; cum adornata fraude, haud difficulter detegunt. Ita miseri inter manus deprehensi, in paribulo fabulam clauserunt. Ubi suo quique schemate suspensi sunt, ut vulgo jactaretur, Mortem jam ac Daemonem Angelo stipatos in furca interusse. Parvo danno, nisi cum Daemone ad proprium ipsi domicilium transierint.

39. Lex abrogata temere authori nocet.

Isaacius Imperator Constantinopolitanus Dositheum a Soly mitano ad suae urbis Archi-Episcopatum transferre cupiebat; sed obstante quodam Graecorum Canone id side reprebensione non poterat. Igitur Balsamonem Antiochenum

Episcopum, doctrinae atque auctoritatis maximae vitum accersit, spemque Archi-Episeopatus facit, modo ne Oanon ille obsisteret. Hic igitur um in Episcoporum Synodo postea id facile impetrasset, ut buic Canoni derogaretur Res ad Imperatorem delata est, qui fraude sua laetus, Bene, inquit, habet: volo igitur, non ut Balsamo, sed Dositheus Archi-Episcopatum adeat. Ita Balsamonis castigata ambitio, non sine aliorum risu fuit. Baronius

VENA 2. ALIENATORUM.

Reifactive alicujus Definitionem, Naturam, aut Proprietatem alienat.

UT Gallus Calligulam accedens, calamet. Bonum omen: Nam Imperator, abjectosago, ut pacem nuntiaret, togam induit. Vel. Quiam dudum patrisimilis, denique et matri factus est, sane parentem utrumque bene refert.

Argute dicta. 1. Vox et intuitus pravae mulieris noxius.

EPhrem Syrus Edessa ad focum cibos excoquens, cum interpellaretur a levi muliercula, per fenestram quaerente, num quid coquo illi deesset? tres, inquit, lateres, ac parum luti, ut haecfenestra obstruatur. Surius in vita.

2. Poenitentia perversa haeretici

Sisinnius Novatianus Episcopus a Leontino Anoyrae Episcopo subtractam Novatianis Ecclesiam repetebar; cui dum Leontinus diceret: nefas esse hominibus poenitentiam de Ecclesia auferentibus quicquam concedere. Ne vero ita exislimes, refert Sisinnius: nam perinde ut me; neminem poenitet. Quomodo veropoenitet? Leontinus exeioit. Quod te, respondir Sisinnius, in vita et Ecclesia videam. S at. l. 6.hist Eccles.

3. Pingendi victus arte.

Parrhasius cum San i Ajacem in tabula cum Ulysse, pro armis Achillis certantem, ipse cum aemulo de artis dignitate contendens, proposuisset, atque inferior suo judicatus Adversatio succumberet; vidam familia ium illius casum dolenti resnondir: se quidem non tam suum, quam Aiacis casum dolere, qui eadem in re bis jam Adversario inferior. Aelian.l.9. de varia hist.

4. Luxus Philosophi preriosus.

Reprehendebat nohnemo Aristippi luxum, quod perdicem

quinquaginta drachmis comparasser, cui ille: Si obolo venalis fuisset, an emisses? qui cum se accepturum fuisle, diceret. Tanti, inquit; quinquaginta drachma mihisunt, quanti obolus tibi, quo dicto damnatum in se luxum, ad contemptae abs se pecuniae laudem detorsit. Laert. lib. 2. cap. 8.

Ita Platonem de piscibus arguentem: se obolo comparalle monuit, qui cum eodem se pretio accepturum fuisse diceret; non igitur. refert Aristippus, me obsoniorum, sedte nimium pecuniae amantem ostendis. Idem.

Aristippus de nimio vestium ac ciborum luxu reprehensus: illud, inquit, nisi commendandum esset, in summis Deorum solennitatibus non fieret. Idem.

5. Non timendi boni Reges.

Alexandrum referunt, Diogene Cynico conspecto, interrogasse: nunquid setimeret? sed vicissim Diogenes Regem est percunctatus: Quid esset? bonumne an malum? Rex ubi se bonum assereret: quis igitur, inquir, bonum metuat. Laert. lib. 6. cap. 2.

6. Philosophis etiam quod sapit, spit.

Demonax rogatus: an Philosophus etiam placentis vesceretur? quid, inquit, an existimas apes tantum stultis mellisicare? Erasm. L. 3. apoph.

7. Tutissimum navi littus est.

Stratonicus interrog atus, quae navigia essent tutissima, soaunda, an longa? respondit. illa, quae in terram subducta sunt. Videlic. haec extra omne maris periculum erant. Athen. 1 3.

8. Ex effectu causa noscitur.

Pellae Stratonicus ad puteum aquae gratia ductus, ex haurientibus sciscitatur. Nunquid potu salubris aqua esset cumque eam se bibere affirmarent: ergo insalubris est, inquit, siquidem lurido omnes colore inceditis. Athen. l.8

9. Testis fide dignus.

Cum Metellus Nepos Ciceroni exprobraret, quod plures reos suo oc cidisset testimonio; quam eloquentia servasset. Recte, inquit Cicero, nam plus mihi fidei inest, quam eloquentiae. Ita convitium adlaudem inflexit. Plutarch. de laude sui.

10. Otium Podagricorum molestum.

Publius Syrus, inter convivales quaestiones postulatus; quodnam otium maxiMe molestum orederet? respondit podagricorum. Pontanus et Eras. l 6.apoph.

11. Pisces pascere.

Mercator in mare delatus, creato ex jactatione fastidio, stomachum vomitu exonerabat, cui ex adstantibus: Vere gratus es, inquit, qui pisces a qaibus toties pastus es, vicissim pascas. Thom. Morus in Epig.

12. Formosae mulieris aspectus vitandus.

Cyrus Petsarum Rex, a suis ad Pantheam captivam mulierem soectandam invitatus; cum abnuisset, ac de inde Araspes spectatu dignissimam, ob formae elegantiam praedicaret. tanto, inquit, spectanda mihi erit, quanto esi formosior. Plutarch. de Curios.

13. Res corporipostponendae.

Demosthenes, ad arguentem se, quod suo tantum corpori curando intentus, agrum rurinegligeret: Ea, inquit, euro, propter quae agrum comparavi Max. ser. 36.

14. Indigna persuadere.

Diogenes cum ab Etitio quiddam pereret; isque facturum se, modo persuadere Diogenes posset, assereret: Si quicuam persuadere, inquit, possem; agerem, ut te suspenderes. Laert. lib. 8.

15. Displicet adolescenti improbo probus Dominus.

Augustus Caesar Herennium adolescentem, moribus corruptum, a castris excedere jussit. Cum ille, heu me, quo vultu ad parentes redibo? quid causam postulantibus dicam? dic, inquit Caesar, me tibi displicuisse. Suet. in Augusto.

16. Sceleratos Deus non audit.

Bias una cum hominibus impiis periculosa maris tempestare correptus, cum illi de avi manus vocemque ad Deos extolierent: silete, inquit, ne Dii vos homines sceleratos navigare hic sentiant, Lacrt. lib 1. c. 6.

17. Tyrannus invisus.

Dionysius Siciliae Tyrannus Diogenem interrogans: quod as optimum existimaret? respondit, illud ex quo Athenienses Harmodio et Aristogonti (Tyrannorum expulsoribus) statuas erexissent Quo dicto Dionysii tyrannidem carpsit, exilio ctiam postea damnatam. Laert.lib. 9. cap. 7.

18. Dos prae conjuge quaeritur.

Marcia Catoais fina, togara; cur a morte defuncti mariti rursum ollet nubere? quia, inquit; nullum reperio, qui me magis quaerat, quam mea.

19. Ineptus Poeta fastiditur.

Theocritus ab inepto carminum recitatore interrogatus, quaenam potissimum placerent? respondit, quaeomisisti. Anton. in Melis. 1. serm.50

20. Tyrannus ad mortem quaesitus.

Sulpitius Afer iuter conjuratos in caput Neronis deprehensus, postulatusque odiorum, et intentatae necis causam: Scelera se Neronis voluisse, ait, hoc fine absolvere. Suerod. in vita Neronis.

21. Adulatores odio et amori sunt.

Cum aliquando Sigisinundus Imperator, nullum se magihominum genus, quam adulatorum aversari diceret. Imo. inquit, Brunorius Veronensis: nullum magis amas. Nam quid Banus, Ursatius, aliique apud te possent, nisi assentando gratiam mererentur? Verum, inquit, Imperator asseris: nam et tibi apud me etiamnum locus est. Aeneas Sylv.l.3. do rebus Alphonsi.

22. Disciplina meliores facit.

Aeschines pauper, cum Socrati in disciplinam sese traditurus venisset, diceretque: nihi haberese doni praeter quam seipsum. Da vero, inquit Socrates, reddam te tibimeliorem. Lacrt.

23. Jactura opum; animi quandoque bonum est.

Zeno Citricus mer cator ex Phonnicia Athenas contendens classe, naufragio rem omnem perdidit. Verum a Crate deinde ad Philosophiam opumque contemptum adductus usurpare sermone est solitus, feliciter se navigasse, cum fecit naufragium. Laert.

24. Adolescens plura audiat, quam loquatur.

Idem imperitae ac profusae loquacitatis adolescenti: aures inquit, natura tibi geminas, unam dedit linguam, ut multa audias, pauca loquaris. Laert.

Argute dicta facta. 25. Plebs non facile contemnenda.

SCipio Nasica cum aedilitatis curulis candidatus esset, manusque plebejorum ex more prensaret, duriorem dujusdam manum offendens, rogat: Nunquid manibus ambulasset? quo dicto rusticanae tribus animos non leviter offendit, ut repulsam tanquam plebis aspernator ferret, Erasm. l. 6. apoph.

26. Dei ope bella successum habent.

Valens Imperator Arianismo favens adversus Catholicos Gothos armatus ibat, eunti Isacius Monachus occurrit, acceptoque equi, cui insidebat, freno: Quo, Imperator progrederis, exclamabat: si adversus Deum pugnas, quis tibi e caelo opem praestabit? Niceph. l. 11. Eccles. hist. c. 50.

27. Fides depositi anceps.

Ancilla quaedam Athenis a duobus hospitibus pecuniam depositi nomine ea lege acceperat, ut utrique simul redderet. Alter hospitem, interjecto tempore, tanquam mortuo socio, squalore obsitus, ancillae, ut nummos redderet persuasit, supervenit non multo post alter, idemque depositum poscit. Res ad Judicis arbitrium delata, Demosthene mulieris causam tractante, qui ita denique conclusit. Mulierem paratam esse depositi fidem solvere, sed nisi altero sociorum adducto, ex fidei obligatione id non posse, itaque pro muliere Judex sententiam pronunciavit. Val. Max. l. 7. c. 3.

28. Partus ex avaritia, non virtute.

Polyaenus etiam Sophista in iis erat, qui copiam lautitiamque conviviorum in Aristippo reprchenderent. Hunc igitur Aristippus quasi gratiam sapientes monenti habiturus, ad mensam bene instructam invitat, cumque pateret: Aristippus, videris, inquit, mensam meam non aversari, sed metuere impendium. Laert. l. 6. c. 12.

29. Fastus in spreto fastu.

Diogenes Platonis convivio adhibendus elegantiorem mensae apparatum pedibus coepit conterere. Plato, ubi Diogenem interpellaret, quidnam ageret? Platonis, inquit ille, fastum calco. Mox Plato; fastu tamen majori. Laert.

30. Dux fortis timidos cohibet.

Julius Caesar Martiae Legionis Aquiliferum jam in fugam conversum, injectis manibus in oppositam partem retorsit. Et quo abis? exclamat, illic sunt quibuscum dimicamus, Qua voce trepidationem legionis totius discussit. Val. Max. l. 3. cap. 3.

31. Fortes nen delectat laus ficta.

Atistobulus cum inter navigandum Alexandro Magno res ab eo gestas descripto a se commentario recitasset, et supra veritarem nonnulla afferret: Rexindig natione motus arreptum de manibus librum Hydapsi immetsit, atque ad

autorem versus: Hic te, inquit, mergi oportebat. Eras. lib. 8. Apoph.

32. Legati mase delecti.

Cum tres a Romanis Legati in Bithyniam designati essent, quorum unus teneretur podagra, alter caput plagis afflictum gereret, tertius vecordia laborare visus esset. Cato ridens dixisse fertur: hanc populi Romani legationem, nec cor, nec caput, nec pedes habere. Plut. de Catone.

33. Labor fructum parit.

C. Furius Cresinus cum ex parvo agello uberiorem, quam vicini ceteri fructum colligeret, veneficii accusatus est, quo aliorum fruges ad suum agrum convocate credebatur. Vetum is, cum robusta filia, gravi legione, ac vomere, et bobus bene cur atis in forum progressus, haec, inquit, sunt mea veneficia. Itaque omnium sententiis est absolutus. Plin. secundus l. 17. c 6.

34. Somnii eventus fallax.

Cum duobuslocis Episcopi officio viraque defuncti effent, Canonicorum nennemo, qui ad hunc honorem adspiraret, noctu per somnium duos sibi baculos deferri vidit, simsilque omne somnii ad Episcopatus utriusque delationem convertit. Verum in sequenti die ex equo gravi casu in tetram afflictus, cum utrumque crus fregisset, gallasque sibi ad promovendum corpus dari cerneret: o inquit, fallax simul et verum somnium! Nempe, Somnium omnis hotor est, ubi assecutum te existimas evanescit.

35. Ita delira.

Homo non ignobilis, dum in navi somno se opprimi sentiret, servum monuit, ut si quando ad vorticem occursurum haud procul accederet, ex somno se revocaret. Verum cum placide quiescentem negligeret: herus denique evigilans, et facto cognito, plenus stomachi exclamat: Vae tibi, si sumbersus fuissem, hoc te gladio confodissem. Quae vox somniantis potius, quam vigilantis visa est

36. Qui donis potior, causa est petior.

Duo lite inter se contendebant. quorum uterque benevolentiam Judicis muneribus ambiebat: altet cadum oleo plenum attulit, alter vero porcum. Ubi deinde causa primus caderet, munerisque apud Judicem oblati meminisset; porcus, ait Judex, in ades irrupit, oleumque omne evertit. Par illud

de oblato, ab his bove, ab illis equo. Equus, inquit, fortius, quam bos trahit.

37. Perfidis in perfidia creditur.

Alexander Rangonius militem nactus, qui prodendae arcis operam offerret; cum moneretur, ne fidem adhiberet, idcirco, quod perfidus ac sceleratus homo esset, atqui idec, inquit, ad hanc rem mihi videtur aptissimus, et dignus cui fidem habeam.

38. Gratiae ob negatum beneficium utiles.

Ad Ludovicum ejus nominis XI Franciae Regem, cum nobilis, beneficii exorandi gratia accederet, et repulsam fertet: Regi tamen postulationem aversanti, gratias liberali vultu ac voce habuit: Ut proinde Rex hominem sciscitaretur: Satiine intelle cta esset voluntas Regia? satis, inquit, alter: nisi enim fallor, negavit Rex meis se postulatis assentiri. Quorsum igitur Rex subjungit, actae gratiae? quia, responditalter, longa me Rex exspectatione et cura liberasti, dum subito negas, quod daturus non eras. Dignum, ait Rex, te facis beneficio, qui tam sereno vultu beneficium negatum ferre potuisti: faciam ut duplici nomine mihi gratias debeas, simulque contulit.

39. Humilis in alto superbit.

Sacerdos ignobili genere ad Cardinalitiam purpuram emerserat. Quem ubi consanguineus adolescens gratulandi causa accederet, Praesul vero ignorare se illum simularet, verso alter inganiose sermone. Veni, inquit, ut condolerem, quod ita subito omnem tibi sensum eversum esse videam, ut te meque amplius agnoscere nequeas.

40. Nudum nemo creditorum spoliat.

Oppressi alieno aete duo, ut creditorum, oculos manusque subterfugerent, domise continuerunt. Rogati causm solitudinis: alius quidem respondit, quietis se et pacis amantem, publicum declinare, alius, meditari se quem admodum creditovibus possit satis facere: deinde vero hujus vitaetaedio victus, forum rursus subiit, et satis equidem meditatus sum quem admodum creditoribus darem, quod non habeo; meditentur nunc illi vicissim, quem admodum accipiant. Nempe, qui dat quod habet, etiam cum non satisfecit, satisfacit.

41. Rustici duplex simplicitas.

Nobilis Silesius ad Doctorem Juris, Rusticum cum litteris

ablegabat, simulque libum deferendum tradidit. Hic in via cibi desiderio captus libum omne absumpsit. Cum deinde literas Doctori exhibuisset, hic eis perlectis: heus in quit, Rustice, libum in scripto reperio: hoc, respon dit alter, tibireserves, ego reliquum comedi. Hic simplicitate, an astutia veniam meruerit? ambiguum manet.

42. Malum consortium.

Quidam ad patibulum a Sacerdote ducendus, cum suun in via casum quereretur: monitus est, huc eum calamitatis a malo consortio adductum: Verum, inquit, sed pejus nunquam consortium, quam te, et carnificem habui. Sed intem. pestivus hic lusus est, quando de jugulo luditur.

43. Illusor novercae.

Privignus eanem percussurus, cum in nover cam impegisset, non plane, inquit, a scopo aberravi. Verum aberravit, nec minus iniquo animo, quam manu.

44. Rustica sim plicitas delusa.

Rusticus ex dente magnopere dolens, ut se illo liberaret, Chirurgum adiit. Cum servo rudi id muneris demandatum esset, pro uno tres simul e maxillis evelli sensit. Igitur dolore cum indignatione plenus multa queritur. Verum servus tacendum oppido monuit, ne re intellecta herus pro tribus dentibus mercedem urgeret. Sed res ita tacite peracta non erat, ut herum lateret. Ille ergo, ubi num mos rusticus porrigeret, rogat: essetne pro tribus dentibus eductis merces? Nequaquam, inquit rusticus, nam unicum solum eduxu. Tam projecti ad mendacium mortales sumus, ubi de pecunia quaestio nascitur, decepti nostro malo, cum decepimus.

45. Beneficii Ecclesiastici captator delusus.

Andreas Mantinea Patavinus, artis pictoriae peritissimus Innocentio VII. Pontif. Max. in Vaticano Palatio suam operam diu navabat, ac futurum diu sperabat; ut fulio a Pontifice Sacerdotium non ignobile impetraret; sed speirrita. Quare jussus ab Innoc. VII. vitia capitalia adumbrare, octavum appinxit vitium ingratitudinis. Rogatus a Pontifice causam: Nullum, inquit, vitium ingratitudine majus censui. Pontifex, se rangi sentiens, renidenti ore, inquit. recte factum: Verum ex opposito latere virtutes septem Theologicas ac morales, pingendas esse constitui; proinde et his octavam addes patientiam. Bern. Saardeonis l. 3. hist. Patav.

46. Rex corruptionis pretium Ministro offert.

Satibatzanes Attaxerxi Regi Persarum a cubiculis, cum triginta Daticorum milibus solicitatus, rem in gratiam alterius parum aequam a Rege peteret. Rex Quaestorem aetarii triginta Daticorum milia jussit depromere, quae accepta Satibatzani dono obtulit, simulque inquit: cape hoc munus, quod si dedero, nihilo futurus sum pauperior; iniquier futurus, si postulatis annuero. Quo facto et amicum servavit, et correxit.

47. Tyrannus non impetrat omne, quod imperat.

Haereticus obvio sibi Religioso illusurus, impegit alapam, cumque ille gravius excandesceret, ac de vi insolenti quereretur: quomodo, inquit Haereticus, tu ad Sacrae Scripturae Leges vivis, quae monet, percutienti unam maxillam, praebendam alteram? tum Religiosus, cece alteram: ac deinde subjungit. Jam et ille mihi Scripturae locus explendus est, qui asserit, eadem mensura, qua mensi fueritis, remetietur vobis; simulque decumanam haeretico reponit alapam: qui cum propositae ante Scripturae immemor ad vindictam provolaret, egregiis sese uterque pugnis ad livorem usque depexuit, dum ex propinquo diremptor advolaret. Verum Catholicus jam victor sine, inquit, nam alter alteri Scripturam explicat. Ita hominis quidem insolentia merito castigata est: quanquam Religioso plus laudis victo debitum, quam victori fuisset.

48. Tyrannus nen imperat omne, quod imperat.

Antonius Matinus a Turcis captus, ut vitam servaret, Sultane persuasit, se intra decennium elephantem ea arte instructurum, ut lingua humana loquetetur. Cumque temetitatis eum amici arguerent, quod rem adeo insolentem piomiteret. Sinite, inquit, nihil enim male metuo: nam interea aut ego, aut elephas, aut Dominus morietur. Itaque obligatione solvar. Ens Epid. l. 1.

49. Adulator digne muneratus.

Sigismundus Caesar importuno adulatori, Imperatorem Superis pene aequante, pro gratia luculentam inflixit alapam. Mox queritur alter, quaeritque: Cur me Caesar percutis? cur, reponit Sigismundus, me mordes? Nempe tali dignum erat patella operculum.

50. Libertas viri fortis in vita et morte.

Phocion liberrimae inter Athenienses sententiae, nonnunquam

reclamante populo, inquit: potestic me cogere, ut faciam quod nolim, tit ne dicam, quodsentio. non potestis. Verum denique ad mortem abreptus, inter laerymantes amicos. sieco serenoque incessit vultu, et rogantii us, numquid filio mandaret moriens? ne, inquit, injuriae ab Atheniensibus acceptae meminerit. Ciouta oblata, cum pro ea licter 12. orachmas postularet, voeavit, qui numeraret, et ut video, inquit, ne gratis quidem Athenis mori licet: Plut. in ejus vita.

VENA III. ALIENATORUM. Rei propositae causa, aut effectus alienatur, sive causa datur minime causa, aut effectus minime effectus.

GAllus de Caligula ita recte dixerit. Cum omnem pene domi militiaeque a prima infantia personam sustinuerit, denique ne quae deesset, etiam mulierem agere placuit. Vel, Femiaeam postquam duxisset, ut vicissim duceretur, femina esse voluit. Vel: Magna in hac domo concordia et amor sit necesse est, ubi mulier adeo reperitur viro similis. Verum et aliam quercum excutiamus.

Argute dicta 1. In proelio standum.

CUm nonnemo Clando Lacedaemonio ad bellum eunti necessarium esse Equum diceret: Agesilaus Rex negavit opus esse, quod in praelio standum, non fugiendum sit. Plut. in Lacon.

2. Mors innocentis gloriosa.

Democritus Philosophus a Philippo Macedonum Rege, cum liberius contradixisset, interrogatus est: an non metuis, ne caput tibi jubeam amput ari? Non, ait, nam sihoc mihi abstuleris, patria immortale nihi reponet. Max. serm. 31.

3. Curiosi quaestio delusa.

D. Augustinus Afro curiosius sciscitanti: quid ante mundum conditum fecisset Deus? Curiosis, inquit, infernum praeparabat. Sabinus in Epig.

4. Divitiae quietem auferunt.

Principem liberalem nonnemo accusabat, qued omnis ipsius miseriae autor esset, somnum illi atque otium sustulisset. Cansam vero rogatus? Quia me, inquit, ex paupere di vitem fecisti: Plut. in symb. lib. 1.

5. Et caecitas prodest.

Mares Episcopus Julianum Imperatorem Apostatam de impietare libe a voce arguebat; cui Julianus vicissim caecitatem exprobrabat; cur hanc Galilaeus tuus non curat? inquit! Nete, respondit Mares, impium videre cogar. Sozom: lib. 6. Eccles. hist. c. 6.

6. Prodigi illusoria excusatio.

Anastasius Episcopus sacrae pecuniae prodigus dilapidator, causam tantae profusionis rogatus: Consumo, inquit, omnia, ne Fustino Tyranno furti occasionem relinquam. Niceph. lib. 6 histor. Eccles. c. 6.

7. Mulieres ex oliva suspensae.

Diogenes cum ad olivam mulieres suspensas cerneret: utinam inquit, reliquae arbores fructum similem ferrent! Laert.

8. Sapientis animae reliquis praeferenda.

Aristippo quondam in naufragii periculo trepidauti, cum nonnemo objiceret, quod Philosophi expaeve scerent, ubi alii imperiti minus formidarent. De eadem, inquit Aristippus, anima soliciti non sumus: nostra est ceteris pretiosior. Laert.

9. Cometae incertum prognosticum.

Vespasianus cum panlo ante mortem visum cometam intelligeret, quosdam tanquam mortis sibi imminentis portentum aceipere. Non mihi, inquit, ille mortem portendit, sed Regi Parthorum: is enim comatus (ut sidus erat) ego calvus sum. Xiphilinus.

10. Ludificatori salse illusum.

Studiosis Neapolim animi gratia obambulantibus, rusticus occurrit in asino vehem enter rudente, cum nonnemo ad illum versus, ote inscitum, inquit, bestiae hujus magistrum, qui hanc ejus vocem non comprimas! Tantae comitatis. excipit ille, est, ut hac vote laetitiam testetur. cum quisquam ci Scciorum occurrit. Nempe canis dum mordet, baculum exspectet.

11. Sobrium esse Sacerdotem decet.

Miles invitatum Sucerdorem arimo lavati voluit. Cui Sacerdos; primo nos lavare, ultimo sedere vultis. Merito inquit miles, nam pr imo vos mundos, ultimo ebrios esse convenit.

12. Uxores rarae bonae.

Messanae in Sicilia quidam in vincula abstractus, quod uxores quinque duxisset, vivas etiam tum omnes. Cum rogaretur

a Judice: qua mente in tam insolens facinus impulsus esset? Volui, inquit, experiri, an inter tot uxores una bona reperiri posset. Vereor, inquit Judex, ut in hac vita talem reperias, quare ad alter am tibi demigrandum erit.

13. Mulieri virilis habitus non convenit.

Comes de Muro Mater Cardinalis Ursini, decrepitae aetatis Vidua, per jocum dicebat: jam tempus illud esse, quo maxime cuperet nubere. Rogata, quamobrem? ut, inquit, vir nam. Dum enim ego nupta primum fui, uxores suo habitu, nunc virili in veste conspiciuntur. Sed nunquam se magis feminas, id est, inconstantes, ostendunt, quam cum virum induunt.

14. Spartani sobrii.

Leorychidas, rogante nonnemine, quam ob causam ita parce Spartiatae biberent: ne, inquit, pro nobis alii consultent; sed nos pro aliis. Sobria enim consilia probantur Plut. in dict. Lac.

15. Plura beneficia possessorem opprimunt.

Canonicus Ubius plurium beneficiorum possessor, cum a D. Alberto Magno de periculo admonitus, diceret: pontifica se dispensatione ea obtinuisse. D. Albertus causam forte ejus dispensationis parum idoneam animadvertens. Qui sine licentia, inquit, non poteras, cum dispensatione ad inferes iturus es.

16. Focus in crassum salse retortus.

Lepidus viator cum ex Bacchi familia doliari ventre hominem in equo sibi obvium cerneret, vultu, voceque ad illum versa, quaerit: cur more praepostero sarcinam non a tergo, sed ante se ferret: Quia, inquit alter, per loca furibus infesta obequito. Quo dicto acerbe satis quaerentis levitarem compressit.

Argute dicta facta. 17. Virtutis nomen inane.

DIonyfius Senior Syracus. Tyrannus, cum multa injuste ac tyrannice perpetrasset, Fratre hostibus prodito, civibus trucidatis, Matre praecipitifato sublata; ne tamen sine virtute ac justitia regnum administrasse diceretur, fillabus tribus, illa quae sibi deesse vidit, nomina tribuit: et unam quidem Ateten, alteram Sophrosynen, tertiam Diceosynen, hoc est, Virtutem, Pudieitiam, et Fustitiam nuncupavit. Ita

Dionysius multatum parens virtutum, se cum virtute imperasse, non vane asseruit. Plut. defort. Alex.

18. Honores mutant mores.

Abbas nonnemo ante delatam Praefecturam, humili erat et dejecto in terram plerumque vultu, sed cum dignitate erectior quibusdam incedere visus, eaque de re monitus: reipondit: mirum non esse, cum ante dejectis oculis coenobii claves quaesiverit, se nunc denique repertis laetius erectiusque incedere.

19. Pictor lepore vincit aemulum.

Pictores duo de sui quisque artis praestantia contentionem susceperant, judice ad sententiam ferendam delecto. Qui ubi alterius tabulam elegantissime pictam conspiceret, vox, inquit, sola ad vitam deest, tum alter aemulus in producta a se tabula potantem exhibet, et ceu victor ovins: huic igitur quid deest! inquit: nam vocem potantes non edunt. Henricus Stephanus.

20. Debitorum onus.

Augustus Caesar Equite Romano vita functo, qui plus quam num mum ducenties aeris alieni contraxerat, ex bonis sub hasta expositis culcitram emi cubicularem voluit Mirantibus hoc praeceptum: habenda est, inquit, illa ad conciliandum mihi somnum, in qua tanto are obstrictus somnum capere potuit. Suetonius.

21. Fatis stulte imputatur delictum.

Zeno Philosophus cum servum in furto deprehensum plagis mulctandum traderet, isque deprecaretur, hac facti exculatione. In fatis fuisse, ut furaretur: et hoc, inquit Zeno, est, ut caedaris. Laert. lib. 7.

22. Luxus castigatus.

Scipio eo tempore, quo Carthago obsidebatur, in luxum Ado! esc entis animadversurus, qui inter cetera bellaria Carthaginem ex libo formatam in mensa convivis diripiendam proposuerat, Equum illi ademit, postulantique deinde poenae causam: pleeteris, inquit, quoniam me prier Carthaginem diripuisti.

23. Faculator imperitus.

Stratonicus dum cuidama scopo impetite aberranti adsisteret, denique abiit, atque in ipso scopo constitit. Rogatus causam, qua id faceret: ne me. inquit, feriat, hic consisto: cum alia omnia magis tangat, quam scopum. Anton, in Melissa.

24. Sacrilegia Dionysii illusoria.

Dionysius Rex sacrilege avarus, cum Epidauri Aesculapis simulacrum aurel barba insigne conspexisset, barba illi sublata, dixit: indecorum videri, ut Apollinis filius, cum patrem imberbem habeat, ipse barbatus appareat. Idem Jovi olympico aureum magni ponderis amiculum detraxit, quo cum Hiero ex manubiis Carthaginensium ornaverat, laneumque illi pro aureo pallium injecit, ita cavillatus: aureum amiculum aestate grave, hieme frigidum esse: laneum ad utrumque anni tempus accommodatius. Idem pateras coronasque ex gemmis, quroque pretiosas, quas manibus simulacra ferebant, sustulit: asserens, oblata se a Diis accipere: absurdum siquidem videri, a quibus in dies flagitamus, ab his ultro porrigentibus nolle accipere Val. Max l. 1. c. 1.

25. Luctus filii in morte parentis, minime serius.

Gallicae nobilitatis homo pullo vestitus habitu a morte paren is incedebat, verum equo vectori purpuram instraverat, cumque familiares monerent, conveniens videri, ut et nigruni habitum equo insterneret. Cur vero inquit, cum ipsius mater non sit mortua, sed mea?

26, Coqui a Cane delusi simplicitas.

Coquus artis imperitus cum emptis pro Domino carnibus, simul eas recte apparandi traditum sibi modum in manu fimst a descriptum legeret: Canis adfuit qui arreptis e dextra carnibus ocyus sese subduceret: tum ille, ad canem versus: I licet, nescies tamen quemadmodum apparandae carnes erunt.

Clivis, Ducum olim Clivensium Sede, noti ordinis nominisque hoc saeculo Concionator, ut erat populatis, lepidique ingenii, pro concione Festo Circumcisionis strenas, ut vocant, in vulgus distribuit, ac potatoribus magis strenuis funem dedit a taberna extensum usque ad domum propriam, quo vacillantem rectius gressum modcrarentur post concionem arcis Praefectus Oratorem suae adhibet mensae, et crebriori haustu liberaliter irrigatum abs se dimirtit. Ita dum in populi foribus adhaerentis conspectu aberrat, et gressu incerto vacillat Nonnulli ipsi non ignoti acclamant.

Ex fune, Domine mei, ex fune te sustine. Tum ille: o vos caecos! non animadvertitis funem esse confractum? quo Responso ostendit pedes sibi minus, quam rationem constate.

VENA IV. ALIENATORUM. Cum aliquid a moribus, legibus, consuetudine medo, aut ordine alienatur.

ITa Gallus Caligulae recte dixerit. Nulla tibi vestis hactenus convenit melius, nec adeo videtur tua, quamquae tur non est, Vel: Barbam demete, ne videaris non esse, quod videri cupis. Sed haec aliis exemplis prolixius.

Argute dicta. 1. Miles jactator.

AUgustus Caesar, cum militem in expeditione, acceptum vulnus in fronte jactanter ostentare videret. Ne, inquit, posthac, dum fugis, respexeris. Ita quod alter ad gloriam, Caesar ad ignominiam detorsit. Macrob l. 2. cap. 4.

2. Militi manus et pedes recte adhibendi.

M. Caro invisum sibi dicebat, militem, qui ambulans moveret manus, et pugnans pedes. Nolebat videlicet in via sine omni incedere sartina, in praelio fugam spectare. Plut in Apoph.

3. Praeceps juramentum correctum.

Anaximenes praeceptor Anaxagorae pro suis popularibus anud Alexandrum Regem intereessurus, cum ille indignatione plenus jurasset, oppositum se eorum facturum, quae Philosophusrogasset: postulavit, ut patria diruta cives sub hasta venderet. Alexander improvisa hominis petitione suoque juramento impeditus, ferrum, clademque ab illis avertit. Laert. l. 2.

4. Senex de forma stulte solicitus.

Alexander senem capillos fucantem intuitus; Noli, inquit, capillos ungere, sed pedes; ut promptius incedas. Max. Serm. 14.

5. Occulta non esse temere exploranda.

Aegyptius merces per forum obvelatas deferebat, quem scisoitatur: quid illic rerum abdidisset? ideo, respondit alter, ob velavi. neid scires. Plutarch. de curiositate.

6. Iratus merito non plectit.

Plato tam indignum censuit, quemquam in ira plectere, ut cuidam famulorum, plagas merito, sic minatus feratur; vapulasses, nisi iratus fuissem. Laert.

7. Patientia injuriae vincuntur.

Diogenes rogatus a discolo adolescente: quidnam pro colapho infligendo postularet? respondit, galeam, Laert.

8. Honores re minus, quam verbis aversamur.

Pontifex Cornelius Novatiano, invitum sese Pontificatum adiisse jactanti, inquit, si invitus designatus es, No vatiane, probabis, cum volens decesseris. Platina in vita.

9. Corpus suum rarus negligit.

Scipio Nasica dum equitum censum agetet, equirem reperit bene curata cute pinguissimum, equi vero strigosi et miseri possessorem. Quid inquit, causae, quod equo tanto sis curatior: Quoniam, inquit, ego me curo, equum vero servus Statius Verum is hoc dicto inter aerarios relatus est. Gell. l. 4. c. 20.

10. Ostendat se peccator sacerdotibus.

Cum Agesilaus, Constantino Imperatore audiente, adversus poenitentiam argumenra congereret, negaretque, remissionem a Sacerdotibus, sed a Deo exspectandam. Habesne, inquit, Imperator sealam, ut ex caelo nobis remissionis sententiam adferas? Quo dicto hominis improbitatem cohibuit. Histor. Tripart. l. 11. c. 13.

11. Fures magni parvos opprimunt.

Diogenes cum Sacrorum Praefecti quendam phialae a sacris subductae reum ad carcerem raperent: Magni, inquit, fures par vum ducunt. Laert. l. 6.

12. A prodigis cito petendum.

Idem cum obulum passim sibi dari postularet, a prodigo. minam petiit. Cur. inquit ille, tanto ame amplius, quam reliquis pestulas? Quia, subjicit Diogenes, ab aliis me denuo accepturum spero: apudte, an deinde quicquam, reperiam, intertum est. Laert. lib. 5.

13. Lex supra Regem sit.

Quodam Demeratum rogante; cur, Rex cum esset, Sparta fugeret: quia Leges, respondit, illic potentiores sunt, quam Reges. Plutarch. in Lacon.

Argute dicta. 14. Adolescens se digna inquirat.

ZEno Citticus adolescentem, aliena a sua aetate et bonis moribus percunctantem, ad speculum ducit, utque inibi se contemplaretur, admonet; tum deinde rogat, nunquid tali vultui ejusmodi quaestio conveniret? Laert, l. 7. c. 1.

15. Pictor arte praestans.

Alexandrum ita artificiose fulminautem Apelles expresserat,

ut et digiti, et fulmen extra tabulam crederentur, adeoque jactatum fuerit: duos esse Alexandros, alterum Philippi in vincibilem, alterum Apellis, non imit abilem. Unde et cavisse edicto dicitut, ne ab alio quam Apelle pingeretur, ab alio, quam a Lysippo sculperetur.

16. Petulans et dissolutus auceps.

Ludovicus XII, Rex Galliae cum Aulici, quibus studiis adolescentiam traduxissent, exponerent, in ceteris Antonius Vivonius, se pelle vituli contectum ad aucupium prodiisse diceret, quo facilius aves falleret: Tu vero, ait Rex, non dum mihi hanc vituli pellem exuisse videris, notans ejus in moribus dissolutionem. Annal. Franc.

17. Tyrannum sepe pejor alius subit.

Dionysius cum propter Tyrannidem omnibus se ingtatum intelligeret, audivit tamen mulierem seniculam esse, quae Deos pro sua incolumitate quotidie oraret. Hanc accersitam rogat, quae tam sedulae orationis pro se ad Deos causa? Ne, inquit, te sublato, deterior tuum locum occupet, Num ex quo adolescentula fui, tres sibi in vicem succedere vidi, posteriorem semper deteriorem priore. Tunc male saepe Deos orasse me animadverto, ut tyrannos collerent, nunc errorem corrigo.

18. Mendicus negantes ferre discat.

Diogenes Statuam non raro adire solitus, ab ea audienti bus ceteris eleemosynam orabat. Mirantibus causamque sact. sciscitantibus, ait, hanc ero, ut discam non potiri postulatis. Nii mirum homines saepe Statuis similes nihil largiuntur Laert.

19. Lucrum bonum ex re qualibet.

Vespasianus senior, quod crat pecuniae avidissimus ex lotio vectigal collegerat: hanc rem, cum ut Imperatore indignam, non pauci atque ipse adeo filius cavillaretur; collectam inde pecuniam filii naribus admorvit, sciscitatus: nunquid male oleret? quo negante: at: amen, inquit, ex lotio est. Suetonius.

20. Qui amicos habet divites pauper, non eget.

Aristippus postquam a Dionysio tyranno munus postulasset: put abam, Rexinquit, Philosophos non egere. Da vero., ait Philosophus, deinde disput abimus; moxque acceptam pecuniam manu jactans: vides, ait, Philosophos non egere. Laert.

21. Munerum Aspernator.

Alexander Magnus Phocioni sibi ex legatione cognito

amatoque, post devictos Persas. 100. talenta doni loco submisit. Verum aversatus Phocion rogat, cur uni sibi in rot Atheniensibus, donum mitteret? cumque legatl respondissent, quod ipsum in ceteris virum esse bonum Rex judicasset. Sinatigitur, Phocion inquit, me talem perpetuo et cideri, et esse, simulque munus a se tanta contentione rejecit, quanta alii occupant. Plut. in Phoc.

22. Iudex aequus.

Alexander auditurus accusatorem, manu alteram aurem occludebat: alteram tantum praebebat, oranti causam cur id ageret? rogatus: alter am ait, aurem Reo integram servo. Plutar.

23. Mortis immeritae contemptor.

Canius Julius ad mortem a Cajo Imperatore quaesitus, in carcere latrunculis, sine cura, ludebat, Jamque ad supplicium rapiendus, sodali inquit: cave, ne post mertem te vicisse mentiaris, atque ad centurionem versus? testis mihi eris, uno me caelculo praecedere. Ira non tam cum socio, quam cum Tyranno, et morte sua lusit. Amici cum lugerent, virum, ut dicebant, immortalitate dignum. Fam inquit, experiar, an immertales sint animae; quod ubi exploratius cognovere, ad amicos ea de re referam, Seneca.

24. Causam praestat quam veritatem deserere.

Advocatus in saeculo plerarumque causatum in Judicio victor, postquam Religiosum Ordinem subiisset, ac pro Monasterio lites propugnatet, victus plerumque cessit. Causam rogatus, cur ante victor, omnia nunc amitteret? non audeo inquit, mentiri. ut antea.

25. Chymicus spe praemii delusus.

Leoni X. Pontisici max. Chymicae artis professor librum de auro conficiendo obtulit, majori ingenio quam artis experientia elaboratum. Nec vile munus a Pontifice magno scientiatum aestimatore exspectabat. Sed Leo hominis vanitati illusurus, crumenam vacuam muneris loco reddidit, asserens: cum auri conficiendi artem teneat, nihil illi praeter loculos deesse, ubi tuto illud reponat. Corrozerus.

26. Brevi praestat, quam diu dolere.

Trespades Mantuanus postquam inimici declinandi graria dudum se domi continuisset, denique sclitudinis molestia victus, publicum subiit. et inique statim casu in hostem delatus, male verberibus mulctatus est: cui denique discedens

gratiam habuit, quod ab ea se imposterum cura et timore liberasset. Ens l. 2. Epid.

27. Uxores maritorum liberatrices.

Conradus Imperator ejus nominis tertius, Vinspergo Suevorum oppido per vim ocenpato, solis feminis urbe discedendi facultatem fecit, cum onere, cui ferendo pares essent: quae ubi raro facinore, contemptis opibus, viros singulae suos humeris efferrent, suamque hanc ex pacto sarcinam esse dicerent: Imperator facti humanitare, ac mulierum ingenio delectatus, et vires, et opes innoxiis reliquit. Aemil. l. 7.

28. Iudaeo per captiosum pactum illudens.

Nobilis, Francofurti in Chirurgi domo capite ac barba attondendus, a Judaeo, in cujus aere tenebatur, ad judicium vocabatur. Sed ille unum sibi concedi postulabat, ut priusquam barba rasa esset, ad veniendum non cogeretur; quod cum a Judaeo praesentibus aliis promissum esset, barbam deinde nunquam attonderi voluit: asserens, se ex pacto nist rasum non teneri.

29. Capite solo amisso perduntur omnia.

Cum nobili Ministro Rex Franciae periculosum negotium committeret: metuo, inquit ille, ne capitis discrimen in hoc officio adeam, Euge, Rex inquit, pro uno capite triginta habeo milia. Verum, excipit alter, ex tot capitibus nullum mihi perinde, ut hoc meum, convenire existimem.

30. Rusticus aulicos, lucius vulpem captat.

Cum Rusticus Italus reperisset, in gramine lucium, qui mordicus vulpem firmissimo nexu attinuisset, utrumque ad Florentiae Ducem tanquam novae rei spectaculum detulit. Verum ab atrii custo dibus detentus ea lege aditum ad Ducem obtinuit, ut honer arii muneris dimidium illis partem relinqueret. Ubi deinde convenisset Ducem et ducatos ex auro centum dono ferret, gratias habuit, oravitque ut totidem illi fuste infligerentur verbera Dux novum hominis postulatu! obstupuit, causamque sciscitatus, intellexit, cum custodibus atrii pactum esse rusticum de munere dividendo; Ergo, inquit Dux, partiar, ut illis satisfiat simulque praefectum misit, quitot illis plagas, quot rustico ducatos expenderet. Illud de lucio vulpem captante fabulosum nulli videri debet, cum non ignota apud Rhenum historia constat, ad D. Praelatum Lacensem aliquando lucium vulpis captorem delatum, multorumque oculis conspectum.

31. Lucius furem captum ore tenet.

Quin et Essendiae Westphaliae inferioris oppido, fur, captos ex cavea pisces noctu subducturus, dum manum altius im mittit ab hiante lucio deprehensus frustraque eluctactatus, in lucem captivus detinetur, ac Principi (jam nupet defunctae] sistitur, vulgo, homines jam a piscibus capi. jactante.

32. Venatoris insania ab insanis persiricta.

Civis quidam Mediolanensis insanorum hominum curationem nova arte non infeliciter tentabat. Aquam ille domi stagnantem foetentemque in arca conclusam tenebat, huic stultos femore, lumbis, humerisve tenus, prout motbi rario pestulare visa, ad palos defixos illigabat, quos aqua, simulque inedia tamdiu macerabat, dum sensim ad sensum reversi saperent. Fuerat huic aquae immersus civis, qui post quindecim dierum curam, amentia et stagno liberatus erat. Is forte, in ostio ejusdem adhuc domus haerebat, dum juvenis auceps, equo vectus canibusque comitatus, praeterveheretur. Compellat hominem rogatque: iste, quo ferretur, equus, quanto paratus pretio esset? aureorum, respondit alter, quadraginta. Canes, et accipitrem, quo aere parasset? decem inquit, ut nimium aureis, capturam vere hujus anni, quanti faceret? Sex, ait, aureis nulli cederem. Tum elatiori voce ad Adolescentem amens versus. Abi hinc, quantocyus abi: nam si hic te Medicus vomprehen derit, ad caput usque lacunae immerget; qui tantilli lucri gratia, tantum facias dispendium.

VENA V. ALIENATORUM. Aliquid a tempore aut loco alienatur.

GAllus Caesari dicat. Cede mulier: nam hic locus Imperatori competit. Vel. Hinc age domum ocyus: nam in foro spectare, spectarique mulierem non decet. Exempla alio rum hic eriam suppetunt,

Argute dicta. 1. Curiosa levitas perstricta.

XEnocrates adolescentem arguebat, quod ausus suas esset aedes ingredi: cui neganti se intrasse, verum inspexisse solum. Quid, inquit, refert pedibus, an oculis ingressus fueris; modo alienam in remte arbitrum ingresseris! Laert. lib. 4. c. 2.

2. Probis in carcere, quam improbis in aula jungi praestat.

Cum Julius Caesar in Consulam obnitentem sibi Caronem ad carceres damnasset, Petronius ex senatu dileedens, atque ut maneret, a Caesare monitus. Malo, inquit, in carcere esse cum Catone, quam in Curia cum Caesare Quo dicto illi tuborem, factique poenitentiam incussit. Dionysius Nicae. in Pompejo.

3. Edendum cum habes et esuris.

Rogatus Diogenes qua hora prandendum! diviti, inquit, cum volet; pauperi cum potest. Laert.

Exprobrabat nonnemo Diogeni, quod in foro manducaret; in foro, inquit, esurio. Laert.

4. Multorum honor brevis est.

Cicero in Vatinium paucorum dietum Consulem, cum quereretur, in morbo se a Cicerone neglectum. Volui, ait, in Consulatu tuo venire, sed nox me comprehendit. In Caninium paucarum horatum consulem, ut videtur, ita lusit, Consulem tam severum, tamque censorium l. abuimus, ut in ejus Magistratu nemo pransus sit, nemo coenaverit, nemo dormiverit, Macrob. l. 2. sat. c. 2. et 3.

5. Labor Caesaris inutilis.

Vibius Crispus interrogatus, quis cum Caesare Domitiano ita conclavi esset? respondit, ne musca quidem, siquidem Imperator indigno labore muscas captare ac stylo consigere solitus est. Quintil.

6. Nudum nemo spoliat.

Quidam rerum suarum ex profusione inops cum furem noctu in domo deprehendisset, quid hic, inquit, quaeris in tenebris? ubi ego nec media quicquam luce reperio. Poggius in facet.

7. Crudelitas crudelitate excusata.

Pompejus cum Heluio Libonis accusatori exprobraret quod ab inferis remissus videretur, ut viros clarissimos accusaret. verum, inquit Heluius, ab inferis reversus sum. Ubi Cn. Domitium Aenobarbum, Brutum, Cn. Carbonem, Perpennam, tuo imperio occioss reperi. Valer. Max. l. c. 2.

8. Nemo seimprobum fatetur.

Diogenes cum improbi Spadonis limini, hanc epigraphen praefixam legeret. Nihil mali intret. Dominus ergo aedium, inquit, quonam ingredietur?

9. De sepultura parum solicitus.

Diogenes quaesitus an famulum domi aleret? cum negaret, quis igitur, rogant, temortuum ad sepulchrum esseret? Qui, inquit, domo indigebit.

10. Sine hoste facilis pugna est

Demonax cum Romanum pugilem, ad palum usitato se more exercentem, spectaret, atque is denique quaeteret, ut tibi pugnasse, Demonax, videor? Fortissime inquit pugnat, quamdiu Adversarius est ligneus.

11. Sepulchro quam vita dignior.

Cum Admetus Petaster, suum illum versum jactaret, quem per Testamentum inscribi sepulchro constituisset.

Terra cape Admeti exuvias, caelum ipse petivit.

Elegans, inquit Demonax, est, dignusque, quiiam tum tue inscriptus sepulchro legatur. Ita homini plausum exspectanti niortem precatus est.

Argute dicta facta. 12. Ratione, non metu servitus constet

DOctor quidam famulo, qui illi a litteris scribendis aderat, facienda in dies severe in diatio, praescripsit. Evenit ut una iter facerent, offendensque Doctor in lutum praeceps devolvetetur. Ubi cum famuli operam postularet. exspecta, inquit, Domine, ibo visum, nunquid in diario hoc faciendum praescripseris? Nimitum qui minutissima quaeque ex praescripto e mancipiis exigunt; in maximis non raro destituuntur. Aliquid libertati, etiam in non liberis, concedendum est.

13. Quid sit Deus, nemo satis scit.

Hiero Syracusanus Tyranuus, postquam Simonidem interrogasset, quidnam Deus esset? diem hic sibi ad deliberationem dari postulabat, postridie idem quaesitus, biduum sibi concedi voluit, denique et triduum. Ut proinde Tyrannus duplicati triplicatique temporis moram, causamque posceret. Cui Simonides. Quo plura cogito, plura mihi de Deo cagit anda superese intellige. Tymp. in mensa Philosophic.

VENA VI. ALIENATORUM. Res a sensu acsignificatione usitata alienatur.

ITa Gallus ad Caligulam non incongrue. Publicam te nunc denique personam esse ex habitu, et loco demonstras. Vel. Quis te plurium amantem neget, quit am levi delectaris

habitu? Quis in meretricio cultu nil velle de aliis mereri?

Argute dicta. 1. Fortis in tormentis.

SAnctus Vincentius Martyr in equleo inter tormenta pendens a Daciano per ludibrium rogatus: intelligeretne demum ubi esset? Imo, inquit, in sublimi loco versor, unde te facise despicio. D. August. in vita.

2. Alores sordidi agre abluuntur.

Cum Lacon nonnemo observaret Alcibiadi Arheniensium Duci lavanti plurimum aquae a balneatore affundi. Quam sordidus, inquit, est homo, cui tantum aquae necesse est! Quo dicto mores egregie carpsit, Plutarch. in Lacon.

3. Arrogantia perstricta.

Menecrates Medicus morborum aliquot curatione felix, Jovis sibi nomen vendicabat, literisque agesilao daris, arroganter non minus quam stolide inscripsit, Menecrates Fupiter, Agesildo Regisalutem. Ouibus lepide a Rege est responsum. Rex Agesilaus, Menecratisanitatem: mentis scilicet, quae illi deerat. Plut in Lacon.

4. Tyrannis libere refutata.

Democritus cum pro Atheniensibus apud Philippum legatione fungens in signi dicendi libertate uteretur, Philippus ad illum versus: Metuisne, inquit, ne tibi caput jubeam amputari: Nihil, respondit: Si tu enim mortale hoc abstuleris, patria immertale reponet. Max, ser. 31.

5. Fortuna favit divitibus.

Cosmus Medices cum adolescentem mendicum obvium cerneret. Quis re, inquit, ad illam nuditatem damnavit; respondente illo: Fortunaese illud debere. Aleae fortasse, inquit Princeps, et lusui: Sed, excepit alter: Tuo Princeps, tuique similes in hoc lusu vicerunt. Tam festiva responsione vestem victumque apud Principem adolescens meruit. Ens. l. 2.

6. Familia neglecta regnum curare.

Philippus Rex Macedonum a liberis, et conjuge litigiose dissidens, Demeratum rogabat: nunquid Graecis urbibus bene conveniret? Recte, inquit, de totius Graesiae concordia solicitus es? postquam tibi cum uxore ac liberis tam pacisice convenit. Fulg. l. 6.

7. Amicorum defectus ferendi

Augustus Caesar delectatus Vitgilio et Horatio Poeris, quorum ille crebra ducebat suspiria: hic lippitudine oculorum laborabat. Rogatus quandoque, cum inter utrumque sederet, quid ageret? sedeo, inquit, inter suspiria et lacrimas. Maerob. l. 2.

8. Qui probra jacit, exspectet

Telonas cuidam in judicio cum indignatione sibi objici. enti, desine latrare in me; salse respondit, si tu desinas mordere. Utrumque enim Canis est. Philostrat in Sophistis.

9. Non omnia ex aequo partiri licet.

Casselius Juris Consultus mercatoribus de navi interse dividenda contendentibus: Si dividitis, inquit, neuter habiturus est.

10. Spretus spernitur.

Cum alter alteri simplicitatem ingenii exprobraturus. usitata illum phrasi pungeret: Velsenties te vendam alteri, subjecit socius: Sed ego te nec semelquidem: tanti enim non est, ut quisquam te vel obulo, empturus sit.

11. Spretus.

Severus Imperator cum podagra impeditus, bellum sequi non posset, atque idcitco milites Bassianum filium Augustum salutasse intelligeret, ad castra delatus, postquam omnes subito tetrore consternatos ad pedes supplices cum filio haberet, caput manu conringens: Tandem, inquit, sensistis, non pedes imper are sed caput. Fulgos. l. 2 de dise. mil.

12. Digna magno hospite coena sit.

Augustu perparca coena ab hospite inviatore exceptus, cum dimitteretur, inquit, non putabam me tibi adeo samiliarem esse, Nempe familiatis, et amicum significat, et domesticum, cui quotidiana apponuntur fercula. Suetonius.

Argute dicta facta. 13. Libertas inter tormenta invicta.

ANaxarchus Alexandro Phaereo Regi carus, cum praesente Nicocreonte Cypri Tyranno ac Satrapa: quaesitus a Rege esset:quid sibi in mensae instructissimae apparatu deesse videretur? nihil ait, nisi Satrapae tui caput, quo dicto Nicocreon acerbe perstrictus, denique Anaxarchum nact us saxeo inclusum mortario pistillis contudit, Anaxarcho reclamante; tunde Anaxarchi vasculum, Anaxarchum non teres.

Cumque idcirco linguam ei prae putari juberet, sponte praemorsam in faciem tyranni exspuit. Laert. et Cicer. lib. de natura Deorum.

14. Vinum aqua dilutum multis displicet.

Cum hospes convictoribus usitatam vini portionem nimia aqua dilueret; fuit qui obmurmuraret, tantoque profusius ederet: ad quem hospes per jocum versus, quando, inquit, cessabit tuum illud molendinum? Non potest, excipit alter, cessare, si tantum aquae affundere pergitis.

15. Creditoribus debitor lauta mensa satisfecit.

Negotiator multo aere obligatus oreditores omnes ad lauram satis mensam invitat, denique sub convivii finem bis quaterque creditores admonet: ut haec equi bonique consulant, ac tantillo acquiescant, nihil praeterea accepturos. Qui cum sibi abunde satisfactum dicerent, gratias denique hospes de humanitate tanta habuir, ac propediem soro cessit asserens, creditoribus esse saetisfactum. Nisi tamen necessitati paruerit, hoc perfidiam lepore nunquam satis excusaverit.

16. Ludificator ludibrio est.

Catholicus et Religiosi Ordinis mihi notus Sacerdos Palatinatum, non multis abhinc annis eques trabsiens, in haereticum pagi consulem incidit, a quo per ludibrium rogatus: an ita Christus ingressus esset? respondit: Christus, fateor, est asino vectus, sed quia hoc tempore asini etiam ad Consulatum evehuntur, uti illo non audeo. Hoc ille lixivio perfusus didicit: illum, qui quae vult, loquitur, quae non vult, saepa audire.

CAPUT IV. Fons III. Comparatorum.

COmparatorum fons cum aliqua oppositione permistus rarae admodum elegantiae est, non tamen ubique copiosis aeque savidisque aquis hic fons exundat: alibi prorsus fecundus, sterilis alibi. Vix pauca invenies, quae hoc loco argute Caligulae assimiles. Illum tamen cum Eva comparare licebit, ex viro creata cum Semiramide, aut Amazone Penthesilea virili manu, muliebri habitu sceptra tractantibus. Dic. Protheo feliciorem ac versutiorem omnium formas, praeterquam mulieris aemulante, etc. Verum haec more nostro venis singulis diducemus.

VENA I. COMPARATORUM. Cum res in speciem diversae similitudine aliqua minus exspectata et obvia inter se comparantur, aut certe ex rerum diversarum comparatione, aliquid inopinarum elicitur;

UT Gallus a Caligula rogatus: quid spectet atque admiretur? Novam Amazonem, respondeat, velnovam ex Adamo Evam, vel dicat: quod Sutores imitetur Caligula, qui eafdem crepidas viro ac mulieri aptare sciant. Sed aliis haec vena exemplis copiosius gratiusque affluet.

Argute dicta. 1. Neutrius in bello partis, omnium hostis est.

ALphonsus Rex Arragonum, cum diceretur, Senenses Italico bello neutrius factioni adhaerentes milirum sparsorum praedam factos esse. Senensibus, inquit, hoc merito evenisse, quod mediam domuspartem habit antibus exspectandum, ut ab inferieribus surgente fumo, a superioribus urina, sordibusque defluemtibus vexentur. Ant. Panormitanus.

2 Contempta tyrannis.

Diogenes ad Alexandtum invitatus, cum se facturum negaret; perdiceas acerbe minatus, inquit: An nescis me tibi mortem inferre posse? respondit, nil magni habes. nam et idem Cantharis et Phalangium possunt. Laert. l. 6. c. 2.

3. Diogenes Alexandri spretor

Cum ad Diogenem Alexander Magnus diverteret: rogatus, quis esset? Rex, inquit ille, Alexander: at ego, canis ille Diogenes, alter respondit Quaesirns, Cur se canem appellaret? quid, ait, malos mordeo: non dantibus oblatro, dantibus blandior, Rogante igitur Alexandro, num quid vellet? respondit, ut ex sole abeas, neque auferas, quod dare non potes. Laert. Seneca. Plut.

4. Membra conspirare necesse est.

Agrippa Menenius triumphis contra Sabinos clarus, populo in Aventinum intestina seditione a partibus divulso, hac illis similitudine fabulosa concordiam suasit. Humani, inquit, artus, cum ventrem delicias tantum atque otium sectari, se contra ad labores damnari cornerent, que desidiesum hunc alumnum nutrirent, secessiene facta, illi suam subtrabere operam constituunt, sed cum eo se pacto, deficiente alimento,

viribusque a ventre hactenus subministratis succumbere animadverterent, gratiam instaurarunt, atque otiari ventuem quam se perire maluerunt. Ita populum membris in homine laboriosis comparando, apta fictione ad officium reduxit, Volaterranus et alii.

5. Patiens injuriarum.

Socrates calcibus ab insolente homine atrociter petitus, cum fertet: aliis patientiam mirantibus: Quid, inquit, facerem, si me asinus calce percussisset, num diem ipsi diceres.

6. Patienter querelas ferre.

Rogabat Alcibiades perquam familiaris Socrati, qua ratione Xantsppen uxorem perpetuo obstrepentem ferre posset? quomodo inquit ille, tu strepentes domi anseres toleras? qui ovis vesci cupit, gallinarum strepitum patitur. Gal. l. 1. c. 17.

7. In multo potu nulla laus.

Aristippus cuidam sese improbe jactanti, quod largiter quantumvis e potu hauriens non inebrietur: hoc, inquit, et multi possunt. Laert.

8. Gregi custodes necessarii sunt.

Postquam Alexander Magnus Baeotis, Thebanisque subjugatis, Demosthenem, Graecos eloquentia, ac consilio adversus Macedones armantem cum septem aliis oratoribus sibi tradi postulasset: fabulam Demosthenes commentus de lupo qui ad stabiliendam amicitiam canes sibi dedi voluisset quo imperato deinde gregem impune vexaverit. Qua fabula facile Orator populum ab Alexandro avertit: ut, qui Oratoribus tanquam defensoribus, suae gentis abstractis, libertatem aut vitam erepturus videretur. Plut. in vita Demost.

9. Facit desperatio segnes.

L. Galba in pilae lusus cuidam negligenter pilam excussam petenti, petit, inquit, tanquam Caesaris Candidatus. Hi enim quod desperarent tali competitore sese consulatum accepturos, segniter rem suam egerant. Eras l. 6. Apoph.

10. Democratia vitanda.

Cum Democratiam sive popularem gubernationem quidam in Republica institutam vellet: Tu illam, refert Pausanias, domi tuae instituas. Nimirum ut domus male sub diversis capitibus, ita et Reipublicae disciplina subsister. Plut. in Apoph. Lacon.

11. Rei clarae nulla probatio est.

Aristoteles illos, qui res evidentes demonstrqre conabantur, dicebat, solem per lucernam velle ostendere. Max. serm. 12.

12. Expeditio subita et felix.

Postquam Sebastianus Lusitaniae Rex in Africa occubuisset, Philippus tertius Rex Hispaniarum Ferdinando Toletano duce Regnum Lusitaniae intra dies tres et sexaginta suae potestatis fecit, militibus joco dictitantibus, non aliter dse quam Regnum caelorum soleat, expugnatum pane scilicet, et aqua victitando; quod in subita expeditione de necessaria illic annona provisum non fuisset.

13. Male exterminata religio.

Henricus VIII. Angliae Rex, cum illicitis amens amoribus Pontificem Romanum adverari novis thalamis cerneret, atque idcirco autor ipse caputque in Ecclesia schismatis existeret, Religiosis de suis Monasteriis proscriptis, ex Thoma Kromuelio praecipuo consiliorum Administro petiit; quid Monasteriis hisce agendum videretur? Destruendi, respondit ille, o Rex, nidi erunt, ne aves tam infaustae adeosdem revertantur. Verum Rex et suis deinde conjugiis, et posteris successoribus in felix alterum a se Regem Scotici sanguinis Carolum Stuartum habuit, qui anno 1649. inaudito ab omni retro memoria spectaculo, a propriis subditis captus, Kromuelio tragoediam moderante publico supplicio interiit. Flor. Raymund.

14. Impudentia retorta.

Diogeni in platea prandenti cum adstarent, qui contumeliose illi identidem, canis, canis acclamarent, Erratis, inquit, canes sunt, qui prandentem circumstant.

Diogenes adolescenti formoso indecora loquenti inquit, Non erubescis ex eburnea vagina plumbeum educere gladium?

15. Senectus et nuptiae obtentae displicent.

Theodectes res esse similes asserebat senectutem et nuptias ad utrumque enim, inquit, aspiramus, cum non sumus assecuti; cum abtinuimus, dolemus.

16. Rex imperet unus.

Cum Darius Alexandro Magno plurimaargenti talenta, simulque divisam ex aequo Asiam offerret: respondit, orbem unum duos non ferre soles, nec regnum unum duos reges. Plut. in Alex. 81.

17. Fiscus Reip moderate crescat.

Trajanus Imperator siscum Reip. lieni in corpore comparabat, quo in humano corpore nimium crescente reliqui attns contabescunt. Unde compilationes provinciarum egregie cohibuit.

18. Vita fabula est.

Augustus cum mortem sibi imminentem persentiscerer, amicos rogabat; nunquid sat commode vita actum transegisset? Cumque annuissent, subjecit usitaram in comoediis clausulam: Valete et plaudite, scilicet vitam fabulae actae comparabat.

19. Inepte instructus.

Metellus Nepos levis et inconstans orator, cum magistri sui Diodori sepulchro lapideum corvum praefixisset: Dignum, inquit Cicero, factis retulit praemium: nam velare discipulum docuit, non dicere. Plut. in Apoph. Reg.

Argute dicta facta. 20. Haeresis pradicta.

LEontius Ancyrae Episcopus in Antiochena illa dissensione, quae erat de Fide gravissima, cum aperte sententiam explicare non anderet, canos jam capitis sui capillos manibus demulcens: hanc, ait, nivem solutam, multum luti subsecuturum est. Recte augurans, se mortuo hac labe haereseos non paucos infectum iri. Euseb. in hist. Eccles.

21. Rex captus victorem vincit.

Ludovicus Crassus Francorum Rex in praelio contra Anglos suscepto, ab equite nonnullo captus, graviter impellebatur. At is, exerto in caput gladio militem obtruncat, dicens: ne quidem in latrunculorum ludo Regem solum capi. Corrozer.

22. Eclipsis horror discussus.

Perieles Atheniensium Dux, cum in expeditione militari, ob improvisum Solis defectum, militum animos ac supremae navis gubernatorem praecipue tutbatum malo omine cerneret, detracta sibi chlamyde alterius velavit oculos. rogavitque, Quid hinc portenti formidaret? cumque negaret hinc quicquam sibi timendum. Quid igitur metuis velum illud, quod Soli inducit tenebras? Plutarch. in Graec. apopht.

23. Munera in Aulis ambigua.

Sigismundi Germanorum Imperatoris equus cum fluvii

transitu urinae reddendae gratia haereret, Minister socius per jocum, hunc equum Domini sui mores imitari dixit, qui aquam illic effunderet, ubi abundaret. Sensit Sigismundus Ministrum de parum liberali in se Imperatore queti. Igitur domi postea duas eadem forma cistulas, alteram auto, plumbo alteram explet; accersitoque Ministro alterutram juber dono accipere, cumque is spe metuque plenus, utramque diu ponderasset, denique plumbo oppletam delegit, quo viso, Caesar inquit, Vides non mihi voluntatem, sed tibi fortunam desse. Dona Principum fere non merentibus, sed fortunatis obveniunt. Tymp. in Mensa Phil.

24. Beneficia Ecclesiae, ut benfacias, sunt.

Dicaculus quidam dum videret Pastorem, relicta suae Ecclesiae cura, pinguius beneficium prensare, illum convenit, rogatque: Nunquid paupere, quam habeat, uxore relicta, ditiorem liceat ducere? minime vero, inquit Pastor, cur tu, igitur, ait, pauperem Ecclesiam deseris, ut Archi Diaconatum habeas? Ita correctus Presbyter suo contentus vixit.

VENA 2. COMPARATORUM. Cum inter illa, quae praeseferunt, vel ferre similitudinem paritatemve creduntur, praefertur id, aut postponitur, quod praeferendum vulgo aut postponendum non videtur.

UT si Gallus Caligulae [varias etiam Deorum personas assumenti] dicat. Qui modo homo, modo Deus, modo mulier es, quis neget te omni Protheo esse versabiliorem? Vel, quod mulieres nonunquam in domo, tu lepidius in foro aggressus es: imperium viri occupasti femina. Exempla alia jungemus.

Argute dicta. 1. Vir patiens rixosa conjugis.

HOspes ad tabernam divertens, cum uxorem cauponis rixis contentiose domum complentem indignanter ferret. Quae vero, caupo inquit, haec tua est impatientia: duos ego et triginta jam annos hujus clamores, et insaniam pertuli; tu vero nec horaillam unica perferas? Quo dicto et mulieri et hospiti risum excussit. Barlandus.

2. Laus inconveniens Regi.

Demosthenes cum Philippus Macedonum Rex magnopere laudaretur a facundia, forma, liberali inter socios potu, Nihil magnum, inquit, ac regium audio. primum Rhetores, alterum mulieres, tertium spongiae prae illo possident. Plut. in vita.

3. Avaritia Judaica perstricta.

Rex Arragonum Alphonsus Divi Joannis Simulacrum aureum a Jacobo Alexanno Christiano quidem, verum a Judaeis orto empturus, cum aureorum quingentorum pretio aestimari audiret: non tu, ait, prorsus inepte, atque a Majoribus tuis degeneras, qui Joannis Magistrum Regemque proprium nonnisi 30. argenteis licitati sunt? Panor. in vita l. 1.

4. Libertas animi est.

Cum Diogenem Xeniadi emancipatum arnici in libertatem vendicare cuperent: Sinite, inquit, libersum: an nescitis leones non servire iis, a quibus aluntur, sed alitores potius servire Leonibus? Laert. l. 7.

Argue dicta facta. 5. Picturae veritatem bruta indicant.

APelles Ephesi magnum Alexandrum equo insidentem magta arte expresserat. Verum is non satis digna aestimatione pictorem, artemque laudabat, illius judicium correcturus Apelles, equum tabulae admovit, qui mox picto illi, perinde ut vero. adhinnire coepit. Hic equus, inquit Apelles, rectius de pictura judicat. Aelian l. 2. de var. Histor.

6. In vino probantur homines.

Aristoteles extremo mo bo colluctari visus, a suis jussus est designare scholae successorem, Eminebant vero inter discipulos Theophrastus Lesbius, et Mendemus Rhodius, quorum alterum diserre Aristoreles cum nollet repudiare; duo sibi insolentioris vini genera adferri, Rhodium ac Lesbium, imperavit: illo gustato, firmum est. inquit, et jucundum: mox et altero libato, suavius tamen, inquit, est Lesbium. Qua voce Theophrastum Lesbium praeferre est visus. Aul. Gell. l. 13. c. 5.

VENA III. COMPARATORUM. Quando res cum oppositione inter se comparantur, vel cum inter similia dissimilitudo, aut inter dissimilia similitudo adhibetur.

ITa Gallus Caligulae causam admirationis roganti respondere poterit: Miror ex viro prodiisse mulierem, cum ex muliere viri prodeant. Vel. Pater olim Patriae Augustus fuit; sed nunc patriae matrem habemus.

Argute dicta. 1. Avarus, et crudelis Rex in amicos.

VEspasianus senior rapacissimis quibusque quaestorum officia demandabat; quibus deinde morte damnatis, ipse opes colligebat: ut propterea, amicis tanquam spongiis uti diceretur: quos siccos wadefaceret, et exprimeret madentes. Suetonius.

2. Reprehensio utilis.

Diogenes Canis appellatus Canes quidem. inquit, mordent inimicos, ut plagam inferant: ego amicos, ut sanem. Stob. serm. 11.

3. Pares in Rep. non in Regno summis sunt.

Flaminius in bello contra Philippum Macedoniae suscepro, de pace actatus, locum colloquio designarat, sed cum Philippus fraudem vereretur, obsidesque postalaret, asserens, apud Romanos plures esse Flaminios, apud Macedones unum tantum Philippum. Flamicius hanc culpam Regis esse asseruit, qui solus esse in Regno vellet. Quo dicto insius in Propinquos crudelitatem arguit, quos ferro sustulerat. Plut.

4. Amicis abuti.

De amicis Dionysii Syraculani Tyranni rogarus Diogenes, quemadmodum Rex iis uterotur? ut vasis inquit, plenos elevat, vacuos abjicit. Laert.

5. Obtrectator et adulator Canis est.

Ex Diogene Canis nomine insigni, nonnemo aulicae, liberaeque vitae ac linguae homorogabat: Quae bellua morderet maxime? cui ille, retorta in quaerentem responsione: ex feris, inquit, obtrectator; ex mitibus adulator. Laert.

6. Decoctor bonorum.

Bion Boristhenites Philosophus ad haereditatis paternae decoctorem, ait, Amphiaraum terrae, tu terram absorbes. Laert.

7. Voracitas objecta et retorta.

Hytcanus Judaeus cum a Prolomaeo Aegypti Rege mensae adhibitu, esset, caererique convivae per ludibrium ossa, absumpris carnibus, aure Hytcanum cumulatent: lusit in eum scurra Regis Tryphon asserens: ita Syriam ejus nudasse patrem, ut hic ossa Regi vero etiam de tot ossibus percunctanti, Ne mireris, inquit Hyrcanus; nam canes ossa absumunt cum carnibus, ut bi mei collegae: ego, ut homo, carnibus tantum vescor, Suidas ex Josepho.

8. Sera condolentia.

Cum Tiberium Caesarem Legati Iliensium serius de filii Drusi obitu conlolatum venissent, jam obliterata fere doloris memoria: factum risit, responditque, se quoque illorum dolere vicem, quod fortissimum olim virum Hectorem amisissent. Suetonius.

9. Diversorum ad diversa tempora affectus.

Genuensis Nobilis ex rustico sciscitatus: quod anni tempus haberent jucundissimum? hiemis inquit rusticus; tum enim ad focum inter castaneas, rapasque assas quiescimus, ac subinde indulgemus somno: id vero, excipit Nobilis, etiam porci faciunt, quo igitur tempore, rusticus quaerit, vos maxime delectamini? verno refert Nobilis, cum florent, virentque omnia; sed hoc rusticus ait, etiam asini faciunt. Nempe ingenio rusticus anobili non distinguitur, sed cultu. Aesopos ex rusticis prodiisle vidimus.

10. Aula nec procul, nec propesis.

Antisthenes rogatus, quomodo ad aulam sit accedendum? ut ad ignem, inquit, neque prope nimium, ne uraris: neque remote, ut frigeas.

11. Miles sine annona imbecillis.

Philopoemen dux Archaeorum peditatu, atque equitatu eg egio instructus erat? verum deficiente non raro unde miles alererur, pecunia: et ipse, corpore deformis, actenuis. Unde Titus Quintius ita in illum jocatus est. Pulchras, inquit, manus, et pedes Philopoemen habes, sed absque ventre. Quo et corporis habitum, et militiam, quae sind pecuniario alimento, tanquam ventre erat, argute perstrinxit. Plut. in apoph. Reg.

12. Formosus, sed improbus.

Isocrates de pulchro adolescente, sed improbae mentis licebat. Bonam habere navim, sed malum Gubernatorem.

13. Arma pueri dentes.

Alcibia des etiamnum puer in palaestra deprehensus ab aliquo, ut effugere non posset, morsu se a luctarore expedivit? qui cum clamaret: mordes ut feminae. Minime, inquic, sed ut Leones. Ita objectam sibi ignaviam ad fortitudinis laudem inflexit. Plut. in Lacon.

14. Adulator excaecat.

Aristoteles inquit, in corvos, quam assentatores praestat incidere: nam illi mortuis, hi viventibus oculos eruunbt. Caelius lect. antiq. c. 33. illud Diogeni, alii eriam Antistheni tribuunt.

Argute dicta facta. 15. Non genus, sed virtus cujusque observanda est.

AMasis Aegyptiorum Res, contemptus a suorum nonnullis, ob generis sui ignobilitatem, vasa quaedam aurea, quae in conviviis Principum exonetandae naturae subserviverant, ad Statuam numini conflandam adhibuit, quam cum deinde Aegyptii hac forma venerarentur, ad praesentem concionem Rex reversus. Adoratis, inquit, rem olim ventri purgando destinatam: quid igitur est, cur me olim quidem vilem, at nunc regni dignitate exornatum aspernamini? Herodotus.

16. Patris profusio dolor filii est.

Joannes Gonzaga Mantuae Dux cum in lusu victus, magnam argenti vim, spectante Alexandro filio amitteret, hic acerbe in lacrimas solutus est, tum pater, Fili mi, quam diversas ab Alexandro Magno lacrimas habes: flevit ille, quod pater omnia vinceret, neque ipsi spem vincendi reliquam faceret, tu contra, quod amittam omnia, nec ultra tibi, quod amittas, relinquam. Argutius dictum, quam lusum, quanquam is ludat felicissime tesseris, qui illas ita projicit, ut nunquam recipiat neque victor, neque vincendus.

VENA IV. COMPARATORUM. Cum eadem res secum comparatur, factis, atque proprietatibus inter se similiter, aut dissimiliter compositis.

ITa Gallus Caligulae non incongrue dixerit. Natura inte an ars erraverit, multi dubitant; nam haecte rectius in toga

feminam, quam illa extra togam virum finxisse credit ut Vel. Quomodo sum aliis tibi conveniet; cui secum tam parum convenit, ut vir hodie, cras mulier videaris.

Argute dicta. 1. Dux bonus magnu pars victoriae.

CUm a Scipione Numantini victi domos repeterent, Seniores suis devictis exprobrabant, quod illos mode fugerent, quos ipsi fugassent. An ignorarent, eosdem hostes esse? quibus ex Numantinis nonnemo respondit: Easdem quidem oves esse, sed alium habere pastorem. Scipionis virtutibus impetrans victoriam. Plut. in apoph. Reg.

2. Poena erroris.

Quidam servus cum a Domino Lacone vapularet: non volens, inquit, erravi: cui Lacon: non volens igitur poenas dato. Plut. in Lacon.

3. Simulacrum dispar personae

Cicero, cum in provincia, quam Quinctus Frater, non magnae vir Starurae rexerat, fratris imaginem clypearam videret justo grandiorem, inquit, Frater meus dimidius est major, quam totus. Macrob. l. 2. Satur. c. 3.

Argute dicta facta. 4. Pietas aliena sine propria nihil prodest.

MErcaror nonnemo sacrarum rerum negligens, ubi mane uxor ex more sacrificio interfutura remplum adiret, monere est solitus: prote, et pro ine sacro intersis. Hic nocturno somnio, visus est sibi cum uxore aute Judidicem supremum stare, illamque caelo admitti, quam cum ille consequi nireretur, occlusis jam foribus janitor monuir, pro se ac pro te caelum ingressa est. Valuit hoc ad somnum homini in rebus sacris excutiendum.

5. Excubitor dermiens occiditur.

Iphicrates Dux Athenieasium, cum praesidio Gorinthum teneret, et sub adventum hostium ipse obiret vigilum stationes, dormientem forte nonnullum reperit: quem cum eodem vestigio confixisset: erant, qui facti saevitiam reprehenderent. Verum Iphicrates illudens. Qualem, inquit, inveni, talem veliqui. Videlicet somno longo sepulrum Jul. Frontinus lib. 3. Strateg. c. 12. Idem de Epaminonda legitur.

CAPUT V. FONS QUARTUS ALLUSIONUM.

NOn infecundus hic se ludendi in verbis sententiisque campus aperit, ubi vel solum Caligulae nomen factumque, in argutorum hominum examen venetit. Nos quaedam per singulas venas delibabimus, tum deinde exemplorum, ab hoc diversam aliquam varietatem sufficiemus: Quae tamen in verbis porius, quam factis consistent. Quod ea ludendi ratio, vel gratia, et venustate; vel copia ac facultate destituatur.

VENA I. ALLUSIONUM. Luditur inflexa vocis, aut sententiae significatione; voce tamen, aut sententia immutata.

ITa Gallus de Caligula: Bonum pacis omen, nam in toga Imperatorem video. Toga enim et mulierum erat habitus, et Romanorum, domi in pace, post exutum militare sagum, versantium. Vel. dicat, Es quod videris. Quae sententia tam de Imperatore ad laudem, quam de femina ad contumeliam referri poterit. Vel. Caligula si pedem amiseris, carebis gula. Pes enim hoc logo ambiguum facit siguificatum: siquidem tam de ejus nomine, quam corpore intelligi poterit.

Argute dicta. 1. Officii sors mutata.

DIogenes cum certatorem olympicum ovibus pascendis operam dare cerneret. Quam subito, inquit, ab Olympiis ad Nemea te contulisti? Nemea enim et certamina erant Herculi sacra, et pascua a
[Gap desc: Greek word]
pasco. Laert. lib. 6. c. 2

2. Pecuniae obediunt omnia.

Agesilaus Rex discedens Asia, postquam Atheniensium et Thebanorum proceres corrupti pecunia, vulgus adversus cum concitassent, argute jocabatur: Triginta se milibus sagittariorum ex Asia a Rege depulsum. Nam tot Daricorum (nummi erant aurei) milia submiserat, qui altera sui in parte sagittarii imagine erant insigniti Plut in Lacon.

3. Chirurgus continentiae admonitus.

Diogenes ad Chirurgum virginis oculum curantem; cave,

inquit, ne pupillam corrumpas, quod et de puella viduata parentibus, et de oculi pupilla intelligi potest. Verum apud Graecos etiam argutius est, cum
[Gap desc: Greek words]
, et pupillam oculi, et Virginem significet. Laert.

4. Medicus aurum spectat.

Macedonum Rex Philippus, cum illi fracta navicula, sive pectoris cum humero commissura, curaretur ab avero medico, crebris postulatis Regem pro muneribus urgente, denique victus importunitate, ait, accipere potes: nam clavem in manibus habes. Graece proprie etiam magis,
[Gap desc: Greek word]
tam clavem, quam commissuram illam explicat. Plut in Apoph.

5. Gibbus incorrigibilis.

Galba deformis gibbo, causam apud Caesarem Augustum petorans, identidem reperebat: Corrige in me Caesar, si quid deprehenderis. Cui demum Augustus: monere te quidem possum, corrigere non possum, ad corporis gibbum alludens. Macrobius.

6. Officium coemptum.

Caesar adhuc Adolescens L Syllam pro tribunali praetorio sedentem convenerat: at Sylla, ubi illum acerbiori a se Responso dimitteret, suoque se usurum officio diceret. Recte, inquit Caesar, tuum officium vocas; quod pecunia tibi comparasti, quo dicto hominis ambitionem cotruptionemque libere arguit. Plut.

7. Reverentia Sepultis debita.

Erat olim magna sepulerorum religio: hac tamen neglecta, Vectius insana cupidine patris monumentum aratro proscidit. Quod ubi ad Augustum Caesarem delatum est. Hoc vere, inquit, est patris monumentum colere. Nimirum et religione colimus Superos, et aratro terram. Suetonius.

8. Aeger cacostomachus.

Aeger dejectione stomachi laborans rogatus a Medico Num quid haberet mali in stomacho? Qui inquit, possum, cum triduo nihil comederim?

9. Filius ad patris mortem anhelans.

Proculeius querebatur de filio, quod expectaret mortem Patris. Ego vero, inquit ille, non expecto. Imo, inquit Pater, rogo, ut expectes. Videlicet ne ante usurpes omnia, aut mortem mihi acceleres. Fab. lib. 9.

10. Prodigus bonorum patris.

Brutus junior Adolescens parernorum bonorum prodigus, cum aedes etiam thermasque Patris nuper venditas in luxum effudisser; audiente Crasso, se nimium sudare que rebatur. Non mirum, inquit ille, nam de Thermis nuper existi. Sudat enim qui balneo egreditur. Exire vero is eriam dicitur, qui alteri heredi vendit. Eras. lib. 6. apoph.

11. Morus sapienter stultescit.

Thomas Morus Volsaeo Cardinali Regis absentis personam ambienti, solus inter omnes assentiti noluit. Quocirca hic ad illum versus. Stultum te More, inquit, consilicrium ostendis. Gratia, respondit Morus, Superis, quod Rex nonnisi unum insenatu stultum habeat. Alludens proprio nomini, quod apud Graecos stultum significat, cujus potissimum occasione Etasmus Moriam erudite adornavit. Thom. Staplet. in vita c. 13.

12. Loquax viator reprehensus.

Pausanias Puteus dictus, postquam in cadum forte delaspus esset. In cadum, exclamat, puteus cecidit. Idem Pausanias cum inepre loquacem et jactabundum de Peloponneso a se obita lustrataque fabulantem attenderet. Qui, inquit, factum igitur quod primam ejus urbem Sigeum (latine silentium dicas) non lustraveris? Athen.

13. Malum furi precatus.

Dorion claudus tibicen cum affecti pedis calceum in symposio amissum frustra quaereret: denique indignatus, inquit, Deos precor, ut ejus, qui reperit, pedibus conveniat. Quod cum citra pedis etiam contracti vitium fieri non posset, eadem oratione, qua rem alteri bonam optare est vilus, malum imprecatus est Athen. lib. 8 c. 5.

14. Convitium retortum.

Chabries postquam ebrium, mulris in se convitus debacchantem; auscultasset: Bene, inquit, dixisti: nam eorum, qui tibi insunt, nihil omisisti. Anton. serm. de contumel.

15. Amissa pecunia dolet.

Minacius cuidam cum pecunias et vestes alea perdidisset, atque iccirco prae tabernae foribus lacrimaretur, familiaris praeteriens rogat: Quid habes, quod defleas? Nihil, inquit, habeo. Tum alter rursum: quid igitur ploras? Ob hoc ipsum, respondit miser, quodnihil habeam. Poggius in facet.

16. Coquus insulsus.

Julius Scaliger Coquo suo Stephano homini insulso, sed nimio sale cibos condienti: To vero miror, inquit, nihil in te Jalis: in cibo nimium est, das, quod non habes.

Argute dicta facta. 17. Lusori nocturno illusum.

LIpsiae Citharoedus noctu ad fores cujusdam luserat, oden ut sibi videbatur, non inclegantem Discessurus, ne facti autor ignoraretur, valvis inscripsit. Staudius fecit: Primo diluculo Graphicus nugator forte vestibulum trausit, et inseriptionem legit: mox optimis januae limen sordibus obsignat. Quod factum Staudio imputatum, docuit, famam inaniter aucupantibus proximum ab infamia periculum esse.

18. Venditori illusit emptor

Civis Florentinus equum Romae empturus, cum equisonem justum aestimationis excedere pretium intelligeret: fraude illius avaritiae illusurus, non gravate annuit: Verum ea lege, ut praesenti aere quindecim aureos deponeret, reliquae pecuniae debitor maneret: Haud multo deinde poss equiso promissum aurum exigit. Tum emptor: contra aequum pactumque id exigis, siquidem conventum, tuus ut debitor manerem, quod soluto aere non potero. Sed qui astu ita fidem praestat, fidem similem meretur. Poggius in facet.

VENA II ALLUSIONUM. Luditur inflexione vocis simul et significationis; quod fieri aut liter arum, aut siyllabarum, aut casuum permutatione varie poterit.

GAllus exclamet. Nomen amisit Caligula, postquam amissa est caliga, et ligula: Utinam et gula: Vel. Quia Caligis olim Caligulae nomen accepisti, nunc aucto nomine a toga Caligula togata dici poteris. Vel: Toro, quam soro aptior os. Vel. si minus mento, saltem mento cum habitu tuo convenit.

Argute dicta. 1. Aristarchus felix Scriptor, non pater.

DE Aristarcho Grammatico, acerrimi judicii viro, Suidas memorat: plus quam centum illum sapientes libros; duos vero tautum, cosque stultos liberos geovisse.

2. Adulator excaecat.

Cui Graeci infelicem precantur exirum
[Gap desc: Greek words]
dicunt; id est, ad corvos. Diogenes vero pejora iliis evenire dicebat, qui irent,
[Gap desc: Greek words]
, id est, ad adulatores: quod illi oculos corporis, hi mentis eruerent. Laert.

3. Ingratus socius.

CAro cum ad socios versus dicerer, eamus deambulatum. Adolescens sciolus interprellabat. Quid opus erat de? (nam ambulatum sufficere existimabat) Immo inquit Cato: quid opus erat te? restatus se illum neque socium, neque instructorem desiderare. Cic 2. de orat.

4. Claves caeli hareticis negatae.

Ex Calvinistarum proceribus nonnemo potator egregius, cum adversus Richardum Virum contenderet, sibi non minus, quam D. Petro claves a Deo traditas: Verum, inquit Richardus, asseris: at tu cellae, ille caeli claves nactus est. Ex Martyrologio Anglicano.

5. Tarda defensio.

Sphortia armis Pauli Ursini tertirus, licera Columnarum familia defenderetur, urbe excessit. Cardinalis deinde a Pontifice missus, ut revocaret profugum. An, inquit Sphortia, ursum times, cum sis sub columna natus? Verum, ait Sphortia, quid surdae et immobiles juvant columnae, si haec bellua insiliat? Qua voce Defensorum tarditatem, Ursini vim non illepide expressit, Jovius de rebus Sphortiae.

6. Negligens famulus.

Utebatur nonnemo famulo sui officii negligente: igitur his illum verbis increpat: aut serviat, ut servus, aus fugiat, ut cervas.

Argute dicta facta. 7. Officio suo deesse.

FOrte levia scholis distractus negorio Academicus Doctor, ut discipulis constaret, valvis Gymnasti inscripferat. Professor avocatus ad negotium publicum discessit Fuit qui expuncta litera B. ex cove publicum fa eret pulicum. Ita res in risum versa, et Doctor monitus, ne tam facile abesset.

8. Demostheni pecunia corrumpi turpe.

Harpalus ab Alexandri partibus ex Asia ad Graecos profugus, cum Demosthenem, in se recipiendo, maxime adversarium

nactus esset: illum tamen ad opes suas inspiciendas admisit. Inter quas, cum ingentem maxime craterem Demosthenes admitaretur, simulque ex Harpalo, quantum caperet? sciscitaretur. Tibi, inquit Harpalus, 20 talenta capiet, quae cum deinde sub noctem transmisisset, altero die oraturus contra Harpalum Demosthenes obvoluro in forum collo prodiit, anginae vitium obtendens, sed nonnulli rem odorati, non angina, inquiunt, sed argentangina laborat. Igitur proscriptus Demosthenes, rejectus Harpalus. Plut in vita Demost.

VENA 3. ALLUSIONUM. Alluditur ad antiquit atis usum, fabulam, aut historiam, artis, aut legis alicujus praecepta: comparatione, aut oppositione aliqua rerum instituta.

UT de Caligula. Ne dicant Grammatici virum Masculei tantum generis esse, postquam vir factus femina est. Vel Masculini tantum generis esse Caligula noluit: ideo communis factus est. Mirentur alii, semi-virosque boves. semi bovesque viros: semi vir. Haec mulier inagis admiranda videtur.

Argute dicta. 1. Judex de ignotis ne judicet.

APelles perfectas a se tabulas oculis judicioque transeuntium objiciebat, in pergula, nec proculdelitescens observabat sensum intuenrium. In his cum forte sutor norasset, ansam deesse in crepidis. Apelles errorem non multo post correxit Reversus forre sutor, dum suo hanc rem judicio actama animadverteret; alia cavillari ad male corrigere in cruribus coepit, Apelles indignatus acclamabat. Ne sutor ultra crepidam. Plin. lib. 35 cap. 20.

2. Latina lingua incorrupta sit.

Tiberius cum in Edicto quodam, verbo parum latino usus esset, Marcellus eum admonuit. Jus quidem civitatis Romanae bominibus dare potes; verbis Jus linguae Romanae dare non potes. Dionysius Nicaeus in Tiberio.

3. Ex humili elatus et crudelis.

Cum sententia Cardinalis Volsaei, qui judiciis apud Henricum Angliae Regem praeerat, nobilissimus juvenis interficeretur, Carolus V. Imperator qui tunc forte aderat, dolebatque unius hominis ex Lanio Patre nati, libidine omnia illic administrari: Indignum est, inquit, a Cane Lanii tam pulcram damam devorari. Quo dicto Volsaei et generis humilitatem, et crudelitatem salse carpsit. Chytraeus Orat. de Carol.

4. Oratio sordida.

Cum Aristodemus ex patre Coquo natus Regi Antigono suaderet, ut impensas et dona larga nimis praescinderet, quo rei familiari magis essnt consultum. Oratio tua, inquit, jus olet. Sordes illitam generis quam orationis exprobrans. Plut. in Apoph.

5. Victor animosus Lucullus.

Lucullus adversus Tigranem 150. hominum milia censentem pugnaturus, cum undecim armatorum milibus pridie nonas Octobris, quo die Scipionis copiae delerae fuerant, monitus, ut caveret: quod Romani illum ut nefastum et inauspicatum haberent. Ergo, inquit, viri pugnandumbodie, ut ex nefasto funestoque bilarem auspic atumque reddamus. Cum denique caraphractos esse plut imos ostenderent, plus negotii, inquit, in spoliandis, quam vincendis habebimus, nobilissimae victoriae autor, cum centum milhibus profligatis, quinque suorum tantum modo amitteret. Plut. in Rom. apoph. et Lucullo.

6. Vafra mulier.

Caligula Liviam Augustam proaviam, vaferrimi ingenii feminam, solitus est appeliare Ulyssem stolatum, Sueto nius.

7. Pluralitas beneficiorum illicita.

Joannes Parisiensis, ex Cancellario. Dominicani Ordinis Concionator, Grammaticae Leges a viris Canonicis subverti querebatur quod benesicia in numero plurali conjungerent cum persona numeri singularis. Quanquam Praelatis nonnihil ignoscendum diceret, ut qui scriberent: Nos Dei gratia, eo quod plurium personas sustinerent.

Argute dicta facta. 8. Crudelis illusio.

VIr Praetorius imperato a Caligula commeatu, Anticyris operam valerudini helleboro dabat, cum vero

nondum integra valetudine prorogari sibi commeatum postulasset, Caesar spiculatorem misit, qui bominem interficeret. Joacrus i???anto facinore, necessariam videlicet sanguinis illi missionem esse, cui tam diu helleborum nihil profuisset. Sueronius.

9. Vano oratori silentium impesitum.

Demonax cum Sidonium Sophistam Athenis suis in laudibus npublice hac oratione versantem auscultarent: Si Aristoteles me vocat in Lyceum sequar: si in academiam Plato, eo me conferam: si in porticum Zeno, ibi versabor: si Pythagoras denique vocet, tacere incipiam. Mox surgens exclamat: hem, te, inquit, mi Philosophbe, vocat Pythagoras, qua illi vocc silentium imposuit.

VENA IV. ALLUSIONUM. Alluditur ad paroemias, sive dictum aliquod factum vulgare.

UT si de Caligula Gallus evuntiet. Omnium illum horarum esse hominem. Vel Hodie verissimum experior illud esse, quod adagio fertur. Vir caput uxoris, nam utile tibi barbatumque caput, corpus in toga muliebri intueor.

Argute dicta. 1. Facilius carpimus, quam imitamur.

ZEuxis cum Athletam pinxisse, suae artis, judiciique fiducia fretus, in hanc sententiam
[Gap desc: Greek words]
, facilius erit carpere quam imitari. Fulg. lib. 3. c. 8.

2. Imperitus Musicus.

Cum Stratonico Musico arbit o, Cleon, bos cognominatus, imperite vocem, et lytam moderaretur, in proverbiis, inquit, olim fuit, Asinus ad lyram: nunc bos ad lyrvm dicendum est. Athen. lib. 5.

3. Liberalis et benignus.

B. Martinus ovem jam recens tonsam suis ostendit Discipulis, et ovi vos huic similes esse convenit, quae juxta praeceptum Evangelicum; cum tunicas duas haberet, unam largita est non habenti. Sulpit. in ejus vita.

4. Ex oratione elucet animus.

Apuleius narrat, quemadmodum vulgatum proverbium, pluris est oculatus testis unus, quam auriti decem; Socrates

inverterit, ostenderitque, pluris esse auritum unum, quam oculatos decem. Nam reperto Adolescente, qui Philosophiae operam dare cuperet, ut exploraret ipsius indolem; loquere, dixit, Adolescens, ut te videam. Sensit igitur Socrates aurium Judicium certius esse, quam oculorum; quod ocusi tantum de forma et moribus corporis, autes de mentis habitu judicent. Lib. 1, Florid. Apulei.

5. Ex puero dissoluto vir saepe similis:

Diogenes puerum lapides in paribulum ingerentem observans. Euge, inquit, attinges hunc aliquando scopum. Plut. de virtute.

6. Victus Antonius in luxu, fugit.

Cum post Mutinensem pugnam, de Antonio ad luxum omnem in Aegypto effuso, quaesitum esset, quid faceret? Familiarium nonnemo respondit; quod canis in Aegypto bibit, et fugit. Allusit ad haurienres e Nilo canes, qui raptim ex eo bibunt crocodili metu. Marrob. lib. 2. Satur.

7. Illiberalis princeps.

Bubulcns Vespasiani jam seniculus, ubi Dominum ad imperium vocatum animadvertit, libertatem munusque adliquod exspectans, venienti in urbem Principi occurrit, pileumque rogat; sed Vespasiano illiberali, ut erat ingenio, nihil annuente. Senex magua voce exclamat, verissimo adagio ferri. Vulpem pilos mutare, non mores. Fulg. lib. 10.

8 Inconstantia Ciceronis perstricta.

Cum Laberius Senator Romanus, Caesaris favore clarus augustiorem in spectaculo publico loco quaereret, nec ullus venienti cederet, ver sus ad illum Cicero, dixit, reciperem te, nisi anguste sederem: scilicet, ob tot novos homines a Caesare in senatum admissos. Cui prompte Laberius ita respondit; mirum quod anguste sedeas, qui duabus in sellis sedere assoles. Ciceroni levitatem exprobrans, ut qui modo Pompeji, modo Caesaris partibus adhaeresceret. Macrobius in Saturn.

9. Honor mores mutat, non emendat.

Romanus Cardinalis Michaelem Sacellaaum, ea spe diu aluerat; fore ut ad Pontificatum promotus tuna ac Deus obtulisset) simul ipsum ad lautiorem dignitasi fortem eveheret. Evenir, ut ex Cardinale Pontifex existeret. Igitur Michael promissi fidem exacturus, adest, rogat, urget, praestolatur;

verum intimas fores, et aures Domini clausas invenit: quocirca desperans ita foribus inscripsit.

Sat foris ante fores Michael, dicens, quod honores

Immutant mores, varo tamen in meliores.

10. Furtum lepide excusatum.

Rex Franciae Philippus cum Studiosum pauperculum Theologiae operam dantem, coinaque a se data alitum, caponem raptum pallio obregere animadverteret, accersitum rogat. Nunquid suae Theologiae praecepta teneat docentis: Nolite soliciti esse in crastinum? Omnino inquit, hinc oblata hodie arripui, ne cras solicitus essem.

11. Labore eloquentia paratur.

Demosthenes interrogatus, quomodo dicendi facultatem adeptus esset? plus, respondit, olei quam vini consumpsi. Plutarchus.

12. Deo potius, quam homini amicus.

Cum a Pericle amicus testimonium rei falsae, cum juramento postularet. Usque ad aras, inquit, amicus ero: significans amicitiam Superum offensioni posthabendam. Gell. lib. 1. cap. 3.

13. Mulier regno exclusa Franciae.

Carolo Pulcro Franciae Rege mortuo, Eduardus III. Angliae Rex sceptrum prensabat, sed Philippus Valesius feminas, quo ritulo potissimum nitebatur, Lege Saliea excludi asserens, illud sacrae Scripturae non inepte usurpavit. Considerate Lilia insigne regni (unt) agri, quomodo crescunt: non laborant (ut rustici) neque nent (ut feminae) Ita et ignobiles, et mulieres a regno illo excludendas censuit. Aemilius.

14. Uxoribus juncti libertatem optant.

Vit neglectae vitae ac conscientiae, postquam uxori mappam aliis sublatam obtulisset; coarguit illa virum; et vero nescis, inquit, beatum esse non posse, qui aliena non restituit? Fateor, air ille, et te ipsam quoque parentibus cuperem restituere, ut tanto essem beatior. Nempe improbis paucis sua sorte contentis, et beatis vivere, contigit.

Argute dicta facta. 15. Missus ad Regnum, non admissus.

JOannes Dux Andegavensis, Neapolitanum Regnum, quod Alphonsus jam Aragonius obtinebat, repetiturus, vexillis militaribus inscripsit: Missus, cui nomen erat Joannes.

Alphonsus, ut irrideret hominis vanitarem, contra inseruit vexillis oppositis: Et sui eum non receperunt.

16. Breve regnum Tyranni.

De Mario Tyrannorum septimo dictum est, uno illum die creatum Imperatorem, altero imperasse, tertio amisisse imperium. Interemptus a milite qui percussurus illum dixit: Hic est gladius, quem fecisti; fuerat enim opixes ferrarius. Ita illi et generis ignobilitatem, et tyrannidis impotentiam exprobravit? alludens ad dictum illud. Tuo gladio te jugulasti. Trebellius Polli.

17. Praedae spes delusa.

Aurelianus Imperator cum in Urbe Tyanam admissus non esset, offensus juravit, se nec canem vivum in hac urbe relicturum. Qua voce milites in spem praedae erecti, et Herodamon Urbis Praefectus metu consternatus Urbem tradidit. Quo tanquam patriae proditore sublato, cum milites caedis praedaeque facultatem poscerent; Canes omnes occidendos tradidit, aliud se nihil pollicitum asserens, Vopiscus in Aureliano

18. In inferno nulla est redemptio.

Michael Angelus pingendi artifex peritissimus Romanum Cardinalem vitae minus probatae inter damnatorum animas ea specie expresserat, ut nemo, cui quidem cognitus esset, virum non agnosceret. Accessit ea de re questum ad Pontificem Cardinalis, simulque rogatum, ut imago obliteraretur. Verum is delusit hominem, hac responsione, si in Purgatorio esses, spem tui redimendi ex hoc loco facerem; sed nosti, quod in inferno nulla sit redemptio. Lepida, sed et salutaris correctio. Quanquam optarem mortales omnes ita verum aversati inferni ignem, ut ille pictum aversatus est.

CAPUT VI. Repugnantia promiscue usurpata.

CUm per venas fontium singulas, ad discrimen, varietatem, copiamque observandam, deductus Lector fuerit; alia quaedam promiscue suppeditare placuit, quae post primam editionem, pro altera hac selegeram, ex authoribus quibusdam, tum priscis, in quibus Plutarchus praecipuus est; tum vero etiam Neorericis, ex quibus est Gaspat Ens in libris Epidorpidum; et Quirinus Pegeus in Apophthegmatum

fontibus post meam editionem primum vulgatis. Et hi quidem licet authores suos, unde hauserunt, neglexerint: mihi tamen ad illos digitum intendere placuit, quod illius me negligentiae jam dudum poenireat, qua in adversafia, sine authoribus plura retuli, quae mea deinde solius autoritate vilescere, aut certe magnum ad Fidem pondus amitrere existimavi. Malui igitur hos authores recentiora exempla ex diversis Scriptoribus exhibentes, quamvis quaedam mihi aliunde explorata, sua fide introducere.

Haec vero exemplorum indistincta varietas per quatuor solum fontes universe distributa, satis ad acuendum facilitandumque in his ingeium praesidii allatura est, jam in ceteris utcumque versato. Quod venarum illud discrimen observare saepe sit fupervacaneum, nisi per omnem te velis varietatem effundere, aut explorare in diversis quid sit optimum. Subito enim acutum nervosumque dictum investiganti, satis erit ad quatuor hos fontes, hoc est, Regpugnantia, Aliena, seu disparata, Comparata et Allusiones in rebus, vocibus, aut sentenriis animum ciroumferre. Rursum in his exemplis multa quoque reperies moribus scite formandis idonea. quae ad civilem, religiosumque etiam cultum, in erudita dissertatione ac recreatione traduci possint; ut bujus neminem lectionis pigere queat.

§. 1. Exempla Repugnantium ex Plutarcho.

1. Oratio prudentior, quam actio.

SIrammes Persa admirantibus quibusdam, quod de rebus agendis prudenter dissereret, opera vero felici successu destituerentur, dixit: Orationem in sua esse potestate; actiones sub arbitrio Regis, mirum igitur non esse, si quandoque dissentiant. Plut. in Aoph. Regum et Princ.

2. Ad iniqua, nec Regibus parendum est.

Regibus Aegyptiorum ita aequitas olim cordi fuit, ut Judices ipsos juramento obstringerent; ne Regi iniquam sententiam flagitanti, obtemperarent. Adeo illos juftitiae potius, quam Regum imperio parere voluerunt: impietatis arguendos, si fuissent obsecuti. Ibid.

3. Benignitas Reges ornat.

Philippo Regi Macedonum, postquam plerosque Graecorum debellasset, nonnulli suadebant, ut devictis urbibus praesidia imponeret. Verum ille respondit: Malo semper

benignus quam brevi tempore Dominus perhiberi. Sentiens jugum Graecos difficile. nunquam diu laturos. Ibid.

Ita cum Smicythus Nicanorem tanquam convitiatorem Regis detulisset, et amici censerent morte dignum? Quid si, inqiut Philippus, nostra culpa Nicaenor obloquatur? Deinde premi inopia Nicanorem intelligens, benefice subvenit necessitati. Hinc repente Nicanor alius, mirifice Regem laudibus praedicare est cognitus. Tum Philippus: An non videtis in nostra potestate esse, ut male vel bene audiamus. Ibid.

Concitabant Philippi Regis animum nonnulli in Peloponensios, quod licet bene de illis meritus esset, in Olympiaca tamen festivitate iniquis illum sibilis traducerent. Sed. inquit Rex, sibene meritum sic tractent; quid facient, si maleficium a nobis acceperint? Ibid.

4. Rex vigilat, ceteris dormientibus.

Cum interiu Rex somnum capesseret, atque idcirco Graeci ante fores accedendi cupidi indignarentur. Nolite, ait Parmenio, mirari, dormire nunc Regem, vobis vigilantibus: nam vigilabat vobis dormientibus. Ibid.

5. Vita hominis actio est.

Alexander Philippo multas ditiones Imperio subigente, querebatur, quod nihil sibi vincendum pater relinqueret: At, dicebat: illa tibi pater praeparat: Tum Alexander: Quid proderit, inquit, si multa possideam, agam nihil? Vita et felicitas hominis in actione est. Ibid

6. Liberalitas erga Superos compensatur.

Alexander quondam profusius Diis thus ad aram adolebat. Tum Leonidas Paedagogus: parcim obsecro: ubi thuriferae regionis dominus fueris, tum hac ratione incenses. Aleander ea denique potitus, memor Leonidae, has cum munere literas misit. Talenta aliquot thuris et casiae tibi submitto; ut me jam thuriferae regionis dominum factum intelligas, et sordidus erga Deos esse desinas. Superi se vinci liberalitate non patiuntur. Ibid.

7. Liberalis Rex erga Doctos et Amicos.

Alexnader dispensatori mandavit, ut Anaxarcho Philosopho munus petenti, quod vellet, offerrer. Qui cum centum talenta Philosophum poscere retulisset. Rexfacit, qui intelligit se habere amicum, quitantum dare et possit et velit.

Paris liberalitatis pene illud, quod Perillo amico dotem pro filiabus petenti; quinquaginta talenra obtulerit. Cumque is decem sibi assereret sufficere. Tibi, inquit Alexander, accipere tantum sufficiat, sed mihi non sufficit dare. Ibid.

8. Corruptela munerum spreta.

Cum ad Epaminondam Ducem Thebavorum Diomedon navigatione difficili venisset, atque a Rege Persarum tria adferret Daricotum milia. Stultum, inquit, factum, tantum te suscepisse itineris, ac molestiarum, corrumpendi mei gratia. I. ac Regi tuo renuncia, gratis me ipsi amicum fore, quamdiu is Thebanis non fuerit inimicus. Ibid.

Non longe dispar, quod Fabricius Romanus ad Pyrrhum Epirorarum Regem pro liberatione captivorum missus praestitit. Nam ut illum sibi Rex devinciret, multum auri obtulit, quod repudiavit. Postero igitur die, ut belluarum terrorem incuteret, elephantem ipsi ignoranti a tergo statui, atque ad barritum excitari jussit Quod ut factum, Fabricius conversus, subridensque: Neque hert, ait, o Rex, me aurum tuum, neque hodie bellua perculit. Ibid.

9. Fides facundia potior.

Cum Marc. Tull. Ciceroni Metellus Nepos objiceret: quod plures suo testimonio reos perdidisset, quam servasset patrocinio, respondit: non mirum, cum plus fidei mihi sit, quam facundiae. Et sic convitium ad laudem inflexit. Ibid.

10. Inter amicos dissidentes alterutrum sequi diffieile.

Cum inter Caesarem et Pompeium civile bellum Romae extitisset, Cicero anceps, quam partem tueretur, dixit: nosse se quem fugere, ignorare quem sequi debeat. Erat evim illi Pompejus amicior, sed Caesar potentior. Cum vero quidam a Caesare ad Pompejum transisset profugus, ac prae festinatione, se illic equum reliquisse, diceret, melius, inquit Cicero, hic equo, quam sibi consuluit: quod intelligeret Caesarem rerum potiturum, ibidem.

11. Stulta natio est quae seipsam bellis evertit.

Idem Agesilaus, cum suos Lacedaemonios, adversus Corinthios et Athenienses, cum magna horum clade, victoria potitos esse intelligeret, tristari hac victoria visus est, et auditus exclamare. O infelix et stulta Graecia, quae tot homines ipsa interimis, quot barbaris omnibus vincendis sufficerent! Plut. Ibid. Quod hodie de Europa Christiana non minus recte usurpaveris.

12. Justitia praestantior est quam Fortitudo.

Quaesitus Agesiluus, utra virtutum praestantior esset: Justitia, an fortitudo? respondit: Fortitudo sine Juctitia nulla est: Justitia sine fortitudine colentibus sussici Ibid. in Lac.

13. Mors bona, vita mala potior.

Agis Rex lacedaem. ultimus ab Ephoris indicta causa damnatus, cum nonnemo mortem illius, dum ad supplicium duceretur, fleret: Noli, inquit, deplorare mortem inique damnati; sed vitam improbe damnantium. Ibid.

14. Vita bona morte potior.

Cum quidam funebri oratione Athenienses victos eximiis in caelum laudibus extulisset, Aristo Dux Lacedaem. subjecir. Quales igitur Lacones, qui vicerunt, quantosque viros fuisse necesse est! Ibid.

15. Bonus Medicus, malus Poeta.

Cum Periander nobilis laudatissimusque medicus poesi se impenderet, atque ineptos versus conderet. Miror, inquit Archidamus Lacedae moniorum Dux, quod malis appellari malus Poeta quam bonus medicus. Ibid.

16. Ingenium hominum, et indoles dispar.

Amici Lysandri Callicratidae classis praefecto offerebant talenta quinquaginta, modo ipsis cujusdam inimici occidendi potestas fieret. Sed recusavit: tum improbior illo Cleander: accepissem, inquit, si tuo fuissem loco: et ego, respondit Callicratidas, si fuissem tuo: improbitatem illius perstringens. Ibid. in Lac.

17. Virtutem exercere, non speculari sapientis est.

Eudamidas lacedaem. videns Xenocratem, jam grandi natu, cum discipulis philosophantem, interrogavit: quisnam esset senex iste? cumque responderetur, ex iis esse Sapientibus, qui vittutem quaererent: subjecit: acquando igitur is virtute utetur, si in illa aetate etiamnum hanc quaerit. Ibid. in Lac.

18. Peregrinatiorares facit meliores.

Dum nonnemo Eudamidae objiceret, quod Spartani apud exteros peregrinando, patriis moribus positis fierent deteriores, respondit: Et hoc laudis retinere Spartanos, quod exteri, qui apud hos peregrinentur, reddantur eorum moribus meliores. Ibid. in Lacon.

19. Imperium sine obedientia vanum.

Cum nonnemo ad Theopompum Lacedaem. Principem

diceret. Salutem Spartanorum hinc profectam hactenus, quod Reges haberent ad imperandum idoneos: falleris, inquit, nam ex eo pendet quod cives habeat promptos ad parendum. Ibid.

20. Contemptor contumeliarum.

Cleomenes Spartan. Rex, cum Archivi illi perjurium et impietatem objicerent. Penes vos, inquit, est, ut mihi male dicatis: penes me, ut male vobis faciam. Ibid.

21. Spreta Legatorum longa oratio.

Cum apud eundem Cleomenem Legati Samiorum prolixa oratione usi essent, ita eam rejecit. Priorum, inquit, non memini, media non satis intellexi, ultima non probantur. Ibid.

22. Necessitas quaevis non excusat.

Cleomenes praedonem maritimum interceperat, quem dum ad poenam vocaret, is hac se ratione tuebatur. Non habuisse milites stipendia ad victum necessaria: ab habentibus nutem impetr ari non potuisse, ut ultro deferrent: itaque se conactum ab iisdem accipere. Ad haec Cleomenes, compendiosa, inquit, usus malitiaes Poterat enim negoriatione aliisque mediis non illicitis, verum plus laboris temporisque reguirentibus, subveniri. Ibid.

23. Aliud sanus, aluid aeger sentit

Cleomenes sanus ridebat illos, qui Lustratores et Ariolos in morbis adhibebant: aeger tamen denique eosdem ipse adhibuit. Quod cum amicus miraretur factum. Quid, quaerit, miraris? non sum idem qui antea: mutatus itaque etiam muto sententiam. Ibid.

24. Aemulum habere prodest.

Cur Archivi rebellantes saepius a Spartanis victi essent, atque opprimi prorsus poruissent: nonnemo ex Cleomene quaerebat: Cur Archivos penitus non delerent? ne, inquit, desint, qui juventutem nostram ad bella exerceant. Ibid.

25. Pro patria mori gloriosum.

Cum Leonidas Spartanorum Dux sexcentos adversus aliquot centena milia Persarum duceret, angustias Thermopylarum defensurus, et sibi suisque moriendum videret; dicentibus Ephoris: paucos admodum tecum educis: respondit, sat multos se ducere ad hoc, quod acturi essent, nempe ad mortem. Quare et milites monuit, ut ita pranderent,

tanquam apud inferos coenaturi. Cum quendam servare cuperet, ut eximeret praelio, scytalam illi dedit, ad Ephores deferendam. Verum ille, animadverso consilio: Veni, inquit, ut miles tecum in exercitu, non tabellarius essem. Tantae erat mori pro patria gloriae. Plut. in Apoph. Lac.

26. Sacrificia exigui sumptus sint frequentia.

Cum ad Contemptum Deorum vergere crederent nonnulli, quod Lycurgus exigui sumptus constituisset sacrificia: ad honorem, inquit ille, majorem est: nam exigua volui, ne unquam venerari Deos cessemus. Ibidem.

27. Injuriae cunctanter vindicandae.

Cum Pausanias Rex Laced. ab exulibus Atheniensium stimularetur ad bellum illis inferendum, eo quod ipsum in Olympicis victorem irrisissent. Tanto minus, inquit, expedit; nam si non laesi, sed beneficio affecti ludibrio me habuerunt, quid laesi non audebunt? Ibid.

28. Lex imperat omnibus.

Interrogatus Pausanias, cur de Jure Laconum antiquo nihil liceret convellere? Quia, inquit, Legum in viros, non virorum in Leges debet esse authoritas. Ibid. in Lac.

29. Nec vir mulieri, nec haec viro similis.

Paedaaetus laeon, cum audirer quosdam adolescentem natura mollem, ob mores placidos, laudare, dixit, neque viros mulierum; neque mulieres virorum similes recte laudari. Ibid.

30. Legatis impetrare honorficum.

Polycratidas Lacedaemon, cum aliis ad Regis Persarum Praefectos missus, cum interrogatus esset, privatimne, an publico veniret nomine? respondit: Si consequimur postulata, publice adsumus: sirepulsam patimur, privatim Ibid.

31. Modestia minus potentes decet.

Cum Thobanorum nonnulli apud lacones, ob natam controversiam, gravioribus uterentur verbis, Lacedae monii responderunt: aut modestiores vos esse animis convenit; aut majorem esse potentiam. Plut. in Lacon

32. Scelus poena dignum.

Quidam ad supplicium a Lacedaemoniis abstractus, cum se nolentem deliquisse diceret, subjecit Lacon. igitur et nolens poenas dabis. Ibid.

33. Honesta norunt plures, quam agunt.

Senex ad Panathenaea serius veniens Athenis, ab Articis locum negantibus delusus, cum ad eos qui Lacedae mone spectatum venerant accederet, hi certatim surgentes locum dabant, magno populi applausu. Tum Spartanus quidam subjecit: Mecastor Athenienses norunt quid honestum sit, sed non agunt. Plut. in Lac.

§. 2. Exempla Repugnantium ex Gaspare Ens.

1. Originem sui generis scrutari vanum est.

MAximiliano II. Imperatori quidam Scriptorum suam, in genealogia Austriacorum ab origine diducenda operam obtulit, ut honorem familiae (quod ajebat) illustraret. Verum Imperator, hunc sibi delatum honorem rejecit, metuendum enim, inquit, ne si altius scruteris, in rusticum, aut sutorem incidas, et pro gloria ignominiam reponas. Ens l. 1. Ep.

2. Et prodest humilem ortum intueri.

Dux fortissimus Bajazetis Imperatoris Turcarum Isaacus a ligone per arma ad summos provectus honores, ligonem domi inter sua pensilem insignia saepe oculis filiorum ingerebat, cum hoc monito. Ecce Originem vestram: comparate sertem praeteritam cum praesenti, et hac vos dignos vestra facite virtute, ne posteri huc redeant, unde pater egressus est. Ens l. 1.

3. Adolescentis generosi indoles.

Jacobus Almansor Africae Regis Abigvalid filius, cum elegans patri gladius oblatus esset in Conventu Procerum, quem tamen justo breviorem omnes dicerent, ipse arrepto gladio, strictoque: nulla, inquit, arm a homini forti nimis brevia sunt: simulque prolato pede dextero, hoc, ait, modo lupplebitur, quod longitudini deest. Quo dicto recreatus pater, amrexusque filium, verbis Philippi Regis ad Alexandrum exclamavit. Macedoniate non capit, et appendens lateri ensem: non altum, inquit, hic decet, quam cui perfectissimus visus est. Et sane praeconium patris grandior explevit filius, Hispaniae denique trans mare dominatus Ens l. 1.

4. Rex idem opportune remissus, et gravis.

Fridericus II Daniae Rex praeter multas virtutes regias, gravitarem comitate tam egregie temperabat, ut nec majestas odium, nec humanitas pareret contemptum. Ergo dum relaxandus esset inter familiares animus, velut deposita

Regis persona: agite: inquit, ludamus, et solvamus liberrime animum dum Rex hinc abest. ira lusu jocisque, tanquam unus e vulgo, indulgens: cum satis visum fuit, mox vultu moribusque ad gravitatem revocatis, Ohe, inquit, satis est, jam Rex iterum adest. Quo dicto, omnes debita veneratione adstabant. Ibid.

5. Civitas rusticis, hi civitate egent.

Utbinates consultatione habita decreverant, rusticis domos in urbe concedendas non esse. Et Fridericum Comitem, pro ejus decreti confirmatione ac promulgatione, adiere. Comes laudata civium cura, unum, inquit, priusquam Decretum promulgetur: scire velim, quid respondendum sit rusticis, si vicissim hi a me postulent decretum aliud? ne civibus praedium aliquod extra urbem possidere liceat. Ut enim civitas civium, sic rus esse russicorum locum proprium. Hoc audito conf???si abierunt. Ibid.

6. Caute obsessis erumpendum.

Bernabove e familia Mediolanensium Vice-Comitum Bononiam obsidente, cum Rudolphus nunquam cum suis erumperet, forte insidias erupturis paratas intelligens, ideoque Bernabos istius consilii causam, per aliquem captivum sciscitaretur, respondit: Propterea Rudolphum non egredi, ne Bernabos cum suis ingrediatur. Idem si in Friederocopoli ante biennium Dani considerassent, Urangelius cum Suecis ingressus pro illis non esset. Ibid.

7 Par donum, sed imaginarium in titulis.

Ut Romanus Pontifex hodiedum titulos Episcopatuum Orientis distribuit, possessione nunquam tradita; ita quondam Sancium Hispaniarum Regis fratrem, exercitus Christiani adversus Saracenos ducem, Regem creavit Aegypti, populo passim acclamante: Vivat Rex Aegypti Sancius. Hic igitur. ur magis eriam ludicra solennitate gratus esset Pontifici, ut par pari rependeret: Pontificem proclamari fecit, supremum totius Aegypti et Babyloniae Calipham, hoc est, Sacrorum Praesulem. Ita titulis imaginariae dignitatis lepide concertatum est. Ibid. l. 1.

8. Ad dandum facilis habetur excusatio.

Ad Tarquinium Abbatonium, militum Ducem in lectulo cubantem, nonnemo militum anhelans maestusque accedens, interrogat: Quid agis, Dux optime, an dormis?

Cui Tarquinius: cur id rogas? Ah inquit ille, infelix ludendo peiuniam amisi; hanc ut recuperem, obsecro, decem mihi ducatos tantisper commodes. Taruqinius ad haec reclini cervice, oculisque conniventibus, abi, ait, jam enim dormio, nolens militi dare, quod pari casu amitti posset. Ibid. l. 2.

9. Primas fere obtinet, qui dat plurimum.

Florentiae in legendo Magistratu, cum amicus Laurentio Medico Duci commendaret quendam, valde ut ajebat futurum obsequentem; quod uno vini oblati cantharo quocumque deduci posset. Tum Laurentius: quid igitur me futurum est, si quis alius binos illi vini eantharos offerret? Ibid. l. 2.

10. Bonorum dilapidator in carcere argutus.

Franciscus Seminata italus, magna bonorum parte lusu dilapidata, a Praetore in custodiam datus est. Hanc ille correctionem aegre sustinens. Durus, inquit, Praetor carceri me inclusit, quod bona mea dilapidarim; quid mihi fuisse facturum creditis, si ipsius ego res dilapidassem? Qui jocus adeo Praetori gratus fuit, ut plenae eum libertari redderet. Ibid. l. 3.

11. Patriae contemptor explosus.

Perettus Mantuanus acutus Philosophus a popularibus alienior, Mantuanos natura esse stupidos asserebat. Unde Auditorum nonnemo subjecit. Absit, inquit, ut verum loquaris, nisi tu forte ex illis nothus sis. Quo dicto hominis temeritatem castigavit. Ibid. l. 3.

12 Vitia corporis non facile exprobranda;

Morta vir eruditus summo Pontifici, ex legatione habita quae evenissent, referens, cum altero careret brachiorum, ideoque a Cardinale minus prudente saepius de altero brachio, (ubinam illud esset? interpellaretur;) subjecit denique, non omnibus natura largitur omnia: aliis pedes: aliis brachium; aliis etiam cerebrum integrum negavit. Quo dicto Cardinalis stoliditatem notavit. Ibid. l. 2.

13. Libertas in Conciliis loquendi danda.

Cum in Concilio Constantiensi, Sigismundo Imperatore praesente, morosus quispiam quereretur: non licere illa quae quilibet sentiret, libere istic loqui, excepit Imperator, nisi hoc licerat, tam profecto libere haec non esses prolocutus. Ibid. l. 2.

14. Religiosi facilius quam alii carpuntur.

Agebatur apud eundem de Staru Ecclesiastico reformando, cum nonnemo, a Religiosis quibusdam Franciscanae Familiae alienior, dicebat; a Minoribus reformationem inchoandam esse. Tum Rex: magis, ait, convenit ut a majoribus. His enim ad rigorem vigoremque pristinum reductis, facile alii consequentur, Ibid l. 2.

15. In libris vita est.

Ludovicum Dul em a musaeo et libris nonnemo his vocibus provocabat! Quid tamdiu inter mortuos lates, quin prodis ad vivos? Falleris, respondit ille, a vivis me ad mortuos evocas: hi enim libri fama et eruditione vivunt; vos toti ad mortem properatis, quorum tale nihil post fata relinquitur. Vivat igitur, quisque potest, diu multumque, cui haec vita semel concessa est, Ibid. l. 2.

16. Tyranno quaevis causa ad nocendum sufficit.

Castrutius Remp. Lucensem manga tyrannide opprimebat, atque in his etiam Quartigianae familiae hominis sibi deditos. Quare monitus: ita veteres amicos tractandos non esse, ne brevi omnes experiatur inimicos: respondit, non in illos, ut amicos se veteres, sed ut novos inimicos animadvertere. Ita Luparum quoque virum omnium existimarione bonum prudentemque facultaribus exutum misit in exilium, dicens: non prudentiam, sed avaritiam Lupari plexui: qui postquam ostendit sibi majoris esse pecuniam quam meam salutem: me quoque pecuniam Lupari ipso Luparo pluris facere conveniebat. Ibid. l. 2.

17. Cur senes avari?

Simonides interrogatus, cut extrema in senecta avare studeret cumulandis opibus; Quia, respondit, malo moriens inimicis aliquid relinquere, quam vivens carere amicis. Eos Epid. l. 3.

18. Medici successibus suis felices.

Theodorus Cyreniacus selices esse Medicos asserebat, ut quorum prosperos successus Sol videret; adversos terra obtegeret. Alteri eadem artis felicitate glorianti. Vere, inquit, felix es, quitam multos sustulisti, neque unquam dedisti homicidii poenas. Ibid. l. 3. Philemon ait:

Tum male habet Medicus, cum male nullus habet.

§. 3. Exempla Repugnantium ex Quirino Pegeo.

1. Orandum pro seipso primum.

CUm mendicus a Joanne Arlorto eleemosynam accepisset; ut se hic gratum ostenderet. Deum, inquit, sedulo pro te precabor: At respondit ille, pro te primum id serio praestes: nam opis magis videris esse indigus. Quirinus Pegeus p. 1. Apoph. font. 5.

2. Proditio amatur, non proditor.

Joannes Rex Castiliae munimentum Arienza a quodam sibi ultro dedente hanc arcem acceperat: cumque deinde, pro gubernatore arcis constituendo, suscepta esset deliberatio, et prior iste gubernator sibi tradi peteret, eo quod Regi prompte illam cessisset, hac, respondit, de causa tibi minime relinquendam puto: non enim traditorem, sed defensorem quaero. Quirinus Pegeus. 1. p. Apoph. n. 691.

3. Defensor urbis parum virilis.

Chikvvitus Rex Maurorum, cum Granata dedita cedere cogeretur, in lacrimas solutus flevit, quod mater intuita, dixit. Recte fles urbem deditam, ut mulier, quam ut vir tueri non potuisti. ibid n. 692.

4. Discrimen Sapientis et Stulti.

Quidam inter Sapientes et Stultos hoc esse discrimen dixit, quod illi somniarent noctu: hi interdiu. Nonnemo alius haustum vini liberalem esse sensit, qui discrimen tolleret, hoc enim sumpto etiam Sapiens delirat. Ibid. 693.

5. Duellatores ad pugnas inepti.

Ferdinandus Marchio d' Avala generosus miles, qui maxime pugnaturirent, et prompti ad duella prosilirent, hos tanquam irae inconsultae et impotentes, minime dicebat esse pugnae, et constanti militiae, idoneos: quod haec praesentes fortium virorum animos requirat, quos praeceps ira non patitur. Ibid 696.

6. Vivere plerisque dulce est.

Maleficii quidam accusatus, hoc quod in catasta fatebatur, solutus rursum negabat. Monitus vero, ut fatendo sibimet parceret. Satius, inquit, est ex brachiis saepius: quam ex collo semel suspendi ibid. 699.

7. Non sola doctrina regitur Resp.

Cum Florentiae regimen ab optimatibus ad populum delatnm esset. Evenit, ut ex nobilitate quispiam sartorem suum per ludibrium interrogaret: Quae schola sartores ad regendam urbem institueret? Perfacile, inquit sarror, nobis erit urbem regere: nam si contraria illis, quae vos egistis, sequamur, beve illam moderabimur. Ibid. 782.

8 Hoc quisque curet, quod potest.

Princeps Mauritius nassovius, cum in Hollandia instruxisset spectabilem contra hostes aciem; ex Morione suo quaerebat, ansuam tantisper personam in militia sustinere velit; se illius acturum intera? Non convenit, ait Morio: nam perinde tu ad agendum Morionem, quam ego ad Archistrategum ineptus sum. Perstemus itaque in ossiciis, ne utrumque Hollandi dimittant. Ibid 715.

9. Lucrum honestum praestat utili.

Cum Advocatus gloriaretur apud vicinum: quod plures uno die ducatos, quam ipse sestertios in lucro numerare possit. Hic respondit: hoc tamen discrimen esse, quod sibi ex veritate hoc lucrum, ipsi es mendaciis proveniat. Ibid. 720.

10. Mendacia vitanda.

Hoc Arabes suo nos docent proverbio: Qui famam habet veracis, illius mendaciis etiam fides habetur: qui mendacis, hujus veritati quoque non creditur. Ib 227. Persae tradunt, praestare, ut benefaciendo male audias, quam male faciendo audias bene. Cum quo tamen non consistit politicum illorum monitum: Mendacium, quod pacem adferat, melius esse veritate, quae pariat bellum. Ibid.

11. Quod pauperi datur, servatur.

Joannes Polus Senensis in pauperes adeo profusus erat, ut amici hortarentur, ne se universis exueret. Verum moriens hoc scriptum reliquit, quod egenis dictribui, hoc solum nunc meum est: quod reliqui, hoc totum amisi, Ibid. 737.

12. Curiositas auditores habet.

Bononiae Concionator, cum paucos haberet Auditores, significavit, sibi apparuisse proxima nocte Diabolum, qui mira nunriasset, de quibus proxima concione dicturus sit. Affluxit igitur urbas tota. Tum Orator: Saepe vobis Dei verbum exponere conatus sum; cum pauci adfuistis: nunc vero adestis frequentes, cum Daemonis vobis figmenta nuntianda credidistis. Ergone Daemon vobis Deo est gratior? Ibid. 769.

13. Docti Nobilibus praelati.

Carolus Magnus, cum Parisiis ipse scholasticicis exercitarionibus interesset, et ignobiles quosque doctiores com perisset ceteris, his ab aliis semotis, inquit: agite, et hoc pede insistite bonis artibus: vobis nobilissima regni officia deputo Vos autem nobilitatem sine literis amplexos, ignobilium more patiar sordescere, ac justa indignatione opprimam. Ibid. 773.

14. In quo vita felix consistat.

Aegidii Abbatis haec documenta sunt. Juctura temporalium lucrum tuum est. Ut bene videas claudendi saepe sunt oculi; ut recte audias, saepe aures obserandae. St tibi moriaris, christiane victurus es. Ut bene comedas, jejunandum; ut bene quiescas, vigilandnm est. Ibid. 792.

15. Satellitum iter praeposterum.

Quaerebat mater ex filio satellite cujusdam Principis facto. Quemadmodum tecum agitur? in mala, respondit via sat bene: at in bona sat male. illic enim dum meus Princeps tarde rheda incedere cogitur, facile eum assequor; sed in plana antevertor, et aergre consequor Ibid. 808.

16. Principis Hispani fastus.

Dux de Noiara magno fastu apparatuque Carolum V. Imperatorem invisebat. Caesat autem dicebat, non venit Dux ille, ut nos videat; sed ut a nobis videatur. Ibid. 822.

17. Patriae libertas Principis saluti proposita.

Cum Joannes Luternesis praefectus arcis Sigenhemium in hassia tueretur, et Caesariani Landgravio capto, nisi arcem ipse dederet, exitium minarentur? respondit: arcem in suis, Principem in manibus illorum esse, de utrisque quemque constituere posse. Denique cum ipse Landgravius juberet pandere: dixit, Non posse se mandata illius, quae liber dedit, negligere: et amplecti quae det captivus. Ibid. 1759.

18. Docti potissimum aulae praesidium.

Joannes Casimirus Princeps Elector Palatinus dicere solitus est Plus se unius docti calamo, quam decem indoctorum gladio posse. Nobilitatem doctam duplici honoris praerogativa ornandam censebat. Ibid. 1761.

19 Princeps legendo instruitur.

Cum Morio Principem satis dissolutum, et admonitionis impatientem, librum opportunum volvere cerneret. Age,

inquit, hunc mutum audi, is tibi veritatem longe certius enuntiabit, quam omnes Aulici, qui os obliniunt. Ibid. 1765.

20. Levitas feminis objecta, et diluta.

Cuidam saepius matitatae haec mutatio objiciebatur. Cum Deus, inquit illa, non desinat priores maritos tollere: cur ego desinam novos acquirere? Ibid. 1632. Alteri exprobrabatur, quod meretrix esset, a turpi femina. Non fum talis, inquit, qualis tu esse cuperes, et esse (ob deformitatem) non potes; ego possum, et non volo. Ibid. 1794.

21. Cura terrenarum caelestem aufert.

Dux Caroli V. Albanus Saxoniae Principem juxta Ingolst adium gravi clade profligaverat; quem cum deinde transcuntem Galliam Rex Franciscus sciscitaretur: nunquid in dicto praelio duo in caelo Soles comparuissent? Nescio, inquit, nam adeo occupatus eram in terris, ut caelos non observaverim. Ibid. 1800.

22. Plura nescimus in hac vita.

Ita quidam alteri plusculum sibi scientiae vendicanti, inquit, si illa scirem, quae tu ignoras, doctissimus mortalium futurus essem. Pegeus p. 2. n. 3632.

23. Potatoris nasus purpureus.

Contraxerat ex multo vini usu, quidam colorem in naso purpureum, cum nonnemo suam certo pretio addicebat operam ad nativum colorem reducendum. Verum potator hunc aspernatus, magnis inquit, hunc nasi colorem impensis comparavi: ut stultus futurus sim, si novis hunc mihi impensi tollam. Ibid. 3636.

24. Sanitatis bonum primnm.

Fridericus III. Imperator cum pedem gangraena corroptum resecari vellet: sanitatis in morbo aestimator egregius, felicior, inquit, est rusticus sanus quam aeger Imperator. Ib. 3679.

25. Ex humili magnus.

Joannes X. Pontifex ex humili genere ad summam dignitatem evectus, in annulo pretiosum fulgentemque lapidem, pro Symbolo usurpavit, cum lemmate: Tunc gutta, nunc gamma Cum ex aquae guttis Sole cooperante colaescunt. Pegeus p. 2. n. 3816.

26. Punita persidia.

Ludovicus Burgundiae Dux contra Rom. Caesarem

arma sumpserat, sed illo eventu terminata, ut victus ipse captivusque libertatem denique illa Lege consecutus sit: ne deinceps rebellaret. Sed audacia et spes nova successus hominem ad arma et perfidiam convertit, exitu quam antea infeliciori: nam superatus bello captusque utroque lumine orbatus est, atque haec illi in fronte ab aure una ad alteram ducta inscriptio: hunc servavit clementia et perdidit perfidia. Ex Fulgoso Pegeus, n. 3823.

27. Vitae longae apprecatio.

Clementi VIII. electo horologium oblatum est, indice ad primam horam directo, cum lemmate: semper prima, nunquam ultima tibi fluat hora. Ibid. 3825.

28. Mors omnibus imminet.

In sceptro Caroli V. masculus stabat, cum tabeila, cui inscriptum, Sto: sed pedem statuae admordebant mures gemini (diem noctemque signantes) cum lemmate, jacebis. Clorarius Caesar ex tribus Philosophis sciscitabatur; quo potissimum symbolo vita hominis exprimenda sit, primo flos caryophyllum placuit, qui licet gratissimus, tamen limace ractus exarescit, adscribi voluit. Tales opes momento pereunt. Alteri phoenix volucris, qui longam vitam. et infestam avibus ceteris, denique in rogo absolvit: cum lemmate: tantorum laborum mors stipendium. Tertio naufragus placuit, supra quem Aquila cum Anchora et epigraphe juncta: Domine, ad tesunt oculi nostri. Haec ille. Verum in Orphei sepulchro scite erat cithara posita cum voce, lusit Persarum illud familiare, cum Solis imagine, lemma fuit, orietur. Ibid. n. 3840. et seq.

29. Regnum mundi anceps et breve.

Alphonsus Rex Arragoniae Coronae Regiae inscribi voluit: artifex cudit: Deus ludit, imponendo, deponendo. Coronae appensus, in forma pomi, Smaragdus erat, cum verbis: Aestate prodor, Autumno probor, hieme pereo. In medio coronae manus ex tenui filo pendulum gerebat orbem, et inscirptio juncta erat: tenui pendentia filo. Ibid 3837.

30. Rex nuces relinquit.

Ludovicus XIII. Adolescens perquam addictus vixit avibus. sed ut primum Regnum aggressus est has a suis curis in libertatem remisit, dicens: jam aliquid supra aves cogitandum est. Ibid. n. 4979.

31. Militis sepulti epigraphe.

Hic jacet miles,
a quo nemo occisus jacet.
In praelio maxime expeditus;
Sed ad fugam.
Magna laude contentiones aversatus est.
Pro gladio, et clypeo usus saepe patientia est.
Ad spolia tardius. priusquam nosset praedari;
Fame extinctus est.

Ut vult Deus, veniunt militibus opes; ut vult Diabolus, abeunt. Huic, inquit Hispanus quidam, praeda cedip potissima, quando et anima ipsi pro vectura solvitur. Pegeus in Apoph. n. 5983.

32. Hospes hospitem injuriae arguit.

Hospitem nonnemo furem arguit, quod plus quam deberetur, exigeret. Erras: respndit ille, furis hospies sum, qui minus quam debeatur solvat. idem 5584.

33. Laus male collocata.

Alium nonnemo sociorum arguit, quod saepius mentiretur. Fateor respondit comes, nam saepe te immerentem laudavi. Ibid. 5593.

34. Promissa fides sine fide.

Promisit nonnemo alteri, quod illius religionem acceptare vellet: exigenti vero promissum, respondit. Facturum se omnino, si tamen ipse prius amplecteretur suam. Ibid. 5594.

35. Ars fallitur arte.

Rusticus a Procuratore suo perit, ut efficacissima sibi in litibus vincendis verba suggereret, duos illi anseres pollicitus. Cumque haec docuisser, Domine, non est verum, constanter illa usurpavit; eriam cum Procurator suos anseres peteret, ut difficilis illi esset probatio, et sua jam arte teneretur, Idem n. 5596.

36. Laus ex genere inanis.

Cum Sostratum calumniator vituperaret, quod ignobili esset genere oriundus. Hoc, ait, ex capite me laude, te vituperio dignum censeo; quod hunc locum virtute mea sine nobilitate originis obtineam, quem tu sine virtute tua, sola nobilitate es assecutus. Idem 5615.

37. Germani artifices, sed saepe madidi.

Antverpiae Hispanum Mercator ad mensam invitaverat,

cum rara illi arte elaboratos tapetes, pocula arque id genus opera proponeret. Mirum, ait Hispanus, tantum ingenii in Germanis reperiri, cum adeo potui addicit sint. Cui Mercator respondit, ex vino poto Germani ingenium hauriunt; vos Hispani illud in aqua hausta submergitis. Ibid. 5618.

38. Constantia non in malo, sed bono est.

Quando Joannes Pistorius ad Orthodoxam Rom. Ecclesiae Religionem, a Novatoribus Constantiae accesserat, horum unus Joannes Pincer sic in illum lusit.

Pistorius Constantiae fixisse sedem dicitur.
Sedem malim Constantia, fixisset in Pistorio Ibid.
Verum paulo inflexum esse convenit, ut verum sit.
Pistorius Constantiae cum sedem quondam figeret.
Tum coepit et Constantia se figere in Pistorio.

39. Nocere non est virtutis.

Dignum memoria apud Reusnerum Pronunciatum est. Ut summae stultitiae est nocere velle, cum non possis: ita summae Sapientiae, cum possis, non velle. Ibid. Huic affine alterum est Felix ille, qui nullum habet inimicum; felicior, qui nulli est; felicissimus, qui cum hostem habet, potest sustinere; cum ipse est, potest ignoscere.

40. Divites surgunt, jacent inopes.

Pecunia dat sapientiam stulto, nobilitatem ignobili, formam turip, eloquentiam rudi, existimationem vili, famam ignoto, obsequium deserto, gratiam spreto. Contra inopia sapienti.... ignobilitatem nobili etc. Ibid. p. 2. f. 8.

41. Jejunium verum et fictum.

Quidam jactabat; quod a mane ad vesperam usque jejunare posset: Tum alter, nihil hoc mirum, nam in dies tantundem praesto, qui a vestpera ad matutinum tempus jejuno. Ib.

42. Religio bello male propagatur.

Dum hisce temporibus pro Religione bellum in Germania susceptum erat, quidam scite dixit. Dum Religionem hoc bello quaerimus; illam ubique evertimus Ibid.

43. Mautua convitio.

Quidam alterum hominem procerum acerbe perstringens: tam magnum; inquit, stultum non vidi hactenus. Cui alter, hactenus igitur usus spesulo non es, ut scilicet teipsum videres. Ibid.

Cum quidam Principis Confiliarius ad sui defensionem

honoris adferret, quod persona esset publica, reposuit alter, et talis quoque est uxor tua Levitarem ipsi conjugis exprobrans. Ibid.

CAPUT VII. Alienata promiscue usurpata.

NObilissimus hic fertilissimusque fontium est, cui principatus merito inter Argutiarum lusus tribuitur. In hoc etiam plus ingenii felicitatisque in reperiendo eminer. Cum Repugnantia, ex ipsa rei cujusque natura inspecta, haud magna difficultate erunantur: at in hisce Alienatorum Argutiis omnis pene se rerum creatarum, quae cum re proposita nexu aliquo inexspectato sociari potest, copia offert contemplanti, ut hic inexhaustum quodam mare investiganti aperiatur. Hoc quidem in promptu semper futurum est, quod in ipsa rei, quam spectamus, natura occurrit, atque excogitata aliqua ratione ab illa alienari potest; sed quod extra hanc occultam aliquam connexionem suppedirat, id quodammodo immensum est. Quocirca non effuadendus huc vago incertoque discursu intellectus est, sed vestigiis illius, quam prosequeris rei, ita insistendum est, ut hac velut indicante signanteque occultos hosce nexus, inter disjunctissima etiam quaeque reperias. Cujusvis inventionis vim modumque ab exemplis tibi propositis facillime capies. Si praesertim illa quae in Epigrammatum Argutiis prolixius tradidimus, non asperneris. Damus aliquanto uberius ex iisdem, quibus supta, autoribus; ut in amoeno hoc Argutiarum prato inter rivulos floresque diversos, ad oblectationem honestam, non desit studioso lectori delectus.

§. 1. Exempla Alienatorum ex Plutarcho.

1. Vita mollis non est idonea militiae.

XErxes Persarum Rex Babyloniis, post defectionem subactis, poenae loco imperavit, ut deinde pro armis fides gestarent, ac fistulas, cauponasque pro castris adirent, ratus his armis non facile rebellionem novam auspicaturos, Plut archus in Aopoht. Regum et Princ.

2. Fames ciborum condimentum.

Ataxerxes menmon superatus pugna, omniousque in fuga rebus spoliatus, cum famielico panis hordeaceus, et ficus aridae oblatae esseut, iis vescens, exclamavit; Divi quantae hactenus voluptatis imperitus fui! Nempe optimum ciborum

condimentum fames, qua plerique felicium destiruuntur. Idem ibid. Huic non dissimile est, quod Alexander Magnus Reginae Cariae Adae, cibos sibi exquisite apparatos submittenti, respondit, coquos sibi domi meliores esse: iter nocturnum, quo prandium, et parcitatem prandii, qua coenam condiret, Ibid.

3. Scelere dedecorare scelus.

Syracusanis in luxum effusis remedium Dionysius senior Tyrannus adhibendum esse monuit. Itaque cum in reliqua animadverteret acerbe maleficia, furibus tamen indulsit, ipse etiam tributis pressit, et cum precibus lamentisque inrercederent, iterum haec iterumque imperavit: donec postremo in foro convitia in se inter scommata et risus torquentes audiret. Nunc, inquit, animadverto, nihil pecuniae reliquum ipsis esse postquam me contemnunt. ita suos ad frugalitatem instruxit per inopiam, se ad crudelitatem exercuit per avaritiam. Ibid.

4. Simulare quandoque scientiam profuit.

Dionysium seniorem ob insidias timidum hostium nonnemo monuit, insidias se illi facile detecturum, Jussus itaque aperire: ut oredaris a me indicia accepisse insidiarum, ait; da mihi talentum, satis erit hostes tuos vereri, ne sint proditi. Miratus ille astut iam hominis, talentum obtulit, et re vulgata hac arte continuit insidiatores. Ibid.

5. Temulento aliquid ignoscendum.

Cum duos inter pocula adolescentes Dionysius gravius ipsius tyrannidem per convitia lacerasse intelligeret, dissimulata re; utrumque ad coenam vocavit, et liberalibus ad temulentiam usque poculis irrigavit. Quorum alterum, cum multa garrire, atque ad ineptias solvi videret: alterum lautius inter pocula et colloquia versari: illum, ut temulentia ad convitia prolapsum statuit esse innocentem: hunc, ut malitia in se peccantem, interfecit. Ibid.

6. Sub umbra improbioris latet improbus.

Evexerat idem senior Dionysius improbum invisumque Syracusanis universis hominem ad praecipua Reip. munia, quod cum plerique amicorum factum reprehenderent. Volo, inquit, hominem esse, in quem sua magis odia, quam in me convertant. ibid.

7. Nimium garruli molesti sunt.

Archelao Regi tonsor erat, qui prolixa gartulitate aures non raro obtunderet. Quare dum nonnunquam a Rege interrogaret: quem admodum tonderi abs se vellet? Ate inquit Rex, tacente. Ille de tonsurae modo, Rex de personae moribus loquebatur. Ibid.

8. Regem cithara non decet.

Rex Macedonum Philippus quendam in mensa Fidicinem suo minus judicio apposite concinentem, de moderandis sidibus, nervisque taugendis instruere volebat. Tum ille: absit, ait, a te o Rex, ista infelicitas, ut me melius ista noris. Ibid. Huic illud convenit, quod de Stratonico citharoedo apud Athonaeum l. 8. Deipn, legimus, qui Ptolomaeo Regi de arte pulsandi citharam ambitiosius disserenti dixit: aliud o Rex, est sceptrum, aliud plectrum. Ibid.

9. Barba hosti ad capiendum ansa.

Cum Alexandro adversus Darium pugnaturo nunciaretur, omnia jam esse ad pugnam instructa: num quid praeterea vellet; nihil resxpondit, nisi ut barbae Macedonum radantur? ne ansam hosti praebeant capiendi Ibid.

10. Dux de praeda parum solicitus.

Alexandro jam ad Arbela cum quadraginta Persarum milibus pugnaturo nunciatum ab amicis fuit, Milites de praeda inter se dividenda agitare consilia, nihilque inde Regio aerario illaturos, subridens, inquit; bona nunciatis: audio enim colloquia hominum, de victoria magis, quam de fuga cogit antium. Non dissimile, quod Alexander suis ad Granicum pugnaturis imperavit; ut scilicet annona (quae tenuis supererat) in medium collata, largiter omnes coenarent, cras enim, inquit, hostium opibus coenam instructuri estis Ibid.

11. Regum secreta non vulganda.

Cum Alexander epistolam a Matre acceptam legeret. Hephaestione amico eandem simul intuente, non subduxit oculis, quamvis secretas de Antipatro querelas contineret; sed sigillum annuli ori legentis appressit: ut si dixislet, ori tuo hac secreta clausa sunto. Ibid.

12. Rex beneficiis potius, quam armis vincat.

Taxiles Indorum Rex, Alexandro Persarum victori obvius cum muneribus, hortatus est, ne bello secum velit decernere: Sed si inferior esset, acciperet a se beneficia: si superio,

illa inse conferret. At inquit Alexander: de hoc ipso nobis certandum est; uter alterum possit beneficiis superare. ibid.

13. Hominem se Rex meminerit.

Alexander in templo Ammonis falutatus ab Antistite Fovis filius: non mirum, inquit, Jovem, qui natura est pater omnium optimos suorum filiorum nomine dignari, Sed jaculo deinde crus ictus, cum sanguis ex vulnero deflueret, ad circumstanres, qui illum ut Deum salutabant, renidente vultu: hic, inquit, sanguis de sorpore Divam manaere non solet. ibid.

14. Vestis pulchra deformibus turpis.

Cum Dionysius Tyrannus Lysandri Lacedaemon. Ducis filiabus pretiosas submisisset vestes, non admisit; quod vereri se diceret, ne iis indutae filiae turpiores viderentur, vel quod turpi vultu essent; vel quod infamis cum Dionysio consuetudinis notandae, Ibid.

15. Inprosperis elatio premenda est

Epaminondas Thebanorum Dux, Lacedaemoniorum ad Leuctra illustri certamine victor, postero die squalido humilique processit vultu; cum alias uncto corpore serenoque vultu incederet. Causam vero rogantibus, et quid evenisset adversi? sciscitantibus, respondit: hesternam in me elationem deprimo, et immoder atum gaudium castigo. ibid.

16. Cunctatio prudens armis potior.

Cum post Cannensem cladem romani Fabium Max. creassent una cum Claudio Marcello Consulem: hic ad pugnandum praeceps: ille cunctatione hostem frangendum consultius existimavit. Unde Hannibal dicere auditus est, magis se a non pugnante Fabio, quam Marcello pugnante metuere. Cum vero Minucius ejusdem Fabii collega feliciter aliquando pugnasset, ideoque in ore omnium esset, et anhelaret ad praelia: majus, inquit Fabius, a prespero Minucii successu, quam adverso malum formido. Et veio evenit ut ad puguam egressus longius, totus ab sioste conclusus teneretur; visi in necessitate procurrens Fabius, per medias hostium strages viam aperuisset: Tum Hanpibal: an non praesenseram, ab ista aliquando nubecula e montibus [quos insedetat Fabius] in nos tempestatem erupturam?

17. Invictus animus integer.

P. Licinius Romanus Cons. victus equestri praelio a Perseo Rege Maced cum hic pacem Romanis offerret, respondit

Licinius, non recusare se pacem, modo res suas arbitrio Romanorum Perseus tradiderit, hoc est, victor a victo pacis Leges acceperit. ibid.

18. Qui hosti obsequium praestat, sibi praestat.

Caesar Romanam Urbem contra Pompejum victor ingressus, cum hujus jam Statuas in sui gratiam dejectas cerneret: illas rursum bonorifice curavit erigi, de quo acute judicans Cicero, dixit: dum Pompeji Statuas erigit figit suas. Existimans futurum, ut revoluta fortuna, idem de ipso statueretur, quod in Pompejum designasset. Ibid.

19. Etiam suspicio criminis magni vitanda est.

Caesar uxorem Pompejam dimiserat, quod rumor esset, a Clodio hanc vitiatam, cumque idcitco dies Clodio diceretur, et testis adesset Caesar: nihil de ea sinistri dixit, ut quid igitur? quaerunt Judices, illam dimisisti? Quia, inquit, Caesaris uxorem etiam suspicione criminis puram esse decuit. lb.

20. Clementia Principis.

Cum Pompejus ad mare fugisset, Caesar Romae exaerario pecuniam poposcit, sed Metellus juvenis aerarii custos occlusit prohibuitque aditum, unde Caesar mortem illi minatus, oum vidisset artonitum, hoc, inquit, mi adolescens, difficilius mihi est dicere, quam facere. Nam ut alio idem Caesar ferebat dicto: magnafacinora facienda sunt, non deliberanda. Illud arroganter, hoc etiam improbe dictum fuit. Quanquam in priori effato suam Caesar clementiam prodebat, qua remota, facile illi erat juvenem hunc trucidare. Ibid.

21. Amor liberorum facit viros repuerascere.

Agesilaum Spaitanorum Regem fetunt domi amore liberorum cum illis in arundine obequitasse, cumque amicorum nonnemo, adhuc improlis, illudfacientem deprehendislet: ne [inquit] hoc factum meum cuiquam dixeris, priusquam ipse pater factus sis. Hoc est, scias, quid sit libetos amare, et educare, exemploque meo id facias. Plut. in Apoph. Lacon.

22. Sententia arbitri in lite arguta.

Archidamus Spartanorum Dux in difficili causa postulatus arbiter, cum litigantes in fano Minervae jurassent, se ejus statur os sententia. Hanc pronunciavit: Ne fano Minervae excederent priusquam essent odiis positis conciliati. Ita ipsosmet ad rec onciliationis remedium admittendum impulit. Ibidem.

23. Ostentorum vanitas derisa

Leotychidas Dux Spartanorum cum proprioris se porrae pessulo Draco circumplicasset, et ostentum hoc esse vates dicerent: Non sane, inquit, hoc mihi videtur; verum esset, sipessulus circa augeum se plic asset. Plut. in Lac.

24. Pauper in morte dives.

Cum Philippus Orphei Sacrificulus extreme pauper, diceret, suis Sacris initiatos in morte beatos fore. Cur igitur o fatue, ait Leotychidos, non moreris, ut qui miser es, beatus fias? Mors enim ultro sibi illata apud hos Ethoicos in vitio non erat. Ibid.

25. Oraculi vanitas delusa,

Cum Lysander Rex Laced. in Samothrace oraculum consuleret. Sacerdos ex tripode entheata jussit edicere: quodnam in vita scelus admisisset gravissimum? Tum Lysander, tuone haec, an Deorum jussu exigis? cumque respondisset: Deorum. Igitur, inquit, tu hinc abi: Diis. cum interrogabunt, dicam. Ibid.

26. Factis dispar oratio.

Cum Panthoedas Lacedaemonius in Asia legatione fuageretur, et Philosophos in Academia praeclara dissetentes audisset, rogatus quid de illorum oratione sentiret: illustris, inquit est? sed nullius apud vos pretii, qui eadem in factis non utimini. Ibid.

27. Quae patria censenda sit?

Delii adversus Athenienses pro Delo Insula certabant, atque in ceteris hoc debitae sibi possessionis adferebant argumentum; quod legibus patriis praeceptum esset, ne mulieres earum in Insula hac parerent (propter honorem Apollinis) nec mortui sepelirentur. Ad quae Pausavias Laced. inquit, Quomodo igitur Delus vestra est patria, in qua neque vestrum quispiam natus est, neque sepultus? Ibid.

28. Ira cohibenda.

Charilaus Lacedaem. Dux, cum nonnemo servorum asperius sese illi opponeret, justa indignatione concitatus, irae tamen impetu frennato, admirandae moderationis sententia usus est: interficerem te, inquit, nisi iratus essem. Ibid.

29. Fortitudo picta magis, quam vera.

Cum in tabula pictor Lacedaemonios ab Atheniensibus victos adumbrasset, et nonnemo Spectatorum adjiceret;

Sane fortes sunt viri Athenienses, Lacon subjecit: sed tantum in tabula. Ibidem.

30. Nec hostis nec amicus desideratus.

Philippus Rex Macedonum cum ad Lacedaemonios misisset interrogatum; amicumnese, an ut inimicum venire velint? responderunt: neutrum. Ibid,

31. Vindicta cohibita.

Cum adolescens Lacon a conscdale lethale in duello vulnus accepisset, atque amici adessent, qui se ulturos morte alterius factum dicerent: Nolite, inquit, rem tam iniquam: nam ego hoc facturus eram, nisi me praevertisset Ibid.

32. Consiantia in scelere obtegendo.

Lacones, ut ingenia astutiamque puerorum acuerent. et quemvis ad rei suae custodiam redderent vigilantem, Lege iis lata furtum indulgebant; deprehendi tamen in furto, et turpe, et pocna dignum fuit. Unde qui vulpem a sociis furto ablatam sub veste occuluerat puer, hanc ad viscera usque laniatu grassantem tulit, sine gemitu, ne proderetur; factu deinde sociis mirantibus: mori, inquit, satius erat, quam in furto deprehendi. ibid.

33. Mori, quam servire quibusdam dulcius.

Puer Spartanus a Rege Antigono captus ac venditus, cum in omnibus Domino morem gereret, servile tamen officium matulae ferendae detrectabat; compulsus in tecti denique conscendit apicem, inclamansque Dominum; ur scias, inquit, quod emeris liberum, morior, sunulque se ex tecto abjecit praecipitem. ibid.

34. Improbis turpe pulchrum est.

Cum Lacon quidam Athenis publice etiam lenocinia, aliaque parum honesta sine probro exerceri vidisset, rever-Spartam, quaesitusque, quid Athenis vidisset? omnia, inquit pulchra: nam nihilillie factu turpe erat. Ibid.

35. Oratio rebus conveniens sit.

Cephisophon orator cum apud Lacedaemonios jactasset, de quavisre, integra se disserturum die: urbe pulsus est: quod neg arent Oratorem sibi convenire, qui orationem rebus non haberet aequalem. Plut. in Lac. Institutis.

36. Castigata puerorum licentia.

Spartanorum juventus cuilibet Seniori honorem et obedientiam praestabat, et plagis a quovis corripi poterat, de

quibus si apud Parentes quererentur, probrosum erat, nisi verbera hi addidissent. Qui peccantem non perstringeret, pari erat in culpa cum delinquente, probrum erat corripienti restitisle. In delicto graviore cogebantur ad aram, quam circumeundo, vituperium suum concinerent: aut certe plagas, cum plausu, sine lamentis sustinerenr. Unde Laconum disciplina erudiri, est severissime educari. Et identidem Ingerebatur, Spartanum est fortia agere, aut pati. Plut. ibid. et in Apopht.

37 Libido castigata.

Messalina Claudii Imperatoris uxor effrenis mulier libidinis, cum Mnesterem saltatorem amore impuro nequicquam ad facinus solicit asset, Claudio questa est, hominem illum sibi este immorigerum, cumque idcirco Imperator illum jussisset morem getere Imperatrici, etMnester hoc astu, ranquam probante Claudio, ad nefas inductus esset. Facinore postremum detecto cum Imperatrice morti est adjudicatus, quod nimium fuisset obsecutus Xiphil. et Dion. l. 60.

§. 2. Exempla Alienatorum ex Gaspare Eus.

1. Stultum feras, dum nequis corrigere.

CUm florentiae in Sentatu Cosmo Medices Duci nonnemo impotentius obloqueretur, atque elata jam manu Angelus Acciajolus colaphum inflicturus esse,t prohibuit cosmus. Ad quem dimisso jam Concilio Angelus, inquit, vapulasses profecto, nisi obstitisses. Nimirum, ait Cosmus, ita effecifses, ut duo in Concilio stulti essent, cum unus tantum ante audiretur. Ens l. 1. Epid.

2. Virtus in milite, non in armis.

Celeberrimi Epiri Principis Georgii Castriotae sive Scanderbegi gladium, quo Turcarum duo milia, sua ipse manu confecisse memorabatur, Mahometus II. Turcatum Imperator videre gestiebat. Sed hoc submisso, spectatoque, remisit, qui dicerent, hunc non videri tot cladium patratorem esse posse Tum Castriota, nunciate Domino vestro gladium quidem meilli meum, non tamen brachium submisisse. Ens. Epid. l. 1.

3. Rex unus totum Concilium est.

Cum Ludovicus XI. Franciae Rex, ut singulari pollebat ingenii acrimonia, ita paucorum ad res suas consiliis uteretur, et unus ipse multorum instar esset: Bressajus Normandiae

Praefectus, eundem parvo mannulo insidentem comitatus, ubi, inquit, Rex, tam robustum equum nactus es? Quid, ait Rex, an in hac aetate et statura validus is tibi satis videtur? Tum Bressajus: certe perquam validus, Regem cum omnibus Consiliariis suis ferre potest. Ens l 1. Epid.

4. Astu restituta Roma Pontifici.

Cum Romani tempore Basiliensis Concilii ab Eugenio IV. defecissent, et Nepote illius capto S. Angeli arcem obsedislent, Hispanus quidam Riccius inter Romanos milites admissus, simulat in arce sibi notos esse, per quos traditionem, Praefecto sublato, facilem speret, modo signo a se dato armis ipsi virisque praesentes adsint, cum placeret consilium, ad arcem sese ut transfuga recipit. Sed hic Praefecto fraudem aperit, fingitque signo dato proditionem coeptam: et ne quid ambigerent, simulacrum Praefecti ex muris velut occisi suspendit. Ergo Romani circumsunduntur: verum riccius, nisi pretio facti accepto, se ngat illos admissurum, cum primoribus ea de re conferre velle: quos cum admisisset, compegit in carcerem, sicque illis arcem fide data traditam esse memorat, reliquam multitudinem bellicis machinis, et magna telorum vi ab arce rejicit. Qua te dejecti Romani et pacti suorum procerum libertatem, Pontifici, Florentia revocato, rursum cessere imperium, Ens lib. 1. Epid.

5. Principe tripudiante Respubl. perit.

Cum Anglorum arma passim Galliae metuenda invalescerent. Hira strenuus militum Dux ad Carolum VII. Regem ab exercitu missus, ut de suis atque hostium vitibus doceret Regem, hunc in gynaecei deliciis, inter epulas saltusque, adeo reperit occupatum, ut pluribus convenire diebus non posset. Perfregit tandem, et Rege ad primum progressum postulante: Nunquid haec ipsirara et magnifica viderentur? Sane, inquit, perquam rara, nam majori pompa et latiori tripudio pereuntem Principem nunquam vidi. Quae tam libera et vera vox veternum dormitanti excussit Regi, atque ad suum periculum evigilate fecit. Idem.

6. Stulti sunt. qui delinquunt.

Quidam alteri caput gravi vulnere afflixerat, ideoque a Neapolitano Praetore adjudicatus erat triremibus: Intercessor ut hominem liberaret, hoc argumento apud Praetorem

instabat, quod stultus esset. Recte, ait, Praetor, mei enim muneris est, non Sapientes, sed stultos plectere. Ibid.

7. Stultorum plena sunt omnia.

Julius Neapolitanus ministrum habuit, quem 'per contemptum saepius Stultorum Regem compellabat. Indignatus hic tandem, cum audiret eadem toties. Utinam, inquit, quem me dicis, stultorum Rex essem: totius orbis Monarchas potentia vincerem, nec te inter postremos meos numerarem. Ibid.

8. Rara Principis generositas.

Guilielmus Angliae Rex, trajecto in Galliam exercitu, cum Normanniam, quae ab ipso defecerat, brevi subjugasset: Eliam quendam seditiosorum Ducem interceptum contemptim increpuit Qui cum arroganter respondisset: at scias, o Rex, hunc Eliam si adhuc liber esset, facturum, ut tota Normannia contremiseat: Rex hominem aspernatus, esto, inquit, liber et fac quod poteris: Statimque dimisit. Ibid.

9. Honores mutant mores.

Benedictus Albizius nobilis Adolescens amicum Cardinalitia nuper Purpura donatum gratulandi causa convenit, Sed cum ille se dissimularet novisse accedentam: mutata repente oratione. Dolere sese ipsius sortem queritur, quod adeo cum fortuna omnem illi sensum eversum videat, ut familiares olim sibi ne agnoscere quidem possit? optare ut ad statum mentemque pristinam revertatur Ibid.

10. Taediosae dictionis molestia.

Ad Urbanum V. Pont. Avenione decumbentem Legati tres Perusini venerant, admissi jubentur paucis exponete veniendi causam. Unus tamen, ne quid opinor concinnatae orationis intercideret, longam orationem pertexuit. Poutifex postremo defatigatus: num quid aliud in Mandatis haberet? interrogat, Tum alter, qui Pontificis fastidium notaverat, hoc, inquit, ut nisi postulata quam primum impertremus, collega meus longe prolixiori oratione priora repetat. Igitur Pontifex, responso statim dato, abs se dimisit, hujus Legati ingenio magis, quam alterius loquacitate provocatus. Ibid.

11. Poena saepe offensonil prodest.

Rudolphus Dux militum in Italia, cum extra Camerinam oppidum inambulaus, ab imperito jaculatore inconsulto vulneratus esset, ideoque civium nonnemo de poena

irroganda deliberandum statueret, manumque jaculatori amputandam esse. Serius, inquit Rudolphus, id decernitur: priusquam jacularetur, hoc mihi consilium salutare fuisset, ideoque dimitti hominem petiit. Ibid.

12. Redde beneficium, ut novum merearis.

Cum Arlottum Flotentinum amicus pro aliquot frumenti modiis mutuandis conveniret, qui priotes nondum restituerat: granarium demonstrat, quod adire jubet, ut modios illic colligat, abiit, sed cum vacuum teperisset locum, id significat. Nihilne igitur, inquit Arlottus, reperisti ergo nondum retuleris, id quod praeterito tibi anno fuerat concreditum, tua itaque culpa est, quod nequeam gratificari. Ibid.

13 Aquam Germani in vino non amant.

Germanus quidam, cum reliqui vinum aqua diluerent: cur idem non faceret? interrogantibus facete respondit. Ab Astrologis sibi quondam praedictum esse, aqua se interiturum: quare ab aquis quantum liceat, abstinere. Ens lib. 2. Epidor.

14. Odore pastus, sono solvit.

Viator serius ad hospitium divertens, cum mensa pene finita parce coenasset. Hospes tamen mane communem ab eo symbolam exigit: querentique, quod parum edisset: odore, inquit, satiari potuisses, tum eductam viator, tanquam solututus, pecuniam in mensam explorandi sonitus gratia projicit. Et haec moneta, ait, nunquid proba videtur? Proba satis, hospes inquit, Ergo reponit hospes, hunc nummi sonitum pro odore ciborum accipe Ita par pari tedditum. Ibid. l. 2.

15. Sors vertitur in morte.

Quidam lepide ostendebat, Pauperes ingluvie, divites fame, Cleritos frigore, ac nuditate mori. Nam dum pauper aegrescit, undique cibi submittuntur, quibus stomachum opprimunt, cum Dives, superfluorum ciborum reliquias et cruditatem inedia saepe intempestiva, et noxia, subducere serius nititur. Dum vero Clerici decumbunt gravius, famuli, ancillae, cognati omnia subtrahunt, ut necessitati praesenti non raro opportuna desint. Ibid. l. 2.

16. Tributa et eorum autores vulgo exosi.

Armellinus Cardinalis Pontifici novarum exactionum auctor fuerat, unde ingenti apud subditos Rom. flagrabat odio. Quare cum Pontifex aliquando praesente eodem Cardinale,

et Consiliariis de tributis rursum exigendis meminisset: Unus a secretis salso joco dixit, si Atmellini pellem (alludens simul ad animas, et Cardinalem) Sua Sanctitas detractam per ditionem Romanam circumferendam visendamque praeberet populo, fore ut singuli bonam stipem illo inspiciente tribuetent. Nihil motus Cardinalis Laetor, inquit, quod me mortuum etiam usui futurum agnoscas; cum tu nec vivus, nec mortuus prodesse queas. Ibid. l. 2.

17. Infelicium divitum felices filii.

Nonnemo quaerebat, quosnam in terra beatiores esse cetetis existimaret? respondit: Quorum patres in inferno sepulti sunt. Quod hi plerumque opibus, ab illis per fas nefasque congestis, abundent. Unde filiis felicitatem, sibi calamitatem instruxere. Ibid. l. 2.

18. Quem quisque se fingit, saepe non videtur.

Parasitus interrogatus, cur stultum se fingeret, tum satis aliis sapiens videatur? Respondet: Video filium meum, dum laberat, ut sapiens habeatur, stultum videri omnibus. Ibid. l. 2.

19. Animosi juvenis prudens vitae defensio.

Guidonis Comitis Montefeltrii filius Fridericus apud Malateftam Ariminensem pro obside relictus erat. Cum tamen Guido, solutis induciis, armato milite Malatestae ditionem invasisset: hic Friderico mortis supplicium interminatus est, si Guido pater cum exercitu secundum revertisset: At, excepit subito Fridericus: De quo igitur supplicium sumpturus es, cum tertium armatus pater meus redierit? Vox generosi potius viri, quam pueri Malatestae hoc consilium excussit. Ibid. l. 2.

20. Liberalitas in devictos hostes.

Cajeta oppugnata Consalvus Ferdinandus multis devictorum Gallorum, ne pedites cogerentur redire, equos donavit: tum Obignius Dux illorum minacior. Quaeso te, inquit, ejusmodi nobis equos praebeas, qui et abeuntibus in Galliam, et huc revertentibus usui esse possint, innuens bellum mox ab ipsis redintegratum iri. Ite, ait Consalvus, et redite, cum lubet: pari vos sorte, ac munere rursum dimittam. Hoc est superatos, uti nunc, et meae beneficentiae indigentes. Ibid.

21. Sat sapiens, qui Sapientibus obsequitur.

Antonius Puccius cuidam Florentino suadebat, ut oblatum

a Cosmo Medices Vexilliferi officium, quod inter primas illic dignitates est, admitteret, homine se identidem excusante, quod parem huic muneri sapientiam non afferret? Tum Puccius: Falieris, nam plus satis ad illam sapientiae adferes, si ex Ducis sapientissimi Cosmi consilio omnia feceris: istius enim prudentia, si praeterea tuam adjeceris, et illius, et propriam ad hoc munus allaturus es. En viam expeditam cuivis obse quenti ad sapientiam. Ibid. l. 2.

22. Qui obliviscitur, indignus beneficio est.

Principi vir nobilis spe beneficii ab eodem impetrandi equum perquam generosum obtulerat. Evenit vero lapsu temporis, ut ab hospite Principe visus ille laudatusque equus esset; cumque quaereret, unde hunc comparasset? atque id nescire sedicetet, existimate tamen obvenisse dono. Nobilis forte praesens, ubi haec verba observatet, ac facile intelligeret, quid a tam oblivioso Domino gratiae sibi esset exspectandum, de equo reducendo adjecit animum. quare equisonem, dum ad proximam equum piscinam aquatum producit, insequitur, arreptoque freno futem inclamat, ac probe contusum dejicit, rectaque cum equo ad Judicem pergit, ac multis argumentis suum esse convincit. Princeps a Judice, quid hac in re fieri velit, rogatus, equum jubet restitui, simulque mandat, ut omni diligentia in furem, qui hune sibi dono obtulerit, inquiratur: ne impunis haec audacia maneat. Ibid. l. 2.

23. Ex rapto aedificare pauperibus.

Thomas guadignius mercator Florentinus tantum lucri ex usitatis hodie artibus fecerat, ut aliquando Francisco I. Regi Galliarum quingenta scutatorum milia mutuo dederit. Hic post mortem fui aliquam relicturus memoriam, Nosocomium Lugduni excitare ad miserorum hominum solacium constituit. Fundamentis jam descriptis Nicolaum Salterellium architectonicae petitum artis inducit, quidque de hac designatione videatur, interrogat, qui cum vastum ceteroquin aedificii opus, nimis sibi arctum angustumque vider assereret: miratus Guadignius, itane, inquit, in tam amplo spatio, nimiae tibi angustiae? Magnum fateor, ait Salterellius, spatium, nondum tamen omnes capiet, quos tu ad paupertatem redegisti. Ibid. l. 2.

24. Parvi animosi frequenter.

Cum ex Nicolao Constantio quidam sciscitaretur: Cur par vi saepe homines ceteris essent animosiores respondit, quia parvum habent corpusculum, quod tueantur; cui se put ant defendendo sufficere. Ibid. l. 2. alius respondit: Mirum non esse, si anima in his angustiis, tanquam aer inclusus, fortius obluctetur. Vis unita fortior: et ignis patvum hypocaustum facilius calefacit.

25. Cum debitore creditor patitur.

Debitor cum solvendo non esset, amico se invisenti solantique in maerore, dixit, suspendissem me ad finiendum hunc maerorem, nisi librum de patientia forte nactus, animum et consilia mutassem. Ergone, inquit alter, jam creditoribus satisfactum est? Nequaquam. ait, deest. Tum ille: Magis igitur conveniebat, istos hunc de patientia librum volvere: qui velint nolint carere eo, quod tibi deest, cogentur. Ex vacua crumena nihil solvitur. Ibid. l. 2.

26. An Medici Reip. conveniant?

In mensa Alexandri IV. Pontificis aliquando de Medicis quaesitum; Praestaretne hos a Rep. submoveri? Cumque (ut multorum hi dicacium linguis vapulant) hoc non nulli contenderent, fore ex re et bono communi, ut quibus Romani olim sexcentis annis caruissent. Contrarium sese Pontifex sentire arguto joco dicebat: Nisi enim, inquit, hi essent, illam hominum multitudinem mundus aegre sustineret. Ens. lib. 3. Epid.

27. Convitia spernendo imminues.

Idem Pontifex de Pasquilli statua, ad quam infames obtrectantium alienae famae theses affiguntur, in Tiberim praecipitanda deliberaverat, cum Sessae Dux intercessit, Et, ne, inquit; Beatissime Pater, hoc feceris: metuendum enim, ne pro uno Pasquillo innumerae ranae hoc strepitu excitatae longe infestius tot as noctes coaxent Ibid.

28. Furti argute perstrictus.

Quidam ad amicum sex pingues gallinas dono miserat: ex quibus unam! ator subduxerat, quam fraudem cum acceptor notasset: Pro 5. ait, gallinis meo nomine gratias amico refer; tuo vero nomine pro sexta gratiarum actionis non obliviscaris. Ib.

29. Prudentia senem commendat.

Senex ac juvenis eandem pro conjugio prensabant virginem, cumque illo consilio forte apud illam convenissent.

Juvenis Senis aetatem perstricturus: quot annorum esset? quaesivit: Tum senex, id quidem usque adeo non teneo; attamen scio, asinum viginti annos natum seniorem censeri homine septuagenario. Ibid.

30. Victa repaente Lusitania.

Sebastiano Lusitaniae Rege in Africa occiso Philippus III. Hispan. Rex Ferdinando Toletano Albae Duce intra 38. dies suo milite occupavit. Qui cum in expeditione subita parum commeatus haberet, hoc deinde jectare auditus est: Lusit aniam a se non aliter, qudm regnum caelorum expugnatam esse, jejunio in pane et aqua tolerato. Ibid.

31. Filiae consulto collocandae.

Democritus cuidam filium in matrimonium collocanti. Rem, ait, ancipitem aggrederis: si generum commodum nactus es, filium invenisti: si incommodum, per didisti filiam.

Ibid. l. 3.

§. 3. Exempla Alienatorum ex Quirino Pegeo.

1. Chirurgus oculos curat, et loculos.

DUm Viduae senescenti suos Chirurgus curaret oculos, neque magna spes solutionis esset; subducebat per intervalla ex supellectile sibi magis opportuna. Denique, cum illa, recepto jam visu, plura sibi deesse in domo animadvertisset: et Chirurgus praeterea solutionem bene curati visus posceret. Miror, inquit illa, quemadmodum tua me oper a adiutum dicas, quae nunc minus in domo mea videam, quam unquam antea? Pegeus p. 1. apopht. font. 3.

2. Pontifex tanto pauperior, quanto ditior.

Pontifex Alexander V. adeo liberalis erat in pauperes, ut cum honoribus ejus benignitas creverit, ideoque dicere auditus sit: Cum Episcopus essem, dives eram; cum Cardinalis, pauper factus sum; cum Pontifex, mendicus. Ibid.

3. Non omnis fert omnia tellus.

Principis cujusdam stultus lapides per agrum tanquam semina spargebat: rogatusque, quid ageret? Respondit, lapideas se domos seminare, quas istic deesse videat. Potius, inquit Princeps, sapientes homines [ut olim Deucalion] semines. Terra, inquit, O Princeps haec tales non profert. Ibid. apoph. 2405.

4. Malae fidei Quaestor proditus.

Philippus I. Rex Hisp. Molineto Morioni aulico viginti et

sex coronatos pro toga assiguaverat: sed Quaestor Regius tredecim tantummodo contulit. Igitur Molinetus togam sibi curat dimidiatam, ac sic in conspectum Regis progressus omnibus risum. admirationem etiam Regi concitavit. Et ubi, inquit, tog a dimidia? Exspectat, ait ille, tredecim coronatos reliquos: nam pro 30. mihi oblatis haec fuit comparata. Ita Quaestor confusus et Molineto solutum est. Ibidem num. 2433.

5. Versus inepti Poetae.

Marcus Dalodius Clementi VII. carmina quaedam honoris gratia offerebat. Cumque legeret Pontifex. Dalodium monuit, in primo versu syllabam desiderari. Vidit, ag novitque, verum subjecit, in sequentibus hinc inde syllabam superesse, ita hunc defectum compensari. Ibid. n. 2435.

6. Ineptus refponfor confusus.

Dantes Poeta celebris ex quodam, quaenam esset hora? sciscitabatur: qui cum salse respondisset: Fam illa hora est, qua asini adaquantur. Mirum igitur, ait Dantes, te hic in sicco versari. Ibid. n. 412.

7. Aegra simpplicitas.

Nonnulla Medicos nunquam experta, cum accessisser Doctor, venamque pertentasset, ac remedium praescripsisset morbo: ad suos deinde versa, inquit, profecto hic Medicus insanit, qui cum ego ex lateribus doleam, ipse explorat brachium. Ibid. n. 417.

8. Moriones ab aula rejecti.

Rex Daniae Christianus moriones sibi pro aula oblatos repudiabat: et si, inquit, Moriones habere placeat, aulicos mecs inebrio, et mox illo genere hominum abundo. Ibid. 443.

9. Judicium stultum, et iniquum.

Agebatut in oppido quodam de ancipiti judicio rei cujusdam, intetea nonnulli carnificem accersiverant. Tum Judex inter Scabinos ultimam pronunciaturus de reo sententiam. Censerem, inquit, hominem esse dimittendum; cum tamen accersitus sit carnifex, illi videtur ad supplicium tradendus, ne frustra adfuerit. Ibid. 449.

10. Post mortem quidam auribus metuit.

In Hollandia locis quibusdam moris est, ut in exequiis pueri ex vicinia convocentur: illisque lac similagine intritum detur. Nonnemo igitur illic testamento cavit, ne

pueri suis in exequiis convenirent; sed sua cuique in aere portio submitteretur: Non enim, inquit, aures meae hujusmodi puerorum garritus queunt sustinere. Ibid. n. 441.

11. Ebrius Parochus spretus.

Rusticus Parocho ebrietati dedito honorem detrectat. Accusatus hujus irreverentiae, et meum, inquit, asinum nudato capite nemo honorat, cum tamen is nostro sit Parocho prudentior, nec plus bibat, quam ferre queat. Pegeus in apoph. p. 1. num. 170.

12. Petulaentia tacite exprobrata.

Dum ex socio conviva nonnemo in mensa quaereret: Num quid sibi ex vitulina carne praeput atum vellet? Omnino, inquit, sed cave, ne telaedas. Ibid. n. 177.

13. Appetitus honoris.

Antonius Leva inter praecipuos Caroli V. Duces, cum in Hispania illum, quem Primores Hispani, caput coram Rege obregendi, honorem non haberet, ob affictos tamen ex podagra pedes sedere juberetur. Quanquam, ait, pedibus doleam, magis affigor frigore capitis. Ibid. 178.

14. Cupiditas Avari delusa.

Hispanus ad opulentum, cupidumque juxta Dominum circa tem pus prandii ingressus, ut famem triduanam pasceret, ait: reperisse rationem, qua Dominus 1000. coronatos lucrari queat: laetus ille invitat hospitem, ut mensae adsit, ac deinde rationem exponat. Ergo ventte prius bene suffarto, ad Musaeum una digressus. En, inquit, Domine mi, quam paratum tibi lucrum illud sit: elocasti primam filiarum attributa dote 2000. millium: alter am mihi filiarum concede, cum dote media: ita mille coronatos in lucro repones. Tum alter: non dum cogito hanc filiam tradere alteri. Hispanus itaque discedens ait: Quod si ita sit, consilium hoc meum servabo aliis, nos interea amici iidem futuri sumus qui antea. Ibid. 930.

15. Focus crassus Hirschaviensis.

Miles Hirschaviam ingressus, celiario hospitis ad quem diverterat. Audio hanc urbem a jocis celebratam, equidem Hirschaviensem mihi jocum experiri gratum sit. Poterit, inquit ille, haec gratia fieri, simulque abit, et ab ocreis, quas tum forte detraheoat, priores partes cum soleis, instar crepidarum amputat, et has offert pro pedibas. Miles ubi mane repetitas ocreas inducturus, ita mutilatas cerneret. Quid hoc,

inquit, rei est? Jocus, respondit alter, Hirschaviensis, ibid. 932.

16. Judicium contra se latum.

Rusticus Praetorem conveniens, infelix, inquit, casus tulit, ut bos mea tuam cornibus impetens, eandem occiderit: quid consilii? Cui Praetor, aequum igitur est, ut pro illa mihi satisfacias. Tum rusticus, tanquam verbis lapsus: non hoc, inquit, assero: sed meam a tua occisam dico. Plane, inquit Praetor, rem diversam narras, quid enim obstare poteram? ego certe id bestiae non praeceperam. ibid. 951.

Maximilianus Caesar, cum ex familiaribus quendam 300. Impetiales daleros intervertisse deprehendisset, re aliquantulum dissimulata opportune ex illo tandem sciscitabatur: qua poena dignum censeret ministrum furto aes Domini depeculantem? Patibulo, respondit ille. Verum, inquit Caesat, tua nobis opera adhuc deinceps erit opus. Itaque sua perstrictum sententia clementer correxit. ibid. 949.

17. Ingenua confessio miseratione digna.

Dux de Ossuna suas invisebat triremes, cumque temis mancipati suam plerique innocentiam obtenderent, spe consequendae liberatatis: vous Monachus: Ego, inquit, fateor, meritas delictorum me poenas dare. Quae confessio adeo Duci placuit, ut vinculis illum jusserit expediri, lepide dicens: quid hic nequam inter tot agit innocentes? submoveatur. ibid. 968

18. Poena in lusorem infelicem.

Idem Dux Secretarium suum, qui in lusu omnia profudetat, virgis atque exilio mulctabat? cumque is se tueretur, quod sua, non Principis bona prodegisset. Vetum; ait Princeps: nam si mihi haec sustulisses, ad patibulum te ablegassem: nunc cum tibi ademeris, virgae sufficiunt. ibid. 969.

19. Consilium, malum consultori.

Opilio postquam in traductu ovium neglecti vectigalis accusatus periclitaretur gravius, consilium ab Advocato accepit, ut sur ditatem simularet. qua ad judices productus simulatione evasit. Sed cum deinde Advocatus pecuniam sibi promissam exigeret, pari surdidatis fictione illum delusit. ibid. n. 980

20. Stulti sapiens monitum.

Stultus in Bacchanalibus atro colore vestitus incedebat:

in hebdomade sancta vero laeto colore indutus: asserens. Tempus luctu dignissimum esse, quo Deus tot peccatis hominum offendatur: illud contra laetitia, quo Deus nobis rursum placatus sit. ibid 984.

21. Fur suaviter correctus.

Cum miles in taberua mercatoria inter licitandum par tibialium seticotum subduceret: famulus qui illud notaverat, discessurum sic affatur: Amice mi hoc pretio non venduntur hic tibialia: tum miles, iisdem reductis, red ditisque: Si, inquit, hoc pretio non offerantur, erunt relinquenda ibid. 990.

22. Miles jactabundus.

Miles Hispanus alvearia transieus; educto gladio, aliquot dissecuit, et sic, inquit, mactabo haereticos: Verum apes lacessitae, turmatium eundem invasere: tum ille indignatus: hoc, inquit, iniquum est, omnes unum invadere; si quid audetis, veniant singulae ibid. 993.

23. Turpe viro, vindictam a muliere sumere.

Cum minister Ducis Hispani Infantago a muliere verberibus male mulctatus esset, et questus factum adjiceret, hanc ad Ducem spectare ignominiam. Si, inquit, ad me spectat, ego hanc animosae mulieri condono ibid. 996.

24 Musici magno impendio alendi.

Cam Ludovicus XI Galliarum Rex consultaret, quid Legatis Anglorum, minimo suo detrimento offerre posset? Respondit D. Bressajus, etiam cum lucro tuo, o Rex, musicos illis tuos oblaturus es, in quos tantum facis impendii. Ibid 705.

25. Politicus sermonem loco aptat.

Castilianus et Portugallus in Castilia de regibus suis contendebant: uter illorum major? et cum quisque pro suo contenderet, Portugallus verbis verberibusque Castilianotum coactus denique est Castilianum Regem praeferre. Evenit deinde, ut in Portugalliam Castilianus ille transiens, illic deprehenderetur a socio, qui vindictae cupidus rursum quaestionem de regibus movet: cumque Castilianus Regem Portugalliae majorem esse diceret, ut vim ac verbera declinaret. Ut quid, inquit Portugallus, contrarium igitur urgebas in Castilia? Quia, respondit Castilianus, illis in meo fimeto canebam. Ibid. 712.

26. Gravitas importuna.

Quidam certae gentis gravitatem in suo incessu adeo

pertinaciter est tuitus, ut cum sub carnifice virgis caederetur, jussusque esset ad supplicium citius terminandum, incitare gressum, responderit: Nullo opprobio se ad hoc dedecus impellendum, ut gravitatis immemor feratur. Alius dixisse fettur: Ita mihi nunc placet incedere, tusi ad carnificis manus et virgas damneris, tuo arbitratu incedas, Idem Pegeus n. 3807. et o.

27. Hosti mortuo insultare.

Tytannus aliquis ex ossibus mortuorum organum instruxerat: cui inscriptum fuit: Saltus Regum, mors hostium. Occisorum vero capita horti arboribus appenderat: ostio inscribens: Bellaria Martis. Ibidem n. 3827.

28. Furtum astute detectum.

Cum Caesar Rudolphus Norimbergae tempore comitiorum ageret, et peregrinus cuidam hospiti crumenam pecunia plenam tradidisset, quam repetenti negaret: re ad Caesarem delata, et utroque audito, ut erat jocorum amans Rudolphus conversus ad hospitem, permutmus pileos, inquit, tuus enim mihi aptior futurus videtur: videlicet ad rem, quam paro. Quod ille honoris causa factum interpretatus, lubens admisit: interea detento homine Caesar misit, qui ostenso uxori pileo, juberent crumenam vito submitti, quae ad Caesarem delata, et peregrino restituta est: cui sine teste fuisset in judicio succumbendum. Ibid. n. 3848. ex Tympii mensa Phil. p. 2.

29. Par merces laebori.

Cum Imperator Carolus IV. adversus Philippum Austriacum bellum gessisset: quibusdam qarum fidis, solutionem ex cortupta moneta praestitit, qui cum quererentur: Aequum, inquit, praesto: nam tale est praemium, quale servitium. ibid. n. 3857.

30. Mendacium saepe proditur

Quidam vicinia sinum utendum certo in labore rogabat. Verum invirus Dominus negabat asinum domi esse. Interca dum colloquuntur, rudit, auditurque praesens asinus. En, inquit sollicitator, prodit asinus mendacium. Ergone excepit alter, plus asino meo crediturus es, quam mihi? Pegeus num. 4462.

31. Doctor imperitus.

Musicus parum peritus cum aliorum instructor fieret: a

peritiore nonnemine interrogatus est: Ut quid doceret alios, ipse tam paucorum gnarus? respondit: doceo imperitiores, et a peritioribus disco. Ibid. n. 4464.

33. Fur captus.

Fur interrogatus, Quod malum parpetrasset maximum? hoc, ait, quod me capi permiserim. Alter capite plectendus orabat, utse velint suspendio necare, non enim se ferre oculis sanguinem ex vulnere posse, quin in animi deliquium incidat. Alius, venam sibi aperiri postulabat, quod intellexisset, hoc in mortis periculo praesens auxilium esse. Ibidem. n. 4466.

34. Spurius.

Quidam alteri male nato his verbis genus exprobrabat: Salvo honore parentum tuorum id dictum velim, spurius es. Cum alius laudaret spurios; ab ingenio ingenuus magis, quam ingeniosus adolescens, qui aderat: doleo, inquit, me talem quoque non esse. Pegeus n. 4484. et alibi.

35. Negligens in studiis.

Parens filio exprobrabat, quod pluribus in una clasie haereret annis. Quomodo, inquit, hoc probro mihi verti potest, cum Magister meus plusquam 20. annis eadem in classe haeserit? Idem.

36. Multi dissoluti.

Erat qui a frenorum artifice pro asino suo frenum posceret: qui cum inter colloquendum quereretur, vix ex suo se artificio sustentari posse. Mirum vero, inquit, cum tam multos haec urbs asinos habeat. Sed hi, excepit opifex, frenum non admittunt. Ibid. 4520.

37. Duellum lepide rejectum.

Miles in dissensione ab alio provocabatur ex aedibus. Ille e fenestra quaerit: Ecquid ages, ubi ad te descendero? Caput, inquit ille, tibi infringam. Ergo, respondit alter, non convenit me descendere; ne parricida flas, meique gratia ad patibulum commigres. Id. n. 4515.

38. Hispanus honorarium a Gallo respuit.

Miles Hispanus a Principe Momorantio literas salvi conductus postulabat, cumque is praeter literas aureum nummum adjiceret, aspernatus pecuniam est, quamvis lacera in veste. Tum Princeps, ut quid respuis aes oblatum? Indignum, inquit, nobilit atemea factum sit, mendicato vivere. Pluresne, ait Princeps, Rex tui alit similes? Nescio, inquit, hoc scio, quod plures similes vestrum. Ibid. 4916.

39 Furis vafrities.

Vidit nonnemo in foro hominem, aureum ore coronatum recondentem quo ut potiretur, transiens, velut casu, auream argenteamque monetam in terram effudit, in qua colligenda, dum mercator illi aliique subveniunt, subjecit, coronatum sibi deesse, quem observasset ori alium inserere Qui frustra obnitens, cum deprehensus esset, coactus est, cum anfamia suum furi cedere. Tam subtiles malitia habet recessus. Id. n. 4915.

40. Fur delusus.

Docuerat nonnemo equum suum ad has voces: flectamus genua, eadem submittere. Evenit, ut hostis illum furto abducturus, jam flumen cum equo transiret. Ergo, ut inclamavit Dominus. Flectamus genua, equus praecepti morisque sui tenax, inter aquas submissis genibus, insessorem deposuit, ibid. 4917.

41. Cuptivus mansuefactus.

Nonnemo carceribus inclusus, cum tumultuaretur, seque non diu mansurum illic minitaretur, custos intra biduum nihil illi ciborum attulit, tertio demum accedens die, velut admiratione pler us exclamat, etiamne tu illic moraris, qui te repente abiturum juraveras, existimabam te fidem dictis habiturum? ibid. 4921.

42. Malae mulieres domitae.

Cum mulierem obstreperam verberibus paulo severius vir castigasset, illa, velut ad ictus lethales, concidens, mortem simulabat. Tum vicino accersito, vir casum simulate questus; ecquid mortua uxore faciendum sit, interrogat? Cui ille: Censeo, inquit, pellem detrahendam, quam optimam esse ferunt in malis mulieribus. Age igitur, inquit, tibi, illam cedo, tu detrahe. Vix ille cultrum acuere, illumque admovere coeperat, cum mortua subito revivixit. n. 4919.

Alter mitiori consilio uxorem correcturus, quando illam ad murmura et litigia convetti vidit, arrepto, quem sibi comparaverat utriculo, rusticorum ludionum instrumento, si tibi, inquit, o mulier, veterem cantilenam ordiri libeat, mihi interludendum est, ut musica sibi melius constet, atque ita rusticum quid, in organo illo suo, strepere aggressus est, dum mulier hoc ludibrio illusa conticesceret. n. 4920.

43. Demissio impetrat.

Venerat Argentinensium Legatus ad Henricum VII. Imperatorem, admissusque rogavit, ut Caesar dignaretur Dominis Argentinen sibus libertatis pristinae privilegia confirmare. Negavit Imperator fas esse, ut Domini tales a se privilegia obtinerent. Nec quicquam impetravit, dum errore animadverso, correctoque diceret; se pro civibus Argentinensibus privilegia petere, et sic obtinuit, profitente Caesate, cives se habere, non Dominos, quibus suam benevolentiam impendat. Id. n 4931.

44. Ex luxu inopia.

Augustus aliquando cum amicis atque illorum conjugibus splendidum magnarumque impensarum convivium instituit, quod mares Deorum induti habitu, feminae Dearum in cultu frequentarunt. Post quod, cum urbem improvisa premeret inopia, cives arguto sarcasmo questi sunt, Deos Deasque collectam pro hominibus annonam consumpsisse. Id. n. 4931.

45. In sublimi humilit atis suae memor.

Benedictus IX. Pontifex vili prosapia oriundus, matrem habuit superstitem, quae filium salutatura, nobiliori, ut decere putabat, cultu induta, accessit. Verum Pontifex ut illam vidit: negavit talem se matrem suam agnoscere. Ergo sic rejecta, pristino in cultu reversa, hilari vultu amplexuque a filio excepta: Haec. inquit, mea his in pannis mater est. Id. n. 4939.

46. Regnorum vanitas.

Alphonsus Rex Arragoniae hac delectatus imagine est, coronam et sceptrum humi strata, et veluti a fugiente relicta, alius juxta subsistens designabat, cum lemmate: Non tollit. qui novit. Id. n. 4943.

Carolus magnus Caesar in capulo ensis annuli sui Signatorii figuram gerebat: atque illo graviora et majoris momenti obsiguabat negotia, indicans sine gladio Reges magna imperare, ac tueri mandata non posse Id n. 4958.

47. Discordia conjugum.

Discordes in domo Conjuges hoc nonnemo emblemate notavit, et admonuit. Ex pertica transversa vas aquae pendulum erat, quod hinc vir, inde mulier, tanquam laturi sust inebant, sed aversis frontibus, tergoque ad se invicem converso, cum inscriptione, qualis signis distinctivis

aedium ptaefigi solet: in sensu disparato I. d. n. 4957.

48 Fraus inauthorem recidens.

Judaeus quidam apud Electorem Saxoniae jactabat, quod Schemhamphorasch adversus quaevis vulnera, et Kamea adversus capitis dolores possideret, offerebatque Principi. Tum exetro Princeps gladio, atque in capur illius inflicto, ubi sanguis misere quaerenti ex vulnere flueret: ut video, inquit, parum probatum est remedium, quod venditas. Id. num. 5776.

49. Levitas in vestitu correcta.

Christophorus Dux Wirtenbergicus hostis novitatum in vestibus, cum longae Helvetorum a Gallis caligae in Germaniam quoque transirent, lictorem suum hoc induit habitu: et si quem deinde hoc cultu habuisset obvium, quaerebat, Nunquid lictoris sui habitum et munus occupasset? Ita brevi hanc levitatem sua ditione submovit. Ibid. n. 5777.

50. Levitas feminae perstricta.

Quaedam in matrimonium ducta, cum primo mense lapso prolem peperisser, cunarum artificem vir adit, ac duodecim sibi cunas praeparari postulat, causam vero facti tam insolentis rogantibus: Pro integro, inquit, mihi anno providere cupio, si quot mensibus uxor prolem datura sit. Ibid n. 5778.

51. Ambitio et cupiditas punita.

Hermenfridi Thuringiae Regis uxor marito in publico convivio tantum mediam sterni mensam, aulamqae vestiri curatat: dicens, alteram partem ex Regis Franciae possessionibus vestiendam, cui temere medium regni cessisset, atque his aliisque probris maritum perpulit, ut pro regno sibi integre vendicando adversus Francum atma caperet; sed uno demum praelio victus amisit omnia, et ambitiosae mulierinihil deinde in Aula Regia vestiendum reliquit. Ibid. n. 5791.

CAPUT VIII. De Fonte Comparatorum universa.

QUamvis hujus fontis inventio perquam facilis appareat, tamen in recessau suam quoque abdit difficultatam. Cum vel rarior debeat esse, atque inexspectata quaedam, in rebus tamen notioribus, reperta comparatio: occulta aliqua dote eruta: vel certe ex alienis fontibus simul exornari. Quia tamen vulgarem magis obviamque diseiplinam continet, parcius hic exemplis adducendis insistam.

quaeque ex supra lectis Auctoribus, Plutarche, Gaspare Ens, et Pegeo se digniora obtulerunt, generatim depromam.

§. 1. Argute comparata ex Plutarcho.

1. Diligentia et ager, et Resp. proficit.

ATaxerxes Muemon omnibus per viam ad compellandum obviis patens: Cum tenuis illi conditionis homo, suo ex agello, pomum ingens honoris et muneris gratia, obtulisset, hilari illud vultu excepit. Et hic, inquit, ex parva sibi urbe commissa magnam quoque noveris efficere; ejusque illi administrationem commisit. Plutarchus in Apoph. Reg. et Princ.

2. Homini fucato non fide.

Philippus Rex Maced. cum quendam amicum Antipatri in Collegium Judicum cooptasset: ubi animadvertit hominem tincto capillitio barbaque incedere, eum removit: asserens: Nihil homini in negotiis publicis fidendum, qui mala fide proprios crines vultumque tractaret. Ibid.

3. Exercitus fortis sine Duce inutilis.

Cum Alexander Magnus jam fato functus, robustum ac victoriosum Macedonum reliquisset exercitum, Demades Orator, hunc suo Imperatore destitutum, Cyclopem dixit esse excaecatum Ibid.

4. Et Muscae suabilis.

Brasidas Princeps cum inrer caricas murem cepisset, morsus ab eodem acrius captum dimisit. Tum aditantium nonnemo inquit: Nihil ita parvum est, quod salutem sibi non paret, si ulcisci audeat invasores. Ibid.

5. Miles timidus ignavus est.

Lysander suos Lacedaemonios in obsidione ad Corinthiorum muros expugnandos animaturus, cum ex fossis urbis prosilire vidisset leporem Hos, inquit, vos metuitis hostes, ques lepores non metuunt, sed eorum seoure muris indormiscunt. Ibid.

T Quioct. Flamminius cum in Graecia apud Achaos versaretur, et Antiochus cum ingenti veniens exercitu illos terreret: ad illos animandos narrabat: Se in Calchide apud hospitem in coena multitudinem carnium miratum, intellexisse ab illo denique nullas in mensa carnes, nisi suillas esse, condimentis duntaxat et apparatu distingui: ita ipsos quoque, non delere Regiis copiis terreri, cum tancearios, cataphractos, sagittarios.

pedestres atque equestres copias distingui audiant: omnes enim tantum Syros esse, ex vilissimo genere hominum. Ibid.

6. Desperatae in bello res.

Cum ex pugna iPharsalica victus Pompejus fugisset, Nonius quidam Cicerone audiente retulit, nondum prorsus desperatum, cum adbuc septem aquilae (signa erant militaria) supersint. Recte, inquit Cicero, moneres, si cum graculis pugnandum esset. Ibid.

7. Tueri causam aequam ratione.

Cum Rex Laquedaem. Agesilaus reum, contra disertum actorem, male causam suam tueri audiret: isque ingeminaret identidem, Agesilae. Regem tueri Leges qequum est. Tum Agesilaus: Recte inquis, sed si domum tibi perfodisset quispiam, aut vestem abstulisset, putasne architectum, aut textorem tibi opem laturum? Plut. in Apopht. Lac.

8. Mortis contemptor.

Thectamenes Spartanus judicio Ephororum morti addictus, ad sententiam risit. Mirantibus, et num contemneret eorum leges? sciscitantibus. Nequaquam, inquit, sed laetor hanc imponi mulctam, quam neque precario, neque fenori sumpto aere, licet exsolvere. Ibid.

9. Ex factis vir agnoscitur.

Cum Lysandrum Laced. Regem nonnemo verbis extolleret, diceretque: Laudo te ac defendo: sprera illius laude dixit: Duos ruri boves alo, quibus tacentibus, uter illorum ignavus sit, uter industrius, exquisite novi. Ibid.

§. 2. Argute comparata ex Gaspare Ens.

1. Vanae sine viribus irae.

COsmi Medjces Florentini Ducis, qui primus familiam suam maxime extulit, multa ut prudenter, et astute facta, sic et dicta celebrantur. Ei, cum proscriptus quidam Florentinus minaciter signisicaret: Gallinam jam suis incubare ovis, innuens, consilia ab exulibus adversus illum cudi: atqui, inquit, extra nidum illa pullos non facile excluserit. significans, exulum consilia difficilem habirura extra patriam successum. Ens Epid. l. 1.

Cum alii significarent: Hostes ipsius nequaquam dormire. Respondit: Facile illud credidero, cum somnum illis ac quietem jamdudum excusserim. ibid.

2. Gratiarum actio nilprodest egenti.

Simonides gratias sibi pro oblatis carminibus referenti, inquit, duas sibi domi cistas esse, ex quibus altera quidem praemiorum plena, in necessitate adsit; altera gratiarum vacua, nihil juvet indigentem. Ibid. ex Plut. de Curios. et aliis.

3. Et prosunt inimici.

Autisthenes diligenter attendendum esse dicebat, quid inimici de nobis sentiant et loquantur: nam, ut a serpentibus saepe remedium, ita ab inimicis utilitatem petendam esse. Ibid.

4. Fortuna volubilis errat.

Petrus Albizius, inter Plorentinos, summarum opum et authoritaris vir, quondam hospites splendido exceperat epulo, cum oblatus inter bellaria clavus fuit. Res mira et improvisa omnibus erat: cum nonnemo accepto oblatoque Albizio clavo: Hoc, inquit, fortunam tuam, summo quo illam tenes loco fige, ut illa more suo ad ima de volvatur. Praesagium id fuit: nam brevi post tempore fottunis eversus omuibus, ignominiosa etiam morte sublatus est. Ibid.

5. Regem excellere aequum est.

Leonidas Rex Spartanorum a quopiam hoc dicto contemptus: Tu quidem, excepto Regno, nihilo me es melior: respondit: Nisi te melior fuissem, REx non essem. Ostendene nihil esse in ipso, Rege dignum. Ens lib. 2. Epid. Alterius illa elegans est Regis comparatio, qua se nuci similem dicebat: Sub quam in tempestate se multi recipiant: at sereno rursum caelo, ramos. diverberent, decutiantque fructus. Ibid l. 2.

6. An Achilles Homero praeferendus?

Nonnemo intertogatus, Achillesne tot rerum cum laude gestarum Patrator; an Homerus doctissimus illarum Scriptor esse malit? rursum quaesivit ex altero: malitne ipse buccinator in bello, an Imperator haberi? Verum elusit magis quaestionem, quam solvit: major enim apud posteros laus atque aestimatio Homeri, quam Achillis fuit. Ibid. l. 2.

7. Amor conjunctus dolori.

Sunt qui Chimaeraesimilem faciant amorem, cujus in principio ferocis, caput Leo sit; in medio luxuriosae venter caprae; in fine noxii et venenati, cauda fit draeonis. Ibid. l. 2.

Littore tot conchae, tot sunt inamore dolores:

Quae patimur multo spicula felle madent.

8. Ornatus mulieris vanus.

Mulierem quidam admodum ornatam conspicatus: Hae plumae, inquit, majoris sunt pretii, quam ipsa avis. Freno inaurato nihil ipse equiss melior futurus est: Ibid. l. 2.

9. Astutia temeritati praeferenda est.

Galeatius Sphortia Dux Mediolanensis ad Bartholomaeum Colonium celebetrimi Veneti exercitus Ducem, vulpem caveae inclusam misit: ut significaret, astutum etiam militem capi posse. Colonius, ut par pari rependeret, Galeacio accipitrem puerilibus noblis ac catenulis ornatum, (qualem pueri pro lusu circumferunt) remisit: ut indicaret temerarium ipsum, ac ridiculum juvenem esse, quem pro oblectameuto habeat et aspernetur. Ibid.

10. Senium non sit otiosum.

Diogenes jam senex monitus a quopiam, ut quiesceret in senio. Quid enim, respondit. si in stadio currerem, utrum metae proximus remittere, an vero cursum intendere deberem? Ens lib. 3. Epid. Huic addo,quod Marcellus Virginius de senibus dicere est solitus: hos oculos in sinu, pedes in manibus, dentes in vagina ferre. Quod tu facile aenigma solves.

11. Non quivis Rhetor Orator est.

Isocrates interrogatus, qui fieret, quod ipse cum oratoriam doceret arrem caetoros, ipse tamen Orator non diceret, respondit, et cotem ferrum acuere, cum tamen ferrum non scindat. Indicans, quibusdam ad usum nonnunquam deesse, quae ad instructionem non desunt. Ibid. l 3.

§. 3. Argute Comparata ex Pegeo.

1. Fur furi parcit.

MIlitum nonnulli agricolam ruri aggressi, equum illi subducere nitebantur. Tum ille, Obsecro vos, o Domini, parcite mihi; nam et talis ego fur sum, quales vos estis. Quir. Pegeus in Apoph. u. 2422.

2. Par pari astute repensum.

Helvetus Regi Sueciae Carolo militaverat, jamque exautoratus 600. daleros Imperiales sibi debitos a Rege postulabat: cui hic contemptim respondit, sexcentostuum in caput diabolos numerabo. Ille interea regia in urbe liberaliter indulgebat genio, tanquam jam possessor nummorum factus, cumque rationibus initis trecentos daleros hospes

posceret, tuum, ait, in caput ttecentos tibi daemones rependam Ita contentione suicepta cum res ad Regem delata esset, et miles citatus venisset, Quid, ait hic, injuriae intuli, quando eadem moneta eiodem solvi, qua abs te Rege mihi solutum est? Quare Rex injuriae hoc pacto commonitus, et hominis ingenio delectatus, hospiti ac militi satisfecit. Id. p. 1. n. 929.

3. Et parvis urbibus suae vires.

Cum Regina Hungariae Soror Caroli V. Comiti Nassavio ante Peronam in Italia diutius haerenti scriberet: Ut quid ante columbarium illud tam diu moraretur? respondit: novi illic generis columbas reperiri, quas capere atque educere perquam sit difficile. Ibid. n. 934.

4. Suus constat laborifructus.

Pater moriturus, ut filios ad vineam perfodiendam exacueret, ait: Audite filii, thesaurus in vinea nostra reconditus est; sed locum designare non possum. Igitur, ut reperiatis, ordine vobis erit suffodienda. Fecere, sed nihil repertum: cum tamen uberrimos fructus daret, intellexere, quem illis pater thesaurum reliquisset. Ibid. 936.

5. Mutare militiae fidem.

Princeps quidam ad Regis Francorum partes accessurus in nummis excusis manum cum nudo gladio proposuerat, inscribens: combusta vagina est. Idem tamen haud multo post mutata sententia cum recessisset, vulgo dictum est, novam ab illo vaginam repertam esse. Ibid. 5994.

6. Alieno malo suum bonum quaerere.

Julius II. Po0ntifex simiam habuit, quae dum videret Aulicos ad prunas castaneas nuces assare, ur iis innoxie poriretur, vicii arripuit carri pedem, eruitque, arridentibus aliis, quod hoc brutum, animal quoque suum commodum alieno quaereret incommodo. Ibid. 2978.

7. Cunctatio saepe nocet.

Ferdinandus I. Rom. Imp. Legatum misit Hieronymum Balbum ad Pontificem Adrianum pro subsidiis adversus Turcam, cumque Pontifex cunctaretur; Balbus inquit, Fabius Maximus cunctando Romanum Imperium servavit, Vestra Sanctitas cunctando rursum amittet. Ibid.3650.

8. Tributa moderata sint

Cum Rex Call. Henricus IV. de mediis aeratium locupletandi

deliberaret, et nonnemo suaderet, aquis ad usum necessariis tributum imponendum esse, respondit: Hant sibi Deus solus facultatem reservasse videtur, ut ex aquis vinum aurumque conficiat. Ibid. 3860.

9. Indigniorem digni quandoque fulciunt.

Cum Henticus II. Rex Galliar. aliquando hominem ineptum ad supremum Concilium promorum vellet, qui ad examen adhibitus ab aliis rejiceretur. Rex ita intercessit, ut quaereret, an non inter tot equos Iberos, unus simul assnus transire posset? Ibid. 3861.

10. Et propugnator, et oppugnator habendus.

Cum Fabius cunctando Hannibalem deluderet: Marccellus contra viribus eundem urgeret; ille Romanorum clypeus, hic ensis scite est appellatus. Ens l. 3. Epid.

11 Veritas et Mendacium distant.

Thales Milesius interrogatus, quantum distaret a mendacio veritas? respondit, quantum oculi ab auribus. Sentiens, auditu saepe falli homines, visis porro nos tutius credere. Quo et Homeri figmenrum spectat de somniis: quorum illa, quae per corneam portam, hoc est, oculos subenut, vera sint: quae per eburneam, hoc est, os ac dentes loquentium, vana. Ibid.

12 Aliud verbis, aliud vita profiteri.

Cleauthes Philosophus Peripatericis idem quod lyris evenire dicebat, quae aliis quidem grata harmonia insonent, seipsas vero non audiant. Itahos praeclare aliis tradere, quaeipsimet non audiant, nec sequantur. Ibid.

13. Inferior parcat et pareat majori.

Cum Philippus I. Rex Hispaniarum intellexit, accipitrem seu falconem suum aquilam aggredi ausum esse: jussit occidi, dicens: Subdito nihil contra Dominum impune licet. Id. n. 4983.

CAPUT IX.

De Fonte Allusionum universe.

HIc fons plus saepe feliciratis quam ingenii requirit: quando in lusu verborum rerumque inveniendi quadam promptitudine, etiam rudioribus illa subvenire possunt. quae perspica iora ingenia subterfugiunt. Quod si tamen cum felicitate concurrat ingenium, plane hinc argutis vibrantur

aculeis sententiae, quaeque alte sensum animumque penetrant. Mihi, ut factum in ceteris, quaedam hic universim satis erit attigisse.

§. 1. Exempla Allusionum ex Plutarcho.

1. Reges decet esse liberales.

ATaxerxes Rex Persarum, cum alteram haberet manum longiorem, longimanus dictus est. Ad quem Rex ipse scite alludens. Regium, inquit, magis est addere rebus, quam detrahere Ita Plut. in Apoph Regum.

Et illud Nasonis eidem convenire poterat:

An nescis longas Regibus esse manus?

2. Regnare dulce est

Dionysius Orator Syracusanus cum inter plures ad populum. dictutos sortito aliqui deligerentur, M. Litera illi obtigit. Nonnemo itaque in ipsum jocatus dixit: Morologus, id est, stultus Orator futurus es: Imo, respondit Dionysius, Monarcha. Et ita eventus tulit. Cum enim esset de eligendo Rege instituta deliberatio, ipse prae reliquis placuit, coronaque est donatus; sed orta in caput suum conspiratione, cum amici, ut imperium deponeret, suaderent: cernens bovem a coquo juglatum subito corruere: Nonne, inquit, indignum esset, nos mortis tam brevis metu, deserere imperium? Idem ibid.

3. REx liberalis.

Cum Philippo Macedonum Regi claviculam pedis laesam curaret Medicus, isque alia atque alia munera postularet in dies: Rex tandem inquit, accipe quantum lubet, habes enim claviculam in manibus. Ibid.

4. Pro Regno facile certatur.

Alexander Magnus jam moriturus, cum vastissimum, post multas victorias Regnum multis atque ambiliosis Macedonum Ducibus relinqueret: Video, inmquit, magnum mihi certamen funebre exhibendum. Ibid.

5. Omen victoriae ex cane.

Paulus Aemilius Consul et Imperator adversus Perseum Regem Maced. creatus, domum redux filiam flentem reperit, cumque interrogaret, ut quid fles mea filia? Perseum, inquit, mortuum Lugeo(erar enim catelli nomen.) Bonum omen ait, tu fles, ego gaudeo: magna spes vincendi affulsit Persei. Et vero superavit, cepitque ipsum Perseum. Sed cum triumpharet,

alter filiorum ante, alter post triumphum extinctus, gaudium maerore confudit. Ibid.

6. Servilis eonditio spreta.

Cum servorum olim esset habere aurem perforatam, quidam Afet natione, qui tervilis apud Romanos conditionis erat, Ciceroni objectabat, se dicentem non intelligere. Mirum vero est, respondit Cicero, cum tamen aurem habeas perforatam. Ibid.

7. Corruptela munerum exprobrata.

Hortensius Orator, ut Verrem adversus ciceronem tueretur, ab illo sphingis simulacrum aureum dono acceperat. Evenit deinde, ut Ciceroni dei Verre obscurius quaedam dicenti, responderet Hortensius, se aenigmatum solvendorum esse imperitum. Mirum, ait Cicero, cum tamen sphingem possideas domi. Ibid.

8 Libertas vafre oblata.

Cum Demetrius Arrigoni filius Megaram oppugnaret, inter pacta deditionis erat, ut liberam urbem relinqueret. Admissus vero omnes quotquot erant servorum, incaptivitatem abduxit. Tum Stilpon Philosophus Demetrio non ingratus: Sane, inquit, o Rex, liberam nobis urbem restituis, postquam nullum in illa servorum relinquis. Plut. in vita.

§. 2. Exempla Allusionum ex Gaspare Ens.

1. Fidem violare turpe est.

Simonerta a Francisco Sphortia ad Colionium Venetae militiae Praefectum missus, ut eum ad Sphortiae partes reduceret: cum reperiret obstinatum. Scin inquit, quid herus meus dicturus sit: te nimirum, magnum fortemque virum. Millenis aliquot ducatis victum esse. Tum Colionus, id si dixerit, tu meo ipsi nomine respondeto: multo esse turpius, non mille ducatis, sed ducatu uno victum fuisse. Intelligens Ducatum Mediolanensem, cujus obtinendi spe contra eos, quos tuendos susceperat, arma convertit. Ens l. 1. Epid.

2. Difficile est cedere opulentis Praelaturis.

Ludovicus XI. Rex Galliarum Benniensis Monasterii Abbatem, sua ut Praelatura alteri cederet, orabat. Cui Abbas respondit, rogare se inducias certi temporis. Fam enim annos quadraginta duos primis Alphabati literis A. B. (gallice abbej discendis se impendisse, totidem igitur sibi opus videri,

ut sequentes litteras C. D. (Cede) recte assequatur. Speraro se, fore, ut Rex illi suae tarditati ignosacat. Ibid. l. 1.

3. Malum caput corpus Reip. turbat.

Ad Urbanum V. Pontificem nonnemo ex oppido Romanae ditionis introductus, cum in multis Hieratchiae obluctaretur, profecto, exclamat Pontifex, malum vobis caput est. Tum Legatus: Ioa fateor, est, ac melius nobiscum ageretur, si non esset. In ipsum Pontificem caput populi Romani illud detorques. Ibid. l. 1.

4. Epitaphium dissoluti adolescentis.

Franciscus Philelphus superioris aetatis vir doctissimus, cum a quodam importunius urgeretur, ut cognato sibi adolescenti epitaphium conderet; denique rogavit nomen: cumque is diceret Joannem Vitellum [quod Latinis parvus vitulus est] nuucupari, hoc leviter arroso vague, condidit:

Juppiter omnipotens Vituli miserere Joannis.

Quem mors praeveniens non sinit esse bovem.

Idem l. 2. Epid.

5. Avarus paterfamilias cibum suis invidet.

Avarus paterfamilias vinum, quod praebebat. immodica diluere aqua solitus, cum familiarem quempiam immodetate in potu ciboque tuburcinantem observaret. Quando, inquit, hoc tuum molendinum cessabit? [usitato proverbio] quipotest, ait alter, cessare, quando tu aquam affundere non desinis? Id. l. 2.

6. Hominis fimplicitas, et timor derisus.

Quidam homini simplici timidoque obvius, quaerit, unde veniat? Cumque in macello se fuisse diceret, excepit alter: An tu illum locum adire ausus es, ubi tot oves quotidie mactantur, nec tibi matuis? Id. l. 2.

§. 3. Exempla Allusionum ex Pegeo.

1. Praedicans uxerem verberans.

Harlemii in Hollandia Praedicans ebrius immitius uxnrem tractabat verberibus, cumque vicivi ad tumultum accurrerent, factumque reprehenderent in viro, quem ceteris exemplo esse decerer. Mirum, inquit, vos hoc meum factum reprehendere, quando juxta Apostoli doctrinam et exemplum: Castigo corpus meum, et in servitutem redigo 1. Cor. 9. Cum vir et uxor sint duo in carne una. Ephes. 5. Quirinus Pegeus p. 1, Apoph, 2402.

2. Olus pro aegris.

Medicus imperitus, cum pluribus suae curae traditis olus medicinae loco praeparasset: nihil hac medicina praestantius esse asserebat: quod divinis illa Literis probata esset, Rom. 14 v. 2. Apostolo monente: Qui infirmus est, olus mandacet. Ibid. apoph. 2409.

3. Sacra Seriptura ad iniquae traducitur.

Dolobella homo perversus alteri togato pallium in pluvia dettahebat, seque hoc pietatis et officiigratia dicebat agere; mandante Scriptura: Alter alterius onera portate. Galat. 6. v. 2. Deinde aequum esse, ut sibi donet, quandoquidem praecipiatur a Christo: Qui duas habet tunicas, det non habenti. Luc 3. v. 11. Ibid. 2411.

4. Mala latinitas pejore correcta.

Nonnemo linguae latinae imperitior ita salutem vesperi obvius alteri precabatur: Deus det tibi bonum sero: Cui respondit alter: et tibi malum cito. Ita precatio utrimque in imprecationem versa est. ibid n 1416.

5. Debarbarismis linguaeconcertatio

Tres Poloni de gallina in mensa proposita ita concerrabant, ut illius esset, qui maxime barbare loqueretur. Ergo primus inquit. o Luna, quantum distas ab ego. Tum alter: o Sel, quantum distare ego atu. Terrius vero arrepta gallina, haecsola, inquit, per omnia latinorum mearum sufficiebit. Ibid 2415.

6. Vacuum non dari a stultis locum.

Bergerdi kius Professor Lugdunensis in Hollandia cum doceret, posse dariin orbe vacum. Quidam hoc argumento usus est: Stultorum pleva sunt omnia. Ergo nullum ab his datur vacuum. Tum tursum Professor: Ergo nec toga quidem tua ab his est vacua. ibid. 2438.

7. Arte sis quam Marte potior.

Studiosus ad hospitium divertens, hanc tabulae creta inscripfit sententiam:

----- Jacet ensis, penna triumpha:

Miles illud observans, adjecit: Hic scriptor nequam est.

Hanc censuram cum Studiosus notasset, suo expuncto versu alterum reliquit, nomine militis signatum. ibid. 24 48.

8. Episcopum arma non decent.

Cum Eduardus III. Episcopum Galliarum armatum contra

se intercepisset in praelio, et pro ipsius liberatione Pontisex ad Regem dedisset literas, Eduatdus armaturam illius totam Romam misit, cum inscriptione bujus sententiae filiorum Jacob: Vide, an haec sit tunicafilii tui an non? Geo. 37.

9. Opus respondeat verbis

Joannes Dux Mediolanensis ad Eleonoram Sponsam duos aliquando misit annulos, primo inscripserat, Ave: alteri, Age, His illa acceptis, paribus eidem annulis respondit: uni inscriptum erat: Expendi: alteri, Appendi. id. p. 2. 3842.

10. Dos prae forma placet.

Opulentam nonnemo uxorem, sed perquam turpem duxerat: quaesitus, cur hoc fecisset? Non ioquit, attendi ad oculos, sed loculos. Idem.

11. In crinibus superbire stultum.

Cum nonnemo ex noctu ad lumen ex libro physiognomico legisset, barbam oblongam fatuum arguere hominem: arrepto speculo, et admota candela, suam ipsius barbam contemplari voluit: quod cum agit curiosius, quam cautius, admetum barbae lumen magnam partem consumpsit. Quocirca iram risu temperans, adscripsit loco libri ita disserentis: Probatum est. Ens lib. 3. Epid.

12. Mercatorum sors dubia.

Mercatorum aliquis Philosophum iuterrogabat: quomode fortunas suas conser vare posset? Si, respondit ille, Fortunae non commiseris, Ferdinandus Pulgar dicere solitus est: ad divitias acquitendas duo parum et duo multum esse necessaria: parum verecundiae, et parum conscientiae: multum cupiditatis, et multum industriae ibid.

13. Regnum Franciae ad feminas non transit.

Carolo Pulchro Ftanclae Rege vita functo. Eduardus Angliae Rex sibi illud vendicabat, cui Philippus Valesiusse opposuit, atque ex Salica Lege proximum esse successo em contendit, his Scripturae verbis argure pro se usurparis: Considerate lilia agri (Regni Franciae symbolica) quomodo crescunt: non laborant, neque nent. Hoc est nec laborantibus ignobilibus: nec feminis nentibus competunt. ibid.

14. Ex humili emergens deprimitur.

Marius Tyrannorum septimus ex humili emergens sorte, militari audacia, una die Imperator factus dicitur, altera

imperasse. tertia interemptus a niilite, cum hoc dicto. Hic est gladius quem fecisti. Indicans, cum aliquando fabrum, runcfecisse gladium, quo modo Tyrannus, et impotens dominator interiret. Hec erat. suo illum gladio jugulari. Ibid.

15. Mors optata aliis.

Cardinalis Richelius in Gallia sub Ludovico XIII. regnante, Dominum de la Theu Augusti Thuani filium capite plecti fecerat; hujus igitur soror Cardinale jam mortuo, et in Sorbona sepulto, juxta hujus sepulchtum, historiam sepulti Lazari, et sororis apud Christum supplicis depingi fecit, adjectis Mariae verbis: Domine, si fuisses hic, id est, si Cardinalis jam olim in sepulchro hoc fuisses, frater meus non fuisset mortuus. Idem. n. 4944.

CAPUT X.

Argutandi artis secretum, et frequens in diversis usus paucis aperitur.

HIc argutiarum lepos, anima quaedam est liberalis artis et scientiae, neque in sola taurum dictione, verum etiam rerum conceptibus in mente erudite eleganterque formandis, usum habet.

Et I. quidem nullum omnino poema est, quod ex his fontibus elegauti conceptuum raritate, ac copia abundare non possit. Illa vero in primis Heroicam Dramaticamque poesin explicandiratio, quae variis illam et improvisis eventibus suspendit, deducitque, his apte fontibus derivatur. Verum separato haec opere apertius tradidimus.

II. Subtiliores Oratorum sacrorum juxta ac profavorum conceptiones mentis, inventarumque rationum dispositiones his principiis eruuntur. Illis enim hoc in primis agendum, ut voluptate atque admitatione Auditorem suspensum teneant; quem si denique inexpectata ad veritatem via deducant, altissime haec in animum dimittitur, faciliusque assensum meretur. Sed neque illa hujus sunt loci: in Oraroris sacri instructione, quaedam corum, siquidem deinde Superi tempusque opportunum faverint, aperieutur.

III. Emblemata, si quid elegantiae rarioris possident, ab his argutiarum sontibus irrigantur, quae ram in ipsa rerum materie, quam forma, seu lemmate adhibito locum inveniunt: ut singulari etiam traditum opere in Speculo Imaginum.

IV. Iater Philosophos quoque argutandi illa subtilitas non sine gratia locum occupat; ut cum brevi aliqua nervosaque argumentatione quicquam inexpectatum, aut infertur, aut contra alios concluditur. Quae cum vix ab Epigrammatica nostra dicendi agendique ratione dissideaht, nec alio se nobis loco tractanda offeraut, paucisper quosque fontes exemplis declarabimus.

§. 1. Fons Repugnantium.

1. Iactator refutatus.

AGathoclem Peripateticum jactanter gloriantem solum se, et primum Dialecticorum esse, Demonax ita confutavit: Si solus es, qui primus es? Si primus qui solus? Nam primum nemo censet, ubi secundus non est. Luc in Demonact.

2. Aviditas habendi delusae.

Antigonus REx Trasyllo Cyni o drachmam petehti, non est, ait, munus Rege dignum Igitur Trasyllus inquit talentum porrige? Sed hoc non est. reponit Antigonus, munus dignum Cynico, quo dilemmate ejus aviditati illust. Plut in apoph. Reg.

3. Motus incessu probatus

Cum Zeno in Scholis acutissimis rationibus probare conaretur, motum non dari. Diogenes per Scholam ceteris inspectantibu. obambu! are incipit. Rogatus a Zenone, quid ageret? Tuas inquit, rationes confuto. Laerr. lib. 6. cap. 2.

4. Fudicium implicatum sophismate

Corax Syracusarum Rhetor, primus mercede accepta arrem tradidit, pactus igitur cum co Lysias adolescens est aere certo, cujus dimidium jamtum exsolvit, alterum soluturum se recipit, ubi primam apud Judices causam orasset, vicissetque. Verum deinde cunctatus ab ipso Praeceptore in jus vocatus, suamque ipse causam agere est coactus. Sed dum quaeritur: quis litis futurus sit finis! Lysias inquit, utcumque sors ex sententia Judicum ceciderit, nihil solvam. Nam si causam vicero, nihilque me debere persuasero Fudicibus: nihil utique dabo. Si non vicero, nihiletiam ex pacto daretenebor. Tum Co:ax: Imo vero, sive persuaseris, inquit, dabis expacto, quia artem tenes, et vicisti: Sive non persuaseris, dabis ex sententia Judicum, quia ego causam vici. Judices hac fraude observata subjecerunt
[Gap desc: Greek words]
, id est, mali corvi, malum ovum. Aul. Gell. lib. s. cap. 10.

5. Orator sophisticus.

Pari fere argutandi ratione Aristot refert l. 2. Rhet. Sa cerdotem quandam filio, ne ad populum verba faceret, dissuasisse; et confutatam esse. Ne, inquit illa, feceris; nam si injusta suaseris, Deos habebis iratos; Siiusta, homines Imo faciam, inquit filius: nam si justa suasero, Deos amicos habiturus sum; si injusta homines.

6. Sophisticum responsum famuli.

Nonnemo dum famulum mendacii sulpectum haberet, his eum verbis aggressus est. Dic amabo, veritatem, nunquid mendax es? Sophisticus ad haec famulus: Quomode, ait, ut loquar veritatem, exigis, si mendax sum? Fatebor vero, me esse mendacem, ut intelligas me non esse.

7. Philosophus sophismate captus.

Hiparchia soror Metroclis Theodorum Atheum hoc strinxit sophismate, quod sine injuria Theodorus recte ageret, si hoc faciat, Hiparchia, nen potest inique agere. Ad quod cum Philosophus annuisset; illa subintulit. Sed Theodorus, se ipsum verberans, sine injuria recte agit, ergo idem ipsum verberans, sine injuria recte agit, ergo idem faciens Hipparchia, recte dicetur agere. Laert. l. 6.

8. Fratres dissimiles.

Narrat Plutarchus, duos apud Philippum Maced. fuisse fratres, quorum unus, uterque(
[Gap desc: Greek word]
) secundus, alteruter, (
[Gap desc: Greek word]
.) dictus sit; at hunc prudentem, et rebus agendis idoneum; illum stolidum ineptumque ad negotia extitisse. Inde Rex ita ludere arguendo solitus sit: Alteruter, inquit, uterque est: uterque autem neuter. In Apoph. Reg.

9. Hostem esse oppugnandum.

Cum Romani adversus Hispanos ad Baetim fluvium arma pararent, et Celtiberi opem suam ducentis talentis offerrent, detrectantibus Romanis hoc dilemmate Cato suasit: Aut enim vincemus. inquit, et sic non de nostra, sed hostium pecunia auxiliaribus solvemus: aut umcemur; et tunc neque qui exigat, erit, neque a quibus exigatur Plut. in Apoph. Reg.

10. Iniqua postulans non metuendus.

Dum Pyrrhus Lacaedomoniis minaretur exitium, nisi Cleonymum Regem admitteretn: Dercyllidas hoc dilemmare excepit: Si Deus es, nihil te metuimus, injuria nulla lacessitum; sihomo es, nihilo nobis praestas. Plut. in Apoph. Lac.

11. Virtute parta, eadem conservantur.

Cum Rex Persarum adolescenti dissoluto paternam hereditatem sustulisset, hic supplex Regi factus, illa sibi reddi orabat, quod Pater sua virtute haec promeritus adiisset. Tum REx adjuvenem: Heres itaque nones; cum nequitia tua excideris, Quod enim virtute partum est, virtute est retinendum. Age; et si vis, tua te virtute in hereditatem restitue. Quirinus Pegeus p 1. Apoph. f. s.

12. Cum simplicibus age simpliciter.

Viator suo comiti simplicius quaedam enatrauti, quae stomachum ipsi cierent: ex hoc sermone, inquit, tuam prodis simplicitatem. Imotuam, excepit comes? nam sic loquar, ut intelligas. ibid.

§. 11. Fons Alienatorum.

1. Alexander ab Agasone correctus.

ALexander Magnus ab Oraculo monitus, ut primum sibi de porta egresso obviam immolaret, Agasonem cum asino occurrentem habuit, cumque ad mortem juber abripi. Causam ille postulans inexpectatae et immeritae mortis, de Oraculi sententia monitus est: Si ita, inquit, reshabet, quique tibi prior, o Rex, occurrit, mortiest destinatus, non ego, sed asinus meus mori debet Siquidem is tibi, ante me, obviam incessit. Alexander hoc delectatus argumento, asinuna pro hostia immolavit. Valer. Max. lib. 7. c. 3.

2. Definitio hominis Platonica.

Plato cum hominem definiisset, animal implumebipes. Diogenes gallum deplumatum in Scholam immisir, et sic exclamat: Homo Platonis est. Igitur Plato correctus desoriptiovi adjecit: Latis unguibus, quamvis nec ita absolverit, Laert.

3. Negata pestulatio.

Lucius Galba, cuidam penulam urendam roganti, hoc illusit dilemmate: Si non pluit, tibi non erit opus: sipluit. mihi erit opus.

4. Domus ernatior quam Dominus.

Simus Dionysii Regis quaestor, cum Aristippo Philosopho aedes suas undecumque splendidas, ipsumque pavimentum, restellis variis pretiosum ostendisset, Aristippus sordidi hominis vanitatem ludibrio habens, excretum ore sputum in ejus barbam egessit, indignantique hac facti ratione occurrit: Nihil in hac domo opportunius tua visum

est barba, quo sputum egererem, quia nihil raperi foeaius. Laert. lib. 2. c. 8.

5. Puer imperans.

Diophantus Themistoclis Atheniens. Ducis filius, ita se Graecis imperare ostendebat: Quod mihi, inquit, placet, idem et matri, quod matri id Themistocli Patri, quod huic, idem populo Atheniensi; quod his, idem et Graecis ceteris. Erge quod Diophanto, id Graetis placebit. Plut. de liber educat.

6. Nuliius vilis est anima.

Cum ad Caecilium Metellum exercitui praefectum Romanus Centurio diceret, se castellum quod hostis insidebat, facile invasurum, neque ultra decem amissurum milites; excepit Metellus: Visne igitur tu esse ex illis decem? Atque itatemeritatem illius levi argumento repressit. Plut in apoph. Reg.

7. Repertori adjudicatus thesaurus.

Rusticus homo in Turcia thesaurum in silva inter fodiendum repererat. REs ad Tamberlanem Imperatorem delata est, cui persuadere conati sunt Aulici, hunc illi thesaurum deberi. Accersitus rusticus, et inspecta pecunia, quaerente tyranno: An Majorum suorum effigies, aut insignia in nummis essent? cumque, Romanorum esse, respondissent, non igitur ad me illa spectat, quando eum illis mihi nullae conjunctio est. Rustici proinde maneant, cui Deus obtulit, Pegeus sent. 5. Apoph. p. 1.

8. Non facile credendum obtrectatoribus.

Cum uxor cujusdam ab amicis levitaris insimularetur, atque illa se negando ac lamentando apud maritum tuere. tur: ita hic denique apud amicos uxorem defendit. Quid mea uxor, inquit, agat, utri melius sciunt, vos an illa? cumque, illam eptime omnium scire, respondissent? Ergo, intulit, satius est, at illi hac inre quam vobis assentiar. Ens lib. 3. Epid.

9. Philosophus major homine.

Apud Aeginetas a Carmenio lex lata fuerat, ut si quis homo Atheniensis Aeginam intrasset, capitis damnaretur, Plato illuc deductus capite periclitabatur, nisi Philosophorum aliquis legem lepida distinctione interpretatus, in lege dixisser: Vetarine quis home subiret, ac Platonem Philosophum esse. Laert. lib. 3.

§. 3. Comparatorum.

1. Mala ad perfidiam inductio.

POst quam Graeci rescindere pacta cum Antigono inita; suadente Archidamo Lacedaemonio nollent, hac denique ratione impulit, Ovet, inquit, eandem tantum vecem edunt, homines varias, vos oves non estis, sed homines. Plutatch. in Lac.

2. Voluntas benefaciendi muneranda.

Plato hac ratione pervicit apud Dionysium, ut Aeschinem in familiaritatem admitteret. Si quis, inquit, in Siciliam appulisset, ut tibi male faceret, impeditus vero non posset, an hunc impune dimitteres? Cumque Dionysius negaret: pergit Plato: Quid si vero, inquit, venisset ut benefaceret, destitutusque occasione nonposset? an omni praemio indignum censeres? Qualem cum dixisset esse Aeschinem, gratus fuit. Laert. l. 3.

3. Tormenta sub nomine Apostolorum.

Gustavus Adolphus Rex Sueciae, cum quadam in urbe Germaniae intercepta 12. reperisset aenea belli tormenta, quae Apostolorum totidem effigies praeferrent ac nomina, eductis ex clauso in publicum loco: Si Apostoli, inquit, sunt, ut producantur, necesse est, atque ad praedicandum promovendumque Evangelium in orbem mittantur. Pegeus.

4. Princeps ineptus.

Nonnulli subditorum suum convenicbant supplices Principeni, et ut imperata hactenus tributorum onera levaret, obsecrabant. Quibus Plinceps; aures non habeo, quibus vos audiam. Ergo, inferunt iidem, caput idoneum non es, quod nos moderetur. Ibid.

§. IV. Allusionum.

Sapientis sunt omnia.

DIogenes in hoc mundo omnia Sapientum esse hac rarione probat: Deorum inmundo sunt omnia: Diis autem amici Sapientes sunt, et amicorum omnia sunt communiasapientum igitur sunt omnia. Ens Epid. l 3,

2. Subtilitatis illusor deluditur.

Dum Plato in convivio Philosophorum de suis illis Ideis specificis ac genericis inutili subtilitate dissereret. atque identidem de mensa ac scyphis loquens, menseitatem ac scypheitatem in ore ferret, Diogenes subriles hasce nugas deridens: Mensam, inquit, et scyphum video, menseitatem ac

scypheitatem non observo, simulque arreptum ex mensa scyphum ori admovet: Atque hunc ego, inquit, hauriam, tu scypheitarem ebibe. Nec segnior Plato, manus, inquit, atque os habes, quibus scyphum capias 1 mentem qua scypheitatem apprehendas: non habes. Laerr.

EPILOGUS.

POssem denique ostendere, quemadmodum in ipsa rerum natura, ea quae maxime admirationem merentur, majcrique voluptate sensus animumque titillant, quandam horum fontium imagivem connatam habeant; quomodo inter illiberales etiam artes, in praestanrissimis quibusque operibus, horum usus, et observatio conducar et facilitet. Nam quis illa in pretio esse nesciat, quae hic exspectationem fallant, aut superant? ut quae motum dant rebus natura immobilibus, vocem mutis tribuunt, gravia in altum sublevant suspenduntque, et sexcenta ejuismodi, aut opposita aut aliena naturae rerum moliuntur, aut certe veri similitudine, vel ambiguitate fallunt, et ne per singula oberrem, quod insigni rerum amoenitate quispiam fecerit. In militari inprimis arte, omnis stratagematum inventio ex his fontibus peti subjicique omnino varia animo porerit; ita ut strategus, explorato ante omnia locorum ingenio, hostiumque aut urbium situ, non multo rempore ac labore, omnem hostis stratagemate aggrediendi rationem facile sibi repraesentare cogitarione possit. Neque enim quisquam astute circumvenit hostem, nisi aut contraria expectationi attulerit, aut aliena, vel rerum verisimilium ptopositione, velcerte ambiguarum illuserit, quarum rerum experiundarum principia per tot vias venasque explorare operae non omnino magnae futurum est. Qua de re, sibubet, aut Frontini, aut Polyaeni stratagemata consule, et rarissima quaeque exempla ad hos fontes principiaque reduces, quo facto, haud difficulrer ad artem, inventionemque similium curioso sectatori viam aperies. Sed illorum tractatio, cum et longioris sit remporis, laborisque, et a mei Instituti ratione aliena, deferenda aliis est, quibus suffecerit digito intendisse fontes. Verum tamen, ubi de implicationibus Dramaticis agendum erit, nonnulla ex hoc genere delibabo. Ad quae cupidum Lectorem remitto.