CAMENA Early Modern Latin Texts

PALAESTRA Eloquentiae Ligatae. PARS II. QUAE COMPLECTITUR Poesin Elegiacam, Heroicam, Lyricam. Praeceptis et historiis rarioribus, cum Exemplis singulorum Poematum Illustrata. AUCTORE R. P. JACOBO MASENIO e Societate JESU. EDITIO NOVA Priori longe Correctior. COLONIAE AGRIPPINAE, Apud Hermannum Demen. Anno M. DC. LXXXIII. Cum Privilegio Superiorum.

BENEVOLO LECTORI.

ALteram tibi partem exhibeo Palaestra literariae, in qua particularibus ad quamlibet poesin institutionibus exercitationes propriae, et variorum exempla poematum accessere; non quod ea ab aliis suis antehac partibus absoluta non prodiissent: sed quod eo discrimine ac varietate in volumen unum, de qualibet poesi, ad juventutis [correction of the transcriber; in the print juvenentis] usum, a nemine congesta sint. Deinde, quod in iisdem poematibus plerarumque rerum tam naturalium, quam moralium magis obvias Poetis descriptiones complexus fuerim, qua una re nihil hanc artem spectanti potest esse ad profectum expeditius, cum, quocunque incedant Vatem in amoenas fere rerum descriptiones sese effundant. Neque ex phrasiologiis usque adeo promptum sufficitur praesidium; ut quae per rerum describendarum partes raro digestae, non nisi imperfectam earum imaginem oculis subjiciant, multo etiam praeter sua in aliquo poesios corpore membra intueri, quam disjectas tantum, velut ex naufragio, tabulas. Sunt vero et optimorum e prisca eruditione autorum exempla in manibus, nec a nobis omnino praeterita, sive laudem illa, sive animadversionem aliquam juxta sanae praeceptionis receptaeque disciplinae leges meterentur, qua tamen ultima, citra necessitatem abstinendum duximus; quod pronum sit in longo itinete nonunquam offendere, neque id exprobrare humanitatis caritatis tamen aliorum subsequentium lapsibus detecto errandi periculo, prospicere. Accedit, quod non pauci veterum in iis scribendi argumentis versati sint, quae rudi ad scelera etiamnum juventuti flammas vitiorum subministrent, et persuadeant

ignoranda, ut iccirco quae rectae institutioni paratae sunt artes, in flagitiorum alimenta convertantur, nec abs te sit, piis dicendi exercitationibus Romanae habitum eloquentiae induere. Quod, ut cultissimae, hac aetate, eruditionis viri (quorum apud nos quoque memoria est) sat feliciter sunt assecuti ita nobis conatus non defuit. qui ab omni barbarie et peregrina obscuritate aversi, ad optimos quosque linguae Latinae principes animum calamumque vertimus; ne exemplis aliud, quam praeceptis traderemus. Ut tamen peritis etiam sagittariis nonnunquam scopo tela excidunt, ita cum iisdem veniam merebor, si quando imprudens a linea deflexerim. Fave, et vale.

ELEGIACA POESIS.

QUas universim de ligata eloquentia praeceptiones tradidi, has nunc propius ad cujusque poematis formas affectionesque adhibere necesse est: ut praeviis, veluti ductus doctusque, exemplorum vestigiis, quo recta facilique via eundum, hujus artis studiosus, intelligat.

Ab infimo scribendi genere, quid Elegiaci est carminis. ordior neglecto Epigrammate. Hoc enim, licet elocutione facillimum sit; inventione tamen, si suis partibus adsolvatur prorsus est singulare, atque ingenii adinirationem ac voluptatem omni orationi conciliandam inprimis opportumum; ut iccirco separato libello operam dederim, quo facilitatem et copiam eidem compararem. Nunc Elegiae propria breviter expendam.

CAPUT I. De materia elegia ejusque conceptuum varietate.

HOratius in Arte sua inquit, de elegiae materia. Versibus tempariter junctis querimonia primum. Post etiam juncta est voti sententia compos.

Imo postea epistolarum etiam vice fungi coepit, atque omnem earum complecti varietatem et materiam nec laudestantum, reprehensiones, vota, gratulationes, praecepta, amores, sed et bella ac triumphos narrare. Nulli tamen perinde materiae, quam lugubri convenit, cuia prima institutione atque ipso adeo nomine luo [gap: Greek word(s)] (quasi Eleo ogia dicas) est desti. nata, Amoris porro etiam affectionibus inprimis servit; cum molliores amm orum im petus idoneis numetis exprimat.

1. Conceptus Elegiarum plane est facilis et obvius, nam una etiam ratio ad rem propositam stabiliendam ornandamque sufficit. quemad modum in Lyricis, ita pene res in Elegiae habet conceptibus, ut proinde Tarquinius Gallutius easdem ablegaritad Lyram. Verum ego in Lyricis grandioris plertumque apparatum styli requiro, ut proinde Elegias, quamvis materiae et concipiendi ratione hinc non amoveam, formae tamen adscribendi

genere in subsellio poesios inferiori collocem: quod ut plurimum humili, licet ornatu pure cultu, incedant; Lyrica phalerato magis verborum lenocinio augustiorique sententiarum lumine extollantur, ut proinde hi poema tum characteres nequaquam sint negligendi. Materiam conceptumque nemini defuturum arbittor, qui quidem aliquam epistola rum contexendarum rationem perceperit, nilenim prohibet quo minus quodvis soluti epistolii argumentum his versibus serviat.

II. Plus artis in ornamentis conceptuum adhibendis pono. Ornantur autem, vel per similitudines et parium dispariumve rerum exempla; vel perantiquorum expositos ritus historinsve, vel per fabulas fictionesve, de quibus prolixe lib. 1. part. 1. egimus; vel per vota, praesagia, imagines et simulacra etiam per somnum objecta, vel per digressiones descriptionesque rerum adjunctarum, quas Magistri in hac arte, Episodia, voce Graeca, appellant; vel denique per expositionem adjuncterum aliumque ejus generis cultum. Quam rem, ut aliqua exemplorum diversitate declararem, nonnullas argumentis ornamentisque dissimiles exhibui Epistolas, quibus rudior duci docerique juventus poterit; cum Ovidius unius Potissimum argumenti cultusque reliquerit.

1. Epist. Argumentum est. Ferdinandus Gonzaga filio suo Aloysio Societatem Jesu ambienti dissuadet propositum. Rationem unam solamque adfert; quod teneriori nequesat constanti aetati convenire id minime judicet. Quot hic alia su pperebant argumenta? annon decus, et honor familiae ad posteros Propagandus? marchionatus dignitas, et opum affluentia? Populi favor, ae desiderium optimi Principis, et spes in illo protegendae patriae? exempla pietatis cum dignitate ad majorem subditorum fastum conjungenda? Haec alia que ejus generis neglecta uno ad facundam poesin argumento suffieiente.

Ornamenta hujus concoptus sunt, comparationes a simili et exemplo ductae quod hae ad persuasionem, cum voluptate inculcan dam, valeant.

Respensoriae exemplum aliquod adjeci, quae eadem via, rationem rationi, et comparationem comparationibus opponit. Estque in hoc respondendi genere illustrior quidam eloquentiae campus: quod nervosae objectorum solutioni, hujus carminis numeri inprimia faveant.

2. Epist Argumentum est. Legati Principum Europae exstimulentur ad pacem. Rationes petuntur a belli pertinacis damnis.

Ornamenta conceptus vix adhibentur, iccirco quod rationes plures a belli incommodis petitae hic corpus Epistolae satis amplificent.

3. Epist. Argumentum. Fabius Chisius Cardinalitia purpura honoratur, ob sapientiam et virtutem.

Ornatur fictione imaginis per somnum objectae, quae Ho noris virtutisque insignia ac monumenta complectitur.

4. Epist. Argumentum. Arnoldus Comes de Geleheen in S. Caes. Majest. Cubicularium, ob scientiae et virtutis dotes, adscitus, ad clavem auream accipiendam (quae illius honoris symbolum est) invitatur.

Orantur ex adjunctis tum clavium ritlbus ac symbolis, tum personae ad illarum usum admissae.

5. Epist. Argumentum. Ferdinando a Furstenberg in Italiam granseuntifelix iter autor precatur, ideoque celerem equum, nec Alpes difficiles.

Ornatur quidem veterum equorum inductione Amphionisque faxa trahentis, et Hannibalis aceto emollientis, sed duo bus potiffimum episodiis Academiarum Italiae, et antiquioris Romae descriptione.

6. Epist. Argumentum. Petrus Sibenius Abbas Glad bacensis, cum duobus Fratribus Paulo, et Martino, sapeinter ac pie calcato mnndo Religionem ingressi, in diversis Ordinibus unanimes vivunt.

Oranatur perbrevi quidem episodio Dalenae patriae flammis exustae, tum petriad honorem per virtutes evecti; sed inprimis araductis ab antiquitate fabulis, et historiis, in comparationem adhibitis.

III. Porro cum episodia sint in Elegis frequentia; pars illa quidem non necessaria, sed saepe, ubi scite adhibentur, elegans, atque inter doctos non infrequens; de opportuno horum usu paucis disserendum, ac per exempla quoque ducendum lectorem existimavi, Est autem Episodium, digressio quadam ad deseriptionem rei alterius, nosteo preposito alienae, sed tamen cum illo conjuncta. In quam Poeta excurrit, tanquam viator amoenitatis gratia, in pratum viae conterminum. Tale igitur Episodium est, quod abesse a poemate qui dem potest, sine argumenti et conceptus propositi eversione, non tamen sine gratiae et

ornatus jactura. Cavendum vero'ne parum opprtune episodia, nimiumque are, proposita aliena inducantur, ut a Propertio lib. 3 Eleg 10 factum, ubi rurpe feminarum, quibus se tradideratat servitium aversatus, qtque ab Exemplo Cleopatrae Romanis Ducibus im perantis digressus ad Romanorum bella, in eis, tanquam propositi immemor, coneludit.

Varietas quaedam episodiorum tibi in lacrymis nostris suppeditabitur, ubi sen Elegiae idem materiae argumentum (quod est dolor Petri ob Christum a se in domo Caiphae negatum) complexa, variis potissimum episodiis, in alio atque alio concentus ornatu, proponuntur quod consulto factum; ut in eadem mareria facilius ornandi varietatem copiamque agnosceres, appreben deresque. Expono breviter.

Elegia 1. Argumentum est. Dolet Petrus in domo Caiphae a femina se exterritum, negasse Christum.

Ornatur historia et expositio facti male omintis praesagiis, et diris imprecationibus in seipsum tanti oriminis autorem detortis, potissimum vero dissimilium comparatione,

Eleg. 2. Argumentum idem. Ornatur portemtosis visis et episodiis, ductis ex Christi factis beneficiisque male usurpatis.

Eleg. 3. Resadem Ornatur Episodiis et ex historiae adjunctae oppositis, tum etiam ex causis mali, ac denique pesona D. Virginis et Petri petitis.

Eleg. 4 Ornatur adjunctis loci et temporis, cum inductione figurati somnii, quo et Petrus ipse est repraesentatus.

Eleg. 5. Idem Episodiis a persona Petri ejusque factorum oppositione, denique et Gallicinio desumptis ornatur.

Eleg. 6. Argumentum idem ornatur singularibus dolentis amantisque affectionibus, atque ad poenam omnem oblatiome; comparationibus ex Davidis et Magdalenae poenitentis contiliatione ductis.

Universim in his, ad idem argumentum diducendum spestanibus, quan dam habes dolentsi amantisque imaginem; ut quemadmodum formam omnem affectumque induat, haud tifficulter agnoscas.

CAPUT II. De materiae, ejusque quantitatis partibus.

EXordium, aut a Numinis invocatione, ut non raro Tibullus; aut quod usitatius est, a re ipsa, ut fere Ovidius et Propertius, licebit sumere, per figuram aliquam interrogando, vovendo minando, admirando, expostulando, animata aut inanimata compellando.

Propositio aperta rei scribendae necessaria non est sed in ipso scriptionis discursu haec miscetur.

Narratio, Elegiae ab Epica longe diversa est: nam hic longe diductis narrationibus insistitur; in Elegia summatim carptimque aliqua exponuntur, ornatu aliquo cum similitudinum exem plorumve, tum epiphonematum sententiarumque medio. Vide in Lacrymu n. 10. 20. 90. 130. 230, 260. etc. Ex quibus etia m locis et varietatem narrandi, et ordinem sine ordine laudatum eperies. Exempla vero, modo similia, ut n 400. modo dissimilio, ut n. 70. nunc majora, nunc minora seryient, ut n. 39. in quibus nimius Ovidii luxus, et praeter hunc nimia etiam Propertii Obscura et fabulosa antiquitas erit evitanda. Similitudines inprimis gratiam Elegiis conciliant, praesertim si locum sententiarum vulgo receptarum occupent. Consule Epist. 1. et eius respomsoriam. Vel si cum oppositione aliqua sint conjunctae, ut in Lacrymis n. 20. et 22. Idem etiam aliquando secum, prodiverso statu consideratum ornate comparabitur, ut ib. n. 310, et 350. Fictiones moderate usurpatas hoc carmen ad mittit; vota rerum nostras licet vires excedentium, (ut n. 210. 300. et 420.) somnia (ut n. 240.) praesagia (ut n. 13. et 100.) fingere atque introducere opportune elegans est. Quanquam et fictio quando que, ut in Lyricis, sic Elegiis totum poema occupare possit; ut factum Epistola la 3. Causae item, quae minime videntur causae argutae usurpatae (de quibus in Epigrammatis actum) gratiam meremtur. Vide Lacryma, n. 145. 162. 181. et 276.

Permutatio ad haec rerum et affectuum admirationem et vim. Elegiae conciliant n 155. usque ad 170 et 300 usque ad 315. et 380. Oppositio denique rerum factorumque inprimis venusta est, n. 170. et seq acn. 311. et 351. Quae ornamenta pleraque in unius argumenti carmen aggesta aftectionem aliquam sapere possent. Verum mihi abs revisum non fuit, si uno themate atque

imagine colecta, velut in compendio, simul spectanda et aestimanda proponerem. Ceterum in Epistolis ea moderatione his usus sum, quae affectationis tabem non reformidet.

Epifodium, cum necessarium non sit, tortum ac pervim accertitum esse non debet. Offerat sese potius, quam ut anie ex latibulis eruatur, ne que longum nimis in Elegiis sit, nisi admodum rei pro pinquum, ut illa, in epist. 7. ad Romtpetam, urbis descriptio, neque in digressionibus absoluta haereat oratio; sed as propositum sese in exitu recipiat, ut ibid. factum intelliges.

Epilogi, ut exordii, incerta lex est, aut einim in expositione rerum facta sub sistitur, et sententioso carmine ut plurimum concluditur, aut versu sententiave qua coeperat, reperita vates finit: aut aliquo se exsolvit voto suspensis ad tholum muneribus; aut aram, monumentum, tumulum erigit, inscribere perpetuae posterorum memoriae. Vide in Epist, nostris, tum Ovidii praesertim Phyllidis ad Demophontem, et Didonis ad Aeneam.

CAPUT III. De forma cultuque sermonis elegiaci, ejusque in rebus diversis diversitate.

CUltus sermonis poetici universim, ut p. 1. l. 2. c. 1. ex Aristotele tradimus, in duabus potissimum dotibus consi stit. Prima est, ut cum perspicuitate illustris et a vulgo remota sit; alrcra quae priorem limitat, est, ut decore composita sit, tam membris, si ve partibus ornatae elocutionis apte inter secohaerentibus, quam con veaienser ad rerum per sonarumque exprimendarum naturam, quae, ut aliis aliisque substratis orationi rebus gravior leviorve reperitur; ita aequum est, elocutionem accommodaci. Et haec causa est, cur res graviores plerumque heroicis mandentut versibus, leviores Elegiis committantur; quod illis carminis numeti majestatem quandam orationi induant; hujus leviori pede ad finem prosiliant. Quod si tamen in Epopoejam res humiles, in Elegiam magnae incidant, minori majorive verborum delectu apparatuque id agendum; ut oratio cum rebus, nunc illustrius, nun humilius incedendo, conveniat; quia haec imago quaedam rerum est, quae si rusticum in nobilis, aut hunc in rustici sche mate proponat, ine ptire existimatur. Cumigitur res in nostra potestate non sint; contra oratio sit quoddam tigmentum nostrum, quod ad objectae creaturae speciem, tanquam

simulacrum, essormamus; alia sane membra illis aliis coloribus, umbris, lineamentisque effingenda sunt. Ut icc irco appareat, quan tum aberrent, qui uno omnia peicillo ducunt, suoque discrimine distinguenda confundunt. Quod si tamen grandibus verbts, ob carminis ingenium locus in re grandi non fuerit, figuris agendum illud est, quod verbis commode nequit: nam et his quaedam illustran di orationem vis inest. Videmus enim et viliores telas certa figura ac schemate nobilorum etiam corporibus non inscite aptari. Quibus, ut decet, siappositis, facilius erit de Elegiae cultu seorsim constituere.

Ante omnia monedus hujus artis studiosus est (quod nescio an cujusquam hactenus praeceptionibus observatum fuerit.) Duplicis esse generis coepisse carmen Elegiacum, postqum a re lugubri et illa'quae affectibus tenerioribus, doloris atque amoris esset obnoxia, ad aliarum rerum descri ptiones, laudesque atque enocomia, cum rerum, tum personarum transferri visum est. Nam si rebus tam diversis orationis habitus cultusque aptandus sit, planum est tandem utrobique speciem laudari vix posse. Et nisi hebes fueris, observabis alio Nasonem in Fastis, alio in Epistolis heroidum colore res ducere, illic sine impetu tempestatis floret, placidaque in aura amoenus est; hic omni affectu volvitur, omnem que pene tormaam verbis, senten tiis, figurisque induit, quo genio non raro Propertius, tum saepius etiam Tibullus, frigidior plane amator, destituitur; licet phrasi nequa quam humiliori ferantur. Vicissent, si solo verborum et phrasium, absque illo figurarum colore, res agena fuisset: nunc victi concedunt, qura rebus minus scite orationem addixerunt, illic ubi potencioribus, (ut in amoris dolorisque regno fit) affectibus indulgendum, ceterum in am oeniori rerum descriptione plerumque inagis florent, licet minus suavi oratione decurrant. Unde diser imen sane est, ut inter res turbates quietasque, tristes ac laetas, sic inter orationem de utraque in Elegiis materia, illa enim affectibus variis miscenda, tanquam mare inquietum fluctibus, erit; haec placidi amnis instar limpido pacatoque deducenda flumine. Quocirea ab ipso vocis etymo et praecipuo doloris affectu illam dicemus lugubrem; han contra, a rebus plerumque amoenis jucundam: quanquam illa et ceteros patriatur, amoris praesertim affectus, et haec, res etiam horrida, ut tem pestatum avernique descriptiones, admittat. Universim de utraque iliud te observare operae pretium erit. (quod ad

characterem usriusque discernendum spectas lugubrem in verborum delectu neglectiorem esse, tenuique stylo duci, in figuris vero variam admirabilemque efferri sublimius; iucundam exopposito in figuris parcam, et genetis infimi, in verbis vero, tropis, lententiisque exquisitam atque ordnis medii. Quod cum exemplo magis, quam longo doctrinae eircuitu explicetur, vide Annum nostrum ubi amoenioris poesios in distichis lineamenta duximus; contraque intuere, et compone Petri Lacrymas aliis coloribus distinctas: et scribendi discrimen haud leve animadvrtes. In Epistolis vero utrumque characterem mixtum reperies prout res ususque postulate est visus.

Ornatus itaque hujus poesios, ut cum admiratione perspicuus, cum decore etiam, et suo in corpore, et convenienter re bas cultus sit quinque potissimum in rebus spectandus erit.

Primo delectus junctur aque verborum apta requiritur, de qua re part. 1. lib. 2, actum prolixius. Proprium vero Elegiae est 3. Quod asperiores in verbis literas, et vocalium consonantiumque duriorem iinter vicinas syllabas collisionem reformidet. 2. Epitheta peregrma, ut plurimum, grandiaque repudiat; molioribus, quae quedulces involvunt metaphoras, laetatur, plus tamen Elegiae, quam jucundam dicimus, indulgetur; ut quae crebrioribus juxta grandioribusque adjunctis delectatur, cum flore quodam et luxu orarionis magis ad oftentationem, quam impertum efferatur. 3. Verba amat pura, aperta suavia et perspicua, antiquatorum novatorum que, nisi raroae venuste adhibeantur, inprimis fastidiens. 4. Ejusdem modiac temporis frequens recursus, ut apud Tibullam sunt, discubuisse, pertimuisse, continnasse, eo dem praesertim carminis loci, est devitandus.

Secundo membrorum aepradcbet esse, conjunctio, sententiarumque delectus. Proprium hic elegiae est 1. Ut membra sint brevia ac Laune pura, quae ta men a soluti sermonis usu, aut verbo aut epitheto, aut metaphora rarori, aut toto constructionis habitu eleventur. 2. Ut Petiodi non magnae ambitiofae que, sed disticho plerumque uno cireumscriptae, aut sensum rerminent, aut cerre membris tam absolutis definiant, ne imperfecta prorsus suspendatur oratio; hoc enim esset recepto numerorom obluctari penderi, inclmatum que per vim suspemdere, ac male fecum collidere sermonem, ut qui verba numeria pugnantia coacaervet Quod intercetera Catulli vitia jure putabitur

Quem ego poeram ris nunquam, qui in Elegiis laudantur, nec illo quidem ad Comam Berenices et Mallium celebri apud nonnulios Encomiastas carmine, accensendum aliter duxero, quam ut vertustae quandam poesios imaginem rudi ductam colore repraelentet.

Tertio Figuras haec poesis, cum jucunda est, raras moderateque elatas patitut; secus vero lugubris suisque indulgens affectionibus quae in omnem versatur partem, ideoque omnem formam atque impetum figurarum, pro affectuum varietate assumit. Porro cum molles vehementesque saepe dolentis amatisque animi motus sint suavi quadam viassurgere simui inflectique figurae debent, ut memtis im petum imiratrix poesis assequatur, ad quod in ceteris valent Apostrophe ad pares vel dispares personas, adhibitis collationibus dirigendae; ut in Lacrymis factum n. 50. quin et rationeatque anima cawrentia alfoqui ornatum est nt n. 125. Prosopopoeja hic etiam miram vim habet ut n 107 usquead 130. et 190 hyperbole quandoque locum invemt, ut n 315. et 425. Subjectio frequen 5 esle potest, ut n. 253. et 350. et 385 stem Deprecatio n. 357. et 387 etc. Opratio n. 343. Deploratio n. 200! Execratio n. 365. Exclamatio et Parentheses crebrius interponuntur, cum triste ac grave inprimis facinus, aut res admiratione digna explicatur, ut n. 25. 59. etc. Correctio, qua excusatio interposita nova rursus accusatione destruitur, multur habet venustatis, atque ad motum idonea est ur n. 130, usque ad 180 Epiphonemata subinde interserenda ut n. 375 Repetitio magna etiam virtute ad motum pollet, praesertim si intetrogationi sit conjuncta, hanc in lacrymis multis locis, in principio, medio ac fine, omni pene varieate adhibuimus. Vide n. 120. 264. 352. 368. 388. 392, 409 etc. Porro Quantum interrogatio opportune adhibita atque etiam exclamatio ad orationem acuendam valeane in 2. Epist. nostra, qua pacem suademus, facile animadvertes.

Quarto haec poesis cum in humili fere dicendi genere versetur, modo sententiarum gnomicarum ubi de poribus inprimis agitur, luminibus delectatur; modo argute dictorum nervis opportune stringitur illius? ornamenti schemata in prima Gonzaga Epistola ejutque, responsione in venies: alteriane quaedam in Epist. 2. ad Legato? praecipue tamen in Lacrymis deprehendes. Habetqua cultus ille vim quandam cum volupsate persnadendi, cum altissime animis istae dictionis illeses brae insideana, et serius

obliterentur. Quanquam, ur in'culto habitu omnis macula gravius offendit, ita pueriliter captatae argutiae, leviterque in splendida oratione vibratae displicent Ex hoc ornatu infta quaedam per Ovidii Episto las seligam, ut disertius intelligas, quis qualisque is esse possit.

Quinto in numeris Elegia suavitatem amat quam prae reliquis unus est Ovidius felicissime assecutus. Vitanda itaque ejusdem literae crebra repetitio, asper vocalium concursus, elisionesque et hiatus, quibus veltardatur pronuntiatio, vel literae sine gratia absorbentur Dictiones item monosyllabicae in finali caesura displicent: nisi forte alia, quae mitiget enunciationem monosyllaba praecedat, sic toleratur consequar ista sat est. Polysyllaba ac praesertim trisylla ba in fine Pentametri ingrata sint, in illis Progertius q2uandoque affectate gravis, in his vero etiam Catullus ingtate languidus. Ovidius vero in utrisque cavendis nimium pene religiosus. Nihil enim prohibebit aliquando haec inserere, uti etiam tolerare elisiones, cum haesitatio, moeror, languor defectioque animi significanda erunt, gratiamque etiam hoc pacto sermoni conciliabunt.

CAPUT. IV. Qui potissimum autores, et quibus in dotibus ad imitationem proponendi sint, quibus in vitiis declinandi.

SUperest potissimum hujs palaestrae officium, styli ductus et optimorum Poetarum aemulatio. Spectare tantum et legere in hac arena superyacaneum pene fuerit, nisi ad usum exercitationemque, tam praeceptorum quam vatum ars oculis hausta traducatur. Verum quos tibi hic, caste Lector, tuto satis autores proponam, ambiguus haeteo Innocentia adolescentum pudorque honestus res eit vitro fragilior, ad Poetarum amores, quos veteres ubique spargunr, veluti scopulum allisa, frangitur, ut multi cum ex his discunt, pereant. Quare veteres illos qui in hoc genere scribendi lau dantur maxime ut Ovidium, Tibullum, Propertium, nisi obscoenitate et amoribus proscriotis, juventuti non suasero; quidqmd contra oblatrent impuritatis hodie Magistri, quorum plerique religionis naufragium jam perpessr, pudorie jacturam non aestimant, adeoque Eunuchos hos nostros Poeras, puto videlicet ore, proseindunt, omnemaue in nos, hujus poesios exisium decernere ausos, bilem evomunt.

Attamen hos ex alto Musarum prostitutores despicimus, securi, etiam in ipsa virtutis atque integritatis arce, bonarum artium possessores. Sus voluta bium diligat, nihil haec ad Minervam. Ethnico ego ore illorum impudentiam confundam. Legatur sane Ovidius. atque illic legatur, ubi sic loquitus de Amoris remedie.

Eloquar invitus teneros ne tange Poetas: Submoveo dores impius ipse meas. Callimachum fugito, non est inimicus amori; Et cum Callimacho, tu quoque Coe, noces. Me certe Sappho meliorem fecit amicae, Nec rigidos mores Teia Musa dedit. Carmina quis potuit tuto legisse Tibulli? Vel tua, cujus opus Cynt hia sola fuit? Quis potuit lecto durus discedere Gallo? Et mea, nescio quid carmina tale sonant.

Hem amorum Patroni huic frontem, si quam habetis, affricate, ut vel a gentili discat erubescere. Se, Gallum, Tibullum, et cum lua Cynthia Properrium, negat tuto, et a constante obdurato Amoribus pectore, legi posse, iis scilicet locis, quibus Amores adumbrant, tam ferreum non existirnat esse, qui his lectis intellectisque non emollescat. Quid vero Tibullus et Propertius sine Amoribus, fere passim insertis, tractant; Ovidius multis locis pure fluit, aliis seipsum damnat, tantum veritati pondus inest, ut invitis nonnunquam excidat. De me libere fatebor, hac perculsum formidine, adduci nunquam poruisse, ur, sive in hac, sive in alia pocsi, quam universam prope discendo docendo que in scholis volvi, incorrectum quempiam ex notaris hoc vitio autoribus evolverim. Et sane nihil opus multitudine: unus etiam Ovidius, in Elegiis castigatis, perfectronis avido ad omnem hac in poesi loquentiam suffecerit.

Porro ut hujus vim arten; que Poetae, tum etiam ceterorum, facilius, et legende pervadas, et imitande assequaris, sumpto aliquo scribendi argumento, eosdem inter se componam. Illud esse poterir, quo conjue ahsenti conjugi desiderium reditus axponar Quod dissolutis versibus, ut propius intuearis, tale ex Tibullo adfero, magisque poerico diverso charactere designo.

Quid prodest, o Neaera, votis (ad Superos fufis) implesse caelum, et blanda, cum multa prece dedisse thura? Non (cupio) in signis (esse) conspicuusque clara domo; ut e limine test marmoris

Prodirem! aut ut tauri mei multa rovocarent jugera, et terra benigna magnas messesdaret; led ut long e recum vitae gaudia sociarem, et senecta nostra in tuo sinucaderet; Tunc, cum permenso tempore lucis defunctus, Lethaeanudus rate ire cogerer etc. O niveam mihi lucem, et o diem terque quaterque felicem, quiste poterit mihi reddere! At si Deus meus aversa non audiat aure quaecunque pro dulci reditu voventur: nec regna me juvent, nec aurifer amnis Lydius, nec opes quas orbis terrarum sustiner. Haec alti cupiant, mihi paupere cultu securo licerat cara posse frut conjuge.

Haec pleraque infimo scribendi charactere exarat vides, sive stylum sive affectum autoris spectes, quae lib. 3. Elg. 3. sic Tibulius versibus illigavit.

1. Quid prodest coelum votis impplesse Neaera? Blandaquecum multa thura dedisse prece? 2. Non ut marmorei prodirem e limine tecti, Insignis clara conspicuumque domo. 3. Aut ut multa mei renovarent jugera tauri, Et magnas messes terra benigna daret; 4. Sed tecum ut longae so cia rem gaudia vitae, Inque tuo caderet nostra senecta sinu. 5. Tunc cum permenso defunctus rempore lucis, Nudus lethaea cogerer ire rate, etc.

Iam Propertium in materia simili loquentem audiamus, ut emineat qua potissimum scribendi ratione dissideant.

Haec Arethusa mittit mandata Lycotae suo, si meus esse potes, cum toties absis. Siqua tamen lecturo tibi pars deerit oblita (lituris) haec e meis lacrymis facta erit litura, aut siqua te incerto tractu fallet littera, signa erunt dextrae meae jam morietis, Te modo viderunt iter atos per ortus Bactra, Te munit o oquo hostis Sericus, ae Hiberni Geta pictoque curru Britannia, et discolor Indus Eoa ustus aqua etc. Heu portis omnibus noxia mea pendeme vota texitur haec lacerna quartacastris tuis. Oecidaet, qui immerita in arbore vaellum carpsit, et rauca per ossa tubas struxit, dignior qui funem torqueat Oeno obliquo et aternus tuam Aselle samen pascat Die mihi num teneros lacertos loriea uriti num gravis basta imbelles atterit manus: etc Felix Hippolyte, quanuda papilla arma tultit, et molle caput barbaratexit galea, utina Romanis puellis castra patuissent, fida tua essem militia sarcina: nec Seythtea me tardarent juga, cum alta, pater Africus aquas frigore in glaciem nectit.

Animadvertes opinor hunc poetico mag is per ardua loca passu fncedere: paucis, quae exordio Elegiae habentur, demptis. Maec ita Propertius carmine est com plexus.

1. Haec Arethusa suo mittit mandata Lycotae. Cum toties absis, si potes esse meus. 2. Si qua tamen tibi lecturo pars oblita deerit. Haec erit e lacrymis tacta litura meis. 3. Aut siqua incerto fallet te, littera tractu, Signa meae dextrae jam morienris erunt. 4. Te modo viderunt iteratos Bactra per ortus, Te modo munito Sericus hostis equo. 5. Hibernique Getae, pictoque Britannia curru, Ustus et Eo a discolor Indus aqua. etc. 6. Omnibus, heu portis pendent mea noxia vota. Texitur haec castris quarta lacerna tuis. 7. Occidat, immerita qui carpsit in arbore vallum, Et struxit queruias rauca per ossa tubas. 8. Dignior obliquo funern qui torqueat Oeno, Aeternusque tuam pascat Aselle famem, etc.

Ovidius hoc scribendi argumento integrum implevit Heroidum librum. Epistolam 3. eodem sensu orditur,

Littera quam legis Graeca, a rapta venit Briscide, vix bene barbarsca msnu notae ta Lacrymae lituras, fecere, quacunque aspicies, sed tamen pandera hae lacrymae vot is habent (Epistola vero 2. sic loquitur) Demophoon, tua te Phyllis, Rhodopeia hospita ultra tempus promissum abesse, queror Cum semel lunae cornua pleno orbe corssent, anchora tua nostris littoribus pact a est Lunae quater (interea) lat uit quater orbe toto recre vit, nec Acta as rates unda Sit binis vehit. Si tempora numeres quae amantes bene numeramus, ante suum diem nostra non venit quereta. Lenta quoque spes fuit, tarde (ill) credimus quae laedut credita, (haec) numc et in vita amante, no cent. Saepe mihi pro te mendax fui, saepe putavi notos procelloso, alba referre velae. Devovi Thesea, quia te nollet dimittere, forsitam tamen ille tuos cursus nom tenuit. Interum timui, ne dum ad Hebri tendis vada, puppis naurfrage cana aqua foret mersa. Ut tu valeres, scelerate Deos saepe supplex prece, ihuricremis focis devenerata sum. Saepe vetos coelo pelagoque faventes videns, mihi ipsa dixiulle, si valet, venit. Denique ad causas fui ingeniosa, et quidquid obstat properamtibus, fidus amor finxit. At tu abes entus, nec jurata te Numina

rediscunt, nec amoye nostro motus redis. Ventir, o dEmophoon et vela dedisti, et verba: vela reditu, vetba fide queror carcere etc. Ah furiola (ego) laceras etiam puppes refeci, ut carina, qua desererer, firma foret: et dedi remigium quo abires me fugiturus Heu vulnera meis telis facta patior! etc. Tuis verbis et amans et, femina decepta sum. Dii faciant, ut ista sit tuae laudis summa, et media in urbe inter Aegidas statuaris, etc.

1. Hospita, Demophoon, tua te Rhodopeia Phyllis. VItra promissum tempus abesse queror. 2. Cornua cum Lunae pleno semel orbe coissent, Littoribus nostris anchora pacta tua est. 3. Luna quater latuit, tot quater orbe recrevit: Nec vehit Actaeus Sithonis ora rates. 4. Tempora sinumeres, bene quae numeramus amantes; Non venit ante suam nostra querela diem. 5. Spes quoque lenta fuit: tarde, quae credita laedunt, Credimus: in vita nunc et amante nocent. 6. Saepesui mendax pro te mihi: saepe putavi Alba proceliosos vela referre Notos. 7. Thesea devovi, quia te demittere nollet: Nec tenuit cursus forsitan ille tuos. 8. Interdum timui, ne dum vada tendis ad Hebri, Merla foret cana naufraga puppis aqua. 9. Saepe Deos supplex, ne tu fcelerate perires, Sum prece thuricremis devenerata focis. 10. Saepe videns ventos coelo pelagoque faventes, Ipsa mihi dixi, si valet, ille venit. 11. Denique fidus amor, quid quid properantibus obstat, Finxit, et ad causas ingeniosa fui. 12. tu lentus abes, nec te jurata reducunt Numine; nec nostro motusamore redis. 13. Demoplioon ventis, et vela, et verba dedisti, Vela queror reditu, verba carere fide. etc. 14. An laceras etiam puppes furiosa refeci, Vt qua desereret firma earina foret, 15. Remigiumque dedi, quo, me fugiturus, abires, Heu parior telis vulnera facta meis! etc. 16. Sum decepta tnis et amans, et femina, verbis, Dii faciant laudis summa sit ista tuae!

Plane haec suaviori condiuntur varianturque facundia, quam vis in illa brevitate unius exempli vix satis discrimen illud eminere possit.

1. Conceptibus et argumentorum inventione am oenior, raxior, subtiliorque Ovid. est. In omnem se partem ad doloris amorisque affectiones explicandas converrir, idque merito, cum in conjugibus amantibusque perabsentiam divulsis hae maxime dominentur. Frigi dior argumentorum inventor Tibullus, ut Neaerae absentis reditum se desiderare vehementer ostendat; Rihil sese opes quascunque sine illa facere dictitat, quarum deinde insistit descriptioni, ac denique absque Neaera gravem sibi esse vitam commemorat. Propertius plusculum ad affectum disertus, bellorum quibus sponlus detinetur instructores detestatur; metuit, ne tenerum arma nimium gravent, conjugis virique labores ingeniose commemorat, nuntia minus fausta exponit, optat Romanis in castris locum feminis dari etc. Ovidius pari inventionis flicitate, et temporis, quo separentur, longitudinem, et spem deceptam, execrationes adversus detinentes, vota ad superos pro reditu, fidem neglectam, illaudatam fraudem, operam, opem que male im pensam etc. persequitur, rationibus ad teneriorem affectum exprimendum opportunis, aliis Propertii argumentis, in fimili materia, ususalibi.

Ornamenta argumentorum, ut sunt modicae, nec nisi raro productae ficti ones, praesagia, somniorum imagines, permutatio rerum affectuumque improvisa, aut factorum oppositio, et quandoque etiam episo dia, tum potissimum similitudines rezum et factorum exempla, apud Ovidium quoque illustriora, quam ceteros reperies. Et quanquam in hac Elegia pauca sint ejuscemodi lumina: in quibus etiam Propertius certat, vincitur vero Tibullus (qui ultima Elegiae parte, sed dispari eloquentia, eodem sensu, concludit) tamen ex tota poesi inter se collatae quivis illud facile agnoscet.

2. Elocutionis forma, quam hoc Ilco potissimum expendendam duxi, in Qvid. Elegiis proprie dictis plane est accommodatior, verba mollius composita, et ad numeros suaviores passim inflexa. Longior praesertim in fine, atque inprimis trisyllabica evitata. Quis enim illa Tibulli laudaverit? Lib. 2. Eleg. 4.

1. Seu veniet tibi mors, neque erit, qui lugeat ulius, 2. Nec qui det moestas munus in exequias, 3. At bona, quae nec avara fuit centum licet annos, 4. Vixerit, ardentem fl ebitur ante rogum,

5. Atque aliquis senior, veteres veneratus amores. 6. Annua constructo serta dabit tumulo.

In 1. versu durum neque erit Rectius dixeris Seu tibi mors veniet, nec erit etc. praesertim cum nec in altero respondeat, in 2. ut tot monosyllaba concurrentia evitentur, malim Qui qua feras moestas polylyllabicum verbum exequias, hoc loco in re tristi non aspernabor. In 3. numerus cadens in licet, displicet, minus ingeatum quoad numerum foret, centum illa per annos. In 6. Ianguida nimis ad metrum voce tumu o concluditur oratio.

1. Hic erat Arganti Plegte sub vertice montis, 2. Grata domus Nymphis humida Thynaicis 3. Quam su pra nulli pendebant debira curae, 4. Roscida deiertis poma sub arboribus. 5. Et circum irriguo surgebant libia prato, 6. Candida purpureis mista papaveribus. 7. Quae modo decerpens tenero pueriliter ungui, 8. Proposito florem praetulit officio. etc. 9. Tandem haurire parat demistis flumina palmis, 10. Innixus dextro plena trahens humero.

Ingrata haec polysyllaborum in fine iteratio est, in laeta praesertim materia. Iam vero et obscuritas in 1. disticho, ob loci et epithetorum ab ignotis nimium rebus petitorum ignorationem, displicet; deinde 8. ac 20. versu, obscura et ignobilis phrasis. In quibus et alibi Propertio aqua haeret, ut patet supra disticho 7. eximio caetera Poetae.

Gratior in numeris Propertius, quam Tibullus qui fere aliquanto est segnior, quam par, supra in lib. 3. Eleg 3. per spondeaos exorsus plerosque versus, in affectu tamen desiderii amorisque im potentis et inqnieri. Accedit adsunctorum cum suo substantivo parum grata copulatio, ut ibidem disticho 3 Et magnas messester a benigna daret. In quibus ommbus Ovidius exquisitior, qui etiam non dixisset, cum Propertio. 6. pendent mea noxia vota. Nec cum eodem duro versu. Siqua tamen tibi lecturo pars oblita deerit.

Denique Propertius hoc in phrasi vitii habet quod illam ad heroici carminis majestatem saepius extollat; ut proinde characterem huic carmini idoneum ubique non observer, adeoque non relinquat locum, quo sublimior Poeta transeat. Quae res ex resolutis supra distichis facile patescit; cum in postremis versibus

omnia poeticis locutionibus efferantur, quae velut condimenta tantum huic catmini aspergenda, ut a Tibuilo Ovidioque rectius factum est.

Ornamenta elocutionis; ut sunt tropi et figurae, gnomicae irem sententiae, et argutae conclufiones; in Ovidio nobiliores, quam in ceteris reperiuntur. Et his inprimis delectantur Elegiae, quae lacrymas et affectiones dolentium amantiumque teneriores pro sequuntur, illis enim magnopere animatur: atque in omnoem partem flectitur oratio. Talis, ut pauca ex superioribus tangam, illa est Nasonis repetitio dist. 3. Luna quater latuit. quater recrevit, est deinde oppositio inter verba et vela vento data dist. 13 est causa non causa dist. 14. et 15. est et ironica esprobratio sceleris dist. 16. et seq. quae pleraque epigraminatici aliquid condimenti habent. Sed alibi in figuras profusior est. Suavis in repetionibus inprimis est, quandoque usque und affectationem. Sic Epist. 3 Hercid dict. 3. Ita Briscis Achilli loquitur.

Si mihi pauca quetide te dominoque viroque Fas est; de domino pauca viroque querar. Non ego poscenti quod sum cito tradita Regi, Culpa tua est, quam via haec, quoque culpa tua est. Nam simul Eurybates me Talthyhiusque vocarunt, Eurybati data sum Talthybioque comes. etc.

Qnorsum in singulis distichis iterata repetitio et prima quidem coacta magis, quam venusta, ultiam ambigua satis ad laudem reprehensionemve suspensa lance? Quid enim virtutis otationi, ut omnis figura solet, imprimat, non omnino liquet, nisi putes acclerationem hoc pacto facilius designari. Secunda correctionem elegantem complectitur. Apta ibidem repetitio.

Propter me mota est, propterme desinat ira, Simque ego tristitiae causa modusque tuae. Nec tibi trupe puta precibus succumbere nostris, Conjugis Oenides versus in arma prece est etc. At si versus amortuus est in ta dia nostri, Quam sine te cogis vivere, coge mori.

Sane plurimum haec venustatis, ab oppositione repetitioni admista, ut et illud lb.

Vinco animos iramque tuam, qui cetera vincis. Sentenriosum illud est Phaedrae ad Hippolytum ep. r. otium suadentis.

Quod caret alterna requie durabile non est. Haec reparat vires sessa que membra levat. Arcus et arma tuae tibi sunt imitanda Dianae, Si nunquam cesses tendere, mollis erit. Et illud medta ad Iasonom Ep. 11. Est aliqua ingratosmeritum exprobrare voluptas, Hac fruar, haec de te gaudia solaferam. Epist. 17. Helena Paridi. Est virtus placidis abstinuisse bonis. Tarda solet magnis rebus inesse fides? An nescis longas Regibus esse mauns?

Sed nimium properas et adhuc tua messis in herba est, Et Epist. 5 Paris. Quid facis Oenoneiquid arenae semina mandas? Non profectutis littora bobus aras.

Porto ex Epigrammatum fontibus (de quibus separato opus eulo disserui) haec poesis Elegiaca inprimis irrigatur, quo in genere Ovidius ceteris longe exquisitior, unionesque non raro in hoc mari, quanquam ex Teneris nonnunquam concha, sufficit.

Ex fonte oppositorum passim obvia reperies. Sic oppositionc imparium ludit. Epist. 7. Dido ad Aeneam.

Sed meriti famam, corpusque animum que pudicum, Cum male petdiderim, perdere verba leve est.

Coepisti melius quam desinis; ultima primis Cedunt: dissimiles hic vir et ille puer.

Quid, quod ex alienatis, suavissimo argutiarum fonte, plurimum Naso propinat, raris in hac realiorum veterum exemplis. De solis, ut coepis Episto lis Heroidum quaedam delibabo. Epist. 5. Conone Paridem his verbis, ati'promisisse fidem.

Cum Paris Oenone poterit spirare, relicta: Ad fontem Xanthi versa recurret aqua. Sub jicit Oenone Xanthe retro propera, versaeque recurrite lymphae, Sustinet Oenonen deseruisse Paris. Et Ep. 8. Dejanita Herculi captivae lolesamore capto.

Parcite Dardanidae de tot precor hostibus uni. Ne meus ex illo corpore sanguis eat. Et ad ipsum bellise discrimini objicientem. Inselix quae primam vitum lugebit ademptum; Dii faciant ne tu strenuus esse velis. De imagine ipsius ib. Crede mihi pius est, quam quod videatur imago. Adde sonum cerae Protesilaus erit.

Clausa domo teneor gravibusque coercita vinclis. Est mihi supplicii sausa, suisse piam. Quod manus extimuit jugulo demittere ferrum, Sum rea: laudarer si scelus ausa forem. Epist. 16. Cassandra Paridi Helenam classe rapturo. Quo ruis, exclamat reseres, incen dia tecum, Quanta per has, nescis, flamma petaturaquas? Epist. 17. Helena Paridiad perfidiam sollicitanti. Desine molle precor verbis convellere pectus: Neve mihi, quam te dicis amare, noce. Epist. 18. Leander Heroni absenti. Septima lux agitur, spatium mihi longius anno, Et quo non possum corpore, mente feror. Et Luna ib. Quantum cum radiis fulge argentea puris Concedunt flammis sidera cuncta ruis. Tanto formosis formosior omnibus illa est: Si dubitas caecum Cynthia lumen habes. Et de frequenti per nata tionem transitu. Iam patetattritus solitarum limes aquarum, Ignotum nec me piscibus esse reor. Frigora ne possim gelidi sentire ptofundi, Qui calet in cupido pectore praestat amor.

Comparationum etiam atque Exemplorum scite adhibendorum prae cereris egregius est artisex, inprimis de Remedio Amoris scribens. Sic Ep. 7. praeclate dictum.

Quam male inaequales veniunt ad aratra juvenci, Tum premitur magno conjuge nupta miner. Et ep. 17. Dum novus est potius coepto pugnemus amoti, Flamma recens parva sparsa resedit aqua. Et ibid. Tale nihil timeo, sed nec Medea timebat, Fallitur augurio spes bona saepe suo.

Allusioni eruditae servit (quiuam in fontibus Epigrammaticis quartum statui) quod ibidem proxime subjicitur.

Non honor est, sed onus, species laesura ferentes: Si qua voles apte nubere, nube pari. Et quod seq. Epist. 10, Hoc ego. Quod voci deerat plangore replebam Verbera cum verbis mista fuere meis. Epist. 16. Paris Helenae. Da modo te; quae sit Paridis constantia nosces; Flamma rogi, flammas finiet una meas. Et ib. Saepe mero volui flammam compescere; at illa Crevit, et ebrietas ignis in igne fuit.

Hasargutae dictionis gemmas, nemo perinde ut Naso feliciter usurpavit, quas meosecrevi judicio ut te pari, ad hunc delect um observatione instruerem. Sic et rarae quaedam phrases Observari poterunt, quae illo censu dictorum non continentur, ut Medea Iasoni exitium precata subjicit epist. 12.

Et ep. 13. Quamtum perfidiae tecum scelerate perisset; Hel Par. Spes bona sollicito victa timore cadit. Epist. 17. Et laudem de me nullus adulter habet, nempe quode me deceperit. Et ib Excepto, redii passa timore, nihil. Et ib. Ad possessa venis praereptaque gadia serus. Spes sua lenta suit, quod petisalter habet. Et ib. Sed sine, quam tribuit sortem fortuna, tueri. Necspolium nostri turpe pudoris habe. Et ibid. mollis form a juveni.--- Quod fortia facta loquaris. A verbis facies dissidet illa tuis.

In his omnibus, ut eminere Ovidium phrasi huic carmini digna manifestum est, ita ad hujus poesios suavitatem [correction of the transcriber; in the print iuavitatem] persectionemque consequendam ante alios ejusdem lectionem suaserim, quauquam et Tibullum in rerum descriptione, iis, ub. Purus est locis a manibus non eripiam: Propertio etiam ad humiliorem

stylum non extollendum, locum meo arbitratu indulgeam. Quae causa, cur et cavenda maxime signaverim.

CAPUT V. De duplici imitandi et perfectae eloquentiae assequendi ratione, via scilicet resolutionis, et compositionis.

DUplex via est, qua ad hanc eloquentiam proxime inceditur. Una resolutionis est, qua optimorum Poetarum laborem et poeticos numeros, in solutiam orationem redigimus, et ad sua veluti revocamus atque expendimus principia; uti cum mixtum corpus in sua elementa resolvitur: altera compositionis, qua principia et elementa prima apte reperta, poeticisque ornamentis cluta, in versus numerosque concinnos, ad probatorum autorum exemplum digerimus. Illa ordine princeps est, atuqae hane faciliorem praestat aditum. Nam ut horologii incogniti hactenus artificium imitatutus quispiam, suo illnd primum observatin corpote, deinde vero in singula resolutum membra pratibus explorat perpenditque singulis, eaque conatur aemulatricve efformare in dustria, ut pari ordine constructioneque demum coalescant; ita in liberali etiam hac harte res habet; potestque mediocriter in rebus grammaticis eruditus, cui verborum aliqua, quam vis sine nitore ac numero copia affluit, ad hujus eloquentiae atcem apicem que proprio marte, hac via haud difficulter penetrare.

Cum vero resolutionis argumentum supra dederim, ubi ve. teres in eadem materia Poetas invicem expendi dijudicavique: non est, cur huic insistam fusius; tantum mone, convenire, ut eo pacto laxata extnumeris, tan quam vinculis, oratio subinde ad numerum stylumque historicum redigatur, mutatisiis, quae poeticorum aliqua vinculorum lineamenta in corpore orationis relinquunt, unde etiamnum ale incedens claudicat, et inconcinne sermo haeret, deinde, ut quidquid poeticam licentiam redolet, amoveatur, cum hic non modo nullam mereatur gratiam, verum etiam effundat. Hinc non suaserim (ut superioris capitis esemplo utar) eum Tibullo in soluta oratione dicendum Quid prodest votis coelum implevisse et cum multa preco dedisse Snperis thura. Licet enim parum a Rhetore haec phrasis abhorreat, au dacior tamen tropus est, implere coelum vatis: nec dare hura satis oratori conveneiens: cum ei, vel proprium, vel opportunc

translatum vertbum usurpandum sit; quorum neutrum vox dare hoc loco praestat, in cendimus enim, aut offerimus thura Superis den ique et minutae nimium voculae (quales in hoc carmine resoluto deprehen duntur) jure in virili oratione displiceanta; ut hic sunt cum mulia precedare thura. Quocirca ita hanc orationem inflectendem Rhetori censeo.

Quid prodest o Neaera nos votis implorasse Super os ac multis cum prectbus thura obtulisse: Equidem non magnopere cupio in signis conspicuusque clara videri in domo, non marmareo exirede limine non multa arare jugera, magnasque ex agra messer colligere, sed lenga potius vitae gaudia tecum jucunde sociare, meamque tuo in sinusenectam deponere, quando permenso bujus vitae tempore, et hac desunctus luce, nudas ad sipulchrum transmittar. etc.

Vis ex Nasonis poesi nommulla etiam hoc pacto dissolvam, iis quibus commode Rhetori licet usurpatis retentisque? Accipe in exemplo quoque superius adducto ex Epist. 2.

Tua Phyllis o Demophoon, Rhodopeid quondam hospita, ultra promissum tempus abesse te merito queritur Siquidem a quo iepore tua nostro in litore jasta est anchora, Luna quater decrevit acerevitque nec interca classis ulla per Oceanum advehitur. Si temporae numeves, qua amantes bene numeramus, immatura nostra querela non est. etc. Ex quibus animadvertes connexiones etiam a Poetis nonnunquam numerorum gratia praeteriri, ac vice versa oratores solutos eorundem causa, obiva quandoque verba aspetnari, ut hic sunt, ante dsem venit querelae, ut Poeta dixeraat, verbis in oratione nimium attenuatis, parumque numerose sonantibus, quae exercitatio qurium judicio ponderanda reliuguimus. Iam ad compo sitionis viam convertimur, quae, ubi prior recte explorata fuerit, facile tenebitur

In via compositionis, ante omnia Scholae nostrae institutio p. 1.l 2. C. 25 diligenter expendenda erit, ut intelligas quemadmodum simplex phrasis ad poeticae constructionis dignitatem extollenda sit. quodhic non recolo. Demus igitur haec ex Plinii Caecil. Epist. ultima lib 4 tibi poetice reddenda obtigisse ubiad lacin ium de sonte sic sctibit.

Fons or stur in momte, per saxa decurrit, excipitur c anatiumcula manufacta: ibi paululum retentus in Larium laecum decidis. Hujus mira natura, ter in diestatis auctibus ac diminutionib, creseit decreseitque. Cernitur idpalam et cum summa voluptaete deproehemditur. Iuntae rocumbis, ac vesectis, atque etiamex ipse fonte (nam est frigidis simus)

petas? Interim ille certic dimensisque momentis, vel subir abitur, vel aessurgit. Annulum, seu quid alind ponis in sicco, alluitur sensim ac novisime operitur: detegitur rur stes paulatimque deseritur etc.

Haec ut pocticae dictioni aptes ante omnia explortatum esse debet; quae verba, quaeque phrases illo, quod cogitas, carmini idonea. Et primo quidem exiguus de verbis labor erit, utcunque de mensuris poeticorum Pedum instructo, Polysyllabica, raro locum inveniunt. Unde hinc statim coenaetiuncula, diminutionibus: paululum quoque operitur etc. excluduntur. Phrasis vero etiam ista: summa cum voluptate deprehenditur. Item Sensim ac novissime operittor etc. Quocirca in plerisque similibus verba ac Phrasis novam da, sumpto uno substantivo et verbo altero carmini idoneo, tum deinde juxta leges c. ante citato p 1.l.2. praescritas incedendum, prout plus minusve in stylo assurgitur. Exempli gratia. In praesenti materia; Fons eritur de monte, ut aptes ad versum elegiacum, sufficiet mutare oritur, iuc adit, et dices Fons de monte cadit, nisi malis, retentis omnibus dicere: Fons de monte erttur quod sine vitio poteris, ut vero reliquum: per saxa decurrst; ad implendem versum adhibeas, recte praeter veibi mutationem (quae non solet esse, in magna plerumque copia, difficilis) epithetum ad substantivum adjunges dicendo: per lubrica saua volutus. Quod siamplificare et extollere hanc vellex phrafin: Fons roitur de monte: juxta regulas p.1.l.2.c.25. praescriptas, ex uno hoc substantivo, alinde ducendum esset, altero in genilivo casu usur pato, ut montis vertice vel alvo, quibus si deinde sua dederis epitheta, facile mensuram implebis: nam ut horum ubique copia affluit, ita complendis versibus perquam sunt opportuna. Dicas igitur, licebit.

Irriguum liquida fontem mons arturit alvo. Aut certe Surgit ab irriguo liquidus fons vertice montis.

Sic et in altero novum adjicias substantivum isti sententiae conveniens v.g. decutrit viam et facile hunc versum elicies.

Quiterit obstreperis lubricasaxa viis. Aut certe. Quicadit attritis per cava saxa viis.

Porro sequens phrasis plus habet difficultatis ob substantirum carmini reluctans: cujus plcrumque mutatio magis est ardua, ut proinde rudem aliquem synonymorum apparatum p.1. l. 2. c. 5 insttuxerim. In praesenti igitur phrafi: excipitur coenatiumcula manufacta; si heroicum versum cogites, coenatio pro coenasiunculae servite poterit, vetumin folo nominandi casu, ut iccirco

verbum quoque ablativum postulans mtandum sit Quod si dixeris: Hunc substructa capit canatio: nimis nu da vide tut locutio, et versus imperfectus minusapte in Elegis cadensmalim itaque proximum, quo fons excipitur, in strumentum exprimi, quod concha esse poterat. Undo dices.

Ex resolutione enim epitheti: manufacta (quod versibus minus est idoneum) oritur illud: artisici facta, aut cavata manu. Quae vero ex horum resolutione ubertas existat docui loc. cit. c. 25. Quare nunc lubet, illa quae supra ex Pilinio adduxi versibus reddere. Tu singula modo jam coepto expende, neque post laborem aliquem insignitead omnem facilitatem fructu destitutum experieris, in hoc enim quod attigi puncto, summa pene difficultatis ad hujus eloquentiae perfectionem assequendam vertitur, modo illo judicio polleas, quo vile possis a pretioso, discetnere, accipe nunc prout vertimus.

Fons de mente cadit, per lubrica saxa volutus: Quem capit artifici concha cavata manu. Inde retardatis paulum dum substitir undis, Volutiur in Larium, qua via facta lacum. Una dies triplici videt hunc accrescere fluctu, Et lapsu triplici diminuisse vadum. Illa palam spectare fuit non parva voluptas, Atque epulis haustos jungere fonte scyphos. Hunc dimensa suis momentis eripit hora: Quasque rapit, certo tempore reddit aquas. Annulus in sicca forsa tellure locatus, Obtegitur fluctu, deseriturquesuo etc.

Quaedam hic ex oratione soluta minus versibus opportuna, rejecta in venies; cum ad rei substantiam exponendam minime facerent: adjuncta rursum nonulla, quae illam non subverterent, Captatas atiam, paululum inflexa phrasi usitatas Poetarum figuras, quibus rei inanimae sensum tribuunt: ut cum dixi dies vidct; hora eripit. Quae in praeceptionibus, quae generatim Poesi dedimus, versato deesse vix poterunt. Mallem vero historicum ab iterata ejusdem rei narratione abstinuisse, neidem propemodum tertio et quinto disticho cogeret repetere.

Haec exercitatio quam utilis, tam necessaria est, ad utriusque orationis solutae ligataeque discrimen observandum Tamdiu vero in ptima resolutionis via novellus poeta occupandus erit, dum hanc denique compositionis assequatur. Quod si tamen conanti sese difficultas adhuc major objecerit, ad hujus artis rudimenta hoc sese pacto conferat.

Sumat facile aliquod poema principio, ejusquesensum sententiamque universim soluto ipse orationis genere, usitata bonis authoribus phrasi exponat saepius; quam si non assequatur satis, ex probatis etiam phrasilogis colligat ita cum aliquoties in via resolutionis progressus fuerit, ad compositionis viam transeat, et in materia versibusidonea boni oratoris aut historici locum accipiat, cumque phrasibus poeticis, (metris etiamnum neglectis) exornare laboret, qua in re, si vites de esse senserit, poeticarum phrasium liburm ad hoc exercitium ledulo adhibeat, et abesse hic ipsius conatus ab egregio ad hanc eloquentiam fiuctu non poterit, demum, ubi promptiorem ad hoc genus scriptionis calamum expertus fuerit, solutum orationis numerum vinculis adstringat poeticis, idque in una carminis specie, dum ea penitus animo insederit. Quod difficile non erit, postquam proposito sibi alicujus Poetae carmine observaverit, quae in illo vrba, et quibus potissimum hoc illudque verborum genus locis deserviat. Qua rursum in re magno pere rudiori adhuc ingenio profuerit, in distichis praesertim ejusmodi substantiva cum verbis deligere, quibus apte, vel versum, vel rotum etiam distichon absoluvat: nam epithera, quae plerumque in vrsibus praemittenda sunt, ob varietatem copiamque facilius numeris includuntur.

CAPUT VI. Imitatio in via compositionis quatuor potissimum rerum est cujus praxis declaratur, et vitia deteguntur.

AD hoc eloquentiae genus perfecte assequendum imitatio bonorum autorum apprime est utilis Hanc quadruplicem potissimum esse aliam alia perfectiorem, ac praeter has mixtam unam ex omnibus faciliorem magisque laudatam ceteris docui 1.p.l.2.c.26. quo lectorem remitto. Hoc vero imitandi studium, ita esse exercendum judicio, uta facilioribus ejus ducatur principium.

Licetque hac in re, tam novorum, quam vetrum exemplis insistere, modo illi tales sint, quiantiqua Latini sermonis puritate fluant: nam hi saepe et materia selectiore et majoribus conceptuum ornamentis, denique et figuris illustrioribus (quae in suam quaeque imitandi rationem cadunt) elucescunt. Ostendit sane hac aetate nostra P. Hermannus Hugo, P. Antonius Deslion. PP. Verpaeus et Vincartius Hoschius, aliique nonnulli Societatis Jusu Poetae, res sacras materiem poesi idoneam esse: aliis etiam divinarum historiarum ornamentis, non minus, quam fabulis adinsigenem cultum extolli posse, suis hic etiam fictionibus locum ese. Eloquio deinde ex Latiisfontibus ducto nihil admodum veteribus, praetersolam aetatis autoritatisque (qua adillorum ultimo judicium transitur) praerogativam, concessere. Imo vero decl nandos nobis, et gentilitiae superstitionis et impurae Veneris sco pulosantiqui objiciunt; nihil hi quos dixi, recentiores fugiendum continent, multaetiam in veteribus irrepertu habent amplectenna. Visin his felicem quoque Nasonis in Heroidum Epistolis imitatorem cetnere. Remondi Alexiadem consule, et talem reperies, quam tu juxta nullo etiani verecundiae detrimento, postis imitari.

Qui tamen explorato, se cum antiquis sentire, volet cognoscere; huic, saltem in illo imitandi genere, quod eandem in simili materia, aur similem ineadem materia elocutionis formam sectatur, ad verba phrasique eorum recurrendum erit, qui aureae aetatis scriptores habentur: ne sensim; ut in aliis firei linguis videmus, et superioribus seculis in hac eadem factum animadvertimus, a prisco nitore ad barbariem degeneremus. Quod hac etiam aetate (ut res omnis suum hostem patitur) quosdam ampullatae eloquentiae venatores moliri frustra animadvertimus. Verum prudens quisque aestimator literarum, tantum ab illis, quantum illi a priscis Romanae puritatis Magistris in stylo formando abetit.

Nunc quemadmodum practice in Elegiaco carmine imitatio instituenda sit, videamus. Quatuor potissimum sunt, quae imitari liceat. 1. Materia seu res concepta. 2. Ornamenta materiae, seu modus ornate concipiendi. 3. Strylus sive elocutionis forma. 4. Ornamenta styli, sive figurae orationis. Per haec singula imitator incedere poterit, simile quippiam in hac illave parte effingendo, nonnullis etiam, (si phrasiologiae periodos integras ex. ciperis, quas sibi ex alieno, tanquam proprium vendicare, turpe

sit) ex propriis autori ad se traductis. Porro ut exemplo res pateat accipiamus, brevitat is gratia, illa superius ex Tibullo, Propertio et Ovidio adducta. Inter hos facillimus imitatu Tibullus est, quia epithetis copiosior florentiorque ut plurimum est, conceptibus eorumque ornamentis magis obvius, figuris minus excultus, quae omnia ad prom ptiorem imitationem faciunt, cum epithetorum facilis, in majori copia, sit inflexio, cerera nthil ardui contineant. Ergo illa, quae ex l.3.Eleg. 3. recitavim us, sic imitemur in materia simul et stylo.

Apud illum conjunx ob absentiam conjugis queritur. Nos fingamus animam Christo devotam, ejusabsentiam dolenter ferre. Hac imitatione posita, retinere cetera praeterstylum licebit, quanquam ornamenta rari nihil complectantur Dicamus igitur, stylo etiam perimitationem inflexo.

Quid juvat effusis coelos implere querelis, Thuricremisque Deum sollicitare socis? Non ego nobilium titulos carasque parentum, Non peto marmoreae limina clara domus; Non centena meis utarentur jugera tauris, Et mihi det messes prodiga terra suas: Hoc precor, aeternae properes solatia vitae, Inque tuam redeat vita relicta manum: Tunc quando obscuras tumuli devolvar ad umbras, Et stygia rapiet cymba charontis aqua.

En prorsus in materia simili phrasin proxime similem. tu expende quemadmodum nuncepitheta, nunc etiam substantiva et verba, nunc utraque illorum permutara sint. Ut vero practice hujus rei facilitatem agnoscas: expendamus substantiva, a quibus si totam phrasin mutare statueris, auspicandum, hic Coelum et votis occurrunt. De illo in synonymis p.1.l.2.c.3. reperishunc versum varietatem suppeditantem.

Astra, aether; Coelum, Polus, Axis, Sidus, Olympus. De altero. Supplicium, atque preces, oratio, vota, querelae.

His singulatim expensis facile verbum ac deinde et epithe idonea reperientur: iuxtaque leges phrasin aliquam variandi, P. 1.l.2.c.25. traditas, imitator aliis aliisque phrasibusa ffluet. v. g. unius substantivi cum verbo mutationem quaeramus.

Quid prodest itaerata polis immittere vota? Quid complesse juvat flagrantibus ather a votis? Quid precor immeritis juvat astra lacessere votis? Irrita quid Vacuas jaculamur vota suo auras? Quid toties surdo votis famulamur Olympo etc.

Ita fialiterum substantivum cum verbo idoneo variatum conjungas, iternm se nova variandi imitan dique ratio offeret. Mutemus simul loquen di figuram.

Desine supplicibus coelosincessere verbis. Non auditurm prectous lassamus Olympum. Irrita non flectet rigidos oratio coelos etc.

Imitatio igitur in ftylo hic etiam sat diserte expressa est, oftensumque quanta haec varietate possit institui.

Difficilior aliquanto Ovidii est imitatio, licet facilior ejus sit phrasis, causa est singularis loquendi ratio et ornamenta, cum dictionis, tum materiae, quibus non saepe par, raro exquisitius aliquid haberi potest. Imitemur illa, quaeex Epist. Heroidum 2. supra etiam produximus, utque Phyllis Demophontem suum. sic pia Anima hanc vitam pertaesa Christum morari quaeratur, modo potissimum figurique loquendi imitatione expressis.

Conqueror aosentern rua te promissa morari, Et sine te longos, Christe, redire dies, Saepius, ut duxit rutilos Aurora jugales; Ultima lux, dixi, nascitur illa mihi. Mille dies redeunt, bigasque Aurora reducit; Sed mihi dilectum tempora nulla vehunt. Si sentire queas, bene quae sentimus amentes: Corsoret, accepto vulnere, molle tibi. Lentus edaxque amor est. tardetrabs dura favillam Concipit, at totam corripit igne domum. Saepe meas verbis decepi credula curas: Finxi saepe tuosaure bibisse sonos. Sidera devovi, quia te dimirtere nollent: Quaeque reluctantem me retineret, humum.

Animadvertes opinor non tam phrasine me, quam genium catminis Ovidiani imitartum esse: cum alia pletaque dixerim, modo tamen non alio Potext tamen, in hoc scribendi genere, quandoque eadem phrasis in allum sensum detorqueri, ut hoc loco in penultimo factum carmine. ut Naso dixit:

Haecad Ovidii illum genium, quo potissimum alios vincit, assequendum, imprimis est utilis exercitatio; plus tamen aliquantulum difficultatis habet ceteris: nam nateriae ejusque orna, entorum imitatio nihil in elegis ardui continet: cum ex obviis fere ista perantur; variatio etiam phrasium puerilis, haec contra virilis sit imitatio.

Neque veroita presse imitatori alterius vestigiis insistendum, modo accisis quibusdam mcedere strictius; modo laxus habenas licebit effundere. Sic quod Epist. 5. Oenone Paridi apud Nasonem his versibus objicit.

Cum Paris Oenone poterit spitare relicta, Ad fontem Xanthi versa recurret aqua. Xanthe retro propera versaeque recurrite Lymphae, Sustinet Oenonem desernisse Paris.

Ante suos fluvii revocabunt ad caput undas, Et partum falso semine fundet humus. Quam te nos virgo ludamus amore fugaci, Aut violem pacti foedera conjugii. Ad caput, o fluvii vestros revocate liquores. Da partus alio semine terra tuos: Me facilem his nuper dictis elusit Alexis, Et tacitam blanda texuit arte fugam.

Idem ego in sacrymis D. Petri versu 300. paulo etiam prolixius expressi; ad quoste remitto. Cum hoc carmine plerosque affectus ovidianos et loquendi figuras, quamvis remotiori passim imitatione, exposuerim.

Huc enim denique Poetae est contendendum, ut nihil exaliis transumptum appareat, quo tuam sterilitatem profitearis, ne exalieno videaris ornatu nitescere. Tuum esse convenit, quo orneris: nisi ut Cornicula in aliorum plumis risum non erubescas.

Haec postquam assecutus fueris, atque alicubi cum Ovidio, nonnunquam ut in Fastis neglectiori, nimium teserpere existimes, praesertim ubi gravior materia assurgendum suaderet, ad castigatam Propertii te poesin transfer, aut sparsa in Claudiani operibus disticha, hisque illa, qua dixi duxique in Tibullo, imitationis via insiste, ea tamen discretionis lege, quae parum laudata rejiciat, ac probatioribus tantum insistat. E. G. illa suparius

adducta, postremis versi bus Magdale na Christi absentiam in morte sratris aegre sustinens imitetur.

Christe, tuus stygiam fractus procumbit in urnam, Lazarus auxilio non remorante veni. Te modo Bethsaidae viderunt climate caeci, Purpurea sensit Te Chananaea Tyro, Quod desperatis piscina Probatica morbis, Novimus hoc verbis Te potuisse sacris. Cessit aquosus hydrops Solymaeis nuper in agtis, Paruit imperio lepra relicta tuo. Quanta Palaestinas implent miracula terras! Hoc viduata domus, nostra patrocinio est.

Crebriora in his reperies eprtheta gradiora verba, ducta frequentius in comparationem exempla; sed in illis affectatio, in hisetiam vitan da obscuritas, ut paucis distichis, ex remota imitatione ductis, fecimus. Ceterum lectio optimorum Poetarum colla tioque, atque etiam earum in quibusse mutuo excedunt elegantiarum designatio observatioque profecturo hac in arte necessarie est.

Vitanditamen inprimis erunt inanes illi verborum propolae, qui ita raritatem admirationemque phalerata supetbe dictione aucupantur, ut quidquid usitatum est. fasti diose respuat, et velsesqui pedalia vocum prtenta, vel tranclationum prodrgia, vel epithet orum peregrina examina, vel hyperbolas dictionum, vel hellenismos tam vocum, quam phrasium passim in poesin congerunt, ut bacchari magis, quam loqui videantur. Nolo ad cujusquam reprehensionem et hujusaevi Poetarum exem plis uti, quos stupidiores nonnulli admiratores ptae Ovidiana puritate amplexantur, quia vocum magis strepitum sectantur, quam sensum, quod infirmio ris judicii vitium, cum in pueris crepitaculorum sonitu captis jam viri rideamus, in poesi etiam robustiores facile despicremus, ut qui voces non proter seipsas, sed aptam, rerum adumbrationem institutas intelligemus. Nostro itaque exemplo utamur, quo superiores Magdalenae querelas ad Christum de frattemagis ampullata, phrasi extollamus.

1. Iam Phlegethontea frater jactandus in alga 2. Triste Charontae remige calcat iter. 3. Christe, Machaonio morbum proscribe lacerto, 4. Exanimemque animam sub tua sussa voca.

5. Quid det Orontaeo medicus cataplasmata succo, 6. Qui dia pasma ferat, tu satis unus eris. 7. Verba tibi sunt herba potens, si jusseris, ibit 8. Exul fraterno pestis ab hospitio. 9. Heu Libitina suos intentata varior ungues, 10, Et nauli repetit sueta tributa Charon. 11. Ah cele rem apportes gressum, Chananeia seu te, 12. Seute Bethsaidae deveneretur humus. 13. Te passim motbosa lues apoplecticus horror, 14. Teque elephas turpis, teque anasarca fugit.

En delicatiora poesios embammata, qualia Asiaticorum olim, nunc etiam Germanorum Italorumque nonnulli stomachi esuriunt. Acfater me quondam adolescentem his pastum ecligmatis, quae nunc fastidio, postquam cultioris literaturae lima expolit us, illam coepi linguae scabritiem deponere. Et quanquam in propositis versibus nihil sit, quod aliquo veterum Poetarum exemplo defendi nequeat, tamen pauca sunt, quae laudem merentur, quid importune adhibentur.

1. Enim, quod tumidioribus Poetis familiare est, multum hic verborum, parumrei. Adfer opem o Christe fratri, qui moritur! tora est oratio uscue ad v 11. et quot hic ampullae vocabulorum otosae ad hanc rem significandam prodiguntur! atque utinam multi his adhuc limitibus orationem constringerent, qui existimant nihil sibi ex fabulosa antiquitate intactum relinquendum.

2. Substantiva hic nimium remota per tropum adhibentur utalga v. 1. pro unda putenti, in qua solet crescere. et v. 3. lacerto pro manu, et v. 8. hospitto pro corpore. Audacioribus hisce tropis non ornatur, sed frigescit oratio.

2. Adjectiva, seuepithera, velaffectate grandia sunt: ut v.1. Thlegethontaa, praesertim cum similia plura recurant: vel minuta nimium, idque velsono, ut v. 10. sueta; vel significatione, ut v13. morhosa: vel male novata, ut v. 2. Charontao remige, pro Charonte: vel nimium peregrina, ut v.5. Orontao, vel male convehientia, ut v.3. Mathaonio, et v.9. vaarior.

3. Verba, vel propria non proprie, ut deceret, usutpata, utv 10 reperit propetit: vel translata inconvententer, ut v. 2. lemige calcat, pro sulcat, vel potius scindet, ut tempore cohaeraet, et v. 3. proscribe laccrto, pro manu, ne utrumque diverfis tropis alienetur.

4 Vocum Graecarum quaesita pom pain Latinis odiosa est, nisi extorqueat necessitas, ut v. 13. factum unde, v. 5. cataplasmata, et v. 6. dtapasma, et v.14. anasarca proseriptionem merentur: quanquam prima vox a diversis, altera a Martiali, sed opportunius usurpata sit.

5. Phrases omnino frigidae sunt v. z et 4. et. 8. dum contra judicium peccarum in fabulosis Magdalenae tributis, quae vitia his bullatis vatibus plane sunt familiaria, ut et priseae superstitionis fabulas Christianis disciplinis ridicula misceant, (quid enim Magdalenae cum Libitian et Charonte in retam seria? v.9. et 10) et dum rata sectantur, frigidissimam orationem effutiant.

6. Ornamentum putidum et hebes argutatio est v. 4. Exanimis anima, nec v. 7. multum venustatis habet. Verba tibi sunt herba.

Jam leviora non tangam ab his etiam Poetis in numerorum pondere saepe neglecta. ut quid enim v.11. Ahcelerem apportes gressum! ubielisio ae deinde spondei, id quod voce petitur, numero evertunt, cur non dicat potius? Ab precer, acclerae, vel Appropera, celer approperae.

Vides quot manipuli tribulorum in parva se offerant segete, Prodiit, hac aetate, unus in Germania alterin Belgio Poeta, qui uterque (ille tamen inprimis) hujusmodi censura perstringi meretur. Quorum ego quidem parco nominibus, hoc tamen libere assero, non ad emolumentum magnum eloquentiae hos partus effudisse. Quod nulla invidia, (quam non merentur,) sed cautelae gratia monere libuit; ut quorundam imprudentium ad hos scopulos offensiones verterem, et in tot saeculis probato ad rloquentiam tramite continerem.

EPISTOLA I. Ferdinandus gonzaga Aloysium filium a via et proposito Religionis revocare conatur.

QUam tibi nunc mirto, reddes Gonzaga salutem; Cum te reddideris spes mea, nate patri. Cerne meas lacrymas (nec enim simulabo dolrem) Cerne preces, gnato supplicat ipse pater. Ne pereas oro; decet isthaec cura parentem, Te procul a tristi qui cupit esse rogo. Praecipitem video rapi inconsulta voluntas: Quaque negant vires, hac jubet ire via.

An nescis; laedunt teneros juga dura juvencos; 1. Quae volat ante diem plumea truba, perit. Dum rudis est patrio satiatur bucula campo; Dum tener, in pratis exspatiatur, equus. Praeripis aetati, nondum haec concedit eremum, Fac humeris tantum par onus esse ruis. Non ego, nate, tibi Pater adversaboreunti, Eripiamque tua praestita vota manu. I, licet, justos concede laboribus annos, His aetas nondum est usibus apta tibi. Qui puer es, cur aequa viro moliris? et iplos 2. Visa fuit moles tanta gravare viros. Ille per Hipponis quondam celebertimus oras, Quemque Tagesteae progenuere domus, Vir fuit hoc tanto cum sese accenderet ausu, Vix tamen huic vires attulit ipse pares. Vir fuit ipse tuus, modo quem sectabere ductor, Quem constat pavido contremuisse metu, Quod Lojola timet, poteris Gozaga timere; Qui fuit, hunc etiam te decet esse virum Hoc precor, hoc moneo nolim te cedere votis; 3. Loiolae similem te magis esse velim. Si parere voles melius parebis utrique, Illus exemplo consilioque meo. Est aliquid quo coeca solet peccare juventus, [note: Iu venta, in Proposita saepe inconstans. et a caepta religtone cum decoreresisit.] Ingenii vitio quaelibet aura movet. Quod placuit rudibus, dum ferbuit impetus, annis. Vidimus hoc multis displicuisse viris. Testis Hero, mumdum primo qui fugrat aevo; Hic visus mundum rursusadire senex, Testis et Origenes pueris generosus Amori, 4. Non bene consulto rescidit ense caput. Qui vizit juvenis castae sine crimine vitae, In senio fidei terpis adulter erat. Ne nimium properes, semel ut penetraveris intro, Non licet illatos inde referre pedes. Semper aperta via est, dum nondum claustra subisti;

Cum semel intraris semper operta via est. Integra libertas nullo discrimine constat; Perdita diserimen non leve mentis habet. Nitimur in vetitum, dum lebei tate potimur; 5. Subdimus im posito libera colla jugo. Ast ubi libertas viclis adstricat tenetur, Subtrahimus justo colla premenda jugo. Heu metuo, ne quod sua fit temeraria virtus, Hoc luat infami nomine tora domus. Dum licet obsistas et partae consule famae, Causa tua haec omnis posteritatis erit. Negligis hic patrem, serosque ex patre nepotes, Cunctorum labes unius errorerit. Ergo redi, doneo maturs firmor annis, 6. Et facienda scias, et patienda feras. Si quis amor matris mattem ne sperne vocantem; Si quis amor patris, ne quoque sperne patrem. Hic, atque illa rogat; mater sine pignore moesta, Et senii fessus debilitate pater. Poscimus auxilium, prius haec compone sepulcro, Quae de sublato mors dabit ossasene. Audioran proprium spernes modo dure parentem Hactenus obsequio qui mihi natus eras? Ne precor, historiae sit pars haec ultima nostrae 7. Desertum, in senio mejacuiste patrem. Aloysius parti respondet, atque in via et proposito pethstit. Quam praesens nequeo, tibi reddant astra salutem: Quae venit inde salus, plenior esse solet. Cum dederis lacrymas, lacrymis pensamus easdem: Non tamen expressit moeror, amorefluunt. Quam cuperem gaudere Patrem! laetarer et ipse, Materies certe nulla dolo ris eram. Ne peream moneor; juvat hic audire parentem: Ne peream coepiti cuta laboris erit. Fluctuat in certis jactatus motibus orbis, 8. Tutius in placidis cymba feretur aquis. Non ego me primum ventis his cre do ferendum, Plurimus hoc nostrum navita carpit iter.

Necceler'aetatem cupido praeverto labore: Immatura polo vixsolet esse dies. Qui tener insueta stivam cervice juvencus; Suscipit, in bobus fortis atatra feret. Qui rudis adsuescit, discet parere lupqtis: Qui sero patitur frena repugnat equus. Quae rosa purpureo vernat spectabilis aevo. 9. Carpitur; exustis displicet illa comis. Quae prior erubuit fecundis uva racemis, Uva solet primo gratior esse botro. Aetas nostra Deo est puerilibus aptior annis, Primitias operum vendicat ille sibi. Me calybita docet qua sintaetate colendi Coelicolae, quantum prima juventa ferat. Illud Aquinatum lumen, fideique, virilem Praevertit juvenis religione togam. Vix ubi praetextam posuit Iosaphatus, eremum 10. Praeposuit sceptris, Indica terra, tuis. Invenies prima nondum lanugine tinctos, Quos ubi divio traxit amore polus. Non honor illecebris, non mollia lina voluptae Hos coelipoterant illa queare procos: Non pater inflexit, quamvis obnisus euntes Sed prope calcatum praeteriere patiem. Forte dabat mater lacrymas, sprevere dolentem: Brachia praeten dit brachia pulsa tulit. Et pretium, atque preces et verbera spreta videmus. 11. quos Deus impellit nulla repulsa tenet. Mitius ingenium nobis natura reliquit, Non ea vis animi visa fuisse mei. Oravi matrem, favit persuasa roganti: Oiavi patrem, nexuit ille moras. Dutavi, contraque moras patientia longas Profuit, hac victus crederis esse pater. Quid male relcamas. Quod tot potuere renelli. Ne, rogo, Gonzagas hoc modo posse neges. Das Augustinum mihi Lojolamque sequendos: 12. Quis neget Edmundum me quoque posse sequi? Nos juvenes tecte juvenes facienda docebunt. Sit Lojola viris Dux, Calybita mihi.

Quid; quod utrumque virum memorent doluisse, juventam Tam male consultis interiisse viis? Hinc lusctae, stimulique graves, radixque malorum altius, in tenero pectore nata stetit. Quod prius indultum est stulto, sine laudibusaevo, Materies illis longa dolris erat. Nemo senex do luit Superis quod serviit infans; 13. Quod non servierit saepe senex doluit. Si quis retro pedem vitio deflexit iniquo; Illius exemplo cautior esse sciam. Effugiunt reliquae, socia pere unte, columbae: Quaeque parem videt in stamine, transit avis. Ut vires scopulos laesae docuere carinae. Quo cadis, hoc alter tutius ibit iter. Nec libertati metuas, pater optime, nostrae: Libertas tantum nomen inane fuit. Hactenus infesto tencor captivus in orbe; 14. Nunc libertatem vincula rupta dabunt. Rex in servitio est caste qui servit olympo; Servus in imperio est quisquis in orbe regit. Virtus sola praeest, vitum servire videmus Imperium nullum majus in orbe sui est. Aspicis ad quantos aspiret natur honores? Sunt quae deserui vilia magna peto. Quid tibi cum fama est? famam virtute paramus. Si cupias famam quarere, quaere polum. Hoc iter insistam, quamvis ringatur avernus; 15. Proderit ad stimulos fama petira meos. Proderit hoc studio suadere virentibus annis.0 Quem bibit olla recens spirat odore diu. Hoc pede, quo tendunt pueri, constantius itur. Quam juvenis didicit vir solet ire viam. Unde pater revocas, Deusipse vocavit, euntem. Quid petis? an potior vis pater esse Deo? Obstabit mater? matrem hic contemnere possum. Si pater obsistas, hic quoque sperno patrem. Attamen haud spernam; supplex prostratus ad aras 16. In votis eritis maxima cura meis. Hoc erit auxilium quo natus utrumque parentem Prosequar, obsequium poscitis? illud erit.

Cetera vana reor. Quis te componat in urna. Neglige, sufficiant astra Deusque ribi. Astra tibi rursum jungant, tua pignora, natos. Haec desiderii meta, caputque mei est.

EPISTOLA II. Ad Reverendissimos, Excellentissimos, Illustrissimosque Dominos, D. Mediatores Pucis. FABIUM CHISIUM, SEDIS APOstolicae Nuntium, nunc Pont. Max. et ALOISIUM CONFARENUM, Venetae Reip cererosque Europaeokum Principum Legatos Monasterii V Vestphalorum congregatos. Anno, quo DICVnt paX paX, qVVM non esset paX. Jer. 3.

BEllorum satis est. quid adhuc extendimusiras, Et male conserta stringimus arma manu? Opprimatarma quies, nudetur Casside Pallas. 17. Et placidum cingat mitis oliva cput. Illa dies veniat, quae tela ligonibus aptet. Quaeque suum Martem cogar adire jugum. Audior? an contra Pacem lituique, tuoaeque, Immanique sono tympana quassa fremunt? O Furiae! quid adhuc telis haurire cruorem? Quid juvat alterna caede madere sagum? Ah! satis irarum est. Pacem Mars ipse requirit, Armaque defessas vix habitura manus. Yam prope ter denas pugnar Germania messes; 18. Hostibus hinc spolium, civibus inde suis. Et seges armorum est qua late campus inundat: Pro spicis numerat spicula moestus ager. Scinditur oppositis cum milite rustie us armis, Hic Cereris sicam, Marspitris iste quatit. Heu! male conveniunt cum rastris castra, ligones Cum mucone, gravi, tibia parva, tuba.

Vestite tela, precor, crudele refigite ferrum, Etmodo sit vomis, quod prius hasta fuit. Scuta procul galeaeque virum, saevaeque bipennes, 19. Dextra regat calamum, nec caput aere gravet. Sint procul insesti mavortia signa, Dracones, Et repetant Gothecam, quae male fudit, humum. Bellatrixque lovis, Martis que animosa volucris, Post pugnata diu praelia, pace vacent. Speramus. Tarpeja procul dedit omina Rupes, Qualia Lamechidae candida vexit Avis. Creverat immensis super aequora fluctibus aequor, Et cum valle suas mons habitabataquas. Omnia Pontus erant cunctis fuit unda sepulcrum, 20. Noeticae patiens quae fuit unda ratis. Una igitur medio pedndebat inaequore puppis, Nec nisi de Coelo signa salutie erant. Occano deerat, quem figeret anchora, fundus: Et deerat portus quo sua vela daret. Donec oliviseris se nota eolumba racemis Obtulit, ad positos caussa futura metus. Ah! nova diluvies armorum fusa peragor Nil miseris reliquum, nec sine clade facit. Om nia crudeles bellorum involvere fluctus 21. Ceruimus in Martis nunc mare cuncta ruunt. Ille per immensas aestum diffundit renas, Demersoque ferox victor in Orbe furit. Sed tamen ausonia novus emicat ales ab utbe, Quidque oliae frondes, spemque salutis habet. Hanc pius ostentat Chisius quem Roma quietem Ingenio miti conciliare jubet. Obsequimur, tantoque viro submittimus hastas. An furor im perium pro ratione gerit? Vah male bacchantem rabiem! quae tanta furoris 22. Vis queat atroces infatuare Getas? Obsequimur? jam pressa gemit reverentia legum, Et perit obtento fasque pudorque sago. Obscquimur? cultis pietas avellitur aris, Squalidaque innocuo templa cruore madent. Omnia vis pro jure regit, sceptra inde timentur, Inde ziment; bellum civis et hostis alit.

Exulat omnis amor, vilescit gratia frarrum, Cuncta fides, ferro Judice, strata jacet. Cur homini tam durus homo est quem sanguis et aether 23. Quem ligar, aeterna cum ratione, fides? Et lupus est conviva lup, sibi parcere norunt. Vix homini parcit nunc lupus alter homo. Turae favet Turcae, patitur sua nomina Perses: Tento aliis fidus, non tamen ipsie sibi est. Opatriae crudelis amor convertite ferrum Si dignus gladio quaeritur, hostiserit. Ille per Eoas hostis notissimus oras, Qui Solymae (quantum dedecus!) arva tenet. Quem quondam subversa Rhodos, quem Candia nuper. 24. Suftinuit, quem fert Pannonis ora Ducem. Scilicet hunc patimur nostris adolescere terxis, Hunc Europaeo cernimus orbe frui. Hic caret invidia, quantumvis invidus, hostis, Hic'rapit im punis sceptra, fidemque premit. Ah infame jugum! sed adhuc torpemus inertes. Porrigi musque pigrasad nova vincla manus, Pro pudorlutsorva Teuto cervice minihren Inciso? turpi compede membra gravet? Et torpemus adhuc! vecors Germania secum 25. Dissidet, ac priscae nil probitatis habet? Quid vos Relligio, fine Relligione, fatigat? Quidque Status ratio, quae ratione caret? Quid cultas regionis opes, fallaxque metallum Quaeritis? in puncto vertitur ista bilanx. Dic quotus hoc fruitur; peperit quod fortiter ensis? Quod venit ex rapto quaelibet aura rapit. Dic quotus ex gladio dudum victore triumphat? Qui multos ferro messuit, ipse cadet. Vidimus, adversas acies stravisse Tyrannum; 26. Vidimus, et verso sidere, victus erat. Vidimus elatis victricia signa trophaeis Tollere bellantem; vidimus, enie ruit. Quot fortes heroum animas sub tartara misit Haec bellilrabies, invidiae que Iues! Per brevis aetatis bellique haec fulmina cense; Fulmina sunt, tantum promicuere, jacent.

Quisquis adhuc tumidis Heros Mavortius armis Exultas neque fers, Pacis amore, moram: Cense agedum quotquot res spesque accendit inanis; 27. Quis seit, an haec inter nomina nomen eris? Cetera vanescent, parvum memorabere nomen, Et referent de te forsitan; iste fuit. Quantus erat Gothicis, bellator maximus, armis Gustavus, de quo dicimus; iste fuit. Quam VVallensteinium vidit Germania magnum: Contractis humeris dicimus; ille fuit. Quid Tylios fortes memorem, Banirosque minaces? Quid Pappenhemios Tamberiosque Duces? Nomina clara quidem virtute, aut crimine rerum, 28. Sed brevis his belli fructus, honorque fuit. Hos uno complexa fuit Germania Marte, Hos uno Martis condidit illa rogo. Non referam viles animas, acnomina vulgi. Non armatorum millia multa virum. Bis denas memini bellis oceumbere messes; Hine miles segetes messuit; inde viros. Unica tot memorat clades hos terra per annos; Ut vix historiae sit meritura fidem. Nunc vada mutavit Rhenus, nunc fonte Visurgis 29. Discolor, et rubris Vistula fluxit aquis. Nunc quoque Danubius truncata cadavera vexit, Sanguineoque Albis flumine tardus iit, Et Nicrus obstupuit fluctus, Moenusque cruentos; Turbatisque amnes erubuere vadis. Ah satis, ah satis est effusum sanguinis! enses Ponite, et alterna Pace coite manus. Quisquis es in similem furis uno Patre creatum: Illa feras agitet, non decet ira viros. Et furis in Christi ptetioso fonte renatum; 30. In Tutcas potius saeviat iste furor. Forsitan et junctas cognato sanguine dextras Stringitis; o rabies cruda gravisque nimis! Saepe per innocuos ferrum transfigitur artus. Parcite, qui fecit diluat ipse nefas. Pars quota regnorum est, pro qua decernitur armis? Exilis terrae portio; vilis humus.

Viceris Incertum est, quo possessurus honore, Quo possessurus plebis amoie tuae. Nec juvat obsequium, stricto mucrone, coactum. 31. Exiguo regnes tempore spretus eris. Cum nimis excrescit metuenda potentia regni, Nascitur in propriis miles, et hostis agris. Non deerit vindex gladio, dum vindice saevis, Ponderibus nudant maxima quaeque suis. Imperium felix angusto limite constat, Ne magnum cupias si cupis esse tuum. Nulla salus bello est, qua mvis felicibus alis Palma tibi plaudat, rara perzennis erit. Vinceris, et vincis; spem desperatio frangit. 32. Nemo potest tuto dicere; victor ero. Et venit et refugit dubiis victoria pennis. Elatus premitur tempore, pressus ovat. Ludimus in variis tantum successibus Orbis; Alter in alterius casibus, ipse cadit. Ut perimant pereantque viri, fera tela geruntur. Qui dat, nec patitur vulnera, ratus erat. Saepe caput nostrum tardo Fortuna furore Praeterit, in nostrum saepe refusa caput. Quisquis es illatis durus crudeliter armis, 33. Vix molles poteris Mortis inire vias. Unica tam gravium Pax est medicina malorum. Ah pereat, nisi quis bella perire cupit! Ille decus regnis leges ex urbibus aufert, Templa fide spoliat, Relligione Decum. Non ego vos simili rear exardescere flamma, Quotquot ad optatae Pacis adeftis opus. Haec quae vaticinor, mala vos meministis abunde; Saepe oculus testis, saepe querela fuit. Vos pietas, vostangit honos. Patriaeque, Dei, 34. Vos (nisi quis fingat verba) quietis amor. Pergite bellorum Domini Facisque sequestri. Mars cedat, victrix Pax sine Marte, regat. Pergite, civilis clamat plebs, clamat agrestis, Illa suas supplex tendit. et illa manus. Forte manus desunt, sub militis ense relictae, Pro manibus vultu supplicat illa pio.

Forsitan ora etiam crudeli vulnere squalent Gratiaque in vultu nulla precantis adest: Plangit adhuc pectus, laerymas cum sanguine fundit, 35. Pondus inest Iacrymis, vulnera pondus habent. Pergite pacisici bellum sopire Quirites, In vidua clamar femina pressa domo. Multa domo pulas est eircum stant pignora matrem, Et del peratae pacis amore gemunt. Virgo suum deesset raptum cum Pace pudorem, Aggemit huic simili labe notata parens. Hic videt elatas patria de sede favillas, Et tardae nimium Pacis anhelat opem. Ille suos media socios amittit arena. 36. Sperataeque diu Pacis anhelat opem. Facis anhelat opem, quidquid metuenda minatur. Et quidquid patitur, Pacis anhelat opem. Vos spectant haec vota Duces, vos lumina Mundi, Quos capit exiguo VVestphala terra polo. Inprimis Te, Magne Fabi qui missus ab oris Romulidum, nostro sidus in orbe micas. Tuque etiam, Veneti quem dat Respublica regni, Contarene decus gentis amorque tuae. Denique quos juncto submisit Gallia Sveco, 37. Aut ded it Hesperium, Teutonicumque solum. Nec puto, despicitis lacrymas, et vota precantum; Ad lacrymas etiam flectitur ipse Deus.

EPISTOLA III. Eminentissimo Principi Fabio Chigio, S. R. E. Cardinali autor recens oblatam favet purpuram cum vaticinio de pontificatu.

NUnc age pulcher Honos, et quae fub im agine somni, Lusisti, tacito schemate facta refer. Hoc Chisio debemus adhuc. Reveren tia tanti Praesulis impensum poscit Hono ris opus. Vix satis Eoi rubuere crepuscula Coeli, Ecce coronatis visa quadriga jugis

Ibat equus oerivce tumens, hinnitibus audax, 38. Et crinitus apex, et juba cuique volans, Pegaseis circum vestirus corpora plumis. Suspensos medio librat in Orbe gradus: Ordine ter geminus. Phalerae radiantur ab auro, Assyrio tectus murice utrum que latus. Tota quadriga novo micat illustrata metallo, Aurae quaeque rota est, aureus axis erat: Et distincta suis velabat purpura gemmis. Inde sedens Virtus, inde regebat Honor. In medio Chisius placido venerabilisore. 39. Mite serenata fronte nitebat ebur. Candida malarum facies, tenuique modeste Utraque subrubuit sparsa pudore gena. Grata supercilium fuscabat utrumque nigredo, Ornabatque suum, lumina bina, diem. Emicuit blando generosa modestia vultu. Et niveae ex oculis integritatis opes. Talis erat qui Cyrrhaeis spectabilis agris, Verberat Aoniam pulcher pollo lyram. Talis et a victis retulit qui veilera Colchio 40. Tyndarides, cytno progenerante satus. Sidonio, geminum latus obvelaverat ostre, Et mollis positos iambit ab olla pedes. Purpureus summa pendens in fronte galerue, Leniter umbrosum spargit in ora diem. Ausonias talis properat devictus ad arces, Terrestrique colit proxima tecta Deo. Dignius a prima nullum stat sede tribunal, Participat studiis illud et illa suis. Quidquid habet secretorum, communicat isti; 41. Et capit alterno munere, quid quid habet. Hic tuus otia nescit amor fastidia nescit, Noctibus invigilat, deficiente die. Miror, et ingentem tenui sub corpore sensum Suspicio, mens est proportio tota tui. Sic licet impendas Tales Ecclesia poscit, Stabit et his sedes maxima tuta viris. Quo modo nos deducis Honor? spectacula nondum Absolvis? nondum fessa quadriga vacat?

Provehitur Chisius Tyrio sublimis in ostro, 42. Romuleique subit plena theatra fori. Hic Virtus et celsus Honos eduxerat arcum, Quale trium phantis Caesaris esset opus. Iridis in speciem Pacis monumenta ferebat, Nec color Ausonici marmoris unus erat. Aera laboratis surgunt exculta figuris, Artificique manu nobile spirat ebur. Ipse suos vultus Chisius miratur in auro: Aurea quem Virtus, aureus ambit Honor. Hosuper, im pendens fulgenti ex aere, columba 43. Frondis oliviferae mite ferebat onus. Sparsus in aera color spirantia fecerat ora. Aeternas memoris posteritatis opes. Nollet Alexander Lysippum, nollet Apellem, His visi: similem quaereret arte manum. Legimus et solido titulos adamante revinctos, Visaque de Chisio marmora muta loqui. Maltha pium coluit, fi dum Germania vidit, Tutor ubique sacrae Religionis erat. Aeque pacis amans, simula aspernator iniquae, 44. Sic tibi devotas Roma tuetur opes. Hinc virtute sua nixus, stipatus Honore, Haec vitae meruit ferr etropaea suae. Cetera, quae facili substruxit imagine Morpheus, Lubrica jam sensus praeteriere meos. Hocscio virtutum po stquam simulacra tuatum, Et laudum titulos fixit amicus Honor. Herocleas etiam locat hinc atque inde columnas. Aeternum Chisio condimus, inquit, opus, Serta fluunt circum lauro contexta virenti, 45. Palladiisque oleae conciliata comis. Laurus Apollineo stererat vicina Lyceo, Et sata Pieriis mollis oliva jugis. Postremo titulum, calamo ductore, flgurans; Scribere non ultr a creditus Herculeum, Vitra, ait, ad dendum est titulum, quem Carolus olim, Hunc titulo Chisius nunc potiore feret. Scilicet eximiae probitatis jura tueris, Ingenii crescit fama decusque tui.

O quam rara tibi praecepta Salesius autor. 46. Dictat, et haec quanta sedulitate teris. His licer lingentes ultra promoveris ausus, Sufficiet virtus nulla, nec ullus honos, Eloquor invitus (tua namque modestia restat) Me tamen hic vatem non cohibere potest. Eloquor, extorquet vocem consulta vetustas. Proxima virtuti templa locavit Honor. Ut sua corporibus non dissociabitur umbra. Et crescunt paribus corpus et umbraviis; Sic comitis virtutis Honor Tua purpura testis. 47. Hoc probat, ex alio nil tibi fonte fuit. Addere perge tuis virtutibus; addet honeri Venturus memori posteritate dies. Haec ego me quondam memini cecinisse futura. Nolebas fatem me tamen esse tuum. Credebant alii; sed Te submissio tantum Ignarum sortis fecerat esse virum. Quodque ego vatieinans dixi, sapientia de se Suasit, et agestae cognitionis opes Quin etiam pietas vultu testata verendo est; 48. Et nunquam fictus Relligionis amor. Credidimus, verum docet experientia fatem Nil nimium de Te fingere Musa potest. Sub de fidem collumque jugo suadentis dHonotis, Hic Tibi virtutum plenior usus erit. Haec tamen audiri simul atque audire recuas. Et tacitum mavis dissimulare forum. Forsan et ista velis commissa silentibus Euris, Ne quam posteritas hauriat inde fidem. Frustra agis, antiqua stat libertate Poesis, 49. Nec nisi sub metris stringitur illa suis. Quo magis obsistes, magis obluctabimur umbris, Quae latuit virtus, profuit illaminus,

EPISTOLA IV. Illustrissimo D. Arnoldo Comiti de Huyn et Geleheen autor gratulatur, cum ad S. Caes. Majest. Cubicularium assumptus, aureae clavis honorem meruit; quem suadet non negligendum.

QUando laborato Clavem spectabimus auro, Qua Tibi Caesareae panditur aula domus? I cape, magnifici delatum munus honoris, Nec tibi sit vilis Caesaris iste favor. Clavis erat, qua sponsa suo devincta marito, Olim adiit thalamos; est Tibi sponsus Honor. Clavis erat, qua Praesulibus delata potestas, 50. Iusque suum patuit; jus tibi ssancit Honor. Est clavis, qua templa suis Pastoribus aras Transcribunt; aram promptus honoris adi. Est clavis, qua Principibus fubeuntibus arces Pandimus: hac arcem nun Tibi pandit Honot. Luid suprema solimemorem sub clavibus esse Jura potestatis quid que suprema poli? Ni male sacrarum fallit nos pagina rerum; Astra suas elaves, has et abyssus habet. Summus Apostolici princeps fuit ille senatus, 51. Qui claves meruit, Christertenere tuas. Iusserit, admotis summum reserabis Olympum Clavibus, ad claves Orcus apertus erit. Crede licet dictis: dos est rarissina clavis: Non leve Primorum haec munera pondua habent. Carolus imperii manibus, queis sceptra regebat. Ausoniam his clavem dante Leone, tulit, Annule, Hydaspaeo cedas formate metallo, Chrysolico quamvis irradiate mices: Cedite honerati, Regum donaria, nummi. 52. Quique catenato fulegt in are labor. Aurea plus clavis poterit: conclavia pnadit Caesaris, et tantae monstrat sayla domus. Estaliquid procerum censeri in parte bonorum, Et Regum augustas incoluisse domus. Sed cui supremus secreta cubilia Caesar Pandit, et auratae clavis honore beat:

Hunc favor extollit rarus, multisque probata Exemplis virtus, nobisitasque virum. Quae, conjuratis in Te cimelia dextris, 53. Contulit arbitrio sors pietasque suo. Non tamen hanc fixit metam fortuna decoris; Quo virtus etiam progrediatur, haber. Cum mare transcendit ripas nulla aggere clausum Volvitur, et latis campus inundat aquis: Quo magis Eoo sol aureus emrcat ortu, Latriu illustres spargit in orbe faces. Et vittus et pulcher, Honos, crescentibus annis, In Te quaeque suas experiuntur opes. Proficit integritas et honesti nobilis ardor. 54. Quod queat invidiae displicuisse, facis Si quicquam Romana potest facundia linguae. Et nitido prosit cum Cicerone loqui: Si chrysippaeum mentis subtilis acumen, Si quid Aristotelis possit ab arte labor: Si quid ab inspectis doctrina Mathesios umbris, Si juvet haec numeris artificique manu; Hoc Arnolde tuum est, in Tespectare licebit. Eximii dotes pectoris unus habes. Temperat ausoniam mitissima Suada loquelam. 55. Et Latias fandi gratia spargit opes. Seu Tibi Germano fuerit candore loquendum, Belgica seu blando lingua tenore fluat: Francica seu placeat modulatae copia vocis, Mellifluo dulcis stillat ab ore favus His faciles vulgisensus, cupidosque potentum Illecebris animosin tua vota rapis. Sed tamen haec laudum pars est postrema tuarum: Plus aliquid Virtus, quod merearis, habet. Haec inter variae firmat diserimina sortis 56. Ancipitem; dubiis anchora fida Notis. Eutropius, summo quem sors ditatat honore, Secretis aulae clavibus aprus erat. Jamque; simul clavum imperii comprendere visus, Arcadio dominus vix dominante minor: Sed tamen, ut Virtus deerat, Fortuna fefellit, Lubrica per versas mox revoluta rotas.

Cui probitas firmata deest, pede nititur uno; Ingenii vires, hac pereunte, cadunt. Teque domum que tuam circumstrepit haeresis etrer. 57. Antiqua sequeris Relligione fidem. Somnia quin etiam rides insana Novantium. Nuper A postolico fulmine digna premi. Hoc agis, ut priscis pietas conformior annis, Prima vetustatis jurad docenter amet. Heu miseros quos stulta rapit novitatis imago, Delirum cerebri non vigilantis opus! Quod sapis, hoc reliqui rapiunt, hac tutius itur, Qua proavi dudum praeteriere via. Qui petit ignoto compendia calle vitator, 58. Ignotum duplicat saepe viatoriter. Quod multi tenuere, tenes Sapientia raro Ludata est, veteri quae sine teste fuit. Nec Tibi parca manus, si quem male torquet egestas, Pauperiesve premat reiligiosa virum. Panditur hospitibus valvis bipatentibus aula, Et riget obductis janua nulla seris. Quae tribuit fortuna Tibi, pietace tueris: Et commune cupis quod jubet esse tuum. Sic dignum Te clave facis, cum pandis egenti. 59. Hanc modo det Caesar, sero det aethra Tibi.

EPISTOLA V. Ad Generosum et Reverendissimum D. Ferdinandum Baronem a Furstenberg, Paderbornensem et Hildes. Canonicum Romam invisentem, nuac Padebornen sium Episcopum et Principem.

DEseris Angariam Rhenique faventis amicos, Et Paderae fontes, Bilsteniamque domum! Scilicet Ausoniae cupidum spectacula terrae, Et Latiis rapier culta palaestra viris. Ille tra het, nuper Tyrio vestitus ab ostro, Senensis Chisius nobilitatis honos. E' trahet argutis epigrammata stringere nodis Quid docet, Ancogae gloria digna suae.

Humorista [note: * Symbola Academiu Italiae usitata. Humarista Romae nubem resolutam habent cum lemmate, redit agmine dulci. Senenses insronati in Etruria vacuam cucurbitam illic sale repleri solitam, cum inscript. Meliora latent. Florentini Furfur arii cribsum cum lemmate. Florem tritici meliorem secernit. Avinati in arbe Picena, Apes exmortuo bove surgentes, lemma. alieno funere vitam. Ferr aria intrepidi Academici praelum ferunt, lemma. Premat, dum imprimat.] novos illic ab Apolline fontes. 60. Pegaseasque hausta nube propinat aquas. Visitur Etruscis vacuata cucurbita Musis. Pro sale quae Vatum condit aperta sales. Hic quoque Triticeo gaudet Florentia cribre, Floribus eloquii pascere docta sui. Non ego Piceno natas bove tango volucres, Melligerum docilis blanda alimenta scholae. Forsan et, oblato poterit Ferraria pralo, Ad Musas, digna laude, vacara tuas. Quod te cunque licet nostris procul abstrahit oris, 61. Haud leve, Fernande, id ponderis instar habet. Palladiam docili prensas pede gnarus arenam, Et Vaticanae tecta superba domus. Svada rapit, Latiaeque rapit pietatisimago, Eximiaque orbis parvus in urbe rapit. Ilicet, et Vatum fortuna sequatur euntem: Sit via praesenti Numine tuta tibi. Non Phaethontaeas cupiam servire quadrigas; Nec quas Oenomaus rectovagebat equos; Nec Balium Zephyro genitum, Xanthumque jugalem, 62. Aeacidae celeres doctum agitare rotas. Ardua sepositi tibi non tentatur honoris. In lapsus nimium semita prona novos. Non etiam Cyprii currus versantur amoris: Saepius hi dominos destituere suos. Sed nec eques Martis cupies augere ruinas, Mitius ingenium Pallas amica dedit. Pegasus in victam qua Bellerophonta Chimaeram Sustulit, Alpinas hac vehat arte vias.

Qnas et Amycleus tenuit moderator habenas, 63. Tu pro fratre novus Castor habere potes. Nec tibi, si forma si conc ertetur honore, Judice me, vati gloria parva foret. His minor ut cedas, certe virtutibus ille Cedit, et ingenii palma futura tua est. Cyllare, sublatum pacato tergore Vatem Suscipe, commotum nec quatiare latus. Colla jubata, licet, sparsis jacentura ab Euris, Curventurque agili crura voluta gradu: Sed leni faciles humeros moderamine flectas: 64. Nec meus, im pressa clade, moretur eques. Qua vehitur, molles aspirent leniter aurae: Qualiter Hybleis es spatiantur agris. Tum modo ne madidis occurras Auster habenis Mutato Zephyrus transigat axe vices. Neruat irato furibundus tubrine Cautus, Non decet in genium mite furore peti. Invenies animaeque nives, morum que nitorem: Ergo tuas cohibe, quas spuis ursa, nives. Siqua procella cadat praegnantibus humida nim bis, 65. Haec procul aversis exoneretur aquis Quasque coquit rigidas nox defectura pruinas, Eliquet has placido rore propinqua dies. Audiat haec facili praecepta tenacius aura. Qui regit Alpinos hispidus Eurus agros. Horrida saxosos inclinet R hetia montes: Siquis ad huc saxis sensus inesse potest. Hos docet Amphion cithara potuisse doceri, Dum cantu rigidi subsiliere pedes. Sistimus hic juvenem qui priscum Amphiona vincat. 66. Seu testudo tibi, seu lyra tacta placet. Siqua tues unquam mollescere fabula runes Fecerit, obsequio unnc potiore facit. Non venit immeritos flammis violare penates, Qualis ab infidis Punicus hostis agris: Attamen huic duri colles cessisse feruntur, Rupit acetosus pervia saxa liquor. Plus aliquid poterunt fontes Helicone cadentes. Plus quoque Pegaseos ungula passa gradus.

Quod nulli licult, Vati licuisse videmus; 67. Virtuti ac Musis invia nulla via est. Ibit inaccessas, cui mens divinior, Alpes: Inveniet stratam nubibus ille viam. Non hic Daedaleae meruit vestigia plantae, Tutior ingenii dote futurus erit. I, sed hyperboreo nurtitas cardine Musas. Ausonios tecum fas sit adire lares. Hic tecum pietas vernantes transigat annos, [note: Nulla tuticr in terru peregrinis comes, quam virtus, saepe illic amissa.] Quae fuit a cunts semper amica comes. Saepe peregrino, mihi crede, sub aethere virtus 68. Destituit fessos praecipitata gradus. Blanditae subeunt, subit ignorata voluptas; Otia probrosi sunt alimenta mali. Musa trahit Charites. Charites sociantur Amori; Ille suos ignes, et sua tela gerit. At scio, delusas in Te male congeret artes; Armaque Virtutum, queis superetur, habes. Virgineis juvenis sanxisti federa Musis. Vetus eris, qualis fictus A pollo fuit. Ille per Europae Chisius celeberrimus oras, 69. Ille Salesiacae lumen honorque scholae, Addet honestatis flammas, stimulosque pudori, Virtutique faces, ingenioque decus. Pars vectrum quandoque adero (sed Numine plenus) Accipiamque data mutua verba vice, Tunc, ubi Teutonicas Chisius sermonibus oras Viset, et ad notam mente redibit humum. Accurram facilis, quo me meus auferet ardor, Juverit exima tunc que que sede loqui: Et Mimigardiacas vestro sub climate pallas, 70. Fas erit apposito commemorassse joco, Quin Latias illic Musas habitare penates Agricolum, visam Pallada atatra sequi. Alpha suis etiam tunc forte merebitur undis, Et dici, si quis notus amicus erit: Rhenicolasque suos, ac Belgica lumina tangesp Vekenii juxta Nihusiique memor. Pars etiam merear fortasse Masenius esse; Ingenua causam sim plicitate dabo.

Arridebo procul verbis Chisiusque vicissim 71. Blandus erit, motus sentiet ille meos. Est aliquid culta fundentem oracula voce Cernere, conjuncti gratia magna viri est. Gratulor: accedes, nec inhospita tecta videbis, Et Mecoenates posthuma Roma capit. Plutima Romulex vises miracula gentis. Quaeque dies praesens, quaeque vetusia tulit. Hic Tarpeja tibi pandet capitolia rupes, Perque trium phales ingrediere vias. Terminus haec quondam lapis indivulfus habebat, 72. Cum Jove dejectus Terminus iste suo est. Inde palatini dum per convallia montem Ductus adis, Dominae sis memor ante tuae. Hic, uhi Vestales posuere cubilia quiuondam, Casttior his Virgo fixit Hebraea thronum. Romulus hic etiam simulacra propinqua ferebat, Sed melior sedem nunc Theodorus habet. Ardua Caesarei spectes vestigia pontis, Qui media montem junxit utrumque via. Oraque Marrorii mordacibus improba dictis, 73. Area Romani qua patet ampla fori: Hic quoque Septimi curvis anfractibus atcus Mattia, suspensa mole, tropaea gerit. Sed neque Saturni veteris sacraria spernes, Quae capiunt aras nunc, Hadriane, tuas. Nulla viatorem reget hic inscripta columna Succubuit tritis fessa columna notis. Rostie Palatino procumbunt sabdita monti, Quaeque vetus tenuit Curia, fracta jacent. Est lacus in medio, praeceps quem Curtius olim 74. Funere non poterat contum ilare suo. Nec sua Tarquinii deerit nunc urbe cloaca, Quae juga libratis molibus alta secat. Caelat et Augustus fora proxima nomine complent, Potticus hic geminum pandit utrimque latus. Antonina suos gerit, et Faustina tijumphos, Plurimus, infido marmore, miles ovat. Haud procu! amphitheaira suis oppressa ruinis, Quaeque Camille struis, Gallica busta cubant.

Aspice, num restent Solymaeae insignia gentis, 75. Quae tulit ex capta Vespasianus humo. Aurea vasa suis, candelabrumque figuris Sculpitur, et raptis signa vetusta sacris. Pergis Aventinos aperit qua semita colles? Perge, tuis oculis hie nova scena patet. Hic Numa bifrontis posuit spectacula Jani, Pax cui ter geminas clausit amica fores. Invenies etiam cultae Pietatis honorem, Nunc ubi Nicoleos plus pietatis habet Fors erit historicus memorem qui dictet in aurem, 76. Hic capta Matris Filia mater erat. Haec longae damnata fami tenebrisque jacebat, Uberibus Matrem paverat illa suis. Vesta suas aedes una testudine clausas Offeret; hae tephano relligione vacat. Herculeis etiam manet hic virtutibus ara, Et fora de raptis nomina bobus habent. Quaeque procul muscis, procul evitata Molossis, Posteritas tribuit templa rotunda Deo. Culta Pudicitiae quondam hic surrexerat aedes, 77. Limina cultori destituenda suo. Tullus adhaec posuit Fortunaetem pla secundae, Multus in hin tem plis irrita thura dedit. Bis geminis hic fulta dabas Vertumne columnis Culmina, tot facies aedis, et ora tibi. Quin sub Aventino templum sibi Murtia clive Legerat; hoc noli sacrificate loco Forsitan invenies prisci vestigia Circi Carceribus metas opposuisse suas: Maximus hic, latusque rotis pandebat arenas, 78. Naumachiaeque datas excipiebat aquas. Hic obeliscus erat geminus, lapis unus uterque, Qui prope transiret nubila uterque lapis. Nunc Lateranensis complet miracnla campi, At statuit magnae patta tropae Crucis. Quid modo Severi tibi septizonia dieam? Quanta fuit moles tertia zona docet. Quid Constantini manibus victricibus arcum Surgentum memorem? quid simulacra viri?

Appia Brundusii qua se via fundit ad oras, 79. Conspice, principium tramitis arcus erit. Caelius hinc surgit Stephanique extollit honores, Hic ubi, Faune, tuis fana rorunda sacris. Hic quoque Cyprigenae sociique Cupidinis aedem Occupat erectis Crux Solymaea tholis, Hinc ubi discedis, qua Te rapit Appia, Virtus Culta suit, cultus pone secutus Hones, Atria Thermarum mediis surgentia silvis, Delieiaeque jacent nunc Caracalla tuae. Servat Aventinus memores ex mole columnas. 80. Hac, Albina, tuae qua patet ara domus. Surge licet, montis tenuit Diana cacumen [correction of the transcriber; in the print cacnmen], Quod tenet evetsis Diva Sabina facis. Hinc Regina Deum procul ablegata recessit, Nec mansere bonae sacra maligna Deae, Virgo parens subiit, simul et Regina Tonantis. Quaeque Bonae partes impleat una Deae. Cessit et Alcides, successit Alexius, illo Fortior, iste virum victor, at iste sui Hic quoque Gemonias, horrenda piacula, scalas 81. Sacrilegos cernes exanimasse viros. Pyramis hic restar Cesti complexa cadaver, Niliacis quondam busta imitata rogis, Nec procul Esquiliis Nero duxit ad astra Colossum, Maximaque hic urbis pars fuit una domus. Mecoenas, etiam, Musarum rata voluptas, Hybla, tuas hortis conciliavit apes. Et placuit sedes habitanti culta Maroni. A Domino sedes cultior ipsa tuo. Hinc clivus sequitur, nomen fecere Saburrae, 82. Atque Tiburtini marmoris arcus opus, Praenestina simul geminum via mole tropaeum Sustulit haec Matii fert monumenta Ducis. Hic quoque ducentis palatia nixa columnis, Caesareis quondam culta fuere viris. Quid memorem gelidos superat quos Martia fontes. Plurimus his potus, sed Nero lotus aquis. Assurgit propior vicino vimine collis, Viminibus jussus nemen habere suis.

Hic veteris cernas Romae miracula Thermas, 83. Rudera sunt Socii, Maximiliane, tui. Ulpia nil reliquum Tibi bibliotheca reliquit. Affligit Mufas tanta ruina bonas. Inde Quirinalis tanges fastigia montis, Nec procul ingentes corpore, Martis equos. Creditur hic coluisse suos Salustius hortos, Larga ubi profusis vena scaturit aquis. Hic incesta dedit Scelerato nomine campo Mutia, criminibus viva sepulta suis. Mox ubi de flexis urbem lustrabis habenis, 84. Hispani Vatis praeteragere lares. Improba Flora sui dabir hic vestigia Circi; Improbitas illi nomen honorque fuit. Hic Marcellini versatile pegma theatri, Augusto dignum Caesare pegma, stetit. Quamque parens habuit Octavia, porticus ingens, Jam prope ruderibus semisepulta suis. Sunt quoque Flaminio vulcania culmina circo, Hic, ubi sacrilegos non tulit ulla canis. Hercule Musarum socio fuit inclyta sedes: 85. Inqviras, Genio digna sit illa Tuo. Haud procul invidiosa sua stant mole theatra, Quae Pompejus opum prodigus ante dedit. Nec Te praetereant Divorum Panthea Matris, Quae modo vera Dei Panthea mater habet. Illa suis olim memorant argentea tectis, Invidus has raptor fert Orientis opes. Hic testudo suis mire laquearibus haerens Panditur, ac haustum dividit Orbe diem. Restat Agonalis notus certamine circus, 86. Quaeque Neronis erant balnea rara, fluunt. Dicitur, occultis gavisa Proserpina sacris, Alta cultores occuluisse specu. Isidis infando quoque latrocinia cultu, Et Cyprii lusus his celebrata locis. Martius hic, priscis celeberrima nomina fastis, Campus erat, culta nobilitate frequens. Sed quoque septa suis panduntur ovilia metis, Hinc suffragatrix plebs sua vota dabat.

Porticus et juxta sese Antonina recludit, 87. Quam regit undeno fulta columna pede. Virgo salutiferis hic defluit unda scatebris, Juterna vetus a Virgine nomen habens. Hic, Auguste tuis obelitens couditus umbris, Explicuit certos, per data signa, dies. Porticus hic claudens crebris viridaria lauris, Naumachiaeque patens Martia vallis erat. Augusti raceo surgentia Mausolae. Aemula vix aequo Memphis honore tulit. Nec varios memoro Tiberino in flumine pontes, 88. Barbara quos Totilae sustulit inde manus, Tu tamen hac transi, qua se via pandit ad arcem, Et regio pateat trans tiberina Tibi Hic juga, quae Jano quondam sacrata sepulto, Ostendent Sratis juncta sepulcra tui. Forsitan et Vates quae Eilbilitanus amabat, Invenies cultis lilia mixta rosis. Hinc Vaticani rapient spectacula montis, Scenatuis oculis quo satis apta patet. Hic, ubi varicinans quondam praesedit Apollo, 89. Fixit Apostolicus sidera bma Chorus. Proximaque astriferis fulgent balatie coelis, Omnis in hoc unum confluit artis opus. Forsitanin de trahet, spectantem cetera, castrum Pontificum, dubio Marte reperta salus. Angelus huic nomen, quadram faber arte figuram, Materiem, Pario marmore, terra dedit. Plurima praetereo non praetereunda videnti: Judicio melior dux eris ipse tuo. Omnia cum tandem Romae spectaveris, uno 90. Non poteris Chisio cernere majus opus.

EPISTOLA VI. Ad Reverendissimum D. Pertrum Sibenium, Abbatem Gladbacensem, cui gratulatur quod cum duobus fratribus Fanlo et Martino Religiosum statum amplexus fuerit.

EUge Trias Fratrum nostris memoranda Camaenis, Te decet in jenui nomen babere metro,

Nos ea dem genuit Tellus ubi fertur opimo Triptolemus currus exonerasse solo Juliadae celebies; quid enim tacuisse juvabit, Et genus et proavos tam popularis agri; Vos uno de Patre satos caro junxit, et una Nunc animis jungit Relligione Deus. Patti subtili quondam celebetrima lino [note: Dalena in agro Iultacs, non ita pridem incendio deleta Religrosorum virorum patriae.] 91. Parva cui vallis nomina magna dedit. Haec modo, vasta tis reparans incendia tectis Surgit abinfausto semisepulta rogo. Parva domum rapuit jactis scintilla favillis, Quae trepida totum sparserat urbe malum. Cum primi ruerent flammis nascentibus aestus, Vix fuit hora, flagrans urbs erat una focus. Nos quoque Troia tuos tasus meminisse juvabit, Concidit exemplo nostra Dalena tuo. Partem hostis rapuit, partem violentior ignis, 92. Nec sine funeribus concumulata domus, Et Troes fuimus. Sed quos superesse videmus, Aeneam superant Relligione viri. Non omnes capit augusta liber iste tabella, Tres reliquosvincunt, tres satis esse reor. Nescio quam gratos numeros tria nomina condant, Martino Paulus, junctus utrique Petrus. Qui ternas olim Charites junxeresorotes, Hi poterunt statres his sociare suos. His Petrus aetate est potior, potiorque decore, 93. Dignus honoratam vertice ferre mitram. Hoc decus ingenii decus hoc virtutis habebit, Dum polus in gemino pendulus axe ruit. Illa tulit primam rectix prudentia palmam Qua pnorimperio se moderante regit. Proxima cura sui, manetaltera cura suorum, Cui parent alii paret hic ipse sibi, Sic illum pietas teneris eduxit abannis, Sic quoque non fictae simplicitatis amor. Sic mores, Benedicte, tuos, moresque tourum, 94. Hausit ab exemplo, Diversacrate tuo: Ut praesit prositque suis. Suffragia Virtus Addixit meuus officiosa viti.

Hinc premit illustres pretiosa tiara capillos, Et micat in dititis gemma- pedumque manu. Sed quid ego haec referam? nec enim fas esse putmus. Laudibus extremos anticipare rogos. Musa tace (quamvis liceant majora Poetis) De tribus una mihi est Fratribus orda satis. Haec mihi materies tuerit tres esse repertos 95. Auspiciis vitae consiliisque pares. Scribe Poeta licet: Rara est concordia fratrum, Exemplo res est rata probata suo. Actorides geminos animus conjunxerat unus; Sive citandus erat, sive tenendus equus: Ille refrenantes dextra moderatur habenas; Ille oblusctantum terga remissa ferit. Sic bellis habiles agitantur utroque quadrigae: Una manus gladios, altera rexit equos. Tyndaridas similes memorant; fuit una voluntas. 96. Corporibus tantum primus et alter erat. Seu bellum peterent, bellum poscebat uterque: Sive domum, fratrem vidit utrumque domus. RApta soror fuetat, repetebat uterque sororem, Inferior geminis Theseus unus erat, Plurimus iufestum pelagus praedator habebat, Cunctorum terror frater uterque fuit, Ipsaque mors etiam, si vera est fabula Vatum, In conjutatos nil fuit ausa viros. Hinc coelo dominnatur adhuc, pelagoque frementi, 97. Conjunctamque ferunt altet et alter opem. Vosne ego conjunctos animis, tria lumina fratrum. Actotides dicam Tyndaridasque meos? Cratia rara trium est: numero vicistis utrosque, Vittutisque bono succubuere suae. Actorides moderantur equos, sed legibus aequis. Qui sese potuit frangere major ovat. Mic quc que flectendae mentis ratione quadrigae, Affectusque ferox saepe domandus erit. Tam pia Julia das rapuit moderatio Fratres, 98. Corporis hi malunt frena tenere sui. Tyndaridas Bellona suis minus extulit atmis. Juliadae ingenum majus ad arma ferunt.

Quantula pars hominum Ledaea concidit hasta Visaque sub sub duris ingemuisse jugis? Juliadis toto cessit victoria mundo, Hunc pedibus victum supposuere suis, Vincula quin etiam Daemon capitalia sentit, Et caro sub rigida compede pressa gemit. Nec fortes metuunt animae formidine lethi. 99. Illa dabit vitam, quae feret hora necem. Nil motrale timent, postquam immortalia prensant, Cumque polum spectent, improba sordet humus. Felices quicunque pari rapiuntut amore, Quique trahunt castos sub pia signa viros. Et quicunque sacris adscripti, Christe, maniplis. Militiae statuunt digna tropaea tuae. Non Ferit hos quodque timet, quodcunque timetur. Una regit tutos mens animosa duces, Rideat hos mundus, mundum contemnere notunt. 100. Hos invitet Honos, est quoque spretus Honos. Pelliciat fulvi species pretiosa metalli, Illecebrisque Venus saepe timenda suis: Illud, et illa minor cedet. Quid vilius auro: Terra rubet, quidque est Cypride? spuma fluit. Hos tumidi impellant Procerum, populique favores, Quae sine te Christe est, gratia nulla placet, Fortunata Trias, quae tam sapienter amavit, Pluxaque sub plantis inferiora premit! Ter geminum Alcides victor prostravit Iberum: 101. Hic licet externis fratribus unus erat. Dura nihil potuit triplici sub casside cervix, Nec bis terna suis ensibus apta manus. His triplicem lorica animum muniverat aere, Sed neque sat fuerant aes animusque triplex. Defuit una fides, et spes fitmata Tonate: Hac sine qui pugnat victus ad arma venit. Sors melior Bernarde tua est, fratrumque tuorum, Quos rapit una fides et pietatis amor. Nam simulinsidiis mundi violenter abisti, 102. Terque catenatae dissiliere fores, Te quoque consequitur per fracta repagula frater, Quique tuus Guido, quique Gerardus erat?

Hoc vauit pietas, unum tria corpora dicas, Sic voluere eadem, sic potuere simul. Hi obstare truci nequiit violentia fronte, Nec consanguineae detinuere manus. Cassa Venus rediit, quamvis flammata veniret; Hoc ardore lacri major Amoris erat. Conculcantur opes conjuncta potentia gazis 103. Spernitur: his Christus plura valebat inops. Quam similes modo Juliadas, tria corpora, fratres Mente pari, spreto vidimus orbe sequi! Primus erat Petrus (fuiripsum hoc nominis omen) Proximus huic Paulus, par simul omen erat. Auspiciis, Martine boms es utrumque secutus, Diversusque habitus mens tamen una fuit. Ne solus modo jactet Iber Geryona ternum, Tetgemini facitis, non tria corda, vin. Statis adhuc vosque Alcides Acheronticus horret, 104. Certior armatum protegit hasta latus. Seu tibi, petre, tuos suasit Benedictus amores; Seu rapit affectus Crux laera Paule, tuos. Seu, Martine, tuos Ignatius excitat ignes; Omnibus nnus amor, metaque sola Deus. Concordem magis illa fovet discordia sensum, Disparium parita plus in amore calet. Quem Chelysapposito delectat idonea cantu, Disparibus miscet fila regenda soms. Pictor Appellaea discriminat arte colores: 105. Ut sapiant varium condit aroma cibos. Discordent habitu virtute regnantur eadem; Convenient nulla conditione magis.

LACRYMAE D. PETRI POENITENTIS.

ELoquar, an sileam? nec digna silentia restant. Nec culpis superest apta querela meis. Et tacuisse nocet, simul et nocet esse locutum: Maxim pars culpae est utraque causa meae.

Debuit injectis mea lingua rigescere vinclis, Cum male jurato falleret ore fidem. Aut nihil illa ioqui: vel si quid forte loquendum. 106. Obsequio Domini debuit illa loqui. Ille fatendus erat, per tot miracula notus; Cuique fidem dederas, ille fatendus erat. Fatalis Caiphae domus est, facit illa nocentes: Aut premit innocuos aula nefanda viros. Ut primis trepidans posui vestigia valvis, Haesit in offenso limine planta mihi: Stridulaque aggemuit venienti janua poste. Heu nimis in luctus janua aperta meos! Scilicet haec fuerant lapsus mihi signa futuri: 107. Augurium tanti pes dedit ipse mali. Ostia debuerant sceleri se opponere nostro, Et male laxatis porta coire seris: Aut mihi pro plantis oculos elidere limen; Cernere ne tantum cogeret ipse nefas. Nox erat, et fuscus tenebras susceperat aether. (Heu simul haec animi nox fuit alta mei!) Astabam flammis; corpus calefecerat ignis; Visa tamen Scythico est mens riguisse gelu. Multus erat circum Borea qui flante, satelles, 108. Porrigeret calido membra fovenda foco. Hic, inter volucres medius ceu bubo, receptus, Undique qui cunctis poscerer, unus eram. Quodque magis mirum est, mulier ludibria fecit. Turpitet ancillae me nego scire Deum. Dedecus aeternum est superavit femina Petrum. Pro pudor, imbelli voce jacete virum! I nunc, audacesque manus, et pectora jacta, Teque duci comitem fac necis essetuo. I nunc, et medios ferrum generosus in hostes 109. Exere, victorem femina sola premet. Unus erat Joseph; uni tamen improba cessit Femina: juratam praestitit ille fidem. Sors mutata tua est, de te canit una triumphum: Altera perjurum te facit esse virum. Nec tamen hanc duplex relevabit femina causam. Una duos vicit pulchra Susanna senes.

Exemplum muliebre Petro sit jure pudori. Hic minor ancillis, non minor illa viris, O fragilis pietas! Petrum simul ipse negasti. 110. Hunc modo quis similem censeat esse sui? Illum nempe Petrum, vitam cum sanguine pactum Pro Domino; sed qui nil nisi verba dedit: Cum lancita fides, Boreas tunc flabat ab Arcto: Flabat adhuc Boreas, cum violata fides Sed fluat incertis aether mutabilis Euris, Et, quam non habuit, deneget aura fidem: Fluctuet inconstans aequor, facilique procella Unda fidem fallat; non dedit unda fidem. Te juratus amor tenuit, pietasque, fidesque. 111. Heu! fallor, cuncta haec non tenuere Petrum. Prodidit (osacinus, quod nulla piacula rollant) Prodidit (o fandum vix scelus) ore Deum.

HAeccine, quae nuper jactabas perfide, cum te Non defecturam fingis habere fidem? Scilicet adversis virtus tua cognita rebus. Concidit, et tanta est fluctibus hausta ratis. Vela dabas quondam ventis, nunc verba dedisti, Heu levior levibus, Petre, future notis! Erravit pietas in te tam sancta Magistri, 112. Quemque petram dixit, Petrus arundo fuit Gratulor, o socii, levius fugiendo peristis: Plus fuga, qua perii, nostra pudoris habet. Ipse animo, quem vos fugistis corpore, fugi. Me scelus indignum, vos timor inde tulit, Dux sudas autorque mali est: hoc nempe Magistro Tu mihi neglectus, blande Magister, eras. Ausus eram (pudet heu sceleris! pudet ore fateri) Ausus eram de te dicere, nescio te. O nimi infelix! quae vox illapsa peraures. 113. Infanda docuit talia voce loqui? Femina, quam vidi, mihi praefica debuit esse: Quemque focum vidi, debuit esse rogus. Debueras et Malche prior strinxisse machaeram; Nam nobis prae te vilior auris erat.

Debuit illa mei capitis pars una perire; Aut magis evulsis lubrica lingua genis. Quocunque irrueret ferrum peccare nequibat, Ex omni videor parte fuisse nocens. Eriperes oculos? oculi fecere nocentem, 114. Invisa his Caiphae debuit esse domus. Eriperes frontem? jam tum nil frontis habebam: Notus ubi notum me nego nosse Deum. Auferresne caput? caput est mihi majus ademprum; Crimine dum nostro dux mihi, Christe, peris. Ipsa meum natura scelus sensisse putatur, Totaque visceribus contremuisse suis. Non cantus, sed terror erat, cum, Galle, canebas. Et mea succussit vox scelerata, tuam. Plausum alis dederas, sed tunc horrore tremebas, 115. Ad tantum expavit stridula penna nesas. Denique commonitum sceletis cessare jubebas, Bis dixit satis est, bis, malefide, tace: Quin etiam nostra coelum expallescere noxa Vidimus, et rutilas oceuluisse faces, Vidimus ad terras labentia sidera volvi, Quodque ageret fuscas Cynthia curva rotas, Nil equidem sensi, ventos peccasse putabam, Criminis illa tamen signa fuere mei. Denique et ipsa suis, borealibus excita terris, 116. Aggemuit querulis aura proterva Notis. Nil ego respondi, nil me portenta movebant; Qui nunquam tueram, tunc, puto, petra fui. Petra fui, donec vultus atque ora referres, Christe, tuis oculis sic mihi vile loqui. Excidimusne igitur? quo te malus abstulit error? Ejurate datam sic potes ore fidem? Hic tuus ardor erat? mortis vix territus umbra es, Fitque sacramentum vile, Deusque tibi. Nosce tuum poteris (quid enim prohiberet?) 117. Si quem, Petre, negas, hic tuus esse potest. Illeego, qui quondam tibi de tot millibus uni Cognitus ad patrias sum, male side, rates. Ille ego, qui tota vixi trieteride tecum. Una domus nobis, et cibus unus eras.

Ille equidem, quem tot rerum portenta loquuntur, Annua quot rutilo lux rotat orbe dies. Quaere maris fluctus; fluctus meminisse juvabit. Obvius in sicca dum mihi curris aqua. Thaboream rupem nisi rupe es durior omni. 118. Quaere, mei locuples haec tibi testis erit. Quaere licet mutos, referent oracula muti. Forte etiam caecis ille ego visus ero. Haec quam vis taciro mihi crederis, ore locutus. In vultu sensi pondus inesse tuo.

DA veniam lapso, dudum mihi cognite Jesu. Quam vidi facies, haec aliena fuit. Non erat ille tuus vultus, qui nuper Jesu, In forma deerat forma decore decor. Siderea ex oculis tibi tunc radiabat honestas: 119. Nunc texere oculos velaque, noxque, tuos. Tunc rosa suavis eras, hominumque serena voluptas: Obriguit spinis, nunc rosa tota novis. Heu nimis ingenuum confudit in ore ruborem Crudus apella, cui nullus in ore rubor. Adjice liventes, inflicto vulnere, malas: Quem quondam agnovi, non erat iste color. Tam sibi dissimilem fac ignorasse Magistrum, Qui sibi dissimilis tunc quoque Petrus erat. Certe equidem non te novi, bone Chrsit, fatebor. 120. Quemque habui Dominum, non erat ille meus, Ille meus, quem nuper erat venerata tonantem Frondibus, et stratis urbs Solymaea viis. Ille meus verbisque potens, factisque stupendus? Cujus in hostilem vox satis una globum. Ille meus, media cui cesserat orcus arena; Cujus ad im perium vitaque, morsque stetit. Quis talem Solymis et amica credat in urbe, Hostibus in poenam ludibriumque dari? Cur satis haec nequeant crimen defendere nostrum? 121. Cur bene me Christum, Christe, negasse, negese Uttua fert pietas potes excusare dolentem: O mihi si tantum dixeris; error erat.

Sed tamen indigno sceleri male blandior ipse; Praesidio nuda est tam mala causa bono. Non poteras tales, Petre, non sentire dolores; Cum ferret proprium spinea serta caput. Non potuit tantus Sol ulla in nube latere, Quin jaceret radios lucida flamma suos. Agnitus ille foret, nisi mens mihi laeva fuisset. 122. Crimen erat velum, nox mihi noxa fuit. Errastis famuli, fontes si plecitis, insons Hic petitur; nostrum est, quod luit ille, nefas. Scilicet ille mei est animi livore notatus: Criminibusque meis erubuere genae. Vincula non meruit; miseris qui vincula solvit: Quique dedit vitam, cut ferat ille necem? Culpa mea est; en, Christe, reum scelus ore fatentem: Spicula vulneribus sunt mea fixa tuis. Excipere innocuum poteras in corpore ferrum, 123. Sedscelus hoc acuit (pro dolor!) ante meum. Crux tibi pro lecto; clavi pro sede fuissent; Et tibi pro lauro spinea serta forent. Hi quoque mella darent, qui fella dedere bibenda. Heu mihi! quod culpis sint vitiata meis! Lancea non potuit; potuit transfigere crimen: Crimine sublato lancea nulla fuit. Peccavi fateor; quid enim simulare juvabit? Conscia sunt sceleris terra, Polusque mei. Tuque etiam mater, simul eheu! prodita mater, 124. Et simul in gnato spreta Maria suo. Parce meis lactymis, gemitumque agnosce dolentis, Simque tuo dignus, Virgo, patrocinio. Ah scio te, duris moeroribus obluctantem, Deque tuo JESU poscere, deque meo. Ah! ubinam latitat mea lux, mea sola voluptas? Ah Petre, quo casu, qua rapuere via? Obvia sic mater, quaeris: celare volebam; Ne quoque criminibus pro deret ipse meis. Sed gemitus invita dabat mens conscia facti, 125. Et lacrymis oculi non tacuere satis. Lingua tamen scelus obtieuit; nunc astra loquuntur. Pallet et ad nostrum luna diesque nefas.

Peccavi; o coeli! sceleratae parcite menti: Ne, precor, ulturas spargite ab axe faces. Pecavi, et merui, tellus ignosce fatenti: Indignumque sinu me patiare tuo. Vos etiam gemini clarissima lumina mundi, Plangite communi tacta dolore scelus. Plangite tam tristi prostratam vulnere mentem, 126. Et nimium saevis illacrymate malis. Pro radiis guttas, pro lumine fundite flumen, Luceat affusis imbrifer arcus aquis. Nulla dies veniat, nisi tristibus humida nimbis, Nox mihi perpetui moesta doloris eat. De me vera ferat venturis fabula seclis, Submersum lacrymis procubuisse meis. Si quem fata locum Coelo miserante reservent, Non Hyadum fugiam Pleiadumque domos. Si tamen infausta cogar tellure morari, 127. Fontibus accedam fons Arethusa tuis. Mersus in effuso lacrymarum rote natabo, Fluctibus ut mediis jam moriturus olor. Aut etiam, ut pelago circum disjecta frementi, Jactabor liquidis naufraga puppis aquis. Forte aliquis, raptam miseratus fluctibus alnum, Duceret in portum tigna soluta suum. Anchora si desit, bona spes firmabit, amorque Remus erit, pandet carbasa plena fides. Fas mihi sit tantum laeso plaeuisse Tonanti; 128. Fata serma sortis qualiacunque meae.

ESt locus urbani tangens pomaria septi, Fecerat ifausto nomen oliva jugo. Pax procul hinc aberat, bellum luctusque tenebant. Fertile cupressis debuit esse solum. Hoc Petro fatale jugum est: hic primus amoris Vim fregit, lapsus pigra per ossa sopoi. Tu, quicunque canis de me labente triumphum: Somnus ad insidias profuit ille tuas. Hic oppressa fuit tepidae vigilantia mentis. 129. Debuit aeterni temporis esse sopor.

Sed tamen, et gravium monitor fuit ipse malorum, Illudens variis somnus imaginibus. Haud procul, impasta rabie, rictuque feroci. Sefera de latebris fundere visa suis. Dira per affuas rubuerunt lumina flammas: Aut lupus, aut si quae bellua pejor, erat. Hic tenetum de more gregem per tura vagantem Invadit; tenerum dissipat ore gregem. Nec sine clade tamen; praedae concesserat una, 130. Vellere quae nigto visa fuisse pecus. Altera, dum spolium fixo sub dente laborat, Saucia vulneribus jam quoque facta suis. Pastor adest, lacermque lupi rapit ore bidentem: Mulcet et imposita vulnera facta manu. Quis scit, an illa mei fuerint praeludia fati? Non me fallo, bidens illa, vel illa fui. Vix ea per somnum mecum meditabar, adesse Cum simul effusos vidimus urbe lupos. Nox erat; ast flammae noctem pepulere malignae, 131. Faxque per obscuras praevia facta vias. Irrumpunt hortorum aditus, valvisque reductis, Arma sonant, gladii promicuere truces. Dux erat his Judas JESUM infremuere phalanges: Hunc fremuit mixtis cerera turba minis. Tunc locus, heu! memini (rupes senfisse putares) Ingemuit trepido terque, quaterque sono, Ingemuit, nomenque tuum repetebat JESU, Quoque Deum potuit reddere. fassa modo est. Jesum turba rogat, Jesum respondit imago: 132. Heu! scelus insimulans saxea lingua tuum. Aequior illa fuit, petra nunc, Petre, Magistra, Quem male nescisti, disce vocare Deum. Montibus his igitur, notaque in velle morabor: Qua primum cecidi rupe, jacere decet. Namque hominum pudet, theu! qui me peccare docebant. In mediis poteram mitior esse feris. Forte aliqua poterit facinus subrupe latere, Meque tegent lapides, qui lapis ipse fui. Nocte ego peccavi, tenebris male fidimus ante, 133. Ipsa etiam testis criminis umbra fuit.

Conscia quae scelerum, moeoris conscia nox sit. Ne purum inficiant crimina foeda diem. Solus ego solis haerebo moestus in umbris; Tu comes ad lacrymas Martius ales eris. Hic ego dum clauso vivus latitabo sepulcro, Exequias moesta tu mihi voce canes. Proderit illa meis tua vox audita querelis: Quo scelus admisit teste, dolore juvat. Hic tacitos soli questus narrabo Tonanti: 134. Hic mea perpetuus carmina fletus erunt. His ego carceribus, manibusque, oculisque revinctus, Vincula criminibus digna subibo meis. Nec renuam lacrymis tepidum miscere cruorem, Hostia post tantum digna futura nefas. Si tamen ire juvet, relegam vestigia JESU. Quaeque juris pedibus cognita, quaeque meis. Labitur obstreperis Cedron qua concitus undis, Atque vehit notis flumina sacra viis; Flumina, quae fuso Domini tubuere cruote, 135. Quaeque etiam sacros lambere visa pedes. Hic memini, quam sancta darem promissa Tonauti. Mors mihi, prae Domino, vitaque vilis erat. Dixi ego, retrogrado prius ibit flumine Cedron, Deseret et muros urbs Solymaea tuos: Devia sidereis ibunt stationibus astra, Sol faciet noctem, Cynthia clara diem: Quam tuus avellar lateri, Dux optime, custos: Una simul junget, vitaque, morsque duos. Currite retrogradis praepostera flumina rivis, 136. Sol faciat noctem Luna serena diem. Vana mea est, heu! vana fides, desettor JESU Est Petrus: heu turpi crimine vulnus habet! Ille Petrus cecidit, monti par visus Olympo. Qualibet inferior qui modo valle jacet. Quique futurus erat (tenebris procul Orbe remotis) Sol novus hunc coeco nox tegit atra peplo. Haec ego voce queror; responsant saxa querenti, Saxa scelus nostrum sic quoque visa queri. Admovet et gemitus inter, sua murmura Cedron 137. Fors gemit, et lacrmis auctor ille meis.

Sic ager cresae tuis per devia fluctibus auctus, Quaeque Petrus tetigit, tu loca tange, Cedron. Quod scelus hic mansit, tua forsitan unda piabit. Quae tamen ex nostris fletibus unda bibit.

CEdite saxa locum, dura sub rupe jacebo, Donec erunt lacrymis mollia saxa meis. Hic ego praeteritae recolam mea munera vitae, Quis fuerim, ignotus cum tibi, Christe, fui. Spretus eram fateor, neque rebus dives opimis; 138. Sed bona paupertas, et sine labe mihi. Cura fori deceat nec honoribus aptus habebat Parva domus nobis, et ratis una fuit. Omnia deserui nuper, cum, Christe, juberes, Nete desererem: tu mihi tantus eras. Omnibus amissis; te compensavimus uno, Quidquid erat conjunx, retia quidquid erant. Scilicet hac sprevi, ne te sprevisse viderer. Cum modo te sprevi, quanta ruina mea est! Nuper erantlucrum, mea quae tunc damna ferebam 139. Dvies ob abjectas esse videbar opes. Tu mihi solus eras, qui res leniret ademptas; Omnia nunc pereunt, cum mihi, Christe, peris. O utinam solitis Petrus aequora verreret hamis. Et sua piscosis retia ferret aquis, Forte suis tantum notus modo piscibus esset, Mutus et a tacito disceret esse grege. Forte aliquem ferret captivo ex pisce triumphum; Turpiter ancillis qui modo praeda fuit. Quod tamen ille tuum potuit meruisse favorem, 140. Hoc omni majus munere munus erat. Quantus eram Petrus, Christo qui dignus haberer? De ponto vilis navita; tantus eram. Quantus eram, qui magna Dei secreta tenerem? Terra, cinis, sanies putrida, tantus eram. Illa licet tuerim, potui tibi Christe placere Hei! modo fac placeat, qui fuit ante tuus. Prodigus ante pedes tibi supplice voce revolvor; Ah! quod in amplexus non licet ire tuos!

Hos mihi saepe precor, mihi to quoque fingo benignum. 141. At canit admissum gallus ubique scelus. Ille meum toto facinus divulgat in orbe. Criminis ignara est terra nec ulla mei. Ille locum revocat, scelerataque verba retractat. Et mihi funestae limina nota domus. Ille tuos vultus memori sub mente reponit, Atque oculos oculis ingerit ille meis. Autibus hic quoties illabitur, hotreo totus; Vox ea, nescio quid, fulminis instar habet. Ipse meas etiam, nunc territus haurio voces. 142. Suspectoque cadit quilibet ore sonus, Ne quid forte novi tantorum lingua malorum Concipiat sceletis, mens semel icta timet. Post cladem sapimus, cupimus post vulnera scutum, Cumque micant flammis culmina, fertur aqua. Sero licet; sapiam: medicum post vulnera quaeram. Christe tuae plagae, sint medicina meis.

POenitet, et (si quid perjuro credere possis) Perfidiae, dixi, tu meus hostis eris. Poenitet, atque scelus, violataque jura, retracto, 142. Qui desertor erat Petrus; amator erit. Poena quidem maneat, sitque haecmihi culpa dolori; Sed sit amicitiae, jusque, fidesque novae. Abnuis? an dubitas, quia terte, Christe, negavi? Ter quoque juratam spondeo, Christe, fidem. Aspice nunc lacrymas, lacrymis testamur amorem. Aspice plangentem pectus, amore dolet. Per lacrymas oro (necenim superare videntut Verba, quibus merear perfidus esse tuus) Has inquam te per lacrmas, quas fundimus ambo, 143. Lumina Luminibus cum mea tacta tuis: Perque sacros oculorum ignes, quibus improba cordis In lacrymas glacies collique facta fluit: Vincla per, et plagas, quas insons Christe tulisti; Femina cum timidum perdidit una virum. Peccvi heu! fateor; sed quid dimittere posses Ni foret admissum, quod modo ploro, scelus?

Nempe ita materiem facit haec mihi noxa doloris; Quae tibi materies plurima laudis erit. Telcio quod media clementem vlderit ira, 144. Qui saevus nimium David adulter erat. Te scio Magdaleos quondam sensisse dolores, Et quoque non propriis ingemuisse malis. Quod si nulla tamen sceleris patientia nostri est: Da precor ut ferro, quo cadis, ipse cadam: Hi clavi, crux illa ferat, stringe ipse machaeram: Magnum erit et manibus me periise tuis. Ibo, ibo et stygias mittar generosus ad undas; Sed mihi te socium sub phlegethonta traham. Amplectarque, tenebo, tenebo; nec oscula falles, 145. Nec falles pedibus brachia nexa tuis Ibo, ibo, et mediis exponam corpora flammis; Ignibus his ignis major amoris erit, Forsitan, et saevos mea lacryma moiliet aestua Poenaque erit, flamma commiserante, minor. Solus eris Petrus totus cui ferveat orcus, Totus in hoc nostrum saeviet igne scelus. Liber erit tunc, quisquis erit, damnatus averuo, Aeternum liber, quo tibi plaudat, erit: Haec mihi concessos poterit pensae favores, 146. Turbaque criminibus par simul esse meis. Plangam ego, lamentis plangam, plangamque ululatu, Plangam ego tam dirum solus, et unus onus. Plangam ego susceptas immani erimine poenas, Quaeque dolori erit vox, et amoris erit. At scio respicies; nec enim patiere clientem Hostiles inter disperiisse rogos. Sit scelus immensum; tamen est miseratio major, Criminibus nunquam succubitura meis.

AD LECTOREM PRAEMONITIO.

ALterum Elegiaci carminis genus accedimus, quod Jucundum sive Amoenum, ex terum praecipue descriptionibus graphice usurpatis, appello. Hic cum duo mihi proposita essent, et exemplum hujus poematis dare, et rerum pletarumque naturalium (moralium enim ad Herocium carmen rejeci) magis obviam Poetis descriptionem exhibere, ut rudioribus praecipue in hac arte subvenirem. Illud quidem succincto castigtoque magis versu praestare licuisset, praecisis eis, quae, si voluptate sola hunc aunum metramur, abundat; ut sunt descriptiones quaedam vi magis accersitae, productae, ac connexae reliquis, quam naturae artisque beneficio sub manu natae. Sed plus apud me valuit aliorum utilitas, quam haec qualiscunque bonae poesios nota, cum non profitear me hic solidum poematis alicujus corpus, sed potius quandam rerum amoeniroum collegissead res describendas silvam. Quae causa fuit, ut fere sine fictionibus ac figuris illusrioribus incederem, quo breviori Annum periodo circumscriberem, magisque initabiles hujus artis candidatis figerem gressus. Sed neque frequens usus hunc in descriptionibus ornatum postulat.

Porto, ut facilius observares, quemadmodum non in episodiis tantum Elegiaci carminis, sed in obviis passim comparationibus hae descriptiones servirent, adjeci sub anni finem Encomiasticum ad Deiparam poema, de ipsius potissimum pulchritudine, alterius Vatis conceptum ingenio, scriptum meo, in quo utriusque Elegiae lugubris atque amoena quaedam mediocritas mixtusque character exhibetur. Ceterum, quo scribendi discrimine utrumque a se invicem Elegiae genus separetur, supra, c. 3, sat. luculenter tradidi. Quod sane hujus artis studioso non erit negligendum.

ANNUS POETICIS DESCRIPTIONIBUS adumbratus.

Sol ubi flammigeris subit altius aethera bigis, 147. Et sua Phryxeae vellera torret ovi. Ae gelidos roseo fastidit sidere Pisces. Frigida quos liquidis Amphora tangit aquis. Tunc croceum vectura diem Tithonia conjux Purpuream graditur circumamicta togam. Phosphorus antevolat surgentis praeco diei, Quasque sugat tenebras, has simul ipse subit. Sol potum radiante jubar producit ab ortu, Cogit et alipedes aurea fiena pati. Gemmis temo rubet, cltrisque accensa pyropis 148. Tota repercusso Sole quadriga micat. Qua vehitur, cedunt fuscae de montibus umbrae, Contrahit et trepidas pallida Luna faces. Tecta rubent passim, fulvisque cubilia flammis, Et micat illustres vitrea lympha genas, Pulsa Lycanoniam concedit Bruma sub Arcton, Hiberno tremulum conditur axe gelu. Mollia tum leni Zephyrus super arva volatu Fertur, et affuso nectare rura beat. Hic tepidos rores, et amicas sufficit auras, 149. Et fovet illecebris gramina prima novis. Ipsae etiam dulces Hyades solvuntur in undas, Et sitiens pluviis terra rigatur aquis. Sed modo Pleia dum lacrmas et nubila coeli, Solatur roseis Cynthius albus equis. Auraque nocturnos abstergit lenior imbres, Cogit et Aeolios antra subire Notos. Arbuta flernuntur placido late omnia somno, Nulla fatigatis spum videtur aquis. Tunc fecundus ager nascentes parturit herbas, 150. Et viridi nudam cyclade vestit humum: Aspiratque animam rulus Sol aureus Orbi, Et pingi roseis Chloridis arva genis. Tunc sua Moenaliis, pecorum Pan ductor, in agris, Gaudia rurali carmine rursus amat.

Exultant pecudes, laetasque armenta per herbas; Et plenos reterunt lacte fluente sinus. Plurima fecundis se frondibus, induit arbos, Effusisque vitet luxuriosa comis. Nata fretis abies, et idonea fraxinus hastis; 151. Populus Alcidae, quercus amica Jovi, Et myrtus Veneri, cognataque vitibus ulmus, Quaeque tuis colitur, fertilis Ida, jugis; Et platantnus diffusa comas, hirsutaque pinus Funditur umbrosis conspicienda viis. Has inter frondes placido strepit aura susurro, Et ludunt teneris flabra proterva comis. Arbor Hamadryades, Dryades virgulta, Napaeas Pascua Orestiades tunc juga montis habent. Faunus amat silvas, Satyrisque est grata voluptas, 152. Quam nova frondosi palmitis umbia facit. Quid memorem vivis argentae sidera pratis, Delicias verno tempore, Flora, tuas? Quidque Semitam idis, virides quid Adonidis hottos? Quid Paesti memorem prata quid, Hybla, tua? Illecebrae visus, Venerisque crepundia campis. Et Veris radiant versicoloris opes. Hinc spinsa suis, rosa se defendit in armis Idalio molles sanguine tincta genas, Sanguine, quo nivei lactentia labra roseti 153. Imbuit, infesta cuspide laesa Venus. Credulus hinc nimium fallacis amasius undae Narcissas, teneras pandit amore fibras. Hinc quoque purpureis fulges Hyacinthe figuris. Notaque vernantis signa cruoris habes. Et simul Herculei lactis satiata liquore Lilia formosi nobile Veris ebur. Pene locuturas pandunt ad gaudi linguas, Aptaque jucundis risibus ora gerunt. Et grata redolent violae ferrugine tinctae, 154. Calthaque luteolas spargit in Orbe comas. Inde procul dulces auro variantur anthei, Et nitet in viridi cultus Amellus humo. Ac placidas inter mollescit amaracus herbas, Multicolotque sua pingitut iris aqui.

Vernat et aeterno florens amarantus honore, Paestanoque places mollis acanthe croco. Inde soponfero stant fluxa papavera suceo, Solsequieumque suo volvit in orbe diem. Bellis nupta thymo est, thalamoque fruuntur eodem, 155. Et lambunt socias alba liguistra rosas. Poeoniae tulipis, nardoque anemona virenti Jungitur, alterius flos juvat alter opes. Totus ab agtesti vestitur murice campus, Et pretio certant, hinc odor, inde color. Qualis inauratum Coelo Thaumantias arcum Explicat, et vario picta colore nitet. Talis in apricls Chloris sese induit hortis, Cumque rubore nitet, cumque nitore rubet. Quin etiam querulo saliens per prata meatu, 156. Labitur obstreperis lympha retenta vadis. Fons quoque praegnatis gremium telluis inundat, Deque sinu fusas terra resorbet aquas. Noxia virgineae vitant contagia Nymphae, Et fugiens puro gurgite manataqua. Tum super impendet ripae cum frondibus umbra, Umbra quieturis officioa vitis. Hanc subrer viridis ludit citharistria silvae Argutum tenero gutture carmenavis. Hinc nemorum Siren, silvaeque animata voluptas 157. Daulias, infaulsti furta pudenda tori. Atque epulas Terei, Prognes scelus, impia nati Funera, centenis coneinit una modis. Inde latens dumis aut cincta recentibus herbis, Ludit in assueto dulcis acanthis agro. Hinc fringilla suum per opaca silemia carmen Garrit, et artisicis verberat oris ebur. Hinc merula et dulces linaria concinit odas: Galblaus atguris erudit antra sonis: Nataque Atlantiaco peregrina Canara ponto, 158. Garrula silvicolae vox animata lyrae: Ruris alauda chelys: viridis polyglotta theatri Pallas, et aligeri sola Magistra gregis: Quaelibet exculta lascivit in arte volucris, Nec doctis absunt frondea serta comis.

Semirutis etiam nemorum concepta sub antris Diva repercussi ludicra mima soui, Aemula vox avium, de rupibus accinit Echo, Acceptosque refert saxea lingua sonos. Inde suis volucris struit incunabula pullis, 159. Hospitio nemoris quaeque recepta suo. Molle lutum, Aipulasque rudes, et gramina conflat; Ac rude vernati cespite stipat onus. Fecundos ovis nidos genitalibus implet. Sub calido sobolem mox alitura finu. Se super impendit, pullisque alimenta ministrans, Sedula quaesitos congerit ore cibos. Pabula parva ferens propriae dispendia mensae, Et fraudans genium prolis amore suum. Maec circum querulis exspectat faucibus escam, 160. Ac matrem strepera garrulitate petit. Donec plumigero succrescant vertice crines; Et secet aerias mobilis ala vias. Atque ubi jam dociles maturior effcit aetas. Erudit ignotis os puerile modis, Maternamque sequens proles vernacula linguam, Balbutit teneros, plumea turba, sonso; Ingemoque habiles faciles complectitur artes, Et patrium mimo reddit ab ore melos Hinc subit infestae fugitiva ciconia brumae: 161. Et colit aprici tempora Veris avis. Quin etiam Paphiae repetunt sata rura columbae, Et purgant vitreo sordida rostra laeu. Utque piae mereat nomen genitricis hirundo, Ineuba maternum sub trabe pignus alit. Sed quoque remipedes vigili capitolia propter Palantur, strepitu vernaque prata terunt. Quin et Amycleos recipit Maeander olores, Quem nuper gelida compede strinxit hiems. Et venus ad notos albentia colla jugales 162. Cogit, Acidaliis exspatiata jugis. Aut ubi Maeoniis fluit unda Caystria ripis; Aut vehitur Scythica frigidus Ister aqua: Illc per vitreos ales Cytherei us amnes Biparumque errat, blanda vireta, toros;

Aonioque suum meditatur gutture carmen, Quo subeat stygias laetior hospes aquas. Tunc quoque vernantes volucrum nova gratia plumas Ornat et in molli veste supetbit avis. Ipse, licet nidum redolens et pingue fimetum, 163. Pictus Epops, ala versicolore tumet. Gaudet et expassis volucris Junonia pennis, Caefula cum roseo Syrmate cauda nitet. Nobile gemmarum decus hic, viridisque smaragdi, Purpureique onychis, chrysolithique micat. Effunditque suos huc prodiga Flora colores: Coeruleum violae, puniceumque rosae. Ipse criam fulvo pictor Thaumantidos arcu. Aspersit rutilas Pnoebus ab axe faces, Cyaneumque decus commixta luce refulget 164. Gratius alternus fulgor, et umbra placet. Illa relucenti graditur spectabilis auro Quotque gerit pennas cauda, tot astra gerit, Explicat haec igitur speciosa volumina caudae, Spectatrix oculis ambitiosa suis. Et circum intorquens in apertum circinat orbem, Qualis in obliqua est discolor Iris aqua. Qualis et Ausonidum spectatur parma lacerto, Quae picto illustris sidere parma nitet. Ergo tumet, versatque oculos, et conscia for mae 165. Colla levans, pavidam turgida calcat humum. Donec in obscuris offensa superbia plantis Linquitur, et cristis detumet ala suis. Taedet habere pedes, ac dedignata videri, Naturae incusat deficientis opus. Quid teneros memorem flammas surgentis amoris, Et nimuium blandos, stulte Cupido jocos? Tempore non alio Veneri incunabula pontus, Natalemque dedit Cypria spuma diem. Hoc primum sumpsisse suos puer aliger arcus 166. Dicitur, et primas flamma animasse faces. Illa sub ardent Gem inorum sidere flamma Nascitur, ac foedo torret ab igne jecur. Et furit accensis, ferventi sanguine venis, Nec pecori absistit, plumiger oque gregi.

Ales amer volucri volucer magis, aethera tranat. In mediis pisces fluczibus ufit amor. Quantum cunque ferox tigris mitescit amore, Quantumvis mitis saevit amote bidens. Ursi uncant, ululantque lupi ruginntque leones. 167. Lynx fremit,atque elephas barzit, et hinnit equus. Frender aper, glecitant cervi, vulpecula gamnit, Balat ovis vitulus blacterat, atque caper: Bos mugit, latratque canis, sus grunuit, asellus Oncat, et in tepidis rana coaxat aquis: Mus mintrat cattus glaucit, male sibilat anguis, Solvito pavidus vagit amore lepus. Hunc Aquilae clangunt, et gratitat anser amorem, Hoc castus turtur, moesta columba gemit. Hoc turdus trutilat, crepitatque ciconia, fturnus 168. Pisitat, accipiter pipat, hirundo fritit. Grus gruit, et corvus crocitat plaudit que plaumbes, Ranca cicada strepit, lenta tetrinnit anas: Craculus hoc frigulat, pupillat pavo, minurit Passer, zinzilulat regulus atque merops: Cucurit gallus, gallina gracillat eodem. Hoc canit omnis avis, bombilat omnis apis, Tunc cristatarum videas fera bella volucrum, Qualia Zelotypus praelia suadet amor. Pectora pectoribus collidunt rostraque rostris, 169. Calcem calce ferox, martia turba premit. Ardentes instant, repetuntque in vulnere vulnus, Donec in inplumi vertice nulla coma est: Rubraque fanguineis variatur crista figuris: Et quae suasit amor, detrahit arma dolor. Ipse triumphales victor sibi plaudit honores, Et quatit inflatos ala superba sinus; Exultansque suam ter ovanti carmine palmam Concinit, et laudis praeco fit ipse suae. Ter cucurit amans, et passa leviter ala, 170. Plumigerum strepero circuit ore gergem. Ipse dein campos ductor cum lustrat apertos, Vermiculans avido scalpturit ungue solum, Cetera plebs circum regi omnes haeret eunti, Oblatasque sibi carpit amica dapes.

Tantus amor volucti est; tanta est reverentia pacti Federis, et thalami connubialis honos. Quin etiam tellus aethrae genialis amanti, Explicat herbosum per sata laeta torum. Et sibi delponsum trahit in connubia Coelum, 171. Auricomo rutilas Sole ferente faces. Tunc passim aequoreae sulcantur piscibus undae, Tutmatimque halex, passet, aselle natas. Delphines cetique tuis, Neptune, sub undis, Oceani ludunt squamea turba, sinu. Mullus, et anguillae fluviisque acipenser oberrat, Stagnantique lupus percaque gaudet aqua. Cancer ab hibernis se proripit impiger antris, Et liquido curvos promovet amne pedes. Laetatur piscator aquis et frondibus auceps; 172. Cernitur et tectis lina parare dolis. Retia tunc subeunt examina lubrica ponti, Et madidum fallax captat arundo gregem. Saepe lupus raptam cum faucibus ingerit exdam, Non exspectato sit cibus ipse coquo. Dum capit hamatum venatrix truttula vermem, Saepe etiam praedae praeda fit illa suae. Luminibus valeat quamvis muraenula crebris, Quaeque oculis nomen fert oculata suum, Atque pedes cancer numeret, chelisque minetur, 173. Vix tamen insidias hicfugit, illa videt. Et laqueo volucres et carmine decipit auceps, Escaque sub pedicis insidiosa latet. Intercepta plagis, viscoque implexa tenaci, In piceis luctans nexibus liaerer avis. Nec piscem sua pinna juvat, nec penna volucrem, Haec quamvis Coelo remiget, illa saio. Saepe canis metuens, casses subit obvia perdix, Saepe coturnices subdola lina tenent. Strictis saepe jacet calamis ficedula; turdus 174. Exitiumque sibi, turturibusque cacat. Ipsae etiam volucres [note: * Volucrum pugna mutua.] in mutua bella feruntur, Captandaeque merops insi diatur api. Improba Palladio du dum est defensa favore, Noctua, [note: † Noctua abaliis avibus circumsessae.] tutatur nulla Minerva satis.

Motacilla, larus, curruca, rubecula circitm Exprobrat indignum tutba pusilla diem. Illa tamen solita nil de gravitate remittit, Ac fruitur sudo fidere noctis avis. Donec hirundinea circum vallata cohorte, 175. Insfesta metuit garrulitate peti: Ergo fugit, repetitque suas ignava latebras, Funereaque canit carmina digna styge. Ardea sublimi quamvis confisa volatu Proxima fidereis permeet astra plagis; Saepe tamen curvo deprensa sub ungue laborat, Faclconique avido faucia praeda cadit. Accipitrem metuit volucris Cytherea rapacem, Atque umbris trepidat Livia, milve. tuis. Hunc quoque cum timidi sentis nutricula pulli, 176. Tu gallina paves, tuque columba gemis. Agminque expassis pullorum colligis alis, Inque hostem murus vita, caputque tuum est. Ille volans latum desctibit in aere gyrum: Et modo transinissas itque redit que vias. Spemque alit, et praedam designat raptor opimam, Praetidio donec sit viduata suo. Tum ruit excussis velocior aethere telis, Et curno tenerum corcipit ungue gregem. Infestoque petit rortro laceratque trementem, 177. Visceribusque abdit viscera cruda luis. Tum quoque praedatrix volucrum Regina, tonantis Assecla, fulminei fida ministra poli. Arma Jovis tractar, rutilasque innoxia flammas, Expioratque tuas, lucide Phoebe, faces. Has jubet et vultu non obuictante tueri, Materna dignum nobilitate genus. Degenerem, trepidamque oculis fugien ibus ignem, Proscribit sobolem, nec cupit esse suam. At Phoebo dignam proavo, clarisque probaram 178. Sideribus, blando protegit illa finu. Venatrixque agitans praedam, subit invia silvae, Et lustrat trepidis sastra locata feris. Tum si forte lepus, fossoque cuniculus antro, Enit in apricos depopulator agros

Imminer, et spolium pedibus suspendit aduncis: Mox volat, assuetus cursibus ante, lepus. Ille stupet subitas lateri succrescere plumas, Et nidum in celsa rupe patere sibi. Illa oculos fodicat, cordisque latentia rostro 179. Scrutatur, pullis pabula grata suis.

CUm sinuso terit Lernaei brachia Cancri Phoebus, et aestivas librat in axe rotas. Flammeus I cariis tunc arva caleribus urit, Accensoque ferox Sirius arder agro. Et vicina flagrant Menaei terga Leonis, Totaque conceptas parturit aethra faces. Ille volat longum que diem subdividit orbi, Coeli oculus, censot temporis, orbis amor. Luxque soporiferas spatiis brevioribus umbras 180. Contrahit, et tenebras praecipitata rapit. Ter canit exorto gallus praeconia Phoebo, Terque jubet famulos evigilare groges. Laetior ingreditur, fusosque per aethera curru, Victricem toto spargit in orbe comam. Ac pascit liquido fitientes fonte jugales, Haurit et e ficcis flumina tota vadis. Accisa radiis silvatum contrahit umbras, Campus anhelanti rostus ab igne flagtat. Ruta vacant, pecudes fugiunt, et curvus arator, 181. Errat in apricis sola cicada jugis. Tunc exsanguis ager sitientibus aestuat herbis, Et languet raptis flos moriturus aquis. Quae roseos nuper compsit sibi Flora capillos, Nunc rugas pateens alnguida marcet anus. Quaeque prius viridi telius vernabat in herba, Pallida nunc glaucas contrahit igne comas. Mollia quae multo frondebant arbuta luxu, Frondibus exspirant languidiora fuis. Nympha prius molli subiens virida ria saltu; 182. Vix modo languenti promovet amne pedes. Nereis gelidum Naisque revisit ad antrum, Muscesosque subit Nympha sepulta lares.

Alciden fugiens vitrteis Achelous in undis, Cornus siccatis vix levat ulla vadis. Arida contracto durescunt flumina limo, Et pecus in viduo margine quaerit aquas. Daulias elingui dediscit verba palato, Nec gemit e cunis pignora rapta suis. Saepe etenim plenis stipantur rura maniplis, 183. Et velut educto milite fervet ager. Pendet curva Ceres flexa cervice, caputque Explicat hirsutis ambitiosa comis. Et segetum Regina Geres, flavescit in auro, Ac regit imperio spicea rura suo. Passer in apricis sua dividit agmina campis, Atque vacat praedis per tua regna Ceres: Plurima triticeis ubi messis inundat aristis, Spiceaque excultis silva superbit agris. Ipse etiam flavos messor tunc falce capillos 184. Deciduae Cereris Triptolemique secat. Nudaque calvities spoliatos occupat agros, Luget et amissis squalida Vesta comis. Acsua congestae cumulantur in horrea fuges, Divite quas fudit prodiga terra sinu. Hanc fugit atra fames, et rerum tristis egestas, Hanc sequitur pleno copia laeta sinu. Saepe jacet vacuis campus moribundus aristis Grandineque occumbit dilapidata seges. Credita mendaci modo fraudat semina sulco, 185. Nec fructum digno fenore pensat ager. Degeneri nunc sente riget, triculisque rebellat, Vomeris impatiens Triptolemique rotae. Marcet adusta Ceres, flavos spoliata capillos, Vixque aliquid solitae nobilitatis habet. Erecta cervice riget, squaletque colore Lurida, et exsuccas contrahit ore genas: Manc fugit aversis non indiga copiia velis, Et sequitur nigrae mortis alumna fames. Funerea passim serpunt contagia peste, 186. Et furit infesto sidere sparsa lues. Saepe per obsessas calor aestuat igne medullas, Imaque bacchatus sparsa per ossa febris.

Saepe tamen subito vitiati frigore nervi, Ignibus in mediis obriguere gelu. Hinc dubiis nutant vestigia lubrica gyris, Et caput ambiguo volvit in orbe dolor. Lumina fatalem ducunt fugitiva colorem, Suffossisque latent penesepulta genis. Defluit ex roseis natalis purpura labris, 187. Et florem formae demetit atra lues. Denique succumbit sine robore languida cervix, Cortpore corpus abest, vita vigote caret. His ligat adstrictos podagrae stupor improbus artus, Nec vacat officio pesve manusve suo. Alterius niveos elephas depascitur artusm Et tacita sensim viscera tabe fluunt. Illos fulmineo clades epileptica calu Sternit, et in spumas oris hiatis agit. Est etiam, mediis sitiat qui Tantalus undis, 188. Cum tumidum segnis corpus inundat hydrops. Decolor icterico flavescit membra veneno Alter, et alterius colica ventre furit. Pleuritis lateri, tergo Ischias, Ileus alvo Imminet. et morbis sidera mille favent. Hinc etiam cyathis absint hia dulcibus aeger Miscuit, et medicis toxica sparsa cibis. Aut bibit ignotos. flomachi fastidia, succos; Aut maduit lacrymis mitis oliva tuis. Vidimus et stabulis armenta, gregemque minorem 189. Oppressum subitis procubuisse malis. Vidimus et laevo perculsos sidere, passim Motsibus infestos ire per arva canes. Vidimus in mediis taurum procumbere sulcis, Et subita duram claudere morte viam. Vidimus et coelum pulchro florere sereno, Et Phoeoo tutilos ire favente dies. Vetnabant Zephyris taciturna silentibus arva, Blandaque sopitis dormiit aura Notis. Saepe tamen sudo dum sol favet aureus astro, 190. Et nondum fuscus nubilat ora color. Tempestas velut atra lues infunditur orbi, Atque laborantes contrahit aethra faces.

Rana suo vates pluviam vocat improba plausasu: Hanc corvus crocitat garrula pica canit. Hanc quoque praecocibus cornix annosa sub undis Praevenit, et liquido mergitur amne caput. Hanc humili Progne designat in aere gyro, Cum velox tepidam temigat alex aquam. Hanc criftata etiam volucris Titania, Martis 191. Assecla, plaudenti pectore et ore sonat. Rostrat usque culex, cognata que sanguine turba Sextipedum, et nigri velleris optateques [note: * Pulex] Denique ab obscura septus caligme Phoebus, Amissum luget pallidus orbe diem. Nubilaque assurgunt medio palantia mundo, No xque rapit tremulum praecipitata jubar: Saepe procelloso tenebrosa volumina coelo Torquetab imbriferis humidus auster aquis. Et gelidi coeunt lapidosa gtandine nimbi, 192. Aetnaeasque flagrans concipit aethra faces. Tela trisulca Jovis, cyclopeaque arma minatur, Ingentique ferox clade procella tumet. Nec mora. collisis cum saucia nubibus aura Rumpitur, et tremulo promicat jgne polus. Obscurum trepido subsultat in aere murmur, Atque pavimentum concutit omne polus. Et velut admoto dum machina solvitur igne, Sulphureo vastos evomit ore sonos: Solvuntur fracto displosa tonitrua coelo, 193. Horrificoque fremens personat axe fragor. Telum immane ruit, teiique tricuspielis ignes. Abrumpunt tristi nubila caeca die. Totaque fulmineo terra expallescit ab ictu, Submittique suas arbor adusta comas. Hinc concussa tremit quamvis facrata Tonanti Quercus, et affticto corpore tota labat. Inde laborantes platanus contractior umbtas, Amisso nudis vertice spargit agris. Hinc etiam pavidae praecelsa cacumina turres, 194. Antesuum casum pene sepulta jacent. Quid memorem summos, tacta acroceraunia, 'montes Quidque humiles spicas rustica terra tuas?

Omnia consumpto marcescunt pallida succo: Mollibus in flammis dura metalla natant. Dum, velut illacrymans cladi, pluvialibus undis Liquitur, et sparsas temperat aura faces: Prodigus effusis rapitur simul auster habenis, Et cultum gelido vapulat imbre solum. Saepe tamen liquidus lapidescit in aethere nimbus, 195. Et strepit immiti grandine tacta domus. Ast ubi detumuit flagrantibus aura procellis, Et roseas pinxit Sole micante genas. Pulchra trium phalem Thaumantias instruit arcum, Atque colorato circinat orbe polum. Nimborum haec soboles Phoeboque favente creata Discolor afflatis Sole renidet aquis. Hinc rutilo suffusa croco est, nitet inde ligustro, Pingitur hinc violis; pingitur inde rosis. Haec ubi venturi coelo vexilla serehi 196. Extulit, et pictas luce notavit aquas, Decrescunt tenebrae nebulasque abstergit Olympus. Nec vehitur madidis humidus auster equis. Laetior aestivis tunc flosculus exilit arvis, Prosicit et damnis chloris amoena suis. Tunc consang uineis respirat odoribus Hybla: Fragrantique vires, dulcis Hymette thymo. Et casiae virides, et olentis copia thymbrae, Purpureoque flagrans promicat igne crocus, Melligerae viridi volucres grassantur in herba, 197. Atque aestiva novis castra locantur agris. Dulcia libantur Siculae convivia Florae, Hybleaeque thymi, solicitantur opes. Florea rotitluis implentur pocula succis; Quos bibit e molli parva Melissa croco. Consulit haec tenero florum genus omne labello, Et mille affigit basia, mille rosis. Ac veniens, fugiensque animam delibat odoram Calthula sive tuam, sive Hyacinthe tuam. Auroraeque satur lacrymis, mustoque rosarum 198. Ebria, Cecropias Plena reportat opes. Et repetit lautis oneranda cubilia praedis Vecta per aerium Cecropis ales iter.

Occurrunt sociae, pattitaque pondera tolluns, Alteriusque frequens altera fulcit onus. Ergo graves patriae subeunt penetralia sedis, Stramineasque onerant melle fluente domos. Fervet odoratis populatrix turba maniplis, Et quaecunque suum nava tuetur opus. Illa pavimentum sternit, viscoque tenaci 199. Oblinit infirmas, culmea tecta domos. Haec struit artifici quadrata cubilia succo, Daedaleaque leves imbricat arte lares. Pro saxo, cera est; pro calce, liquentis Olympi Lacryma; pro tota, cellula parva, domo. Melleus hac volucrum thesaurus conditur arca, Et Florae petium nobile, ruris opes: Rorifluum o urorae mustum, nectarque polorum: Quod pluit in patulasaethra bemgna rosas. Si calet aestivo mellis vindemis coelo; 200. Blandior exulibus cum favet aura Notis. Spicula quin etiam libatis armat in herbis, Et quo flore legit mella, venena legit. His sese insidias contra, contraque rebelles Munit, et ignavum demovet arce pecus. His leges patrias, et cerea regna tuetur, Nec patitur turpes nobilis ira faces. Si tamen indignum sua tela vibravit in hostem. Telorum in plagis perdit inermis opem. Quid graciles memorem casses pendentis Arachnes, 208. Et quae textilibus prodigit exta dolis? Palladis haec odio suspensa trabalibus uncis, Tenuia praegnanti retia ventre parit. Et quiuas ore vomit, mox circinat ordine telas, Explicat et mediis insidiosa viis. Huc subeunt levibus muscarum examina turmis, Quique habitat tecto pauperiore culesx. Et praedatrices veniant in vincla cohortes: Indignae fato nobiliore mori. Tunc quoque lanificae Serum, mollisque parentes 202. Staminis, artifici gutture fila trahunt. Lanarum florem, morique alimenta virentis, Et fusas uteri parturientis opes.

Pascitur in querulis tunc rauca cicada myricis Ebriaue agresti rore per arva strepit. Et brunae, et pigrae metuens formica senectae, Annonam cauta sedulitate levat. Commeat angusto per prata virentia calle, Et magnum exili corpore vectat onus: Farris onus moestaque famis solatia tecto 203. Congerit, et plenam stipat avara penum. Fervet opus, fervent calido sub sole labores, Totaque, vitali sidere terra viget. Saepe tamen medio radios amisit olympo Phoebus, et oppressas subruit umbra faces. Luna repentino dum facta est obvia curru, et Terruit adversos pallida fratris equos. Ast ubi jam rursum, lucemque, animum que resumpsit, Et laeto croceas induit ore genas. Laetior ingreditur, fusoque per aera cursu 204. Victricem toto spargit in orbe comam Dum lavet Hesperio fessum pyroenta profundo. Temperet et gelido flammea lora freto. Nox subit, et socias ducit post terga tenebras, Nuntiat, et fessis otia grata viris. Atque sopor placido tranquilla oblivia mundo Suadet, et optatae leno quietis adest. Demulcetque oculos, medicinaque bublica curae est, Et sepelit molli corpora viva toro. Tum quibus illecebras somni, quibus otia suasit, 205. Hos circum variis ludit imago jocis, Thersite Paridem transformat; Adonide Mopsum, Et leo nunc regnat, qui fuit ante lepus. Nunc volat. aetherias et Daeda lus incolit arces: Nunc inter plumas mergitur amne caput. Nunc ferrum patitur, nunc spicula torquer in hostem: Nunc vigil amissas quaerit avarus opes. Plarima natrantur mimi ludibria somni; Fungitur, et vatum munere saepe sopor. Interea tacitum radiis vlgilantibus orbem 206. Observaht gelidae noctis alumna cohors. Hanc medio ertantem dux cyntliia cogit olympe: Et jubet ad roseas evigilare fores.

His oculis coecus defenditur orbis in umbris: Mitigat, et fulvus nubila densa polus. Donec ab inducta reparct sol luce triumphum Concludatque oculos nox moritura suos.

DUm tepet aestivo jam Phoebus adultior igne, Excedens thalamis, spicea Virgo, tuis. Tuque Astraea novis ardescis saucia flammis, 207. Et rutilo castas excipis igne faces. Libraque coelestes momento examinat horas: Dividit et medium noxque, diesque, polum, Nec procul excuens metuendae spicula caudae Scorpio, Semivirum post sua terga trahit. Tunc labor agricolas tonsis exercet in arvis, Glebaque versato solicitatur agro. Inde laborantes subeunt juga curva juvenci, Et mordet teneram vomer aduncus humum: Hinc perpessa graves, renovatur terra, ligones 208. Fitque capax solitae fertilitatis ager: Inde jacens ductis suspenditur area sulcis, Laxatisque patent jugera oulta fibris. Jacta maritali sociantur semina glebae, Obsignanrque datam lignea rastra fidem. Tunc Pomona suos felicior incolit hortos, Et cultas numerat posteritatis opes. Pinguiaque Alcinioi biferas pomaria malos, Ponderibus gaudent succubuisse suis. Dependent gravidis hirsuta cydonia ramis, 209. Citrea inaurato cortice mala nitent. Et spargunt rutilos aurantia fulva colores, Punicaque in lento grana liquore natant: Mespila tunc primas cingunt lanuguine malas, Hirtaque de tenero vertice crista micat, Castaneaeque nuces praecautis vepribus horrent; Qualis in armatis asper Echinus aquis. Dulcia frangendis conduntur amygdala septis, Et nux de corylo Pontica multa rubet. Deciduas patula venatur ab ilice glandes 210. Sucula, per campos quernea silva tuos.

Pruna Dama scenis etiam carpuntur in agris: Quasque habet excultae Persidis arbor opes. Cornaque de cornis de moris mora leguntur: Deficiunt viduos mollia fraga rubos. Tunc quoue venator silvarum occulta secutus, Lata per affines retia tendit agros. Atque ubi nexilium sunt valla objecta plagatum, Nuntiat obsessis bella cruenta feris. Et nemorum dulci trahitur certamine: circum 211. Venantes cingunt. Spartica tura, canes. Narbus Ichnobates, et Aelio cursibus acer, Luminibus Dorceus, robore prompta Nape. Haec ubi jam vinclis monuerunt signa solutis: Funditur in varias libera turma vias. Per juga, per silvas, per inhospita tecta ferarum, Qua Nemeae saltus, quaque Erymanthe vires. Pars studiosa ruit. viridesque indagine colles Explorat, timidis insidiata feris. Nare sagax, pedibusque, et acutis auribus acris, 212. Predit inaccessae frondea tecta caprae. Haec fugit, et celsas quaerit per devia rupes, Quo progressuro non licet ire cani. Haeret turba fremens, fractamque crepidine montis Inflectit retro, non reditura. viam. Aut magis exacuit vanis insultibus iras: Nec prefecturis verberat astra sonis. Illa suum ridet jam facta audacior hostem: 213. Nec timet imbelli spicula jacta manu. Hoc simul excitus strepitu lepus, exilit antro: Et trepidus patriis erro vagatur agris. Praecipitique celer tactus formidine cervus, Despicit effusae pervia lustra fugae, Insternensque humeris ramosae cornua frontis, Cursibus aeolios praeterit ipse Notos: Donec ad ob sessos venantum indagine saltus Fraudibus excipitur, Delia casta, tuis. Tum caput objectis linorum implexus habenis, 214. Nequicquma obstrictos vult revocare pedes. Atque reluctantes laqueis magis induit armos: Dum cadit in mediis victima grata plagis.

Parte alia, spumantis apri vestigia prensat Spartana primus nobilitate Lacon. Fulmineo ille ruit ruit silvis violentior igen, Quique timei reliquos, ipse timetur aper. Horrida setarum cervix hastilia late Explicat, et dorso silva timenda riget. Ignea vis oculis crudeli affulsa cruore, 215. Immani spumas belliger ore vomit. Talis in obstantes furioso dente catervas Pergit, et obliquo dissipat ore canes, Infrendensque minax, et acutis prompt orarmis, Pingitur excusso sanguine saepe genas: Visceribusque avidos dentes hostilibus abdit: Vivus et inferias immolat ipse sibi. Donec eques stricto venabula dirigit ictu, Adversumque haurit lancea adacta latus. Tum cadit, et factas compensat funere clades, 216. Absolvitque itas vix moriendo suas. Neo minus atroci certamine distinet hostem, Trux ubi Maenaliis cingitut ursa jugis. Corporis informis species hirsutaque villis Stat cutis, et manat fumeus ore vapor. Rostrum ingens, dens serratus. pesque unguibus horret, Sic petit infestos ursa Libystis agros. Tunc si forte suum strinxit complexibus hostem, In medio amplexum supprimit illa sinu. Vitalemque bibit, potu recreata, cruorem: 217. Ingluvie qua vix crudior ulla suit Hanc tamen illectam mellis furtiva voluptas Traxit in occultos fraude latente dolos; Seuspecus illa fuit, fallaci mstructa myrica, Seu decepturis vincula densa plagis. Hic etiam vulpes, quantumvis vafra. cavernis Visa fuit raptos praecipitasse gradus. Et Libycum videas, praedatoremque leonem, Cui nullum infligant hostica tela metum. Qui tumida cervice jubas, armosque comantes 218. Concutiat fulvas lpargat ab ore faces: Ungue rapax, et dente ferox, caudaque minetur: Quem ramen exceptum sat domet una specus.

Quid magis Hircana metuendum tigtide? vires, Quamvis ipsa fremat, non habet Ira pares. Haec tamen intentum non vitat arundinis ictum, Sit licet effusis ocyor illa Notis. Nec fatis insidias catulis imbellibus mcet: Fallitur obiecto lusa subinde vitro. Bellus Marmaricis elephas nutrita sub oris 219. Qua magis ingenio nulla, nec arte valet. Corporis immensam molem, nec turribus impar Pondus habet, turres visa movere pecus. Hinc atque inde minax dens prominet ore suillo, Hastilisque instar longa probolcis habet. Flexilis haec. manumque loco est, queis dirigit ictum: Queisque dapem et inixtis vina propinet aquis. Quercu digna cutis, nullo penetrabilis arcu, Excipit illusae spicula torta manus. Se tamen insidias contra minus ipsa tuetur; 220. Arbore dum fulcit, fessa sopore, latus: Haec prope succiduo trunco divisa, dubanti Cedit, et in casum bellua tracta ruit. Nec resupina potest factam instaurare ruinam. Inde prehesuris praeda futura viris. Est etiam extremis sera vix tractabilis Indis. Nulli illam laquei; nulla sagitta tenet. Cervinum caput est, elephanti planta, ferocis, Cauda apri, nigrum tergora vellusamant. Frons armata riget nigro dignissima cornu, 221. Quod necat avecsis dira venena malis. Monocerota suum duxisse hinc nomina credunt. Hocsolo dives munere praeda placet. Artes illa tamen venantum provida ludit: Nec nisi blanditiis proditur ipsa suis. Virginis et gremio placide intercepta quiescens, Virginea patitur vincula stricta manu. Simius humanae simulator mimicus artis (Quem prisco referunt Deucalione satum) Qua sese oblectat, simul hac deluditur arte: 222. Et perit insidiis traditus pise suis. Dum videt appositas venantem ferre catenas, Quaque sibi adstrinxit; solvere vincla, manu.

Hic subit, et paribus nectit vestigia vinclis; At semeel im positis nescit abire plagis. Rhinocerota suis cataphractum Patre sub armis Despicis, et paribus viribus arma rapis. Qui licet humanas spernat truculentior artes, Majoremque omni se putet esse dolo, Cassibus ille tamen, vi deficiente, tenetur; 223. Et ferro cervix pervia facta patet. Nec fugtunt laqueos maculoso tergore lynces, Et qui piscosis castor adhaeret aquis. Nec satis hic redimit genitali vulnere corpus: Aut videt oppositas lyax oculata plagas. Pardalis agnato latebras divulgat odore; Quoque alias captat proditur ipsa feras. Quid memorem simili captivos fraude bisontes, Cum gemit ex alta pensile fronde pecus? Et quid Niliacis deceptum Ichneumona ripis, 224. Cur multum exiliis in corpore fraude inest? Quidve ovo geniti Crocodili vincula narrem? Quasque agis. et pateris turpis hyaena dolos? Omnia praedarum complecti nomina versu, Venantumque artes, parva tabella vetat. Noscere quisquisamas Autumni consule fastos; Plurima fert Dominum cum fera capta jugum. Tunc quo que pampineis vestitur fructibusulmus: Nubit et exsangm vitis amica proco. Ac circum inlfectens captivis brachia ramis, 225. Fecunda st rile fertilitate beat. Promicat hic tenero primum de cortice gemma Quaeque diu coelebs nunc neo nympha parit. Denique post flores venit uvis grandioraetas, Et ere cit roseis purputa grata genis. Aut lucent vitreo crystallina labra colore, Pervia luminibus, Phoebe corusce, tuis. Tum fessae gravidis onerantur vitibus ulmi: Et vix quod peperit, vinea portat onus. Fervet et accisis vindemia plena racemis, 226. Udaque saxosis carpitur uva jugis. Pars armata manus ferro, de palmite fructum Demetit, et positis colligit urceolis.

Pars calathos implent, humerosque gravata recedunt, Et timido calcant devia saxa pede. Collectas alius plantis terit impiger uvas, Et modo calcatas, vecte premente, domat. Pressaque dulcifluis spumat vindemia buccis, Et plenos latices ebria praela vomunt. Pinguia adhaerenti tinguntur pectora musto: 227. Purpureoque rubet sparsa liquore toga. Tunc vitis campana suo natat illita succo, Sudat et in patulos caecuba vina cados, Aegeum dat Chia fretum, dat Lesbia praelis. Massicus affundit vina Falerna seyphis. Notis Rhenus aquis dulces, rare provehit undas, Quas sudit liquido vinea pressa sinu. Nec modo laudato gaudes Mareotica Baccho; Sed quoque vitiferis culte Mosella jugis. Ebria Pampineis redimitus tempora vittis, 228. Florentique bedera vinctus Jacchus adest: Dextra gerit thyrsum, stipant duo cornua frontem Bisque trahit genitum Tigris amica Deum. Maenades hunc circum laetae trieterica saltant, Et miscent thyasis cymbala quassa suis. Junctaque Inudantur veterinova vina falerno Statque coronatis mensa gravata scyphis. Flosque, Lyaee tuus pateris hauritur apertis: Et lepido rediens ambulat orbe calix. Donec ab exstinctis nascuntur gandia curis, 229, Bacchaeoque natans mergitur amne dolor. Mox sose invitant cyathis, miscentque caleno Massica, et irrorant pocula plena sitim. Incorrupta placet regalibus amphora vinis. Et micatinverso stillula rata vitro. Nukke ferzbt Reges et Caesar mille salutes; Ac pent in pota saepe salute salus. Nec prius accensi ponunt certamina Bacchi. Quam jaceat coeco mens tumulata mero. Blaesaque Imgua fluat, vestigia lubeica nutent. 230. Luccat et multas una lucerna faces. Deses adumbratis fingit tum praelia bellis Miles, et audaces concipit ore minas.

Deque scyphis fuso metatur castra falerno, Educensque aciem primus in arma ruit. Hinc manus hostiles depingit sanguine terras, Itque cruentatis discolor Albis aquis; Inde ruit trepidus fiactis exercitus alis; Fit fuga. fit cladees, tota ruina venit Nec minus am pullas Mavortiaque explicat ora; 231. Et fera bellatrix praelia lingua sonat; Quam si fatali rubefecerit ense, cometam, Et stiterit stratis fulmina corporibus. Saepe etiam calido cum turgent pectora musto, Deliratque suis pesque animusque viis: Inconsulta manus raptis bacchatur in armis. Et facilis turpes excitat ira faces. Praelia miscentur, Matsque hic temerarius audet Armorumque rudistruncus et obba, loco est. Huic scyphus infractas detutpat vulnera malas: 232. Osque vacillanti dente, cruore madet. Amphoraque in medio residens impacta cerebro, Diluit affuso vulnera facta mero. Alter ab mflicto crudeles stipite plagas Accipit, et prona sternitur ictus homo. Mensaque nonsolito perfunditur uda liquore, Atque peregrino vina colore rubent. Haec ea quae ludit passim certamina Bacchus, Seria sunt lepidis mixta subinde jocis.

SOl postquam inflexis capricorni sidus habenis 233 Obtinet, ac gelidas sub Phryge potas aquas, Tangit et extremos, australia sidera pisces, Exerratque sitis devius orbe, rotis. Nox regnat, gelidisque volans maturior umbris, Audet decrepitum praecipitare diem. Ac procul hinc coeli Phoebus statione remotus, Europam rigidus durior afflat equis. Tunc glacialis Hiems, borealibus cdita coelis, Quam mgra peperit Nox Aquiloque specu: Torva supercilio, camsque hirsuta capillis; 234. Pendet ab impexis stiria multa geuis.

Pigro lenta gradu, et nodoso stipite nixa Pelltceam induitur circumamicta togam. Hanc pone insequitur gelidis Tremor ossibusertans. Ac Pavor, et niveo pallidus ore Rigor. Et quae camporum spoliis laetatur Egestas, Horrida brumali sidere nata lues: Haec viridem late silvis praedatur honorem: Formosis Tryades exuit illa togis. Non pinus, Silvane tuae, non Martia cornus 235. Tuta, nec Herculeis populus apra facris Nec tune pampineae cingunt tua rempora frondes Euhye: nec quercus sub sove culia suo est. Laurus Apollineo tantum defensa savore, Palla diisque viret mitis oliva jugis. Myrto Cypris ovat; Mars palma; Pluto cupressis: Poscit in has planta nil sibi juris Hiems. Haec tamen irriguas pratorum demetit herbas, Nudaque languentirura dolore premit. Moesta coloratis exspirat Cliloris in hortis, 236. Florentesque secat frigida Bruma comas. Languidaque emoritur Paeftqani gloria ruris, Sola favet vitae Bruma Amarante tuae: Pulegiuque viret; tum quae tibi Christe resurgit In Jerichuntinis, stat rosa culta, jugis. Humidus imbriferas tunc contrahit Auster habenas, Quaeque aliquod nomen mitiot aura gerit. Et Zephyros Aquilo debellaturus inertes, Ducit hyperboreo pallida castra gelu. Atque caput septus nebulis; gelidaque pruina 237. Armatus Aquilo spargit ab orenives. Et Rhodopen Scythicamque habitans ferus incola terram, Transit ab hybernis ad nova regna plagis. Huncfugit omne pecus desertaque rura relinquit, Et tremit arctoo languida membra gelu. In stabulis armenta suis praesepia quaerunt, Et trepido caulas cum grege pastor adit. Tunc obluctantes suspenso vomere campos Deserit, et sterilem damnat arator humum.

Atque domi calidis deses fornacibus haeres. 238. Congerit, et tepido ligna resecta foco. Saepe leves nugis ubi fallit anilibus horas; Fabula de priscis commemotatur avis. Saepe etiam versis suspendit stamina rhombis, Quae prius ex plena duxit amiea colu. Saepe laboratum niveeo de lacte cremorem Separat, et laudat pinguia dona boum. Callosasque manus. duroque assueta ligoni Brachia, femineum cogit adire jugum. Aut quod turpe magis, lentis ignavia membris 239. Serpit, et imbellis pectora torpor habet. Pars bona vivendi sopor est. pars languor, et excors Rixa; nec uxorem fert, famulumve gregem. Saepe fovet turpes infamis inertia luxus, Perdit et aestatis prodiga fenus hiems. Otia virtutes frangunt, animosque remittunt, Griminibusque favet non moderata quies. Quod curis vacuum est, quodque est sine Pallade pectus, Vix poterit vitiis hoc caruisse suis. Privatos inter poterit latuisse penates 240. Femina; sed poscunt rura forumque virum. Hibernum illa diem modulato fallere versu, Et tenui poterit ducere fila colu. Nempe laborantes matres, tenerasque puellas Cernis, ubi accensis sunt hypocauita focis. Explicatilla leves, in pulvinaria, telas, Et labyrintheo stamine cingit acus. Haec vaga textilibus distinguit lina figuris: Hinc flos, hinc roseo pingitur ore puer. Hinc mare tranquillum est, hic fluctus ab arte rumescit, 241. Et perit in siccis naufraga puppis aquis. Sanguineis illic patitur victoria bellis, Filaque cum filis praelia muta gerunt. Pectinis ingenio, dextraeque laboribus ora, Colludunt, dulct carmine docta loqui. Carmine quo rigidi possent mollescere veenti, Prumaque clementi mitior esse gelu.

Haec teneram extollit luper aurea sidera vocem/: Altera submisso grandior orelsonat. Huic media placet ire via, moderatamque plaudit 242. Carmina, sublatum detonat illa melos. Pulcrague concordes ornat discordia voces. Gratia neglecta major abatte venit. Sie facilessolers traducit femina brumas: Et remanent solos otia dura viros. Quod si sorte ferox gelidis hibernet in armis Miles, et exposita pro statione cubet: Cogitur algentes pallenti corpore brumas Vincere, Sarmaticas et tolerare nives. Cogitur et Scythicis canescere saepe pruinis, 243. Grandinis aut fusae saxea tela pati. Saepe pavent stricti glaciali frigore nervi. Lentaque vix tepido sanguine vena micat. O quoties lethalis hiems prorepit in astus, Perpetuoque rigent membra ligata gelu! Saepe tamen victae contem nit frigora brumae, Cum tulit accenso plurima ligna foco. Caed untur silvae, raptilque bipennibus igni Materiem domum tigna, tabesque ferunt. Sive virescat adhuc, seu sorte exaurit arbos, 244. Cogiturad structum ferre tributa rogem. Donec ad astra ferat victores Mulciber ignes, Frangat et hibernum flamma animosa gelu. Mox redit in pigros sensim calor excitus artus, Et salis admoto languida vena foco. Ipse etiam tremulus gratos canis haeret ad ignes, Et calidos cineres felis amica fovet. Caetera R hiphaeam tolerant animalia brumam; Armaq queis superent frigora, nulla sciunt. Cunctorum fuga praesidium est. sic Bistonisales; 245. Sic latet arguto carmine blanda soror. Et fugit oblongo munita ciconia rostro, Inque vicem gelidi Strymonis ales adest Parvus in obscuris latitat mus conditus antris, Et tenui pauper vivere ferre solet. Provida luffossos habitat formica penates, Annonae parto fenore digna frui.

Abdita cuncta latent, languetque emortua tellus, Et Vitale nihil, quo recreetur, habet. Obstupefacta silent tacirurnis flumina lymphis, 246. Quae lusere suis garrula nuper aquis. Armatulque Aquiloglaciali detinet undas Carcere, et inclusas obsidione premit. Crystallo circum rigida sustollitur agger: Marmoreo surgunt lubrica valla gelu. Adversis Boreas mandat certamina Cauris, His sunt rela; gelu, frigora, flabra, nives. Languida brumali sternunrur marmora letho, Nympha que captivis vincta tenetur aquis. Subjectus plantis Nereus tremit, undaque subdit 247. Colla jugo, sicco pervius ipse pedi. Tunc Neptune tua passim regione juventus, Ludicra, per vitreos exspaciatur agros. Et modo ferraris se librat in aequore plantis, Praevertens celeres mobilltate Notos. Saepe etiam falso vestigia lubrica gressu Impactum glacie destituere caput. Nunc humiles agitat per stantia flumina currus, Et rapitur nullis per mare vecta rotis, At modo quae liquidas fluvil sulcaverat undas, Jam nequit obductos rumpere cymba sinus. Saepe ramen passis per stagna rigentia velis. 248. Navigat in siccis unus, Iet alter aquis. Haec hiemis scena est; his gaudet bruma theatris, Cui liquidum fluidae sternitur aequor aquae. Quin etiam gelido tellus durata metallo Stringitur, et crasso marmore gleba riget. Sic coelebs viduaturager, senioque stupescit, Et rigidas vestit cana pruina genas Nudaque depositis calvescit silva capillis, 249. Inque vicem tonsae nix cadit alba comae. Candida lanarum sepelitur terra ruinis, Molliter in campos desilente polo. Hinc niveo assurgunt montosa cacumina coelo, Concretisque riget concava vallis aquis. Inde nives sociis valles cum montibus aequant, Eraufque tegit plenas insidiosa specus.

Mollia fallaci mergit vestigia campo, Naufragus in siccis saepe viator agris. Quod si forte sua Boreas statione recedens, 250. Deferat imbriferis humido sceptza Notis: Aut etiam plenam subvertat Aquarius urnam, Liber ut aethereo pocula plena Jovi. Frangitur acre gelu, mitescunt aequoris undae, Et redeunt liquidas marmora fluxa vias, Quaque pedes nuper, nunc rursum navis obertat. Quasque ligat Boreas Phoebe resolvis aquas. Ipse etiam raptis coele bs Neptunus in undis; Nunc gaudet vitreas rurlus adesse Deas; Hae profugae celsis longe de rupibus adsunt, 251. Et saliunt strepero per vaga rura pede. Arvaque mollescunt duro obsirmata metallo, Siccus ager liquidas com bibit ore nives. Semita tunc presso signatur lubrica gressu. Atque tenax pingui calceus haeret humo. Membra viatorum brumalibus humida flabris, Torpescunt, rigido conglaciata gelu. Quid memorem ventorum acies, atque horrida bella? Bella solo, (nimis heu!) cognita bella salo. Aeolus effracts postquam laxavit habenis 252. Nata procellosum flabra ciere polum. Nimborumque parens ac tempestatis alumnus Occiduos praeceps Africus ursit equos. Aut etiam fuscas Corus violentior alas Concutit, et rabido turbine vertit aquas. Miscentur maria ac terrae, varioque tumultu Stridet ager, nutant tecta, domusque tremunt. Hinc prostrata ruunt fastigia turrium avita: Hinc ferit afflictum quercus adulta solum. Inde subit versis platanus radicibus astra, 253. Et caput in molli fixa recondit humo. Plurima convulsis laceratur montibus arbos, Haec ramo, haec toto corpore trunca labar. Quid memorem insanis maria oppugnata procellis, Et freta concussis exagitata Notis? Non tantum impulsae praeceps furit unda Maleae Incita: aut rabidos Scylla proterva canes.

Nec Libycae tantum syrtes, scopulique minantur; Quaeque vorat tortas, vasta Charybdis, aquas, Sed furor iratum rapit implabilis aequor, 254. Et trahit adversis, et ventus unda viis. Exsurgit pelagus dubio in contraria motus. Praelia, pontivagis exitiosa vitis. Tollitur emotis in sidera fluctibus aestus: Quaeque polum tetigit, mox subit unda sty gem, Heu miserum! infidis puppem qui credidit Euris, Quiq, dedit tumide vela ferenda mari. Obruit aura fidem: sepelitur ab aequore tandem, Quisquis in aequoreis navita sidit aquis. Vidi ego cum placidi sulcarent marmora remi, 255. Ludetet et medio navis amica freto. Sed versis, stupuit ponti ratis hospita, venti Et didicit nullam fluctibus esse fidem. Hostis erat pontus, tenebrisque exhorruit atris, Brumaque laxatas despuit ore nives. Caeruleum Nereus quassans caput, aequora ventis Obtulit, et fusas per freta lata rates. Hi subito fragilem rapuere per avia classem, Nec tenuit jussas ulla carina vias. Nullaque luctantes stringebant vincula naves 256. Nulla manus clavum, sola regebat aqua. Haerebant fracto residentia carbasa malo, Heu nimium adversis obsequiosa Notis! Antennae fluitant, rapiuntque adstricta rudentes Vela. nec in subito mens, animusque malo est. Nequicquam contra remis imbellibus instant. Remigium evertit, consiliumque, mare. Denique pugnantes pelagus superingerit undas, Et premit infirmam vasta procella ratim. Nutat et incertis dudum jactata periclis: 257. Hinc necis hinc vitae, spesque metusque rapit. Tandem victa labat (tanta est violentia ponti) Aggemit et nimiis fracta carina malis. Saeva laborantem subvertunt aequora proram, Pressaque victrici conditur alnus aqua. Nec locus effagio reliquus; nisi cymba Charontis; Naufragus hac stupuit se rate nauta vehi,

Pars hic magna virum decumanis fluctibus hausta, Pars tulit ex imo gurgite mensa caput. Imploratque fidem morientum: aut litora nando, 258. Captat, et eversae diruta membra ratis. Scilicet infidi tanta est petulantia venti: Haec, Neptune, tui ludicra bella maris. Hunc frangunt Siculae truculenta pericula Scyllae: Syrtis arenoso stringitur ille vado. Hanc scopuli perdunt; hanc torta vorago phaselum, Ex vita ad mortem portus ubique patet. Quid? quod et audaces Nereus vomaraequoris un das * Per sata per silvas, Faune, Ceresque tuas? Vidimus elatos tumidus cum tolleret aestus 259. Eridanus, potis ex nive plenus aquis. Grandior aggeribus riparumque obice fracto, Duxit in oppressum castra inimica solum. Illa ruunt totos late populantia campos, Quaque meant spoliis ditior unda fluit. Cum stabulis armenta suis fluitantia Pastor Alpicit, et tenerum per vada caeca gregem. Bucula pontivagam sequitur per flumina Matrem, Et probus innocuas nat Lupus inter oves. Miramur Triades vitreas per gramina Nymphas. 260. Perque nemus piscem, per freta nare feras. Et lubct aequoreum Fauno versare tridentem. Neptunoque etiam fistula parva placer. Undaque per silvas fusa est, et silva per undas; Rex Pelagi fratrum regna superbus habet. Quod natura vetat, silvas Delphinus oberrat, Et gratum est Phocis per nemora alta rapi. Agricolae jam stiva jacet, rigidique ligones, Quaeritur in dubia remus, et alnus aqua. Proque suis plaustris jam solvit aplustria vector, 261. Rostraque pro rastris tractat et aequor arat. Tanta procellosam regit inconstantia Brumam Coelo inimica salo noxia, dura solo, Quin sna cum pecudi desunt alimenta, ferasque Tristis habet macies, ac violentia fames. Tunc, genus acre, lupi, [note: * Lupi prodatoris gregem involans.] rabies quos improba ventris Exagitat, patulis insidiantur agris.

Aut clausis praedam stabulis venantur opimam. Cum silet in picto can dida luna polo. Ac subit incauti lupus explorator ovilis. 262. Qua patuit stratae facta ruina viae. Nec mora vicina raptam de matre capellam, Subsidium caecae destinat ille fami. Dente minax flammasque oculis, atque ore oruentus, Dilacerat trepidam sanguinolentus ovem: Imponitque humeris, perque avia rura vagatur. Atque epulis tutam quaerit adire specum. Forte vigil trepidis pastor balatibus, agnam Noctivago praedam sentit abire lupo. Advolat elatilque procul clamoribus instat, 263. Non audituram solicitando feram. Illa procul tuto latet obvallaa recessu, Sangumeamque avido pascitur ore dapem. Cetera quid memorem? per mille pericula rerum, Orbis in occasum velvitur orbe suo. Flosibus excultum pomisque ac mestibus annum, Denique lethali frigore ciaudit hiems. Et nos bruma manet, quocunque viremus in aevo, Hanc etiam stringet, quae notat illa, manum. Forsitan haecaliquis, modico post tempore, lector 264. Inspiciens vates, dicet, hic Autorerat. Et tibi vaticinot: volucris rota vertitur aevi. Haec neque bruma tuum est praeteritura caput.

JUBILUM ENCOMIASTICUM Magnae Virgini ac Matri Dei, anno hujus seculi 50. totidem partibus, velut strophis, dedicatum.

COncludo hanc partem Encomiastico Carmine, mixto fere cribendi genere, ex illo tamen potissimum quod in Elegia jucundum diximus, exaratum; ut facile constabit otriusque naturam expendenti. Occasionem praebuit eruditissimus juxta etc lepidissimus hujus aevi Lyricae Poesis seriptor Jacobus Balde, qui ode vernacula laudes Deiparae complexus, aliquot Poetas ad certamen Romano fermone versuque auspicandum provo- caverat Cujus postulatis, dum aliis occupationibus intercep- tus, serius obsequerer, interea alii ad lyram aut tibiam erudite luserant. Ego nunc deaique epodon canam; sed auctiori versuum stropharumque numero. quo anni Jubilarii quinquagenum, ad Magnae Virginis glotiam, cxaequem.

DUm mihi Pierio rervet mens ebna rore, Aestuat in laudes, Virgo Maria, tuas. Sed tamen imparibus vatis celebrabere nervis, Materies non es viribus aequa meis. Immortalis honos plectrum immortale meretur, Non facit ad tantum rastica Musa decus. Ars Supelos, pulchraeque juvat praefentia formae: 265. Deficit ad laudes utraque causa tuas.

Sed neque coelesti par sit facundia vati, Quaelibet huic cedit Calliopea minor. Ille tuas digne poterit depingere dotes, Pectore qui potuit fingere Virgo tuo. Hoc duce tentandum est. Sat erit tibi prompta voluntas: Quo vires nequeunt, hac moderante Ferar. Virginis aethereae modulentur carmina linguae, Junctus olorinis vatibus, anser ero.

Mille tibi laudum tituli, sunt nomina mille, 266. Plurima te decoram carmina, nulla satis, Hic proscripta refert primae contagia noxae, Seminis exultans nobilitate tui. Hic docet expertem vitii fluxisse juventam Devotosque, sacra relligione, dies. Virgineis alius sociata cubila lectis, Et memorat castos, non sine prole, toros,

Hoc titulo reliquas vincis fecunda parentes, Quod paris, intecta Virginitate, Deum. Autorem fers virgo tuum, paris ipsa parentem; 267. Et quem non capiunt sidera, ventre capis. Ille dedit formam, cui formam Virgo dedisti: Finxisti vultus illius, ille tuos. Secula qui vincit, qui conditor omnia nuttit, Ubere, Virgo, tuo, lac puerile bibit,

Haec ego Principibus vatum memoranda relinquam: Quae strepitum tenuis non meruere lyrae. Est tamen, est aliquid quo te pulcherrima cantem Virginel laudes mille decoris habes.

Haec mihi caussa satis, Tum si quem presseris hostem; 268. Hic meus in positis versibus hostis erit. Oinabunt nostros tibi parta tropaea labores, Ornabunt versus forma decusque meos.

Est tibi cum sponso formae certamen honestae, Qui vineit teneras candidus ore, nives. Sed quoque purpureis ornata coloribus ore [note: † Pulchritude et forma D. Virginis] Tempetat: ut pulcris lilia mista rosis. [note: * Sponsa pulchra descriptio ex Canz. Salr.] Umbra tibi est niveae grata nigredine frontis, Qualis in aestivis solibus umbra cedriest. Sponso tusea places: auget color ille decorem 379. Nox instar, vultu judice, lucis habet.

Alta palaestinis qualis se palma viretis. Sustulit, excelsum tollis in astra caput. Caesaries per colla fluit rutilantior aure, Quotque comas totidem spicula amoris habet. Manat ab uberibus Cyprii vindemia botri, Et tibi cum verbis stillat ab ore favus. Frons tua labe caret, tua mens ab origine pura est, Inde places homini, sed magis inde Deo.

Ut neonvmpha suum rapiat formosa maritum 270. Virgo venustatis sit studiosa suae. Illa suam singat mendaci lumine formam, Et variet pictis rubra corolla labris. Constantem formae virtus dat sola colorem, Aeternumque facit Virginis esse decus. Hinc superat rteliquas Jesseia virago puellas, Quantum humiles superant punica mala rubos.

Quae tulit extremis veniens Regina Sabaeis Ante tuos, Salomon, officiosa pedes. Crederis haec superasse tuis pulcherrima donis: 271. Delicium sponsi sponsa futura tui. Sive forent gemmae, gemmis vicisse putaris Quicquid Erythraeo litore concha parit. Sive metalla forent rutilis educta fodinis, Grandius hoc aliquid munere munus erat.

Cortibi, pro gemmis, animi ditaverat arcam; Ut solet ostriferum concha marita fretum. Et tibi sidereum pulchris virtutibus aurum Finxerat, artifici politice, doctus Amor. Mundi vincis opes, pretium leve gratia fluxa est, 272. Auriferique soli. gemmiferique sali. Tu quaecunque tuo claudis sub pectore dona, Perpetuae dotes integritatis habent.

Qualis Hymettaeis, vernose tempore campis Explicat ad molles produiga Flora notos, Nocte latet, circum rigidis obsessa pruinis, Natalesque brevi cortice stringit opes. Ast ubi purpureo rediens Sol annuit ortu; Rorifluisque dedit basia juncta genis. Solvitur in laetos resoluto pectore risus, 273. Et pandit niveos candidat Flora sinus.

Talis, ad aeternos Christi nascentis honores, Parthenicos aperit Virgo pudica sinus. Ante sub ignota latuit caligine noctis, Credita Majorum participasse scelus; Ast ubi divina radiabat imagine Solis. Visaque conjunctis oscula ferre genis: Cognita millenis illuxit dotibus orbi, Hyblaeasque sacro pectore vicit opes.

Lacte nitent pictis argentea lilia pratis; 274. Illa nives pulchrae Virginitatis habet. Caeruleas illi violas demissio pingit: Casia verecundis pingitur ora rosis. Purpureos Zephyris debes Hyacinthe colores, Aeternisque vires Flos amarante, comis. Virgineum cingit patientia murice pectus, Et pro flore virct non moriturus amor.

Pulchra triumphali curvatur in aethere gyro Iris, ab illustri progenerata patre.

Scilicet cbscurae nihil obstant nomina Matris 275. Picta coloratis nubibus ora gerit. Hinc virides induta sinus, hinc fulgurat auro, Et sua Praestantis corpora tincta crocis. Caerula puniceis variantur cingula limbis, A solo tantum sole decotis habet.

Credimus; an rutilum densis in nubibus arcum Virgo sub obscuris est imitata casis? Haec ubi divini sensit nova lumina Solis, Sidereo rutilas luxit ab ore faces. Non ita Phoebeo splendet Thaumantias auro: 276. Est brevis, est anceps quo micat illa, color. Ast aeterna tuam distinxit gratia formam. Gratia mortali non imitanda manu.

Eminet in tacito majestas inclyta coelo, Cynthia nocturnos cum moderatur equos. Et Jovis excubtas vigili statione ruentur Illustres oenli noctivagae que faces: Ac velut affuso distinguitur orbita lacte: Hinc fulgent Hyades, Pleiades in de micant. Mille per aethereos palantia sidera campos 277. Sunt animae speculum, virgo decora, tuae.

In tenebris oreris: primorum noxa parentum Nox est, sed lucem non tegit illa tuam. Septa sicet densis effulges clarior umbris: Majora ab opposita lux tua nocte micat. Mille faces Charitum virtutum mille refulgent, Dotibus hinc animi, corporis in de nites. Lactea tota via es, postquam sinelabe crearis, Cumque Deum generas, lactea tota via es.

Qualis in Eoo lucis praenuntia coelo Exoreris, soli praevia flamma tuo. Haec tristes vigili proscribit ab orbe tenebras; Haec exspectatum provehit axe jubar: Haec recreat tacitas volucrum mo dulamine valles: Haec rigat herbarum rore fluente sinus:

Haec procul umbrarum partus, phantasmata noctis. Disjicit haec oculis fert animilque diem.

Pulchrior aurora est scelerum quae disjicit umbras: Nuntiat illa diem, nuntiat ista Deum. Haec aufert veteris phantasmata temporis: et quae 279. Lucifer ignoto, lusit in orbe. Deo. Huic Matri natura faver laetumque parenti Terrigenae plaudunt coelicolae que melos. Haec quaecunque rigat sitientem gratia mundum: Fundit ab aethereo, prodita virgo, sinu.

Gynthia formosis cedet, tibi virgo, capillis: Phoebeo melius sidere sidus habes, Illa suos certis includit sinibus ignes, Quoque micat laetum mox caret illa die. 280. Nazaridum, tu Virgo, decus, constansque planeta es, Quoque semel fulges igne, carere nequis. Quod capis immensum est, mare lucis sola Maria Et quaenocte caret, lux tua, fine caret.

Sol oculus mundi est, ac lusco regnat in orbe, Nil msi de tanto lumine lucis habet. Sed tibi millenilucent in pectoresoles, Immensasque geris corpore lucis opes. Nam postquam autorem solis fecunda tulisti, Ipsaque visceribus lux fuit orta tuis. Quicquid Phoebus habet, quicquid communicat orbi, 281. In radiis tenebras credimus esse tuis.

Gemma quod in saxis, testis quod concha marinis, Quod sub arenosis unio natus aquis. Palma quod in plantis; vernis quod lilia pratis, Quod favus in mensis; quodque Falorna scyphis; Cynthia nocturnis quod habet fulgentior astris; Et quod aves inter fulminis ales habet. Hoc in virginibus Virgo est, divisa per omnes Munera, divino colligit una sinu.

Finge refinge tuam, bone Mardochaee puellam, 282. Illa colore nives vincat, odore rosas. In niveis vernet natalis purpura malis, Et formae cumulent, fulva metalla, decus. Threiciis sit digna totis, sit Principis aula. Et vincas reliquas aemula virgo nurus. Cede, equidem dicam, concede, puella, Maria Quicquid habes, umbram vix (mihi crede) facit.

Abigail potuit furibundum flectere Regem, Forma suam verbis conciliabat opem. Quae tulit oblatae sponsum, pro munere, lymphae, 283. Obsequiis formam junxerat illa suis. Visa suo quondam Rachel placuisse marito, Displiceat, si tu visa Maria fores: Flos Rachel, sine flore, foret, decus absque decore, Et fluerent oculi, ceu, Lialippa, tui.

Cingitur illustri niveam diademate frontern, Et micat in rutilis plurima stella comis. Cedat gemma suis, cedat fulgoribus aurum: Pulchrior ex coelo ducitur ille color. Vim Reges metuant ferrumque hostile coronis? 284. Non metuit saevas ista corona minas. Dempseris astro polo, coelumque abstraxeris astris. Eripies nunquam Virginis astra comis.

Si quis sensus inest astris, et si qua voluptas, Virgine conspecta sentit, amatque polus. Qui Superis placuere oculi, nunc sidera pascunt, Et placidum reddunt accipiuntque diem. Sidera nunc sigunt, cui fixerat oscula Christus, Illa labris castae virginis, ista genis, Ubera quae Christum lactarunt, sidera lactant, 285. Illustrant terras sidera, virgo polos.

O formosa nimis magnoque e Principe Princeps Filia, coelesti digna placere proco:

Quantum sponsa decus, qua majestate decora Ingrederis! felix qui tuus esse potest. Felix ille tuus, quem tu, nova sponsa, maritum, Virgineis gaudes associare toris. Ille voluptatum liquidis mergetur in undis: Ut natat aequoreo concha repleta salo.

Huc, age, Parthenico quicunque teneris amore; 186. Qui fugis exolae Cypridis arma, veni. Hic et amare licet, nec amoris per dere fructum: Et licet hic castis integritate frui. Pulchra Venus fateor; sed habet decus, absque pudore. Et decus, et pudor est, quo mihi, Virgo placet. Iuie placet, propria quam finxit imagine virtus, In quam tota suas Gratia fudit opes.

Virgine, crede mihi, nostra nil malus amabis: Huic modo juratam da, Neonymphe, manum. Porrige quid cessas? venient sua munera sponso, 287. Dos erit aeterni pignoris ampla nimis. Aspice virgineis cessit pars optima votis, Quam tur nemo rapit, tinea nulla vorat. Heres illa Dei est heres simul illa salutis, Felix qui poterit dicere; virgo mea est.

Hoc ego cum voveam; cum me juvet esse clietem Et virgo placet dotibus una suis. Semper in ore meo semper sub pectore vivit. Quod spiro acspero, Virgo parensque Dei est Illa mihi castis utit praecordia flammis, 288. Uuica deliciis sufficit illa meis, Haec mea nocturnis insomnia mitigat horis, Haec tenebras animi dissipat una mei.

Quam Bernardini veneror, meditatus, amores! O utinam similes Tuscia mille ferat! Quicquid ab ingenio, quicquid polleret ab arte, Contnlit obsequiis, sponsa Maria, tuis. Tu desiderium, tu spemque metumque fovebas, Tu vigor, et totum pondus amantis eras.

Sed neque Parthemci deerant tibi pignora sponsi, 289. Annulus ac Adamas mens adamantis erant.

Gratulor, o juvenes, quotquot meruistis amotem Virginis, ac tali rursus amore capi. Mille voluptates memorant ac gaudia vobis, Sed tamen innocuo gaudia nata sinu. Testis Agrippina locuples Hermannus ab urbe, Testis et Albertus, testis A quinus erit. Virgo Stanislaum postquam complexa fovebat: Traditas haic natus pignus amoris erat.

Hic mihi votorum scopus est, haec meta Poetae. 290. Hoc lubet a versu discere, Musa race Sed tamen in calidis dum ferpet vita medullis Virginis obsequio plectra modusque reget. Et voluisse sat est, da bit haec audacia vires: Serviat ingenio tantum animosa manus. Serviat, et nunquam lassata debilis arte, Succumbat titulis, Regia virgo, tuis.

Si quis habet nervos animet sua barbita nervis, Artibus ingenium suppedita bit amor. Si quis habet venas; venas de Phocide natas 291 Despiciat, calido sanguine Musa fluat. Cor quoque, pro chordis; pro pectine. pectora tangat: Pro fidibus multis, sufficit una fides. Si tamen adductos frangat contentio nervos. Magna feret ruptae praemia, crede, lyrae.

Quin igitur mutaeque cheles, citharaeque tacentes, Languida Pierio murmure plectra movent; Euge manus, nervosque, artem que, sidesque canen de; Vires, quisquis habes experiare tuas. Seu tibi maturo lucem sol fulserit igne, 392. Seu tibi decrepito vexerit astra die; Sit patrona tibi Virgo, tutelaque natus: Virginis ac nati sis in amore chens.

Mille premunt casus, cingunt discrimina mille? Parce metu, sola Virgine tutus eris. Si tibi displiceat vitiorum turba malorum: Sola tibi placeat Virgo remotus eris: Atdua virtutum fuerit cum semita curae: Pervenies, curae sit modo Virgo tibi. Quamlibetin sortem virgo latis omnibus una est, 293. Haec monet exemplis, auxilio que movet.

Quantum habeant pondus bellanris Virginis arma, Quem pede substratum proterit iste docet. Ille per aethereas quondam celeberrimus oras Lucifer aeterno victima strata rogo. Hic Draco, qui longae sinuosa volumina caudae Implicitus stellis, ore venena vomit. Huic caput obtritum est, hic inanes despu it iras: Quem que domare potest nemo, Maria domat.

Barbara Turcarum metuantur cornua Lunae: 294. Sunt tamen haec pedibus subdita Virgo, tuis. Testis erit Selymus furibun die Lethifer armis. Cum fremeret centum classibus una Thetis. Tunc mare Reginae didicit parere Maria: Inde furens ventis, fluctibus inde tumens. Perdidit hic Selymus et perdidit unda colores: Pallidus hic fatis, illa cruore rubens.

Assyrium stravit celebris Juditha Tyrannum: Femineus vultus, dextra virilis erat. Quid juvat infaustum Sisarae memoratae soporem, 295. Malleus infidae quem sociavit humo; Una Jahel vicit tunc Herculis aemula vires: Hydra fuit Sisaras, clavaque clavus erat. Nempe Mariani sunt tantum roboris umbrae, Quod valet hic clavus, sica quod ista valet.

Ne procul extremis Salomon poscatur ab Indis Femina, robustis ante ferenda viris.

Quae tulit immensum clauso sub ventre Gigantem, Fortior haec quovis Virgo Gigante tuit. Parvus erat fateor; sed olympum mole subibat: 296. Quique ferebatur Virgine, cuncta tulit. Tantus erat quem parva sinu complexa virago est Quae tamen hoc solum nomine magna fuit.

Si qua per hostiles subeunda pericula molus, Arx erit ex solido Virgo adamante tibi. Tectum cingit ebur, fulgent asarota pyropis, Et domus in gemmis ardet, et aere micat. Hic quoque Davididae thronus efformatus in auro est, Tota suos ornat fabrica, tota regit. Certet et oppositis mundus luctetur in armis: 297. Tutus erit, quisquis Virginis arce latet.

Fluctuat, ac tumido quassatur in aequore puppis? Anchora jactatae, Virgo futura rati est. Pestis ad infectos cum se transfuderit artns: Certa tuis aderit Virgo medela malis. Hospes in ignota steteris cum solus arena: Dux erit illa tuae, perfugiumque viae. Cum tua Moestitiae nubes obvolverit ora, Virgo serenata gaudia fronte vehet.

Cetera praetereunt, quid enim prensamus amantes? 298. Fallimur incerti decipit umbra boni. Pulveris in massam recidit quodcunque creatum est. Fluxa caducarum gratia fallit opum. Virginis aeternum decus est, neque fraudat amantem. Redditur impensi pignus amoris amor. Haec neque spectati mentitur imagine pulchri, Nec male quaesiti fallit amore boni.

Absit ab humano mendax fallacia vultu, Quique genas circum fucus adulter obit. Desluit, et sensim rugis crescentibus, omnis 299. Perditur informi forma perusta gelu. O male suada Venus, quot sicta coloribus ora Pingeris, inter aquas nata, rosasque Venus!

Unda fluit pereuntque rosae: velut umbra venustas Praeterit, ahltantum est dedecus, omne decus.

Munde immunde vale; deformis forma, serena Tempestas effrons frons, inhonorus honos. Flos deflorescens, in gloria, gloria vultus, Fallacique nitens decolor ore, color. Hac pharetra depromit amor, qui spicula fundit, 300. In stygio quondam spicula tincta lacu. Inde venenatas lento ferit igne medullas, Tu cave; sit mundus, sit tibi vilis amor.

Hora fugit, celeresque rapit lux nata quadrigas, Fertur ab effusis mensis et annus equis: Es paribus jactata rotis protruditur aetas: Formaque cum vita praecipitante ruit. Denique mosborum stant tusa examina circum, Et nocet et prodest; hine calor: inde gelu. Ah miseros! et adhuc mundo fidamus amantes: 301. Sit tibi virgo parens, sit tibi cura Deus.

Este procul turpes, infamia numina, Parcae Nil dignum, tanto nomine, Parca sacit. Nulla sides pietasque nigris textricibus orci est. Quae vix coeperunt licia, saepe secant. Et mihi fallaci sub forfice vita pependit, Sumque mori vilus deficiente colu. Nullus ad auxilium rigido properabat ab orco: Quae faceret vitae spem mihi, Virgo suit.

In te noster amor, post Christum Virge, quiescit. 302. Tu mihi votorum meta, caputque manes. Haec quaecunque salit liquidis mihi purpura venis, Gestit ad obsequium prosilitsse tuum. Sed tamen admoro cum mors laceraverit ungue: Et vincet medicam pestis adulta manum. Quae durum mollire queant solatia morbum Suffice, pax animae praefidiumque meae

Cum mihi funesta flammas aftulserit hora, Ultima funebribus sax animata focis. Et rigor ex anguis tremulos stipaverit artus, 303. Lethifer ac gelido sudor ab ore fluet. Te duce, te socia, mortis penetrare recessus Juverit, auspic is ibo ferarque tuis. Seu mihi vivendi fueris, seu causa mitgran di; Munus erit dextra, vita que, morsque, tuae.

Cum modo diffractis erum pens vita fenestris, Gestiet ad patrium capta redire solum. Cumque aliquis manibus pertentans brachia, dicet: Ignotas abiit spiritus iste vias. Tu mihi concessae, moderatrix optima, vitae, 304. Cujus ad imperium mors quoque dulcis crit. Tu, rogo dispenses venturi tempora secli: Ut mihi quae vitam sustulit hora, ferat.

REVERENDIS. ILLUSTRISS. GENEROSIS. ac Praenob. Fratribus ac Dominis. D.FERDINAND. EPISCOPO ac Prin. Padeb. D. FPIDERICO Consil. intimo Electoris Col. THEODORO CASPARO Canonico Mogunt. et Spir. WILHELMO Can. Monast. Trev. et Padeb. FRANCISCO WILHELMO Tent. Ordinis Militi. IOANNI ADOLPHO Can. Hildensi, Baronibus de Furstenberg, Dominis in Schnellenberg, Waterlap, Herdtingen.

OCto ex Majorum serie heroes, nullo nobilitatis vitio degeneres, suis singuli virtutibus eximii, ad exemplum, cum elogiis trium ejusdem familiae Praesulum, proponuntur.

NOn leve praeclaris pondus virtutibus addunt, Illustres priscae nobilitas avi. Calcat honoris honor, stimulis exempla lacessuns, Qua fixere pedem, nos juvatite, via.

Degeneres Aquilae nunquam peperere columbas. Quod cedri pariunt germina, cedus erit. Deficiens patrias oleaster rarus olivas Censet, et antiquum vite labrusca genus. Constant magna sibi, vos clara e stirpe Nepotes Statis adhuc dignae posteritatis honos. Ite licet por pulchra retre vestigia Patrum, Sit quoque virturum majus eundo decus. Aemula natorum speratur gloria, Famam Reddere, cum famae foenere, laudis erit. Pellaei genitor Macedum fortissimus heros, Vicendus nato vicerat ipse patrem. Visus Alexander patrem superare Philippum; Gloria qua vicit, gloria sola fuit. Pars vestrum devora Deo; pars esse propago Seminis, et patriae spes meruere domus. Crescite utrimque precor; vos relligione parentum: Vossera digni posteritate Patres. Plurimus in vobis surgat Theodorus, avorum Et decus, et mitrae gloria rara suae. His quoque Caspari crescant venientibus annis, Nec partu jaccat deficiente domus. Sic Superi jubeant, sic quos memoramus avira Stirpe Patres, coelo non renuente; velint.

Fulta tuis quondam viguit Respublica curis, Perque tuas clades libera clade fuir. Hoctarae virtutis erat, communia gentis Commoda privatis posthabuisse bonis. Sic rebus minus ipse tuis dum consulis heros, Non poteras ramae consuluisse magis.

Rara simultates peperit fortuna Malorum, Quos male consultus vertit ad arma furor. Unus erat pectus varios armatus in hostes, Et quot erant Patriae, Principis et quot erant.

Augeat alter opes Patriae, ferat alter honorem, Omnia dat, vitam qui dedit ipse suam.

Arma tulit miles, positis sed mitior armis: Munera servandis Manibus ampla tulit. Dura secuturae movere piacula vitae; Ad bene flectendos hac pietate rogos. Functorum quicunque memor, sic funera mollit, Aeternum in vivis nomen habere meret.

In paucis te rara vitam sapientia coelo Extulit; uxoris nec minor illa tuae. Scilicet exemplum pietatis fernina magnum; Tu simul exemplum relligionis eras. Nec fuerat laudum pars haec postrema tuarum, Vir gravis, at nulli creditus esse gravis.

Non Te per caedes rapuit mavortius ardor. Ingenio placuit mitis oliva tuo. Sic pietas, sic pacis amor super aethera vexit, Terricolis gratum, coelicolisque virum. Sidera compositis dum scanderet Icarus alis, Quam cuperet pennas tunc habuisse tuas!

Clara Sibergensi quamvis fuit abdita claustro In latebris virtus, fulserat illa tamen. Ordinibus multum sacris debere videris, Sed tamen et sanctus debitor ordo tui est. Tu lucem virtute tua, lucem ille refundit, Evehis illius nomen, et ille tuum.

Te magni Proceres, te Regum curia vidit Officio gravium munus obire Ducum. Seu belli, seu pocis ha bes legatus honorem.

Integra mens fem per, consiliumque tibi est. Mutarum integritas, post dura pericula rerum, Integritas vitae creditur esse tuae.

Quid tibi Relligio, quid Patr a debeat uni. Quam bene praefueris, profuerisque tuis Integra collapsis memorant nova tempora facris, Cum Rheni dubio fluctuar amne fides. Haeresis illa tuum scopulis illidere gestit, Sed proprium infregit pernitiosa caput.

Theodorus Episcopus et Princeps Paderbornensis. PaterPatriae. Et Societatis Iesu ibid. fundator. Symbolum. Iudicium melius posieritatis erit.

Te meritis implesse tuis caelumque solumque Terrorem lcelerum Iustitiae que decus, Testantur monumenta tuae clarissima vitae; Seu Musas foveas seu pietatis opes. Hinc. licer improlis, natotum millia censes Teque unum memorat Patria tota Pattem,

S. Fridericus Dominus in Bilstein. Sapiens. Symbolum. Hic nullum metuit qui metuit Deuro.

Quod tibi displiciant hamatae munera dextrae, Quod, nisi consulta, nil operere manu, Quod vitiis hostis, quod sis virtutis amicus, Infractumque malis pectore robur alas. Quod tibi conditi la piant pietate laberes; Cetera desipiant, hoc Sapientis habes.

Seu tua belligerae tractaret Palla dis artes, Seu tua mansuetae dextera, magnus eras. Digna magisterio virrus est visa fuisse, Seu premeres hostes seu premerere tuis. Denique cum victus saevum paterere Tyrannum; Victorem Virtus sustulit una suum,

QUem comes hinc Vivtus, comes inde scienssa stipat, Judicio felix urbis et orbis erit. Haec gemiuas de stirpe trabes insignia vincunt: Hinc caput exornat mitra, pedum que manus. His patriam fundare domum, perge, inclyte ptinceps, Haud melius fulcrum posteritatis habes.

EUge cohors fratrum magnis natralibus orta, Quos mage vittutum tollit ad astra decus. Non humiles vos ire vias sacta nomina tradunt, Singula divinis nobilitata notis. Pacificum Frideviee animum natura creavit, Pacificumque sacro flumine nomen habet. Raraque de coelo Theodorus nunera censet, Magnorum socius, deliciaeque virum. Wilhelmos fortis geminos prudentia munit. Dignus uterque toga, dignus uterque sago. Gratia Iolanu decus est. Divisit honorem, Et fratres mansit gratia quaeque suos.

HEROICA POESIS, PRAECEPTIONIBUS et Exemplis illustrata. AUCTORE R.P.JACOBO MASENIO E SOCIETATE JESU.

Reverendissimo in Christo patri ac Amplissimo Domino, D. PETRO SIBENIO, CELEBERRIMI ET perantiqui Monasterii S. VITI in Gladbach Ordinis S. Benedicti, Congregationis Bursfeldensis Abbati, necnon ibidem in Bomicholtz et Oed, Domino temporali.

PAtere, obsecro, REVERENDISSIME DOMINE, pauculas hasce ex Parnassi viridario decerptas lauros Tuo me in horto adversus improborum injuriam plantare. Siquidem his ego T.R. mam Pater. tem delectari haud obscure intellexi, nuper illis coronari dignissimam, quando ad Patris Jodoci Ked. Societatis

nostrae Viri defensionem in Hulsium Wesaliensium Praedicantem, tam evidenti falsitatis jugulatione stylum acuisti, ut ad justum provocatus EXAMEN, plane indignus appareat, qui Verbi Dei patrocinium, tanta scripturarum corruptela, deinceps inter suos profiteatur. Sane nisi frontem omnem exuerit, erubescere cogitur, nihil ad propositum spectasse quaestionis scopum, extral lineam rela cecidisse irrita. Temebulas a doloso homine suffusas, clarissima doctrinae luce prorsus abstergente, detecta fraudum latibula, et vulpinafalsarum opinionum receptacula patefecisse. Fateor me amore veritatis Teaequissimum ipsius patronum juxta animo amplexum esse, et ingenii, cujus ego in humaniori dilciplina vim non omnino ignorabam, in Sanctioris Theologiae recessibus majorem etiam virtutem admiratum. Igniculosvero aliquos ejusdem soli patrii communionem subjecisse non ausim diffiteri, est enim quoddam in hujus recordatione societatis vinculum, quod ignorantibus quoque injicitur, ut tum etiam, cum hilce affectionibus, a natura insitis, obluctantur, absolvi prorsus nequeant. Nolo tangere religiosae utrimque vitae participationem, quam nescio, quo pacto

nonnulli imminuunt, dum sub diverso habirn conjunctos habitare animos sibi minus persuadent. Falluntur enimvero plerique, et nesciunt, aemulatione studiorum, pietatis doctrinaeque inflammari usum potius, quam charitatis extingui. Habitu, non voluntatibus dissidemus, quotquot saeculi tumultus aversati ad religionis quietae portum appulimus, nec paucorum inquieta ingenia, multorum infamare pacem charitatemque debent. Quare et hoc optimae voluntatis nostrae in TeTuumque Ordinem pignus deponere apud Reverendissimam Dominationem Tuam submise volui, praesertim cum quaedam etiam Tibi non inexplorata tangat, et malis moribus, et Tuo ingenio adversetur. Neque ea spero aspernaberis studia, quae utin Teipso eximie possides, ita in aliis juxta amplecteris. Fave Praesul optime, populari calamo, et vale, Dusseldorpii, Anno 1654. Cal. Jun.

CAPUT I. De Carmine Heroico sive Epico, ejusque etymo et natura.

CArmen hoca prae cipua quam tractat matetia. Heroum videlicet gestis nomen traxit. Epicum etiam arque Epopoeia dictum, ab orationis excellentia, cum [gap: Greek word] dictionem significet. Univetsim igitur hae voces omni hexametro poemati conveniunt, quod quidem in aliis quam Heroum gestis, translate Hetoicum, ceterum proptie in quavis matetia Epicum dicitur. Quia tamen res magnae ab illustribus vitis gestae, quales ab Hometo Virgilioque carminibus celebrantur, suo aliquo merito nomen singulate sibi vendicant, quo a caeretis Poematis distinguantur, Epopoejae illis citulum, a pletilque datum, reliquemus; ur tanro facilius et hujus, et reliquorum in Epicis carminum naturram uxponere liceat, mutuoque diserimine separare. Haecobitet de Etymologia monuisse suffecerit. Nunc paucis etiam generatim naturam indagabimus.

Ad hanc praecipue Poesin spectat omnis illa dissertario, quam patte I. tum de fingendi cuncipiendique tatione lib. I. tum de elocutione lib. 2. instiruimus, quo ad perfectionem Epici carminis universim aspirantem, ante omnia remittimus. Hic quod reliquum. atque huic inptimis carmini est proptium, tiademus.

Est vero Epicum catmen universe illud, qund rem quamcum que hexa metro vensu ac gravi oratione imitatur. Hoc vel Physicum est, de natura rerum crea atum, artium que ac scientiarum, ut Manilius et Lncrerius, lum in Georgicis Virgilius, scripsere; vel erhicum de vital hominum, utcaeteri pletique Poetarum dedere. Porro ethicum in duas species discedit, in agatheticum et cacethicum. Illud bonos hominum mores exponit atque in heroicum proprie dictum, tum deinde Encomiasticum secatur: quia vel heroum tantum, vel aliorum etiam hominum mediocriter excellentium virtutes explicat. Heroicum vel unam rantum praecipuam Herois actionem prosequitur, et Epopoeia, recepta passim voce, dicitur, ut est Aeneis Virgilii, vle plutes ejusdem virtures perstringit, et panegyris fere appellatur, ur apud Claudianum in Stiliconis honorem extat. Cacerhicum imptobos hominum mores ad fugam et derestationem concilanda exprimit, quod ab Epico Poera non est alienum, cum et claudiani Rufinus et Satyrae multorum sine vitio exponant vitia. Caeterum universim depoesi Epica monuisse suffecerit. Hexametrum carmen, cum adhiberur naturis rerum, historiis, artibus aliisque rebus, quae fictione Poetioa non exotnantur, impetfect om in hac arte opus esse, quodque historici magis, quam Poetae cenleri possit, licet ob metrum in poesis ordinem admittatur. Quocirca nec de quovis poemate hocloco agemus, sed illo tantummodo, quod nota aliqua ac laude singulari cum fictionis tum elocutionis elucescit.

CAPUT II. De Epopoeiae natura et proprietatibus.

EPopoeia heroica. Est actio una herois verisimiliter exposita versu hexametro ad amorem virtutis. excitandum.

1. Requiritur ut sit actio heroica, id est, supta consuetum humanae vitae vitrutisque elevata usum, de qua actione Atist. 6. motal. ait, [gap: Greek word(s)] Estvero talis supra hominem, quasi heroica quaedam ac divina. Quod quidem cum tragoedia illa commune esse potest; cum aliis ramen Epicis non patitur confundi, quae usitatas etiam virtutes, aut contra vitia prosequuntur. Hane autem excellentiam actionis heroicae, si minus per historiam, cetre per idoneam fictionem deber obtinere, quae tamen praesentis aevi disciplinae, moribusque probatis conveniat, atque exclusis vererum Deotum auxiliis, tutelarium Coelitum Angelorumque apte extollatur. Porro in virturibus illae imptimis eminent, quae motales dicuntut, atque ex his forritudo. Deinde non potest Illustris esse actio, si ve intertum parut gravioribus vitiis, vel etiam infelici exitu cum scelere retminetur. Omne enim bonum, ut. ajunt Philosophi ex integra causa; neque heroicum

esse potest, quodvel adversae fortunae, vel pravis affectibus succubuir, Denique ipsa debet esse persona illustris, aut cerre per hanc actionem e vulgo eximi, alias actionis dignitati haud parum obfutura.

Quod vero controvertitur, an vera esse haec persona atque actio debeat? Dubium non est, quin praestet vetam esse, juxta Aristotelem, si in Tragoedia dramatice proponatur. Quanquam etiam laudet aliquando fictam (de re Poet. c. 7.) Agachonis cui nomen [gap: Greek word] , quod videlicet similirudo quaedam esser, arque imago rerum verarum. De quibus vide apud nos p. 3. de poesi dramatica. Verum in Heroico poemate, quod Epopoejam dicimus, hoc plane necessarium duxero, urslatem Heros celebri vitture posteris innotuerit, ne actiani, quae proponitur tanquam poesios argumentum (eriamsi haec quoad rem conficta esset) credibilitatem deroget; haec enim et ad poesin hanc sufficit, et minimum requiritur; cum facta incrdibilia ad amorem desiderium que paris virtutis impellere nequeant. Cavendum itaque, ne quid fama vulgi, aut historicotum fides adversarium tuae, quam statuis hetoicae, in certa petsona, actioni tribuant. Quae causa est, cut Heros ille, vel nostrae esse aeratis nequeat, ut cujus fortissima quaeque sacinota latere non possint, vel obsolerae esse memotiae non debeat, ut si Romuli alicujus fortirudinem felicitatemque extollas, quod fere aetatis sctiptor vix quicquam de illo novum atque irrepettum credibiliter queat producere, notis autem,

jamque passim celebratis, gratiam teperturus. non sit; neque cadem liceat fictionibus atque episodus exotnare, quae vetisimilis rationem promereri non possiot. Maxime igitur idonea futura est, quae uno alretove, a te remota saeculo nec fingendi libertatem adimer, nec credibilitatem omnem rollet.

2. Requiritur ur sit una actio, quoad substantiam videlicet (cum fabulae, per quas vetisimiliter ornatur, arque extollitur, adeoque rota actio cum poesi varia, quantumvis connexa esle possir. Hinc Arist. in Poet. c. 13 de Epopoeia dicit: versari illam, [gap: Greek word(s)] circa actionem unam, totam, integram, initio, medio arque fine constantem. Hoc est, quae a principio ad finem usque unifotmiter decurrat, neque tamen ex divetsis a ctionibus, tanquam purtibus componatur. Unde eandem [gap: Greek word] ibidem esse verat. Neque ramen in fabulae totius. constructione illud exigit, cum addit. imitationem Epicam minus unam esse, quam Tragicam, quodex qualirunque imitatione plures Tragoedia fiant. Accedit quod implexiones in Epopoeja plerumque crebtiores, quam in Tragoedia reperiantur. in sola igitut actione, quae fixionibus exornanda est, non in ipsis fictionibus uniras quaeritur; nec qualiscunque, vel generica, vel aggregationis. veltemporis sed indivisae ipsius actionis, ut nihil ab ea tolli possit, quin ejus integriras violerut. Deber enim Poeta, in fabulae sustructione, unum quiddam spectare, ut ait, cap eod. 23 Ita

Homerus fortitudinem in Achille sic commendat, ut ejus ornandae gratia vitia cum vittutibus per fictionem inco confuderit, laudatuseo eriam nomine ab Horario fuerit: dum inquit.

Seripton honoratum si forte reponis Achillem, Impiger, iracundus, inexotabilis acer, Juta neget sibi nata, nihil non airoger armis. Verum quaw haec recte insia videbimus. Bene quidem, quod ad fortitudinem extollendam, ut in Ulysse ad prudentiam, spectent pleraque. Sed a vittis vittutem extolli posle, nondum mihi gencilium hominum authoriate persua de i parissr. Non lando Statium, qui, ut in sua Achilleide actum cum Hometo, eundem nonag eret, sic ait:

Quanquam acta viri multum inclyta cantu Moeonio, sed plura vacant. Nosire pet omnem. Sic amot est, heroa velis.

Hoc enim magis erat rexere panegyrim, quam Epopoeiam. Dubium hoc loco est, possintne personae plures ad eandem actionem virture pari concurrere: ut v. g. Romani coss. pati potestare ad idem aliquando beilum administrandum adhibiti sunt. Qua in tecenseo, adhibendos omnino quidem pluresesse; sed ramen parem neminem in illa, quae laudatur virtute heroica. Ira apud Hom. Achilles cum pluribus est, Agamemnone etiam se dignitate superiore: vetum qui aequaier fortitudine, quemque

ipse in pattem rerum gerendarum parem admitteret, nullus erat. Et si fuisser, ram illustris actio, illius videri non poterat. Quo tamen Ioco talem actionem excipio, quae ex natura sua plures exigit, ut siduorum Pyladis v. g. et Orestis indivulsusper omnem fortunam amot, mutuaque sides exponenda estet. Quae eadem in Jonatha et Davide usque ad admirationem cmianer, atque urtumque ex aequo in volvit.

3. Requiritut ut sit verisimilis, id est, talis, quae ex se speciem veritatis habere videatur, etiamfi reipsa esler intet adynata. Hinc Arist c. 9. hoc inter historicum et Poetam diserimen statuit. quod historicusea narret quae facta sunt: Poeta vero qualia: fieri potuerunt. Et c. 21. docerprae illis quae fieri poslunt, et ramen verisimilia non sunt: oportet eligere potius ea qua fieri nequeunt. si verisimilia. Verisimilitudo autem duplex est, historica scilicer; quae est rerum prout videntur esse gestae expositio; et figurata, quae est rerum symbolice significararum quaedam velut imago. De utraque actum p.1. 1. I. c. 6. Prior illa verisimilitudo ad actionem primam praecipuamque Epopoeiae requiritur. Cum sit totius hujus Poesios fundamentum, quod si in substantia fictum esse appareat, ad virtutis proposirae admitationem amoremque paucos excitabit, cum levius multo sit fingere, quam faceto, Exigit igitur Arist. c. 17. ut actionem omnibus nudatam episodiis, quibus per fictionem extollitur, tum suis etiam spoliatam nominibus: ut a particularibus abstracta personis sic universo consideremus; itacnim,

cujusmodi ex sua illa natura sir, facilius clucescet, ac deinde de adjunctis congruenter ornamenris aptius cohonestabitut. Ita substanriam in Odyssea nobis Arist ibid. proponit. Quidam air, peregre prefectus et classe ac sociis per varia naufragia exutus, multos annos aberat aomo. Interea res illi domestica a procis. qui conjugis nuptias ambibant. non tantum deperdita, sed et filius petitus insidiis. Ille igitur post superat as multiplices iniquissimi maris tempesiates, tandem patria restitutus procos exinsidiis occupatos interficit. Quae actio in hoc statu spectata nihil continet, quod a vero abhorteat. Unde illud suisnominlbus contra here ad certos, hoc est Ulyssen Regem, et Penelopen ejus conjugem, ac Telemachum filium licebic, atque in Ithaca ipsum patria constiruere, Procis eriam, et nomina, et personas congruentes dare; ac deinde ad substanriam actionis, episodiis suis, hoc est, aptis fictionibus, illustrandam, amplifican dam, arque implicandam accedere. Vis simile Aeneidos argumenrum abique cpisodiis, verisimiliter primo conceptum proponi? Tale est. Quidam pattia urbe ab hostibus occupara cedens, in eam concessit regionem, unde majores prodierant. Qui multis rerta marique exhaustis labotibus, randem ab illius loci Rege admissus, in generum quoque adscitus; rivalem Regis vicini concitavit filium, quem belio gravi attocique petitus, denique victor superavit, ac filia regnoque alterius potitus est. Quod rursum nihil continet a vero alienom.

adhibitis eriam locum habet, quod historica verisimilitudine destituitur, mode figurara nom careat, cjus fictionis exemplap. 1. I. 1. C. 6. et seq. reperies. Quae diligentet noranda sunt, cum hujus quae dam poesios anima sit fictio.

4. Requiritur, ut ad amorem virtutis animis ingenerandum serviat. Cum enim haec ex artibus liberalibus sir, quae ad animum excolendum inprimis faciunt, neque ad intellectum solum, verum et affectum regendum spectet: palam est, eo fine recte instirutam poesin absolvi, ut a vitiis animos morralium exput get, aptet que virtutibus, quibus admiratione ac delectatione ptopositarum rerum captos, Epopoeja imprimis viros heroicos imbuere conatur. Unde Philosophus dere Poer. c. 24. postquam monuisset in Tragoediis admitationem concitandam, subjicit [gap: Greek word(s)] magis illud in Epopoeja setvandum, et ibid. [gap: Greek word(s)] admirabile vero dulce esse. Nimirum hocmile acriorem virtutis saporem mitigandum censuit. Sane Homeri Achilles. Alexandro ad fortissima quaeque audenda profuisse memoratur. Quanquam diffirendum non sit, plerosque veterum ab hac meta nonnihil declinasse, cum prohibitos amotes aliaque eriam vitia heroicis Princlpum virtutibus, nonad cautelam, sed offensionem potius lectorum, admiscuerint. Quam enimjturpe, Achillem tot virorum domitotem unius Btileidis ram impotenter amoribus subigi. Ulyssem castae Penelopis toro adultetum virum reponere. Aeueam tot virtutum decora perfidia simul utque inconcessa

vemere, maculare? Enimvero tolerati haec in Episodiis poterant, (nam ab actione prosctibuntur, ut quae unitatem violent) siaptis remediis poenisque, ad hortorem sceleris patrati conciliandum, admissum scelus expiassent. Verum hoc neglecto, veniam in poesi non merentur. Multo etiam minus Poetis Christianis hae sanae Poesis labes condonanda crunt, quibus talis in Epopoeja heros formandus est, qui aut nihil, nisi in erroribus inculpatis, peccet; aut si delinquar, graviori poenirudine resipiscens execretur.

5. Ut hexametro versu expositio fiat, quia ut ait Arist. cap vigesimo tettio, versus heroicus gravissimus dignissimusque est, quare nemo longius poemaalio metro cenfecit. Quia videlicet numero suo hanc maxime gravitatem dignitatemque repraesentat. Porro exposito partim natrativa Poetae est, partim etiam dramatica personarum introductarum istic velut in scena agentium. cui tamen proprie dicta. dramatica in theatro vivam personarum ad verba. actionem adjicit, cum Epopoeja praetet dictionem nihil adferat.

CAPUT III. An materia Epopoejae possit esse actio Herois, qua virties non sit, et infelici non minus, quam felici exitu, instar Tragoedia, terminari?

NOn immerito lioc loco disceptari poterit quaestio ab Aristotele aliisque fere praeceptoribus hujus artis neglecta. Possirne illustris actio infelici exitu; autcontractio flagitioso felici vel etiam infelici exitu rerminata, esse Epopoejae materia? Quod illustris actio feliciterminara exita Epopoeiae serviat, jam ante docuimus. Verum si opposito eventu concludatur, nondum saris liquer, quid constituendum sir.

Si eadem esset ratio Epopoeiae, quae est Tragoediae, definiri haec facile possent. Conveniunt haec quidem poemara inactione gravi, sive seria magnorum virorum, quam [gap: Greek word] appellant. Sed in quibusdam aliis discrepant. Hinc Aristot. air de re Poet. c. s. Qui gravem Tragoediam a vili novit distinguere, idem et possit hoc in Epic. Qua enim suntin Epico, etiam suntin Tragae dia, que vero haec habet, ea non insunt omnia Epopoeiae. Implicate hic Philosophus loquitur, cum Tragoediam appellar [gap: Greek word] gravem. [gap: Greek word] vilem: hoc enim, si in Epico etiam distinguendum: tam in tragoedia, quam Epopoeja

reperietur. Rationem addir, quae rem incertam relinquar: cum non dicar, quae enim sunt im Tragoedia, suntin Epico, sed contra, et c.

Statuendum ramen ex eodem Arist. Personas quae in Tragoediam inducuntur optimas esse, si in virrutum vitiorumque medioctitate subsistant; nequeenim protsus improbi esse debent. nam ut Cicero, quis patricida aut proditoris supplicio commovetur? Sed nec omnino prodobs esse convenit; talium enim calamirate indignamur, et a virture infelici exitu terminata avocamur. Quanquam hoc eo, quo alibi dicemus, sensu inflectendum sit et Christi disciplina moderandum; qui ultima suorum Marryrum supplicia in parre felicitaris collocavit. Quocirca in proposita controvetsia sic statuendum videtur.

1. Actio gravis Heroica infelici exitu cum scelere terminata, qualis est in Statii Thebaide Polynicis contra fratrem Erheoclem, injustum re. gni ex pacto promissi derenrorem, suscepra expeditio, verum ctuento utriusque exitio absol ta, probari in Epopoeja vix potest: tum quia Heroica ipsius actionis dignitas exitu infausto destruitur; tum inptimis, quia nullo ad purgandum affectum, animosque ad vitrurem impellendos emolumento proponitur, quis enim fortitudinem tam foedo parricidio funestatam, aut admiretur, aut: cum voluptare percipiat? quae duo ad vitrutis, per poesin nobis conciliandae, amorem a Philosopho sequrituntuk. Fine igitur tale poema excidit, ideoque illaudatum est. Ata Starius tam in Thebaide,

quem Achilleide, quodad constructionem Epopoejae attiner, alinea aberravit. Quod si per errotem alter frater alterum sustulisser, facti post agnitionem facinotis, poenitens, et Tragoediae et Hpopoejae aptari res poterar; neque enim Heroica fortitudo, per facinus extremum cotrupta fuisset, atpore quod venia dignum erat; neque admitationis voluptatisque omnis expers extitisser, quae nunc aversionem detestationemque exercitii utrimque crudeliter odii, promererus. Unde concluditur, actionem Heroicam infelici exitu sine scelere terminatam Epopoejae posse esse argumentum: quo ritulo Heroes piurimi Martryium perpessi possunt esse Epopoejae digna materies.

2. Statuo. Actio Herois cum culpa non gravissima conjuncta, infelicem sortita, sine scelere novo patientis exitum, in Epopoeja non minus, quam Tragoedia locum meretur. De Tragoedia rorcum Aristotele exempla probant veteium, quot pene Tragoediae. Quanquam summeimporbos, ut dictum nobiscum excludat. Neque erit causa, cur ab Epopccja similis actio rejiciatur, quia Philosophus passim epicam actionem cum Tragica confundit, et in utraque, ut prius visum, illustre et vile quippiam agnoscit, nihil autem in vitis Heroicis, misi per scelera, vilescit. Deinde, quod praecipuum est argumentum, solumque ad petsuadendum sufficir, finis Epopoejae per ejusmodi poema obtinetur: nimirum ur praviin animis affectus, cum admiratione et voluptate salubti metu perpurgentur. At ubi, inquies, voluptas et admitatio in tali Epopocja? Ubi

haec eadem, quaeram cgo, in sirmiles materiae, Tragocdia? Fabularum oportuna Introductione concililiatur illa poesi graria, neque hic per gravitatem facinotis (quam iccitco amovemus) evertitur, ut in Statii exemplo sactum est. Metum vero salubrem et hottorem scelerum. cum vittutis aestimatione, poena in flicta conciliat. Verum non diffiteor inferioris hanc Epopoejam ordinis dignitatisque esse: tum quoad materiam, quae est ignobilis, quamvis illustris petsonae actio; tum quoad finem intrinsecum, qui est infelix exitus. Unde etiam eidem nonnisi accommode supetior definitio convenir; si videlicet per actionem Herois, quaeliber ejus actio gravis accipiatur, licet cum aliquo conjuncta scelere, modo aliis doribus inter hemines excellar. Porro scelera ista, quibus naturali inclinatione contra virtutem favemus; ut sunt amores, uria theatro, sic ab Epicis excludo: cum saepe exemplo magis trahant, quam infelici exitu deterreant. Quo etiam exectanda quaeque scelera spectant, quibus indignationem faeile impendimus, ac poenam opramus. Nos illius Epopoejae exemplum aliquod in Adami lapsu a Deo justis poenis casrigaro proposuimus. Cujus tamen poematis corpus, magis ad studiosae juventutis em olumentum, quam absolutae artis leges cempositum, ut suo loco intelliges.

Dixi exitum sine scelere infelicem elle posse: nam sicum scelere suo punitus exitum habeat, poenam lector, aut spectator favebit, ac petinacirer malitioso in dignabitur, nec illius poiena corrigetur, cui se neque esse, neque similem fore arbitrabitur.

3. Statuo flagitiosam actionem felici absolutam exitu, v. g. proditionein, qua sioi quispiam paravit imperium, licet ingeniose repertam absolutamque, Epopoeja indignam esse. Hanc enim exornare dicendo fingendoque, aliud non esset, misrad vitia praemio etiam proposito invitare. Etenim quamvis artisiciose orantum completumque ambirionis facinus publici, ut sae pesolet, etiam boni titulo cohonestatum, admirationem et volutatem quandam legenti possit conciliare, tamen ejusmodi illae affectiones hoc loco non essent, quae ad virrutis honestatisque amorem in ducerent, quod in nostra poesi spectandum est, nisi praecip uam ipsi ex fine dignitatem ademptam volurpus.

Quae cum ab Heroici carminis seriproribus minus expensa olim fuetint, plerique post Homerum in actione Epica tam deligenda, quam per fictiones exornanda aberrarunt. Silius enim Italicus quamvis Maronis sum mus Veneraror, jamque marura aetate; ejus scribendo vestigia presselit, tamen quod primum erat praecipuumque, in atgumento seriptionis, una sicilicet actione Heroica, songe a Virgilii imitationc deflexit, quin majori judicio Homeri, ea in patte, vestigia observarar. Male igitur totum bellum Epopaeja complexus est, cui sola virtus Scipionis sat digna esse materies poterar. Parem in lcopulum M. Annaeus Lucanus impegic, qui feilcissimi ingenii atque ad eximiam Poesin nati adolescens, ante annum aetatis 10. Epopoejam scripsit, pufitate ac flore styli Romani, quanquam exuberantis, nobilem, sed in scriptionis argumento: quod bellum.

Pharsalicum complectitur, ab illius natura et dignitate aberrantem. Cui satis esse debuerat, aur Pompei aut Caesaris fortirudinem belli celebrem extollere, illudque fictionibus poesi dignis exornare, quod officium Poetis Epicis praecipuum, ignoratione attis, praeteriit, indebitum Historici munus inconsulte occupaturus. Summa, nemo in Veteribus latinorum, post Maronem Statio, in sua Thebaide Epopoejae dignitatem propius est assecurus; quem tamen ipsum a scopo etiam declinasse animadvertimus.

Heroicorum sane facinorum penuria, in his minime errores nos impellit. Unus olim aut Scipio, aur Marius, aut Pompejus plurium Epopoejarum capax erat. Ht ur de Christianis loquar, unus Carolus Magnus, et seculo proximo Carolus quintus, quor ediderunt egregie factorum singularia decora, tor Epicos fatigate feriptores potuere. Subactus per Austriacum in adolescentia cum insigni victoria Maurus, domita iterum cum suo Duce Friderico Saxonia, interceprum in Africa Tunetum, Rexque Mautus in regnum restirutus, denique imperium fortiori depositum, quam gestum animo, vitaque ad extremum teligioso pene in morte triumpho conclusa, quanta vat um in uno campo seges: Nimirum hoc debet esse Epopoejae fundamentum actio non magnis Historiae periodis circumseripta, ut fingen i Poetae. per raras quasque fortunae eventuumque implieationes incedere licear. Quas cansa. cur tes sacra et fide divina ieceptae Epopoejae minus setvinat, quod in his sobrie magnaque

circumspectione fingendum sit. nequid S. litteris adversarium Inferatur, praesertim, cum hae ita petvulgatae sinr, utalia praeterquam figurata, fabulatum veti similitudo hic locum reperire nequeat. Excludi tamen ab hac possessione non debent; cum suae diguitatis praetogativa hanc utcunquebonae poesios notam compensent, contraque obsoletae antiquiratis memoriam, quadam rerum majestate pravaleanr, Quin et multae sanctorum Heroum vitae, neque verustatis obliteratione sepultae, fnequerecenti nimium memoria suis omnino circumstantiis exploratae, Epopoejae partes explete possunt. Eustachii unius inter prospera atque adversa constantia pro Christo amissae, ac receptae cum honoribs opes, quam digna Epico materies! Adde jam alteram fortunae revolutionem, atque ex militiae Imperatore forrissimum Mattyrem, alterius haec Epopoejae res erit. Nec sane obstat infelix exitus, tum quod is sine errore ac scelere ab Eustachio ultro acceptus fuerit, rum quod communi Christianotum sensu similis catastrophe forri excepta animo felicissima habeatur. Faeminarum tamen egregia facinora Epopoejae non debentur. Haec enim disciplina imbelliori huic sexui reperta non est; neque vitis illarum imago ad virtutem proponenda videtur; neque rarorum consiliorum eventuumque, etiam extra bellum capaces censentur. Imo nec illae viris facile ad Heroica facinora jungendae; quod sicubi factum, virili id fere habitu, dissimulato sexu, sunt ausae, non suadendo seminis discrimine. Quin tamen

CAPUT IV. Quo pacto Epopoeja et Tragoedia inter se conveniant ac discrepent.

COnvenit Epopoeja cum tragoedia in multis, ut iccitco de utrisque actione promiscua dissertatione plerumque egerit Aristoteles. Quare et illa quae de Tragoedia prolixius in 3. parte disserimus, ad Epici carminis pleniorem cognitionem spectant. Universe in eo cenveniunt. Primo, quod utraque actionem unam grandem atque a communi hominum usu remotam proponant.

2. Quod utraque per Episodia fictionesque ac digressiones opportutas magnifice extollatur, ad admitationem et volutatem captandam, de quibus prolixe egimus p.1.lib. 1.

3. Quod utraque actio vel simplex sit, vel implexa, simplex vero dicitur, quae vel nullam fortunae perrnutationem admittir, vel in solo tamen exitu in felicitatem, aut infelicitarem inclinatur. Unde describi potelt, quod illa sit quae

nullam admittat fortuna ante exitum permutatienem. Contra implexa est, quae talem ante transitum in fabulae decursu patitur. et priori longe est pracstantior, cum inopinatis suspensionibus, eventibus ac peturbationibus rerum admitatione simul ac voluptate animum detineaat, ut varii atque inexspectati in Odyssea casus ostendunt, atque in his potissimum artificiose ad verisimilitudinem effingendis POetae ingenium probatur. Ur vero simplex in eam dividitur, quae sine permutatione, in felicitate coepta terminatur; et cum permutatione fortunae infeliciter absolvit: ita implexa in eam quoque uttobique secatur; quae admissi in perplexitate erroris agnitionem haber, et aliam quae ea destituitur; prioris generis Odyssea est, ubi inter res implicatas, modo Telemachus redeuntem Patrem, modo eundem Euryelea ex cicatrice, modo Penelope, ac denique et Laertes pater agnoscir, cum forrunae inclinatione atque insperato fabu ae totius exitu. VEtum de his prolixe seotsim in poesi dramatica p. 3.

4. Conveniunt in fine, qui est woderatio pravorum affectuum; nam Epopoeja illam quam laudat, fuader vittutem; quae meritis poenis castigat vitia, eadem dissuader. Tragoedia, correcto metu, animum ad ardua facienda perpetiendaque stabilir, quod in Heroicis etiam locum haber.

Differunt 1. Quod Epopoeia actionem' unam, episodiis fabulatum, sive aliisque actionibus, quarum singulae per se constituere Tragoediam possint, exorner, ut proinde, testante Philolopho, in una Epopoeja multae sint Tragoediae, in his vero una tantum simplex actio brevibus atque ex illa natis implexionibus, aut etiam episodlis amplificetur, atque exornetur. Sic Ulyssis apud Circen hospitium et sociorum permutatio ac restitutio comoediae actionem expleat, uti in eadem Odyssea Procorum interceptio atque infelix exitus Tragoediae sufficiet, cum neutra horum Epopoeia aequati possit. Ratio hotum est, quia Tragoedia brevioribus terminis in theatro proponenda circumscribitur, Epopoeia his legibus metisque non adstringitur.

Differuntz. quod Tragoedia drama sir, sive repraesentatio rerum gestatum, per alias in theatro personas agentes, dara; cum Epopoeia sit tantum natrariva et si quas personas figurate inducat, hae praeter solam dictioncum nihil exhibeant, cum in dramaticis vita ipsa gestusque agentis cum elocutione jungatur.

Differunt 3. quod cum Epopoeia tantum narrativa sit, admiranda plane, atque etiam in episodiis portentosa atque inctedibilia possit inducere, modo tamen, ut docui, figuratam verisimilitudinem possideant; quae in Tragoediam, ur quae agendo simul repraesentanda est, non cadunt.

Differunt 4. stylo ac scribendi genere numerisque, cum Epopoeja Heroicam plane in hexametris dignitatem requirat, conttaque Tragoedia a declamatoria hac gravitate, ad familiarem propius dictionem adstringenda sit, nec hexametrum, nisi forte ad oraculum reddendum, admittata

CAPUT V. Quae sint materiae, seu quantit at is in Epopoeja partes?

DIviditur Epopoeja in Exordium, Narrationem, Episodia, ornamenta horum, et Epilogum.

1. Exordium continet propositionem rei scribendae, quam breviter et perspicue ob oculos collocabir non exquisitis ad fastum tumoremque verbis, quemadmodum in Proserpina male Claudianus, in Achilleide fecit Statius, sed Homeri potius ac Virgilii modestia; nec pro luce in ipso quamprimum aditu fumum nebulasque objicias, denique remissus ubs erit opportune assurgendum.

Invocatio huic Nominis fere adjungitur. Et si hoc Ethnici, quibus solenne fuit a love Principinm, quanto aequius ut Christiani id praestent, non quidem a Phoebo, aut Minerva, ut nonnulli perperam; hoc enim esset pietatis officium in ludibrium et superstitionis ritum vertere, sed divina potius sapientia, aur tutelari genio sub quae Vates, si res temporum locorumve longinquitate remotas, seu varietate dissipatas, seu causis abditas, minus praesentes habere videatur, Numinis ope ea ocuiis subjici, aut ad ea spectanda se transferri non incongrue finget. Major enim vis est oculati testis ad persuadendum. Vide infra Sarcor 1. I.

2. Narratio praecipua Epopoejae pars est, in qual fundamentum vel debet esse Historicum notumque level saltem de persona vera cognita que, cui verisimiliter haec actio tribuatur. In ratione vero temporum cavendum nequid cum historicis pugnes, ut in Didone cum Aenea sociata Virgilius, quae multo post illum vixit tempore. Philosophica item Theologica, Politica, Geographica, Astronomica non ex arbitrio fingenris, sed arte tractanda erunt. Porro totius narrationis ea debet esse dispositio, ut varietate, novitate, ac pulchritudine quadam rerum perfundi distinguique ad captandam admirationem et voluptatem queat. Quam varietatem nisi ipsa secum historia adferat,

per episodia opportuna sive rei verae, sive verisimilis fictionis, erit inducenda. Haec autem varietas, si perplexitate rerum et inopinatis successibus, aut casibus permisceri queat, multo erit ad monem animi notum accommodatior. Hoc autem, ut alibi trademus, varia fiet personarum factorum que ac consiliorum oppositione, quae mutua quadam connexione ita trahitur, ut imporvisus unus casus alium nondum terminatum aut abrumpat, aut finitum exipiat. Res clarius in exemplo luceb t. cresphon Messeniorum Regis filius postquam aemulus Polyphon patrem frarresque sustulisset, ipse consilio Meropae Matris clam in Aetoliam evasit, Polyphon vero ut eum tollerer, occisori cuivis ingentia pollicetur munera, Cresphon tamen servatus, jamque adultior, ut se suosque ulcisceretur, ficta persona domum revertitur, seque apud Polyphontem Cresphonis occisorem profitetur, quo nomine tam illi gratus, quam invisus Meropae Matri, quae iccirco occasione quaesita somno in REgia sopitum aggreditur, ae lantum non interimit. Agnitus emim a flagitio ignorantem Matrem retraxit, ac Polyphontis videx Matrisque in hberratem assertor, hostem Tyrannum sustuhr. Haec seu vera, seu verisimilis actio, quanta varietate nexuque ac perplexitate caluum ducitur, qui ex sola factorum con siliorum que oppositione consequuntur. Expende singulos et haud gravte similes fingendo assequeris, Maro ut suum Heroem ex Sicilia in Italiam traduceret, quantas in tam brevi navigatione moras casusque nexuit. I. ab Italia tempestate ad oppositum Africae littus rejicitur. 2. Hic consilum petendi Italiam prorsus abjicere ac de nur tiis cum Didone cogitare visus. 3. Peracta res videbatur, cum resumpta mente ac via Italiam rufrsus petit, in Siciliam nova tem destate rejicitut. 4. Hic ab Aceste benevole habitus pe. ne coactus tublistit, quod Trojanae mulieres navigationis taedio classi ignem subjecissent, dum tandem evictis difficultatibus Italiam teneret, ut hac sola navigatione quinque libros expleverit. Unde haec perplexitas et amplificatio nisi ab oppositione eventuum, qui rem consiliaque prope ad exitum perducta alio praeter exspectationem avertebant? Verum haec fusius de im plicatione Dramatum.

3. Zpisodia dicuntur illa vi etymi, quae ad odam scu cantum Actionis fundamentalis ornandum adhibentur. Talem actionem supra cap. 2. Ex Homeri odyssea, et Virgilii Aepeide paucis lineis juxta Aristotelem inclusimus. quidquid igitur praeter

hanc in utroque opere historiae instar ad hane actionem amplificandam, proponitur, quidquid etiam accensetur fictionibus, hoc totu episodiis debetur. Ut proinde non incomgrue cpilodia in propinqua et remota dividantur, illa sunt, quae ipsum historiae Primariaeque actionis corpus ita ingrediuntur, ut aegre ab ea secerni possint, neque, verane, an ex ingenio Poetae ficta sint, appareat. Et haec ad varietarem implicationemque eventuum serviunt. Remota vero, supra fidem pler umque, mira Caelitum inferumque interventione, extolluntur, ut iccirco poesis in his manifestior emineat. Hanc doctunam ex Virgilio per me resoluto p.I.k.J.C.16. diserte satislicebit intelligere. Porro quemadmodum episodia in Epopoejis longiora audacioraque, quam in Tragoediis sint, jam superiori cap. tradidimus. Per haecetiam alienae a proposita actione, sed tamen connexae adducuntur historiae. Italicet Homero in Iliade propositum esset Achillis fortitudlnem extollere, tamen decennale Graecorum bellum totum pene inducitur. Et Virgilius licet Aeneae in Italiam transitum regnique possessionem aditam praecipue spectaret, tamen fecundus terriusque liber per episodia Trojae excidium atque Aeueae maritimos errores complectitur.

4. Ornamenta fabuiae totius sunt inprimis de scriptiones personarum, factorum, locorum, temporum etc in quibus ante omnia juventus ad eloquentiam exercenda est, ut quae eximiam poesi conciliant gratiam, quaeque semel perceptae manum ad cetera promptam facilitant; Unde in Sarcotide nostra, hoc in. primis spectavimus, uthaec silva quaedam esset descriptionum praecipue moralium. Descriptionem hic invenies personarum gravium in Superbia, levium in Voluptate, Dolo, et Philoauto; sordiarum in Avaritia, et Acedia: truculentarum in Ira; deformium in Fame, Morte, et Antitheo: honestarum in Arere et Sarcothea Actionum deinde illis conformium exprelias imagines reperies. Temporaetiam modo bellis turbida, modo pacis otio diffluentia, loca modo aspera et horroris plena, modo amoena et deliciarum affluentia, de qua re consule Indicem Descriptionum.

Accedunt Orationes variae per hanc poesin opportune spargendae. Cum a Poeta saepius ad personas alias, veluti in scena acturas, transferendus sermo ist, et hae in judicium ac deliberationem advocandae. Habent vero orationes illae affinitatem aliquam in concipiendi disserendique ratione, cum illis, quae historiis

inseruntur, affectibus plerumque atque animorum concitatione plenae. Index diversas suggerer.

Denique Compar ationes ab exemplis Heroicis, pariumque aut disparium similitudine rerum ductae poesin hanc magnopere exotnant. Sunt enim illustrium figutatum instar, ut iccirco eis etiam adjunxerim lib. 2. part. I. quaeillic recte usurpantur, ubi vel singulari cultu efferenda oratio, et tunc quidem longiores comparationes amat; vel etiam molliorem quendam apparatum sectatur, ut proinde his veluti floribus verstienda sit. Perro intumelcit oratio, cum a rebus grandibus deprimitur, cum a levioribus fimilia petuntur. Unde tam ad despectum, quam ad laudem horum beneficio eximie dictio aeuitur. Cum vel levis res est, quae describitur, vel cnm impetu conjuncta brevibus abruptisque comparationibus gaudet, secus, ubi gravior fuerit. Sed haec magis exemplis propositis, quam doctrina capiuntur. Vide Indicem.

5. Epilogus artern non haber, instar enim Historiae Epopoeja illic subsistit, ubi actio proposita finem invenit, aut certe paucis concludit.

CAPUT VI. Ratio Epopoejae concipiendae, ac disponendae, exemplo ad Virgilii imitationem proposito, declar ata.

VThanc coucipien di rationem in poesi et praecipuam et difficillimam, magis planam redda rus, ad praxin ipsam breviter veniamus, et quemadmodum imitatione Virgilii primum, deinde etiam tuopte ductu ingenioque Epopoejam formare possis, videamus, Virgilius sibi Odysseam Homeri, tu tibi Aeneidem praefige; ille ex Sicilia Aeneam in Italiam, tu carolum V. Austriacum ex Hispaniae litore in Africam transfer; ille regnum in Latio sui gratia, alter in Africa ami ci causa, devictis adversariis. Obtineat.

Substantia actionis haecest, Rex quidam amicum Regem possessione inique deturbatum, magna classe superato mari, debellatisque hostibus in avisam rogni sedem reposuit. Hetoica haec, et digna Epopoeja actio est. Proinde suis illa partim veris, pattim fictis nominibus ad particulares personas contrahenda erit. Heros ex Hispania adveniens Carolus est: Muleasses in Africa Tunetanus Rex amicus, qui per hostern Barbarossam celebrem priatam vi Soloque regno detun batus oegiderat.

Libro 1. aggredia mur primam ex Sardinia navigationem (illa. quae ex Hispania hucusque fuit praeterita) inde duna Africam cogitat, tem pestate in Italiam ad Tiberis ostia rejicitur, inde Roman et ad Paulum III. Pontificern digressus magno honore exci pitur.

2. Exponit Paulo Carolus rationes, quibus permotus hoc bellum adversus Solimanni tyrannidem infringendam susceperit. Ur qui primo post fratres octodecim crudeliter varia morte sublatos, etiam Muleassem fratrem per Barbarossam regno ac vita detutbare cogitet ac deinde ad Italiae Hispaniaeque atque Europae universae possessionem aspiret, quod nuper in Hungariam Atistriamque terram, mari etiam ingentibus coplis allapsus satis probaverit, do lendumque, quod a Christianis etiam Regibus ad tantum facinus provocetur. Haec illius temporis Historia fuse suppeditabit.

3. Pontifex probatis Caroli consiliis, damnataque ftulta Europaeorum Principum dissensione. qua illum hostem quem Majores ultro junctis armis oppugnatum ibant, in pattiam admittunt, opem ac subsidiariam classem pollicetur; tum vero eundem hortatur, utgrassantem in imperio haeresin extinguere omni vi moliatur, ne haec denique, dum foris regna nova quaerit, evertat propria, Foedam Henrici VIII. defectionem latius expositam deflatur, tum ejusdem temporis recens nuntiatam Monasterii VVestphalorum Urbis per apostatam Leidensem subversionem, Tragoediamque plane admirandam ex literis recitat. De quibus iterum consule historiam.

4. Carolus nocte quieturus per somnum rerum quandam futurarum imaginem accipit. Videlicet attigissse se quidem Africae litora, expositum que militem, sed disjectis obrutisque tempestate navibus, sine commea tu et praecluso reditu, barbarorum furori ac telis objectum, vix denique cum paucis evasisse, uti revera post annos 6. Carolo, iterata expeditione Africam petenti, ad Algerium accidit. Haec cum suis exposuisset Ducibus, et alii manendum suadent, alii contra obnituntur, hos expeditionis socios sumit, illis rejectis, qui unius somnii terriculamento dejecti fuerunt.

5. Carolus descendit cum classe ex POntificiis aucta, Calarimque Sardiniae urbem repetit, atque illic etiam Melitensium auctus triremibus, militem et naves censet, quae universim septingentae, Germanos, Hispanos, Italos, Graecosque complectitur,

suis sub Ducibus Naffovio. Mendoza, Gonzaga, Vestie, Auria, aliisque per certa insignia distinguendis, illic ab Hispanae gentis Principe Mendosio excipitur, qui henoratium epulum omnibus praestat.

6. Carolus haud procul Guleta in Africa appellit, mullo contra hostes veniente, quare in litus suos educit, et caftra metatur, ubi captis Mahometicae sectae Sacerdotibus, et Mago uno, qui multa ipsi infelicia ominatus, summa promittit, si Mahnometem verneretur. caesar his spretis Magum certiori exitio destinat, fanum Mahometis expiat ac Michaeli Archangelo istic sibi cum Crucis vexillo apparenti consecrat, votisque et donariis ornat.

7. castris propius Guletae applicitis mittit, quid editionem postulet, quo rejecto, terra marique obsider. Barbaroffa furit, fubmittitque mulierem, quae, tanquam Guletana, donis veneno illitis Caesarem tollat; ied haec aberrans in persona munus acceptante, praecipuum ministrorum inficit, ac deprehenla cum Sacerdotibus et Mago consiliorum consciis dat poenas.

8. Muleasses cum auxiliaria cohorte supervenit ac Caesarem barbaro cultu rituque veneratur, exponitque fraudem et vim Barbatossae, et lumma quaeque pollicetur, modo ipsius beneficio regnum libertatemque pro se suisque obtinere possit, quem Carolus optima quae que sperate jubet.

9. Carolus propugnaculis murisque tormentorum vi perviis, post datas acceptasque clades, potitus est; licet femel Itali iterumque Hispani suis vallis pulsi, illi Sarnensem, hi Mendozam, fortissimes Duces, amiserint. Hostes sub Sina Duce aversa urbis parte fugerunt.

10 Caesar deductis ad Tunetum regiam urbem castris obviam Barbatossam cum centum Afrorum et Numidarum millibus habuit ac fortissime cum suis pugnans denique aciem barbarorum fregit, et cum Duce in fugam vertit. Consule historiam.

11. Caesar sine mora Tunetum premit. Barbaroffa cum se urbi credete non auderet, ideoque ingentem Christianorum numerutn in arce subjecto igne perdere decrevisset, inter libertos Turcas Medelinus Hispanus et catareus Dalmata popularium miseratione racti, subministratis instrumentis, quibus compedes solverent, captivos periculis exemere, qui arce, dejectis

custodibus potiti, facilem in Urbem Caesari fecerunt aditum, quam immensis opibus victor miles spoliavit.

12. Caesar sub haec D. Virigini aedem de Victoria dictam erigit, cum tropaeo Crucis Muleassem triumphans in arce reponit, pro tributo binis tantum falconibus et equis quotannis imperatis Mendozam regali funere sepelit, ac subinde de ludis equeftribus institutis. Barbarossa Algerium fugato, classe coronata solvens in Sicilia victor magno plausu recipitur.

En Historiam superioris leculi ad Aeneidis Virgilianae imitationem per Episodia tantum primi generis breviter distributam. Veris plerisque, ut quae etiam num in multorum versentur memoria, atque iccitco parcius fictione amplificanda fuerint. Satis etiam seges prolixa rerum a carolo suppeditetur, cum et praeterita narrando, et furt ura vaticinando, aut etiam divinitus repraesentando, induci possint.

Ceterum haec per singulas partes exornare poesi, atque altcrius gereris E pisodiis prolixum sit, ac pene inutile, ad tam clara Maronis a nobis p.1. resoluti exempla. Hoc solum cavendum, ne quid Ethnicae superstitionis fictis Num inibus inductis misceas, Poteris tamen nonnunquam eos daemonum internalium nomine inducere, et opponere Geniis coelestibus. Qua ratione fecundiorem nostram etiam poesin antiqua effeceris. E. G. ad imitationem fictionis, qua Juno Aeolum lib.I.Virg. ad concitandam tempestatem inducit, et hic postea a Neptuno compescitur, sie tu Gentilitatem orcum adire finge, atque ab Antitheo im petrare, ur Aeolum laxet, quem deinde coelestis Philaurus, sive acris tutelaris genius, rursum sub tenebras cum ventis, ableget.

2. Ut Venus Jovi supplex denique intelligit, quid de Aenea futurum, et ut eidem se offert sub habitu Virginis bene coeptis ominantes, ita et Religio, seu Ecclesia, seu Angelus Michael Deum pro Carolo deprecans, intelligat, quo pacto illam in Europa contra Haereticos defen lurus sit, ac deinde ficto Virginis habitu, ex augurio columbae oliviferae optatos successus rerum sperare jubeat.

3. Ur Aeneas nebula tectus carthaginem, sic alibi carolus Culetam cum exercitu propius accessisse D. Michaele fa vente dicetur; nisi malis et illud Romae factum comminisci etc.

praeteritae epilodia continent. Unde alia poesi non est opus, sed Ornatu tantum.

In 4. libro, ut indignata Dido Aeneae navigationem conatur abrumpete; sie Antitheus, qui iccirco per Morpheum primo, falsas immitti somnia, cum in venatione, suborta tempestate in specu feffus decu mberet. Religio tamen a Tutelari Caroli Genio ebtinuit, ut is ad disceffum im pelleret. Quare dolore amens Antitheus Tartareis ignibus immergitur. Ita Tein religuis fingendo imitandoque licebit progredi, atque ubi etc. Aeneas deducitur ad Elysium, ac proavos, fimili modo et Caro lus poterit Turelari Genio Duce, huc incedere, ubi Carolum Magnum, Rudolphum Austriacum, et Maximilianum avum, ac Philippum Patrem reperiat, etiam, si libet, in Orco Haereticos ac Gentiles sine fide morscos agnoscat, ut magis ad horum errores profligandos incitetur.

Nos ordine hic fere Virgilii passus terimus, ut facilius de irnitationis rarione conftaret, Rectius et aptius etiam imitator finget, qui turbato ordinc Maroniano alja aliis locis sectatus fuerit, mt v.g. certaminum genera modosque quae apud Virgil. lib. 5 proponuntur, in Carolo libro ultimo imitetur, natrationem Hittoricam, quam ille duobus confequenter libris, non sine fastidio inserit, porius per libros divisos spazgat, et sic de reliquis, haec enim ratio virilem magis imitationem reddit.

Porro Magister hujus artis recte similem aliquem conceptum per annua in scholis tum scribendi, tum declamandi exercitia distribuer, ut quibus pene omne dicendi genus complectetur et exponet, solidoque operi cum ipse, tum discipuli laborem impendent, non injucundo, sed nec inutili studio; ut proxime Virgilii possit vestigiis insistere: quo uno nihil in omsi poesi extat divinius.

i quaeras, quo pacto minus graves Heroum actiones queas extollere, v. g. privatam, qua Carolus abdicato imperio in solitudine vixit? Ablego te ad exemplum, quod de Alexio sponsam deserente p.1. lib.1. c.15. exhibui. carolus hunc discessum a cuzis publicis ad privatum animae pietatisque impensius exercendae studium jamdudum animo complexus, ut credibile etiam voto firmaverat. Post bellum igitur Saxonicum et subactam rebellionem, a Religione ad propositum implendum excisandus erit, objecta per speciem mundi ac regnorum vanitase atque inconstantia. Verum fluctuantem cunctantem que impellat

primo per Mauritii defectionem, ac deinde infelicem Metensis urbis obsidionem. ut denique mora omni damnata, sceptus in Fei dinandi fratris et Philippi filii manibus relictis, se cum paucis Deo ac so litudini committat, ubi modo exercitiis virtutum, modo Astrologiae, aliisque studiis, modo etiam venatiombus honestis reliquum vitae tempus ita partiatur; ut ex singulis mortis acfuturae vitae recordationem hauriat, ac denique, morte praecognita. laetus triumphansque, fuis ipse celebratis funebribus, tanquam moriturus olor, ex hac vita a Tutelari et Michaeli Archangelo ad beatorumisedes; et praecipuos Austriacae domus proceres traducatur. En paucis semina rerum illustrium in hanc actionem sparsa, quae ad bene magnam Epopoejam luffecerint.

Alterius Epopoejae humilioris, quae tragico exitu absolvitur, Mauritius Orientis Imperator, Monachos etiam ad bellum cogens, neqne captivos ex barbarorum manibus, quantum vis exiguo litro, redimens, atque iccirco gravi denique morte sublatus, exem plum efle poterit. Quod sane facilius deducetur, quam illudisde Adami seu humanae naturae lapsu a nobis propositum, cum hic personae una cum protagonista in ducendae deficiant, adeoque in E pilodiis primi generis quibus res historice verisimil is manet versari non licear, sed poesi omnia et figurat verisimilitudine exornanda fuerint, quae nimia frequentia min us grariae ac venustatis obtinet.

Porro quemadmodum implicari, rarioribus praeter exspectationem eventibus heroica actio possit, ex dramaticae poesios institutionibus plenius eruditus lector intelliget.

CAPUT VII. De reliquis Epicorum poematum conceptibus, Eclogae inprimis et Satyrae.

QUi haec de Epopoeja assecutus fuerit, non magnopere laborabit in ceteris Epicis, quorum varias species, ut Genethliaca, Epithalamia, Paraenetica, aliaque ejusdem rationis. p. i. l.2. c. 20 exhibuimus quibus etiam Cyclici hoc est fabularum Scriptores, qualis Ovidius fuit, laborem suum accensere poterunt. Haec. enion omnia minus artis operisque requirunt, ac faepe Epitodia Heroicae Epopoejae, velut partes. occupant. Major im his concipiendi libertas ac vatietas, argumenta cum orationibus

non raro communia, Episodia minus et frequentia et producta. Nonest igitur, cur his dutius praecipiendo immoremur, quam p.1. factum est. Unius tamen maxime eminentis, hoc est, panegyrici carminis exemplum dedimus, ut praecipuatum virtutum lineamenta scribendo duceremus (cum in Satcotide Vitiorum exhibuerimus) Cyclici etiam carminis speciem ad Ovidil imitationem ductam in Aranea exhibuimus, tum ut elegantem hoc allgeoriam inclusam magis ornaremus tum inprimis, ut diversos Poerarum characteres in scnbende in eadem jungeremus materia.

Duo tamen Epicorum carminum genera, plusculum a commune scribendi ratione discrepans, atque iccirco seorsim suis breviter praception mbus excolenda videntur, ut sunt Eclogae ac satyrae, ab illis ordiamur.

Ecloga, est humilium personar um poesis rustica Epreo versu exegetice wel dr amatice, vel certe mixtim zxposita.

1. Humiles personas requirit. Tales autem principio soli Paftores fuere, unde hoc carmen dictum bucolicum, quod [gap: Greek word] , facile principatum inter pasteres habeant His vero tributum olim, quia per otium, et temporis fallendi gratia eis maxime opportunum colloquiis cantuique indulgere. Sed cum ratio nulla esset, cur humilior illo simpliciorique loquendi genere, quo hoc carmen inprimis delectat, loli pastores inter pecora uterentur, ad Vinitores, Olitores, Messores ac Piscatores translatum eleganter apud Sanazarium, imo et Theoeritum reperies. Neque obstat, quin ad attificum opificum que officinas transire possit. Quod tamen ea lege praestandum, ut finguli juxta cujusque hom nis et operis. quod tractat, naturam loquantur. Ne, quod ajunt, Sutor ulira crepidam. Non quod interdieam, cum uonnullis nimis rigidis hujus carminis cenfonbus, fermonem de rebus gravibus (quis enim prohibeat zustieo komini de Regibus subinde ac bellis loquis;) sed quod vete de sis alirer, quam conditioni illorum conveniar, loqui, e. g. Pastor si Regem extollat, ab illo praecipue argumento commendet, quod jumentis et peceribus ub ilio tuta saltis fuerit, Raptorum insolentiam fregerit, pascua sua liberaltiate auxerit, dona igitur ex grege seligiet, quae gratit udinis ergo deferat. Comparanones etiam et exempla potissimum a filvis, agris ac pecoribus desumet. Ita piseator de suis vivariis, tetibus, piscibus aliisque huic operi vieinis, loquetur Hoc aim hominnm genus

2. Modus concipiendi triplex fere est, aut enim Poeta, et seriptor carmiuis ipse exponit, quid inter pastores seu vintiores factum dictumque, et hic exegematicus aut narrativus dicitur, aut ipsos inter se homines rusticos loquentes; certantesque carminibus vel'muneribus inducit, et hic dramaticus ac dialogeticus ad comoediam fere accedit, plusque ingenii et artis continet aut dcette, quod frequens est, poetae narratio cum personarum industarum dialogismis commilcetur, et hic mixtus appellatur. Porro [gap: Greek words] dicitur, quae in Eclogis unius personae est, ut apud Virg. Alexis, [gap: Greek word(s)] quaeinter personas plures alternat cautum, ut Tityrus. Theocritus in bucolicis Graecorum quae inscripsit idyllia, maxime excellit, ut promde Virgilius ejus pressetit vestigia.

3. Poesis hic aptanda personis loquentibus. Quod si Poeta solus exponat facta, audacior illa et frequentior esse potetit, tunc praesertim, cum de seipso loquetur. Sic in Sileno iuo Virgil. se cum Varo (quod sub Chromidis et Mnasyli Satyroruma persona accipit) fingit Silenum in antro sertis vinxisse, et carnem, Aegle Nympha superveniente, obtinuisse. Cecinisse vera orbis et rerum originem, discretionem, reparationemque per pides Pyrrhae, feris, rupibus, faunisque ac silvis ad cantum subsultantibus. Quae sane pro Ecloga res ac poesis gravior, reprehensionem quorundam non subterfugit, quamvis sua et Vati, vel potitus Satyrorum persona inducta (ut quae gravioris hujus disciplinae capax videri poterat) excusationem habere videatur. Idem Virgilius cum Ecloga 5. salonini mortem, sub Daphnidis persona, deesset, iterum nonnullis in materia graviori abernare vifus est; sed omnino perperam: Cum enim Pastores Menalcam et Mopsum, velut de Pastore Daphnide, lugentes inducat, fingatque Nymphas ferasque ejus deflere mortem, squalere antea floret tes agros; Pastores erigere sparsis floribus, cum elozio, tumulum jubeat, vinumque oleum ac lac in sacris compitalibus deferat, nihil abs re aut flctum, aut factum fuit. Sie dum Cornelio Callo Aegypti Praefecto Eclog. 20. Pastorisa mores personamque tribuit, nihil in hujus carminis naturam artemque peccavit. SErvius vero suo aberravit judicio, quando hanc Eclogam in bucolicis habendam non censuit, quod neque de Pollione ut vultidem, admisero, eo quod ses, lieet graves sint, pasterisio tasnen sermone exponantur.

Placent imprimis in hoc carmine allegoriae ex agrestibus rebus ductae, ut in nostro factum Narcisso, ubi Ae. glon munera defert symbolica, quae a Melibaeo subjecto cantu utcunque exponuntur. Placet etiam cantus ad pecora versus, quibus ad lauta invitantur pascua, ad saltus fontesque, laudatur eorum fertilitas, ubera, lanae, faetusque.

Satyra poema est, quod actiones humanas reprehenstions obneacias salso lepidoque dicendi genere ad mores emendandos per stringit. Iambis haec olim scripta locum inter dramata tenuit: principio in Tragoedia, deinde in Comoedia, pro sublatis inde choris, usurpata, sed et hinc postea ob dicacitatem eliminata, a Lucilio ad Romano Epico versu extra scenam, celebrari caepit, ab Horatio, Iuvenale, et Persio deniqu; magnopere exculta, nomen et Satyris in scenam quondam adduci solieis obtinuisse videtur, quanquam alii cum Varrone et Festo Satyram a Saturitate dicant.

1. Actiones hominum culpabiles, sed tamen non extreme malas (quod hae indignationem magis, quam irrisionem mereantur) jocose perstringir haec autem dastigatio potissimum in mores praesentis aetatis cadit, nam praeterita emendare non licet. Quin etiam singulatim v. g. in ebrium aut avarum tecta persona inductum, quam universim in corruptos urbis alicujus mores, aut perpotandi multorum licentiam plerumque ftringitur festivius: praefertim si hominis, velut in scenam introducti, mores apte et urbane depingas, quo nomine Horatius, ante Iuvenalem et Persium laudatur.

2. Modus tractandi plerumque narrativus, quanquam et gramatice personae loquentes, nonnunquam inducantur.

3. Poesis episodica hic parce usurpatur; historiis exem plisque locus est, quibus ad risum captandum et explodenda vitia appositis urbane mores castigentur. cavendum vero, ne in obvium hic antiquis fatyrographis scopulum impingas, dumque aliorum castigas vitia, castiganda ipse admittas, quod non est corrigere; sed amplisicare flagitia.

Ceterum inventio et conceptus Satyrae nihil habet singulare, a re ipsa pler um que orditur, comparationes a ridiculis et abjectis, ad vitium quod perstringit contemnendum et explodendum assumit. Cavendum tamen ne sordida nimium oratio seuirilitatem magis, quam ingenuitatem redoleat. Ego quatuor intra exemplis concipiendi scribendique ratione aliquantulum divertis quandam Satyrarum diversitatem oculis subjicere volui.

CAPUT VIII. De elocutione Epici carminis.

VNa hujus poesios virtus est illustrem esse; nam ut egregias magnorum heroum actiones, illa, quae hic principatum ducit, Epopaeja persequitur, ita aequum est pari orationis colore ejus imaginem adumbrari, ne suo partum apte propotypo consentiat Altera tamen ipsius virtus non minus Epico scriptori inculcanda est: ut scilicet perspicua maneat oratio, loquimur enim, ut eximiam quam de magnis rebus existimationem concepirzus, eliorum quoque animis ingeneremus, quo si excidamus proposito, operam oleumque perdimus, frustra gemmas exhibebis non agnoscentibus. Praecipua igitur hoc in carmine ars erit, conjunxisse utrzmque virtutem (tanquam in dotem unam) sine obliteratione altetius. Paucis multa Aristoteles dixit de re Poet. c 22 sit perspicua, non humilus. Quemadmodum vero illustrari perspicua oratio posset verbis rarioribus, gravio. ribus, tropicis item apteque novatis Epithetis dignioribus ac circumlocutionibus; deinde phrasibus modo figuratis, modo ex graecis etiam fontibus apposite traductis, modo exem plis comparationibusque, ac quandoque etiam licentiis poetarum opportune usurpatis, integro libro part. 2. exposui, atque Epici potissimum carminis, ut quod primas facile in poesi habet partes, exem plis usus sum, castigatis etiam qui in vitium declinarent scriptoribus; proindeque hic labor meus non omnino desidioso et hebeti lectori poerit sufficete. Ut tamen exem plis rem breviter tangam, abjectum scriptorem illustri opponam, deinde et aliquot inter se illustres comparabo Lucret. 1.6 de fulmine ait.

1. —— Quali natura praedita constent 2. Fulmina, declarant ictus, et inusta vapore 3. Signa, notaeque graves halantes, sulfuris auras. 4. Ignis enim haec sunt, non venti signa, neque imbris. 5. Praeterea per se accedunt quoque tecta domorum. 6. Et celeri flamma dominan tur in aedibus ipsis. 7 —— Per totum concrescunt aera nubes. 8. Undique utitenebras omnes acheronta reamur 9. Liquisse, et magnas caeli complesse cavernas. 10. Usque adeo retra nimborum nocte coorta

11. Impendent atrae formidinis ora superne, 12. Cum commoliri temperstas fulmina coeptat.

Ex his pars prior adversum 7 usque licet de re gravi atqueillustri tracter, plane est humilis, neque ab oratione soluta praeterquam numeris distinguitur: nisi, quod malim in 1. versu pro constent supponi sint: et in 3. pro auras adhiberi oderes, Ceteri tres versus nil coloris aut caloris poetici habent Sextus versus licet poericum quid phrasi sua redoleat junctis tamen ad subftantiva proximest pithetis vilescit, ac frigide concluditur.

Pars altera a vers. 7. ad 12. poeticis coloribus ad illustrem ornatum enititur sed fumi instar evanescentibus, cum perspicuitatis ac convenientiae amittatigratiam, quam enim inconveniens, coeli ingentes dicere fornices: tam inneptum magnas coeli cavernas implere. Quae vero sunt v. 11. atrae formidinis ora quae impendent Superneian haec satis perspicua, et opportuna translatio? versus 8. et 12. licet magnopere reprehendenda non habeat; illic ramen comparandi modus undique uti reamur liquisse; et hic verba grandia commoliric oept tat, absque significandi virtute parum gratiae merentur.

Quanto illustrior cum perspicuitate sermonis ille qui deeadem mareria sie scribit Virgilius 1. Seorg.

1. Ipse pater, media nimborum in nocte, corrusca 2. Fulmina molitur dextra; quo maxima motu 3. Terta tremit fugere ferae, et mortalia corda 4. Per gentes humilis stravit pavor. Ille fiagranti 5. Aur Athon, aut Rhodopem, aut alta Ceraunia telo Dejicit. Idem lib 8. An sic habet. 6. —— Vidisse Jovem, cum saepe nigrantem 7. Aegida concuteret dextra, nim bosque cieret etc. 8. Nam queimproviso vibratus ab aethere fulgor 9. Cum sonitu venit et ruere omnia visa repente.

Quam gravi et apta phrasi dictum nimborum in nocte moliri lovem fulmina. Illud vero vers. 6. quam praeterea tatum et a tranglatione agidis ad nubem elegans utli Iupiter in tempestate, contra mortales pugnans, nube tanquam scuto uteretur, quo se coelumque tegerer Illud v. 2. maxima molu, terra tremit, quam aptis sim ul et illuftribus verbis per M. et A. grandescentibus, per T. et R quasi contrementibus exprimitur Sie in vers. 4. humilis stravit pavor, a brupto numero finitum, velut simul prostratos homines convenientissime exprimit. Mox vero fulminis

omnia sternentis celeritatem versu 5. ac 9. oculis pene subjicere videtur, ipsa verba praecipitanter involuta. Et ruere omnia visa repente, rerum cadentium ruinam nobis repraesentant.

Alteram tamen Epici carminis dotem, quae est non tantum decora verborum plirasiumque periodorum inter se compositio, verum etiam personis rebusque apte ad naturam illorum exprimendam conveniens. Virgilius in vers 4. et seq. maxime expressit. In qua dote, pene solus ille inter antiquos scriptores eminet. Lucanum audiamus lib. 1. Pharf.

1. Qualiter expressum ventis per nubila fulmen 2. Aetheris impulsi tonitu, Mundique fragore 3. Emicuit, rupitque diem, populosque paventes 4. Terruit, obliqua perstringens lumina flamma, 5. In sua templa furit, nullaque exire vetante 6. Materia, magnamque cadens, magnamque revertens 7. Dat stragem late spatsosque recolligit ignes.

In hoc carmine illustri simul perspicuoque dos prima Epicisermonis satis eminet; ex altera tamen orationis dote minus aptam inter membra sua compositionem exhibet, rebusque minus apposita, quam illa Maronis est dictio, iccirco quod nimium per conjunctionem que saepius recurrentem, velut in re lcvi, exultet: quinto autem versu apta desit connexio. In eodem haeret vado Silius Italicus quantumvis diligens aemulator Virgil. 1. lib. 17. ita canit.

1. Ut cum fulminibus permixta tonitrua Mundum 2. Terrificant, lummique labat domus alta Parentis; 3. Omne hominum in terris trepidat genus, iplaque oborta 4. Lux atrox micat praesens adstare viririm 5. Creditur intento perculsus Juppiter igne.

Hic, praeterquam quod in vers. 3. verba aliquam trepidationem audienti imprimant, cetera parum rebus suntapta, hoc etiam apposito orationis nexui adversatur, quod prius cadere Jovis templaac trepidate homines, post atrocem lucem aboriri per [gap: Greek word(s)] dicat. Taceo, quod viritim adstare perculsum igne lovem parum perspicua et idonea translatione memoret.

Statium et Claudianum parter l. 2. expensos paucis hic tango. Uterque ita illustrem sectatur orationem, ut perspicuitatem non raronegligat, compositionem etiam rebus accommodam minus curet, quam quam, ut Statius Claudiano illustrior, ita

etiam obscurior sit habendus. Ovidio in Epicis peripicua oratio nunquam, illustris tamen illic, ubi rerum magnitudo admittit, nonnunquam deest. Statius ita Argonavim propulsam describit lib. 5. Theb.

1. Ecce autem, aerata dilpellens aequora prora, 2. Pelias intacti late subit hospita ponti 3. Pinus, agunt Minyae geminus fragor ardua canet 4. Per latera abruptam credas radicibus ire 5. Ortygiam, aut fractum pelago decurrere montem.

Augusta sane oratio Sed quam audax et remota locutio vers. 3. fragor canet per latera, hoc est, fragore remorum latera spumant, quanto illustrius et simul perspicue magis Virgilius, spumas salu ore turbant. Quamvis et lib 8. idem longe ad rem exprimendam patius dicat:

1. Una omnes ruere, ac totum spumare reductis 2. Convulsum remis rostrisque ruentibus aequor. 3. Alta petunt, pelago credas innate revulsas 4. Cycladas aut montes concurrere montibus altos.

Celeritatem exprim it. Vna omnes ruere, gravitatem laboris spumare con vulsum remis aquor. Magis apte dictum innare cyclada: quam ire Ortygiam, et concurrere montes, quam aecurrere. Ut jam taceam, Statium ad unam pinum acervare epitheta, ut dispellent aequora, et hospita ponti, Pelias pinus seu navis, hoc enim est inutili rem mole ext ollere.

1. —— Alto castrorum ex aggere Adrastus 2. Lethificos tenui captabat corde tumultus. 3. Quanquam aeget senio. Sed agit miseranda potestas 4. Invigilare malis, illum aereus undique clamor 5. Thebanique urunt, sonitus et amara lacessit 6. Tibia, rum nimio voces marcoresuperbae

Quo pacto inprimis beilicoso Regi convenit. lethisicos tumultus tenui corde captar? sane hoc loco vix quicquam idoneum, nam quomodo captat, quod aversatur? quomodo corde id facit. et non aure potius? quomodo Tenui corde Rexbellator? quomodo tumultum potius, quam strepitum obscure et procul insonantiu narmorum? quomodo lethisicos tumulrus appellat ram vocis parum augustae epithero? Cur excipit quanquam ager senecio? calis enim maxime vigilar. cur misoranda potestas, quam

plerique ut felicem adorant? cur haec agu malis invigilare, quae tot excubiis servatur? quomodo areus elamor apte dicitur aru sonitus? et quomodo hic clamor urit potius, quam perstringit? quomodo amara est tibia bellum ultro sectanti? quale vero prodigium vocum est, quae mareore sunt superbae? forte hic error typographorum sit, marcore, pro rancore ponentium; quod quamvis sine laude, foret tamen tolerabilius. En quot quantaeque in parvo carmine labes sint, adversus ultimum praecipue Epici carminis decorem.

1. Haec super e valle prospectant Troes, et armis 2. Alta tenent, nec non trepidi formidine portas 3. Explorant, pontesque et propunacula jungunt. 4. Omnis per muros legio sortita periclum 5. Excubat, exercetque vices, quod caique tuendum est, 6. Nisus erat portae custos.

Primo vers, hac super e vallo velut prospectantes suo habitu depingit. Deinde trepidos facit ministros, non ducem, et laborem citatum perjuncta, connextone gemina, substantiva apte exprimit, multitudinem quarti carminis traditate, Virgilium industriam per 5. versus celeritatem, ubique accommode exponit. Hoc nimirum decorum est, quod in altera hu jus poesios dote observandum erir, cum que illustris perspicuitas in his etiam versibus elucescit.

Audiamus et Claudianum afflictam fame Romam. Debello-Gildon, coram Jove hoc habitu producentem.

1. Exitium jam Roma timens, et fessa negatis 2. Frugibus, ad tabidi lumen contendit olympi. 3. Non solito vultu, nec qualis jura Britannis 4. Dividit, aut trepidos lubmittit fascibus Indos: 5. Vox tenuis, tardique gradus, oculique jacentes 6. Interius fugere genae jejuna Iacertos 7. Exedit macies, humeris vix sustinert aegris Squalentem clypeum

Perspicuum satis est, verum, neque grave, aut illustre satis; neque tali personae exprimendae sat idoneum. Levioribus enim phrasibus numerisque velut in re laeta exultat, idque 1. et 5. inprimis versu, ubi parum apte prosiliit, nec laudo negatu frugibu, fossam dici, et quid in altero vers. epithetum rabidi ad rem facit?

1. Diriguit que malis, nullos movet aura capillos, 2. In vultu color est sine languine lumina moestis 3. Stant immota genis, nihil est in imagine vivum. 4. Ipsa quoque interius cum duro lingua palato 5. Congelat, et venae desistunt posse moveri, 6. Nec flecti cervix, nec brachia reddere motus, 7. Nec pesire potest

Non omnino tamen illud assequitur decorum, quo rebus aptatur ratio. Quorsum enim in 1. verf. point, nullos movet aura capillos, an illud ex aegritudine? an deinde post gravissima mortis proximae argumenta, recte quod minus est subjungitur: Nec pes ire potest?

1. Labitur ex sanguis, libantur frigida letho 2. Lumina, purpureus quondam color ora reliquit. 3. —— —— tum frigida toto 4. Paulatim exsolvit se corpore, lentaque colla, 5. Et captum Jetho posuit caput: arma relinquens. 6. Vitaque cum gemitu fugit indignata sub umbras.

An non hic sensim velut cum homine exspirat vigor carminis? quod credas vers. 1. et 2. ad huc vivere. vers. 4. et 5. denique mori, ut cum 6. demum versu anima suo corpore dissoluta, jam levior evolare videatur. Manent tamen perspicua simul omnia et illustria.

Haec prout se primum mihi obtulerunt, exempla ad censuram vocavi; tum ut dotes hujus poesios facillius assequereris, tum ut Virgilii in caeteris praestantiam oculis subjectam imitari liceret proprius, ac minus perfectam aliorum scribendi rationem pro virtute, ut imperitiores assolent, mihique olim evenire memini, non amplectereris. Plura ejusdem argumenti et observationum si milium censuras in part. 1. lib 2. reperientur, quae in primis ad rationem pure excolendam sunt utiles: Vix enim quisquam propius certiusque quam hac via duci poterit.

CAPUT IX. Decharaclere elocutionis, et cultu Epici carminis ab aliis, et inter se diverso.

NUnc proprius ipsum discrimen, quo hoc carminis genus, tum ab aliis, tum etiam suis in membris distinguatur, videndum est. Universim 1. monendus est lector. Omnia in hac poesi, quam in Elegiaca esse grandiora, quod in conceptibus jam satis ostendimus, ita in verbis, sententiis, periodis, totoque elocutionis habitu, minime potest esse ambiguum, cum ad poesios decorem requiratur, ut oratio rebus aptetur, quae in hoc scribendi genere sumuntur illustriores.

2. Discrimen tamen et in hac ipsa poesi Epica universesumpta non leve reperiri, eo quod non tantum retum, sed et personarum habenda sit ratio: aliter enim rusticus v. g. aut opifex, de eadem re seu bellileu pacis, quam nobilis, politicus, doctus, aut, Princeps discurrit, humiliori dictionis genere sumptisque aliunde fabulis exemplis que mentem exponit; alitet etiam homo ridicule aliorum mores, quam serio eosdem perstringens aut laudans. Quae causa, cur vulgarium hominum Eclogae plane humilisermone persequendae sint; in satyris etiam vix supra hunc gradum sit assurgendum ad sublimem certe characterem, qui rebus maxime seriis impeditur, non enitendum; cum res etiam graves simul graviter ac ridicule proponi nequeant.

3. Non minus observandum, Epicum carmen, quando abeadem persona non tantum de diversis, sed una etiam actione scribitur, alis aliisque sui pattibus pro earum varietate, cultum etiam varium poscere, aliter enim in rebus levioribus, aliter in gravioribus, aliter in laetis, in moestis, aliter, nec eodem in compositis, quo in turbulentis et affectioni obnoxiis rebusincedendum. Voluptatem et dolorem, spem et metum, indignationem et fugam alia atque alia arte captamus, neque quicquam est, quod ita, ut oblectet aut impellat, quam varius iste orationis habitus, et velut ejusdem oppugnatoris diversae machinae.

4. Observandum est orationem duplici potissimum ratione extolli magnisicamque ac grandem fieri posse, primo per dictionem verbis sententrisque exquisitis amplificatam ornatamque juxta modum doctrinamque quam 1. part, l. 2. c. 25 tradidi, secundo figuris sementiarum acrioribus, quae per interrogationes,

exclamationes, apostrophas, aliasque affectionibus exprimendis idoneas rationes exacuuntur. Prior illa ornandi illustrandique orationem disciplina mitioribus in rebus, modo gravibus, modo etiam levioribus (cum ratio, uthae ornentur, postulat) serviet; praesertim cum illudagimus, ut dicendo rebus aliqua ad persuasionem dignitas accedat. Philosophi enim vox est, [gap: Greek word(s)] . dictione claboratam esse decet in rebus magis exilibus. Ut vero simul inselligeres. quando ab hoc ornatu remittendum esset, subjecit. [gap: Greek word(s)] , nom taeme in moratis, neque iis, quae sensibus abundant. Causam addit; quod splendida dictione mores et sensus obscurentur. Posterior exornationis ratio nunc potissimum requiritur, cum incitanda per graviores affectus oratio ad movendum magis, quam delectandum componitur.In priori florens magis ac splendida domineturac circnducatur oratio epithetis, metaphortis, figurisque grandioribus plenioratque ambitiosiot, in posteriori juxta affectuum naturam, vel incitatur, vel producitur dictio, iratus magis abruptis incisisque membris fertur, crebro interrogat, exclamat, vovet, minatur: metaphoras figurasque illustriores fastidit. Dolens circumductis magis sententiis periodisque lentum sermonem trahit, interque suspiria et exclamationes etiam saepius interrogat, vovetque. Metuens rursum orationem, quam moestus per spondaeos tardabat, et gravius circumferebat, dactylis, levioribusqui, verbis ac sententiis praecipitat. Quod si vero hi affectus misceantur, orationis etiam non unus manebit habitus.

Porro ad hujus doctrinae vim usumque propius intuendum, illa tibi adeunda erunt, quae de charactere triplici part. 1. l. 2. c. 23. et 24 diserte satis disseruimus, ad heroicae inprimis poesios genium, exemplis appositis etiam adumbratum. Ut si haec cum illis, quae hac patte l. 1. c. 8. de Elegia tradidi, praeceptionibus componas, utriosque facile discrimen observare possis.

Nam 1. quod verba spectat, grandiora plerumque sectatur, crebra ac peregrina non raro amar epitheta, metaphoris et frequentior, et magis elatis (quamquam intra timilitudinis aptae terminos subsistendum) delectatur. Antiquata etiam novataque loco ac tempore non asper natur. 2. Longiora non raro sectatur membra periodosque ad 4. 5. 6. 7. rarius 8. et 9. versum extendit. Ut proinde quantum Orator ab Historico. tantum ab Elegiographo Epicus scriptor dissideat. 3. Figuras

nullas excludit, gaudet etiam illustrio ribus, tamen eo, quo prius monuimus, discrimine. 4. Cum haec poesis in omni genere dicendi versetur, exornet, deliberet, arguat, morata non minus sit (cujus actio, vel sermo indicat auimimores) quam pure speculativa; omni cultu ita erit varianda, ut si doceat, consultet, mores describat, magis obvia consectetur, sententiasque gnomicasviro sapiente dignas, tanquam lumina quaedam hujus orationi interserat: in ceteris vero dictione illustriori efferatur. 5. Epica poesis prae svavitate majestatem imprimis spectat, ideoque gravitatis studio subinde per elisiones non ingrate haeret, numerisque nunc volubilibus nunc retardatis hoc agit, ut rei exponendae naturam imitetur. Mirus hujus rei ante alios artifex Virgilius, ut facile ex adductis alibi exemplis liquet. Sic Ovidius loquitui de Arte, et Epist. 4.

Quadrupedes intet rabidi certamina cursus, Depexaeque jubae plausaque colla juvant. Sive ferocis equi luctantia colla recurvas, Exiguo flexos miror in orbe pedes, Seu recta juvetire via, volat ille citatus, Vixque opus emisso subdere calcar equo.

Epicus Poeta ut haec magis extollat illustretque in equite atque eque per sua adjuncta describendo exemplisque diducendo magis haerebit: aut certe clariori rem eandem phrasi efferot. Claudianus in Consul 4. HOnorii sic canit.

1. Cum vectaris equo, simulacraque Martia ludis. 2. Quis molles sinuare sugas, quis tendere contum 3. Acrior, aut subitos melior flexisse recursus? 4. Non re Massagetae, non gens exercita campo 5. Thessala, non ipsi poterunt aequare Bimembres 6. Vix comites alae, vix te suspensa sequuntur 7. Agmina, ferventesque tument post terga dracones. 8. Utque tuis primum sonipes calcaribus arsit, 9. Ignoscunt patulae nares, non fentit arenas 10. Ungula, discussaeque jubae sparguntur in armos, 11. Turbantur phalerae, spumosis morsibusaurum 12. Fumat, anhelantes exundant sanguine gemmae. 13. Ipse labor pulvisque decet, confusaque motu 14. Caesaries; vestis radiato murice Solem 15. Combibit, ingesto crispatur purpura vento, 16. Si Dominus legeretur equis, tua posceret ultro

17. Verbera Nereidum stabulis nutritus Arion; 18. Serviretque tuis, contempto Castore, frenis 19. Cyllarus, et flavum Xanthus sprevisset Achillem, 20. Ipse tibi famulas praeberet Pegasus alas, 21. Portaretque libens; melioraque pondera passus 22. Bellerophonticas indignaretur habenas. 23. Quin etiam velox Aurorae nuntius Aethon, 24. Qui fugat hinnitu stellas, roseoque domatur 25. Lucifero, quoties equitem te cernit ab astris, 26. Invidet, inque tuis mavult spumare lupatis.

Plane eximium ligarae cloquentiae specimen hoc loco vates ille praebuit, quod ipse huic redivivus Virgilius invideat. Nihil enim desultorius iste exultansque numerus hic vitii habet, sed cum rem depingat, similem in virtutibus numeratur. Quam vim scribendi, cum aliquando deceat, ac mirifice ornet, neque Virgilius ob severiorem naturam securus sit, operae pretium fuerit paucis observasse.

Praecipua ejus in membris, sententiis, ac periodis, ad certos numeros formandi ratio consistit. Familiare enim Claudiano est caesim seu minutis incedere membris, Illaque vel duobus pedibus et caesura, vel tribus et caesura, vel certe dactylo (caesura nonnunquam addita) terminare. Ut statim hic in tribus primis vers. liquet, 2c deinde reperitur, quod cum etiam certo verborum ad numerum delectu praester, necesse esteodem saepecantu velut exulitim ferri. Virgilius autem, licer iisdem tanquam elegantioribus numeris insistat crebrius, tamen saepe variat, nec religioni sibi ducit, quoque carminis loco etiam absque caesura incidere membrum, ea tamen lege, ut vel motam vel praecipitationem aliquam simul in rebus hoc pacto indicet, uticcirco, quod vitinum imperitio ribus videri possit, virtus habeatur, qua ratione majorem etiam carmini ex varietate conciliat gratiam. Ita, quod Claudianus repudiasset, 10. Aeneid, dicit

Tollit se arrectum quadrupes, et calcibusauras Verberat. Et iterum 11. Aeneid. Insultans sonipes, et pressis pugnat habenis Huc obvetsus et huc.

Potuisset Maro dicere. Tollitur arrectus quadrupes sed conatum equi cunctantis exprimere scribendo maluit, quam carminis moilitiem sectari. Sic ejusdem in omnem partem ob uctando versi imaginem in verbis ultimi hemistichii eleganter exposuit.

Ita neque usurpasset Claudianus illus Maronis lib. 7. Sublimes in equu redeunt. neque illud arduus altis Pulverulentus equis surit, cum tamen utroque loco illustris personarum, statura egregie extollatur, illic per haerentem monosyllabam in: hic per geminas syllabas ard et alt. tardantes vicinitate pronuntiationem, tum deinde proprer hemistichium consequens absque caesura finitum, quod haerere in sequentibus dictionem abruptam facit Jam vero Maronem tam multis. minutimque caesis membris sententiam periodumque non implere, cuivis, utrumque legenti, statim esse obvium poterit, quanquam in sua Proserpina Claudianus in membris producendis ambitiosior fuerit magisque orationis cultu nitrat.

Iterum Caudianus dissoluta sine conjunctionibus membra saepius in unam periodum congerit, ac deinde minutis particularum repetitionibus gaudet, ut hoc in exemplo a versu 2 ad 7. item 11. et 12. tum 14. et 15. videre est. Denique rotundioribus fere periodis, idque plerumque agit in fine hexametri, inclinato ad quietem numero. Ita ut saepius vox antepenultima molossus sit, penultima dactylus. et ultima spondaeus. Ut verl. 12. et 15. vel etiam, spondaeus aut anapaestus, antibacchius et bacchius se invicem consequantur et v. 19. et 26. nondum tamen absolutas pleno sensu periodos in medio etiam carmine suspendit: ut facile oblexvabis, quae universim laetam exultantemque orationem efficiunt, ac proinde simili materiae accommodatam.

Unum dissimulare non debeo, ne hac Vatis illius commendatione, a Virgilio te aversum in errorem abducam. Maro enim sive verbis propriis sive tropicis ntatur. minus ab eximia Romanae linguae puritate, et apposita significandi virtute deflectit, Claudianus minus significanter propriis et translatis audacius utitur. In proposito id exemplo paucis spectamus. Maro sic, opinor, loqueretur.

Cum provectus equo pugnae simulacra referres Martia, vix habiles quisquam intentare sarissas Doctior, aut subitos ingyrum flectere cursus, Auf sinuare fugam, etc.

Neque enim vectari frequentationem et levitatem quandam sonans pro tanto sat aptum duce: neque tendere sat illius actionis significativum, lu dere etiam simulacra parum congrue translatum, neque mollu fuga epithetum usque adeo idoneum, quam

Virgilius requirat. Et ne singula examinem, amputasset Mate tanquam otiosum quidquid a 20. vers. usque ad 26. adjicitur, nimia enim exemplorum copia in his similibusque affluit, ut si in locum unum omnis huc faciens poesis acervanda esset.

—— docuere sub armis 1. Insultare solo et gressus glomerare superbos. Et post. Primus equi labor est animos atque arma videre 3. Bellantum, lituosque pati tractuque gementem 4. Ferre rotam, et stabulo frenosaudire sonantes. 5. Tum magis atque magis blan dis gaudere magistri 6. Laudibus, et plausae sonitum cervicis amare, etc. 7. At tribus exactis, ubi quarta accesserit aetas, 8. Carpere mox gyrum incipiat gradibusque sonare 9. Compositis sinuetque alterna volumina crurum, 10. Sitque laboranti similis: tum cursibus auras 11. Provocet, ac per aperta volans- (ceu liber habenis) 12. Aequora, vix summa vestigia ponat arena. 13. Qualis hyperboreis aquilo cum densus ab oris Incubuit etc.

Haec, ut et priora Claudiani, mediocri fere charactere exarata, clarius rem oculis subjiciunt. Ut vers 1. 8. et 9. videaris intueri tolutim incedentem equum, mox vero sequentibus effuso cursu volitantem, quod Claudianus ab 8. usque ad 12. egit. Sed quod dicat turbari phalerae nimis est minutum, sequentia satis audacia, uti et 9. versus. Claudianus ad illustrandam phrasin, hocagit, ut tropos rariores inducat. Unde mavult dicere ungula sentit arenas quam tangit: aurum fumat, quam ora vestis solem combibit quam excipit etc. Fateorcum ab animatis ad inanima fit translatio, illustrari phrasin, verum, neque in uno ornamenri genere nimium esse convenit: neque committendum, ut inconveniens sit translatio, non enim onine quod rarum est illustrat, quid enim galea in lepore? Malim audire aurum fumat anhelitu, quam morsibus: malim dicere vestis colorem, aut pluviam combibit, quam solem: licet haec rariora habeantur. Quanto elegantius in metaphoris ludit Virgilius cum v. 1. dicit, glomerare superbos gressus. v. 9. sinuare alterna volumina crurum v. 10. cursibus aur as provocare! minus haec inter doctos rara quis magis idonea, nec tamen iccirco minus illutria,

quia aptam comparationem involvunt. Quod equi inflexione pedum, et glomerantem fila, et superbe incedentem, et sinuanrem vestes imitentur; celeritas eorum aurae etiam non immerito conferatur. At quid morsibus cum fumo: quid illu, stratae a Sole vesti cum bibente? Haecquia multi parum observant, coecum de Poetis, uti etiam universim de phrasi elegantiaque Romanae linguae, judicium, noningenio et ratione, sed affectu et naturae inclinatione absolyunt Virgilium plures laudant, quam imitentur. Laudem consensus sapientum extorquet; imitationem privatae, sed corruptae astimationis praescribit autoritas, ac proinde, ut omni samilitate est vitio, amplectuntur, quod laudare in aliis erubescerent. Quare plures hac aetate aut Statii, aut Claudiani imiratores reperies, quam laudatores. Raritatem ad illustrandam orationem sectantur, pec illustres denique, necrarifuturi, cum quod frequentari coe pir, rarum permanere non possit Haec iccirco enucleatius disseio, ut intelligas, qua cautione ex Poetis illis, ita legendus sit probatae orationis succus, ut illa, quae crudioris saporis sunt negligantur.

Ut vero magis penetres, quantam Epicum carmen vim in verbis, nunc amoeno, nunc horrido, nunc incitato, nunc haerenti numero digestis collocet, paucula exejusdem potissimum exempli materia adjiciamus.

En ut celoritatem equitis exprimat Maro Aeneid. —— —— Volat ecce; per hostes Vectus equo spumante Sages. —— Conversitque fugax aufertur liabenis, lib. 11. Ipsa sane carmina numeris volant. Contra tarde incedens numeris haret. Ergo inter caedes, cedentiaque agmina Tarchon Ferturequo, variisque instigat vocibus alas. lib. 11. Exultim vero incedentem hoc verlsu ibid adumbrat. Quadrupedante putrem sonitu quatit ungula campum. Magnifice gradientem. et ornatum sic depingit lib. 5. —— —— Quem Thracius albis Portat equus bicolor maculis, vestigia primi Alba pedis, frontemque ostentans arduus albam. Et ib. —— —— jubet ordine duci Instratos ostro, alipedes, pictisque tapetis: Aurea pectoribus demissa monili pendent. Tecti auro, fulvum mandunt sub dentibus aurum.

Qui hic atque illic majestatem in ultimo praesertim versu expressam non intelligit, hebes est. Sic gravem concurrentium equitum ruinam pari verborum et numerorum gravitate depingit lib. 11.

Connixi incurrunt hastis, primique ruinam Dant soni u ingenti, praeractaque quadrupedantum Pectora pectoribus rumpunt.

Sic alibi neglectis etiam numeris et syllabis usitatis mavult rei, quam carminis dignitati coniulere. ut Eccl. 4.

Cara Deum Soboles magnum Jovis incrementum. Et. Aen. 2. Constitit atque oculis Phrygiaagmina circumspexit. Etalibi Monstrum horrendum, informe, ingens, cui lumen ademptum. Et Aen. 4. - - - Gemitque et femineo ululat. Et Procumbit humibos. Et alibi. Omnia Mercurio firmilis vocemque, coloremque;

Ex his facile observabis, quo pacto huic carmini sua dignitae comparari queat, in verbis, sententiis numerisque; atque elisionibus etiam ultro accersendis producendis, aut contrahendis dictionibus. Quod nos etiam in Sarcotide per varias descriptiones varie secutos intelliges. De periodorum circumductione, quo maxime carmen Epicum ab alio quovis separatur, non existimem in re satis manifesta, oratione nostra exemplisque opus esse. Nunc cum in ipsis etiam Epicorum carminum generibus diversis, diverla sit icribendi ratio, hanc fas non erit negligere.

CAPUT X. De charactere Eclogae, Satyrae panegyris et silvarum Epicarum, tum denique Epopoeae.

QUae de charactere triplici part. 1. l. 1. tradidi hic suppono, non recolo, Univertim statuo Eclogam in charactere infimo versari ac rusticam hanc Musam toto orationis habitu ab Heroica differre, iccirco quod illa ad humilium personarum genium formata, illarum sermonem, mores ac indolem apposite debeat reserre, uti de hac quoque necessarium esse jam ante tradidimus. Hulc nemo peritorum doctrinae adversatur, plerique etiam sentiunt, Virgiliuni in Eclogis plus nimio cultam. Theocritum

Idylliis apud Graecos proprius ejus Musaeingenium repraesentare. De conceptu Eclogae supra actum c. 7. nunc elocutionem spectamus,

1. Verba hic erunt communia a silvis, agris ac re quavis rustica, operum que atque attium instrumentis petita phrasis, suis quandoque epithetis a pedestri oratione aliquantum deflectens, sed neglecto pene cultu brevis plerumque, at simplici magis candore, quam arguto laconismo.

Unde Virgilius, licet in Ecloga 1. paulo illustrius circumductiusq, loquentem Meliboeum principio induxisset tamen statim in Tityro deflectit. nec supra Pastoris repraesentatum sermonem assurgit. Periodi breves, intra duo vel tria carmina plerunaque absolvuntur: neque enim vasto spiritu, memoriaque rerum multarum rustica gens orationem implet ac prosquitur.

2. Metrum sit hexametrum nure: nam licet Theocritus alterum quandoque versum alio inflexerit carminis genere; illad tamen, nisi in cantu, olim usitato, imitandum non duxerim, neque Maroni id visum placuisse. Numerum vero minime decet esse superbum. qualis Lucani, aut Claudiani, ipse Virgilius plus aequo in illo gravis habetur. Observatum vero gratiam in hoc carmine mereri absolutum cum verbo, primoloco, dactylum, uti et quarto: modo ne immodice, hoc praesertim loco id fiat, quod a Theocrito magis quam Virgilio est usurpatum elisiones non magnopere affectat, nisi forte in res tristes grandesque incidat.

Est igitur hoc dicendi genus in Epicis, sive eriam Cyclicis, plane infimum, et poeticum magis conceptu ac numero, quam stylo et charactere scribendi, quo cum soluta oratione non raro conspirat, Figuris tamen dicendi dissidet. Ut mtnutis repetitionibus. Sic Virg. Ecl 1.

—— —— Ipsae te, Tityre, pinus. Ipsi te fontes ipsa haec arbusta voeabant.

Gratum comprimusi per inversionem, seu correctionem quatam repetantur. ut Virg. Ecl. 7.

Formolae myrtus Vereri, sua laurea Phoebo: Phyllis amat Corylos, illos dum Phyllis amabat; Nec myrtus vincet Corylos, nec laurea Phoebi.

Et ib. Fraxinus in silvis pulcherrima, pinus in hortis etc. Fraxinus in silvis cedet ribi pinus in hortis. Et Ecl. 4. Pan etiam Arcadia mecum si judice certet, Pan etiam Arta dia dicet, se judice victum.

Brevicola item, ac multiplicata ex rerustica comparationes, oratiam obtinent. ut Virg. Eclog 3.

Triste lupus stabulis, maturis frugibus imbres. Arboribus venti: nobis Amarillidis irae. Et Ecl. 5. Formosi pecoris custos, formosior ipse.

Nerine Galatea thymo mihi dulcior hyblae, Candidior cygnis, hedera formosior alba.

Imo ego Sardoisvidear tibi amarior herbis, Horridior rusco, projecta vilior alga.

Haec, alique Poetis bucolicis familiaria curiosus earum rerum arbiter facile dijudicabit. Nobis unoetiam exemplo hac in re versari libuit, in quo plura repetitionum genera huic carmini usitata licebit agnoscere, et nonnulla alia, quae exemplo magis, quam praeceptis inculcantur.

Quin tamen nonnunquam in hac poesi assurgere paulo altius liceat, non ibo inficias, ut cum Poeta ipse sua in persona loquitur, licet rem exponat agrestem. Sermo enim illiusetiam de rebus vilioribus censetur esse gravior. Ita quoque res lugubres, et agitatae inter rusticos homines contentiones, graviorem ac magis inflammatam dictionem exigunt.

Satyra Eclogam scribendi charactere proxime consequitut. Versatur enim in ridiculo potissimum, cum prosequatur vitia risu atque exsibilatione digna: quod rectius urbanis fiet salibus, cum Horatio, quam dicaci acrimonia Lucilii, Juvenalis, ac Persii. At facete urbanus, quamvis falsus risus jocusque, non alio, quam humili sermone spargi dignius potest, quis enim aut ampullata obscuraque Persii, aut culta acrique dicacitate Juvenalis a pte risum moveat? Propius hoc assecutus est Horatius, vel ipso Persio teste Satyr. 1.

Omne vafer vitium ridenti Flaccus amico Tangit, et admissus circum praecordia ludit, Callidus excusso populum suspendere naso.

Quod vero ridiculum inprimis spectandum duxerit, causam ipse reddit Horatius lib. 1 Satyr. 10.

—— —— —— - —— Ridiculum acri Fortius et melius magnas plerumque secat res. Illic scripta quibus comoedia prisca viris est, Hoc stabant, hoc sunt imitandi.

Verum tamen miscuisse invectivas suis priscos Satyris ipse non negat Horatius lib. 1. Saryt. 4.

Eupolis, atque Cratinus, Aristophanesque, Poetae, At que alii, quorum Comoedia prisca virorum est, Si quis erat dignus describi, quod malus, aut fur, Aut Moechus foret, aut Sicarius, aut alioqui Famosus multa cum libertate notabant. Hinc omnis pendet Lucilius.

Hoc posito controversiam, quae hic inter gravissimos intercedit autores, de stylo et chatactere hujus orationis, cum alii Juvenalis, alii Horatii dictionem praeferendam censent, ita facile absolvemus; ut statuamus, praecipuas utriusque in hoc genere scribendi virtutes pro argumenti tractandi necessitate simul ac varietate, relictis ceteris, consectandas esse. Neque enim mordacium facetiarum continuata atque acervata series placere diu poterit, ut proinde invectivae magisque seriae reprehensiones misceri apposite queant, illic praesertim, ubi generatim aperta vitia perstringuntur. Quod nec ab ipso Horatio neglectum est. In his vero propius aliquanto cum Juvennale ad Epopoejae accedere dignitatem quid vetabit? In reliquis vero, ubi sapientum gnomis disciplinaque virtutum ac scelerum detestatione per eruditam vatis, tanquam Ethici doctoris, instructionem auditorimbuitur, tum deinde, in quibus vitiorum foeditas, errorque turpis deridetur, humili atque ad instruendum apto sermone, qui nihil arduum obscurumque debet continere, recte cum Horatio incedemus. Ita futurum est, ut neque protrita nimium vilescat in poesi oratio (cujus illa constans proprietas est, ut illustrior soluta dictione assurgat) neque in Epopoejae terminos audacius transferatur: cum grata ex varietate, mixtura, quandam inter Eclogae humilitatem et majestatem Epopoejae, medio critatem sectabitur.

Horatium itaque ante Juvenalem in eo quidem habeo, quod urbano magis sale orationem asperserit festivus derifor; sed cum illud non raro et numero erectiori, et minus etiam protrita (modo tantum perspicua) phrasi fieri possit, cumque etiam ridiculo admisceri nonnunquam possit reprehensio acrior, Juvenalem hac in parte oratio praefero. Persium licet grato quandoque auribus verborum sono assurgentem, tetricum tamen severum atque inter obscuras nebulas latitantem, censorem vitiorum ceteris posthabeo.

Etenim declinandam, et ab ectionem nimiam, qualis subinde in hoc genere est Horatii, et, qualis est Persii tumorem, exemplo primum obvio doceamus. Sic Horat. Sat. 1. vota inania sectantis carpit.

Cetera de genere hoc (adeo sunt multa) loquacem Delassare valent Fabium. Ne te, morer audi, Quo rem deducam. Si quis Deus. En, ego, dicat Jam faciam, quod vultis, eris tu, qui modo miles. Mercator, tu consultus modo rusticus, hinc vos, Vos hinc mutatis discedite partibus, eia, Quid statis? nolint.

Quidquid hic a secundo hemistichio fluit, juxta sua incisa pronuntoatum, vix a solo audiente carmen esse intelligetur, ita nihil praeter orationis solutae stylum, etiam in ipsis observabile numeris adfert. Quid igitur pars haec a liberae dictionis Satyra diversum habeat, ut omnino oportebat, nondum satis dispicio Juvenalis dixisset.

Tanta querelatum moles, ut sola loquacem Delassare queat Fabium atque ore catenas Herculeo auratas dirumpere. Fac age votis, Aspitet Deus his aliquis. Scenamque theatri Humanam sic ex lubitu decernat agendam. Heus tu personam miles depone, phaselum Jam scandes mercator, et hoc te fenore pasces. Tu juris modo consultus, sis ruris arator, Proque stylo stivam tractes, Palinure triremi Discedas, et tu Praetor rellinque tribunal. Subula te deceat, scutum hunc, quin ocyus hinc et Hinc permuta tis discedite partibus, eja Quid statis? Dubiae sortis perceller imago

Itanimirum fecundus ille, phrasi illustriori, atque uberiori affluit, digniorque qui hoc in censu Poetarum numerum augeat. Quocirca si ab altero in hoc scribendi genene discedendum sit meo arbitrio Horatium descram; Juvenalem, sed tamen ab obscoenitate expurgatum, amplectar.

Hoc Persius raram obscuramque multo magis orationem consectabitur, Illa querelarum scabies multa ora fatiget, Et Fabii, quamvis fandi prurigine linguam Ventilet accensam, Sed enim potiatur amata, Nec Deus abnutet, votorum pinguia Crasso, etc.

Verum quid meis verbis illius pergo scribendi fingerc indolem. loquatur ipse Persius in simili propemodum materia Satyr. 50 devotis mortalium.

Hic satur irriguo mavult turgescere somno, Hic campo indulget, hunc alea decoquit, ille In Venerem est putris. Sed cum lapidosa podagra Fregerit articulos, veteris ramalia fagi, Tum crassos transiisse dies, lucemque palustrem Et sibi jam seri, vitam ingemuere relictam. At te nocturnis juvat impallescere chartis, Cultor enim juvenem purgatas inseris aures Fruge Cleantea.

Animadvertis, opinor, quemadmodum Horatii oratio macilento quodam atque exsucco corporis incedat habitu, ur voluptatem quandam ex ridicula rerum descriptione captet; contra Persius turgida et pingui quadam sermonis adipati mole, hanc eandem delectationem ambiat: uterque ille nimis exsucca, hic nimium crassa oratione tardus. Iuvenalis inter utrumque medius, ipsa dictionis amoena agilitate tanquam in icena histrio omnem personam induit, risumque majori audientium voluptate perfusum occupat, cum eleganti orationis flore, res quaslibet, vel ornatu suo, vel turpitudine oculissubjiciat, ut Poetam esse intelligas.

Rara ubrque venatur Persius et remote translata, protritum ipsi nimis sit illud Virgil. Aen dulci dec linat lumina somno. cum tamen hoc quivis maltt, quam turgescere, hoc est inflari, somno. Quam remotum est quod senis digitos appellet Veteris ramalis fagi? hoc tamen cum ex ridicula comparatione gratiam

mereatur, in satyris non reprebendo. Verum quod male ex. actum tempus crassos dies, lucemque palustrem nun cupet, crasse satis locutus est; neque enim per se illud ex metaphora venustum, neque ad risum facete caprandum idoneum; quemad. modum et sequitur videri quibusdam poterit, Juvenum purgatas in seris aures Fruge Cleantea: hoc est, juvenes ex Cleantis Philosophia instruis. Quo loco uti et aliis observare licebit in Persio, raritatis gratia, studium innovandae phrasis; dicendum enim, auribus fruges in serit, neque hunc alea decoquit, sed hic rem decoquit alea, neque in Venerem, sed Venere, putris.

Tumorem orationis ridiculum non damnavero illis, ubi res quoque tumida, congrua dictione exponenda erit. Sic Cornutus Persii Magister apte principio Satyrae 5. tumorem illi et obscuritatem exprobrat.

—— quantas robusti carminis offas Ingeris, ut par sit centeno gutture niti? Grande locuturi nebu as Helicone legunto Si quibus aut Prognes, aut si quibus olla Thyesiae Fervebit, saepe insulso coenanda Glyconi. Tu neque anhelanti coquitur dum massa camino, Folle premis ventossnec clauso murmure raucus. Nescio quid tecum grave cornicatis inepte, Necsclopo tumidas intendis rumpe re buccas.

Hoc est noli tu Persitam grandia, atque obscura loqui, qualia Scriptores Tragici de Frogne et Thyeste, de quibus sat insulse Glyco. Non enim trahu folles, aut velut; strangulatam vocem cum cornicibus odis, aut inflato ore prorumpis.

Non ignoravit Persius hanc Magistri correctionem. Verum reipsa non satis est obsecutus. Nam post excusationem eadem in Satyra quam tumide inter nebulas incedit.

—— Ira cadat naso, rugosaque sanna, Dum veteres avias tibi de pulmone revello etc. Diluis helleborum, certo compescere puncto Nescius examen: Vetat hoc natura medendi Navim si poscat sibi peronatus arator, Luciferi rudis: exclamet Melicerta perisse. Frontem de rebus. Tibi recto vivere talo Ars dedit, et veri speciem dignoscere calles, Nequa subaerato mendosum tinniat auro, Meras halat nebulas, haec loqui magis, quam intelligi voluit.

Ne irascaris, dum aniles tibi fabulas dissuadeo. Tu misces helloberum, nescius quantum in libra (ad purgationcm) adhibere debeas, quod est contra medendi artem, ut sirusticus perone calceatus, navarcha esse velit, qui nec Luciferi quidem stellam norit, hunc enim Melicerta (Deus maris) impudentem esse clamat: Tu recto pede incedere et veritatem agnoscere didicisti, nequa species salsitatis suo te fallat tinnitu.

Ridebis hic magis inneptiam, quam elegantiam, dum audis Veteres avias de pulmone revellere, diluere helleborum, Luciferi rudem esse frontem derebus perire resto talo vivere etc. uttaceam, neque rem, neque verba apro sensu nexuque cohaerescere.

Quemadmodum tamen in Satyra tropi audaciores, allegoriae, ironiae, provetbia ab humilioribus plerumque contemptisque rebus ducta locum in Satyra habeant. p. 1. lib. 2. cap. 7. docuimus.

Observanda haec universim. 1. Satyram plerumque verba. magis abjecta, et sordida sectari, hinc apri clunes facilius, quam tergum: sumina, quam pinguedinem: nitorem potius, quam odorem culinae dicet: vertice raso malit. quam ronso. Vide Juvenal. in fine Satyrae 5. sono item magis dissona sectatur. Unde braccas prae femoralibus, buccas prae genis, Vacoam prae bove a mabit. Ridicula item sectatur epitheta. Hinc latrante stomacho, plorante gula ib. Juven. Metaphorae item delectant, a rebus sordidis petirae, ut insullas ructare ex pectore voces. Sic et comparationes a rebus conptemtis ducuntur Duceris planta (pedibus extraheris) velut istus ab Hercule Cacus. Juv. ib.

2. Amat historiolas a personis vilioribus petitas, aut si quidem ab illustrioribus, non tamen illustres saepe, nisi ad contrariam vitio virtutem probandam adferantur. Hinc Juven. praeter reliqua ibid. sic canit:

Cras bibet Albanis aliquid de montibus, aut de Setinis, cujus patriam, titulumque senectus Delevit multa veteris fuligine testae; Quale coronati Thrasea Helvidiusque bibebant, Brutorum et Cassii natalibus. Ipse capaces Heliadum crustas, et inaequales beryllos Vitro tenet phialas, gemmas ad pocula transers A digitis, quas in vaginae fronte solebat, Ponere Zelotypo juvenis praelatus Hiutbae.

Nihil hic obscurum, nisi ex antiquitatis ignoratione reperitur. Senius est: Cras ex Albani aut Setini montis vino bibes, cujus vas testaceum (quo vina condebantur) vetustate obliteratum, patriam et titulum vini non amplius praeferat, quale sub Nerone Thrasea et Helvidius ejus socer (in tuenda libertate Brutos, qui Tarquinium sustulerunt. et Cassium, qui Casarem amulati) in natalatio festo biberunt. Virro (dives) in crystilla, et phialus, beryllos ac gemmas alias transsert, quas Aeneas, Didonem Hiarba Regi praripiens, in fronte capuli ferebat: tu satis ex deformi vitro Vatinii seurrae (ex sutrina Beneventana) Neroni grato, quod quatuor ansarum erit, hauries.

Quanquam vero exempla delectent, non tamen suaserim a tam ignotis peti, ut inter mediocriter eriam doctos, ante bibliothecae scrutandae sint, quam sensum assequaris, hoc epim conatu intercidere gratiam necesse est. Quare hoc titulo Juvenalis magnam hac aetare amittit voluptatem, quod abstrusa non pauca sui seculi vitia congesserit, posteritatis memoriam non habitura. Poetam non aetati uni, sed omn bus seculis servire necesse est.

3. Figuras grandiores non ambit, minoribus tantum et vibrantioribus dedita. In iis, ubi mores instruit, et generatim castigat vitia, sententiarum luminibus gnomisque inprimis delectatur. Ut Juven. Sat. 14. satis ostendit. Minus frequens in his cum singulatim errores castigar. Hie enim magis hoc agit, ut personas ipsas dramatice, velut in scenam agentes, producat, corumque mores falsis dicteriis paroemiisque quandoque perstringat. Quae cum scribendi in hoc genere rationem varient, exacuantque quatuor Satyras dedimus, quibus hanc utcumque distinctionem, ornatusque varietatem oculis subiecimus, ut infra videbis.

4. Numerum minus in periodis rotundum quaerit, aliquando in medio carminis abtumpitur; interrogatis responsionibusque suspenditur, elisione hiat, languide serpit, aut minutim dissecarur, monosyllabis in fine tardatur. Verum haec, qui omnia temere, et necessitate magis quam virtute metri ausus suerit, is, quod optimum est, non assequetur. Horatii hacin parte negligentiam imitandam nemini suaserim. Juvenalis nimia est rotunditas et Epopoejae vicina, magis Persii hac in re varietatem tam plector.

Post Satyras proximum in Epico carmine locum digniratis affequuntur carmina Panegvrica Generhlica, Epithalamia, votiva, praenetica, et quidquid ejuscemodi poetarum extra Epopoejam occurrit in Hexametris, quae cum graviores rerum permutationes affectuumque impetus rarius complectantur, pierumque mediocri charactere, et florenti quodam orationis genere delectantur. Utmihi quidem Ecloga rusticorum, Satyra mordacium causidicorum, cetera in Epicis poemata slorentium disertorumque juvcnum, Epopoeia gravis virorum senumque videatur oratio. Quocirca et hanc gravius minusque exultanter ac floride, quam Panegyrim ceteraque id genus poemata necefle ao decorum etitincedere, quae causa cur Sareotiden ego ad Virgilianos numerospropius, Carolinani vero panegyrin propinquius admerra Claudiam exultantia in flexerim.

Ad hanc vero imitationem facilius praestandam, eum et phrasin, et numeros, achorum praecipue Poetarum genium. suoagnoscere discrimine oporreat, exercitationem quampiam descriptae ad imitationem Araneae praemisi, qua illorum stylum numerosque ingenio aptare conatus sum, ut in eadem veloti sabula ductae singnlorum effigies suo magis colore et habitu discernerentur, quanquam et hoc mihi evenisse credibile sit, quod cum paucula quorundam vitia declinaverim, minus etiam vittutes sim assecutus: cum ptopria vix esse imago possit, quae cuncta non referar. Verum hoc tam religiose non egi, quam ur varietatem quandam optimis Poetis pro rerum affectuum que diversitate, non negligendam proponerem, A quo sinonaberrem proposito, Icribendi fine non excidi.

CAPUT XI. De imitandis usu atque exercitatione tam via resolutionis, quam compositionis.

CUm ad exercitationis studium viamq ac rationem imitandi (quam in usu potissimam, maximque expeditam, ars quaevis haber) propius acceditur, haec ante omnia se offert quaestio. Quinam in Epicis imitandi sint? quod cum abunde satis definivisse illa, qua praecipuorum Vatum expendi stylum disquisitione videat, pauca adjicio, neque enim obscurum est, hoc cuique imitandum, quodoptimum esse convincitur.

Verum tamen ipsa naturae ingeniique diversa in diversis nationibus inclinatio, hoc postulare videtur, ut non idem dux sit omnium. Et ne diversarum totoque coelo dissitarum gentium indolem componam, Inferioris Germaniae populi non facile illam Statii gravitatem probabum, aut etiam assequentur; nec contra Bojorum gravitas ad illam sese Ovidii lenitatem facile inclinabit.

Hos igitur si prompta expedita que ad hanc in poesi eloquentiam ducere constitueris, noli ad illa primum scriptionis exercere prototypa, quae abeorum ingenio longissime absunt, sed illis prin. um autoribus exemplisque instrue, quibus et natura delectatur, et ars facultasque non adversatur. Operae pretium tamen fuerit, praecipua eorum autorum viria non minus, quam virtutes observasse; utab illis ad has, quanto possunt studio, deflectanr, primum enim lanae colorem renacissime retinenr, et facilius error vetatur, quam corrigitur. Suo quisque ingenio sat labis traher, ut proinde hanc alienis etiam cumulare maculis longe futurum sit turpius. Alrerum est, ut postquam unius poetae genium stylumque urcunque est assecutus, tum deinde ad illum se vertat, quem vel laudatissimum, vel isti proximum docti, suffragatione plerorumque Sapientum, habent; atque ex hoc, quae sibi vel deesse, vel superesse prudenter com pererit, stu diose castiget. Sic Bojus ubi nativam suae gentis gravitatem, pari ex Statio hausta gravitate, ad tumorem, et confragosum quendam durumque orationis sonum, allisam senserir, in Ovidii sese lenem ac melle quodam delibatum sermonem quanto poterit opere inclinet; Secus Belga, ubi exilla Ovidii lenitate remissum sese, abjectumque nimis esse intelliget, ex Statio majestatem aliquam illustriori oratroni induat. Mihi tamen principio Claudiani amoena exultansque dictio maxime placuit, a qua me deinde magis ars et ratio, quam naturae impetus ad Ovidium Virgiliumque abstraxit. Cererum qui principio soli sese Maroni addixerit, ac deinde, ubi firmato ingenio styloque in hoc solide substirerit, ad alios se verterit, quorum suis quique dotibus excellunt, ut optima tantum ab eorum poesi ad imitationem suam traducat, rejectis deterioribus; hunc ego facillima, ad hujus artis absolutionem via incessurum existimo. Quanquam hac aetate novi scriptores non desint, lectu dignissimi, in quibus Vincentius

Guinisius in Heroica sua poesi aurea mediocritate leniter profuit. Alexander vero Donatus, Starium propius aemulatus, grandiori quadam verborum pompa atque apparatu ingredirur. Reliquum est ut ipsum imitandi usum per utramque viam Resolutionis et compositionis prosequar. Eadem hic cum illa quam in Elegiacis tradidi methodus renenda est.

Exordiamur ab Ecloga I. Virgilii Tityre tu Patula cetera istie vide, ac sic resolve (Melilbaeus loquitur)

Tityre tu sub patulae fagi tegmine recumbans, silvestrem musam tenui avena meditaris: nos dulcia patriae arva, finesque liquimus, nos fugimus patriam; tu Tityre in umbra lentus formosam Amarillyda silvas doces resonare, (Titydus respondet) Deus nobis otia o Meliboee fecit. Namqueille mihi semper erit Deus, saepe illius aram tener ab ovilibus nostris agnus imbuet; ille, ut cernis meas errare boves permisit, et ipsum quae vallem calamo agrestiludere.

Hic ex resoluta hoc pacto oratione facilius illius naturam dotesque perspicis. Certe tertium, aut Hemistichium, quarti, cum fere coincidant, rectius alterutrum sua oratione Maronem eliminatutum fuisse intelliges. Nunc quod ad verbaphrasinque, praeter versum quartum, humilia sunt omnia. Prior quidem pars Meliboeo propria, assurgit solutae orationi nonnihil dissimilis, sed poesi perquam renui. Nam in primo versu solum epithetum patula ad fagum additur, deinde tegmina p. 10. umbra minus propria significatione adhibetur. Soluta enim oratione recte dixeris, tu lub fagi umbrarecubas. Versus n. 2. phrasi quidem poetica est, significatione tamen vox avena, eam tenue relinquit. Ita et versus 3. per dactylum in antepenultimo pede finitum attenuatur. Versus 4. nihil ab Heroici carminis dignitate alienum continet, nisi for terem significatam. Cetera quae Tityrus loquitur, prosa nihil grandius sonant, nisi quod illius secunda contrahatur, et aram agnus imbuere dicatur, libertate in prosa minus usitata.

Hac resolutione facile ad prima carminis hujus principia naturamque penetrabis. Fac pari in Satyris arte id consequaris. Iuvenalis Satyr. 14. Sic de mercatorum navigantium ingenio et fortuna disserit:

Curatoris eget, qui navem mercibus implet Ad summum latus, et tabula distinguitur una.

Cum sit causa mali tanti, et discriminis hujus Concisum argentum in titulos faciesque minutas. Occurrunt nubes et fulgura; solvite funem Framenti dominus clamat, piperisque coemptor; Nil color hic coeli nil fascia nigra minatur. Aestivum tonat, infelix, ac forsitan ipsa Nocte cadet fractis trabibus fluctuque premetur Obrutus et Zonam laeva morsuque tenebit.

Qui navem mercibus ad summum latus implet (Mercator) et tabula una (a mari et morte) distinguitur, Curatoris (amentibus darisoliti) eget. Cum tanti mali, hujusque discriminis, argentum in titulos faciesque minutas concisum causa sit. Occurrunt nubes (forte) et fulgura? Dominus (ramen) frumenti et coemptor piperis, clamat: funem solvite, nil hic coeli color nil nigra fascia minatur: aestivum (tantummodo levi transitu) tonat. Ac forsitan infelix, ipsa nocte, fractis cader trabibus, et fluctu obrutis premetur, morsuque leva manu Zonam (cum loculis) tenebit.

Orator hic quae dam, ut facile animadvertis, adjiceret et alia detraheret, namque illud, in titulos facies quaeminutas concisum esse parum ad pondus orationis facit; ut et illud, quod piperis coemptor dicatur, nubes vero nigra fascia Quae ut satyricis versibus idonea, ubi ridirulo inserviunt; ita Heroicae poesi minime conveniunt Illud vero quod dicat zonam laeva et mar su tenendam, malim, aut norsu vel morsuve. Alias enim alterutrum redundat Quanquam et Heroicis indignum videatur.

Ex Heroicis, quae mediocris sunt characteris aliqua resolvamus sic Virgilius lib. 3. navigantes describit

1. —— —— —— Tum litore funem 2. Deripere, excussosque jubet laxare rudentes. 3. Tendunt vela Noti fugimus spumantibus undis. 4. Qua cursum ventusque gubernatorque vocabant. 5. In medio apparet fluctu nemorosa Zacynthos et c. 6. Mox et Leucatae nimbosa cacumina montis, 7. Et for midatus nautis aperitur apollo etc.

Tum funem deripere litore, et excussos rudentes jubet laxare. Noti vela rendunt et spumantibus undis fugimus, qua ventus et gubernator cursum vocabant, Nemorosa in fluctu medio Zachynthos apparet. Ac mox nim bosa Leucatae montis cacumina, nautisque formidatus Apollo aperitur.

In 3. et 6. versu poetica sunt epitheta, spum antibus et nimbesa phrasis item tota in 3. et 4. carmine poesin sonat, cetera prosae affinia, nisi quod fluctu pro fluctibus usurpet. Hanc enim varietatem in phrasi magis amat Virgilius. Claudianus, et Statius tropis hanc plerumque orationem extollunt studiosius. Sic ille in tertium Honorii Cons.

1. —— —— —— Qualis piratica puppis, 2. Dum praedam, de more, putat. viduataque caesis, 3. Remigibus, scissis velorum debilis alis, 4. Ora gubernaclis, anrennis saucia fractis, 5. Ludibrium pelagi vento jectatur et unda, 6. Vastato tandem poenas laitura profundo.

Quibus resolutis, invenies in 2. 3. 4. 5. et 6. versu translata ab animatis ad ianimata epitheta, ut oratio elevetur. Sed de his alibi dictum saris. Mallem hoc loco Clau dianum in 2 versu que fuperfluum rescidisse, ac transtulisse in medium, ubi plura dissoluta, tum deinde toto magis orationis habitu affurgere: nam demore putat et debilis alis et c. phrasi manent exilia.

Jam et compositionis via paucis insistamus. Et ut breviores simus illam ex Juvenale translatam orationem usurpemus. Elegiacus sic loqueretur:

Quis furor est plenis eneratam merce triremim Infido nimium credere velle mari? Viraque morsque tibi tabula distinguituruna Argento debes tanta pericla tuo. Fulgura conremnit, coecasque ex nube procellas, Quem rapit ostensi coeca cupido lucri. Saeptiamen rapida premitur miser obrutus unda, Et cum sperato, fenore vita perit.

Haecsi cum satyrico genio compones, facile diversitatem observabis. Cum Heroicis propius quoad loquendi rationem convenient, si presie (ut quandoque fit) sine amplificatione scribamus. Ita enim loqui licebit.

Quis furor Arctois oneratam mercibus alnum Vasto inferri mari? tabula distingueris una Mortis ab exitio. Tantorum causa madorum Argenti fulgor lucrique insana cupido est. Fulgura contemnit, coecas que ex nube procellas, Frumenti infelix Dominus: Qui for sitan ista Nocte cadet fractis tabulis, fluctusque premetur Obrutus, acrapta vitam cum merce protundet.

Unde liquet, quemadmodum tam Elegiaca, quam Heroica poesis minutiora, quae que ad risum captandum idonea sunt. rescindat. Ceterum si piscatoria aliqua Ecloga instituenda sit, minutae etiam hae res locum invenirent ac gratiam. Jam vero et profusior multo Heroicus scriptor, non modo Elegiaco, sed et Satyrico est; ut ex supra dictis facile intelliges. Hinc enim versu 2. maris aestum fluctusque magis diserte exornaret, ut periculorum quandam imaginem, ad navigationem dissuadendam, oculis subjiceret, quod tua Virgilio 3. Aeneid. copiosius, quam hoc loco necessarium sit praestitum invenies. Satis erit, non omnino Boeoto me viam digito magis, quam praefixo ubique gradu designasse. Quod si tamen assurgere magis scribendo ad Heroicam majestatem lubeat, sic loqui in proposito exemplo licebit.

Quis furor Artoas Indorum merce carinas Adversum Boreae furias, tumidique frementis Oceani motus passis effundere velis: Vita natans pelage, tabula dispescitur una, Horrendae exitio mortis, pendetque sub aura Velivola dubiae stulta inconstantia sortis. Improbus argenti fulgor radiantis, amantem Obliquare oculum, mentemque in devia raptam Incantare potens, turpisque insania lucri Lubrica natantum suadent discrimina rerum. Aeoliae insurgant acies, et aquosus Orion Despuat australi furibundas ore procellas, Et simul Aetnaeis Brontes. Steropesque caminis Horrida defudent irato fulmina coelo, Negliget impavidus etc.

Nimirum grandioribus passim vocalibus, frequentioribus epithetis, iisque ratioribus, allusienibus ad fabulas, historias, peregrinas gentes ac loca, tropis crebrioribus, verbisq, acphrafibus minus usitatis grandescit oratio, ut dictum doctumque alibi fusius. Visetiam vitiosae orationis habirum, elata nimium, aut etiam objecta dictione exprimamus? Age, sicloquamur, non tamen ad invitationem sed cautelam imitatoris vatis.

1. In tanum! Arctoas nimis impraegnare carinas 2. Merce Travancorica, tumidasque rapacibus undis 3. Immersare rates, Erinnyas aequore vasto

4. Bacchantes ventorum aestro fremituque profundi 5. Ausibus irritare novis, vaecordia cordis, 6. Et mentis dementis opus, sic prodere vitam, 7. Suspensam e tabula confinia mortis. 8. Illae tabiliunt sunt incentiva malorum 9. Argentique aurique decus, quod stringit ocellos, 10. Et prudens animos hamatâ est fraude tenere.

Major insania est haec loqui, quam agere, nam primi 4. versus frigide intumescunt, ceteri inepto aut lusu, aut abjectione vilescunt. Rudieribus tamen fortasie hic verberum troporumque lusus non displicebit. Sed expen damus obiter.In I. vers. carinas impragnare quam rara, tam insulsa est translatio, a re parum illustri ed grandem, 2. vers. epithetum Travancorica ab Indiae regno Travancore grandius, quam celebrius est, vers.3. nec immersare, pro immittere nec Erinnyas pro furiis apte hoc loco usurpatur Vers. 4. nec bacchantes, nec astro opposite ad ventorum. Erinnyas transferuntur. Sic vers. 7. infolens est phrasis. vers. 8. longa tantum sine virtute verba. vers 10. praeter insolentiam elocutionis fraus harnata. metaphora ingrata dicitur. Ceterum lusus ille vocum consonus Vers. 5. et 6. parum in te praesenti placet neque ausus novi recte feruntur. Vers. 9. tenue nimium est decus ocellos stringere, ut vers. 10. tenere. Ex quibus facile liquet, quanta circumspectione ac delectu, ad purgatum abselutumque carmen, opus sit.

HEROICA POEMATA PRAECIPVORVM generum. COLONIAE Apud HERMANNUM DEMEN Bibliop. M. DC. LXXXII.

QUod in Elegiaca poesi a nobis actum, usneidem ubique clocutionis emineret genius, sed pro retum vartetate varius; id non minus in Hexametris versibus necessarium duximus. Universe quidem haec poemata suo cum numero, tum rerum fere pondere graviora sunt, verum et loquendi grata varietas et personarum conditio, momenta causarum, et affectuum vicissitudo non unum ubique colorem admittunt. Si Statius nonnunquam gravitatis, et Claudianus numerorum oblivisci potuissent, plus apud posteros laudis possiderent, nunc virtutes has sine vitiis non obtinent, ipsa ornementorum copia pressi.

Mediam. quantum per ingenium licet, viam tentabimus, in rebus humilioribus, ut sunt Eclogae, bumiles erimus numeris, etiam rustice quandoque languidis in Satyris paulo asperiores gravioresque, in panegyri ad laudes comparata, medio stylo efflorentes, et numeris ad Claudiani ingenium rotundius, laetiusque per acutas vibratasque sententias, excultis: (quis enim tetrica fronte encomiasten agat?) denique in Sarcotide, seu lapsu humanae naturae, graviori stylo, numeroque feveriore, ac nonnunquam asperius haerenre; ut in re moesta, tardiores incedemus ea tamen lege, ut ubi retum verietas, et prolixius insertae floten tium rerum descriptiones tulerint simul ipsa laetius efferatur oratio, rursum inter ardua futura tardior, inter declivia remissior.

Quae causa cur et postea, in una Tibi Araneae descriptione, (praeter nobile fingendi in rebus ignobilibus ex Ovidio exemplum) quatuor praecipuorum Poetarum in ea stylum scribendique diversitatem utcunque oculis junctim subjicere voluerim.

ECLOGA. NARCISSUS. Puero IESV ab Innocentum clade subducto Pastores, muneribus, et carminibus gratulantur.

DUcebant per rura gregem Meliboebus et Aeglon, Alter oves et lactentes sub matnbus agnos; Alter rure capras pascebat: uterque canendi Artifices dulces inflabant ore cicutas, Alternisque suos memorabant versibus ignes. Incipe tu Meliboee prior, certabimus ambo

(Alter ait) quis Narcissi mereatur amores? Melib. Accipe parve puer, lbandum mea munera carmen. Cedrus in arboribus Libani sublimior extat, 1. Et rosa Paestanis fragrat suavissima campis, Narcissus superat. Cedris excelsier ille est, Suaviorille rosis, Violae spectantur odecere, Lilia pulchra colore placent, et mella sapore. Pulchrior his noster Narcissus, dulcior his est. Vitis habet botros, Narcissus mitior his est. Poma dat Autumnus, Narcissus gratior his est, Pascite nunc tenerae, nova gramina pascite, caprae. Aegl. Accipe parve puer tenui cum carmine munus. Est mihi namque gemens, blando cum compare, turtur. 2. Quos nuper tectis silvarum mater in antris Exclusit viridis recubans sub tegmine frondis. Horrida tempestas silvas cum forteminores Sternebat, vertens tenetis cunabula pullis. Has ego tunc miseratus aves (nam cerno trementes Et matrem juxta moesta cum voce gementem) Accipio, calidoque sinu subduco fovendas. Implumis periit reliquarum turba volucrum, Has ego servavi geminas: Narcissus habebit. Accipe parve puer tenui cum carmine, munus. 3. Melib. Tantum carmen habet pauper Meliboeus; at Aeglou Munera catminibus tantum certabit uterque. Accipe parve puer blandum mea carmina munus. Tu mihi turrur eri moesta tu voce gemebas, Horrida tempestas cunas dum verteret omnes Infantum et Regis gladius saeviret iniqui. Crudelis gladius, crudelia funera portans. Hanc Pater et matres orbae flevere procellam; Flevit ager moestae fleverunt funera silvae. Vos testes valles Solymeae vosque myrice, 4. Quaequescelus servat de sanguine decolor lunda. Vidiego, cum tenerum mater premit ore puellum, Atque ulnas intercondit, gremiumque paternum, Hostibus obluctans nequicquam, et sidera clamans, Quae tantum averaant miserantia sidera crimen. Sed te Niliacus trepidantem exceperat hospes Ingremio, dives pecorum, nec avarus Amyntas.

Ille tibi latebras ostendit; cumque sitires, Ille tibi mulsit capras, lac saepe bibisti. Pascite nunc tenerae nova gramina, pascite, caprae. 5. Eglon. Quod si prae moesto tibi turture forte columba, Blande puer, placeat: par est mini dulce volucrum, Mansuetum genus et niveis peramabile plumis, Pulchra corona caput cmgit, variumque notarunt Sanguineae pectus maculae nil blandius illis. Nec pecudes metuunt, has inter pabula carpunt, Et mediis stabulis, mediis praesepibus errant. Nil etiam metuunt homine: hos leniter alis Verrunt et manibus vix se subducere norunt. Heu metuo, nequis volucres immitior hostis 6. Illaqueet, pereantque, insons mea turba, coiumbae. Accipe parve puer tenui cum carmine munus. Mel. O tu patve columbule, mi Narcisse, meorum Ultimus et primus, canimus quos semper, amorum! Mitior in cunctis tu diceris esse columbis. Pro niveis vestit plumis tua pectora candor. Est nive candidior vultus, sunt lactea colla. Ut rosa purpureis vernant tua tempora malis. Si qua tuo capiti manear texenda corona, Haec quoque detractis rosa sit pulcherrima spinis. 7. O tu parve columbule, mi Narcisse, meum cor. Te pecorum quoque tangit amor praesepia vixdum Natus adhuc, foenumque puer tractasse putaris, Foenum, quod bobus positum, quodque esset asellis. Tu pecus, et de te pecudes fovisse feruntur. Pascite nunc tenerae nova grammina, pascite, caprae, Aeglon. Est Gallina mihi pullorum sedula nutrix, Attamen infelix mater; nam perdidit omnes, Non cortes potuere suos defendere pullos, Non Gallina parens. Quicquid vix prodiit ove, 8. Vixque minutire, aut primas effingere voces Noverat hoc voluorum raptoribus unguibus haesit, Unus de septem superest modo pullus, habebis Hunc dono, Narcisse: rapax nam cetera Milvus Abstulit, et teneras laceravit praedo velucres. Adjungam matrem: nihil illa blandius usquam. Seu Pullum accersens vocitet, seu praebeat escam

Venatrix passis tremulum seu colligat alis; His latuit, fratrum cum cetera turba periret. Nondum carmen adhuc, distinguere tempora nondum 9. Scit satis, ad discit nunc prima elementa canendi. Hunc Narcisse tibi, nisi munera spernis habeto. Melib. Parve puer, blandaesoboles, ac gaudia Matris Solus et in pullis Gallinae filiusalbae. Basia mille tibi mater dat, basia reddis Mille tuae Matri, tenerumque fovetis amorem. Diceris et Matri, puer optime, et unice; Mater Optima, et una parens tibi; sic certatis uterque; Victori centum victus demum oscula solvit. Ut gallina suos pullos amplectitur alis, Et tenerum delibat apis per pascua florem, Sic Matris latet illesinu, sic basia captat. Non timet hic milvos, torvis licet unguibus acres, Infestos nimium milvos qui nuper inagris Bethlemicis saevam latefecere ruinam. Narcissus superest, Narcissum Mater amavit, Abstulit hunc gremio, tutisque recondidit antris. Hic latuit, nostris servatus amoribus, infans. Pascite nunc tenerae nova gramina pascite, caprae. Aegl. Lacteus et parvo vixdum digressus ovili 11. Est agnus mihi, jam primas lanugine malas Vestit et in gregibus didicit distinguere matrem, Cum vocat e stabulo tenerum balatibus agnum, Si taceat quaesi ta tamen non fallit odore: Vellere quin etiam niveo, quo matribus una Omnibus anteiit for mosior, agnita saepe est. Non haeclactenti sua denegat ubera nato, Quaeque dedit mater, non hic delata recusat. Non ovum simile est magis ovo, cygnus olori, Lac lacti, niveae proles quam candida matri. 12. Unica sanguineo pctus juvenile colore Distinguit nota, portendens quid noscio sati, Heu metuo crudele lupos genus. omnia nuper Vastarunt late, balatibus omnia circum Implerunt matrum, raptos per ovilia natos Dum quaerunt, frustraque extendunt ubera lacte. Hes lupus acer habet; reliquus mihi sufficit agnus.

Nunc Narcisse feres dono; nam cetera desunt, Accipe parve puer, tenui cum carmine, munus. Mel. Munera si desunt, non desunt carmina nobis, Carmina, queis teneros per pascua ducimus agnos: 13. Agnus eris Narcisse mihi tibi carmen avena Nostra canet, blandae si desunt forte cicutae, Materies mihi semper eris, formosior agno es, Ille licet niveas vincat candore pruinas Alba ligustra quidem, sunt lilia candida, nix est Candida; candidior tamen his Narcissus amatur. Candidus ille puer, puero est quoque candida Mater. Melleus ille puer, puero est quoque mellea Mater. O nimium dilecte puer, dilectaque Mater.

AMICE LECTOR.

QUatuor hoc loco Satyras dedimus genere scribendi nonnihil diversas. Priores enim duae in excolendis universim hominum moribus versantur. Unde ad docendum magis compositae, stylo aliquantum humiliori incedunt, sententiarumque abundant luminibus, quarum ad inflruendum generatim ulus hocloco et opportunior reperitur, et gratior. Conceptibus tamen inter se altera abaltera dissidet, cum secunda ironice opes extollat quarum studium prima serio damnavit; quod concipiendi genus magis ad false irridendum est comparatum.

Aliae duae Satyrae ad particularium hominum errores, magis usitata satyrographis concipiendi scribendique ratione, descendunt. Quae lumina sententiarum ab universalibus rebus petenda parcius admittunr; sed ridiculo ex moribus captando aptiores sunt; quod in particulari hominum aberratione fere reperitur, praesertim si levioribus vitiis conjuncta fuerit; cum graviora flagitia indignationem potius seriam requirant. Unde quarta nostra Satyra materiam huic scriptionis generi maxime idone. m complexa est styli etiam gravitate, quantum par est in hujus exercitationis palaesira enitirur; in qua neque ad Eclogae humilitatem dejicienda prorsus oratio, neque ad Epopaejae majestatem est extollenda. Cetera puae ad hanc poesin spectant, tibi ex supra traditis erunt repetenda.

SATYRA I. Innoxium mortalibus divitiarum studium, et paupertatis contemptum.

14. CEntum Oratores rauco clamore fatiscent, Si vecors auri studium damnare laborent. Sed tamen est contra durata voce tonandum, et Archilochi, aut Flacci res traducerda cachinno, Forte lycambaeis salibus conspersus et acri Lixivio vatum lautus, purgatior esse Moribus incipiet non nemo cuimeliormens, Ebria nec ratio submersa cupidine rerumest. Quem pudor et virtus minus urgent, subditus auro Vivet ad audaces fatuosque opulentia spectat. Stultorum hitantum sapiunt, postquam horrea complent 15. Frugibus, et Lydo cistae complentur ab auro. Ipse Midas fulvo quamvis cingatur Hydaspi, Auriculae ostendent Dominum, plerumque laborat Sensu, quilocuples censuest. Portatur asellus Saepe peregrina chtellas merce gravatus Non fruitur gazis; satis illiest carduus asper, Et mordax lolium, aut cum pondere venter inanis, Omnia qui secum, ritu, cochleae, sua portant, Multorum insidiis ruti quacumque vagantur. Gratius est sufferre parum: ne forte laborent 16. Imbelles humeri, manisestum semper onus sunt, Argentumque aurumque premunt quemcunque ferentem. Et fortem enervanr animum, robustior ille est Qui pau pertatem curva cervice recepit. Quae minimum portar, magis hoc est fortis egesias: Magnum onus et nullum est, gravat haec et sine pondere multos Et multos levat, alarum, ceu remige, vectos. Tum levius fertur, cum semper sertur egestas. Inter opes nutritus, opum damnum magis horret. Qui callum obduxit jam paupertatis amicus, 27. Hic minus adversae perfert in commoda sortis, Aspera nos usus docuit lenire ferendo.

Servit egestationemo, nec servit egestas, Sussicit ipsa sibi, quivis eonferre tributum Huic debet, simile hoc magnis habet illa Tyrannis. Nullus opum Dominus qui non famuletur iisdem, Algeat aut sudet coelo velatus iniquo. Nec male turbato toleret phantasmata somno, Saepe umbras patitur curarum; saepe latronum, 18. Aut furum in sidias metuit. Quicumque comati Incedunt, facilem praebent luctantibus ansam. Estaurum tantum spolium, quod fortior aufert. Hincisibi vectigal Reges, hinc praemia servus Demetit, hine alimenta domus, praedamque cohortes; Hinc ayida reliquum insomnis spe devorat heres. Turgidus ut Phrygia devolvitur Hermus arena, Sic volvuntur opes, te praeterlabitur unda, Quae captes haustro tua sunt: at cerera rursum Oceanum repetunt, solo res omnis in usu est. 19. Momento servit, momento deperit. Ipsas, Si minus utaris, teret aedes sola vetustas. Saxea Mausolea jacent. Scaurique columnae. Praecipuum est corpus stomachique lacuna vacantis Cui servire queat quidquid corraseris auri. Omnia Pygmaleon congessit, sed tamen unam Corpori ad navem spectarunt haec onerandam. Vestis ei Atralica, et curata curicula, to tum. Ista sabutia fuit, parvaeque aplaustria navis, Quam demum stygiis mors fractam absorbuir undis. 20. Innocuos multos paupertas praestat, et omnem Praecludi scelerum fossam. Non esset adulter Absque auro Phyrgius juvenis: Laisque metallo Nuda, Corinthiacum damnasset fortelupanar. Saepe bonis caruisse bonum est, nisi Jupiter auro Immixtus plueret, Danaen modo fabula vatum Non caneret, moresaurum corrum pit honestos. Ferrea post aurum coeperunt saecula. Dives Qui nunquam men dax fallat, perjuria nunquam Eomat infelix, hic cotvo est rarior albo. 21. Fallaces librae, fallax mensura, colorque Fucatus rerum, merx putrida, fictametalla. Fucum homines vultu, fucum sermone loquuntur.

Difficilis res est probitas ubi praevalet autum; Quantumvis vigiles animi perrumpet in arcem Et virtutis aget praedas. Rarissima dos est Virtus cum nummis. Velavarus habebere multis. Si parcas; si non parcas, tibi luxus in aedes Luxuriesque affine malum penetrabit, et audax Ambitio, vanisque elata superbia cristis. 22. Ambiguae res semper opes. Onus has et habere est, Et nec habere onus est. Nisi quid numeraveris in re, Nullo eris in numero, Recto laudaberis usu. Hunc quicumque tenet tenet omnia; quisquis eundem Amisit, medio pauper vilescet in auro. Nunquam ainimi sordes fulvo illustrabit ab aere. Si tibi sementis parva est. confide Tonanti [note: Deo considenti nit deerit. Stultus est qui pro Posteris opes corradit.] Hic tibi multiplici cumulabit fenore plaustrum, Cum levis implebit reliquo rum urtica maniplos. Vive tibi ae loculos noli impinguare Nepotum. 23. Esse probos malis, quam lauros. Stultitia haec est, Atque insanus amor patrum, transcribere averno Infelicem animam nati ut ditelcere possint. Ah quanto est satius lacero si mantica tergo Peudear, et stomachum latrantem mucida farris Crustula componat! Melior des saepe nepotumest Paupertas, quam divitiae. Corrumpere multos Vidimus has; illam vix accularelicebit. Multa fames docuit moderatrix gnara, Cleantem, [note: Pauportas multa suas bona decer, ut vitare eria, luxum superbiam. et c.] Quae olenus venter parasiti quaeque Nerones 24 Delicias inter terum nescire coacti. Si quisquam stertat, paupertas vellicat aurem Evigilarejubet ronchosque abrumpit mertes. Haec pigrum ad curvos humerum durare labores. Haec docet obsonare famen; cum nausea vexat Hesterna ventrem ingiuvie gratamque palato. Haec Bambergiacum facit offam implcre catinum. Si tibi luxuries, luxusque infamis inaedes Ireumpat contra panpettas sedula custos. Ceu clypeum, obtendit sumosi rudera muri. 25. Situmide insurgat cristata superbia, lappas Objicit, ac foedis hnit obsita faecibus ora, Et fuliginenm cerdonum opponit odorem.

[note: a Multi Pauperes ob virtutem honorari.] Non tamen abjectas fastidit gloria mandras. Hanc etiam Opilio Jessejus; hanc et Agaso Beniamita tulit. Manibus quibus ille flagellum, Iste pedum tulerat, sceptrum tractasse stupemus. Pauper erat Chriltus, [note: b Phocion, itaob frugalitatem dictus.] magnas dum rexit arhenas, Non metuendus opum vi. sed virtute. Tyrannes Subdere Romanae fecit sua colla securi, 26. Accinctus gladio Curius; sed nadus abauro, Fabricius Pyrrhigem mas meruebat et aurum, Non timuit ferrum: sprevit, quem vincere posset. Fortibus Aemilium quisquamve ignorat in armig! Fortior ille tamen neglecto creditur auro. Qui tenuis, quondam stivam versabat aratri Serranus, potuit Dictator condere leges. Et juga, quae bobus detraxerat, Ausonidum illa [note: c Non igitur despiciendi Pauperes.] Cervices super imposuit. Si pinguior auges Et res ventrem, si, quantum milvus oberrer, 27. Demetis agrorum, non aspernere minores, Qui vix terna secant macilentis jugera bobus, Cras tibi forte seges lapidosa grandine strata Procumbet, cras tempestas super horrea forsan Ingruet, et partum consumet fulmine fenus.

SATYRA II. In nimiam opum cupiditatem.

QUid mihi Socratica runicatum ex classe Magistrum [note: d Paupertas apud omnes contemnituri divitta astimantur.] Objicis. aut rabula nudum fluitante Biantem? Omnia quilecum portant, Cumis nec aiellum Invenient, a quo portentur. Nempe pedestris Militiae tantum turmas conscribit egestas 28. Chrysogonos laudo, meminit quos Tullius olim, Syllae opibus fruitos, libertatemque secutos. Rideo Democritos, et quoslibet Abderitas, Munera Sardoo natos perstr ngere risu, Quae Divum largo diffundit copia cornu. Resrara est hilaris paupertas. pluribusilla Formidanda magis, quam tartara nigra videntur. Lustrali pellunt multi caco daemona fonte, Sed Paupertatem, vix ulla piacula tollunt.

Hos etiam invenias auro, qui fidera vendant. 29. Qui tetro malunt animam debere barathro, Quam debere homini. Passim modo quaeritur aurum In sicco ac udo, remis simul atque quadrigis. Sub clypeis aurum, sub papilionibus aurum Quaeritur ex rastris, aurum castrisque vovemus. Hac spe sceptra Nero tenuit, Corydonque ligonem. Rari, qui prorsus norint contemnere. Nulli Sunt Heracliti tunc, quando obtruditur aurum. Diluviem si quae tempestas advehat, ille, [note: Pauperes sacile a Magnatibus ab aula et aequitate excluduntur, nisi munerae adferant.] Qui gravis est auro, facile enatat; at cui saepe 30. Res pluma est levior, primus submergitur undis Sublevat aurionus at qui nil habet, ilie gravatur. Omnia egestati desunt, clausae undique valvae, Dum rogat auxilium. Clausae sunt judicis aures, Cum Themidem implorat, solum panduntur adaurum. Dum loculis streperum dedit icta pecunia plausum, Tunc aula ac aures reserantur ubi affer avara, Affer hirudo, canit, cui musica displicet, ille Ante fores vigilet, Crassis intrare licebit. Sed tamen, ut Corydonsubeat, quandoque necesse est, 31. Ei paupertati decre pat poma. Colostrum, Caseus et pinguis tensum farcimen omasi, Quaeque suum debent vectigal. Seilicet haedi Ruricolum in caulis tantum pascuntur, in aulis Hi Dominos pascunt. Meleagrides arque capellas Alter alit, fruitutque alius, vix sigmate patvo Coctum olus agricolae, et succidia rancida lardi, Aur quae fumoso detracta est perna camino, Ponitur, haec mensa est genialis tota dici. Quod tantos Craesi includant aeraria census, 32. Hoc debent Codris. Alitur modo dives egeno. Ille metit, serit hic. Qui mollia serica texunt, Et Tyrio succos spargunt in vellera fuco, Cannabeo ineedunt tecti velaminelumbos. Nulla salus inopi, Plutum te poscimus omnes. [note: Ipsi pauperes et contempoores divitiarum, ad opes aspirant. Opes divitibus petius dantur, quam pauperibus.] Divitiae regnant, multis laudatur egestas, Apperitur pancis, spretum licet itur ad aurum.

Invideant quamvis superi, Dea nulla per Orbem Tam calidis colitur quam diva pecunia, votis. Huic vacuas pauper supplex extendere dextras 33. Cernitur. et petalum, nudato vertice, inanem. Supplicat huic dives, quamvis turgente crumena, Et gravis incedat decumani abdomine ventris. Primus hic auditur. Caecutit plutus, ad aedes Magnatum offendit celsas, transitque mapale Stramineum, ac humiles congestas celpite caulas, Divitibus donantur opes. Dum munera spargit, Postremi accipiunt inopes. Sestertius Iro Sufficit, at lauti rapiunt Sestertia Craffi. Nec pennata casis affixa est gloria, summis 34. Haec locat in tectis, velut alba ciconia, nidum DEspiciens tuguri cariosa tigilla ruentis. Quisquis inops, idem vilescit; quisquis abundat, Noscitur, et digitis vulgi monstrantibus, audit, Hic est, hunc nudo venereris Marce, capillo; Hunc curvis genibus, flexa cervice salutes: Dum loquitur, sileas et dum sternutat honores. Consequere a tergo, nummos habet, aureus est vir. Antiquis a Torquatis ab origine censet Tercentum proavos, auditur hiante Senatu, 35. Et reliquum pando vulgus rapit ore loquentem. Scilicet auditum clavis facile aurea pandit. Praeconum quam vis certet clamore Menaclas, Vix ullam impellat, reseratis postibus, aurem; Quamvis pelle Jovis, cedroque notanda loquatur. Momentum ac pondus verbis accedit ab auro, Delphicaque effundit quivis oracula dives. Et tripode est, quamquam frigus boreale loquendo Afflet, et atrexat viles, ut aranea, telas. Aurea sunt, quaecumque auro tangente linuntur. 36. Hic procerum affectu magnes opera omnia tangit. Sis ovis ipse licer; dum sis Athamante creatus, Velleris aurati possessor habebere Phryxus. Si tibi fama deest, auro mercabere famam. [note: Fama, vivtus, nobilitas. forma, dignitates, connubiae sides, exopibus pensantur.] Si virtus, aurum pluris modo vaenit. Amicos Quaeris? amicitiae vinclum procuditurauro.

Nobilitas auto, sapientia penditur auzo. Hoc sine nec sapiens quisquam est, nec stemmata prosunt Omnia si perdas, aurum servare memento, Eunihil amissum est; cencedunt omnia Pluto. 47. In pretio pretium est: huic ipsa meretur honestas. Sit tibi Thersites genitor, fraterque Thyestes, Sir Medea soror, nec fit tibi gratia linguae, Nec vultus, mens ipfa etiam delira vacillet: Et praestans et pulchereris, si fulseris auro. Sit Pater Aeneas frater formosus Julus, Ipsa Venus genitrix: nisi commenderis ab anro, Et vanos titulos, et nomen inane dolebis. Curia divitibus pater, obfirmatur egenis: Est locus ante fores Codro sit Crassus inaula. 38. Si qua vacet sedes, si quem fortuna senatum Postulet expleri, si quis cibi testis habendus, Si qua tuis thalamis consors jungenda rogetur, Protinus ad censism, de moribus ultima siet Quaestio, ad arbitrium census sententia tertur. Quantum quisque suanummoram possidet ayca, Tantum habei et sides, formaeque, et honoris. et aequi., Pluto paret Amor: placet ampla dote Megaera. Pluto patet Honor: primas tenet Euclio sedes. Paret et ipsa fides; nulli modo creditur Iro. 39. Jurato licet, ac restanti sacra Deosque. Quid facimus, Polycarpe? nimis tibi sordet egestas. [note: Sapienter tamen. Apostoli et Christus, audiendi potius suns, qui paupertatem opibus preser unt.] Et pietio pretium reliquis accedere rebus Cum populoceuses. Audi vulgariter hocest Fari: barbatos decer hic audire Magistros, Et sub Apostohco caput inclinare Senatu. Dolioli unius Cynicus quod suaserat hospes, Allatrator opum, cui pera sat ampla suppellex Una fuit, Piscatorum schola porro secuta est, Denique mille alii Christo duce. Quod tibi promam 40. Consilium melius? vin? his sapientior esse? Ille, cui ex Coelo quondain sapientia nupsit Rector Idumaeus, quo non opulennoralter.

Argentumque aurumque, urinania pondera, risit. Vanum opus, exclamabat, opes, vanissima merx est, Quae vitiis dominum curisque emancipat aegrum. Hinc tu virturum, ni vis prudentior esse, Sume rudimentum. Pannosa, sed optima Egestas Formatrix morum est: doctas haec explicat artes. Vrtutumque magisterium centonibus abdit, 41. Subde manum ferulae, quondam haec doluisse juvabit. Agrestis quamvis fugias umbracula mandrae Vasque cavum Cynri, villae innutritus opimae, Pygmalione satus: Regum genus esse, inopumque In censu scribi poteris. Pugnantia non sunt Dives inops, et inops dives: facit usus utrumque Dives ut infelix egeat, ut pauper abundet. Nempe refert animo, qui sis, opulentia non est Bis denas auro gravidas implere diotas, Et nunquam impleri. Qui plurima possidet, ipse 42. Non possessus opum vi, nec divisor iniquus, Pendere tam promptus quam sumere: dignus habere est. Nec papertatis pretium male prodigetauro. Huncego te Polycarpe velim, non inter haberi Valvarum obsessores, Codri Hecelesque nepotes. Te virtus potius, quam sors apponat egenis. Sic neque vilesces populo, nec habeberis aulis Indignus, poteris majorum extendere ceras, Ac Tyrio saturare tuas e murice braccas.

SATYRA III. In fraudulentum et imperitum controversiarum scriptorem, qui alium confutaturus ubique fere a scopo quaestionis aberravit, ideoque a doctissimo viro nuper ad Examen vocatus, merito suo miserrime vapulat.

43 LIgneus in silvis Rhamuo dominante triumphat, [note: Arrogantia et audacia Pradicantis, qui ut Rhamnus inter arbores vult dominari.] Et pingues super elatus regnabit olivas, Ac ficus super et Vites. Submittite vosnunc Cervicem, o Gedri, palmam concedite Palmae, Rhamnus adest. Quid Lignee vis? quam conficies rem. Murmure cum rauco cathedramque auresque farigas, Et centum frangis calamos, stridente papyro, Adversus Keddum Sociosque, fidemque Latinam? Ilia quantumvis Stentor rumparis, et omnem

Consumas bilem charra livente natantem, In victas nunquam Rhamnus dominabere lauros. 44. Horsum, age, jam vocat Examen quod maximus Heros. [note: Gladbarides. Lignei responsionei prorsus alienas ad Keddi postulata examinat.] Gladbacides urget. Cur obliquantibus hirquis Turpe fugam exploras? cur obmutescis, et haeres Jam saxum sacrum que inter mactanda velut sus? Examen justum impender; noli exammari Nec talpas inter latebras disquirere inerteis, Dic sodes, toties tua cur responsa vacillent? Cur nihil ad rhombum, sed ubique quadrata rotundis Aptantur? (solum hac retinetur L'gneusasa) Si Keddus poscat lepores, tu ducis asellos: 45. Nec quicquam matula Codri feis dignius. Ad rem Obsecro. dic al quid nec tam delirus oberres. Omne forum sunt quisquiliae sunt rancida tantum Segmina V Vicklefi ex Jardo. crambeque recocta, Ter decies, vix quam esuriens queat esse SAguntu. Haec tamen obtrudis Samio ceu digna Magistro, Ac tripode expromptum, carmen recitante Sibylla V Vesalica ex repido, post fracta insomnia, nido. Nempe olidum redolent isthaec oracla cubile, [note: Nihil ad rem adcum postulatur a Calvinista ut ostendat se rectius scripturam intelligere, quam Lutheram, qui ex eadem S. Scriptura oppositos errores tradunt.] Vixque pu em vigilantis. Aqua haeret ubique Ministro. 46. Et velut ebria, sic nutant responsa. Petat quis Instet, et adjuret per barbam, artemque Magistri, Perque torum Patris, natorum denique cunas, Unius ut possit rationem exsculpere veri. O urego Calvino tenear plus credere quam quod Lutherus quam quod Menno docuere renendum? Conveniunt, velut aelurus cum muribus Album Lutherus quod vult, Calvinus tradiditattum. Si causam poscas, Scriptura impellit utrumque. 47. Haec lucere diem negat, affrmatque; calere Et frigere putat flammas; vulpem facit agnum, Hac Lutherani Calvrnistaeque trium phant: Omnibus hisce fidem addicit scriptura serenam. Fallitur hac nullus quamvis contratia promat, Hic vinum, sed acerum alter vase hauriat uno Heu stulti! proprii ignorant vitaum esse palati.

Tam male cocta suo non sunt sacra biblia lucco. Obtrudant ut diversum cuicunque saporem. Unum olus est, una est hic conditura, coquusque 48. Spiritus est idem. Stomachi morbosa lues est; Ille falutares corrupte digerit escas. Quidliber hinc quivis sapit, atque apponit edendum Extollat licet una: Dic mihi, Lignee, tandem, Dic agedum sic nunc Praesul doctissimus instat: Cur nihilad Keddi dignum quaesita reponis? Qui Scriptura potest album componere nigro. Et tua, quaeque adfert Menno, Lutherque, probare? Des rationem, oro qua non men dacia firmes, Oppositae partis. Clamatum jam satis usque 49. Ad ravim, et fessas oneras his vocibus aures: Haec Scriptura docet sanc exantlata cerebro, Hanc turbant omnes, ego puro exfonte propino. Sic barbatorum dux seminiverbius insit, Et tonat excelsa, rauco stridore, cathedra. [note: † Se mutue ex eadem seriptura damnant baretici, tanquam contraris.] Contra alter buccas inflat praegnantibus iris, Errorem, errorem! indlamans, ne credite Calvi Liligeti asseclis, sacrorum evertitur ordo, Biblia habenta aliud: nos haec secreta tenemus, Debilior vertex aliis Mysteria quivis 50. Haec portare asinus clitellis tradita nescit. Sic mulus scabit alterna in prurigine malum. [note: * Per scriprura Luther. docet Christum simul cum pane existere: Calvinista Chriesm figurari hic, no existere.] Hic panem et Christum coenae sub vincula cogit, Atque impanato sua condir sacra Tonanti. Alter inane Dei simulacrum praebet utrumque Biblia korturae debent subjecta fateri. Quis nom monstrosum vestriexecretur abortum [note: † Per scripruram Calvinistae pcccatores ante praevisa scelera ae Deo ad Infernum destinaros, contra qua Lutherans G. Catholici,] Syncipitis quando, fato indignante, Tonantem, Fingitis abjecisse Cain Judam atque Saulem, Ante scelus: tetras Erebilaxare cavernas, 51. Fumantesque specus, immortalesque catastas Immeritis? Heu, quaena immanior ulla tyrannis! Quis Busiristantum irarum in pectore coxit? Sed tamen haec Calvus dat commenraria Doctor [gap: Greek word] Scriptura docet nolensque volensque Quid Lutherigenae? rauco obnituntur hiatu.

Nequicqua, et contra pugnantia biblia tendunt. Qualis in oppositam cornuta ire fronte juvencum. Frisonico nuper taurus subductas aratro. Sed tamen ante ruent bipedalia cornua, centum 52. Ante terent rupris veltita volumina bubus; Quam male formatam doceant contraria sectam. Quis stupor, o Superi, quaenam haec vecordia cives! (Exclamat Keddus, repetit sapsente papyro [note: a Cum Dei scriptura non pugnet secum, necesse est, ut ejus interpretes contraria ex hab docentes aberrent. Quis igitur sapiens his eredatr] Glabdacides) digitusne Dei pugnantia scribat? An quae vera fuit, mendax scriptura loquetur In senio demum delirans? Obsecro nunc te, Lignee, cuivis credemus? namque alterutrius Corruptus iromachus prorsum, insipiensque palatum est; Cum Luthero aliter sapiant, et biblia Calvo. 53. Desipit, ut rem dicamus, corruptus uterque, Corruptorque aliorum. Stat scriptura vetustis, Qualis erat Patribus gustu invariata fideli. Et auamvis passim Praeconum falla novorum Spargantur fermenta; manent tamen azyma nobis. [note: b Roman e Eoclesia, qua secundum Patues veteres ab Apostolis instructos scripturam interpreratur, errars nequis.] Perstitit integris Romana Ecclesia fastis, Qualis Apostolico quondam fundata senatu. Integritas constat, volvuntur secula circum, Volvitur hanc error juxta comes, insidi sque Nequicquam adverlum melitur; at illa perennat: 54. Hic velut hydra iterum cervicibus impreba centum Pullulat, inque novam spargit zizania messem. [note: c Berengarii errorem de Eurbaristia Calvinus revocavit. Vti etiam Simonis Magi, et haeresin, quod ex decreto] Nempe Berengarius cocti mysteria farris Ridebat, vacuam depingens corporis um bram, Et tu incrustarum rides, Calvine, Tonantem. Simonistarum quae runtur scruta caducis Eruta ruderibus, scabraque rubigine adesa. Quilquis adulterio thalamum incestaverit hic est Flagitiorum insons, nec lilia Gallica tergo Promeruit, vel castratos augere spadones 55. Eutropios inter. Quisquis conclavia latro Irrupit, mediosque infregit acinace somnos Cum jugulo, hic tantum est Superum decreta secutus.

Haud aliter licuit fatis urgentibus. Olim Haec Magus, et nunc Calvinus. Sic tempora nobis Erroresque renascuntur. Vah perdite, quid te Tam fecit vitiosam rursum halare mephitim? Cur iterum Florini haec excrementa resorbes? Nulla reformatos satis unguentaria purger. Assyrio quamyvis cum smigmate balsama jungat. 56. [note: d Lutherus licet haec improbet, tamen Dux autorque corruptae doctrinae fuit.] Exprobrat haec eadem Lutheribard o cucullus, Sed mhil hic redolet praestantius. Illa Lupanar Hoc primum ingressus, fidei corrupit odorem. Loripedem va lgus sequitur, poetusque strabonem. Nunc audire Sophi, peregrina oracula nobis [note: e Fidem solam ad justitiam percatori sufficere sine opere bono ante Catvinum Lutherus et olim Manichaeus tradidis.] Haec cortina dabit. Justi mensura fides est. Nam scabiem abscondit lceleratae mentis, et ulcus. Putrescens animi; facit haec cacodaemona sanctum. Magna fides Calvine tua est! Quanquam omnia primus. Haec non delires: prius hanc Manichaeus adulter 57. Deformis fidei, cerebro procudit inani Lutherusque prior veterum haec cimelia priscis Sordibus eduxit pressit vestigia Calvus. [note: f Lutherus et Calvinus castitatis vota improbaruns, negantes servari hanc posse.] Virginitas monstrum est, frustra obluctabimur igni. Libertas captiva ruit lub vincula carnis. Sic olim plures upupae cecinere, suaeque Doctorem Issebium carmen decuere Catellae; Calvinusque ante exem plo quam voce probavit Scommata quid memorem coelis intorta? Tyrannum Esse Deum fingunt, nostrisque haud aequa tulisse 58. Viribusin legum tabulas mandata Tonantem. [note: Mandasse nobis Deum impossibilia omniaque operanostra peccata esse docuerurnr.] Nil fidendum operi clamant; quodcumque patramus Flagitum est. Moechos omnes, furesque, latro nesque Efficiunt, Sicula dignos pendere catasta. Claudite nunc valvas, domuum, uxorumque cubile, Et bona firmatas custodia muniat arcas.

Namque fides Evangelicos haec sola tuetur; Servari non posse fidem Mandaverit autor, Sitque Dei legum tabulis firmata voluntas; Fixerit hic poenas noxis, et praemia factis; Sanguine signarit proprio decreta, proborum 59. Instruat exemplis: tamen una voce, necesse est. Evertunt virtutem hominum, superumque favorem. Frustra agis ut prosis, si nil nisi crimina possis. Ecquid adhaec blateras infelix Lignee? sus hoc Lota volutabro es. Nullo tu flumine sordes, Lixivioque satis purgas, insignia Patris Haerebunt, quanvis cerussis im proba frons sit Incru stata tibi, miniove inducta rubenti. Ipsa licet divina tibi scriptura rogetur, Non dabit haec sceleri, quocumque intorta, colorem. 60. Perfidiae nullum est velum, quo tota regatur, Detrahit hoc tandem tempus simulatio primum Affri cat huic fucum, et virtutis imagine tectam. Producit, facilis plausum meritura theatri, Cui novitas quae cunque placet. Sed fallere cautos Ficta nequit: Vulpem agmina sub pelle latentem, Exuviisque asinum rident gestire lconis.

SATYRA IV. In adolescentem Germanum peregrinis nuper moribus culturque levissimo, secundum caput, pedes et femora deformatum, ut monstrum novi seculi videri posset.

Sive Tyndaridum novus, o Germane, sororne Aut frater dicam? Nam credere cogar ab ovo Te prodisse: sed an sexus discrimina cernam, 61. Haud equidem teneo. Vetus illa Semiramis esse Jure queas, si ficti habirus et laxa comarum Fimbria nos moveat. Pompa hac perlona theatro Es Pompejano digna, Orchestram populerum Millia spectantum ceotena implere videndo, Et satiare potes. Splenem exonerare licebit, Democriti quamvis, Jo viali e sidere, spectent.

Dic mihi quem te ipsum facias, quem te modo dicam? Saxo parens, Cardusque Pater cunabula nato Prima dedit tenerisque implevit paltibus ora, 62. Hirta rudimento dum stupa insurgeret, Ex hoc Tempore mutatis regionibus exul oberras Rudera lustrasti Trojae, Romaeque ruinas. Niliacamque Pharon, Mausoleumque superbum. Ostia Averni, Solis mensam, antrnmque Sibyllae; Nil tamen antiquo custodis Tuiscone dignum. Laudator veterum, sectator ubique novorum. Quod vas syncerum fuerat, nunc denique acescit, Nam rogo, quid faciant haec sesquipedalia circum [note: Late hiantibus ocreis incedens pedes ingyrum ridicule circumagit; caloaribus armatussine eque.] Quae solas onerant ocrearum pondera plantas? 63 (Ordior a pede, cum praepostera cuncta sequamur) Hic medii bovis exuvias tibi Cerdo revinxit. Quam lato sese corium dispandit hiatu! Credo mathematicos peregre estormarier omnes, Tam graphice ad numeros incedunt: circulum utroque Describunt passu, qualem vix Clavius ausit, Cum studet eversi mutare quadrata rotundis. Quis porro mihi tinnitus diverberat aures? Pro Superi! pedibusne an equis? quo tenditur? Hem te. Tunceques infelix puerum qui obtrivit euntem, 64. Dum ferit admotis nimium calcaribus armos? Ocyus amoveas hic tintinnabula ne quod Garrula divulgent caedis per compita crimen. Infontem clamas, hoc reaccusarier ausu, Perque stygem juras, nullius terga caballi Teglabrasse premendo, aut inguina suffodicasse. O caput Anticyris dignum, Helleboroque! Quid inquis? Te nec equo, nec asello uti, et calcaria ferre? Quin etiam fesso nectuntur ephippia tergo, Sessurosque juvent quae pulvinatia clunes? 65. Verbera erunt contra quandoque, ubigrandinat ictus. Sed tamen assurgamus, et his majora canamus. Quid lumbos circumspecto? satis arcta ibi res est Telae deficiunt, aut forfice mensor aberrat, Dum nimium angustis resecat femoralia limbis. Quid si pinguetibi diffracta repagula tergum

Laxat et indigno pateat cortina recessu, Dedecus hoc cui debebis? comperta tacemus Erancigenum Treveris exempla; modestia cogit. Hoc tantum moneo; mensuram cuique suam des. 66. Quae super est pedibus tergo haec toneturaluta. Hacetenim cur ampla egeant angusta redundent; At magis est aliud risu ac sarcasmate dignum. Quot ligulis, quot lemniscis holoserica circum Pendula segmentis sunt versicoloribus! Ohe Ostia quae crasa pudor obvelate lacerna Debuerat, picto nunc stulta superbia fastu Illustrat, vario exornans emblemate florum. Anne Priapeos rursum aedificabimus hortos? Quisnam istic Upuparum est nidus? ut omnia foedo 67. Exemplo splendent! quorsum haec spectacula luxus? An juvat ingenuum huc a fronte auferre ruborem! O pulchrum quo nu reperit deformius usquam Moria, dum meres fingit peregrina venustos! Qui sic delirant rectores forficularum, Hos pro acubus Siculas pat sit varsare triremes. Jam quid ego Attalicis conchylia mixta figuris Commemorem, Phrygiisque illusum vestibus aurum? Quot rogo Maeandris virgata haec bracca vagatur? Quando erit ornamen torum saturi Ingluvies haec. 68. Qua tantum femora absumunt, quid laudis ha bebit? Nolo tuum thoraea videre; hic se nova bilis [note: Thorax arctus brevibus lacimis et perfectas manicas nebulis lineis late fusis cultus.] Funderet in calamum, quae te magis atramento Denigraret, et infami signaret amictu. Nuper eratsinuum pondus sat inutile, nunc vix Obvelat nudos arctata lacinia lumbos. Brachia tunc etiam pendebant arctius; at mox Femineo late fluitant multitia cinctu, Et nebula haec circum se fundit linea, credas Icariis rursum ex humeris subsur gere plumas, 69. Jamque peregrinas coelo se inferre volucres, Non dicam elato pendentia carbasa collo. Quae possit Batavam satis impraegnare biremem, Cum trepidant exposta cavis ludibria ventis. Heus agespectator, viden' ut Cretensia Prator.

Orditur? mappam extendit repetuntur arenae; Jam tandem ipse venit Bubastus. Cedite fungi, Et cucums minor: en ventosa cucurbita perdit. An sacra producet Junonia? Praevius ipse, Nunquid adernatae producer fercula pompae? 70. Plana hominem video graphicum. quid consequitur? quid Sic ante et retro circumspicit? At nihil usquam Apparet solus faciet spectacula nobis. Ipse fabread pompam percultus sufficit. Hem te, Hic corrugatis depressior ocrea sulcis Adducenda; illic melius lunetur in arcum, Et circum fluitent cruralia carbasa Velis Quandoque ire juvat majoribus. An sat inunctis Cerussis circum splendent? an acu Phrygiana Irretita suis plagulis depingitur ora? 71. Jam video satis haec curata sed obsecro; quis nunc In scenam sele hic effert? Mysteria secum In theca portat bipedaci. Sede reclinem Excipir a ctorem nostrum evolvitque galero. Nudatosque humeros circum nova lintea pandit. [note: Tonsor magno apparatu ad crines resecandos calamistroque excolendos abhibetur.] Ocyus huc spectatum in Scenam Roscius exit. Ecce, arcana palam cista bipatente trahuntur. Ni fallor, cava tonstrinae sunt scrinia prodit Dentatus pecten, calamisler, acusque capillo Fingendo et cum sorficibus setaceus exit. 72. O quot purgando capiti instrumenta videmus! Haec olim amovit Sicula Dionysius aula Cautius estque nucum per adusta putamina tonsus. Quid rides? uno absurdo sic plura cavebat, Tormenti minus et discriminis hlnc habiturus, Non illic reperit fucata superbia nidum, Et centum curas reliquas cum crine reliquit. Spectandum, ut doceant oculi, cultura comatum, Quantum operae poscat, quandoque impendio aleuda. Incultam citius glebam Montensis arator 73. Vometis ae rastri dentato pectine formet, Quam capitis messem curet crinitus Iopas. Aspice, nunc agitur capitis res. Pectine crines

Lustrantur coit errantum vaga silva comarum Ad perpendiculum dentalis. Laxior illic Forficis ad morsu cadit a cervice resecta. Hic nimium fruticante pilo praedensior umbra est. Demete quid cessas? cavesis; occlamat Iopas, Malo redundare hanc segetem: nam curta nimis eris. Haud exporrectu est facilis, cito raditur ampla. 74. Ficta ego pro veris nolo caliendra capillis. Heus calamistrum igitur puer adfer; sat calet igne. Fac, crispi placide cirri cervicibus errent Odi, cum coma propendet, velut humidacollo Mappula, per tenues spargatur mollibus auras. Obsequitur tonsor, properat calamistra cinisio. Jam sua adurendus patitur tormenta capillus. Haec Ixionia est. illi rota. Quin caput omne, Frons, aures, nasusque isthoc emblemate pictos Induitur citros, tibi ne discrimina desint? 75. Egregiam vero laudem sic esse notatum. An tu naturam melius faciendas docebis, Quam supremus eandem autor? Num digna videtur Isthaec cura viro? quorsum hos vibrata per orbes, Assurgensque grdatim humeris ac vertice toto Torta capillorum faciem nunc messisinumbrat? Sed patiamur; adhaec quorsum caudata suppellex Citrorum in gremium laeva tibi defluit aure? Forte pudet non e esse bovem caudarum, asinumve, Quod cincinorum placeant haec syrmata. Verum 76. Nunc quoque stultitiam observos majoribus aptam Opprobriis cur promissae sine lege capronae Infestant oculos? Nullius homuacio frontis Jam video es factus, nec de Frontonibus esse Romanis, Cincinatos visinter haberi. Ridicula omnino res, et muliebriter acta! Es vir, et obnubis faciem. Die simia prae te, Quantum habeatfrontis? Quod majestate decora Bruta super vultum exrollit, modo amore decoris Perditur, et Charites quadsita haec gratia turpat. 77. Restat adhuc aliud: pelvim nunc tonsorahenam Arripit, et pingui irroratur smigmate mentum, Spectaturque chalybs rasorius. Euge supinas

Porrige nunc malas, sterilemque metamus avenam, An rapiet Volsella comam radicitus? Ohe Siste, inquis, siste, hoc nimium dolet. Euge palumbe, Jam satis est, Volsella jacet, stipulas resecenus, Nupera quas messis, nobis repetenda, reliquit. Jam totus glaber hic ut Castor prodis ab ovo. Mustacibus quid vis faciam? modicene secabe? 78. Annuis, intactis rellinquam cornibus, illic Os ubi percurkunt restringam forsice. Porro Ulteriusne jubes aliquid? dic judice vitto. Romaniin pedibus; tu fers in mustace lunam. Relliquias menti nunc rondeo. Redde saponem, Congrio, sic melius sica rademus acuta. Quam barbam cupis esse? Alemannam vis, an Iberam? Hispanzio, inquis, peregre est mihi nata. Tenemus: Hybrida barba tibi est, peperit Germania mentum, Et tellus Hispana pilos: conjungis utrumque, 79. Ac patriis quodvis tantum vis moribus uti. Recteagis, hinc etiam nevit tibi Gallia braccas, Ausonidae dederunt thoraca, et pilea Turace. Omnium homo populorum unus sice denique factus O bene compositum juvenem! Sic nil tibi desit. Tam variis formosa nites cornicula plumis Denique id exspecto, quem sit comoedia finem Haec habitura, suas posuit jam mala salebras Utraque, et artifici glabratum forfice mentum. Aspicio. Veniunt aliae nunc ordine caspae. 80 Quid latet? Hem nasum terebrant opobalsama, Myrrhae [note: Pulovereodorato pigmentartoque crines sparsi albescunt, balsamoque tinguntur.] Lacryma, castoreum arcanum, mulcusque, crocique Pulvis, amomi uvae, fibra nardi, bacca que myrti, Aspalathi et Casiae flores et quid quid odorum est, Pars cinis, et pars unguentum. Quorsum ista? videbis. Porrige jam, chirurge, meumrecrerare cerebrum Quod possit: nimium capitis pituita molesta est. Quin et odoratis nivibus consperge capillum; Nam decet hoc tectum brumali algere purina, Sic modo nobilium mos est canescere pulchrum 81. Est juvenes, sparsos cygneis tempora plumis.

Candida olorinis habitat Sapientia tectis. Huc age, da speculum. Nunquid satis omnia belle? Istic delirant refugae de fronte capronae. His pilus obstipam nimium consurgit in hastam Inde genas stipulis etiamnum horrescere cerno, Rursum ad forficulam tonsor, glabra araea nondum est. Horridior rusco est illic. Nisi cernis acutum Haec suspende tuo specularia vitrea naso. Sic recte! in nitida totus nunc splendeo pelvi. 82. Dixit et applaudens spatiosi orchestra theatri, Ad lepidae salsum risi spectacula pompae. O quae Stultitia est, quam cana haec secula nobis [note: Hec mollities quonaam Romanis florentibus ut et Germanis invisa, dentque txitialis fuit.] Denique parturiunt! quantis virtutibus olim Florebas Romanae, priusquam Publius Urbem Intonsam Siculis docuit rasoribus uti. Posthaec Caligulae, Heliogabalus atque Nerones, Monstra hominum, bis luce una konsore refecti Mentum et palpebras, callible paroque peruncti. 83. Laudo ego Publicolas Ancos fortesque Camillos Oraque bellantum quae nulla novacula rasit, Et solo poterant hostes perstringere vultu Nempe comata fuit talis Germania quondam, Galliaque, admissis postquam est exculta Sicambris.

ARANEA NASONIS. Imitatione expressa, et diversa quatuor illustriorum Poetarum stylo exculta.

INfesti Mavortis equos strepituque fremente Tympana barbarica que manus in caede natantes Mens aversa fugit, nec enim tam saeva voluptas Incitat, aut tanto vatum succendimur ausu Parva per angustam discurret aranea telam 84. Mille vias flexusque sequens facilique paratu Nexile fundet opus, primum suspenla tenaci Fundamenta trabi figet, doctaque Minervae Arte, decussatis deducet stamina filis, Mox flexo circum lunat os tramite ductus Orbibus involvet, donec pendentia tignis

Retia vonturis firmentur in aethere praedis. Tu modo naturae tacitas Sapientia causas Ac rerum secreca doce Quis pensa ministrct? Quae fundat tot fila colus? quae stamina nectat 85. Deducatque manus? vacuo quis currere Coele Daedalus, aus varias faciat conrexere fiaudes Et bene dispositis volucres involvere selis? Nuper abannoso libratam fornice vldi Flexipedem, prono tecti per devia lapsu, Praecipitare viam, ceu cum malesactor ab alta Volvitur immissus trochlea, similisque cadenti Infringit medias, pendenti fune, ruinas. Jurasses volucrem, tam se vibrabat aperto Aethere, tam varios curvabat in aere gyros. 36. Nam simul ac mediis inter laquearia filis Mobile suspendit corpus, versatilis alta Pegmata per gracilem repetit funambulo callem. Mox subit adversam, celetipede mota, fenestram. Partaque nexilibus suffigit stamina nodis, Clavus abest, viscusque tenax: ars sola laborat, Ingeniique vigor. Lapis ipse favere putatur, Segnius obsistens fixis in margine lanis. Inde per opposiros libratur in aera saltus Instructura viam, mediumque per aethera pontem, 87. Quo secura ruat, duplicetque plicatile filum. Ac vcluti gemmas nectit vagus histrio turres Funibus, ingrediturque sibi tranabile Coelum, Alituum complexusiter: nunc obvius aftris, Nunc obverlus humo quin et vestigia funi Implicat, et manuum plantas convertit in usum. Haud seeus angusto, se jactat Aranea calle, Confunditque vias, sed non sine lege citara Fila rapit, centrum, ceu gnata mathefios, apte In medium componit opus, densatque coacta 88. Stamina, ne fubitis percant obnoxia ventis, Aut levis incautos everrat culpa labores. Tum reliquo graditur spatio, ducturaque gyris Fila suis, varios ex ordine circinat orbes, Mundum imitata novum, medio cui proxima centro

Terra, jacet, Coelumque suo suspenditur axe, Majori sensim crescens ambgage, suosque, Involvens filis, errantibus arte planetas. Sic operi contexit opus, centumque suberbit Ordinibus rotidemque ligat sub tegmina nodis. 29 Haud aliter Tyrios strinxit Tritonia casses Fraudibus implexura feras: seu mollia primuna Vellera contexto properaret ducere fuso, Seu rudibus primos filis componeret hamos. Hoc Triviae contendat opus: tam rara trahuntur Stamina, tam mira concinnat ab arte laborem. Ipsa sibi propriam lanis eviscerat alvum, Et, licet exiguo vivat jejuna paratu. Ducit inexhausto fecundas pectore telas. Ipsa colus fususque sibi est, nec licia desunt, 90. Aut radius, si fila, trahat, si stamina texat. Longa fames vacuumque penu, simul indiga rerum Pauperies artem docuit; qua parte volanti Objiciat telam volucri, durumque laborem Sumine muscarum pascat, culicumque sagina. Ergo vigil mediis telae stationibus haeret Excubitor, vel priscae locat post rudera muri Infidias, vel pampinea later abditus umbra, Haud praedator iners: venientibus eminus escis Intentus, secumque vovet, taciteque precatur, 91. Ne tardet novus hospes iter, ne devius erret, Sed properet cupido solatia grata palato. Si tamen a lauta placeat recreatio mensa, Predit in antiquam polytechnicus histrio scenam, Insultatque superbus homo, facilisque choragus Deponit volucri stomachi fastidia motu. Saepius illaqueata suo suspenditur orbo Damnatae similis, nec jam vestigia vitae Ulla super livet gelido cutis atra veneno, Inque globum col ecta stupet; profusa gravatam 92 Opprimit ingluvies, ventrisque saburra retardat.

Fama antiqua refers Triviae sub Numine primum Illam aevo meruisse rudi, tolerasse labores Venantum in silvis, cumse Dea montibus altis

Inferret, multa circum stipante caterva. Haec etiam in reliquis (non aspernabile visu) Parva licet, tamen ex humero pendente pharetra, Spectari major cupiens, seseque, suasque Metitur socias, et passus passibus aequat. Postquam altos ventum in montes bijugis Parnassi, 93. Aut Pindi nemus umbrosum, monstrante magistra, Occultos late saltus, atque avia silvae Retibus et polsitis didicit circumdare telis, Occultare dolos, laqueoque involvere praedam, Interea vigiles operi, intentosque gerebat Illa oculos qua parte ferae, quo calle patentes Cursibus in campos ruerent, atque agmina cervi Pulverulenta agerent; jamque hos, jam destinat illos Ictibus, aut timidas adigit sub vincla rapinas. Saepius ignaro laqueos inducere collo 94. Vidit aprum, fulvum que incurrere tela leonem, Frustra eluctantem mandentemque invia lina. Saepe per obsessos venantum indagine saltus Insequitur, faeilique juvat deprendere cutsu, Quo se cunque daret velox fera, Praepes Arachna, Perque humiles valles perque antra virentia musce, Occupat, illa stupet circum praeclusa canum vi, Et jaculis haeret Nymphae conterrita. Implicitas pedicis gaudebat figere praedas, Prompta manu, promta et pedibus. nec deses in armis. 95. Pascitur hoc studio spectans Dea pascitur omnis Et Dryadum chorus, et Fauni sub montibus altis Errantes, seu cum pedicis nemora avia cingit, Seu cum praecipites in retia provocat apros. Ergo animi solers fingique ad quaeliber apta Laudari meruit, pulchraeque cupidine laudis Auxit opus primoque capax adjecit honori. Et jam fama volans Lydas effusa per urbes Extulerat Nympham, facta atque infecta recensens. Heu, tamen, heu! cui non fraudi fuit adrua rerum 96. Gloria, quo sese ingenii decora alta malorum Praecipitant; fuit haec quondam, fuit inclyta Virgo, At postquam infelix animos elata tumentes, Alterius puduit famulam se fingere nutu,

Perdidit egregios scelerata superbis mores. Ergo jugum pertaesa, putat sibi cuncta licere, Nunc exire domo, nunc silvas et loca quaevis Ambire, atque omni venabula figere campo. Nunc etiam furtim positosevolvere casses: Et captas tucitis praedas subducere linis, 97. Dissuadente Dea facinus, ter limine in ipso Infanam admonuit, multumque hortata tumentem est, Ter Scelus eripuit manibus, totiesque relapsae Verberibus duris, et vimine terga tenaci Descripsit miserae atque obscuro carcere fregit, Ne quicquam; neque enim patitur vecordia frenum Tum vero exardens ira, impatiensque malorum Saevit inops ammi, coecoque in carcere cllausa Bacchatur clamarque genasatque ubera vellit, Et demum in tales erupit Arachna querelas, 98. Ergone te capiti sperasti illudere nostro, Crudelis, nostroque etiam nunc sanguine gaudes? Haecfuit illafides? etiam nunc Numina fallunt? Me miseram! nimis, heu, fronti sum fisa serenae, Eia age Tisiphone furiali accincta flagello, In me verte faces, certum est abrumpere vitam, Et laqueo (sic fata jubent) infringere collum, Aut patnos remeare lares. Sic dixit, et omnes Implorat furias, claustrisque, et poste revulso, Tentat iter patrum, mortique elabitur atrae.

99. Ut primum, reduci patrias pede tangit Hypoepas Patris Arachna dolor, sed siultae gaudia matris, Durior ille tamen stulio parcebat amore: Blandior illa, sed insanam, dum fovit Arachnen, Perdidit indulgens, et contra insurgere secir. Gnara colu genitrix Lydas celebrata per urbes Hocstudio, Patria natam versabatin arte. Jamque praeit tenui lanas diduceretractu, Jamque suis primos digitis glomerabat in orbes: Illa subit docilis, seu docta resolvere lanas, 100. Seu glomerare fuit; pensumque explere parata Addit adhuc, et visa suam est superare Magistram. Nec tantum niveam pensis involvere lanam;

Sed quoque discretis intexere stamina filis Edidicit, telie, ue novas superaddere telas. Saepe parens gnatae, telas dum nescia vidit, Atque laboratas filio variante figuras, Agnosco, sunt haerelae, sunt Palladis, inquit. Subridet, tantusque placet nimis error Arachnae. Saepe suos Dryades saltus, Nymphaeque sorores 101 Deleruere choros tantum est novisse puellam. Cantatur populis, cantatur Arachna Monarchis: Nomen Arachna sonat magnum et men orabile nomeae Audiit haec etiam sacra de rupe Minerva, Tantaque Maeoniae stupuit praeconia telae, Esse eriam sibi quae titulos, quae Palladis artes Vendicet et propriis ausit subscribere telis. Cogitat haec secum tacitaque exaestuat ira. Vindictam cupiens Ergo mentita seniles Induitur vultus fallosque in tempora eanos 102. Spargit, et admoto vestigi stipire fulcit. Tunc si ona loqui, quae te vecordia pessum Abripit? aut quae te transversa superbia torquet? Heu! melius sapuisse decet te perdis, et omnem Exscindis famam quod Dis cupisaequa videri. Consilium nesperne meum, deponetumorem, Cede Deae, veniamque roga dabitilla roganti: Quod si lola putas, laudem tua fila mereti, Ecce placer conferre pedem ac opponere telas. Nec mora cum subiro tumer indignata furore, 103. Vixque colu abstinuit, sie demum affata Minervana. O stolidam! nimium deritis sensibus aevum Obfuit, haec tibi si que domi modo filia servit, Siqua nurus praecepta ferat; mea tela per orbem Tantum laudis habent, quantum meret inclyta Pallas, Rumpe moras, tectisque pedes hinc ocyus aufer. Cur non Pallas adest? cur haec certamina differt? Tum Dea; Palias adest larvamque a fronte removit, Pallas adest, inquit, nec jam certamina differt. Obstupuit genitrix; tamen imperterrita virgo 104. Nil timuit, licet invitus mutata notaret Ora rubot, mox abscedens velut ignis in auras. Nec pudet incepti, caecaque cupidine flamma

Fertur adhuc, mora nulla fuit, cum partibus am Oppositis geminas tollunt in praelia dextras. Vincta jugo tela est, mediam sub tegmine telam Conjungunt, radiisque inter currentibus explent Pectinisauxilio, certatim nuda moventur Brachia, susceptum studio minuente laborem, Miscentur variae mutato flamine formae. 105. Ornat Arachna Jovem, sed Phoebilumina Pallas. Posset Arachna quidem, nisi Dis minor esset, haberi Arte prior, posset laudem, palmamque mereri, Ni foret elatae damnanda superbia mentis Praesentes stupuere Deae multum que sildendo Hac ex arte probant: nec doctum carpere livor Posset opus, tantum ingenii decus enitet isto. Ipsa suos etiam confessa rubore dolores, Ingemuit Pallas, perfectaque stamina rupit, Et quem forte manu radium succensa tenebat 106. (Hunc praecisa dedit nuper Berecynthia buxus) Ter quater in frontem tumidae collisir ARachnes, Hoc age, subjunxit, pretio tua stamina jactes. Non tulit infelix laceram cum vulnere famam, Ulciscique Deam cuperet, si posset Arachnes, Non potuit, solam potuit sibi tollere vitam. Ergo rapit laqueum, colloque insana revincit Licia, Maeoniis haerentia licia telis. Pendentem emedia Pallas miserata fenestra Sublevat, et multa luctantem morte reducit. 107. Vive quidem infelix, pende tamen, improba, pende, Dixit, et haerenti lethaeo fonte liquores Aspersit, cecidit vultus, cecidere capilli, Contrahit ille capur, corpusque in corpore rotum Abscondit, tantum digiti pro cruribus exstant, Cetera Venter haber, qui sparsi signa veneni Servat adhuc, lanisque tumens nova stamina fundit. Addidit haec miserae jam discessura Minerva. Lex eascripta tibi serisque nepotibus esto: Tuque tuumque genus, his exercebere poenis: 108. In vacuo semper textrix versabere coelo, Vanaque futilium fingens fimulacra tapetum, Quos neque discretis liceat variare figuris,

Nec sature croco, nec inani pingere fuco; Sed putrido fragiles deforment vellere postes. Adjecitque suas tunc praesens Delia poenas: (Namque scelus meminit quondam fugientis Atachnae) Vilis, ait, tenui sedem rimabere muro, Ante locans textas stomacho latrante sagenas, Et decepta tuos frustra speculabere casses, 109. Rumpentur, vanisque dabunt ludibria ventis, Rara ferent vacuo praedae solatia ventri, Longa fames et multa tibi jejunia pellem Exulent, maciesque reget miserabilis ossa. Sic, ait, elatumque vibrans Tritonia telum, Abripuit medias pendentia texta per auras, Illa fugit propriis pene intercepta catenis, Vixque (uam pro se reperit fugitiva cavernam.

Ergo fatiscentis rimosa cubilia muti Indignata subit, brumamque Aquilone stupentem 110. Plejadumque exosa nives: dum fervida cancri Siedera Phoebeos affundant largius ignes. Hic odiorum alimenta fovet, Priscasque retractat Mente simultates, et nigro undantia felle Corda tumens, reparat cunctantem in praelia sensum. Integra mox animos, casusque oblita priores Emicat, aestivas audax tentare palaestras, Solicitare DEas, atque aemula retia coelo Pandere, nexilibus spoliam implexura catenis. Sic Dictynna tibi, sic inlultare Minervae 111. Praedatura amat ac, telis expandere fraudes Arva super, Divasque sacris incessere templis, Ac delubra sequi; nec relligione locorum, Majestate domus, saoliive pudore moveri. Scilicet oratu motum pendentis Arachnae Concessisse Jovem memorant: monumenta suarum Haec ferret laudum (licet aversante Diana) Obstreperas circum, coeli per inane, volucres Cogeret in fixes, ventris solatia, casses. Hinc petit obscuros silvarum fraude rocessus, 112. Caucasei praerupta jugi, lernaeaque pigri Stagna lacus, repletque tuas Campania vites,

Culminaque annosis Codri pendentia mutis. Quin ubi jam canis vestitur campus aristis, In segetum messes camporumque audet aprica Stringere Lydaeo contextas stamine lanas. Hine agit in cautos frumentarique paratos In casses passim culices, ac pigra volantum Agmina muscarum, fataeque paludis alumnos. Saepe etiam volucrum croceis examina pratis, 113. Hyblaeum populata thymum, (uccoque gravata, Implicat insidiis filisque tenacibus ambit, Eluctantum iierum, truculentaque terga minantum, Sed quandoque animos virtus dejecta supinos Succumbit jam fraude minor: non spicula densos Effringunt aditus, non adversantibus hamis Ala levat, pesque ela psus meditatur inanes Sub Labyrinthaeis ambagibus. Ah, male pugnas, Nequicquam ore fremis, bellatoremque figuras Murmure, fuce tuo nec enim tua classica terrent. 114. Juratum est capiti, tecto latet hostis in antro, Et lautam esuriens sibi spondet aranea mensam. Nam simul ac cortina levi nutare rapina Incipit, oceultis venatrix fusa cavernis. Involvit trepidis haerentia corpora textis, Alarumque pedumque vias, captivaque membra Colligit amplexu, stomachique in claustra recondit. Et quamvis tenui vivat contenta paratu, Acris hyperborea Boreas dum regnatab Arcto; Cum tamen ad praedas annus laxatur opimas, 115. Pampineosque quatit thyrsos Semelcia proles, Indomitam laxata gulam, ventrisque carinam Aggravat, ac pingui muscatum abdomine complet.

SERENISSIMO AC POTENTISSIMO Hungariae et Bohemiae Regi, AUSTRIAE ARCHIDUCI, etc. ELOPOLDO IGNATIO.

CAtolum austriacae familiae decus ingens, Imperii Rom lumen, Hispaniae columen, Germaniae nostrae sidus, Turoarum terrorem, Europae totius miraculum, sive dum capesseret sive cum administraret, sive denique, cum multorum unus regnorum gubernationem deponeret; talem tantumque ex Proavis heroem Majest. Tuae Leopolde, inter Nepotes praestantissimo Adolescenti, paribus animis, aemulaque virtute, jam tum Carolinam hanc indolem spiranti velut in parva tabella gigantem, propono: rudi quidem poesios celore adumbratum, sed egregiis summi Principis ornamentis factorumque monumentis dignum, quem in oculis sinuque feras, et ad cujus virtutum lineamenta tuam hanc aetatem formes. Rara illi fortuna etiamnum in primo vernantis aevi flore nondum annum sextum ac decimum egresso castellae atque Aragoniae regna detulit, quae deinde altero post anno. Imperiali diademate, post avi Maximiliani fata cumulavit. Neque indignum sors haec oecupavit Aetate viros, prudentia senes aequare visus, ad togam juxta sagumque promptus, bellorum fulmen erat, pacis ornamentum, oppressae relionis praesidium, pietatis rarissimum specimen.

Habes in hoc uno absolutissimi Principis imaginem, seu speculum pulcherrinum, ad qued tuos formare mores poteris, affectiones componere, studia erigere, frenare impetus, torporem siquis obreperet, ocrrigere In hoc vitae prototypo, Tuae Majest. et aequitatis leges, et temperantiae praescripta, et clementiae vestigia, et ceterarum denique

virtutum occurrent exempla. Quae ut tanto illaberentur suavius, faciliusque memoriae subvenirent, heroicis metris illigare placuit. Tuisconis primi Germanorum Regis imitatione, qui, ut Aventinus est autor, [note: a Histor, lib. 8.] fortissima quaeque Majorum facinora versibus complexus est, ut juventus his ateneris imbuta annis, amulatione laudis gloriaeque provocata, ad paria virtutum exercitamenta inflammaretur. Plurium non requires illustrium factorum imagines familiae vestrae abs Rudolpho, et priscis Leopoldis, aut recentibus etiam Ferdinandis petendas. Vna instar omnium a Carolo superditari poterir, Tuaeque erit operae, ut Leopoldos Carolis honore suppares, Austriacis interseras. Nondum est cur cum Alexandro lugeas, nihil a parentibus vincendum relinqui. Ingentia etiamnum sub Turcarum jugo regna atque imperia gemunt, Romanis Aquilis debita. Campum habes cum laboris, tum gloriae amplissimum, quo non tantum dominationis, sed et religionis Christianae vexilla explicare licet, ac tropaea figere. Age, via exemploque praeluxit Carolus, docuitque in Africam, suarum etiam victoriarum monumenta transferre. Alios praeceptores vivos nequaquam requires, si hunc mortuum secutus fueris; hic tacendo plura, quam alii docendo ingerent. Licebit etiam si ita visum Boleslai IV Poloni Regis factum non indecorum imitari, qui nequid a paterna degeneret indole, Patris effigiem affabre expressam ante pectus ex collo gerebat pendulam, ac quoties facinore aliquo, aut regii nominis ageretur honos, aut virtus postularetur, hanc intuitus exoseulatusque, absit inquit, mi pater tuo quicquam nomine indignum statuam. [note: b Cromerus lib. 8.] Quae res, ut illi ad omnem honestatem calcar, ita Majest. Tuae Caroli haec proavi effigies, si minus ante pectus, certe in illa

recordatione perpeti expressa, incitam entum esse adsumma quaeque pr religione ac parria, cum sustinenda, tum perpetranda esse poterit. Porro ut facilius ad animum Majest. Tuae, rudioris que adolescentiae, submota obscuritate, allaberetur, notis quibusdam appositis illustrare aliquantulum placuit. Fave, et accipe quod ex benevolo in Tuam Majest. calamo fluxisse animadvertes. Ita votis Tuis de coelo apud Deum propitius intercessor aspiret Carolus, et talem suo te exemplo auxilioque formet, qualem nos illum hodie veneramur. Dusseldorpii Anno 1654. 12. Augusti.

PANEGYRIS HEROICA. IN LAUDEM Summi Rom. Imperatoris, Hispaniarum Regis, et Belgarum Principis Caroli V Austriacae gentis eximii herois.

ANgele Regnorum Princeps, quem terra Patronum Europaea colit, prono Germania vultu Audit, et occiduo veneratur Iberia [note: a Hispania, ab lbero Fluvio illius celeberrimo sic dicta.] caelo, Austriacae tutela domus. Cui laurea Cyrrhae [note: b Alter Parnssi vertex sacer Musis et Apollini, uti Nissa Baccho.] Silva patet, funditque latex A ganippidos [note: c Fons Hippocrene, sic dictus quod ungula Pegasi equi excussus fingatur.] undas, Vernantesque Helicon [note: d Mons Baeutiae haud procul a Parnasso Musis sacer.] thalamos ad carmina pandit, Cedit Apollo tibi, citharamque inclinat et areum. 116. Musarum tu plectra regis, calamosque gubernas Doctius, Heroumque aptas praeconia chordis. Vatis opus, dextramque move, cui magnus Achilles Austriadum, [note: e Carolus quinius. Austriacae domus alter Achilles.] rarusque Heros exercitus armis Carmen erit notos poteris memorare labores; Virtutemque artem que viri, quam testis et aequus Arbiter aetherio moderaris Numine praesens. Tu mihi materies laudum es, dignissime Musis Carole, Germanae deeus immortale coronae, Hesperiaeque [note: f Hispantae. sic dictae quodinter Europae partes Hesperum, seu occidentem solem spectet] domus columen. Cui Rhenus [note: g Rhenus fluviux Germaniae Baetu Hsspaeaiae, Eridanus seu Padus Italia, Rhodanus Galliae, Scaldis Belgii pro ipsis regionum populis, tropice hic accipitur.] amorem

117. Debet et obsequium, Baetis famulantibus undis Subjacet, Eridanus pronas su bsternit arenas, Formidat Rhodanus, Scaldis prostratus adorat. Quae, precor eximios in te congessit honores Tam larga fortuna manu? quae xceptra tot uni Contulit? Europamque tuo sub jure paventem Jussit ad Austriacos vultum submittere fasces? [note: a Fasces Romanis usurpati pro signo imperii.] Novimus. Angelicae Pandunt oracula voces. Imperium pro te Virtus legata poposcit, Ambitione pia tibi suffragatus avitae. 118. Stirpis honos, tibi fumosis palatia signis. [note: b Nobilitatis olim signum propositae in atrio Mayorum imagines.] Sed fortuna tuis longe virtutibus impar, Et minus oblatis facunda pecunia donis Emendicato pro te potuere favore, Divinae quam mentis opes. Suffragia dixit Integritas, pretiumque tibi Clementia fecit, Mitis adulatrix, capti sine crimine, vulgi. Majorum vincis titulos, fastosque potentum Laude tua. Aeneam pietas per secula vexit Posthuma, trans aevi metas, et flumina lethes. [note: c Fluvius in ferni sic dictus ab oblivione, quam apud inferos esse veteres credebant, Aeneas autem immortali nominis gloriae super avit.] 119. Nestora [note: d Nestor inter Graecos ante Trojam et senio (qus tertiam hominis aetatem accessit) et eloquentia et sapientia facile princeps] consilium; robur Chironis alumnum; [note: e Achillis Graecorum fortissimus qui Hectorem occidit.] Victoremque Stygis; [note: f Nercules, qui inferos penetrasse et Cerberum eauxisse fingitur.] prudentia rara Catonem; [note: g Cato Vticensis staicae vita ac disciplinae fides ac prudentiae inter Romanos laudatae gravitate singulari.] Pellaeum [note: h Alexander sic dictus ab Alexandro Pellae Alexandr aeconditore) felicissimus Imperatorum in bello fuis,] fortuna Ducis, super aethera famae Subvectos humeris, radiantibus intulit astris: Te collecta levant, in te cum ulata feruntur Quae sparsim natura Patrum diviserat aevo. Tu super invidiae nebulas, dubiique favorem.

Nutatem populi, fama ludibria calcas, Contemptum laudemque tui contemnere visus, Nec sine laude tamen. Velut acroceraunia, [note: a Epiri mentes sic dicti ab [gap: Greek word] vertex et [gap: Greek word] fulmen, quod summo vertice superent regionem aeris in qua fulmina generantur.] montes, 120. Quos, sive adversis Boreas aquilonibus urat. Seu lenici cum Zephyrus spiramine lambat, Seu mare tranquillum, seu despumantia cingant Aequora. Fortunam vultu patiuntur eodem. Mens immota tibi est, nec inani volveris aestu, Quae sors cunque premat. Spem cum formidine jungis. Formido conjuncta spei est; fiducia nequid Audendo praeceps, aut desperatio peccet. Vidimus aequoreas Palinurum [note: b Hic gubernator navix Aenea dum somne ad clavum indulget, delapsus in mare geriit.] forte per undas Securam captare viam, placidoque sopore 121. Transtra quieturis positum consternere membris; Cum subito unda furens piaecepsque ruina, jacentem Volveret, ac medio finiret in aequore somnum. Vidimus et pavidis sulcantem marmora remis. Aestum inter tumidumque maris tiepidare furorem, Sed tamen ingentes animos opponere nautam, Qui dubio portum tenuit discrimine victor, Spe timor erigitur spes est moderanda timore, Tutius medio est. Virtus secura malorum Hac tua sede latet, multis prudentia laudi, 122. Sed vulpina fuit; multisque profusio famam Virtutis titulo peperit: constantia visa est Quae fuit elatae dura obfirmatio mentis. Turpis avarities frugalis nomine vitae Delituit; fortem dixit temerarius error. Et castum qui cautus erat; gravitatis honorem Saepe stupor, cautique dedit cunctatio nomen. Incorrupta tuos extollit fama labores, Nec virtus tua vatis eget; mendacia vulgi Transvolat, et celso figit vestigia caelo. 123. Mens produens operum est. Lapis est haec lydius auri.

Explorat quaecunque manus facienda capessit, Actaque suspenso digito componit agendis, Et quodvis metitur opus, tanquam impiger olim Daedalus [note: a Athenis fabrili quondam arte celeberrimus, sed homicidii reus in Cretam profugit, ubi Minois Regis jussu labyrinthum opus propter implexas ambages admirabile condidit.] artifici labyrinthum condidit ausu, Ante perambages iter inflexusque viarum Praemensus, lapides muris trabibusque ferendis Aptavit, quo quaeque loco, quo surgeret apta Ordine materies, quem Minotaurus honorem Sede sua caperet, quas victima tingeret aras 124. Lectorum juvenum. Prius ist haec fabrica mente, Quam manibus constructa fuit, nec regula muro, Aut perpendiculum deerat, surgente columna. Lex o peris ratio est, solers prudentia factis Est mensura tuis. Haec, quae veneranda vetustas, Quae novitas laudata tulit, componit utrimque, Ingenii fomenra sui, juvat optima rerum Mnemosyne [note: b Mater Musarum, latine memoria quod ab hae artes penaeant.] custos, juvatexploratus Homeri Aeacides; [note: c Achilles sic, quod ab Aeaco Pelei patris genitore genus duceret. Homerum suae vitae scriptorem habuit, propter quod Alexander M. in Sigaeo ad ipsius tumulum exclamavit. O fortunatum, qui tuae vitae praeconem Flomerum invenisti.] juvat Aeneam voluisse Maronis; Quaeque sub Aemathiis Macedo Dux [note: d Alexander per Aemathios (sic olim dicti Macedones) totum orbem subjugavit, post Tersas et Indos devictos, apud Gangarides primum subsistens.] praelia signis doctrina 125. Gessit ovans; quae Scipiadae [note: e Romani heroes, qui maxime in Africano bello contra Hannibalem et Carthaginenses claruere, in Asiam quoque contra Antiochum profecti insigni hunc clade profligarunt, unde alter Cornelius Scipio Africanus est dictus; alter jus frater Lucius, Afiaticus. Horum Avus P. Cornelius Scipionis primo cognomen tulit quod seni parenti vice scipionis, seu vaculi esset.] duo fulmina belli; Sapientum Quaeque per Ausonias [note: f Italicas oras, ab Ausonibus ejus olim populis sic dictas.] vastator Punicus oras utt.

Ingenioque manuque potens; quae julius [note: a Annibal Poenus natione filius Amilcaris Carthag. ducis, cui ad aras juravuit, se Romanos persecuturum; quos jam 25. animatus postdamitam Hispantam, in Italia gravissimis cladibus attrivie. F. Sempronium apud Trebiam Flaminium apud Thrasimenum lacum Aemilium ad Cannas, astu magis, quam viribus, prostigavit 43. millibus casis, ut ex nobilium digitis subtracti annuli tresmodios cum dimidio confecerint, occupaturus Romam, nisi in Campaniam ad delieias male divertisset.] armis Pompejusque [note: b Qui cum Pompejo genero multis inper Romanos Victoriu celeberrimus, civili denique bello collisus, et acie Pharsalica victor imperium primus Roma occupawit, a M. Bruto ejusque sociis sublatus est.] ferox per quos invisa tyrannis Romuleas ausa est primum violare secures. Nascitur his epulis animi solertia; quaeque Nutrimenta capit, rebus divisa gerendis Distribuit, quodcunque scholae Plato [note: c Plato ac Socrates ejus Praceptor, quibus Aristoteles successit maxime celebres in Gracia Philosophi. Et Plato quidem in Academia Athenis, ut inlyceo supersori loco Aristoteles docuit. In Stoa porticu rigidiores Philosophi Stoici dicti, in quibus Epictetus qui Roma sub Nerone floruit, admirabilis doctrinae ac vitae homo, ut lucerna ipsius ssictiln ob hominis memoriam 3. mil. drachmarum emptasit.] tradidit olim Hoc facis esse suum; dignisque laboribus aptas Quid quid Epicteti calamo profluxit honestum. 126. Socratico quidquid fudit Sapientia partu, Quidquid Stoa tacens, quidquid vocale lyceum Tradidit, ac doctis Academia volvit Athenis, His animo majora foves, parvoque sub orbe Corporis, ingentem sapiens complecteris orbem. Hinc recti pravique vias, finesque decori Dedecorisque tenes. Quas leges scribat honestas Quas natura ferat? quantum regina voluntas Imperio quantum subjecta potentia possit? Quidquid agas cauios praemit tis ad ardua sensus 127. Et libras momenta operum, quid ferre recusent, Quid valeant humeri? suscepta negotia raro Deseris, hanc nunquam de re socordia victrix Aut levis extortam tulit inconstantia palmam.

Ad versos obtces. et quae tecunque morantur Vincula perrumpis: nec tai da pericala frangunt, Incautum tenent, prius haec praevisa subisti Pectore, quam tole randa humeris, d scrimine laeta Exsurgit, flortque malis interrita vittus. Haec secura sui est quidquid fortuna minetur. 128 Pacis ad uletur studium, tranquilla quiescit. Mars fremat: intrepidos extendet ad arma lacertos. Insidiae circum, rabiesque iraeque lacessant; Disjiciet fraudes, exarmatumque furorem. Consilio nunquam caruit prudentia nunquam Auxilio nudata suo est Deusarbiter aequi Adfuit, ob ecitque suum Patientia scutum Te tamen ad beili leges distringere fertum Cernimus, exertumque pari componere laude Pacis ad arbitrium. Seu te petat aula togatum, 129. Civitique fuis clausum respublica muris Gaudeat; externis seu bella frementia regnis, Praesentemque manum regnatoremque requirant. Promptus ades, seinperque tuus. Manus altera laurum Fulmineam; [note: a Lauro triumphantes utebantur, ut quae a fulmina immunis fertur.] placidam manus altera tendit olivam, [note: b Oliva pacis signum ut quae pinguis, et fertilis est arbor.] Pacisamans bellique potens, Sapientia nunquam Deficit augustum pectus, seu publica cures, Seu privata geras regnum mo deraris utrumque Laude pati. Quicunque tuum latus assecla stipat, Quique ministerio regalis clauditur aulae, 130. Hunc virtute probas, et quem diuturnior usus Commendat, primas adfert ad munia dextras. Non tibi Sejani [note: c In aula Tiberii Imper, potentissimus ut huic praeter solum nomen nihil reliquum esset, fratris Drusi uxore abusus est, Druso per venenum sublato. Sed miser denique a senatu sententia capitit damnatus, et cum filiis trucidatus, triduo in publico jaecuit, tudibrium Romae quae eum ante adoraverat.] molles, vafrique Cleandri [note: d Par hujus, quae Seiani paud Commodum fortuna, ex imo gradu ad aulae praefecturam per Vafritiem elajus mox honoribus infami morte defunctus est.] Aularum placeant Domini, nec praedo relictus

Arcadio tutor, [note: a Theodosius Imp moriens Arcadie filio orientis Imperium sub tutela Rufini aulici: Honorio oc cidentem tutore Stilicone reliquit; sed uterque suo Domino infidus, ille Alaricum Gothorum Regem folicitat, ut necessitate hac Imperium ad se trausferret. sed cognita perfidia, occisus, caputque et manus dextra portis Constantinopolitanis aeffixa, in quem tragice Claudianus Poeta invehitur. Stiliconis insignis encomiasta. Hie quamvis Honorii socer, tamen filio suo Eucherioregnum asserturus, Suevos Vandalosque in Italiam provocat; sed Romae cum filio in foro pacis infami morte sublatus est.] nec quem male protulit Austro Infidus Stiliconem Aquilo, qui saepe triumphis Ornatam, turpi maculavit Sanguine Romam Proditor, absolvitque suos mortirus honores. Fundamenta quatit, multos rapit ardor habendi 131 Harpyis [note: b Aves rapaces virgineo vultu in symphali Arcadiae palude, ab [gap: Greek word] rapiendo sie dictae,] similes, quibus et reverentia juris Et villis pietas, populorum colla tributis Pressa gravant, spoliisque manus implentur avaras. Sunt quos pulcher honos, et non ignobile nomen Principis, insana raptos vertigine, ducat, Artifices fraudum; quibus est simulatio virtus; Verba dolosa, fides; astus, solertia prudens. Noverat Austriades [note: c Carolus V. Austria gentis suaepatria sic appellatus.] cautus discernere mores, Et nudare dolos; perque explorata clientum Munia, sepositi penetrare recondita sensus. 132. Sunt animi mores speculum; vestigia mentis Index vultus habet, mendax simulatio frontis Nulla diu; ad proprior redeunt fuc ata colores Prinsipis est novisse tuos: ne durus amicis Hostibus occurrat facilis: ne praemia recti Occuper im probitas, scelerumque in noxia plebes Sentiat inflictas, noxarum munera, poenas. Ars bene posse regi est, major rexisse, supremae Si quis utrumque potest. Multis servire necesse est, Cui servit plebs multa Duci, non omnibus idem 133 Impetus est animis. Prius exploranda facultas. Ingeniumque, favorque hominum, quam stricta potestas

Imperet, ac rigida firmet mandata securi. Non tamen arbitrio quovis pendere regentem Fas erit, Obsequium vulgi est, nec tradere leges, Sed positis parerer decet. Flebeia numquam Regna diu coffant. Vnum respublica corpus, Vno animo tegitur, vita vegetatur cadem: Sen sus inest capiti, primam hic Sapientia sedem Collocat, hinc motus partes sparguntur in omnes, 134. Hinc suus, et membris decor est, et idonea virtus. Scilicet imperium magna ratione gubernas Carole scis quantum mereatur mobile vulgus, Et vugli Dominus; quantum generosa tuorum Nobilitas Procerum; quantum Germanus Ibero, Distet, ab Ausonio Francus, Batavoque Btitannus. Quilibet officiosus adest humerosque fideles Curvatad obsequium. Tu Rex ciucunque probaris, Te Regem quicunque probat sua munia quisque Viribus aequa suis, meritosque potitur honores, 135. Contemptum le nemo dolet. Quos roburad arma Atque ingens animus generosis imbuit ausis; Hectora; [note: a Hector Trejanorum fortis simus Regis Priami filius.] bellorumque Duces vis esse tuorum. Quos placidi mores prudensque modestia format, Hos cupis Arsenios; [note: b Arsenius raro in aulis exemplo doctr inae pietatem adjunxerat, ic circo a Theodosio Imp. Arcadio et Honorto praeceptor datus verum ille, cum, ob plagas acceptas, hujus vitae insidiaretur, Arsenius in Cremum ad Deo ser viendum se contulit.] his jussa palatia subsunt, His paret soboles. Aulae moderator Iberae: Cum Belga est conjunctus Iber. Dux Italus armis Imperat, Odrysiasque [note: c bellicosus quod hipopuli feroces, et martii essent.] Manu contorquet habenas. Hoc solidum belli corpus laudare putaris, [note: d Optimum Carolus exercitus illud corpus dic ebat in quopro summo capite Italus, Germanus pro genero so pectore, Hispanus pro manu pugnace de serviret.] Cui caput Italicum, Germanum pectus, Ibera 136. Dextera. Sic trucibus visus concurrere Mauris, [note: e In hello Africano, quande Muleassen, Tuneto expugnato restituit.]

Sic Poenos terrere Duces sic Turcicus horror Versus in oppositas, Solymanno haerenre, [note: a In bello Germanico quando Solymannum Turcarum Imperatorem 300. armat. mil. Austriae imminentem, longe inferiori militum nume ro fugavit.] catervas Tu tamen adjunctus rector rectoribus ibas. Sub Ducibus miles sub te Dux arma ferebat. Accipiens quae justa daret Vidisse suorum Aspectus; contra spectatum a milite Regem, Pars pugnae felicis erat. Dat gloria vires Et vultus plus saepe potest quam Casaerisita. Non deetas ubi fortetuis tortuna deesset 137. Injurata comes. Te sollicitudo parentem Ostendit miseris, solers vigilantia servum, Visere castra pedes tentoria promptus obire, Pervigii a media somnum secludere nocte Visus, et afflictis solatia ferre maniplis Consilio tu saepetuo, tu saepe tuotum Obvius adversis docilisque, ac recta monentum Tam facilis praecepta sequi, quam ferre lequenda. Scilicet hunc audit miles civissque regentem, Quem consulta regunt. Quid Marti inutile fulmen, 138 Dum potes exarmare tuos, sine cladibus hostes? Consilio utilius. quam viribus arma geruntur. Et Mars arte valet, quisquis sine sanguine vieit, Eis vicit; minor est civili bellica laurus O decus aeternum nostri prudentia Regis, Gloria regnorum, moderatae regula vitae, Consilii lumen, morumque Magistra bonorum, Virtutumque parens, tu mutua federa sancis Pacis amans, placidasque regis sub legibus urbes, Et juris momenta tuo sub pondere libras. 139. Iustitiae rectrix. Tu Martia porrigis arma, Vimque jubes virtute premi, ferroque secari Vulnera, cum mollem detrectant ulcera dextram. Tu procul ad posita, transinittis lumina metas, Quaeque futura vides, tu finem tangis honesti, Ante tuos, ratione viam praemensa, labores Tu tradis quid quaeque sibi respublica poscat; Quae lges aulam deceant, quas bella requirant;

Qui mores ornent Dominos, quae facta clientes; Tu Regum consulta regis, mandasque vicissim. 140. Membra caput, rursumque caput sua membra tueri. Austriaden tu sola facis Regina potentem Imperiis artesque doces quibus arma triumphis Excolat, et pressos formidinis impleat hostes. Tu quoque bellorum fessam componere dextram Pace soles, dignosque operum decerpere fructus. Aequa Themis [note: a Dea Iustitiae Coeli ac Terrae filia cujus vetus ac celebre oraculum in Baeotia ad Cephisum amnem.] tibi juncta soror praecedit euntem Dux Heroa suum, quidquid clypeatus in armis Aggreditur Princeps, quid molitur mermis, Ad juris praescripta regni. Quodcunque colendi. 141. Numinis officium primus sibi vendicet aether; Quam poscat humana fidem, respublica curam, Improbitas poenam, Virtus ornanda favorem. Quas leges Rex ipse sibi praefiniat aequi, Quam libertatem faciat, quo limite stringat, Haud secus aeterno dum conderet omnia verbo Omnipotens, quod quaeque sibi natura poposcit Providus attribuit, pluvias arentibus herbis, Et solem madidis Zephyrum vernantibus arvis, 142. Sed ratio donata homini, sua robora brutis, At sine consilio: jussi parere leones, Cornipedes [note: b Equi, qui pedes cornu munitos habent.] fua frena pati servire molossi: Stare datis elementa locis, affundere terra Germen, et acceptos homini mare reddere pisces, Parvus inorbe, Deus Rex est, examine justo Librat cuique suum. Magnum sic inclytus orbem Dirigit Auftriades. Debent huic sacra vigorem (Pro dolor! incultis dudum squalentia templis) Relligio gravibus debet concussa ruinis, 143. His humeris subnixa diu, cum fervere attox Haeresis, et sparsis involveret omnia flammis.

Inde Cheruscorum [note: a Cherusci olim qui nunc Saxones: et Catti, qui modo Hassi dicti sunt, qui pracipui fautores et promotores haresum a Luthero et Zvvinglio natarum extiere, licet ad Rhenum Mogutinus Princeps, ad Danubium Bavarus et Austriacus aliique per Germaniam Principes sese objicerent.] flagrans Germania turmis, Cattorum inde furens. Cum nec sua flumina Rhenus Sufficeret, rabidisque incendia frangeret undis Danubius; flammas vomeret pro fonte Visurgis, [note: b Fluvius Saxoniae, ubi primum haeresis exarsit et ortaest, in vieinas deinde gentes ceu exaestuans flumen transfusa.] Amisiusque [note: c Fluvius Westphaliae quam insana Anabaptistarum secta evertit.] suos cum floctu volveret aessus, Heu quam deplorata fides, calcataque saeris Relligio dedit afflictae spectacula sortis! Quas fudit lacrymas! quanto lamenta dolore 144. Sustulit auxilium inclamans, sonuere retracto Ausonidum valles gemitu, Tarpeiaque rupes [note: d Mons capitolinus Romae sic dictus a Tarpeia virgine, qud Romanam illic arcem Sabinis prodidit armillas pacta in pretium; sed armis, seu scutis, (quae Sabini per armillas intellexerunt) obruta et in monte sepulta, nomen illi reliquit.] Reddidit acceptos miserando murmure planctus. Visus et Eridanus [note: e praecipui Italiae stuvii] submersis volvere ripis. Flumina, turbatasque Tibris confundere lymphas resi. Tem pestate nova: tumidis mugire procellis Auster, [note: f Australis era per Pontifices, haeresim anathemate damnantes, se Borealtorae id est Germaniae, oppo suit] et oppositos Boreae spumare furores. Nec modo trans gelidas Alpes, [note: g Montes Altissimi qui a Superomari ad inferum per IO mil. passuum facile exenduntur et Italiam a Gallia et Germania separant.] sed celsa Pyrenes [note: h Pyrene puella in montibus qui Italiam ab Hispania separant, sepulta, nomen reliquit Pyrenaeis montibus.] Culmina, famosique vadum translatus Iberi Occiduas clamor trepidamtis perculit arces, 145. Attonitum procul Austriaden rapuere tumultus. Nec mora, tendentem dextras et moesta gementem Approperans Divam solatur, talia fatus. Heu! quam te video miseram, pulcherrima quondam

Relligio, quae tantorum nova causa malorum? Quo decus antiquum quod bis septena tulere Secula, quo tantae collapsa potentia Divae? Tune ca, quae Solymas [note: a Hierosolymis olim Christi Religio maxime floruit, nunc per Tursam occupatis] olim moderata tenebras, Quamque Palatina [note: b Palatinus mons Roma, quem olim Principes illius Reip. incoluere. Unde Palatium hodie quaevis domus regia dicitur.] quondam Petrus arce Iocatam Extulit, et geminum regnati subdidit orbem? 146. Quo prisicus defluxit honor! quo lilia frontis Purpureaeque genae, roseisque corallia labris? Quis male foedatam praedo, seu turpis adulter Talem ausus violare fuit? Ea scire dolorem Ultor ero. Sensim vires animumque recepit Diva, verecundos tollens ad sidera vultus, Austriadenque suum. Supetos in noxia culpae Testor, ait, non mescelerum contagia tangunt. Immeritam lacetant; poenas sine crimine, poscor Unus homo, qui tam gravium fax prima malorum, 147. Opprobrium nostrae gentis [note: c Religiosus enim ex ordine D. Augustins Lutherus, arrogantia singulari primum in Pontificis (ut vocant) Indulgentias, deinde in jus Canonicum quod publice exussit grassatus antiquas haereses, ex S. Scriptur aperversa inter pretatione ortas sed extinctas, in lucem revocavit, incestae se deinde libidini tradidit, ac doctrina et vita libertate plures facile in tandem perniciem traxit, sed quem denique discipuli Melanchton, Carolostadiut, Zvvinglius, Calvinus destituerent, in suas quique opiniones et hareses divisi, ut caci sint qui hanc turrim Babel non agnoscant.] fideique nefandus Transfuga, Vesano stimul: tus pectoris aestro, Vim fecit, spoliumque mei detraxit honoris. Hinc mihi Saxoniae gentes, hinc proditor Albis [note: d qui prater Saxoniam, Magdeburgum et Misniam interluit] Hinc Lichus [note: e Bavariae stuviue qui Sueviam alluit, et Danubio infunditur] insultat, contraqus audacia Nicrum [note: f qui Nicer vel Neccarus dicitur, et Wittenbergicum agrum irrigat.]

Danubiique [note: a In Germania prope Rauracos montes ortus 70. facile exceptis fluviu opposito fere Rheni cursu in orientem fertur, atque in Poninm sex ostiis irrumpit.] caput spumantibus erigit undis. Rhenus abit Viadrusque [note: b Nunc Oderam vocant pOmeranteae fluvium, qui et Silesiam et Brandeourgum alluit] retro, Moenusque [note: c Franconiae fluvius, qui Moguntia Rheno infunditur] vagatur Devius, et placidos corrumpit Lupia fontes. [note: d Lupia Westphaliae Padebornensis agriflumen. His scilicet affinis accolae exhaeresi corruptionem traxere.] In me quisque suas inimicis fluctibus iras Despuit invisamque Petri quatit unda triremem. 148. Da, precor, auxilium, nec enim tefortior heros Ferre potest, tibi subversas procumbet ad aras Haeresis, obstrictasque dabit violentia palmas. Mitis adhaec Princeps blandis solatia verbis Reddit et exerto Superos mucrone precatur. Divi, si qua fides; quid quid concessa potestas, Visque animi dextraeque queunt, afflicta meretur Relligio; miserae totum hocimpendere certum est. Sic voveo. Dabit haec scelerum, dabit improba poenas Haeresis, extendet fractas ad vincula dextias, 149. Et presa cervice gemet; nisi sponte remissum Consiliis, flectat perversa superbis collum. Vix ea, cum sremitus circum clangorque tumbarum Concursusque virum, lato terrore, resultat. Hinc ruit infestis [note: e Saxones et Hassi Carolum componendis Religionis controversiis intentum subitis arm is aggressi opprimere imparatum patuissent; verum exiguo milite illorum conatus tamdiu elusit, dum par ipse jam distractos ultro ac seorsim invaderet, ac pri mo in Saxoniam secutus Fridericum Principem, hostium caput, ralio victum captumque in vinculis tenuit, Philippum, Haisiae Dominum supplicem ad pedes ac de inde captivum habuit] Hafforum exercitus aiis, Inde ruit plebs Saxonicis collecta maniplis. Arma fremit rapit arma minax. Quacunque videret Hostis erat pars Austriaden furibunda petebat, Pars violenta manus sacris admovit avitis, Atque suis avulsa tholis simulacra trahebat

150. Numinis, et ruptis Divorum lipsana claustris, Argentumque aurumque Deo per multa dicatum Secula sacrilegis raptabat perfida dextris. Haec Evangelii pietas nascentis, honorque Rellligionis erat. Tanto discrimine Caesar Excitus, celeres rapit ad nova praelia turmas, Parva mnaus; sed multorum Dux instar obibat Carolus, hostilesque animo praesente phalangas Arcebat, qualis Spartana ex gente Melampus [note: a Nomen Canis ita dicti a nigris pedibus. Spartani autem nobilissi mos alebant canes.] Celsus obit, munitque gregem, ne forte luporum 151. Insidiosa fames, rabiesque inimica capellis Incustoditam rapiat, sine vindice, turbam. Tum si forte Lacon, [note: b a gente sic dicti canes maxime illic celebres, quanquam et modo grandiores quales Anglici, molossi dicantur.] aut vasta stirpe Molossus Se comes adjungat: contra im perterritus urget Orelupos, lacerosque repit mordacibus armos Dentibus insistens, donec vel saucia condat Terga specus, vel praeda solum prostrata cruentet, Non secus Austriades Dux auxiliaribus armis Fortior, adversas, mutata sorte, catervas Pressit ovans, victorque fuga difiecit aperta. 152. Ille Cheruscorum Rector Fridericus atrocem Fortunam in vinclis gemuit, similique Philipus Hassorum omius collum intractabile fato Subdidit, incerta vix libertate potitus. Ergo fides revelare caput, sparsosoque capillos Nectere Relligio, nec desperare salutem! Templa suum revocare decus, sacra lapsa vigorem, Nec deerat pietatis honor, nec cultor avita Captus lege, nepos spoliatis Carolus aris Ipse preces supllex, et munera larga ferebat. 153. O quoties pronus Superis flagrantia fudit Udisvota labris, quoties singultibus aras Impulit, ac tacitis duxit suspiria fibris, Ut minus aversum ferret Germania Numen: Utque fides impulsa gravem factura ruinam, Staret adhuc, pietasque locum lubnixa teneret, Non ego si largis Heliconis inebrier undis.

Atque renascentem fecundo Pallada [note: a Pallas seu Minerva scientiarum Dea ex cerebro Iovis nata fingitur.] sensu Concipiam, Delphisque [note: b Delphicum Apollinis oraculum in Gracia maxime celebre ubi ex tripode vates, futur apronuntiabant.] regam delubia Sacerdos; Phoebeosque teram tripodas, mea carmina factis 154. Exequabo tuis, quondam praestantior hostem, Nunc laudes supetas, nec tantum vera putaris Vincere, sed vatum de te mendacia cessant. Quod fingunt minus est factis. Tibi Romulus [note: c Romisius Romae conditor et P ineeps maxime armis, ut Numa post illum Religtone Remp. Rom stabilivit.] armis Concedet, pietate Numam transcendere visus. Regulus [note: d Regulus Attilius primus Rom. in Africam trajecit et victo Amilcare 200. oppida et titidem hominum millia cepit, ipse denique arte Xantipp Lacedam captus, Romamque ut captivi permutarentur missus cumre, ipso volente, infecta rediisset Carthaginem dolio clavis armato. pracisis palpebru imposiius, vigilias et dolore encctus est]. occumbat, Deciique [note: e Decie tres pater filius, et nepos cum se pro salute patriae devovissent. pater bello Gallico, filius Hetruseo; nepas Tarentino ut occumberent, in hostium tela irruerunt.] ferantur in hostem Praecipites: minus est parvam servare cadendo; Stantis major honos. Marii [note: f Ex humili villa Arpinate ad urbens ac denique et consulatum pervenit, quem septies gessit. Iugurtham captum ante currum egit, ad aquas Sextiat Teutones deinde et Cimbros super avit, rursum tirumphans. Civili tamen belle a Sylla victus, et captus immissum sercussorem Gallum vultus autoritate terruit, sub Cinna revocatus rursum consul honores denique, cum vita, absolvit.] celebrare triumphos, Laurigerasque comas, vinctosque ex more Tyrannos Fas aliisfuerit; victoria pulchrior illa est, 155. Quae dolet afflictum, quam vis prostraverit, hostem. Scilicet affectus animi moderatus iniquos. Te prius expugnas, victusque in praelia tendis, Clementerque furis pugnas, ut parcere possis, Et sine clade noces. Respublica nulla Tyrannum Te victore timet. Primas clementia partes, Semper agit, mollitque aequos admissa rigores. Vidimus a fflictos, sub te dominante, colonos.

Fortunam revocare suam: squalentia passim Arva subinductis repareate novalia stivis 156. Vidimus illatis ditari mercibus urbes Quas Indus, [note: a Indi auro, Arabes aromate frequenti celebres Indica ausem navigatio per Carolum aucta] quas dives A rabs [note: a Indi auro, Arabes aromate frequenti celebres Indica ausem navigatio per Carolum aucta] quas ultimus orbis Funderet, et nostris industria traderet oris, Vidimus et mutas iterum resonare Palaestras Musarum studiis, totamque biverticis [note: b Parnassus gemino surgit vertice, ad cujus pedes fons amoenus Castalia prosilit, in regione Baeetiae quae Phocu dicitur, juxta quam Aonia regio Musis etiam consecrata] undam Montis in exhaustes ad carmine ducere fontes. In laudes se larga tuas affundere phocis [note: b Parnassus gemino surgit vertice, ad cujus pedes fons amoenus Castalia prosilit, in regione Baetiae quae Phocu dicitur, juxta quam Aonia regio musis etiam consecrata] Gestit etAonios Phoebus offerre liquores. Ac vatum satiare sitim. Tu prodiga rerum Materies; seu te videat Pax alma togatum [note: c Toga vestu in pace domi, ut sagum foris in bello usitatum] 257. Seu mereare sagum [note: c Toga vestu in pace domi, ut sagum foris in bello usitatum] Felix te quisque beatum Praedicat, exoptatque, miser. Quae possidet arca Privatis opibus, quo dant aearia census, Participant alii: nil non commune potiris. Munetibus tua pauperiem solatur opimis Dextera, subsidioque inopum tibi vilius aurum est. Divitibus quidquid Nereus [note: d Tonitur pro mari Deus maris Oceani et Tethyos filius, qui ex Doride Nympha Nereides marinas Nymphas suscepit] devolvit arenis. Pactolusque rubente vado (d) [correction of the transcriber; in the print ], pretiosaque Fulvis Hermi [note: e Fluvii Auristus, Pactolus, et Hermus in Lidia, Hydaspes fuit in Media et India, Arabiam (in qua Nabathea est) tangit.] Nais aquis, quidquie Nabathaeus Hydaspes; Parturit aurifluis per stagna tepentia venis. 158. Instar aquae censes: affusa refunditur unda; Largiris quaecunque capis. Sit Iberia dives Fluctibus, Hesperioque Tagus [note: f Tagus Hesperum, seu occidentem versus, in Lusitauia, aureis fluere arenis fertur.] fluat aureus amne: Tu fluvíis melior Princeps cenferis Iberis In miseros partitis opes; haeditibus undae Aes pariunt, rarumque capit plebs indiga fructum Tu prodesse cupis, nec egenti munera differs.

Quas bellum consumit opes has fertile rursum Colligit. Hostiles armata potentia gazas Atterit, ac praedis inimicas exuit urbes. 159. Praemia quisque ducum; Caesar supremus honorem Felici sub marte refert, sine munere servis. Ipsa tibi virtus preitum est. Sat credis honestum Quod patriae te poscit amor, quod publica fuadent Commoda, quod imiseranda rogant discrimina vulgi. Immemorem tesaepe tui, pro priaeque quietis Novimus oblitum, per densa pericula tendis; Ut populi vitare queas, et commoda spernis Propria; ne miserae spernas incommoda gentis. Tu patriae pater ipse tuae es, sub nomine tanto 160. Imperium dulce est gaudent parere ministri Tunc etiam cum dura jubes; quaecunque putantur Aspera mollit amor, tigidas in crimina poenas Quantum offensa manus distringat, amare Crederis, et tantum noxas o disse malorum. Nimirum, Dominis toleranda injuria non est; Cum fovet indulgens sceleris patientia vires. Impunita trahit socias audacia noxas. Quam lenis medicina nequit, dat saepe salutem Dura mnaus; rigidum secat ulcera puttida ferrum, 161. Perfusumque acri vulnus coalescit aceto. Nec morbis unum ingenium est nec mortbus unum. Certa suis est herba malis. Quae mollibus aura Imbribus arentes nuper ditaverat agros: Nunc ruit im portuna satis. Aquilone rigente Saepe opus est pestem Zephyri vexere faventes. Et prodestnocuisse manu quandoque regenti; Et parsisse nocet. Vitiis ubi munera dantur. Gratuito rarus fuerit virtutis amator. Praemia virtutem maneant, et crimina poenae: 126. Ipse etiam populi Rector, ne mollius in se Urgeat im perium Regem parere, decorum est, Cum leges mandata serunt, bene jura elientis Imperat, exolvitque suum bene stringit habenas, Etpatitur. Talem Austriaden miramur in aula, Talis castra regit, legum decreta bonarum

Non magis imperi, propriis quam moribus urget. Prae cipit exemplis, ac plus persuadet agendo, Quam mandando probat. Non hunc simulatio mutat Turpis adulantum Dominis, vitiisque faventum, 163. Qui quae cunque bent, indulgent facta Regenti. Principibus plerumque suus Seianuus in a??a est. Sit Regis lex prima Deus. sic inclyta quondam Austriaden Themis erudiit Rex regna gubernat, Reges ipse Deus: servitque creata potestas Sub majore minor. Princeps lex viva suorum, Et recti speculum est. imitatur facta Regentum Tam praesens aetas. quam postera Pluribus idem. Moribus ut prodest sanctis, ita peccat iniquis, Junct a potestati probitas confirmat honorem. 164. Nititur hac stabilis fundata potentia Regum, Hac constat secura quies cum crimine regum Omne breve est, solio male conjunguntur eodem. Improba libertas, atque inconsulta potestas. Post male calcatas leges, plebs calcat honorem Principis, et spreti vilescit gloris sceptri. Ne Dominum perversa suum custodia cingat, Flagitioque favens; aequi, quem stipat iniquus Nomen haberenequit. Foveat probitatis amantes, Qui cupit esse probus, rectos quicunque tuetur, 165. Se quoque defendit Princeps, quique invidet aequis, Invidet ipse sibi, facilis mereatur amorem Plebis, amore suo, Regis bis nomine gaudet. Qui populos animosque regit: nam corpora vulgi Indignum est Domino tantum patere jubenti, Obluctari animum; gratas amor arte catenas Injicit, et faciles rapit ad mandata clientes. Arma tegunt; sed sape premunt, custodia virtus Oplima, munitumque latus sat gentis amore est, Haec, quae cunque metu Dominis subjecta reguntur. 166. Stare diu nequeunt, nil cum formidine tutum est, Mutatur cum sorre metus, dolor arma ministrat. Extimular trepidas solers audacia vires. Vix timor obsequii custos diuturnus habetur. Quos genuit natura pares, quando que reducit. Arbitrio fortuna suo vulgusque regenti

Exaequat, Dominosque facit patere ministris. Non deerunt hostes; quamvis lex regula factis, Quamvis meta Deus fuetit. Resoptima quaeque In vidia cibus est. livor pulcherrima carpit. 167. Pessimui interpres, multis invisa potestas, Et regni titulus: multis suus indole Princeps Displicet Ingenio cuivu servire regentem, Pulchra quidem dos est, sed corvo rarsor alb?. Non aspernetur tenues, sit promptus adiri, Comis in alloquio, vultuque ad verba sereno; Sed mores gravitas, majestas digna loquelam Temperet, abrumpatque rudis consortia vulgi. Obfuit hic nimium. Veneranda potentia Regum Misceri cum plebe nequit, praesentia Regis. 168. Non, nisi rara: juvat. Proceres spectentur in urbe, Sintque aures oculique Ducis, quibus omnia lustret, Omnia scrutetur: ne quid discordia turbet. Insidiae violent scelerumque audacia peccet. Consultor sit saepe Plato [note: a Dui omnes derecta administran di Remp. ratione scripsere et hic Neronis pessimi Principis, optimus praceptor, parum a Lege Christiana alienus si non particeps fuit]. sit saepe Lycei Cultor Aristoteles [note: a Dui omnes derecta administrandi Remp. ratione scripsere et hic Neronis pessimi Principis, optimus praceptor, parum a Lege Christiana alienus si non particeps fuit.] Senecae post fata loquentis Os videat, cupidisque animis oracula condat. Ut bene sit vivis, non vivos consule Princeps Sic solus, non solus eris consulta favore, Atque oddis caritura leges, Se nemo dolebit 169. Rejectum, nemo consultor munera poscet. Haec Astrae [note: b Tovis et Themidis filia, Lustssiae praeses, pro ipsa hic Themide aesurpatur.] suo documenta ferebat alumno. His ubi munitus fueris, deforme putabis Majorem imperio, vittutibus esse minorem. Tu regni sol, Magne tui es, sol cetera vincit Sidera, tu proprios superas virtute clientes Hic orbi sine labe micat: tibi crimina nurllam Aspergunt majora luem. Sol omnibus idem Terrigenis; tu Germanis, tu Rector Iberis Romanisque idem es, mundum fovet ille calore,

170. Tuque favore tenes, radiis hic educat aurum. Terrarumque sinus implet; tibi pulchrior auro Vulgi afful get amor. Sol annua tempora caelo Digerit, et vernis distinguit floribus agros, Messibus aestares, autumnos fructibus implet: Tu quoque donorum largus, sua jura colonis, Praemia militibus, ciri commercia defers. Per te cultus ager, tibi vectigalia reddit. Aequa tamen: per te defensae civibus urbes Defendunt Dominum: per te dar curia leges, 171. Et recipit justumque fovet, justoque fovetur. Quo pietas te sancta vocat, quo Ecclesia Mater Huc sequeris. sacris per te reverentia Mitris Doctoru inque refulgethonos, sic dirigis omnes Ut melior te quisque regat, quem laurea Musis Eximium, [note: a Doctores, Episcopos et summum Pontificem observat, Clementis enim Papapedibiss advolutus Carolus, quem ante captiv umtenuerat; ei deinde singulari humanitate, cum omnium admiratione intime est conciliatus.] decorat; quemque Infula clarior effert. Diceris Ausonidum prono vestigia vultu Observasse Patris, [note: a Doctores, Episcopos et summum Pontificem observat, Clementis enim Papapedibiss advolutus Carolus, quem ante captiv umtenuerat; ei deinde singulari humanitate, cum omnium admiratione intime est conciliatus.] Stupuit te Roma potentem, Demissumque simul quem majestate timorem Hauserat armata blando convertit amore, 172. Postquam oculis vana didicit mendcia famae Non Gothico terore trucem; non, Attila, [note: b Attila Rex Hunnorum, qui per Germaniam et Italiam (subversa hic Aquileia) ita rem Christianam afflixit, ut flagellum Dei appellatus fuerit.] vultum Non, Alarice, [note: c Rex Gothorum qui Romam occupa vit et evertit, quo nomine et alius postea ejusdem gentis Rex, Roma etiam potttius brevi Italorum insidiis cirsum ventus periit.] tuum, torva cervice minan em, Ostendit trepidis; sed quaiem blanda potestas Fingeret, augustum specie, sine nube serenum. Frons Germana fidesque tibi quam nescia fraudum Simplicitas, nulloque doli velamine candor Proditus exornat, non te fallacia voces Fingere, non mendax docuit simulatio vultum. Hostibus arma palam, non pacis imagine tecta, 173. Non occulta geris; pugnamque odiumque professus

Exeris, Intentoque prius, das vulnera ferro. Nec Laertia dae [note: a Vlysset sic dictus a Laerte patre, hic Rex Utice et Dulichii Graeia insularum, Graecorum asturissimus in bello Trojano qu ut hoc declinar et, insaniam simulavis, u i Achilles in misliebri se habitu addidit, uter que vero adductus, rem Graecorum sustinutrum, ille fraudibui bis viribus,] fraudes; nec Epeia [note: b Epiejus faber equi ingentis Trojani qus per armatos in eo latentes, urbs intercepfa fingitur, occasio fabissae creditur, quod is muralem machinam quam equum. seu arittem vocant, invenerit.] vafrae Artis dona probas. quod viribus ausus Achilies, Quodque Hector virtute ruum facis, aemulus heros. Est rutiles aliquod spatium sublimius astris Trans Lunae Venerisque [note: c Martis coelum quintum supra Lune, Mercisrii, Venerii et Solu positum.] polos, cui proxima Solis Regia belli geris sedes heroibus apta. Hie Martis domus est, armamentaria Divi Hoc posuere loco. Fulgent hic aera Tonantis, 174 Thoraces: clypeique hastaeque enselque minaces, Queis Briareus [note: d Gigantes (seu Titanes utalu) a Terra geniti calum sihi debitum ex patre Titane contra Saturnum et lovem occupare volentes in Phlegrass Thessalies campu montihus congestu adversus Deos pugnasse feruntur. In bis Briareus et Gyges centimani. Typhaus seu Typbon ingenti corporis mole fuisse fingitur, Iovis fulmine omnes prostrati.] Coeusque jacent, vastusque Typhoeus Centimanusque Gyges. Victoria mille tropaeis Vexillisque ornata sedet, manibusque coronas Exmbet, et meritis implectit serta capillis. Hunc olim memorant raptum juvenilibus annis Te subiisse locum Supaverat inclyta Virtus, Herculeusque Labor comes huc deduxit euntem. Et facies aulae placuit. palcuere feroces Armorum species rapuit manus altera torvam 175. Bellonae [note: e Dea Belli, soror Martis cui Sacerdotes proprie sanguine sacrisicabant.] galeam, gladium manus altera duxit, Quo quondam Perseus [note: f Iovis ex Danae filius, Andromedam (epbei filiam Marina bellua objecta liberavis. et adimantino ense (Harpen vocant) a Vulcano accepto, Medusam Gorgonem, (quae serpentibus orinita, in saxa spectatores converteret) aver sus, obtruncavit.] secuit trucis ora Medusae.

Loticam Mars ipse pater tervicibus aptat, Vulcani [note: a Vulcanus artis fabrilis Deus, Cyclopibus moniculis in Aetnae pro famulis uti fingitur, ut sunt, Brontas. Steropes et Pyracmon.] sudantis opus raraque Cyclopum Atte labor; stygiis mersam induraverat undis. Et tutilos Indo limbos induxerat auro. Aerato reliquum corpus vallavit amictu, Qualis in Odrifiis, bellator maximus, oris, Dura Corinthiaco [note: b Corinthus are insigni nobilitata est.] vestitus membra metallo, Ipse Getas Thracesque [note: c Bellicosae gentes, ut proinde apud illas Mars natus fingatur.] suos praecedere visus. 176. Talis eras: talem cupido Victoria mater Strinxit in amplexu. Meus, inquit, Carole Princeps, Natus eris, victor patriis dominabere Belgis. Hesperiaeque tuae. Dabit haec te vindice poenas, Arque rebellantes stringet sub vincula dextras. Quantum vis gravibus Germania saeviat armis, Inferiot vittute tua succumbet, et uni Deferet imperium, submittent colla, jubasque Succussator Equus, [note: d Saxones per equum, quem ferunt insignibus: uti Bohemi alitque Germaniae populi per leones intelliguntur. Cattus, veteri usurpatione, Hassus est.] trepidique ad vincla Leones, Et Cattus pavidos in nondum colliget ungues 177. Gallica marcescent detractis lilia [note: e Lilia (qua Gallorum insigne faciunt) tune emarcu erunt, cum Rex illorum Franciscus in bello Italico, ad Ticinum flumen et urbem (alii Papiam vocant) Insubria captus, a Ferd. Piscario Davale et Car. Barbonio Gallo Casarss Ducibus, ac deinde a Lanoie in Hispaniam ductus est.] lertis, Et frontis, victricis honos. Franciscus Iberos. Quos fibi promisit victori victus adibit. Castraque carceribus mutabit, serta catenis. Roma tuis etiam quassata ferociter armis Deptessa cervice gemet sacrasque tiaras [note: f Pontificem et Cardinale: Caesaris miles Porbonio duce, (in prima urbu occupatione cadente) soede sacris profanisque spoliatis captivos detinuit, dum ingenti se auro redimerent, quod facinus ipse Carolus detestatsss fertur.] Proteret immissis vecors Bellona maniplis.

Horrebisque tuum facinus. Terrebitur Auster, [note: a Italia et Africa, quae nobis versus Australem plagam est.] Quo te cunque feres, Insubria [note: b Italiae pars versus Alpes quae Sabaudiae jungitur, Cisalpina olins Gallia dicta.] porriget hastam, Deponent Veneti Clypeos, Flotentia [note: c Vrbs Hertruriae in Italia quam Carolus subactam Medicau restituit.] Parmam. 178. Serviet Eridani [note: d Fluvii celebriores lialiae Carolo subjectae.] dominantibus herba capillis, Ticinusque novas plectet, Tiberisque coronas. Victores armata Thetis [note: e Deamaris pro mari posita.] trans aequora classes Provehet, ac Siculas [note: f Quae maria Carolus ingressus est quando ad restituendum Muleassen Tuneti sive Carthaginis Regem in A. fric am egressus Poenes Didonis (sive Elisa) posteros, Aethtopes, Numidae et c. bello vincit, Muleasse restituto.] im plebis navibus undas, Oceanumque reges Libycum. Tibi litora sternet. Africa pugnanti supplex, tibi Paenus Elisae Posthumus, Aethiopesque nigri, Numidaeque feroces Et Cyrenaicus celer et Nasamonius atrox, Victima Martis erunt. pavidae tremet altera gentis Carthago, quam Tunetum dixere nepotes, 179. Et Tartessiaco [note: g Hispanico a Tartasso seu Carte a urbe maritima Boeticae] flecter sua moenia sceptro. Te quicunque bibit Pontum, [note: h Pontiss Asiae minoris Provinciae venenis et exilio Ovidir celebris.] Tanaisque [note: i Tanais Scythiae fluvius qui in Maeotidem ejusdem regionis paludem influit] fluenta, Quosque lacus Maeotis alit, [note: k Mare, quod ab Hellesponto ad Thracium Bosphorum extenditur, quae lota et marta a Turcis possessa et contra Carolum armata, ejus potentiam timucrunt. Barbarossa et Solymanno fugientibus.] quofcunque Propontis, [note: l Sic fulm in a vesantur, quod ea Cyclopes Jovi cudere fingantur.] Armatum metuent. Tu formidata Tyrannis Tela animosque geres, et de victore triumphum Victor ages, dominosque tibi servire videbis. Sic ait, et roseis admovit basia labris. Jamque viam retro Princeps cessutus abibat. Cum subito laetos resoluta tonitrua plausus Insonuere Duci, late cyclopea spargunt

180. Fulmina Caelicolae. Siculae tremuere Charyb des, [note: a In freto Siculo hinc Charybdis vertiginosum mare naves absorbens inde collidens saxum Scylla est: illa rapax ante mulier, haec amans, puella fuisse fingitur. et illae a love fulminata: hac a Circe venenis mutata et inferne cincta tanibus.] Scylla suos resoluta canes immugiit undis. Tela trisulca ruunt. Sparsas bibit Africa flammas, Et Tunetanis flagrant incendia campis. Nec procul hinc noster Princeps a litore Poeno. Vobis fi qua fides, Afri, est, exponite pugnas Austriadae, vester memoret certamina miles. Et quae belligeris surgunt monumenta tropaeis. Quidque triumphatis Muleasses debeat oris. Debeat Hesperio Regi? depingat euntum 181. Armatorum ingens in Poenos fortiter agmen, Cedentemque retro Maurum, Numidamque fugacem. Urbibus admotum vasto molimine Martem, Portarumque obices et fractos viribus Afros. Nec minus Algerium [note: b Carolus dum altera exped tione in Africam Algerium nobilem illic urbem portum que, Barb arossae sedem peter et: tempestate et magna suorum clade rejectus admirabili constantia sortunae obluctatus, vix denique cum paucis salvus Europam repetiit.] referant, tumidumque procellis Nerea, divulsumque sais a sedibus aequor Austria den contra: dum classis Iberica portum Naufragiis, Afrasque jacens im plevit arenas, Jumentorum hominuque graves complexa ruinas. Scilicet hanc potuit cladem Mavortius heros 182. Infracto spectare animo, potnitque natantes In pelago tabulas, animasque in morte suorum Fluctibus obluctantum atris, et in ulta cadentum Funera, tantorum socius perferre maiorum: Hinc immite furit trucis inclementia venti; Tempestas hinc saeva maris Coelumque solumque Eripit, et dubias rapit in diversa carinas: Inde suas Poeni cumulant Numidaeque [note: c Numidae equitatu inter Afros, ob celeritatem celebres, vagi ac otiosi pene homines, qui tbi morautur, ubi pecori lata reperiunt pascua.] sagittas, Et ferto miserae geminant spectacula cladis.

Nulla falus, non unda gravis discriminis expers. 183. Non tellus secura mali. Superaverat omne Sors mala consilium. Sed enim. fortunae minaci Virtutem terrere potest, non frangere casu. Constitit Austriades, qualis Na amonia [note: a Rupes Africae.] rupes Sustmet iratum rabidis assulubus aequor, Telorumque imbrem, quamvis extrema minetur Effera barbaries, quamvis adversa furorem Exacuant elementa suum: sine nube, serena Magnanimi frons una viri est, tantumque procellae Non feriunt pectus, quassatis, integer ipse 184. Sussicit ordinibus, praesens, collapsaque fulcit, Exemploque prait: redeunt ad signa manipli, Et quamvis metuenda puder metuisse chentes, Cum Dominum perstare vident, contraque flagrantes Bellorum furias tempestatumque ruinas Obfirmare animum. Qualem dum forte leaenam Circum stant rabidique canes hastaeque feroces Venantum; trepidant catuli sub matre latentes, Exoptantque suis speiaea fugacia silvis: Ur tamen erectam contra spumare parentem, 185. Cumque viris terrere canes, ac spernere tela Obstantum adspiciunt redeunt in membra colores, Et crudi teneros acuunt ad vulnera rictus, Dum sua desperans venator spicula vertat, Rostra canis, tandem sese, catulosque leaena Colligit, et facili gaudet cessura triumpho. Tatis in armata miles statione locatus Durabat, magnique premens vestigia Regis, Nunc stabat, nunc retro pedes, cum laude, ferebat. Sic onjuratis undantia marmora ventis, 186. Caelorumque hominumque minas, ac spicula, fregit Unius Herois virtus. Victoria victi Caesatis haec reliquos transcendit sola triumphos Ille Philippiades [note: b Alexander. Magnus. qui Patrem Philippum, uri et Carolus haouit. Unde uterque Philippia des est.] Persarum victor, et hortot Indorum signis obiit victricibus Orbem. Sed fortuna suo vexilla volautia flatu Extulit impraegnans, faciles cessere procellae,

Unda rates vexit, positosque in gurgite pontes Sustinuit, nullasque dedit Rhamnusia [note: a Rhamnusia Nemesis est Den quae homines honis male utentes, poenis inflictis persequitur sic dicta a Rhamnunte Atticae pago, ubi colebatur.] plagas Nostra Philippiaden dant secula, sorte minorem, 187. Majorem virtute sua, minus ille laboris; Hic plus laudis habet. dignum magis illud honore est, Quod virtus. quam quod statuit fortuna tropaeum. Mens excelsa tibi, sublimibus aemula coelis, Cordis arce sedet, quae dedignata latere, Nec vulgi strepitus, nec inania vota moratur: Immortale decus sequitur, famaeque theatrum Occupat. Illustris virtus est semen honoris Et calcar vintutir honor, fax mentis honestae Gloria, nec quaesita ramen. fugit illa sequentes, 188. Umbrarum similis, tantum fugientibus instat. Aeternas tu cogis opes, mortisque tributo Exemptas, quos nulla lues, nigrum ve venenum Corripit invidiae, nec sortis spicula tangunt. Quae patriae tibi suadet amor, quae dictat honestas, Quae legum decreta monent, quae gloria Divum, Promptus adis, dextramque regunt consulta potentem. Cernimus erectas terrias assurgere meles Mirandorum operum, celsis palatia muris Ex crescunt, divumque aedes fastigia tollunt, 189. Et subeunda tuis praeeunt ad sidera votis. Sic effundis opes. Contemptis, optimus heres, Ipse Deus gazis fruitur, gaudet que profuso Posteritas auro, gaudent virtute nepotes. Nec patienda fugis. Quae sors te cunque dolentem Afflixit, nunquam potuit superare medelam. Pharmaca vulneribus nosti, patientia multis Sufficit una malis. dejecto corpore morbis Mens crecta sibi constat, vincitque ferendo, Si te Fama nigris inimica adverberet alis. 190. Pellis noctis avam, [note: b Vt fama albis alata pennis fic nigris Calumnia effe fingitur, qua hic sama inimica dicitur.] vacuasque remittis in auras, Et surdos repetit verbosa Calumnia ventos. Principe magnan: mo minor est injuria quavis.

Ut vulgus, sicilla subest, non longa ferentem Tempora, non variis lassant incommoda noxis, Spes firmat nutantem animum, regiturque futura Praesens sorte dolor, mens immortalia volvit, Et premit elatis mundi ludibria votis. Haec tibi, dum teneris aetas pubesceret annis Jam Sceptro propior, fertur, praecepta dedisse 191. Caesar avus memorique animo fixisse tenenda Car: Nepos sensim fragili decedimus aevo, Haud procul a meta stamus. Nos Arbiter urnae [note: a Aeacus sum Minoe et Rhadamantho, qui morientium apud Inferos Iudices ex Vrna nomina educere finguntur.] Admovet, imperiumque ju bet mutare sepulcro. Huc re fata vocant, quo nos decedere jussi Cogimur ire loco poterit sors fallere tanta, Mors nunquam poterit. Soeptris nonnemo potitur, Nemo du, brevis hora autos exposcit honores. Vive, precor Superos. et secula vince parentum, Junctaque multiplici cumuletur gloria sceptro, 192. Sis belli pacisque decus: tamen unica virtus Laus sit prima tui, non te gyplatus avotum Tollet honos, non in tabula spectata Rudolphi [note: b Habspurgs Comes et Austriacae familiae praecipuum lumen; Virtute bellica ac pietare pror sus illustris, quibus dotibus Imperium promeritus, late potentiam extendit, post quam Ottocarum Bohemia Regem atque Austriae possessorem subjugasset.] Fortis imago Ducis quem nobilis Austria primum Protulit imperio, Vana ludibria sama Innixos proavis fallunt, sine laude, nepotes. Optima nobilitas sola Virtute probatur. Haec neque fulcitur sceptris innixa potentum, Nec metuit depressa sibi, procul abidta turpi Ambitione sedet: nullos suspirat honores Anxia nec vacuae captat mendacia samae 193. Laudis avara suae nec inania ponderat auri Praemia, sed magna celsi de pectoris arce Despicit, abjecto quidquid mira mur in orbe. Attamen oblatos non aspernata favores Fortunae, potiturque bonis, fruit urque labore, Audirique cupit. Virtus alimenta requirit.

Quae latet, hac paucis prodest, quam velat egestas, Sordida despicitur; quam gloria deserit, haeret, Admittat, non quaerat opes. sit gloria donum, Non merces; veniant, non accer santur honores. 194. Non spectanda quidem, sed nec spernenda potenti Fama viro, quae tam vitiis afflata nigrescit, Quam ducit niveos socia probitate colores. Haec meminisse juvet, regni quscunque theatrum Ingreditur, dignos componat Principe mores Plebis ad arbitrium, spectantis consulat orbis Judicium, minus errabit, quicunque regetur, Et populum simulipse reget. quicunque timendur, Ipse timebit adhuclegum observator et aequi. Una prior moderanda tibi est respublica mentis, 195. Et famuli sensus, et depravata cupido, Ira flagrans, praecepsque furor, vecorsque libido: His minor indignas quisquis concedit habenas, Servit in imperio, Regisque amittir honorem. Tot. quic unque regit, submittit colla Tyrannu, Quot paret vitiis. Aliis praescribere leges, Et calcare datas: poenis adstringere sontes, Indulgere sibi: non est res digna coronis; Sed laqueis, cave quae, Rector, damnaveris ore, Suaseris exemplis: verbis haec fortibus urgent. 196. Nil tibi peccanti clemens ignorce, sed urbi Saepius; et vires non experiare nocendo, Qui Princeps vis esse diu, quaecunque dolebis, Mitiget offensam justasque remissio poenas, Atque etiam parcendo feri. facinusque puteris, Non odisse homines: popult vix cura Tyranno est: Qui Sceptrum, non vulgus amat qui regna timore Firma quatit; rursumque sua formidine captus Concutitur. Metuit Princeps, metuitque Tyrannus; Iste suis, ast ille suos, timor alter amoris 197. Fungitur officio, vindictae sustinet alter. Fit quandoque nocens dum vult punire nocentes. Qui scelus iratus plectit. sine crimine non est. Sis licet, offensus parces. cum laude, clienti, Si te noxa petat. Magna est haec gloria, summes Ladi impune Duces, hos credimus esse Leones,

Qui calcare queunt hostem, patcuntque jacenti. Quantum vis rapiat demens ignobile vulgus Seditio, coecusque furor, clementia telum Saepe fuit, quo fracta ruit discordia gentis. 198. Et fera blanditiis capitur, sensimque leones Submisere jubas, et mollia jussa sequuntur. Praceps ira moram, spatium indignatio poseit. Tandem animus ratioque redit. Non semper ab Austro Tempestas, tumidi non semper in aequore fluctus: Certa quies, sensim feritas plebeia quiescit. Quam resecare nequit consulta potentia culpam, Dissimules. medicis olim incurabile vulnus, Sanatum quandoque mora est, et tempora prosunt. Imperium dulce est. Quaedam est regnare voluptas; 199. Sed regitur, quiounque regit. qui pluribus unus Imperat, huic plures uni mandata reponunt. Hoc regno propriis est: onus est, quod plurimus ambie, Rarus ferre potest. Pretiosum purpur a velum; Sed tamen ignoti multis tegit ulcera morib. Mille latus stipes, et mille clientibus armes, Non latis his munitus eris. prudentia si te, Si pietas, si certa fides, studiumque tuorum Destituant. paucos Regum deducit ad aulam Regis amor, patriaque salus. sibi quilibet ipse 200. Proximus est quicunque gerit pro Principe curas, Curat et ipse sibi, nemo sine munere servit. Oblequium hic donis, alius metitur honore. Indiga nobilitas, et quae sua praemia sperat, Adstat ab officiis. Rufinis (a) creditur aula, Arsenii sugiunt, et quorum nulla cupido est. Hic rarus procerumest, sua quid discrimina spernit, Publica dum virat, paucos commune periclum Terret, et afflicti tangit miseratio vulgi. Hoc onus est Regis. multorum vulnera sentit: 201. Et quoque non proprios dolet, adstringitque dolores. Provider ignavis, simul ignarisque malorum Membris saepe caput. Quem nilincommoda tangunt Proxima, non prasit. Mulris prodesse honorum Principu esto bonum. nec facti praemia quaerat,

Sufficit ipsa sibi virtus Procul omne tributum Durius, et qui fulva gravant aeraria census. His male firmatur fulcris onerosa potestas, Sceptra levent, dives fuerit Respublica rantum, Princeps dives erit. gaza est haec optima Regum, 202. Qua regnum fruitur. sparsi per membra calores Totum corpus alunt: Stomachum malus opprimet hnmor, Cum moles nimium gravat in digesta ciborum, Obtunditque caput. Fulvi congesta metalli Materies, curis animum, noxisque fatigat. Nec Regem sinit esse bonum, virtutibus aufert, Et prabet vitiis damnosa pecunia vires. Ex desideriis rerum mensura petenda est. Semper eget quicunque cupit Rex semper abundat, Cui satis est, quidquid fortuna suprema ministrat, Ne male diversis inhies, sine jure, coronis. 203. Sufficiat quod sorte tuis diadema capillis Implexum est. magnis ingentia regna periclis Saepe objecta patent. crebtae per vasta procellae Aequora funduntur, quae longis brachia ramis Porrigit immensum, patitur saevissima quercus Fulmina, nec rabidis minus est obnoxia ventis. Obvia regnorum quicunque pericula norunt, Haec fugiunt, cupidos facit ignorantia Reges. Fulgor opum, titulique leves, ac splendidus erros Decipiunt. Asiae postquam subjecerat oibem 204. Magnus Alexander, doluit super esse coronas, Et vincenda sibi. Persae jungantur Achivis, Indica Medorum sceptris, nihil esse putabit: Et voto deerit, quidquid possederit alter Ve Proavi meliora docent. exempla Rudolphus Jure capessendi sceptrum, virture regendi, Finnandi pietate dedit. Vestigia tantum Pressa tene, felixque tuam modrabere gentem, Haec memorabat avus. Celsa tu mente reponis Dicta senis, promptisque tuos rationis habenis 205. Stringis ad obsequium mores, populuque benigno Colligis imperio. Rabies nunc improba Turcae Poenorumque subacta jacet nunc haeresis atram Expuit infelix bilem, nec atrocia Martis

Fulmina pacificam complent terroribus auram. Tendit adhuc pugnax necquicquam in praelia Gallus; Et subigendus ovat. Post tot discrimina rerum Post belli pacisque vices, jam proximus astris Mortalisque satur vitae, contemnere noli Quod fortuna dedit: noli deponere sceptrum 207. Quod virtus tribuit, prudens solertia rexit, Defendit pietas, mitis clementia fovit. Hoc te supplicibus poscit Germania votis, Quique bibunt refluum Scaldim, [note: a Belgae, Itali, Hispani ac tota Europa obstupuit, quod Carolus in Philippum filium. Belgii, Hispaniae Siciliaeque regna transferres, exemplo hactenus incognito.] quaecunque rapaci Eridano, ac celebri gentes potantur Ibero, Cunctorum vox una petit, Te Carole, Regem. Quod si forte tamen regnorum mole gravatos Exoneres Atlas humeros, Germania fratrem Postulat Alciden: [note: b Hercules sic dictus ab Atcao avo, qui aliquando pro Atlante fesso calum sustinuisse fingitur.] Fernandi nomine gaudet, Sic etenim conlulta ferunt oracula: nunquam Stantibus imperium Fernandis Tuisconis orat Vertere, nec Gothicae submittere colla securi. Posse coronatam patriis virtutibus aulam Austriadum. Quaecunque tamen fortuna sequetur: Posteritatis honos, ac magnae gloria famae Stabit, et aeternas referet clementia lauros.

AMICE LECTOR.

UT praecipuarum Virtutum descriptiones leviori calamo exaratas in Carolina panegyri reperies; ita Vitiorum imagines, majori adumbratas opere, fusiusque ductas in Sarcotide nostra reperies, ad hoc praecipue a nobis concinnatam, ut plerarumque magis in poesi communium quidam quasi Hortus esset, unde rundior etiamnum etas ad hanc disciplinam erudienda delectationem usumque caperet; ut quae, tanquam pictoria artis discipuli, per singulorum seorsim membrorum ductus ac lineamenta, ad corporis totius idoneam conformatiorem traducenda sit. Quocirca noli imprimis absolutum Heroici poesios corpus, in hac mea Sarcotide requirere. Hoc enim, ut omnino agerem, mei institutinon fuit. Deinde ne accuses descriptionum, sive frequentiam, sive quaesitum amplificandi studium: cum id mihipraecipue faciendum duxerim, ut congestam aliquam illarum silvam, uno tamen in opere, quo eminerent illustrius, proponerem. Indicem omnium ad libri calcem exhibebo, tylum propius ad Virgilianam modestiam, candoremque simulinflexi; ut qui solus pene omnium cum majestate orationis perspicaciam aptissimo nexu conciliarit, et cum necesse est, humilis sine abjectione, grandis sine tumore, rarus doctusque sine obscuritate, numerosus sine affectatione. Duorum primum non vitavit Ovidius et Silius, alterum Lucanus, tertiumque cum aeltero Statius, quartum denique Claudianus.

Argumentum et resolutionem librorum praemisi, ad studiosae ju ventutis facilem usum, imitationemque: cujus etiam rudioribus materiam sufficere volui; ut qui in illo descriptionum campo, majori aliquando operi praeludere utiliter poterunt.

SARCOTIDOS. LIBER I. Argumentum breve Historicum et poesios resolutio.

HIstoria, Deus Adamum et Evam humani generis parentes condidit, atque in Paradiso Voluptatis collocavit, quorum felicitati Cacodaemon invidens, molitur suis illam insidiis subvertete.

Poesis ac fictio. Cum in Heroico carmine, tanquam in Tragoedia, conveniat, ut sit totius aliquis operis Princeps, Adamum et Evam uno Sarcotheae, id est, Naturae humanae (quam Deam Carnis appellamus) nomine poeta complectitur. Cujus Antagonista est Draco infernalis Lucifer Antitheus, id est, DEI adversarius. Sarcotheae sociae fautricesque personae, per prosopepoejam junguntur, Arete (usitato graecis vocabulo) Virtus; Agape seu Charitas; Themis sive Iustitia; Elpis sive Spes, Dianoea sive Ratio ac Mens, Metanoea, sive Dolorac Poenitentia. Contra Anthiteo sociantur, Furiae, Dolus, Mors, Morbi, Senectus, Labor, Paupertas, Fames et c. quarum interventu totius rei expeditio et eventus implicatur et suspenditur. Primum itaque raptum, seu mentis excessum vates fingit, quo ex sublimi totius orbis inconstantem imaginem contemplatus sit, ut scilicet occasionem habeat de causa mali inquitendi, quae ex naturae humanae lapsu, Daemonisque vi ac fraude accipitur. Deinde Paradisi amoenitatem ex similitudine locorum rerumque terrestrium adumbrat, tum et Sarcotheae creationem figuris rerum cognitarum explicat, cui socias moribus arque habitu digmo attribuit, studiaque omnium exponit. Denique Antitheum invidia iraque sese primum, tum Acherontis totius concilium dira oratione inflammantem exhibet, Morte, Morbis, Curis, Labore, Luctu, Paupertate Fame, ad ultionem excitis. Postremo violentiam et furorem omnium, quo ex inferno in orbem irruperint, depingit.

Ornamenta sunt Descriptiones variae. ut 1. Hominum diversorum in orbe studia 2. Paradisi. 3. Creationis humanae. 4. Formosaru Virginum 5. in horto delicias sectantiu 6. furio si et inferos invocantis 7. Mortis, et reliquorum supra, tum et Antithei deformis species, deinde Orationes ejusdem. Denique comparationes

1. Figuli cum Deo creante. 5 Floris cum Sarcothea creata 3. Formosae cum Esthere etc 4. Erum pentium de clauso carcere cum vento et aquis exundantibus.

Imitatio. CHRISTI desoensus ad Inferos et Luciferum, cum Morte et Inferno expugnantis servite paria meditanti poterit. Hic enim primum ad Patres in Limbo tanquam Elysios campos Paradiso similes descendat ibique, Moysi, Abrahamo, ceterisque jungatur. Denique libertatem Daemonis in humanum genus questus, junctis illis, Infernum irrumpat, Mortemque et cetera arci monstra cum Lucifero aeternis catenis adstringat. Propior etiam imitatio hujus libri futura est, si Luciferum ex Inferno Furiis Vitiisque stipatum eduxeris, Judaeos ad Christi in horto captivitatem necemque extimulantem. Quid si mulierem (id est Deiparam) quae caput Serpentis conterat (ut in Apocalypsi est) omnibus donis a Deo ornatam, tanquam Pandoram alteram, cui singulae S S. Triados personae suas dotes conferant. instruxeris, quae suis Virtutibus contra Luciferum ejusque asseclas ab Inferis er[?]n pentem armata, victum subigat, Amoris divini arte et auxilio? Quid si etiam ultimus Antichristi Daemonem ex inferno advocantis apparatus, pari parte exhibeatur? Quid si Eliae (quod primae libri parti accommodum) ex hoc orbe ad Paradisum translatio, ejusque illuc cum Enocho jucunda societas? Aur vero etiam eorum ex Paradiso ad terram contra Antichristum pugnatorum reductio hac ratione exponatur? Quae enim futura sunt, vates partim ex Angelorum oraculis, partim in somnio, raptu, aut objecta imagine praevidere poterit, non sine fictionis gratia.

PRincipum culpae stygiaeque tyrannidis ortum, Et quae sera premant miserandos fata nepotes, Servitio turpi scelerum, poenaque malorum, Pandimus O sacrae moderatrix Diva poesis, 107. Quae citharae quondam nervos, artemque regebas Jessia dae faciles ad carmina suffice vires. Non mihi Pieridum Nymphae, Cirrhaeque recessus, Nec Phoebea placet Laurus, nec oliva Minervae, Pegaseusve liquor, priscorum somnia Vatum. Pro Musis Divina parens, pro culmine Cirrhae Major Olympus erit; fundet mihi dulcior undas Gratia, Palladium vincet Sapientia Numen. Tu coeptis, o Diva, fave, nostrosque labores Dirige, in offenso per saecula pristina cursu. 208. Quo me cunque rapis, sequar impiger: omnia namque Te ductrice patent, rerumque occulta tueris, Prima opifex, nostrae spectatrix prima ruinae. Audior: En facili rapior perinane volatu Tellurem super, et liquidam super aetherisauram, Trans avium Boreaeque vias jam sidera praeter Ambulo, nimborumque domos et fulminis aulam Transgredior supraque polos flammasque micantes, Innocuos calco plantis audacibus ignes. Ecce, oculos animumque subit, quodcunque coercet 209. Aequor et Oceanus flexis interluit undis; Aut cingit spumante salo: seu nomina servet, Seu titulos cum gente ferat, mutataque vertat Litora et Hesperium pelagus confundat Eoo. O parvi mensura Soli, nimiumque coacta Terrarum infuso moles circumflua ponto! Ut mortale ruit studia in contraria vulgus, Devotumque suis lymphato pectore, curis Incubat infelix! Pars haec postrema laborum, Astriferos orbes et celsa mente Tonantem 210. Ferre Deum, Caelique animo secreta tueri. Praesenti im penduni oculos procul omne futurum Despicitur, tardumque movent ventura timorem. Hic levis inflati ventis agitatur honoris, Pascitur et vacuo, magnumque affectar inane Regum aulas auresque sequens. Vento alter amoris

Navigar et Cypriis Sirenas captat in undis, Donec inexpertis scopulis periturus adhaeret. Hunc auri pretio sus amor pulchrique cupido Fenoris aggestis facit impallescere nummis, 211. Divitiis inopem, curisque ingentibus aegrum. Hic partis fruitur patriamque eviscerat arcam, Curarum im patiens, et Bacchi mollis amator. Hos sumpto juvat ire sago, vibrare sarissas, Arma ciere virum, ferroque lacessere Martem. Hos piget insanis corpusque animumque periclis Objicere, et vitam subito damnare sepulchro. Ille solum populare vago fastidit amore Ignoti cupiens, peregrinaque littora visens; Sed brevis hic furor est, rursum fastidia retro 212. Palantem revocant, ac nota in tecta reponunt. Incertis rapimur. Ducit sua quemque voluptas. Hic vo vet uxorem thalamo, quam devovet alter Extinctam tumulo. Steriles petit alter amores; Foecundos alius, patriaque in sede nepotes. Hic senium exspectat, rugasque in fronte seniles; Hunc pudet aetatis canosque abstergit inertes, Indigna senibus mentitus imagine formam: At quae summa mali est, vitae hoc discrimina raros. Criminis expertes faciunt, vacuosque doloris. 213. Vivendo morimur. Magnarum taedia rerum Et belli morbique vices seniumque juventae Incumbens, resecant laet antum in semine messem. Quantum cunque fluat rebus fortuna sesundis Momento refluit, totusque evertitur axis; Mobilitas immota manet. Nil certius uno est, Certum stare nihil. Quin et moderamine coelum Inconstans proprio, rutilo nunc explicat auro Solis equos, pulchraque rotas in luce coruscat; Nunc atro obscurum nebularum squalet amictu, 214 Obnubitque jubar: Zephyro nunc spirat amico, Nunc furit adverso Borea: nunc rore suavi Liquitur, humentes Austro nunc laxat habenas. Sola manet miseris tantum constantia rebus. Tu mihi tantarum interpres Sapientia rerum, Tam duros hominum casus, tot in orbe laborum

Principium memora, causasque evolve malorum. Umbrarum Princeps et opaci Rector Averni Antithe us, quondam aeternas damnatus ad umbras, Proscriptusque polo, cum caeco Marte Tonantem 215. Infelix peteret, superosque lacesseret audax, Aerea concussis laxavit vincula claustris, Carceribusque pedem rursum extulit. Ore minati Armataque manu nascenti tristia munde Bella movens, la tam que ferens toto orbe ruinam, Invida livoris rabies, mentisque venenum Ambitio, tantos potuit concire furores Antitheo, tantos bellorum extollere fluctus. Est locus auroram propter, roseumque cubile Tethyos, et nari clara incunabula Phoebi. 216. Protopatri natale solum, quo primus in agro Lusit, et innocuae libavit gaudia vitae. Hortorum decus hic, et amoeni gratia ruris Vernat, inoffenso nunquam spoliata decore. Quidquid Achaemenio nares demulcet odore, Blanditurque oculis, verisque meretur honorem, Hoch Charites posuere loco domus ipsa favoni est Plaudentis levibus per aprica silentia pennis. Exulat omnis hiems, nullis vexata procellis Hic rosa succumbit, nullo expallescit ab Euro 217. Nascendo moriens; non Sirius ardor anhelam Decoquit, aut rapto flaccescit languida succo. Inviolatus honos violae est et tota juventus Chloridis aeterno pandlt Iabra florida risu, Nullus Hyperboreo Boreas glacialis ab axe Infestas ventorum acies, niviumque procellas His infundit agris, nullis hic cana pruinis Arva rigent, nullo coalescunt frigore Lymphae. Aurea perpetui surgunt palatia veris. In medio laxatur humus; tontemque perennis 218. Spirat aquae lateque sinum telluris inundat. Infundens avidis felicia blanea pratis. Flumine quadruphoi manat fons, divite ripa, Quem vehit illimes complectens alveus undas. His fecunda vadis atque obstetricibas auris Tellus laeta parit, nullisque exercita rastris,

Respuit agricolas, et duri vomeris usum, Naturae contenta bonis, Zephyriue favore. Pomiferis iate silvis, et fructibus omnem Implet ager campum nec marcescente vigote, 119. Poma sub aeternis nutant argentea ramis Blanda voluptatis concessaque munera, vitae Praesidium, facilisque neci medicina fugandae. Hic indulta Diis, verum mortalibus arbor Interdicta viret: pulchros habet aurea fructus, Praesagosque malique, bonique, omnisque futuri. Heu! comperta nimis memora, dudumque probata. Posteritas mihi testis erit, magnusque parentum Ordo docet. Tantis etenim pulcherrima campis Sarcothea infelix Virgo ac lacrymabile nomen, 220. Sarcothea his praeerat custos, heresque perennis Ni male consultas pandisset fraudibus aures Hostibus auscultans, et federa pacta relinquens Hanc consanguineam terrae, massamque rubentis Informem limi, primo Sapientia rerum Artifici finxisse manu, formamque dedisse Creditur ipsa suam, Disque immortalibus unam Aequasse, ut dignam patriae transcriberet aulae. Quale laborata figulus tellure figurat. Autor opus, dextraque lutum, argillamque tenacem 221. Fingit, et accensis ductam fornacibus urit. Gleba rudis primum est, et terrae pondus inertis, Formatum ramen arte placet, mensaque repostum Exornat niveis instructa triclinia vasis. Qualis et informi vernus flos nascitur agro; Ac lutea exoritur massa quem fertilis hortus Concipit et Coelum fecunda parturit aura. Primum nyinpha rudi sese lanugine vestit, Lactentes posthaec calyces, herbamque comantem Explicat et gratam foliorum porrigit umbram, 222. Horti delicium vel aprici gloria ruris. Talis virgo tuit patria tellure creata. Vitales primo thalamos in corde locavit, Sedem animae ac purae sensata cubilia, vitae Infestis removens acherontica semina noxis. Tum cerebri disponit opus, mentisque supremum

Ordinat imperium, et rationis collocatarcem, Quam circumfusam tenebris caligine densa Eruit, aeternaque dedit clarescere luce. Hanc regere imperium jussit, sceptrumque potiri, 223. Membrorum dominam vitae, morunique magistram, Observantem aequi, ac legum decreta sequentem. Huic tempestates animi fluctusque tumentes Irarum mulcere datum est, foedosque voluptae Insultus, scelerumque ausus compescere freno, Insuper humanos vultus, et frontis honorem Augustum, raraeque decus memorabile formae Ipsa dedit, niveas ornabat purpura malas, Et mixtus candore rubor, pulchrisque rosarum Gratia vernabat labris ac luce serena 224. Casta renidentem decorabant lumina vultum, Juncta venustati majestas blanda decorem Auxerat, aetherioque probabat semine natam. Par cervicis honos: flaventes lactea circum Passa comas eboris sparso decus addidit auro, Perque humeros spargente Noto, niveosque lacertos, Pectoraque investesque sinus errante capillo, Caesaries levibus plaudebat ludicra ventis, Cetera membrorum series spectanda, nec ullis Vestibus obnubis nulloque obstricta pudore, 225. Casium tota decus: famulantibus artubus uni Reginae menti. Nulli tam consona Divae Forma fuit nil distorto subsidit hiatu, Nil tumet asperius, totum Charis explicat una, Exemplo caruit tantae concordia mentis, Et formae conjunctus honos sordesceret Esther, Et turpis Susanna foret neglectaque Iudith, Si junctae ruerent, simul in certamina formae. Illa igitur decus una soli spesque una polorum, Progenies Superum, perlaeta rosaria campi, 226. Inter et illecebras oculorum atque aurea Tempe: Pomiferas late silvas, lucosque virentes Lustrat, et innocuum spectatrix pascit amorem. Nympharum, hanc aderant circum pulcherrima turba, Sarcotheae comites, Areteque Themisque, Agapeque.

Excelsique animi Dianoea, et nescia culpae. Prima Arete suspensa sinus, flavumque coercens Imposita crinem galea, clypeataque pectus Armatum, sacram dextra vibraverat hastam. Nec minor ire themis (quamvis concederet armis 227. Visa fuit, nuda illa quidem, fugiensque decoris, Expertem fuci vultumque animumque ferebat: Pura tamen niveum velabat purpura corpus, Purpura Luciferi turpem complexa ruinam, Ingenio formantis acus. Nec prorsus inermis Ensem dextra tulit, viridem manus altera palmam. Juncta dein Agape Dianoeae, dulce sororum Utraque par; illa ornatu spectabilis aureo; Haec nivea teneros artus circumdata bysso: Aemula phoebeis illi duo lumina flammis, Labra rosis, ebori cervix malaeque pruinis: 228. Huic lactis per colla decus, perque ora nitebant Lilia fiderioque agnata modestia vultu. Omnibus unus honos formae, stirps una decorum est. Omnes Sarcotheam peramoena vireta sequuntur, Et socias carpunt violas plectuntque rosarum Serta coronatos blande vinctura capillos. Perdit odoratas decerptus Amaracus umbras, Narcissusque comas, pulchrosque Hyacinthus amictus, Plenaque flammeolis oneratur fiscina calthis. Libertas jucunda loci est, scelerisque voluptas 229. Nescia: nunc dulciramorum frigore lenes Declinant Solis radios, fusaeque per herbam Mollibus in pratis curarum expertia somno Membra locant; non pluma capit, nec picta figuris Stragula barbarico nec conopea paratu. Non libet his tanti pretiosum ambire soporem. Blanda quies, sed inempta placet, formosaque pictis Herba toris, roseo quam Chloris purpurat ostro, Quamque ornat natura parens: ubi blandior aura Alludit placido somnum fotura susurro. 230. Hic mensae genialis opes, et dapsilis arbos Fructibus inflexos, fecundo palmite, ramos Curvat ad obsequium, praebetqne alimenta famenti.

Esuries tamen omnis abest, proscriptaque sacro Ingluvies campo: quaedam est libare voluptas, Deliciisque fames tantum satianda fovetur. O quoties viridi divulsum cespite pomum Sarcotheae placuit quoties admota palato Persica, libato quoties aurantia succo! Iste sapore placet fructus, phacet alter odore: 231. Illi candor inest, roseumque huic apta colorem Forma dedit parit illecebras hic quaelibet arbos, Invitatque aliquo, quaevis gratissima, dono. Viderat Antitheus niveam per gramina Nympharn Errantem, et facilis captantem gaudia ruris, Pascentemque animum jucundae munere vitae. Vidit, et indoluit tantorum herede bonorum Tam cultae telluris opes, tantasque teneri Vivendi illecebras: quin et palatia divum Clausa sibi quaeque infamis bona perdidit exul, 232. Exheresque Poli, felic: accrescere Nymphae. Ergo, ait, immeri ti patriis proscribimur astris [note: Oratio Lucifers invidi et indignantis ob homines sibi in felicitate pralatos.] Coelituum proceres, magni decora alta Tonantis Primigenaeque Deum? nostrisne indignior heres Sedibus exultet, luteae pars ultima terrae, Brutorumque nepos? cur non hicfulmine nostro Corruit, aeterna caput involvente ruina? Nos nati propioe Deo, nos candida Coeli Turma tenemus adhuc magnae vestigia formae, Quam Sophia effinxit, divino pollice, mater. 233. Nos decus ingenii, nos rara potentia Coelo Asseruis, quid nunc generis primordia nostri, Et regni titulos, consanguineumque Tonantem Commemorem? vires, et nobilitatis honorem? Nomina digna quidem; sed non habitura favorem, Adferimus, femel excidimus crudelibus astris, Et conjuratas involvit terra cohortes, Fata manent, tenet et Superos oblivio nostri, Indecores premimur, vulgi tolluntur inertes Ac viles animae, Coeloque fruuntur aperto. 234. Nos divum soboles, patriaque in sede locandi Pellimur exilio, moestoque Acheronte tenemur. Heu dolor, et Superum decreta indigna! fatiscat

Orbis et antiquo turbentur cuncta tumultu, Ac redeat deforme Chaos; Styxatra ruinam Terrarum excipiat, fatoque impellat eodem Et coelum et coeli cives, ut inulta cadamus Turba, nec umbrarum pariter caligine taptam Sarcotheam, invisum caput, involvamus? ut astris Regnantem, et nobis domina cervice minantem 235. Ignavi patiamur? adhuc tamen improba, vivit? Vivit adhuc, fruiturque Dei secuta favorem? Cernimus? et quicquam Furiarum absconditur Orco? Vah pudor, aeternumque probrum stygis! Occidat, amens Occidat, et nostrae subeat consortia culpae. Haec mihi secluso coelis, solatia tantum, Excidii restant, juvat hac consorte malorum Posse frui, juvat ad nostram seducere poenam Frustra exultantem, patriaque exsorte superbam. Aerumnas exempla levant, minor illa ruina est, 236. Quae caput adversi labens oppresserit hostis. Quid mororiapta Dolus pugnanti suggeret arma. Simplteitas patet insidiis, via fraudis aperta est, Hucagite umbrarum cives, stygiaeque phalanges, Ultrices Furiae: stirps funestissima noctis Eumenides, tuque imprimis, scelerata malorum Alecto inventrix: cui luxus et improba servit Ingluvies quaeque a pulchro seducis honesto Illustres animos, scelerumque adstringis habenis. Dixit et imperium sensit famulator Avernus. 237. Pallentesq, animae, stetit im pigra turba Tyranni Ante pedes, sceptrumque potens soliumque veretur, Excipiens niandata Patris quaecunque nefandis Pascitur et stygio livet suffusa veneno. Dirarum Mors prima fuit; miserabile monstrum Hotrendum, ac deforme malum. Frons pallida torquet Mille oculos, queis cuncta videt, neque fallitur ulli, Surda caput nullaeque patent orantibus aures. Liventes exsucca genas, vixque ossibus haerens, Natibus infensum retra aspirabat odorem. 238. Flumine dimensam signabat clepsydra vitam Laeva imposta manu: vibrabat dextera falcem Hactenus intactam, nec ab ulla caede rubentem.

Innumeri circum, famulatrix turba, Dolores, Morborumque haerebat iners genus, improba Tartatreis ardens facibus, demensque furore; Alba Phthisis turpisque Elephas, ac lenta podagra, Et tremula incerto Febris variabilis aestu. Debilis has inter Mortis cognuta Senectus Stipite fulta gradum, vitreosque assueta per orbes 239. Imbelli plantas oculo firmare caducas. Hic aderat, rugis illi cutis aspera squalet, Statque humeros contracta breves, faciemque perusta: Horrida crinigero silvescunt tempora mento. Moestarum juxta Curarum affunditur agmen, Infelix agmen, vigiles, traducere noctes Insomni assuetum studio, placidaeque quietis Impatiens, pressam jugulare in corpore mentem. Has praeter Labor insequitur nudusque lacertos Incultusque, rigans madidos sudoribus artus. 240. Et Luctus Gemitusque alto suspiria ducens Fracta animo; lacero discissum pectus amictu, Caesaries impexa riget, lachrymabilis atris Obsita frons nebulis, toto sedet horror in ore. Ipsa tenebrosis Paupertas nata sub antris It comes, investesque finus, et pectora nuda Vix rupto centonetegit cava lumina tristi, Subsidunt vultu, digitis manus hotret aduncis, Et suadere nefas, et multum audere parata. Dira Fames juxta exangui praepallida vultu, 241. Vix cute deformes malarum obtecta cavernas, Torva supercilio, costas nudata patentes: Ventris habet pro ventrelocum, pro clunibus ossa. Tibia surarum vacua, ac haerentia vixdum Incerto dubitans firmet vestigia gressu. Haec ubi confuso stipaverat agmine Regem Turba suum Dolus Antithei dignissima proles Altior astabat reliquis, hunc fingere, vultus Mille ferunt, doctumque novis illudere formis, Atque animos, versare rudes: huic Proteus ipse 242. Cesserit, et fictae capitatur imagine frontis. Vix aderant: mox Antitheus mandata silendi Torva dabat, plenoque minax sic ore prosatur.

Toenatii proccres, quorum ignorata potestas Hactenus umbrarum tenebroso conditur antro. Vivimus opprobrium Superumque, hominumque; nec ullis Obsequiis colimur, poenarum ingentia tantum Pondera, fatorumque minae, flammaeque voraces, Aeterna nos morte premunt, quid inulta manemus Turba, quid ignavo dudum torpemus averno? 244. Eripiant coelos Superi, geminoque negentur Orbe poii: nondum hinc languet calcata potestas. Est animi virtus, est fraus, est causa nocendi, Plebs nova terrigenum tumidis cervicibus audax, Imminet, et nostris gaudet se crescere damnis. Exsors ipsa mali; juvat hanc infamia Ditis. Et spoliis tantis fruitur, tellure vagatur Immanis, sceptroque solum moderante coercet, Invasura polos: nos segnis turba protervo Spernimur ingenio, totisque expellimur astris: 245. Terra data est: etiam terris excludimur ipsis, Infames ac probrosi ludibria mundi Hoc patimur? nondum astrigenas consundimus orco. Devotaque cadit coelumque solumque ruina: Tartareos adjuro lacus, stygiique Draconis Horrendum Antitheus testor caput, una potetur Sarcothea, ultori Nympham involvemus averno. Vos animos rebus faciles aptate gerendis, Me duce constabit coeptum, ptior omnibus unam Aggrediar, prior illecebras et mellea vocum 246. Blandimenta dabo, pulchraque tenebitur arte Frandibus intercepta meis et carcere vincta. Vos fidas prostare manus nec plura locutus Arma simul fremit, arma minax, ferrumque, facelque, Sulphuraque, et piceas cogit per tartara nubes, Fulminaque infundenda solo ruit omne per antrum Immensum vulgus, furvaeque ardua turmae Terrarum eluctantur humo, objectaique frernendo Assiliunt portas, urgentque immanibus ausis Murorum adversam molem; dum rupta silentum 247. Ansta patent horrenda, soloque fruuntur aperto. Ventorum haud aliter coecis luctatur in antris

Crudelis rabies, arcto dum carcere magnis Flatibus intumuit, cervitque levissima moles Nunc hos, nunc illos aditus molimine duro Explorat, dubiae pendent cum rupibus arces, Succussaeque horrore tremunt, capita alta premuntur Silvarum, ac vulsis quatitur radicibus arbos, Qua via facta, ruunt, diffracta repagula cedunt, Et terrae patuere stygi, quacunque per orbem 248. Funditur, emissis acherontica turba maniplia. Qualis praecipitum Nereus raptatur aquarum Horrisono strepitu postquam laxavit habenas Carceribusque ruens captivas ejicit undas, Obice perfracto. tum libertate recepta Aequoreos volvit montes, perque avia spumans Fertur, et effusa trahit obvia quaeque rapina. Fluctus agros, fluctus segetes involvit agrorum: Obstat nulla domus vallumque furentibus undis? Molle fatigatos donec mare temperet aestus. 249. Sic archerontei Manes, ac pallida fusci Castra Dei circum fremitusque minasque dedere, Et populatrices late effudere phalanges. Horridus ante alios Melanurgus, torvus Alastor, Discissusque habitum, flammantiaque ora Pyraster Succensus, Miarusque atrox, saevusque Noherpon Et septem armatus capitum truculenter Hydraspis, Ac tetro polymorphus adest variabilis ore; Nunc fera, nunc serpens, nunc vasta mole Gigantum. Nunc Pygmaeorum brevis e grege nanus; ad omnes 250. Illecebras fraudum, et diras formabilis artes. In medio, turbas inter provectus ovantes Cernitur Antitheus reliquis hic altior unus Eminet, et circum vulgus despectat inane. Frons nebulis obseura latet torvumque furorem Dissimulat fidae tectus veiamine noctis. Sexpentum exuviae maculoso tergore squalent, Exornantque humeros, et lubrica crura recingunt. Sanguinea vertex crista, galeaque minaci Fulgurat, et parvis capittis coma fluctuat hydris. 251. Squamosum gemini currum vexere Dracones,

Anguipedes ambo. fulvis expanditur alis Dorsum immane ferae; circum splendentibus armi Pinguntur maculis, squammisque rigentibus horrent, Volvuntut tereti contorra volumina tergo: Ostrifidam exertat linguam; frons lumen acutum Evibrat, t patulis fumant de naribus ignes.

LIBER II. Brevis libri resolutio.

HIstoria. Cacodaemon per fraudem, hominem in Serpentis specie aggressus, persuasit pomi a Deo vetiti elum. Homo igitur frustra Dei conspectum fugiens, suamque nuditatem foliis obtegens, punitus, et de Paradiso ad terram labore suo excolendam ejectus est. Serpens etiam maledictionem poenamque est promeritus.

Poesis. Educuntur ab Antitheo infernales acies in Paradisum, ac praemittitur ficto habitu, personaque ac moribus instructus Dolus, qui Satcotheam ad vetitam arborem, et Antitheum illic insi diose sub serpentis forma latentem deducat, denique venenata Amotis proprii sagitta tactam, Dianaa, sive Ratione, simul blandiente, impellat. Quo consilio adductus Homo. prodigioso etiam Serpentis inciratus oraculo, vetiti pomi esu, divinas humanasque leges violavit. Simul orbis cum omnibus elementis turbari mutarique coeptus, simul omne malum et Daemones abinferis in orbem effusi. Ne tamen victa Sarcothea ab Antitheo in orcum viva abstraheretur, Arete sese cum divina Pronaea, sive Providentia, Antitheo objecit, repulitque ultimum exitium intentantem, quanquam Themis Antithei furorem et Sarcotheae perfidiam accusans, sese otbi, in Coelum elata, subduxerit, Sarcothea cum Dianoea, male ab Antitheo tractata, Dei inquirentis conspectum subterfugit; haec etiam nomen Metanoeae frustra, ut lateret, sumpsit. Sorores reliquae, praesertim Agape, multis vulneribus male tractatae, omnes denique Paradiso exturbatae, atque a Fame afflictae, inprimis Sarcothea, vix hospitium apud duram parcamque Dominam Tellurem repererunt, quae servituti illam ac miseris rusticorum laboribus mancipavit.

Ornamenta. Descriptio 1. primaevi orbis a tempestate, bellis ac morbis immunis. 2. Doli fictam Ameris personam assumentis.

3. Dubitantis in scelere. 4. Concussi orbis. 5. Deuelli inter Areren et Antitheum. 6 Sarcotheae et comitum paradisoejectae. 7. Famis affligentis, et durae Telluris. 8. Agriculturae, et orbis sine auro et Lucro pacati. Deinde Orationes usurpatae. 1. Doli esum pomi vetiti suadentis. 2. Aretes et Themidis de Antithei vi querentis. 3 Oratio desperantis Sarcotheae. 4. Dei Sarcotheam et Serpentem punientis. 5. Hominis in fame hoipitium postulantis. Denique, comparatio Dei cum pastore ovem perditam quaerentis.

Imitatio. Christus nascens pacem Orbi inferat, contra quem Lucifer Ambitionem regni, sub Pronaeae, aut virtutis specie destinet, quae Herodem ad acaedem Innocentium inflammer, ton Judaea tam funesta clade turbata, Justitia terras deserente, Herode ulciscentibus Furiis, ac morbo ad desperationem verso.

Vel Synagoga, Calumniam sub Veritatis imagine aur Ordium sub Amoris specie destinet, ut Christum impietatis apud Pila: um accusent, quem immeritae damnatum neci, totus orsis, concussis elementis testetur; sed, Christus ex morte victor Luciferum victum ab Orbe profliget, ad inferos ableget, Justitia in Mundum reducta, et Paradiso hominibus patefacto. Vel Deiparae Angelus coelestis Sponsi Amorem, pomo lilioque in casti amoris symbolum ex Paradiso oblato nuntiet. Illa dubitans victas denique manus det; toto orbe novis nuptiis, pace frugumque copia applaudente. Lucifer hunc partum impedire conatus, a Virtutte Dei superetur; qui, desperans dejectusque Mundo, ad Orcum poenasque aeternas proturbetur. Vel denique Luciteri per Amorem proprium decepti, atque a D Michaele ex coelesti Paradiso proturbati, atque ad internalem servitutem abjecti, lapsus exponatur. Erit et locus exprimendi Prodigi, per Voluptatis Lenocinia primum capti, deinde et a vitiis, prostigata omni virtute, superati, postremo fame victi. Ita Lutherus per Haeresim Religionis specie oblatam deceprus totum orbem nova doctrina concutiens evertensque, prostrata Fide et Justitia Ecclesiam, a qua ips e denique exturbatus, exemplum pertinacis arrogantiae reliquit.

TAlibus Antitheus Paradisi in limine monstris Substitit; occulto lapsus per rura meatu: Ignoratus adhuc, rutilisque incognitus astris. 252. Federibus nondum rutptis elementa fidelem Mutavere situm; nondum compage soluta Terrarum poterant scriptas transcendere metas Audaces ventoriu animae; nondum aequoris ira Ferbuit, alternos quondam passura labores: Nondum fulmineis incanduit aethra procellis. Temperstas ignota fuit, non horruit imber Grandinis, aut madidam subvertit Aquarius [?]nam Astra suum fulsere diem, sine nube, serenum, Proscriptis Coelo nebulis; sibi bruma licere 253. Haud quicquam voluit, rigidas exosa pruinas, Arctoasque nives: Zephyrus Borealia rector Sceptra tulit. flavitque leves moderatius auras. Ver anni mensura fuit. Pax aurea mundum Doralem tenuit, nondum sua spicula Mavors, Nec Pallas galeam, nec saveos Mulciber ignes Intulerant nostris, crudelia Numina fatis. Non clypeus, non ensis erat, nec vulnera quisquam Senserat, aut mediis vitam prodegerat armis, Non valvis munita domus, non oppida vallis 254. Cuncta, nec excubiae insomnes, nec subdolus hostis Notus erat; sed tuta quies possederat orbena. Nomina morborum nondum vulgata, nec artis Inventor medicae lectas distinxerat herbas. Nulla lues, nullo dives Libitina sepulcro. Nec Rhadamanthaeam tunc Gnossius arbiter [?]nam Excussit, trepidante foro: nec Parca resecto Stamine divulsos abruperat improba fusos. Omnia mortis erant curaque metuque soluta. Ergo suis Princeps stxgius mandata silendi 255. Certa dabat, suadetque moras: ac tempora praedae Observare jubet. Prius, inquit, dulcia nostris Poma ferat manibus, cupido prius illa palato Ingrat, admorsumque bibat per membra veaenum. Hoc belli signum dabimus. Dolus occupet omnem

Ante viam, tentetque suas feliciter artes. Vest bulo nemoris patulis se frondibus arbos Pomisero effundit fructu, facilisque latenti Umbra faver: quidquid nostro de corpore foedum est Ille leget, tictaeque dabit sedem umbra quietis. 156. Huc D. le Sarcotheam duces, laudataque Nymphae Suadebis capienda, meum, poma aurea, donum. Ille agilis Inandata sequi per amoena vireta Antevolat Lominum. Nudos sibi finxerat artus, Ductilibus velute ceris; permembra, genasque Innocuus[?]iveusque puer; nova purpura malas Pinxerat, et [?]iti distinxerat ora rubore, Lacte suser. Crinem levibus pro ecerat auris, Errantesque humeris vibraverat impiger alas. Quales gestat olor, lateri suspensa phaterra, 257. Dextraque contractum docilis susceperat arcum. Dissimilis Dolus ipse sui, nullique notandus Ingreditur, vixque ipse satis sibi cognitus errat. Candida simplicitas, et mens ignara malorum Hac pingi forma meruit, suspecta videri Tela, levesque arcus porerant, quos dextra gerebat; Sed quis ab isubelli formidor tela lacerto? Sicmedio ince dit prato, sic mollibus herbas Sub plantis texit, et florum proculcat honorem Languentem attactu pueti sensisse putatur. 258. Clades terra suas, scelus aversata futurum. Nympharuns mediis etrabant agmina campis, Sarcothea, et comites Divae, facilesque trahebant Palmitibus fructus, et prona ex arbore mala. Actitit anre Dolus, blandique per ora sereni Argumementa dedit, felix tunc omnibus augur Visus, et epatrio promittere gaudia coelo. Fortunatae, inquit, terrestria numina, Divae, Sarcothea antealtas. Nil te, pulcherrima rerum, Orbis majus habet. servit tibi subdita tellus, 259. Ac Pontus Coelumque favet. Tibi flumina currunt. Et piscis quicunque natat te tigris amare Imperiumque tuum didicit Leo seeptra vereri. Astra favent, pulchrasque faces tibi Luna ministrat.

Et Phaethontaeo Phoebus micat aureus axe. Ent tellus secunda tuis modo frugibus omni Luxuriat campo soli tibi maximus orbis Parturit et laetis fert mala rubentia ramis. Vix pretium satis ipsa tenes? rerumque tuarum, Dives, eges: paucisque levas fastidia pomis, 260. Est in secussu nemoris gratissima malus, Deliciae Superum, viridi spectabilis umbra. Illa Diis gustata placet, multumque futuri Praescia, venturas rerum docet abdita causas. Hacxtenus ignorata tibi. curmunera coeli Negligis hortorumque dapes? pars optima frugum Deperit, et nullum de te meret arbor honorem. Utere concessis. Fructus male, subjicit illa, Sualeris illicito: obstant mandata Tonantis, Ille vetat, contraque necem intentavit acerbam: 261. Cuncta licent, haec sola nefas est carpere poma. O nimis indignum, Dolus inquit, pone timorem. Crudeles singis Superos non tanta nocendi Saevities Divis, nec tanta insania poenae est. Estaliud, cur poma vetent, cur dura minentur Ignaris, pavidamque agitent formidine mentem Te si pulchra juvat magnarum, semina rerum Principiis novisse suis. mentemque futuris Pandere, et occultas naturae discere leges, Ac veri fa sique notas; si pectora Divis 262. Aemula, secretis fatorum implere tuorum, Et Superis lubet ire parem: ne differ amici Consilium, quae terra dedit, stulte ipsa negabis Poma tibi. Sunt asgtra Deum, tibi subditur orbis. Naturam peccare facis, si dona recusas. Tu nimium ne crede Deo, discrimine magno Sors agitur; sola poteris minor esse Tonante, Cum divina novo sacraveris ora sapote, Talia narrantem sensimque per avia flexum, Sarcothea admirans sequitur, propriorque volenti, 263. Huc modo cunctantes animos, medo dividit illuc, Et magis atque magis victam submittere mentem Incipit, occurrens properantis ad ostia lethi Jamque aderant propius miseri fatalibus umbris

Arboris infaustae; pendent argentea ramis. Pondera malorum truncoque plicatilis anguis Cernitur implexus pulchro vartabilis auro, Caerula colla gerens. Venienti hic obvia Nymphae Poma tulit; sed enim stupuit perterrita virgo, Heu morior simul exclamans, simul ora retorquens, 264. Non moriere, Draco reddit, blandumque renidens Accipe divinum, reperit, poma aurea, donum. Obtulit illa manus primum; sed dextra retractans Sponte redit, natura netas hor rescere visa, Pondere tam gravium caepit titubare malorum: Quin etiam obnitens Arete, retrahensque volentem, Et Themis hinc, illinc Agape melioribus instant Consiliis, facinusque docent, poenasque sequentes, Nequicquam; surdae nam fabula credira Nymphae est, Dum stulte Dianoea favens blanditur amanti. 265. Illa reluctantes (heu!) i contraria praebet Fata manus, suadente Dolo, tantumque probante Auspicium quod brura loquens fera voce dedisset Jamque oculis inhians pomi miratur honorem. Lacte nitet; fulvoque micat speciosius auro: Spectatum placuit: quin et captavit odorem, Gratus erat: crescit gustandi saeva voluptas. Et rapiunt captos tentata pericula sensus. Infelix tequitur, pandis ter poma labellis Objicit, et tristes intentat credula morsus. 266. Ter remorata stetit, subeunt discrimina rursum Avertuntque animum prohibetfex; im perat excors Ambitio, rapit hinc mor; et Timor inde reducit Ancipiti curarum aestu. Tandem excipitarcu Tela Dolus, quae lerbaeo ter fulmine meria Illecebris frangunt animos, mollique veneno Confilium evertunt, et vim rationis honestam. Illa jacit tacitumque latus subeuntia Nymphae Pectoris insinuat gremio, verbisque morantem Increpat, et pronam magis urget voce ruinam. 267. Annuit ipsa Dolo, malumque (heu longa dolendi Materies, et triste nefas!) vesana niomordit, Tanti ignara mali. Mora nulla, solutus avernus,

Expuit infandas acies, fractumque remungit Divulsa compage solum, Nabathaea receptum Regna dedere sonum, Pharioque in littore Nereus Territus etubuit: simul aggemuere dolentes Hesperiae valles, Libyaeque calent sarenae Exarsere procul. Stupefacta Lycaonis ursa Constitit, et pavido riguit glacialis in axe. 268. Omnis cardinibus sub motus inhorruit orbis. Ipse etiam refugo Sol expallescere curru Visus, et abstractis Coelum tutbare quadrigis. Hinc iter assuetum flectens modo devius errat Phoebusadhuc, proierque solo, vel frigore lento. Vel fervore nocet. Primistunc astra tenebris Amisere diem, primis ferus ignibus aethet Exarsit, ruproque Polus desaeviit axe. Tunc elementa, datae neglecto federe pacis, Excussere jugum, raptaque morantia sede 269. Exercent rapidis bellum implacabile pugnis, Tota anceps natura stetit, ruptone prosundo Mitteret ultores Superos; et cardine vulso Coelorum, Chaos antiquum confunderet orbi? An male tentatum facinus submergeret orco? Sarcotheam tantus pavor, et confucio retum Defixam oppressit terrore, haesisse trementem Autorem, et proprium scelus expallescere visum, Antitheum memorant, erat haec audacia coepti, Nympham igitur sstygiae raptim petiere phalanges, 270. Armataeque acies. Mors intractabile monstrum: Agmina Morborum circum deformia longo Ordine, Curarumque examina moesta propinquant. Triste malum Dolor hinc; Labor instat squalidus inde, Intentantque minasque, manusque, omnemque ruinam. Protinus accurrunt Divae, comitesque sorores, Heu nimium lentas tenduntin praelia dextras. Dux Arete, juxtaque latus divina Pronaea, Ingreditur; stetit illa minax, hastamque ferocem Inten tans semel, Antitheum felicibus ausis 271. Reppulit, et saevos fecit trepidare Drocones, Obnixumque iterum ferto victote coegit Retro ferre pedem, sequitur generora virago,

Et jam jamque premit jugulum, multumque trementi Vocibus insultar. Tu nos damnate profundi Incola tartareis audes incessere monstris? Tu Coelo miscere stygem, rerumque quietem Prodere praecipitemque orco deducere mundum? Pro scelus! exclusum coelis, hostemque Tonantis Sedibus his inferre gradum! quod perfide donum 272. Sperasti? tibi quae nostrum dementia regnum Persuasit? nunc cede agedum, manesque vagantes Stringe sub imperium, diroque Acheronte coerce, Audior? anjustas nobis dabis improbe poenas? Vixea, cum capiti im pendens librata bipennis Dat late sonitum, plagamque infligit acerbam Per laevum deducta latus, cecidere resecta Vipereae portenta comae, lateque cruentam Sparserunt saniem: tellus infecta veneno Obstupuit, sterilique etiamnum paliet arena. 273. Scilicet elatum, multoque furore minantem Sarcotheae, ut stygiis raptam submergeret undis Qua via facta neci, victrix haec sola repressit, Interea magis adversae victoria parti Favit, ubi reliquus Nympharum exercitus ibat Infelix hostem contra. Pars restitit audax Et conferre gradum, et ferro decernere prompta, Inferior numero quamvis, ac viribus impar. Funderet innocuum plagis labesacta cruorem, Pars intenta fugae. Themis armis nuda relictis, 274. Palinam victa dedit, spoliisque implevit avernum, Exultantem animis, et pulchra tropaea gerentem. Illa quidem sugiens sparsis per terga capillis Ora rigat' lacrymis, et Coelum questibus implet: Talia voce rogans. Magni Deus arbiter orbis, Qui rerum momenta tenes, solusque futuri Praescius, elapsique memor; quem terra potentem Imperio, coelique tremunt; quem dite superbus Herreseit Phlegethon, pavidoque furore veretur. En, styge crudeli premimur. Laxantur hiatus 275. Tartarei, dirusque solo dominatur avernus, Et Manes violant Supetos: discrimina rerum

Sustulit Antitheus, divumque oppressit honorem, Respice Sarcotheam nimis, heu! decepta momordit Infaustas epulas, nosque omnes produdit hosti. Quid querar? infidam Dominam vetitasque sequentem Illecebras? an rartareum toto orbe furorem? Utraque res flenda est! caputest tamen illa malorum. Tu vindex succurre Deus, sic fata reliquit Divasolum, patrioque iterum successit olympo. 276. Audiit omnipotens et coeli claustra relaxans, Terrarum ingreditur fines, peramoena vireta Incedens nemorum. Venientem tetrira sensit Sarcothea, et stygiae circum tremuere cohortes. Illa prout, turpi foedatum vulnere, corpus Nuda tulit, scelerum maculis, proprioque pudore Erubuit, silvaque latens se condit opaca. Plurima ficus erat: quarum quae maxima, circum Funditut, et latas foliorum projicit umbras. Hancsubiit vestemque suo textura rubori. 277. Arte laborati cogit velamina ramis Sola aderat Dianoea comes, turbara capillos, Et niveam spoliata togam, tum vulnere multo Sacuia, cervicemque manusque gravata catenis. Extulit Altitonans vosem, quam cuncta verentur, Astra solumque pavent: quae vitam ferre sepultis Et vivis auferre potest: cui maximus orbis Sternitur et positis submittitura aura procellia. Hac, ignoranti similis similisque roganti Inclamat Nympham pavidam timor anxius illi 278. Excussit mentem gelidusque perima cucurrit Ossa pavor, jamque ipsasui, coeptique laboris Immemor, abjecitque opus, abjecitque salutis Perfugium, nudaeque sibi quaerebat asylum, Et seras culpae latebras; nec supplice vultu Nec precibus dignata Deum; sed turpe querelis Accumulat facinus (tanta est amentia sontis) Onimium, exclamat, segnis, nostroque benignus Hostis in exitio, quid acerba vescimuraura. Situa, Mors, captiva feror, cur carcere longo 279. Asservor? mea cauia patet, sine judice, sontem Tolle ream, mentemque suam, crimenque fatentem

Si falx lenta tibi est, si tela imbellia torques; Montibus hocabsconde caput, tellusque fatiscat Praecipiti, qui parte solum truculenta subisti, Hac pateat mihi terra. Placet, placet omne periclum; Ut lateam sola ora Dei, fugiamque Tonantem. Institit ille tamen pavidae, et vestigia pressis, Sarcotheam ingeminans. Veluti cum erroribus actam Pastor ovem insequitur, quam saevo terruit audax 280. Ore Lupus, dum forte gregem crudelis opimum Invasit raptor, timidumque per avia sparsit Nympha, ubi deprensam sese videt, abdita silvis. Constitut, atque imo suspiria pectore duxit, Ter conata loqui, ter hiantem lingua fefellit. Heu! clamat, plures vix eluctata trementi Oresonos, pudet. heu! lucis, pudet, inquit, opaca Nocte tegat, nullusque dies mea vulnera norit. Credulitas stultae nocuit: deterrimus anguis Caetera peccavit; dedit hic fatalia crudo 281. Poma sapore mihi, dedit exploranda, morantem Impujot, et multa nolentem fraude coegit. Si nocui, magis ipse nocens est criminis autor. Dixerat, at contra celso Deus ore tonabat. Infelix, quae tanta animum vecordia traxit, Imperium ut nostrum, Majestatemque verendam Negligeres audax? ut quid tam vilis haberi Promerui? nunquid placidae tibi subdita stravi Regna voluptatis lateque patientia tempe! O vecors nimium! magnarum copia rerum 282. Obfuit; ac vafro suasit parere Draconi. Hic tecum pereat: poenam meruistis uterque. Tu serpens astute inquit, sublimia fastu Colla geris pulchroque cutem depingeris auro. Detestandus eris posthac, hominumque, ferarumque, Atque odium commune soli cadet ardua cervix, Et terris reptabis iners, sinuosaque lapsu Membra trahes, teque ipse sequens, fugienique, catenis Implicitum volves per mille pericula corpus, Te vero Antit heum vafro serpentem latentem 283. Exsortem coeli, terraeque in claustra reductum

Quis miserum furor; aut transversa superbia raptat? Improbe, tu nostris sperasti illudere regnis; Mox Dolus autorem repetet jugulabere demens, En setuo, perpessa mala est femina fraudes; Femineum patiere jugum: pedibusque subactam Cervicem imbellis fracto miraberis astu. Turpis eris, (pressus tum colla tumentia victor. Vos relique pestes Erebi, Curaeque, Dolorque, Et Gemitus, Luctusque graves habitabitis orbem, 284. Et Nympham et Nymphae genus exerceri parati; Vestro colla jugo subdet, vos pondere longo Morborum, ac partu, senioque extrema dolentem. Morti infelicem dabitis, putrique sepulchro. Ferte pedes agedum, viridesque relinquite campos: Hospitium profugis aliud arida tellus. Vix tulerat mandata pater, simul agmine facto Sarcotheam abripiunt, nequicquam multa gementem Atque obluctantem frustra Mentanoea secuta est. (Hoc Dianoea sibi nomen modo fecerat ipsa) 285. Afflictum pectus plangens immani ululatu. Cetera pars comitum longo subit intervallo Elpis sparsa comas, Pistisque, Agapeque sorores Flebilium, nimis heu! lachrymarum fonte madentes Ante omnes Agape multo jam vulnere tarda Incedit, dubitans iterum iterumque reverti. Insequitur tamen, ac lento se stipste firmat. Iamque propinquatum est portis, patuere reductae Hortorum valvae, quibus ensifer adstitit Ales. Laxatasque sores Nymphis post terga reduxit, 286. Aeternis firmans solido ex adamante catenis, Obriguere omnes, et post sua terga relictas Delicias nemorum, lachrymis ac voce requirunt. Quaque licet vultum immittunt, votisque morantur, Haerentes septis donec super armigerigne Saeva minans, terret vibratis Elpida flammis. Illa fugit, fugiunt comites deserta petentes Arva procul, miseris horrentia vepribus arva. Sic per Idumaeos montes, vallesque jacentes Emensis cum sole viam, tristissima monstri.

287. Occurtit species: turpes obsederat artus Deormis squalor; tantum modo pellis, et ossa, Vix conjuncta satis, firmisque haerentia vinclis. Hirta capillitio, contraxerat arida frontem, Nec vigorin vultu, nec digna coloribus ora. Ast exsucca genas putresque edentula malas; Ventre carens, lumbis tantum subnixa recurvis, Pendula costarum sub fornice corda latebant. Hanc dixere Fumen. canibus succincta protervis, Vulturibusque frequensibat praerosa revolvens 288. Ossa manu, talis fractae jam viribus instat Sarcotheae, mediaque via prosternit inermem, Tum fauces premit adstringens, stomachumque furenti Convulsit dextra, et rennes vanescit in auras. Hinc defecta gravi vixdum serpebat arena Torpeicens virgo; multus de vulnere sanguis Fluxerat, et totos clades exhauserat artus, Auxilio tamen Elpis erat, miseramque fovebat Spe sola, Praeerat regioni maxima Tellus Imperio late gaudens, placidaque quiete, 289. Dives agri divesque animantum, dives et auti, Argentique, suis quae texit avara cavernis. Haec forte, hospitibus deducitur obvia curru Suspensa in medio, gemino qui pensilis axe Volvitur, et binas praepostque admiserat ursas Vectrices Divae. Fuit illi corporis ingens Inculti moles, et ventris jugera centum, Dorsi immane jugum, lapidumque simillima vultu Ossa sedent, molles firmantia corporis artus. Hirtus erat vertex, cinctusque virentibus herbis, 290. Arboreisque comis; at frons inarata seniles Nondum passa notasrugarum erat invia sulcis, Calvities in fronte tamen decus abstulit ori. Pectore nuda tenus gremium sinnosa repandum Et musco viridi et captis impleverat undis. Talis Diva fuit spectato cognita vultu. Sarcothea adversam moesto sic ore precatur. Diva, cui rector Superum frenate superbum Terrarum dedit imperium, jussitque tributum Solvere quidquid habet, seu maximus aequoro pontus.

291 Seu quae plumigeris habitata volucribus aura est, Exilio pulsae patriis avellimur oris Ad terras, Regina, tuas, quas inclyta toto Orbe regis: miseresce, rogo miseresce tuorum; Stirps cognata sumus, patribus gaudemus iisdem, Communes concede lares, te supplice fletu Poscimus, afflictam solatrix aspice gentem: Dira fames nostros sensim depascitur artus, Poscimus hospitium ac tenuis solatia mensae. Audierat Tellus; sed durum impervia pectus, 292. Vix responsa dabat. Tandem rude culmen agresti Cespite fultum adiit: tum quae virgulta ferebant, De rigidis tantum silvestria mora rubetis Pauca dedit: sterilem fecit glans obvia coenam, Et tenues herbae, pressique coagula lactis. His lariata fames epulis, hoc mensa paratu Tota stetit: deerant lautis embammata ferclis, Et pingues nemorum praedae, marium que rapinae. Nondum pontus erat, non dum penetrabilis aer Ausibus humanis: nondum crinita securim 293. Passa seges, cineremque foci. nec tosta rotatis Ex verubus pendebat avis patinasque relicto Mutabat nido. deceptus arundine nondum Turdus crat, piscisve hamum, casselve momordit Marsus aper, nondum variabant fercula mensas. Has famis illecebras, et blandimenta palati Ignorata diu seri reperere nepotes. Hac igitur latuit virgo regione potentis Telluris perpessa jugum, durumque rigorem, 294. Sedula deductrix operum, patiensque laborum, Haec primum intactos do cuit proscindere campos Vomere, produxitque rudesad aratra juvencos, Colla jugum subdens, et sulcis arva supinans. Illa prior manibus duros suadere ligones, Rutraque fossori, rastrumque satoribus ausa. Quin et inexpertis sementem credidit agris, Et falcem immisit segeti, Cereremque subactam Callosis manibus, calida fornace coegit. 295. Sed tamen, exemplo Nymphae contra astra rebellis, Terra rebellat duris armata vepretis,

Aetribulis horrens, solioque infecta tenaci. Saepe ubi succubuit rastris, aut cessir aratro. Credita suscipiens fecundis semina glebis, Spem facit agricolae cum prima messis in herba est, Sed fallit matura fidem, mentitaque veris Germina substituit, vacuasque refundit aristas. Nititur haec contra tamen, et sudore profuso Mollit agros, fructumque ciet, durumque laborenm Venturis tantum solatur credula rebus. 296. Irriguis etiam labor est inducere pratis Rurivagas pecudes viridesque armenta per herbas Fusa sequi ac tepido mulctralia lacte gravare, Aut streperis propter labentia flumina campis, Hamatas avidis obtendere piscibus escas. Res angusta domi custos virtutis egestas, Sectarum pelles ovium pro veste tegebant. Lanaque purpureos nondum fucata colores Hauserat, aut molles tractatant vellera Seres. Libera curarum, nullique obnoxia praedae 297. Vita, nec Invidiae, nec Martis passa timorem, Tunc communis erat, nondum perruperat aurum Objectos terrarum obices, Manesque sepultos Liquerat, aut vitreos oculorum perculit orbes, Sensibus insinuans sese, mentemque penerrans, Materies curatum ingens, graviumque ruina Regnorum. Nondum lucrum, mercesque sequendo, Stulta peregrinas abies tentaverat undas; Sed maris incomperta fides et carbasa ventis Ignorata suis: nondum tumulatus in alto 298. Praebuit ignotam Palmurus piscibus escam. Silva domum, cespesque rudi congestus acervo Tecta quieturis dederant, somnoque favebant, Oppida nulla viris, vallisque armata potestas Aut fossis inclusa salus: pax fortior omni Arce fuinmunita quies firmaverat orbem. Murus erat concors animus, sed persida sensim Inflexit mundum rabies scelerisque voluptas Prima recrudescens vitiorum examina tranit.

LIBER III. Brevis Libri resolutio.

HIstoria. Hostis humani generis Hominem persequitur, atque per Amorem proprium ad omnia scelera, ilp sorumque etiam Daemonum cultum sedueit. Post idololatriam vero, imprimis Superbis toti orbi dominatur.

Poesis. antitheus inter orci Proceres totius mundi imperium ita partitur, ut ipse sibi sub Iovis nomine coelum, alteri sub Piutonis titulo Inseros, tertio sub voce Neptuni, mare, altis alia eum summa potestate attribuat, quo divinum sibi honorem; obliterata unius Dei memoria vendicent. Quod consilium per Philauti sive Amoris proprii, cum Sarcothea parente conjugium expedire statuit. Hunc a Tisiphone educatum, et Diis infernalibus ad fraudem instructum, Sarcothea in suae formae, sub aquis spectatae, imagine, per Philautum animata, complectitur, atque exillo variam fobolem vitiorum concipit, septem inprimis filias vario, deinde hominum generi connubio junctas, Ex quibus Superbia Regibus in marrimonium data, in Oriente sedem sixit, magnificumque extollere cum Palatio, vitreo fundamento innitente, regnum coepit, unde toti humano generi imperaret. Qued imperium magno suo fastu, cum pernicie multorum auspicata; Iactantiae, Contumaciae, Haeresis, atque in ipsos etiam saperos Rebellionis origo; non paucos pessumdedit, in quibus Alexander M. Xerxes, Babyloniaeque turris molitores Gigantes.

Ornamenta Descriptiones. 1. Deorum gentilium, eorumque regnorum, et sacrificiorum. 2. Amoris proprii personae, tum seipsum amantis hominis. 3. Malorum ex proprio Amore provenientium. 4 Palatium exaedificantium, ejusqueue magnitudinis et excellentiae. 5. Superbiae et habitus illius, formae, ac morum insolentium. 6. lactantis nobilitatem generis. 7. lactatoris militis. 8. Contumacis Haeresis. 9. Btevis fortunae superbotum. Deinde oratio Luciferi impietatem suadentis, Denique Comparationes 1. Scintillae gliscentis cum Amore 2. Bucephali et Pavonis cum arrogante.

Imitatio, Aeterna Dei Sapientia videns hominem Daemonum cultui misere subjectum. Sui ipsius in illo imaginem obset vans, amansque cum illa per incarnationem copulatus egregiam

concepit sobolem, atque in eis Philandriam et Tapinosin, sive Amatricem hommum et Humilitatem. In quibus haec praecipue tanquam Amazon fortissima, elatum superbiae humanae Palatium ex humili casa oppugnavit, dejecitque. Demissa specie et humili cultu par et familiaris infimis, magnam post se hominum vim traxit, qui fastum omnem, contumaciam, haeresimque facile debellarunt.

Vel Religiosus home, v. g. Iosaphatus Indorum Rex, Animae propriae pulchritudine atque immortalitate captus, adversus propriam Crnem, tanquam hostem capitalem, et vitiorum omnium Matrem armetur, expugnetque Ratione Concupiscentiam. Voluntate Appetitum, arque in honestam servitutem redigat. Vel ipsae in aciem educantur Virtutes et vitia. Amor proprius cum Divino: Demissio cam Superbia decertent. Aut certe nobile illud connubium Sapientiae Divinae et Laurentii Iustiniani, quod ipsi per visum oblatum est, cum Vitiorum profligatione et exilio repraesentatur. Aut denique Luciferi per Amorem proprium, et Superbiam, qua Deo se praetulie, elati insania adumbretur. Par locus Nabuchodonosori suae Babylonis aedificiis et ceteris retgni dotibus superbe sese efferenti, ac demum Amore bruto in bratum degenetanti futurum est. Neque Calvino Amore proprio et superbia ad novae Ecclesiae fabricam, quae operis boni nihil haberet, intento, his in exem plis locus oppor, tunus deerit.

299 ANtitheus primis du dum successibus audax, Exultansque dolo, statuit victricibus atmis Frangere Sarcotheam, reliquasque evertere vires. Primores igitur Noctis, Proceresque silentum Rursus adesse jubet, verbisque resuscitat iras. Quae mora? quae tandem detorquet inertia mentes? Cur minus inceptos tenuit victoria cursus? Seilicet, ut certo moderamine pendeat orbis Unius ex nutu, totusque prematur Avernus, En, modo Coelicolae Mentes potiumtur honorem [note: Lucifer abrogato Del unius et Coelestium Mentium rebus creatis a Deo propositarum obsequio et honore, de cultu Damonum sub certis Deorum nominibus in mundo introducendo cum suis deliberat.] Quaeque patent Austro, rigidamque feruntur ad Arcton 300. Sidera, sidereisque regunt elementa sub oris. Prima Polo; Astraea tenet, vastasqueue Polarchon Coelorum moles, dextra moderante volutat. Juncta Philoera, suo consorte Philaethere regnum Possider Aerium ventosque Philaurus et aestum Temperat, ast torva contorquet fronte Pnoepus. Pangea terrarum Domina est marium que Thalassus Atque Halomede soror. Flammarum sorte Pyrarchus Eminet ignipotens, Volucrum movet Ornea Pennas Squammigerumque gregem, constrictaque flumina ripis 301. Ichthyanassa regit. Princeps Philothera ferarum Estque Agelarchus agri. Frugum Panearpus honorem Plantarumque Phythaea tenet. Thanataea sepulcris Praesidet: at contra medicis Panaceus in herbis Arte valet morbos arcens. Horaea beatos Conciliat thalamos, prolemque secunda Gamesis, Musarum Harmostes Princeps, Vatumque Panodus, Et docilis Psychaea animi; regit arma Machetes, Mitior Irene pacis sancita tuetur. Virtutes moderari Areten, consulta Pronaeam, 302. Justitiae decreta Themin, praescripta ciborum Eucrasiam, Andriamque ferunt decernere robur. Quid nobis reliquum est? Superis divisa potestas,

Frotopatro mandante, fuit. Nos ultima sedes Terrarum in gremio, terra caligine septa. Accipit extorres animas ac sorte relictas. Audendum est aliquid. Vetito ptohibemur Olympo, Terra ferat: nostris pars est haec debita fatis, En, nunc tempus adest. Metanceae prima tepentis Cura jacer, lapsusque dolor cum tempore friget. 303. Fraudibus apta novis Nympha est. Componite fraudes, Hic labor est, et vester honos. Sic regia vestris Sceptra feram manibus, dabitis sic jura superbis Terrigenis, magnumque duces frenabitis orbem. Suscipiat me terra Jovem, qui torv us ab astris Deronet, ac rutilas detorqueat aethere flammas Orbis in exitium. Tumidas moderabitur undas Neptunus, trifidum quatiens per caerula sceptrum, Regna ferox, classesque regens, ac vela secundans, Donec inexpleto mergantur naufraga ponto. 304. Viscera terrarum Pluto stygiasque paludes, Regnabis, dominusque nigro vulgaberis orco, Arbiter umbrarum: tibi pulchrum serviat aurum, Argentique decus, vitiorum, ac Martis acerbi Materies ingens. Vulcanum fumea Lemnos Excipiat, flammasque regat, vastosque Cyclopas, Pacis ad excidium Medicorum Numen Apollo Herbarumque potens ac doctae gloria Cirrhae Impleat insano sapientum pectora fastu. Mercurius linguasque regat, loculosque saginet, 305. Germanumque Indis Anglum confundat Ibetis, Mars pater armorum gentes evertat amicas, Regnaque cum regnis collidat et urbibus urbes, Hostilesque acies evertat, cladlbus orbem. Vinum Bacchus amet genialis consitor uvae, Infan dumque animis instillet turpis amorem Luxuriae praeses, rixisque alimenta ministret. Denique femineis ne desint numina castris 3 Sit Marti Bellona comes. Phoeboque Minerva; Juno Jovi virides obest Latonia silvas, 306. Et latrocinits favcat furtoque colatur. Lubrica subjectum frenet Cythereia mundum Illicitis passim miscens incendia flammis,

Ignoret Superos, et culto Numen ab orco Postulet infelix orbis. mereamur honorem Supplicis, et nostris fument altaria donis. Fronde coronatas Phoebo bos pronus ad aras, Neptunoque ferox taurus, Martique litetut. Cerva tuis, Diana, focis. Cererique juvenca Virgo cadat, Bacchoque caper, Venerique columba, 307. Vesta focos habeat. quaeque immortalia flammis Templa micenr. Multas hominum cruor imbuataras. Crimine placentur Divi: Sacrisque petita Nox faveat, nigraeque specus; pietasque vocetur, Culta Venus. vitasse scelus, scelus esse putetur. Applausere Dii, cunctosque superba trahebat Ambitio, scelerique datum cupiebat honorem. Quisquis abire prior, noxi'que lacesseve mundum Postulat; acsubitis Rexsubdolus imperat armis. Cautis inquit, opus, praeceps au dacia vires 308. Multorumevertit. Virtutibus invia, saepe Pervis fraude via est. Rebus sat idonea nostris Sarcotheae est proles. Concepit nescia Virgo, Cum decerpta meis manibus nova semina. pomi Manderetinfelix propriaque reconderet alvo, Dum pulcrum mater pareret fecunda Phtlautum. Hunc mediis fugiens post se relinquit in agris Moesta parens, magnoque animum superante timore, Ignotam effudir vesana puerpera prolem. Tisiphone sobolem nutrix excepit alendam. 309. Uberaque exhibuit, crevit puer indole magna, Ingenioque meas tenuit seliciter artes. Morum adjunge decus: simulatum frontis honorem Mens inflructa dolis ornat poteritque placere Sarcotheae, natura potens et imago parentis In genito, stultos matri suadebit amores. Illae igitur Nymphae gremiumque animum que potitus Criminibus pretium faciet: mox tramite recto Virtutum subductam, vitiorum ad devia flecter. Sensibus irrepet sensim persuasa voluptas, 310. Noxiaque ignarae coelorum oblivio menti, Et detractus honor superis augebir avernum.

Nos rerum dominos, terraeque marisque potentes Terra colet, pronoque genu venerabitur orcum. Sicait; elatoque vocat clamore Philautum. Adfuit, os homim similis, vultumque parentis Sarcotheae referens; sed mens instructa nefandis Fraudibus Antitheum visa est meruisse magistrum. Huic tamen et stygii Proceres sua munera donant Certatim, ac meritis contendunt esse priores. 311. Iupiter elatos animos. nova robora Mavors, Et Venus affudit Charites, mollique veneno Illevit frontem, Pitho facunda loquendi Verba dedit. Neptunus aquas suffecitamanti, Vulcanusque faces contraria tela nocendi. His instructus abit, mundoque potitur aperto. Sarcothea armentum molli pasceebat in herba Propter aquae rivum, puro qui jurgite lymphas Fuderat, et liquida ramos depinxerat unda, Umbratum facili ductu stetit obvia fonti 312. Virgo. novasque freto miratur crescere silvas. Ipsa etiam propriae spectans ab imagine formae Luditur, et niveum veneratur in ore decorem, Seque suumque probat vultum, placuele venustis Picta labella rosis, malae placuere rubentes Admixtaeque rubore nives, et eburnea cervix Membrorumque excelsus honos. quid cetera narrem? Tota placet, sensimque suo imflammatur amore Ignorans animus, nutritque in flumine flammas, O quoties vitreis sua porrigit oscula lymphis. 313. Et vacuis se pascit aquis, praeludia debens Ista, Philaute, tibi! quoties tulit obvia dextras, Et dedit amplexus, umbra fugiente, caducos! Quid fugis, exclamat tandem, quid fallis amantem? Junge tuos vultus. nostrisque occurre lacertis: Junge animos, nec plura refert; mex umbra moveri Incipit, affusoque animatur imago Philauto, Et subit amplexus, et basia mille propinat. Me petis? Ecce tuum, dixit; vivamuus amantes, Tuque, tuusque simul. fato moriamur eodem, 314. Una domus tumulusque ferat, quocunque praeibis, Ipse sequar. risit Nympha: arrisitque Philautus.

Nympha manumidedit ipse manum. tulit oscula Nympha: Ipse tulit rursum, similemque simillima vultu. Sarcothea accepit tecto thalamoque Philautum. Tempus abit, sed perstat amor cum tempore sumens Incrementa ingens: qualis dum forte cadentem Scintillam exeipiens sensim trabs arida nutrit, Fomire consumenda suo; se latius ignis Exserit, et lignis carpens alimenta propinquis 315. Pascitur exitio; tandemque effusa per omnem Flamma domum victtrix, totis incendia tectis Miscet et ingentem displodit in aere molem. Quo se cunque domi ferret, quocunque per agtos Nympha, latus stipans gestit comes ire Philautus Quod faceret, tractabat opus, seque omnibus aptans Casibus, in Nymphae totus componitur usum, Gaudia gaudenti socians, gemitumque gementi. Consiliis unus preaerat, studiumque regebat Sarcotheae. Tenues velabant corpora lanae. 316 Utque dedit natura, rudes; sed spernere notas Exuvias ovium. et naturae quaerere fueum, Atque colorato lanas mutare veneno Ignaram docuit, vitiumque ornare pudoris, Ac vestem quae poena fuit, transferre decori. Ipsa etiam lectas, quas vexit in horrea messes, Annoruin foenus notos tribuebat in usus, Deheias fugiens, pretiosaque pabula ventris, Sed didicit mutare famem, suadente Philauto, Atque epulis gaudere novis, libare placentas, 317. Etvolucrum turdos atque ostrea quaerere ponti, Grataque spumantem fundentia pocula Bacchum. Talibus intentam studiis, curisque vacantem Sarcotheam molta faciebat prole parentem. Prima fuit tumidis inflata Superbia venis! Proxima Avarities, contracto pallida vultu: Mox Gula, Luxurtes, ac mollis Acedia cunas Implet, et Invidia soror intractabilis Ira: Infelix soboles, tantaque indigna parente. Illa tamen fovet insanam stultissima prolem 318. Blanditiis, mollique sinu matrisque placebat Nomen et amplexus natarum ac basia captat,

Haud secus informes amplectitur ursa catellos Lambendo fingens; aut factae nescia fraudis, Incubat exclusis alieno partubus ove Mater avis, curvoque rapaces ungue cuculos Educat ad propriam vecors nutricula mortem. Perdidit hanc etiam blanda indulgentia matrem, Ihsanae matrem sobolis, crevere maligno Ingenio natae, solitae insultare rebelles, 319. Imperiumque ausae placidae convellere matris, Nec legum praescripta sequi, nec jura veteri Assuetae, cunctis est pro ratione voluntas. Interea plenis decurrit passibus aetas Iam matura viro; sed quantum prosicit annis, Desicitingenuo tantum quaecunque pudore. Forma proterva tamen, constans audacia frontis Atque mares animi, multos traxere procantum. Pellicit illustres formosa Superbia Reges Turpis Avarities senibus placet. Ira minaces 320. Traxit heros. Gula divitibus speciosa videtur: Invidiaque inopes certant: et Inertia mollis Militibus grata est. Pellex simul omnibus una Luxuries multis gaudet, nulloque marito. Improba progenies nil non. audere parata, Contemptrix hominumque. Deumque, atque omnis honesti, Illa sibi Divos finxit. scelerique faventes Coelicolas. Primum damnosa Superbia Numen Invexit coluitque Iovem; Phlegetonta colentem Traxit Avarities Plutum; sed et impia Martem 321. Repperit Ira Deum, Gula Bacchum; teque Cupido Luxuries nullum colitur sine Numine crimen: Quin etiam nullum colitur sine crimine Numen. Plurima fulminei laudatur adultera Divi: Huic impune fuit pluvio peccasse sub auro, Europamque humeris potuit sufferre dolosis. Nunc taurus, nunc cygnus erat, sed semper amator, Laudatus semper. Nisi Mars placuisset adulter. Ipsa Venus sterilis, nullusque Cupido fuisset. O Superum nova propudia! O insana vetustas! 322. Sarcothea indulgens tantum, suasose Philauto, Natarum opprobrium patitur; cupidumque novorum

Impendens animum, sensim majora probabat, Praeceps criminibus pandens iter. omnia late Fasque nefasque. probtumque probro miscentur aperto. Non mihi centenae fundant si carmina linguae, Nestoraque eloquio vincam, doctique Maronis Ore canam? Scelerum complectar nomina versu, Noxarumque luem. Superarunt crimina metrum, Grandius est verbis aliquid quo terra laborat. 323. Sol ubi puniceos oriens sub frena jugales Cogit, et obscurum donat, post nubila, coelum Luce renascenti, nocturnis obvius umbris. Hic sibi de legit nataium prima Philauti Ambitio sedem: mollique intenta supetbae Ingentes operas fabricandae collocat aulae. Pars calce, pars ligna ferunt, lapidesque ministrant. Fundamenta locant alii. coementaque mixtam Firmando inspergunt opeti, lateresque perenni Conciliant vinclo. lentoque bitumine stringunt. 324. Pars etiam immanes inculta ex rupe columnas Exscindunt, aptantque locis, trabibusque ferendis Substernunt, certant operae, caeloque propinquam Murorum educunt molem, dum nubila vincat Et sua cognatis fastigia conserat astris. Despiciensque solum, Pindumque hac turre minorem, Laetatur sub se posito? decrescere montes. Quid memorem pretiumque rei, pretiumque laboris, Admixtamque artem pretio; sua moenia jactet Pervia jactatis Babylon celebrata quadrigis. 325 Pergama Trojani memorent Neptunia, Thebae Auritos lapides. celebresque Amphonis arces. Notaque Pyramidum fastigia Memphis adoret. Et Rhodium miremur opus, templumque Dianae, Quod vix mille manus, vix secula bina dedere Exspectanti Epheso, cedant miracula mundi, Ac Romae dominantis opes. Nil aula Neronis, Nil magnum amt hitheatra tenent. Sint mille columnae Scaure tibi, sed laudis egent: illustrius unum est, Quo superat tumidos Regina Superbia Reges.

326. Vestibulum Isthmiaco geminas exaere columnas Bis denis effert cubitis, suspensa sub arcu Ostia, marmoteo late panduntur hiatu, Aspersoque nitent auro. Domus intima gemmis, Et passim fulvo radiat variata metallo, Atria beryllo fulgent: gravibusque smaragdis Junctus onyx, adamasque micat: despectus Achates Proculcatur humo: pictisque asarota figuris, Et vario illusi fulgent emblemate muri. Cristatae volucres, et pictae syrmata caudae 327. Explicat elatus pavo; collumque, jubasque Quassat equus, glomerante gradu, fulvique Leones Immani poscunt taurorum ingentia rictu Corpora, designantque oculis. haerebat in ipsis Marmoribus terror, magnaeque elatio frontis. Tanta domus longis quamvis pulcherrima muris Eminear, surgens laquearibus aurea fulvis; Paucis illa tamen pendet subnixa columnis. Fundamenta vitrum est; pretiosa pericula tantum Continet, ac facilem casum ruitura minatur. 328. Augusto media in solio Regina sedebat, Ardebant oculi: frons cerussata nitebat Alta superciliis, similisque infecta minanti, Elata cervice tumet, vultuque severo Despicit adstantes populos. turgentia vasto Librans verba sono, et ventoso guttute torquens. Instabilis remanere loco, nunc ardua fulcit Membra toro, tumidumque latus manus utraque stipat: Nunc solio excelso sese demittit, et aulae Ingreditur spatia. ac celso vestigia gressu 319. Ponderat, alternis suspensos gressibus armos Inrorquens vanoque agitans libramine corpus. Qualis Thesselica gradiens spectatur arena Bucephalus, celsosque oculos, humerosque ferebat Dum Macedum lata ferret cervice Tyrannum. Talis erat. Cunctis sese spectabilis offert, Spectatrix simul ipsa sui limbolque fluentes Observans circum. Quam cnlto cyclas amictu Pendeat, ac longo divertat syrmate terram? An nova deformes patiarur purpura rugas; 330. An niteat fulgore suo? sic Pavo superbus

Dispicit immensae stellata volumina caudae: Plumarumque toros per apertum circinat orbera Et multum pascens oculos, et conscia formae Colla levans, cristaque tumens, blanditur eunti Ipse sibi pulchroque gradum moderamine librat. Non illi rudibus placuit roga rustica lanis, Cannabeique sinus; sed serica palla supinam Lambit humum, circum varlis illuusa figuris, Artifici quas docta manus discrimine sinxit. 331. Sidereis rutilum gemmis inter micar aurum, Et labor, ac pretium certant, color omnis in una Veste nitet; pars fulva micat: pars aemula coelo est: Murice pars intincta rubet: pars laera virescit. Proxima stultiae species erat. aureus altae Cervici infusus torques, coralia collo: Et niveas gemmis onerabat prodiga dextras, Splendida vincla feiens. Quin et sandalia plexis Exornata rosis, floresque lutumque trahebant. Caesariem collo sparsam studiosa corollis, 332. Cincinnisque vibrat: tortaeque volumma silvae: Et capitis flaventis opes suspendit in auro: Atque leves frontis maculas, delictaque formae Asperso emendat fuco, minioque colorem Aetati simulans, vitro se judice fingit. Tantae molis opus Regina Superbia tractat. Hinc vix nota sibi, generisque oblita prioris Sarcotheam nescit nescit primordia gentis Terrigenum, vilique pudet, se stirpe creatam. Sed fingit titulos, atque inclyta nomina longis 333. Condita porticibus. Clarae incunabula gentis Semideis deducta viris, pulchraeque curules, Purpuraque, et fasces, et priscis edita seclis Nobilitas, multisque retro subnixa triamphis Atria laudantur. Placet ingens nominis umbra, Et cerae tantum, ac tenues sub imagine fumi. Nec minus exspectat vanae mendacia plebis, Applaususque leves, circum fusumque favorem, Mancipium famae, atque aurae popularis amatrix. Turba frequens circum famulantia colla superbo 234. Subjicit imperio, Dominaeque ministrat honorem.

Nos nebulis late et dens a caligine se ptos Offuscatque oculis, ac pascit inanibus auris Hunc tumidum proavis, et priscae lucis amantem, Patrius indignum scelerumque in nocte latentem Obruit, et nulla donat virtute sepultum. Alterius commendat opes, orisque sereni Purpureo flores, quos improvisa senectus Demetit, aut subito mors improba praeputat ausu, Hunc licet ingenio cautum, spes saepe fefellit 335. Ambitiosa boni; eum docta Superbia traxit Praecipitem vanae lusum tinnitibus aurae, Scire quidem, ac sciri, doctaeque placere Minervae, Audirique sophos (nisi quos demissio firmat) His nocuit, magnaeque fuit doctrina ruinae. O quot divitiis, vitiisque ad iniqua coacti Fata superborum, miseranda morte premuntur, Turgenti similes bullae, fumoque volanti Res rara est humilis dives: loculique animique, Ex crescunt pariter rebus tumefacta secundis 336. Vix fortuna suo, quamvis jucunda, sereno Fulget amica fatis, nunquam virtutibus aequum Indulget vultum quibus elargitur honorem His adimit faciles animos, flectique paratos Obsequiis, fastu abripiens per devia pronos. Blanditias fortunae omnes, titulosque, decusque. Insidias, non dona, putes favor ille furore Claudetur: nomen faciet te grande superbum. Quin etiam inflari timidos verbisque feroces Inveenias, nullis decorat quos gloria factis 337. Sunt qui Trojanos clypeos fortemque recensent Hectora, et Aeaciden norunt queis victor in armis Dardanides, terrasque novas, Troiamque requirat. Aemilios fortes Memorant, Deciosque cadentes, Atque per Aemathios mavortia praelia campos, Victricesque acies et tinctas sanguine ripas Ense suo; palmisque domos victricibus orrant Verbis bella crepant, bellatoresque figurant; Sed leporem pavidi circum praecordia gestant, Et lantum fuso describunt praelia Baccho,

338. Quid miseras dicam strages rationis, et omnem Ingenii labem, ac mentis discrimen honestae Quod parit ambitio? fas omne nefasque pro babit Grande supercilium, et pleno mens turgida fastu. Non tegitur, sed sola regit; durumque recusat, Imponens altis Regina Superbia frenum. Indocilis consulta pati praefracta voluntas, Obfirmata animi ratio, justique pudoris Nescia, difficilis perstat, legisque rigorem Respuit; ipsa sibi lex est, et regula morum. 339. Haeresis exemplum est quam foeta Superbia tristi Effudit partu, nutrixque infausta Megaera Lactat et infando satiat pro lacte veneno. Centum colla gerit, centum gerit improba vultus, Dissimiles semper vultus; sed lumine cassos. Ora gerit totidem, bifido sed lingua palato Diversa ora sonat. patvos cervice dracones, Implexosque humeris, et lubrica colla vibrantes Sustinet, ac facibus dextras crudelibus armat, Errorum Princeps, animisque rebellibus ardens, 340. Impatiens tolerare jugum, sanctosque perosa, Et coelum; et coeli Numen: nova sacra Deosque Instituit, priscasque rapit temeraria leges. Bella serit, rixasque fovet, gaudetque ruinis Regnorum, expugnantque decus pietatis avitum. Tanta lues fastus tantorum est causa malorum. Hoc suasore puer duro mandata parentis Negligit ingenio. Domino parere minister Dediscit, vulgus Regi, Rex ipse Tonanti, Exosum genus, et toto execrabile mundo. 341. Quos humilis tumidusque fugit; non ille probandos Dissimiles, non hic similes putat esse serendos; Quisquis honoratos apices, et culmina rerum Affectat, famaeque cliens, et laudis adulter Sincerae, vetito ruit ad fastigia calle Hic calum sublimis amat, latumque ruinae Sternit iter, cupidoque dabit ludibria vulgo. Excelsum vertigo rotat caput. Itur in altum, Mox etiam in praeceps ludit fortuna luperbis. Testis Alexander, cui magno et sorteferocl

342. Ingens terra minor, cui flexit spicula Parthus, Medus terga dedit, Persis sua tradidit arma, India succubuit, porrexit Graecia sceptrum. Victoremque suum poterat fertuna vereri. Sed ruit elatus, fastuque oppressus inani Magnus in exigua Pellaeus clauditur urna. Quantus erat Xerxes medium dum contrahit orbem Urbis in excidium et Salaminia litora complet Claliibus? Angustus nimium est trabibusque ferendis Desicit Oceanus. Sitienti flumina Marti 343. Decrescunt, lantumque capit vix Graecia ferrum. Ventis jura dedit, durosque infamibus Euros Increpuit flagris: captivaque flumina duxit Diversis abstracta viis, servire coegit (Quid speret Salamis:) saevis elementa flagellis. Thermopylae tumidum doceant, quae sata superbos Exspectent, quanto vanescat gloria fumo. Vix ratis una fugae super est, vix ulla salutis Anchora, cui torum latuit sub navibus aequor: Barbaraque indecorem vix texit Versia Regem, 244. Qui terram super, immenso par ibat Olympo. Improba sic duros tellus enixa Gigantes Monstra superborum dedit, exemplumque repressae Ambitionis habet. cum gens insana polorum Regna quatit magnum contra jurata Tonamem Illi inter sese murorum ingentia jungunt Pondera, Caucaseos montes, ac culmina olympi, Denique et immanem sociarunt Pelio ossam. Jampetus Briareusque illinc, Rhoecusque Typhoeusque Hincinstant centumque viis, centumque lacertis, 345. Partimque urgent operam molimine magno, Donec opus toilant immensum, audacia factum Juvit, et excelsi tentarunt atria coeli. Excordes animi! quisquamne impune Tonantem Provocet, aut paribus tentet certamina nervis? Riserunt Superi, facillique errore Joquenres. Involvunt, coeptumque ingens vox dissona solvit: Et jacuit vacuo confusa Superbia nisu. Quamsolcant excelsa premi, quamque atdua pronis

Casibus urgentur, Superi documenta relinquunt, 346. Conscia que astra tenent quondam calcata tumenti Lucifero, et dives spoliis testatur avernus. Nil humiles metuunt. magna est demissio vallis: Non penetrant hostes nec mac hina bellica transit. Sed tutis circum defensa plaudibus, arcet Hostiles cum fraude minas. Huc nulla Tonantis Fulmina desiliunt: hanc Phoebus mitius urit, Lentius affligit Coreas. Majora petuntur In casum: celsas Mavors bellator in arces Irruit, et vastis adhibetur machina muris. Montibus incumbit fulmen, magnalque procellae Concutiunt quercus, Libanique cacumina frangunt. Elatis nimium noli considererebus.

LIBER IV. Brevis Libri resolutio.

HIstoria. Avaritiae Gulae, et Voluptati Homo turpiter, post primi peccati lapsum, servit, sibi ipsimet gravis, etiam cum suis indulget affectibus.

Poesis. fingitur Avaritia degener Sarcotheae proles, et admonitionis famaeque contemptrix, sordido humilique ingenio, obscuro in antro effodiendo auro operam dare, quam infames pedissequae Fraus, usura, et Rapina stipent. Quarum habitus, studia, moresque delcribuntur. Haec Martis consanguinea, et Autolyco Patre nata, tecto vultu ac nomine in Potentium aulis potissimum versatur, omnesque, in pace ac militia, subditos exhaurit. Par Avaritiae simulatio, quae Paupertatis hostis, sub honesti specie et titulo servire mavult, quam egere; Cura [?]mori, et Inquietudini, inter pericula et eversiones opum, semper obnoxia; nunquam explenda, quantumvis abundet. Sarcotheam matrem necessitate magis, quam affectu sibi conjunctam habet. Hanc cum frustra reprehendisset Arete, ad Voluptatis amoena viridarisa se transtulit, ut ingentem adolescentium huc affluentium turbam meliori consilio ad Virtutem reduceretsquos partim epulis et choreis, Gulam Luxuriamque sequentes offendit, partim otio, obicoenorumque librorum intentos lectioni, diserra periculorum expositione, in suas partes sententiamque

Ornamenta. Descriptiones variae. 1. Avaritiae, Fraudis, Usurae, Rapinae, earumque habitus et morum. 2. Paupertatis contemptae. 3. Avarorum, corum curas, pericula, inexplebilemque aviditatem exponendo. 4. Epularum compotationis, et saltationis, 5. Voluptatis, Gulae, Luxuriae, et quomodo per otium. societatem pravam, obscoenam lectionem, sensusque proprios, haec in animum irrepant sensim, famamque juxta et opes consumant. Deinde Orationes. 1. Avaritiae Paupertatem contemnentis. 2. Aretes Avaritiae turpitudinem, et mala exponentis. 3. Ejusdem Voluptatis pericula et malitiam fuse declarantis. Demque Comparationes 1. Terrae neglectae cum otiose homine 2 Venatoris. Piscatoris, et Venti cum Amore 3. Lolii et fluminis exundantis cum voluptate primum nascente.

Imitatio. Pro Epulonis aut prodigi descriptione serviet, si posterior pars libri praeponatur, quorum ille quidem ad antrum infelix aeternae miseriae? hic ad fraudes rapinamque post longum Voluptatis studium, ad siliquas deniquecum porcis, ex umma rerum inopia redactus est. Pleraque hic voluptatis genera locum habent, locusque imitationi obviusest. 2. Propius etiam imitabere, verum rudi incipientium more, si Avatum aliquem parentem, cum profuso filio eadem in domo componas. 3. Salomonem, nimia Voluptatis licentia, tandem ad avaritiam, et gravia subditorum tributa exigenda converlum, facile exprimes. 4. Henricum VIII. Angl. Reg. voluptatis avaritiaeque) conjunctis fere, ut in Nerone vitiis addictum, ac denique a Romana Orthodoxa religione abductum, paribus lineamentis adumbrabis; 5. Remotior aliquanto, sed elegantior imitatio sutura esset, sauctum hominem lucro pietatis bonorumque operum meritis intentum, tum coelestium rerum studio, ac voluptate delinitum, pari arte induxeris, qui obscurum in Eremo antrum, honoris mundani contemptorsub vili, specie habituque sectetur, Paupertatis, contra Avaritiam opesque, sit commendator. Lautas mensas, luxum luxurtamque aspernetur, libros pios, pro impuris, religiosorum et angelorum societatem, pro vana amplectatur. Neque haec, tum hocloco, tum alibi contrariorum ad contrariam sententiam traductio tam est difficilis, ut prima se fronte offert: cum non raro una negatio apposita sufficiat, ut sensus transferatur.

PArte alia qua fessa die pallentibus umbris Submittit rutilas, Phoebo inclinante, quadrigas, Oceanoque immergit, equos, ac Noctis in aula Laxat anhelantes tepidis sudoribus artus, Antrum obscurum, ingens, habitat Dea, lurida vultum Squalentesque impexa comas, deformia turpi Membra tegit cultu: Pallet miserabile corpus 347. Exesum curis mordacibus: aspera rugis Frons horret, ventremque fames, sitis arida fauces Obsidet, ac tetricas peragunt insomnia noctes, Nomen Avaritia est. soboles indigna parentis Sarcotheae, quae suffossis immersa cavernis Abdita rimatur terrae, fodicatque trementem Unguibus, ac lemures inter talpasque senescit. Farciat ut loculos, vacuaque recondat in arca, Infelix; rutilas conflata in pondera glebas. Nequicquam hanc genitrix, morum praecepta relinquens, 348. Increpuit cupidi sectantem sordida vulgi Officia, ingeniumque renax, dextramqueue rapacem. Saepe, ait. Excelso primos deducimus ortus, Nata, polo: cur degeneres affigeris auro Stulta animos? patrio sensus tollaris olympo, Et tanti dignum generis molire laborem. Sed tamen hanc monitus piget auscultare parentis; Sarcotheamque piget natae, piget indolis illam Infaustae, mediisque obscuram deseris antris Colluctantem umbris, ac dura sorte gementem, 349 Hanc volitant circum vigiles ardentibus alis Curarum volucres, rostrisque rapacibus instant, Nec somnum indulgent, nec amicam nocte quietem. Triste satellitium stipant, diraeque clientes; Persida Fraus, Usura vorax, scelerumque Rapina Contemptrix, Harpyiarum deterrima proles. Os hominum sublime gerunt, sed pulcher in ore Extinctus pudor obscuro squalore notatur. Ungue manus curvo foedatae, pectora turpi Pressa situ pendent, alvi est vastissima moles 310. Vix implenda satis. Tumulis gaudere putantur, Et spectare suam, post strata cadavera, praedam, Insomnes heredipetae, milvique rapaces.

Fraus oculata caput, triplicique abscondita velo, Vulpinam occultar, clauso sub pectore, pellem, Blanda quidem verbis, sed qua non promptior ulla Insidiis loculos, aurumque avertere furto, Haec omnem didicir vultum, simulataque mendax Ora gerens, linguam fallacibus imbuit ausis. Fabula pro veris narratur, jusque, Fidesque 351. Ejurata cadunt, auroque evertitur omnis Simplicitas, wiolantque sacrum perjuria Numen: Fallere, cum lucro coepit res artis haberi: Et testis mutare fidem: venalia jura Vendere causidicus, linguamque locare disertam, Asserere, ac pretio quaecunque negare paratus. Judicis arbitrio jurisque examine quondam Causarum pendebat onus, trutinaeque sequaces Haerebant recti. Themidis nunc fulva tribunal 352. Obtinet, et lites consulta Pecunia finit. Divitiae vincunt, loculis comitantibus itur Ad valvas tabulae. Virtus hine unda facessat. Si nihil atrulerit, nec fummus Apollo Maronem Juverit, oblatis minor est sapientiae nummis. Fmus quoque ponderibus detraxit pondus et auro Librarum tetigit momente, sequentia partem Qua se cumque daret foedi spes obvia lucri. Qualis Hyperboreo tactus magnete sequaces Fert motus index, quocunque vocaverit Arctos 353. Fraus etiam docuit, falsis implereta bertnas Mercibus, et fictum naturae inducere vultum, Fonte meri satiate cados; hederaque coronam Texere vendlbili lymphae, miscentur amurcae Pinguioleo, speque ipsa auri, cortumpitur aurum: Et perdunt proprias confusa metalla figuras. Fraude tegunt aconita scyphi, vinumque veneno Proditur et posita celantur toxica mensa Divitibus: saepe hoc donum est, heredis avari. Par Usura Dolo est; tamen insatiabilis ultra 354. Ingluvies peccat, nulloque explebilis auro Inter opes, mendicat inops, sterilisque metalli Mancipium, cultrixque amens, mercede locandum Exhibet argentum, nummisque vaferrima nummes

Educit, fulyoque legit de semine messem, Quaeitibus mvigilans, fenusque ex senore captans, Nulla tamen saties: non sipluat auteusimbte Jupiter aut Hermus rutilis exundet arenis, Ac locuples Pactolus aquis pretiosa relaxet Flumina, et undanti perfundant gutrura fluctu, 355. Cesset avara sitis. minor hujus Lydia voto est, Pauperiorque Tagus. Palcos culpavetit Indos, Exiguumque Hermum, ac totum seperabit Hydaspem, Tantalus in mediis nunquam satiabilis undis, Eminet has inter comites violentior una: Audendi celebris, multisque infesta Rapina. Haec consanguineo gaudet Mavorte fidelis Praedarum exactrix, et curvis unguibus atrox, Autolyci neptis; docilis vacuare penates Agricolum, pinguesque greges avertere campis, 356. Aut stabulis armentasuis. Haec visa repleri Messibus et captam Cererem natalibus arvis Abstrahere: audacesque manus inferre Deotum Sedibus, ae sacras templis avellere pra das. Vivitur ex rapto Diva suadente, viarum Haeretur latebris, filvaeque occulta tenentur, Semitaque effusis inopina fraude maniplis Horret, et in loculos acerrima bella patantur, Autetiam obscura sub nocte faventibus umbris, Suffoditur domus, et timido pater area futto: 357. Argentumque aurumque latens et cara suppeliex Delusis rapitur furtim custodibus: arces Deserit arca suas, fallaxque pecunia migrat. Ipsa superborum mutato nomine Regum Tecta Rapina subit, specieque incedit honesti Mille ferens juris titulos, augensque viritim Penla tributorum miseros eviscerat artus Privatorum hominum: capitique impendiravaro, Quidquid ab imbellis den axit corpore regni. Adde quod illa truces Martis violare penates 358. Audeat, infestasque etiam spoliare cohortes. O quoties ablata sibi stipendia miles Indignans queritur! quoties vix mucida panis Fustula fontano mollis petfusa liquore,

Delicium famis afflictae; dum lauta superbit Mensa ducis, loculique tument, cistaeque rapinis! Fertur Avarities has quondam affata ministras. Esse mihi faciles natae, pronisque favete Obsequiis utcunque licet; miserabile monstrum Pauperiem, nostris procul hincavertite tectis 359. Haud facile emergunt quorum virtutibus obstat Res angusta domi. Teneat probitatis amussim, Doctrinaeque omnes apices, sit Apolline major; Nil Plutus favet deerit fortuna labori, Vilescent virtutis opes atque artis honores, Inferior tacito cedet Facundia Pluto. Paupertas infame malum est. proscribitur aulis, Magnorumque aditu Regum, Vix curia vultum Agnoscit miserae; Vecors injuria valvas Objicit, et tumida despectat fronte gementem. 360. Quin etiam propriis invisa clientibus hostis, Intenatat servile jugum, famulosque rebelles Passa gemit, gravis ipsa sibi, gravis ipsa ministris. Haec ubi dicta dedit, squalentees fronte serena Detersit rugas, et pallida condidit ora. Formosum mentita decus, coma mollior armis Errabat mediis, habituque modesta decoro Et vultu, qualem virtus frugalis habebat, Pulchrior incessit, faciemque ac nomina turpis Vertit avaritiae, speciemque obtendit honesti. 361. Sed vafram ridens Arete responsa parabat. Jussa tacere quidem; tamen indignatio, major Imperio, vocem expressit. Quid perfida vultum Dissimulas fraudesque tegis, quid que improba coelo Damnatas extollis opes, ac turpia laude Contegis, objectoque nefas tutaris honesto Quid spretum magis est? quid avaro divite servit Foedius? innumeris ambitsors aurea vinclis Mancipiorum animos. Quicunque admiserit aurum Libertate caret, laqueumque in pectora fulvum 362. Injicit, et tantum pretioso adstringitur hame. Plectendum scelus est, opibus quod avarus abundet: Ipse sibi noxamque simul noxaeque flagellum.

Construit infelix, postquam damnata metallis Colla jugo subdit (decretum nempe scelestis Supplicium) et duris exercet membra fodinis. Infam! obsequio latebris modo conditur aurum, Ceu fossis, hostem contra; modo luce sepultum Donatur, pascitque oculos, obnoxia semper Corda laborantum torq uens labor ipse laborem 363. Parturit et magno partum, majore tenetur Argentum studio Subvertit cura soporem, Ipsa licet stratis recubans fulcitraque plumis Molle caput; donec Mors atra papavera fessis, Temporibus spargens aeterna sopiat umbra. Caetera quid memoremistant mille pericula circum Hostes mille premunt, late patet area fraudum. Litigio premeris? Iudex exspectat avarus: Nec partes sine parte abeunt Mavortia campis 364. Arma fremunt? timidae sunt haec praeludia praedae, Argentoque tuo palles magis omnia miti Pace silent: tamen exanimi pax exulat arce Deturbata tui, quis enim qua Praedo fenestra Irrepat, qua parte Dolus sorsque atra minetur, Sat videat, centumque vias praecludat eunti? Sint tibi centuplicesque serae, sintque ostia centum, Excubiae totidem vigilesque palatia circum Obsistant fortunae; aditum tamen improba sternet. Et dabit immanem, qua se fert illa ruinam. 356. Quantumcunque tibi surgat domus ampla superbis Culminibus, plenaeque penus, arcaeque fatiscant, Ponderibus; multos poterit congesta per annos Obruere una dies, flammisque voracibus hausta Condete parva cinis seintilla requiritur una Ut ruat eversis tua sors, et gloria rebus. Vidimus estusam per rura virentia messem, Spem magnam agricolae, culmis fluitare superbis, Et tumidam multis vitem nutare racemis; Iamque novos utresac vasa ingentia fructus 366. Exspectare suos; falcesque ferire paratas; Fenoraque agrorum ventura sorote putantem Agricolam; loculos, plenumque expandere pectus,

Sed brevis hora tulit mox omnia, nube coectus Imber, et offensum, lapidosa grandine, coelum Ingentem lata divisit strage ruinam. Vidimus ambustis reduci cum navis ab Indis Luderet in pelago, tota quam sorte gravatam Ipse sua felix opibus mercator agebat, Serica portantem gemmasque aurumque per undas; 367. Sed rapuit levis aura aurum: pontusque solutus Ventorum im perio gemmas confudit arenae: Spemque simul navemque evertit divitis omnem. Sed desint sorti vires supraque tumultum Fottunae incedas, opibus securis avaris; Nil noceat quodcunque potest: jurata perennem Addicat tibi flamina fidem; pacatior aura Serviat, et faciles pontus submittat habenas; Velificet spes resque tibi, votisque regantur Fata tuis: tamen haud unquam satrs esse putabis 368. Quod satis est crescetque sitismagis ipsa bibenti. Qualis ubi inflatos hydrops insedetit artus, Triste malum, tumidamque ferox invaserit altum; Serpit avara lues arque unda sititur in undis, Nec mare Tyrrhenum cupidos satiaverit haustus. Plurima cum teneat, desunt tamen omnia votis Tantaleis, medioque Midas est pauper in auro. Qui loculis fruitur, vacuis his pascitur umbris Nummorum afflictus, fossique cadavere Pluti, Concolor argento, et simili tumulandus in urns, 369. Dandi causa decst sed causas mille petendi Semper habet; quaestusque novi fert questus amorem. Incumbensque suo petit illaetabilis auro Infelix opibus. Nulla est in rebus egestas Major Avaritia. desunt possessa tenenti, Nec quod habetur habet; partis simul atque parandis Abstinet: incertis inhians, et certa relinquens. Servitium vecors est nummis tradere mentem. Semper eget quicunque cupit, vix ulla Charybdis Vastior agestisque minus satiatur acervis 270. Lubrica res aurum est; multos corrupit amantes. Metropolis fraudum est, vetiorum suada, ruina

Mentis virtutum scopulus, sentina malorum, Carnisicina animi, curarum noxia mater. Splendida pernicies ac nomine dives egestas Dixerat haec Arote larvamque retexit inanem, Virtutis fictae speciem, frugique colorem Turpis Avaritiae, mediaque in nocte reliquit Plantem, et fulvae cogentem pondera terrae. Sarcotheae (quamvis natae cognosceret ora) 371. Displicuit, retroque pedes animumque retorsit. Sed tamen invitum, Paupertas obvia monstrum; Et rerum metuens pallensque aetate Senectus Impulerunt rursus desertum limen avarae Prolis adire, sua miserandam sorte, parentem At digressa Arete laeti viridaria Poesti, Florentesque invisit agros, ubi plurima verni: In silvis ludebat avis, lapsulque perenni Errabant streperis salient ia flummina campis. Texebant circum virides umbracula Myrti. 372. Deliciae magni nemoris lateque vaganti Cespite: jucundis captabant frondibus auram. Has inter pueri faciles, lepidaeque puellae, Plenior et vitae spatiis diverterat aetas. Omne geenus juvenumque virunique per avia fusi Certatim indulgent epulis viridesque per herbas Instaurant mensas dapibus pretioque laborant Irritare gulam et luxum sectantur inertem. Quidquid Pontus habet pergrinaque litora rarum Suppeditant; quidquid silvarum conditur antris; 373. Aut fecunda parit tellus, aut educat aer: Victima ventris erat; cuncta hunc elementa saginant Innumeris spoliis. si quas Gangericus aether Nutrit aves. Aquiloque feras, Oriensque locustas, Has ambit pretiosa fames mulosque, luposque, Et squillas tenues, Siculoque in gurgite nata Sotrea, muraenasque petunt, stant longa ferarum Agmina, et in plena citum statione locantur Mensarum illecebrae: jungit se caprea; capis; Ficedulae cervis: lepori sociata columba est. 374. Turdus apro: pinguique natant simul omnia jure, Conveniunt Afrae volucres, et Phasidis ales

Ac Getulus oryx non ultima gloria mensae. His omnes certant epulis, hic sumina carpit: Pascitur hic cerebro: linguas hic lautior ambit: Nee nisi rara placent, magna est industria ventris, Mille habet artifices, et nomina mille ciborum. Dapsile vulgus ovat, multoque affusa falerno Coena madet, posiro mutantur Caecuba Chio. Nunc succus placet ex uva deductus Ibera, 375. Nunc laudem Mareotis habet: nunc Lesota vincunt Pucula: Rhenanisuperant modo dona Lyaei. Augustas statuunt pateras, Bacchoque vicissim Vina coronatis libant regalia men sis, Atque hilares fundunt dyathos: dulcique lepore Permiscent calices. serpunt hederaeque rosaeque Temporibus, mollique fluunt unguenta capillo. Et duplicisudore madent; quem mitis oliva; Quemque racemiferis stillavis montibus uva, Hos latices inter Thyasii citharaeque procaci 376. Alternant strepitu. plectro tentatur eburno Docta chelys, querulumque strepit sub pectine filum, Et mollis tenero lascivit musica cantu, Sollicitatque pedes. Vestigia pendula nutum Carminis observant, fidibusque in flexa canoris, Consona Threiciis agitant trieterica nervis. Pars etiam molles inter colludit Amores Sirenum propior scopulis, blandisque Voluptae Illecebris, tectum libans sub melle venenum. Artifices traudum, leviumque magister amorum 337. Naso placet, multos artis trahit ille sequaces, Queis Venus in musis est Princeps, plurimus undis Illicibus rapitur, qui Cypridis aequora tentat. Rex omnes moderatur Amor, Regina Foluptas Praesidet, et plenis metatur castra maniplis, Ille habilem tractat pharetram, facilesque sagittas Projicit, et tacito praecordia sauciat ictu Ludentum in pratis juvenum. fert obvia telis Pectora luxurians aetas: nec blanda timentur Spicula; sed multos jucunda pericula lactant, 378. Et petiisse juvat. Tormentum mite volupta est: Blanda tyrannis amor, dulcisque cupido phrenesis.

Sed Regina suam faciles contemnere famam, Atque oculos versare leves, millitaque suavi Fiectere verba sono, et molles jactare lacertos, Ibat ovans, teneris calcans nova lilia plantis, Vernantesque rosas, minio fucata genarum Purpura, mentituque decus memorabile frontis, Fraudibus apta nitet, nardo fluxere capilli, Tinctaque Achaemenium cervix spirabat odorem. 379. Serica distinctis auro variata figuris Palla fluit; tenuique sinus veelamine condit, Vixque oculos prohibet membris. Hanc parvula [?]ircum Turba ruit, genlique leves, mollesque puelli, Et flores lasciva jaciit violasque, rosasque, Non caritura suis, verisnove germina spinis. Hanc gula, Luxuriesgue comes, venerantur herili Obsequio Dominam. Buccas inflata tumentes Illa sabit, multum suspitans pectore anhelo. Et stomachi pondus fulcit grave, pesque vacillans 380. Vastam alvi molem venttisqne abdomen, et ingens Vix defert lumen: capum tenet altera pinguem, Altera inundantem pateram manus: ora falerno Arvinaque madent, dublum vestigia corpus, Ambiguumque capur tremula vertigine captum, Nunc huc, nunc illuc rapiunt, vox ipsa stupescit, Lingna fluit, visusquenatat, vivoque tenetur Infelix animus ratioque oppressa sepulcro. Pauperies haeret tergo miseramque lacessens, Fraudibus emungit loculos, ac nomina famae. 381. Luxuries juxta graditur comptissima frontem Blanda genas. lasciva oculos, crispata capillos Ora levis versansque humeros et pectora nudans Illecebris; sed fallaci tegit ulcera bysso, Putentemque animam redolenti mitigat herba. Illa veneficiis assueta, potensque nocendi, Creditur humanos magico convertere vultus Carmine. et indignis juvenes mutare figuris Brutarum pecudum. Nuper cui nota Tonanti Forma stetit, vultusque viti, nec ab aethere flexus; 382. Ora Suum mox prona genit, Taurive ferocis, Obscoenive canis, duros effeminat artus,

Et mentem statione movet, frangitque rebellem Carni animum, turpique jugo premit atdua magno Pectora plena Deo. et virtutum emollit amotem. Nulla manet species, et honestae gratia sormae. Sarcothea hanc inter primum suscepta cohortem, Laeta voluptatis studio petulantior ibat. Mollique obsconenae captabat gaudia vitae Delicias sectata breves inimicaque durae 383. Otia virtuti, visa est ambire sequendo; Hac tamen in praeceps foedae mergenda paludi (Luxuriae lacus est, turpisque cloaca voluptae) Ibat inobservans, coenoque infecta probroso, Damnabt milerae discrimina lubrica vitae, Auxilio inclamans Areten; quae forte recepta Camporum in medio teneros mulcebat alumnos, Subjiciens virtutem animis, et pectora dictis Mollia perteutans. Vos o genetosa supremae Progenies aretes nuper: modo foeda Voluptae 384. Mancipia, heu fato quondam meliote creati. Tollite Luxutiem teuero dum semme sparsa Crescit, adulta necat Scelerum seges apto lecuri est, Dum primum coepit levibus pubescere culmis. Matuum obsittit crimen radicibus alus, Convellique nequit. Vobis dum laeta Juventus Floret adhuc, tenerique dies pulchraeque capaces Virturis surgunt animi, mandate labori Aetatis primae spatium, turpique volptae Otia subtrahite, ignavos amat illa clientes: 385. Selertes refugit. Corrum pit inertia mentem; Etsensim sterili vitiorum damnat arenae. Non secus ac pigto tellus neglecta colono, Nec versata manu, nullisque exercita rastris Torpet, et incultis stetileicit languida giebis, Ac tribulis horret, silvam que minatur inanem. Insidiosa quies, rerumque inimica bonarum, Et mentis rubigo probae est. Quicunque veterno Carperis, obscuram vives fine nomine vitam; Aut tibi pauperies victrix dominabitur aurum 386. Non amat ignavos. Vittus atqueotia rato Conveniunt, duris gaudet victoria pugnis.

Qui male feminea sub cyclade mollis Achilles Delituit, clypeum sumpsit generosus et hastam. Armtus placuit, dignaque in laude refulsit. Gloria sastidit segnes, Laber improbus astris Extulit Heroas, famae mensura labori Respondet: laudum depascit inettia fructus Castra voluptatis sunt otia, regna malorum. Sed neque desidiam satis est fugisse, Labori 387. Non raro insidias posuit nocitura Voluptas, Musarurn vexilla sequens; et Palladisarma, Oraque, vestitumque gerens fucata Poesis Saepe venenatas texit sub floribus herbas. Saepe procax cithara est, latuitque in carmina virus. Virginea Pallas quondam sub imagine culta Floruit, infelix nunc dieflorata Minerva est. Leno Poeta modo est. Laurum Venus improba gestat; Atque hederam myrto junxit. Stat Apollinis arcu Nunc mollis succinctus Amor, neque spicula desunt; 388. Noxia meilisluis intorquet verba figuris. Qualis ad infidias, filvam venator opacam; Aut fluvios piscator obit: fallacibusambo Artibus incumbunt, vigilantque, ut perdere pos sim. Talis amor; molles pendit, ceu retia, libros, Illecebrasque locat fallax latet esca sub hamo, Ut capiare, capis: tecto retineberis unco Si deceptrices admerderis ore sagenas. Quae lusit placidis, pacata per aequora ventis, Heu nimium confisa ratis! Mox sensit iniquam 389. Ventorum rabiem, seyilisque voracibus haesit. Et deploratae rapuit sero arma salutis Ista Poetatum sunt ludicra: flecte carinam Escopulis: non hisolum finxere charybdes, Sed feras fecere tibi: quot carmina fundunt Tot scyllas pariunt, syrtesque ac saxa relinquunt. Grande pudicitiae decus est, omnisque venustas Huic florum inferior cedit; sed utrisque caducus Vernat honos, fluxumque levis rapit aura decorem, Unus erat juvenes inter sapientior omnes 390 Misocreus, quem Musa tamen deceperat illex,

Dum male consulto versarat amore Camoenas. Ite ait, im puri petulanti carmine libri Tartareos animare rogos. talemque favillam Spargite, quae diris innoxia ludat in umbris: Nec superos videat nec honestos pectoris ignes Obruat igne suo. Vos, vos decet alta tenbris Nox immersa suis, foedae, sine lumine chartae, Qui prior indignos in lucem protulit autor, Dignus nocte fuit. meruit succendere flammas, 391. Queis, bene promeritos, male vos subtraxerat ante. Cyprigenae procul hinc partus laseiva puellae Lilia quae sparso tinxit cum lacte veneno: Et rosa purpureo Veneris signata cruote. Nulla pudicitiae, nisi laesae symbola fertis. Dixit, et impuros manibus projecitam ores. Injectosque rogo consumpsit in ignibusignes. Applausit juveni Diva, amplexusque serena Obtulit, et monitis animum complevit honestis, Ne te crede, refert variis sociisve, locisve. 392 Multa Voluptatem suadent. sit rarus amicus; Hostis nemo tibi. paucis assuesce sodalis, Quas probi as et sancta fides commendat habendos. Et Venus, et Luxus multos habuere magistros; Discipulos semper dociles, natura juvabit Si sceleri faveant socii cito nempe docemur, Quod cupimus, reliquique probant, et amamus amata. Ducimur exemplis. Eva pecante sequtum Vidimus A damum, nocuit consorte potiri. Vix tuto tibi te credas; carnisque animaeque 393. Consuetuso nocet quantum licet, abstrahe mentem Corporis illecebris. vix hospes ab hospite tanto Sat securus ages, tacite colludet iniquis, Accipietque tuos valvis bipatentibus hostes: Ni firmes ratione seras. Duo lumina frontis Portarum vigiles, animi super arcelocati, Saepius excubiis abeunt, inimicaque circum Incustoditum subrepit natio vallum Inde frequens subito crescit discordia motu.

Utbsque animi divisa jacet. trahit inde Voluptas, 394. Abstrahit inde pudor. Mots bis admissa fenestris. Prima subit, poenasque rapit post terga sequentes. Sunt oculi tibi celsa Pharos, Cynosuraque nautis Praevia; sed fatuis haec saepe per avia flammis Abducunt palantem animam portumque relinquunt. Sunt oculi scopuli, queis mens allisa frequenti Naufragio, praecepsaue salus impacta pependit. Nonne vere cundam qui conspexere Susannam Decrepiti, periere odulis? Jessejus Heros Viderat Uriadem flammaque cupidinis arsit Dina peregrinas videt inconsulta puellas 395. Virgo abiit, rediitque parens: quod forma Judithae Assyrio placuit, fuit hoc cervice luendum. Nulla tot implicuit distorta vorago carinas, Aut texit tot scylla rates; quod lumine laesi Intereunt, multis tantum vidisse, periisse est. Quid reliquos aditus memorem. sunt mille viaeum An fractus, qua neglectam subit hostis in arcem. Et nocuit palpare manu; dulcesque sitire Illecebras Bacchi. liquor hic incendia pascit: Et flammis oleum est. Quantum natura requirit 396. Porge lubens, quaecunque addis, fomenta malorum Esse puta; molli praebes alimenta furori. Saepe etiam vox blanda nocet submissa per aures Impuro quae felle madet dulcique veneno. Aurea porta auris; sed saepe patentior aequo est, Ni stabili firmes animo. justoque timore Clauseris illicitis: quidq uid submiseris intro, Hoc penetrat, cordisque sinus sibi vendicat imos. Exclusum facile est arceri moenibus hostem, Admissum vis rara movet, nec grandia solum 397 Tela timenda putes, levium contemptor. et audax Collusor teneri dum nil minitabitur arcus. Quamvis ipse levis, nihil est leve, quidquid amore Suadetur: sensim non intellecta voluptas Nascitur evertit que animos ne sperne tenellas Silvescentis agti fibras! dum molle per arva Luxuriat lolium discet parere ligoni Haud facile enatum subiges, dum mitior unda est

Atque humili vehitur fluctu, praevertitur ingens Aestus, et elati perit indignatio ponti, 398. Obice vallorum objecto cum Nereus altis Evasit ripis, et jam victricibus undis Subjectos populatut agros, vis nulla retardat. Colluviem gravium sert illa procella malorum, Quam vehit Eurus Amor: gravida quam nube voluptas Parturit, offusaque parit caligine luxus. Haec partas profligat opus, pulcherrima famae Nomina, virtutisque decus consumit honestae. Portigat obsequio fasces, et victus adoret, Victorem mundus; submittat ad oscula vultus 399. Helperus, Eousque tuos, solusque puteris Esse potens: nisi victori dominabere victor Ipse tibi, corpusque jugo submiseris audax, Spretor deliciarum ingens; et Dypridis ignes, Et madidum calcans luxum. damnadere cunctis, Irritaque in tenues vanescet gloria fumos. Persia divitias coacervet et India gemmas Sola tibi, heredem Croesus, Craflusque Nepotem Te velit esse suum; si vivis Apitius Irus Absolves vitam. Res est pretiosa Voluptas, 400 Magno alitur, magnis vendit sua gaudia rebus. Illa tamen quam vis membris perfusa liquescat, Et dulci nervos laxet prurigine; vires Atterit ac tremulos, examina lurida, morbos Invehit, obsessumque animum languoribus urget. Principio menti nebulas offundit inertes. Et caligantem tenebris involvut, apertis Fraudibus absistens. sensim mollitur ad arcem Clandestina viam, cautaque enititur arte. Illecebris igitur levibus praeludit, et omnem 401. Induitur vultum suadens nihil esse timendum, Praelia nulla geri. mox indignata furentes Pectotibus concit motus atque ariere saevo Convellit muros animorum, dum superet vi Praesidium omne virum, captamque everterit aulam Mentis, et exuviis virtutum nudet opimis. Tum simul irrumpunt aditus, audacia gressu Praecipiti; vecors comes Ignorantia, turpi

Se pascens nebula: juxta timor improbus haeret, Captivamque animamque misero terrore flagellat, 402. Hos inter durum impetium mens spteta capessit, Nee paret magis ipsa sibi. Quocunque libido Deducit, coecusque furor rapit, avia fertur. Sperne Voluptatem, tectum sub melle venenum Porrigit, oblatisque tegit sua vincula donis. Dulce malum est, hilaris morbus, dementia suavis, Et, qualem Sardoa ferunt, mala gramina, risus. Imperium vecors carnisque dolosa tyrannis, Morborum genitrix. fecundaque lerna dolorum, Vernantisque aetatis hiems spoliumque decoris. 403. Ingentem his dictis juvenum Dea stravit acervum, Submisitque sibi, desertaque castra Voluptas Luxit, et invictis Areten exhorruit armis. Traxerat hanc Arete turmam; sed fraude Cupido Institit a tergo, carpsitque extrema cohortis, Insidiis urgens ac tecto Marte fatigans, Irrita sed vanis deprompsit tela pharetris; Multa do lens secumque agitans, qua parte dolorem Leniat, et tanti ludibria vindicet hostis.

HIstoria. Invida atque ira humanum genus ad aemulatinem bellumque provocatum, mutuis sese cladibus conficit, et alter alteri hostis est, postquam Deo rebellare coepit.

Poesis Arete, Sarcotheae tutatrix, adversus hostiles filiarum machinationes, Invidiam, tristi Noctis in antro habitantem, atquea Cupidine contra se incirtatam aggreditur, illamque in aulis juxta atque hominum vulgo grassantem, sola armorum ostentatione, per contem ptum magis, quam vim profligat, ex sublimi contra illam monte pugnans. Quem cum sibi in accessum cerneret, moeroris livorisque plena, intumescensque, rupta est. Quae res Iram indignatione magna in Areten concepta, excivit, cum ferocium hominum exercitu passim tottam Sarcotheae possessionem invadentem. In privatas illa familias per Injuriam, Violentiamque dissensionem induxit, in Respublicas bella civilia, Regna inter se urbesque commisit, foedis depopulationibus excidiisque vastandas. Ipsos in se invicem armatos homines magnis caedibus stragibusqi ecollisit, Arete pro Sarcotheae defensione nequicquam obnitente. Quanquam haec ipsa denique in Iram arma detorserit, unde turpiter excoedata, furore tamen ind omito etiamnum Sarcotheam persequatur.

Ornamenta. Descriptiones 1. Antri obscuri, atque Invidiae inhabitantis. 2. Vis Invidiae, tum in aulis. tum abjectis hominibus dominantis, et optima quaeque carpentis describirur. 3. Irae et Irascentis. 4. crudelium et furentium. 5. Dissidii ac belli civili et pugnae rusticae, 6. Excidii regnorum et oppugnationibus Urbium ac vastitatis Illatae. 7. Exercitus et pugnae campestris descriptio simul et euqi superbi atque armati hominis. 8. Caedis et feritatis humanae. tum vastitatis agrestis. 9. Duelli inter areten et Iram. Deinde Orationes duae Aretes una, qua suos contra invidiam; altera qua adversus iram superandam animat. Denique comparationes. 1. Invidiae cum araneo et vulture. 2, Irae cum leaena catulis orbata. 3. Militis urbem irruentis, cum leone taurum prosternente. 4. Duo pugnantes cum tauro et lupo comparantur.

Imitatio. Invidia extimulante primum Lutherus in Tetzelium ceterosque Pontificios insurgat. Denique nobilibus juxta ae vulgo eisdem Invidiae stimulis agitatis armatus, Iram rabiemque gravissimam concipiat, qua ad dissidia excidiaque urbium ac regnorum late per Europam grassetur. Religione nequicquam sese opponente. 2. Judaei potissimum Invidia coaeciante, atque ira denique inflammante efferati Christum Regem suum Cruci ad dixerunt. Ubi quid invidia in Pharisaeie, quid in aula Caiphae, et Pilati effecerit, quemadmodum Ira gentem illam occupatit, quomodo denique in autores versum exitium, Solymis per Titum excisis, licebit describere. 3. Persecutiones in Christianos sub Nerone, Decio, Diocletiano aliis que Imperatoribus, tum etiam apud Indos et Japones, sacrificulorum fere Invidia, ac Tyrannorum Ira cencitatae cum multorum ex cidio hic locum habent. 4. Bella civilia, seditiones, ac praelia, cum Invida plerumsque atque indignatione conjuncta, non minus serviunt. 5. Remotior aliquanto imitatio esset, si pro Invidia Gentilitas in obscuro antro, pro Ira Daemonum per orbem cultorum, veramque Religionem profligantium, furot induceretur, per Syvetium aliquem apud Indos, aut per Paulum, Petrumve, apud Romanos, Graecosve, subactus. Haec exempla, tum hic, tum alibi non omnino tudi sufsicient; ut paria etiam ex sacris profanisque historiis meditari possit. Quod tamen ita faciet, ut sibi, altisve, parum in hac palaestra versatis, ea praescribat, primum, quae propriora imitationi fuerint, dum sensim exetcitatior, sine cortice etiam natarealiquando didicerit.

POESIS HEROICAE SARCOTIDIS LIBER V.

404 ATra Lycaonio domus est vicina Trioni. Ignorata diu, rutiloque impervia phoebo. Nox ubi furva suos, densa caligine, currus Instruit, umbrarumque animas nigtantibus aiis Spargit in obscutum, nebulis horreptibus, orbem, Hic [note: a Dictus ab [gap: Greek word] similis, alias Phobetor a [gap: Greek word] terrere, quod is per phantasmata et rerum similitudines (quas cum Morpheo formare in somno fingitur) homines terreat.] Icelum Somno genitum, docilemquem nistrum Morphea. fallaces retum simulare siguras Artifici memorant calamo, fuscuque colore, A[?]c facili rer um formas inducere vultu. Atria prima terunt pavidis insomnia plantis, Et timor exanguts custos et frigidus horror 405. Excubitor; terris confunditur aula tenebris, Invidiae sedes. medio Dea considet antro, Turpe nimis monstrum duris fronszspera rugis, Livida to[?]a genas. oculosque obliqua minaces. Obiongi dentes, atque ora madentiatabo Vipereo, et diro praedarum tincta cruore. Contrahitur macie, ac misero consumitur aestu, Vixquuue habet ossa curis, nisi quod perfusa veneno Pectoris, inflata deformis turgeat alvo. Qualis in extremo tumefactus araneus anno Pampineas inter frondes, et mustea Bacchi Cornua, suspentus turget: circum omnia venter

Occupat, et plenum distendunt toxica pectus. Ipsa suos etiam vivens eviscetat artus Invidia, et tacitis arrodens pectora curis, Geu vultur, consumit edax. Avisilla Promethei Fingitur; at nostri non fallit fabula monstri. Illa lacessitus penetrans ad tecta Cupido, Auxilium supplex mi eram rogat. Inelyta, dixit, Diva meis adsis: odiisque hestilibus urge. Infestam nobis Areten: crudelia nostris Bella parat castris, victrixque trium phat in armis, Undique Sarcotheam propugnans undique cingens. Spicula Livoris metuit, stimulosque furentis Invidiae: ne cede minor; sed stringe ferocem Imperio, fastuque gravi compelce tumentem. Sic ait, ardentemque facem projecit, et igne Exagitans rabidam Diris furiaiibus implet. Ergo, ubi conceptis exarlerat improba flammis, Fertur, ut insano Moenas stimulata Lyaeo. Perfora, perque agros. Quacunque per arva vagatur, Arescunt herbae virides, et florida pratis Germina pallescunt; moritur 10sa, lilia languent, Totaque nobilitas siorum violata recumbit. Permedios graditur pouplos invecta. per urbes; Et gladios inimica subit; nullique recessus Hanc arcent: non castra premunt, hostesque ruentem. Non valles, non valla tenent penetrabit in arces, Mille licet circumstent propugnacula. pugnent Mille virum contra. Gressus sublimbus infert 409. Sedibus, et rerum dominis versatur in aulis. Infelix, sequitur felices: indiga dites: Turpis, honorator; aliorum infamis honore: Divitiis pauper cunctis invisa sodalis: Ipsi ingrata sibi. Nec rebus idonea magnis: Non bellis, non pace potens; sed sem per inerta Desidia torpens, atroque inflata tumore Ringitur imbellis. Titulos probitatis anhelat Improba; sub vitiis ambit virtutis honorem. Laetatur, cum quisque dolet: gaudentibus illis 410. Respondet lacrymans. Sola infortunia pascunt

Felicem miseris, miseram feleicibus umbram. Illa igitur signis Areten infesta petebat Contra hominum fecem educens, vulgusque probrosum, Cerdonumque gregem, scurriliaque agmina plebis Thersitae circum stipant Momique sequuntur, Gerronesque leves, ac mendicabula famae, Euclio, opumque proci. sed dux interrita risit Hostibus occurrens Arete. mox talia fatur. Magnanimi juvenes, mavortia pectora, magnae 411. Virtutis soboles; mea qui vexilla sequuti Hactenus indecores, neque praemia digna gerentes Factorum, et laudis titulos, et lumina famae Ignoratis adbuc: pulchri modo campus honoris Pauditur invidiam contra, vulgusque rebelle Et viles animas magna virtute minores. Hie miles subsiste, manet victoria stantes. Invidiae ne cede prior: minor illa recedet, Suucumbeique tibi; metuentes obruit audax: Audaces metuit. nisi tu despexeris hostem, 412. Despiciet pedibusque premet. quibus illa premenda est. Neglexissee sat est, sine telo concidit omni. Invidiam qui ferre potest, vicisse putatur. Invidia gaudere licet. virtutibus umbra Haec comes incedit. magnis cervicibus unum Incumbit Livcris onus, transitque minores Imbellesque animas, ac tantum culmina rerum Quaerit, honokatae carpens Vestigia famae. Interea ex imis adrepsit vallibus agmen Invidiae: contraque Arete spectabilis altis 413. Rupibus et celsa spectatrix praesidet arce, Ac secura sui sumos irridet inanes Hostis, et armataee tantum convitia linguae. Intentat rabidos furiosa Calumnia morsus: Frausque susurratrix instat, liberque cavillis Momus, et invectis spargit mendacia plaustris. Nomims hic sugillat opes, generisque decorem Vellicat, et contra titulis infamibus instat. Hic genus, et formam carpit. Virtutibus alter Imminet, et falso vitiotum inspergit aceto. 414. Opptobriis, certant. nulli possessio laudis

Illibata manet. dentes armantur in omnes, Et fulmen verborum atrox, linguaeque minaces: Irrita tela tamen. Nec lumen nubila Phoebo Eripiunt; nec virtuti convitia lucem. Est aliquod laudis spatium, et fastigium honoris Excelsum aeingens. Arete quo praevia tollit Insignes Heroum animas; impervia sedes Invidiae, nubes inter Coelumque locata. Huc ubi nequicquam enixa est molimine vano 415. Incumbens, et seque suosque sub ima revolvens Ex alto Invidiae Princeps; pertaesa laborum, Plenaque moeroris, nigro suffusa veneno, Intumuit, torquensque oculos, ac pectoria livens, Expuit indignantem ammam. crepuitque dolendo. Hac clade ingemuit vitiorum exercitus omnis, Inprimis tamen Ira minax, armataque flammis Vindicibus, furisque trahens in bella sequaces, Horrendum in fremuit: catulis ut forte Leaena Desertis orbata furit, Getulaque frendens 416. Arva terit, saevumque rugit; vestigia circum Venantum explorans, diro implacabilis aestu. Haud secus Ira fremit: pallenti excanduit ore, Dentibus infrendens stridentibus; atra minaces Spumarum evolvunt fluctus labra flammea vultu Lumina contracto partem detorquet in omnem; Coeca tamen praecepsque ruens, Lymphataque gtessus Implicat et trucibus nunc muta silentia verbis Abrumpit, nunc voce ferox mordacia punctim Verba jacit, rabidi que infestat vocibus aethram. 417. Silva capillo rum sertis atrocibus hortet. Inflataeque micant venae, pavidoque tremore Fluctuat, incertumque caput, concussaque membra, Tempestas miseranda animi praeco rdia circum Aestuat, et nigro perfundit viscera felle, Elato quassans undantia pectora motu. Mens inter fluctus dubia est, ratioque laborat Naufraga, consiliumque jacet: violentia clavum Sola tenet, remosque excors insania ducit. Nauta animus, ratis est corpus, bilisque profundum, 418. Unda tumor, passis ruit indignatio velis;

Luctantemque animam rabies quatit, impetus urget In Brevia et Syrtes: est una perire voluptas. Si desint hostes, in se convertere ferrum Dira agitat, vulnusque placet quodcunque furenti: Sola tegit confulta dolor, totusque senatus Sunt ammi Futiae, causaeque amentia Judex. Talis in arma ruens Areten truculenta petebat. Cogitur armatorum ingens exercit us. omnes Audaces animae. multoque tumore superbae: 419. Duta recusantes dominorum scepraeta ministri. Quique vel imperium detrectavere senatus Civiles turmae; vel duro invisa parenti. Atque novercales vultus exosa juventus. Femineique greges, qui conjugis arma parantis Ora execrantes fugiunt, thalamumque, domumque Incendunt Furiis, et praelia sola loquuntur. Concurrunt Numidae. Maurique, Scythaeque feroces, Sauromataeque; Getaeque truces, rigidique Geloni. Centauri, ae Siculi nota feritate Tyranni. 420. Rupibus immauis Scyton lectoque Procustes, Curvataque Scinis pinu, Laestrygones antris, Et tauro Phalaris, pastuque infamis equorum Rex Thracum, Scythicosque fovens ex caede leones. Et Medea ferox, Circeque timenda venenis. Signa volant, tigridesque ferae, saevique dracones, Et plaudunt levibus vexilla tumentia ventis Signifer ipse Furor. patefactus Erinnyas orcus Junxit et horrisonis Alecto fulget in armis, Tisiphoneque facem quassat, saevosque Megaera 421. Intentans angues, terroribus omnia complent. Insidiae circum, trucusenmque mortis imago, Et pestes variae. Dux agmina praevolat Ira, Sarcotheamque petens, Aretenque, et quidquid amicum est, Imperium crudelegerit, temcraria belli Consiliis, hominum queodiis: audere parata Quodlibet, ac ratto quemvis incessere ferro. Prima suos monuit linguis animosa ciere Praelia, bellantumque ammos incendere dictis Intentare minas, et martia spargere belli 422. Semina fulmineo quocunque Injuria cursu

Provolat, effunditque ferox violentia bigas. Et nocuisse juvat, seu eives flamma togatos Saeva petat; sive haec medtis incendia castris Excitet, et socias convertat in arma cohortes. Ira maritales odiis accendere taedas Mortales docuit, flammasque furoris amantum Aestibus affundens, super obruit ignibusignem. Hinc rapitur comcussa domus, jactatque flagrantes Ita faces, magnisque animos ardoribus implet. 423. Saepe propinato gaudet vindicta veneno, Quod dominis servi, privignis dira Noverca Miscet, et infamis componit amica marito. Cypridis' Ira, rosas spinis armavit, et hortos Red did't infestos Hymenaei. subruit omnem Prava sidem. jus naturae, cognetaque rumpit Federa amicitiae, pugnat Cainus Abelo: Cham patris opprobrium est; Chamo pater ipse ruina. Nec tam sancta dedit pietas, aut vincula sanguis, Quae nunquam violet furiosa libido nocendi. 424. Plurima cinxerunt juratos moenia cives: Quos Coelum commune, fides, consultaque legum Sacrarum sunxere animis; tamen Ira diremptis Avulsit sociale jugum: decretaque juris Sub pedibus compressit ovans Violentia, recti Custos fida parum: pacem civilibus armis Excussit, priscisque hostem confudit amicis. Decolor erubit toga noto sanguine tincta, Et duro mutata sago est. tentoria tectum, Castra Lares multis. aestas ac bruma feruntur, 425. Ut perdant alios. Sed et impetus arma ministrat, Ingentes pateras epulantum, et pocula fuso Plena mero, ac rapti diffracta sedilia scamni, Rutraque, duvulsasque trabes, rigidasque secures. Vidimus haec liquido multorum im pacta cerebro; Aut medias auferre genas, dentesque rewulsos Spargere et abscissas deformi vulnere nares: Aut saxo caput elisum, multoque cruore Cervicem mandidam, et turpes squalere capillos. Deserit hic claudus pugnam, quam promptus adibat. 426. Hic cladem ingentem passus, sua desiit ipse,

Amiffis oculis, mala cernere, stipite frontem Fixus et amissum deflens, sine lumine, lumen. Vidimus adversas civilia tela catervas Stringere cognatasque manus in praelia ferri Camporum in medio civem concurrere civi, Proque suis tectis decernere judice ferro, Vendere Libertatem armis propriisque secandam Cervicem gladiis prxbere, ac turpe sepulcrum, Infamemque necem vitae praeferre quietae; 427. Cum furor, et vecors ferrum indignatio suasit. Quid memorem regnorum obitus, miseramque ruinam, Quam praeceps saepe Ira tulit? Non talibus unquam Fluctibus aequoreas Nereus laxavit habenas: Nec similem Aeolidum furiosa licentia stragem Ulla dedit; qualem mundo Intractabilis Ira Haec maria, et ventos superat nocitura procellis Integra regna premit, vulsumque in gentibus orbem Cardinibus removet; solitaque a sede repellit. Im perii nuper decora, et surgentia Coelo 428. Moenia, firmataeque arces, munimina regni, Procum bunt aequata solo. Laudavimus urbes. Oppidaque, affluxu rerum celeberrima quondam: Nunc contempta jacent spolium deforme furoris, Ludibriumque hosti. Furit ingeniosa malorum Inventrix rabies. quaecunque in dustria struxit; Ira ruit. positis opponimus arcibus arces, Mutuum in excidium. vallis nova valla premuntur. Moenia non tantum; sed propugnacula campus Excipit, et cinctos stant munimenta per agres, 429. Adversumq urbes, urbs tollitur altera; donec Eruta subsi dat quassatis altera vallis. Mu rorum sunesta lues, balista, molares Into rquet lapides: armataque cornua vibrat Viminea sub corte aries; catapulta sagittas Evom it, im pulsisque patent pomoeria muris. Saepet amen positis prensant fastigia scalis Enixi radibus, scutisque objecta repeliunt Spicula. saxorumque ingentia pondera spernunt: Aut eriam effossis subverrunt moenia vallis, 430. Explora ntve aditus occultos, viscera subter

Terrarum illapsi, qua se via proxima pandit, Hac iter est paucos discriminat tarda morantur. Vindictae studium, praedaeque insana libido Gaudet in adversis. norunt contemnere vitam, Ut vitam rapiant; et blanda pericula censent, Dum metuant alii, ferrumque in viscera condant. Fit via vi, strictoque aditus mucrone parantur. Caeduntur, caeduntque simul, confusaque pugnant Praelia, sucisas alii per moenia dextras 431. Infundunt urb[?]sed toto corpore muris Abscedunt victi, et fossis volvuntur apertis. Evincunt murorum alii molimina, multo Vulnere deformes: vires audacia praestat, Atque lacessita mens fortior emicat ira. Qualis in arma Leo Libycis se fundit arenis Immenem adversus Taurum; cum frontis acutae Cuspide perstrictus, laceros perfunditur armos Sanguine purpureo; rabies tunc effera crescit, Crudelesque micant oculi, fren densque rugitu. 432. Fertur, et ingentes oris diducit hiatus. Hinc ungues, cauda inde minax armantur et ictum Fatalem intentant: donec saltu emicataudax, Et medium inflictis Tauro rapit unguibus armum, Ille ruit, praedamque Leo sortitur opimam. Talis in obstantes miles fremit horridus ore, Ac ferro crudele micans, captivaque, rupto Obice claustrorum, venientibus oppida complet Agminibus. tota mucro grassatur in urbe. Et vastatrices miscent incendia flammae. 433. Diripiuntur opes, congestum tempore longo Annorum, et vitae fenus; pretiumque laboris Sudatum quondam proavis, setoque nepoti Transmissum, rapit una dies; spoliumque senectae Detrahit, et parto defraudat munere prolem. Nubilis ereptum luxit quoque virgo pudorem, Conjugiique fidem conjunx, alraria sacris Nuda suis, divumque thori, violata rapinis Amisere decus, spoliantur civibus urbes, Urbs domibus, domus ornatu: solusque gubernat 434. Terror. et informi squalescunt omnia luctu.

Camporum in medio nonnunquam exercitus ingens Arma fremit, rapit arma minax. Dux Ira gubernat. Sarmaticis pars fertur equis, spumantia torquens Ora manu, tumidosquique premens calcaribus armos It sonipes, pressisquique ferox luctatar habenis, Luxurians, quatiensquique jubas cervice superba. Insultansque solo, sinuosa volumina crurum Torquet, et aetherias hinnitibus incitat auras. Pars pedes incedit, Iatosquique effusa per agros, 435. Ordinibus certis grachtur, vallataquique turmis Ipsa catervatim medio ruit agmine campi Ala levis circum. strictis hastilibus horret Area camporum, splendescit ahenea cassis, Sanguineaeque tremunt plumarum in vertice cristae. Et bellatorum clypei, fulvusquique coruscis Ignibus umbo micat: duro Iorica metallo Aspera nexilibus defen dit pectora squamis, Hine pendent arcus Scythici, Cressaequique pharetrae, Quaeque venenato minitantur spicula ferro. 436. Inde cruentatis spectantur Amazones hastis, Stridentemque manus torquet balearica fundam Glande minax. Harpen Thraces, rotar Helvetus ensem Abstractum lateri. fulget seges aerea campis, Atque repercussis radiorum argentea flammis Arma micant, tremulamquique implent ardoribus aethram. Tortilis aeraro lituus fremir ore sonorum Carmen et armato plaudit tuba martia bello, Tympanaquique impulsas frangunt clangoribus auras. Adstrepit Eumendium rabies, raucoquique boatu, 427. Stridula, serpentesquique quatit, flammasquique coruscar. Dmnia terror habet. furor im probus omnia complet. Sic Areten contra jaculis instructa, virisquique, Ira ruit, multumquique odiis succendit acerbis Indignantum animos, et spicula torquet in hostem. Adversae gaudent acies, et martia ferro Pectora, juratas in praelia jungere vires, Consertasque cruore manus Coelumque tumultu Compleri, raptumque diem subnube latere Pulvetea, et mediis confusos hostibus hostes. 438. Audax Marte virum vir pressit, et ensibus enses,

Pectora pectoribus, scutisquique haerentia scusa Horrendum strepuere. furo rlate omnia traxit Rapta suo vexilla Duci, prostrata virorum Agmina, turbataequique acies, mistaequique phalanges Confundunt hostemquique et amicum, et tela hecemquique, Atque orco manes jungunt; trepidasque cohortes Umbrarum sociant, stygiosque in carcere claudunt. Non unum mortis genus est; hic spicula nervo Evibrata gravi subter praecordia condit, 439. Vitalem effundens animam, qua proxima lethi Est via. succumbunt alii cervice minores: Aut trunci manibus, gladiorum messis acerba. Lancea multorum gaudet satiata cruore, Purpureasquique rapit turmas, pars acta sub hastam Venditur infelix mori durumquique tributum Persolvit vitae nulli sua vulnera desunt. Victores victique cadunt: decernere ferro Sic juvat alternis quaedam est periisse voluptas. Illustres animae juvenum solatia vixdum 440. Libatae effundunt vitae, senibusque cruenta Funera permiscent. aequat mors Hectora lixis, Thersitae Paridem. confususe quumquique virumque Est eruor, et tumulus; Coelum commune sepulcrum est; Tristique infaustis sparguntur pabula corvis. O nimium demens rabies, et stulta nocendi Ambitio! quantis involvis casibus orbem Exitium fatale furor! terra ipsa nefandum Horrescit sentitque malum cum decolor unda Sanguinea tegitur; mutatis flumina lymphis 441. Accusant ficinus; nec habentelementa colorem. Ipsaque pestiferis ulciscitur aethra venenis Pectoris humani rabiem, virusque cruentum: Et quibus abstinuit gladius victoribus, orco Destinat, umbtarumque reos in carcere frenat. Ingenium natura feris tolerantius aequi, Et tribuit crudele minus. nil tigride saeva Saevius, at generi parcit, furit ursa Libystis, Sed consanguineas strages Martemque perosa est: Mutua paxsociat quamvis genus acreluporum:

442. Soli homini lupus alter homo est, dulcisque libido Est nocuisse pari. Ferro subvertitur orbis, Et totae pereunt gentes. Victoria Laudis Plus habet, excisas quae late est fusa per urbes. Ipse etiam spoliatur ager, damnataquique tellus Opprimitur, pondusque subit commune malorum. Quae plaga fructiferis olim florebat aristis, Et falcem quamvis avidam fatia bat opimi Messoris, late populos, et aratra recensens: Nunc alit (agricolis viduatat et messis egena) 443. Silvestres sterilis dumos: spinaeque, rubique Finibus agrorum regnant, et lurida vastat Arva fames, magnis palatia celsa ruinis, Ruricolumque domus, et versae sedibus urbes Excidio miseranda jacentque, dignumque sepulcris Nomen habent: tantum demorum ingentia busta Et confusa cinis superest. insana voluptas Bellonae, et stulti monumentum illustre furoris. Non tamen haec meta est, qut finis certa malorum; Sed desperaris Mars et Mors dura cerenas 444. In jicit, ac misero cogit succumbere fato Cui parcit funesta fames, cognataque bello Dira lues; huncad Martem rapit improbus ardor Spesque afflicta domi. Mars cladibus auctior ipsis Ditescit, recipitque viros, quos perdidit olim. Sic miseris est vulnus idem medicinaque bellum, Sic alit ira faces. sic Mars ex Marte fovetur. Fortunae numquam deerunt, Iraeque nocendi Mille viae: donectumidos moderabitur audax Regnorum proceres, et sceptra potentia sceptris 445. Opponet. Vindicta ferox regnumque cupitum, Et furor offensae, mentemque, orbemque fatigant; Momentoque levi rapiunt nutantia Regum Pectora, quo suadet rabies, nulloque cupido Limite regnanti descripta sit Aflica regnum, Europam jam Marte premet, cupietque triumphis Annumerare fuis, supplex Europa regatur. Trojanos furor iste petet; quicunque meretus Servitium titulus; nec cum famulabitur orbis;

Ita tumorque ruent, superis audacia bellum 446. Inferet invictisque amens minitabitur astris, His ruit Ira malis terram que furoribus implet, Assertrix scelerum, sanctaeque inimica quieti, Impia sacrilegis meditatur praelia dextris. Sarcotheam, Divumque audax contemnere leges. Negltgitur virtus. et fas, et jura premuntur. Paulatim vitiis pectus fi rmatur, et orbis Indulget Furiis, et inique militat Irae. Indignantem igitur miscentemque omnia circum Infestis Arete signis petit, arma furenti 447. Opponens, prohibensque vias adversa minanti. Ergone tu nostris inquit, temeraria regnis Fatales inferre gradus, et fraudibus aufis Infaustaque manu saevam intentare ruinam? Crudelis, quo te transversam insania torquet? Siste pedem, satis aerumnarum, et cladium abunde est. Sarcotheae dudum insltas; tulimusque protervum Im periumque minasque diu, compesce furorem, Et patiare aequas justae rationis habenas. Sarcotheae sua libertas, et gloria conster; 448. Excutiat secura jugum, nulloque teneri Servitio, tanta sipecternr origine, sanguis. Hoc pietas, et jura volunt. cede improba matri, Caede Deae, Furiasque suo Phlegethonte coerce. Dixit, et armatas eontra tulit inclyta turmas Vtrrutum, duxipsa praeit, vexilla sequuntur. Non tulit Ira minas, sed hianti spumea rictu Os torquet, nigroque animum perfusa veneno Horrendum fremit, abrumpitque minacia verba, Telum inter voces librans, stridentia fractis 449. Spicula jactantur ventis, ac certa feruntur In latus obliquum, confinia pectoris alti. Excepit lorica ruens innoxia ferrum Et retro tulit obsistens adamantina. Telum Frangitur, acceptumque refert pro vulnere vulnus. Qualis inadversam navis temeraria rupem Fusa ruit, perflat saxum, ratis icta fatiscit. Ille tamen jaculis iterumque iterumque lacessit, Delassatque arcum, pharetramque exhaurit inanen:

Nequicquam. Nihil haec Divam terrere procella 450. Invictam potuit: stetit inconcussa Virago Et clypeo fusum jaculorum reppulit imbrem. Provida namque Arete, rutilis firmaverat armis Infractum pectus; capiti seder aerea cassis, Et chalybe induratus apex, auroque, trilicem Induitur loricam humeris; parmaeque decorum Altera fulcit onus, tractat manus altera ferrum. Talem ira aggreditur. propiusque accendere Martem Ausa premit juncto Divae vestigia gressu, Audacemque manum capulo admovet, et rapit ensem 451. Ore fuper frendens, dabis, en, dabis, improba, poenam, Clamat; et elatam bibrat furiosa machaeram Verticis in medium, atque audaci destinat ictu, Et cerebrum, et vitam ruiturae evertere Nymphae. Dura machaera quidem, tamen intractabile ferrum Durior obnixo retudit galea icta metallo, Tinnitum reddens vacuum, chalybemque revellens Acapulo, retroque adigens ferientis in ora. Perdidit afflictum miserando vulnere lumen. Inde ruit cassis oculorum orbata fenestris 452. Ira furens, tristemque refert post praelia cladem. Haud aliter taurus, mediis quem Sarmata pastor Eduxit campis, cum se lupus obvins atra, Effundit stimulante fame, sitiqensque cruoris Involat; obsistit generosus et impiger hosti, Qua se cunque ferat, capunobjicit, ardua jactans. Cornua, luctantemque feram, speludit inani. Illa ruit, cornuque oculos elisa patentes, Coeca stupet, Iumenque suum, spoliumque requirit. Aut etiam patulos diducens bellua rictus, 453. Armati capitis praeacuram cuspide frontem Faucibus immergit mediis, praedeque tenetur Praeda suae. sic Ira ferox dum ringitur hostem Infractum contra, subita se cuspide sensit Perstringi, trepidoque haesit perculsa timore Excipiens collo laqueum, vinclisque furentes Stricta manus, Areten sequitur captiva trahentem, Saepius illa tamen. quantumvis coeca, catenas

Rumpit, et effusas odiorum laxat habenas, Sarcotheamque agitat, versisque incendia regnis 454 Excitat, et dubiu quatit imo a cardine mundum. Vos Superi quos justus amor, quos cura suorum Occupat, afflictae tandem miserescite Matris, Ne, precor, Antitheo tantas concedite vires, Autori scelerum; qui nunc ultricibus orbem Devastat Furiis, et coepta piacula noxis Accumulat, suasor tantorum ultorque malorum. Parcite Sarcotheae, meritis constringite vinclis Vastatorem hominum, Furiae claudantur averno; Nec Matri noceat Vitiorum infausta propago. 455. Sic tibi terrarum Domino, Regiqne polorum, Sarcothea aeternum, dignis obnoxia votis, Serviet, et tanti statuet monumenta favoris.

LYRICA POESIS, PRAECEPTIONIBUS et Exemplis illustrata. AVTHORE R. P. JACOBO MASENIO, e SOCIETATE JESU.

Admodum Reverendo et Amplissimo Domine, DOMINO

PAVLO AVSSEMIO Metropolitanae Illustris, et insignis Collegiatae ad S.Cuniberti Col. respective Decano, Canonico Capitul. Meritissimo. Serenissimi Princ. Electoris Colon. Consiliario intimo, et librorum in alma Universir. Colon. Censori, Domino suo colendissimo.

PErmitte, dignissime doctissimeque Praesulum, ut graviora Tua studia remissioribus hisce Vatum lusibus interpellem: quibus, ut apprime eruditus es, ita severiores nonnunquam curas; honesto sapientum virorum laxamento, temperare consuevisti. Iis quisque delectatur artibus; quibus olim est innutritus. In hac eruditionis Palaestra non perfunctorio versatus opere, perque omnem scientiarum circumductus ambitum, et qua audiendo, qua docendo progressus, antiquissima quondam

Montanorum in Gymnade plurium annorum Professor, privatimque deinde, ac publice, in Theologicis ac Iuris disciplinis versatses, hoc postremo assecutus es, quod virum omni scientiarum genere excultum decere, atque ad summa Ecclesiasticorum Praesulum munia aptare possit, idque iccirco maxime, quod ad hunc circulum ac velut annulum scientiarum, quo humanas divinasque discIplinas capacissima mente complecteris, puloherrimam gemmam adjunxeris, constantem probatamque multis argumentis virtutem, qua summorum, infimorumque, quibus quidem familiarius innotuisti, amorem promereris. Quae tanto fidentiiss dico, quod ea drmissione animt esse intelligam, qua haec facile sine arrogantia queas admittere, ea mentis propositique firmitudine, ut hanc meam aliorumque dete conceptam opinonem non inflexa possis constantia tueri: ne aut falsamnos tuinominis praedicationem, aut fictum Tu solummodo Viriutis Sapientiaeque habitum sumpsisse videaris. Sed et illa, qua gravissimos ceteroquin mores, atque autoritate plenos, dignosque illis; quas in Ecclesia et apudviros Principes adiisticum munere, dignitatibus, condire soles humanitate provocatus, tum amore, affectuque, quem erga bonas literas earumque cultores ostendis singulari, huc

prorupi audaciae; ut literarias hasc exercitationes, poeticosque lusus, olim inter harum artium in scholis traditionem natos, jamque iteratis typis commissos, Tuo Nomini, velut Mecoenatis optimi, inscriberem, et jure aliis illarum artium imperitis praeferrem. Imitaborhic Romani Vatisingenium, qui, cum sua, publico in consessu recitaret carmina, sensim reliquis mora actaedio Victis, defluentibus ac solo Catone ad audiendum reliquo, suos tamen versus concinnere non destitit, causa addita, quod solus Cato sibiesset instar omnium: Enimvero si Tuo haecunius judicio probavero, aliorum non magnopere reformido, instar omnium mihi erit, qui multarum unus artium scientiarumque perfectionem complectitur. Nec iamen aliena prorsus ab Ecclesiasticae Vitae instituto daturus sum, cum priscorum Vatum lenocinia his min me fidibus attemperem, nec Thaides, aut Cynihias, leviculumque Cupidinem, hujus animam poesios esse Voluerim, sedpro Cupidine quandoque Christus pro Cynthia Virgo Deipara in carmen veniat; neque alia, quam advirtutem, et illustrem de vitiis ac mundo victoriam, spargantur illecebrae, ac stimuli subjiciantur. Quo imprimis oblectamento cum Te capi non ignorem, et has tibi Sirenes prae lubricis illa fabulosisque Veterum, gratiori odae

mudulaturas credam, adeo exoptato patrocinio ac favore tenuem hanc frui Lyrae rudioris melodiam volui, si quam non egregio verborum cultu concentuque, attamen materia tanto digna Praesule, gratam fore existimavi. Perge interea, et quo coepisti liberales artes honestasque scientiarum disciplinas amore in te aliisque eemplectere, virtutibus exorna, dignitatibus amplifica. Ita, quae Tibi jure accrescit per vitam gloria, morte non extinguetur, vincet tumuli cineres; ac felicissima immortalitatis commensa spatiis, sola aeternitate claudetur, Ita sperat, vovetque.

CAPUT I. De natura Lyrica Poesios, ejusque apud Veteres usu, et etymologia

INter praecipuas Eloquentiae ligatae species, reliqua est poesis Lyrica, quae ad Elegiacam suavitatem, majestatem quandam adjungit Heroicam, ut iccirco post utrumque carminis genus, suo quodam jure, pertractetur, praesertim cum ad scribendum plus difficultatis adferat, non tam concipiendi, quam styli ad hanc dignitatem efformandi rationibus: adeoque robustiorem, magisque exercitatam manum postulet. Quae causa ad pulcherrimum hoc litterarum decus, post unum apud Latinos Horatium, perquam raros admisit; dum cultissima hac aetate illustres duo, hujus Eloquentiae afsertores, Matthias Casimirus Sarbievius et Jacobus Balde Societatis Iesu Religiosi, in Iucem sese extulerunt, suisetiam scribendi virtutibus Horario componendi.

Lytica poesis sic dicta est, quod haec olim harmonica fuerit, et ad Lyram solita concini. Triplicia vero potissimum instrumenta erant,ad quae meliorum carminum versus adhibiti comperiuntur alia nervis ad tactum consonantibus intensa [gap: Greek word] dicta funt; ut Lyra et Cithara; alia, pulsu ad musicam harmoniam agitata [gap: Greek word] appellabantur; ut sunt, tympana, sistra ae cymbala, sed minori in usu: alia denique, flatu oris animata, ut tibiae, tubaeque, [gap: Greek word] nuncupata. Porri, cum Lyra et tibia praecipuo in usu essent, Poetae melici alii [gap: Greek word] , alii [gap: Greek word] appellati sunt Utriusque vero instrumenti in Anacreontaea Pindaricaque, apud Graecos; in Horatiana; apud Larinos, poesi usus fuit, Tibiam in Elegiaca etiam poesi adhibuerunt, unde et Baptista Pius et Tarq Gallutius Lyricis Elegiam adlcribendam putarunt, ut nimirum, quidqurd melicum esset, huc convocarent. Sed hoc pacto etiam Bucolicisad tibiam, si Maroni credimus, decantari solitis, inter Lyrica locus erit designandus. Nos igitur, formae potissimum stylique diversitate nixi, coepto inveteratoque, multorum opinione, discrimini inhaerebimus; praesertim cum, instrumentali harmonia abrogata, ille tantum metri versuum que concentus in oratione steterit, ex quo natura distinctioque hujus poesios jure optimo desumitur.

Adjunctus huie olim Poesi saltus, circa Deorum aras, triplici fuit discrimine. Primo, a dextra in sinistram partem, conversione facta. Unde strophe, seu versio, prima pars Odae (id est, cantus) dici videtur. Deinde, via opposita, a sinistra ad dextram reversio facta est: hinc dicta Antistrophe, Denique ante aram subsistera soliti per Epodon cantum absolvebant. Unde libro Horatii ultimo, quod concludat absolvatque cantum, etiamsi quaedam ex his poemata tempore antea condita fuerint (ut Torrentius observat) nomen hoc tributum esse, haud immerito Scaliger judicat. Cum hoc carminum genus ex natura sua hunc titulum prae reliquis non postulet.

CAPUT II. De materia Lyrici carminis et conceptuum varietate.

PRimo haec tantum poesis res gestas laudesque Deorum complexa est, sed deinde latissime extensa, ut Horatius indicat. Musa dedit fidibus Divos, puerosque Deorum, Et pugilem victorem et equum certamine primum, Et juvenum curas, et libera vina referre.

Paucis absolvere potuisser. nil non Lyrae concessum esse, quod honesta cum voluptate, brevi scribendi argumento, cantuque exponi, proponque queat. Ut proinde omnem Elegiae materiam concipien dique rationem facile admittat, in quibue ab Epopoeja magis deflectit, Gaudet tamen etiam rebus grandioribus, sed minus prolixe exornandis: quod cantus produci non soleat. Quocirca illi 1. Hymni de Deo, ejusque attibutis et admirandis operibus, ut creatione redem ptione etc. conveniunt. quo et Coelites, eorumque impensa nobis spectant beneficia. 2. Heroicarum virtutum. scientiarumque laudes, Vitiorum insectationes, dehortationesque, vota, consilia, apprecationes, narrationes rerum gravium adhiberi possunt. 3. Symposiacis honeste tractatis locorum, victoriarum, triumphorum etc. descriptiones licebit adjicere. Verum, ut in rebus gravioribus non subito abrumpenda oratio est; ita cavendum, ne ad vastas rerum gestarum historias, bellorumque descriptiones Lyram admoveas nimia contentione frangendam. Hoc Epicis officium relinquendum, atque ista mediocritate incedendum erit, quae fere media sit inter Horatii, abruptam quandoque brevitatem,

et nimium subinde productam Pindari odarum longitudinem: ne aut spiritum dicentis oratio exhauriat, aut etiamnum pluribus inhiantem destituat,

Ad conceptum hujus carminis brevis alicujusrei propositio expositio aut descriptio, ratio item una rei faciendae aut omittendae sufficit. Ita Hor. lib. I. Od. I. aliud nihilagit, quam quod Moecenati dicat: alios aliis rebus (idque per enumerationem aliquot partium) se carminibus scribendis delectari. Od. XI mones Leuconoen, ne de futuris solicita sit. Od X. Mercurii facta describit. Od. IX. duramque hiemem foco et mero leniendam. fine eura futurorum. Plura exempla passim obvia quae sine ullo concipiendi artificio in hac poesi elaborata sunt. Sed cum haec in structione non egeant, ad alia poet atum magis propria, quaefictionem aliquam includunt, vertimur.

Fictionum in hac poesi et libertas magna et gratia. Quocirca illa recolenda erunt harum rerum curioso, quae part I. lib. 1. c.27.28.29 et 30. capiose tradidimus diversa in diversis fingendi concipiendique genera, quae pleraque huic carminum ingenio aptari poterant. Haec tamen nonnullis, haic imprimis poesi idoneis, fingendi exemplis illustrabimus ipsos breviter conceptuum fontes designando. Universim illud obser vandum, quod, cum Poeta a fingendo nomen ducat quam dam velut Dei personam induat rebusque omnibus, cum summa potestate, quodammodo praesideat non dum facta cendat, jam facta destruat, aut permutet, ficto quodam imperio atque indulta orationis libertate, pictori hac in re similis, cujus in potestate imago est, quam consicit hoc enim quod ille coloribus, hic pigmentis quibusdam orationis agit, ut earum, quas describit, rerum novam aliquam et raro aut nunquam conspectam imaginem animis objiciat qua et cum voluptate percipiantur, et altissime insideant. Ob ervandum deinde Poerae erit, quam rem describendam susceperit aliter enim de rebus animatis, quam inanimis fingendum, alio etiam plerum que conceptu Deum quam hominem laudaturus est; gratulabitut, quam reprehendet; docebit, quam solabitur. Vide ea de re loca cit et inprimis cap. 20. quae suo etiam quisque ingenio, nisi hebes prorsus fuerit, assequetur, sufficiet itaque me concipiendi fontes non omnino rudibus indicasse.

1. Igitur Poeta circa se, suamque personam, fingen do mutandoque versari poterit. Quo saepe conceptu rarioribus fictionibus

praeluditur, ut si cum Daedalo alas, cum Mercurio talaria induat, vel Pegasum sibi delatum fingat aut lovis raptum Aquila, aut Eliae vectum curru, admiranda quaedam, aut coeli, aut orbis alterius spectacula. Deinde si metamorphosi aliqua versum se, aliumve cum Proteo in hanc illamve hominis sormam, in Cygnum avem, in Elephantem, Equum, Canem, Agnum aut Leonem, sive veneficlo, sive etiam coelesti Virtute comminiscatur, donecherbae, aut arae alicujus at tactu restitnrus sit, postquam illa, quae vel in mari, vel in aulis Regum, vel inter Pastotes et Rusticos clam acta praesens didicisset, omnemque fortunam instar Asini Apulei expertus esset; aut etiam, pro cupiditate, in hostes sub Leonis pelle desaeviisset. Veruntamen haes strictim in hac poesi pertractanda erunt. Vide Hor. lib. 2. Od. 19.

2. Alias extta se creaturas, velut novas. in coelo terrave, ac remotis insulis, licebit constituere. Quales in fabulis Sirenes, Centauri, Satyrique, Argi, Monopedes, Monophthalmi, Briarei Iani, Geryones, ad Voluptatis, Pugnacitatis, Levitatis, Vigilantiae, Iarditatis etc. Imagines exprimendas quibus deinde facta etiam naturis convenientia aptantur: Ita Prudentiae simulacro a tergo ac fronte recte oculos dederis, Superbiam inflato ventre atque aere pastam constitues, Loquacitati plura ora, manum que unam tribues. Mors quoque et VIta, Virtutes ac Vitia suis personis animantur, Dei Providentia, Fortitudo, Iustitia, certe habitu cultuque poetico velut pro theatro, induitur.

3. Artefacta varia in honorem, aut contumeliam excitantur; ut trophaea victori arcus triumphanti, Mausolaea morienti, Tem pla arae que sacrificanti, infames furcae et catastae damnato etc. Ita eadem quoque ad honoris restitutionem, aut destructionem licebit demoliri. Quod etiam in aliis honoris insignibus, ut paludamentis, armis; coronis, aureis monilibus, annulis atque id genus ceteris, vel conficiendis offerendisque, vel destruendis auferendisque locum reperiet,

4. Im aginarias Respublicas, familias, exercitus, armorum officinas; venalium rerum taberuas; ventiones, aurigationes, concertationes, aut serias, aut ludicras, hominum bestiarumque, loca aut horrida, aut amoena, in terra, mari, aere coelove excitat. v.g. Fortunae atque inconstantiae aulicae, militaris, mercatoriae, lubricae juventutis etc. domieilium, rotas, sortesque

in coelo Lunae collocat. Armamenta rium instructissimum, omnisque artis beilieae machinas in hanc illamve gentem adhibondas, aut jam usurpatas in coelo Martis, sic in coelo Mercurii secreta Regum Principumque consilia, artesque per tributa varie regnorum opes congerendi. in coelov Veneris omnia Voluptatum in strumenta, et lenocinia, quibus per luxum ornatur nurtiturque corpus ac forma excolitur: in coelo Jovis ambitionis ac superbiae aula extollatur. In coelo tamen Solis, non tantum honoris, sed et bonarum artium virturisque collocari regnum, uti in coelo Saturni, aut lenilis avaritiae, aut pacis aureae sedes figi porerit. Mars etiam, tam virorum fortium, quam turbulentorum campum pandere videtur. Hinc etiam instrumenta, aut arma, Poetae licebit desumere, ut a Marte contra hostes clypeum Persei, aut Achillis hastam, aut Aeneae loricam, aut scutum Jovis, aut Palladium vel ancile Romanorum, aut nova eriam arte fabricatum quippiam. Sic ex Solis ac Phoebiaula Artiumque domicilio citharam Apollinis, aut Amphionis testudinem Orpheive lyram, Musarum pennas, famae alas, aut ejuscemodi rem aliquam novo licet fictam ingenio traducetur. Exequis etiam Phoebi postalatus ad celet rumum iter conficiendum faciet. Aquila aut Delphi subvectum humer s per liquidos coelos ad fulmineam Jovis aulam, vel parriae exoptatae portum transferet. In coelo etiam venationes coelestium institui ferarum poterunt, eaedem inter se , ut cum Leone Taurus, committi certamine par de aucupio, ac piscatione ratio, de aurigatione, cursuque in stadio, aut hippodromo, Diana; Pallade, Hercule aliisve moderatoribus. Latissimus hic ad omnem poesin campus est.

5. Poeta ad personas alias narrandi laudandi, reprehendendi, gratulandi etc. officia transfert: ut ipse velut spectator auditorve intersit. Ita v.g. interest Tragicae historiae, quam in Theatro repraesentatam fingit, spectat serta, coronas, donariaque alia quae Charites cuipiam honorando concinnarunt. Audit Martem aut Apollinem, aut Musam aliquam encomiasticam alicujus orationem recitantem. In Furiarum abreptus antra, de poenis alterius sceleribus intentatis cognoscit. In secretum Proneae admissus concilium, agenda negligendave, aut future etiam cognita memorat.

6. Mandat, dirigitque, aut orat et impetrat; ut haec illave ad laudem, instructionem, correctionem etc. scite fiant ut v. g.

hanc pictor formet imaginem trium phantis; aut etiam arca pingat Virgo, Sculptor, aut fusor ex lapide aut aere fingat. Ut familia adsit, et lautam pro hospite mensam instruat ex venatione piscatuque rara quaeque colligat. Ut famuliequum praestantissimum abituro praeparent hospiti, aut navem expeditam abituro, vel revehendo, amico praestent. Citharoedo, ut hanc illamve melodiam amico moduletur, Furiis, ut sceleratis has aliasve diras execrationesve intentent. Medeae aut Circe, ut gravissima in perniciem toxica conquirant etc.

7. Somnia, raptus, enthusiasmos in se aliisve comminiscitur, ac per haec varias rerum abditarum, locoque aut tempore remotarum sibi objectas species imaginesque fingit, exponitque Morpheo, aut Virtute aliqua superiore, easdem adumbrante atque explicante, pro ingenio naturaque rei describendae.

8. Animatis ipse rebus (quod in hac poesi frequens) sensim gribuir. Haecigitur, vel alloquitur, ut Horat. lib. 1. od. 3 Navim. od. 14. Rempubl od. 33. Citharam lib 2. od. 13. Arborem, lib. 3. od. 11. Testudinem. od. 13. fentem et 21. Amphoram: Vel etiam loquentes inducit, ut nos Solem lib. 1. od. 11.

9. Gratum etiam est in aliquibus similibus aut factorum exemplis tanquam imaginibus, aut allegoria quapiam rem oculissubjier, ut factum comperiesab Hor. lib. 2. od. 5.

Porro ut hanc concipiendi scribendique varietatem oculis proprius in exemplis aliquot subjiceremus, toto libro primo in eadem pene materia magna concipiendi exponen dique diversitate versati sumus: altero vero libro diversarum rerum desctiptioni in Horatiano carmine ad has graphice depingen das idoneo prolixioribus odis indulsimus, simul affectuum vim et orationis hujus pondus dignitatemque utcunque complexi, Tertius Epodon varietatem quandam carminum simul et scriptionis exhibebit.

CAPUT III. Quae sint Lyrici carminis aut Ode partes?

IN brevi hce poematum genere plerumque Exordium are ipsa sine nulla praeoccupatione, sumitur. Quanquam ad Musas, aut Numinis etiam Divique alicujus invocationem oratio verti possit. Vide Horat. lib. 1. od 12. et 21. etc.

sic Drusi victoriam contra Rhoetos expositurus Horatius lib. 4. od. 4. non signa aciesque cxplicat, pugnam depingit, sed (quod haec a quovis colligi possint) breviter rangit. Drusi vero indoli, non omnibus perspectae, victoriae tantae momen- tum explicatius tribuit. Si tamen res hiltorica sit, a communi hominum consuetudine, aut cognitione remota, ea cum suis adjunctis erit describenda. Ita Horat lib 3. od. 5. ubi Reguli memoria occurrit, msolens ejus factum graphice depingit.

3. Episodiahaec Poesis ea lege amplectitur, ut unum alterumve tantum admittatur, idque ex re nata desumptum. Sic Horatius lib. 1. od. 3. Dum Virgilio naviganti bene precatur, ejusque saluti metuit, apte digreditur ad detestandos navium inventores, unde illa manarunt salutis discrimina: Et Plancum ib. od. 7. ad genium curandum invitaturus, recte per Episodia et a Tiburis amoeni loci descriptione ordiiur, et Teucri genialiter viventis exemplo concludir, Remotior aliquanto a re digressio est, quam instituit lib. 2. od. 11. postquam detestatus esset arborem, qua cadente propemodum oppressus erat, mox enim, ad inferni descriptionem progressus in ea concludir. Siclib. 5. od 3. a laude Viri justi et constlantis, qualis et Romulus, ad Junonis orationem de excisa Troja, et Roma ab ejus posteritate auspicanda divertit. Quae Episodia, sua autoritate Horatius magis, ac Pindari imitatione, quam virtute orationis recte ordinatae tuetur. quare ut haec reprehendere nolo, ita nec suadere. Prioribus exemplts cum laude imitator insistas. Vide apuaud nos lib 1. od. 9. ubi ad delcriptionem loci, et lib. 2. od. 1. ubi ad egregia personae facta inserenda obiter digre dimur.

4. Ornamenta Lyricorum versuum sunt floridae rerum occurrentium deseriptiones, quae praesertim in Sapphico carmine locum gratiamque obtinent Deinde, et orationes quandoque, sed breviter, insertae. Sic Horatius orationem tribuit Junoni lib 3. od. 3. Regulo od. 5. Hypermenestrae od. 11. Maxime vere comparationes cum ab exemplis aliorum, tuminprimis a simili ductae, his enim ad amoenam suavitatem huic poesi propriane egregie disponitur, ur passim reperies, Vide tamen Horat. odc 9. et 10. lib. 2.

CAPUT IV. De forma elocutionis. et cultu Poesis Lyricae.

DOtes ligatae eloquentiae in hac inprimis poesi eminere necesse est, singulari quodam verborum ac sententiarum lumine. Etenim ut omne propemodum scriptionis argumentum. ita quemvis etiam verborum apparatum, ab alia poesi seclusum, patitur, grato quodam vocum, atque in his syllabarum, temperamento; ut quae breves alternatim productaeque, suavi moderatione, esse possint, quam alia carminum genera quanritarem non admittunt. Unde ab insolenti temperat am laetitia servare mentem, Et Periculosae plenum opasaleae tractare etc. phrases sunt ab Heroieis etiam versibus proscribendae. Illie enim v. g. farmidandus, grandi quodam sono, inaudiri, hic centra praeter hanc vocem mitiori in flexione formidolosus quoque admirti poterit. Quae cuasa cur hoc carmen non tantum majestate plenam, verum etiam suavitate majori temperatam elocutionem possidere queat. Accedit alterum hujus suavitaris, et inflexae aliquantulum majestatis ornamentum, nume. rorum per infracta, aut variara etiam carminum metra alternatio, moderatioque Unde Heroicos quoque numeros non faftidit, sed tamen, vel altero infringit metro breviato, vel jambicis admistis leniter suspendit. Quae gravitatem ac vim dictionis, non ingrata varietate, condiunt. Ceterum haec poesis in plerisque carminum generibus, iis praesertim quae Horatiana dicimus (quod Horatio propria magis ac familiaria sint) majestatem Heroicae poesios assequitur proxime, et si phrasis sola spectatur quandoque etiam superat, cum grandium verborum sententiarumque, prae illa, capax sit. Sapphici tamen hendecasvllabi, permixtique nonnunquam cum Glyconicis Asclepiadei, remissa gravitate. Elegiae jucundae, scribendi ratione, propius accedunt: ut proinde illa quae de utraque poesi, quantum ad stylum, monuimus, hic repetere supervacaneum existunem. Nam et perspicuitatem haec sibi non minus, quam ceterae poeses vendicant. Deinde et illum decorem postulat, qui tam in apta membrorum inter se junctura, quam apposita phrasium cum rebus ipsis, congruentia reperitur. Ante omnia tamen ad geminas aspirat dotes, quibus reliqua poematum genera contendit superare. Videlicet, ut illustris simul ac suavis esse possit.

Quocirca videndum nobis erit, qua potissimum arte ad hanc dignitatem simul humanitatemque excoli debeat

Primo epithetorum delectum requirit, et amoenam quandam copiam luminibus saepe metaphorum illustrem, et grata rerum similitudine sensibus illabentem. Sic Horatius, apta ab animatis ad inanima translatione Vigiles dicit lucernas, importunam pauperiem, litus avarum et iniquum. Praeterea illa amat, quae per synecdochen a nominibus locorum propriis ducuntur, ut Od. 9 lib. 2. mare Caspium, Armeniis in oris, Querceta Gargani etc.

Secunde Periphrases etiam epithetorum loco opportune inserentur. sic fortunam describit Hor lib. t. od. 34.

O Diva gratum quae regis Antium, Praesens vel imo tollere de gradu Mortale corpus, vel superbos Vetere funeribus triumphos.

Poruisset uno epitheto inconstantem, aut dubiam, vel ancipitem dicere, sed illusisius loqui maluit. Egregius harum periphrasium artifex Sarbievius, sic lib. 3. od. 15. Apes circumscribit.

Cives Hymerti, grarus Atticaelepos, Virgineae volucres, Flavaeque veris filiae, Gratum fluentis turba praedatrix thymi, Nectaris artifices, Bonaeque ruris hospitae.

Quae periphrases suis etiam, ut apparet, ornantur epithetis, sed in Hotatie propriis, in Sarbievio translatis, idque fere ab illustriori re animata, ut esse civem, virginem, filsam, praeda tricem, artvsicem hospitam Est enim totus hic Poeta m similium adjunctorum contectauone. Balde lib. 2. sil. od. 6. easdem Ar es arguta et brevi periphrasi complectitur. fecunda gens et innuba.

Tertio felsciter innovatis Horatius digniratem gratiamque elocutionis nonnunquam auxir. Unde bimaris Corinthi. tauriformis. impermissum gaudium inaudax illacrymabilis Pluto, immiserabilus juventus. surpuit puertiae mollibo postgeniti qucm tueunque etc. Sed haec parce ab aliis, vixque extra compositionem aut dissolutionem usitatarum vocum imitanda, ne haec licentia in barbariem vergat. iisdem vero uti nihil verabit.

Quarto cum baec poesis in mediocri plerumque scribendi charactere versetur; adeoque florentissima, ac maxime esse

culta debeat, tropis ac praesertim translationibus, tam in verbis, quam nominibus delectatur. Cavendum tamen ne perpetuus fere meta phorarum usus, proprietatem sermonis, venusta- temque illam quae ex grata varietate oritur, subvertat. Quam rem si magis observisser Sarbievius. Horatium ornatu dicendi vincere poterat. Nequeenim minor est Virtus opportune proprja, quam translata sectari.

Quinto Graecismis nonnunquam ad raritatem conciliandam insertis delectat. Hine illa Horatiigrata. Perfidum ridens venus. et Desine mollium querelarum. et abstiner eir arum. et Luna frugum prospera. et Amara curarum. et Acuta belli, et solutus operum et Lubrieus adspici. et dulce ridentem etc. De quibus etiam p. 1. I. 2. a nobis actum est. Verum in his majori etiam moderatione opus, ne frequentatione raritas intercidat, et Graeei magis, quam Romani videamur. Exemplo nos iterum suo Horatius optime ducturus est.

Sexto praeclara gnomicarum sententiarum lumina hoc dicendi genus magnopere exornant. quo in genere eximius plane Horatius, qui ur in alio nonnunquam ornatu hujous aevi doctissimis Poemtis concedat, in hoc tainen pene unicus trium phat. Una tibi Horatii ode 16. lib. 3. non pauca suggeret de aurea Jovis pluvia. De quibus etiam part. 1. lib. 2. seorsim a nobis actum, ubi inveniendi quoque rationem tradidimus. Talis est Horatii lib. 1.

Durum, sed levius fit patientia Quidquid corrigere est nefas. Et lib. 3. Virtutem incelumen odimus, Sublatam ex oculis quaerimus invidi. Et lib. 4. Misce stultitiam consiliis brevem, Dulce est, desipere loco.

Septimo argute nervoseque dictis eadem poesis gaudet, digna tamen gravitatis attemperatione a vulgaribus jocis remota, Ita graviter simul et argute ab Horatio dictum lib. 1. od. 3.

Nil mortaltbus arduum est. Coelum ipsum petimus stultitia, neque Per nostrum petimur scelus, Iracunda Jovem ponere fulmina. Et Od. 4. ib. Pallida Mors aequo pulsat pede pauperum tabernas Regumque turres. Obeate Sexti, Vitae summa brevis, spem nos vetat inchoare longam.

Et lib. 1. Quid brevifortes jaculamur aevc Muita? quid terras alio calentes Sole mutamus? patriae quis exul Se quoque fugit, Et lib. 3. Raro antecedentem scelestum Deseruit pede paena claudo

Hac dote excellit Jacobus Balde exquisitae urbanitatis, Icprdusque (ut in humiliori inprimis convenit mareria) amoenae dictionis artifex. Consule certamen Pvgmaei et Gigantis silvar. lib. 6. quanquam et passim obvio lepore fluat.

Hae praecipue sunt, quibus illustris juxta ac suavis haec oratio reddi poterit. Nunc pauca, quae ad decorum compositionis, numerumque spectant, subjicien da sunt.

In composiitone verborum sententiarumque videndum ut cum rebus consentiat oratio, quae in hac poesi omnis onditionis atque ordinis sunt, ut humiles, quae exponunt docentve atque m rebus ad mores, historiasque spectantibus versantur, mediostes Irem quae in descriptionibus rerum cuitioribus, in laude aut reprehensione occupantur, denique et sublimes, quaead affectiones animorum impellen dos valent. Quocirca lex illa cruditae scriptionis, quae alibi, hic non minori obligatione Vatem ad hoc decorum adstrinigt, ne asinum phaleris, equum clitellis induat. Nos Odarum librum primum in humili praecipue morum instructione continuimus, mediocri hinc inde ad rerum descriptiones admisto. Alterum tumad floridas rerum enarrationes, tum ad vim affectionum concitandam sublimiori ac circumducto magis scribendi genere convertimus, Quod cum ab Horatio parcius sit in descriptionibus praestitum, insistere illi magis argumento placuit, ut cicirco productiori etiam Odae sese impetu extulerint. Tertius liber Epodon, utin omnem sese obiter materiem, sic in quaevis carminum genera effundit, atque in Anacreonticis etiam mollescit, in Scazonrici effertur atrocius, ut cujusque carminis genium etiam ab Horas tiopraeteritum, leviter adumbret.

Videndum 2. Ut membra orationis apto naturalique inter se ordine haereant, quod fit, cum tam sententiae, quam periodi composicione, ab imperfectoribus. ad perfectiora, transitur; ut vis earum sensim augeatur, resque suis ordine partibus inspecta clarius elucescat. Quae causa, cur epitheta, nisi rem augeant, suis substantivis, haec verbis fere

praeponantur, Particula que nonnunquam suo loco ab Horatio remora legitur. Vt Facu erat medius que bellt. Etore pedes tetigitque crura.

Repetitio vim hujus orationis magnopere acuit. Sic que, sive et, aliaeque particulae saepius repetitae, ad multitudinem, aut etiam celeritatem et vehementiam exprimendam, valent. Ita Hor, lib. 3. Od. 4.

Qui terram inertem, qui mare temperat. Ventosum et urbes, regnaque tristia, Divosque mortalelque turbas Imperio regit unus ae quo.

Pariarte vim orationis extollit, per repetitionem cum interrogatione ibidem juncta.

Sed quid Typhoeus, et validus Mimas, Aut quid minaci Prophyrion statu, Quid Rhaecus, evulsisque truncis Euceladus jaculator audax, Contra sonantem Palladis aegida Possent ruentes?

His aliisve reperitionibus Sarbievius mirifice vim dicendi passim exacuit, ut iccirco ad concitandos animos plus virium, quam Horatius, ad docendum instructior, attulerit.

Videndum 3 Ut haec poemsis Horatiana praesertim, periodis circumductis, ac majestate plenis incedat, nisi forte levior lae. ziorve materia luccinctum magis habitum postulet, Hujus rei exempla passim Horatius libro praelertim 3. et 4. suggerit, ut huc selecta transferre nullum sir operae pretium, tam vero hac in re gravi circumspectoque incessit passu, ut imitabiles perpaucis gressu fixerit.

Videndum 4. Ne quid in numeris aspero detortoque hiatn offendat, nisi forte majestatis, aut exprimendae in rebus asperiratis, major ratio, quam spectatae suavitatis habenda videatur. Asperitas vero aut ex neglectu caesurae, aut ex collisione elisioneque litteratum oritur. Qua in re non usque adeo decori omnis observator Horatius fuisse videtur, ut bemgno interpreti nullam facti excusationem reliquerit. Illo difficultatem forte exprimere conatus est. lib. I. Od. 3.

Illud lib. 2. Od. 15. Nec fortuitum ponere cespitem excusant, Quod penultimam in fortuito veteres produxerint. Sed illud

Istud merita lau daveris quodlib. 3. Od. I. haber, ntglecta caesurae. Regum timendorum in proprios gteges Nolim dici. Regum timendorum grege proprio.

Recte enim eliditur. Quae causa cur et quandoque unius excessum syllabae in tertio admittat versu, (quod etiam in Sapphicis toleratur) ut lib. 2. Od. 3. longitudinem aeternitatis aptaeper lice ntiam-repraesentat.

Sors exitura est, et nos in aeternum Exilium impositura cymbae Iu Sapphicis uticur lib I. Od. 2. Labitur ripa, Jove non probante Uxorius amnis. Et l-2. Od. is. Mugiunt vaccae tibi tollit hinnitum Apta quadrigis equa etc. Durum ibid. illud. Grospe non gemmis, neque purpura venale, nec auro. Talem sectionem malim. Grospe, non gemmis, neque sorte circumsept us avita.

In elisionibus etiam non satis ubique virtus Horatii eminet, Laudo illas ad gravitatem viri exprimendas non ineptas lib. 3. Od. 3.

Justum et tenacem propositi virum Non civium a rdor prava jubentium, Non vultus instantis tyranni Mente quatir solida, neque Auster Dux inquieti turbidus Adriae. Sed lib. 1. Od. 3. Harum virtutem non reperie. Qua pinus ingens albaque populus Umbram hospitalem consociare amant:

Quocirca et doctistimos hujus aevi Poetas cautius hic grefsum hgere animadverto, neque illic ubi majectas non exigit, suavitatem prodigere. Optatem ramen nonnullos dum illustria et grandia sectantur, primam et necessariam poesios dotem, perspicuitatem minus confundere; ne quandoque sibi solis canere viderentur. Quod studiosum hujus artis moneo, ut in hanc, nunquam deserendam, exemplo Horatn, defixum perpetuo obtutum habeat.

CAPUT V. Ratio imit andi per viam resolutionis exponitur.

REliquum est, ut quam alibi per viam resolutionis compositionisque imitandi rationem institui, hac etiam in parte non negligam. Accipiamus ex Horatio, quem solum atque unicum et Veteribus Romanis ducem et Graeci Pindati imitasprem praecipuum habemus, illa quae hac in poesi laudem merentur-Laudat Scaliger ab egregia suavitate illam oden, quae in lib. 4. est 3. et Melpomenen affatur, dicitque, prae nectare et ambrosia se hac oblectari, et talem maluisse componere, qnam totius esse Terraconensis regem l b. 6. Poes. cap. 7. p. 812. audiamus.

Quem tu Melpomene semel Nascentem placido lumine videris, Illum non labor Isthmius Clarabit pugilem; non equus impiger Curru ducet Achaico Victorem. neque res bellica Deliisl Orna tum foliis ducem Quo regum tumidas contuderit minas, Ostendet Capitolio. etc. O testudinis aureae Dulcem quae strepitum, Pieri, temperas! O mutis quo que pilcibus Donatura Cygni, si libeat sonum Totum muneris hoc tui est, Quod monstret digito praetereuntium, Romanae fidicen Lyrae, Quod spiro et placeo, si placeo, tuum est.

Resolutione vix opus, ut planior sit oratio, ita rota perspicuz: est Quem tu nascentem Melpomene sem el placido lumine videris, non illum labor (in cerramine) Isthmius pugilem clar abit, nen currn Aibaica visorem equus impiger ducet, neque res beilica Capitslio (triumphantem) Deliis foliis (lauro) ornatum ostendet etc.

Ita extra carmen loquereris. Qui semel Musiz animum addixsrit, non ad Isthmii certaminis honorem pugil, nec adbellicas Laisros trium phosque miles faeile, adspirabit. Ceterum in versibus Horatii primum distichum magnopete nil habet a soluta oratione

alienum, praeter sictionem. Alterum raritatem quandam in verbo clar abit, pro illustrabit, tum metaphoram, qua labori haec illustratio tribuitur, gratam continet, tertium 4 et g. distichum, idem ornamentum (ut res belliea ostendet complectitur, tum synecdochen in epirhetis Achaico et Delis, cum haec pro quovis curru et latu sumanuir. Sic deinde suavi epitheto, testudo aurea dulois strepitus, et molli verbo, Pieris temperare dicitur, Sextum grata auxeli extollitur, conciuso denique arguta brevitate oblectat. Grandiori majestate insurgitin eodem etiam carminis genere alibi lib 3. Od. 23. in Avaros.

Intactis opulentior Thasauris Arabum, et divitis Indiae, Gaement. s licet occupes Tyrrh1 enum omne tuis, et mare Apulicum; Si figit adamantinos Summis verticibus dira necessitas Clavos, non animum metu Non mortis laqueis expedies caput, etc. Qui tristes querimoniae Sinon supplicio culpa reciditur? Quid leges sine moribus Vanae proficiunt, sineque fervidis Pars inclusa caioribus Mundi, nec Boreae finitimum latus, Durataeque solo nives Mercatorem abigunt Hortida callidi Vincunt aequora navitae Magnum pauperie oppobrium, inbet Quidvis et facere, et pati, Vitrutisque viam deserit arduae.

Resoluta omnia poesin spirant Licet Arabum et divitis Indiae the sauris opislentier, Tyrrhenum omne et Apulicum maere aeoementu (aedificiorum) occupes ammum metu aec mrtis laqueis caeput non expedies, si dira neresiitas (facir) clavos adamantinos summis figit verticibus (eosop primens) etc.

Extra metrum sic poteris scribere. Licet Arabum Inder umque dives opibus Tyrrhenum Apulumque maretuis orcupares ad ficiis, mortis tamen necessitati, summi etiam Principibus metuendeae cedendum esset.

grandioribus, ut opulentior, adamantinos quer imoniae etc. rarioribus item, ut praeter illa, coementis, navitae etc. 2. translatis, ut culp a reciditur, nives mer catorem abigunt et pauperies jubet. 3. periphrasi et frequentibus epithetis, ut magnum pauperiet opprobrtum et intactis thesauris. et borridacallidi vincunt aequore navitae etc. 4. plenae sententiae juvant ac circumductae periodi, nam quatuor prima disticha unam tantum periodum, ut quatuor sequentia alteram implent 5. locutiones exallegoria ac similitudine inclusa rariores. Utnecessitas (mortis) adam antinos figit clavos. qui scilicet revelli ne queant. Et mortis lagueis expediit caput. Qua arte non raro dictionem Horatius illustrat, Ve Ab. 2. certam omnium, sed ineerti temporis mortemsis depingit,

Omnes eodem cogimur, omnium Versatur urna. Serius ocyus Sors exitura, et nos in aeternum Exilium im positura cymbae. Sie ibid. adversitates perpetuas non esse in simili adumsras. Non sem per imbres nubibus hosprdos Manant in agros, aut mare Caspium Vexant inae quales procellae. Eod.libro potentes gravier ibus esse obnoxios casibus, quam vulgws ostendit Saepius ventis agitatur ingens Pinus, et celsae graviore casu Decidunt turres, feriuntque summos Fulmina montes. Ibid. docet in rebus adversis nos fortes, in secundis nen debere elasos esse. Rebus angustis animosus, atque Forris appare. Sapienter idem Contrahes vento nimium secundo Turgida vela.

Suave illud simui ac magnisicum est, quando ad majorem elarinarem propria cum figuratis miscentur ut et in citatis, et oppertune satis Hor atius praestitit lib. 2 ut principio vitia radisituus eveltenda tracheret.

Eradenda Cupidinis Pravi sunt elementa, et tenerae nimis Mentes asperiombus Formandae studlis

Et lib. 4. ut doceret ae generosis parentibus filios plerumque nasci similes Fortes creantur fortibus, et bonis Est in juvencis, estin equis patrum Virtus, nec imbellem feroces Progenerant aquilae columbam.

Singularem huic carmint cum majestate gratiam conciliat, quando rebus inanimatis per sonae atque act iones hominum tribuuntu, Sie Poeta, ut ostenderet omnes mortales variis curis obrui, italoquitur lib. 2.

Scandit aeratas vitiosa naves Cura: nec turmas equitum relinquit. Ocyor cervis, et agente nimbos Ocyor Eure.

Et lib. 3. ad virtutis constantiam describendam inquit. Virtus, repulsae, nescia sordidae. Intaminatis fulget honoribus, Nec sumit, at ponit secures Arbitrio popularis aurae. Item Virtus recludens immeritus mori. Coelum, negata tentat iter via. Auri vero omnia corrumpentis vim descr ipturus ibidem ait, Aurum per medios iresatellites Et perrumpere amat saxa, potentius Ictu fulmineo

His singulis resolvendis, atque ad solutae orationis principia reducendis non immoror, cum hoc cuivis sensum intelligenti obvium sit. Ut si de hocultimo dicam: Aurum per medios principum satellites, ipsaque muntionem saxa, inaerces irrumpit: nam et hac loquendi figura orationi extollendae serviet. Unde etiam si res et tempus dederit, alibi ostendam, nihil perinde ad elevandae orationis dignitatem, quam poesios spectare peritiam. Quanquam nunc hanc viam resolutionis potissimum urgeam, ut ad communem solutae orationis phrafim, quam quisque suo ingenio arteque assecutusest, hanc poeticae elocutionis, exoptimis autoribus sententiam reducat, ac quid sibi usitataeque phrasi ad hunc ornatum desit, facilius assequatur. ita enim retrogrado ad eandem elegantiam dignitatemque ordine, ex humiliori oratione, eniti docebitur. Nam et hoc pacto in eloquentia, unius corruptio eft generatio alterius.

Scaligerum in hypercritico suo lib. 6. c. 7. postmed. non diffiteor quaedam observasse in Horatio emendationis capacia; sed levicula pleraque. Ita Od. 10. pro decor ae more palaestrae, ponit, legepalaestrae. Undecimam velut indoctam aspernatur In 13. pro rosea cervice, mavultniveaem. In 15. Sublimi fugies mollis anhelitu substituit, Pulsanti fugies gressus. In 16. tremendo Iuppiter ipseruens tumultu, maht Iuppiter horrisonus, et e. Sed et interrupta, aut producta in sequentes versus membra, cum numerorum vitio in 28. (quo et alibi Horatius peccavit) reprehendir. Plura illic reperies, quae praetereo: quan quam in multis non assentiar ut exempl. gr. in. 7llibr. 2. Cum sracta viztus insolenti cedere non verita est furori vel Oblita virtus cum vetustumm Perdere non timuit pudorem. Plusenim nervorum et gratiae Horatianum obtiner Verbo dicam, Scaligerum in crisi sua aliorum crisin non satis devitasse.

CAPUT VI. Ratio imitandi per viam compositionis.

IN via compositionis ab iis principiis orationis solutaea nobis odiendum est ad quae ultimo in via resolutionis progredimur. Imo vero, uti nec in quavis dictione soluta quae in diversis fere diversa, led in ea, quam quisque suo denique ingenio format subsistendum, ita sua quifque artis praescriptione ab eo, quem sibi format primum stylo, necessario ad sublimiora progreditur. Ponamus hanc Thesin Lyrico carmine exponendam esse, Reges mitus quiete somnum capiunt, quam Agrestes, tenuire, quae aed necessitatem sufficiat contenti. Sic orator disserere poterit.

Reges (Damocli similes) quorum cervicibus strictus ensis imminet, nullum ex Siculae etiam Aulae dapibus saporem haurient, neque exavium fidiumque concentu, somni quietem conciliabit, Agrestium contra virorum somnus, aut in humili domo, aut umbresa in ripa amoenove florum horto lenis atque imperturbatus fluit. Nam illos; qui hoc solum, quod cuique satis est desiderant, res nulla magnopete angit; non pericula maris, non procellae ingentes, et percussae grandine vineae, non fallax anni messis, arborumque fructus, quos nunc aquae, nunc aestus immodicus evertit.

Heu miseros, quorum strictus cervicibus ensis Impendet! nos his Siculis convivia mensis Arte laboratum poterunt offerre saporem, Non avium citharaeque melos phantasimata noctis Solvere, pacatumque oculis affundere somnum, Alta quies humilesque domos umbrosaque tempe Incolit, et mandras raro fastidir agrestes. Cui satis est quo dcunque satis, non aequoris aestus, Arcturoque cadente nives, haedove procellas Exoriente timet, Non mendax frugibus annus Fortuna nutante, rapit, non grandine quassa Vinea, degeneri non arbor inutilis umbra, Quae modo cuipet aquas, et mox torrentia campos Sidera Curarum frangit constantia fluctus. Horatius eadem haec lib 3. Od I. hac phrasi et numero vertit. Districtus ensis cuisemper impia Cervice pendet, non Siculae dapes Dulcem elaborabunt sapotem, Non avium citharaeque cantus Somnum reducent. Somnus agrestium Lenis vitorum non humiles domos Fastidit, umbrosamque ripam, Non Zephyris agitata tempe. Desiderantem quod satisest, neque Tumultuosum sollicitat mare, Nec saevus Arcturi cadentis Impetus, aut morientis Hoedi: Non verberatae grandine vineae, Fundusque mendax, arborenunc aquas Culpante, nunc torrentia agros Sidera, nunc hyemes iniquas.

Quae si cum heroicisillis composueris, styli gravitate vix comperies inferiora. Quin voces illae elaborabunt, agrestium, desiderantem tum ultuo sum, verberatae, dignitate plenae simul ac suaves, heroicis versibus proscribendae, hic etiam magnifice triumphant quibus illud carmen tantum reponit convivia, phantasmaeta, confundere, et id genus verba, Horatianis versibus, nisa clidantur, minus idonea. Quae imprimis de verbis ob servatio,

et cui quaeque loco maxime opportuna sint, omnibus, ad certum sese carminis genus applicantibus, perquam, ad expeditam scriptionem, est necessaria.

Cavendum tamen, ne dum orationis majestatem in Lyricis sectaris, affectatione grandiorum verborum, aut etiam translationum ad tumorem deflectas, et inutili verborum pompa, etiam ubi res minus graves sunt, efferaris. Quae puerilis quaedam ingenii imbecillitasest, frigide elata pro gravibus consectantis neque vero, ut alibi tradidi, sola vocum prolixitate troporumque usu grandescit dictio, sed iis etiam syllabis, quae ponderosas involvunt literas, uta, et o, sunt, tum plures literae praesertim vocales in unam coactae syllabam. Quid enim illo gravius lib. 2. od. 1.

Odi profanum vulgus, et arcco, Favete linguis. carmina non prius Audisa Musaerum Sacerdos Virginibus puerisque canto [note: * Curnonpotius viris tam grandia canuntur] Regum timendorum in proprios greges Reges in ip is imperium est Jovis Clari Gigant aeo triumpho Cuncta supercilio moventis.

In his phrasis ubique obvia, nisi quod aliqua periphrasi, Vates et Iupiter descnbantur, loco epitheti usurpam: grandia tamen pleraque, et primum quidem carmen verbis non longis et sine translatione, magnum est, licet incertis plura ad majestatem concurrant, ut in tertio et ultimo versu translatio, in quinto et sexto vox cum gravitate longior. Stropha autem secunda hac merito ratione extollitur ut Jovis aliquam majestatem repraesentet. Loco igitur actempore paria consectaberis memorum humilioribus demissiori etiam gradu incedendum esse, cujus mox exemplum praeceptionis ab Horatio accipies.

Alia quae de imitandi ratione huc spectant, ex dictis doctilque alibi, huic etiam poesi facile applicabis. Porro Horatium, nisi quibusdam obscoenis expurgatum, tibinon suasero: nam deillo jureetiam dixero, quod Murotus in Iuvenilibus de Catullo.

Castigatiores, imo et erudite pios huic addere licebit, supra a'me laudatos, Sarbievium et Balde, quorum ille dicendi flore,

hic eleganti argutaque urbanitate eminet; ille circumscripte gravis, hic adstricte nervosus est. Imitationem vero nunc rerum seu conceptuum, nunc styli; nunc etiam ornamentorum utriusque esse alibi tradidi, quanquam et simul omnia imitari liceat. Sed cavendum, ne plagii accuseris, et velut ad deprehensum furrum erubescas. Unde infirmiori exaliis alia, more apis varios flotes delibantis, eligenda erunt. Cum autem turpe sit alieno in ornatu Corniculam superbire; ramenest, cum mutuatus velut in theatro habitus, nos lepide simul aevenuste exornet: si videlicet in re prorsus disparata, inflexa modice pervulgata alterius oratio locum reperiat. Ita Balde ingeniosa traductione Odam Horatii 20. lib. 3. Quam ad amphoram vinariam in stituit, sensu prorsusin oppositum ad Cerevisiariam flexo, imitatus est, quam proinde hic alteri collatam exhibere placuit.

Ode XX. Lib. III. Horar. Ad Amphoram. Urin Corvini gratiam verus depromat vinum.

ONata me cum Consule Manlio, Seu tu querelas sive geras jocos, Seu rixam et insanos amores, Seu facilem, pia testa, somnum, Quocunque lectum nomine Massicum Servas, moveri digna bono die; Descende, Corvino jubente, Promere languidiora vina, Non ille, quanquam Socraticis madet Sermonibus, tenegliget horridus. Narrat ut et prisci Catonis Saepe mero caluisse virtus. Tulene totmentum ingenio admoves Plerumque durostu Sapientium Curas et arcanum jocoso Consilium retegis Lyaeo. Tu spem reducis mentibus anxiis, Virelque, et addiscornua pauperi, Post te, neque irato trementi Regum apices, neque militum arma.

Te liber. et si laera aderit Venus. Segnesque nodum solvere Gratiae, Vivaeque producent lucernae, Dum rediens fugat astra Phoebus.

ONata Capti sidere frigido, Seu tu querelam, sive geris minas Seu ventris insanum tumultum et Difficilem mala testa, somnum. Quocunque servas nornine toxicum, Nunquam moveri digna bono die; Averte nolentil Poetae Promere languidius venenum. Non ille, quanquam Gorgoneis madet Assuetus undis, te bibet horridus. Narratur et Bojus Menalcas Saepe tuo doluisse aceto. Tu triste tormentum ingenio admoves Plerumque leni, tu Sapientium Et pectus oblinas et ora, Ne retegant animum fidelem. Te pestilentem negligit anxius Dives sed addis cornua pauperi; Post te, neque aeratos trementi Regum apices, neque militum arma Temessor, et si laeta aderit Ceres, Segnesque nodum solvere rustici, Unctaeque producent lucernae, Dum rediens fugat astra Phoebus.

Lepida argutaque hic praecrpue est primae ultimaeque strophae traductio, Estque hoc exemplum ex Horatio styli humilioris, unde et verba grandia, rariores metaphorae, circumscriptaeque, periodi hinc absunt. Contra ad hibetur nervosus et argutus quidam dictionis lepos per metaphoras a rebus humilioribus inexspectate ductas comparatus, ut est, lene tormentum ingenio admoves,

et addis cornua pauperi. Elilionem, quam ftropha 5. in fine, adhiber neque militum arma, declinarem, ut quae metrum illud cum solutae orationis numero, citra necessitatem vimque etiam majorem significandi confundit, malim itaque neque Martis avma, quanquam hominum morosorum judicio hoc meum judicium probandum non existimem.

Concludam, ubi illius te rursum decori commonefecero, quod in tebus humilioribus a quibusdam, ubique in hoc carmine tumide incedentibus, male negligitur. Verba rebus, non res verbis aptandae sunt, non eadem vestium forma mensuraque omnium corporibus adhibenda est. Vir alio, quam puer, et Rex quam agricola habitu excolitur. Faciamus ita vatem quempiam Horatii imitatione (quam materiae vocamus) loqui in re praesenti.

O nata mecum Caesare Carolo Bene ominati temporis Amphora, Seu tu querelarum tumultus. Seu tragicas furiosa rixas Includis alvo, seu lepidos paris Iocosa risus, sive Cupidinum Insanientum mater auges Cypridos immoderata flammam. Seu blandum inerti Morphea provocas Amica somno: desine segnium Tandem morarum, nec falerno, Vina cado immoritura conda etc.

Quis talem supra majestatem Horatii hoc insurgere loco negaverit. utpote et verbis grandiorem, et frequentiorem epithetis, et metaphoris rariorem et circumscriptiorem sententiis? Nihilominus infra Horatium ilio orationis decoro est, quod ex rei cujusque dignitate ac merito dictionem moderatur.

Qua in re neque illud tibi negligendum est, ut priusquam ad scribendum animum manumque applices, aute carminis tibi genus, illi quam scribis materiae idoneum ex Lyricis deligas, molliores emm doloris amorisque affectus, si Horatianis strophis gravique numero circumduxeris: contraque, si res magnisicas sapphicis merris infregeris, utrobique, invita Mirerva, profundes gratiam. Haec paucis monuisse suffecerit, quae suo quisque ingenio judicio que nixus, propius usu, atque ipsa experientia assequetur.

LYRICA POEMATA Veterum ac novorum generum.

Ad Benevolum Lectorem.

TRia mihi potissimum in hoc opusculo proposita fuete. Varietas conceptuum, styli arque affectuum quaedam diversitas, denique carminum per genera partim antiqua, partim nova, arque a nobis reperta permutandi ratio. Quare, ut primo Varietatem concipiendi exemplo ingererem; eandem fere materiam (quantum ad fastidium vitandum fieri licuit) per magis usitata conceptuum. in hacpoesi, genera libropriori sum prosecutus. Quanquam non pauca brevitatis studio praeterierim, quae ex praeceptis supra traditis, harum conceptionum gnarus, facile assequetur. Altero deinde libro, partim Horatiani carminis dignitatem, affectuumqne in eo dominantium vim in tragico juxta laetoque scribendi genere. complexus sum, eo etiam ex capite quandoque in producendis odis effusior, quod vehem entiorimpetus habenas non ferat; partim in nova Lyricorum carminum genera poeticum transfudi calorem; ur quod in partel. 1, 2. sub finem strictim tradideram, hic quibusdam fufius exemplis declararem: videlicet, non omnem abantiquis scriptoribus hac in elocutionis specie, odarum varietatem exhaustam esse. Tertio denique libro Epodon canete exveterum usu, ita libuit; ur nequeillorum me legibus omnino adstringi passus sim, sed lusus quosdam anagrammaticos, mollioresque Anacreontaeos, ac Scazonticos graviores admiserim; cum his genio quodam poesios singulari adeoque non praetereundo insisteudum sit, quae exem plis citius, quam praeceptionibus hauries.

LIBER I. LYRICORUM.

ODE I. Cupiditatem excellentiae hominem superbum despicabilem reddere.

MOllis vellera serici, Et pictam Phrygio stamine cycladem Et Sparsum femoralibus Argentum remove: nec muliebriter Comptum surrige verticem Elatoque forum schemate Iulium Personatus obambula, Contemptim reliquos spernere contumax, Torva nube superciliil, Et sperni reliquis intolerabilis. Res est coeca Superbia Quamvis Argi oculos, Lyncis acumina Serpentisque Epidaurii Certet perspicuo vincere lumine. Quamvis ambitiosior Spectari populo praetereuntium, Signarique levi manu. Quamvis Assyriis grandior atriis. Etvulgo famulantium. Et rerum Dominis praesideat viris: Resablecta Superbia est. Quamvis Sidoniis picta coloribus, Longo syrinate vestium, Pavonis superet gemmea fimbrias: Res est foeda superbia. Quamvis ingenii dotibus abdita Pervadat sapientiae, et Multarum titulis polleat artium: Res est stulta Superbia. Quamvis Sithonias fronte super nives Cerussata renideat, Cincinnosque vibrans verticis aureos, Crines vincat Adonidis:

Si ornata caret fronte Superbia. Quamvis turgida sensibus, Fumosas proavum jactet imagines Factorumque recens decus, Et grandis titulorum aura reconditum Inflet pectoris ambitum: Sic elata caret mente Superbia. Fastum submove inutilem. Ut multis placeas, ne placeas tibi.

II. Ad Laurentium Moevium. Docet Cupiditatem, et quodvis scelus in ipso ortu opprimendum esse.

NI virtutibus invides Incrementa tuis, et gravibus delet Obstructum vitiis iter: Nascentis, moneo, prima Cupidinis Incunabula subrue. Eheu! decipimur, proveniunt mala Parvo maxima semine. Quid grano minus est? parva dabunt tibi Magnam grana siliginem. Quae calcante humilis nunc pede spernitur. Quercum glans feret arduam, Excelsumque caput nubibus inseret, Magno robore pertinax. Vis neglecta nocet, parva licet, time Flammae semina mortuae. Quae pressis poterant unguibus opprimi Scintillae, dominantibus Mox flammis superant flumina et impares, Vires viribus obruunt. Magnis saepe minor gutta triremibus Praeceps exitium attulit. Quae fluctus maris evicerat innocens Tempestatibus obvia: Cete grandia quae spreverat, et petras,

Aut haesit remorae ratis, Aut portu propior naufraga, patriis Hausta est denique fluctibus. Sensim deficimus, deciduas prius Aetas arboribus comas, Post ipsas etiam demetitu arbores. Parvis grandia cernimus Tandem principiis crescere, vix probus Qusquam, vix subito improbus. Nec Phoebe pariet menstrua Socratem, Nec lux una Neronibus Formandis satis est nec Siculis suum Imponit Dionysium, Quem furtum laqueo nobile destinat, Rari nominis Harpalum; Hunc primum teneris noveris unguibus Sublegisse crepundia. Puvlillos acubus forte sororios Nudavit picea manu, Post furtim loculos repsit ad abditos, Exilemque pecuniam Invasit patrio ex aere teruncios, Assesque addidit assibus. Audendi melior denique, conditos Nummos cum loculis tulit. Herodes docilis sorte pueritiae Blandis pusio moribus, Laudari meruit; sed juvenem suis Sese laudibus abstulit, Maturus vitiis insenuit novis Et furcam meritum caput, Post canos tumulo condidit, impio Notus crimine posteris. Sic demum laqueis, aut acherontica Haeret nocte lavernio. Qui parvis facilem obsequi Aetatis tenerae negligit indolem, Hic cunabula debuit Infelix feretro jungere, debuit Primas Persephonae comas.

Virtutum gravior nulla suit lues, Quam quae lenta medullitus Imis insinuat visceribus malum. Neglectum cito texicum Venarum latebras occupat, et sinus Cordis non medicabili Perstringit vitio. Frustra Epidaurico Contra gramine nitimur. Cum neglecta lues, firmior otio, Arcem pectoris insider. Maevi, si sapias, ne levium levis Contemptor scelerum audias. Delpectis animos criminibus facis, Spretum proficiet nefas. Nullum vile malum est, quod cito spernitur.

III. Ad Europaeos. Cupiditatem bellorum esse matrem.

CUnctis helleboro est opus Undis dividui quotquot Atlanticis Damnamur Borealibus Infelix soboles Iampeti, parum Contenti mediocribus. Votorum tenuis meta refigitur, Et quos ardua limites Objectis posuit patria montibus. Hos audacia transilit. Angustis nimium Gallia terminis Rheni collibus incubat: Et sen nubiferis ingerit Alpibus Imponitque jugis jugum. Anri fluminibus dives Iberia Magnis ambitiosior Terrarum spatiis, dissolvit suis Pyrenaea repagulis; 'Sed quam prima viam fecit, ab hostibus Alterno teritur pede Qui nullis potuit limitibus satis Stringi fortior Italus.

Nullis obicibus claudier, hac via, Hostes qua petiit, perit. Martis progenies Teuto, minacium Armorum strepitu ferox, Quod nuper Geticis imposuit jugum, Suspirans modo sustinet. Incumbit miseris saeva Lubentia Noxas aut facere, aut pati. Heu nos ludibrium nascimur Africae, Ridendusque Asiae jocus. Qua cervice tulit, nunc juga reppulit Manceps utraque ratio. Europam Domino sub pede derimit. Oinsana necessitas! Quo natale decus, nobilitas patrum, Bellatrixque potentia Et virtus animorum impigra diffluit? Quid natas bene praeliis Auro polluitis degeneri manus. Regnandique libidine Partam prodigitis gloriam, et (heu nefas) Calcatam obteritis fidem? O tantum opprobriis splendida nomine Nos tradenda nepotibus! O mundi seinium turpe! quid ultimis Haec aetatibus addimus? Quo nos invidiae mixta licentia Sceptrorumque rapacitas Insano studio dimovet? Ad Getas Haec vecordia demigret. Antiquis redeant aurea seculis, Pacis tempora candidae. Europe Superum digna favoribus Christi delicium, acamor Terrarumque decus: quae thalamos trium Fers consanguineos Ducum, Et misces sobolem, collige pectora Quae junctis habitant thoris. Bellorum Furias Graecia sentiat, Et trans Acroceraunia,

Trans et Taygeti, trans juga Caucasi, Montes denique Caspios, Affines redeat Marspiter ad Scythas. Huc o martia pectora, Huc tranferte manus, et calidos adhuc Enfes sanguine proprio, Fumantesque globos, aeraque turpibus Tot conflata periculis. Hebrus purpureo flumine patrias Martis diluat hostias. Europaea suis fulmina montibus Mugitusque frementium Bellorum pavida sede Byzantium Incusso obstu peant metu. Aemus missilibus serviat Italis, Germanisque bipennibus, Submissoque etiam vertice Thracius Ad nos Bosphorus emigret, Romanisque ferat ligna securibus, Dignus facibus imperi. Cur sic conficimur vulnere mutuo, Alternaque cupidine? Si quae damna juvent, barbaties ferat.

IV. Cupiditas Europaeorum, lucri causa, paetria excedentium.

QUa vertigine ducimur. Quotquot sub gelido sidero mascimur Ventorum soboles levis? Omnes Hesperium nunc sitiunt Tagum Lympha divite nobilem. Omnes Eridani (queis Phaeton rotas Lavit) fluctibus hauriunt. Aut Rheni Laticem vitiferum ambiunt. Gaudet nemo domesticis, Quamvis proveniant dulciter, amnibus. Furtivae sapiant aquae. Et quae lympha fluit fonte remotior,

Haec auget Pretium vadis. Quid; quod barbaricis litoribus ratis Nostrae figitur anchora; Nos Indum bibimus, nos Hypanim ultimam Pellei Juvenis viam, Audaci nimium remige sein dimus. Extremi terimus maris Omnem veliferis navibus orbitam. Nos audacia provehit Euphratem super, et rapidum Tigrim Et litus Malabaticum, Quin coeptis miseri absistimus? heu solure Coeci vertimus exules. Decretas sceleri, non sine vindice Poenas Numine, solvimus, Ejecti patria. Quot mare sorbut, Dum terris inhiant novis; Cui vilis patria est, sit sine patriam.

V. Omnes eadem auri honorisque cupiditare male teners.

NOs concordia distrahit Illimique frui non sinit otio. Nulli pauperies placet. Hanc in Gangaridum litore dissitam, Nostris finibus exulem, Quivis esse cupit. Divitiis ratem Totam velaque pandimus, Pandorae facimus. Diva Pecunia Aras possidet omnium. Clausas ante fores stat Codrus. obvium Croeso panditur ostium. Auri sacra fames faucibus omnium Haesit. Pauper et Echo Quamvis dissideant, conveniunt tamen Auri quisque cupidine. Quid vanae memorem nomina gloriae; Fumosamque superbiam, Et laudum titulos; nullus intertiae;

Tam devotus agit cliens, Quem non pulchra juvet gloria, qui suis Non palpetur honoribus. In caulis mediis ambitio sedet. Est haec nota Olitoribus. Spretum Carnificem non tolerantius Indignatio concitat, Quam si praeteritum forte Trium virum Dictes fascibus imparem, His desideriis quilibet aestuat. Et laudeum stimulis furit. Discordes studiis unanimes facit, Vani nominis ambitus. Quantumcunque levis mancipium spei, Delperare licentiam, Libertique nequit praemia: spes alit Votis hunc melioribus. Et sese Dominum fingit, et imperat Torva fronte minoribus. Uno Nobilitas dissidet a grege, Grandis grandia postulat. Sertis subjicias tempora regiis, Et sceptris oneres manus: Nondum fixa tuae meta cupdini est, Romanis aquilis minor, Infausta premeris solicitudine, et Pacis disjicis otia. Imples fedifragis cuncta tumultibus, Gentes gentibus obruis, Mactatosque tuae stultitiae immolas, Indignisque coloribus Foedas innocuo sanguine purpuram. O insana licentia! Quivis imperium praeripit alteri, Recte nemo sibi imperat. Omnes (quis neget) haud possumus omnia Omnes poscimus omnia. Vertamus milerae vela cupidinis, Nos concordia dissipat. Dissentire suo pulchrius in loco est.

Voces dissociabili Tollamus studio. Musica displicet, Quam discordia non regit: [note: Diversitas studiorum magis alit Remp. quam consensus: ut Musicam discors oras concerdia.] Nunc contorta sono, nunc spatiosior Odis libera dissilit, Nunc lublimis abit, nunc humiles fides Infringit mediocribus. Et Dii disparibus conveniunt modis, (Si quam prisca merent fidem) Vocalis tenui pangit arundine Fan ruralia pascuis. Thebaea cithara mollius adstrepit Magni carminis arbiter. Atlantisque nepos leniter increpat Festivam digitis lyram. Divisis studiis tympana Mars quatit, Baccho tibia convenit. Undosumque decent cornua Nereum, Et clamosa celeusmata. Quod si quisque Deum tympana verberet, Pugnis exitialibus, Turbatae nimium gratia Musicae Lamentabilis occidet. Vocum disparitas hic placet, et sua Rerum disparitas placet. Ventos arbitrio distinet Aeolus Tem pestatibus imperans; Neptunus tumido praesidet aequori; Notunt astra Diespitrem; Vulcanum trepidis flamma timet focis; Plutus colligit aureis Quidquid plena capit cista laboribus: Quod si fulmina quilibet Divum nubifero praeripiat Jovi, Quivis Oceanum arbiter, Et frenare Notos Aeol des velit, Reginamque Pecuniam Omnes Coelituum ducere gestiant; Demiraberis omnia Mox fervere novis seditionibus:

Flammas excutiet polus, Nec tellus liquidum perferet aethera, Atrox Nereus omnia Devastata suis fluctibus obruet. Fixis haec stationibus Se quaevis cohibent, et studio impari Discordes animant fides. Nos viles animae per vetitam simul Foede enitimur orbitam, Et quam quisque premit, prosequimur viam, Errandique libidine In praeceps rapimur, Proque opibus pii Nullos non colimus Deos. Pluto thura damus. thura Cupidini. Nos concordia distrahit. Nos isthaec pientas, heu! facit impios.

VI. Cupiditas sub necessitatis specie multa persuadet mala Christianis.

QUo nos saeva Necessitas Invitos retrahis? Desine dulcia Persuadere pericula Mater solicitae stulta pecuniae, Curarumque puerpera. Neglectae melior copia copiae Tempestivius affluit, I quo suppliciter barbara te vocat Expers natio Coelitum, Si gentem sceleri quaeris idoneam Flagrantemque cupidine Coecos vise Getas, invenies tuo Qui te Numine ponderent, Magnorumque colant te prece Numinum. Diis praelata minoribus Aras de Pario marmore debitae Cernes surgere gloriae. Fumabunt calidis thura sub ignibus; Messes hic Arabum leges, Mavors dona dabit, cum phaleris equos

Junget, cum clypeis viros. Hos ditare potes. Qui simul auream Huc Mercator imaginem Designabit ovans cum ratis Indico Merces aequore vexerit. Rugosis etiam de vetulae cadent Libi fragmina dexteris: Annosumque feret forte terunicum Hunc edentulus Euclio. Quin et carminibus fors celebrabere. Oti cum patientior Curarum vacuis auribus, ad sacram Auscultaris arundinem, Quam missis Corydon perflet ovilibus, Tu cantaberis omnibus Magnis nota viris magna Necessitas. Nec non parva Minoribus. Fallorne? an vacuis de laribus modo Ad confinia Thraciae Maturare fugam Christiadae novis Se clamoribus incitant? Obliquo toties, quid, rogo, lumine, Quid cervice volubili Retrorlum adspicis; I, quo lubet, ocyus. Jam donata licentia est. Sanctarum melior nos sitiens opum Haud spernenda Necessitas, Et felix Superum gloria provocat Immortalis adoreae, Et nunquam sterilis copia. Quid vetat? Quin exurgimus, et luto Demersum meisere surrigimus caput, Quo nos copia gloriae Conjurata comes, quo vocat aurea Rerum luxuries? opes Et mundi pretium, et pondus inutile Auri, splendida nomina, Atque umbras scelerum, velaque noxiis Praetexenda laboribus, Calcemus generoso pede. nec levi

Dementemur imagine, Quam tantum vitreo mundus in aequore Fictis Lusibus exibert. Heu' quid Stentorea voce, quid urgeo? Jam sucata Necessitas Quae centum titulis frontem habet, et genas. Centum picta coloribus In scenam resilit; nos faciles sequi Aures ac animos damus, Nos plausum facimus, nos hilares joci, Nos haec ludicra destirent, Et rerum pretio tangimur, ac nitor Auri luina corrpit. Accedunt tacitis regna favoribus, Acceduni humiles easae. Nulli non colitur Diva necessiras: Nutrix caeca rapacium, Velans opposito crimina pallio.

VII. Auri cupiditate omnia facimus.

QUo me, quo Lyra contumax Urges obstrepetis te fidibus sequi? Non jam dulcia mollior Assueto repetis carmina pectine, Seu cum fila licentius Dissolvi patior; seu rigido micet Nervus stamine durior. Non adducta places, libera non places. Cantandum est aliquid tamen, Quamvis displiceant carmina Gratiis. Urget sedula veritas, Urgent depositis secula moribus, Urget degener indoles Europae. Haec Proavum nescia, perditis Jam divulsa Nepotibus Heu quantum veteri cessit origini! Vix vestigia permanent Virtutum, ac fidei. Sola repullulant

Jactae semina noxiae. In praeceps stolido volvimur impetu Aurigante cupidine. Ex bellis serimus bella; sed aurea: Plutum fecimus arbitrum. Hic Martis Phaleras oblinit aureus, Thoracasque; sed aureus Hic jungit capulos ensibus aureos, Hic ductus Chlamydum aureos, Et cristis galeas sublevat aureas, Hic bursam aggravat aureus. Qui nunc bella neget, si sapit, aurea? Auro bella redeminus. Auro nunc alimus. Pax licet aurea: Auro vendita Pax fuit; Auro rursus opus, vendibilis manet Pax, quae vendita praemio est. Auro, quod stupeas, auri emitur lucrum et Turpi fenore venditur. Auro, quis pudor est; corpora tradimus, Auro vendimus indolem. Virtutem pretio fingimus, aut scelus, Formant munera Proteos. O Auri studiis ferrea secula!

VIII. Ad Bartholum. Cupiditatem subita atque infelix saepe mors abrumpit.

RUpes perpetuae, Bartholenon sumus: Rupes invidiam temporis ac iners Evincunt senium: nos mora deterit, Incertimora temporis. Nec nos marmoreos finxeris; haud sumus, Ut rivus tacito provehimur vado; Qem quo terra parit, mox sepelit solo, Mater peibrevis alvei. Ne nos imparium robora quercuum Excessisse putes, ceu rosa mollibus Enuttita Notis, delicium breve, Natali morimur die.

Nobis prima levem quae dedit, abscidit, Velox hora diem. Nos miserabiles Cum jecit varias callida tesseras Sors transinittit ad Aeacum. Quid magnas spatio spes nimium brevi Arctamus, miserae ludibrium necis? Libertas premitur mentis ab improba Delassata Cupidine. Mortem mors animi saepe praeoccupat, Nec solo morimur corpore, nec semel, Aeterna brevis haec morte licentia Castigata rependitur. Qui latas Tytio murice fimbrias, Mensas Assyria pandere copia Andax, nunc Epulo cogitur arctius Spreto accumbere Lazaro, Non Regum thalamis, non Mareoticis Vecors liminibus Mors revocat pedem, Non rerum pretio mollior aureo Mors corrum pitur ambitu. Magnarum cineres juxta et agrestium Confundit tumulis. pinguior, ac macer Hic rebus fueris nil juvat, optimus Qui virtute praeeminet.

IX Illusa Cupiditas in Dionysii Tyranni exemplo ostenditur.

QUantumsceptra ligonibus, Quantum Regna casae, purpura pallio Distet Socratico, tibi Regnator Siculo testis ab aequore est, Fortunae pila ludricae. Non hunc purpureis dives honoribus, Non suffulta curulibus, Et plausus medios inter obambulans, Et blandas populi preces, Sors explebat ovans. meta cupidinis Frustra scribitur mvidae. Dum conjuncta suae nixa potentiae est.

Mutavit clypeum brevi Fortunae volucris miles, et arduis Dejectis stationibus Immixtus populo constitit, ac dato Collum supposuit jugo. O quantum tumidi pectoris abstulis Decollata potentia. Quantum pauperie ditior, et sibi Demptis rebus opimior, Laudari meruit! mox Sapientia, Pauperatis idonea Proles, ingenuo hunc sustulit impetu, Et dissuasit inutiles Rerum quisquilias, atque inopes opes; Tentataeque tyrannidis Infaustas docuit nosse catastrphas. Ergo Socraticae minor Sese parietibus Gymnadis abdidit, Arctae mancipium scholae, Hic qui nobilibus jura Quiritibus Nuper dixerat arbiter; Balbutit tenero cum grege tetricas Blando murmure syllabas. Nec praefert ferulis sceptra minacibus, Avulsosque securibus Fasces supposito tergore deterit, Doctae Palladis armiger. Non hic sanguineum stringit acinacem Telorumque volantium Irata exonerat spicula dextera Sed tractat pharetras leves, Et se Palladia jactat atundine. Fortunamque refigere Audax, tran sadigit vulnere non levi Hoc se carmine vindicans Magna blandittis sortis, t improbis. Ne confide favoribus: Quantum celsa nocet, tantum humilis junas. Irascendo minus ferit, Palpando nocuit, credite posteri,

X. Gratulatur sibi Poeta, quod se a mundi Cupiditatibus ad religiosam quietem transtulerit.

QUo me sancta licentia Mundi deposita solicitudine Inter nubila transvehis? Jam nunc Menapiis, jam procul Ubiis. Motus finibus auferor, Jam Rheni vitreus deseritur latex, Et septemplice montium Discedo profugus vertice, jam sacra Prospecto Trevirum juga. Hinc le praecipiti culmine surrigit, Musarum Domino sacer, Quondam laurigeri collis Apollinis. Hic vestigia Daphndis Doctorumque manent fontium. Illinc Martia Bacchicis Se cognata jugis culmina porrigunt. Hastis pampineis ferax Passim armatur ager: territa, quas suo Phasis robore militum Mallet fertilibus crescere dentibus. O jucunda sedilia! Figamus tacitos carmine nunc pedes Istic, Melpomene, precor. Jam montis minore est cura biverticis Seu Nisae domitas apex Promittat tigrides; seu juga laureis Cirrhae Daphnida crinibus. Concedat bijugis Phocis Apollini, Et Baccho sacra collibus: Vicerunt Treviri. equalet inhospitis Jam nunc Attica montibus: Nos doctis repetit Castalis amnibus,

Nos Libethrides abluunt, Et Pimplae vitreis Naiades alveis. Siccis Graecia rivulis. Mosellae latices. Castalidum intulit. Non posthac Aganippidos Desument liquidis nomina fontibus Musae, Moselides erunt. Hic vos Phoebigeni verticis hospitas Infusus viridi toro, Et vinctas hederae subjiciens comas, Sacro proximus alveo, Dicam Menapio carmine Nobiles: Et plantabo virentibus Circum larigeris culmina frondibus, Hic oracula Cinthii Vatum de numero, si numerus sumus, Tcto pectine consulam. Dicam sepositis quanta negotiis Spreto quanta Cupidini, Neglectisque opibus quanta subest quies Non suspensa minacibus Ventis, nostra fides nutat in aequore, Et spes Indica mercicum. Quid ventis levius? debilius rate? Piratisque frequentius? Non bellis rapimur dira frementibus, Nec nos fulgor acinacum, Non terret chalybum grando, nec abdito Aurum defodimus specu. Quid flammis rabidi Martis atrocius? Quid partas violentius Res et spes subito proterit impetu? Felix quem levis alea Submisso positum detinuit loco, Vel quem libera servitus Iurara retinet pauperie, nihil Formidantem odulentiae. Laudo mentis opes fedifragis praum Confisas Aqjuilonibus. Virtutum cupidus munera colligam

Lucrandique cupidine, Longe sepositis sidera montibus Transcendam volucri prece: Et votis pretium nil metuentibus Multo fenore congeram, Aeterni pretium fenoris, o nimis O jucunda negotia! O virtutis opes! cetera vanitas.

XI. Sol mundi Cupiditatem aversatur.

DUm caput pulchro radiatus ostro, Candidam toto super orbe frontem Explico Phoebus, roseisque figo Basia labris. Dulce ridentes mihi terra vultus Pandit, apricos redimita colles Frondium sertis, juga laureatis Vincta capiliis. Quaque venantes rutila per herbas Deferor planta, comitata molles Aura per campos agitat jocoso Murmure currus. Virgines Lymphae simul osculandis Irruunt pratis, vitraeosque Cirrhe Parturit fontes, simul aestuosis Praebibit agris. Sive pubentis virides Hymetri Orbitas visam, Zephyritis uno Calle decurrit, Violasque vernis Dividit agris. Sive Parnassi juga delicato Rore perfundam, Dryades madentem Ambiunt currum, liquidoque pascunt Nectare silvas. Seu per Hyblaeos rutilante colles Essedo porter: lepido salutor Alitum plausu, strepit et pudicae Dedala cerae,

Rura quae tango, cerealis unda Fluctuat circum, nec inebriatus Sat sibi constat, dubiis recurrens Culmus aristis, Bacchus accinctis caput in corymbis Ventilat laetus, tigridesque colle Solvit aprico, tener erubescit Pampinus uvis. Sic Erythraeo mea flamma ponto Educat gemmas, fovet et mritis Divits conchis, radiantis astri Dona, lapillos. Invias terrae latebras metalli Arbiter lustro, rigidasque venas Aeris, et coctum bene temperatis Ignibus aurum. Cuncta Phoebeis recreantur astris. Debet his tellus, minor unda deber. Debet humanum genus, at bonorum, heu Negligit usum. Quid jubar terris, niveique prosunt Temporis soles; quid amoena pleno Faustitas cornu, nitidique vena Fertilis auri; Nulla lux mundo nitet auspicata, Tempus eversis niveum quadrigis Turpitersqualet, scelus omne fulvum Polluit aurum. Luxus in pratis viget et pudicos Inquinat flores, Tenerique blandae Adstrepunt Lymphae, favet explicatis Aura susurris. Nata per crimen Semoleia proles Mollium turpis pater est amorum, Litium fautor, tepidoque miscet Vina cruori. Quid juvant gemmae, Tyrioque lotae Purpurae fuco nsi fastuosum Quod regunt corpus, tumi disque pectus Ausibus implent.

Nullus antiqui manet usus aevi, Aureos auro periisse mores Constat, oppressum regit una mundum Coeca Cupido. Obfui terris, quid inauspicatas Luceo flammas? mea dona foedo Crimini prosunt. vitiisque bigas Duco faventes. Ite nunc fessis roseos caballis Virgines. horae religate crines. Hesperi nunquam rediturus Aethon Fonte lavetur. Heu pudet mundum, pudet intueri Sontium vultus. tegat umbra turpes Criminum noxas, scelerique flammam Luceat Orcus.

XII. Cupditatum laqueis totus orbis oppletus est.

PErbrevi magnum, velut in tabella, Diceris quondam speculatus orbem Fortis Antoni, stygiasque circum Mill catenas. Astra districtis meruenda vinclis, Cassibus tellus minor exlicatis, Fraudibus pontus, trepidisque silva inhorruit umbris. Quis dolos ponit. pedicisque gressus Stringit ignaros, nisi pertinacis Artifex noxae scelerumque nutrix Blanda Cupido? Sunt quibus pulchrum dominatur aurum Ipsa formosos laqueos metalla Obtegunt, ex his faber ipse Daemon Vincula cudit. Et sua praesens pharetra Cupido, Oblinit fuco medicante tela, Ac lacessitis animum sagittis Frangit inermem,

Donec accensis furat in medullis, Aut amot fulvi vitiosus aeris, Aut profanatis Cytherea taedis Urat amantem. Sic Philistaeos generosus ungues Improbi Sampson subit impeditus Cassibus scorti, nimis insolenti Saucius arcu. Sic Deae mangnus Sophiae magister, Arbiterque aevi, Solymis stupendus, In Dionaeo nova praeda saltu Nescius haesit. Iessides magno Goliae triumpho, Hostium et raptis celeber galeris, Captus a parvo Veneris ministro, Vulnera planxit. Lothus incensas, sine clade, flammas Praeterit, foedos subiturus hamos, Cum nova Bacchi, Venerisque flamma Turpius arsit. O quot heroas mala causa noram Fabulam mundo scelus exprobranti Fecit, et captam per amica traxit Devia mentem. Compedes coeci patiuntur auri Achab, et turpi veniente lucro Proditor Iudas: premit iste servum, et Ille magistrum. Multa furtivo latebrosa calle Lina tenduntur; sua vincla captus Nescit, atque ipsas amat in sagenas Ire, perire. Non Arachnaeis ita falsa textis Musca deceptas replicavit alas, Cum, velut tumbae resupina vivarn Migrat in alvum. Emicat coeca vigile caveruna Artifex texti, simul atque filum Admonet motum, solitaeque captat Praemia curae.

Quisquis es, strictos patiere casses Aucupis mundi; nisi te dolosae Subtrahas nassae, fugiasque structas Fraudibus escas.

XIII. Exemplo Loiolae spreta mundi Cupiditas proponitur.

EUge per cultas studiosa telas Musa decurrat, Phrygiisque dextrae Artibus sudent. Aliena doctas Tempora lauros; Haec acum poscunt, fluat Hippocrene Fonte mutato. Tyrioque mixtum Aureum fuco bibat, et serenum Lana colorem. Euge Lojolam labor eruditis Imprimat telis, operosa fortem Dextra seternat populo strategum, et Inserat auro. Martiam vultu radiante frontem, Martium pectus generesus heros Induat textis, celebrique spiret Indole lana. Surgat hinc celsis domus alta saxis Arcium robur, populique prono Accidant vultu, famulisque circum Affluat umbris. Porrigat faces, levioris aurae Turba captatrix, niteat propinqua Aulicum pompa decus, et superbo Fulgeat ostro. Indico mensae cumulentur auro, Hermus affusa famuletur unda, Luce gemmarum faveat remoto Litore Ganges. Mollis extento minitetur arcu Pusio, saevas animosus idem Ventilet flammas, tacitisque fibras Ignibus urat.

Haec super celsa gradiatur Heros Fronte, neglectos eat inter arcus, Rideat muros domuumque Chiis Tecta columnis. Rideat fasces strepitumque eircum Mobilis vulgi, leviumque turpe Spernat aularum decus, et faventes Leniter auras. Dives ex spreto reputetur auto, Fama contem pto fluat ex honore, Omnis ornatu meliore Virtus Cingat euntem. Frater occurrat, revocetque blanda Voce Germanum, genus et paternum Nomen augeri roget, ac avita in Sede Nepotes; Attamen frustra, fine fratre, frater Patrios spretus repetat penates. Pergat ad sacros animosus Heros Visere colles. Hic ubi pulchram veneranda sedem Obtinet Virgo, rutiloque condens Brachio natum, roseis propinat Basia labris. Addat ornatum, novusiste miles. Noricusfulvo radiatus auro De tholo mucro rutilet Syroque Balteus ostro. Pensilis sacram veneretur aram: Et Navarreae monumenta gentis, Posterum sero memorentur aevo, Ore Nepotum. Ipse culcatum sapiente fastum Conterat planta, latus et revinctus Pulchrior sacco, Tibi virgo longis Militet amnis.

XIV. Euchatisticon Inscriptum D. Paulo gentium Doctori; quod primus gentes a mundi cupiditate ad Christum tradu Xerit.

EUge formosae Charitum coronae Virginis ternae triplici capillum Floridae serto, triplicique vinctae Federe dextras. Ite, divino date serta Paulo, Textili crines redimite fronde Ac Hymetrei nova dona prati, Spargite flores, Ite per laetos animosa saltus Turba, festivos iterate plausus, Et fides inter strepat. et faventi Tibia cantu. Concinnat magnum chorus ore Paulum Gentium lumen, decus et coronam Plebis electae, columenque sacri Grande Senatus, Carpat aeternas Charitum corollas Floribus textas, sacra gratiarum Dona post longos venientis aevi Censeat annos. Hune leves Parthi, facilique tollant Thessali plausu, memorentque Divum Et Corinthaeo celebretur aere Numine plenus, Ite Dictaeas Charites per oras Gaudeant Cretes veniente Paulo, Et Iovis cunae, Gorybantiumque Murmura cedant. Quisquis agnatum bibit ore Boetim Ausonum quisquis Tiberi lavatur. Audiant Paulum, meritisque nectant Serta capillis. Ille proscriptis docuit vetustis Numinum monstris, Superum patenre Atrio Divu m, remeare terris Iusque fidemque.

Criminum foedas tulit orbe noctes, Etlucem belli, redeunte pulchra Luce virtutum, redeunte claro Sidere pacis. Quidquid insano vitiavit auro, Levit et fuco veterator orbis; Ille purgavit, meliorque fraudem Fraude fefellit. Euge formosae Charitum coronae, Ite, divinos redimite crines: Liliis mixtum decus, et rosarum Fulgeat ostro.

XV. Aspirat pia anima, ex mundi cupiditatibus ac vinculis ad calestem patriam.

ITe laxatis mea vela cymbis, Ite, qua cursus patet, en solutis Carbasis vitae melioris oram Pandit Olympus. Et suas coelum patitur triremes, Scanditur velis, liquidumque ductis Scinditur remis. micat Aronavis Testis ab Astris, Illa, dum Ponto rapitur furenti, Haesit incerto tremefacta vento, Haesit ad fluctus: modo stat quieto Lucida portu. Quis parem vitae mihi donet usum? Sive cum molli vehitur faventis Sortis affla tu, placi disque cymba Navigat auris. Sive turbatis rapiatur undis, Quae leves venti, dubiique casus Impetu vergunt, fragilisque pellunt Vela carinae. Omnis ex omni mea vita casu Impulit navim: modo turbulentos

Vecta per fluctus: modo per quietas Lenior undas. Nulla res constat, neque sors serena Nubis est expers: habet hoc timendum Blanda sors, paucos init esse fortes, Perdit amicos. Alba me nunquam tulit inter ulnas Sors diu fidas: pede nutat uno. Illa, quae prima facilis renidet Fronte, cavenda est. Vah genus vitae! quod acerba tantum Fata com men dant, quod amica falso Sors linit fuco, tacitoque circum Implicat astu. Pace gaudemus; sed iniqua pax est: Mille noxarum scelerumque syrtes, Objicit classi placidum per aequor Molliter actae. Quid juvant gemmae Rhodiique venae Fertiles campi? Perit inter auti Vota possessor, vitiisque turpes Laxat habenas. Clara dum puris favet aura ventis, Et comas denso rubet igne Phoebus, Imminet grando. Simul ac honorum Faverit aura, Et latus fulvo variamur auro, Servit et prono vaga turba plausu, Proximi syrtes ferimur; serenum Nube premetur.

XVI. Coelestis Paradisi contemplatione vates delectatur, a mundi cupiditate aversus.

QUo feror plausis relevatus alis? Surgit ex armis volucrique planta Silva plumarum, rutilumque prenso Civis olympum. Babulas vincam, veterisque /cygni

Fata Ledaei, Ganymedis ales Fulminis quamvis iter expeditus Tendere cedet. Nil retardatis per anhela pennis Astra sustollor: Paradisus agros Pandit apricos, reseratque portas Aere rigentes. Quanta lux Phoebo meliore fulget! Quam voluptatis micat affluentis Gaudiis vulgus, placidoque vernant Cuncta sereno! Pace non torpet piger otiosa Mundus, aut saevis agitata bellis Regna quassantur, nec avarus heres Divitis auri est. Candidi cives, niveique mores Seculum condunt. sine fraude vultus Comis, et nullo variata fuco Verba fidesque. Summus hie juncto sociatur imo, Una sors aequat, nec amicus hosti Distat, aeternis veneranda constant Federa Vinclis. Praemiis certant, et amore vinci Quisque formidat, patet explicatum Gaudiis pectus nec amoena desunt Serta capillis. Fusus in pratis, vacat innocenti Orio mundus, placidosque laxat Cutturisnervos, liquidoque fundit Carmina plausu. Aut leves dextra rapit erudita Barbiti nervos, Citharaque dulces Inerepat ventos, animata servit Auribus aura Aut caput propter salientis undae Graminum molli recubans lacerto, Inter et vitae socios peractae Fata retractat. Quod tulit durum meminisse dulce est,

Lacrymis gaudet, numerat dolores, Tela commendat, graviusque magno, Vulnus honori est. Euge felices mihi so lve pennas Musa, jam metam teneo experitam, O quies dulcis, merear vocari Civis Olympi.

XVII. Mundi opibus ac cupidiratibus solitudinem acpaupertatem prafert.

SA cramenta dedi, stabo pereuntibus Detrectator opum legibus, et sacrae Paupert atis amans; strideat invidi Adversum rabido dente minaciter Mundi spretus amor, sint aliis opes; Nobis pauperies integra fulgeat. Goanum trepius scandat Iber mare, Quem, Cauri dubia circumagunt fide Suspensum tumidi fluctibus aequoris; Qui scyllae metuens, quique vagantibus Occurrat timide per freta ratibus. Tanti non emimus tanta pericula. Siccis naufragium litoribus deest. Ne laesus peream, dispereant opes. Mercator Tyrio circumeat foro Et pictam redimat murice purpuram. Quae nobis patrio vellere texitur Sat laudata toga est, si Borealibus Ventorum furiis objiciat moras, Et brumas superet, quae tegit, haec satis Vestis laudis habet, quaelibet integre Commendata suis res placet usibus. Facundis rapide litibus intonet Pro rostris Cicero, fulminea cadunt Hostilesacies voce Philippicas Strages hinc videas, hinc Catilinicas. Res vox est fragilis: sola pecunia Vertit longa brevi, muta sonantibus.

Qui sic veriba locat, nil retinet su um Cui tuto liceat credere. Veritas Impllluta diu vix Rabulis fuit. Jactantem Scythicis signa Draconibus Qui Martem sequitur, litera vertitur (Aut dicam propius lancea vertitur) Jam Mortem sequitur, non galeae caput Devotum stygiis fontibus eximent, Quamvis Mygdonio ventiles alite Cristatos apices conus, et audiat Plaudentes Zephyros. Non Siculus chalybs Fatis expediet pectus aheneum. Norunt fata viam. non volucres equi, Quantumvis agiles praeveniant notos, Hinnituque fremant laeta, vel impigre Divexent phaleras morsibus aereas, Armati fugient spicula Tartari. Non his empta placent conditioni bus Auri fulvus honos aut Jeve nominis Pondus Pauperies omnibus unica Nobis sufficiet grandior usibus,

XVIII. Diogenes mundi, Cupiditatumque ejus contemprum omnibus suadet.

QUo coeci ferimur? fervidus intonat Orator medio Rex cynicus foro Erantumque ruinae Accensa face praestruit. Quo coeci ferimut? nubila discute Ad Veri radios, quisquis amoribus Caligantibus orbis, Argentique cupidine Obstrictus, positis insidiis pedes Captivasque manus insinuas miser. Non his stringeris artus, Mentem atrocius implicas. Maturis animum casibus eripe,

Et deflecte nefas. Praeferimus facem Huc vestigia verte, Et desuesce cupidini. Nil desideriis aucta pecunia. Vitae nil oneri detrahit additur; Nummis solicitudo, Custos velleris aurei. Et pugnans tacitis cura soporibus, Infelixque metus. Nunc Geticis furor Formidandus in armis, Flammarumque minacium Tempestas pavidos exanimat viros, Et pacis violat divitis otia. Nunc furtiva dolosis Irrepens latebris manus Insomnes tenebras, et trepidas facit. Ne mollis requies, ne tibi vilior Libertatis iniquis Sie possessio praediis. Sub parvis opibus magna latet quies, Quanto plus capies, hoc cupies magis. Solus dives, avarus Inter divitias eget. Sub spretis opibus repperies opes. Qui stringit nimiae vela cupidinis, Saevum cautius aequor Tiphys remige transilit. Si quantum satis est te tua provehit, Et tutis equitat cymba Favoniis. Cur lassare saburra Navim quaeris inutili?

XIX. Ad Telesbium. Cupiditatem opum abjiciendam esse, eo quod coele nati sumus.

CUt sic Telesbi? nascimur inclytum Genus Deorum, et scribimur aurei Cives Olympi: cur supinis Terram animis, humilesque fulvi

Sordes metalli lam ban us nnprobi? Cur desbuatus non pereunu um Heces bonorum, sideraro Pectore, praeteritura captat? Umbrisque mentem pascit inambus, Et spem fatigat? Desine turpium, Insane, curarum, et jacentem Tolielolo, patr isque sensum Appone terris. Non satiabere Urcunque plenis, copia coraibus Aurumque et argentum propinet, Et siquidis pluataethra gemmis. Agnata coelo nobilioribus Pascenda mens est. Te super inclytas Sors larga regnorum coronas Et Syrias loculetet aulas: Frustra; nam adultis invenies opes Votis minores, nulla (pei tuae Res par habetur, sceptra dextrae Et capiti diadeina jungas: Addis dolosae certa Cupidini Fomenta. Regum consule pectora. O monstra votorum! e probrosam Ingluviem haud satiantis auri! Nil temperata spe cupiunt, nihil Patce capessunt. non regionibus Inclusa, regno rumque metis Turpis avarities tenetur, Obsepta centum moenibus oppida, Provinciarum vix numerent opes, Regni medullam evisceratis Agricolis, pavidoque vulgo, Aetariorum defodiant specu; Frustra, vagantis flsmma cupidinis Auroque censuque educata Inter opes alimenta captat, Dum regna flagrant integra, dum furor Incendiorum corripit, ( O pudor, Legumque virtutumque clades!) Immeritos populorum acervos.

Tu Cyre testis, cui Babyloniae Gazae minores, et diademata Angusta Persarum, dum avaram Tutpe sitim Scythico sub utre Expleret haustus. Te memori quoque, Pellaee, signat charta Cupidine, Post vasta terrarum subacta, Sanda pilae brevia occupantem. Nec Eucliones eximo. sordidi Quandoque in antris non satiabiles Moneta curas abdit. Auro Caula favet, famulatur aula. Abominandae nempe Cupidini Servile vulgus militat, impigrum Sudare, seu Phoebus calentes, Seu gelidas agat. ursa bigas. Venalis auri proficit improbo Labore votum frigida vix manus Venale coelum prensat. Omnis Obstupet hic generosus ardor Emancipati pectoris. Excute Turpes catenas, nec vitiis fave, Quae suasit inconsultus error, In jugulum male stringis ensem: Mox hoc petendux, sanguine cum ferox Pasci cupido coepst, in omnium Sortemque vitamque execrandos Exacuit furiosa dentes. Quam fers bi pennem, spicula quae jacis, In fige noxis; vincla Cupidini Impone. libertate Vitus Gaudeat, innocuoque coelo. Erramus omni degeneres via Mortale Vulgus. Non Dominantium Nec Asseclarum terra curas Apposito satiabit auro. Coelo petendum, quod tibi sit faris; Coelo im petrabis vertite, vertite, Mentesque, mortalesque curas, Astra patent opulentiora,

XX. Cupiditati nulla melodia gratior, quam tinnitus argenti.

O Musa docti carminis artifex Dissolve chordas. Mollius increpant, Quae mitis intestina buxo Tendit, ovis, resonante nervo. Major luporum abdomine conditur Vis illorum. collige viscera, Siccoque perduratura sole Fac Latios animare cantus. Forte Eucliont barbita fortius Nervis Luporum tensa rapacibus Aures revellant. Euge chordas Musa novas nova plectra tangant. O pulcher auri fulgor, et inclytis Dignus coronis! Regum apices tibi Curvantur, imi genua vulgi; Et mediae procerum catervae. Per te affluentis cornua copiae Effundit in nos plena Beatitas. Quam dulce tinnit clangor aeris! Quantus hono: pretiumque gazae! Placemus, 10. Musa repercute Potenris odae barbita. Subsilit Hinc umbra Crassi, hinc Euclionis Posteritas modulante buxo. Quidnam hoc? ovillis dissiliit chelys Mansueta nervis, impatiens lupi Odore vicini. Euge Verpa Cede choro male dissonante: Qaemcunque avari foedus odor lucri Infecit absit. Non sociabilem Moneta cum Virtute chordam, Aere licet radiante, tangit.

XXI. Poeta desperans se frugalitatem perfuadere posse, Lyram amovet.

HEus Lyde, cassa tolle chelyn fide. Fastidioso carmina feculo Molimur invisi, obstinato Perstat Avarities furore. Damnanda cum sit; turpe potentium, Vulgique contra murm ura perstrepunt. Jurata non flecti. Nec Orpheus Threiciis modulatus ornis. Cum querna duxit robora supplicis Ad plectra silvae; nec lapicum potens Thebanus Amphiov, sequaces Cum traheret Lyra tacta rupes. Molli reluctantum imperio parem Vim ferre visus. Digna oculis erant Ostenta, Thressas inde chordas Isinarium increpuisse Vatem, Hinc pertinaces cedere fraxinos, Crassasque quercus, ac graciles cedros Ad plectra fubsultare mota, Odrysiosque animare saltus. Pudor! moveri cum specubus feras, Avara nullis pectora machinis Divelliab auro, Phoebe molles Frange sonos, citharaeque nervos, Et martiales appropera tubas Depraehantum vocibus intona, Hinc raptor incumbens, et inde Flamma vorax pupuletur auros, Suasura quavis arte potentius Vim temperatam. Quodque oleis nequit Revincta Pallas. hoc severam Obtineat galeata frontem.

XXII. Monstrum nullum in orbe humana Cupiditate magis dete standum.

INforme monstrum, triste, et execrabile Rapacitatis despue Nil simile peperit Lerna, portenti licet Septemplicis puerpera: Nil ex Diaconis consitum molaribus Par tale Colchoium solum. Frons torva, quali taurus ignivomus micans Infecit hastam Jasonis. Rubente dirum lumine implevit cavas Frontis lacunas horridae. Oculata tergus, et futurorum anxia, De stirpe lani posthuma. Oblonga, guttur aridum, quale improbo Philoxenus vo to ambjit. Immane ventris dolium, quali tumet Pinguis racemorum sator. Siticulosus corpus in flatum obsidet Stagnantibus vadibus hydrops. Sed foeda macies squalidos humeros vorat, Exsucca livent brachia. Vix ulla mortis larva mundo praebuit Deformius spectaculum. Utramque adunci muniunt digiti manum Non impares Gryphum unguibus. Lupina fauces stringit inhiantes fames Sitisque plusquam Tantali, Cleopatra quamvis uniones eliquet, Pleno hauriendos poculo, Gravesque luxus Persieus mensas premat, Etisichronis vincit gulam. Talem apage pestem sedibus procul tuis, Nocentiorem toxico. Praesentiori nulla dementaverit Te vafra Circe pharmaco, Sin hospitali limine hoc monstrum accipis Erinnyas tecum foves, Et sanguis ugas pascis haud explebiles, Dextraque mulces aspides.

XXIII. Ad Tiberium Rosium gulae cupiditatibus nimium indulgentem.

QUousque laute nutries asinum, Rosi, Tibi denegato pabulo? Quid Pondero sis subjicis saccis caput? A sinumque donas pileo? Hic feriales ducit in pratis dies, Dum tu molendino vacas. Incedit ille cute saginata probe Tu pallida squales fame. In digna res est, crede, quod, Rosi, tuo Habeare vilior asino. Haec ipse (quamvis calculo prudentium Prudens notari pervelis.) Haec ipse praestas, stulte, dum corpus foves, Animamque vitiis opprimls Cumque otiolo pascis in luxu gulam, Mentemque inedia conficis. Autigitur A finum supprime, aut Domino facis; Hunc esse meliorem suo.

XXIV. Conscientia cupiditate entium male laceratur:.

DEclive quo nos seculum demum avios Virtutis usu submovet? Ecclesiarum Principes quondam dedit, Probata conscientia. Tunc infulato cana Pietas Vertice Episcopi mitras tulit. Detraxit aetas rebus, et curam Pedi Clara meruit Scientia. Hinc sparsa crevit illa doctrinae seges Late per arva Ecclesiae. Stemus, nec ultra ferre delirum retro Lubeat in exitium pedem. Audimur? an nunc ratio legesque obticens Totumque possunt entia?

Sic est. recurrit aureis ductum notis, Argenteisque seculum, Concraque Conscientrae suffragia, Scientiaeque calculos, Votum omne tinnientium entium valet Moneta mitras dividit. Virtute quamvis fulseris dives tua, Et mille gemmis attium, Si prisca avorum cera destituit genus, Ignobile, auroque vacuum: Frustra infulatos quaeris inter ordines, Tum elocare verticem. Rationis entiae licet haud parum queant, Plus obtinent Realia.

LIBER II. LYRICORUM

ODE I. Ad Carolum Magnum ut afflictae Europae auxilio veniat.

O Imperantum gloria Caesarum Asserte Divis, Carole maxime! O sidus Europae! O corona Imperii fideique lumen! Fas sit reductum te mihi sistere Terrae laboranti. Et superos reor Mortalium tangi dolore, Atque aliquo pietatis aestu Flagrare contra nequitiae im petum, Vastantis im pune omnia Discute, O discute insanos tumultus, Fulmineis metuendus armis. Et qualis olim tutor Iberiae, Ac Barbarorum terror, in impios Fusus Saracenorum acervos Ibnalachum, dubiumque vinci Tandem Aegolandum Marte potentior Victore sternis. cum tremuit tuo Succussa pampelona ferro, Et trepi dis famulata muris, Carthago justo succubuit jugo,

Audisne? an alter Mercurius lyram Nondum impulit solers porenti Carmine solicitare Manes Vitamque functis reddere: Quin faves Submissiori non tamen improbae Buxo, fatigatumque longis Imperium miseratis armis. Praesente victor Numine? Submove Tumultuant um falmina militum: Saevaeque bellorum procellae Pacifica recreentur aura. En federaris signa cohortibus Et hac et illac fervere Martio Terrore, Finnorumque turmas Et Furias Botealis orae, Austro favente, O dedecus! aureae Serena Pacis sidera turbido Mavortis inceftaxe fumo, Et placidum violare coelum: Arasque Divum non moderabili Vastare ferro. Nil potuit fides Inermis, obluctata centum Flagitiis, scelerumque monstris, Jus fasque ruptis strata repagulis Dudum in trium phum sustulit haeresis, Portenta disjectis Averni Aggeribus dominantur orbi, Aequusne coelis ista ferentibus Caesar tueris: non lacerum decus Hoc Imperi quondam timendum. Non dubiis fluitare ventis Ecclesiarum carbasa, sub ruis Expensa signis? cerne Baravicas Errare nutantem per undas Naufragio propiore navim. Nec Musa tuto, nec V Vahalis vado, Nec Rhenus undis sat patientibus Petri biremem poitat, Albis Degener, Amisiae que lontes Aemum im potenti succutiunt freto.

Visurgis olim ser domitas tibi Subjecit invitus procellas, Ter domitis modo, rursus, undis Increvit audax: Oceanus retro Submisit aequor: ceruleo tumens Garmna per campos fluento Teutonicum lepelivit orbem Fluctu sub uno. Quae ratis hanc ferat Im pune turbam? corrige fluctuum Caesar rebellantum furorem, et Impositis gemat unda vinclis. Notum expavescent imperium, ac manum Armis potentem. Tu VVahlim potes Frenare, te formidat Albis, Danubius tua sensit arma. Submittit audax Oceanus tibi Septemtriones. Te famulantibus Isterque Codanique tractus Ac Tanais veneratur undis. Te Rhenus audit, te Rhodanus celer Artque lentus, Te Tagus aureis Lymphis adorat, supplicesque Eridanus tibi fundit herbas. Audimur? ingens lene micantibus Spes fulfit astris? Aen rutilus polum Inscendit autiga, et jugales Non solito redimivit auro. Multiplicato sidere Cynthius Hinc inde luxit, jam triplices agit In axe currus, jam propinquos Jungit equos, rutiblaque solus Fertur quadriga. quid tenui procul Lunata nubes Iride, dulcium Umbrata pigmentis colorum Et croceis variata limbis? Favete Divi, Pacis hic est color. Sol ille triplex, qui meritis regit Europam habenis federatas Associet sine nube flammas. Et pulchra pacis Zona revinciat

Foedis solutum seditionibus Orbein, procellisque expiata Luce nova repatentur astra.

II. Detestatio crudelitalis in caede innocentinm puerorum commissae.

CRudele ferrum, et trifte micantium Quid fervor armorum, ac ionitus equum, Iraeque bellantum frementes, Bethlemicas pepulere valles? Tumultuoso jam fremitu juga, Late obstrepeseunt. Jam tremulo pavens Echo ingemiscit ter susurro, Ter trepido canis ejulatu. Male ominatis vocibus horruit Fatale bellum! quis subito involat Pacisque, Fortuna que regna, Et Schytico violat tumultu? Fallorne? an irae non vacno replens Terrore montes? Dira minantium Jam cerno mucronum tenellis Fulmina promiscuisse cunis: Sanguis minorum poscitur en truces Libranturictus, et Syrio cadunt Subense cervices recisae, Heu teneri nova messisaevi! Quis vos Procrustes, quisque aluit Scinis? Quae vos Cyclopum progenies tulit. Laestrigonumque quis nefando Pavit atrox Polyphemus antro, Paedo cruentos sanguine? quos neque Lamenta matrum, lacteaque ubera Sparsique per collum capilli, Non manibus genibusque fixa, Submissa flectant oscula supplicum, Non ora lactentum, et tenerae manus Pectusque mansuetum, innocensque

Ingenium, et sine fraude vita. Apella vecors! Nulla tibi patens, Aut trux Libyssae posthuma tigridis Pardive crudelis marita, aut Caucaseis lupa foeta silvis: Funesta lactans ubera praebuit. Te prima nutrix tisiphone tulit, Lactique confudit Megaera, Toxiea, Cerberumque virus. Immane atroxque ac efferum, et horridis, Pectus recisum cautibus! ah male Te luna cunarum reclinem In teneris agitavit annis. Si qua obstetricum te manus extulit, Eregisse guttur debuit, et torum Vertisse natalem sepulcro, Aut laqueo caput illigatum Mandasle furcae. Te lacerum Isthmio Raptasse quercus robore pertinax, Atque aere clausum tautiformi Trinacrius cinerare tortor. Lectum recepto debuit hospiti Tibi Procustes sternere, debuit Aptare Busiris securim, Threiciis metuendus aris Absiste, cervix nil meret innocens. Hostis machaeram sentiat improbus. Contemptor Herodes Tonantis, Et merito juguletur ense Devota averno victima. Perfidum Vulgus poparum; et dira minantium Patrona noxarum Tiara, Sanguineo cadat ista ferro. Pudor, dolorque! ut coeca ferocia Stultusque volvit praecipites furor! Per colla plorantum, perora Barbarici rapiuntur enses. Est quem jacenrem fascia brachiis Utrisque vinctum stringit, at im pio Mucrone vinclorum redemptus

Compede. corporeoque sepro Solutum astris, exit et hostium Furore gaudet, sunt quibus uberum Materana gustantur fluenta, Lacteolaeque bibuntur undae, Injurioso sanguine barbarus Quas tingit ensis; dum tenerum sinu Pondus reclinatum paterno Purpuream trahat ore mortem. Biennis aetas vix puerilium Drepundiorum, vix et idonea Nucum putandarum, cruenti Lusus erat spoliumque ferri. Mutata lymphis stagna rigentibus Tantum erubescunt crimen, et alveo Iordanis infaustos colores Obstupuit, pigriusque lentos Provexit amnes, pondere funerum Luctuque tardos, terruit Ascalum Haec scena fatorum, haec Asotum, Haec trepidam rapuere Ioppen Exempla dadis: qualia non Patrum Aetas priorum vidit, et ultima Visura non est, dum caducus Funereo ruat orbis igne. O innocentum non humiles neces, Non negligendae coelitibus furor Herodianae vindicandus Saevitiae! gladiis peribit Quos ipse strinxit, sanguine proprio Hastae madebunt: progeniem opprimet, Pressusve natorum sepulchro, Inferias prior ibit umbra. Ruina magnorum est scelerum gravis. Impune vecors nemo patrat nefas. Quocunque divertat scelestus, Poena gradu premet insequenti. Dilata nonnunquam haesit, iners sequi, Ablata nunquam, tarda pedem licet Trahat sequacem, claudicanti

Assequitur tamen illa passu. Dum lenta torvis nube tonitrua Coguntur astris, saevius irruunt Substrata mundi. Tarda Divum Ira furit graviore poena.

III. Detestanda Indaorum improbitas Christum occidentium.

TErrae revulsum pondus, et aequorum Campis natantum et sidera coelico Dimota convexo, ac retracto Cardine dissocietur orbis. Eliminatis versa repagulis Natura retro est nil pudor aut fides, Legumque, virtutumque fata Imperio valuere sacro: Abrupit omnem justitiam nefas. Coelo execrandas intulimus manus. Fatalis obstrictum tonantem Arbor habet, rigidique clavi. Quid Coeus audax, quid Briareia Aequale gens unquam, aut validus Mimas Ausus, reluctantem dum olympum Suppositae accumularet ossae? Nil fabularum audacia, criminis Par finxit unquam, vicimus orbitas Fictique factique heu nepotum Dedecus, opprobriumque Patrum! Haec fixa clavis dextra trabalibus? Haec, quae polorum dextera cardines Suffixit, astrorumque molem Ponderibus stabilivit aequis? Haec certa scripsit tempora siderum Cursumque, metamque haec Phaethontias Flectit quadrigas, hanc Eous Hanc pavidus reveretur Aethon. Hic pes nefanda quem ligat arbore

Crudele ferri robur, hic aurea Coeli pavimenia, et reclusos Coelituum peragravit orbes. Haec ora turpi squallida vulnerum Tabo serenis aemula solibus Fulsere quondam, hine mutuatum Omne suum jubar haurit astrum. Quod nunc cruento profluvio caput Horrescit; et quem cinxit atrocium. Mucrone spinarum Gelona Barbaries, Scyticumque pectus, Estille vertex, sidera cuisuas Debent coronas; cui radiantium Phoebea flammarum quadriga Sternit equos rutilosque currus. Hicille fatorum arbiter, hic ruae Momenta vitae ponderat ac necis; Hunc astra Divorumque turmae, Hunc trepidant Acherontis umbrae. Ergone lentis aethra tonitruis, Nec fulminantes torva quatit faces, Nec tela nimborum trifulca. Sulphureo jaculatur arcu? Involve Olympo Cimmerium chaos, Coelumque, solemque in baratrum rape, Dignisque Cocyti expianda Crimina defodiantur umbris, Laxata tellus solve repagula, Ossamque Athonque atque Acroceraunia In haec et illa funde monstra, Taenario cineranda busto, Non surda flectam Numina. Num vides? Iam Sol reclines praecipitat rotas, Iam noctis, umbrarumque larvae: Etheriam rapuere lucem Pallente Christo. Sol minor occidit. Cum solemagno Luminisaurei Flet mater, astrorum que fulvas Tota gemens rapit aethra flammas, Caliginosum possidetaera Horrorque terrorque, et scelerum nova.

Sub mole discedens laborat Terra, nigros paritura Manes. Irrumpit orbem trux Acheronticis Vulgus cavernis et morientium Spectacula, pallentesque formae Ante hominum rapiuntur ora: Mors una mundi est tetius. En juga Nutant caduco vertice montum, Saxisque divulsis fatiscunt Templa gravem minitata lapsum. Mansuetiorum marmora rupium Cessete; tantum pectore aheneo Hebraeus obluctatur error, Etlolymae recutita plebes. Nec efferatos ad scelera impetus Irata tellus, nec polus opprimat, Furente nequicquam procella Fulmineos minitaturignes. Supra timorem praevaluit nefas, Supra pudorem dedecus, O probrum! Humanitatis saxa sensus Tangit, homo riget aerefibras.

IV. Soteria sive Epinicio. Quo Christo resurgenti applauditur.

IO! triumphum plaudite, plaudite Victorioso Christiadum Duci, Per castra prostratum que Averni Praesidium tulitarma victor, Mors insolentem palluit impetum; Clavosque, truncumque, et flagra sanguine Foedum cruentata expavescens, Retro pedes animosque vertit. Vis fracta Christo cessit, et improbas Ad vincla dextras cogitur, arduum Pondus catenarum obstinato, Indocilis tolerare collo. Iam septa muro frendet aheneo, Obnlxa nequicquam, jam adamantinis.

Luctatur obsirmata claustris, Iam manicae pedicaeque stringunt. Io triumphum plaudite, concidit Vis tota Averni, Cerberusejulat, Irasque spumantesque rictus, Toxica, tartareosque dentes Amisit audax. Vix tenues adhuc Spirat furores; vix etiam Charon Naulum meretur, otiosis Stagnat aquis Acherontis aequor. Etsponte Manes de media styge Vitam resorbent. Iam nihil Atropos, Clothoque filorum reservat, Nee rigidam Phlegethontis urnam Umbrae motantur, qua licet obviam Vitam salutant, qua licet invios Montesque, Cocytiquevalles Auspicio meliore tranant. Vexilla praefert Christus, et arduas Cautes reclinat. Fabula nunc fidem Invenit, Alcideque major. Taenarias penetravit umbras. Nunc vincla Theseus Phirithoe abstulit. Natura victa est. fracta necessitas, Mortisque decretum perenne, Statq, foro Radamantus aequo, Mortisque vitaeque arbitrium pari Sub lance pensat. Iam numero polus Accrescit; abductasque furvo Divesagit Phlegethonte praedas. Io! trinmphum plaudite, te solum Exultet jo! ter juga montium Vallesque sub ultent jacentes, Terque suas agitata fiondes Laeto recurrat tripudio Cedrus, Et mixta Lauris palma virentibus Ornique Quercique ac Cupressi Circum agiles moderentur umbras, Applaudat, jo, ter, resonantium Vocalis echo murmure rupium.

Iontesque. Lympharumque Divae Ter liquido resonent in antro Io triumphum! terlepidas agant Per prata lymphas, ter pede vitreo Per arva subsultante pictis Chloridis exspatientur hortis. Ter aura blandis ludat Etesiis. Ter prata rorem, terque animas trahant Favoniorum; frondibusque Luxurient redimita Tempe. Vidistis? en sebruma fugacibus Accmxit alis. En borealium Quadriga ventorum solutis Fertur equis gelidumque frigus Tepore laxat. Ver roseos agit Campis jugales, versicoloribus Hoc aura pennis Hoc Napaeae Rorisluis comitantur agris. Iam molle crystallum, et vitreos rotant Per arva currus Najades, subit Post terga Paestani voluptas Una soli, Zephyritis auro Revincta crines, purpureo sinum Velata nimbo; qua graditur, rosae Dulcesque Narcisci serena Fronte nitent, violaeque dulcem Spargunt odo rem, et calthula luteis Ardet capillis, flavet ager croco, Et lilietorum pudico Gaudet humus satiata lacte, Vernante silvae culmine frondium Iactant, corymbos, stantque virentibus Montes coronati capillis, Et viridis tegit arva nubes. Iam nune choreis, et facili micat Per rurasaitu cervus, et hinnulis Orchestra camporum resultat, Aclevibus favet umbra capris. Cantantque saltantque arboreis leves Mimae theasris. Cecropis alites:

Acanthidesque galbulique, Mille modis, totidemque linguis Io! triumphum! Daulias intonat, Io triumphum! dulce volucrium Responsat odaeum minorum Et faciles animatur aurae Io! triumphum bucula saltitat Io! triumphum laetus aequus fremit, Cristasque cervicemque jactat, Plangit humum, sinuatque crura. Sensistis, Io! gaudia, Plaudite Mortale vulgus. Laetitia affluunt. Floresque, fontesque, alitesque, Verque redit redeunte Christe.

V. Propempticon. Quo D. Virginem assumptam ad coelos Poeta prosequitur.

HUchuc morantem Pegason ocyus, Hucfrena bullasque, huc et ephippia Calcariumque stapedumque Approperes celer aera Clio, Et tolle vatem, jam praeit, o nimis Camoena segnis! Iam tumuli super Molem, Palaestinosque colles Et Libani Sinaique Cedros, Interserenae nubila gloriae, Virgo levatur, jam tenues secat Aurasque nimborumque tractus, Et facilisubit astra cursu, Etesiarum circumeuntium Elata pennis. Quin rapimur citi Post terga, velocesque coelo Pegasus admoderaturalas; Ut hinnit audax aliger! ut vibrat Auresque gressumque! en medio fero, Suspensus orbe, jam volantem Praeter abit levis aura vatem

Auresque stricto mutmure verberat, Favete venti, non solitis feror Poeta peanis, jam tonantem Ingredior novus hospes aulant Io! quadrigae Parthenicae igneos Procul jugales, specto, micantium Specto capillorum serenam Lene polo fluitare nubem. En pronus aethei funditur obviam, Et flexa laetis sidera curribus Solvuntur adversum, en lupinas Luna rotas famulumque cornu Substernit aureo Virginis essedo Lambitque plantas I nuda Venus suas Huic ponit ignes, atque acuta Spicula fulmineasque bigas Mars auspicato lumine mitigat. Mitisque flectit Sol pater aetheris, Quem vulgus astrorum supino Poplite, sidereoque vultu Supplex adorat, prodigus aurei Fulgoris, omnem subdidit impiger Lucem, coruscantesque late Aetheria religare Zona Conatus ignes, tempora Virginis Comamque pectusque, acrutilos sinus Vinxit, coronatamque Nympham Astra super tadiosque Phoebes, Phoebique flammas extulit. O decus! O Stella Tolis splendidior rotis! O pulchra coelorum venustas, Deliciumque stupentis orbis! Et hanc minorum fulgida siderum Circum steterunt agmina, lucidos Depexa crines. O coronae Turba novae, rutilaeque cives! Io triumphum! dicite Virgini Io triumphum! Da residem diu Astrisque devotam serenis Phoebelyram moderantis Orphei,

Coeleste tantum barbiton insonet Minorebuxo terra rudis fiemit. Nervisque mortales caducis Indociles agiramus auras. Carmen perenni pectine digere Cedroque mandandum, aut adamantinis Coeli columnis. Audione? Omnis jo, ter jo, triumphum, Canorusaether, nuncfide coelica, Nunc voce blanda concinit. O nimis, O delicata temperatis Musica non imitanda plectris? Uterque plaudit. Virgineo polus Favens riumpho, quique Erymanthia Friget sub ursa; quique puras Sole bibit propiore flammas. Eous orbis plausit, et aureum Coeli pavimentum obtulit, ac rosas Roremque per convexa sparsum, Parthento peragranda gressu, Necsegnis, jo reddidit, Hesperus Iuxtaque noctis rupra silentia Umbras coronavere luce, Et quater exiliere stellae. Cygnus relictam jam Nemesin sugit, Ambitque Nympham, fingere blandior Cum voce vnltum, gutturisque Carmina deproperare nervis. Assueta moestis nubila lacrymis, Tandem serenum ridet Atlantias, Tauroque subnixae sorores Nubiferam posuere frontem, et Finxere blandis ora leporibus. Iucunda magnae Cassiopeia Oblita torma, luteasque Pulchra comas, roseumque vultune Subjecitultro Nereidum licet Cessura nulli. Iam sibi Virginem Astraea cognatam precatur Memnonies fugitura currus,

Magnaequae Matris splendida nomina, Iam seculerum praeteritum decus Auso laboratum, sereno Illa jubet remeare coelo, Hacse minorem virgine quaelibet Astraea confert Virgo; nec impigre Seprona Reginae supinis Fascibus, imperioque sternit, Atque osculandis sub pedibus lubens Aurata ponit sceptra, potentium Et jura coelorum. O amatae Nomina non peritura Divae! Subte reflexis Hesperidum Draco Spirisque caudisque indomita minor Cervice torpet, ac remisso Mitior obsequitur veneno. Sub te jacentes Hemochus rotas, Anguesque stravit. Te stupet Herchles Clava timendus, Perseusque Fulmineo metuendus ense. Victoriarum grandior omnium Tropaea portas Virgo, Quid aureae Stuperis e coelo catervae, Siderea radiantefronte? Rursus tributum laudis amabili Sonate plausu. Iam subit atria Virago, fulgentelque late Aetherias sine nube portas. Ardet pyropis aula, micantium Et luce stellarum; laquearia, Postesque mutique, hine amoenis Picta nitent asareta formis O siderum lux! O rutilantium Iucunda coelorum atria! quis tuum Illuc Poetam pone Virgo Sistat equo meliore raptum? O quae tubarum dulce sonantium Affusa captas musicasustinet Aures, voluptatisque plenum Blanda melos, liquidumque nectar

Fides propinat? tangite, tangite, Tibicines coeli et citharistriae Musae Tonantis, molle plectrum Tangite, mellifluosque nervos, Blandumque vocis consonet organum, Io! canorum guttur, et aurea Io triumphe! fila saltent, Eja triumphe, triumphe Virgo. Inebriamur, jam liquidae fluunt Moles aquarum lene strepentium Etesiarum jam susurri Artisici modulantur aura: Iam temperatis aethra tonitruis. Grandem suavi verbere musicam Concinnat, atque fulminantes Ad numerum jubet ire flammas. Innoxiisque intermicat ignibus. Io triumphum fulmina concrepant: Orbesque coelestes et undae Et Superum accinuere turmae. O pulchra Divum carmina! pro quibus Abundat Aether deliciis! quibus Intus fluentis gaudiorum Corda natant liquidique sensus! Spes fessa quonam me male dejicis Luctantem in altum? Iam retro Pegasus Defert fatigatum Poetam Praecipiti per inane lapsu, Nec plausa cervix, nec lepidum juvat Poppysma, freni nec patitur moras: Iam strata terrarum propinquis Lustro oculis, humilesque valles Hospes reviso, O pondus inutile, Mundique foedum dedecus: O nihil Aurique gemmarumque splendor, Fluxa brevis simulacra vitae!

VI. Ad DD. Protestantes, ut expendanr; an ubique suae potestationi locus futurus sie?

ABsiste sacris liminibus procul Quisquis catasta dignus et improbo Milceris orbi, nil profano Ore loquar, nihil usitata Cantabo buxo. Jam trepidos mihi Indulget ultro Numen et entheo Cortina secreto remugit, Jamque Dei, graviumque plenus Oraculorum, fulmina non satis Audita narro; fulmina, quae manu Torquebit indignante ludeis, Cum media pharerratus aethra Inter micantum cornua nubium, Accinctus arcum stabit, et impiger Zellator adversus phalangas Sternet humi, rutilaque noxas Flamma expiabit. Credite, vatibus Non fabulosis inserar, auribus Nil fingo, mendacique nondum Charta mihi maculata fuco est. Tragoediarum, eheu! miserabilis Scriptor, trementem vix calamum traho. Jam terror, atrocesque flammae Hinc oculos animumque saevo Horrore stringunt. Hinc videortruces Errare manes inter, et ultimum Spectare conflictum aestuantis, Ac miserum trepidantis orbis. En ut remotis e stationibus Se mortualis tandem acies movet, En at sepulcrorum relicta Castra vacant, Solymaeque valles

Implentur umbris: signaque convolant Quo vox tubarum, quo lituum vocat Fatalis echo: quo feroci Tympana concrepuere bombo. Ut fulminatrix salphuream evomit Late aethra nubem! ut sidera mugiunt Tomtruum immani boatu, ac Missilibus jaculorum acutis: Laxata moles flammivomi aetheris Ad ima raptis volvitur ignibus, Foedaque terrarum ruina Cuncta ruir, miseroque busto Involvit orbem. star super ardua Judex reclinis nubila, flammeum Districtus ensem, atque aestuantes Ore vomit minitante rivos Ardentque flammis lumina, quas minas Atroce forma, quam lacrymabiles Cladesque, planctusque efferatis Dextra dabit metuenda telis! Contra paventem stat Deus hic reum Testisque vindexque, inque latentium Secreta noxarum, abditumque Cordis adit penetrale Judex, Aequoque librat pondere senluum Monera justam nil trutinam fugit, Nil perspicacem fallit Argum, Nil oculi vigilantis ignes: Lyncea vincit lumina. per ipecus Per vela centum perque reconditos Coelique terrarumque tractus, Perque sinus animique nubes, Immittit intro sidereum jubar; Dum tecta fraudum, dum scelerum agmina, Obliviosa nocte pulsa, In media erubuere luce. Quis vultus, eheu! quae trepidantium Mensest virorum! Quam furor improbi Languescit infirmus Tyranni? Quam facili moritur calore

Extincta Cypris! quanta superbiae Sceptrisque clades! quantus Apicius Luxuque, Lucullusque fundo! Quantus opum ruit apparatu Croesus Midasque! O nomina non parum Timenda! magnae parva potentiae Vis est, nec argenti metallis; Aut loculis redimere fulvis. Fruslra Lyceo, frustra academicae Fidas Palestrae nil sapientiae Tuto imputabis, Vatibusque. Nulla potest, animosa quamvis, Vitare fulmen laurus. inutilis Poenta canto, carmine nec moras Suadebo, molliboquefata: Hasetiam manet acris ipsas Censura Musas. Tullius eloqui Oblitus inter nunc trepidus reos, Heu! cespitantem horrore linguam Obriguit, metuensque causae, Explorat omne et praesidium. et fugam. Hic et superborum alta Ducum pavent Sceptra, et timendorum tyrannis Hic patitur metuenda Regum. Quocumque vertas spes. anim um, ac preces Quocumque, frustra es. ni steteris tua Virtute, declinesque justas Sub clypeo probitaris iras. Frustra es propinquorum auxilia aspicis: Frustra es: Nepotum gratia viluit Hoc ad tribunal, nil amicis Nil proavis, patribusque fidas. Se quisque tutusstabit, et innocens Orbis ruinam perferet. O scelus Tantum expavendum! pone stipat Poenaluas comitata noxas. His sulphuratostrux Acheron vomit Toto ore fluctus; his piceum inferi Struxere bustum, incendiisque Tota furunt Philegethontis antra.

Hos terra pandis sorbet hiatibus. Caliginosa hos obruet in specu, Aeternitas. O vox tremenda, Sanguineoque rigandalactu!

VII. Ad Eminentissimum Principem Fabium Chisium S. R. E. Cardinalem.

DIvi minorum cedite gentium, Tu cede Petro Romule. Tu Reme, Concede Paulo, conditaeque Jura ferat titulosque Romae Et ille, et iste. Hos fama potentior Virtusque coelis extulit: hos suis Astraea cunis educatos Purpureae decora alta Romae Praefecit urbi, ac sustulit aureis Honor quadrigis. Moenia nuncage, Tollamus, O Clio, Latino Digna polo, dominaque gente. Et fas et aequum et pulcra fides suis Excila nuper rupibus, aggere Vallisque, propugnaculisque Cingat opus, veniente saro Ad tem peratam carminibus lyram. Jam plectra tango Thessalicae Chelys, Vatisque Thebani aemulator Saxa traho, doci lesque rupes. Ut grande sistrum perstrepit! ut tremunt Chordaeque buxusque! ut properantium Se cautium moles propinquis Admovet, ingrediturque saxis! Sensere carmen. pristina jam ruunt Antiquitatis rudera, et impia Delubra Divum, jam caducis Numinibus simulacra nutant.

Migrate tandem saxea Numina, Migrate Roma. Nec Capitolium [note: Templa veterum Deorum Romavel destructa, vel vero Deo Caelitibusque comsecrata sunt.] Jovemque Junonemque jungat Armigeris a quilae sub alis. Jam Vaticanis incola montibus Apollo cedat, marmora tranfmigrent Lyraeque nervis obsecuta, Petre tibi meliore templa Sub mole tollant. Projice nunc Deum Seu quadrifrontem, sive biverticem Columna tollis; magna Paulum Saxa colant, mentorentque Divum Jano priorem. Nunc Cybeleia Mater Deorum turribus inclyta Cedat, Palatinosque colles Sospitibus veneranda Juno, et Victoriarum Numina deserant, Maria Divis sit prior omnibus; Haec Sospiratrix, haec Tonantis Magna Parens, columenque belli. Quaenam illa moles, quae laquearibus Digressa late, fornice pervio Relucet, argentoque cincta Aere nitet pretiosiore? An te videmus nobile Pantheon? Stent saxa muris nil metuentibus, Sed vana. Divorum refuso Inde migrent simulacra vultu, Virgo obtinebit. Nulla Bonae Deae Nunc ara fumet; nam melior ferer Jessaea Aventinis honorem Collibus, obsequiumque Diva, Maecquae quadrata fronte superbiens Septemque Zonis cincta, per ardua Educit astrorum columnas Fabrica, dissiliente muro Gregorianis serviat aedibus: Mutetque Zonas insideat novis Fornix columnis, Coelitumque Ossadomus, cineresque condat.

Germana Phoebi quae docili manum Armaris, Coeliolo abstine. Senique Pathmaeo sacratum Cedejugum, juvenique magno Quem prima tinxit purpura Martyrum. Hinc immodesti Capripedum chori Procul facessant, inclitusque Mysta piis famuletur aris. Abscede, circo dirute maximo, Sessorianis digne novalibus: Aut latteranos visemuros Emeritis obelisce saxis. Sacrae obsequentem te volumus Cruci. Audimur? an nos Marfortius levi Perstringit obliquus cachinno. Etrabido petit ore Momus? Nil hunc moramur concute barbiton Bis terque Clio, concute fortius. Et hinc trium phantum columnae, Am phitheatra sequantur inde, Laurentianam visere Porticum; Sive Andreanis apta palatiis, Pulchrisque Martinae Tropaeis, Sive tuis Hadriane tectis. Huc ite, saxis state perennibus, Non invidorum livida temporum Signet rubigo, non honorem Arasuum, pretiumque muter. Io peractum est. jam satisest. Lyra. Inter. quietem pone laboribus, Nam cuncta mutatis locare Ordinibus. gravioris oti est. Plus Roma Petro debuit et suo Conversa Paulo. Nos tenues modo Metamur umbras, Magne, praesens Ista, Chisi, propiora tanges.

VIII. Ad Serenissimum Philippum V Vilhelmum Com. Pal. Rheni Bav. Jul. Cliv. Mont. Ducem, cum An. 1654. aucupio seseoblectaret.

QUo concitato tolleris imperu In ter sacratos alitibus polos Sublimium hortor Ardearum, Atque pedes metuende curvos, Armate Falco? Fallor? an illicem Praedam obstinato prosequeris rapax Per nubium campos volatu, Aereae novus hospes aulae? Abscedit omnis plumigerum cohore Regique cedit grex trepidantium Late volucrum, semitasque Aethereas, liquidamque purgat Falco nis arcem. Jam timidam subit Columba cortem. Jam Meleagrides, Sturnique, Turturum que turmae Umbriferis reteguntur antris. Haud fallor. En nunc promicat eminus Par Ardearum, dissimulantibus Obliquus alis pone Falco Remigat, et spolium retorto Vultu notatum destinat unguibus. Res es theatro digna Colonia Intende vultum, qua propinquo Brula jacet nemorosa luco, Nidisque pullisque Alituum frequens, Jucunda bellat praelia, Principum Spectacla magnorum? et virentis Ludicra commemoranda scenae. Hinc Falco pugnax: hinc ruit Ardea. Bellum cietur, non sine sanguine. Arresque virtutesque pugnae Ancipiti variantur astu.

Haec omne credit praesidium fugae; Ille insequenti nil pede segnius Instat fugaci, praepetisque Remigium moderatur alae, Doctus sagittas vincere Parthicas Quas nervus acer torsit, et impiger Arcus Scytharum, doctus aethrae Fulmineas superare flammas; Haec alta scandit nubila concito Subvecta nisu: nec minor hic subit, Tortaque remigator ala, Mille fluit refluit que gyris, Lenique sensim circuitu arduam Emensus aethram fortior ultima Virture subnixus trementem Surgit avem super, et faventem Explorat auram; dum spatiis minor Sub se rehctis remigat Ardea, Clangensque nequicquam, pavensque Sanguineum fugit ales hostem; Nunc se supinans per medium aera Obrendir adversum arma pedum, et caput, Rostrumque, cuspidemque longam, Strenua deproperante sato, Et morte fortis, nunc timide in globum Contracta, toto corpore colligit Caput sub alis, atque acutum (Remigio super explicato) Abscondit oris spiculum, et arduo Rostro minaces excipit impetus, Mucrone sub plumis reducto Pectus in oppositum ruentis. Hostis per altas aeris orbitas, Quin et remoto corporis obice, Declinat obluctantis ictum, Perque vagas nova bella spirans Aufertur auras. Sed tamen haud procul Exorta rursum praelia cernimus. Jam Falco projectus solutis, Alter abit per inane vinclie

Comes sodali junctus, et arbiter Coepti duelli, disparibus viis Per siderum am bages movetur. En medios ruit inter hostes Fatale certans Ardea praelium, Jamque imminentem sustinet impetum Falconis, hic qualis trisulco Igne minax ruit aethratelo, Talis citato proruit impiger Adima lapsu, remigio in sinum Contractus alarum, et cadenti Persimilis, truculentus ora Umbone pectus praeditus osseo, Armatus uncis unguibus. En ruit. Imbellior tanto sub hoste Ardea, vi numeroque, Ipressa, Victoriosis to ta volucribus Applaude Phocis. Tangite barbita Vicere Falcenes, Thilippi Ter merito resonate plectro. Bene auspicato nomine Principu Solutus ales, jam spolium pede Sortitus incurvo: jubentis Obsequio Domini relaxat.

IX. Poeta ad seipsum. Taciturnitas Laudabilis.

QUo lingua pergis, multa vetant loqui, Qui multa norunt. lex sapientium est. Audire multa. pauca fari: Frena vagae posuisse linguae. Pulsum loquaci murmure dolium Inane tinnir. non vacuum tacet. Quae rara nato vere, cantat Ceciopios Philomela versus, Est grara semper: pica Ioquacior Fastidiofis obstrepit auribus, Absistere verborum, arque septis Clausa tuis, cohibe loquelas.

X. Ad R. D. JOANNEM NYSSENUM Parochum Venrandiens m.

Iuliae Patriae suae quondam florentis, nunc abjectam faciem Poesa sibi, illique proponit.

SIenunc recurris Julia, pallidum Dejecta vultum? quo cava lumina Cadaverosa fronte sidunt? Quo refugis labra fluxa malis Cessere retro, non sine dentium Deformi hiatu? Pristinus hic decor, Silvae capillorum nitentes, Et rosei sine nube vultus Quo deciderunt? Te memini puer Formosa posiquam megenitrix tuis Uinis reclinatum ferebas, Et tenero satiata lacte Labra osculandis comprimeres labris, Daresque bullas. te memini, inclyta Formaeque virtutisqueluce Invidiae superasse nubes. Tu sola turmas Teuto sicambricas Vicisse solers, Hippolytas super Zonasque peltasque eminebas, Menapiis veneranda campis. Te Belga comis, teque Batavici Pincern. Zythi, et Saxonidae proci, Ac liliatorum remotae Eximiam coluereturbae, Postquam relictis Sicaniis vago Duxisse curru Triptolemum Ceres Fecunda narratur per agros, Et rutilis saturasse spicis. Hic ille princeps clavae, Acheloium Solvisse cornu fertur, et omnium Undasse per vireta frugum Copia, deiic aeque rerum.

Mic et Lyaeus pampineo comas Vinctus corymbo, tigrides ebrio Laxasse cutru, fertilesque Dicitur exposuisse thyrsos, Promona flores Hesperidum sacris Huc traxit hortis. O nova tempora, Moresque seclorum caduci, Vanaque praetereuntis aevi Resspesque nostri! Gratia labili Aetate fluxit. nilsibi Julia Par servat illius, quod olim Indole, quod clypeata magnum Virtute pectus, quodque potentia Andere visa est. Jam spoliantium Est praeda turmarum, et recurvis Unguibus interitura, pender, Et vulsa malas, et laceris genas Dissecta plagis; nec sine turpium Atro cicatricum cruore Squalida, funereoque cultu. Nec Cattus audax. neve rapacibus Uncis Leones, aut Aquilae truces Suetique praedarum Geloni Immeritam lacerare matrem Decesse visi Pluribus unica Obstricta bellis in spolium patet, Solique quondam nupta Sponso, Nunc variis agitata moechis Invita peccat, saeva minantium Coacta ferro. Ludibrio est fides, Pudorque decretaeque leges, O superi prohibere noxas! Nyssene dures. Te melioribus Fortuna rebus servet, et haeresis Prostrata victorem stupescat, Necpattiae violentur arae.

XI. Potentibus hujus mundi Procetibus. Humanae post fata reliquiae proponuntur.

IAm nunc rheatrum molior, et gravi Dignum cothurno prodigium. O palam Adstate curarum soluti Seu Tyrio recubatis ostro Croesi nepotes stramine seu latus Fulcitis Iri posteritas. Sua Hic cuique prostat sors, et urna, Et veniens fugiensque vita. Jam dimovetur scena, suo fugit Cortina ductu, Mors subit historio, Tumbaeque, larvatique vultus, Et piceae sine luce formae Larvae recedunt. O lacrymabile Praesensque fatum! foeda catustrophe. Tumantis otbis; vah ruina, Dedecus, opprobriumque vitae! Hoc in theatro clauditur actio, Ducumque Regumque. Ergo potentium Huc jura regnorum, et superbum Fluxit ebur genialis aulae? Adeste Reges. nobilium cinis, Atque ossa Crassi pauperioribus Cernantur umbris. Quae verendis Praesuit imperiosa sceptris Et quae supinis dextra ligonibus: Quod purpurata, quod latus improbe Consarcinata veste tectum? Quis rutilo variatur ostro. Indisve gemmis; quis, Libyco caput Aspersus aestu, ac pulvere sordibus? Quis asseclarum plebe cinctus, Quae domino famulata cervix? Quid haesitamus? Quae modo pinguibus Stipata circum vermibus innatat Lantosque convivas saginat Umbra, suis epulata quondam

Abdomen escis pavit, et intulit Praedam sepulcro. Quam modo lividae Cingunt lacertarum coronae, Quaequeavidis redimitur hydris. Haec torque collum vinxerat aureo, Mollique tenes vellere cinxerat. Haec fulsit iucrustata fucis, Quae tenebris modo forma livet, Diraque frontis terrer imagine. O quale spectaculum; illa Cupidinis Formosa sedes, Agneronae Deliciae gemeinumque sidus Bufonis antrum est. Caesaries levi Projecta quondam ludibrium Noto, Ferroque crispata impudenti; Nunc levibus radiata torque: Cirros colubris. O miserum decus Mortalis aeva! quam sacilis tibi Incumbit e coelo procella, Et fragilem tumida phaselum Submergis unda! Fracta superbiae Vis inter aestus, et scopulos necis Allisa subsidit, nigraeque Sulphureas stygis haurit undas. Quae nata Ponto est, hoc Cypris aequre Portuque solvit carbasa, mollium Non vecta cygnorum carina; Sed tetricis agitata corvis. Formidolosis quisquis honoribus Provectus aura lusit amabili, Nutante ventorum favore Hac periit miser in charybdi, Impune transit nemo, pericula Vulgavit orbis, quilibet ut suum Noscendo mundi scandit aequor. Ambiguos necis inter aestus Vitaeque emper fluctuat, et rati Tandem fatiscit, serius, ocyus Incurrit in Scyllam, et solutis Puppis hiat miseranda costis,

Vilesque ponto relliquiae natant Foetens cadaver, putida vermium Fodina, serpentumque regnum, Ludibriumque fugacis aevi.

XII. VVolffgangum Brennum dissolutum Iuvenem aeternitatis memoria a scelere deterrer.

ERgone flammis noxa perennibus Arsura in orco est? Ergo relinquimur Aeternitati? Brenne desunt Verba mihi calamusque nutat, Cum te ruentem per vetitum nefas Huc cerno plenis passibus, o gradum Hic fige, noxarumque pectus Solvereum, lacrymisque flammas Extingue fusis. Ibimus, ibimus, Nos quando Minos cunque vocaverit. Aeternitas exspectat omnes, Laeta bonos, inamoena pravos. Resolve nervos Musa, vacet chelys, Stridente tantum pectine barbitos, Fractoque versu, lugubrique Vocis hiet tragicae ejulatu, Et mille seclis secula congerat, Et mille rursum myriades, maris Guttis adaequet, parte nulla perpetuos numerabit annos, O mira vox, vox impenetrabilis Aeternitatis! quis capiet satis Aeternitatem interminatam? Lingua iterum citharaeque torpent.

XIII. Ad Paulum Russum in extremo adhuc senio stulte opibus inhiantem.

Partum defodit aurum Antro Russus inutili? Quo praemittis opum fulva cadavera Mox ibis socius, desine Manibus His praeludere curis, Nec vivo loculum instruo, Sic est, jam dubiis ora coloribus Livent carulea mortis imagine, Iam contractior atram, Sulcat ruga cuticulam. Iam torpent hebetum spicula dentium Genvinique fluunt. Dic, age, quis tua Quis jam comolet, amplis Quae congesseris horreis; De naso tepidis stiria guttulis Irrorat gremium perpetuis tua Albet barba pruinis, Fulget nulla serenitas. Subsidit patulis palbebra vallibus, Infaustoque rubent lumina sanguine, Urget denique tardas Aures plumbea surditas. Procurrit medio frons tibi vertice, Totum vixsatis est debile synciput Quantum frons tibi crescit. Tantum de cerebro perit. Fallit planta suis ebria gressibus Et vultus dubiis omnia nutibus In contraria torquens, Laevo denegat omine. Vix tandem solidi pars superest viri. Quod vitae reliquum est, hor male prodigis Hoc vel possidet olla Vel concluditur horteis. Russus nempe diu vivere desiit, Decepitque necem, funeris ultimi Pellem praeter et ossa Nullae reliquiae manent.

XIV. [correction of the transcriber; in the print IV.] Ad Ioannem Bentolum, non bonae vitae astrologum.

QUis te Bentole siderum Legit ridiculum Iupiter arbitrum, Astr rumque potentiam Angustis cerebri finibus intulit? Nimirum tibi diphtera Coelestis resera fata parentium, Natorumque propagines. Quam laete veniant, quo pereant modo? Quae devota patibulis? Aut quae sceptrigeris digna securibus? Quo mors fulmine terreat? Quo pax imperium temperet otio? Quot Bojaria caedibus. Gallorum trepidas condat acinaces? Quot Germania Manibus Devotas stygiis immolet hostias? Quantum Boemia Lapponum Exundet tepidis mersa cruoribus? Quantum Gallia Belgicis Fossarum tumuli s defodiat virum? Haec cum plurima noveris; Dic, oro, propriam Bentole originem Dic, quis te manet exitus? Astrorum dominam consule Cynthiam, Et natalitias faces Ferrum, an flamma tuo debita funeri est? In sicco cadis, an mari? Si conversa tuo lumina pectori, Inserutabilis admoves, Fundo cuncta carent, Oceanum inspicis Vix ullum scelerum est vadum, Plenis interea Massica poculis, Et mulsum pateris trahis, Hircum Cyprigenae turpis oles Herae Et luxu male diffluis. Divinate tuae sidus originis

Si fas: te genuit caper. Divinare tuum, si licet exitum; Sicco litore naufragum, Te plena Bromius condet in Amphora.

XV. Aegidio Mavio fidem promissam fallemi.

SUbsidat raddiis flamma cadentibus, Tellus astra levis petat, Nereus nubieferis innatet Alpibus Tiphys naviget aera. Haec sunt facta Mari, si tibi credimus, Iurato ter et amplius Sanctam nempe si dem si male falleres, Si constanti deforet. Ignes ante graves, ante solum leve Et Pontum super aethera Iactandum volucri flumine dixeras En unc falsa tibi est fides; Ignis surgit adhuc, terra gravis jacet, Nereus vallibus incubat, Et Pontus solito remige scinditur. Solus tu tibi dissides O fluxae nimium lubrica pars humi! O flamma levior levi! O vento similis mollior aethere! Inconstantior aequore!

XVI. Ad Cornelium Varrum, ut in rebus adversis patientia se muniat.

Varre, quid torvo modo fata vultu, Nunc subis laeto; varietur omnis Exitus sortis; tamen una frontis Gratia constet. Si placet Divis tibi displicere Nil potest recte melius ferendo Dura sanabis; medicina saepe Gaudet amaris

Horrido belli premeris tumultu? Sic Deus jussit: patiate bellum. Pace gaudebis melior, sequestro Martis olympo. Aureo pacis frueris favore? Sic Deus jussit; patiare pacem. Forte post clausam tibi Ianus arcem, Ostia pandet. Sanus es membris? cave mens sit aegra. Aeger es membris? tibi sana mens sit. Sic Deus jussit: sine labe casum Vince ferendo. Es potens terris? simul astra cures. Exulas terris? tamen astra restant. Sic Deus jussit: tibi spes iniqui Leniet usum. Tolleris fama? cave falsa narret. Laederis fama? cave vera dictet. Sic Deus jussit: Themis una famae Sufficit omni. Rustice vivis? satis esse credas Quod famem placar tibi, vestit artus. Aulice vivis? cave luxus intret Pectoris aulam. Sors opes don at? moderare sortem Parcus utendo, meliorque rebus. Sors opes auferit. Deus ista jussit: Sperne fugacem. Complaces mundo? fuge blandientem: Scorpius molli perimit veneno. Displices orbi? pedibus vicissim Subjice spretum. Te decus prensat? cave sis superbus. Te fugit rursum? cave sis supinus, Sors lavat? memtem preme, calcat? illum Altius effer. Semper adversos minitare vultus. Cumque flet; ride, favet; ingemisce. Moesta ridebit modo, laeta flebit. Veritur ordo.

Sic Deus jussit, quid iniqua nostris Sor; luit verbis? Deus unus omni Sufficit causae, facimus luenda, Vatte, feramus.

XVII. Reverendo D. IOANNI PLISTERO PAROCHO Richradiensi. Pueri IESV, ejusque SS. Matris MARIAE dialogismus.

VT cervus Schytica fixus arundine Exhaurire suo fonte Borystenem Ardet, fixus amore, Sic te Virgo parens amo. VIRGO Quantum Sarmaticis caprea rupibus Gaudet praecipitum culmine montium, Prato solis aprico; Tantum blande puer places. IESUS. Ut Pandioniae pullus hirundinis, Dum plumas teneris induit artubus, Matrem blandius ambit; Sic te Virgo parens sequor. VIRGO. Qualis populea fronde super gemens, Cor ractum liquidis Turrur amoribus Blando compare gaudet, Sic te dulcis, amo puer. IESUS. Ut sudata polis lacryma roscidis Paestanasque rosas, et violaria Suavi perpluit imbre; Sic matris gremio influo. VIRGO. Ut panduntur agro lilia Hymetrio, Et ridente labris fole patentibus Captant gaudia, nostro Sic acceptus amor sinu es. IESUS. Prato gaudet apis, rore cicadula, Cervi fonte bibunt: Tu mihi floribus, Tu lac suavius undis, Et roris lacryma exhibes.

VIRGO Umbram quaerit avis, calthaque Cynthium, Et perdix sobolem: Tu soboles mihi Exoptatior umbra, Ac Phoebo rutilantior. AMANTES. Iungamus medium. Dulce periculum est, Hoc certamen adire, Quod sic fervet Amantium.

XVIII. Clarissimo D IACOBO COPPERTIO, Iuris Licent. in festo Patroni oblatus. Hymnus ad D. Iacobum Hispaniae Apostolum; in quo ipsius adversus hostes subsidium poscitur.

DIve, qui claris rigidas Iberis Crederis Ductor moderare turmas. Cui trium phorum monumenta Compostella reservat. Sive nunc oras Calaguritanas Candida visis juvenis quadriga Et Crucis praefers roseae nivali in Stamine signum. Qualis in turpes generosus olim Visus, es miles properare Mauros, Cum Saracenos petit explicato Marte Ramirus. Sive de coelo faciles Sereno Porrigis clves, reserare promptas Hostium valvas, et ahena clausae Limina portae: Qualis occurrit tibi Ferdinande, Una te postquam male praeliantem, Messibus septem totidemque brumis Castra tenebant. Huc ades sacris animose signis, Bella ductrici moderere dextra, Aemuli frangas aciem metalli, et Arma retunde.

Sic tibi nostris monumenta teris, Aureo surgent memoranda cultu; Ara fumabit, cadet auspicato Victima dono Arbiter belli, mediusque pacis Stabis assertor, potiroque Iano Quae gravis pandis, pius obserabis Limina martis. Te colet Rhenus, Rhodanusque Divum Et Tago junctus Tiberis faventes Porriget lymphas, humilique supplex Serviet ara. Dulce Iacobi tibi carmen oda Concinent, quamvis macilentus alter Horreat cantu, tamen hoc rependet Pinguior alter. Novit hic juris, quid amica Pallas, Quid Themis poscat; gravis aequitatis Censor, ac solers geniale metrum Stringere nervis.

XIX. Gratulatur Auctor Sodalibus und secum Religionis portum novenario Angelici ordinis numero, subeuntibus.

CEssant procellae. Mollior aequora Etesiarum gratia temperat. Pronisque succollatur auris Vecta ratis, subitura portus Dudum petitos. Plaude celeusmata Insons meorum turba sodalium, Iam blanda Sirenum expediti Vicimus, et scopulorum acuta Euge otiosis lintea collige Demenda ventis. Suave rudentibus Tonsisque feriandum et haustris, Et tumidi maris inquilinis; Evicta sors est. Ite peticula

Depraeliantum per vada fluctuum, Fluxoque ventorum favore Mixta ferox gravis ira ponti. Dilecte BOUSCHI, dimidium mei, Quem junxit aetas prima, nec ultima, Divellet invisum senecta Dum nivei sine fraude mores, Expersque fuci candor in Aeaci Claudentur urna, Brachia nunc subi Amoris adstringenda visco, Gordiacoque plicanda nodo. BEBBERE (sic de pectoris innocens Infalammet ardo) mescoium trahes Ignatiano sauciatum Igne fibras animaeque sensus. RINDOREFE salve, diceris a petra [note: * Petrut.] Bene ominato nomine, stabimus Immota ceu rupes Maleae Eiffliacisque petrossus agris Olympus alter. Mens ferientium Constans malorum fulmina perpeti Im pune despectabit aestum, Et fremitum insidiantis orbis. Vos ubiorum nobilis, o trias Rite auspicatam litore patrio Formate virtutum palaestram, Ingenuo probitatis usu. Facetiarum non malus arbiter Morumque pictor. fertilis ingeni Salve GAMANTI, urbanitatis Molle decus, lepidosque soccos Succumque vitae non inamabilis Amplectorinte. Tu facilis comes, HOLTERE, morosum perose, Fronte gelu, tetricasque rugas, Novesianis erute moenibus, Accede in ulnas. Quis procul inclyta Renidet exporrectus ora Eloquii faber affluentis? COPERE, dulcis Suada pueritiae,

Te specto laetus. Vive, ptecor, diu: KNAUSTIque quondam Lintzianis Quem tenerum generosa nutrix Lactasse cunis fertur, et indolem Durasse aheni pectoris o tua Cohorte dignus! irretorta Fronte petas metuendus hostem, Amice BECKI, Iuliadum decus, Incumbe noto vincte MASENIO, Agnata quem gentis propago, et Rura vago socia vit amne, Incumbe collo: quam tibi lactea Cum fronte mens est! ingenium doli Vafrum execraris, fallere idem Nescius, indocilisque falli. Novena castis digna Sororibus Cohors novenis (tollite fabulas) Turmis novenis Angelorum Dignior. aethereisque fastis Inferre nomen. collige tesseris Suffragiorum quemlibet ordinem, Ducamus hie, atque ille sortes, Urna dabit quatienda sedem. Peracta res est Ima mihi patet; ARCHANGELORUM Bouschius ordinem: Bebberus intrat PRINCIPATUS, Non humili redimendus oftro, Divum POTESTAS digna Gamantio est: Holterus infert se DOMINANTIBUS: Knaustique VIRTUTES triumphant: Beckius insinuandus astris THRONI occupavit munia. Sic CHERUB Lucens Coperus; sique SERAPHICA Rindorffus inflammatus aethra Sorte datas adiere sedes. Euge, euge, festum vocibus insonet Celeusina rursum. Vicimus et retro Syrtesque latrantesque Scyllas, Instabilis fera monstra ponti Et blandiores aequoris hospitas,

Sirenas, insons turba reliquimus: Tutoque complexu benignas Relligio fovet interulnas.

Ad Generosum et Illustrem D. WERNERUM Liberum Baronem ab Harff, etc. coelibem, Libertas virgo digna est, a foeminae jugo exemptum vivere. ODE XX.

OPtima libertas pressa cervice jugalis. Alterna spondae non tulisse vincula. Femina quantumvis aurato ducta metallo, Primis parentum comparanda seculis In thalamum veniat; libertas aurea praestat. Aequate pretium nulla par uxor potest. Haec licet Hyblaeos superet dulcedine succos, Scit mella rectis oblinire toxicis. Vincat apes, vigili solers intendere curae; Ft acuta discet evibtare spicula Ipsa suum ditet fecunda prole maritum; Et mille curas pariet haec puetpera. Sit comes, et duris praestet solatia rebus; Futura messis litium est fecundior. Si tumet illustris proavorum sanguine, paucis Ferenda mulier sarcina incumbit viris. Si minor abjecta deflectit stirpe, probrosum Plerumque magni sanguinis consortium est. Si sterilis fuerit, tantum est perituta voluptas, Fatum execrandae merita ficus aridae. Formosam ducas Helenam; Paris haeret adultet: Centoculus illam vix sat Argus sepseris. Si tibi Canidia est turpis, glaciatus amoris Torpescit ignis, frigidumque gaudium, Hoc tandem sapere est, nullis obnoxia ferre, Atque elocare sensa feminis virum. Isaciden pietas ad sidera sustulit; una Runc Bethsaben pene demersit stygi.

Illa Palaestinis Sapientum gloria terris, Ad foeminarum probra submisit caput, Vincere Samsonem, sed nec vincire virum quis, Quem vincere, aut vincire potuit femina. Quem semel irretita capitplaga mollis amoris, Adamante colla fortius nexum attinet. Certius obsistet, qui nullo saucius arcu Inflicta planxit vulnera, occumbens minor Laus isthaec, VVernere, tua est, quem coelitibus ardor Deduxit aeviad cana vitae tempora. Non te nobilium pravorum stemmata, lautis Cupide procantem lubmovent sponsalibus. Non te destituent facilem exorantia Nympham Metalla, Danaes nata turrim pandere. Non etiam humanae prudens suadela loquelae, Quae perinacem frangat arte Palladem. Obstitit (ut paucis dicam) generosa voluntas, Quae grandiorem feminis virum facit.

Clarissimo et Consultissimo D. JACOBO TERCOPIO. Dulcius esse, Musarum et Librorum, quam feminarum et Liberorum consortium. ODE XXI.

QUamvis nulla tibi lactet nutricula prolem Nullisque cunae perstrepant vagitibus, Carminibus fecunda tamen cunabula laudas. Scribis Genethliaca aliis, nemo Tibi. Non miror. plus ingenii jucunda voluptas Famaeque, gloriaeque honestae possidet. Pallada conjugiis aversam novimus. hastam Rigidamque galeam mollis haud patitur Venus. Femina Apolsineis nunquam spectatur in ulnis, Potiore Phoebus citharae inescatur sono: Casta fluit circum Musarum turba suisque Artem peratum fidibus exornat melos. Haec tibi prae querulis consortia dulcia rikis

Obmurmurantis per culinam feminae. Seu liquida Bacchus madidum de vite racemum Per entheata spargat udo tempora. Seu potius siccum spirent praecordia Phoebum, Quam molliori delibutum Massico, Seu teneant docti decumana volumina Baldi, Et prisca reseres Ulpiani scrinia: Omnia Lynceo rimaris acumine, et omnem Juris simul et injuriae articulum tenes. Bartolus et Naso de te certare videntur, Cui debearis laureato vertice. Femina jam quaevis desperat: quando librorum, Non liberorum suscipere curam videt.

Ad Generosum et Illustrem D. JOHANNEM FRIDERICUM Liberum Baronem a Schaffsberg, etc. Nobilitatem bonis literis maxime ornari. ODE XXII.

QUis mundi illustres oculos, duo lumina, coeco Subducta voveat aethere, Quis damnet Pashis argentea lilia campis, Roseamque veris purpuram? Et quis Erythraeis quod splendeat unio conchis, Rore educatus Memnonis? Ille, laborato gemmas qui spernet in auro Exsibilandus Momus est. Ridiculus tamen ille magis, quicunque putarit Scire indecorum Nobili. Nobilitatis coelum est, sed clara scientia lumen; Hac absque stirps in gloria. Nobilitatis hottus, sed pulchra scientia flos est Hac absque squalens jugerum. Nobilitas concha est; sed par est unio Musis: Hunc tolle, concham spernimus. Nobilitas aurum est, ut gemma, scientia fulget. Quid absque gemma est annulus?

Haec Friderice tenes, illustria nominia stirpis Junctis honoras artibus. Plus decoris Tibi Musa dedit, quam clara propago Scientiatum nobili. Ipsa licet Phocis Phoebum aspernetur, et orbe Proscriptus Ausonum exulet. Tu dabis hospitium Musis et Apolline dignum Supraque Cyrthae verticem. Vidiego, quae sacro lusisti percitus aestu, Scribenda Cedro carmina. Quo Te Pegaseonon sustulit ungula cursu Divina penettantem atria? Cetera non memoro quod coelum lumina pandit, Tot, Argus aperis Artium.

Nobili et Amplissimo Domino, D. JOANNI GOSVINO NICKEL, Praefecto et Majoti Aquensi, D. in Limiers etc. Gratulatoria ODE XXIII. Ob Patruum Adm. R. P. Gosvvinum Nikel in Societ. Iesu Generalem delectum.

GRatuler, an doleam, Patruo cedente, Nepotem, Carere et ornati suo? Gratulor ornari, doleoque carere, rem isto Sors mella felle perlinit. Si qua tuis praesens dederit solatia rebus, Virtute siquid profuit; Si quid in ambiguis prudens sapientia causis Pietasque ponderis habuit; Ne precor invideas multis: non debuit uni Haec pretia rerum sanguini. Plus aliquid, quod tota bonum respublica poscit: Sit natus unus pluribus. Certius ex alto patrias tutabitur oras, Specula receptus Ausonum. Quae procul errantes Pharao est moderata triremes Vicina secuit nubila.

Dum sua Pollucem tenuit cum fratre carina, Minore fulta praeside est; Ast simul astrorum transcriptus in ordine fulget, Lux haec procellas submovet. Aurea diffusum Phoebus partitur in orbem, Sublimis ipse, Iumina. Desine fortunae tantum accusare favorem, Haec extulit, cum sustalit. Invitum rapuit, duroque adstrinxit Honori Metuendam Atlanti sarcinam. Jam, Granaea, tuas, Rector moderatus habenas, Ad stagna thermarum fuit. Paruit illius populosa Colonia nutu, Subjecit undas Dussela. Tota Pattis commissa fuit Provincia curis, Saturque honorum substitit. Denique Lojolae propius vestigia jussus Premere imperando, restitit. Sed tamen obnixis, Patrum sententia, votis Ad sceptra nolentem impulit. Hei mihi, sic inquit, quis par majoribus ibit, Hac sede dignis Patribus? Novimus hac primum Lojolam sancta regentem. Dantemque jura posteris: Lainii hanc felix ornat Sapientia, celsa Hanc Borgiae demissio: Mercuriane tibi fecit prudentia nomen, Et forma morum Claudi: Finxerat humana Mutium ratione benignum. Vereque Patrem Patribus. Vidimus ardenti zelo incaluisse Caraffam, Fortemque Picolomineum. Haec simul ingeminat Patruus, simul arduum Honoris Onus imperatum suscipit. Temperat imperium obsequio gratissimus: uni Servimus, ille plurimis. Dignus honore fuit, qui sic fruiturus, honores Inter labores dividit. Dent vires Superi, patriaque in sede Nepotem Pelicitatis aemulum.

Sanguine participas Gosvvine, et nomine, juxta Virtute felix adspici. Cetera vanescunt. quid enim sectamur amantes, Siterra nostrum pondus est?

Quae sequuntur amice Lector, haec carminum genera, nova arte,et diversasab antiquis, Seropharum compositione a meconcinnata, adsie ere volui; ut ejus doctrina, quam part. I. l 2. in fine tradidi,aliquod specimen relinquerem.

Ad Serenissimam et Potentissimam D. CHRISTINAM, inclytam Sueciae Reginam, eo tempore, quo Anno 1654. regia sese dignitate ultto spoliabat. Quam rem adeo novo carmine Scriptor prosequitur. ODE XXIV.

STupente mundo, Suecia refragante, Honore reclamante, Sorte ringente Se posse sperni, purpura erubescente Sese esse spretam, sceptra ponis oblata Regina vere nobilis. Plaudente coelo, comptobante Virtute, Favente Fama, gloriaque gaudente, Majote laude, gloriaque sesperni, Et post coronas, dignius coronati Non ambientem verticem. Regina regna negligis, tui regnum Sortita melius, quo modesta Virtutum Turma imperaret, criminumque serviret Superbus ordo, quoque honoris et mundi Exsibilares ludrica. Virile factum feminae, supra Heroas, Priscaeque gentis Romulos; et audaces Amazonum phalangas. ac coronatas. Assyria in aula Ninidas, Larinique Notas proei Memphicidas, Probrosus ills ambitus levis famam.

Virtutis omnem rapuit, et sui regnum Ademit in regno Camilla Velscorum Virago fortis digniore Regina Sese triumphatam adspicis. Pulcheria quanta, sive dote regnandi Oriente toto, sive dote virtutum Cognata coelo! posuit haec resumenda Imperia rufus, administrare Rectoris: Hocorbis obstupuit tamen. Res ipsa sacris paginis inaudita, Potuisse feminam et abnuisse regnare. Esther, nec ipsa, quamlibet Deo plena, Thronoque Debora judicante sublimis Horruit Honoris oscula. Vir unus olim seculique contemptor Spretorque regni Carolus, mea dignus Splendere charta, lumen Austrae, gentis Columen liberae, Sceptra primus obtrivit. Virago nunc viri aemula est. Non ego stupenda tango dona Musarum, Euntes Latinos, Atticamque Suadelam. Hac Hippocrene colliquescit in lingua, Saphiaequescita, juriumque decreta Hoc mentis abdita scrinio. Eudocia junxit artibus Sophistatum Regni coronam, Rhetorumque soggestus, Zenobia Princeps docta Palmiraeorum Juxtaque forti militaris in campo Armata Pallas audiit. Solersque linguas sub tributa constrictae Callere gentis, et aequitatis edicta, Legumque monita: dotibus minor tantis Titulisque, Regina, Tibi mille concessit, Cum regna nulli cesserit. Hac feminarum sola laude Christina Transcendis omnes, grandiorque regnantum Ingenia vincis, et arrogantiam sexus Imbecillioris, imperante sub fronte Tumida arrigentis cornua. Nunc te virorum qui cubilibus spretam

Odisse norit sortius voluptarem, Quim Gorgonas Pallas, Athacusque Sirenas, Quiliterarum melle tantum inescari: Quo collocabit in throno! Regina; talis semper in tui regno es, Christina, dulce nomen et Deo natum! Modo pulchra tantum vita nomen exaequet, Sophos sophorum Principumque Regina est; Christina Christo dignior.

Adm. Rdo. et Ampliss. Domino D. PAULO AUSEMIO, ad S. Cunibettum Decano, etc. Crassi aperti plerumque pectoris, mites, ac humani sunt, ideoque aliis facile regendis idonei. ODE XXV.

MEns Crassis Gothica candidior nive est, Sparsisque lacte liniis. Raris simplicitas obtegitur togis, Aut palliatur nubibus: Obscuros apetit pectoris angulos. Atque Labyrinthos fraudium. Cor pandit, tereti fronte rotundius, Latique fundum pectoris. Non obstat laterum densior ambitus. Thoraxque sesquipede eminens. Sub crassis animus partet ibus micat, Ut stella coelis abdita. Cristalli vitrea qualis imagine Defossa gemma fulgurat. Aut qualem placidis aurea fontibus, Se forma pingit Cynthii; Sic ductum radiis pectus amabilis Candoris, illustre eminet. Quis dignos Latii fascibus imperI De genre Crassorum neget? Pinguedo liquido nectate dulciot, Et melle stilla t gratiae.

Nec torva miaimos nube supercilI, Despicore gaudet arrogans. Sed mores placidis eliquat in favis, Humaritate ductiles. Cum plorant miscri, molliot Attica Cera obsequendo flectitur: Impressaque tenet cladis imagines. Non indolens dolotibus. Heraclea suo nil Dionysio. Aspexit olim pinguius: Heraclea suo nit Dionysio Aspexit olim humanius. Vel testis paterest, hoc truculentior Quanto Cleatchus mactior. Ne dic crassitiem pondus inutile, Quae pondus aliorum elevat. Ne dic futilium pabula vermium, Qua plebs ogena pascitur. Ne spetnas hominem, qui reliquis quoaue. Humanitate est pinguior. Si rursum veteres secula Gordios. [note: * Lui populii soiiti pinguis simum inter suos Regem deligere tanquam maxime spectabilem] Nostris reponant seculis, Crassi sceptra serant, regia pinguium Corona verticem ambiat.

Ad Revetend. Dominum D. PHILIPPUM MOCKEL, J. U. Lic. S. Cuniberti Canonicum etc. Macilenti ingenio, et rebus agendis prompti. ODE XXVI.

MAcros ingemium nobilius rudi Morrtalium vulgo eximit. Quo crassum nebulis aera dissipant Foetentis ignorantiae. Ut cum pulchricomus Lucifer, aureo Invectus aurorae essedo, Purgat noctivagis aethera nubibus, Pulchro comarum sidere.

Wanescunt tenenae, tursum oculi micant Late evibrato lumine, Pellucens macies, densaque carnium Soluta nubes pectore. Coelo perspicuae mentis acumina Immittit, astra supervolat. Nec secreta minus sub penetralia Fallacis intrat seculi. Ut celsis Aquilae lumina rupibus Et hac et illac efferunt; Scrutantur rutilas sideris orbitas, Abstrusa mundi pervident. Quod natura Macris subtrahit invida De carne, transsundit animo Quis non ingenii dotibus inclytum (Latiae Suadam Curiae) Mitatur gracilem corpore Tullium, Totumque protsus osseum? Hic omnes Chatites, corpore transfugas, Mentis cubili clauserat. Et cultum nitidae pellis ad EloquI Formam nitentis transtulit. Hinc cunctos decorum conspicuos gradus Vix aemulandus artigit. O felix macies, quae tenui obtegis Sub nube perspicaciam, Nec cordis vegetos subruis impetus Stupente carnis sarcina! Legatos facili tramite devehis, Ceu Perseos talatibus, Et qua Bellerephon ire doces via, Dum pondus omne subtrahis, Ad quodvis celeres ferre negotium Tu gnata dextras erudis. Quisquis magna petis, desidis otii Vitasque pulvinaria, Contemptam facie nemacilentiam Ex fronte, spretor, aestimes. Quae vilis specie est, hae meruit suam Apud Agathyros [note: * Hi populii masilentos Reges deligebant, ut magios expeditos.] purputam.

Ad Rdm. Dominum D. HERMANNUM THERLAHN a Lennep. S Cuniberti Colon. Canonicum etc. Mediocritas rerum laudatissima, ostenditur certamine inter Crassum Macilentum et Mediocrem instituto. ODE XXVII.

Crassus Non laudo graeiles pelle Philip pides [note: * Philippidis macslentia praverbio locum fecit.] Costarum rigidis cratibus abditam; Vix osseo satis sepulcro Animam potentes claudere. Macil. Nec Belgis celebres laudo Vitellios Gaudentes teretem ponere sarcinam [note: † De Vitellio Tribune militia Strada dec. 1. l. 8. An. 1576. ait, quod ad vintrem extenuandum acctum biberit.] Praegnantis abstinendo ventris, Potumque aceto frangere. Mod. Crassos Romulidum non ego, nec Macros Laudabo proavos; nam mediocribus Plus Julius Caesar lacertis, Tenuique omaso profuit. Cras. Quem velox Boreae sustulit impetus. Firmandum soleis sub pede plumbeis, Theatra riserunt Phileram† Ventorum inane ludicrum. [note: † Ne macie extenuatissimus, a ventis propelleretur, plumbeis pedes soleis gravabat.] Mac. Heraclea tuum quis Dionysium, Dispunctum tenetis sumen aculeis, Non splene laxatus soluto, Licet Agelastus, riserit? Med. Dum magnus celebris Borgis Gandiae Nec crassis voluit, nec macilentiot Intrare suggestum; sed aequo Attemperatus corpore, [note: * Med ci ad extrahendam pinguedinem, acubus sutem carnesque laxant.] Cras. Quis campos sterili laudet arundine Urticilque satos? Julia pinguior Excellit agrestes myricas, Macralque arenas Montium. Mac. Quae fecunda suas parturit arbores Sat felix macies Motibus obfuit,

Quandoque tellus pingus ora Pingis Minervae dat homines. Med. Non pingues nimium, nec steriles agros, Donem laude mea: fertilis obtinet Vim tem peratam gleba; stagnat Palustris; haeret arida Cras. Densarum petimus robora quercuum, Exsuccas tenui corticis arbores Securis aversatut. inde Stant Principum palatia, Mac. Quot rursum graciles caedimus abietes: Majoris pretii est apta triremibus Aegea malus, quam Bohemis Excisa trabs de saltibus. Med. Quis Cedros nemorum vincere Principas Ignotet? medio robore verucem Ad astra prottudunt; nec aequorest Res arctior, vel amplior. Cras. Quos fructus Abies, quos generat Cedrus Plantarum sterilis? glandifertis vides Nostros propagatis in usus Optata nasci germina. Mac. Si glandes placeant, vescere glandibus; Me vitis gracili corpore fertilis Derore pascat, quem Calenis Coacta praelis evomit. Med. Nec solis Bromii fontibus expleas Latrantem stomachum; sed neque glandibus Sitim fugabis. Poma gratis Utrumque praestant fructibus. Cras. Pinguem de Frisico malo solo bovem, Qui torvum tumidis cum Palearibus Vultum minetur, quam Syrorum Qui pascuis exaruit. Mac. Vidi conspicuos a maeie boves Duris suppositum ferte laboribus: Collum; sed abjecto supinos Per arva, vastos corpore. Med. Pingues ad stomachum destino; sed macto: Poscam quadrupedes, reddere pascuis.

Quos apta moles carnis ornat. Hi serviunt labor bus. Cras. Latos cornipedum vult Alema nia In campis humeros, hic macilentia Contempta resest, leu Gradivus, Seu poscat oblequium Ceres. Mac. Malim mesonipes Corsicus incitum Per tutmas tapiat fortiter hostium, Quam lentum obeso tardet atmo, Recalcitrator Teutonum. Med. Nobis Hungarico climate serviat Enuttitus equas, qui medicorium Sectator, immanique dorso, Arctoque pectore careat. Cras. Me pingues volucrum, seu Meleagrides. Seu Capi, posito sigmate, nutriant; Tutolle gallinam recenti. Ex nido adhue puerperam. Mac. Porcorum faveam sumina rancidum Dem Iardi veteris segmen; ad arida. Recentis ossa veriar Agni, Tenerasque lambam costulas. Med. Nec me V.Vestphalticae tergoribus suis, Terrebis cupidum, nec voveam nimis; Arentibus costis bidentem, Mediocria utrimqpe appetam. Cras Te pascat tenuis parca fameitcum, Et passer calidis solibus aridus, Melutta, barbarique mulli, Conchaeque pinguis ostrea, Mac. Anguillasine taces, et graciles lupos. Ac centum reliquos? Si tibi pinguia Debeniur, macra nebis: Tu cetum habe, nos cetera. Med. Balaenas epulis submoveam meis, Et sicco nimium cortice passeres; Mesalmo rhombi, luciique: Mediaeque molis nutriant. Med. Dum lautus focus est, offaque pinguior. Plus haec laudis habent. Mox olerum satur,

Fastidiose submovebis Non delibuta lumine. Mac. Annoso nimium quod natat unguine, Tu pingui cupidus gutture sorbeas; Viuo natantem malo crustam, Quam rancida pinguedine Med. Ardentem nimium non aveo focum, (Res discrimen habet) nec nimio cibum: Lardo saginatum, nec carentem Liquore, medium deligam. Pauci quos Cinerum lux macilentior. Cras. Oblectet: cupidus Bacchica quilibet. Obela prensat: tarda seript: Cuique quadragesima. Mac. Somnus, segnities, torpor iners, stupor, Cingunt ingluviem: non ego lautia. His praemiis optem; modesto Sit frons serena prandio. Med. Nec jejuna dies, qua stomachus fremat; Nec farris nimium lauta cupediis. Placebit: aequum vult tributum Venter, et inanis murmurat. Cras. Malo plena meisauribus insonet, Seu clangenda tubis musica, seu tono Gravis sonoro, quam coactis. Producta acute sibilis. Mac. Te corvus crocitans, graculus aut loquax Delectet modulis, Luscinias amo, Vixossa tectas carne: nolo, Tam pingue vocum pabulum. Med. Vocum tempeties optima plutium, Et summa et mediis infima milceas; Discordia concordiaque Apte cohaeret Musica: Cras. Crassos militiae fulmina novimus, Constant molesua, cedere necios: Morssola percellit: fugaces. Macros Gravidus territat. Med. Laus praeclara suo pondere militem. Fixum state loco, terga fugacium.

Vix posse sectari, aut retorta Cedendo fallere spicula! Med. Opportuna fugae tempora qui potest, Et pugnae calidis stringere gressibus; Nunc ire contra, nunc redire; Virtute molis eminet. Cras. Europam pedibus supposuit suis Magnus molesua et nomine Carolus; Hunc Teuto, Gallus, Longobardus Heroa victorem horruit. Mac. Mirum! cur igitur gloria martia Thebarum Epaminondas voluit suis Abesse de castris obesos? Pauci Giantes Caroli. Med. Nervos armigerum et pectora diligo Pellaei javenis brachia quae gravi [note: Dux Epiri, altas Scanderbegus fortissimus, unaque ictu militem dissecani Terror Tursarum.] Librabar ictu Castriotus, Habili timendus corpore, Cras. Craflorum facilem vidimus indolem: Norunt dura pati, nec miserescere Tardi, benignitate malunt Peccare quam inclementia. Mac. Indulgentfateor. cum propriae tamen Cutam pellis habent: sunt sibi proximi; Sed cura Macrorum profusa Res autefulcit publicas. Med. Exfuccos homines non amo; pabuli Absumunt nimium: mole sua graves Iuxta recuso, nil laborant; Medium beati possident. Cras. Plures imperiis censeo nobiles Crassorum titulo Sanctius Hispalim; Crassulque Mosam Ludovicus Fulgente rexit purpura. Mac. Si quae rata suis motibus eminem, Augentur titulis, nemo vocat Macros, Quos esse constat: monstra tantum Hac aestimantur gratia. Med. Illustres habitu corporis eg graves Persona Dominos fert mediocrims;

Ad Generosum et Praenobilem D. PILGRAMVM a GRAVIHAVSEN Seren. Principis Neob. apud Batavos Legatum etc. Eximii cujusque Legati dotes. ODE XXVIII.

ET nostris adetis dignus. Pilgrame, Camoenis, Cui saepe doctis Dussela versibus, Calliope modulante, plaudit. Ludat olorinis Elegis Coppertius: addat Condita lautis fercla leporibus, Et lepidis juvet ire soccis, Anset ego graviora strepam. tardasque revincto Plantas cothurno grandior induam, Dum Cyneas [note: * Legatus Plyrrhi Epirotarum Regis doctissimus et sapientissimus, que se plus, quam armis potuisse jactabat.] memorabo pricos. Magnos honor Legatorum, quos inclyta virtus, Et cognitarum nobilis artium Ardor humo venerante tollit. Cauta praeit reliquas rerunr prudentia dotes; Hanc eloquentis dos subit ingeni, et Suada suis pretiosa verbis Inregritate manus praestet, mens candida technas Fallaciatum nesciat. Et suo Qui capiunt, capiuntur astu. Nec lecreta tamen, nudo velamine, prostet, Mens tota cuivis. dissimulatio Laudis erit, tacuffe prodest. Saepe Leoninae pellem Vulpecula jungit, Et veritatem justa necessitas Obtegit, et fugit esse mendax. Absit Relligio quenquam neglecta refellat, Aut falsitatis duplicis arguat, Ingenuoque timore nudum. Cui Superum neglecta fides est, ille fidelene

Desperet orbem, fallere coelites Qui cupiet, soletipse falli Quin etiam Cyrthae malit decerpete lauros Consorte Phoebo; pampineum jugis Quam Bromium coluisse. Nissae. Sobria nobilitas morum laudata nitescit, Sibique praesens pectius, in arduis Esle suum, generosa laus est. Noverit opposito quantum aequum distet iniquo Iustinianus quid vetet, aut probet; Quid Salicis Pharamundus actis; Quid leges patriae, quas consuetadine fixas: Durum est revelli, juraque gentium Quid solida pietate firment. Nescius historiae nesit; praesentia priscis: Conferre solers tempora seculis. Consiliis datutrumque robur. Linguarum decus exornet: neque gloria fandi Diserta Suadam deserat Ausonum, Imperii decus obtinentem. Si Latiae desint, frigent sine laude, Camoenae. Supraque vulgus vix rude prominet. Nobilitas, metuente Fama Ignaros deferre retro per secla nepotum. Scientiarum scrinia quos latent Ausoniis opulenta fastis. Quem mihi scribendum sumpsi Pilgrame? videris Imago tanti proxima Tu viri, Iudicio sapiente Lectus. Qui Te Legatum voluere; aut fallere debent. Aut esse dotes eximias, sui Arbittio docuere voti.

Nobili Clatissimo et Erpertiss. D. Doctori MARTINO WAIBEL, Sereniss. Princip. Neob. Archiatro. Pietas in medicis cum doctrina cenjuncta, rarum ornamentum est. ODE XXIX

LAus haec Medentum magna, cum fides pulchro est. Virtutis illigata nexu Scientiaeque vinculis, Et vigilante manu. Non otiosis illa credimus Verbis, Vetusta quos Anus Scytharum, Iuxta calentem desides Visa docere focum. Prognosticorum turba, siderum demens. [note: Inter Medicos, neque: Astrologi, noque Empirici sola: nixiexperientia, neque methedici confusam rationem sectantes (qualis Trallianus); probantur.] Arcana scrutati, aut regenti Faio imputare quidlibet, Hac procul arce sedet. Empiricorum solus usus hic languet Nil eruditorum palaestrae Philoxenique Gymnades Cum vacat ars studiis. Confusa methodus, dogmatumve constricta Seu Tralliani, seu Galeni Virtute nuda, vix satis Utile praesidium est. Avicenna vivas Principemque Doctorum. Quacunque Musarum ex arena. Victor reportes lauream Quid juvat, absque Deo? Laurentianos nolo ab arte deliros: [note: Nec dogmatici ut Galenus et Arvicenna (docti cetera) fine virtute astimandi.] Fernelios, Vesaliosque Malo, et Aragosios, Quotque pie sapiunt. Martine, dignus Archiater in paucis, Inane momentum sciendi.

Pietate juncta ponderas, Relligionis amans. Hos Damianus, lumen illud aegrorum, Solatiumque dulce Comas, Usu medendi nobiles, Ingenioque docent, Illa Iuvenalem gloria extulit Rochum, Haec una victurum perenni Aeternitatis in finu Collocat emeritum. Quid tota prodest perspicace natura Nudata secreto; tuarum Si talpa rerum vixeris? [gap: Greek word(s)] , ames: Et temetipsum, Medice, praetuis, cura[?]. Hoc est agendum. Prima mentis Nos cura tangat: omnia, Hac pereunte, cadunt. Quid erogata sanitatis in totum Sint dona mundum, si salutis Te negligentem propriae Iudicis uma trahat? Martinus exemplo docebit illustri, Quid conscientiae Medentum Virtute nixae, quid manus, Arte regente queant.

Ad Generosum et illustrem d. IOANNEM BERTRAMVM Lib. Baronem a Scheid condictum Wespennig etc. quondam ab haeresi ad orthodoxam fidem conversum. Manifestum erroris argumentum est, quod Acatholici in fundamentalibus a se invicem scripturis exponendis dissideant. ODE XXX.

Evertisse Alemannicis. Euge, fides, Bertrame tibi sanctissima Patrum Nectit laurigeras verticibus comas, Applaudetque celeusmate, Cum tua naufragiis subducta carina salutis In portum propius carbasa dirigat Non obftantibus Africis. Iam flexis retrorsum oculis discrimina mille, Errorum socios abripientium, in Syrtes et brevia adspicis. Ad quodvis divina nefas oracula torquent, Quae pleno resonans bucca crepat tono; Factorum scelus obterit. Nec tantum haeretius secum pagnantia dictat; Aut quae lingua probat, dextera subruit Scripturae nebulis latens; Sed modo laudatum, rara vertigine, sonsum Inconstans variat mille coloribus. Fluxo ut marmore Polypus. Non tormulta viis abiit Samsonica vulpes, Caudis ire simul jussa tenacibus, Dum cervicibus avia est; Quor rapit im vatios discors sententia motus, Quas caudis retinet, fiontibus objicit Scriptae dedita literae. Denique collisos lacerare furoribus armos, Post discerpta suis Biblia sensibus, Demirabetis invicem. Scilicet armigerum, Cadmeo nata Dracone, Surgens dentigeris turma novalibus In se mitius irruit. Nec sacra miscentut, templove tenentur eodem; Unius capitis non capiuni decus. Quamvis Biblia concrepent. Promptius Anglorum vulpi sociare molossos, Buboni volucres, et lepotes caniest; Hos quam jungere segreges. Europae opprobrium! quaenam dementia seram Aetatem proavum submovet orbita. Trita degenerem via?

An soli sapimus? delirat tota vetustas? Nec verum patriis hausae Apostolis, Scripturae patrimonium? Num quoque divinis pugnat sacra pagina verbis.,) Tot collisa fovens seditionibus Sese judice, pectora? Dent Superi meliora! palam discordia prostat; Fons solus scelerum est, cedere nemini Conjurata superbia. O felix. Bertrame, tuae demissio mentis! Incorrupta fides nil niveo arrogans Claudit pectoris ambitu. Hac iter ad coelum est, obstant angusta viarum Cervici tumidae. Sit licet arduum. Demissus subit incola.

Haec diversa ab Horatio versuum compositione, novis strophis ludere placuit. Nunc unam alteram ve odam adjiciam, in qua etiam ipsa metrorum ratio (praeterquam in primo hexametro) diversa futura est, ut pateat, non exhaustum omnino hunc etiam inventionis fontem a priois novisque Scri ptoribus suisse. Et certe si quis Poetarum numerum in alio versuum stropharumque ordine. idoneum ligatae orationis repererit, cui deinde constanter insistat, is se eorum qui olim scripserunt legibus, hoc in genere scribends minime obnoxium declarabit.

Ad Excellentiss et Illustriss. Dominum D. IOANNEM Lib. Baronem a Reuschenberg. S. C. M. General. Copiarum Ducem et Wolfenbutelium fortissime defendentem. Fortem Ducis animum, prae moenibus obsessos tueri. ODE XXXI.

ITe vias Alemanna cohors, retroque probrosum Ferre pedem, vestras moenia sarcinas Obsella non ferunt, vos occupata Excludit novus hospes urbe. Fortior hospitium medo Reuschenbergius heros. Obtinet; haud cedet; nec popularium Horrore submovendus, nec furorem Hostilis metuens catervae.

Dic, age, quid potuit saevas arcere phalangas, Quasque ruens Haslus, Vimariensium, Et Luneburgorum stipatus armis. Iuratas superare, ducunt? Circum castra jacent, et spes ingentibus implent Ausibus; hauritur terra cuniculis, Saevasque rormentorum flamina spargit. Per muros domuum procellas, Hinc quoque valla ruunt; hinc propugnacula vastis Pervia pilorum impulsibus occidunt; Vastique murorum patent hiatus: Nil clausa metuente turba. Horrendum quaecunque vomunt elementa furorem; Ignis tecta rapit, subruit incolas, Plumboque ferroque indignata tellus Fatalem minitatur heram. Denique collectis undarum molibus, urbi Imminet elatis Okera viribus, Vallorum habenis constrictus; sed omnes Consumpsit sine clade fluctus. Haec parit aeternitas. Tibi Reussenberge, coronas Promeritae laudis, quae patientia Duravit iuvictum pectus; fidemque Prae vita dedit esse, Virtus. Talis Sparta stetit murorum turribus orba, Magnanimo tantum praesidio virum Munita quantum firmae vix Athenae, Et portis animosa Roma. Omnia vallorum superat munimina Virtus, Et clypeorum umbras mens, animosior Patere, spernit: infractum que tela Pectus mil nocitura perfert. Dux unus pro mille viris, pro moenibus unus Sufficiet denis, si steterit sua Virtute securus, temnetque fluxos Fortunae minitantis aestus. Hostibus admirandus eras, fortissime Victor, Dum furiis fracti Martis atrocibus Inane strident murmur, seque victos Vix credum potuisse vinci.

Ad Generosum et illustrem D. IOANNEM HENRICVM Lib. Batonem a Winckelhausen Serenil. Princ. Neob. Cancellarium etc. Prudentia et Aequitate res magnas optime administrari. ODE XXXII.

HErculeas tibi magnus Honos, Henrice, columnas Eriget, aeternae symbola gloriae. Prudentiaeque digna et Aequitatis Inscribet monumenta fama. Tu modo perpetui constes in limite recti. Iustitiae nunquam devius orbita, Spretorque corruptelarum severus, Et vultu miserante plebem. Sic reoripse voves; cultas prudentia dotes Constituit celso pectoris in throno, Arcemque mentis consili capacem, Maturus vigor occupavit. Uteris ingenio, vittutibus uteris idem: Praesidium unius pars eritaltera, Negotiorum binae sunt columnae, Virtus consiliumque piudens. Haec ubi disiunges subito collapsa ruet res; Destituent cuncti, destitues tuos. Virtute fundatur quaevis potestas, Impactis quatienda nexis. Ster procul insidiis audax injuria plantis. Nec subeat valvas lena domesticas. Provclivis acceptare, ferre tarda, Incurvis sat adunca dextris. Quod deceat praestet, non exorabilis auro? Nec Dominorum flectenda favoribus, Nec pauperum squalore taediosa, Constanti Themis aequa vultu. Principibus servire viris, laus magna, Tonantii Prima Deo. Major cum Dominus jubet.

Cedunt minores; conscientiaeque Prae cunctis solet esse regnum. Hoc decus Anglorum nos Cancellarius,, aequo Tramite virtutum absistere nescrius; Thomas docebit: quamvis jussa duti Urgerent violenta Regis. Hinc praeceps fortuna sui, praecepsque suorum Exilii clades pernicies opum, Et damna lapsae stabant dignitatis, Libertasque inhibenda vinclis. Uxoris lactymae, natae lamenta dolentis, Sanguine junctorum cum gemito preces; Crudelitatis scena, unci, catastae, Et stricti Libitina ferri, Hinc promissna honos, et magni gratia Regis, Et paternae quantum muneris aureae, Cistaeque ferrent, criminum patronae, Et suaves scelerum catenae. Vox haec una. Probo, poterat sedare procellane, Et gravium fulmen vertere nubium, Poenasque saevi devitare fati, Et donis satiare dextras. At stetit immoto recti sententia Thomae. Nec pretio quovis flagitiis favet; Vitam immolare certus aequitati Exemplum melioris aevi.

LIBER III. Epodon.

Lusi nonnunquam anagrammatismis aliquot in honorem Calicir Eucharistici, in hac verba ex S. literis deprompta, qua ad huat librum Epodon conferre placuit, exemplo haud difficulter imitando. Illud tamen rarum est, quod anagr amma plerumque sensum programmatis metaphoricum, tanquam propria ejus ex ositio declarat, simulque versum, pedum numero, nonnunquam consiciat.

PROGRAMMA. Ego sum vitis vera, et vos palmites. ANAGRAMMA ET CARMENI. Ego varie salutis potus, me sumite.

AGe Medicorum quisquis horres pharmaca, Unguenta, pastillos, trochos, Et quidquid ossicina dat Galenica, Hypocratisque Gymnades Olentiumque Colchico de gramine Fugis scyphorum nauseam; Hac, oro, subter vite tantisper cape, Blandum quietis otium: Haec una Chios, haec Palaestinos suis Vincit racemos pampinis. En ut suavit rote dimanans latex, Hebraico exundat botro. Tyriam colore purpuram vincens latex, Dulci sapore Coecubum. De vite nostra fusus hic manat liquor Praesens malorum pharm acum. Nil nauseandum profluit, dulci hac Amor Metempsychosi conditur. Quas vitis umbras explicat, Amoris puta, Haecille tendit brachia. Hiciste purpuratus uvarum cruor, Venis Amoris liquitur, Animata vitis spirat, et suavis sonum Distillat instar nectaris, Varie Falutis potus ego, me sumite: Unus medebor omnibus.

ANAGRAMMA II Sum suavis, ite, gustate melore pio.

AGe mellis ales inter Hybleas opes, Hymetriolque cespites Inter Hyacinthi brachia reclinis caput, Interque Narcissi comas, Decerpe sparsam mitis aethrae lacrymam, Animamque florum melleam, Quos delicato lenis afflat halitu Etesiarum gratia, Et Lympha mollis fertili rigat vado, Tepidusque nimborum latex. Flos ille vitis noster, atque ex Vitgine Ros eliquatus palmite, Cecropia vincit mella, vincit Atticas Stiliantis aurae lacrymas. Quin ore gustas, ore purgato tamen Fonte Metanoeae nobili Mel ite, gustate ore sum suavis pio, Medulla puri nectatis.

ANAGRAMMA III. Ego via, veritas, et, si potes, mulsum.

QUisquis Viator anxiae teris vitae Male implicatas semitas. Sive Labytinthum deviae juventutis Ariadna nulla dirigat; Sive nter aulae vortices, honorum auceps, Scyllasque amorum fluctues Neque es viarum certus. ac ratim tuto Subducere nequis portui. Ego via, sequere, praevius malo ducam Errore perplexos gradus. Quae transeuntem videris, levi pone Me transili vestigio Ubi non gravatus stetero, tu gradum firma, Non amoveri pertinax. Cynosura nulla certius meo exemplo, Nec ullus Hermes duxerit.

Neu te doloso credulum adde ductori, Dux saepe seductor fuit. Ego via, veritas: mihi credulus falsam Nemo imputaverit fidem. Quod si viarum fessa cespitent cruta, Aut vinciat languor pedes; Hac, quam racemis molliter vagis sparsit Vitis, sub umbra conside. Siccisque denegare ne velis labris Succo madentem pampinum, Quid adhuc moraris anxius/ malis possum Sufficere solus omnibus. Ego vias, veritas, et si potes, mulsum, Nec inhospitalis hospiti.

ANAGRAMMA IV. Gusto saporem tu sitim Iesu eleva.

I Nunc bibendi turba mollis artifex, Grex madide pergraecantium, Qui delicato guttur irroras mero, Et flore Libeti abluis. I quidquid amplis Vitium Pater amphoris De Lesbia propagine, Aut de racemis lene stillat Massicis, Campana propter jugera; Gusta: Falernis elice saporem Scyphis, Sitimque dulciter ablue. Ego suaviori vite decerpam botros, Meroque detergam sitim Compone Chias Lesbiasque amystides, Adde Marcotidem Tago. Et fabulosa junga Ganymedis manu Nectar propinatum Diis. Vincemus, una dum salutaris mihi De vite promanet liquor. An labra dulci tingimus promulside? O blande vitium latex! Gusto savorem, tu sitim Iesu eleva Abeste mortales scyphi, Fastidioso nauseamus gutture Pingues Jacchi pampinos

ANAGRAMMA V. Imperat Iesus, Leo augustus, o time:

OBlanda, mollicella, delicatula, Ovicula pastoris boni! Quod divagaris caulibus procul tuis, Inter ferarum devia; O pestis ovium, praedo silvarum, lupe Nero, ac Neronis assecla Impasta quo te rapit, et immanis gula Ad improbam tyrannidem? O vafra vulpes, fraudis indigne artifex Cerinthe centumque aemuli! Et quisquis olim, quisquis etiamnum sacrae Vitis medullam destruis Frustra cavernis abdirum celas caput, Clade herilis vincae, Jam te ferarum terror augustus Leo. Magnusque silvarum arbiter Adesse jussit. sceleris hie vindex tui Judex tribunal obtinet, Jam ponderatur causa, jam circum tremum Ferae minorum gentimu, Imperat Iesus (o Leo augustus) time, Quisquis timenda perpetras.

ANAGRAMMA VI. Ego vite salutari sum meis potus.

QUicunque gravium pestilenti noxarum Inebriati roxico Vestrae salutis patrimonium, ac vitae Male perdidistis prodigi. Lenocinantis hospites volaptatis, Bacchique molles asseclae. Adeste, vos pincerna melior invitat Non negligendo cymbio, E Vite patus sum meis salutari Hac, inquit, orbi praebibo.

Si lenta Acediae podagra pedes stringat, Ac molle tatdet otium, Aut intumescat turgidis hydrops venis, Siticulosae gloriae, Si calida Cypridis febris aestuet membris, Cupidinum que incendia Aut pingue nimium turgeat gulae abdomen, Gravisque ventris sarcina, Debere nolis Aesculapio Gallum, Agnumve mactes Cynthio, Neo officinas te medentium, incerta Spe sanitatis, atteras. Quidquid Machaonum arte, quidquid herbarum Virtute possunt pharmaca, Hac vite meliuspossides. jacent herbae, Cedunt medentum pocula. Istis ruinam corporis levem fulcis, Hac anima vitam protrahit.

ANAGRAMMA VII. Opus Iesu salve, morte vitam tegis.

MIrentur altas siderum multi orbitas, Potente curvatas manu Alii obstupescant pondus immensum soli Virtute libratum sua: Boreae latentes alius inquirat specus, Zephirique natales domos; Alter elementorum icta quondam federe, Et solis ac Lunae vices. Reciprocasque stupeat Oceani vias, Monstrisque celebratum mare. Majora scilicet aethra diductis solo Portenta valvis intulit; Dum mixtus homines inter erraret Deus, Nostrae falutis anxius, Vitaeque metuens cessit alienae suam Et morte nostra functus est. O monstra rerum! verba nunc desunt mihi Mundi tacent miracula,

ANAGRAMMA VIII. Ego sum ei veritas; ostium pulsate.

DIducto cave limine Hospes suscipias quemlibet hospitem, Cuivis non bene fiditur, Nec semper posito cum sale mappula Tuto sternitur advenae. Hesterni vacuus reliquias bovis Ventris defodiet specu Et cum suminibus pinquior oblitum Os detersit, inutiles Tantum muneribus substituens dolos, Fucis oblinet os tibi. Nil est crede, magis fraudibus obvium, Dum spumant tibi massica, Dum fervet sapidis olla caloribus, Non linguae parasiticae Non deerit placitis hospes odoribus. Sunt quos alba velut rosa, Commendat niveae frontis amoenitas; Sunt qui blandiloquentia Mel condunt avidis molliter auribus; At sub pectore callido Spinarum latet, ac fellis aculeus: Paucos candida Veritas Nec fucata suis verba coloribus, Infido grege dimovent. Hi passim subeunt hospitium, unica Haeret simplicitas foris. Et frustra tremulum concitat ostium, Quod fraudum excubiae obsident. Pulsate obstreperae limina januae, Fausto sidere Veritas, Tandem nata solo, certior emicat. Vulpinae cutis hospita, Posticum rolegat vafrices iter:

ANAGRAMMA IX. Emis Iesu salutem augusto pretie.

CHriste, qui nostram proprii cruento Sanguinis lytro redimis salutem. Quique, dum victus cadis, ultus ipso es Vulnere mortem. Qualis invicto Machabaeusaus Persicum stricto ferit ense brutum. Ipse Iapsurus nece qua peremptum Contudit hostem. Quis tuae dignus monumenta fainae Explicet verbis? quis amoris ignes Pectore accensos agitanris aestus Dulcis Iesu? Vidimus vulsos rigidis capillos Sentibus stringi, niveumque sparso Sanguinis rivo periisse pulchrae Frontis honorem. Vidimus duris lacerata flagtis Terga, nativam Posuisse formam. Et fatigatas rubuisse sacro Flumine virgas. Vidimus fixos manibus trabales Improbe clavos, humero cadentem Ferre cervicem, latebrisque foedam Hiaare cavernam. Quid queror? nostris acuisse serrum. Dicimur noxis: mihil innocentis Lanceae mucro, nihil implicatae Sente coronae, Nil flagellorum, rigidique possent Mallei impulsus, nisi saevientem Crimen infelix animaret ictum, et Adderet ausus. Hos tamen forti generosus heros Pectore excepit, propriique largus

Sanguinis rivis, latus immerenti Vulnere pandit, Prodigus vitae, cupidusque lethi. Nempe sic mortis redimens tributum. Emit augusto pretio salutem Dulcis lesus.

ANAGRAMMA X. Io gestias, te puerum saluto JESUM.

IO te besum puerum saluto, Gestias, jo, tibi blanda frons est, Blandus est vultus, fluit orbe blandis Surda loquelis. Pulchrior gemmis et utrisque fulges Gratior stellis, Helice minores Subjicit flammas, Cynosura victo Lumine cedit. Purpuram natis imitata succis Labra florescunt, roleaeque vernis Vincit in pratis decus omne Florae Gratia vultus. Lacte mollercunt, niveisque rident Liliis malae, minor est ligustri Candor, et falget minus explicatis Caltha capillis. Tu venustatem modo fabulosam, Cypidris fucos, et Amoris aequas Plotidi vultus, Charitumque blandae Sidera formae. Mars ubi saevit metuen dus hasta, Et sotor torvo furiosa vultu Spectat infantem, rutiloque blandam Lumine frontem. Gaudet, et torvis recreata malas, Mollior duras abjieit sagittas, Arma deponit, rigidique frangit Secula ferri. Rusticum mucro redit in ligonem, Quaeque crudeli maduit cruore

Hasta, nunc vomis, meliore scindit Vulnere terram. Te fames siccis inamoena malis, Livido pestis comitata vultu, Dum videt pulchro roseam colore Pingere formam. Squalidam laeto tegit orbe nubem, Lene ridentes oculos serenans. Mox hydrops sicco stetit amne, febris Igne soluta est. Icterus flavo periit veneno, Colica immites posuit tumores, Omnis averso fugit ore retro, Lurida tabes. Io te Iesum puerum saluto Gestias, jo, moderator orbis, Sanguinis nostri decus, et jacentis Gloria mundi, Candidam per te renovata pacem Possidet tellus, et amoena laetam Explicat fiontem, rutiloque condit Secla metallo. Languidi per te recreantur artus, Pellis infestos medicina morbos, Quoque fers pacem, simul et salutem Sidere luces.

ANAGRAMMA XI. Ave, ego sum veritas et sitim pulso.

QUisquis Falerna credis in amphora Latere verum, pectoris et nives Largoque candorem sepultum Eruis, insidiose, vino, Et nunc virenti cespite molliter Latus reclinas, ac madido lavas Guttur Caleno, dum jocolo Praeter abit salientis undae Rivus susurro dum patula favet Coma hospitalis populus, et vagas

Addensat umbras, floridisque Aura meat genialis hortis. Nunc inter aulae mancipia abditus, Liquore pingues Assyrio mades Tinctus capillos, et rosarum Delicias, laticemque puri Hauris Lyaei: quid veteri nova, Quantumque Chiis Rhetica discrepent Intelliges; ac veritatis Ingenium, duplicisque fraudis Quid sensa distent, nulla satis tibi Lagena dicet, sic licet inclyto Sudata Chio, Massicive Rore fluat satiata praeli. Deceptus ille est, qui prior in mero Verum sepultum credidit. Heu Venus Centumque fiaudes, et dolosis Nata scyphis latuere furta. Staret Noemus non violabili Pudore tgectus, nec reverentia Chamo excidisset, ni Lyaeo, Impavidum quatiente thyrsum, Nutasset ictus. Quid magis obfuit Lotho innocenti, quam calidis merum Hausisse venis, et probrosis Luxuriam exacuisse flammis? Aut abstinendum est; aut modice labro Exosculandus thyrsiger ultimo: Innexus amplexu, dolosa Sternit humi metuendus hasta. Non fraudulenta quisquis amystide Lactaris, adsis. namque ego Veritas Sitimque pulso, largus haustu Ambrosiae pretio sioris. Non fallo, quamvis largiter hauseris, Nec lex pudoris, nec ratio sua Divulsa nutant sede. plenas Hic licet evacuare conchas.

ANAGRAMMA XII. Talis ore pio suavem gustas JESUM.

DElieias quisquis vitae sectatus, et odit Orbis amaritiem Ore pio talis suavem ter gustet JESUM Ter redeunte siti. Non hic Thessalicis miscet convivia succis. Aut aconita scyphis: Nec male potandum Circaea infundit amorem Arte cupidineum. Nauseat omnis amans hae quisquis pocula gustat, Cyptidis illecebras. Et spretor decorum, fastidit inane sonantes Nobilium phaleras. Sed neque divitiae, neque partae nomina famae Exsaturare queant. Quantumcunque fluat largo nova copia cornu, Laetaque sors faveat. Respuet; et solum solum postquam gustavit Jesum Cetera desipient. IIle propinatis fecunda vite, lagenis, Oblinit ora favis. Non implet Cleopatra, tuis carchesia gemmis, Sint pretiosa licet. Tu regnorum opibus certabas; ille polorum Praemia miscet amans. Credite plus uno latet in cratere repostum, Quam polus ipse capit.

ANAGRAMMA XIII. Os velim gustet, JESUS amore pavit.

PAscuntur virides armenta salubriter herbas, Pratorumque vagantur amoenis, Squamiger exoritur foetis exercitus undis, Hae vitamque escamque ministrant. A censo Salamandra rogo laetatur, eodem Esuriem positura suo igne.

Et sublimis Apus vitali pascitur aura Rorifluis satianda pruinis. Omnia concedunt brutis elementa cibandis, Impositum latura tributum, Vincit homo. Deus hunc aluit desertor olympi, Humanae sub imagine formae. Hos herbis, nos pavit aquis, nos aethere et inge Divino nos pavit amore. Mortales procul esse cibi: cibus omnibus unus Sufficit immortalis amoris.

ANAGRAMMA XIV. Pia ago. Sum utmitis, et severus Leo.

NE male formides praeconia conicta Famae, De me Severo interpretis maligna Non equidem excisum de cautibus induisse pectus, Non educatus dicar a Leaena, Sum petra, sed possum mollescere; Sum Leo Severus, Sed natus ira lene temperari. Ad mores hominum fingor, mode censor oris asper. Modo et remissi pectoris sequester. Improbitas tacitis incendia suscitat favlllis, Severitatis lege digna strinig. Sed pietas rursum mansuetior excutit furorem Et frigida ignes frangit aestuantes. Quem me cunque voles, mitem tibi, seu magis Severum Ad indolem totus tam refingar. Vt Leo, sum saevum peccantibus in citatus aestum, Sed poenitentum iore mitigandum.

ANAGRAMMA XV. Ego sum mitis Apis tua, et verus Leo.

NE sugias siquando ferar genus esse Leonum; Aut insequaris pertinax Nomina mitis A pis, Parcere sabiectis novir dux ille ferarum. Haec bestiarum posthama Figere praecipites.

Sum Leo, dum validae poscunt ad praelia vires, Et obstinatus hostium Dum qualit arma furor. Sum quoque mitis Apis, quae spicula condere norit, Et delicati nectaris Associare favos. Sed mitis quandoque Leo est, Apis horrida saevit, Blandum me amici sentient. Hostibus hostis ero. Non me silvarum Nemeae superaverit horror. Nemo lacertos Hercules, Fortior objiciet. Sed nihil Androdi, [note: * Huie Leo in arena pepercit cui olim laso sp inam evul serat, unde li bertati donatus est.] dum mansuetudine certent, Cedam leoni, barbaro Durio ingenio. Nec quaeunque vagi fixere Cupidinis ora, Aculeatae copiae, Cuspide me superent. Nec quae suavi loqui stipaverat ora Platonis, Jucunda nectaris artifex, Vicerit ambrosia. Nimirum Leo dulcis Apem, contraque Leonem Ferox Apis me finxero. Indolis arte meae.

ANAGRAMMA ET CARMEN XVI. Ego sum ei Pastor, et suavis uti mel.

PRocul hinc luporum cedat infestum genus Silvestribus natum aviae Saltibus Hercyniae. Ealantium frustra obsides caulas gregum, Mapaliisque Ecclesiae Instruis insidias. Sum Pastor et defensor ovium pervigil. Mercede nulla ductilis, Solus amore trahor Non fallet auceps turba seducentium, Non paseuorum devia, aut Fistula dulce canens.

Impasta rabies non retardabit lupi, Rictus cruentos obvio Lumine despiciam. Et belluarum triste fiam pabulum Laniatus, ut tutum mea Norte gregem tuear. Moritura quamvis membra succumbam solo, Vigili excubabo spiritu, Tutor ovile sequar. Sampsonicus qualis leo, stratus jacet, Exercitu armatus suo Pervigilantum Apium. Et ipse pascam vivus, a letho, cibus, Meoque condam pabula. Deliciosa gregi.

Observa, mi Lector, haec earminum genera ab Hor atio in libro Epodon Ode X. et XI usurpata, nonnihil a me inflexa esse, cum tertim ipsisu versum secundo loco colloc averim, iccireo quod mollius hoc paecto. strophas suis numeris finirt existimem.

Concludo hanc materiam, ne eidem rei tam diu immorando nauseam creem ceterum indagantibus plura sese anagrammata ejus sententiae offerent. Ut

XVII. Tuus ego sum IESU, eripe tot a malis XVIII. Tu o IE SU selige puros, tu ama mites. XIX. O tu optime IESU, salus mea regis, XX. Ut tuus agam IESU, eripies me solo. XXI. O IESU vere tu spes, mitiga tu malos. XXII. A te slavi sumus, rege tuos miti ope, XXIII. Ite opes, tu IESU, tu summa gloriaes. XXIV. Egemus, o IESU, salutis emptor, vita, XXV. Moveare tutus moesti plagis IESU. XXVI. O spes salutis, vi gemo, tuere vitam, XXVII. Tu IESU solatium, et Virgo spes mea! XXVIII. Ego jure sum vita, spes et solatium. XXIX. Ego salus vestrum, et pios emi vita. XXX. Ego sum suavis pater, et mitis levo. XXXI. I tutus a lupis mire tego oves meas. XXXII. Levato miseros, spem tui tuis auge. XXXIII Tuos vere augemus milites, at pios. XXXIV. Musa vale, tu o IESU mitis, proteges

Vnum hoc loco Phaleucium inserere Carmen placuit, uumere suove neque ad lyram ineptu, quam vis Horatius suis nan inseruerit. lisdem quibus Sapphica legibus regitur neque vero metri ratione ab his magnopere deflectit. Luia tamen ejus exempla in Eptgrammatis dedi, (quibns idoneum est) in fine partis l. hic plura non libuit adjicere. Lusi deinde, et gra, iori Dithyramho, et mollioribus quibusdam Anacreonticis Horatio etlam intactis sed nec ab lyra, fracto mollsque numero, abhorrentibus. Seazontica quae praeterea dedi veniam cum jambis Horatianis, Epodon lihro insertis, quamvis lyra minus opportuna, ferent. Disquisitione anxia hic mihi haerendum non censui. Varietas nimia versuum ad hanc poesin idoneorum prudentem lectorem offenderenon poteris. Magnae Dei parenti, unum alterumve post (hristum carmen, ceu honoris observantiaque tributnm aliquod dependere volui. Hane enim prae Lesbiis Cyntiisque libuit compellare.

CARMEN XVII. PHALEUCIUM PARTHENICUM In salutationem Angelicam. Ave gratia plena etc.

ONostri Cynosura Virgo, mundi Florentis Neonympha, Nazarethi Hebreae soboles decufque gentis. O frorum Rosa, siderumque sidus! Hoc quidquid Venus orta gratiarum. Ac Eos rutilo decora vultu, Quidquid lactea forma liliorum, Quidquid purpureae comae rosarum Blandum, nobile, suave, delicatum Aspirant, melius, MARIA, spiras, Quot sudi facies amoena coeli Stellis ptngirur. et corucat astris Quot Phoebus radiis, comisque Phoebe Aurato micat incitata curru, Dum scandit rutili theatra mundi, Tot dotes capis una grattarum.

Quot pennis volucrum secatur aura Quot pinnis Sicula innatatur unda, Quot mons Vesuvius evomit favillas, Quot celsum lepores Athon pererrant. Quot pascuntur Apes jugis Hymetti, Tot dotes capis una gratiarum. Quot campi Libycis fluunt aristis, Quot fundit Trebias oliva baccas, Quot Methymna parit fidelis uvas. Quot prunis Syriae viret Damascus. Et quot ficubus indiana frondet Tot dotes capis una gratiarum, Quot Susae dabitaura Liliorum Quot Paestanus ager feret rosarum, Et quot floribus excoletur Enna, Et quot frondibus obtegetur Ida, Tot dotes capis una gratiarum. Quot tellus numerat Cilissa rores, Quot vastum mare censet orbe guttas, Et quot littore confluunt arenae, Et quot graminibus comantur arva, Tot dotes capis una gratiarum. Cedunt omnia, vincerisque nullo Coelisidera, siderumque reges Pulchrum nubibus obteguntur ignem; Nunc, fuscum male palliata vultum, Phoebe conditur obviante terra; Nunc fratris radios dolosa condit, Et totum rapit invidenda Phoebum Aeterna niret una virgo luce, Aurae nubibus, et fretum procellis, Et fluxo fugitivus ignis aesru Incertum volitant: nihil perenne est, Et nutans pavidos anhela motus Tellus sustinet: una Virgo durat. Transmutant steriles vireta campos Et clavo spoliata luget arbos Nudum vertice synciput; virentes Bacchus depilis exuit racemos, Et perdit virides oliva genimas;

Virgo perpetuo virescit aevo. Qui prima roseam videt juventa Phoebus Chlorida moxx anum stupescit Matura posuisse luce formam. Vernantes viduatur Enna flores, Et raptas spoliatur Ida frondes; Aeternum decus una Virgo servat.

CARMEN XVIII. DITHYRAMBVS. In honrem D. Virginis immaculate conceptae. Ad Sodales Parthenios.

ENtheus adversum feror hos, quicunque nocentem Primae labis origine, Iessigenam memorant puellam. Hinc acherontica semina Infestis procul esse noxi Mandavit divinus amor, praevenit honestas Natales, contagia noxae Divina nescit putitas. Et neque Lerhaeis aspergere toxicum venenis, Calcatus potuit Draco. Non haec Cypriginae virago concha Invecta, quam vis maris imperatrix. Spumaque saturni nihil Traxerat indomitum. Coeleste postquam destinata figmentum, Omnia portantem condita ferre Deum. Turpis avarities, et habendi dita cupido Non potuit illud scrinium subire, quo Thesaurus omnis clauditur. Prodiga luxuries procul abfuit, et profusa rerum Avidae immolandarum gulae, cura, Cum solo expolenda Tonante Terrena nausearet omnia. Non arrogante superbiae tumens fumo, Ventossectatur honoris, Submissionis quae Favoniis,

Adipsa Coelorum atria, Ingenio penetrante ruit. Qualis Hyblaeo novus Hortus agro, Quem clausa senticefa certis Obmuniunt custodiis; Nullo septum penetrante Dracone, Hostilrve malo; Quem Phoebus illustri serenatum Irradiare solet quadriga, Tenerosque circum basiare flores, Et lacteo educare sidere. Rivisque inebriare puri nectaris. Talis pura virentibus Cincta septis virginalis Maria puritatis. Non illic serpens acheronticus expuit venenum, Non tristia sibila sparsit. Virtutum incorruptus odor, sine crimine, vernat, Et floret omnis gratia.

CARMEN XIX. Ad S. Augustinum Episcopum et socios Apostolos Anglorum. Aliam nunc esse Angliae in Christiana Religione faciem quam ipse introduxerit.

AUgustine, tuam nunc iterum redux Coelesti e patria cerne Britanniam, Mellite, Londium revile, Et luste, Dorovernam redi. Quae rerum facies! quam male discolor Abludit veteri vultus imagini Quam forma deformis sacrorum! Ubi Cantrorum gloria? Quae nunc Relligio, quisve habitus sacer, Templorumque decus; Vidimus inclytas In fronte multorum tiaras, Atque infularum syrmata Nec velis puduit tunc monachalibus

Involvisse caput. Sedneque forsices Pilosa declinare calva Visa est, sacrando vertice. Num sero sapiunt hi melius Phryges? Num quod prima suis Relligio Parens Lac fudit in cunis, adultis Fastidiose desipit? Huc vertas animum nobilis Anglia, Nec pnmae fidei seminis immemor, In stirpe deflectas Nepotum Zizaniorum messibus.

CARMEN XX. Sponsae animae ad puellum sponsum.

OBlande pusionum, Medullla gratiarum, Et vena gaudiorum. Mel, vita, flosque florum, Favus favoniorum, Acliliorum lilium. Huc flecte parve vultum, Et fulgidos ocellos. Et purpura decoras, Lactisque flore malas, Et tincta melle labra Pulchroque campi murice. Quam dulces fidus orbis Umbras pusille lustras! Valere lucidorum Vos siderum coronae, Sol ille Solis autor, Pulsa rubet caligine. O belle mi puelle, Mi blande turturille, Puelle canditate, Et sponse delicate, Amor meus puelle Meum puelle gaudium. O blande lucis autor Huc aureis capillis, Huc flamm eis ocellis, Huc luteis quadrigis, Huc cursibus tenellis, Tenelluslisque plantulis, Huc euge sis labellis, Rubentibus labellis, Micantibus labellis. Ridentibus labellis. Labris puelle lacteis. O blande solamoris, Flammasque gaudiorum Roresque lachrymarum, Coelo favente sparge: Siccoque corde fructus Fecundiores elice. Hoc igne dum cremabor Phoenix repullulascam. Hoc rore dum lavabor Cygnos decore vincam. Hoc sole lux decusque, Et mentis ardor affluit. Iam sentio favillas, Est sacra fax medullas, Fax casta, fax amoris.

Accensa fax olympo. Fax igne major omni, Fusisque alenda fontibus. O blanda fax amoris, Dulcisque stilla roris! Liquescit igne pectus, Solvuntur imbre malae. Ebulliuntque venae. Ardore, rore diffluo. O blanda vis amoris Quam nulla lis doloris Quam nulla spes honoris, Quam nulla res valoris, Quam nulla lex pudoris, De sede, et ausu dejicit! Amare vita vitae est, Ne gratiore fructu, Nec dulciore gustu, Nec leniore cursu, Nec blandiore fluxu, Hauritur orbis suavitas. Amare vita vitae est, Hoc ignis ille noster Medullitus receptus, Praecordiisque fixus, Suavissimique dia, Probant amoris pocula O dulce mel amoris! O Philtra non timenda. O tela provocanda O vincla sustinenda! O nobilis captivitas! Inebriate Philtra, Hoc recreor sapore: Et sauciate tela. Hoc sanor a dolore: Et illigate vincla, Quae vinculis me liberant. O dulce mel amoris! O nectaris medullas; O attici liquores! Hymetiique succi! O vos meisapores, Et apparatus optimus! O blanda fraus amoris! O Philtra sanitatis! O vincla Charitatis! O tela pro medela! O vulneris voluptas? Afflictio dulcissima! O parve mi puelle, O rara fax amoris! Incendis, abluisque, Nunc flam ma sedat undas Nunc sedat unda flammas Recipro catis aeftibus. O ardor insolenti Exaestuans calore Qui fonte lacrymarum, Ceu Palladisliquore, Flammas inundat imbre. Et his ministrat fomitem O parce dius ardor Nec tantus invalesce: Subside fons amoris, Nec tantus intumesce: Exaestuante flamma, Ebulliente flumine. Huc floribus, rosisque, Herbisque frontibusque Fulcite corruentem. Cum cynnamis amomum, Amaracoque nardum, Myrtoque cum virenti, Rosariisque Paesti, Ver congregate totum: Huc purpuram rosarum. Nivesque liliorum, Huc Daphnidis decores Et Iridis colores,

Narci ssulique flores, Dolore amore langueo. Hoc pharmaco medenti, Plagas amoris unguam: Hoc lectulo virenti Elanguidus recumbam: Velut que pallidorum Adusta liliorum Intercidit venustas, Aut Caltha decolore Expalluit decore, Quam sortis ussit aestas, Sic nunc amoris igne Pallensque, flaccidusque, Exaestuans amore, Emortuns dolore, Intercidente vita, Dolore, amore concidam.

CARMEN XXI. Genethliacon. De felici Christi natali.

ITe siderum choreae, Turba noctis inquilina, Gemmeae poli colonae, Ite Cynthiae sequaces, Oris aurei serenum Lumen orbe spargite. Dulcis ille lucis hospes, Siderumque, Coelitumque Lux, decusque, Cynthiaeque, Cynthiique magnus autor, Ille solis, et diei Sol, diesque nascitur. Aura suavis Imperatrix Blanda veris; et querelae, Sibilique dulcis aethrae, Ite lenibus susurris, Ite mollibus labellis, Basiate parvulum, Eure contumax satelles, Plumbeisque Core pennis, Africique fronte torva, Ite nubium parentes Hinc procul severitatem: Mitis est infantulus. Hinc abesse nubilosae Aetheris minantis umbrae: Nil procella, nil pruina, Grandinumque tristis ira, Thraciisque nata campis Nix geiuque saeviat. Blandus iste Pusionum,

Lacteusque, melleusque, Ille, flos. honorque veris, Blandioribus flabellis, Suavioribus labellis Basiari debuit. En ut inter arva florum, Regna mollis inter aurae. Bellus iste vernat ora, Ora purpura rosarum. Lacte tincta liliorum candidisque Gratiis. Plaude Mater, hoc puello, Hac puelle matre plaude, Blanda mater, et puelle, Casta mater et puelle, Pulchra mater, et puelle, sed puelle pulchrior. Ite Abramidum Nepotes, Ite gentium coronae. Ite ciivum cohortes, Ite ruris inquilini, Ite candidi puelli, Candidaeque Virgines, Omnis ordo, sexus, aetas, Ite, liliis, rosisque, Ite Cynnamo thymoque, Ite fronde laureata: Parvuloque mille flores. Mille serta nectite. Pulcher ille, blandus ille, Magnus iste, parvus iste, Orbis Atias pusioque, Iste bellus, et tenellus, Iste primus, ultimusquue, Hoc amore gaudeat. Mitis est, amatque mites: Castus est amatque castos: Candidusque liliorum Lacte gaudet: ite flores, Ite serta, balsamumque Pusioni spargite.

CARMEN XXII. Saczon in tur batricem regnorum haeresim.

Plutonis Haeres, ac Proserpinae partus; Orcique cunctis obstetricibus Diris Genitalis dHaeresis, omnium que monstrorum In orbe primum, sive pavit Alecto Stygio veneno, Cetberique de spuma: Seu triux leaena, vel libystisin silvis Aprosque Marsos, tigrisque Getulas Primum educavit: seu monastici foetus Prodis abortu filia excucullati Thrasonis omne vile cui sacramentum Fidesque sit, homini Deoque jurata. Nil veritatis, lacteique candoris, Nil sanctitatis, optimaeque virtutis, Nil gaudiorum, nil amabilis pacis, Concordiaeque postides, furortota, Nutrixque bellorum, ruinaque Europae Scelerum theatrum, vanitatis orchestra Discordiarum scena gentium clades, Nostrae quietis execranda tem pestas, Securitatis scopulus, atque civilis Malea pacis, otiique vertigo, Legum Charybdis, naufragaeque virtutis Extrema pestis: quid vaferrimam fuco Effascinatrix mentium oblinis frontem? Quid blanda libertatis erigis signa, Vexilla fidei perfidae novatorum, Intemperantis temperantiae regnum, Et officinas instruis scelestorum, Venerisque luxnsque impios palaestritas, Ad prostitutae publicas honestatis, Atque aequitatis Gymnades male acceris; Quid claustra laxas, incolasque, claustrorum Per foeda, per pudenda criminum probra, Ad te reducis, et licentiae campos, Ac castra libertatis improbe pandis Adulterorum, molliumque moechorum, Recalcitrantum, ac pertinacium turbae: Jugumque dulce servitutis exosae, Lautaeque paupertatis optimum fenus Spernentis insane? o quid impio Dives

Lacessis ausu, transfugasque sacrorum Impunitati, ac jure civium donas, Probrosa nutrix impudentiae, turpis Fex et cloaca sordium pudendarum? Videsne ut advolant nepotuli molles, Contentiosi, depiles, recalvati, Mastigiaeque versipellium primi, Vomicae bonorum, stigmatnmque; censuris Dorsum notati? qui parentium dura Cervice jussa, ferre tergiversantes, Aut vincla legum, Principumque decreta Audacter infringunt, satellites noxae Proterviaeque, aut toxico soporatos Reges, sepulcris ante fata componunt, Seu proditrice civium domes flamma Incendiarii hauriunt, dolosisque Cuniculorum semitis trahunt hostes, Ad viscera urbis, sive parricidales Cruore dextras innocentium tingunt: Niladeo acerbum contumaxque foedumque, Quod pestilentum dira crimmum fautrix, Magistra fraudis, et nefarii vulgi Lenocinatrix Haeresis probrum ignoret, Germanicorum, eheu! ruina regnorum Labesque, testis insolentiae tantae, Infamis argumenta praebet exempli, Gens Imperatrix gentiumque Regina, Quo decidisti; vultus ille funestus, Et mortualis horror, et comae vulsae, [note: Germaniam olim florentissimam imperioprorsus evertie alissque in servitutem tradit.] Scissaeque malae, luminumque caligo Quod ominantur, sentiuntque portentum? Quid Martialis turba, quidque Bellonae Flagella tergo saevientia impune Lacerantque foedantque immerentium membra? Quid barbarorum nos caterva Finnorum Inhospitalis natio, probrum Europae Vexat premitque servitutis indignae Ergastulo strictos? quousque magnorum Viles parentum posthumi, pigri, blenni, Emancipati liberum jugo collum,

Quousque inulti vivimus, triumphorum, Acgloriae obliti? procul, procul cedant Inscitiaeque, ignaviaeque torpores, Coecaeque mentis improbanda caligo Animi veternus, viriumque torpedo. Ipsam malorum cladiumque sentinam Purgate, nec dissentientium turbis Iactata virtus sordidoque vulgata Quaestu voluptatis, fidelitas prostet. Sit sancta, sit perennis, et sibi constans Fides olympo debita, Hinc fluent pura Tranquillitate regna noc fides rerris Iurata, turpi fraudulentia fallet. Nec machinatrix execranda bellorum, Et regna regnis, et ligonibus sceptra Dudum Haeresis collideret per Europam, Non tot flagratent civium oprimendorum, Acrusticorum tecta, non cruentatus Undaret orbis caedibus; probrosque Germana stricto natio suos ferro Truncaret artus: imperique divulsum In mille partes partiumque conflictus Decus interiret: Principumque vulgique Sanguis profusus et sepulcra confusa Minus jacerent nulla parricidarum, Plebeculaeque saevientis in Regum Ducumque capita stringeret manus telune, Servire pertaesa imperare praesumens. O Haeresis primum astimumque nostrorum Pondus malorum: quis vaferrimam rerris, Quis reintulit nostris lavernio, furcae Iam destinatus, pabulumve corvorum, Rotisve dignus latro, vel magus flammis; Hic ante Tauros muginator infamis; Perilliadire, barbaramque Cyclopis Iram experiri, Thracioque praesepi Crudelespargi pabulum, Scinis pinum, Lectum Procrustis, atque avem Promethean Fato mereri debuit, ferocisque Famosa succollare saxa latroirs

Fallente gressu. quid quid uspiam demum Sicariorum, Maniumque posttemi Soloque et Orco perrulere crudele, Mactare caput hoc debuit Medusaeum.

CARMEN XXIII. Fastiditis studiis inanioribus, ob multorum hominum abusum, ad sacras literas Poeta adspirat.

QUisquamne libris perpetim sa cramentum Chartisque dicat? Gymnadisque Phoebeae Fastrdiosum pondus, ac scholae murmur, Et pulverem aure ac ore nauseabundus Bibat, pusillaeque audientium turbae, Et inquietae misceatur Ochestrae, Manceps Apollinis, cliensque Musarum? Quid hoc labore, quid Scholastica mole Erectioris frangimus animi vires? Plagoia quid nunc sceptra Paedagogorum, Raprosque tristis virgidemiae fasces Tractamus acres; gymnicumque suggestum Parvum tribunal innocentulae plebis Caroniana fronte scandimus torvi? Inunc Palaestrae literariae sudor: Abstergo vultum, sarcinasque permuto. Amariorum devorata Musarum Bis tet recocta, desipit diu, crambe, Ite imperita regna Grammatistarum Obmurantis, mobilisque plebeclae, Quae Prima vocum, ac artium rudimema, Cunasque Phoebi versat, et Camoenarum Crepundiis gaudet, manuque nutanti Primos colores rudibus affricat chartis. Vobis magistris qui puertiae incultos Formatis annos et gregem bipalmaren Betula virenti, frondibusque nodosis Herbi potentes flectitis, lubens munus Concedo nostrum. posteri gradum figant Ubi nos juvat fixisse, dictitent leges, Moresque tenero palpitantium vulgo.

Antiquus ego stipendiatius castae Solers Minervae, feriale jam festum Ludosque celebrem. Nec Nepotibus parmam Hastam que miles invidebo portandam. Ite illigatae, vinculisque metrorum Claudae Poetles, Distichonque, Scazonque, Audaxque Dithyrambus, et gravis jambus. Nec Musa soccis, nec gradu cothurnato Laetatur, illa claudicantium saltus Passusque inaequales modesta fastidit. Amans honestatis suoque contenta, Fruensque libertate, jam manumissa. Pudet, pudet meminisse Laureatorum, Atque oscitantum naenias Poetarum, Qui dum Minerva ac Cynthio reclamante Ex Hippocrenes fonte proluunt guttur Antiquitatis hauriunt meras faeces Olidamve amurcam: nil coloris, et succi, Nihil saporis, et sacrae vetustatis; Ast semirancidos, scabros, veternosos, Edentulos, acfrigidos jocos condunt. Rubiginosis Pacuvl erutos scruits, Aut faece vulgi, fontiumque stagnantum Haustos inepte tur pida sonos promunt Argutiarum nescii, ac venustatis, Tantum otiosi versuum latratores. Sed quid greges lenocinantium dicam, Qui sub Minervae Cypridem levem velo Colunt Poetae, et virgines Camoenarum Lauro virenti ac floribus coronandas. Myrteta subter collocant meretricum. Phrynen que pulchram, frontis inverecundae, Aut impudentem Thaidem loco castae Ornant Thaliae, nec sacrarium Phoebi Incestuoso separant Lupanari? Vahlite, taedet, taedet inter errare, Insamiaque turpiter notatorum Vultus tueri, vos catasta jam dudum, Aut furca meruit, structa vel rogi flamma. Piaculares victimas stygi dandas.

Quid otiosis. Rhetorumque perplexis, Et mille tricis inviis fatigamur Sententiarum ambagibus? procul nugae, Orisque inanis, auriumque pruritus, Cassumque vocum tinnientium murmur. Tam copiosa nos loquacitas saepe Mendaciorum conscios, et erroiis Reos reliquit, parcior mihi demum Sermo probatur veritatis assertor, Coeloque dignus, et senatui Divum. Quid me Lyceum, porticusque deposcunt Subselliisque devovent caput rutsum Contentiosis? ite vos Logistarum Bis ter recusorum entium leves fabri, Praecisionum, et reduplicationum umbras, Distinctionum gurgites, latebrasque, Et captiosa lina syllogismorum Late explicate; nil inutiles rerum Larvas moramur, ingelque commenta. Nos plena, nos aperta, nos vacans fuco Circum vagantum fraudulenter erronum, Sincera pascit veritas, suo tantum Cultu decora; quam nec artium velo Figmenta condunt, vanitasque fermentat: Nec in remoto latitat entium abscessu Obscuritaris inter antea defossa; Sed nota cultu, simplicique pigmento Ubique nobis obvios premit gressus, Offertque vultus, quin utriusque formosam Captamus ulnis, puriore contenti Consortio Divae, atque proximo coelis? O blanda sacrae veritatis interpres, Scientiarum multiformium archivum, Divina Moysis pagina, ac Prophetarum, Apostolorum, Principisque sublimis Oracla Christi. ah! quando, quando curarum Tandem absolutus. libera tuas dextra Versabo chartas, melleoque virtutis Sophiaeque flore delibuta selecto Gustabo fercla? desipitque putetque.

CARMEN XXIV. HYMUS. De Elogio S. Ioaennis Baptistae: Non surr exie major etc.

OMagnus in fans, innocentiae decus. De ventre purus, ante natalem diem Dicatus astris. Sanctitas cunis prior Praecessit ortum gratiam, ac vitam tibi Genitalis alvus unico exemplo tulit. Vix vilus orbi es, cum reducto clam pede Te te abstulisti rursus, imantem prope, Interque silvas incolasque montium Feras receptus, improbi consortum Mundi refugisti, ambiendus gratiis Amplexibusque caelitum, ut matris siuu Non jam parentum, noc querelatum memor Quas inquieta suggerit puertia Nec ejulatu flebili diem rerens Crepundiorum pertinax, amans nucum; Sed major aevo, supra et aetatem gravis, Prudensque continensque, nec Divis minoi Astris gerebas digna. Quis verbis tua Aequare meritis facta laudator queat? Ioanne nem major infantum fuit O Juvenis insons criminum! nec improbae Scurtilitatis nec salaciae capax, Fastidiosae non dicatus Murciae, Nec factiosis praeliantium choris; Sed Mysta Temperanriae, plenus Deo Medestiae que cultor, et juris sui Pernoxque perdiusque caelitum cliens: Non insolentis hunc Lubentiae parens Cupido rerum, non voluptas Bacchica Turpisque luxus, facinoque lubrica Intoxicavit Cypris: at parcum, et sacrae Frugalitatis hospirem, nunquam tori Cupidinisque conscrum, nunquam Sytis Cracisve lautum forsulis vidit diem.

Cupediarum silva notarum ferax, Sudata querno, concavoque robore Mella offerebat, queis locustarum rudis Daps juncta, tota erat famelici penus. O digna coelo vita, et exemplo carens! Ioanne nemo major adole seens fuit. O fortiorum nobile virorum decus, Corona sanctiratis, exemplar boni, Aurora veraelucis, et praeco recens Ortae diei, nuntius pacis, nova Serenitatis Iris affulgens solo. Quae prima, quae postrema virtutum tibi Texenda serta, quaeque laudis inclytae Tributasolvam, nescio. Dicam integrum Sinceritatis vindicem, hostem criminum Nulli taventem purpuratae noxiae, Sceptroque turpi? Herodes erit, Dicam artogantis quod supercili viros, Fecem Ifraelis, pertinacium greges, Errantiumque devie mortalium Ad veritatis semitam et vitae viam Dux anteisti? testis Isacidum est domus. Dicam aequitatis quod fidelis arbiter, Orator imperterritus, recti tenax, Jurisque constans, et potentium minis, Votisque promissisque flecti ferreus. Necungue deviate sis visus brevi; Et iste, et isti conscii testes erunt. Quid multa dicam? carmine absolvam brevi. Ioanne nemo major in viru fuit. Munc nec secundae sortis oblatus favor Inebriatum mente detorsit bona, Adversa non dejecitinvictum sui Statione recti: nullus aetatis tenor Inflexit. infans vicit illustris viros, Senesque juvenis, Angelis major quoque Cervice postquam cecidit avulsum caput, Quemque antecessit, solus hunc squitur DEUM.

CARMEN XXV. Carminis hoc genus spondeo dactylicum Alemanicum apud Boethium reperies. Epicedium in praematuram mortem Sancti Adolescentis Aloysii Gonzagae.

ERgo crudeli funere pallet Pulchra vernantis forma juventae? Heu dolor! moesto lacryma vultu In sinum fusis defluat undis. Plangat afflictum dextera pectus. Pendeant nulla lege capilli. Luridum pullus cingat amictus, Tora Gonzagam Phocidos unda Defleat sacro largiter imbre. Indolis tantae tanta jacet spes! Stant adhuc vernis lilia campis, Caltha florentes pexa capillos, Et rosae tinctam murice frontem Milliter pandunt; Flos tamen unus Omnium languet gloria florum. Arbor in silvis laeta virenti Frondium serto dividit umbras, Et fatigatas blanda volucres Hospes invitat Daulias inter Mobilis scenae dulce theatrum Pangit argutis carmine nervis. Nostra dum primas funderet umbras. Et daret foeto palmite flores, Aruit fluxis planta corymbis. Nostris jam sacras Daulias odas Desiit ruptis gutture nervis. Heu dolor! tristi praefica vultu Funde solennes Musa querelas.

Pulchra vernantis forma juventae? Cede funesto lacryma vultu, Rideant pura gau dia fronte, Libero plaudat sub pede tellus, Candidum purus velet amictus, Tota Gonzagae Phocidos unda Jubilet sacro largiter imbre Indolis tantae tantus honos est! Scandit hucmagnae gloria gentis? Occidunt vernis lilia campis, Caltha stat raptis foeda capillis, Et rosae tinctam murice frontem Turpiter ponunt; Flos tamen unus Vernat aeterno noster honore. Arborum in silvis moesta virentem Frondium luxum perdit, et umbram. Atque deceptas torva volucres Hospes avertit. Daulias, inter Aridae languet brachia silvae, Nec sibi noto carmine ludit. Nostra vix primas fuderat umbras Arbor, ac foeto palmite flores, Cum suis fructus intulit astris. Nostra jam sacras Daulias odas Incipit blanda gratior arte. Mollibus pangens carmina nervia. Eja iaetemur: Musa fugato Docta permutet gaudia luctu.

Lugeat tellus, gaudeat aether. Ille flos nostris raptus ab hortis, Ille, coelesti pascitur aura Arbor haec primo nobilis aevo Frondium laetas transtulit umbras, Fertiles coeli ducta sub oras. Has opes nostris invida terris Aethra subduxit, gaudeat aethra: Orbis amisit, lugeat orbis.

CARMEN XXVI. Poeta Lyram deponit.

CLio jam satis est. Desine carminum Impensisque lyram solve laboribus. Jam laxata solutis. Nervis barbita dissonant. Non semper rigidis tenditur arcubus; Sed permissa vacat linea. Ferias Admicere labori, Et curis decet otia. Lusum jam satis est, si bene; plus satis, Si lusum male sit. Ni streperam amoves Fessi pectinis oden Taxum, non hederam fetes.

CARMEN XXVII. Autor D. Antonio de Padua sua offert carmina, quoa ipsius implorata ope, amissa non semel receperit.

ANtoni Paduae Suada, potens loqui Et ductu populos flectere cereo, Virtutumque figuram Molli insculpere pectori. Hoc quodcunque decus dulce loquentium est, In te majus habes. Gallicus Hercules Docto nobilis auro Per te transit ad Aufones. Et te Pieriae cura subit Lyrae. Ac leni digito carmina temperas. Te custodia nostri Visa est tangere barbiti. Bis sudata meis metra laboribus Clausis exciderant devia scriniis Bis supplex tibi Musa. Desperata recolligit. Nolim fatidicis quicquam Aviis mea Me debere lyra; nil ego quercubus, Dodonae, neque lauris Doni appendeto Deliis.

Unus sufficiet, qui tripodas super Et vatum sapiet carmina, certior Quam lynx abdita rerum Rimari penetralia. Aeternum Paduae munus Apollini Haeclaetus tribuo barbita debitor Suspensisque perennem Obstringo fidibus fidem.

INDEX DESCRIPTIONUM ET LOcorum in poesi carminum; in quo numerus paginam, littera E Elegiacum catmen, H Heroicum, L Lyricum designat.

ACu pingere, p. 370. L. Adam Paradiso exturbatur p. 269. H. Adolescens, quae in teneris annis diseit, his constantet adhaeret. p. 37. E. Adolescens peregrino cultu insolens p. 196 et seq. H. Aequinoctium vernum p. 75. E. autumnale p. 90. E. Aestatis descriptio p. 83. et seq. E. Aetasaurea. p. 261. sine auro et bellis p. 272. Aetati convenientia studia suscipienda p. 35. E. Aeternitas post hanc vitam p. 415. L. Agricultura p. 90. E. Agrorum vastitas p. 3. 5. H. Alpium iter facile optatur p. 52. E. Amare et amatores D. V. 111. E. Amoris proprii descriptio p. 277. H. Amor ut venator et piscator capit p. 299. H. Amor Sponsae erga Christum incensus p. 406. et seq. L. Amor Christi pueri et D. V. mutuus, p. 419, Amoris prima incendia in vere 79. E. Angelicarum mentium nomina quae in rebus creatis possident p. 275. H. Anima minus quam corpus curatur p. 384. L. Animalia hiem elatent p. 99. E. Animantium voces propriae p. 80. E. Aper contra venatores pugnans p. 92. E. Apum mellificatio descripta p. 87. et seq. E. structura p. 88. E. Aquila suos pullos nutriens, explorans prae dam captans p. 2. E. Aranea telas texens p. 88. E. ejus descfiptio p. 202. et seq. H. Arbores perpetuo virentes p. 97. E. Arcus triumphalis p. 46. Armati p. 234. H. p. 314. H. Arrogans homo p. 191. Astra in coelo nocturna p. 99. E.

Avari turpiter serviunt. p. 292. cura et timore vexantur p. 293. H. L. Avarus senex p. 415. L. Avaritia capti p. 369. L. Avaritiae descriptio p. 289. difficulter dissuadetur. p. 282. H. et 383. L. Specie honesti latens p. 292. Aucupium p. 81. E. Aucupium p. 81. E. Aves variae modulantes p. 77. et seq. E. nidulantur p. 78. E. pullos educantes p. 78. E. Aura lenis p 52. E. serena et verna p. 75. E. Aures custodiendae casto p. 301. H. Aurora exoriens p. 75. E. p. 103. E. Autumni descriptio p. 90. et seq. E. Auxilium contra DEUM Judicem nullum nisi a virtute p. 403. L. Auxilium Caroli M. decoelo contra bellum et haereses postulatum p. 385. et seq. L.

BElli in Europa funesti descriptio p. 39. et seq. E. Leges et pietatem bellum evertit p. 40. E. Bello ac pace promptum esse p. 219. H. Bello domita Germania p. 335. Africa et Asia p. 236. H. Bello urbes et Arces evertuntur p. 312. H. Bellum ab Europa ad Turcas transferendum p. 353. L. Bellum multos perdit, paucos ditat p. 41. E. Bello rursum opprimuntur qui allos premunt. p. 352. L. Bellum Turcis inferendum p. 41. E.

CAntus musicus p. 99. E. Caedes, et variae strages 314. H. Innocentium puer. p. 389. L. Candidae mentis homo p. 422. et seq et p. 431. L. Caesorum multitudo p. 390. L. Coeli gaudia p. 399. L. Cervus capitur p. 91 E. Christi facies a Judaeis deformata p. 66. E. pulchritudo p. 455. L Ob scelera nostra afflictus p. 67. E. ominiscius p. 402. L. Christus Crucifixus p. 301. et seq. L. et p. 454. L. resurgens

morte et inferno victo p. 394. Dux vitae nostrae p. 449. L. eppressores Ecclesiae opprimit p. 450. L. Pacis autor. p. 455. L. Morborum curator p. 456. L. defensor noster p. 460. L. Pastor bonas. ibid. Christus miraculis suis cognitus p. 65. E. Clavium usus et honor in variis officiis varius p. 48. E. Comae calamistratae p. 200. et pulvere odorato spatsae p. 201. H. et p. 283. et p. 349. L. Clementia in poenis adhibenda p. 241. H. Compotationes p. 95. E. p. 296. H. Concordia trium fratrum laudabilis p. 60. E. Constantia Thomae Mori p. 447. L. Crassi ceteris benigniores p. 431. et seq. L. Crassorum laus p. 434. et seq. L. Crudeles particidae p. 388. L. Cupiditas bellorum mater p. 361. L. Cupiditatum laqueis orbis plenus p. 368. L. omnes auri cupiditate tenentur p. 381. L. Cupiditas rerum necessitatis specie defenditur. p. 338. L. et p. 360. L. Cura p. 256. H pecuniis augetur p. 378. L.

DEsperantis in crimine oratio p. 267. H. Desperati bellum petunt p. 316. H. Deus hominem increpat p. 268. Paradiso exturbat. p. 269. H. Dies longi et noctes breves p. 83. E. Dignitates pecunia obtinentur. p. 385. L. Diluvium p. 40. E. vide inundatio. Divitiae infatuant. p. 184. H. curis opprimunt p. 185. H. inutiles, si abundent. ibid. raro cum virtute junctae 186. H. pro posteris male corraduntur ibid. aestimantur tamen p. 187. etiam a contemptoribus quaeruntur p. 189. divitibus dantur ib. faciunt, ut audiamut, honoremur, fides detur, et ib. et p. 190. H. Diversitas studiorum Remp. ornat. p. 357, L. Doctus p. 49. E. Dolus p. 256. H. Dolus in specie amotis p. 262. H. Dubitate p. 264. H.

EBrii eorum que concettatio p. 95. et seq. E. Echo in silvis resonans p. 78. E. Eclipsis solis. p. 89. E. Elephas p. 93, E. Epulae, et mensae apparatus. 295. H. Equi veterum celebres p. 51 E. Equorum in quadriga descriptio. p. 45. E. Equus Bucephalus p. 282. Equus superbe gradiens p. 313. H. Eucharistiae calix omni potuiuavior p. 449 L. praestans p. 448. et lalutaris p. 450. vitiorum antidotum p. 451. et p. 4. 8. Eucharistianos pascit p. 459. L. Europa Carolum M. victorem veneratur p. 387. L. Excubare in frigore p. 99. E. Exempla virorum fortium legere ac scqui p. 217. Exempla pravorum seducunt p. 300.

FAmam inanem captare p. 283, Fames p. 256. H. et p. 270. Febres p. 84. E. Feminatum labores, ut nere, texere p 98. E Femina onus virorum p 424. L. Feminae imperii avidae p 429 L. doctae p 430. L. Fortis miles Scanderbegus p. 438. L. Haeretici in S. Scripturae expositione inconstantes et sibimet ipsis contrarii p. 443, L. Ferae variae in venando captae, cervus, Aper, ursa, leo, tigris Monoceros simii et p. 91. et seq. E. Fidem labefactare p. 366. L. Fidem otthodoxam tueri p, 49. E. in fide data inconstantem esse p. 64. Fidem fallere p. 417. L. Fila ducere p. 98. E et p. 204. H. et p. 206. H. Foco adhaerere p. 89. E. Focus calidus p 99. E Forma morbo crepta p. 85. E. morte p. 413. L. Forme pulchtitudo in Deip. p. 106. et seqq. E. et p. 252. et seqq. H. Forma squalens p. 410. seq. L.

Formicarum labor p. 89. E Fortis in bello p. 237. Fortis in adversitate suos animando et ibidem. Fortuna mutata p. 363. L. Fraus inter homines varia p. 290, H. Fructus autumnalis p. 90. E. Fulmen et tonitru p. 402. L. Funambulones p. 203. H Furor hominum in homines major quam ferarum p. 315. H.

GAlli pugnaces volucres p. 80. E. Gelu hiemale et glacies p, 100, E. resoluta p. 191. E. Gratulari cum plausu p. 372. L. Grando fruges atterens p. 84. E. Gula p 297. H.

HAeteticus praedicans inepte respondensp. 162. H. ex Scriptura sola haeretici tradunt sibi contraria p. 197. H. ex his se mutuo damnant p. 193. H. haeretici oppressi a Carolo p. 226. H. haereses antiquae revocantur p. 194. H. ex superbia nascuntur p. 285. H. summum in Germania malum, bellorum fons, magistra scelerum haeresis p. 470. et seq. L. Herbae perpetuo virentes p. 97. E Hiems fugiens p. 75. E hiemis descriptio p. 97. et seq. E. Hominis primi e terra formatio p 251. H. Honorem omnes ambigunt p. 316. L. Horti florentes p. 76. et seq. E. vide Paradisus.

IMperator belli sir solers et vigilans p. 222. H. Imperare propriis affectibus debet, qui imperat aliis p. 240. H. Improbitas sensim proficit p 351. E. Improborum terror in extremo judicio p. 403. L. Inconstantia inproposito p. 70. E. Inferi p. 255. H. erumpentes in orbem p. 257. H Insomnia p. 89. E. Infula virtutis merito collata, p. 59 E. Intonsi olim et fortes p. 20. H. Inundatio p. 103. E. vide diluvium Invidia magnos premit p. 232. H. ejus loeus, habitns, et meres

p. 306. omnia corrumpit p. 307. in aulis Regum est, p. 307. abjectum vulgus invidet p. 308, optima carpit, p. 308. neglectu superatur. et se ipsam consumit ib. Invocatio Numinis ad scribendum p. 214. H. p. 248. H. Ira seipsa debellatur et excaecatur. p. 317. et seq. Irascentis descriptio p. 206. H. et p. 307. H. ira moderanda p. 242. H. iracundi et feroces p. 310. Irajad bella concitat amicos et hostes p. 310. et p. 311. H. Iridis descriptio p. 87. et p. 107 E. Iustitia ejusque partes et officia p. 223. H. justitiae mundum deserentis querela p. 266. Iudicii extremi descriptio p. 401. L. Iuventus in proposito bonae vitae saepeinconstans p. 35. E.

LAbor p. 256. H labore vitam tolerare p. 271. H. Lapsus Adami descriptio p 264. et seq. H. Laus Deiparae virginis a pulchritudine ubi variis et personis et rebus comparatur p. 205. et seq omniamore digna p. 111. et seq. D. V. fortissima p. 115. et seq E. Laus viri pii, religiosi fidelis etc. p. 118. et 119. E. Laus blandi et suavis pueri Iesu p. 180. et seq. H. Laus D. Iacobi p. 420. L. Legati boni dotes p. 459. L. Leo praedator p. 92. E. Lepidus p. 423. L Libertas viro digna sine feminae jugo vivero p. 424. et p. 425. L. Libri obscoeni fugiendi p. 299. et seq. H. Lucifer invidet homini sortem suam p. 254. H. Daemones in nos incitat p. 257. H. Luciferi habitus et currus p. 258. H pomo seducit p. 261. H. suadet esum pomi p. 263. H. Lues in animalibus p. 85. E. Lupi gregem involantes p. 69. Ep. p. 103. et seq. E. Lunatia p. 297 H. multi hac seducti p. 368. L.

MAcilenti perspicatioris ingenii p. 432. expediti et celeres, p. 433. L. Eorum laus p. 434. et seq. Magnisicus in aedificiis p. 239. H. Mala poenae varia post lapsum p. 265. H. et p. 269. H, Ex malis patvis neglectis nascuntur grandia p. 350. L.

Matia Virgo gratia plena p, 463. et immaculata p. 464. L. Vide Laus, Martis domus p. 234. H. Mediocris statura, et crassities optima p 434 L. Medici praeclari p 441, et seq. in Medicis cum doctrina pietas rara dos p. 441. L Miles gloriosus p. 284 H. Milites ferociter pugnantes p. 313. H. Militum licentia p. 313. H Milvius pullis gallimaceis insidians p. 82. E. Miracula orbis p. 281. H. Monoceros. p. 93. E. Mons sacer Appollini p. 364. L. Morbi varii p. 84. Esp. 256. H. Moriendum omnibus p. 361 et seq. L. Mors etiam Reges aufert. p. 240. H. p. 295. H. Mors et Mars vicina p. 357. L. Mors omnia evertit p. 412. et seq. L. Mundi ejusque studiorum descriptio. p. 248. et seq. H. ante lapsum Adae quietus p. 261. H. Mundi turbatio, et concussio p. 265. H. Mundum ejusque opes spernere p. 370. et seq. L. Musica coelestis. p. 398. L.

NAufragii descriptio p. 102. E. Nives p. 100. E. Nobilitas generis non degenerans. p. 117. E. Nobilitas vera non ab avis, sed virtute p. 240. H. Litteris ornatur. p. 426. L. Noctuae ab aliis avibus obsessae p. 82. et seq. E. Nox. p. 89. brevis p. 83, longa 96. E.

OCulorum Custodia necessaria. p. 301. H. Opes avero nullae sufficiunt p. 294. H. vide divitiae: Opibus abutimur, p. 367. L Ad opes aspirare. p 189. H. et 355. et seq. L Opes desiderium habendi augent. p. 379. L. Opum pericula, et eversio. p. 293. H. Otia vitiorum fomenta p. 98. E.

PAcem omnis hominum status desidera: p. 43. E Palatium ingens. p. 281. H. Paradisi descriptio. p. 250. H. vide Hortus. Patiens, p. 239. H. Patienter ferenda omnis sors, p. 417. et seq. L.

Pauperes aula, et aequitate saepe excluduntur, p. 188. divites alunt ibid. H. Paupertas. p. 256. H. Apostelica dives p. 71. E. Paupertas tuta, et onus leve p 185, H. Innoxios praestat. p. 185. H Bonorum Magistra p. 180. cum virtute honoratur, p. 187. H Contempta per se, ibid, et p. 292. a Christo laudata p. 190. H Inter opes possideri potest, p. 191. H. multis caret periculis. p. 376. L. quieta, p. 378. L. Pecora in pratis, p. 75. E. Peregrinationibus stulte delectamur. p. 354. L. Pices varti, et piscatio, p. 81. E. Plausus trium phalis p. 394. et seq. L. Pluviam praenuntiantes aves p. 86. E. Pluviae vernae, p. 73. E. Poena non emanet p. 390. L Poena quavis digni p 389, L. et p. 392. L. Poenitens Petrus, p. 65. et seq. E. Lacrymae poenitentis p. 68. E. solitudo poenitenti idonea, p. 69. E. Dolor poenitentis. p. 72. E Poma varia, p. 90. E. p. 254. H. Prata virentia p. 75. E. et p. 252. H. Praevidere res agendas et pericula p. 188 H. Princeps debet subditorum nosse ingenia p. 220. H. Idonea cuivis et aequa im perare p. 221 H. Liberalis p. 229. amans boni communis. p. 230. H. Plectat scelera ib. boni sit exemplo, ib. Aulicos probos debet eligere p. 219 H. et ministros, p. 231. H. aequus sit omnibus p. 232. H. Humannus p. 233. Candidi pectoris ibid. Principis illustris formae et habitus descriptio, F. 45. E. Principiis malorum obsistendum p. 298. et 301. H. et 351. L. Prodigia immorte CHRISTI p. 392. L. Prudentia, ejusque partes, et officia, p 217. et seq. H. ibid. p 223 Prudentia, et aequitare res magnae optime administrantus. p. 447. L, Pugna, et clades, p. 266. H. Pugna Campestris. p. 314. H. Pugna rustica p. 311. H. Pugna Falconis, et Ardeae, p. 408 L.

RApina militibus, ac proceribus familiaris, p. 291. H. Ratio ejusque in homine officium, p. 252. Regna bellis parta onus difficile p. 43. E. Regna Regum cupiditate colliduntur, et pereunt, p. 516. H. Regnum curas habet, p. 242. H.

Religio dissimilis discordes non facit. p. 62. E. Mutata p. 465. L Religionem teneri adolescentes ingressi constantes in ea fuere p. 37. E. Regligionem senes deseruere, p. 35. gravia in ea perpessi sunt, p. 38. E. In Religiosa vita major quam in mundana animi libertas, p. 38. E. Quies magna p. 365. L. Religiosi Carnis Mundi, ac Daemonis Victores, p. 61. E. Rempublicam curare p. 117. E. Respublica mercemoniis, et studiis florens p. 229. H. Reipubl. inprimis prodesse possunt qui praesunt. p. 428. L. Rex bonus regni commoda spectat, p. 243. H. non inhiat opibus et alienis regnis ibid. Rex petitus a multis p. 244. H. Romae novae ac veteris descriptio, p. 54. et seq. et p. 404. et seq. L.

SAltatio p. 296. H. Scelerum multitudo, p. 280. H vide vitia. Scelus immane, p. 391. L. Scelerati male pereunt, p. 416. L Omni poena digni, p. 472. L. Seges multa p. 84. E adusta ibid. Senis decrepiti forma, p 415. L. Sensuum custodia neglecta perdit p. 300. et seq H. Serici vermes laborantes, p. 88. E. Sidera D. V. assumptam excipiunt, 397 et 398. L. Sidera in coelo fulgentia p. 108. E. Silvae virentes, p. 76 E. Simius capitur p. 93. E. Societatis Jesu Generales. p. 428. L. Sol Orens p. 75. E. et p, 281. H. in aestate flagrans, p. 83. E. Opes teriae, marisque educat, p. 367. L. Somnus, p. 89. E. Sorte sua vix quisquam contentus est, p. 362, L. Suadere crimen, p. 263 et seq. H. Superbiae imago, p. 282. H. Superbia ex divitiis, et honotibus nutritur, p. 284. H. Superbi Babylonii adversus Deum pugnant. p. 286. H. Superbi contumaces, p. 285. H. ruunt saepe. ibid. Superbus incessu. p. 349. L

TAciturnitas laudabilis, p. 409. L. Tempestas deficiens p. 87. E. aequoris p. 202. E. Tempestatis late grassantis descriptio, p. 86. E. Tenuis victus, p 171. H. Terrae descriptio p. 270. sterilis p. 272, H. Frugifera, pag. 410. et seq. L. Terrena spernenda, p. 359. L. et p. 379. L. Texete figuratum opus, p. 98. E. et p. 204. H. p. 208. M. Tigtis ferociens, p. 93 E. Tonsura mollis, et ridicula comarum p. 199. Tumultus bellicus. p. 388. L.

VAtes in coelum evectus, p 248. H. et p. 596. L. Venari, p. 91. E. et p. 205. H. Venatio Ardearum per Accipitres descripta, p. 407. L. Venatio instituta, p, 91. E. Canes Venatorii, et Cervus agitatus ibidem. Venti placidi, p. 75. E. aspeti, p. 97. furentes p. 101. et seq. E. Veris descriptio. p. 75. et seq. E. et p. 366. et p. 335. L, Venus studiis inimica. p. 425. L. Vestium insolens cultus, p. 197. et seq H et p. 349. L. et p. 283 H Victimae Deorum p. 277. H. Victoria et sors belli saepe vertitur p. 43. E. Vino loca abundantia. p. 95. E. Vindemia, 94. E. Virtus, et Honor sibi mutuo sociantur p. 46. et 47. E. Virtute praeditus, p. 49. E. p. 215. H. Virturibus vicina quaedam vitia. p. 216. H. Virtus non quaerit houoreln, p. 240. H. Virtute non sorte niti, p. 239. H. Virtutis, et Irae duellum, p. 313 H. Vir muliebriter cultus, p. 196. H. Virum a foeminea superari turpe, p. 63. E. Vita inconstans p. 373. L. Vitae coelestis descriptio, p, 375. Vites adolescentes, eg germinantes p. 94. E Vitia orbis p. 279. et seq E. Vitiorum fugiens, p. 51. E. Voluntate Dei omnia nobis eveniunt p. 418. L. Volucrum pugnae mutuae. p. 81. et seq. E. Voluptatis imago p. 297. H. principio obsistendum p. 298. H. et

p. 301. p. 751. L. Infamat, et exhaurit, p. 302. sensim occupat, p. 302. ejus mala 303. H. Votum pro profecturo feliciter, p. 52. E. Vrbs Dalena flammis consumpta, p. 59 E. Urbs oppugnatur, et defenditur, p. 445. L. Visa inexplebilis. p. 290. H.