CAMENA Early Modern Latin Texts

PALAESTRA ELOQVENTIAE LIGATAE, Novam ac facilem tam concipiendi, quam scribendi quovis Stylo poetico methodum ac rationem complectitur, viamque ad solutam eloquentiam aperit. PARTIS I. LIBER I. Rationem universim poetice concipiendi tradit, cum Artificio Homeri et imprimis Virgilii, eorumque in concipiendo virtutibus simul ac vitiis expositis. Cui accessie brevis veterum Mythologia in ordinem historicum redacta, et per indicem ad usum scribentium directa. LIBER II. Rationem optimae Elocutionis investigat et exponit, tradit que praecepta tam ornatd quam copiose in Poesi loquendi. LIBER III. Artem prosodicam in quantitate vocum, et carminum cognitione posiram, nova et stricta methodo complectitur. AUCTORE R. P. JACOBO MASENIO, SOCIETATIS JESU. COLONIAE AGRIPPINAE, Apud HERMANNUM DEMEN, sub Monocerote, 1682. Cum PRIVILEGIO CAESAREO.

EPISTOLA DEDICATORIA. SERENISSIMO PRINCIPI PHILIPPO WILHELMO, Comiti Palatino Rheni; Bavariae, Juliae, Cliviae, Montium Duci; Comiti in Veldentz, Sponhaim, Marchia, Ravensberg et Mors, Domino in Ravenstein et c. Clem. D S.

ACcipe, SERENISSIME PRINCEPS, CLEMENTISSIME DOMINE, Vellus aureum, non ex Indicis fodinis erutum, fabrorumque laboratum manibus, quale nuper ab Hispanico orbe Seren. Vestrae a Philippo ad Philippum transmissum est, sed ex nobilissima antiquitate eruderatum, Musatuinque concinnatum artificio, quod non quidem Regum Principumque humeris, sed humanis animis ingeniisque ornandis repertum est. Etenim si a suis arcessantur fontibus Velleris Aurei natales, ad Poesin et Eloquentiam veterum ex fabulis juxta historiisque conflatam remigrare necesse est, atque ex illis fundamentis eruere laudatissimi ordinis originem. Jasoni, ceterisque heroum, quos Argo navis complexa est, Phocis universa Phryxaei, ex auro, Velleris reperti gloriam

imputat. Neque haec sine discrimine matium, bellorumque, nec sine egregio virtutis experimento, collata est, cum monstris, hominibusque, Marte simulatquearte pugnandum, vincendumque, ut posteritati jam inde constaret; velius hoc non esse ignaviae tegumentum, sed virtutune praemi- um, lolis heroibus debitum.

Et hoc quidem tanto majori ad Vestram SERENITATEM gloria translatum est, quod jure quodam hereditario sanguinis a primo ejusl Ordinis repertore Philippo Bono Burgundionum Duce hucusque per Mariam ejus ex Carolo Aisdaci fil. neptem Maximiliani lmperatoris comjugem propagatum fuerit. Altera enim Maria illius proneptis Ferdinandi I. Imp filia VVilhelmo, Juliae Duci thalamo sociata Veltram SERENITATEM, ut sanguinis, sic honoris quoque illius participem merico postulat, praelertim, cum eis excultum pro nepotem virtutibus habeat, qui non minus egregium adjicere Ordini, quam accipere ab eodem ernamentum possit. Certe in solis Philippis admiranda quaedam hujus Aurati Velleris dignitas acquiescit, cum, si Carolos duos interponas, Audacem Belgarum, et Quintum, Hispaniarum etiam Principem, praeter solum Maximilianum Imper. non nisi Philippos hucusque numeres; hoc est, Bonum, et ab eo quatuor Hisp. Reges,

Perge Philipporum decus hoc augere Philippe, Crescat ab ornatu Vellus et Ordo tuo.

Sed et Poeticam hanc meam disciplinam, ex qua Aurati Velleris natales eruuntur, ut per peruum honoris in Vestram SERENITATEM collati virtutumque heroicarum monumentum esse cupio, sic in favoris ac benevolentiae Vestrae sinu colligi defendique impense optavero. Neque, ut mea fert opinio, votis fallar; siquidem, ut magnorum est Principum, Virtutum decus cultumque sua obser vatione extollere; ita bonarum artium scientiarumque praesidia tueri, sine quibus nulla diu Respublica antiquum spelandorem poslessionemque inviolatam obtinere poterit, illa praesertim Latii sermonis eloquentia qua Romani Imperii corpus, tanquam lingua sibi propria, ad juris dignitatisque suae propugnationem hactenus felicissime utitur; ut hac semel excisa, ceterotum brevi membrorum decus majestasque interlapsura videatur.

Quantum vero ad liberalium harum artiuni incrementa, totiusque per has Reip. Christianae defensionem propagationemque conferat virorum Principum eximius favor, praesensque patrocinium, nemo nisi temporum historiaeque

omnis rudis arbiter ignorare poterit; cum Academiae pleraeque omnes, per Europam universam, magno numero, ac frequentia longe supra omnes retro aetates maxima celebres, Regum Principumque impenso cum favore aerario, ad ea multitudinem magnitudinemque excreverint; ut vix reperias iliustria Principum Palatia, quibus egregia Musarum domicilia non socientur. Ut proin de illi sint bonarum quidam artium Mecoenates, iogenuarum disciplinarum nutritii, honestorum morum educatores, pietatis religionisque Christianae propagatores, verbo, patriae ad omnem honestatem excolendae patres. Quo in numero, cum ego Vestram CELSITUDINEM venerer, SERENISSIME PRINCEPS, quae ad haec eadem autre, aut voto, praestanda connititur, elucubrationes illae meae ad hujulce disciplinae emolumenta susceptae, a VESTRAE SERENITATIS limine ad hospitium aliud divertere non poterant; cum et a cliente natalium illi origine subjecto, et ejusdem potissimum in ditionibus natae, Dominum ac Patronum alterum neminem agnoscerent, indignae luce, si Vestrae SERENITATIS lucem subterfugerent.

Quanquam neque alia, eaque haud paulo gravior, desir ratio. Quod illam, quam hic in liberalium disciplinarum professione atque excolendae

ad literas religionemque juventuti Societas Jesu navat operam, fructumque ad patriae emolumentum colligit, hunc post SERENISS. Piae mem. parentem Wolffgangum Wilhelmum Vestrae CELSITUDINI inprimis debeat; ut iccirco spicas hasce tenuioris Eloquentiae, illius in agro, nutuque collectas, Vestrae manere, dedicarique SERENITATI voluerim, tanquam aeternas grati animi memoriaeque tabulas, quas si eo, quo dantur, animo acceperit, favebit juxta, ac fovebit.

Antiquitatis nobile cimelium est Annulus Pyrrho Epirotarum Regioblatus, qui in Achare gemma, naturae ingenio supra omnem artis industriam el aborata, pulcherrimam exhibebat Apollinis inter novem Musas (suis lineamentis scite expressas) imaginem, qua ranto magis delectatus est, quod egregium ipsius erga literas animum, hoc prodigioso naturae partu Dii ipsi autores comtestari viderentur. Et sane, ut ceterae virtutes heroi isli defuisser, gemma haec unica in thelauros Regis translata, satis erat ad aeternitatem famae ac nominis Pyrrho conciliandam. Equidem, SERENISSIME PRINCEPS, ejusdem Vestrae CELSITUDINI Apollinis Musarumque imaginem quandam defero, si non in Achare gemma, certe in libello non magno adumbratum, artis rudiori quodam penicillo, non naturae beneficio ductam, atque ex

veterum juxta recentiorumque ingenio concinnatum, quam nisi consueto patrocinio indignam habeat, nisi a benevolentia summis infimisque impendi solita excludat, dicatam luo nomini consecratamque possidebit, cum voto; ut non libris solum, virtutum suarum praeconibus, sed et liberis, earundem vivis exemplaribus, ad aeternam posteritatis memoriam propagetur. Ita vivat et valeat. Dusseldorpii, Anno salutis CHRISTI CIC IC CLIV. 4. Iduum Augusti.

ACtum non egi Amice Lector, ut, quod erudite olim Scaliger. Donatus, Vosfius, aliique, id, tanquam recoctam saepius crambem, apponerem. Si panca dem pleris, quz ordinis nexusque gratia praeterire non debui, alia comperies omnia, quaeque ad ip sam Eloquentiae cxercitationem ducant proxime, cum arte praesidia. Multi per praeceptaliter ad Eloquennam longum putant, brevius per exempla. Ego utrumque ad perfectionem facere plane sentio. Raros ad poesin nasci, formari multos. Exempla coeco quodam ductuimpellere. Artem caute regere: hanc cum illis rectissime sociari. Quocirca labotem hunc meum, inter scholasticos potissimum natum pulveres, impensumque per octenuium formandae ad Eloquentiam adolescentiae, juris denique publici esse sivi, ut ejus, sique esset, utilitas manaret ad plures, nac, cum voce atque autore, bene de proximo merendi ratio intercideret. Porro non ligarae tantum, atque ad metrum adstrictae Eloquentiae, hoc mei, quantulumcunque est, operis deservite, facile intelliges; cum animadverteris praecipuum solutae orationis succum, hac praesertim cultissima, et protriti sermonis fastidiosa aetate, ex Poetarum amoenis viridariis floribusque decerpi: tum deinde iildem nasci extollique liberam dictionem fontibus, quibus nos ligatae vim dignitatemque deprom psimus. Observabis denique me nonnunquam laudatissimos veteris famae aetatisque Poetas ad censuram vocasse liberius, praesertim altero de elocutione libre. Verum cum in atiis hoc factum vix sit, nisi quos lectu dignissimos habui, intelliges non studio obtrectandi, sed usum eorum commendandi, melioraque a deterioribus secernendi, id a me laboris sumptum esse: ne juventus rudior, vitia quandoque pro virtutibus amplecteretur, ac dediscenda discerer. Neque enim laudare hos possum, qui priscos quosdamsautores, vel universim damnant, vel ab omni errore absolvunt. Ex multis floribus, ses dulae apes optima quaeque delibant, transmirtunt cetera. Quod si quis alicubi mecum non senserit. certiora statuat principia, meamque illi sententiam addico. Dissentire a paucissimis cupio prodesse quamplurimis.

Ceterum, quia perdiffi cile longumque studium illud, quod in discendis quantitat ibus ponitur. huic nunc quoque com pendium facilitatemque aliquam conciliare conatus sum. Tu tantum bene feliciterque utere, et meum abunde laborem pensasti.

LIBER I. De ratione, facilitate et cossios Poeticorum conceptuum, Cum Virgilii, et fabularum methodie a expositione.

CAput I. De nomine et officio Poetae. Page. 2 Cap. II. De natura, et causis arris Poeticae. 3 Cap. III. De inventione, et concepti busartis Poeticae. 4 Cap IV. De fictione Poeticae, ejusque natura. 6 Cap. V. De varietate, fictione, earumque distinctione 7 Cap. VI. de fictionum Poeticarum verisimilitudine. 9 Cap VII De veterum recentiumque Poetarum in fingendo erboribus. 11 Cap. VIII. Prima ratio, ac via inveniendi, exornandique fictiones. 17 Cap. IX. Altera fingendi exotnandique Poesin ratio. 19 Cap. X. Modus varie ornateque fictionem exponendi. 21 Cap. XI. Delectatio fictionibus concilianda, per ra ritatem. 23 Cap. XII. Delectatis fictionibus per varietatem conciliatur. 30 Cap. XIII Delectatio fictionibus per am oenitatem eonciliatur. 34 Cap XIV. Ratio Poetici conceptus formandi. 35 Cap. XV. Exemplo. declara tur haec concipiendi ratio. 38 Cap. XVI. Poetarum Principis exemplo concipien di ratio magis exponitur, resoluta Aeneide 47, et seq. Cap. XVII. Poesis rerum inanimatarum et irrationabilium, concipiendique in iisdem ratio. 62 Cap. XVIII. Poesis personarum rationabilium et concipiendi ratio in bonis praesertim internis, externisque. 66 Cap XIX. Ratio concipiendi in rebus hominis indifferentibus ac necessariis. 71 Cap XX. Particularium poematum varii conceptus, ubi de Genethliacis, Epithalamiis, Soteriis et c. 75. et seq. Cap. XXI. Brevis totius Mythologiae ad conceptus veterum intelligendos, novosque formandos complexio. Cap. XXII. Coeli, ejusque progenies. 85 Cap. XXIII. De Saturno, Titane, Gigantibus, eoruque posteris. 90 Cap. XXIV. De Jove, Junone, eorumque posteris. 95 Cap. XXV. De majorum Deorum ex Jove posteritate. 103 Cap. XXVI. De Jevis fratribus ac sororibus eorumque posteritate. 116 Cap. XXVII. De signis coelestib, fabulose in Coelo constitutis. 123

Cap. XXVIII. De Tantali posteritate in Graecia regnante, seu stirpe Pelopidarum. 126 Cap XXIX. De Hercule, ejusque posteritate, seu stirpe Heraclidarum. 128 Cap. XXX. De stirpe Trojanorum, eorumque cum Graecis bello et heroibus in illo praesentibus 133 Cap. XXI Thebanorum Principum linea et posteritas 140 Cap. XXXII De Regibus Atheniensium, eorumque posteris. 143 Cap. XXXIII. De Thessaliae Regibus et Argonautarum expeditione. 144 Index, et Applicatio fabularum Poeticarum ad exempli vel similitudinis poeticae usum Alphabetico ordine. 153. et seq.

LIBER II. De Elocutione Poetica ratione, facilitate et copia. Cum veterum Poetarum censura, et delectu optimi.

CAp. I. De cultu ornatuque sermonis, ejusque haud difficili ratione assequen di. 169 Cap. II. Quae in ipso vocum delectu ac compositione observanda sint. 175 Cap. III. Facilis ad vocum delectum varietatemque copia brevi carmine synonymorum congestorum aperitur. 177 Cap. IV. De ornatu vocum, illo praesertim, qui a Metaphora ducitur. 184 Cap. V. Censura veterum; ad rectum usum Metaphorae. 187 Cap. VI. Novi audacisque poetae in Metaphoris censura. 194 Cap. VII. In quo catmine tropi, et allegoriae audaciores sint. 197 Cap. VIII. De facili epithetorum copia et varierate. 200 Cap. IX. De ornatu et delectu epithetorum. 204 Cap. X. Fontes, unde rariora epitheta hauriuntur. 211. et seq. Cap. XI. De sententia ac phrasi poetica, quemadmodum haec variari, extolli ampli fi cariquevarie possit. 222 Cap. XII. De syntaxi phrasis poeticae, ejusque copia. 228 Cap. XIII. De inventione, usu et elegantia gnomarum. 234 Cap. XIV. De usu et abusu sententiarum argutarum. cum vererum, ut Virgilii, Ovidii, Senecae et c. censura. 241 Cap. XV. De Poesios decore, ejusque ad res aftectusque compositione. 252 Cap. XVI. Figurarum in poesi vis ac varietas. 255 Cap. XVII. Comparationis in poesi vis atque ornatus. 259

Cap. XVIII. Comparationis a simili suppeditata varietas. 263 Cap. XIX. Comparationum ab exemplo suppeditata copia 271 et seq. Cap. XX. De patronymicis, eorumque in exemplis usu. 289 Cap. XXI. De ordine, compo sitione, ac numero sententiarum, periodorum, et oratio nis totius poeticae. 297 Cap. XXII. De licentiis Poentarum earumque recto ac perverso usu, cum adjuncta censura Virgilii. 306 Cap, XXIII. De stylo seu charactere scribendi triplici 312 Cap. XXIV. Exemplis distinctio characteris triplicis magis illustratur. 317 Cap. XXV. Practica am plificandae elevandaeque phrasis poeticae demonstratio. 324 Cap. XXVI. De varia et optima bonos autores imitandi ratione 329

LIBER III. De prosodia, seu quantitate syliabarum, rattone, et diversitate carminum.

CAp. I. De figuris et licentiis Poetarum. 333 Cap. II Regulae generales de quantitate syllab. 336 Cap. III. Regulae speciales de quantitate primae syllabae. 346 Cap. IV. Regulae speciales de quantitate mediae syllabae. 349 Cap. V. Regulae et observationes mixtae de mediis syllabis univerfim ordine literario expositis. 356 Cap. VI. Regulae speciales de syllaba ultima 381 Cap. VII. De pedibus metricis, eorumque diversitate. 387 Cap. VIII. et IX De variis carininum generibus. 389. et 396 Cap. X. De carminum diversorum eonjunctione. 399 Cap. XI. De carmine rhythmico. 404

PARTIS PRIMAE LIBER I. De inventione et conceptibus artis Poeticae.

ARtem, in qua plures ingenio ac laude singulari hactenus vertati sunt, via ac ratione a ceteris aliouantum diversa, sed, ut existimo, facillima brevissimaque aggredior, nec quicquam fere ad illius perlectionem ab ipsis ducendam principiis intactum praetereo. Veterum ita pressi vestigia; ut si Romano ore loquendum sit, id non aliis, quam corum verbis sen rentiisque usitatis faciendum duxerim; ne fingendi novandique in his licentia a receptis hujus linguae principiis temere deficiamus. At illorum instituto invenire, fingere, disponere omnia non praeceperim, nisi cum ratione, nostraque vivendi disciplina, conveniant. In elocutione verborumque enuntiandorum formulis cessat ratio, solaque im positione prima nominum acquiescendum est, cetera ad aequi prudentisque viri judicium, ad vitae morumque praesentium regulas, expendenda erunt. Pauci hucusque conceptuum fictionumque Poetica. rum leges, atque artem sunt prosecuti: cum tamen haec potissimum anima sit, qua spiret poesis, atque a soluta eloquentia se. paretur: ut proinde hunc mihi laborem aliquanto mole stiorem sumpserim: veterum que etiam fabularum usum ad imitationem, sua tamen cautione munitam, exemplis tra duxerim. Ita et in ipsa elocutionis ratione ab ipsis principiis, tam copiam quam ornatum loquendi, neque pauca, sive conceptuum, sive eloquentiae, adjumenta rudioribus, in hac disciplina vatibus suppeditavi. Scopulos etiam utriusque facultatis, in quos veteres juxta ac recentes im pingerent, nonnullos detexi. Quibus si recte usus fueris, neque doctier tantum, sed et melior evaseris, meum abunde laborem pensasti.

CAPUT I. De nomine et officio Poeta.

COnstat Poetas [gap: Greek word(s)] hoc est faciendo, vel fingendo dictos, Poema, ipsum opus, quod conderent ut Aeneisl, appellatur. Poetica ars seu mentis facultas, qua poemata conciperent, dirigerentque, quam multi fcriptis libris exposuerunt. Poesis denique ipsa concipientis actio vocatur; quanquam et pro Poemate, seu opere facto, promiscue usurpetur. Haee omnium senrentia facile statuuntur, verum acris inter Grammaticos contentio est, an potius a carmine faciendo, quam fa bu lis confingendis Poeta dicatur atque ab oratoribus historicisque differat?

Aristoteles sane, cujus sum ma apud omnes autoritas, in arte sua. [note: (a) c. 7. Poetic.] Historicus, inquit, et Poeta, non quod cum metris, aut sine metris dicant disserunt, liceret enim Herodoti scripta metro componere, et nihilominus historia quadam esse. Et alibi [note: (b) cap. Ia] Empedoclem, carmine res naturales complexum, physiologum potius, quam Poetam dicendum asserit.

Primum ego me illorum dederim quibus esse Poetas, Excerpam numero: neque enim concludere versuns Dixeris esse satis etc. His ego quae nunc, Olim quae scripsit Lucilius eriptas si Tempora certa, modosque et quod prius ordine verbum es Posterius facias praeponens ultima primis. Non, ut si solvas: Postquam discordia terra Belli ferratos pestes, portasque refregit; Invenias etiam disjecti membra Poeta.

Requirit uterque praeter metrum praestantius aliquod. quo Poeta ceteris excellat. Et ille quidem de fabula in poesi dicit c. o. quod fit [gap: Greek word(s)] id est principium, ac velut anima. Hic de Poeta ait:

Ingenium cui sit, cui mcn: divinior, aetque os Magna sonatur um do nominis huius honorens.

Nimirum et grandior elocutio, et divina fictione mens, qua videlicet Deum ex nihilo aliquid formantem imitatur, Horatio placuit.

Verum pugnare cum hac doctrina videtur, recepra in vulgus sententia, qua Poetarum numero accensentur, quotquot metro orationem illigarunt, quod modulatam ad numeros, locutionem regerent, cantuque, extra oratorum historicorumve censum haberentur. Secus vero, qui soluta oratione fabulas com plexi sunt; quemadmodum Heliodorus, Apulejus, aut Achilies Tatius a Poetarum tribu semoventur; quod habitus ille orationis numerosae desit.

Quocirca hanc litem ita absolvendam censeo, si poema homini simile esse statuero, quod suo quodam corpore, atque etiam anima constet, quarum partium, licet anima nobilior sit, vocis tamen appellatio potius corpori adhaerescat, ut quod in sensus sese primum infert. Mortuo corpori, hominis etiamnum vox tribuitur. Poeta, qui sine fabula tanquam sine anima, condie Poemata, nomen non amitrit Aristoteles igitur atque Horatius absolutum persectumque poema tanquam hominem in Poeta requirunt. vulgo sufficit a signo obvio nuncu pationem sumere. Illi vero etiam de Epica Dramaticaque poesi agunt potius (velut praecipuis artis poeticae membris) quam ut omnem universim Poesin spectent, quae in Epigrammaticis atque Ele giacis, tum Lyricissae pe et Heroicis ubi hymni, encomia, satyrae pangunrur, fictione destituitur, a nobilioribus igitur poeticae partibus ac functionibus Poetae appellationem ducunt, pene ut pictor, ex superiori hominis parte, illius figuram exhibet.

Ex his opinor intelliges, tria potissimum ad Poetam absolutissimum requiri. Metrum, orationem minime vulgarem, et idoneam fictionem. Horum igitur nullum, in hacartis tractatione, nobis erit negligendum.

CAPUT II. De natura et caussis artis Poeticae.

NAturam Poeticae ita recte descripseris. Est facultas, qua oratione metrica, rem quamlibet ver isimiliter et accommode ad de lectationem atque utilitatem au dientium exponit. Convenit haec cum Diomedis definitione qui Poesin appellat, Ficta verave narrationis, congruenti rhythmo, com positam structur am metricam, ad utilitatem voluptatemque accommodatam. De metro ad hanc artem necessario, paucis diffentientibus, qui solutae orationis fabulas ad Poeticam admittunt, omnes consentiunt: nisi quod [?]

in Comoedia liberiori numero Poetae evagentur, nec multum a soluto oratore absint.

Per rem quamlibet, intelligo honestam omnem, quae finem poetices, qui est prodesse simul ac delectare, non destruat. Unde tam divina, quam humana, et in his tam naturae et artis opera, quamactiones hominum, quibus forman dis potissim um haec facultas deservit. universim admittuntur.

Verisimiliter dico, quod Veritas historica in Poetarum narratione non requiratur; sed liceat Poetae ex suo ingenio rerum circumstantias apposite ad veri similitu dinem effingere; ut illustriori imagine rem oculis subjiciat. De qua verisimilitudine infra copiosius. Denique hinc nascitur, quod cum delectatione apta sit monere, aut instruere auditorem, per appositam explicatamque rerum exponendarum imaginem, vivis quodammodo coloribus hujus artis expressam. Horatij monitum est. (a)

Lectorem delectando, pariterque monendo. Hic scopus[?] oetae est. Aberrant sane qui delectationem aliam quam honestam in rebus rurpibus venantur. Quomodo enim hi finem suum assequentur, qui est prodesse simul et delectare? Plane homines profligatae simul virae ac verecundiae tales esse oportet, qui sacram hanc gymnadem tanquam lupanar adeunt, in qua Laides pro Musis colant Cynthiasque, nocte digni, venerantur. Enimvero hilenones, nec in Epicuri quidem schola hoc nomine tolerati [note: (b) Heraclides Ponticus.] eversores potius, quam assertores poesios habendi sunt.

Ex his cum natura. causas Poeticae utcunque perspicies. Materia enim sunt res universae, seclusis turpibus; forma, apposita ad verisimilitudinem rei expositio oratione metrica; efficiens, mens humana arte instructa; finis, utilitas cum delectatione honesta con juncta.

CAPUT III. De inventione et conceptibus artis Poetica.

DIfficilem atque obscuram hactenus suilque praeceptionibus indistinctam Poesios partem, quae de Inventione est, paulo enucleatius tractandam sumo. Perbrevis tamen, quantum licet futurus, atque ad ipsos solum conceptuum et Inventionis fontesavidum lectorem ducturus. Principem fac: le locum in hac arte occupat Inventro: nihil enim est in quo perinde indoles felicitasque

Poetae elucescat. Ut a multis existimatum fuerit, impetu hanc magis afflatuque quodam mentis divino, quam arte ac labore obtineri. et iccirco hujus artis Magisiri praeceptis fere abstinuerint, forte nec certas repererint regulas, quibus Inventionis stu diosum in sictionibus ducerent. Verumtamen, ut multum ingenio naturaeque quorundam tribuam, magnopere hanc ego artem praeceptionibus juvandam firmandamque statuo Quocirca ad illud animum imprim is intendam, ut quemadmondum appo sita ad delectationem et persuasionem sictione uti Poeta queat, id nunc universim inquiram, in singulis carminum generibus acturus ea de re speciatim.

Multum discrepant Inventione et conceptibus, ligata et sosura[?] oratio. Dionysius Halicarn. sua in arte, inquit, Non eademelt carminis et solutaoration is tractatio; sed uti metris, ita et con ceptibus animi distinguuntur.

Inventio autem vel totius est operis, sive poematis, vel singularum ejus partium. Si totius sit poematis, neque im perata sit Poetae scriben di ma teria id curabit, ut ei quod cogitat carminum generi, idoneam reperiat, ne Proserpinae alicui, cum Claudiano, laborem suum ornatumque im pendat. Vel si aliquid assumat humile id tale sit, ut appareat de industria sumprum, quo cloquentia nitescat, qualis illud Nasonis de Aranea, quod et nos imitatione secuti sumus, aliaque id generis in Metamorphosi usurpata. Si vero impera tum poema canat, meminerit ante, quo id carmiuis genere aptius exornari possit, ne leves amoenasve res heroica tragica ve gravitate obruat, et Hisirioni alicui cothurnos, aut vero etiam Herculi soccos indueat. Expendat.

Minor ad tingendam Lyram tibiamque, quam tubam inflandam labot est, haec plus spirituum, et arris, et robustiora exigit latera, rem amplam magnificamque nisi heroicis numeris, recte non optaverit. Deinde in ipso poematis texendi decursu, ne a pro posito evagetur longius, sui argumentique assumpti immemor, quod proclive est, fabularum ornamentis descriptionibusque intento. Digressiones si quae occurrant (ut est illa apud Virgilium Daedali lib. 6 et Caci descriprio lib. 8.) brcyes lint. infrequentes, atque ex re natae, ut offerrese potius, quam accerfin nudiose videantur.

Partes, quae membra quaedam poerici sunt corporis, quoed substantiam cum Inventione totius conjuncta sunt; quoad ornarum vero opportunis etiam fictionibus, similibus, exemplis, com paratis, contrarijs, rerum, locorum, temporum, personarumque graphicis descriptionibus didacuntur simul atque excoluntur. Cum autem conceptuum, ut totius, ita partium ratio potissima ex fictionum varietate ornatuque pendear, de his ante omnia agendum est.

CAPUT IV. De fictione Poeticae eiusque natura.

FIctionem animam esse poesios, solaque hujus gratia absolutum censeti Poetam; non modo Aristoteles, et Horatius sua in arte tradidit; sed et Plato in Phaedone statuit, [gap: Greek word(s)] fabularum artificem esse. Docetque, quod ante omnia hec loco observandum ducimus, occupari illum, non circa res existentes, sed [gap: Greek word(s)] circa rerum existentium symbola, vel simulacra. Quocirca et Poeticam alibi [gap: Greek word(s)] imitatricem rerum pex fictionem; alibi [gap: Greek word(s)] effectricem imaginum appellat. Unde et Possidonius apud Laerrium in Zenone, eand definit [gap: Greek words] Poesis, est significativum figmentum, imitationem com plectens divinarum humanarumque terum. Quae licet perfectiori tantum poesicompetant; tamen quid de fictione ejusque natura ex Platonis et Possidonij sententia, staruendum sit, minime obscurum relinquitur.

Quare cum eodem Platone ad fabulam, aut fictionem omnem requiro; ut, quemadmodum loquitur, [gap: Greek words] sit, hoc est, similis operis efformatrix ac imitatrix rerum, sive, quae imaginem, pictoris instar aut statuarij ad res apta repraesentatione exhibendas fingat. Recte enim Horatius. [note: (a) ad Pisessez.]

Unde et Poesin alij paucis definiunt ex Aristotele esse Imitario nem rerum. Quanquam homines (ut idem de arte loquitur) [gap: Greek word(s)] non quidem secun dum imitationem Poens, sed communiter secundum metrum appellent.

Ex his manifesium est. fabulam fictionemve nullam erudito Poetae usurpandam quae vel historiae, autrei cum laude gestae speciem atque imaginem non habeat, vel figurata rerum similitu dine alterius veritatis occultae significativa non sit. Hinc enim imitario rei alterius, hinc simulacrum, hinc significativum figmentum dicitur. Et vero ratio ipfa suffragatur: Quis enim ferat ab homine docto ac sapiente, ad eruditionem aliorum, aniles ductasque a colo fabulas obtrudi, quae nihil folidae veritatis, nihil succi sanguinisque, pro sapientia, adferantz Hoc indoctae nugacisque plebeculae non purgati excultique cerebri commentum sit.

Fundamenti igitur loco haec nobis doctrina esse debet, quae deinde ad vitan dos proprios, alienosque errores agnoseendos suffi ciat laboremque nostrum certa arte fuleiat. Fingendae omnino fabulae erunt. tanquam illustres quaedam rerum exponendarum imagines quae novitate atque admiratione primum lectoris animum rapiant, deinde ad latentem veritatem investigandam excitent, quae tanto altius insidea[?], quanto attentius quaefita innotuit. Fabulas, inquit Albertus Magnus [note: (a) In Metapys tract. 2.] Poeta fingit, ut excitet homines aoladmir andum admir atio excitat ad inquiren dum ut sciatur causa eius doquo mir antur.

CAPUT V. Dt varietate fictienum earumque distinctione.

DUplex potissimum fictionis genus est; alterum per se, alterum per accidens fictum. Per se fictum est, cujus tota substantia fictiria esse cognoscitur, eo quod ver similitudo desit, ut Aeneae ad campos Elyfios transitus, et vivi cum mortuis sermones. Et haec nonnunquam totum poema complectitur; ut raptus Proserpinae apud Claudium. Medea apud Senecam: nonnunquam in parte adhibetur, ut quae Elysijs campis, quae de Harpyjis, Circe, aliisque, apud Virgilium, est fabula, nonnunquam denique per omnes partes spargitur; ut quae de lunone Aeneam persequente, de favente ipsi Venere, ac Iove, inter utramque partem media est, fictio per totam Aeneidem diffunditur.

Per accidens ficta sunt, quorum substantia veri similis est; licet reipsa nunquam posita fuern, quod factibili per se rerum

naturae evenire potuit. Sic episodia rem pestaris, Carthaginis portus marini et prandij in lib. 1. Aeneid. quae vel historia, vel instar suat historiae, talibus adjunctis describuntur, quae rem illustrent simul ac verisimilem relinquant. Satis enim Poerae est. quod credibile lectori faciat, rem hoc pacto evinere potuisse.

Dividitur 2. fabula in naturalem et moralem, idque tam ratione materiae, quam formae. Ratione materiae quidem illa naturalis dicitur quae ficta quaedam lubstantia, aut accidens est. Et in hoc genere Poeta Deum utcunque imitatur; dum, ut ille creando, ita hic concipiendo, aut fingendo, novas aliquas admirandasque rerum essentias machinatur. Ita Pegasus, Gorgones, Chimaera. Cerberus, et c. creaturae quaedam (sic loquar) Poeta rum sunt. Moralis fabula dicitur, quae actiones rerum fingit: ut Aeneae Elysios campos subeuntis introitus. Naturalis simul et moralis ratione mateliae est quae utrumque complectitur, ut Charon animas Cymba ad Inferos transmirtens. Hoc autem figmenti genus latius patet, quam creataeres universae, imo vero etiam poslibiles. utinfra de vensimilitudine trademus, quia Poeta et similia illis quae Deus fecit, fingere poterit; et his etiam plura, ac dissimilia, imo et impossibilia, ut Chimaera habetur.

Ratione formae, id est, repraesentationis veritatis a se diversae; vel uaturalis est, cum rem naturalem fabula significat: e. g. Iovis et Iunonis conjugium, ignis et aeris conjunctionem. Iunonis irae, aeris tempestates designat: Et haec potissimum intellectum cognitione rerum instruit. vel moralis, quae actiones hominum significatione exponit, quales pleraeque sunt fabulae; ut quae ad mores hominum for man dos potissimum repertae sunt, et hujusmodi fictiones affectus nostros moderantur, ac recti exemplis dirigunt. Ut cum Aeneas Anchisen humeris Troja efferre fingitur quo pietatem erga Patentes doceamur. Ut raque haec, quae ratione formae est divisio, et proprie naturalis, aut moralis fabula dicitur tam ex illa materia, quae rerum, quam quae morum est, sumi porerit. Nam ut illa de Aenea parentem ferente, de moribus ad mores adumbrandos, sumpta est. itae. g ticta Megaera serpentibus crinita ad furiosum hominem exprimendum, et hydra se ptioeps, aut Geryon tricorpor ad pluriam capitum, aut regnorum conspirationem indicandam spectar.

CAPUT VI. De fictionum Pocticarum verisimilitudine.

FIctio omnis, etiamsi terum esier impostibilium, debet verisi milis videri sive talis quaesse, ac fieri possit, ex mente Philosophi [note: (a) Aristo. c. we Post.] [gap: Greek word(s)] Eligere impossibilia et verisimilia convenit potius quam poslibilia et incredibilia. Nam Poetis hoc inprimis propositum est, utapte imitentur rerum significandaru naturam, quod sir per appositam imaginis fictionem, ut Plato [note: (b) In Soph.] [gap: Greek word(s)] Imitatio effectio est imaginum. Quare non curat spectator ex quibus coloribus imago composita est, sed quam apte praesentet, uti Iris, licet sine veris coloribus, imaginem tamen picti arcus exhibet.

Duplex autem verisimilitudo diligenter hoc loco observanda est, quarum una historica, altera figutata dici poterit: illa est rerum gestarum, quando ea ratione exponuntur, qua geri potuerunt: atque ita suisadjunctis singuliatim narrantur omina, ut si Poeta illa praesenspectasset; sive revera acciderint, seu fuerint tanium cogitata. Aliera rerum est, quae in se fictae videntur, licet ad rei verae similitudinem; aliam tamen a se divetsam veritatem significant simulacro Alexandri similia, quod licet humanum nrhil in sua natura habear, significatione tamen herois illius speciem staturam que exhibet. Et talis fabula magis proprie quam illa [gap: Greek word(s)] sive imitatio per fictionem [gap: Greek word(s)] imago, [gap: Greek word(s)] simulacrum, [gap: Greek word(s)] figmenum, [gap: Greek word(s)] signum a veteribus appellatur quae rursum in propriam ac metaphoricam, sive a legoricam dividitur, Propria, est ficta quaedam imago rei quae nunquam fuit esse tamen cjusmodi ut fintitur, potuit talis Equus Trojanus ejusque in utbem inductio: Metaphotica est, quaerem a se dissimilem translate repraesentat: Talis fictio est, quod Pallas ex Iovis sit nata capite significans Sapientiamin capite nasci. Eandem vero armatam adultamque prodire indicat arma non sine maturo consilio, et priulquam bello idonea sint, in lucem proferenda. Tales et Imagines Vitiorum Virtutumque ac Regionum e. g. Iustitiae, quam tuo in Poesi arbitratu fingere licebit. Vesti sanguineae candidam adjunges, quae illius inter saevitiam et remissionem designet mediocritatem.

Bilancem sinistra, dextra gladium olivamque implexam sustineat, qua ex aequo poenas et praemia tribuere cognoscatur fronte coeca, sed oculato pectore; quod sine personarum respectu, deliberato tamen animo, quaeque exequatur. Talis et aure us ille ex nemore ramus; quem a columba Aenea Poeta oblatum refert; et Cupido pro Ascanio munera Didoni offerens, et Circe apud Homerum Vlyssis socios in porcos vertems.

Perfectissima tamen illa est fabula, quae verisimilitudinem non minus historicam, quam pure fictitiam complectitur, siquidem ad delectandum magis apta, tum suspensum lectorem detinet, atque inexspectata et latente magis eruditione ea pitt Talis est fabula de Vlysse, quem, ut ostenderent falli etiam posle prudentem, in rebus propriis caeca affectione progredientem: fingunt, simulata stulitia littus arasse diversigeneris animalibus; sed objecto ad aratrum per Diomedem filio, cum parceret, simulationis deprehensum; quod ad propria commoda pauci coece diffimulent. Illustris vero et illa Homeri fictio, qua ad Siterum cantus alligatus malo, obturatisque auribus praeteriit Vlysses, et contra, qua gustantes in Africa lotum socii avelli loco non potuere; quod illa apte voluptatem fugiens; hac capti deliciis exhibeantur, simulque historiae quaedem veritatis similitudo re Periatur.

Aristoteles, cum in arte sua Poesin dividit, [gap: Greek word(s)] , secundum id, quod est verisimile, vel quod est necessarium: ostendere voluit, etiam in fictione Poetam saepe, quae necessario fiunt, vel facta sunt exprimere. Unde si Christianus Poeta historiam Jonae carmine complecteretur, triduum, quo in piscis ventre latuit, praetereundum non esset; etsi ethnico nomim illa nec histotice, nec poetice verisimilis videretur. Est enim haec secundum necessarium. Simila tamen fictione in diversa historia, praesertim profana, unten dum non censerem: ut fi Carolum quintum rempestate in Algeriana expeditione jactatum, a ceto devo ratum rejectumque poeta fingeret, neque enim secundum necessarium, neque secundum verisimile imitaretur. Non enim in quavis persona, vel historice, velpoetice est virisimile, quod aliquando reipsa factum est, et alibi figurae vim significationemque obtinuit; uti in Jona triduana Christi sepultura adumbrata fuit Et haec ex sententia Aristotelis, juxta [?] latione, statuuntur, neque enim satis est possibilia esse, quae

dicuntur, sed eadem videri credibilia debent: [gap: Greek word(s)] rejiciuntur. Horatij est de arte;

Ficta voluptatum caussa sint proxima verif. Nec quodcunque volet poscat sibi fabulacredi

CAPUT VII. De veterum recentiumque Poeearum in fingendo erroribus.

AD veterum recentium que Poetarum in fictionibus errores deprehendendos, illud praeter jam dicta observadum erit, quod aliter Veteribus Ethnicis aliter Hebraeis, aliter Christianis, in Poefi fingendum fit. Cujus rei illa est ratio, quod diversis diversa verisimilia videantur atqueetiam veritate historica necessaria. De Saturno et ejus filijs, de Vulcanicasn, de Iovis cum Iunone nuprijs, je Pallade etc. quis alteri, quam ethnic veri esse similia suadebit? Contra, de Samplonis capillis, de maxilla asini in tot hominum caedem adhibita, de columnis cum domo subversa de fonte ex dente elicito quis Ethnici hominis fidem merebitur: pro anilibus haec sane oblectamentis habiturus est.

Expendendum igitur, ante omnia, Poetae est, in qua scriptionis materia versetur, cujus in peisona, et ad quos loquatur; ne impingat.

Deinde observandem, poffe aliquid, consideratis solum naturae viribus [gap: Greek word(s)] aut incredibile videri, quod altioribus caussis, Deo scilicet coelitibusque adhibitis verisimile appareat, adeoque ad horum opem in rebus grandioribus confugiendum ubi dignitas et ratio postulaverit.

Error omnis vel in ipsa fictionis substantia, vel in adjunctis, vel in utlisuqe fimulreperitur, hujus exemplum apud Virgilium est, Amor Didonis et Aeneae, qui adversa extitisse aetate ab historicis memorantur. In adjunctis vero loci erratum turpius, dum ijdem canum more in spelunca sociantur. Error Veterum Poetarum suit ab ipsis etiain animadversus damnatufque, id temporis, Sapientibus: tum quod res abjectas ac turpes saepe Deorum Dearumque appellatione dignati sunt: tum quod Dijs etam (sua opinione certis) a ctiones moresque, et societatem ac officia parum apta tribuerent. Ratio autem dictar, ut quamcunque rei substantiam, seu veram, seufictam, mente

complexus fueris, ei deinde convenientia attribuas, ne parum rapere, et im perite fingere ju diceris dum aptas

Neque illa, quae in repraesentando fortassse est, similitudo hanc ineptiam defendet Ciceronis sudicio [note: (b) Lih. s. de nat. Deor.] Vetu s hac, inquit, opinio Gratiam opplevit exsectum (Coelum a Saturno; vinctum autem Saturnum a filio Iove Physicaratio inclusa est non inelegans, in impias fabulas: ut quod coelum sine conjunctione omnia in terris gigneret. Saturnus, tempus indicat rebus inferioribus adstrictum. Idem filio, fingitur devorasse; quod tem pus consumat universa. Haec tamen metaphorica verisimibtudo; has fabulas tueti nequit, quin impiae non a Cicerone modo, verum et aequa ratione haberi debeant. Nam posteaquam semel Poeta aut Coelum, aut Saturnum in Dijs collocarat: sane ea, aut agere, aut parti non nebuerunt, quae divinam natuiam destruerent, non enim haec licentia Poetica, sed puerilis heterologis est, et anilis nugacitas.

Accusat et merito Plato Homerum ac de sua etiam Rep. jure Poetas vetetes proscribit, quod plerique honeste parum de Dijs finxerint, ac comfictis illorum sceleribus, ceteris mortalibus ad scelera viam fecerint:dum hos minime puder Deorum impudentiam vaecordiamque imitari. Isocrates quoeque in Busiride, post castigatam illam Poetarum impietatem, meritas et Orpheum repertorem primum, et imitatorem, poenas dedisse temeritatis existimat: dum ille quidem in sacris Bacchi a Moenadibus furiosis dicerprus; hic, inflicta coecitate, ad mendicitatem redacuts fuerit.

Absurda igitur haec universa in Veterum poesi sunt, quae illos similes sceleratis hominibus faciunt, quaeque in dignas illis Metamorphoses continent: ut Iovis in cuculum, Cygnum, aurum, bovem. Apollinis in gruem, Dianae in felem etc. Absurdi inter illos, et thalami et thalamorum violatio. Absurda inter illos bella, caedes, fugae terrores, vulnera, etiam quod mireris, ab hominibus accepta; cum Materm Veneremque apud Homerum Diomedes sauciet Absurdum Paridis judicio deas subjici, atque hominem unem, tanta perturbatione, inter se Deos hominesque committere. Absurdum Deos Deasque hominibus connubiis misceri; atque Achiliem apud Homerum Theridem, Aeneam apud Virgilium matrem habere. venerern, Herculem

Iovis adulterio ex Alemena natum. Et sane haec origo illorum facta non illustrat, quod a Deorum filijs majora ad laudem exspectari possint nobiliusque sit mortalibus genitum paria Dijs praestare, quam coelitus natum paria hominibus. Verbo quacunque in encomijs infra dignitatem cujusque naturae finguntur, a sana Poesi prosciribenda sunt, quod principium quorundam Grammaticorum importuna pugnacitas, quibus omne veterum oletum sapit, nunquam evertet.

In humana tamen natura ceterisque creatis, cum non modo ad laudem, sed et reprehensionem multa reperiuntur, cumque non suo tantum ingenio, verum et superioris potestatis arbitrio regantur, multa et quaeinfra et quaesupra naturam sunt locum reperiunt:verum adhibendi in eam coelites, Daemonelve a Poeta erunt; ne verisi militudine destituatur narratio, ubi illae quandoque Aristotelis [note: (a) De arte c. 25.] in rebus admirandis valere regula ad excusationem poterit [gap: Greek word(s)] verisimile est, praeter verisimile aliquid fieri, ut in Speculo nostro Imaginum exemplo docui illius hominis Belgae, qui ex femore vivum infantem peprit, et de Hollandica muliere annales referunt, tot infantes peperisse, quot annus dies complectitur; sed utrumque, Numine importunum ludibrium vendicante, factum. Hoc titulo; et Niobe in saxum conversa, et aliae quaedam Metamorphoses Ovidianae. Castoris et Pollucis ex ovis prodeuntis nativitas, et sexcenta ejusmodiadmitti poterunt, eum tamen, figmenta haec esse, cuivis palam sit, neque historicam, aut propriam rei significandae verisimilitudinem prae se ferant:eam omnino quae metaphorica est habere debent. Recte ad hanc rem D. Augustmus: [note: (b) l. I. quast. Evang. q. 32.] Quando id fingimus quod nihilsignificat, tunc est mendacium: cum autem fictio nostra refertur ad aliquam significationem, non est mendacium, sed aliqua figura veritatis.

Error igitur hac in re cum veterum. tum recentium Poetarum est, ea in Poesi adhibere, quae figmenta esse quamprimum lector animadvertat, nullo tamen satis argumento cognoscat, cujus veritatis figura sint. Siquid enim ejusmodi, quod aenigmatis vim habeat, ad hoc aperiendum cognoscendumque lectori etiam mediocriter perito sternendus est aditus; ne sibi uni fabulatus Poeta videat ur, aut anilia cudisse delitia, quae sine mente

ac fructu sapientiae profuderit. Quidquid enim cassae nucis instar, sub fabularum involucrisnihil dignum sapiente continet, quomodo sinem Poeticae asse quetur, qui est, qut intellectum cum delectauone erudire, aut movere affectum. Fictio condimenti ac mellis instar est, quo ctudior duriorque nonnunquam veritas perfusa avidius excipiatur, quid vero condimentum absque cibo faciat?

Ita Ovidianae Metamorphoses non paucae figmenta inutilia, nulloque sapientiae aur virtutis emolumento concepta, nihil magnis ingenijs dignum continent, ex metem psychosi Phthagorica tantum profectae. Curenim ob luctum Phaethontis sorores in arbores transmigrant, lacrymae earum in electurum; cur Ocyroen futura praecinens in equam convertitur? cur Battus vaniloquusab Apolline in saxum mutatur? Ego, ut similem alrorum Poematum inanitatiem taceam. Phaethontis forores in fontem peranni scaturigine a tanquam lacrymis manantem; Ocyroen in Gallum; Battum in picam transformati maluissem; ita non defuisset significandi vis et ratio fingendi, utinonnunquam apte factum, dum Paethontis audaci tementare casuque arrogantiam elatorumque hominum proclives lapsus; Terei, inceifi hominis in upupam mutatione foedam levitatem indicat quin et Pulchritudinem Narcissi ejusin florem transitus; et Arachnae, filia ducentis texentisque protervam solertiam, conversio in araneam haud mepte andumbrat. Sed ad colum plures, ex his fabulationibus amandae sint.

Quid jam alia complura memorem, in quibus, nec Oedipus quidem, umbram veritatis deprehendat? Communis ille trium lamiarum senicularum in cista oculus ille Hesperi dum Draco, et sati dentes, et Cadmeo in agro nata exillis cohors, quam sapientiae laudem habent; ligneus ille Trojanotum, Homero Virgilioque celebratus equus, quid ingenit, artis, veritatis possidet. Hic sane cum ad histo riae similitudinem compositus fit, nihil a prudentibus viris alienum complecti debuit. Vide (Agatharchidae [note: (a) In libro de rubro mari, ex Graco.] verbis qutor) qualss hoc modo stulitia depingatur, et artificis, qui equum exstruxit, et procerum, qui hunc subienun, et aivium qui in propriam illum urbem susceperunt. Nec vero pet allegoriam facile defensurus es. Quid Pasiphae cum Tauro, aut Tyro fluvio sociatur, quid Phryxus et Helle in ariete velleris autei, et hoc suspensum Deo? quid Charon in cymba? an qui

haec aenigmata nobis satis evolvat, repertus ost hactenus? casentigitur arte, etiamsi omnino non careant: et toto orbe celebrentur, admiratione magis, quam fructu. Quis laudet Homeri commentum, quo Vlyssis navis in saxum, et quo apud Virgilium Aeneae in Nymphas convertuntur? an quia illa ad petram allisa, hae undis solutae subsiderunt? nimis profecto frigida translatio. Quid aut venustatis, aut veritatis illo contineiur quod apud Homerum Odyss. 10 Vlyssis ventosab Aeolo utri inclusos acceperit, quem socii aurum rati, imprudentes laxarunt, mox in tempestatem abrepti? quid, quod lib 12. Solis boves vitare jusserit Vlyssem Circe, quos illo deinde sopito, socij, malo suo exitu, aggressi sunt, an illa ventorum captivitas, et haec praeda boum vitanda, socios latere prudenter debuit? Si Aristoteles [note: (a) de arte Pess.] non probat figmentum Homeri de Phoeacibus, quod illum Alcinoi Regis, et sua voluntate susceptum, cum donis ad littus Ithacae dormientem exposerint, contra omnem humanitatis speciem: si displicet Ciceroni [note: (b) IN Tascul quast.] quod Achillem in mortuum cadaver Hecto ris sae vientem inducat, quanto illa graviorem censuram merentur?

Sunt tamen nonnulla, quae prima fronte absurditatem prae se ferunt, quibus occulta veritas gratiam conciliat Ita quam vis ad Orphei, cithatam tangentis, cantum, saxa silvasque commotas esse, nimia videatur fingendiaudacia; tamen si homines muris inclusos, ferasque saltibus hoc cantu delectatos esse inselligas; quid aliud, quam pro contento continens Poeta usurpavit? Palladem ex Iovis cerebro prodeuntem miraris; sed tamen Dea ex Deo est, ingeniique fecunditas, et maturus partus divinum quid habent, neque illa, quae latet, veritas inepta est. Has facile ex Speculo nostro lib. 2. expositas, discernes.

Tragoedias etiam Comoediasque Poetatum ab omni nota non purgaveris, vetetum inprimis, ubi honesta parum imitantur vitia, aut figmenta veritatis inania concinnant; ut prodesse omnino nequaent, sed de his lectorem seorsim conveniam.

Recentium Poetarum errores in eo plerique sunt, quod veterum fabulas imperite tractent, et sine religionis Christianae eura, sacris etiam rebus profana Ethnicorum Numina admisceant, Apollinem Musasque invocent, Deorum cogant concilia, Iovem coelo, Neptunum mari, Plutonem inferis, Hymenaeum thalamis, Dianam venationi praeficiant; non fecus ac si

cum antiquis delirarent, nec aliter msi his figmentis Superum de mortalibus curam rerumque nostrarum moderationem liceret perite exponere.

Ego vero tales Poetarum nomine indignos censeo, qui aliorum figmenta recantare quam suo ipsi ingenso malunt procudere, certe, ut aliquando Poetice, Christiane tamen loqui parum videntur. De hoc malo curando infra agendum prolixius. Illis factle ignoscam quim Comoediis Satyrisque inter jucos, irrisiones, ludos, et Iudibria ejuscemodi veterum delinamenta adhibent, contumelaemagis, quam honoris gratia. Vt si Christian us in Comoedia Polyecastor, mehercule, interserat, si Dianam in venatione favere jubeat, per stygem juret, aliaque id generis ad ludificationem comparara usurpet Tum si pro aerelovem, pro mari Neptunum, pro literis Musas Palladem aut Apollinem, pro vino Bacchum etc induxerit; quod jam usus, hac in re magister, obtineat: neque ut Dij, sed ut ficta quaedam elementi perso na, usurpentur.

Hi errores artem Poeticam tangunt. Admitti praeter hosalij possunt exaliarum scientiarum igno ratione, idque proclive omino in Poeta est, atque excusationem meretur facilius, quam in fictione (qui est proprius Poerae labor) aberratio, cum ad ornandam Poesin in omncm sese disci plinam effundat, neque adeo turpe sir multa scientem aliqua ignorare quam in suae artis leges impingre. Sic Virgilius Aeneam in sua navigat one Gelam, Acragantem et Selinuntem deducit, quas urbes Thucydides lib. 6. multo post Trojana tempora memorat excitaras, quod idem de Megara Strabo tradit. Sic non tam ignorantia, quam ejusdem quaedam incuria est; quod ex septenario Regum Romanorum numero, quos juturos Anchises [note: (a) lib. 6. Aeneid.] Aenea me. morat, Servium Tullum, ordine sextum, omiserit: In quibu Virgiluis non ut Poeta, quem profitetur, sed ut historicus aberravit, ideoque facilius veniam promeretur.

Haec de erroribus, etiam illorum, quos merito tanquam Principes hujus artis veneramur. Sed quid mirum si in regia quandoque veste macula? ne mo eam iccirco cum rustica lacerna comparaverit. Quod dictum a Poeta est, de Poetis etiam tecte usurpaveris.

CAPUT VIII. Prima ratio ac via in venienai exornandique fictiones.

VT fictio ad voluptatem admirationemque concilian dam disponatur, quae aut praeter, aut supra exspectationem legentium audientiumve sunt, adducantur, cujusinodi in arte nosera Epigr ammatica, illa esse inprimis diximus, quae aut contraria sunt, aut aliena a rebus vulgaribus. Quare et fa ctorum exempla, quae illic adduximu, fictioni apte formandae servire poterunt

Generalis atque indubitata lex omnibus statuenda est; quod illa, quae fingendo extollere, qtque illustrare volueris, nobiliorum rerum appositione amplisican da sint; quae vero reprehendendo statueris deprimere haec per humilium turpiumque rerum conjunctionem obscuranda. Perinde enim, ut in comparatione, sicin fictione res haber. Vis sortem in pugna, ex simili, docere? cum Leoneaut Tauro pugnante comparas, qui viribus hominiem superat, licet ceteris illo sit inferior, vis magis assurgere? cum gigante, qut pugnante etiam Angelo confers, quo nihil habes in viribus sublimius. Vis idem praestare fingendo? vel illum his oppones parem, ui si leonem aut gigantem aut Angelum luctando vicisse contendas, qua ratione Herculis. Davidis, et Lacobi fortitudo exponitur? vel horum personas induisse Coelitum ope atque arte dices; ut si, Theandria, id est divina Fortitudo illum rore coelesti perfusum, gigantaea corporis mole induerit, seu armaturam de coelo ex sua illi officina gladiumque Angeli olim maibus in para diso ventilatum, fulminisque in morem hostes perstringentem, detulerit, aut certe vim oculis fulmineam inseruerit, tinctum rore corpusadversus inimici ictus solidarit, vel habili agilitate perfuderit, qua rela facile declinaret, vel etiam obvelatum nubibus defenderit. Contra si crudelem in alique ferociam reprehendere lubeat; ut illum cum Tigride, Leaena, Furia, Busiride, Daemone comparare licet: sic fictione paria imitari, ferarum lacte et consortio enutritum dices, humano pastum sanguine et latrocinijs oblectatum, denique magico carmine sibiinferos sociasse, stygio perfusum flumine, aut Circaeo haustu potum, nunc Lupi, nunc Leyenae sumpsisse habitum, aut Furijs stipatum Acheronticis, aut Medusaeo armatum elypeo telisque ignivomis, in adversarios proruisse, excitasse ab inseris Busiridem, qui nova in homines crudelitate

grassaretur, Luciferi induisse, olim adversus coelestes genios usurpara. ac modo in terrigenas conversa, arma. Ita plane in qua vis rei creatae proprietate aut nat nra habet, quam si vel extollere laudibus, vel deprimere vituperio, vel narratione exponere volueris, similia atuqe exempla, quae vel ad oranmentum a rebus nobilioribus, velad dedecusab ignbilioribus ducta faciant, collige, ad summa quaeque infimaque, per creaturarum ordines, incedendo: et copiosa sese offeret fingen di materies, difertumque te, neque sine gratia symbolicae venustatis, admiraberis. Et haecfingendi ratio potissimum inrebus personisque. versatur alienis, quae, praeter exspectationem, rei ornandae aut vituperandae tribuuntur.

A contrariis vero magnopere hae fictiones exornantur Uti enim res quaelibet, seu turpis, seu honesta ex appositione contra riorum, ita et fictio illustratur. Haec autem oppositio, vel in eademre, aut persona, adhibetur: ut cum Achilles primo inter imbelles mulieres in toga seminea, post inter armatos heroas proponitur, quo figmento illius fortitudo (eodem enim exemplo uti lubet) tanto redditur admiratione dignior, quanto rarius est, in effeminato corpore, tam igentes animos viresque reperire, quae caussa cur et eundem in Brisei de simul ac Patroclo mollem ac virilem amatorem Homerus finxerit. Vel diversae res inter scoppofitione junguntur. Ita. ut fortiorem in superandis voluptatibus Vlyssem ostenderet; socios, Circaeo deformatos poculo, in porcos degenerasse commentus est, dum vlyxxi forma decusque constaret pristinum. Ita et castitatem Pene opes magno pere extollit, dum insana Procorum depingit stu dia. In hac tamen oppositione, quo illustrius contrarium fuerit, quod denique sua virtute deficiat, hoc majorin parrem alteram laus derivatur, cum Hector fortissimus, totque celebris victoriis heros, Achilli vincendus objicitur, quo nihil potuitad fortirudinem Achillis extollendam frei aut fingi praeclarius. Ut proinde hoc fingendi artificium Poetae inprimissit observandum Par fictionis ratio, qua imbellem adumbrare staruisti. Si enim in ipso fortia praemiseris facinora, ac denique victum asseras, majorem admirationem conciliabis, praesertim si molism enervatum que illi adversrium dederis.

CAPUT IX. Altera fingendi exarnandique poesin ratio.

DIversa aliquantum fingen di ratione in ea imitatione versamur, quam meta phoricam, sive allegoricam, recte dixeris, et rerum est verita tem figurate signifcantium, quae, vel ut symbola; vel ut emblemata; vel ut hieroglyphica, aut etiam aenigmata inducuntur, de quibus cum alio tractatum sit opere, hic paueis agi suffecerit. Ut compendio te ducam, russum ad comparata animum adverte, nam imaginum disciplina ex similibus inprimis ducitur. Quemadmodu vero similia tam ad res physieas, quam ethicas illustran das adhibentur: ita et fictio Poctarum, quae per mores fictos aliquando naturam rerum; et contra per naturam mores nommunquam exponit, quanquam sine discrimine, et moribus mores, et per naturam natura explicari possit. Ita per Herculem, leonis pelle indutum, clavaque armatum, homo in pugnando fortis, varaeque ipsius virtutes per labores duo decim adumbrautur. Per eundem tamen ejusque labores, alij (ut Gyraldus in Hercule) Solem intelligunt, inter sidera praecipuum, qui duodecim Zodiaci signa, tanquam coelestia monstara, quotannis pervagando superet Eadem igitur res, et ad mores, et adnaturam referri potest. Haec tamen relatio, in similitudine, quam res ficta cum re significata obtinet, fundatur: non illa quidem similitudine, quae est imaginis pictae cum Alexandro v. g. Sed quae in metaphoris reperitur: e. g. flore deciduo, cum moriente adolescente. Similitudinem hanc, velin rebus creatis physicis ethicisve Poeta invenit; vel in ficta a rerum substantia, aut actionc constituir. Unde duplex fingendi ratio consurgit.

Priori ratione fingendi eleganter Pfato in disputatione de Pulchro est usus. Ubi ur ostenderet Deos sine perturba tione affectuum administrae omnia; homines vero adversus repugnantem appetitum, quamvis ratione ad virtutem ducatur, luctari: fingit Deos Animosque mortalium alatis curribus cquisque quaqua versum ferri Et deos quidem ad nutum moderari currum, ac facili volatu transire universa: ac tardius hominum bigas provchi, altero equorum (quem inferioris hominis appetitum interpretatus est) improbe frenis atque impulsibus aurigae obluctante; quocirae ferrugineum illi colorem hit sutas surdasque aures, rubicundos sanguine

oculos, sternacem, succussorem ac calcitronem efficit, apta ad repugnantem hominis naturam exponendam im agine. In qua tota fistio rei verae, scilicet obluctantis habenis equi inge, nio, nititur quae idoneam ad rebellem appetitionem involvit similitudinem, tanquam fictionis poeticae fundamentum alae celeritatis signum sunt, adeoque non inscite adjicitur, ut velocitas rerum incorporearum exprimatur.

Alia fingendi ratio nec infre quens, necinelgans est, cum per fictas personas, res varias, praesertim affectus, vitia, virtutesque animorum Poeta imitatur. sta Virgilius Cupidinem adolescentem fingit in persona Iuli munera Didoni offerentem, Et Famam alatam auribus oculisque plenam lib. 4 Quo in genere plura exempla contine nostra Poesis Heroica. Hic Fidem, Spem, Amorem: hic Invidiam. Iram, Gulam, Voluptatem, etc. destripta reperis, quae iccirco humana specie proponuntur, quod in corpore et moribus hominum tantum a nobis observari possint. Cum igitur similius niliil hicce affectionibus, quam externi corporis habitus quo oculisillae animorum qualitates queantobjica, liceat fingere: huic symbola quae dam Vitiorum aut vitturum signifcativa Poetae adjicere consueverunt, ut varietate illa delectent simul atque eruditant. Ita in numis veterum Rom. variae spectantur imagines, utilla Constantiae in numis Claudij Imper. Matrona stans militari induta sago, ac paludamento in tergum rejecto, capite galeam, laeva sceptrum sustinens, erecto intentoque in saciem dextrae manus digito. Ut si con stantis sit in bello praesertim et adversis, sceptrum ac moderationem sui rectam non deponere; sed firmo pede, vigili oculo, intentaque manu occurrere omnibus, quae fictio nulla rei naturalis, aut moralis historia nititur; uti illa Constantiae quoque usurpata imago, qua adolescens nudis brachijs dextra coronam apprehendens, laeva gladium, quam rogo interritus ingerit. Haec cnim in Mutio Scaevolae historia fundatur. Hac fingendi libertate, non tantum affectiones animontum, sed et Regiones, Resp. Urbes, Fluvies, Tempora, Aetatesque (quae alio schemate induci nequeunt) complectimur. Sic Roma in numis Vespas. habitu Minervae, Victoriam manu su stinentis aut septem collibus insidentis: vel etiam soluis capitis armati (ut quae captu orbis sit) proponitur. Aeternitas in numis Titi spectatur forma Virgims, longo capillitio, sed galea tecto, et prolixa veste, hastaeinnixa, altera mann cornucopiae

gerit, altero pede orbem calcat. Virginitas aeternitatis incorruptionem; longus capillus, sed rectus, ejus longitudi nem nobis obscuram; cornucopiae felicitatem bonorum, ut hasta poenam improborum indicat. Harum imaginum varietatem magnam lib. 2. in nostvo Speculo exhibui. Non ta men necesse ut hic Poeta Veterum se legibus prorsus aptet, suo utatur ingcnio. Quo tamenres quae que a natura remotior, minusque vero est siinilis, tanto et gratiae minus possidere videtur. Ita cum Caesar Ripa Ptudentiam facit Puellam bifrontem, veste affictis mori folus insignem cum speculo, et baculo serpentem im plexum sustinente: alteram frontem (licet admirationem conciliet) in Poemate abesse cupiam: quamvis Aenigma pictum ornate censeatur, et recte significet prunentem, quasi gemino aspectu ex praeteritis de futuris judicare. Malim igitur, quod neri simile magisest in speculo lomge seposita, tanquam praesentia intueri. Ita et caput armatum, pro, Roma, minus idoneum Poetae, quam, Aenigmatico futurum est, (nisi forte in vexillo vel clypeo tanquam signum proponeretur) quia ad actiones vivae imaginis (quas haec Poesisamat) parum est conveniens. Fundantur et hae fictio nes in rerum similibus, quamvis saepe remotioribus: nam et Urbes, ac Patriae quandam politici corporis habent speciem, qua cum humano comparantur corpore, et fontes ac Tempora suum caput principiumque, ac veluti totum aliquod possident corpus quo in temotam comparationem veniunt, utnonnunquam ab Oratoribus etiam Patriae, Aetatesque loquentes inducantur. In ceteris vero etiam rebus inanimaris, ut stellis, plantis, aere et igne, quaedam ad hominem ducta similitudo pro fingendis personis idoneum Poetis est fundamentum.

CAPUT X. Modus varie ornateque fictionem exponendi

MAgna quoque earum rerum varietas, per quas fictio, tanquam instrumenta causasque introduci potest.

1. Per adductas parabolas Christus Dominus poetice etiam disertus suit. Quid enim praeter eruditum figmentum est, illa de Operariis in vinea, de Seminante, Regalibus nuptiis, Prodigo alijsque dissertatio? Menenius Agrippa, quam scite fabulatusest, humana inter se membra adversus pigrum otiosumque ventrem conspirasse, ne quem illi cibum suppeditarent,

verum suo malo, post diffluentes vires, ad officium reductal persuasit sane plehi seditiosae, ne adversus nobilitatem contumaciter se objecerent. Nathan Propheta quam apposite 2. Reg. c. 12 David Bersabeae raptum, per unicam pauperis hominis oviculam a divite surreptam exprobravit, ut Rex etiam ad versus seipsum pronuntiaret sententiam? Quid vero Poetam id imitari narratione opportunae fictionis vetet?

2. Per somnia corumque novas imagines, rerum praesertim futurarum notitia eleganter objicitur. Illud Nabuchodonosoris de statua somnium, quam egregiam imaginem complectitur! quid illa Josephi et Pharaonis somnia a Poetica libertate et arte alienum continent? Socrates, prid ie quam Plato ejus disciplinae committeretur, visus sibi est candidum in sinu cygnum accipere, qui suavi modulatione urbem reficeret. Hand Coelitum Poesin optime aemulaberis quocunque imaginum genere per somnum objecto Huc raptus atque ecstases spectant, ea solum differentia, quod insomniis res poeticae ipsi vati exhibeantur praesentes: in raptu vero, ad res tales spectandeas Vates adducartur. Ita in ecstasi D. Paulus per coeloseorumque situm, ornatum, am oenitatemque duci poterit: ut non ignobilis hujus aevi Poeta Carolus V Verpaeus D. Ignatio Lojolae inraptu Manresano futuram erectae ab illo Societatis proposuit Imaginem, non ficta quidem rerum substantia sed modo.

3. Per exhibita vigilantibus spectacula, lusus, venationes, naumachias praelia theatralia Dtramata, atque id genus schemata, multa eleganter proponuntur, illa inprimis, quae symbolice occultam veritatem repraesentant. Exemplis singula monstrare longum sit Illius exspeculo nostro memnisse lector poterit, quod Carolo V. Augustae per Acatholicos objectum est, cum Doctor Capnio fascem lignorum dissolute, tanquam sententias varias in medium projeceret, quem cum Erasinus frustra conatus esset componere, Lutherusigne subjecto inflammavit, Caesar gladio discutiens magis succemdit. Pomtifex aquaeloco, olco perfundens auxit. Ita per lusum in duci mus cum elephanto, Gallus cum Leone, Vespertilio cum Ciconia decertans, aut etiam David cum Goliatho posset, ad significandum; victoriam non moli exerituum, aut multitudini, sed virruti animorum, aut Dei occulitis judicijs tribuendam, ex quibus minoretiam majores superet. Sicin venatione leporum per canes, timidos a sagacibus victos ostendes, vulpis lupive, vinculis aut fovea capti, dolosi et rapacis

intercepta, artes demonstrabis In Naumachia et nomina et formae et vexilla, et Duces navium, signa esleac symbola significantia poterunt in praelijs observanda eadem. dramata tam late patent quam figurae parabolaeve, quae sub actionem tragicam comi camve cadunt. Virgilius tamen, quaedam horum, ut lusus exequiales, venationesque, oroprie magis et historico more, quam figurato schemate adhibuit. At hanc quidem fictionem ut minime culpo sic magis illam probo, quae et similitudinem veri historice, et occultae veritatis imaginem metaphorice exhibet.

4. Per arte facta varia ut sunt rarae novaeque in tabulis pariesibus, taperibus, telis, aut penicillo, aut acu elaboratae picturae. Quales artificum, mulierumque labores, passim apud Poetas reperiuntur. Quin et in vexillis clypeisque militaribus, in numis annulis, vestibus alijsque rebus arte laboratis ejusmodi figurae nou ine venustate inseruntur. Tale opus emblematicum est apud Statium lib 1 Thebeid, qureus crater ex quo Dijs Rex Adrastus libabat, in quo Medusa refecta cervice, tum aquila Ganmedem rapiens caibus nequicquam latrantibus, expressa fuit. Tale et illud Porserpinae texentis opus, quod lib. 1 apud Claudianum mundi, elementorumque figuram complectebatur, infelici raptu terminatur, cum ipsa Ditis sa craria ccu exornaret, Virgilius etiam picturas in remplo Carthaginiensi Aeneae spectanti objecit lib 1. Aeneid. quae Trojanum excidium proponerent. In Turnis clypeo apud eundem Virgilium Argum reperire est, ut Ducis vigilantiam exponeret, ab Aenea tamen su perandem. Quod si plura ejusdem generis desideres, consule lib. 5. Speculi nost. i.

CAPUT XI. Delectatio ficition bus concilianda est, idque imprimis per raritatem.

TRia sunt, quae inprimis ad delectationem conciliandam fictioni nata videnturirerum confictarum raritas, varietas, amoenitas, quae Poetae, cujus officium est docendo delectare, obseranda erunt seorsim igitur agemus de singulis, ac de raritate primo.

Alia in rebus quodad substanr iam fictis, qualis de raptu Proserpinae, aqud Claudianum, et de Aranea apud Ovidium, apud nos, in Poesi Heroica, fabula est: alia in rebus, historico fundamento

nixis, qualis Aeneis apud Virgilium, apud Statium est Thebais, raritas est rerum spectanda: illic enim prodigia, monstra, ac praeter supraque naturae ordinem concinnata ad novitatem figementa tolerantur facilius; cum non tam in iis historica, quam metaphorica similitudo requiraur: at in his, quae historicocum more contecuntur, ab illa similitudine veri, quae historiam deceat non facile est deflectendum: licet utraque in utrisque fictionibus similitudo inprimis laudetur, quam si cum raritate conjungere poteris, maxime delectabis.

Res omnis quae rara est, vel in natura, velin moribus reperitur, permores accipio rerum intelligentium actiones et opera Per naturam res ceretas creatas carumque operationes, ex necessitare, non libertate, profectas. In his diversa aliquantulum via, quam illis investiganda est raritas.

Vt in rebus naturalibus rara inducat Poeta, de bet illas altioribus mentibus subjicere, quae elementa, caelumque, creaturasque omnes, sub arbitrato, flectere, mutare, atque ad raros effectus elevare possint, quod nisi fecerit, consueto naturae ordini alligatus erit, et super historici facultatem nihil poterit. Id usque adeo veteribus Poetis, Homero Virgilioque usitatum: ut nec tempestatem, quo ratior admirabiliorque, tum nata, tum oppressa illa sit, sine Deorum interventu concitent. Verum hic Christiano Poetaenon eadem relinqui facultas videtur, cum Ethnici suos quibusque rebus Deos praefecerint, eosque plerumque contrarios; ut rem quam que diversis motibus, eventibusque ad insignem raritatem varietatemque extollerent. Christiani igitur saniora per fidem persuasi, cum illam Dei unius, secum pugnantis in rerum moderatione, dissensionem, oppositionemque in ducere nequeant, ad inferiores se mentes, rebus tamen elementaribus superiores, debent convertete, ut Angeli boni malique sunt, sententiiis inter sese pugnisque gravissimis divisi Quin et ipsas Dei Virtutes, fictis personis nominibusque ad diversa, atque etiam opposita munia licebit adhibere. Cum in rebus creatis alias aliasque unius Dei operationes spectemus, Iustitia que nunc saeviat, ubi parcit Cle mentia, mo et Pronae, seu Providentia, eadem nunc adversis prospera; nunc prosperis adversa, magna rerum vicissitudine, permisceat: Theandria, seu potentia divina, possit omnia: ac proinde Christiano, nequeratitas, neque varietas deesse possit. Ut postea magis apparebit. Quo circa ad vana illa Deorum

vocabula, in rebus supra naturae ordinem elevandis, aut mutandis implican disque eisdem minime est consugiendum. Hocenim esset Ethnicorum vanitati adhaerescere, neque unius in his Dei vim virtutemque observare. Aceedit quod alienum a Poetae officio sit, aliorum fictionibus tantum inhaerescere, hoc enim est rudis pictoris instar, alieni fictoris opus imitando exprimere, nec suo ingenio atque arte satis niti. De quibus nerito Horatius.

Resipsas, non artem ac lineamenta alterius, tam fictor quam pictor bonus imitatur, iisque quas praeficit mentibus alitoribus, sive diversis, etiam Dei unius operationibus, sacile nomina ex fontibus Graecorum suavius fa ciliusque deprompta reperit e. g. Vis mutari tempora: ut diem vel noctem ultra consuetum exrendi? ratum hoc prorsus. Angelum tamen coeli motorem ad hunceffectum adhibere poteris, qui aut Polarchon, id est coeli Princeps, aut proorus seu archichronus, temporis praeses appelletur, cui et Astraea seu Vranie jungatur. Ita si femineum vocabulum mavis, pro Angelo sum Mente quae aeri praeest, dic Philaera, quae pro Iunone tibi ferviet, pro Iove, ne frater illi desit, Philaether usurpes, Pro Neptuno sit anthalus et femineum Halomeda vel Thalassus et Thalassa pro Aeolo Philaurus et Pnoempus, quorum ille placidos, hic acres ventos immit tat; pro Vesta ac Cybele sit Pangea: pro Vulcano Pyrarchus, pro Pluto Plutarchon. Loco Dianae sit Philagrae, vel Philothera; Agelarchus loco Panis, loco Cereris Pancarpa vel pancarpus. Volucribus Ornea, piscibus Ichthyanassa, plantis Phytoea, se pulcris pro Libitina Thanataea, thalamis et nuptiis Horae et Gamesis, Musicae Harmostes Medicinae Polychrestus, vel panaceus, carminibus Panodus liberalibus artibus Plychaea, mechanicis Chironax praesit. Ita Hymenaeus Apollo Musaeque cedent. His omnibus Panto pater suprema majestate imperabit, cui pro aulicis ephebilque, E hori lervient. Pro Mercurio erit Pantophorus pro illis quae ad hominum vitam spectant Archibius. Consiliis Pronaea; Iultitiae Themis, temperatae vitae Eucrasia, fortiter gerendis Andria, Paci Irene praesicietur, denique universim omnibus Noaristus supremus et optimus Angelicarum mentium praesidebit. His opponentur alii hostilibus odiis ad versarii, Antitheus pro Plutone, pro Marte Machetes, pro Baccho Philoenus aut Philogastor, vini ventrisque amans genius.

Sarcophile Cupidine stipara, pro Venere et Carna sit. Cosmotis Mundi Princeps habeatur. His accedat Melanurgus niger opetarius, No herpon mente serpentis, Pyraster stella in igne, Hydraspis serpens, Miatus scelestus, Polymorphus pro Vertumno et Proteo omnes formas induens Furias ceteraque inferorum monstra suis nominibus manere nil vetabit, tum et illa in ceteris sa bulis nomina quae Deorum honore culta non fuere. Ceterum virtutum vitiotum que, tum et aliarum rerum, sub certis personis inductarum, vocabula modo a Graecis, modo a Latinis prout videbitur accommodatius licebit desumere, Nos jam recensita, inde potius, inflexa nonunquam derivatione, hausimus, ita tamen, ut fontes, visque significandi, peritum fugere non possent. In Sarcotide nostra plerorumque usus fuit. Sufficient haec pene ad Angelorum officia in rebus creatis exprimenda, quae modo in femmion genere, veterum imitatione, modo in masculino extulimus; quod vel mens vel angelus subintelligi queat, nequecerto generi hi spiritus adstringantut. Quae iccirco non dissero, ut existimem veterum Deorum nomina prorsus a Christiana poesi sepqranda; sed rum quando majorem aliquam potestatem, quam res creata sit, indicant, nam saepe pro ipsa rerum specie (ut Chloris pro florum natura) accipiuntur, quo sensu eciamnum usurpare licebit; neque ad vim effectum que ullum naturae vires excedentem erunt adhibenda, verum illi, quos dixi genii.

Age vis in rebus naturalibus rara et admiranda? ad hoste genios converte vis subitum abrumpere diem? si in poenae terrotemque malorum id cogitas, coelestem genium Polarchontem adhibe, qui vel Solis rotas praecipitrt, vel Lunae orbem Soli eclipsato objiciat aut Philaethera Solem suis arcere regionibus objectis nubium, vallis, jactisque tonitruum retardare bombis, ac densis grandinum fulminumque excussione avertere dictites. Quod si ad bonorum impedimentum haec tempestas creetur, ut est Religiosorum Indiam petentium Melanurgus ex Orco aliquis excitandus est quiaperto terrarum mariumque hiatu tetros exhalet ab Inferis fumos, quibus diem involvat, ignes, que infaustos despuat, fulmina procellasque ac fluctus contra navigantes intorqueat, cui ad tranquillitatem denique sele Panthalus Philaurusque aut Philaera etiam, purgato nubibus aere, opponat. Sic et patefactas Vesuvii ad sulphurea flumina fauces claudere, et uendentes quassatasque ad terrae motus urbes

sustinere, adversus saevientes Inferorum genios, Pangea, et turbatos Coeli orbes rursum componere Attraea poterit. Hsetiam uti ducibusad rerum admirandarum cognitionem licebit. Ostendante g diversas tibi coelitum officinas, in quibus animae mortalium, suis quae que ner Galliam Germaniam Hispaniam, Indiam etc afsectionibus formentur diversae, Polarchonte et Noaristo totum opus moderantibus: cum hae ex diversa potissimum Coeli operatione in his regionibus pendeant. aliis igitur plus ignei calori, aliis plus frigoras tribuatur. Hic generosi hominis animam ante nativitatem suis fuisfingere dotibus licebit, coelestium Mentium virtutumque in hoc opus conspiratione, munerumque collatione. Ostendat aulas sedesque coelituum, in quibus ex voli cujuslibet vivatur: ubi omnena ad lubitum in duere formam homines, celeritate queant aves vincere, mole gigantes, parvitate qpes, fortitudine leones: ubi ad nutum silvae ad sint; flumina fontesque circumstrepqnt, philomelae ac polyglottae modulentur flores exurgant, cingant palatia, satellites stipent, coelestes Orphei accinant, anuni sensuumque omnium blandimenta cumulentur. illic momento adsis, ubi desidero volueris. Felicius promptiusque, quam Gy gis annulo lateas, ubi patere nolueris. Coelum terramque solo nutu moveas. Aemulos, aut nullos habeas; aut ad votum prosternas. Fax potentissimum quemque Superum Regem esse, cui vastissimae regiones ad possessionem obsequiumque deditae. Auto, gemmis, frondibus, floribusque omnia amoenissimis im ple, lacte ac melle stagnantes, mobilesque, atque ad numerum salientes silvas exhibe; quicquid hoc in genere finxeris, infra veritatem subsistes. Adterras haec pene rectius transtuleris, cum inferiora Superis videantur. Quod si pensiles in aere silvas hortosque omni rerum varietate exornaris, forte illos Babylonis Semiramidis non superabis. Si in natantes medio Oceano insulas omnem felicitatem transferas; vincere forsitan Indicae poterunt, certe paradisus inferior non est suturus. Si in montem unum, tanquam orbem parvum, annum simul universum congesseris, ut ninc vernos flores, illinc aestivales segetes; hinc glaciem et nives, illinc poma uvasque proferat, parem forte historiae locum dabunt. Haec itaque historicae veritati propinqua, sine ope Superum a Poeta nonnunquam adduci potetunt, cum sides ac verisimilitudo, his etiam mentibus seclusis, concilietur.

Ad arte facta deinde si transire lubitum (quae naturalibus hoc loco accenseo) cur non mobiles statuas, ministrosque cum menses, qtque admoventes sesead ora accumbentium scyphos paterasque exhibeas? cur non specula secretarum; longeque etiam semotarum rerum imagines reprqesentantia? cut non tactos magnete diversos e ferro ndices, quibus in alphabetico circulo dispostitis ad absentes amicos literas mentisque consilia destinare possis; cum eodem magnete alterius index factus, eadem lege atque ordine sponte moveatur, quo tuum volens impellis? cur non vitia incendiaria Archimedis formes, quae hostium cosumat incendio classem? cur non insternas pontes fossis ac moenibus atque etiam maria tuto calces pede suberibus sirmato? cur non volantes vento agitante currus instras et magnas in aere ventorum subsidio machinas libres? Ejusmodi sane cum facta legamus, quis fieri posse negaverit? in his lamen cavendum, ne quid nimisinam si D. Paulum v g imitatione Daedali alis sumptis, de medio evasisse naufragio dixeris, aud acior quam par in hac persona futurus es licer in Simone Mago hanc fictionem non culpa erim Nihil tamen vetabit, quin, ut in D. Philippo evenit Angeli ope, aut Philaerae auxilio, virum Apostolicum fixisad humeros alis transferas.

In moribus atque actionibus creaturae intelligentis diversa aliquantum fingendi ratione Personae humanarum Affectionum, tum virtutum, vitiorumac malorum, quae Otbem affligunt, ut Pestis Famis etc. Orbis pattium, ut Europae, Africae, Telluris Aeris verbo cujusvis rei creatae sue corportae, seu spiritualis, Genii inducuntur, sumptis rerum propriarum vocabulis, et quantum licet, habi u molibusque notis depinguntur, adjunctis quandoque signis symbolisve, quibus occultae personarum dotes magis innotescant. Talis in heroicis nostris Sarcothea est, quae non solius Adam aut Evae; sed naturae totiushumanae personam re praesentat? Talis Elpis et Agape virtutum, Philauti et Doli vitiorum Motis et Famis calamitatum nomina. Hae personae cirae actiones animosque nostros regendos mutandosque occupantur Hae Deiipsius provocare solent, atque etiam componere indignationem, benevolentiam mereri ac praemia, Coele etiam ad hominum consortia societatemque abstrahere; contra astris coelisque mortales inserere, Orco tartareisque carceribus mancipare, vim in homines admirandam exercere: modo in corvos, lupos, tigridesque convertere; modo coelestibus

aequare genijs, et immortali corpore nihil mortale relinquere. Verbis pleraeque antiquorum recentiumque Poetarum fabulae (cum ad mores referantur) ex hac fingendi ratione profluxerei[?] rudioribus denique in errorem abductis qui personis figurate conceptis aliquam divinitatem, in summa Dei unius ignorantia, tribuere. Ita Pallas ad sapientiae, Venus ad libidinis, Bacchus ad gulosi ebrtique, Mars ad bellicosi hominis imaginem exprimendam primum confictus, divinitatis denique existimationem meruit. Ita et Sphinx dolosi Harpyja rapacis, Medula furiosae aut procacis idea quaedam poetica fuit, quae lapsu temporis pene historiae fidem meruere. Paria licebit fingere, ut si impurum Amorem leo nino capite; leu draconis aut scorpii cauda aduin bres: quod ille principio ferox vehemensque sit, sed fine, multis funesto, laedat. Sic odium politicum, humano vultu, leonino pectore, scorpiique rutsum cauda depinges quod hurnanitatis specie abditam ferociam, virusque lethale occultet. Alias imagines raras personarum in Sarcotide reperies.

Huc et Mentium angelicarum affectiones, studia, officiaque referuntur, consultationes et concilia (apud Homerum inter Deos ad humanarum rerum curam expeditionesque frequentia) concertationes odiaque inter bonos malosque genlos exercita, deniquc et diversarum partium tutelae, muta bonorum oppositione susceptae. spectant; quae ad raritatem simul ac varrietatem fictioni conciliandam faciunt.

Concludam hoc caput, postquam monuero, raritatem fictionis saepe in symboliminus obvii elegantia consistere, quo veritas signisficata apposite velatur. Ita aetatis nostrae cursus filo in fusi orbem decurrente similis (quod a colo denique abrumpitur, ut nostra in morte vita) fabulam de Parcis nentibus veterum aevo raram peperit. Vis simile quippiam? expende v. g. mortalium vitam pomis similem, quorum alia in flore, alia vixdum nata alia etiamnum cruda, alia matura, sponte alia, alia violenter defluunr, quae in hominum vita eveniunt paria. Ex hoc fundamento ita licebit fingere. Arborem vitae necisque mortalium omnium in paradiso eriamnum frondere, fructusque singulorum nominibus insignes tollere, sed aliis alia, ut diximus, sorte ac tempore defuentibus, his praesse Melophilen, quae et arborem curet, et fructus colligat, Philauro Pnoepopode aspirantibus, quorum ille placide, hic vi multos decutiat: singulis hominibus in fata concedentibus, prouthi frnctus ex

arbore deciderint. De floribus eadem Poesi, non minus eleganter, Ipseris si hortum vitae confeceris, in quo flores singulorum, tanquam vitam modo Sol et pluvia recreent, modo dejrciant-Zephyras. Euster Boreas diversis aspitent flatibus, denique cum floribu vita cujusque intercidat. Verum de his capaci ingenio satis, Boeotico nunquam satis.

CAPUT XII. Delectatio fictionibus per varietatem conciliatur.

NUnc varietatem alteram fictionum in poesi egregiarum dotem, expendamus. Haec a raritate differt, quod singularum non possitesse partium sed plurium unius poematis membrorum, ex quorum diversitate oppositione, atque etiam implicatione (Graecis [gap: Greek word(s)] dicitur) varietas nascitur. Diversitasatque oppositio pracipuesunt personarum, actionum, ac locorum implicatio actionum cum suspensione, eventus denique artisiciose explicandi.

Diversitas atque oppositio personarum in eo consisit; ut praeter unam personam, ad quam ornandam poesis spectat, ac princeps caputque Poematis est, aliae personae vel directrices, vel soeiae atque administrae operum accedant Directrices Mentes esse superiores debent, quas apte sibi in longo poemate oppones. Itain Homeri Iliade,

Iupiter in Trejam pro Troja stabat Apollo: Aequa Venus Teucris, Pallas iniqua fuit.

Ita et imitator Homeri Virgilius prosuo, quem extollit, Aenea Venerem, contra Junonem habuit; Joveinter partes utrasque medio, qui nunc filiae, nunc uxori faveret: modo suo consilio rem agerer, quod ad rerum varietatem magnopere conducit; cum ex hac personarum oppositione, consilia atque artes contrariae res novae, atque in opinatis ambagibus nexibusque implexae, aut insperatis eventibus modo abruprae, modo iuspensae mutataeve inducantur. Sed et pares personae plures, non tamen multae, esse debent; quae egregiis facinoribus deputentar cum tam delectet varietas, quam malritudo confundat. Quae caussa, cur ad scenas veterum paucae etiam praecipuarum neisonarum admissa fuerint; quod paucorum facinora, eorungiq[?] te inter se concursus et implicatio facilius observentur, quae multitudine, confusa atque incognita gratiam amitterent.

Gregariae tamen atque administrae multiplicari sine vitio poterunt Modo illis actip[?] singulariter observanda non committatur. Ita Homerus Achilli suo Agamemnonem in, consiliis, hectorem in pugna objecit. Per quos et Graecorum, et Trojanorum res maxim e turbatae implicataeque haesere. Addidit fortitu dine su pparem Achilli Ajacem, et Diomedem, tum Ulyssem astu, in sidiosoque ingenio celebrem, quorum facinoribus Ilias tota variatur. Declaremus et nos exemplo non ignotae historiae ad imirationem poetice concepto. Faciamus, te Carolum quintum bello Saxones subjugantem poetica imitatione velle exponere Personas superiores, hinc accipe, Ecclesiae et regnorum praesides Mentes. Noaristum et uraniam: inde haeresis et perversae libertatis defensores. Melanurgum et Hydraspida: illis Themis Eucrasia et Theandria, his Polxmorphus et Philogastor faveant Illi Carolum, hi adversariam partem concitent animentque. Nemesis vero et Machetes mediarum partium, modo his, modo illis ad sint, aut adversentur. His personae vitiorum virtutum que sociari poterunt, ut Elpis lacera, deserta Arete, ad Carolt opem confugiens: contra trium phans insultansque Haeresis: Socias personas ipsa historia suppeditabit, suppares Caroli Ferdinandus frater, et Dux Albanus erunt, tum Mauritus Saxo ingenio subdolo varoque. Objecti illi Heroes, Fridericus Saxo consilio, Philippus Hassus audacia celebris. Hi saepe tum se se mutuo, tum Carolum diversis viis artibusque, per ad versam prosperamque fortunam, ad felicem denique exitum im pellent.

Diversitas atque oppositio actionum, ex illa personarum varietate, ut facile apparet consequitur. Cum enim fuae culiber personae in agendo partes tribuendae sit, ne otiose, in quo coes pere haereant principio, aut coepta inepte abrumpant; suum quivis finem agens spectabit, qui cum in tot personis varius tit, actiones etiam variabit. v. g. Uranie Ecclesiae bonum spectat. Hydraspisillius eversionem. Ut igitur fines, ita et media diversa futura sunt. Illa pacis; hic belli consilia suscipiet. Illa pietatem, mansuetudinemque colet; hic sacrilegus, feroxque saeviet. Illa hujus: hic illius consilia artes, conatus, impediet, subruet, evertet. In homines vero paresque atque inserores personas, major etiam cadit varietas: nam ut horum consilia et voluntates, praesertim cum improbi sunt, minus constant, ita et actiones mutantur, adeoque unius etiam personae actionum perplexa

esse ratio poterit. Idem Achilles nunc bellum sub femineo declinat habitu; nunc fortiter aggreditur, ac mox fortitudinis, fidei, patriae, Rep. oblitus rursum arma deponit, Brieseidis raptae, amorisque impatiens iterum tamen Patrocli amicissimi hominis mors ultionis cupiditate inflammatum, contra hostem excitat. Tu Carolum heroica magis vatietate inducturus, si ex contemptu villium paucorumque hominum, sub A postatae unius auspiciis tum ultu antium, arma detrectasse asseras, deinde Fidei, Ecclesiaeque provocatum discrimine, hosti furenri armatum se objecisse, at postea subjectis rursum parsisse armis depositis memores. Quid? quod et eadem persona idem consilium diversis viis recte prosequatur? ut superiores etiam mentes poterunt siquidem ita Pallas in Odyssea ad Telemachum Ulyssis filium in occursum Patri educendum, Mentae Regis personam induit, non secus, atque Angelus Tobiae ductor. Et Vlysses mendrei habitu inter procos domesticos latuit, dum opportume ad eadem invaderet. Nec tu male Carolum ficto habitu hostium consilia viresque speculantem induxeris. Denique et ipsae actiones per externas fortuitasque saepe caussas mutari variarique solent. ita a coepto jam opere, auspicia prodigia, varum oracula, ingruens morbus, exorta tempestas, improvisus rerum aut secundarum aut ad versarum nuntius avocare, atque in contrariam sententiam im pellere est visus. Exemplis singula probare longum sit, atque i re parum obscura supervacaneum.

Diversitas locorum porro magnopere est opportuna ad rerum quoque (quae cum locis mutantur) varietatem inferendam. Unde in sua Homerus Odyssea, Virgilius in Aeneide rerum copia varietateque inprimis delectant. Idemque in soluta poesi studiose fectari sunt, olim Heliodorus in Aethiopicis, Apulejus in Asino, et recennus Barclajus in Argenide, Bidermannus in Utopia. Et, ut Homeri exemplo utamut, huic in Africam tempestate ejecto, difficile fuit ab esu loti socios avellere: in Siciliam delatus ad Polyphemum, sex illic sociis devoratis, pellibus arietum involutus vix cum reliquis indemnis evasit, inde Aeoliam transiens, male de ventis secundis cum Aeolo pactus, ad Laestrygonas, mox ad Circen pervenit, quae socios exploratores in belluas transtulit ipse pharmaco mercuriali tutus, ejus tamen consuetudine male illectus est. Ab hac ad Iustranda Infe[?]orum loca transiit ibique ex Anticlea matre, Elpenore et Tirena [?]re de inultis redditus certior ad Circen rediit, atque Elpenorem

socium nuper in ebrietate de scalis praecipitem honorificis exequus sepelivit. Post haec in insulas Strenum, ad Scyllam deinde ac Charybdin, ad Phaetusam Solis filiam patris boves pascentem ac demum naufragio amissis socis, ob Solis boves violatos, ipse vix in malo navis salvus, post novendialem in mari jactationem, ad Ogygiam insulam emerisit, atque a Calypso Nympha hospitio ac thalamo susceptus est. Hic septennio moratus Jovissper Mercurium mandato dimittitur, cumque Phoeacensium jam littus contueretur, Neptunus immissa tempestate navem disjecit sed miserta Leucothoe tabulam desperato sustecit, qua ad Nausieaam Alcinoi Phoeacum Regis fisiam, in portu, delatus, hospitium paterna in domo reperit, a quo navibus donisque auctus, cum his, dormiens in Ithacae littus expositus est. Ubi excitatus a Pallade liabuum mendici ad fallendos domesticos induit, ita ad subulcos digressus, atque ab his incognitus perductus, Euriclea nutrice agnoscente, sumptis armis, cum filio Telemacho et subulcis Penelopis uxoris Procos trucidavit atque illa intacta potitus est. Eu varieratem insignem ex tot locorum permutatione natam, quae usque adeo Virgilio placuit, ut quid quid mea rarum variumque, tua ipse in Aeneide, secutus sit.

Facit etiam ad varietatem ipse exponendi modus, atque ordo: ut praesenti exemplo liquet. Tertio Homerus Ulyssem tempestati objicit sed alia atque alia illius descriptione. Deinde neglecto historico ordine, pcincipium expositionis illic statuit ubi Ulysses a Calypso detinetur, cetera herois facinora, periculaque jam praeterita, ipse postea Ulysses, apud Hospitem Alcinoum, libris quatuor, tanquam historica narratione complexus est, quod idem Virgilio in sua Aeneide placuit qui Aeneae, a Troja Iraliam petentis, navigationem a Siciba exorsus est, unde in Africam ad Didonem tempestate ejecto, occasionem dedit Aeneae praeterita a pud illam hospitem exponendi, Estque haec tam heroicae, quam Dramaticae Poesios natura, ut ad varietatem conciliandam quaedam velut praesentia exhilbeantur; alia narratione, aut oratione percenseantur.

Reliquum erat ut de implicatione ac peripetia, ad varietatem ornandam inprimis idonea dissererem: haec enim diversa ita inter se connectit, ut illa consequantur, quae minime sunt exspectata, qua re mirifice legentium animus capitur ac tenesur. Verum, cum in dramatibus illa praecipue requiratur: expositionem

CAPUT XIII. Delectatio fictionibus per amoenitatem conciliatur.

AMoenitas fictionem quoque haud parum ornat, haec partim in rebus, partim in verborum sententiarumque cultu posita est, de hac infra disseremus; hoc loco rerum conceptuumque am oenitatem spectamus.

Res amoenae sunt, quae sensum animumque sine horrore, grata quadam oblectatione demulcent, uti oculos vernum tempus, jucunda frondium florumque suavitate, occupat Coeli sidera, florentes hominum vultus, cultusque, rara picturarum elegantia, aures musicae harmonia, gustum epulaxum deliciae. His igitur aliisque Poera gaudet iisque pertractandis immoratupper episodia etiam digressionesque nonnunquam in usum tractationemque opportune traducit, asperioribus, quaeque min us jucundasunt, parce inhaeret. Ita Claudianus in raptu Proserpinae parum amoeno, Aetuae florentis Dearumque cultarum descriptioni insistit, inferni situm, utpote horridum, nuptiali incarmine, fastidit.

Praeter hanc amoenitatem alia magis poetica est, rebusque universim omnibus convenite potest quae in apposita rei imitatione, et repraesentatione viva ejusdem consistit: picturae, rem per lineamenta singula, et velut nativos colores exhibentis non ab similis. Et haec magnopere delectat, tam in rebus norri dis, quam laetis: cum etiam musca aut rugosa anus, ut in tabula, sic in poesia pt e repraelentate, similitudine veri amoenitatem quandam inducat, ita tempestas lib. 1. Aeneid. licet eam omnes aversentur, suam tamen exapposita descriptione gratiam obtinet.

Denique et alia quaedam amoenitas est in ornamentis adscititiis, inter quae inprimis eminent aptae similitudines: quibus mira quaedam in poesi venustas inest, tales vero oportet esie, quae a rebus fere illustrioribus ducantur: fimile enim, tanquam imago quaedam, ejus rei, quam dicendo exornamus, proponisur; quae imago, quanto erit nobilior, tanto repraesentata res major pulchriorque videbitur, contra, ubi rem quampiam premere ac contemaere oratione statueris, similia a rebus ignobilioribus

petenda, vilem despicatamque reddent. quae doctrina oscitanter accipienda non est. Nec tamen a remotis nimium ac oersenda similia; ut si ad facem describendam solis lucem adhibeas, vel contra facem Sol illustrando conferas: Neque immoderate utendum, ut nonnunquam Statius. Virgihana moderatio laudabilis est. Exemplorum esus suis etiam in poematis gratiam obtinet, a fictionibus quidem, heroicis dramaticisque excluditurtin minoribus poematis locum habet, nimia tamen, ut in Ovidri quandoque distichis, et Claudiani herocis vererum fabularum exemplorumque exaggeratio laudem non meretur. Magnopere hallucinantur, qui obseura horum consectratione in poetica lauream prensant. Fingere non est, aliorum figmenta inutili, et aftectata soleria acervate Insertae praeterea gravium personarum orationes, in quibus et animorum affectiones elucescunt, an orindignatioque dominatur, virtntum sub iciuntur stimuli, vitio rum horror ingeritur, amoene vatiant, ornantque fictionem.

CAPUT XIV. Ratio poeti iconceptus formandi.

PRincipio de materia constituendum est, quae velut fundamentum conceptus poetici deligetur, illi carminis generi, quod meditaris idonea Haec aut vera, aut verisimilis sit oportet Vera, vel historica est, ut in Aeneide quod Aeneas Troja relicta in Italiam venerit, atque illic sedem fixerit: et in Iliade oecu pata per Achillis potissimum virtuiem Troja: vel naturalis, qualis, Arachina Nasonis, est aranea telam contexens, fabulae totius fundamentum. Verisimilis est, quae vel historiae in modum concipitur, ut Medea apud Senecam, Aulularia apud Plaurum: vel si histo riae fidem superet, allegorice veritatem latentem sub fictionis involucro significet et talis est Phaethontis, apud Ovidum, paternos currus immaturo consilio regentis labentisque casus, arrogantis hominis praecipitem lapsum repraesentans. Et haec tropice verisin ilis recte dicitunut quae illius quod repraesentat veri imaginem quandam possideat. Praeter, haec si quid Poeta pro materia poematis, et velut basi sum pserit. vitio non carebit, Vt Claudiani Proserpina et Ovidianae meta morphoses non paucae. His enim si eloquentiam, tanquam ligneo trunco splendidum detraxeris habitum, quid obsecro relicturus

es nisi figmentum cosu ac nucibus dignum? Fine enim honestarum disciplinarum prorsus excidunt; cum nihil in iis, quod vel intellectum erudiat, vel affectum impellat reperiatur. Et vero licet naturalem aliquam moralemve Poeta fabulae veritatem involvat, si ramen a remotis nimium peregrinisque allegoriis sum pta fuerit, qualis fit e[?]g si per Proserpinam semen, per Ploutonem raptorem terra seminis ad frugum procreationem, susceptrix, intelligatur: obscuritatis vitio lucem laudemque non meretur.

Veram aut verisimilem materiam cum delectu etiam adhibeas, necesse est, illamque inprimis deligas ex histoxicis, quae, neque ignota prorsus, neque vulgata nimium cognitione perspecta sit; aut talis denique, quae religiosa fide veritatis tractanda videatur. Si enim ignota sit, in rebus arduis par fabulis censebitur, adeoque, nisi ad mores instruendos, impellen dumque affectum disponatur, in utilis futura est, uti omnis materia historice verisimilis, fine suo excidit; nisi, cum intellectum erudire nequeat, animum moresque instruat. Quae caussa, cur plures ex Terentianis Plautinisque fabulis otiosi damnatique poematis censuram mereantur; cum nec intellectum veritate pascant, nec honesta animum affectione imbuant. Senecianis plerisque tragoedris danda venia; cum, ut fabulosae sint, viria tamen ad horrorem fugamque potius, quam imitationem proponant, certe ignotiores pleraeque sunt, quam ut historicam fidem mereantur, arque iccirco inter res verisimiles habentur, suntque illarum legibus regendae, Nec plane congnitae suis adjunctis materiae laudem obtinent (quamvis in poematis fictionum vacuis ad mittantur) quod fingendi ad verisimilitudinem historicam Poerae facultatem adimant, quam interest, in Dramaticis praesertim, non amittere; quod haec, ad variandas implicandasque ino pinatis casibus actiones, necesiaria sit: neque altera meta phorica verisimilitudo id apte possit: cum nemo in aperte fictis erroribus tantopere aut admiretur, aut ad exitum solicitus anhelet. par in iis historiis ratio, quas S. literae enucleatius suis adjunctis exponunt; ut D. Petri negatio, Christi nativitas et passio. His enim multa fingendo vel ad dere vel detrahere merito sit religioni. At ubi paucis substantia rei gestae exponitur, ad junctis praeteritis, quemadinodum in Josepho vendito, atque in Aegyptum traducto, per vaticinia evecto, per con[?]inentiam fido, alusque historiis factum, nihil obstat, quo minus

Poesi serviant, quanquam cavendum diligentius, ne qua fingendi licnetia veritati exploratae derogetur.

Alterum est, ut post fundamentum ex delecta materia positum, fingendo veluti superstruas. Age igitur, et materiam quam sumpseris suis adjunctis expende. Vis cum Homero proficiscentem in patriam poet ea imitatione exprimere? Primo universim cogita, quae proficiscentibus mari evenire soleant. Providendum de navibus et annona. In progressu magna discrimina, tempestatis, naufragii, annonae defi cientis hostium aut piratarum occurrentium. In portu hospitia, nunc bonorum fida: nunc infida perditorum. Blanda societas, et illecebrae, vel perversa gens, incultae regiones, Patria denique aut deserta et ingrata: aut culta et illustris. Ex his, tam in fictione rara atque eximia Homerus traxit, ut Virgilius aestimator earum rerum prudentissimus iisdem pene vestigiis inhaeserit, judicii quidem laude Homero superior, quod minus probata rejecerit, veroque similius finxit, sed ingenii inventionisque honore inferior, quo jam repertis liberalius usus sit. Verum, quam multa sunt, quae in proficilcente vel Vlysse, vel Aenea praeterita videmus ad poesin opportuna? Et ut Homericum Vlyssem, cujus supra exempium strictim dedi, expendas. Quoties hunc in tempestates navigantem conjicit? an non poterat varietatis gratia illum Trojanis aliquando hostibus in mari pugnantem objicere: Modo felici, modo pari eventu, quem in tabula natans sortitus est? an aggressores pitatas, aut astu, aut fortitudine deludere, et praes datorias naves in pradeam victoriaeque fructum converte re? Cur fortem cetera hominem, et fidissima amantissimaque uxore fretum, totamoribus, faedaque tot annorum legitimi thori oblivione implicat; ut vix portum, sine hac mentis aberratione, prudentissimus Graecorum occupet? an tam insanae illic passim Reginae, et Principum filiae, ut ignorum nudumque hominem, suis quamprimum dignarentur nuptiis?

Et potuit id adeo placere Virgilio, ut eandem labem Heroi pio sa pientique affingeret? satius fuerat Vlyssem illis nonnunquam illecebris caute casteque repugnantem inducere, et perire Didonem aliquam insano amore nunquam potientem. Quid heroe dignius, rariusque exemplo, quam blanditiis libidineque aestuantem mulierem negligere, et illaesis oculis, ac

magis animo, pereuntem intueri? cur non alibi simulata hospitii humanitate acceptum arque in servitutem redactum Vlyssem, generosa denique sele et victrici prudentia in libertarem, repensa serviture, vindicantem induxit? Cur Telemachum, quen tanta Pallas cura, sed ad otiosum spectaculum Patri obviam eduxit non alicubi cum ignoto parente ad rem grandem implicatamque commitur, qum insperata notitia amoreque concilientur? Cur non alibi extrema repum inopia, et nudstate conflictatantem virture ac solertia, per occupatas hostium opes ditatum inducit? Haec sane aliaque complura in virum talem peregre oberrantem caderent, quae omnia Homero, finem modumque operibus statuenti, prosequi, nec libuit, nec licuit. Ceterum ad tanrijvi[?] prudentiam fortitudinemque extollendam facere poterant. Par rario ubi militem mercatorem, religiosum, aut quamcunque personam sinnlem describendam sutceperis. Inprimis certa aliqua ipsius actio tibi designanda est. (nam vagan peromnia, nisi forte in Panegyri fecunditas poetica neminem patitur) hanc si heroe dignam videris, heroicis illa versibus tragicisve fuse; aur strictim Horatiano metro. Asolepideis Phaleuctisque ornari poterit: in his fingendum sobrie, magis in istis fictione luxuriandum est. Stactio heroica nom fuerit, inferioti etc accommodo carminum genere est pertractanda. De quorum tam ad conceptum fictionemque, quam elocutionem natura singulatim agendum. Hic ertamnum conceptibus poeticis universim formandis msistimus. Quae de actionibus humanis eadem de rebus, vel gravioribus, vel levioribus quibusque, sententia esticum in utrisque, tam fictionum, quam carminum genera idonea adinbenda sint.

Tertium ost praecipua, sive historiae, sive fictionis membra, exornare descriptionibus rerum aclocorum, orationibus ac comparationibus, quae longum sit ex Homeri Odyssea adducere.

CAPUT XV. Exemplo declaratur haec concipi: ndiratio.

AD facilitatem majorem imitantium faciet, si in graviori primum Poesi concipiendi fingendique rationem exemplo a principris ducto tradamus; tum ad inferioris poesios conceptus manseamus.

Sit nobis pro exemplo Alexius Romanus Adolescens Euphemiano et Aglaide parentibus primae nobilitatis natus. Deligatur heroica illa a ctio, qua Deo placendi studio, et castitatis paupertatisque amore parentes et sponsam ipso nuptiarum festo destituens, noctu ad portum digressus Laodiceam, ac mox, cum Agasonibus, Edessam Mesopotamiae urbem pervenit; ubi suis in pauperes effusis, vili centone ante Deiparae aedes stipem emendicabat, quam a parentis etiam famulis ad inquitendum submissis, ignotus sustulit, quod superabat ex stipe, aliis im pertiebatur. Sed Deiparae oraculo proditus, cum inclaresceret, Tarsum Ciliciae nave cogitans Romam appellitur: ubi ipsi parenti obvius, in angulo ad domus vestibulum precario locum sortitus, ludibrium famulorum, tenuibus paternae mensae reliquiis vixit, dum jam morti proximum Pontifex et Imperator, inter sacrificium monitus, in visit atque in defencti manibus deprehensa charta est, quae facti seriem Euphemiano et sponsae attonitis exposuit. Haec veriatatis historicae series pro fundamento erit, fufficietque ad Alexiadem integram, Iliadi aut Aeneidi magnitudine aequandam; modo, ut par est, fictionibus poeticis exornetur. Humiliorem aliquanto materiam pro exemplo accepi, ut animadverteres, qua haec arte per fictiones ad dignitatem extolli posset. Ceterum, aut Rudolpho Austriaco rara fortuna ad imperium elato; aut etiam Carolo quinto ratiori illud virtute deserenti locus erat.

Fictionem duplici ratione superius declarati in stitues. Primo historiam novis rarisque ad junctis, proxime ad verisimilitudinem, extollendo. Quid hic facturus es? De personis cogitandum, quae ad hanc actionem concurrant. Superi atque Inferi, pro Alexio, adversusque illum, impellentes ad opus tam arduum; contraque hunc conatum retardantes non deerunt. Noaristus, Theandria, Uranie, Eucrasia favebunt., Antitheus, Gamesis, Sarcophile, Cosmotis etc. obstabunt. Mediae personae erunt Thalassus, Philaurus, Pancarpa; Archibus. Omnibus Panropater summo imperio praeerit. Verum in personis humanis Alexio ad hanc actionem sociandis gravis est difficultas: quia res, quam aggreditur, etc humilis est et solitaria, inops et nudus vagatur, isque vel solus, vl inter mend icabula, proinde nec actiones, nec personae heroico aut tragico dignae poemate occurrunt, ut iccirco haec similesque materiae, non facilie ad graviorem poesin sint adhibendae. Nos tamen in heroica, licet privata

et sordida actione, illas tantum partes del babimus, quae gravium personarum societatem admitrunt. Inprinus nuptiae celbres illustresque viris Principibus exornentur Euphemiano atque Aglaide parentibus, et Dudocia sponsa, Imperatore Honorio, Claudio et Trivultio Proceribus. Aliae deinde personae, graves illi Laodiceae, ac posten Edessae jungantur, quae post acceptum Deiparae oraculum ejus vitae rationem poscant, uti rursus Romam ad parentem appulso, in agone luctanti, vitaeque obscurae seriem detegenti. Poterit et in navigatione ac tempestate, cum aliis varia fortuna conjungi.

His partibus heroicae actionis per fictionem opportunam constitutis, distributionem poematis ante institues, quam scriptionem aggrediaris. Si dramaticam poesin cogitas, et totam, ut historice exposui, actionem cupias imitari. Ultimam tantum in paternam domum receptionem cum morte et agnitione insperata licebit peractus scenasque explicare: nam haec solum ita a tempore potest abstrahi, ut simul facta exponi oueat. Cetera de nuptiis desertis ab Euphemiano; de us quae in via Edessae evenerunt, inspergi narrando opportune ab Alexio, aut peregrino aliquo homine factorum recte poterunt, quibus perplexum Euphemianum de filio sustineat. Poterunt etiam splendide institutae ac desertae denique ab Alexio nuptiae integro Dramati sufficere[?]nam hae conjungi in unius diei scena, una cum morte nequeunt: ob temporis locorumque intervenientium diserimina, et Alexij ex juventute in enium transitum, quae ingens requirunt intervallum. Si heroicum poema moliris, ut pars rerum gestarum narratione perstringatur. Poterit a portu Laodiceno auspicari, atque inde Edessam, hinc rursum ejectum Romam Poeta deducere. Ita enim de nuptiis, fuga, navigatione, quaeque inter haec rara evenere, Edessae partim apud Praesules, partim Romae morituro apud Pontificem et Imperatorem licebit exponere. Nos, primo fictionis genere, historiam verisimiliter exornemus.

1. Deprehendit nave exiens in portu Romanos juvenes, qui agnitum, ad urbis Laodiceae Principem hospitii gratia deducunr. Ubi dissimulator propositi magna humanitate cultus, insanis filiae amoribus nequicquam ambitur, atque iccirco discessum molitus, cum insequens filia in mare ante ipsius conspectum sese ageret praeci pitem, a parente, tanquam filiae per philtrum dementator, interfectorque, attinetur carceribus,

suique purgandi gratia publico spectaculi, frustra sociis intercedentibus, cum urso ac deinde leone pugnando committitur, quorum utrumque postquam magna arte viribusque superasset, innocens pronunciatus est, magnoque honore cultus. Haec pars duos msignes actus totidem libris exponet, primus convivalem hospitis mensam laetitiamque, tum amorem filiae fortiter casteque rejectum continebit. Descriptiones loci amoeni epulique illic exhibiti, tum insane annantis Phyllidis ejulque formae, ac fottiter repugnantis Alexii. Amor scinrillae, a qua, non subito ejecta, ingens existat flamma, et gangraenae, vicina, nisi rescindatur, depascenti comparabitur. Constans et tentata castitas, vel Salmandrae, vel adamanti inter ignes etc. at, ne sim nimius, haec ornamenta in ceteris omittam, hic fignasse suffeccerit. Sed et illud observatu dignum, quod symbolicus sit hic amor Phyllidis, per quam carnem repugnantem intelligo, uti in parte altcra (quam libro secundo deputo) ursus et leo ab Alexio victus, concu piscibilem irascibilemque in homine apetentiam debellatam signat. Illa etenim divinam vitam meditanti pugna subeunda est. Quare et hospes Princeps Cosmius, tanquam Mundi genius, appellari poterit. Et sociorum alter Eubulus alter Automatus, quasi boni consilii et voluntatis propr[?]ae minister, quod consilio et voluntate res magnae gerantur. Haec vero, ne sine Numine geri videnatur, Antitheus cum regalibus donis, vestibusque ac philtro Gamesin subornet; sed dolo per Noaristum aperto, Idem pugnaturo Empusae terriculamentum objiciat, per Theja ndriam in bestiarum ora verso etc. verum de his infra seorsim rectius.

2. Ab hospite Laodiceno discedenti Alexio adhaerent conjurari socii terrae sanctae invisendae gratia, sed Agasones, quibus farcinas per viam commisere, media peregrinos in silva spe praedae aggrediuntur: dum ancipiti in praelio denique Agasones quinque (uno sociorum fuga vitam tuente) a tribus prosternuntur, Alexio ex vulnere saucio, Automato succumbente, et socius Eubulus posito splendido habitu ut insidias vitent, Agasonum cultu asinos cum sarcinis ante se Edessam agunt, verum a praedatoria cohorte obvia sarcinis spoliati, verberibusque inclementer tractati, Asinos ad urbem pistrinu nque sequuntur: ubi tanquam alieni possessores, interfectoresque Agasonum detinentur, jamque ad supplicium damanti,

ab Agasone per fugam reliquo ex tali habitu non agniti absolvuntur de crimine. Alexius vilem Lacernulam cum sacio, quod que ex pecunia relictum, in pauperes effundit, seque mendica bulis ad Deiparae aedem socium adjungit. Haec rursum symbolica: cum Agasones quinque totuidem sint nostrssensus, qui cospus tanquam asinum brutali affectu impellunt, ceneratum rerum temporalium sarcinis; sed hi a religioso Dei cultore ob rebellem impetum trangendisunt, quam vis sensus aliquis ad vitam tuendam necessarius maneat. Automatus occumbens et sub arbore palmarelictus, est voluntas propria per victoriam superata et relicta. Antitheus hic quoque superioris pugnae, et armorum instructor adsit

3. Pestis tota urbe Edessena, magnis cladibus saevit, humanisque remediis desperatis, ad divinam opem confugiunt. Quando, sublato jam urbis Episcopo, Praesul Eunomius per sommnum monitus, despicatissimum urbis incolam subsidio fore; post multam inquisitionem Deiparae oraculo Alexium esse cognoscit. Ad quem in vestibulo templi haerentem, tota urbs confluit, opemque, ut quisque hunc attigit, sentit. Ad Iudices Ecclesiasticos postulatus vitae anteactae seriem, desertos parentes, sponsam, sugam ejusque discrimina exponit, socio Eubuloeas virtutes, quas per modestiam declinabat, interpolata narratione, exponente. Ergo omnium votis suffragiisque in Episcopi defunctilocum Postulatur, Alexius multis rationibus contra obnisus; denique, ceu victus precibus, accepturum se simulans, clam abitum machinatur.

4. Nave cum Eubulo socio occulte acceptus, ingens tempestas, a Tarso insula, quo cursum dirigebant, ad Italiam avertit: jamque naufragio imminente prinum ejectae merces, post ex homimbus peregriniante reliquos exturbati, in quibus suavirer concinens Alexius, Delphini exceptus dorso expositus est ad Italiae littora. Ubi in propinquum templum ad orationem digressus, ab Uranie in coelum raptus illic beatorum sedes, ingentemque sibi olim in structam aulam est contemplatus, Avum etiam fratresque reperit, a quibus de futuris cognoscit, seque in patris amplexibus Pontificisque atque Imperatoris praesentia moriturum intelligit. Hincad infernum ductus, Isticdamnatorum tormenta, et Automatumsocium, quem nuper amiserat, vidit, tum recens in tempestate mersos a Doemouibus abripi conspexit. Inde restitutus suo est templo, aclittori quo non

multo post, classe naufraga in vase Eubulus adnavit. Hic malus geuius Polymorphus seuecie Ephoria dolescentis occurrit, et Tarsum hanc esse insulam mentitus, Romanae urbi ignorantem inducit, atque in media urbe agnoscentes patriam destituit.

5. Alexius rerum novitate perculsus, et maligni spiritus fraudem observans, ipsum mox videt magno Sateilitum comitatu parentem obvium, fraudem igitur fraude uitus, ad ipsius se pedesabjicit illamque cum socio gratiam exorat, ut in vestibulo domus sub gradibusiocum habeat tenuesque mensae reliquias mereatur at famulis tum sordidum hominem aversantibus, ludibrio et probo fuit Interea sponla Eudocia in somno de sponso reduce per Sarcophilen admonita, exconclavi obviam provolat; sed ad hoc hominis spectrum conterrita recestit.

6. Natum Romaeincendium aliquot urbis absumpsit basilicas aedesque, Euphemiani aedibus inter medias flammas intactis cujus caussa reliquiis SS-Apostolotum praesentibus tributa. Sed Pontifex admonitus sanctitati hominum illic viventium deberi, Euphemianum magno honore coluit, atque iccirco urbis praefecturam addicit, quam aditurus Euphemianus graviad tertam casu, ac subinde lethali morbo affigitur, cujus vim oblatus patenti in somno, pristina notaque specie, Alexius abstersit, simulque monuit periculosa dignitate abstinedum.

7. Euphemianus beneficio ac desiderio filii inflammatus, a domesticis atque ipso etiam Alexio, tum urbe Roma, preces flagitat publicas, ut quid suo factum filio quo is fato, locoque functus? (ita enim ob visum nocturnum ratus) superis revelantibus intelligat, tum funebrem instruit pompam perquamque honorificam, qua, ubicunque tandem mortuum; prosequatur. Interea Alexius de sua morte coelitus edoctus, Euphemianum transeuntem admonet, bono essetanimo, propediem fore, ut filium praesentem agnosceret.

8. Euphemianum inter spem metumque anxie fluctuantem Eudocia magis etiam terret asserens sibi per noctem Alexium cadaverosa et tetra oblatum specie, ex accepto a se annulo cognitum: Pontifex quoque atque Imperator in D. Petri basilica inter sacrificium de viro Dei a pud Euphemianum quaerendo admoniti reperiunt Alexium jam cum morte luctantem, sed ignotum. Hunc igitur, cum famuli non pauca sanctitatis argumenta dedisse memorarent, jam vita functum, inlocum illustriorem

transferunt, atque inclusam manibus schedam explicantes, Alexium esse, ipso per scriptum tesie, et facinora omnia, latendique causas manifestaute, comperiunt, quo facto, et parentes et sponsa a tam charo pignore amore atque admiratione defixi totaque adeo civitas stupore plena, avelli vix potuit, surdis, mutis, obsessis a Daemone leprosis vel aspexisse funus saluti fuit, tota urbe nullo nisicoe, itum, impellente aes campanum, applau sit. Imperator arca marmorea, Smaragdis pretiose exculta, corpus condidit, quod septendiali exequiarum solennitate, triumphantium rituin Varicanum elatum est. En historiam poeticis fictionibus ad verisimilitudinem ita excultam, ut veritate integra quibusadam tantum adjunctis sit exornata. In quibus plura etia symbolica: ut Edessena pestis, quae vitiorum ab Alexio profligatorum imago est; ut secuta tempestas, concupiscentiae fluctus defignat, et incendium Romanum, urbis ambitionem libidinemque notat Paucos ex amplissimo campo legi manipulos, qui tamen Aeneidos molem aequate possint.

Nunc altero fictionis genere quod metaphorica verisimilitudine acquiescit, eandem historiam magis etiam exornemus In hoc sese Poeta, diversum ab oratore, persymboia, emblemata, atque aenigmata effundit, auda ciusque per figuras, et monstra serum, personarumque novas imagines extollit. Quasdam tanrum in Alexio partes brevitatis studio perstringam, anteminus diffuse tactas. Dubitat Alexius ipsonuptiarum die, adhaereatne, an sponsam deserat? Quae caussa? expendamus, hinc caro, opes, honores; inde Deus et cura salutis in diversa impellunt. Adhiberi igitur inprimis consilia, et minae, et insidiae Daemonum: contraque et coelestium geniorum concilium poterit, quo statuant vindicandum sibi Alexium esse, nomina siiperius dedimus. Noaristus Theandriam et Eucra siam ableget, quae coelestem psi sponsam Uranien offerant, modo Eudociae abnuntiet, quorum illecebris captus Alexius Theoroto, id est, Amore divino, et Eubulo boni consilii angelo sociis, deserta Eudocia, Uranien terra marique inquirat, variis objectis edomitisque monstris, ad ipsas primum Sirenes (hoc est voluptates) frangendas contendat, quas excisa lingua obmutescere faciat, inde ad inslas vicinas delatus Pamphagum Gigantem vasta mole obvium habeat, qui triginta ventres totidemque manus atque ora ferebat, (gulam intellige) quique illatam Sirenibus injuriam ultum veniebat, bovemque pelle nudatum tanquam nucleum

decorticatum, manibus tenebat, perque ora hiantia gerebat hunc quod coecutiret, ipse cum sociis per insidias a tergo et fronte adorti sunt; verum osibus ille pro armis usus humi saepius obstantes affixit, donec irritando, velut canem rabie eseratum, ad praecipitium coetientem abducunt, ubi ingenti lapsu profligato instant moxque praeputatis, ut poterant, manibus mutilem truncum sangume ac fame deficientem relinquunt. Chrylandia insulae Regina magnopere infesto sibi homine sublato laetatur, magnisque hero es munexibus veneratur, atque ad Harpyias rapacistimas ejus lociaves (Avaritiam puta) quae innoxiesuis illam opibus frui non paterentur, tollendas invitat. Verum illi dona aspernati, quod gratuitam se, non venalem fortitudinem mortalibus impendere dictiarent, Harpyjarum tamendelendarum curam suscipiunt. Quocirca: deceptas escarum illecebra partim hamis, parum castibus implicitas jaculis contecerunt, quarum sanguis venenatus si quos infecerat, hos siticulosa lues tactos aftavit, quae longe lateque iparia ingentem vim hominum corripuit, Regina nequaquam intacta Funesta igitur victoria potitus cu socus Alexius, Insula casirt. Sed, ut monstrorum ferax locus est, in ipso sese portu speciosissina abeuntibus matrona objecit (Polymorpham vocabat) quae Poppaea Nerons dici potuisset, tanta haec affiuebat satellitum manu, tamque eleganti culte fermam extulerat, ut super Reginarumesiam apparatum efferrctur; frons tamen elata et vox prorerva minus amoris merebantur, quae ubifrustra venerationem ab heroe praetereunte exspectasset, indignatioms plena, efferari vultu crinesque in terpentes, habitus in terribilis armaturae formam demutari tum quotquot clientes aderant in leones tigridesve verti. Conterruit ea res Alexium, at Theototo praestigatricis caput audaci ictu perstringente, sanguis viresque haustae intercidere, feris objecta ingens deinde fossa viam praeclusit, quae iccirco inani tantum rictu rugituque auras quatiebant in quas dum jaculis Alexius cum sociis desae viret, prout quaeque vulmus accepit, in saxum versa est. Polymorpha deficiente furore, humo fusa, lento sensim malo contabuir. (quae Superbiae, Irae, Invidiaeque profligatae quaedam imagoest) Alexius deinde tuto in navem receptus, Laodiceam curtum intendit.

En ut aenigmaticis fabularum involucris superata ab Alexio vitia, tanquam monstra ab altero Hercule edomita, ptoponantur,

quorum allegoriam erudito lectori evolvendam relinquo: nihil enim mysterio vacat.

Paulo aliter, minusque difficili inventionis labore, eadem fictio institui poterit. Expende affectus animi, eisque vitia superata oppone. Alexius Amoris divini panoplia indutus, tum instructus artibus, cupidinis sagitras in duello innoius excepit, Veneris blandimenta in gynaeceo torvus despexit, Hymenaei laqueos in palaestra arte declinavit. Contra honorem denique ita pugnavit; ut prostratus ipse demissionis consilio, in terram, vane exultantem ostendentemque in prostratum Alexium, suo pugione lethaliter afflictum, dejecerit. Voluptatem poroo fugiendo Parthorum moresuperavit. Verum inter multorum infidias hostium, sumpto pauperis habitu, personam mentitus, delituit atque in Eremi latebris Cosmi grayisi. mi inimici arma arresque vitavit. Antitheo tamen et Sarcophile (Daemone ac Carne) persequentibus, in fuga per vim fraudesque appetirus, vix tutum adversus vgilantistimos hostes reperit praesidium. Silvae igitur inclusis, ut grassantium ferarum (appetitionum malarum) praeda esset, feras ipsas mansuerudinem, musico concentu, velut alter Orpheus edoctas in servitute atque obsequio habuit, bigisque per subactos leones pro vectus in patriam, tanquam Hercules exuvio ferarum tectus, armatusque clava, paternam domum ignotus revisit, atque inter ultimam contemptus plebem fortissimus athleta serviliaque opera emancipatus vixit, donec Hyperephaniam, (superbiam puta)tyrannidem Romana sibi in urbe vendicantem, nova insidiarum ac pugnae genere, per cuniculos arce intercepta, captivam duxit. Superique ipsi tanto stratego triumphum decernerent, quoad coeleste Capitolium albis equis novoque Eliae curru evectus, stupentem agnoscentemque sero Romam Alexius reliquit.

Paulo haec apertiora ob neglecta personarum aenigmata, licet actionibus perinde, ut antea, fictis, quibus etiam (uti in primo fictionis genere) Superiorum mentium consilia, actiones, opem, obstacula licebit ad miscere: ita modo Polarchon, modo Philaurus facile naviganti ventos sufficiant, modo offensus, autab Antitheo furente inductus Pnoepus Tarsum cogitantem foeda tempestate rejiciat. Sarcophile, ad versus ursum leonemque pugnaturum periculis exponat; sed objecta nube, autcoecata fera, Uranie protegat; Gamesin, in nuptiis infid iantem, vinculis ad stringat etc. quae cuivis non omnino nostrarum

Ceterum haec duo fictionum genera, ita sibi invicem permiscenda erunt; ne unialterive petpetuo adhaerescas; ut exemplo Virgiliano parebit: cum haec inprimis varietas delectet. Non separatim dedimus haud difficulter socianda, ut fictionis cujusque natura tanto esser manifestior.

In generali hujus poematis conceptu, particularium simul poematum concipiendorum ratio aperitur Quod ut magis intelligas, viaque ad imitationem et profectum maxime compendiosa ducaris: summi Maronis poesin, qua nihil sive ad conceptum sive ad elocutione absolutius Resp. literaria possidet, per libros tanquam partes distributam, in nostra principia resolvam, tum ut illius penetrare artificium; tum ut imitatione idem exprimere valeas. Hans iccirco ad juventutis scholarumqe usum, rudi labore, sine occulta personatum fictione, ut facilior esser cujusvis apprehensio subjeci. Qua videas, ad omnem poeticae facultatis copiam, unum pene Virgilium sufficere.

CAPUT XVI. Poetarum Principis ex mslo concipiendi ratio magis ex onitur.

HIstoria Aeneidis parum cetra veritate a priscis petita autoribus est; ut quae inilla fictae non sint haud facile dispexeris Neque illud magnopere ad artis explorat: onem nobis videtur necessarium. Quocirca ex iis quaedam velut historica supponimus, quibus deinde ornandis poesis accesserit. Ceterum ad historicum totius poesios Virgilianae argumentum suffecerit: Aeneam a capta Troja cum aliquot navium sociarum classe, per mare Mediter raneum, in Italiam contendisse, atque illic, post heroica facnota et debellatum hostem, ut Regis generum sedem fixisse. Licuit enim Poetae et navigandi occasionem exs tumque constituere, et totum navigationis et belli cursum, per incerios casus eventusque, hospitia, locorum temporum spatia, contractas amicitias et odia distribucre: Ut qui verisimilia pro veris habeat, cum horum cognitio deficit siquidem rem singulis distincte exphcateque partibus ex officio, tanquam pictor imaginem adumbrare teneatur: In qua tutpe sit membrum aliquot neglectum esse. Quidam vero colores atque in cultu habituque corporis ornamenta, elegantiam quoque, citra reprehensionem,

conciliabunt. Age, Virgiliano exemplo docearis in particularium etiam poematum usu et fingere, et imitari: nam universale Heroum epos condere alibi te docebo, ubi seorsim de illo tractabitur.

CONCEPTUS LIBRI I. AENEIDOS.

HIstoria, Aeneas Trojanus, septimo anno erroris sui, a Sicilia, per mare Tyrrhenum Ital am petit; sed classe tempestate disjecta, ipse ad Libycum littus appellitur, ubi venatione cervorum se suosque reficiens, Carthagine socios reperit, et a Didone honorifice excipitur.

Poesis I Praemissa invocatione Musarum, et propositione, fingit. Iunonern (quae aerem tempestatibus obnoxium designat) varias ob causas praecipue Carthaginis olim diruendae, et judicii Paridis, Trojanis et Aeneae offensa mad Aeoli, Ventorum Patris, regiam contendisse, obrinuisseque, ut ventos, laxato monte emittetet, qui variis casibus disjecere classem. II. Fingit ad secundam tempestatem Neptunum prodiisse, increptosque ventos, quod alieno in regno furerent ad Aeolum remisisse. Ornatur pars prior descriptione Carthaginis et maxime tempestatis; altera sedati maris, per com parationem ductam, a seditione vulgi per gravem virum compositi. III. Fingit, post egressum in littus Africae Aeneam, haerentemque anxie de sociis, Venerem pro Aenea filio Iovi supplicasse qui futura de novo illius, in Italia, regno, de Alba Ascaniique Imperio, de Romulo deinde ac Remo Romae comditoribus, de lulio denique et Augusto Caesaris exposueri. Ornatur haec pars descriptione portus marim et praeparatione pramdii, tum Aeneae consolatoria, qua animos suorum in rebus adversis erigir. IV. Fingit Venerem se offerre Aeneae, habitu Spartanae venatricis, instruere de loco et Didone, auditaque ab Aenea viae causa et sociorum clade, eum de classe recuperanda solam, oblato etiam cygnorum augurio esse; denique sese vero habitu disparentem manifestasse. V Fingit a versu 422 Aeneam Carhaginem progressum, et non observatum observasse illic omnia, atque inprimis quemadmodum Socii Teucri (quos periisse existimarat) humanissime a Didone in templo novo xciperentur, denique, et ipse, soluta nube, apparet, gratusque hospes admittiur. Ornatur haec pars descritptione Carhaginem aedificantium, similitudine ad apum labore ducta: tum cultu et loco templi

surgentis, et picturae in eo repertae, quae bellum Trojanum referret idemque habitu et oratione Didonis ad Teucros et Aeneam, VI. A versu 647. fingit Aeneam ununera a Didone accepta, per Achatem ad naves et Ascanium accerlendum misisse; sed Venerem sopito in luco Idalio Ascanio, Cupidmem in ejus forma ha. bitaque substituisse qui cum muneribus ad Didonem (laute inter hospites convivantem) accesserit simulque cum domis amoris flamma erga Aeneam accenderit. Ornatur delcriptione regiarum vestium, convivii, sacrique et musicae adhibitae.

Subjiciam in usum studiosae juventutis argumenta et materiam imitationis m partibus hujas poesios instituendae, ut per hasce tanquam ve itationes, ad justi denique praelii repraesentationem erudiantut.

Imitatio propinqua, ad similem materiam adhiberi poterit ut est expeditio Carli quinti in Afticam altera, qua misere terra marique sactatus tempestatibus. Pro Venere hic serviet Gloria, pro Iunone Invidia etc et D. Paulo nautraganti, et humanitet deinde in Melita excepto, aut Xaverio in Indicis navigationibus jactato, a Rege Bungi perquam honotisice admisso applieetur, pro Venere Fides: pro Iunone sie Perfidia. Aut certe diluvio hu mani generis (Hinc Iustitia; inde Clementia pugnantibus) adhibeatur: Aeoli vicem Pnoepus Thalassus Angelus Neptuni personam sustineat. Verum non ubique pars ultima libri serviet in D. tamen paulo et Xaverio adde etiam Carolo, adhiberi poterit. Remotior imitat jo futura est si aut Chrilio inter necem in nocentium in Aegyptnm ejecto aut mortuo in ctuce atquea matre deinde, vel etiam coelis, recepto applicetur. Illicenim Iuno Ambitio vel Invidia; Venus divina Pronaea; Aeolus Herodes vel Caiphas. Venti furor et livor; tempestas caedes esse potest, suus et locus Amoridivino, pro Cupidme erit. Ceterum magis etiam meraphorice ad Adolescentem in mundo vatiis casibus et affectibus, tanquam in mari jactatum, effingere ad hoc exemplar poteris, hinc Venus seu Voluptas: aut etiam Iuno vel Superbia alliciat, jacteique; inde Virtus, Pietas, seu Conscientia ducat, atque in portu, autatre Religionis tutum deponat. Porro in parubus hunclibrum imitari, sen proxime, ut cum urbem, tempestatem, convivium aliquod describis; aut etiam remote, cum arcem excelsi animi, tempestatem aftectuum in homine etc. exponis, non erit difficile.

CONCEPTUS LIBRI II. AENEIDOS.

HIstoricam, seu quae instar historiae est, Trojae per fraudem Sinonis captae narrationom hic liber complectitur quam hoc et sequenti libro Aeneas Didonis gratia instituit. Graeci enim cum decenuio vi Trojam occupare non potuisient, simulato discessu Sinone specie pexfugi, cum equo ingenti ligneo armatis repleto, in agris relinquunt, quem Sinon persuasit Calchatis vatis monizu in honorem Palladis per Palladtiab urbe subtractionem offensae; eo fine aedificatum, ut si a Trojams destrueretur, hoc facinore regnum interiturum; si in urbem induceretur, runcfato Deum res Graecorum interciderent. Hinc tam ingenti erectum mole, ne per portas urbe recipt posset, Trojam creduli, cum serpentes etiam allapsi omen firmassent, dejectis muris, equum ad Palladis arcem rotis funibusque transferunt. Graeci nocte classe a Tenedo reducentes adsunt, et per ruinas urbem invadunt, armatis quoqueex equi utero erum pentibus, et ferro flammaque omnia vastantibus. Aeneas interea ab Hectore per somnum monetur; ut fuga se Deosque patrios servet. Verum ille ad arma cum sociis sat feliciter se convertit, donec Choroebi cosilio sumptis Graecorum armis, hostium simul et suorum telis obruerentur. Aeneas jam quoque a Graecis in Cassandrae libetatione agnitus, cum duobussociis evadit, atque ad Priami Regiam contra Pyrrhum Achillis filium defen den dam, frustra conversus est, Priamo ante aram cadente. Aeneas visam Helenam huic excidio immolaturus, a Venere monitus, abstinet et fugam cum Patre Anchise (quamvis primum obluctante in bumeros suscepto per medios hostes, capit. Ascanio filio et uxore Creusa sequente. Verum hanc Graeci invasores caedunt, Aenea, ut eri peret, frustra reverso. Umbram tamen occurrentem habuit, quae de futura felicitate doceret Ergo reversus cum Patre Idam montem petiit. In haenarratione pleraque ficta sunnhistoriae tantum speciem habet urbs occupata, et Aeneae fuga. Fictus ille equus, ficta Hectoris admonitio, Aeneae pugna. Anchises elatus. Veneris consilium, Creusae umbra, etc. Ornatur haec narratio descriptiombus variis certaminum et oppugnationum; Tum comparationibus illustrantibus, quae a versu 268. usque ad 436. inprimis eminent; eo praecipue loco, ubi pugnat Aeneas, crebris vibratisque sententiis.

Imitatio. In urbium arciumque oppugnationibus describendis, hic imaginem elegantem propositam Poeta habet. Quare tot materiae, quor ab historiis sufficiuntur pene innumerae, hac arte tractari poterunt. Ubi fictionibus vel rarus est locus, vel tantum in historiis minus exploratis serviunt, ad rem verisimiliter cum adjunctis exponendam. Poeta enim hic partes historici uteunque suftiner, unde fingendum nihil, quod veritatem destruat; qualis illa quibusdam non immerito videatur Equi Trojani introductio. Fingi vero poterunt Numinum vatumque oracula, prodigia atque omina rem magis illustrantia; utestilla umbrae Creusae apparitio Aeneae facta.

LIBRI III. AENEIDOS.

Hic liber Aeneae errores historiae instar exponit, unde fictie nisi in partibus (ut sunt, quae de Polydoro Harpyiis, Polyp hemo etc. ficte exornantur) aegre discernitur. Narrat igitur Didoni, quemadmodum, parata ad Antandrum viginti navium classe, cum Trojanis exulibus Thraciam adterit: Urbemque molitus, cum Diissacra facturus, verbenas velleret sangui ne illas ma nasse, vocemque e tumulo datum Polydorum illic Priami filium a Polymnestore caesum quiescere. Ergo justis illi persolu tis, territum omine cessisse in Delon Insulam, ubiconsultus Apollo, cum primam suae originis terram petendam monuisfet, Cre tam Anchilae inter pretatique, (quod hic Teucer natus) male petiisse quo loco cum urbem Pergameam condidisset gravi peste, et monitu Penatium, relicta Creta cogitasse Italiam. Verum tem pestate subita ad Strophades Insulas ejectos, ubi Harpyiae epulantibus infestae, ex quibus Celaeno vaticinara sit etiam mensas prae fame a bsumpturos, priusquam attingant It aliam. Hinc ad Actiacum delatos promontorium Apellini ludos celebrasse. In de Epirum subeuntes, Helenum illie Priami filium, Andromache Hectoris uxore ducta, jam reguantem convenisse, qui, laetus hospitibus, consultisque Diis, monuit longa superesse viarum pericula, Seyllam Charybdimque vitandam; ex alba sue inventa, finem laborum intellecturos; sua detque, ut Cumis Sibyllae oraculum consulant. Denique soluta classe Tarentum et Italiae oras praetervectos, haud procul Aetna monte, Siculo portu receptos, rejectosque Polyphemi et Cyclopum adventu, Postemo applicuisse classen: ad Drepani littas, ubi pater Anchises

defunctus sit. Ornatur descriptiunculis aliquot, ut Harpyjarum, Scyllae, et Charybdis, Polyphemi etc.

Imitatio. In navigatione variis erroribus et casibus obnoxia serviet, qualis esse Christo phori Columbae, aliorumque in navigatione Indica varie oberrantium, inter mille casus et pericula poterit. Fictionibus haec quidem materia opportuna est; sed hae ejusmodi sunt quae historiae aliquam similii udinem requirunt. Unde nec hic nec in exemplo libri superioris a me separarae sunt. Remota sed non inepta bujus et prioris tum et sequentium aliquot librorum imitatio fuerit: si homine prime Mundi vanitaribus deditum, belli domique variis casrbus ranquam fluctibus in marijactarum nunc in Pluti, nunc in Honoris, nunc in Voluptatis exceptum insulis fingas; sel nullibi quietem reperisse: dum in Religione, tanquam Italia, sedem dignam, et pacatam invenerit.

LIBRI IV. AENEIDOS.

HIstoria, aut potius resfabulae praecipua est, quod Dido amore Aeneae flagrans eumspe naptlaru susceperit, verum ab Aenea denique abeunte delusa vitam insanumque amorem abruperit.

Poesis. Fingit Didonem amore aestuantem, magis etiam ab. ripi, cum post sororis nuptias suadentis, consilium. Juno Venerem ad consensum induxisset, ut seilicet Aeneam, hac arte ab Italia averteret. Tumillam uttique in venatione agenti immi. sisserempestate, qua dis jectis seciis, in antro convenerint, male consultis nuptiis sociati. Quae cun ad Jarbam Gerulorum Regem Faina nuntia detulisser: ille sprerum sea Didone apud Jovem Patrem questus obtinuit, ut a Jove Mercuris Aeneae dis. cessum suaderet. Hic cum iccirco classem aptari juberet, a Didone persidiae arguitur, ac precibus urgetur quo fara Deum obtendente, haec Numina incusat, et Aeneae ultionem dirasque imptecata animo linquitur. Soror denique Didonis frustra intercessit: Quare Dido ceu Magico sacro vim Ameris extinctura, ut domesticos hacspecie falleret, pyra erecta in disceslu Aeneae, super illam se conficit.

Ornatus hujus libri rarus et elegans Venatio, Fama, Atlas et Mercurius scite describitur. Dido amore saucia cum percussa telis cerva, et furente Thyade, Aeneas cum Apolline; labor classiariorum cum formicis; ille rursum precibus immorus

Imitatio propinquaerit, si Alexium, adolescentem Romanum Aeneae; Sponsam ejus, Didoni sufficias Parens urriusque Junonem et Venerem agant, Christus per Religionem missam spretum se apud Alexium queratur, abitum igitur paret (obstante ac querente sponsa) quem ficto pau peris habitu reperiat etc. Remotior futura est, si Christo Sponsam Synagogam repudianti applices Clementia cum Justirja pro Chrliti nuptiis contendente. Gentilis Ecclesia se despectam queratur, dum Christus Synagogam denique, ad hanc conversus, deserat, illa nequiequam Christum execrante Aut Josaphato Indorum Regi, sive etiam D. Bernardo adhiberi poterit, quos Voluptas et Mundus ad thalamos inflectere conati sint, spretosque se frustra doleant.

LIBRI V. AENEIDOS.

HIstoria. Aeneas petens Italiam classe in Siciliam, tem pestate rejicitur, ubi a Rege Aceste benevole acceptus parenti, illic apud Drepanum sepulto, anniversaria sacra ludosque instiruit. Mulietes Trojanae navigationis taedio ignem classi injiciunt, unde Aeneas, acesta urbe condita imbellem illic turbam reliquit, ipse cum robustiotibus tranquillo mari in italiam transiit.

Poesis in sacris ad tumulum, egrefsus serpens e sepulcro, delibat sacrificia. Certaminum, et genera, et modi, et personae, et praemia ex arbitrio vatis decreta videntur. Navali certamine victor Cloauthus est. In stadio vincit cursu Euryalus, Nisi dolo adjutus, Dares juvenis ab Entello sene caestu superatur. In sagittariorum certamine prior Eurytion, Acestae tamen sagitta, cum missa exarsisset, bono omine Regi coronam et praemium merita est. Ascanius deinde cum nobili juvenrute eque- stri ludo et concursu, umbratilem pugnam exhibuit, qui lusus deinde Trojaeinter posteros dictus. Iris interea a Junone missa Trojanas ad succemdendam classem induxit; sed Jupiter, im missa pluvia, naves omnes, quatuor amissis, servat: mittitque pet somnum Anchisen qui filium hortetur, ut cum delecto Juventuris robore, ceteris relictis, Italiam perat, Sibyllaeque autrum, per quod campos Elysios subire poshr, ubi plura de eventuris sibi doceatur. Obsequitur Aeneas Neptunum etiam Veneris precibus exoratum facilem nactus, sed excusso per somnum

Ornatur descriptione tem pestatis, exequiarum, ludorum, incendii, et im bris ingruenris, tum comitatus Neptuni. sn equestri etiam ludo simisit udine labyrinthi, et Delphinum utitur.

Imitatio. Potest applicari Nobili aut Principi viro seculi vanitatibus ludisque dedito, veg. Candacis Reginae Aethiopum Eunucho quem Philippus pro Anchise submissus instruat, divina Pronaea Veneris loco deducat. Aut D. Franciseus Borgia funus Isabellae celebret, ludis exequialibus intersit Veritas a Deo destinata hujus seculi vanitatem oculis subjiciat, opesque suadeat projiciandas, Sapientia divina a Deo Patre impetret, ut ad suam illum societatem, relicta anla et amicis (tanquam Trojanis in Sicilia) transferat. In qua dum alii vel ut Palinuti, per mortem gubernatione excidunt, iple hanc denique supremus moderatoradect. Paria hisargnmenta imitationis mature omnia expendenti non deerune.

LIBRI VI. AENEIDOS.

HIstoria. Aeneas appulsus Cumis Apollinis templum; et Sibyllaeantrum adit oraculamque de futuris eonlulit, Miseno justa persolvit Manibus et Proserpinae sacrificat, Occulta et futura cognoscit.

Fictio. Mens Cumarum Misenus a Miseni sepulcro nomen accepit, obtinuit Aeneas a Sibylla, ut ad inferos, pattis Anchisae visendi gratia, duceretur. Iccirco auteum ex luco ramum, cui Inferi pateant, decerpit, ac Sibylla duce per obscurum monstrisque obseptum iter illuc contendit. Falinurum sine honore sepulcri desunctum circa stygem haerere comperit. Ille hanc Mansiens, Cerberumque objecta placans osta, per loca infantium et innoxie caesorum, ad perditi amoris impatientia victos succum bentesque venit, ibi reperta Dido, Aeneae loqui dedignatur. Pergit, et viros bello claros reperit, atque inter hos Deiphocum vulneribus notarum, a quo caussam modumque mortis chleit. Hinc, Tartaro ad laevam relicto, cujus tormenta poenasque Sibylla aperit, aureum in limine ramum depangit, atque ad sedes Elysias se transfert, hic Musaeus repertus ad Anchisen ducit, qui, ex Pythagorica disciplina de rerum natura animarumque origine, et quatuor affectibus disputat, deinde animas [?]endit dit in corpora posterorum redituras, hic Albani Romanique Reges; Heroes, Principes, Caesares, ad Augustura usque,

quem cum Marcello Octavia filio, immature defuncto, prae reliquis extollit ingenioso saudandi genere quo illorum memolriam ad tot rerto avostraducit. Subinde Aeneas per eburneam somni portam ad sociosrevisit, et Cajeram se in portum cum elasse transtulit.

Ornatur descriptionibus Sibyllae furentis et vaticinantis, exequiarum, Inferni fluminum, monstrorum, poenarum, Animarum denique in campis Elysiis.

Imitario. Pars prima Sauli Pythonissam consulenti proponendo serviet. Aut certe D. Hermanno Deiparam ad facta omnia pro consilio, subsidioque adeunti verbo, illis omnibus, quicunque in re ardua ad viros graves, Deumque pro consilio recurrunt. Altera pars Herculi in ferna adeunti, aut Christo porius ad Inferos descendenti: aliis etiam per Angelos ad Inferorum coelitumque loca deductis, quorum celebres historiae circum feruntur, poteris ad hiberi. Quin et D. Paulo in tertium coelum rapto, ubi varios suae vitae casus aut etiam Ecclesiae Christianae progressus viderit vel D Ignatio in Manresana extasi futurae Societatis Iesu successus contemplanti, ubi Poeta, qui superiorum temporum historias protequitur, facile de suis non inanis vates futurus est.

LIBRI VII. AENEIDOS.

HIstoriae, Transit Cajeta, praetervectus Circes Insulam Aeneas, et Italiam perostium Tiberis ingreditur. Hinc missis ad Latinum Regem orato ribus, et urbis condendae locum, et filiae Laviniae, ex oraculo homini externe servatae, promissionem accipit, quae caussa Turnum aemulum Regem Procumque ad arma concitavit, Matre Laviniae Amata huic contra Aeneam favente.

Pocsis Cajeta nutrice sepulta loco nomen fecit. Hinc Italiata petiturus, Neptuno faventetri veneficam Circen evadit, atque appulsus Italiae, cum inter cibos, orbes ex pane confectos etiam absumsissent, agnovit huic se terrae, ut Celaeno praedixerat, a Superis destinatos inco Jas. Nec fefellit prima ad Latinum legatio, cum is Turnum Laviniae procum ob apum portenta, et ignis in capite filiae, ad externi principis adventum rejecisset, ut Faunus Pater, et Augur es monuerat. Sed Iuno Trojanis infesta, ad disturbandam pacem Amarae et deinde Turno Fariam Alecto immittin, sim ulque Ascanio cervunr regiae assuefactum

in venatione obicit: hoc consixo cum proximi agricolae venantes invaderent aliqui ex illis occubuere. Quo spectaculo, et Amata, et Tumus frustra Latinam Regem ad arma provocant; quod is federis nupercum Trojanis icti religione teneretur; Sed Iuno juquieta, belli portas aperuit, multis Turni auspicia Sedquentibus, quos suis nominibus, officiis ac virture describit.

Ornatur nonnullis descripriombus, ut Circes homines in feras transformantis; oracuia Fauni in stratis pellibus captantium, Regiae Latini Alectus quoque homines furiose concitanlis concurrentium ad bellum etc.

Imitatio. Serviet hic liber cum sequentibus descripturo gentis novae in aliena regna translationem, quae fere, qusbusdam principio faventibus, obnitentibus vero aliis, solet contingere. Ita in Italiam olim Gothi, Vandali, Longobardi: Gothi etiam Maurique in Hispaniam: in Angliam Dani et Saxones in Indiam pesterioribus seculis, Lusitam, Hispani, Hollandi; denique, hac aetate, in Germaniam nostram Sueci ad missi sunt Fac igitur te ultimum hoc exemplum imitatione hujus libri velle exponere, Sueci in Pomeraniam appellant Legatos ad Saxonem et Brandeburgicum destinent, amice habeantur colanturque muneribus, pro Turno Imperator aliique se Principes opponant, nutantem cum suis Saxonem Haeresis, per Alecto ab Inferis excitatam, rursum extimulet, pro Amata sit Hassiae domina, quae coeptam tragoediam promovear. Suecus aliena invadat dominia: hinc ad arma utrimque concurratur. Si Lust tanis Indiam occupantibus adhibere malis. Gentilitas Furiam infernalem adversus Catholicos Principes excitabit, cetera obvia erunt meditanti Remotior, verum non in elegans, imitatio futura esset, si mundum deserenti atque ad portum Religionis applicanti adhibeas. Ubi Daemon, Carnem et Amorem mundi (tanquam Amatam et Turnum) adversus illum excitet; sed Pietatis, Constantiae, Gratiaeque divinae subsidiis, et armis sese protegentem.

LIBRI VIII. AENEIDOS.

HIstoria. cum Turnus ad bellum emnia late cogerer; Aeneas, ad Evan drum illic ubi nunc Roma est, Palatino in monte [?]bitantem confugit, hic copias nonnullas auxiliares, filio.

Pallante praefecto, exhibet, quibus, utalias adjungeret, Agyllam Hetrulcorum urbem hosti Mezentio inimicam contendit, sibique de novis armis provider.

Poesis Aeneas cognito belli apparata juxta Tiberim moestus procumbens a Tiberino fluvio jubetur bono esseanimo, domicilium in Iliade stabile habiturum. Eat ad Evandrum, alienigenam quoque ex Accadia. Hunc daturum auxilia senaves adverso licet flumine provecturum. Aeneas obsecutus, Evandrum ante urbem Herculi sacrisicantem, in luco reperit, cui secum junctum sanguine esse docuisset, opemque contra hostem detulisser, vicistimque rogasset; Evander, et cognatione, et Patris Anchisae beneficiis provocatus, auxilia promittit. Tum sactorum veniunt, coronantur, libant, laudibus in spelunca occisum. Trojanietiam remotis mensis in partem sacrorum veniunt, coronantur, libant, laudibus Herculis interpositis Subinde, in via ad oppidum. Evander de Saturno exule cum Jano illc quondamaureo saeculo regnante, disserit et se responsis Deum hac quoque evocatum memorat, deniq, tecto paupere Aeneam excipit quod Herculis quondam fucrat Interea Venus marnum Vulcanum ad fabricanda Aeneae arma clypeumque induxit quae Cyclopes, neglecto Jovis fulmine, et Marus curru conficiunt. Poliridie Aeneas 400. ab Evandro (quibus Pallantem filium unicum praefecerat) militibus adjutus, Agyllam suasu Evandri le conferens, in valle hand procul urbe Vulcani arma accipit Clypeo inprimis delectatus, qui res, a posteritate Romana fortiter gerendas, rara caelatura complexus erat.

Ornatur, praesipue deseriptione Antri Caci illiusque facinorum ab Herculeillatae necis; tum eleganter exposita Vulcani officina et Cyclopum labore

Imitatio. Si continuare libuerit belli Svecici in Germania historiam sinilia haud difficulter reperies, solicitatos pertractosque in societatem Europae Principes alienigenae armis opibusque faventes. Tiberinus sit Rhodanus, Evander Rex Gallus etc. Licebit et Godefridi Bullionii Lotharingi Anno Christi 1098 terram sanctam occupantis historiam imitarione hujus libri formare. sit Evandri loco Alexius Commenus Imper. Graecorum, Herculis sacra loca Christo ejusque sepulcro Hierosolymis aptentur, aureum illic seculum primorum Christianorum sub Apostolis eorumque postaris

memoretur. D. Virgo arma S. Cruce iusignita Godefrido, (aur eius etiam successori Balduino) contra Saracenos Turcasque deferat etc Deniqui in historijs Indicis plures sese offerent, huic materiae affines, de quibus Maffejum consule.

LIBRI IX. AENEIDOS.

HIstoria. Aenea pro auxilijs absente, Turnus incluios jam moenibus Trojanos aggressus, varia fortuna dando accipien doque clades pugnat.

Poesis. Iris a Junone missa Turnum ad arma protrahit, qui Trojanorum classem exurere conatus est; sed naves intercessione Cybeles apud Jovem in Nymphas vertuntur. Inclusi Trojani a Turno insultante vigilijs cincti sunt. Nisus ad Aeneam de instanti Periculo delaturus, Euryalum fidissimum socium accipit, qui cum in hostium copias vino somnoque sepultas incidissent, nec paucos cofecissent, a sequentibus Rutulis deprensus Euryalus est, cui dum frustra Nisus, hoste interfecto, subvenit, superamici cadaver, et ipse confectus, incubuit, capita hastis praefixa, magnum in urbe luctum cient Turnusfacta testudine urbe oppugnat, turrim prosternit, utrimque magna clade pugnatur. A scanius Numanum jactabundum sagitta conficit; sed collaudatus primum ab Apolline, forma deinde senis obvij vitare periculum jubetur. Pandarus tandem, et Bitias, heroes portam hosti pandunt, subruntemque magna caede, mactant. Turnus tamen per portam irruit, non sine Trojanorum strage, sed multitudini denique coactus cedere, post bitiae et Pandari caedem, aversa urbis parte, per fluvium, armatus licet, natando evasit.

Ornatur descriptione silvae densae, Vigiliarum militarium, lustu matris de caeso filio, oppugnatae turris, testudinis, pugnae fortium etc. comparatur miles fortis, modo lupo, modo leoni in ovile erum penti, ferae circumvenae in venatione aquilae tapienti leporem, quercui durae, leoni telis cedenti. Juvenis cadens, flori occumbenti.

Imitatio. Hic liber pro urbium arciumque oppugnationibus describendis aptus est; ut Hierosolymitana sub Romanis, Rhodia sub Turcis fuit. Remotior et difficilior futura est, si translata oppugnatio hominis Religiosi fiat, quem Caro, Mundus et Daemon, diversis vitiorum exercitibus aggrediantur, ipse contea ductu et auspicus Christi, per Angelum tanquam Iridem

excitatus, virtutes diversas opponat, et nonnunquam cladem aliquam offendo passus victor tamen femper eluctetur Ascanins ado escens esse potest; A pollo Christus: Nisus et Euryalus amici. Cybele D. Virgo. Turnus Daemon, vel Mundus: urbs anima: portaesensus: Flumen, per quod abigitur Turnus, sit poenitentiae.

LIBRI X. AENEIDOS.

HIstoria. Aeneas cum auxiliaribus copiis adest, quem Turnus ab urbe prohibere conatus, in praelium adduxit, in que Aeneas Pallantem, ipse Mezentium Ducem, cum Lauso filio amisit.

Poesis. Iupiter convocato Deorum senatu statuit, pace inita, ditimendos verum, dum hinc Venues pro Trojanis; inde Iuno pro Rurulis mutua criminatione depugnant, Iupiter, ne alterntrum offenderet, fatis rem permittit. Interea dum acriter Trojani oppugnantur, Aeneas a Nymphis occurrentibus (nu per e navium hae erant censu) cum magna sociorum manu, deducitur et promissa victoria animatur. Ille Cybelen obtestatus, cum Turno prim a suce confligit, multosque nobilitare insignes prosternit. Pallas Evandri silius suosanimat; cadunt non pauci a Lauso Mezentii filio, cui subventurus Turnus, cum Pallante duellum aggreditur Dolet invocatus a Pallante Hercules, quod pericilitanti opem ferre nequeat, quem Iupiter fatis quoque Turni instantibus solatur Pallante igitur per Turnun caeso, dum furens in hunc Aeneas rueret, Ascanius etiam junctis copiis accederet, Iuno (potestate a Iova facta) Turnum per objectam Aeneae, velut fugientis, imaginem, navi Ardeam abducit; fugae dedecore postea insanientem. Mezentius, Iovis hortatu, Turni locum subit, magnaque in hostem clade grassatur, corpore ac viribus, quam pietare in Superos melior. Spectabant miserati tot hominum caedemsuperi. Aeneas denique arrogantem Mezentium non levi perstringit vulnere, adest Lausus filius et objecto clypeo, patri sese subducendi locum faeit. Ipse audacius Aeneam lacessens caeditur. Cujus mortem ulturus Mezentius, dum rursum adest, et provocat Aeneam, denique percusso equo dejicitur, ejusque gladio occumbit.

Ornatur deteriptione armorum, certantium occumbentiumque alterna clade, et praecipue heroum duellantium. Compalationes adhibitae, ventorum pugnantium, incendii in silva;

Imistatio, imprimis in similibus histo riis adhibenda, ut Alerandri Magni, et Scanderbegi adversus Turcas. Aut etiam Iudae Machabaei, vel Davidis contra. Goliathum, aut denique Sampsonis historia, ubi saltem in partibus servier. Remotior erit imitatio, si Christum adversus Luciferum pugnantem, aut in sine mundi conrra Antichristum suffcias. Pro Iunone et Venere, apud Deum Veritas et Misericordia, seu Justitia et Clementia contendere poterunt. Qui neutri, aut accedere, aut ad. versari volens, Christum Redemptorem distiner, quem Pietas et charitas pro Nymphis animent, qui cum Lucitero et ejus fatellite Herode confligat, plurimis suorum cadentibus, sed hieimagine Christi in pueris de lusus frustra pugnet. Sit D. Ioannes Baptista succumbens Pallas, Iudas Mezentius, qui Christum im petens in feliciter perit, Turnus cum suis Ludaeorum personam agant. etc.

LIBRI XI. AENEIDOS.

HIstoria Aeneas post erectum Marti trophaeum, funera suorum curat, Pallantem egregio apparatu ad Patrem remittit sepeliendnm, a quo magno luctu excipitur. Latini Regis oratoribus 12. dierum induciae ad sepeliendos bello mortuos dantur. Aeneas dein de Laurenti regiae urbis obsidionem cogitat Latinus, cum nuntiaretur, Diomedem Apuliae Regem postulata auxilia negare, statuir Aeneae cum muneribus et parte Italiae pacem offerendam, aut etiam naves pro reditu. Frances ad versus Turnum contendit, Aeneam ad Imperium potius assumendum, quam armis experiundum, dum hi inter se, mutuis etiam criminationibus certant, Aeneas infestus adest, contra quem Turnus praelium disjecta consultatione, instruit; sed post mutuas clades, cum suis inferior, Camilla heroide in praelio occisa, urbe obsidione pressa.

Poesis. haec fere historiae similis aegre in hoc libro separatur. Nisi quod equum Pallantis flevisse memoret, et ultima libri parte Camilla cum Messapo, equitibus praefecta sit: quam a teneris Diana educarit, magnam deinde hoc in bello stragem Trojanorum ediderit; quos tamen egregre Tatchon; a Iove excitatus animaverit, duxeritque contra hostem. In his Aruns heros Camillae, uti illa Chloreo equiti insidiatus postquam in vota Apollinem vocasset, spiculum lethale in Camillam torsit, sed

Opis Dianae monitu, cujus est ministra, Aruntem persequitur, et manibus Camillae immolat.

Ornatur descriptionibus exequiarum et pompae funebris, tum luctus in funere et Pyrarum, Legationis, Concilii, armati Turni, in sidiarum in montis faucibus praelii equitum. Comparationibus etiam, floris recens succisi avium garrientium, equi vinculis elapsi, fluctuum, accipitis columbam rapientis, et aquilae Draconem. Denique et lupi (cui Aruntem similem facit) occiso pastore fugientis.

Imitatio. Similes ad imitationem petendae historiae, quarum omnes fere de rebus bellicis libri pleni sunt. Remotior difficiliorque aliquan to Christi patientis atque inferos expugnantis historia futura est. Pro funere Pallantis, Christus de cruce deponendus sit, quem D. Ioannes pro Aenea fleat, Deipara pro Evandro suscipiat, Lucifer pro Latino suis regnis metuens consilium indicat Acheronticum, et an limbus Patrum cedendus ultro an defendendus sit deliberet, illoruna vita et obitus desonbatur. Christus pro Aenea, stratis, quibus obsidebatur custodibus, mortis regna infernumque invadat, pro Camilla mors sit, denique subacta.

LIBRI XII. AENEIDOS.

HIstoria; Latinis bis praelio victis, Turnus stio unius discrimine bellum absolvere cupiens, Latino et Amata nequicquam dehortantibus, ad duellum Aeneam provocat. Aeneas per Idmone re cognita, conditionem accipit, fedusque in conspectu utriusque exercitus sacramento firmat, sed cum rupto federe Rutuli ad arma convosassent, Aeneas suis subventurus vulneratur, subinde rursum provocantem Turnum nihil moratus, atque cum ille congreffus, victor Laviniam et regnum obtinuit.

Poesis. Iuno Turni duello casuri sortem miserata Iuturnam, ejus jam defunctam sororem, ad impediendum incitat. Haec igitur specie Camertis Rutulos ad duelli fedus violandum armis sumptis in ducit, cui Tolumnius falso suis victoriam auguratus accedit, atque unum ex Gylippi filiis hasta conficit. Inde cum pugna invalescente Aeneas incerto auctore vulnus accepisset, Venus dictamno illi medetur, qui mox in Turnum armatus rediit, sed cum Iuturna excusso auriga Metisco (cujus formam induit) currum in diversas partes inflecterer, Turno pugnae potestatem eripuit. Aeneas igitur ad urbem

versus, flammas injicit, cum Amata Turnum occubuisse rara laqueo colum fregit. Re cognita Turnus adest, atque ad dueilum cum Aenea se offert. Tunone jam decretis Iovis acquiescenris modo Latina gens patrium nomen linguamque sub Teucris retineret. Diu obluctanti Turno denique Iupiter Dirarum unam, alitis nocturnae specie immisit qua turbata Iuturna fratrem deferuit, ipse territus, victusque ab Aenea succubuir.

Ornatur descriptione armorum Turni aquilae cum cygnis pugnantis, urbem invadentium, varioque casu duellantium. Comparationibus item variis praesertim ad lieroum facta illustranda, ut Leonis, Taurique tam in principio, quam fine libri, ignis in filva, amnium in mare in currentium, saxi de monte cadentis apum fumo pulsarum et Cervi capti.

Imitatio. In Davidis et Goliathi monomacliia graphice depingenda hic liber juvabit. Sir David Aeneas, sed fraties illum, ut Iuturna Turnum a duello prohibeant. Goliath sir falsus augur, tanquam Tolumnius promittons sibi fuisque victoriam, alios interimat occurrentes, terreat alios. Faveat Goliatho Daemon, Davidch Angelus; sed Deus, una quoque Dirarum, perturbatum Goliath, Davidi subjiciat. Poterit idem prototypon ad Sampsonis et Philistaeorum, ad D. etiam Petri et Simonis Magi certamen describendum facere. Nec difficulter occurrent similia hiftoriarum non omnino rudi. Nos paucis velut digitum intendimus, neque aliorum ingeniis diffidimus.

Haec paule a me fusius pertractata sunt ut rudioribus per imitationem (quae sola dux est facillima) viam ad per fectam absolutamque poesin aperirem. Qui, his perspectis animadvertent, Poeticam facultatem, rem esse primo aspectu arduam sed minus in recessu diffcultatis abdere, quam in aditu praeferre. Quid tamen Epopoeja inprimis requirat singulatim de hoc poemare intelliges.

CAPUT XVII. Poesis rerum inanimatarum, et irrationabiiium, concipiend que in itsdem ratio.

AD minorum poematum conceptus pressius aliquanto est accedendum. Quae cum non tantum actiones humanas, verum omnem dicendi materiam complectantur, laepe primum illud fictionis genus, quo res gestae ad verisimilitudinem exponuntur,

rejiciunt Ut sunt res necessariae, ac naturales, quae ex sua conditione aliter se atque aliter habere nequeunt, proinde in his poetae uon minus, quam physico, aut mathematico aberrare a vero sicebit: ut si volare avem sine pennis, natase in mari lapidem asserat, Stellis censeat induci tenebras, Solem a terra interposita per eclipsin obscurari. Nam talis fictio veriratem non ornaret, sed destrueret. Si quid igitur in his mutase libeat, (quod tamen non repugnet naturae) altioris id caussae interventu anxilioqueue fiar, necesse est. Ut si medio in Coelo fixum haesisse Solem comminiscaris, aut humanum corpus in brutum plantamve degenerasse.

Alterum tamen fictionis metaphoricae, aut allegoricae, genus hic Poetis non insrequens est. e. g. Sidus aliquot coeleste, aut plantam, aut elementum, seu quam cunque rem inanimem poetice descripturus, rem proutest, aut certe sua in specie esse potest (Ur florentissimam foecundissimamque et flore, et fructu pomum) exponas, necesse est, perinde ac historicum oratoremve ageres, qui rem per suas caussas atque adjuncta exponerer eo samen diserimine, quod in extrinsecis atque ab humano (quandoque et divino) arbitrio pen dentibus rebus, quaecunque non repugnant fieri, afferas, ita nonnulli vitem primo a Noe plansatam, fingunt affuso hirci, leonis et porci sanguine irrigatam, quo allegorice denotant, vinum libidinosos, feroces, sordidosque efficere homines. Ita rosam Veneris tinctam sanguine, quod illius foveat illecebras. In quibus tamen ineptiendum non eritt ut fecerunt ii, qui viam in Coelo lacteam Junonis nutricantis lacte perfusam sine allegorica venustate, commenti sunt. Porso, ut apta fictione imiteris. Sumamus ex inanimis pro exemplo rosam, quam poesi exornemus. Expende primum ejus caussas, efficiens Deus et terra, formalis amoena grati floris compositio, materialis elementa, finis ejus varia hominis utilitas et delectatio. Expende et adjuncta, ut sunt, color albus purpureusve, odoris fragrantia, tenera mollitudo, brevis efforescentia etc. denique et illius effectus, quod medicis foliis succoque morbos abstergat, odoratum, visum, tactumque recreet, abacos atque aras exornet etc. plera que ex his fictionibus opportuna reperies. Si obscuriori aliquanto allegoria placeat ludere, ipsam primo rosam Virginis habitu ac nomine instrue, ac Rhodoen seu Rhododaphnen dicas, quae in Paradiso olim sine labe nata sit, parente Philauro vel Zephyro, matre Paugea, nutrice Ehilaera,

aut si magis lubeat, Tellure et Junone (cum terram aeremque fignificent) ad florem procreandum alendumque conspirante, quanquam et Phoebum leu Polatchontem, et Neptunum seu Thalassum hoc est, Solem et aquam, aut superiores his elementis angelos huic fabulae concinnandae adhibere liceat, quemadmodum eidem praeficete Chloridem ad resnaturales, Anthonoen ad vim viresque natura sublimiores poteris. Vis eadem, clara magis in luce fingendo ornare? dic; ad hunc store Chloridis in horto, elegantislimis naturae doribus excolendum suos. Phoebum radios, Tellurem glebas, Neptunum aquas, Jovem con ulisse aerem, Zephyrum aspirasse blanditias, a Nymphis educatum nutritumque; sed infestum Boream inimicis flabris tantas spes in pruna aetate perdidilse: nimio etiam fa vore affulgentem Phoebum corripuisse. Hic de solis caustis ut pater, latus se campus Poetae aperit, nam Rhodoes seu Rosae primus ortus progressusque loci Tellurique, ex qua oritur amoenitas fecunditasque, Ehoebi Zephyrique aspirantis tavor et gratin, munerum collatorum, aestimatio etc. amoenis descriptionibus ac comparationibus sunt opportunae. Jam vero si ad proprietares effectusque cogirationem transferas; cur non divinus aliquis Apelles, qui suis hanc pingat coloribus, excitetur? Incedantaliae asinino lotae lacte, aut cerussa tinctae; plus uni Rhodoe, aut rosae, ingenrum artisiciumque pingentis naturae contulit, cur non ad narium delicias hunc florem Pangea coelesti aspergat am. brosia, aut odoratas Arabiae herbas eliquet, succisque delicatis omnium unum imbuat, ac educet, rosetum? Quin et ipsa ad hoc se Autora de Coele incliner, excitetque clausos velut somnocoulos, et blando osculo desuavietur. Simul Charitum trias circa odoriferam hanc silvam choros instituat Melpomene blando salutet carmine, atque Amori dedicet. Aut etiam Chloris indicto concilio, hancin regno florun; votis suffiagtisque ceterorum Reginam constiteat, solsequio Regalique corona ac caryophillis contra nequicquam obnitentibus; quod illi flores odore hi cedant gratia Quod siaen gmatice niagis floris hujus praeslantiam extollere placear, finge Rhodoen cum reliquis Nymphis hortorum in ceaetamen de pulchritudine descendisse, quae huic denique per Charites aut Chleridem arbitram sit, cum excellentiae praerogativa, adjudicata. Et haec sola matetia poeman suffecerit. Vis ejnsdem floris vim medicam extolkre? finge inter se plures apud Apejlinem, vel

Machaonem, judicem de virtute adversus morbos et medicamentorum gratia conten dere. Rhodoe in ceteris praehabita, finge etiam si lubet sub Apolline, aut Machaone instructore, diu in morborum cura eruditam, non mediocri fructu usuque rerum profecisse, quale fictionis exemplum in Aranea nostra inter Heroica in venies ex Ovidio Eraductum.

Universim, una tibi regula amplum in omni creaturarum irrationalium genere singendi campum aperiam. Postquam rebus, destitutis ratione, allegorice personam humanam indueris quidquid illis, sive ex natura, sive ex adjunctis effectibusque potestcompetere, hoc per humanas actiones licebit accommode exponere quare educationem, studia, mores, habitationem, consortia, vitam mortemque Rhodoes, tanquam virginis, ita depingere poteris, ut per haec rosae dotes explicentur.

Ratior quidem, non tamen a poematis minotibus excludenda videtur fictio Apologica, Aesopi Ingenio celebrata, quae ad plurium etiam poema ticorum in exercitationibus scholasticis distributionem facere poterit E. g. ut de Rosa porro comminiscamur: haec solenne testamentum moriens condat, quesuam hereditatem in oprime meritos partiatur, ne a morte prodesle non videatur Spinas hortulanis in sepem arcendis furibus, aut cocis fovendo igni, aut lascivis castigandae carni dedicer, nodum et semina Telluriad novas stirpes educandas: folia corumque colorem, pictoribus ad imitationem, tum etiam aepothecis ad varium medendi usum; succum odoratum potentum manibus naribusque resiciendis relinquat. Aut certe singulis sensibus, singulas dotes offerat, visus colosem, odoratus odorem gustus in condisis Zacharo foliis saporem, tactus inollitudinem habeat.

Par ratio in rebus animatis; im o tanto facilior, quanto hae propius ad vim intelligendi accedunt. E. g Cygnum poemate ornare statuisti. Si luxuriare fingendo lubeat, personam illi humanam. indue et Glycoden (a dulci cantu: nam [gap: Greek word(s)] dulcis, [gap: Greek word(s)] cantio) nuncupa quae olim sub Apolline Magistro et Halatea nutrice sit instituta inter Naides fluviorum, silvarumque Faunos. Haec sorrita paternam hereditatem; et cum aliis aer (puta Aquilis) aliis terra (ut Gallinaceis) obveniter, aquae elemento praefecta est. Cum illis in certamen de viribus quibus Aquilae vix cedit, de pulchrithdine, aetate, commodis Reipublicae illatis etc. descendere poterit. Venuste

etiam Cygnus testamentariis tabulis corpus suum homini post fata dedicabit regalibus ferculis deferendum, et non fastidito, sed optato funere a morte profuturum. Calamos Musis doctorumque libris exarandis ad aeternam recordationem transcribet; plumas aegris, mollemque quietem ambientibus, tribuet. Haec aliaque meditantibus in allegorico hoc fin gen di genere aninus difficilia futura sunt si meminerint, apta, licer nonnunquam remotiori, similitudine hanc poesin nith a qua ubi prorsus deflexeris, aniles tantum nugas allaturus es. Ita sum mis virtutibus, summa quaeque vitia propinqua sunt.

CAPUT XVIII. Poesis personarum ratienabilum, et concipiendi ratio, in bonis praesertim internis externisque.

PRoximus a plantis brutisque homo est, circa quem maximus Poetarum labor versatur. Homo autem vel a bonis externis, ut sunt opes, honores, fama; vel internis, iisque, aut corporis, ut sunt forma, valetudo robur statura; aut animi, ut sunt artes, scientiae, vittutes aut vitia, laudem reprehensionemve meretur. Possunt etiam bona cadem, vel naturae et necessitatis censeri; vel a libero hominis dependere arbitrio Allorum in censu omnessunt affectiones corporis, animique potentiae. Horum partem tenent et virtutes ac vitia: et res omnes actionesque ad bonum malumve indisterentes, ut sunt in rebus opes, nobilitas, tituli honorum in actionibus, edere, nubere, ire, redire, pugnare etc. In his latissimus ille est campus, qui actiones humanas, cum virtute aut vitio conjunctas exponit, in quibus pleraeque earum, quas supra tracta vimus, fictionum versantur.

Posset vero etiam virtutis, aut virii unius, natura tantum, non per actiones historiasque factorum diversas (ut supra fecimus) sed divisum ab homine pertractari. Ut et reliquae animi affectiones ita, timor, amor, ceteraeque. Quae a ptiori fictione vix exposueris, quam si tributa iisdem persona, velut in theatro agentes exponas. e. g. Prudentiam, deliberate circum specteque omnia exequentem, ex praeteritis sututa metientem, periculis mature obviantem. Contra hanc Dolum, Praecipitantiam, Temeritatem aliaque excitare vitia licebit, quae victrix prosternae. Verum his non ubet immorari exemplis, cum et supradictis

Dotes animi corporisque seorsim a suis subjectis in poesi vix solent tractari; sed cum illo, cujus sunt facultates, in commentationem veniunt, unde ex recto malove carum usu ad Jaudem vituperiumve trahuntur. Nam et in multis, deformem aegrumve, aut stupidum ignorantem ve fuisse, majus Dei beneficium censendum fuit, quam oppo sita his bona possedisse; cum forma, robur et ingenium non paucis exitio fueriat. Quocirca utcunque aut haec aut illa in laudem reprehensionem ve libuerit vertere, coelestium aut inferorum genios, adhibere Poeta poterit: illos radiis divinis illustrantes coelitus dona, consilia, instrumenta artemque in agendo ministrantes, nostra aliquando persona, officioque fungentes: Hos vere pari industria seducentes, Offundentes nebulas, censilia instrumentaque visiorum sufficientes, sictisque rerum personarumque simulacris deludentes induces. Quae omnia Jucem, copiam, v arietatemque ex supramemoratis accipient.

In externis opibus, quanquam eadem fingendi ratio occurrat; ut quae ex usu humano eade lege pendeant, quod opes, et nobilitas, et honor aliis emolumeato, exitioque aliis Ent Tamen cum haec virtutis nonnunquam praemia habeantur, diversa singendi concipiendique ratione ornari postunt, siquidem, ut eximia virtutum decora, ab earum laude extolluntur, generosisque actionibus permiscentur. e. g. Honoribus publicis Doctor inauguratur, aut ad dignitatem Septem viralem in Imperio, aliamve in Ecclesia praelationem vir magnus ad vocatur. qui si rerum inprimis cognitione sapientiaque polleat, hunc coelitum delectum consilio, Psychaea aut Phronea apud hos intercedentibus asseres, variis jam olim ominibus indiciisque ad hoc destinatum coelitus: si aequitate aliisve virtutibus einineat, Themidisaut Astraeae beneficio, educatione, artibus, armis, postulatis evectuni dices Psychaeae alis per sidera coelcrumque lustratos orbes, per Indos Americanosque, aut quascunque gentes, per antiqua etiam retro secula progressum finges; aut certe haec illi omnia divina arte coram exhibita, quibus experientiam rerum fapientiamque hauserit, aut vero etiam artium illi omnium seientiarumque arcanum scrinium a Phronea vel Sophia reseratum, cujus ipse potiatur clavibus, at. que pro rerum necessitate inde huriae. Sapientiam aut Virtutem

hunc sibi, oblato annulo amoris familiaris vel etiam nuptiarum casto vinculo obstrinxisse ocules aciemve mentis sortitum quo animorum etiam hostilium, quoque et Coeli et Orbis secreta, plusquam Lyncea perspicacitate, penettet Ignorantiam, aut vitium quodlibet, tanquam Medusam Perseo, aut stabulum aliquod Augeum expurgandum Hereuli, objicie[?]. Alastoris, aut Melanurgi pulchris conatibus obstantis, vi[?]n, fraudes consiliaque explicabis. Honoris aulam, vel montem sublimi exestabis in aethere, quem humilesanimae contingere nequeant: ubi praeses Astraea aetheriaeque Mentes varia Honoris insignia praeparent: ubi coronae, sceptra, purpurae, aliave decorum cimelia. Sic et Nobilitatis ex celsae arcem ac palatir, variis heroum et sapientum virorum imaginibus, symbolis ac tesseris virtutum, factorum egregiorum instructam em blematis sciteadumbrabis. Utriusque largas opes, egregiaque exauro gemmisque donaria, titulos ac praemia (pro ut perionae et res exigent) impertieris, quibus meritum quemque munerentur.

In his magna parsillorum versatur poematum, quae in honore, aut gradu aliguo dignitatis publice collato gratulationis ergo concipiuntus Elegantissimum hocloeo et gratum maxime, siquid vel ex nomine, vel ex insignibus illius, quem ornas herois, vel exipso inaugusationis die ceterisque huic solennitati adjunctis se offeret, quod symbolice, vel per allusionem usurpatam conceptui poetico serviat. De his inveniendis siquid plenius desideres, Argutiae nostrae epigrammaticae suppeditabunt ex allusionum fonte. Ita nuper in Illustrissimi Principis adjutoris Septem viri Trevirensis nomine Caroli Caspari a Petra apposite meus quondam in oratoria facultate Magister R. P. Guilihelmus Knaustius lusit, cum eam petram Ecclesiae Trevericae, quo haec tuto niteretur, faceret. Ita quoque a multis hac aetate lusum in Pontificum Urbani atque Innocentii insignibus, quorum ille tres apes, hic columbam oliviferam praetulit: bellicosas ille volucres; hic pacificam, nec prorsus vano omine, quod orbem ille Catholicum saevo Marte agitatum posse derit; hic jam paci rursus inclinatum. Ita cum Serenissimus Princeps Elector Coloniensis Maximilianus Henricus Bavarus primum adjutor Ferdinandi eligeretur, circa tempus, quo Sol Leonem in Coelo subiret, mihi Aurora in Leone oriens poesis symbolicae conceptum praebuit, illo

etiam aptum titulo, quod Bava rorum insignia leo occupet. Spectavit ad tempus iterum, quod Electori Ferdinando morienti Noctem doloris, Maximiliano succedenti Diem Honoris inscripserim, In fortuito eventu tanquam omine lusi quoque cum Eminentislimi Cardinali Carolo Roseito Coloniae in urbis monasterio haerenti Apes insolenti strepitu applausere, atque ex opposito conclavis ad templi parietem raro exemplo adhaesre, illo tempore, quo Urbanus VIII. Romae illi in collegio Cardinalium purpuram decrevit. Apes igitur (Urbano familiares) in Rosetto, titulum conceptionemque poetae suffecerunt. Gratum illud quoque fingendi genus, quod exidoneo nominis laudandi anagtammatismo nascitur. Ita hac aetate adulatorii encomiastae Gustavo Regi Sveciae plausere. Qui cum in Germaniam selicibus bellum auspiciis intulisset, Catholicaeque religioni im perioque Rom extremam ruinam minitaretur: fuerunt in sectariis, qui ex Gustavo Augustum ex Sved Deus feliciori anagrammate, quam ominis et poesios succellibus formarent: pallimque illi, ut Augusto Rom. Imp. Deoque alicui terrestri egregiis commentis plauderent. Sed Poetae omnes etiam illi, qui oratores voce, acstilo, visi sunt: cum tantum finxerit. Emmveio Deusille mortalem sese esse docuit, postquam suosira ad pugnam animasset: ut meminissent quatuor horarum certamine Orbis sibi im perium parituros: atque haud multo postglande prostratus, in sepulcro thronum reperisset.

Quod si ex his omnibus conceptus idoneus non sufficiatur personam rem, munus, actionesque consideres, atque his aliquod simile conveniens investiga, nec difficilis hinc erit concipiendi ratio. Totusenim poematis conceptus, non raro exsola metaphora aut simili ducitur. Ita v. g. in pace Hollandica ludens Poeta leonem dormientem proponat, aut conclusum monte Aeolum. In bello eorundem Mare exaestuans; leonem rugientem: in bello Italico Vesuvium ardentem: in bello Svecico Ursam borealem saevientem, aut Draconem volantem: in pace, sopitum. Quanquam et haec eo capite gratiora sint, quod ad locum, insignia aut aliud quippiam, illi de quo agitur cognatum, alludant. Ita ad nuptias, aut gradum aliquem dignitatis accedenti, tune venustius Ainoris aut Honoris venationem dedicabis, cum aut canem, aut falconem in gentilitio schemate praeferet.

Sic OEnopolae conjugi hederam nuptialem; Piscatori rete Ameris apposite deferes. Solatamen comparationis gratia huie Poesi suffecerit, ut si nascentem Principem Phosphoro, moriëre Hespero componas. Adolescenti occumbenti florem deciduum conferas, Musico Philomelam; Polyglotton variarum linguarum perito; Venatori Falconem aut Aquilam; Duciexercitus Regem apum; Praefecto Vigiliarum Gruem ete. lra etiam per Solem in meridie Christum resur gentem, per obscuratum eclipsi morientem adumbrabis. Verbo, rariora quaque symbola quorum copiam nostrum sufficiet Speculum his conceptibus serviunt. Nec minus ad reprehensionem, quad laudem faciunt. Vis haereticum hominem male saoris utentem literis describere? Scarabaeum in rosa propone, ut quae illi exitiosa est, aut Muscam in unguento: ut quaeillud corrumpit.

Ex hoc vero conceptu metaphorico poematis functiones poe ta sic ducet: ut cum e. g. de venatione coeptum, eo spectent fingendi ornamenta, suos ille et canes, et ministros et reliqua venatui instrumenta adhibeat, necsine allegoriae mysterio, locus ipse ac ferae rerum occultarum involvant symbola, ut si per artes ac scientiam Honores assequatur, in Parnasso Apollinis iple sagittis ac Musis faventibus cervum aut monocerotem occupet. Si virtute potissimum emergat, Arete, Phronea, aut Andria stipantibus leonem tetibus implicet. Quod si pure lymbolicus conceptus suerit: ut cum in floris propositi imagine adolescentem intelligis: vel ad Ovidianas metamorphoses licebit confugere, ut velut Narcissum alterum Pronaeae diviae miseratione in florem conversum asseras, qui foliis denique collapsis ita in terram defluxerit, ut rursum a ppetente Vererenascatur, hominis de terra resurrecturi simulacrum: vel ita de flore disseres, suo in horro, suasque inter colentium manus surgente, nunc pluvia, nunc Sole coelesti favente, ut symbolice adolescenti, de quosermo est, conveniant, quae venustas quandoque in poesi egregia est.

Illud tamen observare te cupiam: ut, cum latius fingendo evagari fuerit propositum; non tam arcto, quam aut flos, aut musca est symbolo, te adstringas; sed pro flore, e. g. Semiramidis aut Adonidis hortos: quorum ille Honoris, hic Amoris queat esse imago: pro musca Lernaeae paludis insecta, quae plurium vitiorum in uno haererico, aut haereticorum in uno schismate idea sit, usurpes.

Ceterum non similia tantum, ex rebus ducta naturalibus, his serviunt conceptibus; verum etiam ex artefactis historiis, fabulisque veterum desumpta. Quid enim vetet, navem cum homine componere, in quo gubernator ratio, voluntas nauta, potentiae executrices sint remiges, sensus vela ventus anima, catina venter, prora caput, malus brachia, nervitudentes. Mare, in quo versaturmundus cur idem horologio componi neque at, in quo index lingua, horae opera, rotae animi potentiae, pondus affectiones, libramentum conscientia, ratio? cur non in historiis Sampsonis vulpes, conjuratam nobis haereticorum fraudulentiam explicent? quae licet, quot capitum, tot viarum sententiarumque sint, finetamen qui Ecclesiae est eversio, cohaerent. Cur non in fabulis Pyxis aliqua Pandorae, sit libertas aca tholicorum. a qua gravissina in orbem confusio ac pernicies rerum? An non apposite Marsyas tibicen im peritum Poetam; ur contra Orphe cithara eruditum Poema refert? Haec sane, ut grandiora quae dam poemata in partibus: Ita inprimis minora (uti in Lyricis videbimus) ornant, estque haec ratio optima veterum fabulas in nostram poesin traducendi.

Huc etiam referimus, monumenta ingenioso Musarum arificio excitata. Ut si Victori Poeta Arcum triumphalem; Honorato Templum Honoris; Sacris initiato Aras aut Candelabrum mysticum; pro patria aut rel gione occumbenti Mausolaeum aut Pyramidem instruat. Nec vetabitur (quanquam minus poeticum sit) ad ritus veterum aut Graecorum, aut Rom. deflectere, e. g. triumphantium, dignitates adeuntium, nubentium etc. quae tamen symbolicead susceptam poematis matetiam adhibenda erunt, ne omnino nihil suo ingenio fingere Poeta videatur.

CAPUT XIX. Ratic concipiendi in rebus hominis indifferentibus ac necessariis.

SUnt in homine non pauca, quae nec laudem, nec reprehensionem, suo tantum ingenio considerata, merentur. Ex quibus alia natura ipsa conveniunt, utest nasci, adolescere, mori: alia libero hominis arbitrio subjecta sunt, ut ire, redire, nubere. ceteraeque actiones inter bonum malumve mediae. Haec vero universim, quemadmodum et reliqua fingendo ad raritatem

quandam licebit extollere, ut ingeniose a strada factum lib. 2. prolus 6. acad. 2. dum Poetasin certamen navigantes educit. Deferri, inquit, coepit secundo flumine ingens immanisque rupes quae nullis incitata remis, sed rotis senis imposita quadrigarum more terebat aquas, seque ipsam temperata quadam velocitate concitabat. Cujus artificii ratio haec ferme erat, latebat intra hujus uterum montis, in imoejusdem solo, leu carina, tractoria machina, quae vectariis equis obniten tibus circumducta, alios atque alios versabat orbes, quorum conversionibus transversi jacentesque per carinam axes totarum, quae uttimque ternae ut dixi regebant molem obvolvebantur quam celerrime. Inde rotae, quibus deloquor, dum verlabantur, quia in ambitu seu curvatura extantes radios dentesve habebant, aquis impactae fluvium scindebant remorum vice, rupemque eodem molimine atque incitatione propeliebant. Haec autem moles quam speciem referret, subjicit. Mons ipse biceps seu bicornis cornis primi in radicibus aditus vepribus impediti, et calculosi, juga explicata, lauroque convestita Pegasus excusso jam fonte sublimis etc. Pergit, atque Heroicorum Poetarum ingenia eleganti fictione adumbrat, dum fastum statii, Claudiani barbariem, Lucretii humilitatem, Lucani audaciam, cum virtutibus eorum coniungit, Ovidioque et Virgilio, omnibus prope numeris absolutos coponit. Et lovinianus quidem, ait Pontanus, qui Statii Papinii tuebatur nomen sublimiorem e geminis Parnassi collibus occupavit, conscensoque ejus supercilio e rupis eminebat crepidine, minax ac pene praeceps, eaque ostentatione omnium in se oculos, ceu funambulus periculo proximus attrahebat. Ex altera parte Balthasar Castilionius pro Claudio Claudiano, alterum bicipitis Parnassi cacumen obsedit, depressius illud quidem Statiano fastigio, sed explicatius, paulo tamen sterilius, herbisque Latio ignotis alibi consitum, sed Petrus Bembus, Princeps Lucretianae factionis, ad radices agebat aliquid, ut enim ipse genus illud navigii ex antiquitate petierat, didiceratque a Philoso phia motum impeftiri rupibus inter aquas, ita ejus machinae rotarumque, temperator, sedulo instabat operi quo fiebat, ut inter illa machinamenta, cir cum stantelque vepres, in quas interdum sese in ducere necessum habebat, semiconspicuus appareret, operisque sui amore, vix inde consurgeret ad reliquas Poetarum amoenitates, At vero Hercules Strozca , Ovidio similis, non uno consistebat loco; led Parnassum pene

totum dexteritate mirabili petagrabat. Quanquam, ut erat im patiens morae, quae inardui montis jugum contendenti necessaria erat, libentius cursitabat in imo. Nullustamen in locum emicuit illustriorem, projectioremque sub oculos, quam Ianus Parrhasius Lucanil Patronus. Hic Pegasu ipsu, in media rupe sublimem juveniliter. animoseque conscendit, unaque cum bellua volatum adornante, velle nubes petere videbatur. Verum quia quadrupes posterioribus tantum pedibus in sistebat humi, lublato reliquo corpore, idcirco aegre locum declivem lapsantemque poeta retinebat, ut identidem in postrema delatus pene pensilis, inhaereret, casutusque jamjamque ab omnibus conclamaretur. Denique Andreas Naugerius, eui Virgiliana non magis dignitas, quam Virginalis ejusdem verecundia cordi erat, prope Calliopen Laureto inumbrante consedit, quo in recessu fefellisset oculos ille multorum: msi quod in Calliope intendere obtutum nemo poterat; quisimul assidentem inibi Poetam non videret. En ut navigatio Poetarum ad certamen collectorum fingendo extollitur. Atque illud facilius quidem in liberis actionibus quam naturalibus hac ratione poteris, cum hae sua neceliitate et limitibus adltringantur.

In iis igitur quae necessario hommi ex ipsa naturae conditione obveniunr, ut est nasci, vel mori: extrinsec[?]s potissimum figmentis ludendum est. Age exemplum sit Christi nativitas. In hac religioni merito sit quicquam aliter ac gestum est exponere Licebit vero in adjunctis externis non pauca comminisci. Mundi totius et hominum eo tempore conditionem expende. Excluditur nasciturus hospitio. Sollicitetur Plutophilus, sive avarus, Oenus, seu Piger. Pamphagus seu gulosus, Hyperephanius sive superbus, verum alii aliis de causis tantum excludant hospitem, Ferae deinde ac bruta, suas vel silvas, vel cavernas offerant, Bove atque Asino votorum potiente Quia nocte est natus; Stellae de coelo pro obsequio Christi praestamdo contedant. Phosphorus reliquis ab Vranie praeferatur. Solis neglaecti querelae, et Lunae stellarumque ob praerogativam honoris gandia plaususque celebretur. Quod hinc nascatur. Ideo inter se venti, partes Anni, Elementa, Rhamnus, oliva, palma ceteraeque brumales cum aliis aestivis arboribus committantur, et quaeque pro se partium ostendat desiderium, quo nascenti Deo, se, fuaque officia ac munera offerre cupiat. Angeli de coelo ad tam novum spectaculum affluant, seque infanti Numini submittant. Throni

suam illisedem. Potestates im perium. Virtutes vim omnem illi deferant. Vana Ethnicorum Numina coelestis aliquis Genius aut Religio captosinfanti dedat, rjusque ad cunas mactet. Per virtutes vitia in captivitatem et vincula abstrahantur. Amor auream nectat catenam, qua barbaras remotasque gentes ad cunas adstringat, Symbolica a Pastoribus deferantur munera. ut agnus mansuetudinis, Gallina solicitudinis, poma amoris argumenta, ut a nobis factum in Ecloga. Iidem Christi nascentis figuras, ut aridam virgam flore improviso germinantem, rorem in vellere, ignem in rubo, aliaque id generis recte exponent. Ipsie denique coeli ad obsequium sese inclinare poterunt: Ariadne suam nato exhibere coronam, Astraea bilancem, Arciterens arcum tradere. Angelica etiam atque humana atura concertare, utra venientem Deum exciperet. Ipsa Dei clementia cum Iustitia committi, dum illa denique victrix caussam obtineat.

Ita plerque haec in Christi morte, mutatis aliquantum conceptibus, induci poterunt; cum aversari tam triste facinus universa natura, uti nativitatem amplecti, visa fuerit.

Porro in hominum ceterorum nativitate ac morte paria non pauca servient. Contendant emm (ut hic de morte loquar) elementa, vermes, serpentes, Angeli boni malive, Sectae religionum, Farna, Infamia, Virtus, Fides, Scientiae, Artes, Confessores, Virgines, Martyres, Urbes, Academiae etc. suamque ex mortuo sibi partem ac velut hereditatem vendicent, quanta vel in hoc solo conceptuum ubertas! Cur non idem per coelos extolli, atque haerete in singulis admiratione digua contemplando nequeat? Cur non suos inter avos excipi veterum facinorum commemoratione possit? Nunc in tabulis conditis, monitisque ad suos ac monumentis relictis, quam multa ad laudem reprehensionemve Poeta reperiet? Verum hac de re plura singillatim in Epitaphiis.

CAPUT XX. Particularium poematum conceptus, quos exposita supra fingendi ratione magis exornare licebit.

NOndum tardioribus ingeniis, aut non satis aetate, judicioque maturis, ita his nostris praeceptionibus videtur prospectum, ut in particulari quovis scribendi argumento haesitare

nequeant. Quo circa in usitatis maxime materiis, quaeque vario carminum genere solent pertractari, subjiciemus illa, quae conceptum fictionemque haud diffi cilem praebeant. Ex quibus et adstringere, et laxare Poetae habenas liceat, prout alio atque alio carminis genere ornare conceptum decreverit: modeo earum, quae supra tractavimus rerum omnino rudis non accesierit. Neque enim praeterea, quid mago pere conantem retardare queat, video.

Dispositio enim. poft inventionem, vin quicquam arduum, nisi in Heroico forte et Dramatico (quae seorsim monenda erunt) obtinet, minus in hac Poeta, quam Orator studii collocat, ratio hic fere magistra cuique est optima.

§. 3. Genthliacon [note: (a) [gap: Greek word(s)] id est, generatione] sive natalitium, quod in natali infantis die, aut etiam recursu ejusdem, quot annis recitari potest in hoc materia erit Jaus vitaque parentum, aut consanguineorum aut popularium locique excellens genms; spes deinde in dolis in prole haud dissimilis, ad quam excitandam, somnia oracula, visa, augutia parentum accersantur: diei item, temporis, locique notae; ut festivitas, amoenitas etc. adhibeantur. Quanquam et horum contralia servite possint, sie. g hiberno frigore aut belli temporencin castris genitum, ad ardua ferenda agendaque fortiter natum augurentur. Gratulabitur patriae parentibusque, ac in iis laetitiam concitabit (quod sub initium statim facere poterit) Lunam etiam, Solem Autoramve licebit alloqui, atque ad illorum haec laudem. gaudiaque de tivare. Vota denique pro eo ad Superos, ac Genium tutelarem recte concipiet, mero floribusque eorum altaribus circumfusis. Quod ultimum inprimis ser viet, si recurrens natalis celebretur, cui addet rerum gestarum commemorationem, deinde quomodo votisac spei conceptae responderit, quam etiam poct haec longe supetaturus videatur etc. vide Virg. Ecl. 4. Ovid. l. 4. trist. eleg. 13. Tibul lib. 2. eleg. 2. Prop. lib. 3. eleg 8. Stat. lib. 2. filva ultima, et lib. 4. penult Auson. Idyl. 5.

§. 4. Epithalamium. [note: (b) ab [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)] ] sive nuptiale carmen, in quo 1 hominum plausus laetitiam que im perabis ipse; vel celebritatem, festa, ludos, gaudia admiraberis: quae omnia Sponsis deinde impendi gaudebis, Coeli etiam terraeque (si tem pus ferat) gratiam deprae dicabis; ur quorum singularis fortuna nobilitas, opes corporis

animaeque bona, aetas firma, prudentia et ceterae virtutes mereri videantur, ut non tantum hominis; sed ipla etiam e ementa, atque astra faveant Dei providentiam in tam opportuno amore venerabere. Spem novisnuptis facies prolis haud abfimilis, auguria etiam ex tempore, donis nuptialibus, apparatuque cetero caperelicebit, vota precesque, pro ns ad Superos concipere. Amoris quoque Gratiarumque personae induci possunt et a Sponsae telis parvulos amores, aut castum juvenem acu adumbrantis exordiri etc. at cavendum inprimis, ne honestatis limites transeas, ac pro Poeta scurram agas. Vid. Catul. in nuptias Pelei et Manlii. Stat. lib 1. in nuptias Stellae. Claudian. in nuptias Honorii, et Palladii. Sid Apol. in diversas nuptias. Himenaei etiam, et apud Latinos Talassi, seu Talassiones haec carmina dicebantur; quod si inter sponsum sponsamque colloquium institueres, Oaristyas vocabant. Haec in sacris etiam usurpari possunt, atque animae cum coelesti sponso connubium explicare.

§. 5. Sequuntur nunc votiva, seu Proseuctica quibus aliquid fieri, aut esse petimus; et apeutica, quibus mala deprecamur, aut non esse cupimus, quae varie ad varias humanae vitae conditiones, actionesque hominum, pro loco tempore ac perlonarum qualitate, dirigunturcum voto, deprecationibus, exhortatione, consolatione etc. in quibus primo occurrunt:

Soteria [note: (a) [gap: Greek section] ] asalute sic dicta. Olim vel oblata munera, vel sacrificia ob salutem alicujus ex gravi praelio morbo, a iove periculo recepti, institura, significabant. Unde carminibus de tah incolumitate gratulantibus nomen accelit. Haec igitur initio, dolorem omnem luctumque gandio permutare jubet demesticos, consanguineos, populareque, aut etiam pauperes afflictosque, si illorum intersit, illum esie salvum.

Deinde pericula, labores, dolores, resque praeclare, ab eo gestas aut toleratas, auxilia, obstaculaque commemorabit. Fingit, aut virtutum, aut divorum personas illi in adversis praesentes, quarum facta, dictave referet, cum illo domum patriamve rursus, velut ab inferis excitatam, adducet: adversariis male ominabitur ac minabitur, vota aliorum precesque exauditas asseret, vid. Stat. l. 1. Sil. ad Rutil. Epiloemia [note: (b) [gap: Greek wooks] id est, peste.] hoc carmen dici potest, si de peste superata agat.

§ 6. Propempticon [note: (a) [gap: Greek word(s)] id est, pr et mittere.]seu Hodoeporicon [note: (b) ab [gap: Greek words] id est, iter facere.] est, quo abeuntes varie prosequimur, argumentis a persona, loco, tepore, comitatu, munere etc. desum ptis. Ver, Hieme, Nocte, Sole, sidera. maria, momtes, vetos, silvas, feras, naves, equosque (quib. vehitur) affabitur, orabitque, ne quid periculi noxaeque adferant profecturo detesta bitur subinde eos, prim um navigationum pericula invenerumt, laudato aureo antiquiuorum seculo. Per viam etiam comitib. dignis committet: et, siquide amicus singularis fuerit, desiderium comitandi illum ostendet. Angelum ei ducem precabitur, et maris-itinerum que praesides pro eo oblecrabit. Illorum etiam merita atque officia proponet, praesertim si pro reipublicae bono, ac pace impetranda abeant. Vide Stat. lib. 1. Sil. 2. Hor. Epod 1. et lib. 1. Od: 3. Remondi Alexid. Tibul. lib. 1 Eleg. 3. si inimici fuerint, eadem fere ratione omnia eis contraria precabere. Hor. Epod. 11.

§. 7 Apobaterion [note: (c) [gap: Greek word(s)] it est, abire.] est, quo abituri ad permansuros utuntur. Ex iisdem hi fere supra memoratis personarum temporum, locorum per quae proficiscendum, circumstantiis difficultate abeundi ostendent, ubi praesertim amicorum, patriaeque laudes acsuavis comsuetudo, quo modo, quantumque detineant, explicandum; denique necessitas, communis, aut privata exponatur cui modo parendum sit, promitlatur expeditus reditus, Superique in vota ac praesidium advocetur. Domestici aliis, si opus, commendentur: praecipue si in exilium difcedendum, aut cedendum inimicis. Quod si patria ingrata beneficiis, ab eo acceptis, extiterit; illam etiam execretur; aut, si id atrocius videatur, ejus calamitatem lamentetur etc. si bona patriae venia non redituri abeant, gratias de beneficiis ab ea acceptis referent, alio se vocari asserent, vel religionis ab se colendae studio vel animarum convertendarum fructu Vide Ovid. lib. 1. trist. Eleg De Ponto, et alibi. Legati vero pro republica, aut pace, cives patriamque in spem rerum meliorum adducant.

§.8. Epibateron [note: (d) [gap: Greek word(s)] redire.] est, quod revertentes in patriam coneinunt. In quo Superis habentur gratiae votaque, si quae pro incolumitate sint exsolvenda, proponuntur. Ubi beneficium divinum, a patriae, civiumque laudibus, atque amore exaggeratur;

quibus et ordine compellatis, salutem apprecari licebit, acmemoria desideriumque explicare, quod de illis absens habuerit, quam optaverit in periculis adesse, ne peregre ab illis sejunctus moreretur. Patriae hic etiam personam tribuere poterit, revocantis a periculis et domesticorum folicitudinem exponentis; aut contra terrae peregrinae hospitem invitantis etc. Hunc, quo redierint die, post rot viarum vitaeque discrimina (quae. longius commemorare poterit) sibi natalis loco futurum Beatos praedicabit (praesertim si minus ex voto res fluxerint) quos ejusmodi laboribus absolutos, sors domi quietos esse permiserit, pro quo deinde assquendo vota etiam facere licebit, quam rem latius diducet, aliarum, cum patria, tetrarum compositione, atue illius praelatione: cui denique felicia omnia precabitur. Vid. Tibul. lib. 1. Eleg. 3. Quod si patriae, ad quam redit, dep, orata sit conditio, dolorem suum declarabit, illiusque praesentem statum cum pristino conferet.

§. 9. Protrepticon, sive Nutheticon [note: (a) [gap: Greek word(s)] id est, ad hortari, et animum facere, quo etiam [gap: Greek word(s)] spectat, et [gap: Greek word(s)] ] adhortativum Latine (ad quod revocatur Paraeneticon, quo praecepta sapientiae damus, et Paramyt hericon, quo alique consolamur (est carmen, quo aliquid amico ad utilitate, virtutem, gloriamque spectans, suademus, aut etiam dissuademus ubi argumenta expersonae, negotii loci, temporicque adjunctis ad persua dendum sumenda; utilitate, necessitate, nonestate, jucunditate, ac felrcitate, praemiis (aut contra suppliciis) propositio. Si major sit qui suadet, id etiam propria autoritate iaterposita aget; si minor, suum affectum potissimum declarabit, seque ea quae adfert, non tam suo, quam aliorum sapientum judicio adducere. Excitentur majorum umbrae, fuisque exemplis, in re simili, quae suadetur, Nepotem incitent, aut illorum virtus, gloriaque, posteritatis etiam olim futura laus admiratio, atque imitatio, commomorerur. Vide Stat. lib. s sil. 2. ad Crispinum. Claudian. in 4. consul. Honoru. ubi ad studia adhortatur.

§. 10 Eucharisticon [note: (b) [gap: Greek word(s)] , gratias agere.] seu gratiarum actorium (quo et Paedeuterion [note: (c) [gap: Greek word(s)] instituere.] refertur, quo praeceptoribus gratias agimus) est carmen quo ob beneficia accepta gratiam referimus. In quo

imbeci itatem fuam in referendis gratiis profitebitur ob beneficii magnitudinem, quod ex natura sua, ex titulo, quo datur, ex loco ctem pore, aliisque adjunctis; tum praesertim persona, modo, aflectu; et virtutibus deferentis, ejus videlicet facilitate, celeritate liberalitate, prudentia amplificandum erit. Exemplis aliorun in hanc rem adductis, quos aut vicerit, aut aequaverit, aut cerre quorum gloria ad similia audenda sit incitatus. Contraria lis etiam opponere poterit. Excurrere quoque in laudem liberaltatis licebit, atque assere, hc virtute homines Deo maxime asimilari. Sic discipulus praestantiam artis, quam a Magistro accepit, ejusque in docendo labores prosequetur. Denique Rempublicam, patriam, Principes, ipsosetiam Supe. ros ad compensan dum impensa sibi beneficia invitabit. Fortunam orabil (aut rectius divinam Pronaeam) huic uni ne adversari velit. Nullum illam se dignius hospitium, quam apud liberalissimum hunc virum reperturam. Precabitur denique longam vitam, opes, honores felicitatemque perpetuam. Vid. Star lib. 4. sil. 2. et lib.; sil. 3. in Epicedio quod patri accinit. Auson. Gratiano pro consulatu gratias agentem. Sidon. Apol. ad Faustum Epis.

§. 11. Syncharisticon [note: (a) [gap: Greek word(s)] gratular.] sive Euphemia, Latine gratulatorium (quo et prosphonetica revocari possunt, quibus de adventu gratulamur; et Erotica, quibus affectum nostrum erga aliquem declaramus, ut plura Horatius habet; denique Scholia, quae erant carmina inconviviis aliorum laudes exponentia) est carmen, quod, post delatum honorem aliquem, aut rem praeciare gestam, amicis canimus. Quo nos laetari primo, bonosque ac patriam universam declarabimus. Viri merita, virtutes, et si quid fecerit: operis difficultatem magnitudinemque exponemus: Honoris item officiique delati excellentiam: Patria, ceterorumque, praeserrim afflictorum, quibus hoc in munere aut dignitate prodesse poterit, spem, ipsos alloquendo excitabimus. Feliclores tum proavos tanto Nepote, tum posteros tanto Paren te praedicabimus. Denique haec gradum ad meliora dignioraque fore; vel optabimus, vel etiam exipsius virtutibus divinabimus: Superis, ut haec jubeant, velintque, in vota postulatis. Vide Claud. de Honorio, et Stilicone, aliosque auctores passim. Haec enim carminum genera fere Panegyricis commiscentur.

Epinicion [note: (a) ab [gap: Greek word(s)] quasi de victoria.] eodem reducitur, quod victoribus in Olympicis aliisque ludic ris accini solebat; nunc Religiofis de nundo ae carne aut Martyribus de tyrannis trium phantibus acclamari posset. Vide Horarium lib. 1. Od. 37. Sil. lib. 3. 14 Prop Eleg. 5. li. 4. Ovid. lib. 4. Trist. Eleg. 2.

§. 12, Panegyricus [note: (b) [gap: Greek word(s)] id est multitudo.] est oratio soluta vel ligatain magna populi frequentia (unde nomen accepit) in laudon alicujus magni viri dicta, cum aut honores publicos accepit, aut ob victoriam, aliamve qualem cunque causam celebratur. Ubi vel ea ratione, ut in Eucharisticis; vel ut in Syncharisticis, exordiri poterit, quae passim huic immiscentur. Deinde per lauces et encomia viri ea, quam Rhetorica praelctibit, methodo evagabitur, fortunae corporisque bona expendendo, rectene illi; usus.; an fortiter. si desint) caruerit? Animi tamen virtutibus potissimum insistet, illas suis exemplis locorumque ac temporum notis pulchre diserteque oculis subjiciendo. Sole ceteraque affabitur sidera, ut purius luceant, annum fecundent, et huic ut dignum aliquando inter se locum induigeant. Moaumenta eidem aut trophaea excitare jubebit Patriam, urbes, populos: ac Servatori, Tutori. Pacificatori terrarum inscribere; aliorum etiam Heroum umbras illi gratulari, cedere, suove asscribere numero jubebit. Has etiam introducere licebit, quasi sua huic heroi insignia armaque alii alia communicassent: aut oratione ad virtutem aliquam, in qua ipsi excelluerurt, hortati sint, opem talerint. Aut Sapientiam, Fortitudinem Honore ei a teneris adstitisse, laudabiliter educasse, lac indolemque praebuisse sua n finges. Porroin his defutura nunquam materia est, si cujus jue virtutis naturam, officiaque nonignoraveris, quae contrariis, exemplis, similitudinibus fictionibus opportune insertis, ingenti volumini implendo sufficere poterunt. Clarus im hoc genere scriben disoratione ligata est Claudianus, quem vide in Honorio, Mallio, Olybrio, Stilicone, Serena. Statius in Domitiano. Sidon, ad Anthem, vide in Heroica nostra poesi Panegyrin in Carolum Quintum. Vituperium opposito fere modo texitur. nam contrariorum eadem est disciplina Vide Claudin Ruffinum Gildonem, et Eutropium, et quae infra de diris, trademus.

§. 13. Epicedium [note: (a) ab [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)] funus.] funebre carmen cst, quod mortuo non. dumsepulto, dum justa solverentur, recitabatur. Naenia dictum, si ad rogum caneretur. Parentalia etiam, ac Inferiae, sive in funere, sive quot annis repeteretur. Monodia, si unus quereretur.

Epitaphium, [note: (b) [gap: Greek word(s)] et, sepulchrum.] si ad sepulcrum diceretur, quod denique sepulcrorum inscriptionibus nomen dedit (quorum tractationem in Epigrammatum libello prosecutus sum) Threni [note: (c) [gap: Greek word(s)] , luctus.] non tantum in hominum morte, sed et urbiu excidio iunt adhibiti In hi nostros, aliorumque comceptos ex morte, al ave calamitate dolore significamus, (nisi forte anniversarium carmen fuerit, quod de luctu tacebit) laudes dein de vita et miseria functorum narrantur ut solet in Panegyri. Jacturae factae adjungitur explicatio: ubi et in Morte tantorum honorum ereptricem, maloruque causam invectiva admisceri poterit, adjiciendo denique quod neque viitutem, neque gloriam immortalem extinguere poterit. Parcasetiam immites Poeta accusabit. Tumulo atque urnae tantum invidebit bonum, Academiae, Curiae Reip aut familiae Religionisve dolebit vicem quod amiserit. Hinc digredietur ad consolationem, quam revocatis inflexisque argumentis adornare licebit; ita, ut errare illos qicat, qui lugeant extinctum cum etiamnum vita, et longe feliciori, fruatnr, Mundi Mortisque calamitatibus ereptus; cum post pugnam victor triumphet applaudendum iccirco potius, affuturum nunc etiam post mor em suis: non illam charitatem, ceterasque virtures sepulcro terraque obrutas, non ablatum patriae: sed restitutum accusandas lacrymas, quae in amici fortuna, laetitiaque fundantur. Porro haec in Principum, privatorum, amicorum, eruditorum, parentum aut filiorum morte varie, pro personarum locorumque ac officiorum varietate tractanda uti ratio cuivis facile suggeret. Vide Pontanum, qui singula latius expendit Exempla habes apud Stat silv. 5. Silv. 3. lugentem patrem; et lib, 5. Silv. ult. filium. lib. 2 sub. 1. puerum ib. Silv. 6. servum. Ovid. in consolatione ad Liviam, Drulum virum principem flentem, et virum eruditum Tibullum alibi. Catul. ad Manlium de morte fratris.

u, leriicibus) impreca tionibus, convitiis, maledictisque in alterius aqut congestis refertum poema est, cum omnia bonorum ren etione, malorumque aggestione, causa tamen ex alieno scelete qetita. In eo non tantum bilis, sed et ingenii quoddam acumen, ac vibratae tanquam spicula sententiae locum habent. Inseritur vitae illorum, quos carpimus, nonnunquam descriptio. Fibuloseque eorum educatio meretriculis, Strigibus, Furiisve adscribitur, cum execratione concepti natique, omnibus elementis superisque adversantibus. Quare eadem elementa, ventos, coelosque ac sidera, iis, ut adverlentur, plectantque mature scelestos, precamur, sed parum haec Christiane, nisi in damnata jam asuperis capita, ut Epulonem, Judam, Herodemque congerantur. Vide Ovid in Ibin. et Virg. (seu potius Catonem) ad Battarum et Aeneid. 4. Didonem. Scazonticum carmen imprimis reprehensioni idoneum est, Hipponacteum quoque, a Poeta Hipponacte, inscriptum. Vide pia Hilaria P. Angelini Gazaei, et Catullum in Ariadnae querela. Palinodia dicitur, si quis Diras has, alio carmine revocet, licet hoc interdum simulate siat, utlsor ad Canidiam Epod 7.

Haec de varia in poesi conceptuum ratione universim dicta suffecerint, quae particulatim magis singulis carminum generibus suis aptabimus.

CAPUT XXI. Brevis totius Mythologia complexio, que concepius et fabulas veterum exponit, sine qua neque autores antiqui intelligi, neque poesis nova pro dignitate exornari poterit.

COnfusa haec satis difficilisque tractatio, praesertim incompendium ordinemque redigenda. Adlaborabo tamen, ut utrumque praestem, memoriaeque adversus multitudinem ac confusionem rerum consulam. Quod inprimis hujus rei cognitio ad Poetam absolutum spectet, imo rudis haesitansque in antiquorum juxta ac recentium scriptorum libris futurus sit, qui haec passim sparsa, atque a culto quovis scriptore etiam inter paraemias usurpata ignoraverit. Nostra igitur, spero, opera facilior aliquanto haec pars humanae facundiae reddenda erit. Fabulae fictionesque omnes vel ex rerum naturis, vel exhominum

moribus ortum traxere. Ita, ut Cieronis exemplo utar, cum Saturnum illam esse temporum conversionem dixissent, quasi qui annis saturaretur: et tempus omma consumeret, finxerunt proprios devorasse filios. Et quia aer igni vicinus esset, hanc lunonem, illum Jovein dictum, ftatrem esse et conjugem femcerunt. Unde et tor Deorum generationes, portentofa connubia, et ortus, et interitus, quae aversari honesta mens saepe debet ad rerum naturalium ortus interitusque exponendos adhibita. Observatum que illud fere est, ut rerum irrationabilium naturae, per actiones moresque hominum; contra res humanae per aliarum rerum naturas, poecica sictione, explicarentur. Proinde occulta semper veritas sub eruditis, neque temere arreptis fabulis continetur. quod inultarum expositione in Speculo imaginum veritatis occultae lib. 2. c. 5. et 6. tradidi. Licebitque novo Foetae imitatione Veterum quandoque hac eadem libertate, fingere Ad quam rem prompta facilique incedet via si translate atque allegorice rerum similitudini pertractandae ita insistat, ut de illa proprie loqui videatur. Sic tonitru et fulmen coeleste, per fabrilem Vulcani ofsicinam; contra indignt hominisinter mortales im perium, per Rhamni inter arbotes ambitionem propositam invenies. Haec semel probe intellecta facis instar esse in his tenebris poterunt. Neque enim illa quae fuse de omni fabularum uatura ac significatione in Speculo disserui, hic revocare est animus. Illa tantum fumma brevitate perstringam quae ad aliquam cum veterum Poetarum expositiouem tum imitationem facient, quod aliis hac in re libros, aliis magistros deesse com pererim, qui in re vafta compendio ducerent.

Deorum alii in coelo, alii in terra suis quique rebus muneribusque praefecti, neque inferno defuere scelerum vindices, unde in coelestes, terrestres et infernales divisi sunt. Inter homines alii alios pro gentium ac superstitionis diversitate, venerabantur. Et ut Perlas raceam, qui praeter Solem et Lunam (communes gentium Deos) elementa cetera, ut Tellutem, Ignem, Aquam, ventos Deorum nomine, verum absque templis (quod illo Deum concludi posse negaient) colebant, ut Aegyptios quoque praeteream, qui praeter Osiridem, Isidem, Anubim Neptunum, Iunonem, Vestam, Themidem. Charites, Nereides, varias animantium species, Boves, Canes, Vulpanseres, Phoenicem, Feles, Crocodilos, inguillas, Caepe, Allia observabant: Graecorum

Romanorumque potissimum Deos prosequemur, quod hae gentes, ut in ceteris, ita in Deorum cultu atque idololatria celebres imprimis fuerint, omnemque poesin Fabularum de illis. permixtione, obscurarint. Ut nisi haetere ignoratione volueris saepius, earum te cognitione ut cunque esse instructum conveniat. Ea vero brevitate, qua et res obscura et perplexa poterit, ex diversis autoribus ita perstringam singula, ut genealogico quodam ordine simul lucem facilitatemque legentibus ad feram.

C. Iulius Hyginus paulo altius fere ceteris Deos deducit. Ex. Caligine inquit Chaos, ex Chao, et Caligine, Nox, Dies, Aether, Erebus.

Ex Aethere et terra (alii communius Coelo et Vasta, seu Terra, ponunt.) Oceanus, Thetys, Pontus, Themis (Rhea Mnemosyne, Phoebe adduntalii) Titanus, Saturnus, Tartarus.

Ex Terra et Tartaro Gygantes, ut Enceladus, Ephialtes, Typhon, Astraeus Japetus, Alu eosdem ex Coelo et Terra (uti et Cyclopes) natos asserunt.

Ex Ponto, et Mari Oceanitides, seu Maris Deas: ut est Hestyaea, Ianthe, Eurynome, Rhodope, Argia etc.

Ex Nereo et Daride Nereides seu fluminum Deae sunt, ut Glauce, Cymodoce, Galatea, Deiopea, Arethusa, Eurydice, Leucothoe etc.

Ex Nocte et Erebo feruntur esse Fatum, Senectus, Nemesis. Discordia, Parcae, Somnus et insomnia.

Ex quibus facile patet Hyginum ex Hebraeorum Genesi fabularum duxisse principia, quaein ipsa rerum creararum natura fundantur.

Verum non conveniunt ubique fabularum architecti in genealogiis Deorum et Heroum, monstrorumque. Iovem hand pauci censent eorum patrem, qui et mortales parentes habent, quod, opinor, magnis rebus nati putarentur. Has vero inprimis Poetae genealogias ignorate non convenit, quod et patronymicis formandis serviant, et seriem quandam historiae similem ad memoriae felicitatem conficiant. Quocirca opetam dabo, ut cum brevitate hunc ordinem, ex communiori sententia, conjungam.

CAPUT XXII. [correction of the transcriber; in the print XX.] Caelus eiusque progenies.

COelus (aut Coelum) ut inter res creatas, ita et fabulosas primum locum occupat (quamvis alii Aethere Diermque praeferant) qui ex Terra seu Tellure (quidam Vestam dicunt) Saturnum et Opem seu Rheam, Coelum et Iapetum, Titanum, et Oceanum. Tethyn, Mnemosynen, et Phoeben, Thiam et Themidem, Hyperionem, Cyclopes et Gigantes. In his Saturnus, patris in regno successor, astra, Titanus terram, Oceanus cum Tethy mare possedit. Mnemosyne ar tibus praefecta, Themis Curiae et aequitati, Phoebe Nocti, Hyperion diei.

§. 1. Themis Iovis nuptias frustra detrectans, ab eo denique Virtutum politicarum parens effecta est. Vetustissimum ejus in Boeotia oraculum fuit. Unde Fatidica ab Ovidio dicta est. Astraam ex Iove filiam (quam alii ex Altraeo et Aurora ferunt) in terras misit, quae post seculum has rursum, sceleribus, offensa, deseruit.

§. 2. Mnemosyne novem Musarum ex Iove parens (quas alii tamen ex Coelo esse ferunt) has in Piero affini Macedoniae monte peperisse fertur, quibus in Parnasso Apollo praefectus est. Apud Thelpienses Iudi illis solennes praemiaque, harmonia vincentibus, instituta. His et convivia et Musica consecrata. A Venere carnis stim ulis lacessitae, Adonim gratissimum ipsi puerum occidisse, in ultionem, feruntur, de quo infra Thamyras seu Thamyru, Poeta excellens forma, cum Musis ea lege in certamen descendit, ut victorearum connubio potiretur. Sed victus lyra, atque oculis privatus, didicit paria viribus audenda esse. Iuvabit porro officia Musarum, sive, ut alii, inventa, cognoscere.

Calliope Heroes, Clio acta. Thaliaque ludit. Comica. Melpomene tragica, et Polymneia mimos, Tersichorem cithara, ac Euterpen tibia mansit, Gaudet amans Eratoque lyrae, Vranieque polorum.

§. 3. Hyperion modo sol, modo Solis, Lunae et Aurorae ex sotore Thia (aut, ut alii Thea Oceani filia) parens dictus; fratrum regnum ambientium fcelere occisus fertur Sole, pulcherrima ejus prole, in Eridanum praecipitato, ejus desiderio foror Luna se quoque in aquas praecipitem sustulit. Sol porro, (quem et Titanem a patruo dicunt) postquam cum sorore in coelum translatus

est, dormire in Tethyos Oceanique hospitio ac gremio, atque inde mane instructo ab Horis curru sese per coelum efferre fingitur, quem equi quatuor Pyrois, Phlegon, Eous et Aethomnaribus ignem spirantes protrahant, hujus ex Clymene Nympha.

§. 4. Filius Thaethon, ab Epapho Iovis filio, provocatus currus paternos uno moderandos die impetravit. Verum Scorpionis in coelis metu, cum a via defle leret, atque alias aestu, alias frigore nimio regiones adureret, a Iove fulminatus, ad Fridani ripas dejectus periit. Cujus sorores Thatehusa, Lampetia, Phoebe, et dapete relictis Siciliae campis ubi patris Solis armenta custo diebant, ad Eridam ripas flentes considere, atque in alnos arbores versae, pro lacrymis electrum fundunt.

§. 5. Luna (quamalii Pallantis fil. volunt) bigis vehitur, cui alii juvencos, alii equos, eosque modo albos, modo simul nigros ae discolo restribuunt, a Delo saera sibi Insula et Cyntho, Delia aut Cynthia appellatur, cum Lucina, Hecate, Diana, Phoebe, Trivia non raro confunditur Endymionem a se amatum longo somno consopitum in Latmio Cariae monte detinuisse memoratur: quod hic primus Lunae cursum repererit.

§. 6. Aurota (quae ab aliis Titanis seu Pallantis et Terrae fil. dicitur) bigis aut quadrigis provecta, equis vel albentibus, vel roseis utitur. Sunt etiam qui eidem.

§. 7. Pegasum tribuant. Haec ex Astraeo Ventos peperit. Ex quibus in occidente Zephrus veri pratil que ac floribus leniter imperat, Caurur juxta et Africus tem pestuosi: Eurus regnat in Oriente (juxta quem Cacias ac Vulturnus) siccus, et asper: Notus sive Auster in meridie humidus fulminibus ac procellis violentus est Boreas sive Aqu lo in Seprentrione rigidus et hyemi praefectus. Alati omnes. Ex Borea et Orithya Zetes et Calaie Argonautae fuerunt quibus cum alae essent, adversus Harpyjas depugnandum fuit.

Eadem Aurora amatum a se Thithonum fratrem Priami et sil. Laomedontis in coelum transtulit, nnm ortalitate illi a Parcis impetrata: cum tamen senectarem illi deprecata non fuisser, usqueadeo consenuit, ut pueri instar cunis agitandus fuerit. Memnonem ex Aurora (alii Cillia) Regem Aethiopum suscepit, qui in bello Trojano singulari cum Achille congressus certamine, oecubuit, sed ex rogo, Iovis indulgentia, in avem conversus, ad coelum evolavit, fons quotannis in loco certaminis, die obitus, scaturit. Statua eidem erecta ad Aurorae conspectum et solis

radios suavem concentum edit, laetarique, uti procumbente Sole tristari, videtur. Porro hinc nomina sortitur varia, ut dicit ur Titanis, Pallantis-idos aut Pallantias, Hiperionias, Tithonia, nutus Laomedontis, mater Memnonis.

§. 9. Oceanui seu Pontus, fluviorum pater, Coeli et Terrae, sen Vestae filius, uxorem Tethyn sororem habuit, ex qua Amphitriten, Neptuni conjugem et Nym pharum matrem suscepit. Ex Tartenope quoque Europen et Thracem, ex Pompholyge Asiam et Libyam filias habuit. Ceterum tria prolium millia ei tribuuntur: ex quibsts Callirhoe, Philyra, Perseis, Xanthe, Daire, Janthe, Electra, Tyche, Doris, Aethra, Ocyrnoe, Clymene, Plejone.

§. 10 Nereus ejusdem filius; mari Aegaeo praepositus, qui ex sorore Doride filias 50. suscepit, Nereide: dictas, ex quibus Halia, Spio, Pafithea, Glauce, Cymodoce, et Ligea, quae comas habere virides, et Tritonis Dei Marini currum exultabundae cingere dicuntur. Ipse Nereus Vates Paridi obventura Troja mala praenuntiasse: tum et Herculi (postquam eum varris formis indutus delusisset) futura dicitur.

§ 11. Phorcus, seu Phorcyn, ex Terra et Oceano, quiex uxore sua Ceto Thoosam filiam habuit, quae Neptuno Polyphemum Cyclopem unoculum peperit, qui Galateain Nympham amams, Acin, sibi praelatum ab illa puerum, interemit saxo, atque Ulyssem ad Siciliam delatum (cujus quatuor socios devoravit) in cibum mactaturus erat, nisi hic vino inebriatum adusto titione exoculasset.

§. 12. Filias idem habuit Gorgones, a truculentia dictas, quae Dorcades insulas maris Aethiopici habitarunt, alae illis, et manus ferreae, crinitae serpentibus, dens et oculus unus orpnium. quem domi coecae et edentulae cistae includebant, quotquot aspicerent in saxa obrigescebant. unde Terseus contra illas missus, Mercurii talaribus et falce, Palladis clypeo, et Plutonis galea armatus, Medusa aversus caput praesecuit ex cujus sanguine equus Bellerophontis Tegasus, tum Phalanx et Arachne, a Pallade in serpentes mutatae.

§. 13 Sorores Medusa Sthenyo, et Euryale, quas et Graas seu Lamia: appellant, quanquam alii communius, has anus, illas unoculas esse ferant, quae Perseo viam ad Gorgonas anguicomas ostenderint. Phorcides eaedem, seu Phorcynides, nuncupantur.

§. 14. Siylla et Charybdis ejusdem Phorci, et Hecates (seu, ur alii, Phorbantis aut Lamiae) filiae. Illa tamen Nisi Regis Megarensium nata ab aliis dicitur, quae fatalem patri crinem (quo ablato mori tantum poterat) Minois amore capta sustulit. Patrem et urbem Nisaeam Athen ensibus prodidit, sed Minos illam aversatus. Oceano immersit, ubi in monsttum Deorum ultione versa sit. Alit Seyllam Phorci ac Nisi distinguunt, bancque in avem Cirim, Nisum in Haliaeetum lervato nomine, mutatos ferunt, perpetuis etiamnum inimicitiis conflictantes: illam vero Neptuno familiatem (postquam Amphitrite fontem, in quo lavabat, veneno infecisset) in monstrum converlam, quod sex canum vel ut Zenodo erucae, canis, leonis gorgonis balaenae foeminae, haberet capita Charybdis voracissima mulier, cum Herculi Geryonis boves abigenti quosdam sustulisset, Jovis icta fulmine, aut caesa ab Hercule, in hoc marinum monstrum, sive voragiaem, transiit freti Siculi, cui Scopulus ex adverso Scylla dictus objicitur.

§. 15. Achelous Oceani et Tethyos fil (alii Solis et Terrae volunt) Rex Aetolorum fluvio Thoar. ti. e Pindo monte orto, nomen dedit ac pro Dejanira OEnei Regis Aetol. filia, cum Hercule congressus, sumpta Tauri forma, sed amisso cornu, ut suum recipe er, Herculi Amaltheae cor. u ubstituisse ferrur, filias habuit Callirhoen et Castaliam, quae cum suasu Junonis Musas ad certamen cantu provocassent, pennas ut erant Nymphae alatae, amiserunt, quibus Musae sibi coronas contexuerunt. Dircen eriam fil habuit, in fontem sui nominis conversam, in quo Bacchusrecens natus fuit ablutus.

§. 16. Idem Achelous genuit ex Terpsichore (alii Melpomene, vel Ca liope vel Sterope) Sircnas, Parthenopen Leucosiam. Ligeam, vel Aglaopen Pisinoen, Thelxiopiam, quarum una voce, altera tibiis, tertia cithara pollebat, inferiori parte, volucres (seu, ut alii, pisces) superna virgines, quae illecebroso cantu, primo in somnum audientes vertebant subinde praecipites in mare dabant. Has Orpheus praeteriir, Deorum hymnos et certamina lyra modu atus Vlysses obduratis sociorum auribus, ipse Malo alligatus quo facto Sirenes desperatione plenae in mare sese abjecerunt in saxa ut ajunt, versae Eaedem quoque cum Musis canendi certamine congressae victaeque, alas amiserunt, quibus Musae in coronis plexis, alato deinde fuetunt capite.

Nareissum, form osissimum adolescentem, habuit. Quem cum trustra Echoamans sequeretur ubi que fugientem, contabuit, atque in rupem versa solam vocem retinuit Narcissus vero in venatione fessus, ubi ad amnem limpidum consedisset, sui vultus acformae amore colliquescens, sensim in terram defluxir, atque inflo rem sui nommis mutatus est, Furiis sive Eumei dibus sacrum quem dum proserpina malo omine carpetet, a Plutone tapta est.

§ 18. Nemesis Oceani et Noctis filia ut Iovis insidias fugeret, in anferem sese convertit Quod cum ille observasset, Cygni formam induit, ex illoque ovum peperit, quod Ledae Tyndari Regis Laconiae uxori, per Pastorem obtulit, (alii communius Ledam illud ex Cygno concepisse ferunt) ex quo illa Helenam cum Castore etc exclusit. Alata Dea Nemesis apud Athenienses in statua spectabatur: Adrastea ab Adrasto, qui primus illi etexit aram, tum et Rhamnusia a R hamnunte Atticae vico, ubi colebatur, appellata Poenas ab indigne hujus Vitae bonis utentibus exigere credita.

§ 19. Fortuna Oceani fil. quae omnibus vitae mutationibus juribus et imperiis praesidet, varioa variis forma et habiru proposita, a d diversas e jusdem proprietates exprimendas, plexique caecam atque etiam caecis equis ferri asserunt. Alii Polum capite ferentem, et manu cornu Amaltheae: alii dextra flammas sinistta aquas portantem fingunt. Virilis fortuna Romae a nupturis colebatur. Muliebris iem calva, equestris, obsequens, redux, respieiens, bonae spei etc. nunc globo, nunc quadrato insistens saxo: nunc sed ens, sine pedibus atque alata. De quibus vide Rosinum et speculum Imag fig.

§. 20. Nymphae fil Oceani et Tethyos, matres fluviorum. Aliae fuerunt coelestes, quas et Musas dixerunt:aliae terrestres, quae Cererem et Bacchum edncarunt. Ex quibus aliae silvis praepositae ut Dryades.: aliae montibus, ut Orodes vel Orestiades: aliae arboribus, ut Hamadryndes.: aliae fluviis, ut Naidet: aliae flagnis, ut Limniades: aliae fontibus, ut Ephydriades.: aliae mari, ut Nereides. Denique pascuis aliae, ut Napea. Orea des tamen alii ex Hecataeo et filiabus Phoronici: aliiex Iove natas asserunt, quae Dianae comites montiumque et ferarum praesides, primae mortales ab esu carnium mutuo ad glandes castaneas, et favos traduxere Fuitque in his una Melissa dicta. quae mel in favis repertum primo Nymphis

obtulit, quo magnopere delectatae, apes etiam ad memoriam Nympliae Melissas dixere.

§ 11. Techys. Oceani uxor a Thetide Nerei, vel Chironis centauri filia, maris etiam Dea distinguitur: cum haec frustra Deorum connubia vitans formasque omnes induens, a peleo denique vi atque astu persuasa, cesserit. Quibus nuptiia, cum Dii omnes adessent seclusa Discordia est, sive Eris, quae iccirco offensa pomum aureum in medium Dearum pro jecitut pulcherrima datetur. Undelis ingens. Porro Dii sua sponsis contulerunt munela. Pluto Smaragdum insignem; Neptunus equos Xanthum et Balium; Vulcanus cultrum, alii alia. Natus ex his A chilles, de quo alibi. Tethys vero Oceano Ephyren peperit, Epimetheo nuptam; et Clytien A poilini dilectam; sed desertam ab illo, quod surtum mariti cum Leucothoe, ejus patri Orchamo manifestasset. ideoque doloris et amoris impatientem Deotum miseiatione in Heliotropium versam ferunt.

CAPUT XXIII. De Saturne Titane et Gigantibus eorumque posteris.

Saturnus ex Coelo et Terra, (vel ut alii ex Oceano et Tethy, sive Salacia) Rheam fororem uxorem habuit, quam alii Isidem Cybelen, matrem Deorum, Berecynthiam, Idaeam, Vestam, Dindymenen, Pylenam, Pandoram nuncupant: leonibus vectam et turribus coronatam. Cui Sacerdotes castrati (quod Atys ejus mysta in ultionem libidinis sei psum castrasset) Matragyrtae, seu. Galli, Dicti serviebant, in muliebri habitu tym pana et mra quassantes. Deaeque imaginem, Asino vectam, quandoque mendicando per vicos circum agentes, quos armati famuli, Curetes et Corybantes ab infana corporis agitatione dicti, cingebant, ab Idaeis Dactylis oriundi.

§. 2. Rhea plures Saturno proles peperit; sed quas ille natas devoraret (omnia enim tempus cujus imago Saturnus est consu mit) iccirco, quod Matris Vesta apud Titanem sue Titanum, fratrem intercessione, ea lege Saturmus regnum obtinuisset, ne quam prolem masculam regni capacem educaret. Rehea igitur cum gemellos, Iovem et Iunonem, pareret; illuia in monte Ida inter Corybantium axa, ne vagitu proderetur educat, re tamen

explorata cum Saturnus infantem posceret, lapidem panno involutum obtulit, quem, fraudis ignorans, deglutiit. Sic eadem Neptunnm filium ac deniq, Plutonem, Glauca quoque gemellaexhibita, arte texit. Ceres etiam iisdem parentibus forte Neptuni gemina produiit.

§. 3. Verum ubi T, itano fratri factum innotuit, hic cum filiis Titanibus Saturnum aggressus, vicit, vinculisque mancipavit. Jupiter igitur jam adultus contra hoc movit, pelle Amaltheae caprae invulnerabilis, monitu Themidis, armatus. Deos etiam, ptiusquam pugnaret, juramento super arma facto (quae posteain Coelum translata est) sibi contra Titanes obligavit. His deinde in pugna victis, vulneratisque, ex eorum sanguine varia ser pen tum genera de terra pullulabant.

§. 4. Saturnus postquam oraculo comperisset pro se regnaturum Jovem, vim in sidiasque in hunc vertit; sed hic armis se tuitus, patrem victum laneoque sub Tartaro adstrictum vinculo, genitalibus multavit, ex quibus, in mare projectis exurgens spn ma Venerem dedit, concha, tanquam lintre, in littus appulsam. Nec immerito Saturnus hanc filio poenam dedit, qui parem a Coelo patre, (Postquam fratres Cyclopes adversus illum e Tarta 10 liberasser) exege rat, e cujustangnine, per vulnus defluente, ties Furia, Alecto, Megare, et Tisiphcne: natae feruntur Serp[?]tibus crinitae et flage llis armatae, adversus sontes, quos persequuntur. Res enim furiosa est libido. Caussa fabulae honesta est, quod sub Coelo aliud nullum tempus:neque post hoc futurum sit aliud, sed aeternae malefatorum poenae.

§ 5. Cyolopes porro (praeter Polyphemum et Harpen) tres celebres, Steropes, Brontes, Pyracmon, Vulcani postea in Aetnae officina famuli, Iovi ad versus Saturnum parencem adstitere, postquam nova captivitate ab illo exempti essent. Qui quidem Plutoni invulnerabilem galeam, Neptuno Tridentem, Jovi tonitrua et fulmina obtulerunt, quibus hic facile victoriam impetravit. Sunt, qui eosdem sagittis ab A polline confixos asserant, quod filium ejus Aesculapium fulmine sustulissent.

§. 6. Gigantes vero Saturni fratres (quos alii solius Terrae, alii Neptum et Iphimedeae natos faciunt) ut caedem Titanum ulciscerentur. et Jovem nepotem regno deturbarent, anguinis pedibus et ingenti corporis mole praediti, bellum Jovi, Coelum possidenti, inferunt, Ossam arque Olympum montes celsissimos Pelio superingerunt, et ingentes in Coelum arbores saxaque

jaculantur, quae relapsa varias terra marique rupes, dedere Cum vero inter Deos Iumor esset, nisi qui se ex mortalibus Diis adjungeret Gigantes cccidi non posse: Palla dis consilio Hercules per Jovem accersitur.

§. 7. Typhoeus enim sive Typhon. a Junone sine viro (Ut Jupiter Palladem sine fosmina) gignere cupiente, ex Tellure manu percussa, generatur: tantae fuit magnitudinis, ut crurum tenus altistimos montes superaret capite astra tangeret, alteraque manu Orientem, Occidentem altera. Ex humeris centum Dracones:, in cruribus viperae eminebant, impexa cum crinibus barba, iguem ore atque oculis spirabar, ceterum corpus obtectum pennis. Talis igitur tantusque Deos omnes in fugam egit, qui in Aegypto sub variis sese animantium formis condebant. Et Mercu rius quidem creditur factus Ibis, Apolle grus, Diana Catrus, Pan hircus, (unde sub formis animantium Dit ab Aegyptiis culti sunt) Jupiter tamen objecit sele, et juxta Caucasum fulmine icit; led Typhon victor, Haroen, seu falcemilli sustulit, manunmque ac pedum nervos succidit, itaque im positum humerisin Siciliam transtulit. Unde Mercurii subductus arte Jupiter in pristinam formam vigoremque est restitutas, qui Typhonem rursus aggreditur, ac postquam fulmme ad Haemum montem debilitasset, denique fugientem in Siciliam, Aetna super injecta, Obruit, qua quidem solum caput tectum est, cum dextram Pelorus laevam Pachynus, crura-Lilybaeus premat.

§. 8. Alii Enceladum hunc vocant Gigantem, et Typhoeum Apollinis sagittis confossum ajunt, sepultum sub Inarime insula. Cum aliis juncto Hercule, in campis Phlegraeis A pollo et Diana congressi. sagittis plures confecere, qui vel sub Mycone et Lipara insula defossi, velad Tartarum praecipitati sunt. Ephialta dextrum oculum trajecit Hercules, laevum Apollo Ille etiam sagitta confixit Alcyoneum, quem fortius ex nece reviviscentem, Pallas extra Orbem Lunae protractum denique Herculi conficiendum praebuit. Ceterum Minerva Enceladum, Hecate Clytinum Mercurius Hippolyium, Mars Mimantem, Parcae Thosnem alii alios sustulisse memorantur.

§. 9. Dicuntur et Sileni huic bello affututi Gigantibus auxilio, cum forre secum duxissent Afinum, qui mole hommum contetritus ruderet a Gigantibus hoc monitro consternatis in fugam versi. Asinum vero Deorum beneficio et meriti gratia inter astra translatum.

§. 10. Centimani quo que inter Gigantes fuisse ajunt, in quibus Briareus: sive Aegaeon, eminuit, quinquaginta etiam ventres habens, qui quondam pro Jove contra rebelles Deos; nunc contra eundem metuendusstetit, quem cum Centauris investibulo Inferorum Maro victum collocat. Centaurorum autem celeberrimus Chiron Saturni ex Philyra Oceani filia natur fertur, qui, quod superveniente Rhea se in equum Saturnus transformaret, semivir ex superiori parte homo, exin serna equus fuit, seque jam maturum silvis, herbarumque cognitioni tradidit, ob probitatem, more que et artes, heroum postea virorum, in adolescentia, instructor. Ceterum praeter memoratos Gigantes. Porphyrion, Rhoecus, et Roetus, Gyges, et Gyas celebres sunt.

§. 11. Iapetus quoque protervi ingenii Gigas Thessaliae Rex fuit. Hic ex Asia (alii. Clymene) Nympha Hesperum suscepit, qui ab Atlante fratre in Italiam protugus, Illi Helperiae nomen encit. Memorant hunc in Arlante monte speculatum sideia, indeque in coelos translatum Hespero stellae nomen secisse. Porro alios Japetus filios Atlantem Prometh m, et Epimetheum habuit. Ex Atlante natae sunt Hesperides (a patruo sic d ctae) Aegle, Alethuta et Hesperethusa, quae horto malorum aureotum in Africa leraci, atque a pervigili Dracone custodito (quem nonnulli aquas fexuosas credunt) praeerant: unde Herculesab Eurystheo missus pome sustulit.

§ 12. dem Arlas ex Plejene uxore septem filias habuit. Quae Dianae comites, Virgmitatis studio Orinem persequentem fugiebant, dum miseranme Jove in Coelum translatae, atque in dorso Tauri constitutae. a matre Plejades appellantur quarum nomina sunt. Electra, lomoe Celano Maja Asterope, Typgere, Merope, quae ultiina iccirco vix compatere fingitur, quod solam se mortali homini Sisypho nupsisse pudeat. liae vero sorores totidem (vel, ut alii, duodenae) quibus Hyas frater erat, a leone in silvis dilcerptus, inconsolabili ob id luctu dejectae in Coelum quoque a Jove transvectae, atque in capite Tauri positae Hyades dictae sunt, ortuque suo atque occasu pluviam ferunt. Unde Latinis Surulae quod sues sordibus delectentur) uti Plejades Virgiliae sunt dictae Nomma illarum sunt, Eudoxa, Ambrosia, Pasithoe, Cerone, Plexantis, Pitho, et Tyche. Denique Atlas oraculo monitus ut Jovis caveret filium, cum iccirco Perseum hospitio excipere detrecta stler, is, Medusae objecto capite, Atlantem in montem suinominis convertit.

§. 13. Prometheus ejusdem Iapeti filius, Iovi nonnunquam duos immolasse Tauros legitur, in quorum altero, sub pelle bovis tantum ossa laterent, electione Iovi oblata. Hic licet fraudis non ignarus osseum delegit. atque ut hominis improbitatem plectelet, ignem mortalibus sustulit. Sed Palladis beneficio elatus in coelum Promethens, serula ad solis rotam succensa, igenem rursum in terras abstraxit. Formavit tubinde cum fratre ex luto feminam: cui timorem leporic iracundiam leonis astutiam vulpis, pavonis superbiam indidit flammaque coelesti animavit, sed ingrau homines eum apud Iovem accufarunt, a quo in delationis praemium Heben, seu juventutem perpetuam, dono acceperunt. Quam cum asino impositam neglectim veherent, sitibundus Asinus ad fontem divertit, ubi serpentibus accessum prohibentibus, ea lege juventutem concessit, ut sibi haustus concedetetur.

§. 14. Promotheo vero plectendo Iupiter, aliam opposuit soeminam, cujus fabricatorem Vulcanum esse voluti, Panderam dictam, quod Dii sinquli ad hanc sua conferrent munera, Pallas sapientiam, Metcurius eloquentiam, Venus formam. Apollo Musicam, cui lupiter pysidem dedit, omni pestium, et malorum refertam genere, ut hanc Prometheo deferret. Verum hoecante munus averlante, Epimetheus sibi delatum accepit, aperuitque. Unde omnis malorum vis in orbem universum essusa est, sola spe in fundo latente, quae per occlusam tursum pyxidem detenta est. Porro Epimetheum Tupiter, ex terrore in Simiam versum, in Pithecusas relegavit Insulas. Prometheum vero Caucaso monti illigavit, agquila perpetuo morsu jecur hominis identidem renascens depascente, digna superbiae etc libidinis inflammatae poena. Sed ubi postea Thetidis conjugium sapienter Iovi dissuasisset, ob nasciturum ex illa Achillem Iovi metuendum: vel ut alii, ob viam Herculi ad Mala Hesperidum ostensam. hujus sagittis consixa aquita est, et Prometheus in libertatem assertus, hoc est poenitentis animae merito, conscientiae poenis exemptus.

§. 15. Ex Prometheo natus Deucalion Rex Thessaliae qui Diis gratus, quod eorum honori primus templa ac sacrificia instituisset, orbe per diluvium pereunte, in navem cum uxore Pytrha incolumisse recepit, atque in Patnassum appulsus montem post lapsas aquas, oraculo Themidismonitus, magnae matris ossa, hoc est, Telluris lapides post rergum, cum uxore, projicere

§. 16. Haec Gigantum progenies, quae quidem Iovi potentiori regnum cellit. Hic excluso deinde deinde Saturno patre, cum fratribus Neptuno et Plutone ita regnum sortitus dicitur universum ut coelum sibi vendicaret; Neptunus mare; Pluto terram obtineret. Saturnus profugus in ltaliam appulit (Latium iccirco a latendo dictam) quem lanus ejus loci Rex in partem regniadmisit, postquam agri colendi rationem ab eo edoctus esset: Vterque monetam primo cudit atque aureae aetatis principes conservatoresque fuere Unde et eundem cum lano, tanquam lPatrem Deorum, coluere, quinque etiam dierum festis Saturnalibus institutis. quibus Saturno vincula solvebantur, atque in aurei seculi memoriam, quo omnia communia erant, tervi cum dominis epulabantur, donis ultro citroque missis.

§. 17. Lanus autem, tanquam Sol orbis, a suis cultus modo gemina, tanquam in praeterita et futura: modo quadruplici, tanquam in omnem orbis, autanni partem intenta facie. Prudentiae quoddam in Principe simularcum. Duodecim illi arae, velut totidem in anno menses, erectae. In dextra manu numerum 300. in sinistra 65. praefert, ceu numeratos anni dies. Virgas tanquam pro moderamme, claves etiam habet. Quod Ianuas (a se ita dictas) et claustra reperit. Templum illi Romulus primuc condidit. Quod. Numa instituente, tempore belli semper apertum fuit: ut huc velut ab hoste pateret refugium: pacis vero clausum esset, unde et Patulcius, et Clusius dictus fiut) quod tertantum acci dit in Rom Rep. 1. Sub Numa, 2. post bellum Punicum secundum. 3. post bellum Actiacum. Forro, ad sui nominis memoriam, uterque Ianus et Saturnus oppidum: ille Ianiculum, hic Saturnium condidit. Nunc de Saturni posteris agendum.

CAPUT XXIV. De Iove Diisque mineribus, ac mortalihus ex eo nacis, irem de Iunene ejusque sobole.

.1. IVpiter major natu Saturni est fi lius (sunt tamen, quivel eundem, vel alium, modo Aetheris et Diei, modo Coeli filium asserant) Hujus aut certe alterius educationem Messenii sibi vendicant. qui in Ithomes jugo, postquam Curetes illum

Saturno subduxerant, a Nymphis Ithome et Neda, nutritum lotumque in fonte cleplydra volunt Undemanaiunt sacra Iovis Ithomata, his populis ad rei memoriam solennia. Verum Arcades cum apud se in olympo nutritum monte, ablutumque in Lusio fluvio affirmant: Unde et Olympius Lusiacusque dictus est. Communior tamen senientia obtinet, cum in Ida, vel Dictae, montibus Cretae, inter Curetum et Corybantum aera, educaaeum esse, velapum melle, quod iccirco exferrugineo in aureum permutavit, vel lacte Oleniae capra quam deinde mortuam intersidera retulit, pellscutum obtegens, quod iccitco agis dictum: cornu vero caprae omni frugum (quas ad votum profundebat) copia refertum Amaltheae obtuiit, quae eum cum forore Melissa (Melissi Regis Cretensis filia) nutrrerat, Alii condem, a columbis, et aquila, nectare alitum ferunt. quarum haee etiam contra Gigantes pugnature victoriae auspicium dederit; unde deinde haec ipsi sacra et fulminis administra atque, inter stellas translata.

§. 2. Regno contra Gigantes, sororis vestae favore, potitus; huic optionem quidlibet petem di fecisse dicitur, quae fertur perpetuam Virginitatem, atque omnium, quae Diss offerrentur, frugum delegisse primitias. Haec inter penates vetustissima, atque ab Aenea ad Romanos transiens, prae foribus omnium pingebatur, tum singulari templo, et virginum collegio, Numa instituente, ita culta est, ut igne perpetuo ara ejus colluceret, quem extinctum fas allo nosi esser igne, quam a sole in aridis fomentis excitaro revocare. Hic malo ante Caesaris et Pompei bellum civile, omine extinctus, intercidit. Virginibus autem Anno 16. aetatis assumptis servanda per annos 30. quibus ministrabam virginitas; ut in stupro comperto, sub paritet, aut terra vivae, cum lacte et pane, deforderentur. Tantus vero omnibus honor; ut et Consules occurrentes via cederent, et nefas crederetur earum interventu capitales non ponere inimicitias.

§. 3. Hic sorori a Iove favor praestitus. Inarimes Insulae populos fidem in bello contra parentem suscepto, post accepta stipendia, fallemtes, in simias vertisse fingitur; et Phithecusam dixisse Insulam. Denique post devictos Orientis Occidentisque populos, homines bello ad vim Fraudesque versos, per leges diseiplinasque ad cultum agrotum, honestatisque, tum eiiam a carnibus ad glandium fructuumque usum revocavit. Unde illi Quetcus arbor consecratur, argenteique seculi autor conditorque

appellatur. Regnum porro universim, ita cum fratribuc paritus est, ut coelum ipse sibi vendicaverit, Neptuuno mare, Plutoni tetram. et Inferos reliquerit. Porro cum absque coeli influxu fluxu fruges, animantes, hominesque in terris minime progenelentur Iupiter plnrium uxorum vir proliumque esse pater fingitur mutatis non raro ex ingenio Poetatum formis. Unde non ignotum distichonest.

Fit Taurus, Cignus Satgrusqus, Aurumque ob amorum Europa Ledes, Antiopes Danaes.

§ 4 Europaam einim Agenoris Regis Phoenicum filiam, in navi cui Tauri signum praefixum avectam in Cretam putant; unde de love in Taurum verso fabula existat. Suscepit ex hac Minoem, Rhadaman thum, Aeacum in serni judices de quibus infra et Sarpedonem Lyciae Regem ad Trojam occisum.

§. 5. Cygni formam ad fallendam Ledam Tyndari Spartanorum Regis uxorem sumpsisse fertur, quae duo pe perit ova, ex quorum altero Castor ac Clytemnesira, altero Pollux et Helena sit exclusa Et Pollux quidem immortalitatem a Iove ductarn cum fratre Castore aliernatium vivendo moriendoque communicasse dicitur denique in coelum translati fausta (modo utrumque sidus appareat) navigan tibus astra habiti, ex quo olim in expeditione Argonautarum, quibus socuaderant, circa illoram capita flammae coelestes bono omine in tempestate apparuerunt.

§. 6 Tertio Antiope Lyci Thebarum Regis uxor, ex Iove Satyrum fingente Amphionem et Zethum suscepit, expositos educatosque a Pastoribus in. Boeo tiae monte Cytherone Hi patrem Lycum, ob subrogatam in thalamum matri Antiopae Dircen, regno expulere, et Dircen ad tauri caudam ligatam discerpsere, quae a Baccho miserante in fontem sui nominis est versa. Antiope vero patris Nyctei, ob crimen, metuens, Sicyonem ad Epopeum profugit, led bello Nycteus superior, Epopeum occidit, leducta Antiope. Amphion et Zethus musices fuere periti. et ille quidem ab Apolline, Musis, aut Mercurio accepta Lyra, Cadmo Thebas moliente adfuit; saxis, ut fingunt, ad Lyrae cantum in murorum formam confluentibus, qui a Rege Macedonum oppugn ante dejici, nisi ad Ismeniae tibiae flebiles cantus non poterant. Denique Amphion canendi elatus peritia, cum se Latonae atque Apollini ptaetulisset, irati Dii pestem illi totique familiae ad intetitum immiserunt.

§. 7. Quarto Danaee Acrisit Regis Argivorum filia et nepsis Ab antis, turri a parente inclusa, (quod oracul o cognovisset, sore ut a nepote occidetetur) ex Iove in auream pluviam verso illapsoque Perseum concepit at pater arcae cum matre inclusum, in mare praecipitem dedir; ad Dauniae litus ejecta arca, Danae a Pilumno Rege in thalamum assumpta est, (alii ad Senphum appulisse, et Polydecti nupsisse ferunt) Perseus ubi adolevit Larissum contendit, repertoque illic Acrisio certaminibus, qui tunc celbrantur, interfuit. avum que imprudens dilco dilco secundum pedes tam graviter laesit, ut ex vilnere occumberet. Idem adversus gorgonas profectus, victoriam retulit, ut supri in Phorco.

§. 8. Andromedam quoque Cephei et Cassiopes filiam, Ceto marino a Nymphis in scopulo objectam (quod mater sese forma Nerei dibus praetulisset) in libertatem torumque suum vendicavit, cui dum Cephei frater Phineussele objiceret, Medusae hic objecto capite, in saxum, uti Cetus, conversus est. Denique lunonem, cui perpetuo thalamo sociatus fuit Iupiter, sibi primum conciliasse, versus in cuculum, fingitur, qui tempestatem fugeret. Potro et sibi junxit ante omnes Mctim (quae consilium et prudentiam, Regi ante omnia necessariam, significat) Oceani filiam, quam gravidam deglutivit undeipse praegnans capite, Vulcano obstetricante, Palladem armatam peperit: hoc est, ex consiilio sapientiam nactus est.

§. 9. Ex Themide. Orpheo teste, tres Horas suscepit Eunomiam, Dicen, Irenen, apud Pausaniam duae sunt, Carpo et Thallote, quae portas coeli ab Ovidioservare dicuntur, a Theocrito molles habere pedes, Dearumque omnium esse tardissimae; sed quae novi semper apportent aliquid, nunc tempestatis, nunc sereni nuntiae. Ex Eurynomi idem Charites, seu Gratias, habuit, Venetis deinde comites (quanquam et alii, hujus ex Baccho natas dicant) quarum aversa una, conversa ad nos duae; quod gratia copiosior redeat, aut nudae, quod fine fuco: aut eleganter cultae; quod benevolentiam concilient, sunt vero Euphrosyne, Aglaja, Thalia, vel, ut alii, Pasithea juvenes, mani busque inter senexis, ac virgines perpetuae.

§. 10. Ex Plote Nympha Tantalus illi natus est, homo ditissimus avus Regis Agamemnonis Hie Deorum exploraturus divinitatem, dicitur, iis convivio exceptis. Pelopem filium, in epulas coctum, proposuisse. Ex quibus sola Ceres, reliquia abstinentibus,

humerum absumpserit, pro quo Pelopi deinde, ab in feris per Mercurium reducto, eburneus substitutus fuerit. Tantalus vero ad medias inferni damnatus undas sub arbore pomis referto, sitim famemque immortalem patitur, aquis pomisque captantem fugientibus. Hujus filia Niobe fuit, quae cum se Latonae forma praetulisset, filios filiasque septem sagitris confixas amisit, unde dolore et stupore in saxum abriguit.

§. 11. Ex Elarae et Jove Tityus: cujus partus, ut Junonem lateret, sub Terra matrem gravidam condidisse fertur, a quo deinde nutritus, Terrae filius dictus est, ex numero Gigantum. Sed quod Latonam de crimine interpellasset, Jovis fulmine ad inferos dejectus, novem jugera occupat, vinctus, ac vulturibus (alii sperpentibus) perpetuo Jenascens, cum Lunae incrementis, jecur depascendum exhibens.

§. 12. Ex Niebe vel Cyllene Nympha et Jove Lycaon Rex Arcadum oritur, quos eodem tempore, quo Cecrops Athenienses moderatus est. versus in lupum a Jove cum magna filiorum familia, humanum illisanguinem libantium. Call sio I ycaonis filia; ex qua, vel Jupiter vel Apollo Arcadem suscepit, in Ursam versa est atque in Coelum ad majoris Ursae sedem translata. Laecedaemonem, urbis sibi cognominis in Attica conditorem, ex Targeta Atlantis filia Jupiter suscepit. Haec ignobilior Jovis prosapia. paulo illustrior soboles in vestiganda nobis erit inferius. postquam de Junone uxoreactum fuerit. Nam idem ex Latona Apolinem et Dianam, ex Semele Bacchum, ex Cerere Preserpinam, ex Maja Mereurium, ex Junone. Vulcanum et Martem suscepisse memoratur, de Orione, ejus etiam ope nato, in Neptuno agemus.

§. 13. Jovitanquam supremo Deorum apud Romanos magnus honor fuit, cui pro officiis beneficiisque, illi Reip. (ut putabant) praestitis, diversa templa, arae, sacrificia, ac nomina sunt tributa. Inventori Jovi Hercules aram in Palatino alim statuisse fuit ereditus; postquam boves sibi dormienti per Cacum in speluncam, retrogrado per caudam ductu (ut furto falleret) abstractos, superato Caco recepisset. Feretrge Jovi (sic, quod pacem ferret, dicto) Romulus ab hoste victor cum spoliis redux, pramum Romae in monte Capitolino templum erexit, spoliaque dedicavit. Statori Jovi idem Romulustemplum vovit, cum Sabini raptum siliarum ulturi, jam victores Tarpejam arcem occupassent. Jovi Eltcio ab elicienda veritate ex fulnriniler sic

§. 14. Jovi Capitolino, qui Optumus Maxumus dictus est tem plum ingens in Tarpejo morte vovit Tarquinius Priscus victis Sabinis, jecitque fundamenta 40. milibus librarum argenti, quod, jugere octo ambitu suo complectens. perfecit denique Tarq. Superbus. In hoc monte auguriis destinato, cum varii jam ante Dii essent. atque ad alia templa evocati sacrificiis Iovi cederent. Terminum ajunt (alii etiam Iuventatem) noluisse cedere, quo Romani tanquam bono laetati omne existimatunt, aeternum sibi imperium portendi. Iovis in hoc templo statuae a sinistris Iuno, a dextris Pallas adhaerebar: iuxta quam, ut numerorum repertrici, Praetor Maximus ex lege quot annis clavum defigebat, ut posteris constaret annorum regni numerus. Iovis vero facies, diebus festis minio inungi exornarique solebat, quot annis etiam singuli consulium singulos immolabant boves, atque Imperatores ad bellum ituri et ab eodem reduces hic vota concipiebant. Hoc in templo quoque ara Iovi Pisteri erecta erat, quod is Gallis Capitolium obsidentibus monuisset, ut omnefrumentum pinserent, ac panes etiam spargetent in hostem, quo facto de deditione hostes desperantes intro discesserunt.

§. 15 Iovi etiam Latiali in monte, Albanis imminente, commune omnibus sociis remplum ac velut asylum, erectum est a Tarquinio superbo: ubi quotannis ad communia sacrificia epulasque a foederatis Romanorum conventum est. Ita Iovi altori rarum constituit templum Agrippa, Pantheon (quasi omnium Deorum illic conspirantium conven jentiumque) appellatum: quod superne tantum patens in tecti medio, nulla per latus fenestra lucem admittebat. Sic et Vaejevts fuit: cui sacrificatum, ne noceret: et Lupiter lapis, ad quemsolennia juramen. ta emittebantur. Et Iupiter Custes cui Domitanus Imp. tem. plum statuit, ejusque simulacri insinu seipsum inclinavit. Item Iupiter Pugnans, Propugnater, Sponsor, Conservater, Arbitrator, Victor, Imper ator, Tonans, Diespiter vel Lucatius de quibus Rosi. num consule.

§. 16. Inter alias gentes Iupiter inptiamis Olympius apud Olympiam Eleae urbenfolennibus, post singula quadriennia, ludis celebratus innotuit, qui ludi ab Hercule utferunt. primum instituti, per dies quinque, caestibus, cursu, saltu, disco et palaestra, tanta frequentia observautiaque honoris celebranntur, ut Olympionicae,

sive cictori olea coronato, perlstratos ur bis muros, in totius Graecae nobilitatis concutsu, triumphus pararetur. In Epiro Chaoniae urbs Dodona Iovi etiam cum nemore dedicata, ubi oraculum Dei vetustissimum ac celeberrimum, columbis duabus ut ferunt, responsa dantibus. tum campanum aes nocturna diurnaque pullatione tactum, unde hominem garrulum. Dodonaeo aere loquaciorem dicunt. In Libya idem Ipiter Ariatis forma, barbatus cornut usque Hammonis nomine, in Creta sine auribus, apud Trojanos tribus oculis cultus est.

Denique Homerus Iovem fortissimum maximumque omnium Deorum facit, cum ait, hos omnes de viribus contendentes, per catenam de coelo in terras Iovem detrahere conatos frustra, ab ipso demum victote pertractos in coelum, non ineleganti redem ptionis humanae parabola.

§. 17 Iuhonem huic merito accenseo, tanquam uxorum Dearumque Piaecipuam, unde et reliqui Deorum principes orti. Hanc alii Argis, alii communius in Samo insula natam ferunt. quae Parthenia ab ipsa dicta est. Nutrita vel ab Horis, vel a filiabus Asterionis fluvii, Acraea, Porsymna, Et Eubaea; velab Oceano et Techye. Haec aliquamdiu sterilis ab Apolline ad Lactucas agrestes in vitata, Heben exlargiori earum esu concepisse fingitur (eo quod lactucae maxime Venerem Extinguant; ex cujus moderatione longavita) quae Iuventutis Deaest, et luventas Latinis dicta, quae ob pulchritudinem Iovis mensae poculisque, tanquam Pincerna, praefecta, donec foedius in ministerio prolapsa, Ganymdes Trojs Regis filius, ab Aquila in coelum raptus, eidem est substitutus, qui denique honoris gratis intet sidera a Iove translarus, Aquarii nomen obtinet Sic eadem, postquem a Iove Palladem ex capite natam vidisset, avida prolis etiam sine viro coneipiendae, Florae consilio in campis Oleniis, per floris alicujus contactum gravida Maertem peperisse, a quibusdam fertur, de quo infra. Quin et Ilithyam (Graece [gap: Greek word(s)] ) Deam parturientem ex se genuit.

§. 18. Iunonis dormienris uberibus Iupiter admovisse Herculem, ex Alcmena susceptum, memoratur, ut immortalitatem cum lacte sugeret verum advertens fraudem Iuno fest subduxit, unde profluente lacte coelum conspersum lacteam viam retinet, Pellicibus eorumque filiis aversa semper Dea; ur proin de haec lex Romae a Numa lata fuerit. Pellex adem lunonis ne tangito: si tangat, lunoniagnam foeminam, crinibus dimissis caedito.

§. 19. Haec cum Dii gigantum metu in Aegypti animantibus laterent, in vaccamse convertit: quae deinde candida illi litabatur. Suspensa aliquando a Jove duabus ad pedes in cudibus (quod mare et terra per incudes fignata, subesset, ac velut pendere t ex aere, quem Juno designat) fingitur, quam nulli Deorum possent solvere. Eadem offensa Jovi in Euboeam discesserat donec intelligeret a Jove plataeam Aesopi filiam curru in sponsam avehi advolat igitur, et cum flatuam loco Plataeae reperisset, fraude gavisa, suo est marito conciliata.

§. 20. Famulas complures habuit, atque inprimis Iridem Thaumantis et Electrae fillam, alatam, qua ad omne nuntium, uti Jupiter Mercurio, utebatut; fuitque etiam existimata, ut hic marium; ita illa feminarum animas vinculis corporeis solvere. Colebatur et illa. ut Jupiter, in Elide foeminarum Olympico certamine, ludis, ut vocabant, Junoniis, quibus, sexdecim Matronis praefectis, puellae triplici ordine in impuberes, grandiores, et natu maximas divisae, eursu certabant; sed minori stadio, quam virotum, definito. Sparta, Argos, et Mycenae gratae inprimis Junoni utbes.

§. 21. Regnorum ac Divitiarum praeses Dea fuit, nubentibus quoque ac parturienmtibus praeposita, atque iccirco etiam pronuba, et Lucina dicta est, quod natcentibus lucem donet. Quate et Servius Tuliius eidem aerarium constituit, in quod pro singulis natis Romae nummus cojiceretur, Sororia a Romanis quoque est appellata-quod Horatius, post occurrentem la mentanlomque in victoria sororem occisam, expiandae caedi aram Junoni dedicasset. Regina item Juno, quae Vejis a Camillo Dictatore et Victore erepta, per candidatos Juvenes Romam est deportata, postquam interrogata: velletneire Romam? annuisset.

§. 22. Caprotina Juno dicta a Caprifico, nam, post occumpatam a Galis urbem, cum tenues res essent Romanae: Einitimae[?] gentes collectae matronas virginesque a Romanis omnes poposcere, modo salutem vellent, obtulit se igitur in vicem Philotis ancilla, cum multis sociarum, quae matronarum ac virginum habitu cultae aeceptaeque, postquam passima ad ebrietatem provocas sent milites, hisiopitis fignum ex Caprifico Romanis dedere, qui impatatos hostes facile obruerant, diemque victoriae Nonas Julias Capiatinas dixere, Solenni quotannis sacrificio Junoni die eodem iastituto, ita Plut. et Maerob. Moneta Juno, ut Suidas, a pecunia quam Romanis in inopia contra Pyrrhum bellaturis

minime defuturam consulta dixerat, modo justis armis uterentur. Sospita Iuno a sospitando, cui frequenter sacrificatum est. luga Iuno ad cujus aram sponsis jugum im ponebatur, unde dicti conuuges, vel injiciebantur vincula in omen concordiae, Interdica quoque, Domt duca. Vnaia et Cinxia Iuno in nuptiis invocabtur. Calendaris etiam dicebatur, quod omnes ipsi caledae essent facrae et Februata a sacris ipsi tunc fieri solitis. Opigena ob ope in partu Popu lona quam populus colebat. Quin ut suus cuique genius ide est vitae praeses. Romanis erat, sic et sua euique foeminae Iuno erat, lecti genialis tutatrix. Iunonis quoque, ut et Minervae statuam crinibus ornabant, speculumque ipsi tenebant quod munditici praesse crederctur.

§. 23. Anseres ipsi sacrae sunt aves, tum inprimispavones, qui currum trahunt Atestoris seu Terrae filius qui lo seu Ionem (quae Aegyptiis isis fuit Inachi primi Argivorum Regis, vel Argi et Ismenes filia ab amante fallenteque supervenientem Iunonem Love in vaccam conversa) custodivit: donec submissus a Iove Mercurius Argum undique oculatum fistula virgaque soporem inducens, interfecit, translatis e Iunone in caudam Pavonis ochlis, pavonem vertit, hierace juvene illius Asse cla in Accipitiem mutato. Io vero immisit furias, quae multa trajiciens maria, ad Nili ripas pervenit, ibique, recepta a Iove forma, ex eodem Epaphum Mem phis conditorem fuscepit, atque Osiridi illic Regi nupta, post mortem pro Dea Iside culta est.

CAPUT XXV. De majorum Deorum ex lo ve posteritate.

SEquitur majorum Deorum ex Iove soboles, quam distinctionis gratia seorsim dare maluimus.

§. 1. Latona a Saturni, vel Coei et Phoebes, filia, Apollinem et Dianam Iupiter in Delo suscepit. Huc enim Iunonem de coelo fugie us Latona in coturnicem versa Neptuno licet obstante pervenit. Pythonem vero serpentem a Iunone fugienti submissum Apollo recens natur sagittis confecit, quanquam alii addant Asterien Latonae sororem in Ortygiam (quae postea Delos dicta est) insulam versam fugientem excepisse: ub: Dianam primo enixa sit, quae subito obstetricatus officium A pollini nascituto praestiterit, cui haud multo post, cum Pythonem interfecisset,

jo Poean, acclam atum est, unde haec solennis in re laeta acclamatio, et Poeanes hymni.

§. 2. Postquam vero adultior ex Coronide seu Larissa aut Plegya Nympha Aeseulapium spetaret? Iam, quod Ischyn adamasset, sagittis cenfodit, exsecuitque de utero Aesculapium, qui in le medica a Chirone est instructus. Corvum vero facinus Coronidis indicantem, ex albo in nigrum convertit, Ae culapius veio Hippolytum a Thoedra noverca turpiter appetitum, criminisque quod fugerat, accusarum, atque ab equis discerptum vitae restiluit. Sed a Plutone ob vim morti illatam, apud Iovem delatus Aesculapius fulmine percussus interiit. In Epidauro tamen cultus, ac pestis tempore sub specie serpentis Romam traductus, honorem illic et tem plum meruit, filios habuit Machaonem et Podalirium. medica arte praestamissimos.

§. 3. Apollo filii necem ulturus Cyclopes fulminis fabricatoret sagittis confecit. Verum a Iove coelo et divinitate spoliatur, e. gens miserque A dmeto Thessaliae Regi in custodia armentorum servire coactus est. Ubi per otium citharam, Musicam, ac poeticam artem reperit; ut iccirco Musis etiam praeficiatur. Ast ubi ad Spanrtam Hyacinthum dilectum sibi puerum per ludum disci jactu interfecisset, illo in florem sui nominis verso (quod sactum alii Zephyro tribuunt) Trojam se in Laomedontis Regis fervitium contulit, operamque cum Neptuno in exstruendis moenibus collocavit, quae nonnullis lapidibus ad citharae numeros affluentibus, surrexisse tradunt.

§. 4. Quod idem Orpheum ipsius ex Calliope, et Linum ex Terpsichore filium potuisse asserunt, quorum ille praeter quam, quod saxa et silvas flecterer, ac Sirenes solo cantu ab Argonautis averteret, etiam Eurydicen uxorem ab in feris Plutone flexo retraxisset nisi illam (quod cantum erat) prisquam ad Supelos ventum, respexisset, sed cum deinde mulierum amorem omnibus dissuaderet, a Bacchis ad Hebraum discerptus, a Musis Orphei membra colligentibus sepultus est, Lyta in coelum translata.

§. 5. Linus vero ab Hercule quem agrestius ludentem riserat, impacta in caput lyra occubuit. Porro Marsyai Thiaguidis filius insignis tibicen, qui tibia Minervae fretus (quam illa ob deformem in facie inflantium tumotem abjecerat) Apollinem ea lege provocarat, ut victus in victoris arbitrium cederet: superaaus arte excoriatusque ad pinum arborem suspensus est, quem

§. 6 Daphnenamasse legitur, quae cum illum fugeret, ab eo in laurum conversa, sacra oldem mansit. Divinandiarte excelluit, unde cum delphos venisset; tripus, sive vas aureum, quod Milesii piscati fuerant monirique ab Apolline. nt Graeciae sapientissimo defetrent, Thaletis indicio ad ipsum relatum est; ex quo deinde oracula celeberrima reddita sunt, a variis ubi cultus est locis (de qui bus alibi) dictus est. Unde Delius Delphicus, Cyrthaeus, Pataraeus, Lycius, Thymbraeus, Clatius, ut et a serpente occiso Pythius. In cujus quo que facti honorem oertamina apud Graecos instituta, in quibus victor lauro coronaretur- Pythia dioebantur. Latinis ludi Apollinares. In coelo Phoebus etiam dicitur, sidemque cum Sole censetur: quanquam nomine hoc, inter Musas quoque donetur. Raro cum cultu in monte Soracte Sacerdotes venerabantur, per ardentes prunas nudis pedibus, quos certo medicamine contra ignem munierant, incedendo, quod idem cultus genus Feronin nemorum praesidi memorant exhibitum. A muribus quoque Sacerdoti luo Crinide, vel potins in militum Cretensium clypeos noctu immissis Smintheum dictum volunt. Moniti enim, ut eo loco urbem conderent, ubi de terra geniti obstitissent, competerunt clypeorum lora noctuad Hellespontum sibi a maribus devorata.

§. 7. Diana soror Phoebi (quam alii cum fratre ex Cerere et Dionvsio, alii ctim ex Iove natam ferunt) in coelis Luna etiam, atque in terris Hecate et Proserpina est credita: quanquam diver sis formis officiisque. Nam in silvis perpetuo virginitatis cultu venando sese oblectasse fertur, sociis Nymphis aliisque venatricibus arcus canesque ductantibus, unde et Dictynna a retibus est appellata. Cum vero adversari honestae caftitari crederet, quod Actaon Aristaei et Autonoes filius Venator egtegius se lavantem nudamque conspexisset, hunc in cervum conversum proprils dilacerandum canibus objecit. parmiriennbus quo que praest, quod obsterricata matri suelit.

§. 8. Et hinc Lucina (quam alii lovis sen Iunonis filiam asserunt) dicitur. Apud Eleos hoc titulo inprimis culta, quod Areades avertillet, puero in serpentem hostibus tetribilem commutato, quem deinde Elei Sosipolim (servatorem urbis) dictum, templo erecto, hymnisque coluere; ad quod nulli Sacerdoti, nisi

vetulae, capite et facie velo candido obtectae, aditus patebat. Lucinae vero simulacrum solis mulieribus facrificaturis contueri fas erat contra quam Dianae virgini, cui jam nuptae virgine; sacrificia in canistris deportabant, ac deinde gravidae zonam solutam deponebant.

§. 9 Porto Dianam Taurtcam humanis placabant victimis, cui et Iphigenia devota fuit: sed Romani ad se delatam. quamvis a liquam diu immolatis servis, tamen Laconibus demum transinisere, summa apud fe veneratione habita, (uit et Aegyptiis fuit, apud quos Bubastis dicta est.) Huic servius, aliis etiam Victimis pla candae, in A ventino templum, pro asylo communi gentium inviolabili, condidit, ubi quotannis sacrificio pacifico omnes offensiones ponebantur sociorum late confluentium. Forte illuc e Sabinis Aution Coratius vaccam candidam immolandam duxerat, oraculo monitus, summam sacrificanti hanc vaccam potestatem deferendam, qua re Servius per famulam cognita sacrifica turum monuit, in Tiberi prins lavandum esse, intereaque in templo ipse hostiam obtulit, bovisque illi ptaefixit cornua, cum reliquis Dianae templis cervina praefigantur, cujus etiam currus anreus cervis vectoribus ferebatur. De Hecate et Proserpina, quos plerique a Diana distingunnt, rectius agetur in Cerere.

§. 10. Ex Junone Jupiter Vulecanum et Martem (quos tamen alii ex sola Junone putant) suscepit. Vulcanus ob deformitatem a matre in Lemnum insulam praecipitatus alteram fregit tibiam, unde claudicationem. traxit, illic a Simiis enutritum ferunt. Porro igni prae positus eorum, quae igne potissimum elaborantut, artificiosorum operum inventor dicitur: Et Jovi quidem cum famulis cyclopibus, Bronte, Sterope, ac Pyracmone, cudit fulmina, Panderae etiam fabricandae adhibitus. Canem aeneum cui vitam dederat, Jovi obtulit. Monile Hermiones, Corona Ariadnes, currus Solis, Achillis et Aeneae arma, ejus labore perfecta sunt. Quin et junoni sedem dolosam obtulit, (suum vindicaturus exilium) cui insidens, quibusdam machinis resolutis, pertinaciter implicita haesit.

§. 11. Nulla Dearura huic nubere voluit; quare a Jove, in fulminis contta Gigantes suppeditati gratiam Minervae conjugium postulavit quo indulgente, Minerva promissam sibi, ab eodem Jove, virginitatem obtendens, Vulcani libidini est obluctata. Excepto proinde terra semine Erichshonium profudit,

qui cum serpentinis esset pedibus (en libidinis fructum) ut deformitatem tegere, primum curru usus fertur. Denique tamen levicula Venus ad Vulcani nuptias adducta est: sed qnae Martis, quam mariti amantior, in adnlterio depreliensa a sole, atque aperta est: Gallo, quem Mars prae foribus vigilem locaverat, in somnum verso. Proide a Vulcano superveniente, adamantinis inter se vinculis constricti. omniumque Deorum conspectui et ludibrio expositi sunt. Herm ionem hic Venus (Semeles atque Inus matrem) concepit. Gallus vero in animal sui nominis a Marte versum, hodiedum vementem Solem indicare cogitur. Lampadophoria, certamina accensis facibus currentium in Vulcani honerem instituta olim fuere in quibus victoir erat qui acoensa lampade reliquos prae vertisset: cui victi seu extincta lamgade seu cursu posteriores lampa des tradebant.

§. 12. Mars frater Vulcam caelebs, vagus Thracibusque inprimis delectatus, ferox ingenio; multas passim, et in conjugiis. et in vita civili tuibas dedit. Filios ex diversis habuit bello celebres, Aenomaum, Ascalaphum Barthenopaeum, Tlepolemum. tum Strymonem, ex quo Thraciae fluvius, et Blstonem ex quo regio ejusdem. denique et alium Thraciae ac Daulidis Regem Tereum ex Biltonide Nympha genuit qui cum Prognen. Pandionis Athenarum Regis filiam haberet conjugem, ejus etiam sorori Philomelae vim intulit, ac praecisa lingua; ne facinus proderet, arctae cuftodiae inclusit. Sed illa acu in tela factum adumbravit, ac sororiaperuit, quae ultione in Orgiorum tempus dilata mulierum Bacchantium instructa cohorte, Philornelam vinculis eximit, arque liyn susceptum ex Tereo filium discerpit, patrique in epulas coctum proponit: quas cum denique infelix exappositio filii ea pite agnosceret, atque in Piognen ferrrum stringeret, illa in hirundinem, ipse inupupam, Philomela in Lusciniam, Itys in Phasianum avem mutatus fingitur.

§. 13. Colerum Et mars cum Halirrhotium fil. Neptuni. Alcippae filiae suae vim intentantern occcidisset, causam capitis apud Deos 12. coactus dicere evicit, quo deinde loco, Areopago, a Martis colle, dicto sanctiflimum totius Graeciae penes duodecim viros judicium fuit. Cygnus Martis ex Cleobulina filius (alii dicunt A poliinis) cum advenas occideret, ut ex caesorum capitibus patri templum erigeret, ab Hercule denique sublatus, atque in sui nominis avem versus fingitur. Ab Achille alius ante Trojam occisus, Alium ex Sthenolo cognatum Phaethontis ferunt,

§. 14. Phlegyai fil. Rex Lapitharum pater Ixionis et Coronidis, quam cum Apollo violasset, hujus templum Delphis incendit, ideo quead inferos damnatus, lapsurum perpetuo lapidem subrupe formidat. Porro Ixion cum Diam a Dejoneo magnis promisfis impetrasset, socerum promissa postulantem, in dolosam fossam, igne substrato, pertraxit, quod facinus, cum nullus Deorum expiare posset, denique eum Iupiter non modo in gratiam, sed et aulam admisit, ubi Iunonis pudicitiam tentate ausus, ex objecta per Iovem nube, seu Nephele in specie Iunonis eentauros Theslaliae pop. (ex quibus Hippocentauri Equi hominesque nau) genuit, qui a Theseo in Pirithol nuptis coesi sunt. Quare Ixion in terras rursum ejectus, cum illam Iunonis familiaritatem stulte jactaret, fulmine ad inferos praeceps, rotae serpentibus implexae, perpetuoque motu volutae illigatus tenetur.

§. 15. Bellonam Mars sororem (alii ejus aurigam dicunt) habuit quae flagello furens pugnam concire putabatur. Sacetdotes ejus Bellonarii seipsos cultris feriebant, ac furentes vaticinabantur. Terror et Pavor equi currum Martis trahere; Timor, Ira et clamor comitari crediti. Gramine hunc Deum, tanquam sacra ipsi herba, coronabant, Picus eidem, et Gallus aves consecrati. Humanis illi primo victimis, postea quo, lupo, cane, pico, gallo et vulture sacrificatum est.

§. 16. Salii dicti Martis 12. Sacerdotes, quod pictis tunicis aeneoque thorace salientes per vicos ancilia (scuta erantad ex. emplum illius quod e coelo sub Numa lapsum ferebatur, cum promissione; fore ut potentissima urbium esset, quae hoc fcutum possideret) circum ferrent. Nemesin cum victoria, alatas utrasque Marti sociabant, quem et Romani Gradivum, forte a gradiendo dixere. Vltori etiam Marti aedes in capitolio erecta fuit.

§. 17. Bacehus ex Iove et Semela (quanquam nonnulli Iside putent) prodit: Ita tamen, ut cum Semele mortalis, Cadmi filia, Iovem sibi talem, qualis Iunoni adesset, optaret, hoc facto interierit fulmine, Bacchus tamen ex utero salvus, in Iovis femur insutus, istic matutuerit: unde bis genitus et bimter, ac dithyram bus, quasi duabus egrediens januis djctus est a Nysae Nymphis in antro haud procula Nilo educatus, Nylaeus quoque et Dionysiusest appellatus. Vites vinique usum invenisse fertur, cujus pampino Amphislanam, a Iunone fugientis pedibus immissam, occidit.

§. 18. In pugna Gigantum pio Iove in leonem versus, quosdam laceravit; sed denique occumbens a morte et sepulcro est revocatus, postquam cor etiamnum plapitans Minerva Iovi exhibuisset. Bellicofus et au dax:nunc juvenili et imberbi vultu; nunc viriliter barbaro fingitur, cornutus etiam, ac capuite taurino, currui a lynicibus et tigribus vecto insidens, nunc varia pardalis, nunc cervi pelle, quam Nebrida vocant amictus, prohabenis pampinos, pro sceptro thyrsum, hastamque pampinis ac hedera implexam gerit.

§. 19. Ceterum toto orbe victo r, Hispaniam in primis, Indosque Orientales ex agricolis mulieribusque (quas Bacchas Moenades, Thyradesqu a tutore, Bassarides ab urbe Bassaro dicunt) conflato exercitu subjugavit, atque in Oriente ad Gangen victoriae terminum, columnas duax erexit, primusque omnium triumphavit, Indico vectus elephanto; ac dia demate regali caput vinxit. Bacchae circa illum, aut Mimallones (sic a Mimante Thraciae monte dictae) cum taedis furibundae discurrebant; cornua in capite anguesque comis implicitos ferebant, crudisque vescebantur leonibus, et cum sitirent, terram aut saxa ferulis percutientes, vinum, lac, aut mel, prodigiosa fraude eliciebant.

§. 20. Talis inter Deos cultus est. Quam ob rem indignata Alerthee, Thebana mulier, in vespertilionem mutata dicitur; quin et Cissum comitem moriturum in hederam, Sycam et Staphylam Namphas, in ficum et pampinum tranformasse memoratur. Hunc Deum cum Midas Gordi bubulci filius (postea Rex Phrygum ditissimus) hospitio excepisset, voti cujus libet ab illocompos factus optavit stulte, ut omnia quae tangeret in aurum verterentur, unde cum ipsi etiam cibi, quos tangeret, indurescerent: supplex rursum absolutus ea lege est, ut in Pactolo se lavaret, unde aureas hic arenas volvit. Idem Midas quod certantem cum Phoebo Pana in cantu praetulisset asininis autibus ab illo multatus est quas studiose texit capillitio, solo tonsore gnaro, qui rem inauditam continere nescius, in fossa eam silvestri proclamavit; qua deinde clausa, ne emanaret; cannae tamen innatae, ventoque motae vocem tonsoris: Rex Midas Afininas habet: aures, reddiderunt.

§. 21. Lacurgo Edonorum Regi contemptori suo furorem Bacchus immisit, ut pampinos se ratus caedere, Dryantis filii caura obtruncarit, ac denique ab equis laniatus sit Scythae tamen ut Herod, ) Dionysiaca sacra respuerunt; quod indignum putarent

Deum insaniae autorem colere, haec porro sacra Orgia a furore dicta, in quibus Thyasus genus saltus ridiculu erat. Et Trieterica quod singulis trienniis magna celebritate haberentur. praeter haec aria a variis tempombus quibus peragebantur, sua etiam nomina sortita sunt, ut Lenaea, quae in vere, cum vina fecibus exempta; Epilenaea quae vindemiae tempore, Ambrofia quae dum vina in veherentur habita sunt: prioribus quidem Lenaeis strenue bibitum, in Epilenaeis circum torcular agitatae choreae.

§. 22. Ascolia erant quando in utribus Hircorum Baccho mactatorum (quod viti noceant) saltu certatum est, Bacchique statua cum ebrioso applausus circum vites lata, arboribusque esusdem icunculae, oscilla dictae appendebuntur. Aparturia a decipiendo sic dicta, quod a tergo pugnaturi ejus (qui suum ducem provocarat) apparens, respicientem occumbere fecisset. Phalltca parum honesto nomine, Phallis thyrso alligatis, celebrabantur. Erantque hac sacra Bacchi non raro nocturna, unde et a nocte Nyctelius dictus est. Naupliae vero non Baccho tantum, sed et Asino: tum, quod is arrodendo salubiem vitis putationem ostendisset: tum quod eo sit usus Silinus senex eb rius, Bacchi nutritius ac comes, cujus posteri grandaevi et Satyrorum maximi Bacho adversus Tharsenses in bello adfuere. His Silenis statuae vinum in utris ferentes erigebantur. Icarorumen Oebali fil. quem Bacchus vitem plantare docuit, ejus cultus, et vinum in convivium illatum male cessit; cum hospites ebrii venenum sese hausisse arbitrari, hominem occiderint, porro et Bromius a strepitu, et clamore Iaccus, et a libertate Lyaeus, et ab acclamationibus Baccharum Evaen, Evaeus Eubius etc est nun cupatus.

§. 23. Hymen vel Hymen aus Bacchi ex Venere seu Vrania fil. Deus nuptiarum est quem Latini Talassium vel Talaffionem dixere. Arist aus fil. Bacchi et Theramenes vel Apollinis et Cyrenes a Nymphis nutricibus, olei et mellis conficiendi rationem didicit, omnis humanitatis cultor.

§. 24. Osiris et Isis conjunx Aegyptiorum Dii, hoc loco adjiciendi: tum quod ille ex Iove et Niobe Phoronei Regis Argiv fil. tum quod habiti sint iidem eum Baccho et Cerere a nonnullis: ab aliis tamen cum Sole (pro quo et Bacchus nonnunquam, quod Sol vinum maturet) et Luna: quae ab Aegyptiis ins primis culta fuere, O siris cum Io, sive Isidem, jam Rex Aegytifactus

duxisset, et haec, et ille variis artibus rudem populum erudiere; sed ille invidia, et vi fratris Typhonis occubuit, quem diu quaesitum Isis, haud procul Memphi sepeliit, paludemque juxta stygem, seu moerorem, dixit: quo loco cum Bos deinde apparuisset, sub hujus imagine coli Coepit, idemque cum illo a plerisque Apis sive Serapis est creditus.

§. 25. Anubis vero, quem Custodem (alii etiam filium) O siri dis faciunt, canino erat capite, Mercutique loco Hermanubis, uti et Hermes, in triviis viarum custos. Horus, sive Horapello, Osiridis fil. sine oculis natus dicitur. Hi Aegyptiorum Dii pr[?]cipui habentur.

§. 26. Mer curium ex Jove et Maja Atlantis filia genitum, educatumque ferunt, in Cyllene monte Arcadiae haud procul Tegea oppido, et alio monte Maenalo, unde dictus est Atlantiades, Cyllenius, Arcas, Areadius, Maenalius, Tegeaeus. Ante Ganymedem raptum, Jovi, ad quaeque officia domestica, servus aderat. tum mortuorum animas ad inferos, atque eas, quae in Elysiis verfabantur campis, ad nova corpora deducebat. Legatus, et caduceator Deorum, foederum induciarumque rationes primo invenisse fertur, palaestris etiam, Musicae, negotiationibus ac funbus denique praefectus: nam ad furta vix natus assuevit, Vulcano adhuc infans tabrilia subduxit instrumenta. Cupidinem etiam postquam eo, quo natus erat die, palaestra superasser, Venerrsese victorem amplectenti cingulum rapuit. Iovi post ablatum jam sceptrum, etiam fulmen erepturus erat, nisi flammas metuisset.

§. 27. Apollini, Admeti boves pascenti, unum avertit, cumque ad sagittas ille respiceret, jam easdem cum Pharetra subduxerat, cui tamen in gratiam redeunti lyram (quam recens, in testudine mortua inductis chordis, repererat) donavit: virga ab Apolline recepta, qua pax inter dissidentes conciliari posset ut ferpentes, mox virga interposita, sese complexi probavere, quae caduceans dicitur, etiamnum Mercurio tributa. Batto pastori furtum observanti, vaccam, ut taceret, largitus fuit: cujus datam fidem, ut exploraret, mutata ad illum forma rediit, duplicisque praemit oblatione secretum extorquens hominem perfidum in saxum convertit, quod in dicem vocant.

§. 28. Tonorum differentias tres, acutum, gravem, et medium invenisse: Astronomiae item, observatis siderum cursibus, tum Philosophiae, et Religinisautor Thebanis, dicitur.

Tricipitem etiam fecere, vel ob tria jam dicta, vel quod terrae maris et coeli potens esset; vel quod cum Mercurio Trismegiste Aegyptio ejus enpote, qui et Rex, et Sacerdos, et Philosophus maximus fuisse memoratur, philosophia etiam scripta, et vaticiniis praeclarus. Nonnulli illum quoque cum Gallico confundunt Hercule, qui catenulis ex ore defluentibus, auribusque gentium innexis, eas, eloquentiae scilicet vi, credebatur trahere

§. 29 Herma porro Mercurii parvae erant statuae, passim in triviis ac prae foribus collocari solitae, quod Deus furum, fures arsere putaretur. In sacrificiis illi vitulus, lac, et mel fundebatur, quin et in ominbus sacrificiis, linguam ultimo in ignem conjectam sibi Mercutius vendicabat. Filiorum unus, Autolycus fuit Laertae pater et avus Vlyssis, quem ex Chione Daedalionis filia (A pollini eandem ambienti praevertens) habuit, ubi cam, admota virga, in somnum dedisset, hic a patre furandi edoctus attem, brevi, discuis a paupertate, ex Iro Craesus fuit, tam solers, ut pro equo apro scabiosum a sinum, pro culta sponsa rugolam anum, ne sentientibus quidem substituisse dicatur.

§. 30. Pan eodem Mercurio (nonnulli Iove putant) et Pene-Iope natus capripes et cornutus barbatusque, Hircorum more (qua specie mercurius Penelopen greges pascentem adiisse fertur) Pardalis aut leporis in dutus pelle, fistula et baculo iustructus, montibus armentisque ac Pastoribus praeest. Fuit maritus Echus atque Iryngem ex ea filiam habuit, quae medeae dedit philtrum; quo Iasonem cepit. Sed et Syringe delectatus Nympha, cum haecfugiens in calamos palustres versa esset, ex his, collisione ventorum modulantibus, unam apprehendens, orique admovens, fistulae cantum reperit. Iisdem Arcaediae Iocis quibus Mercurius, ut Lycaeo, et Maenalo jugis cultus est.

§. 31. Apud Latinos cum Silvano pastorum Deo, qui cum Silenis et Satyris infra hircis ex Fauno Latinorum Rege (Marus de Pico nepote) natus creditur. Huic Fauno Evander Arcadum Rex, Italiam subiens, sacra in Palatini montis antro; Luvercalia a loco dicta, instituit, in quibus succincti juvenes immolatatum captarum pellibus, mulieres foecunditatis avidas pellinm loris verberabant. Satyri caprinis incedere pedibus, humana tamen specie in silvis crediti a quibusdam Daemones habiti, uti et Sileni, de quibus in Baccho Pales his jungi potest, Pasto rum Dea, cui Parilia, seu Palilia, calendis Maji in agris a Pastortbus ad morbos luposque a pecore arcendos celebrata sunt,

§ 32. Ster ouliui seu Picumnus ex eadem stirpe, stercorationi agrorum praeerat. Tutanus et Tutilia tuendis agris, Seja sationi Segesta frugibus, Rebtgus rubigini avertendae, Hippona equis, bu-, bona bobus, Melona, melli, Feronia silvis, Collina collibus, Rurina et Satina ruti, Vallonia vallibus, Terminus agris.

§. 33. Postremo Lar a sive Larunda Mercurii addenda est, haec cum Iovis adulteria detexisset, abscissa lingua a Mercurio ad inferos deducenda, invia exeodem Larei (quibus domus et focus inprimis saeer) susucepit, ex quibus aliqui unum Genium bonum, alium malum esse dicunt, vitae no strae gubernatores (quos tamen alli Iovis et Terrae fili volunt) His in sacris, quae compitalia dicebantur, prim um pueri, denique pro his, papaverum et alliorum capita immolata sunt. Dii Penates his accensentur, quos patrios, et domesticos vocant, per quos spiramus, cognoscimus, vivimus, hi natos infantes susci pere, et non modo regnis, urbibus, domibus, sed et animantibus ac plantis omnibus praeesse crediti sunt.

§. 34 Aeolui ventorum Deus, ex Acesta aut Sergesta, Hippotae Trojani filia (unde Hippotades dictus) Iovi natus est Alii tamem Hippotae filium, ex Menecla seu Ligya putant, Aeolias habitavit. insulas, quarum una Hiera; altera Lipara ob perpetuos ignes strepitusque, Vulcani officina est credira Varios, sive hic, sive alius ejus nomi nis Aeolus suscepit filios filiasque, ex quib, Halcyone (quam alii Maeoliet Canobes fil dicunt) Uxor Ceycis Regis Thraciniae, qui cum ob caussam fratris in accipitrem, mutati, ad oraculum Delphos aut Claron navigasset, seque Iovi superbe, uxorem vero Iunoni comparasset, naufragio periit, cujus intuita Halcyone cadave, gemebunda ad ma ritum in mare exefculandum prosiliit; sed in avem cum marito versa etia mnum mari innatant, quod tamen illis nidulantibus mitigatur, diebus, ut vocant, Halcyoneis.

§. 35 Athamas ejusdem Aeoli filius, Rex Thebarum: Nephelen uxorem duxit, ex qua Hellen et Phryxum genuit. Verum cum Nephele inter Bacchas silvis erraret, Ino Cadmi filia ab Athamante thalamo inducta est, quae adeo privignis infecta fuit; ut pater aureo illis Ariete concesso indulserit abitum, hoc igitur vectore dum Asiam per mare petunt, Helle casu submersa, Helle ponto nomen dedit. Phryxus vero incolumis in Colshidem ad Regem Aeeten pervenient, Arietem Iovi, vel

Marti, immolavit. vellere in templo (quo denique Iason rapuit) suspenso, quanquam et Iupiter A rietem in coelum extulerit. Sed a Iunone in furias versus Athamas, Ino cum filiis venientem, Leaenam catulosque arbitratus est, Learchum fil. saxo illisit, quod conspicata Ino, se cum altero fil. Melicerta in mare praecipitem egit, mox in Deos marinos versi, et haec quidem Leucothea, seu Matura, vel Aurora, ille Graecis quidem Paloemon, Latinis vero Portumnus dicitur, ac portus cuftodit.

§. 36. Huic Theseus Isthmia instituisse primus, ob pestem inhumati Melicerrtae causa natam, fettur, in quibus funebri certamine victor apio vel pino coronaba tur. Et haec inter quatuor Graeciae ludos celebriores habita sunt. Nam duo Diis immortalibus ut Olympia Jovi, Pythia Apollini: duo mortalibus, ut Palaemoni Isthmia, et Nemea Archemoro Nemeae Regis filio, a serpentibus in gramine occiso celebrata fuerunt, quanquam et Neptuno Lsthmia, et Herculi, post leonem occisum, Nemea tribuantur.

§. 37. Alter fuit Aeoli filius Macarius Canaces sororis consuetudine infamis, quae ubi partum exfratre sacris frondibus tectum ad nutricem destinaret, vagitu puer Aeolo proditus est, atque ab eo canibus objectus submisso deinde a patre ensi filia incubuit, Macareus profugus A poliinis a pud Delphos Sacerdos factus est. Tertius Selmoneus Rex Elidis, qui in ponte aeneo Jo vis tonitrua ac fulmina imitatus, ut divinitatis fibi opinionem arrogaret, cum multos igne petitos fustulisset, ipse denique coelesti fulmine concidit.

§ 38. Quarrus Cephalus (alii Dej onei fil. volunt) Procrin Erichthei Athen Regis a Pallade educa ti filiam duxit, cujus fidem cum Aurora instigante, negotiato ris in habitu explorasset, illaque tandem concessisset victa, perfi diam eidem exprobrans, venator silvis inhaerebat frustra invitatus, dum conciliata uxor atque a silvis quoque retracta, accepta illi e Diana dona amoris rursum firmandi gratia obtulit: videlicet canem Laelapem, et spiculum omnia feriens. Quibus cum iterum silvas oberrat, fessusque Auram implorat. Vxor hac voce accepta, propiusque insecuta, ut Aurotae consortium vicissim exploraret fidem, inter dumos pro fera latitante habita a Cephalo transfigitur, Atisenus ad haec Aeoli filius praestantissimus, Hectoris tubicen Aeneam secutus periit, ubi cum Tritone in certamen descendisset, ab Aenea in Campaniae promontorio sepuitus, cui et nomen dedit.

§ 39. Denique filiorum Aeoli maxime celebris est Sisyphus, homo vafer, atque ut memorant, in hospites vario supplictorum genere mactatos crudelis Atricamque latrociniis infestans, dum Theseo ultoresublatus est, qui, vel in scelerum pcenam, vel ob prodita Deorum secreta, vel deceptos inferos, apud quos derentus, dimissusque ad uxorem, ut oraverat, castigandam, ultro non redierit; lapidi apud inferos in montis verticem evolvendo damnatus est, saxo identidem ad ima relabente.

§. 40. Pallas, sive Minerva, a plerisque excerebro Jovis, cum armis et hasta nata fingitur ad amnem Tritonem, unde et Tritonia dicta est, ibidem loci puellatum inter se decertantium ludi sunt instituti, in quibus virgo ac victrix credebatur, quae integra constantia et vita plurima pertulisset vulnera. Hafic et Lampadophorus, et indomitae juvencae victjma venerabantur. Belli, sa pientiae, artiumque plurimarum praeses: Olivae etiam aedificiorum, tibiae, Muti cae, lanificii, texendique inventrix memoratur:

§. 41. Unde nonnunquam ab Arachne Lydia Idmonis filia, nendi texendique certamine provocata, victam abs se in araneam vertit, perpetuisque texendae telae laboribus damnatit. Virginitatis usque adeo studiosa custos fuit, ut Tiresiam, qui furtim lavantem observarat, coecitate inflicta ultus sit (quod cum Ovid alii Judicio ejus temetario imputant, de quo vide c. 30. §. 21.) denique tamen miserata, mente illum ad vaticinia persppicaci donarit.

§. 42 Pallantem quoque alatum Gigantem (vel ut alii patrem proprium) vim sibi machinantem interfecit, unde Palladis illi nomen obtigerit, alas vero eidem detractas pellemque, tum scutum crystallinum ablatum ferum, quod deinde sibi Pallas vendicaverit, et Perseo adverlus Medusas concessum fuit. Galeae ejusdem non raro gallus, pugnax avis, insidebat; noctuam familiarem gratamque habuit; forte quod in tenebris sapientia videat, cornicem ob garrulitatem aversata est, Palladium Deae simulacrum, Trojae, cum ipsi templum etigeretur, per apertum adhuc tectum, de Coelo illapsum putatur, eo artificio compactum, ut oculos hastamque, quam mann ferebat, moveret, datumque ab A polline oraculum est civitatem non ante petitutam, quam moenibus illud efferretur, quod, obsidentibus urbem Graecis, a diomede et Ulysle, per cloacam in arcem enitentibus,

CAPUT XXVI. De Iovis fratribus, ac sororibus, corumque posteritate.

§. 1. NUnc de sovis fratribus, sororibusque agendum, ut sunt Neptunus et Pluto, Ceres et Venus. Neptunus mari praepositus, a R hea matre inter Opiliones clam educatus est, pro quo Saturnus Pater pullum equinum, sibi pro filio oblatum, devotasse finguitur. Vxorem, Delphino conciliante (quem inter astra ob id retulit) Amphitriten; vel, ut allii, Veniliam; alii, Salaciam accepit. Ubi conjurationis adversus Iovem, cum Diis cereris, esset convictus, ipse et Apollo in poenam ad extruenda Trojae moenia damnati fuere. Sed cum nullam a Laomedonte Rege mercedem ex pacto acciperet, cetum horrendum immisit agro, qui evomito late mari totam regionem mersit, dum Laomedon ex oraculi monitu Hesionem filiam Ceto devorandam exponeret. Nudum, vel certe veste ornatum cyania, in concha exhibent, aut curru ab equis quatuor, aut marinis vitulis, vel ceto tracto, primus enim equorum reperisse usum, equumque, cum Minrva, olivam producente, de praestantia operis certans, produxisse, uti et taurum, cum Vulcano simul et Minerva contendens fertur; cum ille hominem, Pallas domum excogitasset. Haec animalia eidem sacra, uti et pisces, unter signa etiam coelestia relata sunt.

§. 2. Multas illi Amphitrite proles dedit, in quibus Triten superne homo, infra piscis quem buccinatorem suum fecit, qui et curru et caeruleis equis vehi fingitur, Belum etiam ex Libye Nympha suscepit. cui Danaus quinquagmta filiarum, et Aegyptus totidem filiorum futurus, parens natus est, de quibus hoc memorabile; quod illae his nuptui traditae, ex Danai patris consilio, maritos una nocte omnes occiderint; una dempta Hypermnestra, quae Linum sponsum prodita fraude, servavit, omnes igitur ob patratum scelus ad inferosdamnatae, coguntur pertuso dolio exhaurire puteum, Danaides a patre, ab avo Belides nuncupatae. Busirus Belii ex iisdem parentibus frater, crudelis Aegypti tyrannus, qui hospites Iovi immolabat, ad suam denique mactatus aram ultore Hercule.

et ex Aethra Thescus de quibus infra. Troteus etiam Neptuni ex Phoenice Nympha fil. quamquam ex Oceano et Tethy alii dicant) omnem induere formam gnarus, uti in Pomona sibi concilianda fecisse ajunt, Phocis ille in mari pascendis aderat. Vertumnus Latinus dictus. Asopus, cujus filia Aegina a Iove rapta, atque indignans ideo Asopus fulmine ctus, in varios tivos sparsus est.

§. 4. Arion eidem ex Ancaea natus citharaedus et Poeta nobilis, hic ex Italia arte quaesitas opes in Graeciam repottaturus, ob illas in navi ad necem postulatus, oravit, ante sibi lessum suo funeri liceret praeludere, quam in mare ejiceretur. Quare a Delphino suavita te cantus allecto exceptus dorso, et in Taenarum transportatus est, ubi Periandrum Regem sua habuit mortis, post advectos nautas, vindicem. Glaucus ex eodem, non ille, qui cum equas humana carne pasceret, ipse denique ab iisdem est devoratus: nam is Sisyphi fil. fuit; sed urinator egregius, qui cum pisces, gustata quadam herba animatos, seque rursum in mare ejicientes ex litore cerneret, eandem ipse gustans aquis immersus inter Deos ma rinos haberi coepit. Incettum vero est; hic, an alius Glaucus Ephytae Rex, is fuerit, ex quo natus Bellerophon (Hipponous alius) ob Bellerum Corinthium occisum sic dictus juvenis fortiilimus, quem, cum Stbenobaea Praet: uxor de scelere inter pellasset, recusantem apud Praetum violentiae accusat. Hic, ne hospitii jura violaret, in Lyciam ad Iobatem socerum, cum literis, interficiendum destinat. Hinc ad pugnam Solymaeam, indeque victor ad Chimaeram domandam inissus est, (quae monstrum erat in monte Lyciae ignivomum pectore leonis, ventre Caprae, cauda Draconis) Quo facto elatus, coelum Pegaso vectore conatus ascendere, aeitro a Iove immisso excussus in campum est, postea Alejum nuncupatum, equus vero in ter sidera relatus fuit.

§ 5. Euphemum quoque e Mecionica habuit, cui facultatem perinde in undis ac terra incedendi fecit. Peliamex Tyro Salmonei Regis fil. fratrem Aesonis cujus filium Iasonem metuens ad expeditionem Colchicam destinavit, de quo postea. Astraum, qui cum Alcippa sorore per ignorantiam delinquens, errore per annulum acceptum cognito, se in flumen praecipitem egit, quod a Cauo Mercurii filio postea nomen accepit, ante Astraeum nuncupatum.

his ab aliis, ex ipsius Jovis et Mercurii lotio, in boviscorium effuso, natus fingatur, adeoque et Urion dictus Cum enim hi tres Dii ad pauperem Hyreum divertissent, isque bove, quem habebat, unicum, illis mactato sibi gratiam prolis salvo coelibetu rogasset fieri, ita voto potitus fertur. Sed degener a parte fil. libidinem frustra Plejadibus, in Coelum translatis, intentatam, male in Aeropen OEnopionis Chii uxorem vertit, ut iccirco oculorum effossione scelus luerit, quos ubi a Cedalione Vulcani famulo recepisset, denique etiam Dianam tentare ausus, (ut alii, ei se venando comparans) vel ejus sagittis, vel scorpione de terris emisso saucius, occubuit, a Diis tamen in Coelum ad tauti caput translatus, nim bosum stellarum sedecim signum est.

§. 7 Pegasum equum quidam ex Neptuno et Medusa, alii ex Medusaeo ferunt sanguine, qui evolans (ut erat alatus) Helicona monte ungula feriit. unde fons prosi liit Hippocrene dictus. Hunc equu. Bellerophon contra (himaeram destinatus, ad fonte Corinthi Pirenen intercepit. Sed et Harpyae Stymphalidis paludis aves ut Ocypete, Celeno et Aello, ex Neptuno et Terra (alii Thaumate et Electra) natae sunt quae auribus ursi, corpore vultures facie virgines alatae humanis pedib. et brachiis, sed monstrosis unguib formidandae, Ihinei ad perpetuam famem, ob crudelitatem in filios damnati mensam cibis spoliarunt, donec Argonautae, humanitate magna excepti, Borea submisso, eas confecerunt.

§. 8. Pluto fiater Inferis praeest, forte quod funerum et exequiarum rationes primus reperit. Manibus idem praesidet, unde et Summanus, quasi summus Manium, dictus, quin et divitiis, quae ex terra eruuntur, praeficitur, quanquam communius Plutum, ex Jasione et Cerere oriundum, praeponant coecum, quod in malos potius, quam bonos opes prodigat, timidumque, quod opes securum esse non sinant. Pluto pro insigni claves gerit. Sacra illi cum Diis Manibus eommunia, in quibus ipse Februus apellatus est. Coronae ejus ex Narcisso, Cyparisso, et A dianto, Colebatur in Pylo. Ad fluvium vero Corallum ara illi commu. nis cum Palla de. Equi quibus vehebatur, sunt Nycteus, Aethon et Alastor, omnes colore nigri.

§ 9. Superest, ut Infernum Plutonis regnum desctibamus Tartarum etiam (a [gap: Greek word(s)] conturbo) dictum, et tanarum, quod hoc Laconiae promontorium fauces Inferni, ubi Hercules Cerbetum eduxit, com plecti dicatur. Fluvii inferorum varn.

Primus Acheron accedentes ad inseros mortuoru animas excipit, quos Charon senex natura cymba excipere, atque ad alteram transmtttere ripam dicitur. Cereris Acheron aut Terrae filius [?] Bithynia natus, sic dictus, quod sine gaudio fic ad inferos damnat, est, quia Titanibus contra Iovem pugnantibus aquam praebuit-Ex Corgnranympha Ascalapham suscepit. in bufonem mutatu, quod Proserpinam de gustatis inferorum cibis accusasset.

§ 10. Styx Acherontis (seu ut alii Oceani) filia, in Arcadia nata, frigidis pestilentibusque aquis potantes enecat, ex Pallante illa vel Pitante hydram peperit ex Acheronte patre filiam Victoriam, ut quae multos in mottem praecipitet. Haec ubi cum sororibus Vi Robore, et zelo Iovi contra Titanes opem tulisset. Matri Stygi hunc obtinuit honrem; ut sanctissimum, usjurandum per illam fieret: Cocytus frater (a [gap: Greek word(s)] gemere) in Epiro natus, Minthem filiam habuit, quam Proserpina in Mentham herbam convertit. Plegethon (a [gap: Greek word(s)] uro) eodem spectat, et Lethe (a [gap: Greek word(s)] oblivione) Africae fluvius; qui terra absorptus ad Berenicen urbe revomitur, potusque praeteritarum reru oblivionem inducere creditur. Avernus item (quasi [gap: Greek word(s)] sine avibus) pestilenti odorein Campania, etiam aves supervolantes enecuus, uti denique et Orcus Thessaliae fluvius Plutonis regno tribuutur.

§. 11. Ceterum Nox Dearu antiquissima ex Chao nata ibidem habitat, quam ex Erebo primo Somnum alatu peperit, ex quo nepotes Morpheusiltelus (seu Phobetor) et Phantasus, qui insomnia creant, omnesque inducere formas norunt, ac per cornea quidem portam vera putantur immittere somnia, pereburneam falsa. Momum ex Nocte Somnus habuit, qui cum ipse nil dignum ageret, censere tamen curiose, ac carpere etiam Deorum opera lolitus fuit. Altera Noctis filia Mors est alata, habitu atrosed stellis distincto, quae fola Deorum nullas aras aut sacrificia obtinuit; quod implacabilis esse credatur Alias praetera filias habuit ex quibus Rabies, Rixa, Contentio, Iuvidia Fatum et Parca, ut sunt Atropos (a [gap: Greek word(s)] ) ramquam immurabilis. Clotho quafi vertens et nens ( [gap: Greek word(s)] ) Lacosis, id est sortiens (a [gap: Greek word(s)] ) Hae a quibusda Deorum scribae, fata illorum excipientes, sunt creditae; vitae autem humanae terminos figunt,

fingunturque velut aniculae ad colum sedentes, quae cum filo vitam mortalium abrumpant: per antiphrasin sic dictae, quod nemini parcant.

§. 12. Sunt et sui Inferno Iudices tres Iovis filii, ex Eutopa Minos et Rhadamantus, ex Aegina vero Ae ac us, primus Minos Cretensium Rex et legislator fuit, cujus uxor Patiphane, Minotaurum Daedali arte et ministerio suscepit, quem iccirco est persecutus, doneca Cocali Regis Siciliae filiabus, hospitio exceptus Daedalus, aqua bulliente est interfectus. R hadamanthus vero laudatae temperantiae vir, ob fratrem interfectum, patua exulare coactus est. Aeacus Pelei pater tantae existimationis fuit, ut in gravi siccitate oraculo responsum sit, hocsolum deprecatore Iovem placandum, cui etiam, post extinctos peste Aeginae insulae colonos, Iupiter in dulsit, ut formicae ejus loci in homines verterentur, qui Myrmidanes dicti sunt. Porro tres illi propter aequitatem, apud Interos in prato trivioque, ex quo altera ad orcum via, altera ad beatorum insulas duceret, constituti, Vrnam habent, ex qua sorte judicandorum nomina educunt.

§ 13. His tanquam poenarum in nocentes administrae. Furia (Dir alquoque et Erinnyet, ac per antiphrasin etiam Eumenides dictae) ad sistunt. Tisiphone, Alecto, et Megara Noctis et Acherotis filiae, crinitae ser pentibus facibusque hominum animos incessantes in vestibulo inferorum habitant, sceleratis adeo infestae; ut si quis im pius earum templum subiret, in amentiam praecipitaretur uti Oresti factum est. Vinum his in sacrificio displicebat, nigrae victimae, et cum junipero, cedro, et R hamno, varia cremabantur herbarum genera. Cerberus den que triceps, ex Thyphone et Echidna, natus, inferni observabat ostium: blandus intrantibus, sed exituris infestus atque implacabilis. Praeter haec monstra Elisium veteres, locum scilicet amoenissimum, quo piorum animae migrarent, constitutebant, de quo Virgil. 5. Aeneidos.

§. 14. Ceres Dea frugum, soror lovis ex Rhea et Saturno. Haec ex Neptuno prolem habuit, quam nominare nefas crediderunt; Heram tamen hunc partum simul, et matrem dixerunt. Alii equum fuisse memorant, cujus partus pudore Ceres deinde abdita, latucrit. Ex Iasione Iovis fi lio Plutum suscepit de quo supra. Ex Iove Proserpina illi nata est, quam in Aetna Siciliae monte flores legentem, Pluto (cum nulla ei Dearum vellet nubere) vi rapuit.

Cerere frustra toto orbe facib us natam accensis cum dolore quaerente. Curru haec vecta apud Eleusium Regem hospitio accipitur, filiique ipsius Triptolemi educandi curam suscipit, ac denique currum largita est, quo ille, Draconibus ferentibus, orbem circumiens, frugum serendarum rationem mortales docuit.

§. 15. Ceres ubi Arethusae demum Nymphae indicio comperisset de ra ptu Plutonis a Iove impetravit, ut si nihil apud inferos gustasset, rediret ad Superos. Verum Ascalaphi indicio compertum est, ex malo illam punico in hortis Plutonis edisse. Obtinuit denique ut dimidia saltem anni parte apud Superos Pro erpinae liceret esse. (Hanc alii lunam; alii terrae semen, unde fruges, interpretantur) Persephone quoque haec dicta est cui sepeliendorum crines praefecti dedicabantur Porro Ceres Aegyptiis Isis est appellata.

§. 16. Thesmophoros quoque nuncupata est; quod mortalib, varias leges dedisse crederetur. Hinc varia eidem instituta sunt sacrificia. Quaedam cum facibus ad raptus memoriam, flores vero a sacrificiis hisce (ut quibus legendis Proserpina periisset) abesse debebant. Post messem primitiae frugum dedicabantur. Ambarvalia veris initio pro earum feritilitate circum agros instituebantur. Hostia ter circumducta quam quernae ornabant coronae. Quibus etiam familiae coronatae totum diem festis tripudiis gaudiisque exigebant. Thesmophoria quoque, per Eumolpidas Sacerdotes in Eleuso, iidem fiebant, quae sine vino, a Virginibus perpetuae continentiae devotis, vite coronatis, sacroque libro caput gravatis peragebantur.

§. 17. Porca ipti et aries immolari solebat, spiceaeque et papavereae coronae templi foribus appendi. Lac et mulsum in ambarvalibus oblatum est. Delubra eidem quoque ac nemora sacrabantur. Quale cum Erisichthon Thessalus abicidisset. Dea ipsi perpetuam implacabilemque immisit famem, cui filia Metra, vel Mestra, beneficio Neptuni in quamlibet formam versa, venditaque diversis, ac mutata brevi forma rursum dilapsda, utcunque subveniebat. Sed et eadem Ceres Abantem puerum ridentem sacrificia, in stellionem, lacertae genus, commutavit.

§. 18. Hecaten muiti Iovis et Cereris aur etiam Latonae filiam faciunt, neque a Proserpina distinguunt, (alii Iovis, seu Persae et Asteriae) corpore illa terribilis: quod ad dimidium etiam stadium extendere credita estranguicoma et serpentinis pedibus.

Canes in comitatu aderant, qui eidem immolabantur. Unde et canivora dicta est, triceps, canino, equmo, et numano capite in triviis culta, in coelo Luna in terra Diana, sub terris Prolerpina credita. Veneficus praeerat, forte Hecate dicta; quod centum placaretur hostus. Ante fores etiam pro arcendis veneficis; ut Mercurius adverus fures collocari solita.

§. 19. Venus ex Saturni sectione et spuma maris; aut certe. in concha marina concepta, ad Cvprum primo appulit. ab illo Aphrodite, ab hoc Gyptia dicta est. Nonnulli, aliam coelestem a Coelo patre ortam, cui nefassit vinum immolare; aliam terrestrem ex Iove et Dione faciunt, quae Volcano nupta, ex Mercurio tamen vel zephyro Cupidinem blandum, alatum, sagi tisque instructum puerum suscepit: Ex Marte vero Anterotem, qui cum Erote, seu Amore cupidineo pugnat, continensque Amor est. Ex Baccho veneri Priapus, obscaenus ac deformis puer, obstetricante sunone, veneficusque nocente, Lampsaci natus est, hortis ille praepositus est, A sinumque sibi im molari voluit, post quam, hic Loridt Nymphae insidiantem prodidit.

§. 20 Eryx eidem ex Neptuno obtigit. Fortistimus ille pugil, postquam multos cestu stravisset ab Hercule denique victus, in templo quod Veneri matri in monte condidit sepultus est. Unde et monti nomen relictu. Adonis Cinytae Cypru Regis et Myrrhae filius, dilectus Veneri adoletcens, a Marte Zelotypo immisso a pro, occilus, Diis miterantibus in florem sus nominis versus est, denique ex Anchise Aeneam, de quo nonnulla infernis versus lit- Horas nutrices, Charites socias habuit, Currum, vei cygni vel columbae, vel passeres, salacilimae volucrum traxere.

§. 21. Varia a locis duxit nomina: hinc Paphia, Cytherea, Ascraea Cnydia, A cidaiia, Idalia, Salaminia; Sed et Romanis est Cluacina a cluo id est luceo, dicta: Muttia, quod homines mur ceos, id est, ignavos reddat Calve erecta cum ex mulierum capillis machmae certaead Gallos urbe pellendos flexae essent Libentina a libendo:cui crepundia et pupas offerebant, qui pueritiae annis excesserant- Et Libitina cujus in templo apparatus funereus vendebatur, aetarioque pro singulis mortuis nummus inferebatur. His et Verticardia, et Victrix, et Genitrix adjungi poterunt.

§. 22. Haec de genealogia praecipuorum Deorum suffecerint. Invenies et alios quosdam minons aestimationis Deos: ut fidius, qui fidei praeerat, Bonus, eventus, Redtcalus, Vitunus, qui vitam

tueretur, tum et Deus, ut. Angeronam Silentii, Laver nam Deam furum, Naniam funerum, Levanam nascentium. Denique Virtutis et Honorts aedes, Libertatis Concordiae, et Salutis. quid et Febris Tempestatis etc. quae expsotionis vix egeant, adeoque praetereuntur. Flora quam Graeci Chloridem appellant, florum Dea esse memoratur. Constat hanc apud Romanos praedivitem fuisse meretriculam quae hac lege populum Rom. heredem institutit ut sibi quotannis festus dies ludique celebratentur, adeoque ut factum ornarent Romani, Deam finxisse.

CAPUT XXVII. De signis toel strb sfabu, ose in Coelo consti utis

1. Arctos seu Vrsa major, quae et Helice dicta est, Lycaonis Arcadis filia, Cailisto Jovis pellex credita, adeo que a Junone Zedotypa in ursam mutata est.

2. Quam dum Artophylax filius, tanquam feram insequutus in Jovis Lycaei templum fugit, ubi mors ex lege intrantibus decreta erat, Jupiter eorum misertus, et hunc et illam in Coelum transtulit. Quorum hic Bootes etiam pluastro vehi, et sica, galea, bi penni, ferreoque thorace, ac pera instructus dicitur.

3. Arctos, seu Vrsa minor quae et Phoenice, ac Cyno sura appellatur, ex Jovis nutricibus fuisse a quibusdam exi stimatur.

4. Serpens qui majorem ursam cauda, minorem capite cingit, quemque Artophylax sequitur horti Hesperidum custos atque ab hercule sublatus, a Iunone, ob fidelem sui horti custodiam, in Coelum translatus est.

5. Corona Bacchi a Venere a ccepta, cujus ille luce fretus, ad inferos, ut matrem Semelen Deorum indulgentia reduceret, progressus est, quin et Theseus eudem ab Ariadne Bacchi conjuge accepta, labytintho egressus putatur, quae denique a Baccho in coelis reposita est.

6. Engonasis est Hercules Draconem vincens quem ex aemulatione Junonis Jupiter, post evectum ad aftra Draconem, liuc quoque transtulit.

7. Lyra Orphei a Mercurio reperta, qua ille infexos, reducta Eurydice, flexit, ac deinde omnium Deorum laudes praeter

quam Bacchi concinuit, unde a Bacchis ipse discerptus, translata in Coelum Lyra est.

8. Olor seu Cygnus ille, cujus specie Jupiter Nemesi, vel Ledae adfuisse fingitur, ac rursum sese in Coelum extulisse.

9. Cepheus cum Andromea filia, Perseo genero, et Cassiopea uxore Coelum translati.

10. Cassiopeae tamen vincta illictenetur; quod Nereidas vinci a se forma gloriata sit.

13. Heniochus auriga, seu Erichthonius, ex Vulcano anguinis ipedibus natus ludos Minervae primus instituisse fertur, ideoque in Coelum elatus, Amaltheae caprae haedos alterum in humero, n manu laterum habere fertur

14. Ophiushus anguitenens Deus, vel est Hercules anguem in Lydia interficiens, vel Getarum Rex, Triptolemi in curru, Draconem interficiens.

15. Sagitta, qua Hercules dicitur Aquilam Promethei jecur rodentem interfecisse.

16. Aquila Jovis, quae Ganymedem rapuit, vel in quam Merops Rex, uxoris mortem Iugens, a Junone conversus est.

17. Delphinus, vel Neptuni cum Amphitrite nuptias concilians, vel Arionis citharoedi vector.

25. Astraea Virgo, Astraei et Aurorae filia, post aureum seculum huc transvolans. vel, ut alii, Erigone, Icari filia, quae cum dolore patris interfecti se suspendisset in Coelum translata est.

26. Scorpius, qui Orionem, de venandi celeritate apud Dianam gloriantem, repressit a Jove cum ipso Orione inter sidera relatus, quorum, dum hic oritur, ille occidit.

equo ad venationem arcuque et sagitiis usus, Musarum quque delectatus consrtio, astra meruit.

28. Capricornus, cuin Jove a Capro nutritus, qui panicum terrorem incussisse Titanibus contra Jovem pugnantibus dicitut.

29. Aquarius, vel Ganymedes est pollicitator Jovis, vel Deucalion tempore diluvii existens, vel Cecrops, eujus tempore vinum etiam in sacrifi ciis ignorarum.

30. Pisces illi sunt, in quos Venus cum Cupidine, in pugna et fuga belli G gantei, timore versi dicuntur.

31. Cetusvel Pistrix missus a Neptuno, ut Andronedam interficeret, sed a Perseo est interfectus.

32. Eridanus, ab aliis Nilus dictus, in figura muliebri, cui Canopus stella inferne adhaeret: quae insula est, ad quam Nilus affluit.

34. Orion venator jactabundus, cui Diana infensa scorpium immisit, a quo interfectus, coelos tenuit.

35. Canis Laelaps Cephalo ab Aurora (aut, ut alii, Procri uxori) venationis studioso oblatus omnia capiens. Dicitur Cephalus cum hoc Thebas venisse, ubi vulpes erat, quae a nullo cane poterat capi. Jupiter ergo utramque feram in lapidem vertit, et Canem inter astra retulit. In lingua habet stellam Sirium dictam. Alii hunc Icarit, vel Orionis canem asserunt.

36. Procyon aliusin Coelo canis est qui tamen, ut ille, lepolem non sectatur: canicula usitata voceappellatus.

38. Centaurus vel Phillyrides Chiron Aesculapii in arte medica, et Achillis in mufica instructor, qui semitaurus ab Herculis ho spitio suscepti, sagitta, in pedem excidente, laesus, occisusque in Coelum a Jove translatus est, quem alii cum Sagitta eo confundunt.

40. Hydra ad ficum posita, ut corvum inhiantem impc diat, qui aquam A pollini sacrificanti ferre jussus, male sicbus adhaeserat Alii volunt Mastusium esse, qui cum Demiphon Rex Plagusae filiam ab Apolline, pro vastiratis remedio, offerre jussus

esset, unicam Mastusii, suis parcens, obtulit: hic contra simulata amicitia Demiphontis filias invitans, omnes immolat, venientique Patri scyphum illarum sanguine plenum exhibet; sed cum cratere in mare projectus, ac mox inter astra positus fertus, tanquam simulatae amicitiae exemplum.

39. Piscis Notius, qui aquam ore ab Aquario videtur accipere, evectus est quod Isim servasse memoretur.

Nota. Alias praeterea stellas quinque censeri certis Diis attributas. Ita 1. stella Jovis nomine Phoeton pappellatur: ut qui inter homines a Prometheo fictos pulcherimus, a Jove in Coelum evocatus sit. 2. Stella Solis, vel Saturni dicitur, qui Phaeton (ab aliis Phoenon) putatur 3 Mattis sive Herculis Venerem sequentis quae Vulcano adhaeret, Marte neglecto unde ab atdore Amoris Pyroenta dicitur. 4. Veneris est, quae mane Lucises, vesperi Hesperus: nuncupatur. 5. Stilbon Mercurio assignata stella est.

Nunc ad Semideos, et heroes Graecorum potissimum, venicudum est, quorum plerique, vel in Argonautica expeditione, vel in bello Trojano, aut Thebano versati sunt. In certas vero progenies separari possunt, quod more historicorum in plenrisque faciemus.

CAPUT XXVIII. De taxtali p steritate in Gracia regnante, seu stirpe Pelopidarum.

§. 1. TAntalus. de quo supra in Jove actum, ex uxore Taygere filium suscepit Pelopem qui maturior ad OEnom aum Elidis Regem Hippodamiam filiam postulaturus, a diit; sed is, quod fe omriturum oraculo didicisset, cum filia nuberet, procis tamen, artem omnem pervincendi tentantibus, non posset resistere ur erat curuli certamine peritissimus, equorum etiam ex Ventis procreatorum celeritate fisus, provocavit Amatores: victis hinc morte, inde victoribus filia proposita. Pelops diffisus fibi, Myrtilum OEnomai Aurigain corrupit, ut curru OEnomai in curus soluto ipse obtritus sit. Ita Pelops cum regno Peloponesi, a se dicto, filiam nactus est, Myrtilo pactam sceletis mercedem postulanti in mari submerso, quod ab illo Myrtoum dicitur. Par prope Atlonta a procis, cursu cum illa cerrantibus,

appetitae fabula. Quae Schaenei, vel Iasii Argiverum Regis filia, praestans venatrix et cursu celeris, victos cursu morte plectebat; dum tandem Hippomenes Veneris consilio victor, cu ea in Magnae Matris aede consueesceret, in leonem iccirco, ut illa in leaenam commutatus.

§. 2 Atreum et T yestem filios habuit. Hic fratris uxore Aerope abusus ab illo in exilium pulsus est; sed revocatus, veluti in gratiam recipiendus, ipsis quoque filiis in epulas venturo Thyestae praeparatis, atrociter pastus est. sole, ut ajunt, ad tantum facinus sese recondente. Porro Thyestes, scelus scelere ulturus, ex Pelopeja filia Aegisthum sustulit, quem infamiae metu in silvis abjectum, Pastores aluere, ubi tamen adolevisset, in pellente patie Thyeste, Atreum sustuliv[?] ipsumque etiam filium Agamemnonem Regem Mycenarum occidit, postquam, hoc in Trojano bello absente, uxorem illius Clytemnestram sibi, contra virum, sceleris familiaritate ad unxisset.

§. 3 Orestes tamen agamemnonis filius, frustra ad necem qua situs, Electrae sororis ope ad Strophium Patris affinem Principem Phocensium evasit. Unde post annos duodecim reversus ficte de morte Orestis nuntium detert, moxque gratias Diis in Sacello Apollinis persolventes obtruncat, Pyrrhum Achillis filium sub haec etiam, ante aram, ope Macarei Sacetdotis, interfecit; iccirco, quod Hermionem Menelai Regis filiam, sibi promissam, Heleno Priami filio uxorem tradidisset. Igitur furiis misere ag tutus est, donec sicio Pylade Strophii fil individuoque suo comite, ad aram Dianae Tauricae immolandus duceretur, ubi Pylades pro Oreste sese, mutua contentione amicitiae ad mortem offerebat.

§ 4. Haerebat illic Ippigenia soror, sub Thoante Rege, in templo Dianae Sacerdos, quam olim abstraxerat a matre Vlysses Achilli nupturam simulans, sed immolaturus, ut tempestarem a Graecorum navibus averteret, pro qua, Diana cervam substituit, translatamque in Scythiam sacerdotio initiavit. Haec agnito fratre, illoque in libertatem asserto, post Thoantem occisum, fugam cum eodem arripuit, secumque in falce lignorum simulacrum Dianae (quam Fascelidem iccirco dixerunt) in Italiam transtulit atque in Aricino collocavit nemore, tempio eo loci erecto, O restes ve o in finibus R heginorum reperto fluvio, qui cum septem aliis confundebatur, lotus resipuit. Cum denique Athenas rediisset, sororem Pyladae, fidiissimo sociorum uxorem

dedit, ipse Hermionem duxit, habitavitque Orestiam Areadiae urbem, ubi a serpenteictus occubuit.

§. 5. Menelaus patruus Orestis, et frater Agam emnonis, cum Helenam Ledae ex, Iovae filiam raptam a Paride amisisset, fraternis ceterisque Graecorum Ducum adjutus copiis, Trojam ad ultionem facinoris, bello petiit, qua post decennium expugnata, Helena a Menelao Spartam ad pristinum regnum est reducta.

Haec familia a Pelope Tantali filio Pelopidarum in Graecia dicta est, renuitque aliquam diu regnum Mycenarum, quod, dum Eurystheus (Stheneli ex Perseo geniti et Astydamiae Pelopis natae filius) cum Helachdis Herculis filiis pugnat, ejecto cognato, occuparunt. Verum denique ab Heraclidis proturbatilimt. De his igitur modo agendum est.

CAPUT XXIX. [correction of the transcriber; in the print XIX.] De Hercule eiusque posteritate in Gracia, seu stirpe Heraclidarum.

§ 1. HErcules censetur varii, verum ad unum Thebanum prope omnia referuntur, hic ex amphitryone Alcei Thebani filio et Alemena genitus est, quatuor cubitorum et pedis unius Gigas fortissimus, quem iccirco ex Ivoe natum, una nocte in trinoctium extensa memorant, Iunonis haud parva offensione, quae iccirco plurimos in Herculem hostes ac monstra concita vit- Forte illa Iovem affirmantem audierat, postquam Eurystheus jam mensibus septem conceptus esset, et novem Hercules, illum ex duobus imperaturum alteri, qui prior natus fuisset: atque iccirco maturavit Eurysthei partum, Herculisque in primum decimi mensis diem transtulit.

§ 2. Vix deinde unius diei infanti geminos immisit angues, quos puer apprehensos suffocavit. Iam major natu, literas a Lino A pollinis filio didicit, quem, quod ab eo vapulasset, impacta in caput cithara peremit Iaculandi artem, vel a Teutato Scytha Pastore, vel ab Euryto, Musicam ab Eumospho, luctam ab Harpalyco agitare currum ab Autolyco, equitare ab Amphitryone doctus est Deinde cum pro Thebis earumque Rege Creonte, Erginum Minyasque hostes profligasset, Eurystheo Mycenarum Regiejus virtus suspecta esset coepit, quod jam praemii loco Megaram Regis Creontis filiam accepisset.

satus aliquo illorum periturum; sed Hercules oraculi monitu impulsus, obsequitur; cum pro duo decim annorum serviture et laboribus immortalitatem promitteret. Igitur armenta (quibus Leo infestus) in Cythaerone monte custodire jussus, leonem in- vulnerabilem, quem neque clava, neque sagittis conficere pote- rat, in spelunca bisori constrictum, manibusque arreptum, suf- focavit. Sed et leonem Neineae silvae, in A chaja, juxta Cleonas et Phliuntem, f uisse asserunt, qui a Junone in coelo Lunae enutritus im missusque in montem Opheltum ab Iride adversus Herculem fuerit, cujus deinde ipse exuviis vestituts incessit, et hunc invulnerabilem fuisse ferunt Lesbium tamen praeterea, et Heliconium etiam leonem confecisse dicitur.

§. 4 In Lerna palude hydram septicipitem, quae resectis capitibus semper pullulabat uberior, denique per torres ardentes a Jolao Auriga suppeditatos, adustis capitum truncis, oppressit, Caner umque in hydrae subsidium venienrem pedibus obtrivit. Cervam aeripedem, auratis praediram cornibus, postquam anno integro esset insecutus, demum in Artemisti vel Maenali monticaverna deprehendit. Aprum in Erymantho Arcadiae monte, qui ob neglecta Dianae sacra late omnia vastarat, captum Eurystheo adduxit; sed in via a Thola, Ixionis filio, hospitio exceptus Centauros, in fe, et hospitem irruentes, confecit. Pholus tamen occubuit, Nube matre frustra viam pluvia lubricante, filiumque protegente.

§. 5. Augiae Elidis Regis flabulum, quod trium millium boum fimo appletum erat, Alpheo flumine ingeniose superinducto, uno die perpurgavit. Sed Augiam pretium laboris negantem occidit, atque ex Elidis spoli Jovi Olympio certamina, quinto quoque anno reditura instituit, (unde Graecorum Olympiades ortae) in quo Pentathlo, hoc est caestu. disco, saltu, cursu, palaestra omnes ipse prior invitabat Stymphaliais paludis aves, quae tostro atque alis munita etiam aere corpora perfringerent, humanisque vescerentur carnibus, aereo crepitaculo a Pallade accepto in Aretiam rejecit insulam, vel, ut plerique alii, sagittis confecit.

§. 6. Diomedem Thraciae Regem, equos suos humanis pascentem carnibus, iisdem in pabulum proposuit. Vulturem Promethei, ipso liberato, trajecit. Elidem intercepit, postquam obstantes Actoridas (ab Actore Patre sic dictos) unum bello currum junctim moderantes, arte magis, quam visuperasset, tanta erat,

tamque firma illorum conspiratio; ut iccirco uno Pectore, gemino capite, qua drimanus Gigas fuisse dicantur. Jussus ab Eurystheo Hippolyta Amazonis ferre cingulu: cum nollet id sponte cedere, prope Themiscyra ad flumen Thermodoonta sita, praelio cum suis vicit, et Menalippae Reginae baltheum sustulit. Deinde ad Geryonis tricorporis bovesauferendos missus, (quem Dioderus Chrysaurum Iberorum Regem, tres filios fortistimos duces habentem, fuisse dicit) et canein bicipitem, ac septicipitem, ex Echidna et Typhone obstantem Draconem sustulit, puniceosque boves hospitum carnibus pastos sustulit. Libym vero etiam et Alcyoneum objicientes sese interemit et hujus quidem saxum in se immissum, quod duodecim plaustris moveri non poterat, clava avertit, atque in Isthmo collocavit.

§. 7. Dercylum Neptuni filium ejus boves in Hetruriam abigentem; tum Erycen Siciliae Regem reliquosque Siculos bobus insidiantes occidit. Ipsum etiam Solem radios acrius intendentem, tum Neptunum tempestate infestum intentatio arcu, compescuit. Contendit vero etiam ad Hesperidum hortos, etc Dracone horti per vigili custode sublato, pomis aureis potitus est.

§ 8. Pro. Atlante quoque Coelum rantisper humeris suscepisse dicitur, dum poma pro se ille decerperet. Cum Jasone Argonautisque ceteris ad aureum vellus rapiendum profectus, in reditu per Hellespontumad Phrygiam minorem Trojamque allapsus, libertatem abs se a marino cero Hesionem, Laomedontis Regis filiam, postulat, qua negata, urbem occupat, Regemque occidit, ac Ttlamoni socio, qui primns muros conscenderat, Hesionem tradit, Priamoque regnum patris relinquit.

§. 9. Timolum et Telegonum Proteisilios. qui lucta superatos hospites necabant, certamine victos sustulit. Sarpedonem Neptuni filium, hominem contumeliosum, sagitis confecit. ita et Busirim ejusdem fil. hospites immolantem, suis aris mactavit victimam. Antaum 64. cubitorum gigantem peregrinis infestum, lucta provocatum ter prostravit, sed ubi ex contactu Terrae matrisfortiorem sem per anim advertisset lurgere, manibus elatum avulsumque rerra facile fregit.

§ 10. Ones Regis Pincernam, quod manibus affu disset aquam, qua alii pedes laverant, pugno inslicto sustulit. Tyerhenum Eubaeae Regemvictum equis discerpsit. Theodamantem quoque, ob cibum negatum sustulit: Hylamque ejus filium sibi magnopere dilestum, amisic aquas haurientem, frustra deinde quaesitum,

Maxima vero Libyae parte peragrata, ad Oceanum Gadesque constitut, colum nisque in utraque parte continentis positis. Calpen et Abylam montes, stupendo opere, O ceano, pervios reddidit.

§. 11. In Hispania, Gallia, ac denique Italia, Tyrannos sustulit, bar barosque hominum mores correxit. Galliscus quidem Hercules, iccirco catenis aureis ex ore profluentibus, atque hominum auribus innexis celebratur; quod eloquio illic magis, quam vi in obsequium gentes traxerit.

§. 12. In Italiam ad Aborigines, illuc ubi nunc Romani degunt, transgressus, humanissimeque cultus, perpetuam sui reliquit memoriam Ab Evandro Hospitio acceptus, amisit boves, quos Cacus Vulcani silius per caudas retro grade in antrum traxit. Unde delusus fuisset inquirendo Hercules, nisi mugitu se prodidissent. Qui denique in effractum viantrum prosiliit, et Cacum, receptis bo bus, interfecit. Hinc ad Vesuvium accessit, ac Gigantes in campis Plegraeis aggressus cecidit. Denique, vel quod Avernum Campaniae lacum obstruxit, vel quod in Epirum transiens Orcum Molossorum Regem expugnarit; Inferos adiisse dicitur: ut Theseum amicum ac socium veterum, cum Pirithoe nuc digressum captumque liberaret, quod praestitit, educto simul ex inferni feucibus Cerbero. Leuthonymum inferorum bubulcum sibi adversantem interemit.

§. 13. Mors vero deterrita ejus conspectu Alcesten reddidit, quae ex indulto Apollinis pro Admeto marito mortua ejus vitam produxerat. Cerberus ubi luce aspexisset nauseans vomuit, unde aconitum natum est. Visum porro Cerberum Eurystheus aversatus inferis reddi jussit. Ipse redux immisso a Iunone furore, liberos, quos ex Megara susce perat, occidit, Lycumque Thebarum Regem, Megaram ambientem, confecit. Ante hanc veto Meliten Aegei fluminis filiam, ex qua Hyllum suscepit, ac Iolen uxotes habuit. Postea etiam Omphales Lydorum Regis filiae amore captus-eidem triennio sub habitu foeminae turpitex servitenon erubuit.

§. 14. Denique pro Dejanira Oenei Aetoliae Regis fil. cu Acboloe ejus sponso cettamen aggressus, huncin variis formis ac tauri praecipue pugnantem, evulso cornu, prostravit, quod denique redidit, Amaltheae cornu pro dote cum sponsa accepto. Sed Nessus Centaurus Dejaniram, Hercule jam flumen transgresso, in navi subvecturus eandem violare fiustra conatus, lagittis Hexculeis, hydrae sanguine infectis, transfixus est, qui se

moritutum sentiens, togam suo infectum sanguine Dejanirae tanquam certum contra alienos amores remedium obtulit. Hanc postquam Herculi (ut a Love Euryti filia abstraheret) per Lycham famulum dono obtulisset, ille in furorem versus Lycham in Euboicum mare praecipitat, quem in scopulum mutatum fingunt: ipse arcu et sagittis Philoctetae commissis, ea lege, ne cuiquam sui locum sepulcri proderet ardenti in Oera monae pryrae sese injicit, atque inde in coelum, ut fingunt, sublatus. Heben Iuventutis Deam conjugem meruit. Dejanira vero dolore et amore plena, sese Herculis clava conficit, ex cujus sanguine nymphaea, seu heracleon herba est.

§. 15. Iphiclum Hercules fratrem ex Amphitryone habuit, eodem natum parru, tantae celeritaris agilitatisque, ut per aristas etiam veloci cursu provolare fingeretur. Hunc innoxium praecipitavit, gravi iccirco damnatus morbo, quem pecuniis, ex ultronea servitute compatatis, Iphiclique liberis im pensis, redimere Apollinis suait coactus est. Ex his filiis Iolaus., laborum socius, Sardiniae demum regnum est auspicatus

§. 16. Ceterum Eurystheus, postsublatum Herculem, filios bello petrit, in quo Iolaus Theseo Hylloque adjutoribus Eurystheum cum liberis victoria vitaque spoliavit. Deinde bello Pelopidas Atreo duce fretos, aggressi sunt. Ex quibus Hilus aliquem duello, ad rei, bellique litem finiendam, ea lege proyocavit; ut victori cum suis regnum Nycenarum cederet. Quo certamine contra Echemum Regem Tegeatarum Hilus occubuit, et Pelopidas regnum mansit. Heraclidae Corinthum reversi sunt, donec Cometen denique, Orestis ex Penthilo nepotem, regno potiti, ejecerunt.

CAPUT XXX.

§. 1. DAr danus ex Iove et Electra Atlantis filia natus cum fratrem Iasium occidisset, fugit in Asiam, Iocaque illic doluit Hellesponto vicina, et caduciam Teucri Regis filiam duxit, amplificatamque urbem Teucriam, suo nomine Dardaniam appellavit; quam Tros, Erichthonii ex Dardano filius,

poffea a se Trojam, et natus de Troellus Ilium dixit- Hic Laomedontem filium habuit, ex quo Priamus, cum Thithono Memnonis patre (de quo superius.)

§. 2. Multarum Priamus ex Hecuba, Cissei Thraciae Regis filia, prolium pater fuit. Ex quibus Paris maxime celebris, nonnulli Alexandrum vocant.) Hunc paritura mater sacem sese utero portare credidit. Quod cum ex conjectoribus didicisset ad patriae a filio evertendae exitium spectare, Archelao eum sorvo Priamus quidem exponendum tradidit; sed amans mater surreptum pastoribus in monte Ida dedit educandum: ubi adultior ex Oenone duos suscepit liberos, causisque disceptandis adhibitus, magna aequitatis fama claruit, adeoque postquam Eridis pomum aureum inter Deas, Iunonem, Venerem, ae Palladem. cum inscriptione, Detur pulcherrim, projectum esset; ipse arbiter hujus litis decidendae accitus fertur, ac pro Venere tulisse sententiam, quae pulcherrimam ipsi foeminarum promiserat, Pallade sapientiam, ac Iunone regnum frustra deferentibus.

§. 3 Deinde cum pastoritio habitu in agone apud Trojam, fortissimus cum ipso Hectore victor concurrisset, atque is gladium indignabundus in pastorem, ut putabat, stringeret, Paris fratrem sese esse allaris crepundiis probavit. Kta a Priamo receptus, cum 50. navibus in Graeciam, tanquam Hesionem sororem a Telamone repetiturus abiit, revera ut Helenam Menelai Regis Spartani uxorem raperet, a quo, ut ajunt, ho spitio acceptus, hanc rependit absenti gratiam, alii, Sparta per vim expugnata, raptaque hinc Helena Trojam repetiisse autumant. Menelaus postquam frustra per legatos uxorem postulasset, bellum cum fratre. Agamemnone Rege Mycen, aliisque Graeciae totius Principibus Asiae intulit; sed ad Trojam regni caput, decennio toto haesit. In hoc bello quatuor duces maximi, Hector et Aeneas Trojani, Achilles et Vlysses Graeci. celebrantur

§. 4. Aeneas ex Anchise patre (cujus pater Capys, avus Assaracus filius Trois) et matre, ut fingunt, Venere Creusam Priaminatam uxotem habuit, Romanae stirpis progenitor, et Rex Latinorum, post fata Trojae, arque in Italiam tranfitu, debeilatumque Turnum, effectus. De quo Virgilius late in sua Aeneid. Hector Priami filiorum fortissimus, quo stante

Troja capi non potuit, uxore habuit Androm achen Regis Theban. Aetionis filiam, virilis animi foeminam. postea a Pyrrho Achillis filio in Graeciam abductam. Ex illa Hectori Astyanax natusest, quem Vlysses, capta Troja, e turtis fastigio dedit praecipitem. Graecorum terror Hector fuit, ex quibus Protesilaum et Paoroclum interfecit; sed hujus mortem ulturo Achilli victus palmam vitamque cessit, crudeli spectaculo, ter circum Trojae moenia, et Patrocli sepulcrum, bigis raptatum cadaver, auro denique a Priamo redemptum est.

§. 5. Achillos Pelei ex Theride filius, nepos Aeaci a Chirone instructus in cithara, usu herbarum, medendi, venandique aclegum aequitatisque peritia. Postquam Calchas vates Graecorum pronuntiaffet, Trojam sine Achille capi non posse, qui in Scytum a matte delatus, latuit, inter Lycomedis Regis filias, habitu muliebri, e quarum una Deidamia Pyrrhum filium sustulit. Hinc tamen Vlyssis astu extractus, ad bellum Trojanum venit; sed cum ob ereptam sibi a Rege Agamemnone Briseidem seu Hippodamiam, digressus a bello rursum esset, Patrocli amici mox rem ulturus rediit, postquam arma Vulcanus impenettabilia illi fabricatus esset.

§. 6. Neque Hectori, licet Pcnthesilea Amazonum Regina stipatus in Graecos erumperet impune fuit cum Achille congredi. Sed amores demum inconsulti etiam Achillem perdidere, cum Polyxenam Priamifiliam depe iret: han cenim ducturus, cum in Iucnm Apollmis venisset, Deiphobus Polyxenae fratexillum quidem amplexus est; sed Paris inermem occidit.

§ 7. Haud multo post, et ipse a Philoctete. Herculis sagittis instructo jaculandique peritissimo, provocatus occubuit, frustra Trojanis in auxillium properantibus qui Menelai illum maribus nuper exemerant. Cum in fatis esset Patidem Herculis sagittis periturum. Philoctetes vero pedeillo, quo contra fidem datam Herculis sepulcrum ostenderat, casu fagittae vulneratus, intolerabilis Graecis propter foetorem vulneris erat, adeoque ex Lemno, ubi relictus fuit. per Vlyssen reductns est, denique post bellum Trojamum a Machaone sanatus Ceterum impuriamone in Paride ultores, peccabant ipsi hoc scelere, quod in hoste persequebantur. Nam et Agamemnon Astynomen Chrysis Sacerdotis filiam rapuit, ob quam causam Graecorum castra peste consumenda erant: nisi Achilles coe? isset reddere, suaipse iccirco Briserde spoliatus.

§. 8. Vlyssis tamen prudentia, et astus, (fuit is Laertae Regis, Ithacae, et Dulichii filius) magnopere Graecis profuit. Hic cum amore uxoris Penelopes, ex qua Telemasbum fil. susceperat, bellu aversaretur, insania simulans litus, diversis animaliu generibus sub jugo sociatis, arabat, saleque lerebat, que tamen Palamedes Nauplii Euboeae Regis fil. prodidit, objecto aranti Telemacho, que ne laederet, aratrum flexit, simulatamque insaniam professus est. Hinc ad bellum pertractum, post Achillem et Philocteten eodem traductos, cinerem Laomedontis, super Scaeam Trojae portam servatum, clam sustnlit. Palladium quoque (statua Palladis erat, Coelo lapsa, quae hastam oculosque vibrare ferebatur) cum Diomede exarce Minervae custodibus delusis rapuit. missus vero cum eodem explorator, Rhaeso Thraciae Rege occiso, equos, priusqnam Xanthi aquas degustassent, ad suos traduxit: quibus intectis, Troja, ut in fatis erat, capi non potuit.

§. 9. Fuit vero Diomedes Rex Aetoliae Tydei et Deiphiles fili post Achillem et Ajacem fortissimus. qui cum Hectore et Aenea singulari etiam certamine concurrerat, Martemque ae Venerem, in hujus protectione, vulnerasse ferebatur: ut iccirco Dea indignante, Aegiale Diomedis uxor cum Cyllabaro Stheneli filio consueverit, unde domum aversatus exulin Apuliam abiit, ubi Socii, Venerem convitiati, in Diomedaeas aves (dentatas, corpore candidas, puerorumque more vagientes, in insulis Gargano appositis, a Diomede etiam nuncupatis) coversi fuerant.

§. 30. Porro Ulysses postquam frumentationis gratia ipse in Thraciam missus, sine fructu, esset; Palamedes vero inde rediens multum frumenti adveheret: stimulatus invidia, fictas Priami ad Palamedem literas instruit, in quibus conceptae proditionis gratia pecuniam se misisse commemorat, (quam Ulysses, corruptis servis, in tabernaculo defoderat) interceptis literis, cum reus prodirionis ageretur, Ulysses defensionem simulat, negatque de tali viro credendum quicquam, nisi pecuniae repertae fuerint, quae ubi in tabernaculo erutae essent lapidibus obrutus, periit. Astrologiae hic inprimis peritus, Solis eclipsin in castris visam, minin e esse formidandam docuit, menses primus ad cursum Luuae aptasse fertur, praeterea acier ordinem, excubiarumque idoneas vices, per gruum observationem, didicisse, quarum etiam in volatu figuris instructus, literarum formas quatuor, aliis Cadmi literis, ut [gap: Greek word(s)] , adjecit, unde Palamedis aves grues sunt dictae.

§. 11. Lis eidem. Ulyssi cum Ajaoe filio Telamonis, Graecorum post Achillem fortislimo, fuit, pro armis Achillis contendente, in qua, cum eloquentia et favore Agamemnonis superasset. Ajax exindignatione in furorem versus, gladio (quem ab Hectore in duello, pari virtute decertans, acceperat, repenso Hectori baltheo) primum in muta saeviit pecora, ratus se Atridas conficere; post ubi delusum se animad verteret, majori sibi crimine vitam sustulit, cruore, ut fingunt, in Hyacinthum floxem verso, itamisero fatale donum inimici fuerat: uti vicissim oblatus Hectori baltheus. ex quo tractum ip sius cadaver pependet.

§. 12. Hoc eodem bello tamen. et alter Ajax Otlei Regis Locrensium natus fuit, velox pedibus, hastaeque vibrandae inprimis peritus, qui, Troja capta. Calsandram Virginem in tem. 10 violavit, causaque tempestatis fuit, qua, per ulciscentem facinus Minervam, Graecorum classis, juxta Caphareum promontorium cum Ajace periit. Ulysses denique et Orsilochum Idomenei Cretensis Regis filium, obstantem, ne legitima pars praedae sibi decideretur, interemit, postremo et Polyxenam ad Achillis tumulum jugulatam, tum et Astyanacta Hectoris fil. de turri praecipitatum, inferias misit, postquam jam Troja Graeci essent potiti.

§. 13. Haec enim decennio obsessa est. donec, Helena Priami filio exitium praevidente, ac transfuga, fatalis eguus, per Epium artificem, et directorem Helenum, erectus est; quo, simulate discedentes Graeci, tanquam in obsequsum Palladis relicto, armatos continebant. Hunc cum Religionis causa, per murorum rumas (portae enim capaces non erant) Trojani per rotas in urbem admovissent; Graeci, Stnone ex arce Palladis signum igne dante, versa classe, adfuere, atque ingenti omnium clade urbem invasere.

§. 14. Ante cujus deditionem Antenor et Aeneas cum hoste pacti, Palladio, ut nonnulli ferunt, transportato, discesserant, quanquam Virgilius magis honorificum Aeneae per medios hostes egressum instruat, quo et Anchisen parentem humeris susceptum lervarit Creusam tamen uxorem amiserit, Ascanio exilla filio incolumi. Hoc Italiam denique (postquam Drepani Anchisem scomite, post varios in mari errores attigit, (quanquam Didonem Carthaginem extruentem, ut fingit Virgilius, non viderit, ut quae multi post tempore aedi.

ficate est) cui Latinus partem agri, Laviniamque filiam jam Turno promissam Fauni Patris otaculo monitus addixit. Quam Aeneas, Evandro Aborig inum Rege adjutore, contra Turnum Camillam, Mezentiumqu bello victos obtinuit. Haec poetice a Virgilio ut primo lib. ostendimus diducta sunt.

§ 15. Ceterum Prtamus capta Troja, a Pyrrho Achillis fil. (quem Neoptolemum, tanquam recens ad bellum venientem, dixere) ad lovis Hercaei aram intertectus est. Pilium vero Priami Polydorum, quem Polymnestori Thracum Regicum magna vi auri educandum tradidit, perfidus Rex interfecit, cujus ad tumulum Aeneas, ut Virgilius libro 3. haesit. Hecuba mater, audita morte, dissimulataque, plus a se auri, pro filio reconditum. Polymnestori indicat. Qui, cum spe illius venisset, Hecubae indignantis unguibus excoecatus est. Ipsa vero Hecuba ob convitia, tum Polymnestori, tum Graecis captivam abducentibus intentata, in canem mutata fingitur. Fuit et Lacroon Priami filius, qui erumpens ex arce, cum hastam in equum Trojanum infixisset, ab hostibus, cum duobus filus, oppressus est.

§. 16. Helenus Priami filius Graecis ad quos transiit, ob consilia patriae occupandae, tum etiam vaticinia, quibus inclaruit, Pytrhumque a navigatione (qua reliqui perituri essent) prohibitum gratus: cui etiam iccirco Pyrrhus. Andromachen fratris Hectoris uxorem regnique sui partem concessit, in qua utbem ad similitudinem Trojae condidit, . ad quam profugus Aeneas appulit. libr. 3. Aeneid. Castandra Priami filia, cum frustra ab A polline vaticinandi facultate oblata, ad facinus sollicitata esset: fecisse is dicitur, ut, licet vera praedicenti, fides nulla haberetur.

§. 17. Haec Choroebum parum sanae mentis hominem sponsum nacta est, quo in excidio Trojae pereunte, Agamemnoni cessit, Cui etiam, non credenti, eventura praedicens domi mala cum eodem, Clytemnestrae insidits, sublata est. Deiphoburm, alium Priami filium; Helena (post mortem Paridis) uxor, perside admissis ad dormientem Graecis, sustulit: ipsa denique, hoc pacto, utcumque Menelao conciliata, ac reducta est. Postremo Graeci, post eversam Trojam, et ipsi plerique tempestate periere Ulciscentibus eadem in his facinore Diis, quae ipsi in Trojanis plexuerant. Aliqui

§. 18. Phyrrbus ubi in patriam redtisset, avum Peleum ab Acasio Peliae filio regno pulsum atque in spelunca latentem reperit, qui ab Aralanta Acasti conjuge appetitus, cum adulterium recusasset, de illo inno cens accusatus, belloque profligatus erat. Sed Pyrrhus Peleo contra Acastum in Thessaliae regnum restituto, fratribusque Acasti in venatione. perse ficto in habitu sublati Nestorem quoque sub Acasti specie, circum venit, regnoque exuit, ipse demum ab Oreste in Hermiones ambitu periturus. Porro Nestor. Nelei et Chloridis filius, jam senex inseelus, apud Troja, cum Graecis, tanta prudentiae et eloquentiae laude verfatus est, ut Agamemnon diceret. brevi se uxpugnaturum Ilium si decem sibi nestores contigissent. [?]

§. 19. Ad Vlyssem postremo redeamus, quem per varios errores Homerus, ut primo libro vidimus, domum reducit. Principio ille ad Ciconum litus appulsus, similique post tem pestate eje. ctus in Africam, ad Lotophagorum gentem, plerosque illic Sociorum, loti dulcedine illectos, reliquit. Hinc in Siciliam appulit, ibi a Cyclope Polyphemo sex sociorum devorati, quem, oblato liberiore haustu, praeusto titione excaecavit; mox cum reliquis, a rietum tectus pellibus sese antro subduxit, Inde Aeoliam delatus, ventos ab eo omnes utri inclusos. praeter Zephyrum, accipit, mox amittendos, cum socii spe latentis thesauri aperuisfent. Ita jam Ithacae propinquus rursus in Aeoliam, atque inde ad Laestrigo nas anthropophagos rejieitur; ubi aliquot iterum sociorum devorati sunt.

§ 20. Socii, hinc ad (ircen missi, in porcos mutati sunt, quos redem pturus, sumpto a Mercurio adversus veneficia pharmaco adfuit, coegitque, stricto gladio, formae eos pristinae Circen resutuere, cujus deinde amore et consuetudine detentus Telegonum ex ea filium et filiam Ardeam suscepit. Fuit Circe Solis et Perses Nymphae filia, foror. Aeeta Regis Colchotum, quae, marito Sarmatarum Rege sublato, tyrannidem occupavit, qua mox deturbata, in Citcaeum extremum Italiae montem profugit, ubi Glaucum marinum Deum deperiens, Scyllam ab ipso dilectam, in monstrum convertit. Quin et Pisum Latinorum Deum, in sui nominis avem commutavit; quod uxorem sibi propriam praetulisset. Quo loco et Vlyssem hospitio excepit, a qua aegre dimissus, peractis apud Oceanu sacris, ad Inferos descen dir, ubi ab Anticlea matre, et Ephenore socio (qui a lapsu scalis cervicem

§ 21. Fuit autem Tiresias Thebanus, qui cum foeminam Draconem, in Cithaerone monte, confecisset, in foeminam versus est: iterum marem interficiens, maris formam recepit (quanquam paulo aliter Ovidius) unde cum disceptatio inter Jovem Junonemque orta esset: isque pro Jove censuisset. a Junone est excoecatus cui in solatium Jupiter divinandi potestatem conces, sit. R eversus ab hoc rate Ulysses Junoni et Proserpinae columnam erexit. Sirenes deinde obturatis sociorum auribus pratervectus, Scyllamque ac Charybdin magno periculo transiens Siciliam appulit ubi cum arinenta Solis, eontra mandatum Ulyssis dormientis. Eurylocho autore, socii rapuissent, omnes naufragi? factum luerunt. uno Ulysse, qui navis malo inclinatus ad Ogygiam ejectus est, salvo.

§. 22. Hic a Calypso Nympha septennali hospitio et thalamo exceptus, Nausithoum et Nausinoum reliquit filios, dum jubente Mercurio dimissus, et jam in conspectu Phaeacis, nova tempestate mersus periisset, nisi Leucothoe maris Dea naufrago tabulam suppedita sset. qua ad Phaeaeum litus enitens, latensque sub frondibus a Nausicae Alcinoi Regis (cujus celebres a fertilirate et copia fructctum horti et pomaria bifera triferaque) filia, veste et hospitio donatus, naves etiam sociosque ab Arete illius matre adeptus Ithacam pervenit, habituque mendici, ex Palladis consilio, usus ad porearios venit, ex quibus Eumaeus incognitum adduxit domum, ubi a Procis multas perpessus injurias, tandemque ab Suricloa nutrice agnitus, arma ex composito cum filio, et duobus subulcis in procos vertit, omnesque trucidavit, Penelope sibi vendicata, quae inviolatam thori fidem, quam vts infido marito, inter tot pecorum illecebras servarat. Subinde cum filius ex Circe Telegonur patrem invisurus domo prohiberetur, contentione orta, incognitum patrem spina venenosa trigonis piscis transfixit. Ulyssis peregrinationem uti et Ilii eversionem, Homerus eleganti poesi heroica complexus est.

CAPUT XXXI. Thebanorum Principum linea, et posteritas.

§. 1. AGenor Beli ex Neptuno orti filius, Taygetam uxorem Tantali et Euro pam Jovis, tum natos Cadmum Phoenicem et Cilicem habuit, ex quibus Cadmus ad Euro pam inquirendam missus, hae minime reperta, redire ad patrem veritus, in Aonia prope Parnassum consedit, Boeotiamque regionem dixit, ac celeb es olim Thebas extruxit: ubi cum nonnulli sociorum ad Dircem fontem pro aqua missi, a custode illius serpente occisi essent, hoc confecto iparsisque ipsius per agrum dentibus, armati de sulcis viri subito enati, mutuis in se telis grassari sunt, dum guinque superstites Cadmo socii accederent.

§. 2. Cadmus vero, literis ex Phoenicia translatis, remp. excoluit, quas reperit omnino sedeeim, (quibus Palamedes [gap: Greek word(s)] Simonides deinde [gap: Greek word(s)] adjecit) Filias habuit, Semclem, Baccho nuptam. Ino Athamanti (de quibus supra actum) tum etiam Agaven Echionis Thebani uxore, quae inter Bacchos furens Tentheum filium Bacchi sacta, quod abstemius esset aspernantem discerpsit; denqieu Autonoen Actaeonis ex Aristaeo (mellis repertore et cultore apum) matrem. Porro et Cadmus, post Orpheum carminum repertorem, prosaicam orationem instituisse primus fer tur: tandem ab Amphione, potente citharoedo. Zethoque ejus fratre regno ad Illyrios pulsus cessit, donec miseratione, ut fertur, Deorum ipse cum Harmonia uxore in serpentem mutatus fingitur. Harmonia vero Jovis et Electrae, vel certe Martis et Veneris, filia, Deos in nuptiis habere praesentes meruit, donisque eorum culta est. Pallas enim monile, peplum et tibias; Mercurius lyram; Ceres fruges; Electra cymbala et tympana magnae matris largita est. Ipse Apollo cithara lusit, Musis tibias inflantibus.

§. 3 Phoenix Agenoris filius Phoenicibus Syriae populis nomen dedit, hic ex Cassiopea Phineum suscepit, Sthenoboeae, seu Cleopatrae maritum, hic Phineus Orythum et Crambum filios suasu novercae Harpalyces, seu Idaeae, post Cleopatram ductae,

excoecavit, unde et ipse in ultione n a Dus excoecatus. Harpyjasque perpetuo suae infestas mensae perpessus est: dum Calais et Zetes hospino suscepti eas fugarunt. ab Hercule denique filiorum exilium et coecitatem vin dicante occisus est. Alius praeter hunc Phineus Atheniensis justitia celebris, fabulose in avem mutatus fertur lib. 7. Metam. Alter Phoenicis filius Labdacus, qui Thebis regnavit, filiumque celebrem Lajum habuit, OEdipi patrem.

§. 4. Hic Lajus ducta Creontis Thebani filia locasta, cum oraculum de filio nascituro consultum respondisset; illius manu occidendum patrem: Lajus Jocastae praecepit, ut partum suffocaret. Jocasta ministro interficiendum tradidit, qui plantis vimine trajectis in silva ex arbore suspendit, inedia periturum, nisi Phorbas Polybii Corinthiorum Regis pastor deprehensum Reginae liberis carenti obrulisset, quae O Edipum, a pedum tumore appellatum, diligenter educavit. Hic grandior, postquam consulto Apolline cognovisset, in Phocide se patrem reperturum, illic forte, tumultu inter cives orto, medius accedens, Lajum imprudens occidit, ac deinde Jocastam matrem nescius uxorem duxit: hac occasione.

§ 5. Sphinx, Echidnae et Typhonis filia, in agrum Thebanum a Junone immissa erat, pectore et facie humana, extrema parte leo, alis volucris, quae in Phyceo colle residens, hoc aenigma proponebat, quod animal, mane quadrupes, meridie bipes, vespere tripes esset, vitamque non folventibus extorquebat: dum Regina, regnoque in praem um Solutionis proposito, OEdipus accessit, ac propositum ad hominem applicatum solvit, Sphinge (ut erat in factis) sese ex dolore in praeruptam voraginem praecipitante. OEdipus tamen ubi intellexit, matris sese incestis nuptiis, patrisque caede commaculatum, utrumque sibi eruit oculum, solaque duce filia Antigona Athenas in exilium concessit, quae a praecipitio quaesito patrem prohibuit.

§. 6, Praeter Antigonam et Ismenem ex Jocasta Etheoclem et Polynicem filios habuit, qui regnum ea lege partiti sunt, ut alternis, praeessent, quod cum major natu Etheocles primo suscepisset, cedere Polymici successuro noluit, quare hic ad Adrastum Argis imperantem confugit, quo tempore eodem Tydeus OEnei Calidoniae Regis filius

ob fratrem Menalippum a se sublatum, pervenit, uterque Adraste tam gratus ut ille Argiam, hic Deiphilen filiam duceret (ex qua Diome dem in Trojana obsidione celebrem habuit) exercituque regio adversus hostes muniretur. Polynici reducendo primo adlaboratum est. Missus ad Etheoclem legatus Tydeus; sed durius intet convivas habitus, quosllbet ad quodvis certaminis genus inter ritus lacessebat, quem iccirco tevertentem juvenes Thebani quinquaginta ex insidiis aggressi, omnes sunt profligati, uno Maeone ad nuntiandam cladem relicto. Adrast, igitur, Polynices, et Tydeus, quatuor alus belli ducibus secum ad armorum societatem contra Etheoclem assumptis, progressi sunt.

§. 7. Ex his Amphiaraut, OEclei, vel Lini filius, vates, cumse hoc bello periturum animadverteret, adduci non potuit, dum uxor Eriphyle. Adrastrsoror judex constituta, aureo torque a Polynice inducta contra virum sententiam dixit vel, ut alii, latentem prodidit, quocirca Amphiaraus disce dens Alcmaeoni filio mandat, ut post obirum suum Euriphylen occideret, quod, ora culo etiam probante, factum est, alter dux Capaneus qui urbium per scalas oppugnationem, primo ante Thebas, coepisse dicitur; sed lapidibus obrutus periisse, ideoque in tabulis fuit a Jove, tanquam Deorum contemptorem fulmine cecidisse. His Meleagri et Atalantae filius Tarthenopaus et Hippomedon accessere.

§ 8. Fuit Meleager Tydei frater ex OE neo et Althea Thestii filia, qui cum aprum Dianae occidisset cap utque apri Atlantae Josii Argiv. Regis natae detul. sset, Althaeae fratres indignati, Plexippus et Toxeus, dum Virgini caput auferre moliuntur, a Meleagro occisi sunt, quo sacinore Althaea irritara fatalem Meleagri stipitem, cum quo ipse consum endus ferebaetur, in rogum conjecit, filiumque consum ptis visceribus, extinxit Parthenopaeus fil. in bello Thebano occubuit. Nam ex his septem Ducibus nemo incolumis praeter solum Adrastum evasit, ipsi fratres Etheocles et Polynices, mutuis vulneribus ceciderunt, qui cum eodem impositi rogo conflagrarent, flamma, velut odiorum particeps, a se invicem divisa est. Posthaec etiam nepotes parentum neces ulturi, Duce Alemaeone. vel, ut Statius, Theseo contra Thebanos profecti, eos denique subjugarunt, urbe capta, funditusque subversa. De Athamante Thebarum Rege alibi visum.

CAPUT XXXII. De Regibus Atheniensium eorun que tosterit ate.

§. 1. POst Cranaum et Amphitryonem Athenis Erechtheus seu Erichthonius praefuit, cujus filia Pandora, cum Pretogeniae forore, ingruente bello Boeotico, sele pro salute patriae devoverunt ad aras victimam. Harum frater et suce stor Erechthei Pandion Philomelam et Prognen filias, habun luxitque, de quarum fortuna superius actum est. Hujus filius regnique haeres Aegeus, qui ex Aethra Pithaei Traezeniorum Regis filia Theleum iuscepit. Illi cum Minoe Cretensium Rege, ob occisum illius filium Androgeum, grave interceslit bellum, quo superati Atheniens est coacti sunt quotannis adolescentes septem, totidemque puellas Minotauro, in Cretensi labyrintho, devorandos mittere.

§. 2, Erat vero Labyrinthus opus miris ambagibus Daedali architecti ingenio elaboratum ex quo nullus pateret ad Minotaurum semel immissis exitus; sed Daedalus artifex, cum uxori Minois Pasiphae ad Minotauri conceptum favisset, Minoem perse quemem coactus cum Icaro nlio fugere, ut mare supera ret, si bi filioque alas fabricatus dicitur. quibus Icarus juvenilirer exultans, propiusque solem advolans, solutis Sole ceris alisque, mati, se Icario dicto haustus periit. Sed Theseus Minotauro, fatalis fuit. Hic enim sorte inter adolelcentes immolandos delectus, conciliata sibi. Ariadne Regis Minois fil a, suppeditato per illam filo ingressus, post occisum monstrum, ductu fili exitum reperit, sed Ariadne per somnum in Chio perfide relicta, Phaedrain ejus fororem secum abduxit, Nigris tamen revertens in patriam velis (quae impetrata victoria et vita, pater mutare in alba jusserat) conspicatus ita redeuntem navem Aegeus ratusque filium perisse, sese in mare dedit praecipitem, illique nomen reliquit

§ 3. Iam puer Theseus documenta magnae indolis dabat. cum exuvium Leonis in Hercule ceteris fugientibu, ultro, tanquam feram, jaculis impeteret. Proerusten, Scirone et Schinim, Atticae latrones jam adultior confecit. Quorum, cum illius ossa in mare sparsisset, hinc Scironia saxa exutisse Poetae fabulantur. Hunc vero, homines curvatis laxatilque arboribus discerpenrem, pari supplicii genere sustulit. Cum Adrasto adversus

Creontem Thebarum Regem, caesos in bello sepeliri prohibentem, fatali illis clade, depugnavit, Amazones quoque debellavit, captamque ex eis duxit Hippolyten, ex qua filium Hippolytum suscepit.

§. 4. Pirithoum Ixionis, ex legitima uxore, filium praecipua coluit amicitia. Unde cum ei Hippodame, sive ut alii Hippodamiam, ipso nuptiarum die Centauri Lapithaeque eripere conarentur, Theseus socio Hercule omnes profligavit. Hac tamen mortua, convenit inter utrumque, ue quam aliam nisi Iove natam sibi conjugem vendicavent. Et Theseus quidem sibi Helenam raptu adjunxit, deinde. cum Pirithoo, Proserpinam Plutoni erepturus, ad Inferos contendisse fingitur; ubi hic a Cerbero devoratus, Theseus a Plutone captus est, dum superveniens Hercules libertarem redderet. Postremo jam senior Athens, quas moribus legibusque excoluerat, pultus, in Scyro insula vitam clausit. Postquam Panathenaea hoc est, celebres Minervae ludos Athenis, funebresque in Isthmo instituisset.

§. 5. Hippolytus Thesei fil. Thoedrae novercae primum quidem amoribus, deinde, post repulsam improbis ipsins odiis falsisque apud Patrem calumniis agitatus, in venatione oberrans, proprii s equis, a Neptuno, ut fingunt per Phocas incitatis discerptus est. Hunc tamen Aesculapius reductum ab inferis vitae restituit; sed declinata patris ira, in Italiam tanseuntem: ubi se Virbium, quasi bis virum, dixit, Ariciamque, ab uxoris ductae nomine, urbem excitavit.

CAPUT XXXIII. De Thessaliae Regibus, et Argonautarum expeditione.

§. 1. PElias Neptuni filius, ex Tyrone Salmonei Regis filia, Rex Thessaliae, fratrem habuit uterinum Aesonem ex Tytone et Aeolo (alii, Critheo Aeoli filio) natum. Ex Aesone vero et Alcimede nepotem lasonem. Quem, cum Pelias sibi ab Aeoli stupe mortem imminere intellexisset ideoque decrevisset tollere. Alcimede filium Peliae insidiis subtractura, eum in arca tanquam mortuum extulit, et clam Chironi educandum tradidit; qui terram adultior, ad Anaurum flumen arate coepit. Interea cum Pelias iterum otaculo accepisset ab ill o sibi caveret, quem alteto pede conspexisset nudum, idque Iasoni ad Neptum sacrificia venienti in conspectu Peliae evenisset; ut innaerens luto, alterum

pedem, relicto calceo nudum educeret; quaesitus ex Pelia est; quid homini, a quo sibi pereundum sciret, facturus esset? respondit, eum se ad rapiendum vellus aureum dimissurum, quae res eo tempore fieri non posse existimabatur.

§. 2. Placuit, et decrevit hoc Iasoni faciendum. Qui, ut erat gloriae cupid us, sumpto Hercule laborum socio aliisque compluribus heroum, navi consilio. Pa Nadis ab Argo instructa (quae hinc Argonavis dicta est) cujus malus ex quercu Dodonaea, arbore fatidica, erat, ipsaque demu inter sidera relata est; expeditionem hanc feliciter in Colchidem suscepit. Porro res ardua prorsus erat: nam Aeeta Colcho rum Rex, Solis et Persae filius, a Dus monitus, fibi tunc per eundum esse sciret, cum exter ni Phryxaeum hoc vellus sustulistent: illud deauratum, ut tanto lateret facilius, temploque Martis inclusum, accitis ex Taurica regione sub Dracone duce, fortissimis custodibus (unde fabula de Tauris ignivomis, et Dracone per Argonautas Medeae opera occiso) locum munivit.

§. 3. Iason vero iter ing ressus, primo ad Lemnum haesit, Hypsipyles Reginae Thoantis filiae hospitio et thalamo delectatus cui gemellos ex partu reliquit. Fuit haee postea pietate in virum celebris, quae una hunc servabat, cum reliquae in Lemno mulieres ex pacto viros suos imerfecissent, Quocirca profuga Lycurgi in domo, alendis filiis praefuit. Ex quibus, cum Archemorum alumnum ipsa absente serpens interemisset; Adrasti adversus Lycrugum, defensione servata est. Cum hac Lemno relicta, Iason ad Phineum Regem divertit. cui postquam infestas Harpyjas sustulisset, muneris loco intellexit, qua via, inter Cyaneas petras, tutum iter in Colchidem reneret.

§. 4. Huc cum pervenisset, Medea, Aeetae filia, hospitis amore capta est. Quae, quod a Circe, patris sorore herbarum vim, atque omne veneficit gen us didi cisser, facile artem venenumque invenit, quo doceret Iasonem aeripedes Tauros perdomare, ac pervigilem Draconem so pire, denique et armatos viros exsparsis in argo Draconis dentibus subnatos, mutuis se vulneribus jacto in medium lapide per Iasonem, conficere coegit. His superatis Iason accepto vellere, cum Medea clam abitum molitus est, quibus cum supervenitet Aeeta, Absyttum fratrem Mede2 discerpsit, sparsis hinc inde membris, ut patrem inlccutum moraretur.

potitum ferunt. alii ad Istri pertigisse Ostium: cumque adverso fl umine eo venisset, ubi Danubius Liburniae montibus proximus, est, navim suis, sociorumque humeris, trans montes, in mare Adriaticum deportasse, atque inde appulisse in patriam. In tempestare memorant, Diis invocatis, super Castoris et Polluen sociorum humeros, stellas apparuisse bono omine, atque inde manasse usum; ut his, in periculo simili, vota nuncupatent.

§. 6. Iason a Medea in Graeciam adducta, sibi coniugio sociata, impetravit primo ut parentem Aesonem herbis potentibus (quibus etiam oleae stipes aridus refronduit) recoctum, juventuti restirueret. Quae idem etiam beneficium Liberi nutricibus praestitit, et vetulo arieti in conspectu filiarum Peliae, ut iccirco et hae idem beneficium pro sene Patre postularent. Ut Ovidius, vel, ut alii asserunt anili per medicamenra, formato vulru, et Dianae sumpta imagine, lymphara per urbem ingrediens religionem omnibus injecit, ductaque in regiam, Dianae sese auxilio Regis senium reparaturam asserit, experimento in seipsa id probans, cum absterso senilis facici fuco, subito adolescens apparuisset. Credulus iccirco Pelias filiabus imperat, ut Medeae in omnibus morem gerant. Suasit haec Peliae corpus, igne, ut revirescat, excoquendum, adeoque occidi, et aheno mandari jubet, quo im petrato, facibus ex arce erectis, invadendi signum Argonautis dedit, qui urbe ac regia sine capite facile potiti sunt

§. 7. Iason ramen pius in Acastum Peliae filium, regnum eidem tradidit. In Medeam vero impius, pulchriorem illi Glaucam, vel Crousam Creontis ex Sisypho nati-Regis-Corinthiorum filiam, post geminas ex illa proles, praetulit. Sed Medea discessu sibi imparato unaque tantum ad colligendas sarcinas nocte impetrata, gravissimo facinore repulsam ulta, regiam cum sponsa, et Rege Creonte, solo Jasone salvo, igne sepelivit natosque ex Jasone susceptos, in oculis patris, tecto domus inhaeres, discerpsit. Conflagrasse sponsam, dono vestis a Medea submissae ignemque concipiente, primum ferunt, ipsa, curru a Draconibus vecto, per aerem Athenas transsportata dictur, arque illicnupsisse Aegeo Regi, unde Medum??quo dicta Media genuerit. Iason voluntatia motte vim jus i ? Ioris abrupit.

ABas, c 26. §. 17. Acastus, c. 30. § 1. 8. Acheron, C 26. §. 8. Achelous, c. 22. §. 15. et c. 29. §. 14. Achilles, c. 30. §. 52 Acrisius, c 24 §. 7. Actaeon, c. 25. §. 7. Actorides, c. 29. §. 6. Adonis, c. 12 §. 2. et c. 26 § 20. Adrastus, c, 31. § 6. Aeacus, c. 26. §. 12. Aeeta, c. 33. §. 2. Ae eus, c. 32. § 12. Aegisthus, c 18 § 2. Aegis, c 24. §. 1. Aegialo, c. 39. § 10. Ae yptus c 46 § 8. Aeneas, c. 30. §. 4 14. et c. Aeoliss, c. 25. § 34. Aesculapius, c. 25 §. 2. Agamemnon, c 28 §. 2. Agave, c. 31 §. 2. Agenor, c 31 §. 1. Ajax Oilei, c. 30. §. 12. Ajax Telamonius, c 30. §. 11. Alceste, c. 29. §. 13. Alcyonius, c. 23. § 8 et c 39. §. 6. Alcinous, c 30. §. 22. Al iehoe, c. 25. n. 20. Alomaeon, c. 33. n 7. Althaea, c. 32 n. 8. Amal hea c?rnu, c 24. n. 1. Amphiaraus, c, 31. n. 7. Amphitrite, c. 27 n 1. et 2. Amphion, c. 24, n. 6. Andromeda, c 24 n. 2. Andromache, c. 30 n. 4. et 16. Anubis, e 25. n. 15. Antiope, c 24. n. 6. Apis, c. 25. n. 25. Apollo, c. 25. Aquila Iovis, c 24. n 1. Arain Coelo, c. 23. n. 3. Ara Iani, ib n. 17. Arachne, c. 25. n. 41. Argus, c. 24. n. 23. Aria ine, c. 32. n. 2. Arion, c. 26. n. 4. Aristaus, c. 25. n 23. Arte fabrili facta, c. 25. n. 10. Ascalaphus, c. 26 n. 9 et 15. Asopus, c. 26. n. 3. Astraus, c. 36. n. 5. G 2

Astyanax, c. 30. n. 4. Astynome, c. 30. n. 7. Atalanta, c. 28. n. 1. et c. 30. n 18. Athamas, c. 25. n. 35. Atlas, c. 23. n. 11 Atreus, c. 28 n. 2. Avernus, c. 26. n. 10. Augiae stabulum, c. 29. n. 5. Aurora, c. 22. n. 6. Autolycus, c. 25. n. 17. BAcchus c. 5. n. 17. Baccha, ib. n. 19. Batto, c. 25. n. 27. Belus, c. 26. n. 2. Belides, ibid. Bellerophon, c, 26 n. 5. Bellona, c. 25. n. 15. Briareus, c. 23. n. 10. Busiris, c 26. n. 2. CAcus, c. 24. n. 13. Cadmus, c. 31. n. 1. Calchas, c. 30. n. 5. Callisto, c, 24. n, 22. et c. 27. n. 1. Calypso, c. 30. n. 22. Capaneus, c. 31 n. 7. Cassandra, c. 30. n. 16. Cassiope, c. 24. n. 8. Castor et Pollux, c. 24. n. 5. Cedalion, c. 26. n. 6. Centauri, c. 25 n. 14. Cephalus, c. 25. n. 38. Cerberus, c. 26 n. 13. Ceres, c. 26. n. 14. Certamina varia, c. 25. ut Pythia, n. 6. Lampadophoria, n. 11. Isthmia, Olympia, Nemea et c. n. 36. Ceyx, c. 25. n. 34. Charon, c. 16. n 9. Charybdis, c. 22 n. 14. Chimaera, c. 26. n. 5. Chiron, c. 23. n. 10. Choroebus, c. 30. n. 17. Circe, c. 30. n. 20. Cissus, c. 25 n. 20. Clytemnestra, c. 28. n. 2. Clytie, c 22 n. 21. Co ytus, c. 26. n. 10. Coelus, c 21. et c. 23 n. 4. Corv 9 niger factque, c. 25. n 2. Creon, c. 33 n. 7. Curetes et Corybat, c. 23. n. 1. Cybele, c 23. n. 1. Cyclopes c. 23. n. 5. Cygnus, c. 25. n 13. DAnaus, c 26 n. 2. Danae, c. 24. n. 7. Daphne, c. 25. n. 6. Dardanus, c. 30. n. 1. Daedalus, c, 32 n 2. Dejansra, c. 22 n. 15. et c. 29 n. 14. Deidamia, c. 30. n. 5. Deiphobus, c. 30 n. 6. et 17. Deucalion, c. 23 n 15.

Diana, c. 25. n. 7. Dii minores, c. 26. n. 22. Dii rustici, c. 25. n, 32. Dii manimalia versi, c 23. n. 7. Diomedes, c 29 n. 6. Dirce, c. 22. n. 15. et c 24. n. 6 Dodone, c 24. n. 16. Draco, c 29. n. 6 EChemus, c. 29. n 16. Elysium, c. 26. n. 13. Enceladus, c. 23. n. 8. Endymion, c. 22 n. 5. Epeus, c 30. n. 13. Epimerheus, c. 23. n. 14. Ephialtes, c. 23. n. 8. Eriththonius, c. 25 n. 11. Eriphyle, c. 31. n. 7. Eris, c 22. n. 21. Erisicht hon, c. 26. n. 17. Eryx, c. 26 n. 20. Ethescles. c 31. n. 5. Evander, c. 25 n. 31. Euphemus, c. 26. n 5. Europa, c. 24 n. 4. Eurydice, c. 25 n. 4 Eurystheus, c. 29 n. 1 etc. FAssnus, c. 25. n. 31 Feronia, c 25 n 32. Flora, c. 26. n. 22. Fortuna, c. 22. n. 19. Euria, c. 23. n 4. GAllus, c. 25. n. 11. Galli sacerdates, c. 23. n. 1. Ganymedes, c. 24. n. 17. Genius, bonus et malus, c. 25 n 33. Geryon c. 29. n. 6 Giganies, c. 23. n. 6. Glarncus, c. 26. n. 4. et c. 30. n. 20. Gorgones, c. 22. n. 12. Graciae, c. 24. n. 9. Graeae, s. 22. n. 13. HAlcyone, c. 25. n. 34. Halirrhotius, c. 25. n. 13 Harmonia, c. 31. n. 2. Harpalyce, c. 31 n. 3. Harpyjae, c. 26. n. 7. Hebe, c. 23. n. 13 etc. 24. n. 17 Hecate, c. 26. n. 18. Hector, c 30. n. 4. Hecuba, c. 30. n. 2. et 15. Helena, c. 30. n. 3 Helenus, c. 30. n 15. Helle, c. 25 n 35. Hercules, c 29. Gallic 9, c. 25. Hermes, c. 25. n. 25 et 28. Heimione, c. 25. n. 10 etc. 28. n. 3. Hesione, c. 26. n. 1. Hesperus, c. 23. n. 11. Hesperides, sb Hipsodimia, c. 28. n. 1 et c. 30 n. 5. Hippolytus, c 25. n. 2. et 32. Hippocrene, c. 20. n. 7.

Horae, c. 24. n 9. Eorus, c. 2. n. 25. Hyacithus, c. 25. n. 3. Hyades, c. 23. n. 22. Hydra, c. 29. n. 4. Hylas, c. 29 n. 10. Hyllus, c. 29. n. 16. Hymen, c. 25. n 23. Hyperione, c. 21. n. 3. Hyrius. c 26. n 6. Ianus, c. 23. n. 16. Iason, c. 33. n 1. etc. Icarus, c 3. n. 2. Io vel isis, c 24 n. 23 etc. 25 n 24 et 26. n. 16. Iobates, c. 26 n 5. Iocastae, c 11. n. 4. In achus, c. 24. n. 23. Ino, c. 25. n. 35. Ino, c. 25. n. 9. etc. 28. n. 4 Iru, c. 24, n. 10. Itys, c 25. n. 12. Iupiter, c. 24. n ... et c. Iuno, c. 24. n. 17. etc. Iunones variae, b n. 21. Iu ventus, c. 24 n 14, et 17. Ix en. 1. 2. n, 14. LAbyrinthus, c. 32. n. 1. Lacedaemon, c. 24 n. 12. Laelaps, c 27. n. 35. Lajus, c. 31 n. 4. Laomsdon, c. 26. n. 1 etc. 30. Laoceon, c. 30. n. 15. Lares. c. 25 n. 32. Latonia, c. 25 n 1. Leda, c 22. n. 28. etc. 24. n. 5. Leo Nemea, c. 29 n. 5. Linus, c. 25. n 5 etc 29 n. 2. Lucina, c. 24. n. 21. et 25. n. 8 Luna, c. 21. n. 5. Lyiaon, c. 24, n. 12. Lycus, c. 29. n. 13. Lycurgus, c. 25 n. 21. MAcareus c. 25. n. 37. Mars, c. 25. n. 12. Marsyas, c. 25. n. 5. Medea, c. 33. n. 4. etc. Medusa, c. 22. n, 12. Megaera, c. 23. n. 4. Megara, c. 29. n. 2. Meleagre, c. 31. n. 8. Menclaus, c. 28. n. 5. etc. 30. n. 3. Memnon, c. 22. n. 8. Mercurius c. 25 n. 24. Metra, c 26. n 17. Metis, c. 24. n. 8. Midas, c. 25. n. 20. Minos, c. 26. n. 12. Minot aurus, c. 32. n. 1. Minthe, c. 26 n. 10. Mnemosyne, c. 22 n 2. Momus, c 26. n. 21. Morpheus, c. 26. n. 11.

Mors ibid Mures Gomtra milites c. 25. n. 6 Musae, c. 12 n 2. Myrmidones, c. 26. n. 13. Myrt lus, c 28. n. 1. NArcissus, c 23. n 17. Memesis, c 22 n. 18. Nepehle, c. 15 n. 14. etc. 2. n 35. Neptunus. c. 26. n 2 etc. Nereus c. 22. n. 10. Nerites ibid. Nessus, 29. n. 14. Nestor, c. 30. n. 18. Niobe, c. 24. n. 10. Nisus, c 22. n. 14. Nox, c. 26 n. 11. Nymphae mont et fl. c. 22. n. 20. OCeanus, c. 22. n. 9. Oedipus, 6. 32. n. 4. Oenomaus, c. 28. n. 1. Oenone, c. 30. n. 2. Omphala, c. 19. n 13. Orcus, c. 26. n. 10. Orestes, c. 28 n. 3. Orion, c. 20 n. 6. Orpheu, c. 25. n. 4. Osiris, s 25. n. 24. PAlamedes, c. 30. n. 8. et 10. Palaemon, c. 25. n. 35. Pale, c 25. n. 31. Pallas, c. 25 n. 40. Palles vir, c. 25 n. 42 Pan. c. 25. n. 29. Pandora, c. 23 n. 14. Pandion, c 32. n 1. Parcae, c 26. n 11. Paris c. 32. n. 2. Parthenopaus, c 31 n. 8. Pasiphae, c. 32. n. 2. Patroclus, c 30. n. 5. Pega us, c. 26. n. 7. Pe ei nuptiae, c. 22. n. 21. Pelias, c. 26. n. 5. Pelops, c 28. n. 1. Penates, c. 25. n. 33. Penalope, c. 30. n. 22. Pentheus, c 31 n 2. Perseus, c. 22. n. 12 c. 24. n. 8. Pharthone, 22, n 4. Sororss. 16 Phineus, c. 26. n. etc. 31 n. 2. Philomela et Pregne, c. 25. n. 12. Philotis, c. 24. n. 22, Philoctetes, c. 30. n. 7. PHlegeihon, c. 26. n. 10. Phlegyas, c. 25. n. 14. Phoedra, c, 32. n. 5. Pholus, c. 29. n. 4. Phorous, c. 22 n. 11. Phryxus c. 25. n. 38. Picus, c. 30 n. 20. Pirithous, c. 32. n 3. Plejades, c. 23. n. 12. Pluto, c. 26. n. S. et 15.

Plutus ibid. Pollux, c. 24 n. 5. Polydorus, c. 30. n. 15. Polyphemus, c. 30. n. 19. Plymnestor, c 30. n. 15. Polynices, c. 31. n. 6. Polyxena, c. 30. n. 6. et 12. Praetus, c. 26. n. 5. Prianus, c. 30. n. 1. Priaspus, c. 26. n. 29. Procris, c. 25. n. 38. Procrustes, c 32. n. 3. Prometheus, c. 23. n. 13. Proserp. na, c. 26. et 14. 15. et 18 Proteus, c. 26. n. 3. Pyladcs, c. 28. n. 3. Pyrrhus, c. 28. n. 3. et c. 30 n 15. et 18. Pytho c. 25. n. 1. Rhadamath. c. 26. n. 12 Rhea, c. 23. n. 1. Sacra Bacchi, c. 25. n. 20. Cereris, c 26 n. 15 etc. Salmoaeus, c. 25. n. 37. Saturnus, c. 23. n. 1. Satyri, c. 25 n. 31. Schinis et Sciron, c. 32. n. 3. Scylla, c. 22. n. 14. Sarapis, c 25. n 24. Servius sacrisi ams, c. 25. n. 9 Sphinx, c. 31. n. 5. Sareni, c. 23. n. 10. et 25. n. 229. Silvanus, c 25. n. 31. Sinon, c 30. n. 13. Sirenes, c. 22. n. 16. Sisyphus, c. 25. n. 39. Sol et ejus equi, c. 22 n. 3. Stellae et signacoelest c. 27. Somnus, c. 26. n. 1. Sthenobaea, c. 26 n 5. Strophius, c. 28. n. 4. Stymphlidis aves, c. 29. n. 5. Styx, c. 26. n. 10. Syca et Sthaphyla, c. 25. n. 20. Syrinx, c. 25. n. 30. TAntalus, c 24 n 10. Tartarus et Taenarus, c. 26. n. 9. Teleganus, c. 30. n. 22. Telemachus, c. 30. n. 8. Templa Romae celebria, c. 24. n. 14. etc. Thetis, et Tethys, c. 23. n. 21. Tercus, c. 25. n 12. Terminus Deus, c 24. n. 14. Thamyras, c. 22. n. 2. Theseusc. 32. n. 2. etc. Thoas, c. 28. n. 4. Thyestes, c. 28 n. 2. Tiresias, c. 25. n. 41. et 30. n 21. Titanus, 23. n: 2. etc. Titanes ibid. Tithonus, c. 22. n. 8. Tityus, c. 24. n. 11.

Triptolemus c. 26. n. 14. Triton, c. 22 n. 11. Trismegistus, c. 25. n. 28. Tros, c. 30. n. 2. Tydeus, c. 31. n. 6. Typhoeus, c. 23 n. 7. Typhon, ibid et c. 25. n. 24. VEti et eorum nomsna, c. 22 n. 7. Vea 9, c. 23. n. 4. et c. 26. n. 15 et 11 Vertumnus, c. 26. n 3. Vesta, c 24. n. 2. Via lactea, c. 24. n 18. Vlysses, c. 30. n. 8. 19. Vulcanus, c 25. n. 10. Vultur Promethei. c. 29. n. 6. Zeth 9, c. 14. n. 6. Zetes et Calais alati, c.

APPLICATIO FABULARUM PRAECIPUArum ad exemplt, vel umihtudinis Poeticae usum, ordine Alphabetico.

ACclamatio fausta, ut Io Paean Apollini Pythonis victori, c. 25. § 1. Adulator nocens, ut Cerberus blandus intrantibus. c. 26. §. 13. Circe, c. 20. § 20. Sirenes, c. 22 §. 6. dulterium publice notatum, ut Martis cum Venere, c. 25. §. 11 In Paride exitiosum Reip. c. 30. §. 3. morte plexum in Lyco, c 29. §. 12. et in Nesso, ib. §. 14. Aemul, Zephyrus et Hyacinthus, c. 25. §. 3. Eurystheus et Hercules, c. 29 § 1. Ae mula Heroum, Herculis et Aeneae, Juno fuit, varia iis mala concilians. Aenigma Sphingis ab OE dipo solutum c. 31 §. 5. Aequitas rata Jasonis, Acasto, Peliae hostis sui filio, regnum restituehtis, c. 32 §. 7. Aestus vehemens, dum Phaethon cecidit, c. 22. §. 4. Aetas Mundi aurea sub Saturno, sub Jove argentea postea ferrea, c. 23. § 16. etc. Amantum dona insidiae ut Jovis Ledam dono captantis, c. 22. §. 18 Nessi toga Dejanitae data. c. 29. § 14. Amtci fideles usque ad mortem, et Theseus et Pirithous, c. 32. §. 4. Pylades et Orestes, c. 28 §. 3. Patroclus et Achilles, c. 30. §. 4: et 5. Hercules et Theseus, pro quo ille Infernum adiit, c. 29. §. 18., Amici ficti Atreus et Thyestes, c. 28. Demiphon et Mastusius c. 27. § 38. Deiphobus et Achilles, c. 30 § 6.

Amer Patrius in filium, ut Aegei in Theseum, c. 32. §. 2. Et Matris Cereris in Proserpinam, c. 26. §. 14. Sororis Iphigeniae in Orestem, c. 28. §. 4. Et sererum in Phaethontem, c. 22. §. 4. Conjugit Alcestes pio Admeto mottuae, c. 29. §. 13. Conjugum amor paternum superat, ut in Scylla Nisum prodente, c. 2. 21. 14. et in Medea, c. 33. §. 4. Et patriae, ut in Hypsipyle, c. 33. §. 3. Amor hismanus cum divino pugnat, c. 26. §. 19. Amore Narcissi Echo contabuit. c. 22. §. 17. Amor Dei immortales facit, ut Tithonum Aurora, c. 2 §. 8. Amore sus ipse Narcissus, ibid. Amoris impotentia Jupiter omnem formam induit, c. 3. §. 3. etc. Amor Zelotypus Clyties et Apolitnis, c. 22. §. 1. Polyphemiae Galateae, c. 22. §. 11. vide Zelotypia, Amore Omphale Hercules servit, c. 29, §. 15. Et Penelopes Ulysses insaniam fingit, c. 30. §. 8. Anima a Diaboli serviture liberatut, ut Andromeda ope Persei, c. 24. §. 8. et Hesione a Geto, ope Herculis, c. 29. §. 8. Anima Deo grata, per Ganymedem raptum significatur, c. 24. §. 17. Anni figura in Jano, c. 23. §. 17. Anni computati in clavis Romam, c 24. §. 17 Ava. crudelis Pufitidis, c. 26. §. 3. Dianae Tauricae, c. 23. §. 9. Minotauri. c 32. §. 1. Ara foederis divini, c. 23. § 3. Architectus artificiosus, ut Daedalus, c. 12. §. 2. Et Epeus in equo Trojauo, c, 301 §. 12. Argonavis, c. 22. §. 2. Arma xariora Martis, Achillis et Herculis, denique et Philoctetae, vide indicem supra. Armati ex Draconis dentibus nati, c. 31 §. 1 Arses Mechanicae cum liberalibus non aequantur, unde Pallas Neptunum vicit, c. 26. §. 2. Variis artibus exultus a Chirone Achilles, c. 30. §. 5. Et Hercules, a diversis, c. 29. § 2. Astuti et vafri, ut Argus, Sphinx, Ulysses, Mercurius, Prometheus etc. vide indicem. Astu Ulysses se pellesubduxit, c. 30. §. 8. Majori astu Palamedis reducitur, c 30. §. 8. vide fraus. Asylum gentium Jovis in monte Albano, c. 24. §. 13. Dianae in Aventino, c 25. § 9.

BAcchantium ritus in mystis Cybeles, c. 23. § 1. et Bacchis, 25. § 19. Beatarum immortalis juventus, unde Hebe Herculi in Coelum assumpto nupsit, c. 29. §. 24.

Belli duces Iupiter. Mars. Bacchus, Hercules, Achilles, Hector, Iason, Perseus Tydeus etc. vide indicem. Bellum celebre Trojanum ob Helenae raptum coepit, c. 30. §. 3. Thebanum celebre et funestum ob regnum, c. 31. §. 8. Ob Hippodamiam Pirithous cum centauris pugnat, c. 32. §. 4. Belli tempore ad Deum confugendum Hinc Iani templum semper patens c. 23. §. 17.

GAedes perfida Achillis a Paride c. 30. §. 6 Caedes ignoti Tatris, ut Vlyssis a Telegono, c. 30. §. 2. Actissii a nepote Perseo, c 24. §. 7. Laji ab oedipo, c. 31. §. 4. consanguineorum caedes a Meleagro, c. 33. §. 9. Amici, ut Herculis dilectum puerum Hylam incerimentis, c. 29 §. 10. heminis infamis ut Leuthonymi bubulci, c. 29. § 12 ob leve alterius delictum commissa: ut Pincernae ob impuram aquam manibus affusam, ab Hercule occisi, c. 29 § 20. Et Theodamantis ob negatum cibum, ibtd. casu facta ut Hyacinthiper discum, c, 25. § 3

Cantores, Apollo. Musae, Thamyras. Marsyas Orpheus, Amphion etc. vide indicem. Cantu Orpheus inferos flexit recepta Eurydice, c 25. §. 2. Arion a Delphino fervatur c. 26. §. 4. Muri Thebani ad cantu facti et destructi, c. 24 §. 6. Captivitas animae, per Adrome dam Ceto expositam, figuratur, c. 22. §. 12. Caro nostra adversus spiritum pugnat. In Scylla et Charybdi, c. 22. § 14. Castitas conjugalis in Penelope. c. 30. § 22. Virginalis in Daphno trium phat, c. 26. §. 6. in Bellerophonte a Sthenobaea appetito c. 36. §. 5. in Hippolyto a Phoedra, c. 3, §. 5 in Peleo A Atalenta, c. 30. § 18. Castitas Sacerdotum in Cybeles Mystis castratis c. 23. § 1. Castitas simulastae, c. 26. § 22. Celeritas Atalantae, c. 18 § 1. Ajacis Oilei, c. 30. §. 18. Herculis cer. vam captantis, c. 29. §. 4. Iphicli super aristas prosurrencis, c. 29. §. 6. Citharaedi Orpheus, Amphion, Chiron vide indicem. Clasis Graecorum ad Caphareum Euboeae promontorium periit, c. 30. 12. Claudus ut Vulcanus, c. 25. §. 11. Concilium aequissimum Areopagi, ubi Mars capitis coram Diis absolutus c, 25. §. 13. Concordiae et societatis humanae templum Iovis Latjalis, c. 24.

§. 15. Ita et Pantheon Deorum erat, ibid. Fratrum concordia in Actoride et Geryonec. 29. §. 6. Conjuratto Deorum adversus Iove servitute plexa est. c 26. § 1. Conscienta sceleris, Orestem torquet, c. 28. §. 3 et Oedipum, c. 31. §. 4. Semper infesta est, ut in Phinei mensa Harpyjae, c. 31. §. 3. Conscientia scelere liberata, ut Prometheus a vulture per Herculem, c. 29, §. 6. Concilium aecceptum sapientem facit. Ut Iupiter ex Meri devorata Palladem concepit, c. 24. §. 8. Continentia oculorum neglecta in Actaeone, c. 25. §. 7. et in Tiresia ib. §. 41. Punitur, In Perseo a Medusa averso, c. 22. §. 12 uti aurium contra Sirenes obturatio in sociis Vlyssis ib. §. 16. laudatur. Cooperatto nostra cum Deo requiritur: uti sine mortali Hercule Iupiter non vicit. c. 13. §. 6. Contumelia morte plea, in Sarpedonec. 29. §. 9. Crines mulierum Rom. fortiter in tprmenta contra hostes. impensi, c. 26. §. 21. Crudelitas parentum in filios Tantali in Pelopem fil Diis coctu. c. 24. §. 10 In Nedipum, c. 31. §. 4. Progne in Ityn, c. 25. §. 12. Agave in Phineum c. 32, §. 2. Medeae in natos, c. 33. §. 7. Et fatrem Absyrtum, ib. §. 3. Peliae in patrem, fratrem mattemque Iasonis, c. 33. §. 6. sub petatis specie male exercita in Cygno, c. 25. §, 13. Crudelitas Latrocinantis Lycanonis in lupum versi, c. 24. §. 12. Busiridis in autorem retorta, c. 26. §. 3. et Glauci, ibid. §. 4. Et Diomedis, c. 29. §. 6. Et Schinis, c. 32. c. 3. Minois Regis in tributo prolium im molandarum, c. 32. §. 4, Achillis in exanimem. Hectorem, c 30. §. 4. Oreffisin Pyrrhum, c. 28. §. 3. Curiositas Tantali scelerata, c. 24. §. 10. Epimethei noxia, cap. 23. §. 14. Tiresiae caecitate plexa, c. 25. §. 41. Orphei Eurydicen respicienre orbitate Panita, c. 23. §. 4.§ Curvum origo in Erichthonio pedes serpentinos obtegente, c. 25. §. 11.

Damenem opprimere, ut Hercules draconem horti custodem, c 29. §. 7, coelo deturbati daemones furunt in homines, uti Furiae ex coeli sunt sanguine, c. 23. §. 4. Adversus Deum pugnant ut Gigantes, c. 23. §. 6. Defor nis Megaera, c. 23. §. 4. et Medusa c. 22. § 12, et Hecate, c. 26. §. 18 Defensio innoxiae Hypsipyles, c. 33. §. 3. Pholiab Hercule, contra Centauros, c. 29. §. 5, contra Alcyoneum Gigantem, ibid. §. 6. contta Dercylum et Erycem fures, ibid. §. 7.

Delator Proserpinae Ascalaphus in bufonem versus. c. 26. §. 9. Detractor coronidis coivus ab Apolline denigratus, c. 25. §. 2. Deus tuetur adversus omnem hostem et omne malum. Ut patet in Hercule, c. 29. §. 3. etc. Domitianus in sinu Iovis collocat, c. 24. §. 15. Deus provisor pro Iphigenia cervum immolandum subsituit, c. 28 §. 4. Deus omnia videt, ut Sol Veneris adulterium, c. 25. §. 13. Deus gentilium Horus sine oculis, c. 25. §. 25. Dei contemptor Capaneus fulminatur, c. 31. §. 7. Discordia et Rixa Noctis filiae, c 26. §. 11, Ex Eridis pomo inter Deas orta c. 22. §. 21. fratrum Etheoclis et Polynicis, c. 31. §. 8. et Atrei ac Thyestae, c. 28. §. 2. funesta. Inter Deum et homines Gigantes nem pe et Iovem nata, c. 23. §. 6. Divinitatis affectatione Salmoneus male Iovem fulminantem exprimit, c. 23. §. 37. Hercules sese in pyra abfumit, c. 29. §. 14 Thamyras et Marsyas cum diis certant. Divitiarum amantes coeci, ut Plutus, c. 26. §. 8. Stolidi ut Midas, licet honorati, c 25. §. 20. Doctrina homines extollit. Ut Thamyram, et Marsyram, c. 22. §. 2 et 25. §. 5. unde et ipsae Musae montem incolunt, c. 22. §. 2. Dolor fratrum et fororum Marsyam flentium, c 25. §. 6 Phaethontem (in alnos versae) lugentium, c. 22. §. 4. in Diomedeas aves versorum, c. 30. §. 9, vide Metam. Dolor de prole mertua, Niobes, c. 24 §. 10. Pandionis, c. 32. §. 1. Cereris, c. 26. §. 14. De amissa conjuge, ut Orphei de Eurydice, c. 25. §. 4. Admeti de Alceste, c. 39. § 13 contra Dejanirae de Hercule, ib. §. 14 et isidis de Osiride, c. 25. §. 24. Dolut vide Actus et fraus Dolosa sede a Vulcano inclusa Iuno, c. 25. §. 10. Dolosa fassa sublatus ab Ixione socer Dejoneus, c. 25. §. 14 Dolo Polyphemus ab Vlysse jam ebrius excoecatur, c. 30. § 10. Polymnestor ab Hecubamortem filii ulciscente tollitur, c. 30. §. 15. Ulysses Trojam per latrinam arcis illabitur et Palla dium subtrahit, ibid. §. 5. per equum ligneum urbs intercipitur, ibid. §. 13. Duellum imparium ut Memnonis, et Achillis, c. 22. §. 9. Herculis et Erycis, c. 26. §. 20. Parium ut Ajacis et Hectoris, c. 30. §. 11 Fratrum in Indicro Paridis et Hectoris, c. 30. §. 3. Provocans cadis ut Hilus ab Echemo, c. 29 §. 16 Durities homtnis ex Deucalionis lapidibus nati, c. 23. §. 15.

EBrius Polyphemus excaecatur titione ab Vlysse, c. 30. §. 19. Eloquentia aelebris in Herculis Gallici catena, c. 29. §. 12 et in Nestore, c. 30. §. 14.

Epulae crudeles Tantali Diis filium apponentis c. 24. §. 10. Atrei et Thyestae cap. 28. 9. 2. Phinei ab Harpyiis infectae. cap. 31. §. 3. Equi Celeres Solis, c 22 §. 3. Bellerophontis alatus, c. 26. §. 7. Plutonis nigti, ibid. §. 8. Erroros Vlyssis, et Aeneae c. 30. Erroribus viarium implicitum Labyrinthi opus, c. 32. § 1. Excubiarum neglectarum poena in Gallo ad vigilia damnato, c. 21. §. 11. Expeditio prima Argonautica pro aureo vellere, c. 33. §. 2. Exul, ob pietatem in virum, Hypsiphyle, c. 33 § 3.

FAmes Phinei in filios crudelis, c. 26. §. 7. Erisichthonis implacabilis, c. 26. §. 17. Fata superum frustra declinantur. Ut pater in Atlante perseum vitante, ne ncideretur, c. 23. § 13. In Perseo servato et Acrisiuns avum occidente, c. 24. §. 7. In Jasone Peliam tollente, c. 33. §. 1. § 6. In aureo vellere Aeetae sublato, c. 33. §. 2. Fides conjugis Penelopes, c. 30 §. 22. Hypsphles, ibid. §. 3. Hypemnestrae erga Linum sponsum, c. 26 §. 2. Fidelitas in Dominas Ancillarum pro illis se hosti offerenttum. c. 24 §. 22. Felii pareutis Lycaonis delictum luunt, simul in lupos versi, c. 24. §. 12. Fingere Personam, ut Cephalus Procrin fefellit c. 25 § 38. Et Ahilles apud Lycomedis filias latuit, c. 30. §. 2. Et Medea anus fatidicae spec e Teliam decepit c. 33. §. 6, Pyrrhus fratres Acasti, hostes suos, sustulit, c. 10. § 18. Vlysses mendici specie domesticos procos occidit, c. 30 §. 22. Formam fingere. aut mutare, ut Proteus c 26. § 3. Mestra, c. 2. §. 17 Tiresias vir et Foemina, c. 30 §. 21. Morpheus formam in somno inducit, c. 26. § 11. Formosi ut Castor et Helena, ex ovo, c. 14. §. 5. Phoeton a prometheo fictus. c. 27. §. 39. Narcissus, c. 22. §. 17. Adonis, c. 26. §. 2. Fortuna inconstans, hincfilia Oceani dicta, Varia variorum est statuum, c 22. §. 19. Fortes bello Trojano Hector, Achilles, A jax Diomedes, c. 50. Aeneas, ib §. 14 In beilo Thebano heroes, eorumque interitus, c. 31. Unus Tydeus plurium Thebanorum victor, c. 21. §. 6. Fortitudo cum ingenio in Hercule hydram opprimente,

c. 29. §. 4. manuuns, in Hercule leonem suffocante, c. 29. §. 3. fortitudints praemia, ib. 11. Fraus contra Superos in saerisicie Promethei punita, c. 23 §. 3. fraus Caci furis Herculis fortitudine superata, c. 24. §. 13. Fraude bona conciliata Juno Jovi, c. 24 §. 29 Fraudis Myrtili infelix exitus, c. 27. §. 1. Fraude Paris Achillem stravit. c. 30. §. 6 et Aeneas Diomedem sustulit, c: 30. §. 9. Ulysses Palamedem inj udicio perdidit, c. 30. §. 10. Fuga periculo sa in Phryxo Helle, Paloem one et Ino, c. 25. §. 35. Funus triste Phaethontis, c. 22. §. 4. Fur, ut Mercurius, c. 25. §. 24. Autolycus, c. 25. §. 29. Erisichrhonis Mestra, c. 26 §. 17. Fur furi invidet, et adversatut, ut Mercucurii statuae prae foribus fures arcent, c 25. § 29. Furor Bacchi tigribus vecti, Baccharum que, c, 25. §. 19. Orestis, c 28. §. 3. Athamantis c. 25. §. 35. Lycurgi, c. 25. §. 20. Herculis, c. 29 §. 14. Furiae, c. 26 §. 13. Furiosa Medea, c. 33. §. 7.

CRatia sine fuco esse debet, laetaque. et refundi copiosius, c. 24. §. 9. Gratiudo erga Superos in Romanis, Jovi tanquam victoriarum autori varia templa et sacrificia dedicantibus, eminet, c 24. §. 13. etc.

HAeresis eppressa in hydra et cancro per Herculem presso, c. 28. §. 4. Hastam scite vibrare, c 30. § 2. Haustus Stygiae aquae mortalis est, c. 26. §. 9. Lethes fluii oblivionem causat, c. 29. §. 10. Herbae vu in animandis piscibus, et Glauco transformando, c. 26. §. 4. Heroes, Hercules, Theseus, Cadmus, Perseus, Bellerophon, Jason, Achiles etc. Heroides Amazon Hippolyte, c. 28. §. 6. Penthesileas c. 30. §. 6. Atalanta, c. 28. §. 2. Philotis ancilla, c. 24. §. 22. Hominis appetitus inferior bestialis, ut in centrauris, c. 23 §. 10. Homunciones Myrmidones ex formieis, c. 26. §. 12. Honor Deo servientium in Aquila et Capra Jovi servientibus, ideoque in Coelum, translatis, cum honere etiam praemium, ut in a pibus aurei coloris melle donatis, tum Amaltheae cornusemper abundanti, c. 24. §. 1. etc. Honor ingens Olympionisci habitus, c. 14. § 16.

Horanovarum aerum nuntiae, c. 24. §. 9. Hospes gratus, ut Jasonphioeo, cui Harpyjas sustulit, c. 33. §. 3. amo rem hospitae meritus, ut Aeneas Didonis, et Ulysses Calypsus, c. 30. §. 22. Ingratus ut Paris Menelao Helenam auferens, c. 30. §. 3. Hospitalitas in Hyreo a diis prose repensa, c. 26 § 7.§ Hostis improborum Hercules, c. 29 Exilis non contemnendus, ut mures Sminthei, c 25 § 6. Humanitate celebris Aristaeus, c. 25. §. 13.

IActantia, de sorma Cassiope, c 24. §. 8. de prollbus Niobe, c 24. §. 10. maleelatae. Sic Arachne in nendi artisicio, c. 25. §. 41. Marlyas incantu, c. 25. §. 5. Ixionis de scelere punita jactantia, c. 25. §. 14. Ignis extinctus Vestae, c. 24. §. 2. Industria in Pallade, Prometheo, Mercurio, Cadmo, Daedalo etc. vide indicem. Infamatio Coronidis corvum nigrum fecit, c. 25. §. 2. Insamis natalibus Aegisthus, c. 27 §. 1. Infans fortis ut Apollo serpentes vincens, c. 25. §. 1. et Hercules, c. 29. §. 2. Pallas armata, c. 25. §. 40. Infans obstetrix Diana, c. 25. §. 1 Infernus intrantibus facilis, et contra, c. 29. § 13. et 15. Ingratus discipulus, ut Hercules, occiso Lino, c. 29. §. 2. Ingrata patria suo Servator, ut Theseo Athenae, quibus pulsusest, c. 32. §. 4. Inhospitalis Atlas, c. 23. §. 11. Polyphemus, c 30. §. 15. Busiris c. 26 §. 2. Innocens vitae redditus, ut Hippolytus, c. 25. §. 2. Innocentis Palamedis accusatio, c. 30 § 10. Insania sict a in Ulysse, c. 30. §. 8 vera in Oreste per ablutionem cutata, c. 28. §. 5. InChoroebo ob stupiditatem naturalis, c 30. §. 17. Ex indignatione orta in Ajace ob Achillis arma Ulyssi tanquam fortiori adjudicata c. 30. §. 11. In vidia Junonis Herculi serpentes immittuntur, c. 29. § 2. Typhonis, Ositisfrater sublatus est, c 25. § 14. Irati imago sunt Gorgones, c. 22. §. 12. Iraexoecat ibsdlIrasci Deo stultum et fulmine dignum, ut in Asopo plexum est, c. 26. § 4. Iratus consilio frangendus, nt Perseus aversus Medusam tollit, c, 22. §. 12. Index aquus, Paris inter Pastores Idae, c. 30. §. 2. Iniquus, Midas inter Phoebum et Pana canentem asininis auribus multatur, c. 25, §. 20. In re ad suum officium non pertirente judicans Tiresias

excoecatur, c. 30 §. 21. Ignerans contra Te sententiam profertu, ut Jason, c. 33. §. 1. Rigidi Judices, ut Minos Rhadamantnus, Aeacus, c. 26. §. 12. Iusjurandum sanctissimum per stygem, c. 26 §. 9. Iusti Reges, ut Sarurnus, Minos etc. c. 16. §. 12 Justietiam quandoque offendunt, ut Rhadamanthus ibidem. Inventus longa ex moderata Venere Ita Hebe Juventutis Dea ex Junone sine viro est, c 24. §. 17. Ab hominibus ad serpentes translara, c. 23. §. 13. Frustra illam Medea Peliae seni excoquedo promictit, c. 33. §. 6.

Labor in Hercule, c. 29. Ulysse, c. 30. Theseo, 32. Jasone, 33. Immortalenomen parit, ita Tithonus ab Aurora evestus est, c. 22. §. 8. Latrones, Procrustes, Schinis, et Sciron, c. 32. §. 3. Legasus Jovis et Deorum Mercurius; c. 25. §. 25 Junonis Iris fuit, c. 24 §. 20. Libertat ab Inferno Theseo per Herculem reddita, c, 32. §. 2. Eurydice ab Orpheo. c. 25 §. 4 Libido brutalis monstrorum causa In Pasiphae Minotaurum pariente, c. 32 §. 2. In Erichthonio, c. 75. §. 11. In Scylla a Circe mutata, c. 30. § 20. Tunita in Tereo, c. 25. §. 12 in Halirrhotio, ib §. 15. Ixione, §, 14, Pallante, § 42. Tiresia. §. 41. Orione, c. 26. §. 6 in Thyeste, c. 28. § 2. Paridem in judicio Dearum excoecat, c. 30. §. 2. In Tityo Latonam ambiente, fulmine, ac vultute punita, c. 24 § 11: Lumbr ium magnorum haud impune, in Lino Apollinem ridente, c. 25. §. 5. Aba puero sacra Cereris ludificante. ideoque in Stellionem verso, c. 26. § 17. Ludorum Olympicoru genera, c. 24. §. 16. Ludi puellares, ib § 20. Luctu squalere, ut Hyades, c. 23. §. 12. Obrigescere. ut Phaethontis sorores etc c. 22. § 4.§ 4.

MAgnarum rerum tardus proventus, ut Hercules post novem menses, Eurystheus post 6. natus est, c. 29 § 1. a minimis magna nonnunquam tardantur, ita Herculem cancer laesit, c. 27. §. 23. Scorpius Orionem, ibid. § 26. Medicis, A pollo, Aesculapius, Chiron, podalirius, Machaon etc. c. 25. §. 2. Meretrix, ut Scylla et Charybdis, c, 22 §, 14. SIren, ib. §. 16. Deo invila, unde templum Junonis nefas erat hanc rangere, c. 24. §. 18. Meta morphosis Pulchrorum in flores. ut Adonidis, c. 26. §. 20. Hyacinthi, c. 25 §. 3. Narcissi, c. 22 §. 17. Casta Daphnes in

laurum, c. 25. S. 6 sidelis comitis, ut Cissi in hederam. Sycae et Staphilae in ficum et pampinum, c. 25. §. 20. Vigilantis Argi in pavonem, c. 25. §. 23 non vigilantis in Gallum. ibid. 11 Bellicosi Bacchi in Leonem et Taurum, c. 25. §. 8. Levictilorumho. minum in aves, ut Ticiic. 30. §. 20. et Terei. Itys, Philomelae, Prognes c. 23. §. 18. Ita et superba Halcyone cum Ceyce verfa, c. 25. §. 34. quanquam et Niobe in lapidem, c. 24. § 10. Crudelis Lycaonis in Lupum, c 24. §. 12. Duri Cygni in cygnum, c. 25. §. 3 Cariosi Tiresiae in foeminam, c. 30. §. 1. Voracis Charybdis in voraginem, c. 22. §. 14. Incida Alcithoes in vespertilionem, c, 25. §. 10. Arachnes in araneam, c. 25 §. 41. Rapacu Mieracis in accipitrem c. 25. §. 23. Amantis Jovis in varias formas, c. 24. Egentis item Mestraelin varias species, c. 26. §. 17. Inconctantis denique Protei in omnes c. 26. §. 3. Mors immarura in Adonide, c. 29. §. 20. Hyacintho, c. 25. §. 3. Nat cisso, c. 22. § 17. voluntaria in Jasone. c. 33. §. 7. et Aegeo, c. 32 §. 8. Hercule, c. 19 §. 14. aterna in Ixione, c. 25. §. 14. Tantalo. c. 24. §. 10. Tyrio, §. 11. Pro altero adita, ut Alcestes pro dmeto, c. 29. §. 13. Pyladis pro Oreste. c. 28. §. 3. Ficta Jasonis in arca elati, c. 33. §. 1. Morti, utimplaeabili, nemo sacrisicavir, c. 26. §. 11 Mulier bonorum plena, ut Pandora, c. 23. §. 14. malarum affectionum plena a Prometheo est formata, c. 23. §. 13. Omne malum ab illa, ut ex Pandorae pixide, c. 23 §. 4 fortis mulier, ut Juno Martem pariens, (vtde fortis) c. 24. §. 17. frandulenta. ut Helena Deiphobum, c 30. §. 17. et Polyxena Achillem, §. 6 circumvenit, variabilis, ut Mestra. c. 26. §. 17. faeda et furiosa ut Lamiae, Bacchae, Gorgones etc. Multarum inimicitiarum et caedium, cum formosa est, causa, ut Helena, c. 30. et Brileis, pro qua ab Agamemnone Achilles deficit ibid. 7. Mulerum amorem dssuadens Orpheus a Bacchis discerpitur, c. 15. 1. Munera corrumpunt, ut Aurum Danaen; c. 24. §. 7. Munera nuptialia ptialia, c. 22.. §. 21. et c. 31. §. 2. Musices periti, ut Amphion, et Zethus, c. 34. §. 6.

NAtales magnorum a multis sibi vendicantur, vt Jovis, c. 24. §. 1 Nativisas[?] portentosa Orionis, c. 26. 6. Erichthonii, c. 29. §. 11. Bacchi c. 23. §. 17 Centautorum. §. 14. Hebes[?]c. 24. 17. Palladis, c. 25. §. 40 Furiarum, c. 23 §. 4. Aliachne et Phalangis c. 22 § 12. Naufragus et nudus Ulysses, c. 30. §. 22.

Navem humeris Argonautae trans montem ferunt, c. 33. §. 3. Nobiles antiqui invident novorum hominum virtutibus, ut Juno Hetfulis et Aeneae, c 29. §. 30. Novercaodio fere privignos habet. ut Ino Phryxum et Hellen, c. 25. §. 31. Harpalyces et Phinei Patris in Orythum et Crambum. c. 31. §. 3. Odio habita, ut ab Amphione et Zetho Dirce, c. 24. §. 6. Amor in odium versus, ut Phoedrae erga Hippolytum, c. 25. §. 2. Nuptiae honorata a Diis praesentibus, Pelei et Thetidis, c. 22. §. 21. Et Harmoniae ac Cadmi, c. 31. §. 2 imparium, ut Meropes et Sisy phi, Incesto OE dipi cum Jocasta, c. 31. §. 5. Nuptias illustrium aspernans quandopque ab ignobili tenetnur, ut Thetis a Peleo, ibid Numuis pro singulis mortuis Libi tinae Veneri oblatus. c. 26. §. 21

OCcultum adeo nihil, quod non reveletur, tu de asininis Midae auribus, c. 25. §. 20. Oculis captis facilie vincitur, ut Polyphemus ab Ulysse, c. 22. §. 11 Odium fratrum Thebanotrum vix morte compositum, c. 31. §. 8. Novereale vide supra deinde Ira et Crudelitas. Odot pestilens averni aves enecat, c. 26. §. 10. Oratoria fasultatis institutor, uti et literarum in Graecia repertor, Cadmus, c. 31. § 2. Ope et ductualterius pericula evadere, ut Theseus Ariadnae, c. 32 §. 2 Jason Medeae, c. 33. §. 4. Theseus Herculis. c. 29. §. 12. Pirithous Thesei, c. 32. §. 4.

PArentum nati imitatores, ut Machaon et Podalirius in re medica Apollinis. c. 25. §. 2, Parricida ignoranter factus. ut Telegonus Ulyssis, c 30. s. 22. OEdipus Laji, c. 31, §. 4. Parricida Meleager a matre plexus, fatali stipite. c. 31. § 8. Pastor boum Apollo Admeti, c. 25. §. 27. Batto, ibid. Patientia vulnerum in ludis Apollin is virgines vincunt, c. 25. §. 40. Partus in famie Hera ex Cerere et Neptuno, quem nominare nefas, c. 26. §. 14. Nobilit ex ovo Ledae c. 22. §. 18. Ex capite Palladis, ex femore Bacchi etc. vide Nativitas. Persidia ergaparentes Medeae punita, per viti perfidiam, c. 33. §. 7 conjugum ut. Eriphyle ad versus Amphiaraum abeodem vindicata, c 31. §. 7. Danaidum in conjuges, c. 26. §. 2. In hospitem Achillem Deiphobi perfidia conjugis Helenae repensa, c. 30.

§. 6. et 17. Item a Philoctere reposita, ibid §. 7. Polymnestor Polydorum hospitem ob pecunias sustulit, uloro astute per Hecubam facinore, c. 30 §. 15. Pietas erga Deum. Sacerdotum A pollinis, qui per ardentes prunas incedebant c 25. §. 6. I phigeniae Dianae simulactum auferente, c. 28. §. 28 §. 4 Erga patrem ut Anchisen Aeneae, c 30. §. 14. Antigonae in O Edipum, c. 31 § o. Erga patiam: ut Pando ae et Protogeniae, pro illa se devoventium, c. 32 §. 1. Erga peregrinum ut Didonis erga Aeneam; Catypsus erga Ulysssem etc. denique pastoris Phorbae et Reginae Corintinorum in OEdipum, c 31. §. 4. Poena voluntaria scelerum incaute admissorum, ut Astraei se ob incestum cumsorore submergentis c. 6. §. 5. et O E dipi se excoecantis, c. 31. §. 6. Poena lihidinis in Tereo Ixione etc. vide libido, tum in Canace, c. 25. §. 17. in Orione, c. 26. §. 6. Latrocinii in Sisypho, c. 25. §. 30 Violat a fidei, in populis Inarimes Insulae in simias versis c 24. §. 3. Violata virginitatis, ut defossio viva Vestalium, c. 24. §. 2. Audaciae Deo se ob ictentis, in Gigantibus. c. 23. §. 8. Poena cito adest, hinc alata est Nemesis, c. 22. § 18. Posteritas majoribus deterior. Ita ex Medusae sanguine Arachne etc. c. 22. 9. 13. Potator Bacchus, Silenus. etc. Providus et prudens Prometheus, donum Pandorae aspernatus est, c. 23. §. 14, improvidus Epimetheus acceptat, et aperit, ib. Providlitem Janus, Saturnus, Mercurius, Ulysses etc. ide ind Pueritiae annis excedentes Libentinae Veneri pupas offerebant, c 26. §. 1. Pulchritudo in Pallade Junone, Venere, c. 30. §. 2. Dianaitem, Gratiis, Musis, Sirembus, Cupidine, Narcisso etc vide formosi.

RApaces, Harpyjae, c. 26 §. 7. Stymphalidis avesiab Hercule repiessae. c. 29. §. 5. Rapere Deo sacra grave est crimen; unde Ulyflis socii, ob Solis boves ablatos, pereunt, c. 30 §. 21. Raptus Hesionis ab Hercule, c. 29. §. 8. Helenae a Paride, c. 30. §. 3. Ob quos Troja semel ab Hercule, atque iteruma Graecis ever Raptus Astynomes seu Chryterdis ab Agamen none b[?] quem Graeci pestepuniti c. 30 §. 7. Redemptio generis humani in catena Homerica figurata, c. 24, §. 16.§ Rebellio in Titanbus et Gigantibus punito, c. 23. §. 2. et 6. Regni Otbis di visio inter Saturni filios c. 2. § 16. Regnum duos non patitur in Atreo et Thyeste, c. 28. §. 2. In Etheocle et Polynice,

c. 31. §. 6. Regni Rom. perpetuitas in Termino Jovi non cedente, c. 24. §. 14. Rex infeliae Priamus. c. 30. §. 15.

SAcrisicium crudelerut Dianae hominer mactabantur, c. 25. §. 9 Item Marri, ibid. §. 15. facrisicium ridiculum Saliorum, ibid. §. 16. Furentium ut in Bacchi orgiis, c. 25 § 20. Ebriosorum, ib. Fraudulentiaem et libidinosorum, ibid. Ambarvalta agre stium tripu diantium. Tesmophoria Cereri a Virginibus dicata, c, 26. §. 16. Sagittae Herculis Lethales Nesso, c. 29. §. 14. Exitiales Philoctetae, c. 30. §. 7. Sapientia divina est humana majonhinc Apollini Tripus oblata, c. 25. § 6 Sapiens est senex ut Nestor, c. 30 §. 18. Sapiens furentefortior, ut Perseus Medusa, c. 22. §. 12. Sapere sed sero ut Epimetheus, c. 23. §. 15. Salvator puer Sosipolis, c. 25. §. 8. Scelerati adversus Deum pugnant, ut Gigantes, c. 23. §. c. Descelere in scelus prolabuntur, ut Aegisthus adulter occidlt Agamemnoqem etc. c. 28. §. 2. Resipescentia a seelere et emendatio rarior, ut Macarei, c. 25. §. 27. Unius saepe scelere multi plectuntur, c. 28. §. 5. Scutum Jovis Aegis dictum. c. 24. §. 1. Coelo lapsumancile, victorias et Imp. Rom. portendens. c. 25. §. 16. Senex repuerascens, ut Tithonus ad cunas relatus, c. 22. §. 7. Insanus et cbrius, ut Silenus, c. 25 §. 22. Sapiens, ut Sibylla, et Nestor, c. 30 §. 18. Servitus fortium; ut Herculis, c. 29. §. 1, in re sordida, ut Augiae stabulo ex purgando, c. 29 §. 5. Somnia vera per corneam, falfa per eburneam portam immissa, c. 26 §. 11. horum formatores, ibid. Superbia ruinae obnoxia, ut in Phaethonte, c. 22. §. 4. in Bellerophonte, c. 26 §. 5. In Thamyra Mulas provocante, c. 22. §. 2. In Amphione elatio in cantu peste punita, c. 24. §. 6. In Niobe se Latonae praeferente plexa, c. 24. §. 10. In Ceyce, cum Halcyone, fe Diis conferente, c. 25. §. 34. Salmoneo fulmina Jovis imitante, c. 25 § 38.

TEmeritas in Icato, c. 32. §. 2. In Epimetheo magni mali causa, c. 23. §. 14. de Phaethonte, et Bellerophonte etc. vid superbiae Tempestatem, Castoris et Pollucis Stellae avertunt, c. 33. § 5. tum Halcyon in mati nidificans, c. 25. §, 34.

Templum illustte et ingens Jovis capitolini, c. 24. §. 14. Tempus omnia consum it, unde Saturnus liberos suos devorat, c. 23. §, 2. praeterit, neque aliud praeter hoc erit Unde Coelum exsectum fingitur. c. 23. §. 5. Terror inanis, ut A sini ruditu Gigantes, Jovem non metuentes, territi, c. 23. §. 9. Texendi artifcx Pallas et A rachne, c. 25. §. 41. Transfuga Helenus, c. 30. §. 16. Antenor et Aeneasibid. §. 14. Tubicen praestans Misenus, qui cum Tritone certans occubuit, c. 25. §. 38. Turpitudinis causa ingratus ut Vulcanus, cui nulla Dearum nubere voluit, c, 25. §. 11. Tutor infidus Jasonis Pelias fuit, c, 33. §. 1.

VAfricies virtuti succumbit ut A chelous Hercule c. 22 §. 15. In scelere illaudata, ut Sisyphi, c 25 §. 39. Ad cautionem sceleris adhibita a Cephalo Procrin ficto habitu tentante, c. 25. §. 38. Militaris contra hostes laudata ut Sinonis arcem perequum Trojanum occupantis, c. 30. §. 13. Variabiles, ut Nereus, c. 22. §. 10. Proteus, Glaucus; Mestra, vide forma. Vates vera, sed cui nil crederetur, ur; Caffandra c. 30. §. 16. Helenus futura praevicens, ideoque ad Graecos transiens, c. 30. §. 13. Calchas, ibid. §. 5. Nereus c. 22. §. 10. Venator infelix Hippolyrus, c. 32 §. 5. Et Orion, c. 26. §. 6. Dkana, c. 25. §. 7. Venefic a Hecate c. 26. §. 18. Circe, c. 30. §. 20. Medea per Dracones avecta, c. 33. §. 7. Veneno infecta toga Herculis a nesso, c. 29. § 14. Creusae a Medea, c. 33 §. 7. VenenumStygiae aquae, c. 26. §. 10. ex Cerberispuma, c. 29. §. 13. Nessi et hydrae sanguine etc. Via occulta arcem occupare, ut Ulysses et Diomedes per cloacam. c. 25. §. 42. Victoria exifialis multis, c. 26. §. 10. Vnius adversus plures, ut Hercuiis, c. 29. §. 9. et Tydei, c. 31. §. 6. Astu per Rom. ancillas obtenta, c. 24. § 22. Pelopi per Myrtili fraudem parta, c. 28. §. 3 Victoriae Herculeae monumentae Calpe et Abyla, ca. 9. §. 10. Vi. ctoriis stulte elatus Belletophon, c. 22. §. 5. Victor Jupiter, Bacchus, A pollo. Perseus, Hercules, Achilles etc. vi de indicem. Victores in Lampadophoriis. qui lampade accensa cursum absolverent, c. 25. §. 11.

Vices alterrius in gravi obire munere, ita Hercules pro Atlante fert coelum, c. 29 §. 8. Vigilcustos, ut Argus, c. 24. §. 23. Vinum repertum Icario exitiale, c. 25. §. 22. vino coelesti Veneri non est sacrificandum, c. 26 § 19. Vindicta in authorem redit: Ita Ino cum Melicerta mergitur post Hellen etc. c 25 §. 35. Vindices libidinis Graeci ob eandem rei punisique, c. 30 §. 7. Virginitas perpetua Dianae, c. 25. §. 7. Palladis, ibid. §: 11. Daphnes ibid. 6. Mutarum, c. 22. §. 2. Charitum, c. 24. §. 9. Vestalium, c. 24. §. 2. Pleiadum Orionem fugientium, c, 23. §. 12, Virtus immortalis in Hercule cap. 29. et Memnone, c. 22. §. 8. liberat a morsu conscientiam, ut Hercules a vulture Promeheum. c. 23. §. 14. Virtutis multi hostes, c. 29. Vitia 7. capitalia contra Daemonem et Carnem, opprimere, ut Hercules Draconem septicipitem, c. 29. § 7 Vlcor paterna injurie Orestes, c. 28. §. 3. et Aegisthus, ibid §. 2. amici occisi, ut Achiles Patrocli, c. 30. §. 4. et Philoctet es Achillis ibid §. 7. Ultio im proba Ixionis. Apollinis templum ob violatam sororem inc endentis, c. 25. §. 14. Voluptas virtutis cursum retardat: Ut Atalanta Hippomenem projectis malis, c. 28 §. 1. Et Vlyssem Sirenes, c. 30. § 21, et Circe, ibid. §. 29 Et socios Vlyssis loto captos, ibid. §. 19 Superatae tamen ab eodem Vlysse et Orpheo, c. 22. §. 16, Musarum amore eadem vincitur, c. 22 §. 16. Votum stultum, aequari Diis velle, quo Semele periit, c. 25. §. 17. Tum patet in Marsya Marseno, Thamyra, Arachne, Phaethonte etc. vide indicem, Votum avari Midae stultum, c. 25. § 20. Vibis Thebanae conditot Cadmus, c. 31. §. 1. Ejusdem urbis per scalas oppugnatio, c. 31. §. 7. Vrinator Glaucus, c 26. §. 4

ZElotypias eruenta in Aesculapio Latissam conficiente, c. 25. §. 2 ob Zelotyptam Procris periioc. 25. §. 38. vide Amer.

Vinversim vero de eomparationibus consule librum sequentem cap. 18. et 19. ubiplurar eperies.

ACcipe studiose Lector hunc laborem meum, quo non modo tuae eruditioni, verum et otio consului, dum et fabulas praecipuas ad historiae ordinem, facilitatemque compendio reductas

offero, et viam rationemque easdem in opportunum usum traducendi praebeo quo utroque vasti ceteroquin, molestique studii taedium in te sublevare, non absque meo taedio, conatus sium. Verum tamen, eaqua supra docui, cautione his utendum erit, ut Christianum te esse ubique memineris, et veterum Poetarum fabulas, suis erroribus eapurgatas, probe non minus, quam erudite usurpes. Ceterum elegantissima quoque Poesios schemata, nec spernendae eruditionis materiem sacrae tibi, veteris inprimis Testamenti, literae suppeditant In quibus hac aetate multos insigni laudeverstos competies. Quae si novis fictionibus, juxta leges nostras, ornaveris, nihil ab optimis poetis alienum aggredieris.

LIBER [correction of the transcriber; in the print LIBDR] II. DE ELOCUTIONE.

CAPUT I. De cultu ornatuque sermonis, ejusque haud difficili assequendi ratione.

DE corpore poesios hactenus; nunc de cultu ornatuque sermonis agendum In hoc, neque affectate [?] ad obscuritatem usque efferenda oratio; hoc enim sibi tantum loqui est; neque ad vilem humilitatem dejicienda; cum Poetarum sit, admitationem delectationemque non minus rebus, quam verbis sectari Quae, si de trivio hausta fuerint, minime assequentur. Nec hic anxia longaque disquisitione opus. Exempla scribendrex aureae aetatis eloquentia Virgilius, Ovi di us Horatius, Terentius sub; iciunt. Ab his quanto quisque de. flexerit longius, tanto aliis magis est declinandus. Apud hos et elegans et pure exquisita oratio, quae, licet in arduo posita sit, extra vulgi usum; mediocribus tamen etiam ingeniis pervia, nec intellectum fugit, nec admirationem. Hos consecuti Lucanus, Statius, Claudianus aliique, qui sublimioris eloquentiae affectatione elati, cum admirationem raritate captarent, amiserunt arroganri, vel tumore, vel obscuritare gratiam, et victi potissimum sunt, quia vincere contenderunt. Hi ramen et suos hodie, ut diversa sunt hominum ingenia sectatores reperiunt, quibus istae verborum sententiarumque phalerae arrident. Verum inanem hunc strepitum prudentiores fastidiunt, equumque prae phaleris speciosum malunt. Agnosces haec ignorantium vitia, ubi nobiscum penitius hujus eloquentiae adita penetraveris. Ab ipso te limine primum ducam, et quanto potetit artis compendio.

Primus esto labor, ut intelligas, quibus potissimum verbis sententiisque Poeta ab oratore dissideat. Est enim omnino discrimen,

ut in suo etiam Oratore a Tullto observatum, Grandis inquit Gornata vox est Poetarum, atque majorem licentia habent faciendorum jungendorumque verborum; voluptati enim inserviumt aliquando magu, quam verbis. Hoc vero discrimen observare atque etiam dicendo asiequi, usque adeo difficile non est, ut, mediocria licet ingenia, etiam sine Magistro, obtinere nequeant. Uni te exercitio adstringam potissimum. Cui si diligenti aliqua mdiu animum constantia addixeris, abesse hie tuus labor a profectu non poterit.

Sume poetam facilem principio, florentemque, qualis esse Ovidius poterit, hujus tu elegiam de tristibus (nam a facilioribus ordiendum) dissolve atque hiltorieo stylo numeroque expone, eis aut praecisis, aut mutatis, quae solutae otationis proprietati adversantur. Invenies magna ipsum orationis parte cum historico scriptore faccre, cetera expende, et quomodo epitheris, tropis ac metaphoris praesertim, tum adstricttone sententiarum et nonnunquam periphrasi ab instoricorum stylo ductepet, animadvette-ld ubi aliquot scribendi argumentis expertus fueris, tu vicissim historiam, aut diversam sointae dictionisgenus, patibus adju. ctis ad poeticum characterem extolle. Neque ut numeris te in hoc exercitio adstringas necesse est. Prius facultatem hanc styli gravitate affequere, quam de numeris anxia, ac plerumque in rudioribus sterili solicitudine labores. Error hic multorumest, qui in numeris ante, quam verbis sententiisque inquirendis titocinium occupaut. Postquam enim observaris, quibus potistimum haec poesis phrasibus a vulgari stylo extollatur, facilenumeris aptabitur, non repugnans oratio. Quin et illud, quod a poesi ad solutam eloquentiam manat cominodi, ut extollere non nunquam in rebus gravibus majestate pari verborum orationem liceat, hac praecipue via obrinebitur. Porro. ut de Ovidio, sic de Virgilio, Horatio aliisve siatuendum est. In his vero plura ab historica facultate aliena, majoremque verborum ac sententiarum, cum discrimine, delectum invenies. Fueritque operae pretium eandem quandoque rem ab elegiaca sacilitate, ad heroicam majestatem, aut Lyricam attollere: cum in lyricis praesertim mensurae ac pedum dispatatio, magnopere adscribendi varietatem faciat. Quam observate Poetae ad omnia expedito in primis necesse est.

In materia autem exercitationum illa praecipue est deligenda, quae locos communes naturalium, moraliumque rerum

compiectitur: nam hic proprius est Poetarum campus, in quo nisi amoena fecundaque copia scriptor abundet, Poesi minus idoneus futurus est. Quocirca Poesin nostram ad hunc usum ita comparavi, ut plerarumque exempla sussicerem, in Anno quidem naturlium, in herocis vero (quae altera parte dabimus) moralium rerum, in Lyricis utrarumque Phrasin denique sectatus sum, veteri classicorum scriptorum autoritate fulcitam; quam unice, si quicquam in Priscis observandam censeo: ne ad invalescentem multorum scriptis barbariem, frigido inanique tinnientium verborum strepitu capti, degeneremus.

Porro, urea, quae dixi facilius et assequi et dijudicare possis, Regulas tibi duas, a Perspicacissimis hujusartis magistxis, ipsiusque poesios instituto ac natura traductas, praefigo; ad quas tuto, citra aberrandi periculnm, expendete lecta scriptaque abs te, altisque poteris.

Prima praecipuaque est, Dictionem poeticam ira esse magnisitam, atque a vulgi oratorumque sermone remotam debere, ut et tamorem declinet, et maneat perspioua; ita perspicuam, ut ad humilitatem non abjiciatur breviter Arist oteles lib de Poer. c. 22 [gap: Greek word(s)] . Dictionis virtus est perspicuam, non humilem esse. Quod perspicus sit; cum omni illa oratione, et commune est, et necessarium: ita quidem, ut si per obscuritatem hac dote excidat, frustra omnino sit instiruta. Quorsum enim oratio, nisi ut sensa mentis nostrae occulta exponat? Hoc igitur nisi poeta effecerit, aerem insano labore verberat; cum nihilo plus muto aut tacente assequatur: tanto his etiam deterior, quod se audientesque inutili conatu fatiget. Quodvero magnifica atque a vulgo semota, haec sit oratio; hoc artis poeticae obtinet proprium, atque illa inprimis dote a solutae orationis indole submovetur. Et quamvis ista etiam suam loco ac tempore majestatem exigat, insigni tamen a se invicem ligatae ac solurae dictionis majestas discrimine internoscitur: illa enim tropis insolentiot, epithetis affluentior, novatis crebriot, figuris rarior, dictis nervosior, sententiis vibrantior, periodis adstrictior, numeris modularior. Quae pro cujusque ingenie carminis, suis praeterea rationibus ita discernuntur, ut tanquam per gradus plus minusque a liberae orationis natura ditcedant, pro ut singularibus de unoquoque poematum genere dissertationibus constabit. Parcius

enim his in Elegia, quam Epopoeja ntendum: cum illud, quod hic dignitatis laudem merebitur, illic tumoris vitium non effugiet. Quare ut suo cultu oratio soluta juxta Aristotel. lib. 3. Rhetor. cap 1. a vincta distinguenda est, ac merito damnantur im peritiae ab eodem Philosopho; qui cum Gorgia Rhetore poeticis dictionem istam phaleris ornandam censent; ita pari jure perstringentur illi, qui solo numero ligatam a libera eratione discriminant. Siquidem admirationem voluptatemque habitura non est procrita Orato rum sermonibus in poesi elocutio, quae suo aliquid instituto exquisite cultum promittit.

Admiratio itaque per eruditam raritatem majestatemque eo, quo breviter monui, dicrimine concilianda; inp[?]is. que idoneo metaphorae ac similitudinum usu detinendus animus, haeret enim in apta translatione, et velut in objecta rerum propositarum imagine defigitur; quae si appositis lineamentis dicta repraesentet, suavis quaedam cum admiratione voluptas in animo considerantis subnascitur, qui afluetis minime tangeratur atque inhaeresceret. Verum ut sua virtutibus aemula proxime incumbunt vitia; ita cavendum, ne affectatione majestatis, autin tumorem, aut obscuritatem devergat oratio, quod imperito potissimum troporum usu magni etiam nominis Poetas haud satis declinasse postea intelliges; quando te per singula ornamentorum genera ducam ordine, delibando illud, quod ubique sese ofteret maxime delicatum. Ad tumorem, et audacior troporum, et crebrior grandiorum epithetorum ususfaciet: ad obscuritatem densae nimium remotaeque metaphorae atque allegoriae; notae minus perspectaeque, cum historiae, tum fabulae, et inducta passim rubiginosa antiquitas, quibus dum cogitatio etuendis molesto labore affigitur, omnis effugit gratia, si minus assequatur; sitamen penetrat; aliaeque post alias rerum cognoscendarum imagines objiciantur, multitudine facile intellectus et confunditur, et defatigatur; ut pro voluptate taedium auferat. Inscitae quorundam vocessunt. Admirentur, dum non intelligunt. Hoc enim, ut pueris, suae ignorantiae non ignaris, utcunque congruere indulsere, quemadmodum viris, Romano sermone imbutis, conveniat. non intelligo. Stupeant licet pueri, at nemo prudens admiratur, dum illud non assequitur, quod eo tantum fine illustrius proponitur, ut animo insideat altius, ac cum voluptare illabatur.

Ornatum in oratione requirimus, non, qui perso nas rerum nostris eripiat oculis; red eximia magis specie ac decore iisdem inferat, speculum esse metaphorae atque allegoriae debent, non objectae luminibus nebulae. Omnes ab alieno ingenio invectae in orationem tenebrae prudentibus sunt odiosae.

Quae causa est cur ornatus ille un iversim, qui aut illustrior, aut esiam a vulgato usu remotior est, minus esse creber in oratione expolita queat, nam, cum in illius amplex u, in huj us vero eriam vestigatione diutius immoretur audientis animus, quiete ac voluptate quaesita spoliabitur, si ab eis importune avellatur, ne jam illus tangam, quod rara quaeque, crebritare ipsa, et nomen, et existimationem suam profundant, interque viliora plerumque illustrium magis rerum splendor enitescat. Unde et hoc cultissimo literarum aevo nonnulli cum Poetae tum Oratores hallucinantur gravius, dum prope erubescunt propriis rerum significatarum uti vocabulis, sed passim per accersitos undecunque tropos orationem non tam illustrant, quam obscurant, et vela potius obtegendae, quam ornamenta excolendae dictioni congerunt, praecipuamque eloquentiae dotem perspicuitatem prodigunt, dum minus necessatiam admirationem consectantur.

Alteraregula est ut decore et concinne somposita sit oratiorea tamen membrorum ordinata simul ac numerosa conjunctione, qua ab oratione soluta discrepet, rerumque affectiones idonee exprimat. Hac dote poesis hoc obtinet, quod ante omnia personis, temporibus, locisque conveniat; deinde vero pulchro etiam ordine nexuque me mbrorum ipsa in decorum quoddam orationis corpus assurgat. Per hanc regulam et supersluum ornatum opportune rejicere. et necessarium cum res Personaeque requiuirent, adsciscere doceberis. Per hanc item singula velut in statione verba digerere, sententias periodosque nunc circumscripte in rebus florentibus diducere; nunc in praeruptis impetuosisque incisim praecipitaret nunc in juvenili exultantique licentia crebris luxuriare metaphoris; nunc in senili maturitate ab his remittere.

Vis exemplo, ut facilius assequaris, doceri. Audi Senis Latini ad Legatos Aeneae orationem lib. 7. vix a soluta oratione, si verbosum proprietatem spectemus, diversam.

Vos contra Regi mea nunc mandata referte. Est mihi nata, viro gentis quam jungere nostrae, Non patria ex adyto sorte[?] non plurima Caelo Monflra sinunt; generos externss affore ab oris, Hos Latio restare canunt, qui sanguine nostrum Nomen in astra ferant. Hinc illum poscere fata Et reor, et siquid veri mens augurat, opta.

En senili aptatam modestiae dictionem. Quod decorum a Statio, in simili persona materique minus observatum agnosees. cum ubique peneampullas loquatur. Sic lib. 2. Adrastus fusturos generos compellat.

1. Egregii juvenum, quos nonsine Numine regnis 2. In vexit nox atra meis, quibus ipfe per imbres 3. Fulminibus mixtos, intempestumque Tonantem, 4. Has meus usque domos vestigia fecit Apollo. 5. Non equidem obscurum vobis, plebique pelasga 6. Esse reor, quantis connubia nostra procorum 7. Turba petat studiis, gemin a mihi namque, nepotum 8. Laeta fides, aquo pubescu nt sidere natae. 9. Has tumidi solio et late dominantibus armis 10. Optavere viri. Lengum enumerare Phareos, 11 O Ebaliosque duces, et Achaea per oppida Matres 12. Spem generis etc. Vobis his sanguia, et aula 13. Cura mea, longo premittitur, erdine fati.

Com pone, et expende, quanto hic prae Virgiliano sene verborum am bitu circumferatur; ut ostentantem se vane juvenem, prae sene, audire videaris. Quorsum enim in principio orationis v. 2. desultorius iste et levis numerus? quam parum apta, et frigide circum du cta consequens (v. 2. 3. et 4.) phrasis? Quid sibi vult v. 7. Nepotum leta fides? quid v g. viri tumidi, pro heroicis? quid v. 11. et seq. his junctae Matres spetgeneris, quaeque his male assuta obscuraque et ampullata praeterii? Maro, ut decorum meretur, cultum neglexit. Idem prudentissimum Poetam in moratis altis orationibus, hoc est, iis, quae mores affectusque humanos exponunt, praestitisse ae commode ad res personasque animadvertes: ita iratos timidosa mantes tropicis rarius coloribus depinget; ne scilicet, dum verba ornate fingit, ut minus proprie, sic parum vere loqui videatur, contra vero ornamenta comparationum his locis usitata sunt, Sic Virg. lib. 6. Amatam furentem describit.

Tum vero infelix, ingentibus excita monstris, Immensam, sine more, furit lympha ta per urbem. Ceu quondam torto volitans sub verbere turbo et e.

Olli somnum ingens rupit pa vor, ossaque, et artus Terfudit toto proruptus corpore sudor. Arma amens frensit, arma toro, te ctisque requirit. Saevit amor ferri, et scelerata insania belli: Ira super, magno veluti cum flamma sonoro et c.

Recte Arist in poet c. 24. In partes poematis otiosas, quaeque motibus ac sententiis vacant, ornatus dictionu conferri debet. Dictio enim illustris sua luce moribus, et sententiis offieir Quae sane lex negligenda non est. Porro, qua inter se arte orationis membra socianda sint, magis observatione optimorum Poetarum, quam longis praeceptio nibus asseque; is. Nos tamen iis de rebus loco suo agemus disertius, ut in seqq-capitbus constabit.

CAPUT II. Qua in ipso vocum delectu ac compositione observamda sint

AGe Poesios candidate, ut facilius assequaris, quid in cloquentia ligata Poeta diversum ab oratore sectetur. Persingula te ordine ducam, facemque in obscurioribus praeferam. Universim constat rariora illos atque illustriora, idque tam im verbis, quam sententiis, in collocatione, ac numero sectari. Praeter haec quatuo renim aliud omninose nihil offert. Nos per singula incedemus.

Verborum grammatica prima est. In his natura ipsa syllabae atque elementa expendenda erunt ac deinde adjuncta cetera. Quae res a multis praeterita, maximiad poesin et cujuslibet styli effoxmationem momenti esi, ut jam nunc intelliges.

Cum vox quaelibet ex literis ac syllabis constet, quo illaegraviores sonantioresque fuerint, ranto et vox quaelibet fntura est.

Vocales igitur grandiores consonatibus sunt. Unde, quo vox plures continet vocales, hoc lonanitore est Ita grandius sonantiusque verbum est avo avus, quam meus aut tuus. Maurus, quam morbus, taurus, quam torus: auress quam aures.

Ex vocalibus a et o grandiorem, e et i tenutorem, u obscutiorem sonum habent, unde priores in grandi oratione, aliae

in tenuiori captandae erunt. Hinc arat orat, vocat, tonat grandiora longe, quam erit, legit, strepit, tinnit. Eas et nefas quam jus et seelus, olli et oho, quam illi, et eho.

Ex consonantibus, M. eminet imprimis grandiac suavi majestate soni. Unde genitivi illi plurales rerum, morum, undarum, Mvsarum a poetis amantur, longe sonantiores quam rebus, moribus, etc. Tum in magnificis geminatum m ut immensum, immanis et c.

Duplices item ut z moram gravitatem que adferunt. Ita zelus, vixit, vox. Quo et contractae aliae in eadem syllaba, seu vocales seu consonantes spectant, quae cum tarditate majestatem augent. Sic Dii et Nereus grandius quam Dii et Nereus. Cautus quam catus: temnunt claudunt, aspectant, incumbunt, grandiora sunt, quam temnere, elaudere, aspiciunt, incubuere, Licet haec plures sylla bas, quam illa involvant.

Litera l contra, singularem in vocibus lenitatem et mollitudinem adfert, ut mollia Luteola pingit vacinia caltha. adeo etia ut cum aliis mutis, prae Jettim consonantibus, juncta syllabam mitiget. Ita clemens, replet flebilis, gloria etc. NIhil durioris morae adferunt.

N praeterea lenem sonum edit, vt concinnus annalis. R asperum et stridulum est: ut asperrimus armis. S sibilat: ut sale saxa sonabant, gran dius tamen quam R est: ut, honos et lepos quam honor et lepor. F simul flatum exprimit, ut loca foeta furentibus austris. A lia ut B. C. G. P. T. obscuri et pressi sunt toni, unde et mutae dicuntur. H aspiratione etiam voces extollit; ut, halat, et honos gravius, quam alas et onos.

Literae sibi in vicinis syllabis cohaerentes, vocales praecipue caedem ob difficuitatem pronnntiandi orationis gravitatem augent, ita coortus, coopertum, graviora quam eooctum et coapertum: deero, quam detero: galea alta quam galea elata: larera ardua, quam latus arduum. Idem in consonantibus, praesertim gravioribus, usuvenit; ut immitis, attritus, altum mare etc Undeliquet, in uno simul ac verbis pluri bus huic observationi locum esse.

Ut plurium litterarum syllabae, ita plurium sylalbarum verba, ceteris paribus, grandiora sunt orationem que elevant. Quo ex capite composita et derivata plerumque simplicibus graviora habentur. Talia (unt compellare collustrarare claresco luceco, sic implacata fuerit, Formidataruis, inclementia ferri. No tamen

affectate excedendum, ut principie Achilleidos Statius: Magnanimum Aeaciden formidatamque Tonanti Trogeniem, na syllaba que adjecta, nimium producit. Ipsa tamen verbi productio longior, si in re ipsa moram ostendat grata erittut inextricabilis error, et ineluctabile fatum. Dixi, ceteris paribus: nam si graves voeales ac syllabae defuerint: vox paucarum syllabarum alia gradioresse potest. Sic quatit ossa pavor, grandius est, quam concussis intremuere orsibus. Et vastum aequor ar andum: quam Oceani spatiis ingentibus errant. Ac prius quidem hemistychium ob vocales, alterum simul ob conlonantes et syllabas longas grandius est. Ita et hoc carmen Innumer abilibus solicitudinibus grande no est; cum et literis et syllabis grandibus destituatur: Quandoque, et literae 1 et n grandia mitigant: sic lamentabile, et formidabile, minus grandia sunt (grata tamen, quia syllabis, ut priora no excedunt) quam lamentata et formidata. Ita lacrymabile, inamabilis et c. infracta nonnihil granditate placent.

Syllabis in se repetitis, ingrata vox redditur, ut vacca, taxeat, Abraha, occo solos. Duriores etiam syllabae quaedam in fine polysyllaborum displicent, ut, Evax, dicax, amatrix, cogens, coemens, adamans, inspiciens, quanquam haec regula generalis non sit; cum audax, felix etc. tum etiam participia illa a Virgilio inptimis (quamvis non pauci declinent) usurpentur: ut hic delectu aliquo, et cultarum aurium judicio utendum sit.

CAPUT III. Facilis ad vocum delectum, varietaremque via aperitur.

VT hic vocabulorum delectus in stitui possit, copia aliqua corum studioso poesios com paranda erir, inprimis epithetorum (de quibus postea) deinde et substantivcrum, his enim affluentibus, verborum minus difficilis ubertas futura est: cum fere ab his deriventur, aut cetre eadem pariant, adeoque sua affinitate, non omnino rudibus innotescant, ac solis praepositionibus crebro varientur.

Substantivorum varietas ac copia aliqua ex tropis petitur, atque inprimis ex illa Synecdoche, quae pro roto partem nsurpat. Sic v. g. Navem variabis, si dicas Prora, puppis, carina, rostra, trabs, alnus etc. vel quae pro genere adhiber speciem: ut si pro nave dicas. Phaselus, Cymba, ratis, biremis, triremis et c. Sic pro curris, per synecdochen partis, usurpabitur

axis, tomo, rota etc. per synecdochen speciei, Essedum, plaustrum, bige, quadriga etc. Quae libertas Poetis magnam sufficit copiam; Quanquam cavendum inprimis sit, ne tropis hisce ad illustrandam orationem repertis, ad illius potius vim dignitatemque infringnndam utamur, ut infra Statii alorumque exemplis male factum declarabimus.

Rerum tamen maxime in usu sermonis humani occurrentium nomina, sua varietate, nota esse Poetae debent, ut si aliquod carmen respuat, aliud atque alud in promptu quamprimum sit, qua facultate si destitutus sit, haerebit non rato, et, puerorum more, dictionaria consulet, ac minus saepe conveninientia versibus intrudenda erunt. Quo. mao, ut Poetam utcunque eximam, non magno versuum numero plerasque voces, Scripturis, vatibus passim obvias, cum sua varietate com, plexus sum; ut facile memoriae insideant, et subveniant canentibus Rudioribus tamen illa, non peritis in versus coegi, ut quantitas simul ac copia in promptu esset.

Aer. Jupiter, aura, aether, nubes, vel inane, vel aethra. Ager. Arva, novale, solum gebae, rus, jugera, campus, Agricola. Rusticus, agrestis. rurisque colonus, arator. Amor. Flamma, calor, fervor, fax, aestus. et ignis, et ardor. Amoriam purus. Flamma. Cupido, Venus, furor, et lascivia, luxus. Luxuria, illecebraeque, libido, Protervia, Amores, Angelus. Aliger, ac geniusa[?] Coeli legatus. et alos. Animus. Cor, vigor, ac virtus, pectus generosa voluntas. Antrum. Antra, caverna, specus, spelaea, cubile, recessus. Lustraque cum latebris spelunca, vorago, renebrae. Aqua. Fons aqua, lympha, latex, humor, liquor, unda, fluentum. Arbor et frondes. Crine comaque arbor, foliis viret atque capillia. Radix, actruncus, cortex et brachia, pars sunt. Laurus ovat, victrix palma est, ac myrtus amatrix. Pro ratibus servit abies, tum pinus, et alnus, Juniperus, cedrus, cariem fugit, atque cupressus. Funeribusque favet, piea, taxoque sodali. Umbra juvat platani, fecun daque ficus, oliva est. Aratrum. Buris, aratra, jugum, stivae, cum vomere, rastra. Arma. Pila, sarissa, hastae, tum lancea, gesa. bipennis. Cum telo, jaculum, cum spiculo, arundo, sagitta. Pugio, mucro, ensis, gladius, sub acinace cuspis.

Parma, umbo, scutum, clypeus, lorica, chalybsque. Crissa, jubae, galeae, cassis. tum conus, apexque. Munimentum, agger, sunt propugnacula, valla. Alituum genus, et volucris, grex penniger, ales. Hospitium, cunae, nidi, casa, tecta, cubile. Praesidium, favor, ops vires, tutela levamen. Perfugium, folamen, et ara, juvamen asylum. Praelia conflictus, mars et certamina, pugnae. Minotaurl, Aquilae, Gryphes, sonipesque, Dracones? Tympana, classica, cum lituis, tuba, buccina, corau. Vinea, testudo, ballista, aries, catapulta. Bucula, cum vitula, bos, taurus, junge juvencus. Pacatus, mitis, blandus; comis, facilisque. Officium, munus, meritum, benefactaque donum. Aftra, aether, coelum, polus axis, sidus, olympus. Fiscina, fiscellae, calathus, cum corbe, canistrum. Musica, et oda, melos, carmen, modulatio, voces. Fistula, arundo, tubae, calamusque et avena, cicuta. Cum cithara, testudo, chelys, lyra, barbitos adsit. Plectra sides: calami, pecten, digitique peretrent. Sunt m anicae, pedieae, compes, sunt vincula nodi. Principium atque caput caussarum fons, et origo. Esca dapes, epulae, cibus, et convivia, mensae. Pernicies, damnum, exitium, dispendia, noxae. Vox, murmur, strepitus, fremitus, clamorque, tumultus. Counubium, torus, et thalamus, fax, taeda, Hymenaeus. Os, facies, vultus, gena mentum, lumina, malae. Infula, cum ferto, diadema, corona, tiara. Trux, immanis, atrox, truculentus, barbatus, asper. Spes, ardor que, fames, sitis, exspectatio, votum. Vafricies, dolus, insidiae, fraus, techna, velastus. Haec aedes, limen, sedes, lar, recta, penates. Atria, regalesque aulae, Palatia, turres. Mandra, casae, tuguri culmen, magale, mapale. Agmen, turma, phalanx acies, legioque, caterva. Co piae, et ala, cohors, bellator, castra, maniplus.

Milles ad haec, Pugnatoneques, pedes, atque sagatus. Assecla, verna, Puer. famulansque. pedissequa, servus. Lilia, flos Bellis, violae, rosa, caltha, ligustrum, Narcissus, Cyanus, Hyacinthus, nardus achantus, Solsequiumque Amarantus, amaracus, atque papaver Progenies, soboles, proles, stirps, nata, propago. Forma, decor, species, ornatus, grata venustas, Stagna, palus, torrens, lacus, amnis, flumina, rivus. Pigmentum, stibium, minium, cerussaque, fucus. Purpureus amethystus, onyx, cyhanusque, et Achates. Chrysolithoque. pyrope, micans; beryllo adamasque Iungeris infractus, jaspisque, virensque Smaragdus. Ventripotens, gurgesque, vorax, lucro, atque barathrum Herba, torus viridis, cespes cum gramine, muscus. Fama, decus, tituli, laus, gloria, nomen honores. Nos inimicus atrox premit, adversarius, hostis, Flamma, ar dor, calor, ac fervor, incendia, et aestus. Vulcanus, scintilla, focus, caligo, favilla. Dedecus, opprob ium, pudor, ac infamia, probrum. Mobilis, inconstans, varius, mutabilis, anceps. Taenarus, ac erebus, styx, tartarus, orcus, avernus, Vecors ac stolidus, fatuus, delirus, et amens. Lividus, obtrectator, et aemule, Zoile zelas. Ira, aestus, rabies, furor, indignatio, bilis. Cura, labor studium, vigilans solertia, sudor. Stilla, imber, ros, gutta, latex, aut lacryma, gemma. Strata, torus, thalamus-lectus, conclave, cubile. Fas, aequum, jus, decretum, lex, regula, pactum. Charta, volumen, opus, fasti, pagella, papyrus. Iurgia, lis, rixae, convicia, praelia, linguae. Cera, tabella, Intoae, vel epistola, litera, scriptum. Cum portu, ripa, margo, oraque, litus, arena. Dictio. vox, verbum, ac orario, sermo, loquela. Lamentum, lacrymae, gemitus, suspiria. planctus, Cum questu, luctus, uluiatus, junge querelas. Lude pila, disco, cursu, lucta atque palaestra- Turbo placet, puerisque nuces, trochus, atque flagellum. Lux, jubar, et fulgor, radius cum lumine, splendor.

Fax, lampas teda ae cerae, funale, lucerna. Labes signa, notae, naevi, cauter a, sordes. Colles, apex, cautes, rupes, juga, mons scopulusque, Psodigium, monstrum, portentum, degener ortus, Contages, pestisque, lues. infectio, tabes. Mors, lethum, interitus, obitus, nex, fata, cinisque, Urna, rogus, loculus, funus, libitina, feretrum, Bustaque cum tumulo, marmor, monumenta, sepulcrum. Naeniae, et exequiae, lacrymae, funebria, justa. Navigium, classilque, biremi junge triremem. Et Scapha, cum lembo rate, cymba, lintre, phaselo. Puppis, prora, carina; abies, trabs pinus, et alnus. Remigium, remus tonsae, vel palmula, clavus. Carbasa, vela, alae, vel luppara, lintea, lina. Malus et antennae, uncus, et anchora fida, rudentes. Navita, Tiphys agit, Palinurus, portitor ainum. Nobilitas, tituli, cerae, suo imagine signa. Nubila, nimbi. umbrae, nebuiae, caligo, tenebrae. Sarcina, pondus, onus, moles, cumulatur acervus. Phosphorus, Eous, oriens, aurora, velortus, Oscula da pressis, da suavia, basia labris. Majores, proavi, patres, stirps, gentis origo. Pascua, parata, herbae, tum pabula, gramina campi. Opilio, pastor, carprarius, atque bubulcus. Praesul et antistes, et pastor, episcope, Papa, Pontifici juuctus flamen, tum mysta, sacetdos. Pauper, egenus, inops, nudus, mendicus manis. Noxa, nefas, vitium, crimen, scelus, error, et ausus. Flagitium, facinus, delictum, culpa, probrumque. Sons reus, atque nocens, sceletate, et noxte, nequam. Exuviae, spolium, pellis, ac tergora, vellus. Deses, iners, socors, segnis, piger oria quaerit. Delphines, ceti, Phocae, Balaenaquae, Pristis. Lucius anguillae. muraenae, mullus, asellus, Auratae, gobii, Salomones, ostrea, congri, Pocla, calix, cyathus, paterae, carchesia, crater, Supplicium atque preces, oratio, vota, querelae, Imperium, sceptrum, moderamen, habena, potestas.

Regem ornet murex, ostrum, vel purpura, coccus. Retia, lina, plagae, calamus, nassa, liamus, arundo. It cruor, et sanguis, sanies, ex vulnere tabum. Decrepitus, cani, lenium, rugae, atque senectus. Ordo magistratus, proceresque, patresque, cnatus. Mens, animus, seu jud cium, ententia, lensus. Vipera, dipsas, hydrus, coluber, draco, cum angue. cerastes Far, frumenta, satum, fruges, cum messe, Ceresque. Cum spica, calamus, stipulae, tum culmus, aristae Fomentum, 2 uxilium, solatia, opitque levamen. Effigies, signum, species, simulacra et imago. Septa, et harae, stabulum, mandraeque et ovila caulae, Silva, nemus saltus, lucus, vel Thessala Tempe. Cum vepre sente, rubi, dumi, virgulta, fruteta. Tem pestas, fluctus furoraestus, turbo procellae. Terra, solum, tellus, mundus, globus, orbis, humulque. Formido, pavor atque me tus, trepidatio, terror Hinc tremor, et sudor, pallor, tupor, occupat horror. Moeror, do lorque, luctus aegrimonia Iamb. Amphora testa, cadus, vas, pocula, dolia, et utres. Ventus, flabra, Euri, Notus, aurae flamina, flatus. Vulturnus Eurus Caecias, ortumtenent. Etesiae Favonius Zephyrus habent Sotem cadentem, ut Africus, Caurus truces. Adversus Auster Boreae et Aquiloni Notus. Iamb Tegmina, tela, sinus, vestis, velamen, amictus. Verbera cum plagis, flagra, lorum virga, flagella Militia chlamys ett, saga Rheno, et ab olla, lacerna Pallia, laena, togae, tunicae, stola, penula, pacis. Castula, palla, cyclas, strophium, multitia, Martha. Ille triumphat, ovat. cui laurus, adorea, palma est. Massica, vina, merum, Bacehulque, falerna, lyaeum. Vinetum, vites, palmes, vindemia, borri. Vis, virtus, virgor, acrobur, violentia, nervi. Iuncus, et alga levis canna, ulva, ac vimen arundo.

Non facile dixero, quantun haecopia auspicaturum Poetam levatura sit, sive promptitudinem, sive ornatun, sive quantitatum

cognitionem spectet. Rariora in his illa censentur, et Poetis digniora, quae minus obvia usitataque sunt. Artium przcipuarum instrumenta, rei vestiariae, nauticae, domesticze, chirurgicae ac medicae voces hic proprias non adduxi; ne importune longus essem in re minus necessaria. In hanc enim materiam cum Poeta inciderit, facile Nomenclatorem aliquem consulet, qui copiam illam suppeditet.

Cavendum tamen inprimis, ne inscite his utamur synonimis, et cuivis loco quodvisaptum credamus: uti enim propria in multis significatio variat ita videndum, ne temere adhibitum, vim dictionis enervet. Quod evenisse maximo etiam Poetae Statio, Claudiano et Lucano, infra. c. 8. intelliges.

Cavendum dein de erit, ne dum rara sectamur. peregrinis etc batharis adhaercat oratio. Peregrina autem, vel illa sunt, quae antiquitate exoleverunt, ut duere pro dare, aulai pro aula, betere pro ire, perbitere pro perire, moriri pro mori: nisi quod his, si aftectatam aliquam, aut priscam personam, in comoedja praesertim, exhibeas, locus esse opportune possit. Sic neque Ovidius moriri, neque Virgilius olli, neque adeo Cicero averruncare; muginari, noctuabundus etc. reformidat. lmo quaeda ae, ob antiquiratem a Fabio Quint. proscripta, ut exantlare, prosapia, aerumnae, contra ipsius censuram, merito locum obtinent: cum neque aerumnosius Ciceroni, ne que prosapia Salustio displicuezint. Plautus in comicis passim antiquitatem amat.

Peregrina deinde voxesse potest novitate; sive illa novetur derivatione ut Virgilius a ram us dixit ramosa cervi cornua, Eccl 7. et Pacuvius Clypeat brachium; et apud Gellium est columbat mo a columba: sive compositione aliqua noviter coeat. Sicut dixis Pacuvius, Repandi rostrum incurvi cer vicum pocus.

Comicis tamen, et Scazontes Satyrasque icripturis, haec nonnunquam libertas laudi vertirur. Ita pugnos appellat? lautus dentifrang ibula, In Poenulo Hannonem vocat bisulsi linguam In Trinummo turpilucri cupidum: Sie Ausonius volucripes et lentipes, et Catullus, tus nemor: cuitrix, etiam extra comoediam Satyrasque dixere.

Poitremo peregrina ab aliis deducta linguisnon facile Latinae admiscenda nist forte usu obtinuerit locum, ut Gaza. Unde Guardta, Advocatia, Credentia etc. eliminanda erut. Graecis tamen in defectua latisermonis, aut vocis idoneae, locusnon erit praecludendus, Ita Juvenali placuit.

Nec eliminari poterunt quaedam officiornm ac dignitatis vocabula, quibus hoc aevo necessitas et communis usus indulget. Ut sunt Papa, Cardinalis Abbas, Marchio, Baro, Scabinus etc. Nam huic obniti velle, temerarium magis, quam utile futurum est.

CAPUT IV. De ornatu vocum, illo proserim, qui a metaphora ducitur.

HAec de vocum natura ac varietate; nunc de adjunctis, in quibus significatio propria, vel impropria, facile princeps est. Nam Poetae cum rara sectentur, et ornata simul ac grandia, elatis per tropum verbis delectantur. Hinc apud illos Synecdoche usitata est, ut cum pars pro toto, aut totum pro parte usurpatur. Sic dicunt, impeliere puppes: id est, naves fontemque ignemque ferebant: id est, aquam, et fomitem accensum. Massioa vina, pro quovis generoso vino accipiunt.

Metonymia etiam frequens est. Sic pro vine Bacchumi, Cererem pto pane; pateram aus lancem, pro cibo aut potu; Togam pro pace? Fasces pro magistratu, luxuriam pro luxurioso. verbo, causam pro estectu, subjectum pro accidente, continens pro contento, signum pro re, et contra, acoipiunt, quae libertas, apud oratores ratior est. Synecdoche vix etiam permissa.

Sequitur Metophora, quae in omni quidem eloquentia locum reperit; in poesi tamen inprimis dominatur, et plus sibi libertatisatque audaciae vendicat; certis tamen legibus est adstringenda: cum remota. aut frigidam, aut vane tumentem orationem depravet. Lex ad quam omnis, ex Cicerone et Anstotele I. Rhet. 3. c 2. et e. metaphora exigenda est, haec esse debet ut expedatur, an similitudmem aptam includat? illa enim quanio aptior, tanto et futura metaphora est. Uti igitur omnis similitude ad rem illustrandam, ex tollendamque, aut deprimendam adhiberi solet; adeoque, ut extollat, a re nobiliori; ut vero deprimat, ab ignobiliori ducenda est: ita metaphora oms nis a rebus idonea comparatione collats est desumenda. Sic Herculem ac leonem erudite pro fortilusurpabis; ut canem et muscam proimpudenti. Qui fortis recte cum Hercule, aut leone, (qui in fortitudine praestat homini) impudens cum

musca, aut cane comparatur. In his, quamvis Poetis longius sese efferre liceat, fixis tamen similitudmis limitibus non erit excedendum. Vnde male dicet coeli fornices et plorare nubes; quin a re nimis minuta translatio petitur, adeoque hoc verbum translatum proprio illustrius non est. Ita et lacrymas polorum, non recte pro imbre; recte tamen pro rore coelesti usurpabis: quia hic guttatim sensimque, ut lacrymae, defluit, contra Irrorare genas lacrymis non inscite dicturus es. Male iterum stellas appellabis ftores prati atherii. Contra non inepte flores pratorum sidera: quia haec comparatio ab illustriori, secus quam illa, ducitur.

In Virgilio quidam notarunt dictum illud. Florentes aere catervas, id est, fulgentes. Quod per analogiam defandi magis, quam commendari potest.

Iterum Aristo telcs a tebus notioribus potius. quam peregrinus vult duci metaphoras. Naso dixit Montes volvuntur aquarum. Tu si pro montibus Alpes, Aetnam, aut Atlantem posueris, ridiculum te facies. Quod tamen ignotum montem, ob altitudinem, Atlantem voces; aut votaginem aliquam Charybdim; contra hanc regulam non peccabis quia, cum particulari monte, aut voragine comparata, notiora censentur.

Denique ab honestis rebus, quaeque sensus minime laedunt; nisi forte in reprehensione, et rebus comicis translationes vocum sumendae sunt: Ita castratam morte Camilli Rempublicammale dices. Aus mare intumescens, hydropolaborant: vel montes pruinosos, lepra brumali albentes. Quintilianus non probat. Reipublica vomicas. Verum illud ego Poetis indulserim in vituperio, raesertim dramaticis Imo et Cicero de amicit. ausus dicere. Evomit virus a cerbitatie sua, haud longe dispari metaphora. Il. la priora etiam de hydrope, et lepra, magis contra similitudinem, quam honestatem peccant, Illud: Stercuscuria Glaucia nemo honeste dicat, sed magis purgamentum.

Magnopere triumphanr Poetae in metaphoris a rebus florentibus, pulchris, sensumque ferientibus, deductis, multo vero maxime in illis quae rebus inanimis sensum vitamque tribuunt. Cum ab illustri aliqua re, ad minus illustrem voces transferantur. Et in his optimi quique Poetae luxutiant. Ita Virgil. Georg. ait:

Infelix tolium, et steriles dominantur avenae. Ne saturare simo pingui pudeat sola ibid. Sic dominum sterilis saepe fefellit aget. Ovid. 1. de arta

Non prata viridi laeta facie germinant. Senec. Here. fur. Nec adulta leni fluctuat Zephyro seges. Mendaci credere somno Tib. l. 3. Te somnus fusco velavit amictu. ibid. Miratur nemus in suetum fulgentia longe Scuta virum Virgil. S. Aeneid. Olli remigio noctemque diemqste fatigant. ibid. Exanguis timor occupat artus, Idem. Iam que faces et saxa volant, furor arma ministrat Idem! Respuet invisum justa cadaver humus. Ovid in Ib. -- Tristes Amaryllidis iras, Atq ue superba pati fasti dia. Virg.

Animadvertes opinor non tantum ad res inanimas, verum etiam ad affectus humanos, sese translationum hoc genus extendere, quos veluti persona aliqua induit: ut cum dicitur furor ministrat, timor occupat. Elegansque inprimis est, huic translationi per allegoriam insistere.

Sic Tibul. l 8. -- Credula vitam Spes fovet, et melius crasfore semper, ait, Spes alit agricolas, spes sulcis credit aratis Semina -- Spes criam valida solatur compede vipctos. Et Senecae haec placent. In Thy. act. 3. Ira cum magnis agitata causis Gratiam rupit, cecinit que bellum: Opprimit ferrum, manibusque junctis Ducit ad pacem pietas negantes. Iam minae laevi cecidere ferri etc. Illustrat et extollit mirifice or atsonem hac translationum continuatio. Rarum quidem illud ex metaphora Horatii est. Albus ut obscuro detergit nubila coelo Saepe Notus. Rarius illud Ovid. 5. Met. - - Victoque Aquilonibus Austre. Fuca repugato fugiebant nubila coelo. Rarissimum ex allegorica fictione persona illud. Ovid. 1. Met. -- Madidis Notus evolat alis Terribilem picea tectus caligine vultum. Barba gravis nimbis, canis fluit unda capilis, Fronte sedent nebulae: rorant pennaeque sinusque. Utque manu late pendentia nubila ptessit. Fit fragor, et densi fundunturab aethere nimbi. Nuncia Iunonis, varios induta colores.

Non omiserim hoc loce pe hyperbole, metaphora affini, et Poetis per quamfamiliariut orattonem rerum admirabilium narratione afferant. Sic de tempestate Virgil. l. 1. cum allegeria hyperboli misees.

-- -- -- Totumque a sedibus imis Una Eurusque Notusque ruunt, creberque procellis Africus et vastos volvunt ad sidera fluctus etc. Eripiunt subito nubes Coelumque diemque etc. Hi summoin fluctu pendent, his unda dehiscens Terram inter fluctus aperit, furit aestus arenis,

Tum milii caeruleus supra caput adstitit imber, Noctem hiememqui, ferens et inhorruit unda tenebris. Continuo venti volvunt mare, magnaque surgunt. Aequora.

Terribilisque Notus jactat mea verba, precesque, Ad quos mittuntur, non sinit ire Deos etc. Memiserum quanti montes volvuntu raquarum! Jamjam tacturos sidera sum ma putes. Quantae diducto subsidunt aequore valles! Jamjam tacturas tartara nigra putes.

In hac materia fere omnes fidem excedunt, ut in plerisque discriptionibus rerum grandium. Vide Senecam in Agam. Horat. l. 1. Od. 14

CAPUT V. Censura de veteribus aliquot magni nominis Poetis, ad rectum metaphora aliarumque tropicum propriumva vocum usum a vitio separandum.

IUverit et Poetatum errores, metaphora inprimis, allegoria, atque hyperbole abutentium, expendere. Non ut vererandae in illis antiquitati quicquam derogemus; sed ut appareat, quo clocutionis delectu, hi autores eloquentiae itudiosis legendi imitandique sint; ne (quod irrito noxioque multoxum labore factum vidimus) vitia pro virtutibus hauriantur. Quod qui expenderit, intelliget, nom detrahendi libidine, sed necessitate hujus artis perfecteapteque ad usam tradendae hanc provinciam

a mesusceptam esse. Occurrit vero in his Statias Papinius, qui haud raro leviterque, audaci elatione impingit. Exemplo in proposita de tem pestate materia utamur. Sic V. Thebald scribit.

Jamque aberant terris, quantum Gortynia currunt. Spicula, caeruleo gravidam cum Juppiter imbri Ipsa super nubem ratis armamenta pelasgae Siseir agens. Inde horror aquis, et raptus ab omni Sole aies, miscet tenebras queis protinus unda Concolor. Obnixi lacerant cavanubila venti. Diripuntque fretum. Nigris redis humida tellus Verticibus, totumque, Notis portantibus, aquor Pendet, et aquato jamjam prope sidera dorso Frangitur. Incertae jam nec prior impeius alvo, Sed labat, extantem rostris, modo gurgite in imo Nunc, Coelo Tritona forens. Nec robora prosunt Semideum heroum, puppemque in sana flagellas Arbor, et instabili procumbens pondere survas Raptat aquas, remique cadunt in pectus inanes.

Sane hi versus epithetis, metaphoris, et hyperbolis ad tumorem et obscuritatem implentur. Improbo metaphoram hane, currunt spicula, quia minor est celeritas currentium, adeoque a minus illustri translatio petitur. Par fere ratio in iis, quae singulis vocibus invelvunt vitia: Insana flagellat arbor, et curvar raptas aquac, male arborem clavum, aut remum appellat, cum tot in navi res sint, quae hac synecdoche acctpi poteranr, cur vero flagello leviculo illam comparat? cur insanam nuncupat? insano inquit epitheto Scaliger 1. V poet. nimius ceteroquin Statii admirator, quid venustatis in curvis aquis? cur aquas raptat, et non captat potius clavus? Sed priora non omittamus. Super tiubem ratis armamenta sistic significat, ratem supra nubes evectam. non contra, ut Poeta voluit, nam alias, super armamenta dictum oportuit: aut certe vitari ambiguitas. Deinde male armamenta cum rate, hoc est. partem rei ponit, cum totum enunriasset, quod erat, non extollere, sed imminuere orationem, quis enim non rideat in grandi tempestate, qua nubes totum eripiant diem, ita loquentem: nubes super navis puppim apparuit? quid pene aliud, super navis instrumenta? , Dissimulo, quod ratim appellet, quam ante vastitate cum Otrygia insula comparaverat, Quae deinde locutio? raptue dies ab omnt Sole,

an Sol diem rapit? an forte ereptus toti Soli dies? et, quam hoc dictum improprie? quomodo dies, qui abest, miseet tenebras? quomodo tenebris unda est concolor? quomodo nigros, sub diducto freto, tellus ostendit vertices? quomodo aequor aquato dorso prope sidera pendot? qui sociantur jamjam, et prope? Quomodo, post tam horrendam maris confusionem, de navis pericualo adeo tenuiter incipit, ut negetillam priorem retinere impetum, quid Tritouis fimulaerum, elatum depressumque in tam vastae navis, totque hominum discrimine, tanquam res ingens, memoratur? Certe per Synecdoches metaphorasque recte nemo tantam scribendi licentiam probaverit. Non enim adobseuritatem, sed ornatum haecad poesin accersuntur. Ejusmodi neterologiis Statius praeclara multa, atque ad heroicae poesios laudem reperta, confudit, nec, qui sibi non raro cecinit, aseipso ubique inteilectue est.

Claudiam quamquam ob scuritate minor, translatioum audaciapar Stat cemseri poterie. Audiamus in 1. 2. de rapr. de loco amoeno disseretem

Viderat herboso sacrum devertice vulgus Aetna parens florum, curvaque in vallesedentem Compellat Zephyrum. Patero gratissime Veris, Qui mea lascivo regnas per prata volatu Semper, et atliduis irroras flatibusannum, Respice Nympharum coetus, et celsa Tonantis Germina per nostras dignantia ludere campos. Nunc adsis, faveasque, precor: nu nc omnia fetu Pubescant virgulta velis, titferrilis Hy[?]la Invideat, vincique suos non abnuat hortos. Quidquid thuriferis spitat Panchaia silvis, Quidquid odoratus longe Wanditur Hydaspale Quidquidab externis ales longaeva colonis Colligit, optaee reserens exordiasecli, In venas disperge meas et flamine largo Rura fove, ut merear divino pollice carpi, Et nostris cupiant ornari Numina sertis. Dixerat ille novo madidantes nectare pennas Concutit, et glebas fecundo rore maritat. Quaque volat, vernus sequitur color: omnis in herbam Turget humus: mediaquepatent convexa serene. Sanguineo splendorerosas, vaccinia nigro Induit, et dulci violas ferrugine pingit.

Parthica quaetantis variantur cingula gemmis Regalea junctura sinus? quae vellera tantum Ditibus Assyrii spumis fuscantur aheni? Non tales volucris pandit Junonia penna. Necsic innumeros, arcu mutante, colores Incipiens redimitur biems, cum eramiti fleke Semita discretis interviret humida uimbis.

Elegans haec sane fictio, multaque varie translata, ac stylo ipso egregiead amoenitatem comparata; sed gemmae nonnullae minussunt expurgatae. Principio Deas, ut Venerem, Dianam, Palladem, et cum Proserpina Nymphas, nimis humili phrasi, sacrum vulgus nuncupat: minus vero recte postea easdem, Germina dignantia ludere: nam, ut, dignor ludere Latinum habeatur: hoc tamen germini non convenit: translationi enim oportebat, dum sensus constaret insistere, taceo, quod germen sine venustate ab ignobiliori translatum sit. Sequitur Velis, qiod magis implet versum, quam ornat; uti semper paulo antea etiam supra veritatem adjectum. Nec probo, quidquid lonqe blanditun Hydaspes: potius quocunque dixerim, quin et longe supervacuum est, et Hydaspes auro magis, quam odoribus celebratus. Ita pro externis colonis, quod unjverse nimis et parum proprie dictum, alii rectius legunt extremis Sabau Par ratio in sequenti versu optativeferens exerdia sacli, quanto satius dicas: emevit et repetene exordia vita. Familiare id quidem Claudiano, sed extra laudem est, quod generalibus in sistat, quaeque facilem mutationem admittant, quo Ovidius, Hotatius, atque inprimis Virgilius absunt remotius: quorum hic tam adfert propria, vel tam apre translata, ut aegte aliquid par, aut elegantius substituas. Perge. In venas disperge meas, de semine quidem florum apte, sedde carpendis moxfloribus, a praesen tibus Nymphis, parum opportune, dissimulo, quod disperge, exilis et inamoena hoc loco vor sit, cur non placeat per venas effunde: aut per campon[?] affunde meas? Quid deinde sibi vult madidantes nectare pennas: Nempe Grammaticam quandoque, et Syntaxin novaonon ubique Latine purus, consulro proinde alii madefactas supponunt. Denique quid inter flores nascentes ponitur, medioque patent convexasevene? majori sane gratia eliminaretur, praesertim cum sine laude, duo adjectiva substantive usurpentur. Pergit sanguinee splendere rosas, parum sanguis splendet: unde malim purpureo, sequitur, dulei ferrugine, certe dulcis ferrugo nonest (nec translatio

excusabit, cum desit similitudo) grata saltem oculis in flore esse poterit. Quid nunc deco mparationibus parum idoneis dicam: Hic eadem, quae in metaphoris lex espab illustriori ducendae sunt, ut orationem illustrent, a parthico cingulo gemmis distincto, florens Aetna extollitus, a purpurd, a Pavonis cauda, ab Iride denique: ommbus sane ad tantam loci amoenitatem depingen dam exilibus: nisi fortassis Iridi aliquid fuerit conce-, dendum: mallem Coelo sideribus variato composuisset, Accedit: qued carptim, ac sine dignitate similia, more suo perstrinexerit, magis etiam elato, quam culto sermone, curenim adeo delectent vellera, quae spumis fuscantur aheni. An spumis fuscari, est ornari coloribus? Progredior, Nec sichiems redimitur arcu, colorea mutante. Sic pro tali displicer, nec apta meta phora hiems redimiri dicitur arcu sed Coelum potius, aut terra. Postremo quomodo tramtte flexo, semita nimbu interviret? eum trames sit etiam femita, sed transversa; qualis nulla in Iride: quoctrca et flexo otiose fuperest, meliusque, a quibusdam supponitur picto: ut trames pro ipsa habeatur Iridis semita, verum picta. Quare haec malim, -- -- -- Cum tramite picto Thaumantis variis inter viret humida nimbis.

Nolui illa de Zephyri hascivo volatu, et qued glebas maritet et quod Hybla vinci non abnuat, ad censuram vocare; roletandas magis quam laudandas meraphoras, quas certe Virgilius suas esse nolit. In illo, quod fetu pubesaere virgulta, quodque vaccinia dicat flores nigros, ceteroquin porputeos, Maronem secutus est, quem hoc ultimo vix satis cxcuses. Nolo et illud petstringere, quod Zephyrum invitet absenrem; quem tamen semper asliduisque sibi flatibus. adesse fatetur. Ex his facile animadyertes, qua cautione legendus Claudianus sit, necum virtutibus vitia orationis haurias.

Lucanus urrisque et sensu clarior, et in meraphoris castigatior, Latinus magis, sententis atque argure dictis rarior: in hyperbolis tainen non raro audacior, membris incisus superbo ae militari pene numerorum incessu quem tamen supra meritum fastidit Scaliger. Stylo illum (nam fictione, parce usurpata. minus agit Poetam) et Claudianum, et Statium universim superare extra controversiam erit, singulos ad leges sanae dictionis expendentibus, quamvis illi superent in paribus, et robustiori judicio superflua praeciderint ihic[?] passim juvenili luxurie exundet,

castiganda facile licentia. Si ab adolescentibus legatur, proderit copia: si a maturis otiosa rejicientur. Utrisque ad imitationem, praesertim languidioribus, non dissuadendus. Audiamus in paucisillum versibus, quibus a Scaligeso notatus, in descriptione Padi. Adeo, inquit lib. s. Crit. exundans est Lucanus, ut et ipsum furentem superet. Padum, cum duro ore os attribuit.

Sic pleno Padus ore tumens super aggere, tutas Excurrit ripas, et totos concutit agros, Succubuit si quae tellus, cumulumque furentem Undarum non passa, ruit: tum flumine toto Transit, et ignotosaperit sibi gurgite campos. Illos terra fugit dominbs: his rura colonis Accedunt donante Pado.

Carpit iterum Scaliger dictum serra fagio: anfertur, ait, . non fugit. Ego vero utroque loco apte per metaphoram locutum aslero. Recte enimos fluvii dicitur, quo seille effundit, eleganter etiam dictum, terram hanc Dominos fugere, quaeillos latet: non minus, quam, res meos fugit oculos, id est, latet. imo terra fugit, seu reeedit, aeque dictum apposite, quam Virgilius de navigantibus dixit. Terraeque urbesque recedunt, plus etiam hic laudix ex oppositione sequenti meretur. Scaligerum ingenio judicioque magnum, verum et suis indulgentem affectionibus miror, tam offensum, quam ubique cum Lucanus patirut, ferre non meruit, mihi in posito carmine displicer. Qued turas appellet ripas, quomodo enimtutae suntoquas Pad us superat? nec sat placet excurrit, quod tenuioribus vocalibus conster, ac len tum sit ex spondaeo verbum, neque impetum aquae transcendentis autejus mali gravitatem satis exponat. Unde malim. Victos tramsuehitur (exsuperat) riparum obices vastator agrorum, ita enim vox concutit exilis, atque impropria (quia domus et arbores, nontoti agri, undis quatiuntur) etiam eliminabitur. Est hoc vitium Lucano familiare: verba, numerum ac phrasin, non satis rerum momentis ac naturae aptare: ut in levibus humilius, in magnis incedat gravius, exultim ubique, eodem pene verbox um apparatu fertur, tantum resipsas supra fidem extollendo gradescit. Sequitur non passa, patum significanter, cum potius sit passa. Quare gravius veriussque dicturus erat: cumaloque furentum undarum superata, ruie. Cerera quaesequuntur no modo ornata translationibus. verum et arguta sententiis oratione,

invidiam potius, quam reprehensionem merentur. Illud tamen usitatum quoque Lucano vitium, eadem vel reperendi, vel certe turbato ordine in delcriptionibus progrediendi, non disiimulabo: quale et hic videri potest, quod postquam dixisset totos agros concucit, denique primum dicat, tum slumine toto trensit et c. Nimirum profusum eloqueutiae flumen, non ea Rigatam satis poesin, quandoque obruit. Haecde Lucano lectori suffecerint. ut cum emolumento ac rerum vitandatum discrimine in eo versari possit.

Silius Italicus hoc loco breviter quoque audiendus Maronis ille imitatione laudem simul ac reprehensionem est meritus, fictionum varierate et gratia, hoc est, toto poesies corpore, multum ab eo distat, phrasi et ornatu nonnunquam accedit propius. Verum frigidior languidiorque est Poeta, sive epitheta, sive proprietates metaphorasque vocum, atque universum orationis apparatum spectes Unde impense illum non suaserim lectoribus, cum in Virgilio ejusdem generis illustriora omnia reperiantur. Taucu in m describentem videamus. lib. 14.

Ni subito imp ortuna lues, inimicaque pestis, Invidia Divum pelagique parata labore, Polluto miseris rapursset gaudia coelo. Criniger astriferis Titan fervoribus auras, Et patulam Cynem, lateque palustribus undis Stagnanem, Stygio Cocyti opplevit edore: Temporaque autumni. laetis florentia donis, Faedavit, rabidoque aecendit fulminis igni. Fumabat crassus nobulis caliginis aer. Squalebat tellus vitiato fervida dorso.

Censebo strictim. Taratam nobis pestem Divum invidia, et labor pelagi, quis vere et per metaphoram apposite dixerit? Recte quidem deadolescente egregio, praematura morte sublato, dicas. Superi hunc terris invidebant, at pia haec invidia accusationem non habet: ut cum dicuntur invidia nobis malum parasse. Criniger hoc praesertim loco, epithetum est, humili nimis translatione usurpatum uri et illud, dorsum terra vitiatum, humilitate, non tam verborum, quam significationis vilescit. cocyti et caliginit abundant, non otiosemodo, sed et vitiose: nam Styx et Cocytus diversa sunt flumina. Unde Stygiat Cocy tio dor imperite dictum; cum unum in altero non comprehendatur:

nec per tro pum satis excusabis; cum utrum metonymice usurpetur, non liqueat, Sic nebulae caliginis non dicimus, sed claige nebularum. unde ad explendum carmen, caliginis male ad hibitum est. Ceterum hoc Silius obtinuit, ut cum paucioribus vitiis, vir tutes etiam minores conjunxetit, parum animosus et stylos et numero, ob vitatam tamen obscuritatem, et barbariem rudiori illum juventuri non dissuaserim.

Vocavi ad examen non metaphoras solum, verum et si quae occurrerent alia: ut tanto majori judicio acfructu hi Poetae tractari ab iis possent: Et ne studiosus lector vita in illis cum virturibus amplectatur.

CAPUT VI. Novi audacisque in metaphoris Poerae censur.3.

AD hanc doctrinam de metaphorae et hyperbolae usu, qui in poesi et grandiori quavis orationel praecipuns est, magis inulcandam, Cornelii (ut ferunt) Nepotis hoc in genere luxuriantis, felici nonnunquam audacia, carmina ali qua ex Darere Phrygio seriptore Graeco versa expendemus. Ita exor ditur.

Ilia dum lachrymas concessaque Pergami fatis, Praelia bina Ducum bisadactam cladibus urbem In cineres, querimur.

Apte satis. Delibabimus cetera, atque illa. quae laude inprimis digna ex rara a praque translatione duemus, charactere di. verso distinguemus.

Confundit mala bonis lib. I: in fine silvam descripturus Idaeus consurgit apex: verus incola montis Silva viret, vernat abies procera, cupressus Flebilis, interpres laurus, vaga pinus, oliva Concilians, cornus venatrix, fraxinus audax, Stat comitu patiens ulmusnunquamque senescens Cantatrix buxus: paulo proclivius arvum Ebria vitis habet, et dedignata latere Canicolam poscit Phoebum, vicinus aristas Pragnantes fecundat ager. Nec plura falernus Vina bibit: non tot pascit Campania messes.

Toleranda in plerisque audacia etiam quaedam laudanda, ut quod arboribus exantiquorum usu apte translata epithera tribuat. Sed quod silvam Vocet montis incolam, quod vitiferum

mantem dicat vinabibere, quod camcolam Phoeb. vel a senum cam: vel a sidere coelesti appellet; hoc vel inepto sacit tropo, vel certe quantitate hujus vocis neglecta.

Aud: vero continuatis translationibus non invenuste luxuriam Item 1. 2. 2n descriptione lauri quo minorem sub se sitoam opprimebat.

Idaei Regina sinus dignissima Phoebo. Laurus, moffenso frondosum vertice crinem Explicat, et nemoris proscripta plebe minoris. Sola viret, nullique suas communicat umbras. Cetera Cyrrheam veneratur silva juventam. Celsum submittens apicem, longeque reducta. Majorem temere poscentes aera frondes Castigat metuit que sacris oecurrire ramts. Huc Deus, aut casus certe gratis simus error Pertulit ereptum sociis Hac laetus in umbra Mirabar lautum vivacis lege juveniae. Nil Iove mutato passam mirabar et Eurum. Murmure adulantim fohis et frondibus auram: Secretum spira re tuum, cum languida sensim Fur oculi somnus mvitans oria, blandum Pectoris elusit studium, curasque feseilit.

In multisac plane nimtis metaphoraru gemmis, quaedam faisae magis quam verae: nam, silvam frondes majorem acraposcentes castigare, dictum liberius. Erquid hoc, vivaculege juventae nil a ovepati; Illud. Auram secretum spirare suum audacius; quamvis tolerandum, magis quam Fur orula somnus Cetera amplector.

Lib. 2 prinsipio ita thurisicantem describit ridicula translatione -- In ignes Hybleas in clinat opes, jejunaque spirane Nidor odorifero solatur sidera sumo

Quid hoc? Nidorem (pro odore) jejema solari sidera? quae hic similitudo ut dici jejuna queant; et sijejuna, pro solatur crat dicendum pascebat,

Lib 4. principio sie blasumtropice exhibet. Texendis vox aegrasonis teneroquo laborans Eloquio lingua blaesos frustratur hiatus.

In quo neque sonum texere, neque tenerum eloquium pre impedito placet, cum illa translatio ab humili, haecabaliena re ducatur. Quod hiasum siustrari dicet laudem meretur.

aequiuat candore; ut rideri iterum mereatur, primo atque ultimis duobus versibus.

-- Totosque perartus Lactea materni spirant mendacia cygni. Nativum frons funditlebur gena candida byssum Aequat, dextra nives, dens ltlia, colia ligustrum, Autis inexpleto crispata volumine, vilus Excubitor, nasusgue vagi venator doris.

Lactea mendacia et inexpletum volumen, nemo probet. Excubior ille et venator quibusdam forte placeat, cum similitude non desit.

Superbe inc edentem ita adumbrat tolerand[?]ans audacia! tuum esto. lector judicium cerro saltantem in theatro melliter exhibet. 1. 4.

Pes brevis incessu, terram libante supinam, Lascivum suspendit iter, crurumque decora Mobilitas compto libramine ponderat artus.

--- portum Argivae tenuere rates; spatiumque negabat Terra viris, velis aer, et puppibus aequor. jactalundos; at timitos, audacibus sane metaphoris extollis. Etogo animos hebetes mendax audacia frontis Dissimulat, clamorque minax despumat in ausus.

Senem bello fortem primo atque ultimo versu non inepte ceteris mediis ambigua audacia depingit. lib. 6.

Quin Priamo licet in senium dejectioraetas. Algentesque negent onerari casside cani. In sene non marcet Princeps. in Principe vernat Miles, et imbelles audent certaminarugae.

---- Iuratur, in usum Perfidiae perjura fides: Antenore dirum Parturiente nefas.

Cur non potius conversasides dicitur, et invadente nefas, translatione non minus rara, sed magis virili.

admiratione novitatis seducit, ut mihievenireado lescenti memini Sidonium Apollinarem, uti et hunc Nepotem venerabar, desi piebat Maro, talia venabar.

Haec attuli, ut in telligeres quo tropi ac metaphrae praesertim tam ad elegantiam quam ad manem tumorem efferre? ssint, fars abjectam cetera poesin. Porro de hoc ego Poeta sentio superioris esse seculi quique Britannus fuerit, quod carmen deinde ab im peritis Cornelio Nepoti et Romano veterum aevo male adscriptum sit. Quid enim illa sibi carmina inserta volunt? Quod, nisi ab Argonautis reperta navis fuisset:

Non nosset Memphis Romam, non Indus Iberum. Non Scytha Cecropidem, non nostra Brirannia Gallam.

Iberantom sive Hispanw, superiori primum seculo Indiam frequentar ecoepit, unde neque ex Darere haec transferri potuere.

CAPUT VII. In quo carmine tropi et allegoria audaciores locum habeant, cum censura Persei.

COncludam illam de tropis disceptationem ubite docuere non in quovis carmine illam, translationum praesertim, audaciam tolerari, cum genere carminum augeri hanc mirigarive: ad ipsam quoque rerum, quae tractantus, naturam, prudenter aptari. Idemque de Allegoriis observandum. In Eclogis atque inprimis in Satyris et Comoedris plus libertatis atque audaciae concessum est: Alias non dixisset Virgilius Ecloga 6.

Forte sub arguta consederat Ilice Daphnis. Nec ibich Invidia rumpantur ut ilia Codro.

Prima trans latsone remota. et impropria, altera audos i, Sic in Sacyris Horatius Satyra I. testabitur de auaris loquens.

-- Sunt qui. Frustis et pomis viduas venemur avaras. -- Lacus et mare sentis amorem Festinantis heri, cui si vitiosa libido Esceris auspicium.

Modeste satis longe audacius Persius Sat. I. dicet ebrium Peetam Versivus recitandis captare samam

Sed legens ceisa, liquido cum plasmate guttur Mobile calluer it, patranti fractus ocello. Hic neque more probo: videas, neque voce serena Ingentres trepidare Tiros: cum carmina lumbum Intraniti et tremulo sealpuntur ubi intima versir. Tun' vetule auriculis alienis colligis esecu?

An non haec est manisesta ineptia? Quoniodo bibens plasmale guttur eolluit cur ebrius caecutiens aut oculis fractus ocello patrante esse dicirur? quomodo carmina abaudiente aegre excepta lumbum intr ant et scalpune viseera? Quod esca aurium dicantur, hoc in Satyra toleremus. Sed Persium praeter antiquitatem non multa commendant quam vis alicubi Satyricum erudite salem spargar Luce dignior, nisi obscuras ubique captaret allegoriarum tenebras.

Elegantiori plane audacia Iuvenalis Saty. 1. De Poematum lectoribus, quibus se et ipsa saxa fatigata hyperbolice asserit.

Sem per ego auditor tantum nunquamne repomm Vexatus toties rauci Theseide Codri?-- Frontonis Platani, con vulfaque marmor a clamant Semper, et assiduo ruplae lectore columnae.

Liberior plane comicis metaphorar um usus, muia in Plautoeius generis laudantur. Ita in Trinummo

Nam si in te agrotane artes antiquae tuae-- Omnibus amicis morbum (dolorem) tu inenteergravem Qui exadisica vis suan ins hoatam ignaviam.

Ubi vero res rusticae, ridicula, fordidae, ad reprehensionem Spectantes, metaphorae quoque a rebus humilioribus ad rem accommode traducendae erunr. Unde lice! illud Plauti de Rege male usurpaverissin re gravi.

Formenio Illi iner evit pectus Et Cor salit histrionicam. Personae tamen humili recte conveniet Ita exeodem. Crusis Cimelium de homine improbo, et iratus de se Aetnam quam gere in pector evomam, apte dixerit. Verum non msim comoedia.

Allegoriae etiam, et quandoque Ironiae, et pro verbia, in Eclogis, Saryris (quo et Scazontes revoco) tum et comoediis locum habent. De Eclogis palam, quae magnam partem allegoricae sunt In Satyra prima statim Horatius allegorice queritur, sea Mecoenate ad scribendum rursum impelli:

Spectatum satis, et donatum jam rude quaeri Mecoenas, iterum antiquo, me includere ludo. Et mox. sisasum sibi esse. ut a scribendo jam senextemparet. Est mihi purgatam crebro qui, personet aurem: Solve senescentem mature sanus equum: ne Peccet ad extremum ridendus, et ilia ducat. Proverbiale est, quo se luvenalis jam puerum negat. Saty 1. Et nos ergo manum ferulae subduximus. Ironicum, cum eadem Sa yra improbes in Rep. asserie male extolli. Aude aliquid brevibus Cyaris, et carcere dignum Sivis esse aliquid. Allegoricism ex Plaisto est, quo se hostem timere negat. Si illi machaeramobis romphaea est do mi. Proverbiale quo dicit bene coeptis insistendum. Exorsa est tela per bene licium ne ruperis.

Elegantissimae allegoriae illae quae purae non sunt, verum intermixtis verbis propris lucem accipiunt Suntque Comicis inprimis ac Lyricis etiam familiares Sic Horar Ode 1. lib. 3. docet Principes a timore mortis non eximi.

Aequa lege Necessitas Sortitur insignes et imos, Omne capax movet urna nomen. Districtus ensis, cui super impia Cervice pendet: non Siculae dapes, Dulcem elaberabunt saporem et c.

O Nata mecum Consule Manlio Scu tu querelas, sive geris jocos, Seu rixam, et insanos amores Seufacilem pia testa (amphora) sonenum: Tu lene tormentum ingenio admoves Plerumque duro et c. addis conua Pauperi et c.

Porro facile est has allego rias reperire cum ex aptis com parationibus exemplorum aut similium traducar. tur: sintque solum, metaphorae continuatae, in qua semel rraducta persistirur. Quod ex Horatii exemplo Ode 2. lib. 4. manifestum erit.

Monte decurrens velus amnis imbres Quem super noras aluere ripas, Fervet, immensusque ruit profundo Pindarus ore.

In prima stropha allego ria est, quae poterat esse comparati, si pro ope Dadalea substieuas, velut lear aeis Contra in altera stropha comparatio est, quae in allegoriam verretur si sublato veluio sufficias erat. Ita paulo post idem Horatius allegoriae comparasionem subjicit.

Multa Dircaeum levat aura cygnu, (intellige Pindarum) Tendit Antoni quoties inaltos Nubium tractus Ego apis Marinae More, modoque Grata carpentis thyma, per laborem Plurimum cirea nemus uvidique Tiburis ripas, operosa parvus Carmina fingo.

Non tamen ex solis comparationibus (uemadmodu me[?]a phorae faciunt) omnis allegoria ducitur, verum etiam ex aliis aropis praeserrim meronomia, aut supra liquer in exemplo de amphoraex Horatio, ubi effectus pro caussa adhibetur: et altero Plauti de machaera, ubi causia pro effectu ponitur, sed rarior harum est usus.

Haec, quibus ultro immoratus surn, ubi semel apprehenderit Poesios studiosus, magnum ad varie tatem, am oenitatem, dignitatemque carminis profectum fecerit: Concludo eleganti allegoria Senecae: qui ut ostenderet, magnam fortunam timendam, amandam mediocrem. Sic Agam. Act. I. disserit

Feriunt celsos fulmina montes. Corpora morbis majota pateat: felix mediae. Quisquis turbae parte quietus, Aura stringit litora tuta; Timidusque mari credcte cymbam, Remo rerras propiore legit.

CAPUT VIII. De facili epitheeorum ci pia et Varietare comparandae.

EPithetorum magna in carmine vis est, sive ad varietatem, ornatum et copiam sive ad deprimendam extollendamve, pro rei dignitate, oratjonem. Horum inveniendi facultas, ut Poetam propemoduna facis: ita sterilita 3 aspirantem excludit.

Error hic quorundam, rudem juventutem in hac palaesira exercitantium estsqui librosilli epit hetorum sufficiunt, unde ad complendes versus idonea hauriat vocabusa: quaeproinde sine discirmine qnodhber obvium, ad hratum carminis complendum maxime opportunum, arripit parum solicita, qua illud significandi gratia usurpetur Quocirca horum nobis imbecillitas fulcienda inprimis erit. Quod fecero, ubi primum inveniendi copiam, deinde usum ostendero.

Epthera univer sim vel ex reipsa, vel ejus adjunctis petuntur. Quare in primis reiipsius natura, deindepeisona quaeilla ue titur, denique rei actio et pastio, quantitas ac qualitas, losus ac tempus expendi possunt, quae ho c verlu complector.

1. Res ipsaejulque caussae, ut efficiens, materia, forma, ac sinis examinara uberem epithetorum segetem dabunt-Ponamus exemphloco, arma movci, proqua plirasi amplisicanda quaerantur epitheta. Age ad rem ipsam artende, et primo caussam essicientem.

Quaero. Quis haee arma secar? respondebis poetico more. Vulcanus, vel Cyclopes appella igitut Vuleania vel Cyelopea arma, ut Virgil. Claudian. et c. Quaero iterum, ex qua constant materia? Dices ex aere, ferre, argento. Dic igiturarma ahenea, ferrea argentea et c. Ita Virgilius

-- Larus omne sub armis Ferrea scura tegunt. Et -- Humero simulex uit ensem Auraium.

Quaero tertio, quaeest armorum sorma? respondes Thorax v. gefuit squamatus, pictus, aut cala: us figuris, galea cristata, haeimatum ferrum et c.

-- Hamata peraussit arundine Ditem Ovid. 3. met. Sen caput. bdliderat oritt. ed nasside pennis Id s. met.

Quaero denique. Quis finis armosum? respondes, bellum, pugna victoria trinmphus et c. Dicigitur bellica. armas pugnantia, vistrioias[?] triumphantia.

2 Expende actionem, sive illa quae perarma efficiuntur, ut sunt profusio crcoris horror, formido, vastatio regionum, caedes et funera, et c. Dieigicur sanguinolens auristiz eruenta, vastansia funrsia, lethalia exitialia formidabile relam horrendum et c.

tractari possant considera, ut cudi solent, quassari, torqueri, mitti et c. hinc cusa, vibrata quassata. 1 orta manu, aut fertum intra. ctabile, vibratite, tartile, missile, aut volatile telum.

4. Quantitas rei perpendatur, quam scilicet alta, profunda, Iata, et longa sit, aliqua hinc tibi epithera suggerentur. ita ingens, oblonga, elata hasta dicitur, Immensum ferripondus et c. Sic Virgil.

5. Qualitas rei consideratur, quae si vivens sit, tam illa quae animi quam quae corporis est, et tam affectuum, quam sensuum ponderatur. Unde ingens manat epithetorum copia. Si enim interrogeris. Qualis v. g Ulysses fuerit? quoad animum respondebis sapiens, astutus, vafer, animosus, fortis: quoad corpus, formosus, robustus, sanus, erectus et c. quoad affectiones cupidus, iracundus, audax, libidinosiis: quoad sensus: visu acer, perspicax, lingua promprus et c. Ita de herba vim primo interiorem, quod medica, salubris, mordax, amara; deinde speciem externam perpendes, quod viridis, florens, comata, aspera, aut mollis sit. De armis cum sint inanima, praeterexternam speciem nihil hoc loco consideratione dignum. Unde cum forma (de qua supra) fere coincidit qualitatis hoc loco examen respectu fensuum nostrorum ita illud recte in stitues, qualia simt arma visarsplendida, dices sorus airntilansia, aut contra obscara, rubiginosa, squalida, eruenta, Qualia eadem arma sunt ractu? levi. inquies, aut contra aspera, dura aut contra mollia: le via aut contra gravie. Qualia auditu: horrisona, dices sinnula, horrida, sonantia. Rel. quis lensibus non percipiuntur, herbam quoad gustum et edoratum pariratione licebit expendere. En fecundam epithelorum venam.

-- Ille rudem nodis et cortice crudo Intorquet summis adnixu, viribus Aastam. Virgil.

6 Locus considerandus est, ubi videlicer orta, inventa, aut asu: pata resest. Aetnea dices arma quod in Aetaa cudi a Vulcano fingantur. Getsca, Scythica, Germana, Itala a terris unde elata. Virgil. 1. 2.

Laterique Argivum accommodat ensem, Volat Itala cornus Aeta per tenuem et c ld 1 9.

observanduni veroest Poetas his inprimis epithetis delectari, nec solum a loco paoprio rerum, verum et communi, eoque pescetabri, illa aveersereisa Noricus ensis, Gnossia spicula pro

quovis eximio ernse, velspiculo: uti Falernaum, vel Massicum vinum, pro generoso quolrber vino synecdochice accipitur. Ut proinde ne hoc ornamento Poeta destituatur, loca certarum rerum possessione celebria In prompruesse conveniat.

7. Tem ports quoque considerano nonnunqum juverit: huc quod subito, improviso, quodnoctu, aut vesperi et c. factum spectat. Unde Noctur na, Matutina, importuna subira, arma dixeris. Quae epit hera nonnun qua ad ipsas per sona transferuntnr. ItaVir.

8. Denique persona, ad quam res spectat epitheta suppednat. Ita ab Achille, Herstile, Marse, arma Aehillea Herculea Mavertia dicuntur Quoloco iterum observandum est haec epitheta per synecdochen quoque pro quibusvis armis nobilioribus usurpari, adeoque fecundo vati expedire ut et rerum inventores, aut quaque in reexcelinerint, in prompra habeat: ne elegantioribus epithetis destituatur.

Deinde et illud notandum, ubi non rem sed personam ornandam epitheto habueris, a proavis ac majoribusilla peti, quae patronymica voantur, (quanquam et a patria samantur) hinc Aeneas Anchisiades a patre, Dardsnius a Proavo; Cythereius a matie Venere, ut Iliacus et Phrygius a pattia nuncupatur, quibus eriam epithetis magnopere Poetae delectantur

Nondum hic omnis facundiae exhausta penus est. Plura erjamnum ac ceteris fere eleganriora epitheta, quae rebus per metaphoram tribuuntur, possuntque ex isdem, quibus propria, hautiri fontibus personae tamen et Qualiratis consideratio inprimis est fecunda: Quidquid enim de personae, pront in usu armorum versatur, dicitur, id translatead arma referetur.

Quaero igitur, quis ille armarus? si dicas est igas, heros, rufticus, vel miles, hostis vel amicus: arma ego gigantaa, heroica, rustic a militaria, hostilia infesta vel amiea dicam.

Quaero irerum qualis iste miles si respondes serox, crndelis, sceleratus, atrox, vel mitx et clemens sidus, aut infidus, violentus, invisus, in sanus moestus et c. eildem ego titulis arma donabo.

Denique quid agit, aut patituriquaero, dicisillum furere, aut horrere, vel trepidare, unde horrentia, trepidantia, surentia appello arma.

Ab aliis etiam comparatis unde translationes peruntut, auge. re hunc censum licebit, ut si a tonitru tonantia, a fulmine, fulminea nuncupes.

-- Tergo sceleratam intorserit hastam. Virg. 1. 2. Aeneid. -- Rursusque trementia forti Telamanu torlit. Qv. in met. -- Duplici squama lorica sidel. Virg. 1. 9. -- Fido que accingirur ense. Virg. 1. 7. -- Violentaque sumere tela. Rexjubet id. - Horr rentia Martis, Arma cano. lib. 1.

Simili exerairatione per hos. epithetorum fontes ducendus Poesios candidutus, ur hanc copiam aslequatur, sine qua diffieile eris Vatum prensare lauream. Et vero etiamsi nonnullae ex his venae steriles fuerint, alicubi sese necessaria affundet ubersas, non epithetorum modo, verum et phrasium. ac sententiarom, ut mox intelligetur. Iam de ornatu, et delectu epithetorum, res pauloerit disicrenti facilion et prompra utenti, nisi ocudo immaruroque judicio accesserir.

CAPUT IX. De ornatu et delectu epithetorum, cum veterum Poetarum censura.

EPithetorum usus partim ad necessitatem, partim ad ornatum est comparatus. Necessariug primo est/ut rem distinguat, ut si dicam, Sueciea arma Teuronicis illara terris, uerumcue epithetum distinctivum est. 2. Ut rem vel extollar, vel minuat: ut imbelle ferrum, minuit: telum ingens, extollic. Quae patia, rebus sunt epitheta, nisi ornent, otiosa sunt atque inutilia. Plus in illa, re Graecis, quam Latinis concessums quod eis mollities luxusque nativae linguae plusculum indulgere videatur: quanquam Homerus hoc rirulo vapulot, quod nimium abundet epithetis, iisdemque identidem recurrentibus nauseam moveat. Ita in Odysfeae [gap: Greek words] glausis, oesslis Minerua, et in Iliade: [gap: Greek words] Dea albas ulnas habensluno, per unam quandoque pagellam tertio quartove reducitur, locis ubinulla pulchritudinis ratio.

Ornatus orationis uti corporum, in euliu ac velut. colore quodam verborum con sistir, quo illa, propter raram eleganriam, legentis live audientis animum delectatione perfundant. Duo igitur requiruntur, ut, et rarus sir cultus (nam vulgaria fastidio obnoxia sunt) et illustris quisensum animumque pulchtitudine quadam et dignitaieteneat, ad quod omnino necesfarium

est, ui recte ac penitus percipiatur, incognita enim quan. rumvis illustria, oblectare magis nequeunt, quam pretiosae epulae, quarum nullus est gustus. Quae causa cur obsecuritas in epi thetis sit evitanda,

Alius ornatus est in verbis ipsis; alius in eorum colloe atione. "In vocabulis ea reliquis praeferuntur quae et rariora et significantiora sunr. Quocirea iniversim translaea propriis in carmina praserunsur: cum in dote utraque propriis fere praestent, quod apsam similitudinem cum rei ipsius cognitione simul animo objiciant, adeoque rem sensi bus per notius aliquid, sive illustrius magis exponant. Sic audax, vel implaoalite ferrum in colla Tyranni stringere fulminantem acinacem vibrare, ornatius est, quam si durum aut acurum strinxisse ferrum asseras. Eodem spectant epitheta per hyperbolen elata, ut ferrea vox, plumbeae irae, pectus ahenum: pro aspera gravi, aut dura re eleganter usurpantur Quae in primis ad rem quamlibet, vel deprimendam, vel extollendam faciunt, nam et Semivirum Aeneae comitarum Dido per contemptum insignem dixit: et contra, Sen; ideuns: heroa Iasonem, Statius, eximia laude, appelavit.

Alterum locum in ornatu sibi vendicant epitheta a personis: per syne cdochen usurpata, ut Mavertia, aut Herculea arma: cum translata, praeter significationem propriam, simulexemplum alienae virtutis complectantur. Ubi vitandum omnino erit. ne ab humilibus, aut ignotis, personis epitheta desumantursed ab iis tantum, quae ea in re, de qua agitur, vel invetione, vel tracta sione, publicam excellentiae famam meruere, nullis; aur paucis lecundi: ita Nestorea aut Drusana appellare arma, a Nestore ac Druso pro generosisarmis non permiserim, cum Nestor licet notae fortitudinis, A chilli tamen suceubuerit, Drusus; etiam minori armorum laude innotuerit. Sic egregie pictam mbulam Apellaam, non tamen Tausontam, recte dixeris. quamvis et Pauson Pictori celebris arte fuerit: cum ille et minus obscurus, et princepsartis habeatur, hic in utroquecedat. Huc etiam spectant, quae a gente quapiam celebri epithera per synecdochen adhibentur, ut Scythicus arcus, Amazonia securis, pro quavis in signiarcu, aut securi. Adde monnum, regionum, aliorumque locorum nomina: ut si leonem ferocem Massylum, aut Marmaxicum appelles, stagnantes aquas [?] stagna, visem secundam Falernam dicas. In gnibus lex

eadem te obligat: ne ignota saltem peritioribus, loca gentelque adhibeas: nam, ut gratia metaphorae, et oblectatio ex cognitione adhibiti est similis (quod non modo illustrius, sed et notius esse debet, ut rem praesentius significantiusque sensibuas expo nat) ita in, hac fynecdoche speciei, quam baec involvunt epitheta, voluptas ex reco radatione illustris viri, gentis, aut loci conjuncta rei significatae existit, nulla autem potest ignoti esse hominis, aut loci, cum voluptate memoria: neque illus rei intelligi dignitas, quae est incognita. Quare humiles, nec peregre celebratos, suae patriae montes aur fiumina bis adhiber epithetis, vitiosum illi fuerit, qui universo Romano orbi poesin meditatur, qua in renonnemo hujus seculi Poetarum, ceteris dotibus excellens, non raro impegit. Quocirca aurum cum quibusdam non appellem (allaicum, sed potius Ibericum, quia licet Callaici apud Ptolomaeum Hispaniae populisint: tamen hoc nomine passim ignorantur. Poetaeigitur facunde inprimis est necessarium, in Geographia, nobiliorumque, cum locorum, tum rerum cujusque nationis cognitione peruam esse. In locis praecipue eminent montes et flumina: in rebus animalia opes, et artes earumque instrumenta: quae cognitioadeo vasta non est, quin facile possideri quear.

Hoc tamen magnopere observandum in graviori poesi (at herorca et lyrica est) freauentiora haec esse, quam in mitiori carmme epitheta. Deinde epitheta maxime ex renata desamenda esse, quaeque, necessirate fimus atque ornatus gratia aecersantur; ne otiosa videantur, neque producta nimium et grandia coacervanda; ne frigida aut inant rumore inflata credantur, grata omnino varietas: ut alia propria, alia metaphetica. synecdochica, alia grandiora, minera alia, que vitetur obrepens in eadem re fastidium. Quod tamen accommodead ipsius carminis genium dictum volo, cumalierum alibi sit usus fiequentior. Audiamus Statium I. Theb v. 143. cujus hac in re cura negligentior, nobis offensio ms declinandae caussa esse poterit.

Eonondum crasio laquearia fulta metallo Montibus, aut late Grajis efssulta nitebant Atria, congestos satis explicitura clientes Non im pacatis Regum advigilantia lomnis[?] Pila, nec alterna ferri tratione gementes Excubiae, nec cura mero committere gemmas,

Displicet primo epithetum crasso a quantitate desumptum: cum hoc loco de palatiotum decore ac pretio agatur, adeoque epithetum a forma, vel qualitate: aut certe a locorum aestimatione desumendum erat, ut praestantia aularum commendari posset, quare fulvo rutilo, aut Lydo aptius dixeris: intelligo enim deauratis fulcris trabibusque innixa laquearia: nam si aereis columnis niti tradat (quod prorsus insolens) epithetum extra reprehensionem esset. Montibus Grajis nitebant airia, id est, per synecdochen; muris columnisex lapidibus montium nitebanr; sed quid Grali montes rursum, aut laudibus ad nitorem? an non rectius Grajo, aut Spartano, vel Pario marmore? Quid deinde offulta cum priori versu fulta dixisset? an non aptius effossa? certe atria montibus effulciri, parunrest dictum proprie, at atria montibus effossa, nemo jure culpaverit. Pergo, cur dicit congestus clientes; saris id quidem apte- si in arctum tugurium cogerentur: at cum per lata atria explicentur, superbum aliquod et ampullatum regiorum clientum epithetum exspectarem, malim Assyrios, vel Mygdonios purpureos, bullatos, aut praetextatos. Erit forte etiam, cui vox illa explicatura, quamvis longa, sua tamen mediarum syllabarum tenuitate displiceat, ego distichis, quam huic loco aptiorem habeo. Sequitur carmen granditate epithetorum suspicien dum, neque hoc omnino ad rem accommode, quae enim res tanta excubare ad regis in somnis ostium? dixerat explicatura atria, et mox ad vigilantia pila impacatss somnis: nimis, ut apparet quaesite longis vocabutis, cum ante duos versus, mora perdurdarura praecessisset. Subjungit forti sta tione gementes excubiae, quis vero unquam ferro censuit mssitem gemere potius, quam stridere aut strepere? dicendum itaque strepentes. Quod addit gomas moro committere: sorre rectius, certeapertius erat, merum gemmis committere: cum illud in cerro sensu fluctuer. Postremo, quod cibos, affusos autum violare dicat: auda cius. quam congruentius facit. Illud, nuda potestas: apto de tenuioribus Regibus, epitheto pronunciatum est.

Expendamus et Claudianum, quo nemo poetarum in usu epithetorum tam ad decorem, quam tumorem luxutiantior. Ita in Raptu Proserpinae orditur.

Inferni raptoris equos, afflataque curru Sidera Taenario, caligantesque profundae

Quaedam aut tumide, aut improprie dicta. Quis enim ton censeat tumide Proserpinae tnalamos, caligantes prosunde lunonis dici? quae enim hic res grandis, arque illis digna verbis, quae in ipso sermonisexordio, hiantem sustinent? Deinde assiala 2 curru sidera, nec proprie, nec tropice recte dictum; cum currus non afflet, sed equi, quos modo nomunatos iterato non debuit per currum intelligere: Adhaec cur audaci cantu promit, rem fabulose ridiculam, nec neroicis dignam versibus? Quid denique cougesta sibi vult? neque enim menti convenit, si vero rebus congestis satis id quidem frigide, et improprie, taceo, quod mensnon tam jisbe if quam suadeat: et quod universim equos et a fflata curru sidera, pro exordio suae expositiois adserre, satis minutum ridiculumque sit: ubi de nefando Plutonis raptu, Deorum violentia, ruptis naturae legumque federibus sermo auspicandns fuerat.

Sed ne dignam quoque laudem maximis Poetis denegemus qui per egregium saepe epit Hetorum usum. subiimi paucisque imitando incedunt pasfu alibieodem in libro de serpentibus liisce scriptum elegantius:

- Ad Phrygios tendit secura penates (videl. Ceres) Turrigeramque petit Cybelen, sinuosa Draconum Membrategens, volucrique per avia nubila tractu Signant, et placidis humectant frena venenis. Frontem crista regit pingunt maculosa virentes Terga notae, rutilum squamis intermicat aurum.

Quam apposite nuno sinuo sa membra nunc maxulosa vocanfur, quam apro tropo avia nubila et vencha hoc loco placida dixit. Dilplicet tamen per nu nla signans ubi constructio, lensusque desieit, et signant, in principio versus, celeritatem indicandam remoratur, unde malum. Volucri rapiuntur in av[?] a tractu Nubila et innocuis humestant soena venenis.

Idem Paulo ante graviter eruditeque dixerar. Plutoe Ioquente tacuisse Getberum: et Cocytum, ac Phlegethonem. aver ni flumina ubitituisse

-- Tremefacta silent dicenre tyranno Atria latratum triplicem compescuit mgens Ianitor: et presso lacrymarum fonte resdit Cocytus. tacitisque Acheron obmutuis undis,

Ipsum pene lectorem haec attonitum silentem que apta in re tanta graviate detionent quam recte remefacta atria, ingent Ianitor presso fonte racit?? undis dictum! ut eruditas in verbis metaphoras transeam. Nihil in hac oratione obelo dignum.

Certat oratione in re pari victor exiam statius ubi Tisipkonem lib. t. Theba ita deser ibit.

Talia jactan?i crudelis Diva severos Advertitvultus, inam oenum forte sedebat Cocyton juxta resolutaque vertice crines Lambere sulphureas perm iserat anguibus undas. Ilicet, igne Jovis, lapsisque ciratior astris Tristibus exiliit ripis, discedit inane Vulgus, et occuisu Dominae pavet. Illa per umbras. Et caligantes ammarum examine cam pos, Taenariae limen petit irremeabile portae. Sensit adesse Des piceo Noxobvia nimbo Lucentes turbavitequos, proculardaus Atlas Honuit, et dubia coelum cervice remisit.

Hoc metro sytloque si ubique incederet Statius, et tam aptis epithetis, metaphoris, phrafibus cum majestatelucem afferret, Virgilio haud esset inferior. Non expendo, quod fingula laudem mereantue et grandia verba in re gravique difficili, adhibita sint: ut promde exillius Poetae more, nihil inaniter tumeat. Ut vero in usu epithetorum, tum in leliquis poesios dotibusad rationem dijudicandis, lector paratior siteante solutam expendas anumeris phrasin; ita facilius de ea habiturus judicium est, quod numerorum cura ae modulatio nonnunquam sensum occupatum fallat. Hocopinor si Virgilius feeisset, dum Aeneam de se ad Venerem loquentem introducit, non dixisset. Sum pius Aeneaz. Quid enim pius hic agit? nimia sane de seipso laus; neque extra carmen toleranda, quam etiam auget subjiciens famasuper athera not us, modulata carminis gratia illud super athera invexia; sed non satis modeste hommem haec sibi tribuentem, laudar. Extra numerum ho satisad memoriam fuisset; Aeneas trojanus dicor fama notus. Nimirum modulatiusaures feriebat; Sum pius Aeneas. Numerus tamen cum Poetam non saciat ut visum alibi, ejusmodi defectus tueri non poteri Haec igitur regula ad epitheta inprimis

adhibenda, ut appareat: num otiosa, aut idonea minus fuerint, adeoque rejicienda, aut mutanda sint, si epitheto Aeneam ornate ob gravitatem placeat, curnon dlcamus?

Ornatus qui in eollocatione epithetorum consistit, infra rectius de compo sitione orationis tradetur. Hoc loco hanc tractationem absolvam ubi monuero. Primum epitheta quandoque per hypaliagen licentia poetica permutari. Ita Virgil. De Priamo.

Arma diu senior desueta trementibus aevo Circundat nequicquam humeris, Et in isto. Heu fuge orisdeles terras, fuge littus avarum. Et alibi. - Odium crudele Tyranni.

In qubus elegantiam conciliat tropus, sine quo minor est gratia, ut in illo Virigil. Aeneid 6.

quod pro obseura nocte dictum idcirco, quod sola, juxta sub significantius esset, ob quam soli, literam a, illic oppottune positam, ut intelligas quanta religione sonus etiam in carmine quaeratur.

Alterum quoque observandum diligenter in humili oratione praesertim, pronuntia tis sententiosis moderate admodum adhibenda epitheta necessatia tamen ad plenam claramque expositionem non esse subtra henda circumspectam quoque raritatem in sublimiori dicendi genere usurpandam; ne vim dictionis ad affectus graviores quandoque comparandam, mofa tarditasque absolvendae sententiae elidat aut certe ornata verborum pompa atrentione animi in se versa, suspendat. Mediocre scribendi genus maximeepithetis luxuriatur, quod ad voluptatem inprimis est institutum, uti infra plenius intelliges. Nunc ex Claudiano versusaliquot lubet expendete, ut videamus quomodo ad leges praescriptas epitheta exigenda sint, quod exemplis facilius quam praeceptis capitur. Id universim de claudiano censendum; nimio illum paslim luxuriate epithetorum apparatu, adeoqu, intere graviotes Poetas vix quenquam imitatu faciliorem esse, iccirco quod epithetornm haud difficilis sit copiaeatque delectus. Ad Serenam ita distichis scribit.

Rura que compleret Tracia festus Hywen. Certavere ferae picturatae que volueres: Dona suo Vati quae potiora darent. Quip pe antri memores, cantus ubi saepe sonorae Praebuerant dulci mira theatra lyrae.

Primum carmen nimisab epitheris nundum est. Quales enim hae tedae? an non connubialex et jugales potius, quam funereae cur hoc indesinitum mansst? cur noncludentem alias Orphea, modo depingit amantem?

In altero carmine festus per hypallagen non inepte a tempore ad personam transfertur. In tertio versu pictur atum. Vox insolens apud Latinos ab hoc loco etiam aliena, quid enim picturatum esse, facit ad certamen de conferendis muneribus ? cur non simile datum ferisaut cur tam grande in elegiaco versu avibus? In lequenti disticho duo epitheta ad Lyr am, sonora et duleis adhibentur, quorum alterum abundat.

Valet tamen intimis hic Poeta epithetis ad tes extollendas. De aetna alius ita strictim dixerit.

Ille solis epithetis easdem constructiones ad eximiam dignitatem extollit, de raptu Proserp.

Nunc movet mdigenas nimbos piceaque gravatum Foedat nube diem: nunc motibus astra lacessit Terrisicis.

In his omnia laude digna: indigena et picea a pte transferuntur. Terrisicis recte consequitur, cum grave quippiam et insolitum inferat.

CAPUT X. Fontes unde rariora epitheta hauriuntur, ad facilem usum patesiunt.

CUm in epithetis illa maxime difficilia sint et rara, quae a prorpiis locorum ac perfonarnm substan tivis adjunguntur, visum fuit ea in re non sine labore nostro singulari, alio rum labori occurre, et primo quidem versibus aliquot praecipua orbis loca unde hae potislim um desum antur, ordine rudi cum fluminum montiumque (a quibus frequens populorum descriptio peritur) accensione, com plecti. Tum deinde et quadedam suis nationibus propria ac nativa percensere: ur velut in brevi

tabella aliquod im betillis memoriae subsidium, com pen diumque longtoris studis propositum cicumferat.

Ausonii [note: a Ausone i etiam as Ausonide.] Oenottii, Saturnia gens, Tiberina. His Ligures Venetos, Carnos. Hittrosque, Salassos. Tautinos, R hetessocia [note: b at Padum mareet Alpes.] Um ber, Tuseus, Etruscus, [note: c ad Apenninum.] Picentes, Marsi, Peligni, molle Tarentum Hernice Volice, Aequis, accede Sabine Latinis, [note: d Toma propiores.] Sam nites Apuli Salentini, Calabrique. Lucani, Hispini, Capuani, Brutie, tecum. [note: e in extrena Italia maritima.] Sardinia et Siculi, Trinacria, Corsica juncta est. Celtiber Hesperius, Tartessia, Iberia tellus, Boetica Cranatas Andalusia Portu-galli. Castilius, Vasco, Gallaeci, Tarraco et A stur. Atque Navarraeus, Catalaunus, Cantaber, auget Allobroges, Celtae, tum Vasco, Nemausius idem. [note: f in Gallia Narbon] Limovici, Alvernus, Picton, Biturix, Aquitanus. [note: g in Aquir ania.] Andegavi, Senones, Turones Hedui Conomeni. [note: h in Gallia Lugdun.] Eingones, et Sequani, [note: i in Ive tharing.] tum Nervius, Atrebatesque. Et Morinos Flandris, Eourones collige Tungris. Menapios Geldris. Taxandros adde Zelandis. [note: Germani inseriores in guibus Belginm lulia, Clivia Hol landia, Se. Germant et Germania vetus.] Agrippinates Ubiosve adsunge lugernos. Dae Clivis Batavos, Vahali Rhenoque Sicambros. Vaugio nes Marno, Nemetes Spirae, inde Treboccos. Germanuus, Alemanus erat, cum Thuistone, Teuto. Martiaci, Usipii, Cilnbri, Tenctri Frisiique. [note: k juxia Rhenum.] V Vestphalus et Saxo, Catti Melibocus, et Hassus. Alsata, Lusatiius, Thutingus, Misniae, Suevus. Bojus et Austriacus, Stinusque, Carinthius inde [note: l ad Danubium.] Dalmata, et Illyx cum, Sclavonia Bosnia juncta Noricus atq, Gothus, Suecus, Panno, adde Silesum Helveti, et Ambrones, Tigutinis jurge Tugehnon Holsata, et inde Danus. Motavus, Pomeranus tbidem. Hungarus, et Boemus, Lithuano, junge Polonum Norvegos, Finnos, Islandos, Lappones adde.

Scote Caledonius, Hiberne, Britanus, et Anglus. Argolici, GRaji, gens Atticaturba Pelasga Cecropii, Argivi, Danai jungantur Achaei Aetoli, Doris, Locris, (Naupactus ibidem) [note: a Vrbei diverso typo distinctae sunt.] Phocis (ubi Anticyrae, Cyrha est, et Pythia, Delphi.) Boeoti, (orchomenum, I. euctra hic, atque Aulis) Eleusin. Dat Megaris, Marathone Attis si jungis Athenas Aonii timul, Ogygii, Cadmaeis Hyantis. Elis Olympiaecis, et Achain nota Corinthe. Stymph a lus, Tegea, Arcadiae est, Pylu atque Corone Messenae Spartamque Laconia ferr et Amyclas. Argolis, Argos equis aptum hic, ditesque Mycena. Et silvis Nemea est Epsdaurus Numine, et herbis. Htc Dodona Iovis, Buthrotum regia Pyrrhi. Ambracia, Aeacidum, Leucas, tum Chaones, inde. Actiaci, tandem Phocaea, Molossja juncta est. Poeones, Aemathij, Pellaei, Mygdones, iidem. Myrmydonum, Aemonii, Magnesia terra, Pelasgi. Croja, Dyrrachium est, ac Thessaloniea celebris. Curetes, Cressi, Cretes, Dictaeque junge. Hic Gortyna, Cydon, Gnissus Mane busa, Therapua. Corcyra ac Ithace Cephalinia, junge Zachinthus. Et Scyrus, ac Lemnos, Mirylene, Cyclades, Audrus. Et Paros, et Desus Lesbos, Salamis, Sporadesque. Icatia Aegine, Pathenus, leutora zacemus. Thrax Valachus, Scytha, Longobardus, Sarmata, Dacus, Bulgare, Silvanus, [note: b Transilvanaes.] Moldavus, Tartare, Moesus, Russia Livonii, Podelasci Hunnique, Masovi, Cassubii Samogitii junctique Borussi. Persa, Phryges, Medi, Parthi. Lydique etc Iones. Pamphilii, Cilices, cares, Bithynia pontus. Assyriique Palaestini, tum cultor Idumes, Phoenicesque, Pettaeus, Arabs, Nabathaeus, Hebraeus. Cos. R hodus, atque Samos, Chios Lesbosque, Cyprusque.

Hic Pelusiaci, Mareotica gensque Canopi, Quique Paraetonii dicumtur, Niligenaeque Hic PHaros et Theba, tum, Memphus, Alexandria. Massyli, Libyci Maurusius, et Nasamotes; Getuli tum Marmarici Mauri, Numidaeque. Troglodytae, Cyreniaci, Garamantes, et Anfri. Aethiopes jungas, Abissinumque, Nigritae. Punica gens, Poeni, Tyrii, Carthaginss heres. Gorgades; Hesperides, Forrunataeque virentes. Hic Brasili, Castella. Perus, nova [note: a Hispania.] Spania Cuba. Florida, Virginia et nova Francia, Mexica tel. lus, Haec Sinae, regnum Congi, et Monomotapa claudat Hic Cambaja, Pegu, Malabar, Narsinga, et Orixa. Et Bengala Sian. MOgores Septentrio claudit. Troja Phrygi, Thebae Tyriis. Carthageque Paenis Roma Italis, Cabylon Persis Graecis et Athena. Gallis Tarisium, Ambstalodamum porro Batavis Germanis Augusta placet, antasr pia Belgis Iudaeis Solyma, Byzansi Maenia Turcis. Goa, Malaca, Indis, Calecut celeberrima dicta est.

§. 2. Rudis haec Cosmographia urbium gentumque omnino est necessaria. Poetis inprimisac historicis: ut vero peregrina nomina facilius memoriae insiderent, neque sua quantitate, quantum hanc assecutus lum ignorarentur, in rudia licet metra coegi. Nunc quoque necessarium ac perutile duco, praecipua fluminum montiumque adjungere nomina, ut quae descri ptionibus epithetisque perquam sunt opportuna.

Duria, Ticiniumque Athesis, Padus, [note: b vel Eridanus dictus.] Addua, Lyris, Ausidus, atque Tibris, Vulturne, Metaurus et Arnus. Massicus, Apennine, Alpes, Gargane, Vesevus. Hypsa Himerae Cyane, Terias Geta, Anapus, Elorus. Aetna, Pachynus, Eryx, Lilybaeo junge Pelorum. Boecis, Anas, [note: c juxta Lusitanos.] Minius, [note: d In Galicia.] Tage, [note: e in Lusit.] Durie, [note: f juxta Tarraconem.] cedis Ibero. [note: g in Tarrac.]

Hic Pyren eis Siclris de montibus ortus. Tardus Arar, Rhodanusque celer, Mosa, Sequana, Scaldis. Matrona cum Ligeri junctusque Mosella. Gafumnae, Luppia, Rura, Amisia, Moenusque, Visurig, et Albis, Danubius, Nicrus, Lichus Aenus, Vistula, Viadrus. Caesia [note: a Vesalia.], tum Martis, [note: b Martiana Brunsvici.] Hercynia, [note: c Moraviae.] Lunda, [note: d VVirtenbergitae.] vie rescunt. Abnebae, ejuga, Suditi, [note: e Bohemiae.] tum Rhaetico, [note: f juxta Bonnane ad Rhe num.] Taunus [note: g Moguntia opposi ue.]. Dravus et Una, Drison- Save, Arrabo, Bosna, timacus. Arsia tum Naron luga Carpat hus, Aureus adde. Isiueno PHocis, Cephisc Asopusadhaerer. Hic Helicon, Parnassus, Othrys, Callidromus, Oera. Eurotas, Peneus, eRasinus, et Inachus, Alpheus. Taygerus, Pholoe Stympltalus Taenalus haerent. Hic Acheren, Acherusia palus, Acheloe, Celidnus. Hic Pindus Musas habet acroceraunia nubes. Sperchius Strymon, Aliagmon, Chabris, et Apsus. Pelius, Offa et Olympus Hymettus, Athosque, Cithaeron. Vistula, Narva, Chronus, codanus, Duina, Turuntus. Rhiphaei montes Obiique. et Carpathus. addes. Nestus, Hebrus, Ciabrus, Tanailque, Borysthene juncto. Moeotis, Tyra, patiscus, Hierascus et Ister. Bosphorus, Orbelus, Rhodope, simul Ismarus, Haemus, Euphrates. Tigtisque, Melas, Ordanis, Araxes. Cambyses, Medis Cyrus, Susi que Orsates. Cognitus et Phasis Colchis Trojaque Scamandrus.

Bethyniie Maeander Parthesstusque, Caice. Tuque Castre iuis Lydis, Xanthusque, Chimaeram Et Cilici Cydnus, Syriis Lyce Belus, Adonis. Caucasus, atque Corax, tum Taurus, Oronta, Niphates, Caspius, Orirninus, tum Cadmus, Olympus, Amanus. Phoenix. Ida. Chimaera, Mimas, Tmolus, Libaausque. Nilus, Tuscapalus Triton, Rubricate, Nigrisque. Cinyphus, et Mulucha. [note: b Fluvii sunt.] Iugo celeberrimus Atlas. Euphrates Hypasis, Ganges, [note: a Mons in Lycia.] simtil Indus Hydaspes.

§ 2. Nihil Poetis frequentius, quam ab his nominibus Fluviorum ac Montium gentes, eorum que mores, regiones, ac frnctus, mercesque designare. Sic Hispanos Boeticolas: trucem hominem Sauromatam, aut Thracem: charram, qua Aegytus abundat a Nilo ejus fluvio. Niltacam dices: aut etiam vinum a Massico campaniae monte appellabis Massicum: aurum hydaspaum dices etc. Quam in rem observandum tibi erit, quibus rebus gens quaeque seu Fluvii et montesabundet. Ego paucis in praesenti subvenia, cetera (ne longior sim) tuo studio permittam.

Armentum Calaber, Friso, Thrax, atque Britannus. Datque Asinos Antron, Arcasque dat Astur, et Argos. Africa et armenii Tigrei dant, arque Leones. Et Pardus Libycis, Elephas celeberrimus Indis. Germanis Vres, Lituanis credimus Vrsot. Hybla et Hymettus Apes apros Erymanthus habebis. Haedus ab Ambracia, Melitagrus, Salme Aquitanis, Pavo Samo Numidis gellina anguilla Timao. Carpro Baenaci, Velitrarumque ova, Rhodique Caseus, Aegyptique facae Raphanique Alemanni. Iunge vena franum his oleum, porresque Phalisci, Pomaque Phaeacum lactucas Cercellarum, Et Capuaepepones simul asparagescne Ravennae. Pactolusque Tagusque aurum dabit Hermus, Hydaspes. Tuscus Aruspieio celebratur aromate Persa. Aspides Aegypti celebres absinthia Ponti.

Anguillu Ganges, Auratis gaudet Epirus. Aspagonum ( [note: a Sunt Indiae populi.]) buxi, ac lauri sunt, pomaeque vitae. Assyria est Bombyx, ab Hebrae a atque Elide Byssus. India Beryllum, Siculus submittit Achatem, Corycii Cilicesque Crocum, nasturtia Bablon. Umber [note: b Canis.] nare sagace: Lacon valet ore Molossus, Fidus Amyclaeus; Meltitaeus blandus in ulnis. Chanoiae, Syriae, Idaliae, Paphiaeque columbae. Donat Erythraeum [note: c Mare rubrum.] conchylia, Lucrinusque. [note: d Lacus Campania] Aes Dodona Cyprus, Melite. Themeseque. Corinthus, Noticusensem angnes, Calabri, cygnosque Caysier, Bilbilis, Eridanus, tanais Maeander, Amiclae, Maurus amat citros dat Creta cydonia cumae. Dant cepas cer asos Pontus. Phoenicia canerosa Calceus ex Sicone venit. Cos Lydius, et calx Tiburtina placet; Melitae et Milesia lana, Gryphes hyperborei, Massyli, Indique Dracones. Assytios ululae sed Arthenas noctua quaerit. Gangara, dant Cererem, Moravi Siculi atque Cremonas. Africa, et Appulia, atque Aegyptus, Boetis, Eleusis. Phaeaces Capua, ni, ac Vivaretia [note: e Pars Gallia ad R hodanum.] fructus. Stat Libano cedrus, stat Olympo laurus et Ida Fraxinus atque. Lanix, poplos dat Cteta Padusque. Palmam Aegytus, Idume habet, ac Pharos. Ida Cipressum. Sassina lac umbris datque Insula Fortuna Tarraco et Aegyptus. cumae, dat lina Carystus. [note: f Aegypti insula] Finge Saguntina, aud Samia tellure lagenas. Liha dat Syria, ac Susae, [note: g VRbs Persia.] lepores Baleares. [note: h Insula.] Attica melle frequens, Calabr [note: i Vna est Cycladum.], Siculique Calydna, Vnio Taprcbanae, [note: k Arabia insula.], msilae laudantur Iberi. Muraenas Siculi, Rhombosque datura Ravennaest. Dat mullos Boreas, Bajae, Lucrinus, Abydus. Ostrea, datque lsspos Tibris pisce Aulis abundat. Thracia dat, Rhodopeque nives, Scytha, Taurus et Othrys. Sunt Ponti Thasiaeque nuces, excellit Avella. [note: l Campania urbs.]

Nareissum Lycia, et Babylon Nasturtia gignit: Boetis et Eurotas, Claros, Sicyonque, Yenafri Dant oleam. Assyrius, Panchata Sabaeque odorec. Dat Nilus calamos, chartam, dat seragula, vela. Pruna Damascus haber, Calaber Pyra, porra Tarentum. Serpentes Afri, Mauri, Libyci, Sinuessi. Parthia. Creta. Cydon, Lycia, ac Gortyna sagittat. Gesa olirn Galli, Macedo tulit ante sarissas. Sael Hammoniacus, Bisontius, atque Tarenti Sus Arcas, Talpa Boeotae, Persica tela. Bajamas Capuae, et Thermas laudamus Aquenses. Sit Parium, Phrygium, Spartanum, marmor et Idae. Caecuba vina, Falerna placent, et Massica, Chia, Cos, [note: a Cos insula vitifera] Motonaea, et Mareorica, Lesbia, Rheni, Thessalin, et Colchi, dat Pontus, Iberia virtus. De Italia haec celebrantur. Urbs Patavi studiis, Venetorum Mercibus ampla, Et Genua est Dom bus, veterum stat laude Ravenna Lucaque Marmoribus, Vincentia Senaque ceris [note: b Nobilium] Tibur amaenum bortis Sed Roma, Neapolis omne est.

Notandum, quod pluribus saepe rebus unum tribui possit, a nominibus propriis translatum, epit hetum. Ita cum Septentrio a frigore, et ferocibus populis celebretur gelu recte dixeris, utile bellum:

Sithonium, Arctoum, Scyrisicum, Boreale, Gelonum, Rhiphaeum, Odrysium, Sarmaticumque gelu

Convenient igitur eadem epitheta frigori, nivibus, pruinae biemi, etc. nee tantum bello, sed et Marti fu ori, atracithomini etc. Fta Ostrum appellas:

Etgo et pur pur am, et vestem, Chlamydem plaudamentum, vesiumque omnem ornazum his epithetis donare poteris, fecundillimus hic igitur adjunctorum campus est.

§. 3. Non excluden di hoc loco rerum inventores, cum non minus epithetisi ac descriptionibus rarioribus deserviant. Quocirca praecipua quaedam hic mihi delibare fas fuerit.

Musicus Amphion Citharae Terpander et Orpheus Lusit, Mercurio Lyra servit, Cstula Pani. Palladi oliva virens horae logiumque [note: c Tre herologio.] Thaleti.

Mel dat Aristaeus, dat vites Bacchus, aratrum Triptolemus frugesque Ceres; sed dura caballis Frena Peletronit, sistrum dat Memphis, Apollo Rem medicam, navim Jason. Palamedis honori Nonnulla in Gracis debetur litera signis [note: a Ex gruum ille volatu Graecas [gap: Greek wor] de sumpsit.] Nota gruum Ara Coracis Cadmique est docta loquendi. Sed dedit Assytiis litras Rhadamanthns, Anubis Aegypto, Graecis phoenix, Carmenta Latinis. Esttuba Tyrrhei, Capanei scala, ast Anagalis Ferretilam, Thymeles saltu Glyceraeque coronae. Purpuraut lcidae, sic est diadema Lyaei. Lydotum tinctura fuit pictura Cleanthis. Cum giadiis hastam galeamque tulere Lacones. Tela dedere Scythae, Pilum Tyrrhenus, et hastam Velitis, Amentum jaculum, tum lancea prodit Aetolo Mysis lerica scuta que Praetis Debentur Cares eristas reperere, ocreauque. Est catapulta Syti balitsta et funda reperta Phoenicum, diadis turres, aries sed Epaei. Artmonis [note: b Pro Artementi] testudo, et Amazonis apta securis. Centauris debetur eques tum Scorpio Cretae. Fcedera dat Theseus, reperit venabula Piseus. Germanis nitreus pulvis scolpique reperti. Servius as signat, nummos Aegina reliquit, Aegypti est elibanus, pictor Pilumnus habetur. Cyclopes ferrum, sed lignum Daedalusaete Efformare docet, datque instrumena Fabrorum Aes, aurum, ac lapides, docuit nos fingere cadmus Primus Erichthonius visus conjungere currus. Daedale tu malum navi, dasque Icare velum. Hos, cum Teuto typos reperit, supera vit honore. Sunt Rhadamntheae leges, da rique tributa. Primus Olympiacis Hercles ornatur olivuis. Hinc discus, cursut, saltus pugil atque palaestra est. Tythia pro pomo celebrat ribi Graecia Phoebe. In Nemeis apium victor lugubribus aufert. Isthmta dat Theseus Neptuno, sertaque pinu.

Vniversim his etiam, quae singulis in gentibus, aerte vel natura excellunt, aut admi randa suns, ad ungi possunt.

Astrelogot Babylon, Aegyptus Memphis alebat. Creta sagittiferos, Perlaeque, Scythaeque, Geloniique. Andabatae clausis oculis pugnare feruntur. Gloria navalis statuaria tollit Athenas. Ornant sermobreuis, legumque inventa Lacones. Boeotes, fortemque Aeginam athletica tollunt. Et cithare exornat Mitylenem, tibia Thebas. Chaldaeivates, Persaesunt lisausriosi. Urbs dat Alexandri Geometrss, Grammaticosque. Thuscus aruspicio, magicas sed Thessalus arte, Ingenio Graecus valuit, sed fallere nato. Parvafides Afris, Numidis constantia Chius Est petulans, Syrus est avidus, Galataeque minaces. Brutius Argivusque tatro est, fur Anglus habetur. Formosi simul atque agiles, mendacia fingunt Cappadoces, Cretes Cilices, Versasque, vel Indos Otia delectant, Lydorum crede labores Atque Phrygum. Aetoli, Loctenses foedera frangunt. Sunt Cumani hebetes, Boeoti, Thebanique. Est levis atque alacer Gallus: gravis atque superbus, Etpius Hispanus fort, Germanus et asper, Candidus ingenio ted tardior; Italus audax, Etvafer et lautus, ir as deponere segnis. Humanus Belga est, sed mollis, laudis amator.

§. 3. Ex his non modo suppeditari rariora epitheta, verum et Ironias eleganter concinnari constat, LInde Punica vel Afra, vel Graeca fides. cretenfis veritas, Cumana subrilitas, Numidarum constantia, inter Ironica habentur; uti Germanus candor, Laconica brevitas, luxus Persicus, inrer ornatiora dicta etvulgi adagia numerantur. Hoc vero loco neglige dae non sunt regiones montesque Diis consecrati, cum frequens eorum in epitheris et descriptionibus usus sit

Creta jovem coluit, Tarpejus. [note: a Vel Capitelinus Roma mons.] et Elis, et Ida. Iunonem tenuit carthago, Prosymna, Samosque, Tuque Phalisce refers, argosque adjuncta Mycenis, Gryneum nemus cst Phoebi Paros, atque Phaselis. Delos, et Ortygia, ac delphi, Cynthusque, clarosque,

Et Patara, et Tenedos Soracte et Cytrha, Rhodosque. Cynthus habet Triviam [note: a Dianam, qua triformis aut trivia dicta quodolim in triviis coleretur, ] Delos, Taurusque, Ephesusque. Sunt Bacchi Thebae Naxus tum Nysa, Cithaeron. Est Veneris nemus Idalium, Paphosatque Cythera, Sic Amathus, Gnydus et Memphis, sic Cyprus, Eryxque. Et colit Idalium, Colchi, Hellespontus Amorem. Vulcanum Lypara, ac Lemnos veneratur, et Imbros. [note: b Insulae.] Thermodoon Martiest Rhodope, Thracesque Getaeque. Pallas Cecropiis Aracinthum [note: c Mons Aetolia est.] jungit Athenis. Elis Pluto tibi. sed Lampsacos apta Priapo. Cos, Epidaurus habet Medicorum ut Pergama, Numen. [note: d Aesculapius.] Hervculea Gades, Thebae, Trinthaque, Tibur. Iris, Osi is amat Pharon, et Mareotida, Memphin. Urbs Enna, ac Catane Cererem dat Eleusis, et Aetna, Dindymus est Cybeles Berecynthas, Gargarus, Ida. Suntjuga Pieri. et Parnassi, Cyrrha Camoenis, Adjice Eibethram. Termessum, Pimplam Heliconem. Denique Castaliis, Aganippen, Pegais [note: e Quae Pegasiequi ungula excitata Hippocrene etiaes Caballinae, et Pegasea dicitur.] undam.

§. 5. Paucis his versibus frequentem passimque obvium epithetorum ac descriptioum usum suis fontlbusaperui, cum et loca a Diis; et, quod praecipuum est, Dii a locis appellationem habeant, saepeetlam solo epitheto, sine adjectione substantivi totam significatione absolvente, quoties enim Erycina, Cytheres, Cypria aut Cypria Paphia, Gnydia, Amathudtia etc. pro sola reperias Venere positum? quoties pro Hereule Tyrinthius; pro Cybele Berecynthia, pro Musis Pimpleides, Libetnrides, Pierides etc.

Postremo his accensendae eruntses aliquot Diis consecratae, atque iccirco epithetis saepe, a Diis traductis, insigniri solitae, aut etiam circumscribi.

Halcyonem Thetidis, Veneris dic esse columbam. Junonis pavo est, Aquilae Jovis atque Minervae Noctua, tum Solis phoenix ac picus habetur. Candidus ut cygnus sic corvus Apollinis ater. Martis equi, draco Saturni, cervique Dianae, Junonis pavo, Thetidis delphin juga perferr.

Balaena Oceani, Veneris, cum passere, cygni. Solis equi, Lunaeque boves Cererisque dracones, Et Bacchistigres aclynces, Cybelesque leones. Arma Jevis fulmen, Neptuni fuscina Martis Est gladius, falx Saturni Phoebique sagittae, Virgaque Mereurii, clava Herculis, hasta Minervae, Fax Puexi, Bacchi thyrsus, phiretraeque Dianae. Aesculusac quercus Jovis est, Sic Herculis arbor Populus. ac Phoebi lotos, laurusque, Cupressum Pluto, Bacchus amatvitem. ferulamque, hedera mque Pan Cybeleque cupit pinum; sed Pallas olivam Est myrthus Veneris Bacchoque ad sacra coronam Suppeditat. cerei quercus famulatur ad aram

Haec universa. ut epithetis, itas periphrasi juxia ac descriptioni rerum, in poesi, haud levi adjumento futura suntad illius persectionem aspiranti.

Possent huc referri, quae de patronymici non mediocrem in poesi difficultatem adferunt. Verum quod illa personis potissimum ornandis serviantadeum locum ubi de exemplo rum ornatu agetur, reservanda dmximus, de quibus inferius Nane eum periphrasis saepe, loco epithetorum a Poetis juxta atque Oratoribus, adhibeatur, de illarum quoque copia deiectuque p rovidendum erit.

CAPUT XI. De sententia ac phrasi poetica, quemadmodum hae veriari, exto Hi, amplificarique varie possit.

HActenus devocibus, quae componunt sententiam; nunc ad hanc ipsam propius accedamus. Quo loco non dubito, quin si Poeta copiam ornatum que phrasium sperare posset, parem illi, quam modo spectavit epithetorum affluentiae magnum rarumque ad elequentiam haberet praesidium. Age vero sequere monentem. via te compendioque eapedito ducam.

I. Habes in omni pbrasi Latina verbum et nomen, quod si fuezit substantivum spithetum, sive adject ivum, licebit apponere, ita tribus minimum vocibus conitabit phrasis, quarum singulae sive propriae. sive translatae fuerint, resolvi poterunt, atque aliquod ex iis substantivum erui praeter ipsam in phrasi vocem

substantivilcui tantumlaliud poterit substantivum sociari, ita in proposita fupra phrasi: arma movet. Vox arma resolvi nequit, potest tamen adjungi, alio in casu, substantivum aliud, ut arma Martis, aut terror armorum, sed haec substantiva ex adjunctis, seu epithetis, ut infra parebit habentur. Verbum etiam resolvi poterit in substantivum ase derivatum: uti in movett est motus. Unde iterum est, motus armorum Horum vero utrique, aut certe alterutri substanti vorum, siepithetum adjunxeris, extolletur magnopere oratio. Ut eircum sonantum grauis armorum terror, aut truculenta cruenti Martis arma. En primam, minusque frequentem amplisicandi varandique rationem aliam plane fecundam accipe.

Quot adjuncta, sive epithetaejuldem rei occurraunt, tet se phrases offerunt, siresoluto epitheto, ejus veluri interprerem agas, imo, ut variari circumscriptio potest, atque ejusdem epitheti, alia aliaque per singularia ipsius adjuncta dari exposiito, ita phrasis de eodem quoque epitheto varia haberi. Quo genere nihil in elocutione haberi poterit copiosius, Exemplo res erit manifestior.

Arma diximus Vulcania, ant Cyclopea. expone, et da seusam, cur sic appelles? Quia, respondebis sunt opus arte laboratum Valcani, aut cum Poeta.

-- Manibus fabr icata Cyclopum. Cur aerea, autaurea numcupas? dices, quia fulgenti ex are corscant Et Tartessiace vestitam met allo, Fulgurat.

-- Rutilum thorac a indutus ahenis, Horrebar squamis De galea Mezentii ita loquetur. Cuitriplici crinita juba galea alta chima ram Sustinet, Aetneos esstantem naribus ignes. Autlib Z Terribilem cristis galeam flammasque vom ntem

Atrocem in jugulum capulo tenus imputit ensem? Et - paritura iriumphum Hasta votat.

Haec de causis, progredior de adpunstorum consideratione, unde epithera juxta et phrases manant, majori fecundrtate. Delibo pauchula.

Expende circa actionem, velepitheta: vel potius easdem quae. stiones, unde nata opitheta. Videlicet. Zuid arma efficient? dices

(ut supra) incuziunt formidinem, fund unt cruorem. Ex iisdem igitur fontibus, unde prius epitheta, inde etiam epithetorum periphrases fluunt. Utiigitur formidanda et cruenta iccirco a?? ina sunt dicta. Ita dicere lice bit,

Nondum expiatis uncta eruscribus Hasta; Terrorem incussis late vulgaverat armis. Ad passionem spectat illud Virigilii, 1 6. Corripit hic subita trepidus formidine ferrum.

Qualitatem ex pendam us, idque divieria iterum ratione. Zualia sunt? respondes splendida. Quaero, unde splendent? exluce, vel sole; aereaut aure. Zuid facit hie spiendor? perstringit, inquis oculos, terret hostes, animat amicos, quam varia hic circa unum epithetum per sua quoque adjuncta expensium sese offert dicendi copia!

Ille coruscantem saeuis fulgoribus ensem Euvibras etc. Arma repercusso fulgent rutilantia Thoebo: Aurcus undantem clypei vomit umbo favillam. -- -- aeraque fulgeni Sole lasessita, et liseem sisb nubila jactant: -- -- tremulius vibratur in armis Arder, et errantes ludunt per carula flamma, -- late vibr antibus atber Fulgurat armorum radiis, tremulaque micantes, Luce natant campi. -- Adversas acies splendore lacessunt. Atque oculos bebetant, animosque ad pralia fractas. -- flamm aque accendis ahena, Audaees loriea animos.

II. Ceterum ut in epithetis illustria sunt, quae metaphoram involvunt, ita et illae phrases, quae per brebem similitudinem, aute mixtam allegoriam, expositis epithetis, eorundem, locum subeunt Sic ubi dictumatma gigantea, recte dices.

-- animosa ferocia ferrum exacuit. -- indignum scelus arma regebat. -- Comes hesta fidelis in hostem anteiit. -- Gladiorum fisdmines[?] tremunt attonitos.

Mirifice haec quam vis orationem ornant, atque illa inprimis, quae brevem involvunt compatationem, quarum in hoc exemplo minot est copia. Aliud paulo in hac materia fertilius exemplum tangam. Sit illud: Apis mel colligis Poterit illa venatoriin pratis, messori in campis, vindematori, populatori, potori, emptori, artifici, Regi etc componi, unde allegorias plures, velut sranslat jonum periphrases habebis, ut

Exit ad hortorum praedas et odora sagaeci Nare terit circum pictae vestigia Flora. -- Haec molli saepe reclinis Camporum amplexu fruitisr. Caisdei odorifer a camporum messe. Hyblei montis vizdemitor ales Quae liquidos Coeli rores animas que Favoni dilibat. Quae florum populatur opes, Regnumque per hories, Tam Neartis, quam Pacis amans exercei. Ebriaque Hybleos laticesbibit. Et plenos hauris calicet dulcis Amaraci Quae artifices ceras in offic ina mellis efformat. Miles in pratis spicula vibrat pradasque cogit. Quae, suaves odorae convehit Arabiaemerces. Qua montis Hymettiimolle possidet regnum. merita sque poenas ac pramia dividit

Nisi jam pumice aridior fueris, haec in te vena mad fecunditatem aliquam, atque elegantiam aperient Forre desperabis, in tam felici epithetorum periphrasi invenienda? Age vero, et si expositio tibi erudita non occurrat, ea simplicitate, qua supta monui, progredere, epithetum in suum telolve substantivum, atquealio hocexorna epitheto, verbo congruenti adjecto, ut audis arma fat alia vel lerhalia. Quod est hujus fubftantivum? Fa. rum, inquies, aut lethum, Perge igitur, atque aliud huic adde epithetum, reperies atrox crudele, lamentabile.

Progredere, et verbum adjunge. Dicee intentare, vel minart. Quin igitur pro armis fatalibus auctiorem substituis? ut

III. Porro si rei prolixior descriptio placeat rem in suas partes distribues, ac per earum enumerationem progredieris, illas etiam sieubi opus fimilitudine aliarum rerum illustrando. Ita Virgilius Aeneid. s.

Arma sub ad versa posuit radiantia quercu, Teiribilem cristis galeam flammasque vomentem; Fatiferumque ensem; loricam ex are rigentem Sanguineam, ingentem,

(ubi observa amplificationem per congesta epitheta. Quae, nisi ad rem valde extoliendam, vel imminuendam adhibeatur, in vitio futuraest) Quais cum carula nubes

Solis inardescit radiis, longeque refulget: Tumlever ereas electre, auroque recocto, Hastamque et elypei non enarrabile textum.

Aut ordinem naturae et rerum in expositione prosequeris. quod in factis exponendis usitatum. Ita in deseriptione tem pestatis, primo ingruere ventos, deinde undas attolli, obluctari nautas, diem eripi, Coelum micare ignibus, denique mortem imminere ordine naturae et rerum exponit, idem lib. i.

Ineubuere mari, totumque a sedibus imis. Una Eurusque Notusque runt, creberque procellis Africus. et vastos tollunt ad sidera fluctus. Insequitur clamorque virum, stridorque rudentum, Eripiunt subito nubes, Coelumque diemque Teucrorum ex occulis. Ponto nox incubat atra. Intonuere poli, et crebris micat ignibus aether: Praesentemque viris intentant omnia mortem.

Ceterum tam res universim, quam singulas rerum partes describendi, am plifi candi, accuratior, copio siorque nulla est ratio, quam salea lege progrediaris, qua in epirhetis inveniendis usi sumus: nam ita necessario et naturam ipsam, et rei adjuncta prosequeris, quod in personis, seu vere, seu ficte describendis, locum potissimum habet.

Ita Virgilius lib. 4. famam desoribit, ut quae? qualis? quanta? quando? isbi? quid egerit?

Fama malum, quo non aliud velocius ullum, Mobilitate viget, viresque acquirit eundo. Parva metu primo mex seleattollit in auras

Ingrediturque selo et capat inter unbila condit. Illam terra parens iram irritata Deorum Extremamut perhibent, Caeo Encelado que sororem Progenuit. pedibus celerem et pernicibus alis. Monstrum horrendum ingens, cui quot sunt corpore plumae, Tot vigiles oculi subter (mirabile dictu) Totlinguae, tetidem ota sonant, tot surrigit aures, Nocte volat, coele medio, terrae que per umbram Stridens nec dulci declinat lumina somno, Luce sedet custos, [note: † Vbi?] aut summi culmine cecti, Turribus autaltis, [note: * Zuid?] et magnas territat urbes Tam ficti pravique temax, quam nuntia veri.

Qua tota periphrasi aliud nihil dicit, quam famam, seu rumorem incertum volasse. Uberior etiam ex his venis hautitur scribendi copia Nam et una tahtum rei ponderata circumstantia, sive adjunctum, velut per partes exhibitum, descriptioni servit. Ita Ovidius in rerum graphice enucleateque exprimendarum arte facile princeps, armatos milites ex Cadmeis sulcis ita furgentes, a solius quantitatis partibus, exhibet 1.3.

Inde (fide majus) gle bae caepete moveri: Primaque de sulcis acies apparuit hasta, Tegmina mox capitum picto nutantia cono, Mox humeri pectusque onerataque brachia telis Existunt, crescitque seges clypeata virorum.

Haec oratio ita paucis abso lvi potest, arm atos dat terra oiros. Verum in qualitate expensa major plerumque copia affluit, Ut idem Ovidius lib. 8. in famis deferiptione probabit.

Quaesitamque Famem lapidoso vidit inagro, Vnguibus et raris vellentem dentibus herbam.

Hirtus erat erinis cava lumina, lqualor in ore, Labra incana situ scabrique ubigine dentes Dura cutis per quam spectari viscera pofsent. Ossa sub incarvis extabant arida lumbis. Ventris erat pro ventre locus; pendere putares Pectus, et a spinae tantum modo ctate teneri. Auxerat articulos macies genuum que tumebat Orbis; et immodico prodibant tuberetali.

Ex his facile intelliget non omnino Boeonus, cuemadmo dum tx principio a nobis supra de epithetorum inventione posito, et phrasi, et poetica earum amplisi catio, tamin veris propriisque quam in fictis allegoricisque haberi possit. Qua re ego, post longam studiosamque multorum anuorum investigationem, nihil com peri expeditius. Tu si placet, inventis utere.

Perquam utilis futura erit illa inter rudiores exercitatio, qua phrasin aliquam modo epithetis varient, modo simul etiam exornent meta phoris; denique per adjuncta, ut dictum, amplisicent. Pro qua re utcunque diductum supexius exemplum juvare poterit.

CAPUT XII. De syntaxi phrasis poetica ejulque copia, usu, et varietate, cum censura Statii.

NOndum copiam omnem, varietatem, atque ornamenta poeticae constructioni propria spectavimus. IN hac alii necessitati, libertatique nonnunquam indulgent, alij etiam in raritateornatum sectantur, et verba casusque a vulgatis Grammaticae et Syntaxios legibus diverse inflectunt, usitatioria in hanc rem exempla anre oculos habere juverit. Certe in Lyricis Horatius venuste Gracas constructiones interserit. Quam libertatem in Heroicum carmen immoderatius transtulit statius. novator non semper imitandus. Virgillii ut moderatio. sic imitatio laudabilior,

I. Nonnunquam ex duobus substantivis junctis alterum adjestivi loca usurpant, ut Heroes anirni. Et Virgl. 1. In.

Contra, et frequentius quidemaex disobus adjectivis alterum sisb stantive adhibetur. Virg. 1. 12.

II. Nonnunquam et substantivum neutra adjectivo subintelligitur, ut Triste lupus stabulis Virg.

Genitivi inprimis more Graecorum amantes sunt cum adjectivis copulandi. Sic dignus imperii, virtutis salutis etc. Virg.

Ita lucis egenus: sterilis vel fertilis messium: Pauper agrestium. Horat. Trunca pedum Virg. Contentus libertatis Livius. lejunus vini Luerer. Vidunsteli Ovid. Immunis belli Virg. Laesus umbrae Virg. et frugum. Salust. Impiger militiae, ferox scelerum, Trepidus metus etc. Taeitus. Contra alla adjectiva, quae communitei genitivum postulant, cum ablativo jungunt, raritatis gotissimu studio. Ita particeps studlis. Expers unguentis. Quin et conscius facinori Cicero dixit. Ignisaquae pugnax Ovid.

III. Poeta etiam, Gracorum more, ex adjectivo et substantivo; alterum in genitivo ponunt: et modo quidem substantivum; ut Hostium Medi: medo adjectivunizut hostes Medorum, id est Medi hostes. Ut est apud Propert. Sed hocilla significatione rarius, allud frequentius Ita enim Amara curarum apud Horat. et acuta belli. Item telluris aperta. apud Virg. Caeli serena Lucrer. glebosa cam porum Apul eius, qui cum Lucretio id genus locutionum amat.

IV. In verborum tam Grammatien, quam Syntaxi major licensia est Poetarum. Et Comicorum quidem audacia major, de quibus suo loco, nuncquae passim magis, ac reliquis etiam usurpara tangam.

Activa verba passive haec inprimis usurpavit Virgilius. Et lateri agglomerant nostro, pro agglomerantur, ut Servius. Tum vero ingeminat clamor, Tasert juventa.

Non ita Carpathiae variant aquilomibus undae. Tropers[?]. Ut. septem gemini turbant trepida ostia Nili Lucret. Certe hinc Romanos olim volventibus annis, Pollicitus. Virg. Mores populi Romani quantum mutaverint Livius.

Videntur tamen haec per Ellipsin accusativi detendi, qui casus subintellgatur, ut, se agglommerant, me volutans: non enim licet haec verba cum casu passivorum adhibere, ut si diceres. Ab in clamor ingeminat.

V. Neutra active adhibuiridem Virgil. ut Celerare fugam, et Per medios ruit, ac morientem nomine clamat. Et mutata suos requierunt flumina cursus -- Totumque a sedibus aequoruna Eurulque Notusque ruunt; Et per quae possunt vitam consistere tutam, Lucret. Clarque gaudentes plauserunt limina cygni. Statiur. Sinostrum annueritnobis victoris Martem,

Plura horum apud Nonium sed fere exoleta Punit us est inimicum. Cicerani placuit: Spectatus est suem Varroni.

VII. Deponentia passive significantia plura sunt. Ita vereor, venor, uleiscor, vociferar, utor, promiscuo apud Classicos in usuitumr

-- Bellaque matribus detestata Horat. Nunc oblita mihitot carmina Virg. Vides metato in agello. Horat. Velisicatus Athos. Iuvanal. -- Cursusque dabit venerata sacerdos. Virgil.

Dixit et Cicero. In uno malesicio omnia scelera esse complexa. Et modulata voce, Gellius.

VIII. Frequens denique deponentia in activa ter minatione, et inflexione usurpare. Si quid veri mens augurat opto. Virg. et Cis.

Modero Tlaut Munero Turpil. Mutuo Nonius. opitulo Livius. Palpo luven parrio Lucil. Populo Virg. Reveito usitatum et in soluta orat.

IX. Nec minor in syntaxi, quam gram matica novanda multorum libertas Ut de potior, vescor, sungor cum accusativis uti et genitivis jungi solitis, constat. His utor et abutor. inter comicos, junge. Notum item de verbis neutris suae originis casum, tanquam activa sint, usurpanribus: ut ludere lusum, vivere vitam, lucere lucem pugnare pugnam, coenare oenam Sed latius haec, a Poetis praesertim exten juntur. Unde olere unguenta, hircum, lucere facem Horatius Sat. 8.

X. Verbaplura affectum significantia imisantur impersonalia, tadet, piget, etc Ita Ovid. Mer. II.-s Successorumque Minervae indoluit. Fastidimus bonorum Lucil. Erubescere fortunae Curtius Mei veretur Plaut. et Teren. Pendeo animi, Cicer. fallianimi. Lusret. Votigaudeo Appulejus,

-- nec veterum memini, laetoive malorum, Virgil. 11. Aeneid. -- Nequeilli sepositi ciceris, neque longae invidit avenae. Hor. Sat. 6. Justitiaene prius mirer. bellive laborum. Virg. II. Aen.

-- abstineto, dixit, irarum calidaeque rixae. Horat. lib. 3. Od. 17. -- De sine mollium tandem querelarum. id. l. II. od. 9. -- Tempus desistere pugnae. Virg. l. 10. -- Et morbi miror te purgatum illius. Hor. Sat. 3. Ft Livius lib. 21. ausus dicere, levarunt animum religionis. XI. Verba bac accusativum quo que admitiunt.

Invideo Trojadas, Ovid Invideo florem Cib. Medicor morbum, obtrecto laudem. Insulto inhio, et illud aliquem. I. verbis virtutem illude superbis. Virg. Aen. 9. Studeo res meas, literas. studer, Cis. Damnosaserudita res, Ovid. Cetera assentior, Cio.

XII. Huc et verba et nomina qua habnum. seu qualitatem aliquam aut passionem signans, reseruntur. Ut, indutus galcam. Teneras. vestitus lanugine malas. Os humerosque Deo similis etc.

Lacrymis oculos suffusa nitentes. Virg. Aen. I. Caerula colla tumentem. II. Aeneid. -- Tremit ossa pavore. Hor. Sat. 8.

XIII. Verba or andi, pugnandi, differendi, propulsandi. invadends dativo gaudent.

Cui me fortuna precari -- voluit. Virg. 8. Aen. Contendis Homero, Prop. bellare parenti, Stat. Paulum sepultae distat inertiae Caelata virtus. Horat. Discrepatistis, idom. Differre colori, idem. Solstitium pecori defendite, Virg. Arcebis gravido pecori, id.

Succede penatibus hospes. Virg. 8. Aen Muroque subibant, 9. Aen. His adde Tibi poena manet. Virg. Vobis decet. Terent. Hispanis jubet. Claud. et Macrob.

XIV. Verbis sape casus relinguuntur, abjectis prapo sitsonibus, in foluta oratione plerumque jungendis. Ita Virgil. Italiam et Latina venit littora, in et ad omissis. Ita bire domos, excedere patriam, exite limen. Urbem adferimur, Me quascunque abducite

terras etc Virg Maria aspera juro 6. Aen. Percipe porro Quid dubitem 9 Aen currumque rotasque volucres instabant, sd est, in currum etc.

XV Insinitivus, tam alior um in verbo temporum, quam nomsnum casuum que partes, more Gracorum, apud Poetas sape imple:

-- Avidi promittere bellum. Evclvere Thebas incidit. Optimus idem condere divitias. Statii sunt, ad has locutiones profusi.

-- amici Ferre jugum pariter dolosi Od 35 Nec vivere tutum est id est, vita, quaelocutio etiam historicis usitata est, uti et illa, quae infinitivum adhiber, cui verbum caepit subintelligitur, cujus exemplum mox ex Statio subjiciam.

§ 2. Haec. libertas in comicis, lyricis, heroicisque, quam in elegiacis aut tragicis, major Immoderate tamen illa atque ad affectationem usque Statius usus est. qui saepe rarus atque insolens, quam planus Latinusque videri maluit. Sic Thebaidem orditur.

Fraternas acies, alternaque regna profanis Decertata odiu, fonresque evolvere Thebas Pietius menti calbr incidit Unde subetis Ire Deae? gentisne canam primordia ditae? etc.

Quam remotum inprimis et insolens in ipso orationis exordio, quod clarum perspicuumque esse debet, decertatum odiis regnum, ponere? Imo sine exemplo dictum est decertari regnum, id est, certari pro regno, quamvis enim dicatur certari certamen, aut etiam praelium, eo tamen, quo Statius, licentiae excurrendum non erat, cui proxime, sine nervo, aut gratia dictionis, subjnngit, calor evolvere Thebas incidit. In qua phrasi, parum apia quoque translatio friget, evolvim us enim, quod im plicatum est, quod minus apposite ad descriptionem Thebanorum Regum kachoandam transfertur. Deinde quid calor ad hoc facet, ut. evolvat? quomedo etia calor incidit, qui sursum natura

sertur, potiusqueinflam mat, et ment em excisate (ut audire maluissem) Quomodo ex fonte Pierius calor dictus? Iam vero quens admodum cohaereant sequiuentia, et post praefinitam dicendi materiam, de alienaeac remota Cadmi fabula inducenda reate ambigat, lectoris esto arbitrium.

-- Hatid passi sociis defendere noctem Culminibus paulum alternis in verba mi nasque Cunctantur: mox ut jactis sermonibus irae Intumner e satis, tum vero erectus uterque, Exertare humeros, nudamque lacessero pugnam. Celsior ille gradu proeer a in membra, sirmulque Integer annorum sed non et viribus infra Tydea fert animus.

-- Quae caussa furoris. Externi juvenes? (neque enim meus au deat istas Civis in usque manus) Quisnam im placabilis arder Exturbare odiis tranquilla silentia noctis? Usque adeone angusta dies, et triste parumper Pacem animo somnumque pati?

Prima phrasis durior, ob casum simul verbi, et praepositionem nominis omissam, dicendum enim erat passi no ctem sub cusminibus se defendere, alteram, ur cun ctari in minas, id est, minis; et tertiam exertare bumeros subintellige, coepit: laude dignam, habeo; uti et paulo post sequentem. Integer annorum, id est annis quod hi genitivi, et accusativi, orationem majestate soni extollant. Vetum Syntaxin proximam, ut gradu in membra celsior, id est, membris celsioxe et illam, ammus non fers insra Tydeum viribus. Hoc est, animum Tydeusnon fert inferiorem, parum probo, etimsi per hypallagen. (Virgilio quoque usitatam) dictum sit. Cum pari gratia potuerit dici: Fert animum Tydeus. Neque illam, frigidam nimis impropriamque. audeat istas civis in usque manus. Idest, mea in manu, seu me praesente, meisque in oculis ausit. Cetera non reprehendo, licet in syntaxi peregrina. Illud sentio, hoc loco Statium nimia insolentium phtasium coacervatione peccasse. Qnae rar a esse debent: quem tueri non poterunt titulum, ubi passim adhibitae vulgares esse inceperine.

Sane si reliqui Poetae Statio similes, has passin inseruissent, nemo eas rarioris ornamenti no mine habiturus esset.

CAPUT XIII. De inventione, usu. et eleguntiis, sententiarum gnomicarum.

REliquum est, ut de eximio, quodam orationis ornamentcus quod modo a sententiose, modo ab argute dictis habetur, disseram. Sunt qui illud magni non aestiment, atque in virili orasione eriam asperuentur, ingenio fere ipsi ad hoc parum dicendi genus instructo, ut proinde in aliis contemnant, quod se assequi posse desperant. Sane qui loco actempore utuntur, egregiam in re ardua, raraque laudem merentur. Neque dissitendum putidos hujus ornatus sectatores, tanto magis notari, quanto illa orationis virtus omnium in se animos convertit amplius, vicina enim magnis virtutibus vitia, maxime illa, qua destituuntur luce eminent Quoeirca haec nobis dos cultae Poesios non erit negligenda.

Atque ut primum de sententiosis dicsig, quae gnomas appellamus, pauca afferam, duplicem illa potissimum vim habent finemque, ut seilicet orationem, vel ethicam, sive ad mores hominum formandos idoneam reddant: vel patheticam, id est ad affectiones concitandas accommodam.

Inventio eatum sententiarum usque adeo difficilis non est ut prima se fronte offert, Propriae quidem sunt virorum sapientium et gravium, quique longa experientia docti, generales quasdam conclusiones formant, quibus vitam actionesque humanas ex praescripto rationis instituunt. Unde haec ptonuntiata quaedam universalia lunt, quae particularia facta personasque non tangunt, a deoque in sententiis ab his semper avocanda est oratio itae. g, observatum, quod opes curam in possessoribus augeant, nequefructum suiindulgeant avaris, futurarum rerum ignoratione tumidis suspensisque. Hoc cum in Euclione uno, alteroque, ac tertio animadvertit, denique hanc conclusionem generalem infert Ergo.

Crescentem sequitur cura pecuniam Maforumque fames. Horatius lib. 3. Od. 16. Vel seipsum aut alium cum eodem Horatio erudit. Contracto melius parva cupidine.

Vectigalia porrigam, (potuisset dicere porriges) Quam si Mygdoniis regnum Halyattici Campu continuem. Multa petentibus Desunt multa, bene est, cui Deus obtulit Parca. quodsatis est, manu.

Admirabilem hae sententiae gratiam obtinent, simulque alte animis defiguntur, ubi acute dictis eaedem exornanrur. Unde mita Horatli est in eadem Oda exquisitaque elegantia audi, et amplectere.

Quantum quisque sibi plura negaverit, A Diis plura feret. N leupientium[?] Nudus castr a peto: et trans fuga divitum. Partes linquere gestio:

Prior sententia ex oppositione, altera licer gnomica non fir, ex aliena et insolenti hominum consuetudine expectationem audientis erudite fallit. Addit

Contempta Dominis splenaidior rei; Quam si quidquid arat impiger Appulus. Occultare meu dicer et horreu, Magnas inter opes inops

Quid iterum magis ab homine ejusque facto alienum, adeeque praeter exspectationem. quam ex contempta re splendidum esse? inter i psas opes, inopem esse? Haecex una Horatii Oda libuit attexere, ut eorum confunderem opinionem, qui avare nimis ac parce eas carminibus admetiuntur Nondum ex una hac Ode, quae omnem criticorum audaciam facile contemnit, enumeravi sententiose dicta omnia. Ita plane in rebusmoralibus res habet. placent ea, quae vitam universim. instruunt.

Quocirca, de causis harum sententiarum ita constitues: ut quidquid ad vitam humanam in actionibus dirigendam spectat, atque in illa fugiendum appetendumve occurrit: hoceazum esse materiam scias, ade oque non cadere in contemplatione m, scientiamque speculantem rerum solummodo naturas. Ita haec propositio. Tigrides catulis lublatis magis saeviunt, gnome non est: quia non est regula, ad quam homo mores vitamque possit componere, contra haecest. Tyrannum, quem laseru fuge. Deinde propositio semper de re universali esse debet nam si dicas. Petrum, si la seris, vita non loqueris sententiam: quia debet esse regula omnibus praefixa, et perpetua : in his

enim versatur usus sa pientiae, at Petrus, neque omnibus notus, neque perpetuus eft. Licebit tamen nomina quaedam ab uno homine ad totam speciem translata adhibere ita gnome futura est. Neronem fulaseris, vita: nam Nero pro quovis Tyranno sum itut. Unde fit ut ex varia rerum particularium notitia v. g. multolum hominum, qui aut divites, aut Tyranni fuerunt, quorum illi opibus bi potentia male sunt usi generatim concludam, ab opibus curam in hominibus, a potentia augeri saevitiam. Ex qua cognitione superius pronunciata existunt. Haec vero, cum a probarae experientiae viris ut plurimum babeantur: senibus facilius gravisque aetatis, existimationis ac doctrinae viris tribuendae in oratione sententiae, quam adolescentibus, rudiorique plebeculae: neque aliae rusticis, quam ex. agro petitae : aut adolescenti, quam ex hausta disciplina, quidus tamen tanto mirius ponderis inerit, quanto auritus testis oculato habetur inferior.

Haec de mareria, ac cansa affu iente: nunc de sententiatum forria ac ratione (nam de sine, qutest instructio morum, vel affectionum excitatio jam ante dictum) dicendum paucis.

I. Verbis gnome, vel proprus, vel translatis effertur. Ita ex supradictis propria sunt. Quantum quisque sibi plur anegaverit, a Diu plura seret. Sed quod praecessit. Cresceutem sequitur eura pecuniam majorumque fames, translatum, ut apparet. Imo resolvi etiam metaphora, aut allegoria in similitudinem poterit, gnomae vim sensumque obtinentem, ut avarities comparatur siti, quae explerinequiuit, unde sentenriose dictum: sitis inexplibilu auri ect, atque iccirco, et illud de avaro acceptum.

Nempe sitit medias Tantalus intor a quas, vel. Quo plus sunt porae plus sitiuntur aquae.

Ita res omnes naturales carumque scientia gnomis quoque servire poterit: nam et illud supra de tigride recte pro Tyranno vitando usurpaveris. Tigridem, quum laseris, vita, totum enim illud allegorice sumptum gnomam conficit, sensumque : Tyrannum quem laeseris, vita. Quae quiuidem sententia plus habet venustatis et gratiae ob similitudinem appositam qua rem oculis magis exponit. In his mirus arrifex Ovidius. Sic quod alius, dixit. Non omues possumus emnia ipse per simile praestat. Nontelliu eadem parit omnia.

Prineiplis malorum in prima aetate obsistendum esse ita dooct, geminat asententia.

Opprime, dum nova sunt, subiti mala semina merbi. Et tuus incipiens ire, resistar equus. Alibi paria babet. Principiis obsta, sero medicina paratur, Cum mala per longas invaluere moras. Et rursum. Vidi ego, quod fuerat primo sanabilevulnus, Dilatum longae damna tulisse morae. Quandog, ipsa expositio per rei propriam sententiam subjungitur. Nec, quae praeteriit, cursu, revocabitur unda: Nec, quae praeteriit, hora redire potest. Vel praensittitur, sit in illo, Casus ubique valet, semper tibipendeat hamus, Quo minime credis gurgite piscis erit.

Cavendum vero, nescita, aut placita vererum; ut de fato fortunaque, arque alia a Christiana doctrina aliena tradantur.

II. Non tamen requiritur, ut universim, atque omni in casu vera sint pronuntiata, nam satis ad cautelam instructionemque futurum est, si plerumque ita res habeat. Unde nonnunquiuam in speciem oppositae reperiuntur sententiae, ita. Heressm filii noxe. adverlatur illi. Forter creantur fortibus. quae ut concilientur, illud de vitiis animi, hoc corporis viribus erit accipiendum. Quaedam euam gnomae ex certorum tantum hominum v. g. Tyrannorum (sententia, verisimiles sunt. Ita Senec. in Troad.

Quodcunque libuit facere victori, licet. Cujus oppositum tantum verum est. Minimum decer libere, cui multum licet. Haes in Thebaide prorsus falsa. Imperia pretio quolibet, constant bene.

Gnomaeigitur, in probabiles, quales praedicrae fere sunt, et necessarias dividi poterumt, qualis illa est, Mors ultima linea rerum.

III. Placent sententia, neque notis nimium, certisque de rebus; neque de obscuris remotisque sumpta. Nota nimium rei illa de morte est: tum illa: sanitas ingens bonum. Quisenim haec nesciar? unde novi inexspectatique nihil auribus accipit. Quare in rebus necessariis explorataeque veritatis, sententiae minus gratae accidunt, nisi apta aliqua translatione, sictione, aut argute dicto exornentur. Ita Horatius de morte:

-- Aequa lege necessitas Sortitur inlignes et imos. Omne capax movet urna nomen. Et idem. Pallida Mors aequo pulsat pede pauperum tabernas, Regumque turres. Et Iuvenalis Sat.10 -- -- Morssola fatetur, Quantula sint hominum corpuscula.

Obscuriores lententiae aut evitandaesunt, aut causa vel ratione aliqua apposita exponendae, ut intellectum ac fidem habeant, Sic Horatius lib. 4. rem ambiguae et obscurae veritatis ponit cum dicir:

Misce stultitiam consiliis brevem. Dulce est desipere, ((merito addit) in loco. Lta cum dicit: Immortalia nesperes (Exponit hacin vita sperandanon asse, cum subjungit cansam) monet annus, et almum Quae rapit hora diem.

IV. Efsicaciores hae ad instructionem sunt, quae in causa, pronuntiato addita, vim embymematis continent. Ita Horatius l. s. fastum divitis, sed ignobilis, perstringit.

V. E legantissimae sententiarum suntiquae neque veritatem protsus obviam, neque ambiguam complectuntur. Ut illa Senecae in Hercule fur.

Quaefuit durum pati, Meminisse dulce est. Mens regnum bona possidet. Idem in Thyecte. Quae scelere pacta est scelete rumpetur fides In Medes. Quitimide rogat, docet negare. In Hippel. Quod ratio nequiit, saepe sanavit mora, In Agam.

VI Augetur, magnopere senten tiarum decus animoqui in figitur altius, qued (utlsupra obiter monui) arguta dictione ornatur. Huc spectat apta opposirorum compolitio, in quibus frequiuens idem Seneca, ut.

Fortuna fortes metuit, ignavos premit. In Medea. Amortimere (serviliter) neminem vetus potest. ib. Curae leves loquuntur, ingentes stupent. In Hippolo Alium silere quod voles, primus sile Ib. -- Qui genus jactarsuum, Aliena laudat In Here. fur Felices sequeris Mors miseros fugis In Oetao. Perdere est dignus bona, Qui nescit uti. Ib. Invidus alterius rebus macrescit opimis. Horat epist 2.

VII. Huc referuntur et i lae sententiae, quae alienum aliquid ae communi opinione prae seferuni, adeo que praeter exspectationem quippiam prima specie offerunt retamen prorsus inspecta, vorae deprehen duntur. Tale illud Horatii epist. 6.

-- Uxorem cum dote, fidemque, et amicos, Et genus et formam Regina pecunia donat. De eadem argute luven Sat. 14 Minus hanc optat. qui non habet. Tum que supra ex esdem attuli, buc spectant. Et illud l. 3. Od. Her. Virtutem incolumem odimus. Sublatam ex oculis quaerimusinvidi. Ex Seneca Troade illud est, Est nemo miser nisi comparatus. Ars prima regniest posse invidiam pati. Euhere sur. Rexest, qui metuit nih. l. In Theyeste. Non capit regnum dumos. -- Sceiera non intrant casas. Tutusque mensa capitur angusta cibus, Venenu in auro bibitur ib Pauci reges nom regna colunt. Ex Oetaeo.

VIII. Huc etiam referes eleganti similitudine expressa, quod varie sie, strictim Seneca.

Nec regna socium ferre. nec taedae sciunt. Ex Agam. Parssanitaus velle sanari (cor rigi) fuit, Ex Hrppel Et Horatio baec placuere, ut de Ovidio sispra monui. Sincerum estnisi vas, quo dcunque infundis, acescit. Epist, 8. Quo semel estrimbeta recensservabit odorem Testa diu. ib. Quidquid delirant Reges, plectuntur Achivi. ib. Quod luvenalis Sat. 2. ita dixit: Dat veniam corvis, vexar censura columbas. Neglectis urenda silix innascitur agris, lib. 1. Sat. Hor.

IX. Denique quae allusionem aliquam rerum verborumque ihabent, adhiberi (quanquam circum specte, ne vel levicula. vel Putidiuscula sint) cum laude possunt. Sic Iuvenalis in Sat.

In pretio pretium nuncest, Et Horat supra. Magnas inter opes inops. Et Senecasn Agam. , Det ille veniam facile, cui venia est opus. Et notum illud. Fide, sed cui vide.

Brevitas praterea laudatur. quamvis non pauca, et opposita, aut compar ata contineat sententia. Ita Invenalis illud Sat. 1. plagst

Unde epitheta fere a gnomis amovenda sunt. Numerus deniqueeorumque rotunditas gratiam conciliat, eo nomine magis placet quam si dissolvatur illud, Iuven. Sat. 10.

Haec de sententiose dictis sufficere existimamus. Quorumut ubique ribi copia suppetat Vnum potis simum observa, et hypothesin ad thesin, idest, finitam, seu particularem propositionem, ad infinitam, seu universalem revoca. Ita Seneca ad Thyestem et Atteum dicit.

Hypothesis haec est, atque ad personas particulares restringitur. Vis gnomam? muta omissis personis in thesin, et universim enuntia.

Quidquid a magno minor expavescit. Major hocilli Dominus minatur, Ecce gnomam. Contrathesis est ac gnoma qua sequitur. Omne lub regno graviore regnum est. Leviter hanc, sublata gnoma inflexeru, sipartibus adctringas ut Vestrum sub regno graviore regnum ect. Plura de hoc genere in Palaestra Styli Orat. solutae reperies?

CAPUT XIV. De usu. et abusu sententiarum argutarum; cum Veterum ut Virgilie, Ovidii, Seneca. tum recentium Poetarum censura.

ARgutum dicendi genustangere hic solum lubet, quod integro alibi opusculo prosecuti sumus, ubi de epigrammate actum est, quo cupidum lectorem remittimus, ut quibus ex fontibus petendum sit deceatur et quamcunque etiam sententiam arguta eloquentia exacui posse intelligat. Usus tamen argutae dictionis non omnino promilcuns esse debenin humili potius medioque dicendi genere, quam in lummo versatur. Ut pro, inde mirum non sit, parcius Virgilium adhibuisse. Ridiculi promde censores illi sunt, qui quidqu dapud Virgilium non rcperiunt, id subito ab omni poesi, etiam heroica, proscribendum putant. Ovidius, Horatius, Invenalis, Seneca alique optimae notae scriptores consulantur, et praestantissima illic sententiarum invenies lumina. Quae arguta dictione, velut radiis animum feriut, ac penetrant, quorum jam ante nonnulla dedimus. Poterat sane Virgilius admirando illo opere, plus eriam laudisimerei, si Ovidi ano nonn unquam acumine, et Horatiano sententiarum pondere magis eminuisset. Qui in mulris Poesios dotibus vicit : in his victus succubuit : ne unus pollideret universa. Horatii locum aliquem supra. attuli de gnomis plura non delunt, licet eum his minus abundare, quam Invenalem existimaverit Scaliger. Non optimus ubique Poetarum, in fuis Criticis, pon derator. Sed Ovidum audire juvat. in diltichis multa habet argute. Ut illud prarsus rarum estquod Phyllis fallaci amico Demophoonti in epist. Herod. accinit.

Demophoon ventis et vela, et verba dedisti. Vela queror reditu, verba carere side. Nec illud amantis vo tum fine argutia est. Et quo non possum corpore, mente sequar. Acute quoque ab oppositiane vereque dictuns. Candidus in nauta turpis color. Quam apto verbo, alsenaque rei ariributione bac sententia constat

Nocte latent mendae: vitioque ignoscitur omni. Horaque formosam quamlibet illa facit. Arguta similisudine cententio sum per stringis Odimus accipitrem, quia vivit semper in armis, Exquisita allusione ita alibi argutatur, Aurea nunc vere sunt secula, plurimus auro Venit honos.

Verum his nolo insistere Ex Heroicis, ut cum Virgilio componatur, descriptionem petamus famentis Erisichthonis lib. 8. met. Famem ut supra tradidi adumbraverat. Paulo infra iubjieix, hac occupatum Erisichthonem.

Lenis adhuc somnus placidis Erisichthona pennis Mulcebat: petir ille dapes sub imagine somni, Oraque vana movet, dentem que in dente fatiget, Exercet que cibo delu sum guttur inani. Proque epulis tenues nequicquam devorat auras. Ut vero est expulsa quies, furit ardor edendi, Perque avidas fauces immensaque viscera regnat.

Hactenus dicta Virgilius sua esle cupiat: nihil enim minus virile aut humile nimium: Illa vero suapte ingenio, dentem in dente fatigat. et pro epulis devorat auras, nan fuerat allaturus, qua argure Naso diaeis. Pergit.

1. Nec mora, quod pontus, quod terra, qud educat aer. 2. Poscit, et appositis quaritur jesunia mensis, 3. Inque epulis epulas quaritiquoque urbibus esse. 4. Quod que satis poterat populo, non sussicit uni. 5. Utque fretum recipit det ota flumina terra, 6. Nec satiatur aquis, peregrinosque ebibir amnes: 7. Sic epulas omnes Erisichthonis ora profani 8. Accipiunt poscunque simuliribus amnis in illo 9. Causa cibi ect, semper que locus sit inanis edende.

Hanc descriptionis partem Virgilius suam esse nolit, qua m vis argutiis prioritsit cultior, quam enim argutum inpienu mensis quari jejunia. Quarere incpulu epulas, cibum simul accipere, et posceronon acceptum. Cibum esse causam cibi: edendo inanem reddi siomachum, haec enim omnia praeter exspectationem accidunt. Verum tamen, tenuiori in ceteris phrasi impar Virgilio est, hic molem congestorum ciborum magis expressisset tardioti versu, ita forte.

Importuna fames poscit, quodque urbibus amplis Esse cibus poterar; stomachi implaeabilis haurir In gluvies immensa, velut late omnia circum Flumina pontivago Nereus abso rbet hiatu: Nec satiatur aquis, totos licet ebibat amnes.

Cetera fastidisset Virgilius, viro gravi similis, qui superfluum, minusque majestatis in re tristi habentem, verborum luxum aversatur. compara verba, phrases, numeros, emnia invenies grandiora. Primus versus Virgilio in re magna, ob levem saltum, displiceret, quartus, quintusque. ob humiliorem phrasin, quod ex resoluta locutione patebit. Par ratio in tribus ultimis, quae praeter argutiam nihil habent sublime. Sed necm ante penultimo epithetum omnes forte etiam, nee profani toleraturus fuisset, maluisset eriam in penultimo accipiunt simul poscunt: quia gra vius est ob syllabam ac et numerum. quiuo saltus vitatur. Verum certius, hos tres versus Maro prorsus, tanquam inutiles; ut qui nullam rem novam explicant, rejectarus fuisset.

Spectat humi positus geminum, ceu lumina, fidus, Canctaque mir aiur, quibus est mir abilus ipse. Se cupir imprudens, et qui probat ipse probatur: Dumque petit petitur: pariterque accendit, et ardes, Arrita fallaci quolies dedit oscula fonti! Spectat inexpleto mendacem lumine formame Peque oculos perit ipsesuos. Ille ego sum, sensi, nec me mea fallit imago. Uror amore mei, flam meas moveoque feroque. Quid faciam? rogor, ann rogem? Quid demde rogabe Quod cupio, mecum est: snopem me copia. seeit Votum in amante novum est, vellem quod amamus, abesset. Nec mihi mors gravis est, posituro morte dolores.

Hic ex primo fonte oppositorum (quem in libello Argutiatum statuimus) lusit, sed, ingenio nequiuaquam Virgiliano, qui tam minutis vibratisqui, sententiolis nunquam luderet, etiam in pari materia, quae hic omnino humilis levisque est, Primum tamen carmen ita legi malim.

Juvat utrumque paucis inter se in ejusdem pestilentis luis descriptione componese, Ita haber Ovid, lib. 7 wiet. de Formicu.

1. Dira lues populis, ira Junonis iniquae, 2. Incidit exosa dictasla pellice [note: * Aegsna.] terras. 3. Dum visum est mortale malum, tantaeque latebat 4. Causa nocens cladis, pugnatum estarte medendi. 5. Exitium superabat opem, quae victa jacebat. 6. Principio Coelum spissa caligine terras 7. Pressit, et ignavos inclusit nubibus aestus. -- 8. Considere infelix validos miraturarator 9. Inter opus tauros, medioque recumbere sulco -- 10. Acer equus quon dam, magnaque in pulvere famae, 11. Degenerat; palmae, veterumque oblitus honorum. 12. Ad praesepe gemit, morbo moriturus incerti. - 13. Nec moderator a desi, inque ipsos saeva medentes 14. Erumpit clades, obsuntque autoribus artes -- 15. Fontibus et fluviis. puteisque capacibus haerent. 16. Nec sitis est extincta prius, quam vita, bibendo. 17. Pars animam laqueo claudunt, mortisque timorem 18. Morte fugant ultroque vocant venientia fata. - 19 Neclocus initumulos, necsufficit arbor in ignes.

Hac ex lengiori deseriptione selegt, primos duos ver sus Virgilius sta maluisset.

Nam vox populis illisut supervacanea, vox, iniqua ut tenuior, et male post Innonis statim collocata: tum incidit rursum, ut renuts, displiceret Ita in quinto versu, opem qua victa jacebat (seu, ut alii pejus legunt, opes victaeque jacevant) tanquam abruptam, frigidamque nimis cluusulam arpernaretur: nam superatam esse opem, jam dictum erat, unde inutilis videtur, praelergim cum nimis abrupta et brevis sit sententia, qua carmen lector absolvendum nonlsperar Plura in hac descri ptione humilia transeo, quod in Virgilio opponenda in pari sensu non reperiam, tale illud.

-- -- Nulla quid utile, cura est Utile enim nihil est, passim, positoque pudore. Foutious et fluviis, puteisque capacibus haerent. Et illud. Lanigeris gregibus balatus dan tibus aegros Spontesua lanaeque cadunt, et corpora tabent.

Quam hic frigeti et peneipsa aegrescit phrasis: Vssle enim nihil est et balatus dantibus agros. Dum vero tabentibus corporibus

deinde subjicit: Mira loquar non illa canes tetigere, mira certe non loquitur. Proninde Ovidius minius ubique purus lectusque est, quam Virgilius: dum auro argentoque suam etiam admiscer scoriam, ac viliora metalla optimis comfun dit. Ceterum, neque inficiamur gemmis quandoque insertis superare Virgilium. Ut hic. vicam cum seit extin ctam esse, mortis timorem morte ipsa fugarum quae Virgiliana vel negligit, vel non affequitur gravitas. Audiamus et apponamus elegantissimam ejusdem descriptiorem Ovidio Subabet lib. 2. Georg.

1. Hic quondam morbo Coeli miseranda coorta est 2. Tempestas, totoque Autumni incanduit aestu. 3. Et genus omne neci Pecuduns dedit, omne ferarum. 4. Corrupitque lacus. infecit pabula tabo. -- 5. Hinc laetis vituli vulgo moriuntus. in herbis. 6. Et dulces animas plena ad praesepia reddunt. -- 7. Ecce autem, duro fumanssub vomere taurus 8, Concidit, et mistum spumis vomit ore cruorem, 9. Extremosque ciet gemitus. It tristis arator 10. Moerentem abjungens fraterna morte juvencum, 11. Atque opere in medio defixa reliquit aratra. -- 12. Labitur infelix fludiorum, atque immemor herbae 13. Victor equus: fontesque avertitur, et pede terram 14. Crebra ferir, demissae aures, incertus ibidem 15. Sudor, et ille quidem morituris frigidus, aret 16. Pellis, et ad tactum tractanti dura resistit, -- 17. Praeterea jam nec mutari pabula refert, 18. Quaesiaeque nocent artes, cessere Magistri, 19. Phyllirides Chiron, Amithaoniusque Melampus. 20. Saevit, et in lucem stygiis emissa tenebris 21, Pallida Tisiphone, morbos agitante, metumque 22. Inque dies avidum surgens caput altius offert.

Dubites jure in partibus quibuldam utri palmam addicas prioribus superat Virgilius, in posterioribus versibus superatur. Ut comparanti verba, epitheta, metaphoras, phrases ceteraque ligatae eloquentiae principia, quae hactenus expendimus, ac mox subjiciemus patebit, apta sane meraphora infectionem mar-- bam Coeli dixit, tuin etiam Autumnum asiu inasnduisse. Grandra in retrilti verba sunt, miseranda tempesias coorta, multirudmem et celeritatem morientum tertium carmen volubile apposite expressit, Taurus ille moriens rivo propemodum

spectaeulo exprimitur, uti et equus concidens, nisi quod in hot. argutiori eloquentia Ovidius floreat. Cetera de medentibus ab Ovidio v. 4. et 13. et delmerientibus in fine exquisitius proposita fuere, quamvis Virgilius non inscita fictione exornaverit. Noli enim existimare: nihil Virgilio fieri emen datius potuisse, obstat sane ipsius de se judicium Aeneidem flammis, ob neglectas in ea labes destinantis: neque i ccireo, quia Princeps est, omnia in ipso lex nobis ae regula ad imitationem esse debent. Pauca in politissimo hoc carmine, quod merito extollit Scaliger, observo, quae postrema ab ipso manu cultius elimari potuissent. Urin 4. versu conjunctio et vel que omissa subrogari, unde malim:

Sie in 14. -- demissae aures, incertus ibidem sudor, ubi vox ibi, dem et tenuis satis, et parum significariva, cum non tantum auribus illesudor, sed et reliquo corpori haereat, malim igitur, intertus adharet, vel potius ad Virgilii quoque ingenium:

Aret. -- Nam et hic rotundior, et in ante penultima versas eadens defectionem simul indicat. Suspensus vero apud Virgilium sententiarum numerus hoc loco vim non habet. Deinde in 17. versu particula nec minus placer: tum quia conjungitur illi jam, non admodum ad sensum requisitum; ad numerum vero ingratum; tum potius, quia in altero versu illique respondet: ubi magis placuisset. Nec medica prosuns artes. Et prioris versus major sic positi videretur gratia. Traterea neque mutari jam pabula refert. Denique in ultimis versibus minus ineedit ordine, cum prius dicat laevire Tisiphonem, postea emitti, et caputextollere altius: primo morbos, deinde metum ponat, hoc est, leviora subnectat gravioribus. Haec enim licet poetica excusetlicentia, tamen sine laude sunt, ubi optima investigamus. An non ita ordinatius poterat?

Pallida Tisiphone stygiis emissa tenebris, Ante, merum et tristes examina lurida, morbos Cogit agens, saevitque hortendum immanibus hydris.

Certe ad Virgilianum siae cetiam genium esse intelliget, qui illum novit. Nobis ignoscet lector, dum ex principiis, vel a ratione, vel abjarte peritis, ad instructionem aliorum, et meliotum dilcumen, obvia quaeque ad regulas verisatis exploramus,

neque enim euiquam bonorum autorum ad favoris odiique affectionem, me obnoxium deprehende, quales nonnullos comperio, qui ubi persuasum habent Virgilium in poesi habendum princi pem mox velut adulatores aulici, vitia juxta ac virtutes insuis Dominis venerantur, atque etiam pro imitationis exemplis illorum utuntur erroribus.

Nunc ut ad argutum scribendi genus redeam. Invenalis in Sasyrus non r aro idem consectatur. Sat. 1.

Aude aliquid brevibus Gyaris et carcere dignum. Si vis esse aliquis, probitas laudatur, et alget. Criminibus debent hortos praetoria, menias. Hac sane exspectationem fallum: uti et illud Exul ab octava Marius bibit, et fruitur Diis Iratis, astu victrix Provincia ploras.

Mirum hoc, quod exules triumphent malitia, victores plorentob calamitates, illi vitiis fellices. hi virtute miseri. An non et illud rarum. Sat 3.

Quantum quilque sua nummorum possidet arca. Tantum haber et fidei. Sale illud conspersum acri qued de pisee ingentis pretii haber. Hoc pretium squamae? potuit fortasseminoris. Piscator, quam piscis emi. Nec minus illud. -- Sed quid custodiet ipsos Custodes.

Sane universim Iuvenalis is est, qui pri mo in seculo choroque Poetarum locum merearur, neque multa habet reprehensione digna, laude quamplurima, illa dempta, quae castis Poetis est debita.

Seneca tragici carminis Princeps acuto scribendi genere inprimis delectatur. Audiamus in descriptione pestis, qua Ovidit supra exemplum est imitatus in Oedip.

1. Pars nulla regni imm unis exitio vacat. 2. Sed omnis aetas, pariter et sexus ruit, 3. Iuvenesque senibus jungit, et gnatis patres. 4. Funesta pestis, un a fax thalames cromat, 5. Fletuque acerbafunera: et questu carent. 6. Quin ista tanti, per vicax clades mali 7. Siccavit oculos, quiuodque in extremis solet. 8. Periere lalryma portat hunc aeger parens 9. Supremum ad ignem: mater hunc amens gerit. 10. Proper atque, ut alium regerat in eundem locum:

11. Quin luctu in ipso luctus exorstur neuus, 12. Suaque cirea funus exequia cadunt: 13. Tum propria flammis corpora alienis eremant. 14. Diripitur ignis, nullus est mileris pudor, 15. Non ossa tumuli sancta discreti regunt, 16. Arsissesatis est, pars quota in cineres abit? 17. Deest terra tumulis, jam rogo s silvae negant. 18. Non vota, non ars ulla corruptos levant. 19. Cadunt medentes, morbus auxiliuns trahit.

Argute simul ac nervose, facem nuptialem et funeream sociat; ut Venerem et Libitinam in novis nuptis conjungeret. Ita et v. 8. laudo illud Periisse lacrymas: sed quod idem, bis ante sola phrasi variata, dicar, et quesiu carent, et clades mali siceavit eculos: im o, quod parum fibi constans, ante fletum, et post luctum admittat, ubi questum et lacrymas essenegat hoc improbo. Versuitem 11. et 12. et 19. apposite satis argutatur. Sed frigide nimis v. 13. et 17. Ovidium argutantem secatur. Qui sic habet, prime etiam frigido versu, quamvis de igne.

Deque rogis pugnant, alienisque ignibus ardent. Nec locus in tumulos, nec fussicit arbor inignes.

Seneca primum versum per epithetum propria, oppositum alienis, magis acuere voluit, sed ambiguo seniu (cum seipsos rogis non in jecerint) magis enervavit. Alium apud Ovidium laudat um versum. frigido numero, et particula jam, otioseinserta. destruxit. Taceo nunc versum 10. prorsus, in regravi, elanguescentem, et phrasi, et numero: tum appendicem ultimam 14. et 16. versus, torte ceteris adhaerescentem, verbo, Seneca, non ubique idem, magnis saepe virtutibus sua etiam admiscuit vi tia, sola phrasium, in eadem re, varietate nonnunqum otiose disertus, interdum languidus enervisque, atque a solita majestate desiciens: ut proinde ejusde autoris omnia esse merito complures negent.

Statius, ob eximiam gravitatem, arguliarum (quarum in stylo tenuiorisedes aptior). parcus- Claudianus tamen in gravioribus etiam versibus cum laude usurpavit. Deaetna sic acute disserit, lib. 1. de rapt.

Sed, quamvis nimio servens exuberet aestu Seit nivivus servare sidem, pariterque favillst. Durescit glasies, tanti secura vaporis, Arcano defensagelu: fumoque fideli.

Lambit contignas innoxia flamma pruinas. De Phoeniceita alibi in Epigr. argntatur. Hic neque concepto fein, nec semine seirgit, Sed pater est protesque sisi, nulloque creante. Emeritus aitus fiounda morte, reformat. Et petit alternam totidem per funera vit am[?] Victuricineres, nullo cogeute moverit Incipiunt, plumaque rudem vestire favillam. Qui fuerat genitot, natus mox prosilit idem, Succeditque novus geminae confima vitae Exiguo medins diserimine separat ignis.

Quis haec neget ad laudem egregiam argute simul et graverer dicta? Absolvam igitur, quod sive ex oppositis, aut alienatis, sive ex com paratis. aut allusionibus petere argutias libeat, exempla reperturus sis. Quia tamen excessu, aut affectatione pronum est, hac in parte offendere, lubet paucis exemplis affectati frigidique poetae, ad circumspectam libertatem erudire aliorum enim vitiorum turpitudine, nostra facilius emendamus Sic argutatur Cornelius Nepos, de quo supra Belli Trojani lib. 1. pag. 1.

-- venales quisquis venatur honores, Unde ruit, tabulata struit. Premit ultio noxas, Tum gravior, cum tarda venit: tunc plena timoris, Cum terrore caret, blanda nil saevius ira. Cum floret mileri felix mjuria voti.

Quam frigida et impropria allusio, venari venales homores. Si venales, emendi potius crant, fugaces etiam venari poterat. Quid ad rem sensumque facit? unde ruit, tabulata stinit, an aedificat, dum ruit et struit? o frigus, et obsouritas! tertium hemistichium laudo, cetera tolero. Illud, blanda nilsaevius ira, admitationem loco opportuno mereri poffet, led ultimo versu, quo hostis irati et selicis injuriam metuendam dicit, oblcurior, quam ornatior est.

Venantes venata viros praedamque petentes In pradam petit et lucos vigilantius ambit.

Primum hemistichium minus grata repetitione quam alterum Indit. Illam ex prineipio librinon omisero.

Mento caescant alii, nos mente: capillo, Nos animo: facie, nos pectore. Tempora certe

Pueriles illifrigidique lufus nil virile, et heroioum spirant, molliori forte in ver su tolerandi. Similes silli:

Quid haeres Cozli heres: lib. 2, Et litis lituitestes, lib. 6. Sod illud quis sine caecliinno legat? -- Risu, an lacrymis? an flente cachinno

Aegypti portenta querat? lib. 4. Nec minus ridiculum, quod dr procibus et donis, quibus Apollonis oraculum ebtinuesumt Inacbidae.

-- -- -- -- -- -- aras Ambit, et has, donis tandem solenibus emptas Inachidis, voces pandit venalis Apolio. ibid. Iterum ride amus novaem elogantiam allegoricam. -- -- - ventoque seteno In risum redeunte Polo, detersa meretur Juno Jovem, atque hilarisolatur flentia vultu Nubila, proscriptoque Noto, lenique susurro Dante vias, majora petit suspilia classis ib.

Rideo sane insulsum quendam magistrum, quem has olim argutias, et insipidos sales, in scholis, pro Atticis belloriis venditantem, auscultavi.

Auctarii loco sit, quo dlsine omni Venere non est. -- -- -- -- -- Cypris in omnes Bella ciet, victrixque placet: Mundumque superbis Imperiis cessisse suis. Quippe ardua frangit, Virus dulce piae syrtes, amentia supplex. Molle malum, morbus hilaris. Sic vendicat Oibem Exitium venale Venus.

Pleraque admiserim, sed quod pias syrtes Venerem appellet minus placet. malim etiam hanc sapientem amentiam, quam sapplicem dictam.

Recentior Poeta, nescio quis, de vita sua ita Iusit, et vibrantia cum obtusis argutiarum spicula projecit:

1. Vita mihi ventus, caro navis, navita sensus. 2. Pacificum cutis interlabentibus aequor. 3. Seditiosa meo respublica pectore clausaest. 4. Mens prope, mens procul est, Spurca turpaturamursa 5. Carnis, et immundi gustat contagia mundi, 6. De petra mihi mella, fluunt, de pumice nectat, 7. Esquilla mihi nara sosa est, e sentibus uva,

8. De sicco fons manat aquae, de sti pite gemma: 9. Et frontem in fontem, atque in flumina lumina solve, 10. Eli isto torrente tamen bibo gaudia vitae. 11. Lux perplexa, jubar tremulum, caligo serena. 12. Spes ex spes, status inconstans, persuasio fallax, 13 Lex ilex, methodus confusa, inconditus ordo, 14. Bellica pax, risus lacrymabilis, impetus excors, 15 Flos deflorescens via devia, cognitus erior, 16. Fama in famis, iners solertia, dives egestas, 17. Mens amens, ratio delira invita voluntas, 18. Dulce malum, mellita lues funesta voluptas, 19 Sors exsors, deforme decus subjecta potestas, 20. Plena fames, exosus amor, despecta venustas, 21. Triste melos probrosus honos, fiducia ficta, 22. Fessa quies, obscura dies, victoria victa, 23. Aegrae lalus: animae sunt haeclolatia moestae.

Quaedam apte ad vitae rerumque mundanarum inconstantiam, ac boni malique permixtionem designandam, nulla enim fortuna aut gaudium absolutum est, ut proinde spes cum desperatione, decus cum dedecore, fama cum infamia quodammodo socientur. Verum illa, tam coacta in uno carmine, omnium coacervatio resquc eadem diversis rantum, concisisque sententiolis expofita displicet. Ex quarto ad octavum versum vix quicquam probo. Ex tribus sequentibus, noni tantum[?] hemistichium ulcimum laudo, cetera plerumque aut probanda in loco, aut certe toleranda erunt, nisi quod spes exspes et lex illex, eo sensu, parum Latine dictum sit, quibus tamen libellus quidam, typus mundi, in elegis scitius usus est, ut suntista

Transit [gap: Greek word(s)] in [gap: Greek word(s)] , odium comitatur amorem. Sicaptas (scilicet amore) caperis. Patieris, non potieris. Non tamen probavero quod sequitur affestate argutum. Non amat iste, sed hamat Amor, si munera captas, Praedo miser, praedae, praeda eris ipsa, tuae.

Ex comparatione arguta tarantula, cujus venenum ridentes extinguit, voluptatis ingenium exprimit.

Stellio luce nocet Bos frigore, lumine Nutrix, Vi Iaculus, visu Regulus, igne Draco; Sed tua (quis tantos, vel Ulysses sentiat astus?) Immodico risu blanda venena nocent.

in oratione vitiique discretionem, maturae aliquid circumspectaeque rationis adfetes[?]. Ne verba potius, quam rem sectatus videatis. Sermo enim non sui at rerum gratia inventus, tunc displicet, cum minus in rebus ostendit, quam sono et compositione praefert, ut iccirco frigidus affectatulque habeatur; argutum igitur est, quod in rebus novam aliquam affectionem, praeter audientis exspectationem ostendit. Quod quemadmodum fiat, separato opusculo tradidi Deinde si in his lusibus translationes occurrant, aut allegoriae, haead examen, nt snpra docui, per resolutionem vocandae sunt. Ceterum pauci in hoc argutiarum lusu idem sentiunt: cum ex suis quique naturae, aut tetricae, aut laetioris, affectionibus judicet. Ut proinde, ad ea quae dixi principia aequo aestimatori sit recurtendum; tum etiam illius. quod modo expendemus, decori ratio non sit negligenda.

CAPUT XV. De Poesios decoro, eiusque ad res affectusque compositione.

VT copiose, et ornate in poesi loquaris actum hactenus. Nunc ut decore, sive congrue ad res, et personas orationem componas agendum erit: Rerum igitur et personarum conditioni atque affectuiacco mmodandus sermo Qui alius in Rege, alius in plebejo homine, alius in re laeta, alius in tristi esse debet. hoc est verbis, sententiis, numeris, figurisque, modo grandioribus extolli, aut cunctanter produci, modo levioribus deprimi, aut praecipitanter incitari: prout res postulabit. In hoc decoro Vitgilius longe omnibus in heroicus palmam praeripit. Qvidins nbique fere lenis, mollis, facilis: Statius passim grandis et elasus: Lucanus subfultans numeris, concisus lententiis, et velut nacie pugnans. Claudianus canoris exsultans, grandis; Virgiius tempore acloco oinnia potest

Porro in rebus aut personis, duo praeipue adjuncta, quantias et qualitas occurrunt, quibus accomodanda oratio est, quantitas magnitudigem, medio critatem, aut humilitatem rerum, vel personarum complectitur, quibus totidem scribendi characteres (de quibus postea) serviunt, tum longitudinem continet aut brevitatem, quibus tarditas et celeritas accedit. Prior quantitas in oratione potissimum exprimitur pergrandia,

mediocria, aut humilia verba, de quibus supra egimus: posterior inprimis per syllabas, numerosque, tardes aut celeres, ut mox videbimus. Qualitas in rebus a ut personis corporum speciem, affectionesque spectat, pulchritudinem scilicet, amoenitatem, obscuritatem, asperitarem, suavitarem et cetera quibus sensns humani oblectari aut offendi possnnt; In animatis veroaffectus eriam animorum comprehendit: ut praeserrim sunt amor et odium, desiderium et fuga, gaudium et tristitia, spes et metus, ira et mansuetudo miseratio et indignatio, invidia et aemulatio, pudor et impudentia. Quibus ceterae virtutes, ac vitia admiscentur. Qui tamen pro aetateac conditione hominum expenduntur; cum alii aliis perturbationibus magis obnoxii habeantur: ut juvenes Amoris, senes avaritiae, pauperes invidiae, divites gaudiis magis indulgeant. Aptanda his igitur ita erit oratio, ute. g. amoena et pulchra res florenti stylo, numerisque minime impeditis ornetut: contra quam in asperis, et obicuris. Idem in affectibus laetis ac tristibus observandum: tum veto maxime, cum incitatus aliquis indignantis fugientis aut exultantis aftectio exprimitur, i ncitan da simul per concisa membra, volubilesque numeros sententia, cum vero gravior tardiorque motus dubitantis, haerentis, aspirantis, aut dolentis exponitur, circumductus magis numerisque impeditus et tardus setmo haereat. Ceterum in, hoc affectuum regno, in quo potissimum viget ac dominatur oratio, vis magna figurarum, aptaeque inter membra compositionis, ac numerorum existit. De quibus proinde agendum est.

CAPUT XVI. Figurarum in poesi vis ac varietas.

FIgurae, vel sunt verborum, vel sententiarum. Illae detrahendo, addendo, varieque immutando voces, vel orationem, aut ornant, aut incitant: hae minuendo, vel augendo sententiam, siveid, id, quod per verba significatur, idem praestant.

Figurae priores, vel substantiam verborum concernunt; vel quantitatem, qualitatem, aut situm. Substantia rangitur, vel per defectum, cum fubticetur verbum aliquod: vel per excessum, cum additur aut repetitur, Exempla ex Virgilio depromimus.

I. Per defectum, primo ell psis, sive aposiopesis, id est, subtisentia adhibetur: idque vel.

Affectum ir a significando, ut Quosego; (punirem) sed motos praestat componere fluctas.

vel Admir ationis O stirpem invisam! vel indignationis. Tunc duos una, saevissima vipera, coena? Tunc duos (occidas) vel amoris. Me, me (peue) adsum quifeci, in me convertite ferrum. vel Pudoris. Novimus et qui te, (deprehenderunt) transiversa tuentibus hirquis.

Secundo per defectum adhibetur asyndeton, seu dissolutio, quae praepohtionis vim extollit, et servit.

In re magna. monstrum horrendum, deforme ingens, In re praecipiti. Ferte citi ferrum date tela. impellite remos.

Deinde polysyndeton, quod asyndeto opponitur, et conjunctiones multiplicat. ac modo festinationem, modo multitudinem indicat.

Denique anadiplosis, seu duplicatio, et iteratio ejusdem, aut. certe affinis terminatione vocis omnino varia, et tam ad ornarum, quam affectum idonea est. Haec enim reperitio, si in principio instituatur, maximeaffectum movet, praesertim cum aliqua exclamatione aut interogatione conjuncta. Ut in hoc, affectu.

Detestantis. O Corydon, Corydon, quae te dementia coepitl Timentis. Sed fugite, o miseri, fugite Festinantis Nunc nunc insurgite remis, Hectorei socii. Augentis. Felix, heu nimium felix! Post intervalla etiam vim haber variam rem serio inculcandi. Te nemus Angitiae, vitrea te Fucinus unda, Te liqudi fleverelacus -- Sic oculos, sic ille manus, sic ora ferebat. Victus amoretui, cognato sanguine victus. Virg. Hujus ero vivus, mortuus hujus ero. Propert. Una dies Fabios ad bellum miserat omnes,

Ad bellum missos perdidit una dies. Ovid. 11. fast. -- Timidisque supervenit. Aegle, Aegle Naiadum pulcherrima. Virg. Sed et ornatus potis simum causa, repetitiones adhibentur. Ambo florentes aetatibus. Arcades ambo. Virg. Ecl. 7. Pan etiam Arcadia mecum si judice. certet, Pan etiam Mcadia dicat se judice victum.

Verum haec repetitio humili sermoni Eclogarum et Comcdiarum aptior, quam grandi, aut vehementi est.

Repetitio vero, quae cum inflexione aliqua vocum est, saepe etiam ornatui magis, quam affectibus servit. Tale illud Virg. Aen.a.

Una salus miseris nullam sperare salutem. Torvaleaena lupum sequitur, lupus ipse capellam. In Ecl. Cedere jussit aquam, jussa recessit aqua Ovid de art. Si pereo, manibus hominum periisse juvabit. Virg. Aen. 3 -- Intentaque brachia remis Intenti exspectant Virg Aen. 5.

-- Haeret pede pes, densusque viro vir. Virg. Aen. 10 -- -- -- -- -- -- -- obvia signis Signa, pares aquilas, et pile minantia pilis. Lucanus l. 1. In gomicis singularem ad ridiculum vim habent- Hocest mel melli, dulci dulcius. Plautus in Epidico. Optime, optumo, optumam opetam das. Id in Amphyt.

III Figurae aliae circa adjuncta dictionis versantur. Quaequidem erunt quantitatis, si vel conjunctas voces dividant, vel divisas conjungant.

Divisio si cadat in unam vocem, Temesis dicitur, seu diaresio. Ita Virg. 3 Georg. Talis hyperboreo septem subjecta trioni.

Et 2, Aen. Quo res cunque cadent. Et 7. Aen. si qua super fortuna laborum est. Et 9. Aen. Inque saltuatam linquo. Et 10. Aen. Ille pedem, referens, et inutilis, inquiueligarus.

Pro vocibus Septentrioni, quocunque, superest, insalutatam, illigatus. Ridicula haec prorsus est, neque imitanda, Tmesis Ennii a pud Donatum de tropis:

si divisio in costructione. cadat: hendiadys, ab [gap: Greek word(s)] , sive uno in due divisio appellatur. Ita Virg. 1. 2 Georg. dixit:

Quae ita usurpanda erunt, ut aliquam orationi virtutem tribuant, uti Maro fecit, qui ejus majestatem ita extulit: alias sine laude erunt, ac licentus potius, quam figuris adscribentur.

Hor. l. 3. Od 24. Clarus post genitis. Seneca in Thyest. Quis male Deorum Tantalo vivas domus Ostendititerum: id est malorum Deorum. In sententia quandoque etiam conjunguntur insolita. Ita Virg. Niveusque videri, id est, niveo calore spestabilis.

IV. Lualitatem vocum spectant tigurae, quae aut pronuntiandi ratione, ut facit interrogatio, aut simili terminatione, ut facit Homaecoptoton autalia vocis per annominationem, sive allusionem inflexione, ut facit paronomasia, vim significationemque mutant, extollunt, aut ornant.

Interrogatio cum ad alios dirigitur responsi gratia, non est figura orationis: sed necessitatem ex natura rerum habet. Ut.

Cum veto non responsi gratia fit, vel utinterrognas sibi ipsi tantum respondeat figuratur oratio, visque illi et ornatus additur. Ita Juno Virg. l. 1. Aen.

-- -- Mene incepto desistere victam. Nec posse Italia Teucrorum avertere Regem? Quippe vetor fatis. Pallasne exurere classem Argivum, atque ipsos potutit submergere ponto? etc.

En quanta vis dictionis, a tam perite adhibita interrogatione loco, ubi locus illi negari poterat et simpliciter omnia exponi. Haec figura quia modo in verbis, modo simul in rebus reperitur. ad figuras quoque sententiatum rejici poterit, Simtlitcr desinent msyllabas, aut etiam casus parum venustatis,

aut virtugis extra rhythmos (fine quibus plerumque displicet) habet: Talis ille Ovidii versus, qui merito displicet in elegia.

Ipse ego librorum video delicta meorum. Et ille, Quaerebam flavos, Pernemus omne, favos.

In sententiis tamen paroemiali bus, tum et Epitaphis, aut. versibus Anacreonticis, parvitque aliis hymanis gratiam reperiunt. Ptimi generis Buchlerus multha collegit. In quibus illua.

Res valet, ars praestat, si res perit, ars mihi restat. Es illud. Tempore felici multi numerantur amici. Cum fortuna perit, nullus amicus erit. Anglica mulicris brevs, sed non ineptum epitaphium. Hic jacet in tumba, rosa inundi, non Rosamunda. Non redolet, sed oler, quae redolere solet.

Paronomasiaest, cum immutata nennihil repetuntur, quae in humili potislimum elegiarum comoediarumque stylo locum reperit, et ornatum potius, quam vim habet Ita Martialis lib. 12. epist. 14.

-- Quo tempore praedium dedisti. Mallem tu mihi prandium dedisses. No: illud Iudae quondam dedicavimus. Christus amice tuum. Iuda inquit, respice finem: Unica decepit litera, funis erat. Et Illud Vivus habes loculos, loculum nec mortuus unum: Vita tibi dives; mors tibi pauper erat. Ter inheaut. Tibi erunt parata verba, huic homini verbera. Et in Andr. Inceptio est amentium haudamantium. Plaut.: n Ctstel: Amo: et melle, et felle est foecudissimus.

-- Venies carissima conjux praeveniesque etiam. Et Auson. Idyln. 4. Posses ornatus, posses oneratus haberi. Et Ovid 2. de art. Et Venus, in venis, ignis in igne furit.

Sed de his plura dedimus exompla, supra in arguta oratione, Mogis vero haec etiam ornant, cum in contrartum sensu, ac voce inflectuntur. Ita Virg. Aen. 7. de Trojanis,

Et Hor. l. 1. Od. 34. Insanientis dum sapientiae Consultuserro. Et O vid. met. 8 Impietate pia est. Ter. in Enuch. act 4. Tu pol si sapis, quod scis nescis.

V Sitis denique figurari voces possunt ut cum per parenthesin quaedam interferuntur, aut per Leugma sepetuntur.

Parenthesis, est rei quae abesse posset, in mediam orationem inclusio, quae explicat, aut caulam dat, auget, aut minuit. Ita de Caco Virg. l. 8.

Ille autem (neque enim fuga jam super u Ha pericli est) Faucibus ingentem fumum (mirabile dictu) Evomit.

Zeugma plures inter se orationis partes, repetitione nova, ita reddit ut aliis alia tribuat. Modo ipsas voces repetens, ut Vrg. Eccog. 7.

Compulerant greges Corydon. et Thyrsis in unum: Thyrsis oves, Corydon distenras lacte capellas.

Modo per sola pronomina repetuntur. Ita cum solitario sene Claudianus vagum comparat in epig.

Erret et extemos alter scruteiur Iberos. Plus habet hie vitae, plus habet ille viae,

VI. De siguris senteutiarum, nihil est quod in arte poetica magnopere disseram: cum illae in soluta magis oratione dominen. tur, nihilque hic peculiare mereamtur. Apostrophe. tamen inprismis delectat Vigilius 2. Aen,

-- Pereuntque Hypanisque Dymasque Confixia sociis: nec te tua plurima, Panthu, Labentem pietas, nec Apollinis insula texit. Ad inanimata quoque 2. Aen habetur. Trojaque nunc stares, Priamique arx alta maneres.

Hypolyposis praefertim in heroico ac tragico carmine, poetis etiam usitata est, quia rem velut praesentem oculis conatur subjicere. Ita breviter Virg. Aen. 10. Iratum describit,

His agitur furiis, totoque ardentis ab ore Scinzillae obsistunt, oculis micat acribus ignis.

Par ratio et usus in Ethopoeja, quando mores personis affingunt, tum et prosopoeja, quando ipsae personae eatumque mores finguntur, nam hoc ingrinis poetarum est proprium, vide deseriptionem Famae, et Famis supra, tum heroicam nostram poesin

quae per interjectiones. o; heu, evax, jo, vah etc. non raio extolluntur, exempla passim sunt obvia, quae nonnunquam cum interrogatione miscentur, ut Virg. Aen. 2.

Heu! quae nunc tellus, inquit, quae me aequora posiunt Accipere Emphasis etiam Poetis placet. Virg. lib. 8. de Caco. -- Jacuitque per antrum immensum. Epiphonema denique. ut Virgilius in Aen. Tantae molis erat Romanam condere gentem. Et 2. Georg. - -- A deo a tene ris adsuescere multum est. Quae nonnunquam etiam cum interrogatione miscetur, ut Vir. 3. Aen -- -- -- Polydorum obtuncat, et auro Vi potitur. Quid non mortalia pectora cogis Auri sacra fames?

Hac sententia cum gnome sape paucis mutatu, convenit. Est enim pronuntiatum aliquod generale, quo jam dicta comcludumtur, unde si, ex ilo Virg, 2. Georg. vox adre tollature tignome, quia non adhibebitur tanquam conclusio dictorum. Imo illud Virg. in Ecl, 2.

Trahit sua quemque voluptas. extra carmen a reliquis seorsim usurpatum gnome erit. De hujus vero natura supra est actum, Licetautem omnis gnome facile epiphonema esse possit: non tamen vice versa id fiet: nam: multa epiphonemata circa particularem materiam versamtu[?], tale illud Virg Aeneid. 4.

Tantos illa, suo rumpebat pectore questus. Vide plura de figuris et affectibus in Palaestra Oratox.

CAPUT XVII. Comparationis in poesi vis et ornarus.

SUnt, qui praeter figuras, rebus intrinsecas, etiam intrinsecae quaedam ornamenta ad figurarum censum admittunt: uo sunt com parationes a simili, aut dissim ili, exemple, vel re. Deinde appositiones oppositorum, sive contrariorum, hit enim nomtam rem probari apud Poetas, quam illustrari existimant, sedmeo quidem judicio utrumque praestant, adeoque, ut probant locis; ut illustrant, figuris accenseri possunt. Ita haec comparatio Virgilia 1. Georg. non tantum illustrandi, verum et suadendi gratia adhibetur.

-- -- -- Sic omnia fatis In pejus ruere, et terro sublapsa reserri; Non aliter, quam qui adverso vix fluminelembum Remigiis subigit etc.

Saepe quidem non res ipsa, sed modus rei gestae magis probarur, et illustratur, cum hoc ipso quod illustretur, magis etiam senfibus et animo inculcetur. Ita Virgilius 2. Aen. trepidontem describit:

His compar arionibiu vix quicquam poesis naber ad res illustramdas nob I us. Cavendum igitur, ne quid obscrum etiamin exemplis comparate adhibeatur nam per illud omnino illustrari res clarior non poterir: neque probabitur quicquam magis in cognitis juxtalogicorum regulas. Manifestus igitur multorum est hujus aevi poetarum error, qui veterum fabulas etiam magis reconditas, in comparationem adhibent: cum non modo nota perignotiora, ver um et facta saepe per ficta probare, aut certa per incerta illustrare conentun. Ve. teribus gentilibus plus hac in re lieuit: tum quod fabulae inter iltos passim cognitae; tum quod probabilitatis pleraeque speciem non amisissent. Unde ilsam Virg Aen 4, comparationem Apolli. mir cum Aenea in Christiano Poeta damnarem.

Infert se socium Aeneas, atque agmina jungit: Qualis ubi hibernam Lyciam. Xanthique fluenta Deserit, aut Delon maternam invisit Apollo etc.

Nonnunquamtam clarum simile est (quod in laudecensutut) ut altera pars compar ationis non expressa satis intelligitur, idque in brevibus atque etiam cumulatis comparationib. inprimis locum habet. Ita Ovidius lib 1 trist. et alibi facequenter in clegis.

Terretur minimo pennae stridore columba, Unguibus accipter, saucia facta tuis. Non procul a stabulis audet discedere, sique Excussa est avidi dentibus agna lupi. Vitaret Coelum Phaethon, si viveret, et quos Optavit stulte, tangere nollet equos. Me quoque quaesensi, fateor Jovis arma timere etc.

Hujusmodi illa sunt similia, qua supra sapientis pronuti illocuny[?] obtinere decui.

Quandoque et plura similia in eandem sententiam congeruntut, quod in heroicis et tragicis est rarius, ubi unum fere simile, idque explicatius ad octavum quandoque versum (qui tamen non facile cuiquam excedendus est ut novitii quidam faciunt) extenditur. Ludunt igitur leviora carmina frequentio ribus minutionbusque comparationibus, talis illa quoque Ovid. 3. de Pomto:

Rusticus agricolam, miles fera bella gerentem, Rectorem dubiae navita puppis amat. Tu quoque Pieridum studio studiose teneris, Ingenioque faves, ingeniose, meo. Et illa ex 3 de arte. Turpe pecus mutilum, turpis sinegramine cam pus, Et sine fron de frutex, et sine crine caput.

Par de exemplu in comparatione usurpandis ratio, plura in levioribus fere carminibus acervantur, quanquam et Claud. aliisque nonnullis eadem in heroicis, tum et Senecae quandoque in Tragicis exemplorum profusio placuerit, quod aliquando, praesertim in panegyricis et poematis aliis, non improbem; extra haec non admodum laudem. In levioribus modo illa breviter nsurpantur, ut Ovid. 1. Heroid.

Nec tibi turpe puta precibus succumbere nostris: Conjugis OEnides [note: Meleagor a Cleopatra conjuge inductus, ] versus in arma prece est. Modo plura aut prolixius etiam exempla adhibentur, Idemop. 16. Certus in hospitribus nonest amor: errat, ut ipsi: Cumque nilulsperes firmius esse, fugit. Hypispile restis, testis. Minoia virgo. In non exhibitis utraque falsa toris. Tu quoque dilectam multos inside per annos Diceris OEnonem deseruisse tuam.

Hac vero ratione adhibita probant magis, quam illustrant. quia translatio in comparationibus usitata non adhibetun, contra illustrabunt potius quam probabunt, si translate et compatate solum, velut simile, et res diversi generis, exempla proferantur. Tale illud Ovid. 4. de Ponto est.

Ut Venus artificis labor est et gloria Coi, Aequoreo madidas quae premit imbre comas. Arcis ut Actaeae, vel eburna. vel aerea custos, Bellica, Phidiaca, stat Dea facta, manu. Vendicat ut Calais laudcm, quos fecit, equorum.

Ut similis verae vacca, Myronis opus: Sic ego sum rerum non ultima, Secte, tuarum, Tutelaeque feror munus, opusque, tuae.

Adisp[?]ari quoque tamen exemplo quam simli, potest instinui collatio, ut fecit Catullus ep. 5.

Soles occidere et redire possunt. Nobis cum semel occidit brevislux, Nox est perpetuo una dormienda.

Ab eodem partim pari, partim dispari, comparatio asiam duci Poterit. Ita Properti. Lib. 2.

Non sic incerto mutantur flamine syrtes, Nec folia hiberno tam tremefacta Noto, Quam facilei[?]ati verbo mutantur amantes.

Denique opposita simul, paris et disparis, in eadem comparetione Adlibentur Ita Virg. Ecl 1.

O formose puer, nimium ne crede colori: Alba ligustra cadunt, vaccinia nigra leguntur.

De exemplis par ratio: nihil enim aliud sunt, quam similis quaedam humana actio aut translatio, aut proprie adhibitaiquae passim reperies. Verum cum per similia atque exempla pamm illustriores Poetae efferantur, paulo nobis enucleatius in his versandum erit, et sufficienda rudioribus cum facultate copia. quae ramen materiae potius, quam elocutioni ornandae, servit.

CAPUT XVIII. Comparationum a simili varietas suppeditata et facilis copia.

COmparatio eximium poesios decus est recte usurpata; si, quidem illa rem propositam, velut in illustri quadam idea perspicua notaque imagine, aut raro admitandoque exemplo. intuendam objicit. Hujus com parationis varietatem, vim, ac gratiam, fuse enucleateque singulati opere, quod Speculum imaginum inscripsimus, symbolicae artis amatoribus exposuimus, ubi in rem praesentem inprimis serviet lib. 4. cap. 5. et 6 Illud universim reperam: com patetionem, vel a simili, vel exemplo, duci, ad illius copiam omnem rerum creatarum ordinem faceretad hujus vero omnem historiam. Vis e.c aulicam hominis vitam per similia adum brate? Dedi lib. 6. c. 15. ib. exartefactis symbola 30. Ex rebus naturalibus ac teta rerrestribusque in inprimis

38. ex aqua aquaticisque 15. ex aere aeribusque tum et coelestibus 25. Quod si rara exempla utriusque fortunae postules fecundissima omris aetatis historia est. Verbo copia utcunque studioso homini, neque similium, neque exemplorum defutura est.

Potissimum veto comparationes illustrant, quando res inter senaturae dissimilis componuritur; iccirco, quod in his minus exspectata convenientia occurrat. Unde pugnantem elegantius cum leone, quam Achille comparaveris; amantem cum re tia potius, quam cum Didone, Quae causa, cur similia, in poesi, exemplis potiora habeantur, neque in rerum extra hominem, maturalium defcriptione, tam frequens elegansque sit usus compatationum: cum in eodem genere atque ordine rerum, minus se mutuo illustrent. Quod si tamen ab homine, aut vivente ad rem inferiorem simile traducendum petatur, omnino contemnendum non erit. Ita alibi me Araneam in tela desudantem, cum textrice, atque etiam funambulone memini com ponere. Ita cum praedatore milite apes comparabis, cumque earum domestico labore, castrensis disciplinae, aut civicae in condenda urbe studia. Porro frequentissimas apud Poetas compatationes e similibus ductae sunt, quae in affectionibus humanis extollendis versantur. Ut praecipue sunt, Amor et odium: desiderium et fuga: spes ac metus, gaudium ac dolor Ira ac mansuetudo, miseratio et indignatio: invidia et aemulatio: pudot et impudentia, quaeque ex his virtutes aut vitia nascuntut. In his veto vehementiores quique affectus, vel exurgentes, vel etiam compositi, nulla petinde re, quam similibus, et extolluntur, vel deprimuntur. Vis furentis et irati impetum a Poeta describi? tigridem tibi raptis catulis saevientem, velut in imagine, propones, aut pugnantem in atena tantum, lconem vulnere perstrictum, saevientem aprum, aut denique exaestuans incendium, tempestuosumve atque exundante fluctu spumans mare, contra, vis placatae irae hominisque adumbrationem? consopitum leonem, sedatam tempestatem aut flammam ventum aut mare tranquillitate compositum, tibi exhibebit. Vis timidum repraesenteriagnam[?]. daman. leporem, aut columbam inimicum fugientem depingit. vis. tremulum? cum foliis, frondibus aut segete ventis petcussa, componet, atque, ut exemplo rem intelligas, attende, quam apte Virgiliui lib. 1. Aen. subito conterritum erprimat Androgeum.

Improvisum aspris veluti qui sentibus anguem Pressit humi nitens ttepidusque repente refugit, Attollentem itas et caetula colla tumantem. Haud secus Andiogeos visu tremefactus abibat.

Ex qua imagine ita tibi copsiderandus Androgei terror objicitur ut si comm oculis factum observasse videaris. Cum et nota haec imago sit arque in suo genere illustris. Enimvero in magna similium copia spect andum inprimis, ut loco ac tempore hoc est. non nisi ad rem patheticam, sive cum affectu conjunctam, aut grandem adeoque vel extollendam in vittutibus, vel in vitits deprimendam, adhibeatur. Rebus enim ita aptanda oratio est, ut magna splendide, pa rve leviter ac perfunctone exornentur: ne vel ex musca elephas, velex elephante musca fiat.

Deinde pro re nata videndum, ut simile deligas, apte repraesentans. Quod faciet si notum et illuftre fuerit. Illustre appello. quod in eo genere v. g. irae. aut timoris gravius aliquid excellentiusque in se continet, quam quod describendum suscepisti, sic tigris leoque Peccussus magis farit, quam homo; lepus hoc etiam timidior est. Ad haec videndum pe[?] rei similis in comparationem adducta proprietas alia qualitate magis, in eadem re, eminente, obicureturtita si navum et laboriosum hominem per asini laborantisi maginem vel s describere, ignobilis haec comparatio futura est, qua stupiduas tarditalque magis in asino eminet.

Denique rarae comparationes ceteris magis delectant. illae praesertim, quae ex rebus notis peruntur. Quibus inprimis Ovidius placuit. Ita, ut unius poene plutes terreri doceat, inquit lib. 3. de Ponto:

Et, ut malum principio exiguum, denique magnum feri ostendat, canit lib 2. de arte.

Nascitur exiguus, sed opes acquirit eundo, Quasque vehit, multas accipit amnis aquas. Quem tautum metuis, vitulum mulcere solebas: Sub qua nunc recubas arbore, virga fuit.

Quod autem haec tatitas existat, vel ex proportione, velex oppositione, vel alienatione, vel denique allusione, alibi in speculo imagium late tradidi lib. 5. et 6. quo studiosum remitto.

vis non sint vulgo notae, in compatationem adhibeti: modo itae descriptione sua a Poeta elucidentur, ut hac satis innotescant. Ita Virgilius praedatorem militem, per Aquilam Draconisque mptum[?] exponit, rem notam per ignotiorem l 1. Aeneid.

Utque volans alte raptum cum fulva Draconem Fertaquila, implicuitque pedes, atque unguibus haesit Saucius, at serpens sinuosa volumina versat, Arrectisque horret squamis, et sibilat ore, Arduus insutgens: illa haud minus utget adunco Luctantem rostro, simul aethera verberat alis: Haud aliter praedam Tiburtum ex agmine Tarchon Portat ovans

§. 2. Postremo, si mitum aliquod, rarumque, aut natura, aut arte facinus exotnetur, rarum etiam, ac praeter exspectationem simile esse conveniet. Ut in artefactis inprimis celebrantur 7. mundi mira ula.

Pytamis, et simulacra Iovis, solisque, colossus, Mausolaeum, Ephesi templum, Murique [note: a Babylonis, ] Pharosque, Pratevea. Aegypti Thebae, [note: b Centum portarum et 4 o. mil. poss ambitu complexa] Lacyrinthus, Pergama Trojae, Et Perfossus Athos, [note: c a Xerxe, ] et aceto pervia rupes [note: d Alpes ab Hannibale aceto macetatae] Culta Nerone domus, Pompei, Scaurique Theatrum. Phaeacum, [note: e Vbi Alo cinous pomis celebres habuiz.] Hesperidum [note: f In quibus poma aurea quorum Draoto custos] celebrantura donidis horu, Quique Semiramidis. [note: g Peysiles Babylone h In Esquiliis selecti.] qui Mecoenatis h ha bentur.

Hic etiam res ratae non tam magnitudine sua, quam exemplo refetuntur. Ut sunt Mytmecidae quadrigae subalis muscae reconditae, et Archytae lignea columba, volatu per aertem elata, Hotologium Caroli V. in annulo, mobiles largae mensae, aliaque generis ejusdem? Major vero earum rerum copia a natura nobis suppeditatur. Praecipua quaedam, tum ex ratione praeditis, tum abexpertibus accensere placuit, versibus ad memoriae Prasidium illigata

Natus Agrippa fuit pedibus prior. Iphis utrumque, Tiresias; Cenusque adiit. Post tempora sexum, Factus Arestusa, utpostsponsam sponsus Ariston [note: † Plinius, de mutato sexu.] U Carbo et Curias; dentata Valeria nata est. Nascitur arridens Zoroast, es, Democritusque

Omnia derisit, deflevit ut Heraclitus. Crassus, Anaxagoras, Cato non risisse feruntur. Sedlplenem cohibere nequis Zenophante solutum. Censor Atistarchus gravis est Lynceusque videndo. Pollet, Aristomenes, hirsuto corde, probatus, [note: a Ab ingenio et fortisudine.] Mecoenas insomniserat, [note: b Triennio ante mortems fomnum non vidit, ] bustoque relatus Coelius est Tubero, Confidius ipse locantem Busta sibi in bustum traxit: medioque sub igne Oviola evigilat tursum. Cola piscis inhaesit Vrinator aquis, solo se lacte Philinus Pavit. Smindirides occasum nescit et ortum [note: c Lui neque Orientem solem neque Occidensem vidit, semper in lecto aut mensa] Subnexo pedibus plumbo gravis esse Philetas Incipit, et contra ventorum flabra resistit. [note: d Poeta tam levis, ut vento impelleretur] De vomica valuit gladio percussus Iason [note: e Pheraus quem hostis vulner ans incurabili malo liberavit] Cornelium Ruffum fecere insomnia coecum [note: f Hic enim exc acari se somnians cacus evasit] Et Plato marratur de virgine, somno Foecundante thorum [note: g Cujus mater ab Apolline se foecundari somnians concepisse creditur.] Sic Gymnosophistaque partu Budda latus pandis. [note: h Vti et in Belgio Eligius Rosschanno Christi 1382. peperit, uc tradidi in ecul. l. 2 c 5.] Populus caret astomus ore. Aure carens Sambri. fert Blemmius os oculosque Pectore, promilsa vestitur ab aure Gilonus. Nigritarum oculum media Rex fronte coruscat. Plinius haec celebrat, sed vates credite. Nanos. Certa fides celebrat Pygmaeos, Syrbotasque Octonis longos cubitis, priscosque Gigantes.

Plura his similia Plinius lib. 8. 6 et 7. ad fert, ut de monoscolis, sive scio pedis uno pede ingenti incedentibus, deque aliis qui oculos in numeris ferant, fabulis accensenda, uti et illade Astomis, Blemmiis, et Nigtitis, quae tamen vati nonnunquam servire queant rem raram extollenti: non minus quam fabulosae illae de cornuto Baccho, et natante in concha Venere, modo vim aptae similit undinis praestent. Quocirca et alia quaedam exinferiore rerum creatarum ordine admiranda accenseo.

Struthius [note: a Struthio camelus non incubando, sed intuendo ova excludit.] excludit pullos spectando camelus Et febris, [note: b Sub febricit antium axillis ova Gallinacea excludi possunt.] et clibanus pandit Memphiticus [note: c in Aegypto pullos ex o Vis in clibano tepido excludunt.] ova. Piscantis torpedo manum, remoraeque tritemes Defigunt, fundit lethale tarantula virtus Ganandum cantu [note: d Ad musicos numeros saltusque lasum curari asserunt.] in talem Scorpius ictum, Occisus sanat, praesens Carbuncule [note: e Carbunculus gemma.] virus. Sudando prodis, resoluti sanguine nasi. Noscitur occisor. Bufonem ruta trahentem Mustela avertit, consum unt fulmina vinum. Aeraque; vagina, loculis ac vase manente.

Aetna vomit flammas, Lipareque, Chimaera, Vesevus. Mobilis Harpasiae [note: f Rupesin Asia.] rupes est indice, totis Viribus immota est. Tellus Parasina [note: g In Tauvorum peninsula.] medetur Vulneribus, Trojaeque lapis consumit edendo Corpora Sarcophagus Mons Indi fluminis alter Aera rapit, refugit que alter. [note: h Plinius lib. 2. cap diversis.] Transcendit Olympus Nubila, vincit Atlas atque acroceraunia nubes Perpetuasque uives alpes, R hodopeque ministrant. Flumina quid memorem? male sanis funditur undis Styx Lethe, Phlegethon, Acheron, Cocytus, Avernus, [note: i Lacus est Campania, super volantes aves enecans odore fulphureo: ut Styx pota homines ob hoc inferis dicatus] Refluus Eutipus Maeander. At Asphaltite Nil mergi, patiturve suis Arethusa sub undis. [note: k Ila ludaae laeus, hac Armenta majoris fluvsus bitum: nosus] Majorab affusis non sit Mandurius [note: l Lacus in Salentino juxta Manduriam. P linius.] undis, Nec minor exhaustis Silaris, [note: m Samnitum fluvius.] lapidescere lignum Tuque Veline facis, [note: n In Piceno Italia.] prohibes Clitorie. [note: o Fons Arcadia.] vinum Gultanti, sapidis Lyncessis [note: p Acidula in Macedonia.] inebriat undis. Cyzicus [note: q Fons propontidis.] extinguit Venerem Boeotius [note: r Boeotia lacus.] auget.

Mnemosynen fons alter habet, fons opprimit alter. [note: a Ibidem juxta flumen Orchomenon, unus fon: memoriam, alter obtivionem parit.] Ingenium Siculus acuit, sed Ceeus aufert. [note: b Sicilia fons acuit ingonium, obtsondis in Cea in sula alter.] Boniccus [note: c Fons in Hispaniola, ut Cardanus de subtil.] vegetat senium, plagasque Scotusa Quaslibet in dutis facit et coalescere lignis. Calculus ad Boetis fontes, [note: d Iuxta Antiquer am in Hispania.] fluxusque cruotis [note: e Ibid. haud procul Burgis juxta pagum Boetium. Marin. lib. 1.] Tollitur. Hammonis friget diu, noctibus ardet. Frigidus Illyrius vestes accendit; aquisque Samosatae limus flagrat. Fons Carrinensis [note: f. In Hispania, quem Pinthia in Sicilia, et apud Indos Silia imitatur.] Hic nihil admittit, nihil ille excludit ab un dis. Pinthia nil mergit. Siliae nihil innatat. Ignera Dodonaeus [note: g In Dodone fons Iovis, ut Plin. l. 2, c. 103] alit gelidus, cerasque flagrantes Extinguit, revocatque extinctas. Luce recedit Hic media, tenebrisque redit, Bithynus adurit Perjuros Olachas [note: h Mira hujus fluvii in Bithynia vis in pejorantos solum.] volvitque Aphrodisius [note: i Ciliciafons videtur.] undas Ad patrum sterili foetus, Sinuessa [note: k In agro Campano] propinat. Vulnera Leucogei fontes, [note: l Iuxta Puteolos.] atque Albula [note: m Haud proc cul Roma.] curat. Cydne [note: n Cilicia amnis.] levat podagram, sed Anygris [note: o Mosopotamia.] tollit odorem. Cephiso [note: p Baeotia.] pugnare Melas narratur: is albas, Hic dat oves nigcas: Pineus Xanthusque sequuntus; Ille nigras facit, hic rufas Candescere vero Clitumnus [note: q Fluvius Vmbriae] pecudes gandet. Tu candide Crathis Das homines mveos: Sybaris tamen efficit atros. Par oleo flagrat unda Lyci: [note: r Ex India fontibus.] ferr pota yenenum. His pazia invenies, Rum petur pellis ovina. Quando lupi quoties. Non tangent fulmina lauruurn. Non aquilam: vituli cutis est sat tuta marini. Lana, lacte, pluit, ferro, cum languine, carne. His accedunt Poetica illa de Sphinge. Harpyjis, Gorgonibus [?]† Vide de bis aliisque Plinium, of ficinam Ravisii, et spoculum nostrum, l. 1. c. 10.

Furiis, Parcis, Musis etc. quae sunt fictae quaedam vatum ingenio similitudines.

Euphrosyne, Chariter; Agila, Thalia feruntur. Harpyjae, Ocypete, ves Aello, ac[?]ira Celaeno. Eumenides Furias, et Erinnyas adjiee Diris: Tisiphone, Alecto ac bydris crinita Megara. Stamina tres Parcae, Lachesis, Clotho, Attopes, imples. Melpemene, Estterpe, Uranie, Polyhymnia, Clio, Terpsichoreque, Tinalia, Erato, tum Calliopea. Silva fovet Dryadas, jua-Oreadas arva Napaeas, Najades in fiuviis, Nereides aquore deguni. Ursa, Arctos, Helice, Plaustrum, Cynosura, Bootes, Arctophylax sequitur flar Orion, Plejades hument. Sun FAries, Taurus, Gemini, Cancet, Leo, Virgo, Libraque, Scorpius, Arcitenens, Caper, Amphora, Pifces. Gorgones Euryale, Sthenyo simul atque Medusa. Vno Empusa pede est, Lamia uno frontis osello. Torva Chimaeta triplex est, Sphinx anigmata nectit. Sirenes blan da latrans Scylla, atque Charybdis.

Haec, aliaque ex similitudine rerum formata, vatum phantasm ata comparationibus serviunt, non minus, quam rariora ipsius naturae rigmenta. Verum et parce hinc ducendae comparationes; et, utmonui, explicata reconditatum rerum descriptione illustrandae. Quod si ramen rem in substantia parem, cum simili adhibito, conseras, tum satis fuit alteruttam describere: v. g. Regalem domum exhibes Principis Bavari Maximiliani, vel Neronis aulam, in comparatione adhibondam, suis partibus ornatuque licebit describere, etc subjungere. Talis nostra domus, vel certe Boicam adumbrare poteris, ac subnectere, aut etiam praemittere par aula Neronts Aurea, Romana quondam famulata eorona. Longe tamen usitatior elegantiorque similitaudo, quae a re naturae dissimilis ducitur; cum velut lymbolum et imago sit rei describendae, et haec in rebus minus obviis expli catius erit proponenda. Ita syncerum hominem cum Blemmiis, qui os oculosque in pectore ferunt, comparare poteris: hominem vero, fido omnia silentio prementem, cum Astomo: Regem providum cum Nigrita, praepoiterum cum Agrippa, inconstantem

cum Tiresia, aut Arethusa: mordacem cum Valenia etc. Magis vero etiam futurum est elegans, si apertae mentis viram cum limpido fonte: aut hominem, leni facilius, quam vehementi impetu flectendum cum Harpafia rupe, ira aestuantem cum Aetna, terrena aspexnantem cum Olympo. Poenitentiam cum Arethusa flumine, aut Leucogei fontibus, Passionis Chtisti meritum, cum Mandurio aut Cephiso; indulgentem partentum educationem cum Chratide, et severam cum Sybari, aliaque ejusmodi, quae fusius applicata in Speculo cap. 1. 1. 10. reperies. haec enim similiaque quanto ex re magis dissimali, praeter exspectatione m adterantur, tanto plus habent voluptatis.

In fictis denique comparationibus ita versaberis, ut, ex Vatum usu, tuo illas ingenio componas apte ad rei describendae naturam: Vis adolescentem venustate ac gratia ornatum, aut eontra hominem rapacem, prodigum, furiosum depingere, unam Gratjarum, Harpyjarum, Futiatum, Chariybdim describe, et cum illa compone, sic invidiosam seniculam cum Lachefi, thavem modeulatotem cum Melpomene, alaerem formosamque Virginem cum Nympha, illustrem virum cum aliquo caelesti fidere, inconstantem cum Euro, asperum cum Borea aut Africo, lenem cum Zephyro, terribilem cum Gorgone, larvatum cum lamia aut Empusa etc. recte contuleris: licebitque, tua etiam fixione, simili gratiam ex raritate conciliare.

§. 5. Par alias creaturasab homine diversas per compatationem exornandi ratio vis equum celebrate? cum Alexandri illum Bucephalo; aut si parum fortunatus sit, cum Sejani euqo conferes: etiam, si libuerit, cum ficto alio, solis, silillustris sit; Martis, si ferox.

Sole Phlegon regitur, Pyrols, Eous et Aethon. Orphnaeus, Nycteus, Aethon, Plutonis, Alastor. Cum Balio Xanthus cuttum moderatur Achillis. Cyllere Amielaum, fers Pegase Baller opbontem. Vis canem aliqua virtute insignem compatando extollete? Pamphagus, et Dorceus Actaoinis atque Melampus. Auram Atalamta fovet. Raucisque acissa catella est. Virgilio Latrator Hylax simul atque Lycisca est. Icarii Mera est Domini vigil Argus Vlissis. Gargitus te Garyon defendere visus.

de epithetis rariosibus, ubi inventores rerum, et regiones certis muneribus abundantes reperies

CAPUT XIX. Comparationum ab exemplo suppeditata copia.

NUnc ad illam comparatorum partem accedamus, quae in exemplo, seu factorium illustrium usurpatione, et in illius, quod laudamus aut reprehendlimus, facti collatione versatur, quod eandem cum simili curam atque observationem postulat. Nimitum, ut tum excellemtius, tum plerumque notius sit illo, ad quod exornandum adhibetu Aut certe si mines notum ac tale sit, quod raritate sua oblectare lectorem, atque illutrate rem proposita m ueat explicate, difincteque adferatur. Porro cum rudioribus saepe, ca, qua ad hand rem opus, exemplorum non suppetat copia: nec vero quibus illa inprimis. locis inducenda sint, con stare satis possit. Ad hujus quoque studii labotisque alieni compendium, meam his versibus industriam contuli, quibus rudi opera, non ad styli, sed ad materiae insiructionem com paratus, praecipua scribendi argumenta exemplorum aliqua copia illustravi, quae tamen ad memcriam potius, quam plenam eorum cognitionem spectent; cum haec per se integrum opus postulet, Ravisii tamen officina ad hanc rem utcumque suffragabitur.

Turpis Aristippus Dionysi servus habetur. [note: a Philo sophus hic Dionysio tyranno adulabatur.] Aequat Alexandrum Divis Cleo, facta sequuntur Evagoras, ac Demagoras [note: b Hic auro, ille vita multatus quod Alexandrum inter Deos retulissent] plectendus Athenis, Claudus erat Clisophus [note: c Claudisationis altaque Regis Mac. Philippi vitia imitatus.] claude lub Rege Philippo. Osque oculosque simmul torquet. Sarmentus in urbe Clarusadulator. cum Galba clarus Apiti es, Illos Angustus, Caesarquehos Claudius odit. Davidides populo, [note: d Absalon 2. Reg. 15.] stat Pseudopropheta tyrannis. [note: e Achabe et losaphato. 2 Par. 18.] Euryalum Nisus, Pollucam Castor amavit. Thesea Perithous, Pyladem dilexit Orestes. Et Damon Pythiae, Patrocloque estfides Achilles. Davidi erat Ionathas, Eliphas, conjunctus Iobe.

Nesso Dejanira, Pari Spartuna. [note: * Heleon.] placebat. Tu Galatea places multise Atalantaque velox. Naso Corynna tibi; tibi Cynthia pulcra Propertii. Galle Lycoris erat, tibi Lesbia grata Catulle. Deidamia places, sed mox Briseis [note: a Hippadamia pro que cum Agamemnone contendit; Decdamiam in vir ginit habitu procatus est.] Achilli. Sed decus et landes Ester Iudithaque vineis. Pastorum formosusamor, sunt Daphnis, Alexis. Poscit Atyn Cybele, Ganymedem Iuppiter, Herclis Pulcher Hylas, Lunae Endymion, Venus ardet Adonin. Iessaus, Danieli Ioseph plaeuere[?] juventa. Medeam Aesonides, Ariadnam luditamantem Theseus, Aeneas Didonem, Phyllida fallax Demophoon, Paris, Oenonen, Irachusque Calypso. [note: b Vide Ovidri Heroid opist.] Iphis Anaxarete, periit, tu pyrame Thysbe, Narcissus proprio, Phoebi Cypatissus amore, [note: c Consule Metomorph. Ovidii. In Pyramo et Thysbe- fidelis amor fuit.] Assueras Vasibi. Sampsonem Dalila perdis; Est: Holossrnis amor luditha, Senumque Snsanna. Murenam Hortensi lugesatratus; Apumque Navus Aristomachus, studioque renetur Hiliscus. Crispus [note: d Passienus de quo. Plinius.] Consul amat morum: Xerxesque virenstem. Dilexit platanum. Tumulum Pellaeus, et urbem. Bucephalo struxit Statuam tu Caesar amato Tollisequo, [note: e Qui prope humanis pedibu: eras neque alsum sessorem admittebat] cornix Marthis [note: f Aegyptii qua literas quaquaversism deferebar.] celeberrima Regis. Et qui Tiberium corvus [note: g. His ad forum mane ewolans nominatim Tibersum Germanicum et Drusumprimo deinde et populum salu[?] emzus ins erfectar saris a popisio est obra[?].] populumque salutat. Aegyptique canes, feles, urtique, lupique Exequiis celebres, quorum monumenta leguntur. Pasiphe taurum Europeque, Semiramis Hinnum, Alchidas statuam, sed Aristo foedus Asellam. Dslexis, pultes Esau, simulacraque Rachel.

Hermiam Delphinus [note: a Qui puero in quis pereunte in fisco ex spir avit.] amat. Petit anser Olenum. Et comes [note: b Aquo nec quidum noctus ave Hi poterar.] est Lacydi Sapartanum [note: c Iuvenem, ] graculus ambir Scaries Glauce, sic Leucade virginie pavo. Sic aquila [note: d Qua virginis a qua aliia pradas adfersbas, et in mortua rogum se conjecit.] Indigena Sesti, sic gallus amato Amphilocho gaudet, sic raptor Virginis ursus [note: e In agre??veeico, ett Saxogrammaticus, ] Corvus Eliseism seqarer isque catslle Tobiam. Parrhasius, Pauson, Timanthes, Zeuxis, Apelles. [note: f Alexander ab alio noluit; quam ab Apelle pingia Pyrgotele in gemmis set. Ipi.] Praxiteles Phidias, Polycletus. Purgotelesque, Lysippus, Lysias, Mentor, Myro, Oallicratesque, [note: g Mimmorumartisex.] Daedalus, [note: h Labyrintho notus] Architas. [note: i Cujus opusvolans columba, ] notique Perillus, [note: k Bovis Phalaridi artifex.] Epeus. [note: l Equi Trojani repertor.] Beseleel; tum promptus Hsram satus arse fabrili. Rufinusque Neroque rapax. Sed et Euclio. Plauti, Alphius, Unidiusque avidus memoratur Horati. Vespasinanus amat lotium, quo comparat aurum. [note: m Quod filio indignanti praeber, et, an male oleat, qu aerit.] Nabal avarus, Achab, foedaque in fraude, Giezi. Myrtilus Onomai, Automedon est vector Achillis. Hectoris esi Clrabrion. Jolaustrt Hetculis, Astur. Memnonis, et Solis Phaethon, Turnique Metiscus. Sic Picus, sic Mesapus moderator equorum. Gradivus Mavors, Beilonaque, Pallas, Enyo. Aeneas, Ajax, Agamemnon, Hector, Achilles. [note: n In belle Trojano.] Parthenopaeus, ovans, Capaneus, Tydeus, Polynices. [note: o In Thebano.] Scaevola, Torquatus, Decii, Fabii atque Metelli. [note: p Romani.] Scipiadae, Gocles, Marius, Caesarque, Camillus. Hannibal et Macedo, tum primus ab Hercule Theseus. Bellator Iosueiac Gedeon, David Ionaiasque Sic fortes dicuntur Amazones, arque Lacaenae, Hippolyte, Harpaliceque et Penthesilaea, Camilla. Et Cyro Tomyris, [note: q Regina Scytharum victrix Cyriis.] metuendaque Niniae [note: r Sic dicta a Nino Semir amjs.] orbi,

Tecuraque Romanis, Germanis Amalasuntha. Debbora, crudelisq, Iachel, Iudithag, [note: a Illa Sisaram, bac Holofernem mastavit.] fortes. Casta fuit Daphne, Diane, Minervaque casta. Asterius refugit turpes formosiot [note: b Cereris filius.] ignes. Insilit ardentes Democles [note: c A Demesric Poliorcete ob fermarn ad flagitium postulatus.] castior undas. Et Spurina [note: d Remanus adolescens faeminarum illecebras detestatus] suam violavit vulnere formam. Bellerophon, ac Hippolytus, Crispusque, [note: e Constautini Imp. filius, a Fansta, ut Hippolytur a Phadra, Noverca ad scelus frustra invitatus] pudici, Penelope, Eurydiceque toro laudata fideli est: Et Fonteja sacraeplacet, ut luffetia, Vestae. Vindicat ereptum Lucretia [note: f Viclata, per vim Tarquinii junieris, se interemit, Regum per Brutum ejecterum occasio.] morte pudorem. Iosephum castis, Iuditha adjunge Susannam. Cursor Atas, Ladasque celer, calca vita aristas Iphlicus atque Orion. Atalanta, Camilla volavit: Bellerophon, Perseus tum DAddalus, Icarns alis. Rubrius, Albutiusque [note: g Romani. quorum Rubrius sum Ennia axore 43 annis vixit.] torum, sine lite, colebant. Plautius, Aemiliusque, uxorem morte lequuntur. [note: G Voluntaria.] Orpheus Eurydicen revocat de faucibus Orci. Hypsicratea comes Mithridati [note: h Regi Panti multisbellis et vict, rito, uti et crudelirate, in suos celebrs; ideoque, ne venene perires, senfim ad ejus sumptionem assuefacto.] praelia tentat. Mausolum longo dolet Artemis [note: i Artemisi a Caria Regina, qua nobilissimum viriumque sepulerum, ab ipso Mauso laum dictum, condidit.] obruta luctu. Laodamia siro meritur cum Protesilao. Iphias (Evadne) Campaneu tua busta secuta est. Servet Hypermnestre Lycen tibifida salutem. Admetum Alcestis redimit moriendo maritum. Penelope placuit, quamvis infidus Ulysses. Estherem Assirerus, Rachelem lacob am abat. Laodice manibus Mithridatis concidit uxor. Et Procris [note: k Qua Zelorypa [?] in silva vir[?] observans, ab ce, profera, interfecta est.] Cephali Periandri perdita Lysis. Calce peris prostrata tui. Poppaea, Neronis.

Constantine tuo moritur Fausta improba [note: a De aecusatione et nece invocantis Crispi convicta.] Crispo. Ut Circe regeret, Ninique Semiramis, illa Tollit et ista virum Sceleratum Behdes [note: b Filia 50. Danat ab avo Belo sic dicta. Quae totidem Aegisthifratris filiis nu pta omnes una nocte maritos sustulerunt prater Hyperemnestram que Lynceo viro pepercit.] ense Funestant thalamum. Verum Lucilla peremit Dum Fabiae assuevit. Tollit Rosimunda maritum Alboinum, patris calva (crudele.) bibentem. Filia Bentivoli Galeotum spreta peremit. Quod nudam exhibuit Theben luit ense Pheraeus, [note: c Alexander eam Hospittostendit, ut Ovid. in loin] Caede, Aegisthe, Clytemnestram, [note: d Qua Aegistho assueta, Agamemnonem Trojareducem sustulit] committis Atridae Vaesthi odio Regi est, infelix Sara procanti. Mole Sophista Leo, [note: e Bysantius, quirisus in publica Atheniscon. cione, dixit uxorem se etiam crassiorem esse eun dem tamen utrumque lect um capere.] et Maximus Caesat anheli est [note: f Vxor is dextrocherio pro annulo usus.] Sed tenuis macia Chetephon [note: g Noctua, ob extenuationem per nocturna studia nuncupatus.] Cousque Philetas. Conopas [note: h Inlia Augusti nepti in delitiis.] geminusque Molon, [note: i Quorum alter histrie, alter famesus latro.] Pygmaeus habetur. Enceladus, Tyrius, Briarius, Minusque, Typhotus, Japetus, atque Gyges, Ephialtes, Coeus, et Othos, Porphyrion, Rhoecus, Aegaeon, Typho, Gigantes, Otomedonque ac Antaeus, Polypheasus in antro. Battus erat balbus, Michael; bambalio Fundus [note: k Sic cognominatus apud Cic. Philip. 3. uti Michael Imp. balbus dictus et thranlus, ] Tiresias coecus. Thamyras, [note: l Missas ad certamen temer eproveans.] et Daphnis, Homerus. Est Goliath Sampfonque Gtgas, coecusque Tobias. Thrax Gera, Sautomatae, Scytha, Massageraeque. Geloni Centauri Lapithaeque truces. Nero, Sulla, Schinifque

Busiris [note: a Hune cum Thrasius pro euoranda a Iove pluvia aocuisset immolare bostias Thrasius prima bostia factus est.] Phalaris [note: b Hic Per illum bovis anei repertorem primum inclusit ipse demum etiam inclusus.] Diomedes [note: c His equos bespitsum pavit sanguine sed ipsi iisdem ab Heraule immolatus.] Sciro, Procustes [note: d Sciron latro de rupeho spites. pracipit at ipse a Theseo projectus. Procusits ad suum omnes lectum extendebat vel decuvvabat. Schinis inter curvatas arbores discerpebas.] Iezabel. Abimelech, Iehu, Cain, horror Idumes. [note: e Herodes Idumaus propriarum siliorum et innocentium puer, inter sector.] Indi, Arabes, Lydi, Seres Persaeque opulenti, Crassus, Sylla, Midas, Craesus, Lucullus abundant. Reginamque Saba, Iobum, Salo monaque junges. Fovit Alexander doctos, Ptolomaeus, amansque Caesar, et Augustus, tum Magnus Carolus olim. His Antoninum Tacitumque ac junge Severum. Natus Aristoteles Physicis Plato Socrat e juncto. Archi-mathematicis, Medes: Medicilque Galenus. Hippocratesque, doces legestu Bartole, Balde. Tuque loqui Cicero, tu, cum Demosthene, Nestor. Sappho nota, et Erinna fuit, metrisque Corinna Aemula Pindaricis, atque Aspasia apta Sophistis. Fatidica et Mauro, Graecae Nicostrata linguae: Atque Sibylla frequens, mater Cornelia Gracchi. Et victrix Catharina Scnum, Thecuitis Hebrat [note: f Regis Davidis] Ennius est Bacchum veneratus, et Heraclites. Marte pugil, Sophiaeque Cliens, Anacharsis amabat. Amphora Bonosus, Mero, sac Nero, [note: g Insper. Romani, querum ille cum se suspendisset, diaeerunt amphor am illie sie spen sam, hic pro Tiberio Nerone Biberius Mero dictus est, ] dictus, habetur, Noe, Ammonque oadunt Holofernes, Ralthasar bausins Est Perusina fames, Solymaeque ac dira Sagunti [note: h Ab Hannibale ab sessum nbi pra extrema necessitate, se sua flammis absumebant, nei Solymis a Vespasiano obsesiis, wures alsaque obssaena somederam. Perusium Augustus centra Ansonium emtrema pyesiis.] Regna Gygis lydi, Samiique Polycratis, omnis Sors fovit, felix Marius, felixque Metellus.

Artis Timotheum; [note: a Cui dormienti fortaenam urbes in rere cogentem appinxere.] sed Enippum [note: b Hujus clypeum pubirce ferebat, qui rem bene pro Rep, gessissent:] praedicatr Argos. Ante Gyges pastor, Lictor Darius agressis Iustinus, Prbous, ac Marius, Ciceroque jacebant. Bassus Agaso fuit, Agathocles [note: c Qui jam Rex sictilibus adhuc utebatur.] conditor ollae. Sphortia de lixis [note: d Vnde duces Mediolaninses seleberrimi.] Tamburlanesque [note: e Imperator fortiss Scytharum.] subulcus Magna Helena ignotis latuit Regina Britannis. Nicoleos sextus, Pius alter, et Adria; [note: f Adrianus ex Aegla Canonico fub Carolo Vad Pontificatum evectus] Sixtus. His loseph Moyses, Gedeon; Saul adjice David. Infelix Maril, Samlique Polycratis est mors. Oaederis o Caesar, postquam Pompeje jacebas. Tullius Anton I cadit, hostis sponte cadentis. Rex cecidit sese Mithridates vindice, Xerxes. Ferro Atabani gladio hic cadit Attaxerxis. Se Tamberlano Baizetes, seque Saporis Valerianus humi sternit. [note: g Pedibus Victorum quamvis Imperatores pro scabello substrati.] Belisarius [note: h Sub Iustiniano Imp. duxfortisfimus, sed aliorum invidia pracepr.] urbem Saepe adiens victor, caece, mendicus adibat Saul potes his; Sedechia ae Nabusbodonosar aditi. Pythagoras ursam; Cervum Cyparisse domabas, Et tu Sertori cervam, prior Hanno Leonem, Serpentemque Ajax, quo cum tibi mensa cibusque, Tuque Auguste tigrim, ac Elephantum pore sequacem [note: k Qui ascensuro flectebat genua.] Narcissus forma, flos est Hyacinthus, Acanthus. Formosus Parisac Helene: cum Castore Pollux. Rex puleher Nisus, Bellator Cyllarus, atque Bellerophon, Nireus, Gyges, et parthenopaeus. Prostituit facilis Glyceram, cum Laide, forma. Davidides, [note: l Absalon.] Ioseph, Esther pulcherrima Iudith. [?]i. Quem sceirco Carthaginenses sustuleremetu [?] annidis.

Thersites [note: a Gracorum ad Trojam turpissimus, etiam moribus.] Damon [note: b Cum abtortis pedibus esset, optavit ut amtssae crepida furiconventrent.] Hipponax turpis Hemippus [note: c Vterque Poeta. Ille Bubalum et Anterinum, se depingentes, ad suspendtum versibus adegit.] Aesopus. Protheus, [note: d Furpitudinem suam exosus.] Accoque et Jusca Philenis. Lasthanie studiis, regnique Semiramis atre, Eugenia, ac Theodra viruni, pietate figurat. Sardanapalus erat mulier, cumq, Hercule, Achilles. [note: e Sub habitu mutierum nen sine luxuria latentes.] Metra. [note: f Erisichthonis Thessali filia, dc qua in tabulis.] Periclymenus [note: g Hi contra Herculem ille sub bovis, hic sub Aquila sp cie pugnavit.] Proteus Achelous utrumque Forris Milo. Schinis, Theseus, Telamonque, [note: h Latini Vertumnus. Ille cum Hercule, hic Athenis celebrts.] Agathoque. [note: h Latini Vertumnus. Ille cum Hercule, hic Athenis celebrts.] Herculis incubuit, coelumque Atlantis in armis. Polydamas rupe est pressus, sed ab arbore Milo. [note: i Ille aum rupem cadentem vult manibus sustinere, hic dum hiantem arborem discerpere tentat, ab illa captus, feris prada fuit.] Vulcano est Brontes, Steropes, famulusque Pyracmon. Pythonem telo Phoebus, secat ense Medusam. Perseus, Bellerophon triplicem domat arte chimaeram. Herculis hydra cadit, leo taurus, cerva, dracoque. Thesea Minotaure times, capis Oedipe Sphingem. Fortis Anaxagoras, nati post funera, sese Mortalem genuisse, refert Cornelia Gracchos Me peperisse satis: Xenophon immotus ad aram Nati audit fatum. Cato, neve Antonius ullos Concidit ad casus animo. Qui forte Lycurgo Eruit insultans oculum hunc de crimine solvit. Risit Aristides dum sputo os improbus implet. Diogenes risit convitia Socrate juncto. Cambises [note: k Rex Persarum de ebrietatis vitio, a Prexaspe monitus, ut se probaret animo prasentem, ejus filio cor sagitta confix it.] natum Prexaspis, ac ebriusarcu Trajicit, immoti flammis dat Scaevola dextram. Phormio militiae, phocion, Masinissaque [note: l Rex Numidar, qui annos jam natus 90. nude capite et pedibus incedebat.] durus.

Zenonem Phalaris frustra, Cypriusque tytannis [note: a Anacreon qui in mortario Pbilo sophum contudit.] Torsit Anaxarchum, superavit Regulus [note: b Attilius, qui Carthaginem ad crudetem redire mortens quam redim imalo Reip. exemplo melnis] omnes. Fortis erat Sampson, David, Machabaaque, Iudith. Erigones laqueo mortem dolet (Icare) patris. Ne tu mezenti caderes, est victi ma Lausus. Vecta Argia parens, Cleobisque Bitonque trahebant. [note: c Curru matrem senem. Sacerdotem adtsplum trahebant.] Oppius, [note: d Hic dum Tr oja; ille dum Roma exulare cogitur.] Anchises, nato portante, feruntur. Amphinomus flagrante Aetna, fraterque. [note: e Anapius, qui cum vita discrimine Catana parentes extulere.] parentes Excipiunt. tibi et Antigone, coece OE dipe, dux est. Obsequstur Isaar, Iosepb patrique Tobias. Caede Clytemnesttam sternis patris ultor, Orestes. Conjuge Nine cadis, Ninique [note: f Ad flagitium a matre postulati.] Semiramis ense. Vindicat Alemaeon Eriphylen caede parentem. [note: g Quia Amphioraum virum hosti Polinici prodiderat. vide fabulas.] OE dipe [note: h Qui obvium ignotumque parentem occsdit.] tu Lajum perdis. Peliaeque senectam Perditis, o natae, dum vos Medea fefellit. [note: i Quae falsoper suasit se occi sum coctumque ad jusventurem reducturum.] Ulta suum est Cyanes, Cyanippo in patre, pudorem Ense Medullinae manibus sic caesus Arunti es, Et matrem et patrem Mithridaticus abstulit ensis. Perdit Agripplinam Nero: sic Ptolomeus uterque, Hic matrem, ille patrem, fratrem quoque tertius aufert. [note: k Primus Philopater ironice dictus quia patrem Evergetem occidit, alter Pbslometos, quia Cleopatram matrem, tertius Philadelphus, quias Argium fratrem.] Davidides patrem insequitur, Ammonae peremit. Quem leo perdit Hyam, deploravere sorores. Helia des casum Phaethoetis. Gratia fratres Vinxit amycleos, Euclidemque in fratris honore. [note: l Qui Cleomenem Lacedam fecum regnare est passus.] Romulus adversus fratrem est, Atreusque, [note: m Cui proprios apposuit in mensa, pro cibe, liberas, eo quod suam uxorem incestasses.] Thyesien.

Dardanus Iasium [note: a Quew regandi causa sustu lit.] Polynices contra Etheoclem. [note: b Pro regno certantes mutuis sccumbunt vulneribus] Sic cadit Antigonus. [note: c In Iudaea ab Aristobulo.] ferro et Typhonis Ositis [note: d Aegyptius Rex, postea pro Deo cum Isideculrus execrato Typhone.] Quem sororulta Isis. Cambyses [note: e Rex Persarum fratrem Mergidem quemper somnum in solio vider at.] ense sororem Sustulit, ac ffatrem Cadis Archesilae [note: f Cyreneorum Rex] Learcho; Filius hic uxore cadit sic regna petuntur. Pro saevo Tydeus [note: g Statins libir. Thebaid.] Menalippum sustulitapro. Choana sic Helenus [note: h Priami flius. Serviuslib. 3. Virg. Ob vitiatam uxorem. Ovid in Ibin] Leucon perit im probus ense Oxilochi, sie Mamertes Sylaphonis iniquus. [note: k Quia hujus siliotmr regnarcs, occiderat.] Caduidus leges [note: l Quas Scythis. quibus Cadvidus frater praerat, dedis.] Anacharsem ferre perosus. Hunc sine lege necat: Tollitque Jugurtha Nepotes. [note: m Adherbalem et Hempsalem legstrmos ut ipse nophus imperaret] Acriseum Perseus, Aegisthus sustulit Atteum. [note: n Nepos uterqus patruumor] Eratribus est odio lo sephrlacobus. Abelus. Harpalus. Autolycus, Cacusque, Argivus, et Anglus. [note: o Argivi et Angli furacitase celibres.] Eurybates. [note: p qui ostensurus judicibus, qua arte parietes per uncos ascenderat evasit.] Fur est Dionysius, [note: q Tyrannus Siciliae Deos ornatu spoliabat, dicens illor nulla re egere.] addet Amasin. [note: r Rex Aegypti surto alios dipeculars solitus] Furatur Indass Pachelque, Idola Giezir Maenades [note: s Baccbi Orgia furiose celebr abanr ande et Barchae.] et Phoebas, [note: t Sacerdos Phabi] Coryoantes [note: u Sacrae Cybelis saltes insano oper[?] agebant.] turba furentu est. Cadmias [note: x Agave Cadmi silsa, Penthsum filium lania vit, vide fab.] in natos. Hercles, furiofus Orestes, Saul ac Herodes furiis agirantur iniquis. Spartacus [note: y Qui cum tosladiatoribus erupit, Dux militum contra Rom. factus.] est promptus gladio, Bitho, parque. Bachius [note: z. Hi socisprsme alios plurss, desnde se musuo sonfecere.]

Fabricius, Curiusque; gravis Cato censor habetur. Astydamus, [note: a Per sa, qui solas totum Ariobarzanis convivium absumpsit.] Phago, [note: b Qui apud Aurelian. Imp. aprum, vervecem, porcellum, ac censum Panes, cum orca vini. uno die absumpsit, Vopilc.] Timocrecon, [note: c Rhodius cdendo et bibendo celebris.] celebrantut edaces. Notus Alexandro Promachus, [note: d Qui incertamine bibonum vistov, quatuov Choas vini bausit, don atus talento, sed 40 extinctu. ipsetriduo su pervixis.] Bitiasque bibones. Aglais una vorax, atque ebria Myrtala juncta est, Hu Epulo, his Esau, Lothus, jungatur Adamus. Saturnum Ianus, Aeneam Evander alebat: Et Pholus. [note: e Centaur us.] Alciden. Phaea cum Rector [note: f Atcinous.] Ulyssem, Demophonta hospes Phyllis, Ariadnaque Theseum, Hypsiphle, Aesonidem, et Medea, Ithacumque Calypso. Busiris durus, Diomedes, Thrax Polymnestor. Loth, Abraaes, Rabab saciles, Nabal malus hospes. Sisyphus, Ixion [note: g Hic ad rotam, vesi prior ad saxum damnatus, Tityus ad. vultur em. Tantalus ad aquaes Belides ad urnas] Tiryus, ac Tantalus, urnae. Cerberus, atque Charon, Hecate, Proserpina, Pluto. Commodus [note: h Imp Romanus, mr et ceteri Romani, ] iratus famulum fornacibus ussit. Vedius effractum vitrum morte ultus acerba, est, Medeae est rabies, dedit iracundia Corris [note: i a. [gap: Greek word(s)] irascor, et [gap: Greek word(s)] et, ira.] Nomen, et invisus frendente Vatinius [note: k Cujus seeleratis simanm vitam Cicero pro Sestio in sectarus est.] urbe, est. Herodes, Causin atque Ruben, Assuerus, Aman[?]. Aeacus, et M inos, Rhadamanthus judicat umbras, Iustus Aristides aequas moderatur Athenas. Nota Prienaei integritas fuit una Biantis. Hermetem [note: l Hermes Trismsgirtus dictus] Aegyptus laudat, sed Riphea [note: m De quo Virg. 1. 2 Aenetd] Teucer Centauris aequus Chiron, [note: n Instructor Achillis] Locrisque Zaleucus. [note: o Qui cum lege statuisser ut adultero uterque erueretur oeulus, oblaso ad judicium, reofilio, sibi alternm, et alterum filio ocnlum oruit, ne; ustrtia deessee.] Cambyses Persia, cui pellis iniqua. Sisamnis.

Sed affixa fuit. Dormitans forte Philippus, Caussa errans, mulctans dedit, absolvitque Machetam, Nec Cato, nec quicquam Phocion indulsit amicis. Manlius adversus natum est, [note: a T. Man. Torquatus filium virgis et secnri subjecit. quod sine ejus imperie licet feliciter, pugnasset.] jussitque Magistrum Terga Phaliscorum peris nudare Camillus. [note: b Optimatum pueros ad urbis proditionem educentem remittit casum a pueris, qua aequitate moti se dedidere Phalisei.] Assiseriss, Salomon, Samuel, Danielque sit aqun: Tarquinius spretor, contemptor Amulius aequi [note: c Qui fratris Numitoris masculam prelem interemer at. Rhea ejus silia Vestalis facta, ex qua tamen Romulus et Remus, frustra ab ea ad Tiberim mergendi destinati.] Auritusque Midas Phoebum post Pana canentem Collocat, Hesiodum Fanis [note: d Rex Chalcidis.] praeponit Homero. Vxor Achab. ac David Amans, metuensque Pilatus Magnus Alexander magnos odisse solebat. Lylimachum, tum Perdiccam fortemque Selecum, [note: e Seleucus animo magnus. Terdiccas fortis, Lysimachus militiae peritus invisi erant, quia his detsbus pares, ut Aelian lib.] A Caligis Caesar magni cognomina rasit, Torquatis torques, cincinnatisque capillos Invidia Croculus mortem formosus adibat. [note: f Hunc Calignla specie invidendum lustutist: uti Pompeio cognomentum magni, Torquato torquem, et pra invidra ademit.] Invidiam Ioseph Christusque ac prodige perfers. Sisyphus est larto Scironque, Schinisque, Procustes. Est Garamantus Arabs: Laestrygonas, adde, Cyclopas Synesii [note: g Orationem in Calvitisei laudem scripsit, ut Isocrates landem Ensiridis et c.] calvus, Busiris Isocratis extat. Notus Apulei est Asinus. sic Moria Erasmi. Nota Favorini febris, Culicesque Maronis. Saturnus Latio, Mines tibi Creta, Lycurgus Spartanis, legesque Solon prascripsit Athenis. Obriguit Niobe lacrymis, Philomela soluta est: Mergitur Halcyone, sudant electra [note: h. Phaethoncis.] sorores, Garrula, lingua Larae plexa est, ut Tantalus undis,

Vatis Aristophanis, lingua Eupolis, atque Chratini. [note: a Comici malsdici.] Et naevi infamis. Tu Mome, ac Zoile mordax, Osce, Theonque, noces; Hipponax, Memmius audax. Morte luis Daphita, mordaxque Theocrite linguam. Cum Rhodope [note: b Hae opulentissima Aegyptiam Pyramidem erexis.] levis est Phryne, [note: c Pulchritudine eorporis judices fiexit.] cum Thaide [note: d In Atticacelebris.] Lais: [note: e Gracit obpulch itudtnem frequentara.] Floraque [note: f Qua multarum opum pop. Rom. herede fecit, atque rdcirco illi flor alia festa instituta.] cum Glycere. [note: g Heratio celebrata.] Aspatiaeque est [note: h Hujus gratia Periclies arma in Samios sumpsit, Unde sinopizare, id est, lascivire.] juncta Sinope.[?] Dalila cum Raehab celebris, neque nescia fr audis. Jupiter Europam rapuit, Minorda Theseus, Eurypus Hippodamen, Briseide captus Achilles. Hesionem Telamon, Alcides nobilis Augen [note: k Tyrenon quoque et Bebryciam.] Et Castor Phoeben. Ilairam frater, amansque Tyntariden Paris, et Centaurus Dejaniram. Romulidae, ludos inter, rapuere Sabinas. Dina Sichem placnit, Saram rapit Abimelechus. Mollis Aristagoras, quondam est Milesia [note: l Quod mulieri quam viro propior. Inter mulieres in eoqum habitu versans Aesiriorum Rex ultimus. uli ille mollis simus Rom. Imp.] dictus. Huic Agathon tibicen et Heliogabalus: isti Par quoque Sardanapalus erat, [note: m[?]] par Battalus, omnes Hos strato Si donius vicit, vel mollior Abron. Cultus Aristoteles, comptique Lysistratis ora. Mollis et Horrensi, mollis tu Caesar [note: n Quem Curio pater omnium mulierum virum, et virorum mulierem vocabat.] Juli Vir muierquine audis, illi est Dionysia [note: o Sic dictus Hortensius orator, cujus mollittem Cieero perstringit.] nomen. His Sodomaa cohors, Salomon jungatur et Ammon. Notus Apollonius Zoroastris [note: p Zoroastres fuit Rex Bactrianus, qui artis Magicae repertor dictur, ridens natus, cui Apollonius Thyaneus sab Domitrano, Simon Magus contra D. Petrum sub Nerone, Cynope contra D. Ioannem certans, accedis.] ab arte, Cynopsque

Hostis Joanni certat. Petrusque Simoni. Magnisicus Scaurus, Pompejus etc Octavianus. [note: a Sumptibus et operibus publicis in ludos praesevtim et theatra.] Vespasiane [note: b Diom, inquit, perdidi quo nulli bene feceras] nihil, nil tu, Galiense, [note: c Nil se unquampetents negasse confe ssiis est.] negabas. Mecoenas studiis, Probus, ac Pius Antoninus. Militibus, Nerva et populo favisse putatur. Trajanus [note: d Hispanus natione, Rom. Imp optimus et Germanis favens] Rheni, fratrum Broculeius [note: e Qui Murana et Seipioni fr atribus. bello spoliatis pr oprtas opes di visit.] amator Magnificus Rex Assuerus, Salomonque videtur. Mercurius, Phoebus, Epidaurius. [note: f Aeseulapius in Epedauro cultus.] atte medentur, Sic Paeon, Ghiron, Podalrius, atque Machaon. Orpheus, Amphionque [note: g Hic Tyriis Thebana nrbis condendae sisafortille Thrax agrestes ad bumanum eulrumtradu xit, vide fab.] canit, sic vectus Arion [note: h Methymnaeus Lyricus a Delphino ludens exceptus emersis Oceanor.] Mnesthea, tum Tiphyn, Palinuro junge Gloantum. Ascanius cura Aeneae est. Hecubae [note: i Quae ob hune interfectum genere Polymnestet ecules eruis.] Polydorus. Sargapises Tomyri est Cyrum [note: k Tomyris Scyth. Regina, amisso filio, Cyri victi eaput in utrem sanguine plenum mersit, atque, satiare sanguine, quem sitiisii.] crudeliter ultae. Rex natam, Mycerine, 50 vis sub imagine [note: l Sic Aegyptiis ad culturm proposita. post mortem.] servas. Benjamin et Ioseph dilectus et Absalo Patrist Herodes, Mnemon Mithridates, Dejotarusque Tigranes [note: m Plerique regni metu, hic quod labentis filius manum nom exhibuisset.] nat os, Levigildus ut Hermingildum Sustulit, ac fidei tutatrix Barbara caesa est. [note: n Haec, quia Idela vener ari noluittille, quia haresin aver satus est.] Posthumius proprium caedit post praelia natum. [note: o Suo in jussu pugnantem ut supra Manlius.] Virgineam pater occidit. [note: p Ob stuprum intentatum Vnde ut Lucretiae Rogtbus, sic hac decem viri finem Attislit.] virn Appius infert. Limonem Hippomenes [note: q Ovsd. in Ilin] violatam pabulum edacis; Fecit equiui. Sic Leucothearn [note: r Ltb. 4. metam.] violenter amatam. Orchomusinfodit vivam. Sic. mater. Agave.

Bacchica, dum spernit, discerpsit Penthea. natum Harpagus absumpsit, [note: a Propositum sibiat Aetyage Mederum Rege eb Cyrum serviatum] coquit Atteus pignora frattia. Progne caedir Ityn, Tereus in visceracondit. Tantale, Diis Pelopem mactas. Calphurnia caelarest, Vinceret, ut Marius pater hostem. Agathoclea tollit Lysimachus saeva Arsinoe stimulante Noverca. Rege Athamante cacit juncta Eurcyclea Learcho [note: b Quos in surore pro leonibus occidit Rex Thebarum. Ovid. lo 4.] Mergit et Hippedamas Acheloi crimine passam. [note: c Nas am Petrim elem, O vid. 8. mes.] Te, Meleagre, parens Althaea in stipite perdit. [note: d Quod avunc ulos occidisser. Ovid lib. 1. trist, ] Iephsias pscumbit. cadit Absalo stvingitur Isaec. Faustulus elt pastor, socio Gyge, Daphnis, Amyntas. Cum Simeone Ruben. Saul, David pastor Iacob. Codrus et Irus inops, Tellus, [note: e Hujus inepiam Croesi opihus Soion feliciorom dixit.] Cleobisque, Bitonque. [note: f Fratres Argivi.] Ollaque Telemachi nota est, Glyceraeque. Hecalesque. Aelia tota domus renuem censebat agellum. Aemilius Persei. [note: g Macedonum Regis] tum victor Agrippa Sabini Pau per, Epictetus, Cato, Pauson, Epaminondas. [note: h Primus Philosopbus, alter Grammaticus, tertius pictor, quartus Dux.] Cuque Bianre Craten Lamacho cojunge Lysandrum. [note: i Prtm, Philesophi tertius Princeps Atheniensium, cui electo resp. palliam et crepidas eneit, ur Piut. in Nicia ait, quartus Lacedam. princeps suit.] Iacob inops, Perrus, Andreas Iosephus habentur, Primus Alexandri labor est Dris thura litare Primaque cura Numae. Phoebo prius oscula Sylla. [note: k Cujus simulacrum gremio circumferebat.] Votaque justa dabat, quam quod duscrimen a dibat. Iusius Abcl devogus Abram, Danieb Mojaelque. Pro patria Theseus Labyrmtin tecta subibat. Protogenia cadit. [note: l E recbthei Atheniens. filia est pater vin ceret Eumolphum Baeotum.] Decii, Cocies. Fabiique [note: m Romanie quorum primipater silius. uepos diversis bellis devoti hostimm se telis ingesserunt, alter pontem contra Persenam selus desendit. Fabii consra Vejenses soli bellsger antes cesiders.]

Pro patria Sampson cecidit, Davidque duellat. Proderis Amphiaraetua. [note: a Eriphyle, que monili aurec Adrasti capta est.] placet alter Adrastus. Deiphobusque Helena. [note: b Qua hunc, alterum a Paride maritum, Gracis dermientem prodit.] Tarpeja puella Sainis Seque suosque offert, armillis obruta pactis. Harpagus Attyagem Cyro, Samlosque Philippo Prodit Apollonius. Creso ditatus, inique Eurybatus favit Cyro: Tandem arte Sinonis Graecia, et Annibalis Paeni sub fraude triumphant. Milo Epirotas prodit. [note: c Papyrio Cursori spe mercedic.] Drususque Magulfam [note: d Mauritaniae Regem hospitio susceptum Baccho pro pecunia prod t.] Queis Perpenna favet, Sertorius occidit armis. [note: e Vt solus Hisp regno potir etur.] Proditor Vrias, Sampson sedprodit Iudas. Deucalion et Pytrha manent, supernatat Arca. Loth, Iscae loseph, daved, Caleb atque Tobias. Sed Cain, et Phinees, Ophns, Saul, Absalo, Zambri. Vxor Achabique simul. Pharao, Herodesque premumtur, Obsequitur Naaman, Ionas, et promprior Isaaac. Aesopo famulo nunquam Demoithenis error [note: f Adulterium.] Constitit extortus. Cleopatram serva Neaera Charmioneque subit morientem. Europe fugaci Incumbis moriens Gracho. Sic servus acerbis Hostibus Urbini occurris casurus amictu. [note: g Cui in Reationo agro ejus facti statua a Domino erecta.] Zopyre, Darioes, Trojano fidus Achates. Pro Bruto, ficta se voce, [note: h Ad Domini similitudinem.] Terentius offert. Labano Iacob, Ioseph fidus Pharaoni. Titonus, Nestor, Pylius, [note: i Sic Nestor dictus ah arbe Peloponnesi Pilo.] Cum aea Sybilla. Mathusatem len??us, Adam est Isacus et Abram. Stulta mente Bagas Melitides atque Choroebus. Et delira Acco speculi sub imagine lusa [note: k Vbi alteram sibi similem latere credidit.] Gymnosophista Indus parce, Aegyptique Sacerdos, Persarumque Magus vixit, sat mensa Laconum Frugalis. Perusque Indus [note: l Rex illorum ab Alexandro super atus.] panem addidit undis. Puls Anacharsis erat; lac Socratis, escaque panis.

Zeno capit quae cruda, [note: a Philosophi omnes.] famo mensura Lycurgi est Est Masnissa semel, Mithridates stando refectus Luerenses vinum exosi, Moscusque Sophista, Sic carnem et vinum Tyanaeus Apolline dictus. Parcus Elisaus, Ioanner parcus, Elias. Attica Persarumque cohors, Cyprus, atque Corinthi. Prodiga quaeque fuit: Focus famosus Athenis [note: b Phocionis Principis fileus], Albidius [note: c Qui omnibus consumptis aeder incendic.] Romae decoctor: Apicius [note: d Qui, ne rebur consumptis superesset, venenum bibit.] omnes Vicit, et in sola Vitellius [note: e Qui mensam non minoris 400. mil, apparabat.] effert. Filius Aesopi, Cleopatra, [note: f Hac et ille uniones liquefactos sorbebant.] Neroque gulosi Et tu Galloni, [note: h Gurges dictas] Gnathoque Philoxenus, Abron. Baltasar, Assuerus cum Divite Prodigus hospes. Penelopes tela, et Pholoes laudatur Atachnes. Se Sapor Astrorum fratrem, Salmoneus esse Lactabat konittus dominum, Ammonemque [note: k lovem cujus se filium post tot victorias habert voluit.] parentem Fingit Alexander. Mensem Nero vertit Aprilem. Empedocles vates praeceps devolvitur Aetna Ne moriens ctedatur homo. Sanabere gratis (Dic tantum esse Jovem) praesente Menecratisarte. [note: m Hic Epistolie sul scribebat, Menecrates Iupiter, quig hec nomen tribuebanc, his gratis curationem medicam impen dit.] Tibicen [note: n Marsyar victus et excoriatus.] Phoebo certat, Thamyrasque [note: o Victur oculis et Lyra privatue.] Camaenis Infelix Niobe Latonam prole lacessit. Lucifer clatus Ph aro, Nabuchodonosor et Saul. Siliphus, atque Sinon, Ithacus [note: q Ex eodem patre Autolyco furum principe qui Sisyphum habnic astutissimum Atricae latronom, unde Sinon. Eo Anticleam, unde Vlysses sive Ithacus, qui Trojam astu accupavere. Vide fab.] vafer atque Phrynondas.

[?]g Qui prodigiosar in omnia expensas faciebat. i Hic collum gruit optabae et uts Abron, in Proverbiis esse coepit l Sue illum nomine Neronem appellart velens. p Quaeprolibus, Diana transfxit, dolore in saxum obrtguit.

Achitopbel Iacob ludith simulator Ioseph. Amphiaraushumo mersus, cum praeside Phoebo. Deiphobe Cassandra simul, vatesque Sibyllae. Sunt Marsi, et Psylli, Neuri, Choatraeque potentes Carmine, Canidia ac Micale, [note: a Haec apud Ovid illa apud Horatium celebris.] Medeaque, Circe. Hippolytus, Cephalus, venator, Lausus, Orion, Actaeon canibus laceratus, Adonis ab apro. Venatrix Atalanta fuit, Arerhusaque [note: b Ab Alpheo amararut uins cfsuger et Diana miseratione in fontem sui neminir versaest.] et Hippe. [note: c Chir enis filia in venatu gravida facta, moraen sque Parentes a Diu in equam versa, et in caelum translatas ingitar[?].] Arte Philoctetes vibrat et tu Mopse, sagitras. Venatorem Esau meosini Nembrothque potentem Carphorus mango est, Sutot tu Alphene, Coquusque Mystillus, Lycinus tonsor. verspillo Diaulus.

Haec ubi memoria complexus fueris illustriora, cum ex sacris, tum inprimis profanis exempla ad ornatum subrenient. Alia tamen hic sese, tam in scribendis quam intelligendisva tum carn inibus diffcultas offert[?]ex libertate patronymicetum orta, quam nonnunquam necessitas, aliquando ornatus requirit, quare et paucis hunc nodum dissolvendum esse statui, nequid ex arduis in hac arte intactum praeteream, de qusbus cap. seq.

CAPUT XX. De patronymicis in exemplorum usu occurrentibus.

PAtronymica in exemplis atque historiis tunc usurpantur, quando vel proprium minus carmini aptum est, ut Hevtuler, et Achenienses, pro quibus Amphitryoniades a patre Herculi Amphitryone et (estopida a Crcrope Athen. Principe recte dixeris: vel quamdo minus grave, aut ornatu est. Sic Tisaumancias. pro lride Thaumantis filia. Dardanida, pro Trojanis a Dardano Rege, rectius usurpaveris: vel denique raritatis causa adhibentur; quia nimium trita Poeta nonnunquam respuit. Ut in iisdem exeon plis liquet. Quod si proprium claritatis gratia adjiciatur,

Amplislimus patronymicorum est campus: si quidem a parentibas, proavis regionibus, urbibus, fontibus, aliisve adjunctis locorum et personarum desumuntur, ex quibus illius, quam describimus, personae, aut gentis notitia lectori su bjici possit. Qua in copia delectuque illud inprimis cavendumine vox pleramque communis multisiv. g. Aeacides, quae tam Pyrrho quam Achilli (quorum uterque nepos Aeaci) tribui poterit, sensu minus finito usurpetur, qui nisi ex adjunctis totius constructionis patea ?ominio patronymico erit abstinendum, vel cerre cum adjuncto substantivo alio exhibondum. Ita Libystis non sussiciet: nisi addas vel semina vel nr sa velleaena. Nam haec omnia per illud patronymicum intelligi poterunt. Neque Tantalides: nam plures a Tantalo sunt filu, et nepotes; ut Agamemnon. Atreus etc.

Quod si tamen ex aliqua regione stirpe, aut familia, heros aut herois maxime in ceteris insignis extiterit hi per Hud parronymicum sine aliis adjunctis usurpatum accipiuntur. Ita cum ex Aeaci posteris ante omnes Achilles pronepos emineat. hic Aeacidae titulo censetur: cum inter Trojanos nemo celebrior Aenea, Dardanides illi tribuetur Ita Virgil. Aen. 1. Savus ubi Aeacida telo jacet: Hector. Qui alibi Aeneid 3. eandem vocem pro Pyrrho Epirotar. Rege adhibiturus ita adsttingit:

Sic Davidides pro Christo accipiendusmisi ex adjunctis constet aut Salomonem aut Absolonem aut alium ex posteritate intelligi Sic etiam inter Iacob et Esau filios Isaaci cum ille dignior, Isacides illi potius, quam huic com petet. Deinde si nemo inter eos qui sub eodem ti tulo censeri poterunt. singulati dignitatis praerogativa emineat, ordinis habetur ratio Ita Abramides Isaacum potius quam Iacobus, et Isacides Iacobum potius, quam Iose phum designabit. Et Priamides Hectorem potius. quam Aeneam indicabit, si ordo nascendi spectetur: cum ille filius, hic cognatus: Iterum Hectorem potius, quam Paridem si dignior praefe ratur, cum ille sua virrute hic vitiis innotuerit. Pari ordine naturae proles ante nepotes habenin: et hiante pronepotes dignitatis vero lege Principes ante subditos, senes ante juvenes, viri ante feminas, quanquam et hae fere patronymicorum terminatione discernantur, ut mox videbimus.

dignitatis, dignitatis, aut naturae ordine a potioribus siut petenda, [?]isdem maxime notis. Ita Pyrrhum ex Achille patre rectius Achilliden, quam ex proavo Aeaciden, et Agamemnonem potius Atridena Patre Atreo, quam Tantaliden ab avo dixeris, ordine enim nuturae hi praeeunt, dignitate ac fama non impares, accedit, quod ambiguitas et incertitudo sigmfi candi tollatur. Ita etiam a patre Isaac Abramides citius, quam a matre Saraides dicendus, tum quia minus nota haec, tum quia minus digna. Ablalonem, nisi exotrqueret neceslitas, non probarem ab obscuri nominis matre Maacha, maachidem appellari, certe si Joabum Davidicae militiae Ducem a parente Servta, Serviaden, aut Semei calumniatorem a patre Gera Geraden dica, hoc ut obscirum, sic absurdum erit. Neque enim ullo virtutis titulo hi parentes celebres, frustra ad nomen filii, sua memoria, illustrandum adhibentur, quae praecipua patronymicorum est gratia. Proinde, hac in re Virgilius, quam Ovidius circumspectior, qui non semper a vitio abfuit. Sic 5. Metam. De Perseo dicir Ultor Abantiades: deducta ab Abante proavo. voce, quae a pluribus eodem usis nomine ad alios significan dos traduci poterat, minuique lectori genus Persei, quam si ab avo Acrisio aut matre Danae desumpta esset, proponebat. Poeta majestate plenae vocis obscuritati atque ambiguitati praehabuit, vix tamen exempli autoritate imitantemk tuebitur. Virgilius dixisset; Vlter Albantiader Perseus, multo vero minus vocasset Aeacum (lib. 7. met.) a materno avo Asopo Asopiadem, aut Callimachum poetam a Batto patre Battiaden. Neque enim extorquet necessitas, quod propria nomina non repugnent carmini, sola raritas, cum non illustret, sed obscuran minime excusabit.

2. Formatio patronymicorum, libera satis, regulius quibusdam dirigi magis, quam defini ri potest. Masculina terminantur in Des, ultimam primitivae vocis syllabam in i vel a, vel ia, (nisi jam ante habeant) plerumque mutando. Sic Aeneas non tantum Aeneades sed Aeneides aut Aeneides etiam, habet pro Julo filio. Anchises Anchisiades, vel Anchisides, pro Aenea. Belus Belides, est Palamedes. sed cum addito sub stantivo restringendum ut Belida nomen Talame dis Aen. 2 unde femineum Belis in plur. Belides, Danais filiae, Hippotes Aeoli pater Hippotades habet.

Caeterum nomina in jus semper fere iade 2, uti in eus sem per des dant. Ita Nauplius Thestius, Naupliad es, Thestiades: uti

Atreus, Theseus. Atrides, Thesides. quanquam et Otriades legatur, et resolvi possit Theseides in Theseides.

Nomina vero declinationis tertiae addito ad casum dativum des: vel, si in as nominativus terminetur, adjuncto ade: formatur. Sic Aeson Aesoni Aesonides, pro Jasone ejus filio dices: et Atlas Atlanti Atlantiades pro Mercurio ejus nepote. Imitantur haec rarius per fictionem genitivi alia quaedam nomina, sic a Japeto Japetionides, pro Atlante filio, et ab Acrisio Acrisioniades, pro filio Perseo deducitur: ut si Japetus Japetionis, Acrisius Acrisionis in genitivo haberet. Quo etiam OEdipodionides pro Pulynice apud Stat. 1. Theb. spectat ob OEdipo patre desumptum.

§. 3 Femina communiter in is, saepe in as, rarius in ne exeunt. Illa a masculinis patronymicis de, vel ade, syllaba sublata, hac lege fiunt: ut pro Atlantia des dioas Atlantias vel Atlantis, quae in plurali rurlum Atlantiades, vel Atlantides pen brevi habent. Quod moneo, ut intelligas, in plurali femineam signifi cationem habere, quod si gentem, aut totam aliquam stirpem indicent, masculina, in plurali adhibentur ut Atlantiadae, Romulidae, Cecropidae. Quanquam Tantalides, Dardaldes, Danaides in plur. tertiae declinationis pro feminis solis usurpari jure possint. Notandum vero, quod in formatione femininorum masculina in ides penult llonga resolvi debeant: ut Theseus Theseides: unde Theseis. Aeneas Aeneides, unde Aeneis. In quibus penultima, licet resoluta, plerumque longa manet, quanquam Aeneidis vati Ovid. 3. de Ponto dixerit.

Foeminina in ne ex gemtivis formantur: ut Neptuni Neptunine: nisi i ante ot, nominativus habear: tuncenim one dabunt, ut Acrisios Acrisione, quod tamen ratum est.

§. 4. Quid vero faciendum cum neque prprium nomen versibus idoneum, ut v. g Absalon hecoico carmini, neque aptum patronymicum suppetit? Respondeo; circumscriptione utendum esse; quae in personis maxime nobilibus exprimendis locum habet. Ita Absalonem depinges, cum dices, rebellem Jesiadae sobolem. Inhiantem patris Hebraei Im perio. Poteris etiam ad generale patronymicum epithetum restringens adjungere, ut comatum appellare DAvidem, Formesum Jessiaden.

Paucis carminibus praecipua veterum patronymica denique ad memoriae subsi dium exhibeo.

§. 5 A. Aeacides ac Pelides [note: a Ex Peleo patre. et avo Aeaeo] dicatur Achilles Actaon [note: b Nepos Cadmis filius Aristai et Ausonoes: dictus Aristeides, sive Autonoejus heros.] Cadmejus erit, Cadmeis Agave, [note: c Cadmi et hermiones filia.] Argolis Alemena est, juvenis Cinyrejus Adonise. [note: d Filins Cinyra Cypri Regu et Myrihae.] Tuque Thyestiades [note: e Thyesta ex Pelopeja filia natus.] Aegisthe Argivus adulter, Diceris Atrides Aganmemnon [note: f Exproavo Tantalo, avo Pelopo, parentibus Atreo et Aerope Thresta uxore.] Tantaliaesque. Thermoodontiaca est, veltataque [note: g A Thermodonte fluvie, et peltis dicta.] fortis Amazon. Andromede Cepheis [note: h Cephei et Caisiopes filia Nereides foyma provocans ceto objtcitur, ] erit, objecta que monstris. Minois Gnosis [note: i Gnoses urbs Creta, ubi Mines patervegnavic.] Cressa est Ariadna puella. Aeneas Anchisiades est. Dardanidesque. [note: k Dardanus in Thracia ejus urbis conditor, quam Tros postea Trojam dixit. Ilus Ilium] Olilides alter, [note: l Hicax Telamone, ille Oileo patre.] alter Telamonius Ajax, Aemathius dux et Macedo Pellaeus [note: m Alexander a Tella urbe, et Aemathia, id est Macedenia.] habetur. Alcinous Corcyrejus, [note: n Ex Corcyra insula maris lenii Phaace patre, unde et regie dicta est] Phaeaxque, dat hortos. Poenus, Agenoreus [note: o Ab Agonore Thoenicum Rege, cetera sunt popularia nomina.] Tyrins, Sidonius est Dux Annibal, est Libycus, Nasmoniacusque Tyranuns. Pastor Aristotides, [note: p Apatre sic dictus.] custos Junonius, Argies. Aeneides ac Dardanius dicatur Iulus. [note: q Ascanius Aenea siliut.] Ja petionides [note: r Apatrelapeto, cetera sunt populi nomina] Libycus Maurusius Atlas. Venatrix Atalanta Arcas, Schoeneja [note: s Schanei fil. ab Hippomene cursu victa.] virgo est. Tantalides Atreu, Peopeje, lanista Thyestae [note: t Eadem fratri Thresta competunt, qui Fantalum avum habuere, Pelopem patrem.] B, Bassaris, Ogygia est. Moenas, Thyasque [note: u Raccha dicta Basiarides a veste talari, unde et Bacchus Basareui etc.] Lyaei. Danaides fracta lassantur Belides [note: x Ab avo Belo, et Tatre Dauao.] urna.

Bollerophon, Glaucl [note: a Regis Epyra fil. castius, ] Isthmicus, domitorque Chimaerae est. C. Cadmus Agenorides [note: b Agenoris fil. Sidon urbs Thoen. Hyas Rex Boeotia, unde Hyantes etc.] Sidonis, Hyantius exul. Cassandra Priamus [note: c Pater, unde Triamis, Triamera etc.] Phryx et dant Pergama nomen Dat Costus [note: d Pater, unde Costis.] Catarina tibi, et Memphitidos [note: e Memphu urbs Aegypti.] ora. Sunt Ixronida Centauri [note: f Ab lxione et nube geniti.] nubigenae que, Semiferique homines et quos dixere bimcmbres. Philyrides ac Peliacus Chiro qnue [note: g Satur ni et Philyra fil Achillis Pelei fil. instructor Centaurua] biformis. Aetnei fratres, Vulcanis turba Cyelopes. D. Jessiades David. [note: h Ex lesse vellsaipate unde et Isaides, et lessides.] funda fidibusque celebris Thessalis est Daphne Peneis [note: i A patre Penev excoecdio quod alienam ebrius appetisset] grataque Phoebo. Dejanira OEneiserat Caiydonia Nessi. [note: k Hereulis uxer a Nesso Censauro rapta.] Delphobe Euboica est Glaucis, Cumaeaque vates. Phoenissa est Dido Tyria, et Sydonis, Elila. Aiter Bistonius Diomedis, Thraxque Tyrannus: OEnides alter. Tydides [note: l Dromedes Rex Aetol Tydei et Deiphiles fil. ab avo OEndies] juctus Ulyssi. E. Icaria Erigone est, [note: m lcaris a temulenris occisis fil suspendio patris mortem secuta ideoque in Coelum translata.] simul et Marathonia virgo. Latmius Endymion [note: n in Latmin Carta monte a Luna amante sopitus] venator, Noctis alumnus. Labdaco et OEdipode et Cadmo [note: o Principibus Thebnis. ex quibus OEdipus pater unde Labdaius, Cadmejus, OEdipodionius dicitur.] est Dux Etheosles. Nonacrius [note: p Nenacris mons Arcadia und Evander in Latium ad Palatinum transiit, ] fuit Evander, Palantius, Arcas. Europe Sidonis, Agenoris, [note: q Idos a patre, Agen sic dicta.] improba pellex, Esaiam Amosiden, [note: r Ab Amos Propheta oriundus.] Thesbnen dicat Eliam. Mysta [note: s Galli dicti Curetes etc. Celana locus in Phrytia, et mons Ida eb iis cultus.] Gelenaeus Cybeles Cures, Corybasque. G. Iojades, Gedeon, Goliathque Philistide cretns. Geryon triplex Tarressi us, Pastor lberus.

Saxifica, et Phorys ( [note: a Phorci vol Phorcynis Regis Sardin. filia Medusa, est una Gergonuum.]) Gargo est, serpente eomata. H. Igniparens Hecuba est [note: b Vxor Priami silia Cissei, vel, ut Hom. Dymantis.] Priameia, Cisseisque. Raptus equis Hector Priameius, [note: c Vnde et Priamides prima logna, a Triamo patre usurpatur.] Troius heros, Tyndaris, OEbalia, est Helene [note: d Tyndari, Regis Laconum et Lede fil quam in vice Therapna dicto in Laconia. seu OEbalia, cum Castore, Polluce et Clytemnestra, peperit.] Spartana, Lacaena, Moecha Therapnaea est, fornosaque filia Ledae. Est Phryxaea soror Nepheleis, Athamantias, Helle. [note: e Ex Athamante Rege Theb et Nephele cum Phryxo nata.] Amphitryonides, Alcides, Claviget Hercles [note: f Expatre Amphytrione (et Alcea ave) dictus, qui eum in urbe Tyrinthia juxta Argos ex Alimana suscepit.] Caelifer, Alcmaena gentius, Tyrinthius heros. Virbius, Hippolitus Thesejus, [note: g Vel Thesides, a Theseo, en Hippolyta Amazone natus, qui Phadram fugiens, et ab equis oppressiss, in vitam a Diana revocatus, Virbius, quasi bis vir, vel vir vivens dictus est.] Amazone natus. OEbalides, et Amyclides Hyacinthus habetur. I. Phryxaeo Aesonides, ac Colchide notus Jason. [note: h Apatre Aesone Colehidem, ie dst Medeam. cum Phryxi vellere rapiens] Hic Mathaniades [note: i Mathan nostri, Isaac veteris Iosepht avus est.] Iosephus; is Isacides est; Jacobi soboles, et castae laudis uterque. Epbigenia Agamemnonia est, Pelopeja, Mycenis, [note: k Apatre avo, urbe sic dicta.] Inachis est Isis, [note: l Io, vel Isis, Inachi filia, et Pherenei Regis Arg. soror.] Memphitis vacca, Pharaonis. Abramides, et Saraides memorabitur Isaae. M. Thestiades, ac OEnides, [note: m Oneus Aetol. Rex et Althea Thestri fil. Meleagrum, Tydeum et Dejamiram ginuit natus Calydone unde varia patronym.] Meleager, haberis. Tantalides, ac Atrides, Menelae putaris. Phasias, Aeaetis, Medeaque [note: n Aeetae Colchorum (apud quos Phassis fluvius) Regis filia.] Colochis, iniqua est. Amramides Moyses cornutus, virgipotensque. N. Nelejus, Pyliusque senex. Nestorque [note: o Ex Neleo Pyti (urbis in Lacenia) Rege, et Chorids.] triseclis. Lamechides Noe, vitisque, arcaeque repertor.

Tantalis est Niobe. Siplycia, [note: a Ex Tantalo nata et versa in saxum translataque in Siplylum vogienem, illis in montis vertice liquitur.] prole superba. O Dic Agamemnoides, dic et Pelopejus Orestes. [note: b Apatre et pravo.]. P. Priamides, Patis Idaeus, cum Judice, raptor, [note: c Index inter Deasin Ida. raptov Helena]. Patroclus Actoridesque Menaetia desque vocatur. [note: d Ab Actore avo Herculis contra Amazoues comite, et patre Menatie, quem Actor ex Aegina suseepis.] Tharsides Taulus, Petrus Bethfaide natus. Acrisioniades Perseus, [note: e Natus ex Danat, turri as Acrisie patre (qui Abantis silius fuit) frustrainclusa.] Danaia propago, Inachides [note: f Inachida Argivi etiam ab Inacho Regedicuntur.] et Abantiades, victorque Mednsae, Est Hyperionius Phatchen [note: g Hyperionis. seis solis, ex Clymene filius.] Clymenia proles. Sunt Dirce, et Thdbae Potyniei [note: h Hinc nomen habes Dircaeus etc. con veniumt et illa qua Ethsocli fratri.] Ismenus, et Argos. Pasiphae conjux Minois, [note: i Regis Cretens. Vnde Minois idos dicta.] filia Solis, Jeatis Icariotis erit fida uxor [note: k Penelope Icari filia.] Vlyssei. Pasiphae, Minos, Theseus dant nomina Phadra. [note: l Vnde Pasiphia, Minoia, Theia, etc. Minois enim fi uxor Thisei fuit.] Eunaeus, cyclops Polyphemus. [note: m Neptuno, ac Thoa Phorci fil. natus] lumine captus. Laomedontiades Priamus, [note: n Pater Laomedon, avus Ilus.] Phryx, Dardaniusque: Japetionides Epimetheus atque Promotheus. [note: o Vel Iapetides a Iapeto patre.] Sic Epimerhis erit, sic et Titania Pyrrba. [note: p Patre Epimetheo Titane.] Scyrius, atque Neoptolemus est Pyrrbus [note: q Quem Achilles in SCyro ins ex Dejodamta susc epit, qui admodum adolescens ad bellum Froj accessit.] Achillis. Panthoides est Pythagor as [note: r Ex Samo, qui transformationem asserebat, ac se in belle Tro, ano Tanthoum Euphorhi filiun, fuisse tradebat] Samiusque magister. R. Martigenae, Iliades, cum fratre est Romulns [note: s Ex Marte et Ilia in Ausonia nati.] Auson. S. Davidides Salomon, et magnus rector Idumes. Manoides Sampson Nasaraeus, terror Hethaeis. Actaeusque [note: t Actaeus sive Attieus.] Anytique [note: u Rhetor Athen. Soeratis accusator fuit Anytus.] reus, de Socraie dictum.

Cadm eis [note: a Apatre Cadmo ex qua Bacchus.] Semele, pellex Thebana Tonantis. Aeolis et Lesbis [note: b Ab Aeolia et Lesbo.] sit dicta Poetria Sappho. Sic Siren [note: c Ex. Acheloo flu. et Calliopo Nympha, ] Achelois erir, volucrisque puella, T. Telephus [note: d Rex Mysorum ab. Achille Lyraessi expugnatore lasus. Augen matrem habuit.] Augides, Mysus, Lyrnestius heros. Terea [note: e Thereus Rex Thracum (qni et Odrysa dicti) Martis ex Bistonida Nympha fil.] Bistonidem, Odrysium die Ismariumque, Aegides Theseus, [note: f Aegai Reg. Ath et Aethra fil.] Traeremus, [note: g Trazen urbs. Pelopon. a Trazone Telepis filio.] impiger heros Mygdoniusque senex, Tithonus, [note: h Laomedontis fil ex Thracia seu Mydonia qui ex Aurora Memonem suscepit] Eous habetur. Tiresia Cadmus, Dirce, dant nomina Theoae. Oenides Tydeus, [note: i Oenei Regis Calyden. fil. in Aetolia Vbi et Achelo jus regnavit] Aetolus, dux Acheloius. V. Aeoli es, Laeruades, ithachus, sit Vlysses, [note: k Filius Laertae proavos Aeolum et Susyphum habuit Rex lthacae et Dulichti.] Stsyphides, ac Dulichius, dic Naryciusque [note: l Narycius a Locrensi ur be cum Ajace dictus.]

§ 6. Hinc facile varietatem, usum, copiarn que patronymicorum disces. Quibus et alia adjectiva ab iisdem nominibus propriis deduci solita adjeci, prout maxime usitata. Ceterum et haec, et illa formari majori copia poterunt. Nam Vlyssem v. g. quem dicis Laertiadem et Sisyphide, Laertium et Sisyphium appellare poteris, eontra Atreum, quem dicis Pelopejum, Pelopidem; Priamum quem vocas Dardanium, dardanidem. A patria tamen potius feminina patronymica, quam masculina formabis. Sic Lesbis, pro muliere Lesbia: non Lesbides, sed Lesbius pro viro usitatum.

Quae causa cur tam in fabulis, quam historiis Poetae negligenda non fintgentis patriaeac majorum et consanguineorum nominatcum extis patronymi ea formentur, praecipuus hinc etiam tamad epitheta, quam ad periphrasin et circumscriptionem personae, Poetis usitatissimam, fons aperiatur: quod opetae pretium fuerit exemplo pandere.

D. Augustinus tibi describendus occurrat, hunc patre natum Parritio sed obscurioris famae, quam ut patronymico serviat:

neque mater Monica celebris lieer famae mulie, aptam satis voeem exhibet: ut proinde nec Patritia den, nec Monicaiden aut Monleiden opportune dixeris: nisi igitur vel a Tagste patria urbe, velab Hippone, cur Episcopus praefuit, Tagastiden vel Hipponiadens appelles, (quod rariusest) patronymica deerumt, Rectiusitaque sic circumscrip eris: Quem matris lacryma peperire Tonanri, que gemitus evota parenta Asseruere Deo (comstat enim lacrymis et intercessione matris apud Deum, potissimum conversum) perges a patria Africa, et us, ubi clatuit, urbibus describere ita Africana Sol Ecelesia decum. Africanae mitrae, Lux ingens Libya eruditorum princeps Phrygum, illustre Tagasta lumen Hipponis sublime decus Ad hac etiam circumscriptionem illustriora ejus facinora, illi inprimis propria, spectant, siquidem per haec satis ab aliis distingui heroibus possit, ut Manichaeis trantfuga sacris: Desertor et hostis acerbus Hareseon, Manichae, tuarum Fortunat celeberrimus hostis. Quo nil divinius Orbi Africa progrnuit, Quo subnixa stetit Libycis Ecclesia terris. Quae eriam cum ipso nomine proprio Autelii vel Augustini merito sociantur, cum enim et Aurelii et Augustini plures sint: neque utrumque hoc in carinen comgerere opportunum sit, alterutri, ad claram personae distinctionem, aliquam ejusmodi per periphrasin affectionem, tanquam notam signumque personae, adjungendam existimo.

CAPUT XXI. De ordine, compositione, ac numero sententiarum, periodorum et orationis totius poeticae.

EXspecta bunt forte nonnulli, ut de amplificatione facilem aliquam exped tamque, in poesi viam aperiam. Verum illud me jam utcunque praestitisse existimo. Nam, vel de rerum amplificandarum ratione agitur, quam principio ostendi, cum familiarem Poetis concipiendi modum vatietatemque aperui vel de sententiarum circumducta expositione, et hanc supra de phrasi poetica haud difficilem studiolo homini explicavi: ut, nisi prorsus in felici Minerva natus sit, infecundus esse horum fectator vestigtorum nequeat. Ceterum Poeta, non minus quam Orator, per loca Rlietorum sese vestigatione sedula effundere poterit. In quibus prae reliquis, modo rerum ejusque oppositorum servit descriptio; ut multis, in heroica poesi nostra,

exemplis eonstabit: mode caussarum effectuumque; modo etiam aliorum adjunctorum diserta explanatio juverit. denique paris, disparisve, tum exemplorum, tum similium comparatio, de quaactum antea, magnopere ad amplificationis laudem facit. Plenius de hac parte in oratotiis nostris praeceptionibus disseremus, modo Superis placuerit.

§. 2. Jam ad corpo ris totius compositionem accedimus, postquam singulas ejus partes tanquam membra quaedam collegimus. Haec universim ita est ordinanda, ut auditoris lectorisve animum suspensum teneat, dum, vel sententia, vel periodus, vel tota denique otatio absolvatur. Haec einim praecipua quaedam dicentis virtus est ac gratia. Naturam igitur imitari deber oratio, quae ab imperfectioribus ad perfectiora in productione rerum, progreditur. Ita enim ordine, ac velut per gradus animo ad absolutionem anhelante inceditur, qui si perfectiora exosdio percepisset, fastidar et caetera.

I Haec causa, cur in sententiis abepithetis fere ad substantiva, ab his ad verba sit incedendum: iis demptis constructiombus, quibus plus aliquid epitheta substantivis, aut haec verbis signiticant, quae diligenti oblervatione accipienda erunt, cum mulsorum praeceptionum instar haec una sit regula. Ita Virgilius 1. Aeneid. ordine digessit.

-- At nunc horrentia Martis Arma virumque cano. Sed haua Multo post inflexo hoe ordine canin. Tantaene animis coelestibus irae? Et infra: -- Scopuloque infixit acuto.

Quod gratius est, quam si. dixisser. Tantae coelestibus ira sunt ammus? quia coelestibus, si praecessisset, jam de animis subinrelligi poterat, adeoque intellectus exspectatione amplius non pendebat. porro Scopulo acuto tolerabilias est, quam si diceret,

rum acutum ad soopulum proprietatem adjiciat, nondum inrellectam, secus quam fit in cuspide, quae acuta esse solet, quorirca elegantius dieces:

De verbis postponendis, minor est Poetarum religio, imoad divisionem epitheti a suo substantivo (quam pastim amant) verbum saepe utrique interserunt.

In rbeus tamen grandibus et proxime adjungi epithetum substantivo, et multiplicari etiam quandoque solot.

-- Manet alra mente repostum. Judicium Paridis ibid. Luctantes venros, tempestatesque sonoras, ibid. Antrum immane ingens etc.

Aliquando diversa d: versorum substantivorum epitheta inter se concurrunt vneuste, ante substantiva, verbo sequente, ut Ovid.

Fertilis assiduo si non renovetur aratro. Nil nisi cum sprnis gramen habebit ager. Vnde illa Lucani collocatio merito peritis displicer. Amissae leges pereunt discrimine nullo. Dicendum erat. Amissae pereunt nullo discrimine leges. Vol Amissae nullo pereunt discrimine leges.

Quod reliquis elegantius est, quia suspensum magis animum moratur. Hac eadem regula nititur illa lex, quae gradatim in oratione ab huinilioribus, aut minoribus, ad graviora, majoraque procedendum asserit. Uti et in ipso sententiarum rationumque ordine faciendum. Nam qui alium arguet, prins ipsum mendacem, quam furem, aut latronem recte dixerit: contra quam in defensione sleriamat: ubi quoque natura rerum imitanda videtur, quae in destructione a praecipuis orditur partibus. Nam ridiculum fuerit, si in defendendo latrone a mendaeii purgatione ordiaris. Exemplis haec omnia obviis, tam apud Oratores, quam Poetas constant, quibus brevitatis causa abstineo. Poetae tamen facilius (ut liberiores sunt) per hysterologiam, sive [gap: Greek word(s)] , hunc ordinem subeverrunt Ita Virgil. 2. Aen. -- Moriamur, et in media arma ruamus. Et Ovid. lib. 1. Fast. Lapsaque sub terras, ortaque signa canam,

Frequens tamen, aut momenti alieujus hysterologia, nec his ignoscenda est: ut qui maxime ad ornatum delectationemque componunt universa.

II. Alserum principium est: ut in compositione sententiarum ac totius orationis: non tamen rerum ordiniad sustinendos animos: verum etiam aurium judicio ad delectationem opportune conlulatur. Quod fiert, si vitetur asperitas, durities, eorandemque, seu literarum, aut syllabarum vocumque; seu sententiarum

Iiarum rerumque ingrata iteratio: nisi forte res aspera dura fre: quens, similem orationem posceret: tum enim virtutis illa, oratie habitum indueret Virgilio saepe quaesita.

-- Est mollis flamma medullas. Et Quaeque lacus late liquidos. ibid. R in stridulu iracundu et apseris de quibus vide supr. -- Crepitans salit horrida grando[?]. Georg. -- Nemorum increbrescere murmur. ibid.

S. licet ad sibilum strepitumque opportunum sit, illud tamen Vivgilii non lauda veresob frequenrem litera recur sum.

Ceu septem surgens sedatis amnibus altus. Plus in illo virtutis, ad expr imen dnm est strepitum. -- Assiduo longe sale saxa sonabant.

III. Syllabatum repetitio frequens displicet, unius praesertim proximae, admittitur. Unde illud Virg. -- ad sidera raptim. Et Famcmalum gratius, quam si eum eodem dicas -- Casus Cassandra canebat tum quod syllaba eadem verborum principio, tum quod frequentius, recurrat. Aliquot sylla barum repetitionem nisi perallusionem eruditam excuses, nemo probaverit. uti illud Cicesonis merito a Juvenale Sar. x. ridetur.

-- Auri per ramos aura refulsit. Et illud Ovid. 2 fast. Nec prece, uec pretio, nec movet ille minis, Aut Martial. l 9tep. Artemidorus amat, Calliodorus arat.

Terra parens ira irritata Deorum Aen. 4. Sic maris hiatum saxa abserbentis pari earminishiatu exprimis. Nunc rabidus retroatque aestu resoluta resorbens, Saxa. Aen. 11.

IV. Cavendum item; ne vel monosyllabicae, aut et polysyllabicae dictiones in carmine nimium coacerventut, nisi forte res desultoria, aut pergravis ita videretur exigere. Vitionsus est versus,

Non ex his est qui se sanos vivere curant. Illud Horatii l. 1. Sat 8. tumidum est. Ambubajarum collegia, Pharma copolae, Haudtus exmonosyllahicu ver sus est.

Et ille Aen. 7. Nec jam se capit unda, volat vapor ater ad auras. Ex Polysyllabicis laudem habet, Luctantes ventos, tempestatesque sonoras. 1 Aen.

V. Avocibus unius aut paucarum syllabarum ordiri gratius est, ut senfim axcrescat oratio

Femina praefractas, conqueriturque fores. Et in illo Virg, Sed vos qui tandem, quibus aut venistis ab oris.

VI. Recurrentia quoque eadem terminatione vocabula extra laudem sunt, ut fugientes, delentes, gemeintes: amabant, tonabant, etc.

Ita Virgtlius Aen. 1. re in 6. versibus penultimo loco iterut. Primus versus est. Vela dabant laeti et spumas salis aere rubamt. etc.

VII. Periodi neque longae nimium ad unum praesertim verbum spectantes; neque de sultoriae ac breves, congestae in oratione lauda ntur nisi fortes, aut spes resque dilata aut varii inconstantis irative hominis impetus, aliquo loco hac oratioms mora, aut praecipitatione simul indicentur. Ita, parum illam Maronis lib. 12. Aen periodum probo, qua Turnum cum Lat ino ad castra procedentes do saribit. Et sic arsus est.

Ubi in nono demum versu verbum subjungit Procedunt ca. stris, ut pene octo vetsuum parenthesis esse videatur. Contrabrevicolae sententiae periodique; displicem non raro in Lucano ut in illo l. 4. ubi de Gigante vasto Ant ab nimis leviter subsultat.

Haec ilkli seplunca domus latuisse sub alta, Rupe ferunt: epulas raptos habuisse leones. Ad somnos non terga ferae praebere cubile Assuerunt, non silva torum. Viresque resumit In nuda tellure jacens. Periere coloni Arvorum Libyes: pereunt, quos appulit, aequor. Auxilioque diu virtus non usa cadendi. Terrae spernir opes, invictus robore cunctis, Quamvis staret, erat.

Quid enim tot incisa, et periodi desultoria in re gravi? Adde copulativas particulas que in Vire sque et Auxilioque vitiose abundare, cum diversa conjungant: in epulas vel raptos desiderari: cum rectius dixisset, raptosque epulas etc.

VIII. Periodi varietatem simul et rotunditatem amant Nisi quod in rerum multitudine, piuribus membris placeant; ut animum simul auresque expleant, ultra 15. tamen versum, aut 12. raro excurrant. infra tertium alterum ve raro subsistant. Exempla sunt passim obiva Rotundae sint, et cum Versu absolvantur, ubi sensus prorsus absoluto, majorem animus quietem exspectat. Caeterum, et in in ipso versu; sed vix in principio, et penultimo claudantur pede: nisi affectus, ut dolor, ita admiratio, aut subitus easus, velut cum rebus verba suspenderent Ita lib. 5. Aen. Virgilius apte.

Sublata que procul (ignem) dextra, connixa coruscat, Et jacit, atrectae mentes, stupefactaque corda Iliadum. Hic una e multis, quae maxima natu Pyrgo.

Omnium sententiarum ac periodi absolurio dura; sed in altero versu vim et impetum praeruptum, in tertio stuporem, in quarto feminae audaciam et magnitudinem indicat, fine quibus vitiosa esset terminatio, cum aures in hoc numero aegre, acquiescant. Hi similisveastectus[?], multa in Virgilio aspeta abruptaque tuentur.

IX. Sententiarum quoque ac periodi varietas et mensura, ex affectuum varietare ac mensura pendet, ac variatur. Unde Poeta magis quam Orator, nunc duhitat: nunc rogat; nunc monet, asse verat, deterret, reprehendit: nunc conqueritur, admiratur, exclamat; nunc orat, miseretur, vovet minatur, prout enim quisque affectus aut incitatior, ut irati: aut tardior, ut miserantis: ita sententiae ac periodi breviores sunt, aut longiores. Et hi quidem motus a dhibentur in Elegis ac Lyricis minori dictionis intervallo: in Heroreis ac Tragicis minus frequentur; cum hic magis coepto descriptionem affectuum que loco insistendum sit. Neque haec satis: nam sermonem non ra ro ipse ad alios transfert, datque etiam mortuis, inammatisque voces, absentes alloquitur, consulit, audit, fictis tanquam veris immora tur, quae omnia aut figuris, ita membris, ac periodis orationem variant. Sit exemplo Virgit. 1 Aen. in Or atione Neptuni ad ventors.

Jam Coelum terramque, meo sine Numine venti Miscere, et tantas audetis tollere moles? Quos ego, sed motos praestat componere fluctus. Maturate fugam, Regique haec dicite vestro: Non illi imperium Pelagi etc.

In quo carmine prima periodus tribus versibus minor esse vix potuit, ob caussam indignationis expressam. altera, quae animum sedatum ostendit, brevis merito est. tertia longror per quatuor excurrit versus, et pluribus omnino poterat, cum de oppositis ut riusque regnis dissereret. Quarta rursum brevis, quia cito sedatam tempestatem indicat.

Sic ait, et dicto citius tumida ae quora placat, Collectasque fugat nubes, Solemque reducit.

Quae obser vatio ad periodos definiendas non levis momenti est, cum orationem maxime rebus aptet. Poterat ultimam periodum, uno etiam versu ob celeritatem indicandam absolvere. Quod si dixisset, et sensim tumida aquor aplacat aequu erat, ut periodum per plures etiam versus exten deret. Ita rebus oratio admiranda est, qua in re Claudianus atque inprimis Lucanus parum accurati, certis modulationibus numerorum passim adhaerens, quae cum gratae fere sint, im peritorum aures animosque, rebus parum intentos, dulci quadam illecebra occupant, ut hos ante Vitgilium amplectantur. Sed ignorant, quantum in neglecta quandoque gratia, gratiae reperiatur.

Incisa saepe rectius in medios cadunt versus, contra quam periodi, quae suavius in fine versuum terminantur, quocirca incisa ac sententiae, modo in prineipio versus: modo hoc illove pede medio bene terminantur, dum in fine denique carminis rum sensu acquiescat oratio, ut Virgil. 1. Aen.

Restitit Aeneas, claraque in luce refulsit, Os humerosque Deo similis: namque ipsa decoram Caesariem gnato genitrix, lumenque juventae Purpureum, et laetos oculis afflarat honores: Quale manus addunt ebori decus; aut ubi flavo Atgentum, Pariusvelapis circumdatur auro.

Varietas hic magna et grata incisorum est. Moderata quoque aptis numeris pedibusque oratio. Tres primi versus a secundo, vel tertio pede inciduntur, quarrus a primo, quintus a quarto pede. Minus moderatas incisiones Claudianus Lucanusque amassent auod fururum erat, si primi v. g. aut secundi,

aut quarti carmmis incisum dissyllaba voce prima brev i clauf. sct ut, si dixisser Poeta. O, similis hunserosque Des, vel Par humeros vuliusque Deo, vel Par tulitora Deo, vel coelestia plenue ora Dee Haecemm subsultanta majorem elationem spirant, magisque canora auribus aecidunt, unde in re laeta, levi arrogantique, locum ornatumque reperiunt; sed Virgilius modesti, quam exultantis decorem exprismete maluir.

Quinti versus incisum rarius est, ac certis tant um affectibus. ut: fesli, quiescentis, dolentis, stupentis, laborantis etc. exprimendis aptum, quod neglecta caesura quasi abrum pat sermonem. Alibi opportunius eo Virgilius, quam hoc loco utitur, cum singulaxis in re affectus desit. Non jam tangam comparationem eboris et Parii, hoc est, candidi marinoris cum purpureo vultu, cuiautoritas Virg, aegre parem in auro colorem datura est.

Par ratio fere in ceteris carminunr generibus, in elelgiacis tamen, vel sententiae, vel periodi, cum versu, aut disticho plerumque claudendae.

§. 3. Universim in membris periodisque, ad rerum naturam apte exprimendam, numerorum in heroica ac tragica inprimis Poesi magna habenda est ratio. In rebus enim tar du et gravisus, spondeis molosisque har endum ut Virgilius in Aen.

Olli sedaro respondit corde Latinus. Et alibi. Illi inter sese magna vi brachia versant.

In celeribus ac levibus per dactylo: et tribraches verba profluare faciet. Sic curr ent em te equum audire putabis Aen. 8.

Quadrupedante putremsonitu quatit ungula campum. Et erumpentium, e eler itas exprimitur. Aen. 5. -- -- -- -- Finibus omnes Haud mora, prosiluere suis, ferit aethera clamor. Ad quod etiam conjunctiones plurimum faciunt. Aen. 1. Una Eutusque Notusque ruunt, ereberque procelli Africus. Denique hos ver sus inter se compone et numeri vim comperies. Jam membra gressu vix anhelanti traho Et contra. Ecce. citus ego pede volito levis inaere. vel, Ecce, ruit: celerique gradus pede librat inanes.

Porto hic pedum numerus quo ipsa frequentsus verba secat, hoc censetur venustior, penultimum in heroicis pedem excipto, qui caesuram refugit, et saepe primus in hoc aliisque catminibus eandem negligit, Vitiose, sine casura dictur us es.

Romae maenia terruit impiger Hanibal armis, Kectius dices. Impiger Au sonias exrerruit Hannibal ur bes. Ornatius. Hanibal Ausonios Poenis exterrunit armis. Casura post secundum pedem neglecta displicet hor at. Non quivis videt, immodulata poemata judex. Nec placeat. Non quivis modulata videre poemata judex.

Displicet enim caesura post tertium podem, in vocetrisyllaba, uter que quidem versus tolerandus, laudandus etiam in Satyra.

In rebus amoenis imprimis elegans est, cum plerique pedes binas voces partitim occupant; ut fit in illo Virgil.

Cavendum, necommata gratiam casurarum in numere tollant, ut in pyimis Silis versibus fastum.

Ordior aruma, quibus coelo segloria tolllt Aeneadum, patiturque ferox Oenotria jura Carthago. Da Musa decus memorare laborum etc.

Vibi postarma male membrum: post Chatiago male petiodus clauditur, quod utrobique praeter exspectationem oratio haereat, suis nondum numeris impleta: neque ratio adsit, quae hanc moram exigat.

Caesurae et numeri sequentes, in ultimo et penultimo heroici versus pede, displicent, nisi singulari energia gratiam mereantur, quam in his Virgilianis vix obrinent.

Vertitur in rerea coelum et ruit Oceano nox. Et vera incessu patuit Dea, Ille ubi matrem. Et pinguem tiliam et ferrugineos Hyacinthos, Saxa per et scopulos et depressas convalles.

Plus laudis versus sequentes meriti sunt, quia affectum et proprietatem rerum luculentius exptimunt. Ita cadentis impetum bovis, et aquae hoc eleganter versu expressit.

Sternitur exanimisque tremens procumbit hami bos. Dat latus. insequitur cumulo praeruptus aquae mons Rim extollit. -- Mignum Iovis incrementum.

Constitit, atque oculis Phrygia agmina circum spexit. -- Crudelis, tu quoque, falsis 1 udis imaginibus

Spondaicos illos appellant versus, qui penultimo spondenm pede admittunt: usitatos quidem in re moestae et gravi, tam ad sententiam, quam periodum elau dendam, ceterum inamoenos.

CAPUT XXII. De licentiis Poetarum, earumque recto ae perverso usu, cum adjuncta censura Virgilii.

DE Poetarum licentiis nonnulla quoque sunt afferenda: ut quae orationi importune adhibitae, eadem debito ornatu, efficacia, suavirate, ac com punctione exuunt, quo dissoluta, neglecta, enervis, aspera, et imperfecta videatur: nisi cum paria in rebus ipfis vitia sunt exprimenda, tum enim virtutis gratiam assequuntur.

Quasdam tamen so la metri excusat necessitas. Ita primaia Italia et Priamides apud Virgilium sine vitio producuntur per Diastolen.

Verum an Silius recte dixerit in heroicis Terruerunt pavidos? An Virgilius bene Obstupui steter untque coma? contro verti jure posset, nulla enim necessitas excusat. cum aliter carmini adhiberi, hoc ultimum praeserttm poeterit. Ergo per virtutem sunt excusanda, quod scilicet hac syllabae correptione, vehemens aliqua in rebus mutatio indicetur, ut fit, quod homines timore as stupore subito contrahantur. Perquam elegans illud Ho. ratii.

Caeterum licentia poetica, vel in detractione, vel adjectione, vel permutatione consistit, quae omnes ad datam jam regulam expendendae sunt, nisi enim necessitas, aut virtus admittat, reprehensionem merentur. Illud universim de Poetarum etiam Principe Virgilio mihi certum habeo: non omnes ipsius hiatus elisionesve alterutro excusari, quidquid demum bartholomaeus Maranta, aut etiam Jovianus Pontanus, aliique contendant in

Virgilii obser vationibus nec apicem quidem ab eo neglectum Sane ipse jam moriturus Poeta, aliud sensit: cum ob loca Aeneidos minus emendata, flammis eam destinaret, ut Fulgosus et Ignatius lib. 6. c. 7. Nil hic ex affictione aut aliorum judicio pendeo. iis, quae ratio fundat, argumentis principiisque artis nitor, neque hostis, neque amicus cujusquam nimius: libenter etiam cessurus illis, qui eadem via suaserint certiora.

I. Elisio, velest vocalium et Synalaepha dicitur, vel M cum sua vocali et Ecthlipsis vocatur, prior in quamlibet, haec plerumque in longam ineurrit syllabam. En utramque licentiam in versu Virgilis:

Videndum, qui vocales commitantur, nam graves aut lenes inter se invicem minus recte, quam gravcs cum lenibus, aut lenes cum gravibus colliduntur. Sic in prioxi versu durius esset intregressi as. Pares quoque vocales inter se concurrunt mitius, ut Ille ego, via avia, Ingressi iterum, Erge omnes, illo fere ordine suavitatis, quo posui, solum n cum u durius cohaeret: ut gressu utinaem Porro dispares a et o, a et u, o et u asperius commiscentur, ut ora omnes porta poerum dura ulcera etc. Ita quoque male cohaerescit M brevibus ut Blandum etenim, quae judicio quodam autium discernuntur; sed et ratio his fuffragtur; quod quae in syllabam longam incidunt, gravitarem carminis augeant. quae saepe causa, cux Virgilio elisio placuerit. Unde postquam introgresso gravius quam, postquam progressi. Et plus habet efficaciae, quanquam aequo pluribus elisionibus abundans versus.

Arva aliena jugo premere, atque avertere prae das, quam illud, Arva jugo pressit, gaudens avertere praedas. quia alterum non solum gravius, verum eriam invasionem alienae rei per syllabas sese mutuo invadentes designat.

Quis hoc carmen pene ob melestiam non horreat? Monstrum, horrendum. informe ingens, cui lumen adem ptum.

Sed horror Polyphemi describendi. illigratiam insignem faest. Cavendum tamen, ne gratia numerorum haec licentia carmen spoliet: ut apud (atullum his in tersibus factum.

Troja nefas commune sepulchrum Europae Asiaeque. Troja virum et virtutum omnium acerba cinis. Durum est primam in versu syllabam elidi. ut Virg. Siad vitulam spectes, nihil est quod pocula laudes. Vitima et iam in quinto pede elisa quandoque displicet, ut Virgil.

Sic genus amborum findit se sanguine ab uno. Et Hor. Lori pedem rectus derideat Aethiopem albus.

Visus tamen Maro est in illa elisione utriusque generis sectionem velle innuere: alias dicere licuisset, se sanguine sindit ab una. sed hoc maluissem: cum sectio per elisionem parum apre exprimatur. Rectius deluturna fratri adhurescente dixit.

Iuturnamque parat fratris dimittere ab armis. Et Propertius. De eyuisin curris obtuctantibus apte cecinit. Qua dri jugos cernes saepe resistere equos.

Elisio haec non tantum ind diversis dictionibus, sed et versibus [?]peritur, ut Virgilius?

Omnia Mercurio similis vocemque coloremque: Et crines flavos. Idem. Aut dulcismusti Vulcano decoquit humorem Et foliis undam.

Quibus vel multitudo, ut in Primo versu; vel tarditas, ut in altero; vel inagnitudo aliave conditio, exprimenda erir.

Veterum quoque ingrata fuit elisio literae S. An Virgilius ea usus sit , anceps est. Ipsiur versu: sunt:

Aut ovinum foetus, aut utentes culta capellas. Limina tectorum, et medusin penetralibus ignem. Inter se cosisse viros, et discernere ferro. Verum rectius ab aliis legitur. Aut foetus ovium, aut etc. Liminatectorum et medium etc. Inter se coiisse viros, et cernere ferro. Aen. 12.

Notanda vero hoc loco magis, qu am imitanda, neglectae elisionis rario, quae gratiam in rebus dissicilibus exponendis apud Virgilium habet. Ita inquit.

Ter sunt conati unponere Pelio Ossam. Amphion Dircaeus in Actaeo Hiacyntho, Implerunt montes, flerunt Rhodopejae arces.

Primum in his egregie sua, mora Gigantum conatum expri. mit, alterum raritatem personae, uti et tertium turbatorum hominum moerorem, verum minori, quam primum laude. Elegantius dixit Nvidius.

Jactari quos cernis in Joinio immenso Et alibi Virg. -- gemituque et femineo ululatu.

Alias Virgilius elisiones res nagna caussa, nec virtute. aur vitio singsslari prsteriitsut:

Credimus, an, qui amant, ipsi sibi somnia fingunt? Posthabita coluisse Samo hic illius arma. Quiteneant (nam inculta vident) hominesne feraene.

Verum cum haecneque necessitate, neque vi aut gratia singulari commendentur. Maronem quidem autoritas et mos Graecorum defenderit; imitator a vitio non aberit.

II. Affinis elisioni est contractio duarum syllabarum in verbo eodem quae dicitur Syneresit vel Crasis aut Synecphonesis, Maroni usitata, laepe non tam virtute, quam libertate, aut necessitate. Per hanc modo duae breves coeunt: Sic Virgilius:

Semi hominis Caci facies.- Et -graveolensia centaurea Bis patriae cecidere manus, quin pcotinus omnia.

Pleraque haec cum virture dictamam primo divisionem, altero nauseam, tertio languorem ac defectionem ingentem apte exhibuit.

Rerius inter se longoe in unam conveniuntiut: - prehensant vestigia dextris, difficultoetem indicat. Frequentius inter se longa brevesque conguntur, ut: Ferreique Eumenidum thalami. Inamoenuns quid sonat. -- Dependent lychni laquearibus aureis. Rem extollit. -- Dii coepta secundent. Tisulo solo necesstiatis se tueri videntur. Seu lento tuerint alvearia vimine texta. Atque hinc bullato spoliavit Amazona baltheo.

Neque enim in priori difficultas, aut in altero rei magnitudo postulabant hanc moram. Minus probo haec Virgiliana: Proinde una eloquia, 11. Aen. -- de hinc talia fatur. Ae.n.1. Trojaque opulentiae deerit Aen. 7. -- a fluminc rejice capellar. Vir gregis spse caper deerr averat. Ecl. 7 quam quam Mula rustica huic veniam mereatur

III Minus in licentiis, aures ob numerorum aequaliratem offendit, primo Apharesit quae in principio dictionis lyllabam rejicit. ut temnere divor linquere castra: pro contem nere, et relin., quere Secundo Syncope, quae in medio literam vel syllabam abjicit ut repostum pericla. Deum, super um. sur puerat clamarunt: pro repositum, pericula, Deorum etc. Tettio Apocope, quae literam, aut syllabam prae putat, ut parce meta, id est, metui. Peculi pro poculi. Haec opportuno loco adhibere, nihil vetabit.

in principio vocis: ut gnatus, tetuli, pro natus et tuli, et dicitur Prosthesis: vel fit in medio: ut Relligio, reliquta, pro religio et reliquiae. Induper ator pro Imperator, et dicitur Epenthesis: vel denique in fine adhibernt, et vocatur Paragoge, ita dicier, monstrarier, pro dici et monstrari usurpatur plerumque sine gratia.

Mutant praeterea vocem Diaresis per dissolutionem syllabae: utsuasit, pro sua sit silua, pro silvae: disso luo evolue, pro dissolvo, et evolvo: abeneu si pro aeneus. Deinde Tmesis per vocis divisionem mutat: ut seprem subjecta trioni inque salutaetus Tettio Methatesis, per transposinonem: ut Evandre pro Evander. Denique Antithesis, per suppositionem alterius literae vocabula transmutat: ut olli pro illi, optumus pro opeimus upilso pro opilio. Ex quibus si loco ac tempore usurpaveris pleraque, gratiam reperient, quaedam ex his etiam communem sibi usum vendicant, quae studiosus lector facile discernet.

Pro conclusione notare hic volui ad prudentem summi Poetae imitationem spectare: ut licet is egregius prorsus virtutibus supra omnes emineat, non omnem tamen ipsius, in licentiis praesertim dictionem censeas imitandam. Palam est in Aeneide quaedam ab eo impessecta relicta esse, hiatus quandoque mediorum versuum supplendos praeteriisse aspera qua dam et hiulca ad ultimam distulisse manum, quae Georgicis majorj cura cultuque admora, facile observantur. Quaedam ex primo libro, exempli caussa, proponam ut patria imitatione praetereas. post vers. 200. ua solantem Aeneam socios in ducit.

O socii (neque enim ignati sumus ante malorum) O passi graviora! dabit Deus his quoque finem

Causam hic (quod gravia perpessi sint) ante propositionem reddit, et pene eandem claudit languido numero, cum animi jacentium etigen di essent.

Pergit Maro, versu 243. atque ita 10 vem Veneri loquentem exhibet, de lulio Caesare.

Hunc tu olim Coelo spoliis Irientis onustum Accipies secura: vocabitur hic quoque votis.

In primo versu otiosum, et propter elisionem ingratum ea expunxisset, in altero durum sine virtute numerum moderatus esset.

De Venere paulo infr a sic in quit. Dixit, et avertens rosea cervice refulsit. Ambrosiaeque comae divinum vertice odorem Spiravere.

Quomodo cervix rosea potius, quam nivea refulget: alter versus non ne ingrata elisione, sub finem haeret? tertius sensum praeter exspectationem figit, quam apta ad veritatem sententia, non definio. Quis enim grasum abeuntis odorem solis comis tribuendum cenleat: Infra quoque 1 Hioneus sic Didonem orat.

Nonne gravius sua viusque, ob monosyllabam praemissam. cujus vis major in principio tum ob syntaxin futurum erat? Te miseri Troes, vecti maria omnia circum etc. Limam quoque, et hic mihi versus, quo Didoe Aeneam allo quitesr meritus videtur.

Tempore jam ex illo casus mihi cognitus urbis. Mallem, vel ad solius mouosyllabae elisionem vitandam.

Fateor, non hic idem omnium sensus. Plures erunt in eximiis etiam literarum viris, qui Virgiliana quaedam laudent potius, quam imitentur. Quidam tamen adoratores antiquitatis plusquam superstitiosi, in omni apice, quamvis a communi usa et rationes distorto mysteria suscipiunt et venerantur, non tam alienam subtilitatem, quam suam stupiditatem professi, minus admiraturi, nisi ignorarent. Virgilius in poesi heroica occupavit imperium, sed lunam Aeneidi defuisse tanto ipse dolore testatus est, ut sibi illam superesse nollet. Cum igitur hujus eloquentiae perfectionem in nostris praeceptionibus sectaremur, haec a nobis adnimadversio praetereunda non erat: ne personas magis, quam causam am plectl videremur.

Certe politioris hac aetate eloquentia, nemo hanc Latini apud Virgil, orationem imitabitur.

Sunt aliae innuptae Latio et Laurentibus arvis, Nec genus indecores sine me haec haud mollia fatu: Sublatis a perire dolis: simul haec aninio hauri etc.

Nec vere hac in tanto Poeta culta satis videripoterunt, cum tam perturbatae res Latini non essent, ut velut balbutientem inter tot monosyliabicas dictiones orationem cogetetur suspedere, et tam asperis utrumque versum numeris concludere.

Is mihi sensus eorum sane post Virgilium Poetarum videtur esse, qui cum laude in eodem scribendi genere versati, ejusdem Maronis pro positum sibi exemplum, in aliis om nibus, praeterquam hac confragosa loquendi ratione sectari maluerunt, quam ramen us assequi, qui ad rata et optima quaeque aspirarunt,

non usque adeo futurum etat difficile, quin obvia pueris facultare, cum Virgilio ad hunc sese neglectum possent abjicere, Qua tamen animadversione non excludo hiulcam omnem, numerisque inconcinnam orationem, ubi dos aliqua affectioque rerum similis exprimenda scite fuerit. Nam cultus quidam est, suo loco dictionem incultas esse Verum hac negligentia nihil esse diligentius convenit ut arte magis, quam vitio claudicare oratio videatur.

CAPUT XXIII. De stylo, seu charactere scribendi triplici, tum ratione quemlibet assequendi, vitatis contra sese offerentibus vitiis.

DEcorum orationis denique perfecte assequeris, si argumento rei scribendae, stylusiita aptetur utres graves pari verborum sententiarumque porrdere mediocres concinna magis et ad volupratem flexa circum ductaque oratione; humiles usitatiori vulgo sermone concisius, eleganter tamem facet eque jocis, proverbiis sen ten tiisque enuntientur ea tamen ptudentia, ut tempori, statui, aetatique hominum accommodata fiuat oratio. Nam et res ea dem aliter erudito rudialiter, nequeita seni ut juveni proponen da: cum oratio ad captum aestimationemque auditorum, lectocum veformanda sit- Perspicuo ubique sermone utendum est, nisi personam opportune inducas, quae ex proposito aenigmata contexat. Procul esse debent vetustate jam exoleta. nisi forte, velut in Comoedia Evandrum aliquem, aut priseae aetatis hominem exhibeas. Amoveri sordida aequum est, nisi forte scurrilis aliquis et vilis homo sua adumbretux oratione, et moribus, ut potest in Satyra. Denique audaci transiatione innovata, tumidaeque et ampullatae voces cavendae, nisi cum arrogantis cujuspiam repraesentatur oratio. Quam rem dum multi Musis dedicati negligun uinvita. quod ajunt, Minerva poemata concipiunt. Quocirca operae pretium me facturum judicavi, si de hac styli diversitate quaedam pulo disertius exposuero. Hac enim quiscunque Oratorum, aut poetarum ignoraverit, sutori est similis, qui cuj usque aetatis staturaeque hominibus unius formae calceos aptare conatur.

doctos est constituta, tamquam forma ac charocter rerum triplex. Primus sublimis dicitur, et potissimum movet. Alter temperatus est, et maxime delectat. Tertius humilis est, acfere docet.

§. 2. Sublimis requiret materiam quoque sublimem et gravem, qualis est quae res coelestes, divinasque Heroum facta, tumultus, praelia, caedes, lupplicia hominum calamitates etc. complectitur. Deinde vehementes afsectus doloris, admirationis, indignationis, odii, misericordiae etc postulat. Ad quos excitandos. Primo quandoque facinnt verba grandiora, ut sunt, quae saepius vocales a et o, quam alias involvunt plures, pluriumque literarum syllabas contincnt ut lamentabrie, formidata de quibus principio lib. 2. egimus: frequenter vero excitant iterata: et modo dissoluta, ut circum strepunt, modo juncta, ut in terfuso. Quae raritatem hoc pacto habebunt, superlativi crebriores juvant, et frequentata epitheta, ea praesertim, quae vel a loco celebri, ut Falerna vina, Assyrius nardus, vel antiquitate petuntur. ut Achille um rohur: vel denique hyperbole augentur, ut ferrea vox. Postremo digna esse gravi persona verba, sententiasque convenit, ita modulari licet quo adisonum gravius sit. quam coenere, illud tamen minus dignum quia pastoritium est. Quod etiam in rebus seti officiis sordidis gravi personae tribuendis observandum, uti Virgilius dum Aeneae socios in litore cibos igne excoquentes collocat. si habet Litore alieno locant alri stammasque ministrant. Porro cum ad indignationem concitamus, volubilia setvinnt; ut dactyil sunt; et Paeon primus, ac ultimus: asperitate interea. per elisiones et literas m. z. s. d. t. saepius recurrentes conciliata, cum ad commiserationem inflectimus, verba luavia (sed quae gravitatem non amiserint) ac tarde svondeis molossisque incedentia adhibemus. 2 Sententiae adhibentur ponerosae de rebus gravibus, coelo, fuhnine morte, peste, flagitus, virturibus etc.

Deinde tropis et figuris vibrantioribus ornatae ut inprimis sunt, repetitio, conversio, complexio, conduplicaio, reticentia, conjunctio, disjunctio, adjunctio: quaeque affectus concirant, ut interrogatio, dubitatio, objurgatio, execratio, exclamatio, apostrophe, ironia Quo etiam pleraeque amplificationis figuarae conducunt. Id vero diligehter notandum: aliter ad indignationem et gaudium, aliter ad commiserationem et dolorem excitandum conformandas sententias, istic enim caesim,

membratimque, non incedere leniter; sed proterve exultare quodammodo debet orario: hic contra tardis longisque immorari passibus et spiritum disentis exhaurire, ubi rursum Oratorum, Poetarumque non pauci deficiunt. Sunt enim haec, quae docemus, utrisque communia. In hoc genere versantur sere ubiquelibri Aeneidos (lege moriem Didonis) Tragoediae, invectivae item historicorum. Ciceronis Orationes in Vetrem, in Catilinam 1. et 2. Philippica 2. Agrariae, pro Cluentio Rabirio etc. Adversatur huic stylo tumidus, et frigidus, in quem nonnulli incidunt, dum humilia declinare, sectari altiora nituntur. Nam primo, ut usitata devitent, in barbara verba incidunt, nec in Musarum viridario, sed ut phrasi ipsorum utar. verrucosir ambulant campestribus, arque omnes depudicant Camoenas. Aut Graeca. inepte venantux, et linguae Larinae purpuram his male consarcinatis centenibus, sua venustate spoliant. Utamur iis, quae olim Graecorum fontibus hausta Romano ab antiquis foro donata sunt, cetetis tem peremus. Neque minus reprehendendi sunt, qui metaphoris nimia elatione insiatis dum facem solis illustriorem radiis, fontem Oceano, collem coelo similem excitant, atque inter Charyb des Scyllasque expassa orationis carbasae sollecirane atque imprasnant, vel certenimia metaphorarum depressione visescunt. Si inter camporum verrucas verticesque tanquam montes silvasque vagenrur: vel denique alienarum unpariumque rerum usu in translationibus puerescant: ut cum campot pacit, montesque beili machinantur. In quo generc licet Poeris plura, quam Oratoribus concessa sint; utrosque tamen a vitio abesse convenit. 2 Ut orationem epithetis a vulgi usu elevent, vel crebris nimium, frigidisque interdum atque otiosis superflue; vel impropriis etiam sordide dit Iluunt, vastumque aliquem becoa proforti estollunt, am plam vocem pro gravi etc.

§ 3 Temperatus seu medius dicendi character, rem quoque moderatis affectionibus obnoxiam postulat. Essenim ad delectationem mollesque affectus idoneus Unde in quacumque re non erudite nec movere audit orem gravius, sed rebus propositis oblectare potissimum volueris, (ut fit in laudibus, gratulationibus, narrationibus etiam ac descriptionibus rerum) ad hoc genus revocabis. Huc igitut praeter Diras et Epicedia omnia superius explicata poematu genera spectabunt. Odae item pleraeque Horatianae, Georgica, Elegiae, et fasti Ovid. Historicorum scripta, osatrones pro Quintio, Caecinna, lege Manilia, Marcello, rchia

etc Hoc genus dicendi, ut delectet, sua vitatem et concinnitatem, de quibus infra, inprimis postulat. Deinde verbornm sententiarumque egregia requirit lumina. tum fabulas ingeniose confictas, sapienter graviterque dicta: verbo, ea omnia, quibus admirationem oblectationem que conciliet, quare et tropus omnes figurasque, praeter obscuriores, admittit, numero licet in sententiis ad mores spectantibus, concisiori in decursu, tamen orationis magis volubili gaudet. adversatur huic dicedi generi fluctuans et inconstans oratio, quae, dum ad suavitatem voluptatemque rara atque admiratione digna, cum in materla, tum in stylo, sectatur, multam rem coacervat; nullam satis exprimit, verborum eriam sententiarumque lenocinia quaedam studiose lectatur; sed exhausta brevi penu. aut inopia orationis deficit, aut iiloeem identidem flosculis affecate superbit.

§ 4. Humilis ac senuis dicendi character concitandis affectibus patum idoneus, ad docendum maxime mstitutus, rem praeceptis, aut narratiunculis, ad solam altesius instructionem susceptis, contentam postulat, quae in artibus praeceptionibusque morum, tum epistolis tradendis fere occurrunt. Gaudes igitur definitionibus, partionibus, interpretationibus, ac distinctionibus rerum, argumentis etiam subtilioribus, uti et sententiis, quae plus acuminis, nervique, quam ponderis habeant, sermonem ex verbis rentuioribus purum, ac proprirs magis, quam meta phoricis inhaerentern, desiderat, qui clare dilucideque, argute tamen, caesin que incedat, urbanitare, facetiis, adagiis, acsubtilitate condiatur iisque potius quam tropis figurisque varietur: has enim, nisi modestiores sint, ut dissimulatio. extenuatio lui, interrogationes minutae; plerumque fastidit. Numerum necomnem respicit, nec sollicite quaeri, vocahum item leniores e et i frequentius exigit, tum illrum, ac diphthongorum asperum concursum vitat, ac illo delectatur cultu, qui cum infigni perspicuitate conjunctus est. In hoc genere Epigrammata, Eclogae, Comaedia et Epistolae pleraeque, sive ligarae sive solurae, exemplo esse possunt. Opponitur siccum atque atidum genus huic scribendiformae Dum eum affiuere aliqui verbis nolunt necelaria ad rei naturam explicandam praelercunt; aut dum usitata ambiunt, etiam vulgi ignorantiumque pedibus trita admiscent In omni igitur chatactere sex prasertim examinauda occutrunt, rei methodus, dictio, figura, membra,

compositio, circum ductio, seu am plitudo sententiarum, et numerus. Ex his variae singulorum generum affectiones haud difficulter colligentur. In lublimi enim genere perpetuo dignitas, et sonus: per vices, gravitas, et vehementia reperitur. Dignitas ex splendidis, grandibusque cum verbis, tum sententiis, sonus ex numeris idoneis consurgit. Gravitas verba modumque loquendi magnae rei, seu personae accommodatum postulat. Vehementia ex concisis membris figurisque, ac numeris vibratibus (ut sunt dactyli post spondeum, velutierum pentes) nascitur. In infimo genere per petuo tenuitas: per vices etiam simplicitas exigitur. Tenuitas est puritas Latini sermonis communi usu deducta. Simplicitas est puritas sine admixtione figurarum. In medio genere illa omnia moderatius reperiuntur, quae in summo, et ornatius, quae in infimo amat in sermone rotundicatem, quae duram in verbis, sententiis, numerisque, pronuntiationem fugiat: et volubilitatem, quae neque exiliter effluat, neque ardue nimium cuncterur.

Ceterum haec doctrina universim illo principio nititur, quod omnis oratio aut moveat, aut delecter aut doceat, ideoque congruenter ad illum finem, et naturamm ejus quae tractatur, rei sit exponenda. quare cum in eadem oratione soluta, ligatave hi saepe fines permilceantur, et qui modo docuit, mox etiam delectare, denique et movere cupiat; quis non intelligat characteres eadem de causa vartaudos, permiscendosque? Haec exemplis Poetarum hoc loco declarare longum sit. Nos in heroica poesi in Sarcotide omnes characteres adhibemus. In medio opere de Avarivia ac voluptate locisque aliis moralibus quae frequentibus gnomis exornantur humiliter, de antitheo vero in Paradisum irruente, de Superbia et Ira sublimiter; de cereris plerisque remperato stylo disserimus. Virgilius etiam uno libro quarto omnia scribendi milcet genera, arque in fine potissimum dominatur in exprimen dis Didonis affectibus, quos fignris potius, quam verbis sententiisque grandioribus (quae feminam minus decebant) extolit. Ad haec igitur studiosum lectorem remitto.

CAPUT XXIV. Exemplis distinctio characteris triplicis magis illustratur.

EXpassim obviis pauca tantum petam exempla affectuum ttyli cujusque. In quibus descriptio Aeneae et Didonis a se mutuo diseedenouin, pro stylo primum sublimi servier.

Tum vero Aeneas subitis exterritus umbris Corripit e somno corpus, sociosque fatigat. Praecipites vigilate vin, et considite transtris, Solvite vela citi. Deus aethere missus ab alto Festinare fugam, tortosque incidere funes, Ecce iterum ftimulat etc.

An non ip sa per dactylos tibi volvi ac properate videtur pratio: Pergit eodem festinantis impetes.

-- -- -- Vaginaque eripit ensem Fulmineum, strictoque ferit retin acula ferro. Idem omnes simul ardor habet, rapiuntque, ruuntque etc.

Mox subjungie majorem etiam fur[?] impetum per dastylos pro[?]em simul et interrogationibus ardentem.

Terque quiuatcrque manu pectus percussa decorum Flaventesque abscissa comas. Pro, Jupiter, ibit Hic, ait, et nostris illuserit advena regnis! Non arma expedient, totaque ex urbe sequentur? Diripientque rates alii navalibus? ite, Ferte citi flammas, date tela, impellite remos. Quid loquor aut ubi sii? quae mentem insania mutat? etc, Non potui abreptum divellere corpus? et undis Spargere? non socios, non ipsum absumere ferro Ascanium, patriisque epulandum apponere mensis? etc. Sol, qui terrarum flamrnis opera omnia lustras, Tuque harum interpres curarum, et conscia Juno, Nocturnisque Hecate triviis ululata per urbem, Et Dirae ultrices, et Dii morientis Elisae, Accipite haec, meritum que malis advertite numen.

Attende, quemadmodum per apostrophen ad omnia pene creata versam, per interrogationes, exclamationes tum veloces pumeros ira, dolor, et amor, modo erum pat, modo irerum haeregat,

graviori denique et numero et sententia Divos compeller. ut ad commiserationem inflectat. Quem affectum dolore mixtum magis denique rogo incumbens urget, spondeis suspensum.

Vixi, et quem dederat cursum fortuna, peregi, Et nunc magna mei sub terras ibit imago. Felix heu nimium felix, si litora tantum Nun quam Dardaniae tetigissent nostra carinae!

Mox dolor in iram resr sum ver sus est. Lvae enine in regravi affectus miseendi suns.

Dixit, et os impressa toto Morieraur inultae? Sed moriamur ait, sic sic juvat irc sub umbras.

Collapsam aspiciunt comites ensemque cruore Spumanrem sparsasque manus. It claraor ad alta. Atria, concussam bacchatur fama per urbem; Lamenris, gemituque, et semineo ululatu Tecta fremunt: resonat magnis plangoribus aether, Non aliter, quam soimmistis ruat hostibus omnis Carthago, ant anriqua Tyros, flammaeque furentes Culmina perque hominum volvantur, perque Decorum.

Mis lit eras sonantes sallabas plenas, epit hecta crebra, cumulata in 4. versu etiam snbstantiva, phrases grandiores, elisiones tardosque numeros, omnia ad rei graviatem exprimendam in stylo sublimi expen de. Unde duplicem hujus formam, alteram concitatis, alteram tardis affectibus apram faelie observabis: quarum prior potislimum figuris, posterior quadam orationis majestate elevetur

Vis ipitur characterem in primo mutem sublimis styli genese? fatis erit suis illa figuris exurer, et modo erationem in humih, modo in temperato dicendi genere constitues. e. g. pro superiorioribus Virgilianis dicamus

Mox arms expediunt, rotaque ex urbe sequuntar, Diri piuntque rates illi navalibus, isti, Accendunt flammas, telisque hostilibus instant etc.

En, ut levi in flexione sublimis oratio ad humilitatem abjiciaus. Solam interrogationem ex sequentibus, Non potus abreptum etc. toller et character dicen di mutatus, cum affectu erit.

Ad mtstandam alter am sublimie styli formam, qua doloris posissimum affectibus servit, plus omnino requstur, e. g. dicamus:

Aspersasque manus, sublatus in aethera clamor Tollitur, ac to tam fama it diffusa per urbem, Tecta fremunt gemitu, moestisque impulsa querelis.

Vides ad mediocritatem quandam otationem recidere; eliminatis grandiori bus sono epithetis; ut est eoll spsam, sparsas con cussam: tum translationibus; ut spumantem ensem, bacchaiur saema: tum denique exaggerationibus vocum: ut gemitu, lameniu; seulatu etc. Par ratio de aliis cujusque styli affectionibus, quas facile simili imitatione transferes quanquam vitioium hoc futurum sit si materiam spectemus, cum haec unam tantum scribendi formam sibi propriam vendicet.

§ 2. Mediocris stylus in descriptionibus rerum praecipue locum occupat, si tamen res graves tristesque sint, ut ille Didonrs casus assurgendum erit. Hinc minus placet illa Ovidii 4. Metam. inferni descriptio.

Styx neb ulas exhalat iners, umbraeque recentes Descendunt illac, sim ulacraque functa sepulcris Pallor, hiemsque tenent late loca saeva, novique Qua sit iter Manes, stygiam quod ducitad orben Ignorant.

Panditur Elysium Chaos, et Telluris opertae Dissilit umbra capax, silvaeque et nigra patescunt Tartara, liventes Acheron ejectat arenas Fumidus, atra vadis Phlegethon incendia volvit. Et styx discretis interflua Manibus obstat.

His specus horrendum, et saevi spiracula Ditis Monstrantur, ruptoque ingens acheronte vorago Pestiferas aperit fauces etc.

In quo, tanquam tenuius re et voce, etiam illud spir acula ditis non probo: malim Pluto nis hiatsse, Vel Ditispue immanis hiatase. Magis graphice libro 8. idem

-- Vi terra dehiscens Infernas reserer sedes, et regna recludar Pallida, Diis invisa, superque immane barathrum Cernatur, trepidentque immisso lumine Manes.

-- tellus at ro exundante vapore Suspirans vastisque diu calefacta medullis Aestuat et stygios exhalat in aera status.

-- Late exundantibus urit Ripas saevus aquis Phlegethon, et turbine anhelo Flammarum resonans fa xosa incendia torqnet.

Parte alia torrens corytus sanguinis atri Vorticibus furit et spumanti gurgite fertur.

Quod si dixisset spuraantia flumina tor quet, aut spumantes evomit undas, magis etiam placuisset: utpote in regatvi, siylo graviori. Pergit.

At inagnis samper Divis Regique Deorum Iurari dignata palus, picis horrida rivo Funiferum volvit styx inter sulphurn limum. Tristior his Acheron sonie, crassoque veneno Aestuat, et gelidam eructans cum murmure arenam, Descendit nigra lentus per stagna palude.

Apta sane, styloque ad rem applsito, inferni descriptio: quanquam lurari dignata palus veniam magis, quam laudem mereatur.

Animadvertis opinor quibus optimi Poetaead stylum extollendumm utantur praesidiis: Quia vero pronum eit sublimia sectanti tumore aliquo, aut inepto inflatoque sermonis genere offendere, nolo tribi Sidonium Apollinarem hoc inprimis notatum vitio exhibere; sed majoris nominis Poctam Statium ubique pene, sine diserimine grandem, nec raro cum verbis, tum phrasibus parum aptis exandantem. sic Achilleidem orditur.

Magnanimum Aeaciden, formidatamque Tonanti Progeniem, patrio vetitam succedere coelo Diva refer. Quanquam acta viri multum inclyta canta Moeonio; sed plura vacant. Nos ire per omnem (Sic amor est) Heroa velis, Scyroque latentem Dulichia proferre turba, etc.

Sensus hic est. Achillem que Iupiter ipse timuit, (quam absuraum hoc statim principio orationu lau dandum hominem extolleae. licet fabulus patrocinamtibus?) et qui patrio coelo exclusus est, cuht hac dere actum in tanta rerum gestarum serie?) Diva refer.

(cier non Musa potius? cierm neurlt a sine Divae) Quanquamm vero acta viri cecinerit Homerus, multa tamen omisit nosommia Herois acta canemus, et per Ulyssis tubam, illum e Scyro ad bellum educentem, rursum producemus, commemoratione factorum, (quam hoec obscasre et impropriis locxtionibus tument, frigivique) Subjungit:

Quid hoc? digno haustu deplere sontes sive, digna e aners. Plura sunt passim obvia,

§. 3. De mcdiocri stylo facilior instructio, floridus ille passim inde. criptionibus erum luxuriatur. Quale supra exemplum in contagione ex Virgilio Ovidioque deseripta dedimus, grandiora hic verba figurasque acriores respuit, cerara sublimit haud dissimilis.

Insimae elegantiae exempla suppeditat passim ovidius in Metamut in Narc: slo, Arachne etc. Tale et illud. mer.

Mulu illam petiere, illa aversata peientes, Impatiens expersque viri nemora avia lustrat. Nec, quid hymen, quid amor, quid sint connubla, curat. Saepe pater dixit: generum mihifilia debes, Saepe pater dixit: debes mihi nata nepores. Illa velut crimen taedas exosa jugales etc

Et Virgilius in Georgica haud pauca suppeditat, uti in Bucolieis etiam; quanquam in his aque grandior.

Vnism de progne sticii Lunae ad pluviam vel serenitatem signis ex 1. Georg subjicio.

Luna revertentes cum primum colligitignes, Si aigram obscuro comprenderit aera cornu, Maximus agricolis peiagoque parabitur imber. At si virgineum suffuderit ore ruborem, Venruserit, vento semper rubet aurea Phoebe. Sin ortu in quarto (namque is certissimus autox) Puta; nec obtu sis per Coelum cornibusibit, Totus et ille dies, et qui nascentur ab illo, Exactum ad m ensem, pluvia ventisque carebunt.

Magis humile Ovidianum est quod si a nameris resolveris, totum in oratione solutae deserviet expositioni historicae: nam, ut in Marone posteriores quinque versus idem praestent, certe priores huinilitatem solutae orationis superant, praesertim

securidum et quartum carmen. His igirur mediocri siylo est propior. Suo tamen hic stylus diserimine etiam insignis est: nam in bucolicis merito, cum rustica Musa, abjicitur: in satyris mordaci quadam dicacitare abundat, ac nonnunquam obscuritatem aenigmaticam sectatur ut suo loco videbitur.

Haec satis ad praecipuas diversi characteris dotes explicandas fusius de his ex allegatis Sarcotidis nostrae exemplis constare poterit.

§. 4 Vitiosi styli, quamvis, ut supra liquet plura sint genera: eamen inprinsis pronum est impingere in feigidum, ut dum rara sectamur peregrinis, inveteratis, aut novis putide adhaereseamus: et in tumidum dum grandia nimium, vel affectatis verbis cum Statio, vel rebus supra fidem elatis cum Lucano et Senecaen Hetcule O Eteo sectamur. Talis illa descriptio tempestatis apud Lucanum lib. 5.

Audi Senecae: Herculem, qui moriturus astra poseit, et stolista rumidirate inquit.

Hic tumor rerum; ille verborum sententiarumque est, quem paulo ante ex Statio produximus. Vide, quae alibi de metaphora tradidimus.

Alterum pronum est vitium, in quod impingunt, qui styli mediocris slosculos atque ernamenta sectansur. Idque vel pueriliter novata e[?]atione, est,

Velsranslasa, Ore rosas inennta novas, silvasque comantes Criniosis. His exundat Cornelius Nepos, de quo supra cum de metaphora.

Tertimm vitiorum genus est, quod incidunt, qui priores exsessus vitare conantur, estque tritus nimium et aridus stylus. Talis non raro Lusretius, dum humilinimis pedsstrisque orasions onssdit, ns lib. 2.

Aut quia Sol idem sub rerras ille revertens Anticipat, Coelum radiis accendere tentans. Aut quia sonveniunt ignes, et semina mulsa

Confluere ardoris consuerunt tempore certo. Quae faciunt so lis nova sem per lum ina gigni.

Dissolve, et plane humilem, scholasticoque vix puero dignam, orationem comperies. Hac quandoque humilitate vilescit etiam Ovidius.

Siccus tamen inprimis exanguisque ille est stylus qui brevitatem illam A tticam sine nervo sententiarum ornatuque verborum sectatur. In quem nonnunquam Lucanus, cum Ovidio, im pingit, quin et Clau dianus, cetera grandis. Qualis enim illa Honorii ad nuptias Mariae aspirantis oratio, am Augusto digna juvene, ac tam elato etiam vate?

Hae cigitur queritur secum-Quonam usque verendus Cunctatus mea vota so ceriquid jungere differr Quam pepigit, castasque preces im plere recusat? etc. Oratum misi proceres, qui proxima nobis Jura tenent. Stilico, faceor, non parva poposei, Sed certe mereor, soedus mihi solve paternum. Red de suos aulae. Mater fortasse rogari Mollior, o patrui germen, cui nominis heres Successi, etc.

Neque igitur nimium protritis utendum in carmine, neque breviculis sententiis stringen da cratio, cum aliquam majestatem requirit. Addo, nec numeros leviter prosilientes gravem personam in re praesertim cunctationi obnoxia decere. Ut est. cunctatur mea vota socer.

His igitur qui se in scribendo obnoxium deprehenderit, ad cppo situm ita nitetur ut nonnunquam etiam ab inslati styli vieto abesse vix putetur e. c. si cum Lucretio repat, Statii assequi majestatem conetur. Ita hic ortum solis de pingit lib. 7. Theb.

Iam gelidam Phoeben, et caligantia primus Hauseratastra diex, et jam rumet igne futuro Oceanus, lateque novo Titane reclusum Aequor, anhelantum radiis subsedit equorum.

Ubi licet in illo, quod, aequor radiis subsedit et igne: umer; parum a ptis meta phoris Poeta ludat tamen quod dies astra hanserit, rarum est, nec inelegans. Gravitas item epithetorum, (quanquam suluro et reclusum minus probem) tum substan - tiv orum usus ratior, ut quod phoebe pro luna, Titan pro sole adhibeatur, orationem Poeta diguam facit.

v. g. Silii, aut potius Virgilii corrigenda erit: ille pene vitium abripitur, hic in aurea mediocritate subsittit, Exemplis passim obvsis non immoror. Sed facilem nunc aperio viam, qua ad elevandam dictionem poeticam quisque possirincedere, etiam ceterarum rerum pleratumque rudis.

CAPUT XXV. Practita amplisicandae elevandaeque phrasis poetica demonstratio.

VT practica facilitate ad rem in eloquentia tam soluta, quam ligata maxime arduam, ducaris, lubet obvia te phrasi, per exem pla, ad copiam simul atque ornatuna inflexa, praeire. Sit haec de trivio: Est homo doctus.

In hac neque verbum, neque substantivum (ut quae non admodum multas hoc loco, saepe et alibi variationes admittant) expendemus. Dum praecipua varietas et copia ab adjuncto doctus petenda sit. Quod e Philosophis praedicatum dicitur, estque tanquam vestis quaedam personae ornandae, excolendaeque ettribura.

1. Resolve illud in aliud ipsi cognatum substantivum, novoque hoc epitheto orna, ut Doctrinaque petens. Ex quibus utrumque peinde saepius variare poteris, ut pro doctrina pone, arte, musis, ingenio, eruditione, eloquio, facundia, etc. sic et potens mutabitur si dicas illustris, nobilis, exculrus, promprus, excellens, eximius etc. unde exsurget. Nobilu eloquio, vel illustris, abarte vel Musarum excellens etc.

2. Adjunge alterum in genitivo substantivum. Ut Doctrina stuaiis. Facundia lingua. ingenii cultura, literarum palaestra, vel apeae, vel messis cruditionis sementis Phoebi, camanarum deliciam etc.

3. Haec deinde suis iterum illustres epithetis, et mirifice crescet orationis dignitas. Ut odctrina admiranda, obvina. In quibus illa excellere supra docui, quae vel a locis sumuntur, ut Assica Nomana, Laria, Laconia, vel a personis, ut

Maroniana Tulliana et c. Quorum varietatem et copiam, cum phrasiologia ex iisdem nata, alibi suppeditavi. His expensis ad plenum etiam in Heroicis versum, tenuissima phrasis extolli poterit, ut:

4. Haec universa per opposita tam substantivorum, quam adjectivorum exponi poterunt. Cum videlicet illa de subjecto negaveris: Ita, cum docto opponatur indo Ctus, vel rudis, ignarus, inscius, adeoque et ignorantia, ruditas inscitia etc. eadem, qua ante, variandi ratione, per opposita licebit progredi. Ut Nequaquam rudis est. Procul ignor antia turpis. Non hunc insantia lingisa praepedit.

5. Per tropos illustratur. extolliturque magnopere oratio, Apud Poetas praecipue id praestat Synecdoche Ut doctum caput, carum Musis capus. Musarum studiis excuitum pectus. Vex aevi divina sui, Magis vero etiam metaphora hoc potest, quae modo sola adjectiva ornat: ut, cui lactea fandi copia, Ambrosiaeque sonant ex ore loquelae: modo sola excolit substantiva, ut eruditionis lepos, Eruditorum alpha princeps, primipilaris. Suadae delicium, Musarum corculum, nutritus, alumnus, modo (quod frequentius est) utrumque ornat, simul cum ipso verbo altero tamen substantivorum in propria significatione relicto, ut, divite largus ab ore Eloquii profundit opes.

6. Per fictas rerum, de quibus agimux, et praecipue virtutum ac vitiorum personas, quibus actionem aliquam tribuimus, aut certe circa illas instituimus. Quod rarum plerumque atque ingeniosum est. Sic Bacchus pro vino, pro sole Phoebus, pro literis Musae, Pallas, Sapientia, Suada, aut Pytho, Phoebus item ac Mercurius et hinc, plenum Pallade pectus,

Illum Castalia respexit ab arbore Thoebus. vel Hunc alust tenero nutrix sapientia lacte. Vel Insidet labris Pytho et Romanum liquat, Atticumque rerem. Affundit Apollo liquerem Pincerna noctaris mori.

In his, ut apparet, personae fictae actio trrbuitur. Potest et circa illam actio personae, verae affingi: ut, tenero qui miles in avo, Musarum sequitur vexilla, aut castra, vel Phoebeis miles in armis, laurea serta gerit. Palam est, quantum haec faciant ad phra sin poetice exornandam.

facit. Fabulas ad rem, de qua agis. exploratas habere: ut sunt in praesenti materia in primis. quae de Phoebo, Pallade, Mufis, quaeque de locis his consecratis feruntur: ut de monte Parnasso, et Helicone in Phocide regione de Pim pla et Libethra in Thracia. Pierio et Pindo in Thessalia: tota denique regione Aonia: tum de fontibus Castalia et Agani ppe, quorum hic in Parnasso, a Bellerophontis equi ungula sit excitatus: unde Medusaeus, Caballinus, Pegaseus dictus est. Quae cuncta vatibus variandae extollendae que phrasis tunt argumentum. Unde Poeta doctus appellatur: Biverticus incola mentis. Qui toto Phocides astuat furore, Bellerophontoeis orarigavit[?] aquis Palaliae Phoebis Musarunique domus docto patuere Maroni. (astal. dum conviva frequens, cultor que Minervae

8. Rarior quoque syntaxis a Graecis quandoque, praesertim inlyricis et heroicis, ad Latinorum usum traducta gratiam cum varietate concilia. Ut cupidus tractaere Maronem. disertu fari promptus. Tua seripta legum Musas tractare potentis. Sectatur amoena Musarum. Ln quo faeundia magnum est. Non hic Musarum pugnat amori. Eloquii laudem potitur. Fungitur offic ium dsserti. Turpis in scitia desinit acceptus Musis. Haec tamen ejusmodi sunt, quae parce et salis instat ceteris condiendis admiscenda erunt, Cum crebra apud Statium insipidam nonnunquam orationem red dant, ut supra visum est.

9. Oratio per com parationes diducitur simul atque illustri cloquentia assurgit. Idque modo strictim, Ut Carmina scribis

Qualia Caecropi anen dedignentur Athenae. vel Possidet hic Ciceronis opes, doctique Maronis Profluit eloquro.

Qualis inexhausta fratres dum luce coruscat Noctivaga astrorum pvinceps; stellasque mineres Despicit aetherio Phoe eradiantior igne. Talis erat docto reliquis facundior ore.

vel -- Olim divinum Roma Maronem Obstupuit tenui dum carmenarundine pangis, Heroum que tula laudes sonat aemula tandem Plectra rapst vates gauder que Marone: secundo Posteritas tanto que viri depender ab ore Roma stupens etc.

comparatae lunt, mirifi ce sermonem amplificant, sienul et extollunt. In quibus prima et maxime obvia Hyperbole.

Hic novus Amphion facunds viribus oris, Atsonttum rapuit per densa pericula vulgus, Oblitum neca ac vitae. Mars fulmina jactet, Felor umque globos, slammisque minasibus obstet, Eloquii vis major erit: perrumpet iner mis At matorum aeciern, super abunt fulmina lingua.

-- Citharam tibi victus Apolio Ovtulit, indulsitque suas Csllenius alas. Et virgam qisam dextra gerit tib: Pallss olivams, Aegida que, ac galeam cessis, jam numine plenus, Cum prinsa tenera vernant lanugine mal, , Multorumque in stosr, maeruit facundia victriae Rostra triumphal; Romana tenera quadriga.

Ceterum ornant imprimis, diducuntque orationem figurae, quae circa desciptionem rei per sitas partes explicarae versantur, in quibus eininent Hypotyposis, qua, rerum forma ita oculis subjicitur, ut spectari potius, quam audiri videatur; et Prosopopoeja, qua vel rebus mutis et sensu carentibus vitam actionemque tribuimus, vel morruos etiam ad vitam sermonemque sevocamus His Apostropheu adde, per quam sermo oratoris adaliam rem quam piam etiam inanimam convertitur, elique figura gravis, etiam ad affectus accommoda. Talis Apostrophe elt in praesenti materia.

Vos testes aeppello lares penitosque recessus Musarism et facili de vota sacrarta Thoebo, Dicite (namque est vester honos) qua taenta roetan Otia solicitent, qua vis compellat amantem Tallad as Latiis curas impindere chartis. Vos nocti ereptas tenebras longisque soporem Proscriptum excubiis, latebrasque e volvite vates -Inter Apollinsas[?] lauro et Phoeidis umbras.

Scilicet impensi vestigia rara laboris Servastu memores, placida nunc sede receptum. Nunc siantem tenuere libri profusus in unam Omnis sensus opus solers sndustria srontem

Contrahit, intentoque sedens vigilantia vulsu, Et taeitis, nunquam violata silentia curis Cemposuere virum. Sic toto Pectore Phoebum Accipit. et blandis sua dividis otia Musis.

His olim piseruxa nutrix facundia verbis Allo quitur, noctris quondam celebraber e castris. Eloquio selix multasque exculte per artes. Mularum dilecte cliens. Tu viribus oris Ausonidum franges populos, muliaque soluto: Libertate animos verborum pondere stectes etc.

Stylo grandiori per figuras verborum potissimum elevato, in hac materia locus nonest, cum hic in rebus affectui graviori obnoxiis tantum sit adhibendus, quod si igitur Docti viri, ut [?]iceronis mortem luxeris, supra dictas phrases figuris, de quibus l. 3. c. 2. egi, incitabis, et propositum assequeris, ut,

Ergone Romaenae tacuit facundia linguae? Heuscrudelen: mes fatum? sielerata libide Vindicta; pudet infandi meminisse labronis, Vah pudet Antoni etc.

Verum de his abunde tum loc. cit. tum cap. proximo, quo studiosum lectorem remitto. Quod si quis plura de affectuum movendorum ratione desideret. Is palaestram nostra m Oraioriam de affectibus consulat, ubi fusius de his tractavimus. Id inprimis agen dum, ut repertis argumentisad affectum motumque concitandum idoneis orator impellat, quae maxime a persona ejusque seu male, seu bene gestis petuntur: tum deinde nom eidem constanter inhaeren dum affectui; sed modo remittendum nonnihil ut rursum vehementius insurgatur: modo etiam oppositae affectioncs, ut miserationis cum indignatione, desperationis cum spe, invidiae cum amore permiscendae; quod in his diversis motibus gra vior anim orumque aestus, velut inter cotrarios fluctus exsurgar. In quo genere admiranda Didonis apud Virgilium, et Medeae apud Senecam vis est, qua per diversos affectus ad tragioum exitum devolvuntur, quae sola exempla Poerae in affectuum regno sufficere ad persectam hujus doctrinae imaginem poterunt, Leniores dolore amoreque confusos animorum imperus Ovidius in Epistolis Heroidum egregie sufficit: quanquam eidenoin cua metamorphosi non desint. Hos, si Jubet, consule.

CAPUT XXVI. De varia et optima bonos ausores imitandi ratione.

IMitatio omnibus, ad hujus eloquentiae perfectionem aspirantibus non minus necessana est, quam pictoria in arte tironi imaganes seito penicilio efformatae. Nunc ille fingendis ad propositam ideam pedibus, nunc capiti, nunc cetero intentus corpori curiose inhaeret: modo lucem, nunc umbras prorotypi imitator inducit; atque ita cum in partibus sudavit singulisad totum denique hominem suo in situ affectionibusque illi propriis delineandum vertitur. Rudis petinde vates non ad solidum statim poema fundendum animum adjicit. Primus labor versatur in partibus, iisque imitatu minus arduis Descriptiunculam prati, aut fontis quampiam aggreditur: ver alicu bi floridum in poeta depictum admiratur, suosque hinc flores imitator decerpit. Ita aestuantem hostilique madidum sanguine, aut suae incubantem Euclionem ollaereperit, atque aemulo conatu, quantum licet, exprimit. Quod si factum Heroico versu, ipse in Elegiacum carmen paucis muratis transfert: aut si robustior sit, ex Lyrico traducit in Heroicum: nisi versa vice ex Elegiis Heroica, ex his malit Lyrica condere. Ita in his allisve versatus aliquamdiu partibus, ad integrum unius denique orationis formandum corpus accedat habilior, Porro cum eximiem Poetam in omni, tum naturalium, tum moralium descriptionum genere minime rudem esse conveniar; illud egi, ut in parre secunda scholae hujus practicae Annum versibus Elegiacis, suis partibus ac mutationibus adumbratum, complectere; tum deinde et versu Heroico in Sarcotide hominem, tanquam microcosmum fuis affectionibus obnoxium proponerem, ut praecipuarum quandam rerum stichographiam junctim, meo labore atque imitatione duct im, exhiberem.

Imitatio universim est omnium, quae recte, aut conceptorum, aut enuntiatorum laudem, apud Poetam merentur. Uti igitur hoc primum opus in duas classes distinximus, quarum illa bene concipiendi, haec eloquendi leges complecteretur: Ita per haec universa, quaeex veterum disciplina duximus praecepta sedulo imitatori, velut per

signata ante oculos, regii itineris vestigia, erit incedendnm. Nec importuna verecundia ab ingenuo hoc, in A pollinis palaestra, furto quisquam retardari debeit; cum ipse Romanae, in poesi facundiae princeps Virgilius Homeri nequaquam inventa erubue. rit: eisdemque non raro fictionum argumentis aliam tantum loquendi formam, tanquam aliam ei dem ligno sculptor imaginem induxerit ut ex libro primo facile intelliges.

§. 2. Haec igitur prima imitandi ratio multorum ingeniis usuque doctissimorum est frequentata; ut in affini materia, hoc est, nec omnino similunec prorsus dissimili, parem concipiendt rationem sequamur, ornamenta nonnulla etiam velut alterius corporis futura membra, in nostrum poema raducamus, ubi paria ejusdem dignitatis non suppetunt. Quanquam, ut hoc parce et apt e fiat, necesse est: neque enim Virgilio tam suisse in Homericis fictionibus usurpandis profusum, magnae apud Criticos laudi ducitur. Haec vero imitationis ratio quemadmodum instituenda sit, satis a me proiixe libro primo demonstratum reperies.

Altera, ornamentorum esse potest eorum, quae ad poeticum conceptum illustrandum faciunt, ut sunt objectae per somnum imagines, ficta rerum prodigia, et artefactorum machinae, permutatio rerum affectuumque improvisa, naturalium factorum, eventuumque oppositio. E piso dia et digressiones opportunae, similitudines denique et exempla propositam rationem illustramtia. Has ergo qui imitari scite voluerit, non in iisdem, sed paribus eodem ludet scribendi artificio, atque haec imitario servanda videtur, cum eandem materiam poematis nactus; idem quoque argumentorum genus cogeris pertractare. Opponituritaque primo imitationis generi; quod inisto diversa a conceptu universo materia sed ornamenta conceptus, cum illo quem sequeris Poeta, ad hiberi eadem postint; in hoc materia univesi poematis cadem, oramenta conceptus debeant esse diversa. Ita eundem Proserpinae raptum aliter a Claudiano quam in Nasonis fabula, illi ad imitarionem proposita, descripram leges, suum hic imitator, in ornamentis conceptus, vicit prototypon. Et haec imitatio, ut priori difficilior; ita et nebilior existimanda. Plus illa quidem judicii a natura, sed plus haec artis ab ingenio requirit: illa saepe prudentum aut felicium est; haec non nisi elaborato studio excultorum.

idem est. sed elocutio diversa, quod vix apte fieri. nisi tantum in pattibus poematum solet: turpe enim sit (nifi forte exiguum poema, uti ode aut elegia fuerit) in tota concipiendi ornandique rem conceptam ratione cum suo imitatorem exemplari conventie; solum scribendi colorem variasse, vendicasse sibi cetera. Haec intaque imitandi ratio in hoc consistit; ut quando in rem modumque tractandi eundem, cum alio Poeta, incidis (quod in partibus vitari nequit) tum, juxta doctrinam superiori capite traditam, phrasin atque eloquendi formam mutes. Et haec verborum imitatio dicitur. Quorum variatio, ut omnino multiplex, ita et imitatio plus minusve perfecta futura est. Exemplo doctrina haec magis illustrabitur. Silius in descriptione convivii Virgilium imitaturus, eam, quam in lib. r. Aeneid. usurpavit, pro exemplo adhibuit. Virgilius lib. r. sic habet:

1. At domus interior, regalisplendida luxu, Instruitur, mediisque parant convivia tectis. 2. Dant famuli manibus limphas, Cereremque canistris Expediunr, tonsisque ferunt mantilia villis. Quinquaginta intus famulae, quibus ordine longo Cura penum struere, et stammis adolere penates. Centum aliae totidemque pares aetate ministri, Qui dapibus meusas onerent, et pocula ponant. 3. Nec non et syrii per limina laeta frequentes Con venere, totis jussi decumbere pictis etc. Postquam prima quies epulis, mensaeque remotae. 4. Crateras magnos statuunt, et vina coronant. 5. Fit strepitus tectis, vocemque per ampla volutant At tia, dependent lychni laquearibus aureis.

1. Regifice extructis celebrant convivia mensis. 2. Accipitur sublime toris. Non una ministri 3. Turba gregis: posuisse dapes his addita cura, His a dolere focos, his ordine pocula ferre 4. Nec non et certis struitur peuus. Aspera mensis Pondera caelati fulgent antiquitus auri. 5. E ripiunt flammae noctem, strepituque moventum Murmurat alta domus etc.

modoque non dispari, inflexae plerumque phrases, usdem substantivis rerum. quandoque et verbis, mahentibus, quanquam imitator hic in fra dignitatem exemplaris sui substiterit. Neque enim addita cura posuisse, et pondera fulgent antiquitus, Maro dixerit.

Majori imitationis laude Statius haec eadem Virgilii pressit vestigia, rum phrasibus inagis immutatis, tum minus servato eodem ordine, tum demque ex diversis Virgilii locis eandem descriptionis imitationem concinnando Sic igitur 1. Thebaid. scribit:

--- a dolere focos, epulasque recentes Instaurare jubet. Dictis parere ministri Certatim accelerant vario strepit icta tumultu Regia, pars ostro tenues auroque sonantes Emunite toros, aliosque inferre tapetas; Par teretes laevare manu, ac disponere mensas. Ast alii tenebras et opacam vincere noctem Aggressi, tend unr auratis vincula lychnis, His labor inserto torrere exsanguia ferro Viscera cesarum pecudum; his cumulare canistris, Perdomitam saxo Cererm etc.

Virscera testa ferunt taurorum, onerant que canistris, Dona laborata Cereis etc.

Est igitur haec imitatio quaedam phrasium variatio ut fiet, vel rudi Minerva, permutatis tantum epithetis; aut vetbo tanrum, substantivove: vel persectius immutata phrasi universa, vel cadem etiam accisa, aut contra amplificata.

Quarta imitan di ratio, eaque omnium infima est, quando in pari materia ac phrasi, metri tantum spccies, numerique, epithetis, aliisque vocibus nonnihil inflexis, mutantur.

Tale imitatio nisexemplum in Senecae OEdipo habes, ex Ovidii prototypo formatum, supra c 14. carmine jambico. Quod et ipse allis in choro versibus deinde exposuit.

Haec ratio pueris aliae viris aptiores sunt. Porro hic juverit universe docta aliorum poemata, quorum tibi imitationem praefigis ante via resolutionis (de qua in 2. p. quaedam trademus) in sua dispertiri principia, ut eorum vun[?] virtutemque propius assequaris, ductuque facili exprimas.

LIBER [correction of the transcriber; in the print LIBDR] III. De compositione metrica, et quantitate vocum.

NE submovisse manum a tabula nondum opere perfecto videar, paucis illa, quae ad versuum compositionem requiruntur principia sine quorum cognitione irritus Poetae labor est, complecti aggrediar.

Quod licet a multis copiose praestitum sit, qui cetera ad perfectionem hujus artis spectantia negligentius sunt prosecuti: tamen hoc in meo antehac opere, ad illius majorem absolutionem desideratum fuit.

Verum in prolixo implicatoque de quantitate syllabarum studio, ad quod exhauriendum vix homini aetas sufficit, quando a prisca Majorum consuetudine defcivimus, quae ipso pronunnandi sono quantitatem vocalium a teneris inculcabat, lucis aliquid ordine ac compendio instructionis adferre conabor.

CAPUT I. De variis Poetarum figuris, quibus passim orationem implent, quadam praemittuntur.

ADifficilio ribus ordior, necessitate quadam inductus, quod absque hac figurarum cognitione multa commode in praeceptionibus exponi, ac percipi nequeant, ideoque brevis carum adumbratio, velut in tabella prae oculis habenda est; ut cum de ejusmodi figuris sermo est, noveris huc esse recurrendum. In his enim Poetis, tum ob metri difficultatem, tum ob varietatem raritatemque dictioni conciliandum, aliquid prae Oratoribus indulgendum est Unde Metaplasmus, seu transformatio

quaedam usitati sermonis illis, per additonem, detractionem, aut mutationem, in vocibus conceditur. Quare Poeticae artis studioso ea observare necesse est; ne vel attonitus ad innovatum sermonem haeraet, vel in difficultate versuum hoc praesidio destituatur. Quanquam non omnia sibi licere existimet, quae aliorum, vel autoritate vel nimia etiam libertate, viderit occupata. Vitia etiam licet cognoscere, sed nunquam imitari.

PROTHESIS principio addit literam, velsyllabam, ut Gnatus pro natus relliquiae pro reliquiae, tetuli pro tuli.

EPENTHESIS medio dictionis vel literam interserit, ut siet pro sit; vel syllabam, ut Mivots Navita, pro Mars, et Nauta.

PARAGOGE, seu propara lepsis, est, cum extremae syllabae quippiam adjicitur, ut laudarier, dicier, pro laudari, dici.

SYNCOPE medio dictionis aliquid aufert. ut periclis, puertia implessem extinxti, pro periculis, pueritia etc.

Mutatio rursum triplex est cum velordo, vel qasantitas, vel mumerus literarum, aur syllabarum mutetur.

Ordinem mutat METATHESIS, seu transpositio, ut Evandre, pro Evander: Dare circum, pro circumdare:esse fuper, pro superesse.

Ita TEMESIS est ejusdem dictionis compositae sectio, cum interpositione alterius, ut quem me cunque.

Quantitatem mutat SYSTOLE, quae est contractio sylla bae longout Teruerunt pavidos Virg. pro terruerunt. Quod etiam abjecta litera fieri soletout Turpe putas abici. Qvid pro abjici. Nonnunquam sequenti altera vocali in carmine, vocalis longa, aut diphthongus, corripitur, ut, Ilio aleo et Insulae Ionio, Virg. Quod apud Graecos freque ns est, apud Latinos a Virgilio libetius, quam par est, usur patum.

contra DIASTOLE sive Ectasissest productio syllabae brevis, ut Italiam fato profagus. Cum prima in Italia brevis sit. Ita vtligio, aliaque (ut nos ante Apocope) carminis gratia, producuntur. Quibus tamen nonnulli geminam consonantem iccirco apponunt. ut reperit pro reperit: aut plures sylle bas contrahunt, ut Abtete v. g. fiat dactylus, ex Dipyrrichio, sed haec synaeresis est. Nonnunquam breves vocales in versu producuntur. Ut Liminaque laurusque Dei. Et date tela, scandite murot. Quod frequentius olim est usurpatum, cum sequens voxa duplici sonante coepit. Ut in ultimo exemplo factum, et infra c. 2. reg. 3. videbimus.

SYNAERESIS, quae et episynalaephe, et syncephonesis dicitur, est duarum syllabarum in unam contractio; ut cui, Diis, antibac, anteit, alveo, aurers, Achillei, Terseo etc.

Ab hac parum differt CRASIS, quae syllabam vel literam contractam non exprimit sed absorbet Vt nimi, nil, morunt, biga, bobus, cotes pro, nisi mihi, nihil, moverunt brjuga, bovibus, cautes. SYNALOEPHE et ECTHLIPSIS quoque vicina est, quatum illa vocales diversarum dictionum in versu occurrentes elidit, haec literam M, ita ut sequentis vocalis sonus, et quantitas servetur Quod in diversis quandoque etiam carminibus, unius sinis et principio alterius observatur. Illic tamen usitatum, hic liberum est.

Ardua cernebant. Ubi ultima in jamque et Eatinorum eliditur. Veteribus tamem M sine elisione breve erat, et S elidebamt.

Contra DIAERESIS, sive Dialysis, est dissolutio unius syllabae in duas. Ut suavis, suetus, Trota, dissoluisse pro suavis, suetus, etc.

Inter has figuras quaedam species exoleverunt; aliis opportune utendum est, ut superius docui cap. 22,

§. 2. Caesurarum quoque Poetis habenda est ratio, quod sine his exigua sit versuum gratia. Ut notavi c. 21.

Est autem caesura, in verbo polysyllabe, reliquae post men suram unius podis, irecarmine syllaba. Tales in uno versu, exempli gratia hetoico, quatuor reperiri possunt, ut in hoc patebit, Vir gil 10. Aeneid.

Hic prima caesura posttres syllabas, reliqua mo triemimeris dicitur: seu semitertiaria (ab [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)] pars) altera post quinque tos penthemimeris, id est semiqumaria: tertia post septem quens hephthemimeris id est semiseptenaria: quarta gut, post novem syllabas, enneemime ris id est, seminovenaria. In quibus haec ultima parum probatur. penthemimeris et heptemimeris maxime ornant. quod si post duos pedes supersit trochaeus, vocatur caesura trochaica, ut. Non omnes arbusta etc.

Quod si quarto pede cadat versus, sine caesura, vocatur haec mensura bucolica; quod in agestri carmine illa frequens sit. Ut

Hictantum illius, uti et sigurarum varietatem brevi compendio oculis subjicere placuit.

CAPUT II. Brevis instructio de quantitate Syllabarum univeise.

PAucis de quantitate syllabarum disseram quam in prima hujus operis editione, tanquam alibi e scholarum praeceptionibus petendam, ne glexi: at nunc strictim oculis subjicio et primo quidem regulas quasdam generales, deinde particulares daturus sum.

VOcalis ante vocalem qua manet vocalis, in Latinis dictionibus brevis est si in eadem voce, et diversis in syllabis concurrant. Ut Deus, fuit.

Dixi I. Ante voclem quae manet. Nam si vocalis sequens consonans fiat, ut in Pompejus et Aquileta: in ultrma syllaba natutam consonantis indnit, et regula haec fallit.

Dixi II. In Latinis. Nam in Graecis et Hebraicis, aliae sunt vo. caics natura breves, aliae longae: ideoque hic sufficit distinctam

iliorum orthographiam nosse, et sine hujus notitia absoluta de his instructio dari nequit. Nam [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)] apud Graecos semper breves [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)] semper longae [gap: Greek word(s)] vero ancipites, hoc est, in quibusdam vocibus longae, in aliis breves: atque iccirco in his tantum difficultas apud Graecos, qua Hebraei carent: cum illi vocales in longas, breves, et brevisimas dividant

Dixi 3. in eadem voceinam si in carmine diversis in vocibus occurrent, ut. Aude aliquid, priora posteriore eliditur, et hujus quantitas servatur.

Dixi 4. in diversis syllabis, nam si dicam, Theseus dissyllabum, e longum erit, propter diphthongum ev. Qua resoluta, si dicas, Theseus trisyllabum, breve fiet. Haec de causa Poetae modo dissolvunt voces per diaeresin, ut siluaeimiodo per synaeresin, aut crasin contrahunt, ut dein, Di, ut quantitati serviant.

EXCIPE I. derivata ab eis, quae vocalem longam habent, eamque talem retinent quando cum sequenti vocali incipiunt concuirere, ut tales unt vocaturi , ompei, Vultei, Fontet, a Pompeius etc. item per diaeresin solutae voces: Cajus, Pleias, Pompeius, Elegeia, Aquileia, Crthereia, in quibus antepenultima lomga manet, licet per resolutionem posterioris syllabae, ante vocalem esse incipiant.

II. Produc, in nominibus, Dius a um, et Genitivos priscos aquai, Musai, pro aquae, Musae, item. Gen. 3. decl. illius, ipsius istius, nullius neutrius solius, totius, unius, utr ius, qui in carmine variamt, ut et alteriue juxta Terent. Mauru, sed exora carmen semper breve, illa longa sunt, alius vero utrobiqne longum est. His accedunt producti Gen. 5. dec. ut diei, speciei. (praeter rei, spei, si dei quanquam Lucretius etiam rei et fider dixerit.)

IV. Variatur Ohe interjectio, et 10, etiam cum nomen est, adhaec, quae ex de, se praepositionibus et, me, te, se pronominibus composita, vocalemante vocalem habent, ut deostulor seorsum, meipsum etc. Ex pro tamen, et eo sociata, ut prohibet, cohaeres naturam brevium retinent.

V. Ex Graecis producuntur quotquot a longis vocalibus au diphthogis, ad Larinos tramseunt ut. Aeneis, Troes, quia illud pe

[gap: Greek word(s)] , hoc per [gap: Greek word(s)] scribitur: Clio. Althea Basilea, Nicocomedia, quia haec perei scribuntur. Haec tamen lex in fine dictionis quandoque fallir: nam mater et pater, licet in [gap: Greek word(s)] Graece desinant, et Hector, Nestor, Crantor etc. quae oris breve habent, licet in recto Graece [gap: Greek word(s)] sit, cotripiuntur. Sed quae ab [gap: Greek word(s)] Graeco sunt, partim breviantur; ut aeden, Phaon Danaus, Pasiphae, Thebais: partim longa suntent Anoius. Nais, Thats, et a [gap: Greek word(s)] , populus luicus, Laocoon, Laertes Menelaus etc. Sic etiam, quae abi et y sunt, ut Iambus, Hicron Eudoxia, Philosophia, monopolium et episcopium pro officio, nam pro loco per [gap: Greek word(s)] scribuntur, brevia sunt, uti et Hyas, hyaena, Hyacinthus, sed comtra Iapetus, Chion, Pierus, priam us, Diogeues, Amphion, Ariom Ixian, Hyperion, Ebion: uti et Cyane, myurus, Toyas, Enyo, producumtur. Verum Diana Pandion, Orion, Geryam, Iater medicus variant. In Hebraicis observandu quemadmodum a Graecis olim sint traducta. Alias saep e variant, ob vocales olim non expressas, quae deinde per subjecta puncta distingui coeperunt. Hinc Abraham et Cain am bigue usurpata sunt, ut et Miehael, Israeh Ismael, Phaerao: quam vis nunc per Kametz seu A longum signentur. Ita nomina, lesus tacob Ioannos Iobsloseph, re ctius contracte efferuntur; licet dissolvi etiam soleant in polysyllaba et i breve. Sed haec eruditorum usu magis quam praeceptis capientur. Illud tamen et hoc loco observandum, quod Graecorum quaedam ad Latinos traducta; dum juxta illorum accentum, non vero quantitatem pronuntiantur, fallere ignaros possint. (Quamvis enim Sophia, idea, Andreas, symphonia etc. juxta accentum, more Graecorum, dicas; in carmine tamen non accentus, sed quantitatis, cum iisdem, ratio est habenda.

DIphthongus taemin Graecis quam Latinis dictionibus, nisi per diaeresis solvatur, aut syncopen vel dialectum mutetur, etiam sequenti alia vocali, praetorquam in praeposition one prae, semper longa esitut Aeneas, Coelum, audio heus etc.

Sunt autem Latinorum diphthongi ordinariae quatuor, ae, oe, au, eu. Graecorum sex propriae, [gap: Greek words] quae Latine vertuntur in ae, e vel i, oe eu, eu, u. et totidem impropriae sunt, [gap: Greek word(s)] , (quod punctum, jota subseriptum,

dicitur) ex quibus tres tantum Latine transferuntut, [gap: Greek word(s)] in yi, ut Harpja. Cynomyja, [gap: Greek word(s)] in a longum, ut Thrace, [gap: Greek word(s)] in oe, ut auloelus, vel o, ut opodos, melodia etc. Ubi bene notandum est, quod, cum [gap: Greek word(s)] etiam apud Latinos, uit et [gap: Greek word(s)] per simplicem vocalem exprimatur, ut Mnsoeum, idolum, Cleobulus, horum quantitas ex Graeca diphthongo, et origine agnoscenda sit, cum ceterae diphthongi ex scriptione sola pateant.

Dixit nisiper diare sin solvatur: nam hoc quan doque Poetae sibi licere volunt: ut cum pro aeneus aheneus, pro Orpheus Orpeus dicunt.

Dixi 2. nisi per syncopen, vel dialectum mutetur, nam et hac libertate uti videas, ita Heliconius, Syrancosius, chorea, platea, sublata per syncopen vocali, ex [gap: Greek word(s)] dicunt ut et ch [gap: Greek word(s)] ragra, et ch [gap: Greek word(s)] rurgus, abjecta epsylon vel jota quandoque corripiunt: vel licentia, vel quod diajecto Jonica [gap: Greek word(s)] in [gap: Greek word(s)] vertatur. Quo dialectorum usu, magna Graecarum vocum libertas est cum Attici [gap: Greek word(s)] in [gap: Greek word(s)] , contraque Jones [gap: Greek word(s)] in [gap: Greek word(s)] mutent. Unde juxta illos crepida ab Horat. et Tereus a Martiali prima corripitur: juxta hos Briarea, et Ilionea ultima producitur. Similiter juxta Aeoles [gap: Greek word(s)] ino vertitur, ut excusari per hos possint, qui in Orion, Proteus, Scoria Stotcus, primam. et in cichorea Geometra horoicus, Ionus alteram corripuerunt. Sic qui pro Menelius Meneleos, pro Nicolaus Nicoleos dicunt. Attice loquuntur. Quae hic obiter de Dialecto notare placuit, ut de licentiae hujus, tam in diphthongis, quam vocalibus mutandis, fundamento constaret: non tamen sine exemplo facile usurpanda.

Dixi 3. praeterquam inpra. Quod haec praepositio ante vocalem corripiattur, ut praeacutus, praeustus Quandoque tamen communis sihnt in praco apud Statium 6. Theb praeopto apud Capel. His (raro exemplo) Ovidius l. 3. trist. M aeotis prima correpta addididit, non facile imitandus, si tamenhoc loco incorrupt us sit.

VOcalis ante duar comsonantes (nosi muta et liquida cum vocalina. tura brevi in simplici dictione occurramt) semper produc itur, sit castus, altriae Elcazar, majus. X enim Z ubique ut composita jurejurando

bijugus, quadrijugus, semijacens (praeter rejicio tamen, ejtcio et dejicio) excludas. Ex quibus haec I longum; illa breve possident et I inter duas vocales in voce simplici duplic is consonantis naturam haber. In voce inquam simplici.

Dixi 1. aente duaes consonant es, sive ejusem, sive diversarum syllabarm; imo et diversarum vocum in carmine ut,

In quo versu de mens ultimam, et stringis primam, tam in, quam extra versum longam haber at gladium ultimam propter demens consequens tantum producit in carmine, Romana vero propter str in stringis ultimam longam habet. Sed hoc postremum hac aetate sibi pauci ex cultorum Poetarum licere volunt, quod olim ante se, sp, sq, st. usurpatum est.

Dixi 2. nisi muta et liquida occurrant: tunc enim communis vocalis erit, ut Petrus, flagro, podagra. Non tamen liquida praecedere mutam debet: ut in altas et partcs prima longa est, licet in Altas, et partes brevis sit.

Dixi 3. cum vocali natura brevi, ut agrestis ab ager, patris a pater est. (nam matris et atri, a mater et ater, in quibus A longum est, derivatasemper, producuntur.) Unde in soluta oratione ten brae, vol eris etc. altera brevi efferuntur.

Dixi 4. in simplici dictione: nam in compositis, ut ob, ruo ablego, locum non habet.

Potro, liquidae tantum sunt duae literae, L, et R, ceterae omnes consonantium (praeter 8, et Q) mutis accensentur.

Apud Graecos ramen quandoque M et N liquescunt. Unde Horatius corripit Cygnus, et Tecmessa: Ovidius Progne, et Polyenneia: Silius Ter[?]npao: Martialis Ichneumon: alii Drachma, Daphne, clytemnestra, Polymnestor. Quibus nonnulli adjiciunt ex La tinis signum, ex Graecis Aegyptus, et Smarg gdos, ut Maritalis 1. 5. T et D inter liquidas usurpatis, sed exemplo non imitando. Imo et Graeca illa, natura sua resistere videntur abbreviantibus, quod muta et liquida, in eadem (ut assolet) syllaba non jungantur, ut in hydra, Cyclops, lacryma, Patroclus. Quae observatio minime est negligenda.

DErivata sequuntus naturam eorum, a quibus deriv amtur, nisi veterum usu aliu d reseptum sit, sic pateruis corripit primam, et

maternus producit: quia illud ex pater, hoc ex mater derivatur. Pro derivatione autem facilius agnoscenda.

Nota 1. Nomina verbalia plerumque a supinis derivari. Ita Inscitia, fomes, ambulacrum; notus, a scitum, fotum, ambulatum, notum est.

Quaedam tamen a praesenti vel infinitivo, sed rarius, ducun. tur: ut adole soens ab adolesco, valetu do a valere. Quorum ideo quantitatem sequuntur.

Nota 2. In verbis, a praesenti derivantur omnia praesentia, imperfecta futura, (nisi haec in rim, rorus exeant) cum suis gerundiisra perfecto indicativo perfecta et plusquam perfecta cetera, cum futuris conjunctivi, ac permissivi modi.

Dixi: nisi Veterum usu aliud receptum sit Ita enim ex usu fit, ut nonnulia diversam a primitivis vocabulis quantitatem recipiant. quae versibus, memoriaecausa, pleraque complectar.

AReo arena, et arista parit: velut acer acerbus, Blandiria blandimentum, blanditur, amabit. Est coma de como, de cudo cuncutit exit. Curia, flecte, curu lu: et adde, charistia charus, A dicendo dicax, a dissero flecte disertus Dejero [note: (a) uti et peieres] de juro duco Ducis, ad de Dueatum A Dite est ditie: fatuusque a fate creatur. A fingo est sigulus fragilis fragor, exsere frango. Perfidus atque fides Fidiusque ex fido relinques. A glomus glomero: labefacto labe: lucerna Luceo, Mamma mamilla parit, molesque molestus. A motu motacilla venit: dat mitra mitella. Seu nota, sive noto, seu cognitus, incipe, notus. Odi fert odium: sed ofellam grandior offa. Pronubus a nubo: de pusio flecte pusillus. Quatuor, in de quater: qualus dabit inde quasillus. Saga sagax praesaga simul: semis que selibra est. Sto stabilis so apula scapus strigilis pete stringo. Saeoitia a saevitum est: ser vitium a servitum. A vito vitium est: dat vado. vadumque, vadoque. [note: * vaeda vadas, a vado is.]

Subjicio nunc alia, quae a brevibus oi ta producuntur. AMbitum dat itum: Chium Chios: et cubo cubum. Ceritut Cerere est: eorrigaj corrigo gignit. Connubium n a nubo: diuturna diutina [note: a Pronubus, innubus quoque, et diutius dieitur] crede. Feria de ferio: foveo fomentaque fomes. Est fera feralis: gradior Gradivus amabit. Est humanus homo; sed humo fluit humidus humor. Iugera subde jugo: jugis jumenta juvabunt. Litera, sen litura litum est: laterna latendo. Ligula, flecte, l go: legem lego, sortilegemque. [note: A Ita Aquilex, Lelex, brevia, cum lex legis producta.] Macero de macaer est: de nonus flecte novenus. Puteo, [note: b ut et putor, oris, et, putidus.] flecte, putris: pedibusque pediculus exit, Et pedor, vel pedo, puto [note: c seco, undo praepumto est.] praeputta gignit. Plecte peeulia, de pecubusque pecunia profer. Dat tibi lauta penus, ne sit penuria mensae. Regula te, Regesque regant: in sede sedebis. Staturus statura statu est: sue sumina duces. Secius a secus est: soleo solemnis habebit. Sicelides Siculi: suspicio suspicit anceps. Tegula quaeque tegit: tricenos junge trecentis, Vena venit, viresque virent, vomerque vomendo est. A voco votalis. Tibi cetetra suggeret usus.

Ex his quaedam ambigua quantitate variant: ut connubium, corrigia, suffragium naufragium, praeputium feralis, Gradivus. Adde verecundor cum detivatis (quanquam secunda frequentis longa sit) et affatim, in sec. syllaba. Cerites gemma etiam media producitur; secus cum Hetruriae olim populos significat, unde caerites tabulae, quibus nomina magistratu indignorum signabantur.

SIgnificatio vocum mutata saepe et quantitatem mutat, quae alia vix lege, quam exemplis comprehendi possunt. Nos magis usitata ad faciliorem memoriam, versibus rursum illigata dabimus, idque Alphabetico ordine, ex P. Ricciolio, diligentissimo quantitatum investigatore.

A. Absoidit a scindo, de caedo abscidit habebis. Est Academ eta locus, est academia secta. Torpor accedeta est, sed accedia negligie actus.

Sternitur arbor Acer, fueris si viribus acer. Ambitur haud opus est, si digno ambitus honore es. Parcat Anus pilulis, nisi sorte est stipticus anus. Mellis apis fabrifex, idolum est Mempheos Apis. Litora ne quis aret. terra instar pulveris aret. Inde est flumen Atyrpuer hinc Cybeleius Atyr. B. Dant bombycini vermes bombycina fila. C. Calo [note: a Calo nic, seu iixa.] calat, canetque canis caro caera macello est. Da cedo, qui cedat, Clario que ab A polline clarum. Saepe arbor cecidit, quam ferro nemo cecidit. Culce ohelys resonat, fulcitur Scorpio chelis. Colo [note: b colo as.] coloque merum, [note: c a cio longum a cieo breve.] concitus cconcitus insto. Confi deta sedeo, faciet tonsidere sido. Condio conditor, sed condo conditor infert. Est meusura corus, sed Corus ventus acerbus. Crate Crates [note: d ille Philo so phus, hic Princeps.] sapiens iacuit, Creatusque creatus. Insula Cretae parit cretam, Creta Lymphaque Ponti est. Noxia si cup tis, satius caruisse cupitis. Bacche, tibi Cytherone sacer est, tibi, Phoebe Cythaeron. [note: e Montes.] Hunc laudes decoramt, quem forma modesta decorat. D. Desere se Superis par est cum magna dedere. Decidua [note: f Illud a c ae do hoc ac ae do unde proitdisus, aliaque variantur.]est foliis arber adecidua ferro. Solvere diffidit [note: g Illud a fide, hoc a findo.]nodum, mox diffidit gense. Qui dicat ingenuis librum, nil dicat inepte. Te dormituris, cum jam dormituris adde. Durius est marmor. Durius sed mollior amnis. E. Languida vix quid edo, Iamentaque crebrius edo. Educat hic catulos, ut tandem educat in apros. Egere cum vomitu, nec egere medentibus optes. Elate palmarum Elate frondescere vidi. Ex Elphantino dente est elephantin a [note: A Haec universe in-inus fere habent utinanimatis applicata bravientur: animatis producantur.] pyxis. Hinc fur expilat, tonsor nos expilat inde. Exputath hoc aeger, quod pus exputat [note: h Illud a pu to seu numero, hoc ae spuo.] ab ore. F. Est Iupus in fabula, i narratur fabula [note: i a fabu, quam vermis radit.] de te. Dum ferimur navi, fluctu in surgente ferimur. Ferveo forvere inducit, sed fervere fervo. Promissa tu side fide: side ludere pergas. Subjieitur fauci focale focale sedigni. Decepit me saepe fretum, nimis aequore fretum, Nefrigere sinas, quae frigere [note: k a frigois.] frixa solebas.

Fulgere, seu fulgere velis, seu fulgetra [note: a fulgere, fulgo fulgetrumetrum.] dicas. G. Serve Gnatho. nostro ne des mala verbera H. Languet hebes senium; verum Hebes Diva juventae est Hibernos inter montes, satis alget Hibernus. Nemo cadaver humet terrae, quae fontibus humet. Materies hylee est, sed Hyle praenobilis urbs est. I. Saxa jacere sinas, jacore haec solet improba plebes. Jus constanter idem, vix Rex defenderit idem, Indicat obscure. quod vult indicat aperte. Insidet [note: a Illuda sedeo, hoc sido.] in plumis sensimque in sidet h opertus. Vocem intercidit, dum phiegma intereidit ori. Frritat Regem Praeror, Rex irritat acta. Quisquis es, is abeo es ab edo producere noris. Scanden dis obliqua jugu, ne sit via jugis L. Dum labor, gressuque labo, labor haeret euntis. Latius insonuit Latius modo sermo per orbem. Heu latus mucro Christi latus hausit apertum. Quae coeno lavera c sues, lavere [note: c lavo ara et ëre.] unda solebat. Rex unum legate mutis, quem legat ad Urbem. Saepe leges, siquas populo vis condere leges. In silvis lepores, in verbis quaere lepores. Leve solet mentum, sed mens levis esse juventae. Levitas morum levitas ab honore repellit. Bacchus homoque solet liber, liber esse legentis. Est Ligur ad Ligeris flumen, qui capta ligurit. Laesus membra lino unguento, mox obligo lino. Ludio tange lyram, sed liram formet afator. Ante lites Superis, si non vis perdere litet. Non nunquam in lutes surgit flos luteus [note: A lutea herba est qua colore aureo florem profert.] agro. M. Malo procul desit mala pingens femina malas, Navigii malus, malo vehit arbore mala. Mane mane in precibus plus hinc ti bi manat honoris Est mulier matrona gravis, sed Matrona flumen Media [note: d Asiaregio.] dat Medicis morborum medica mala. Mera canis celebris, forsan mera fabula vatum est. Dum metimu ropes, metimur; mors meta laborum est Sperne minas Judex sed et auri respue minas. Dum molitur patiens, molitur in aethera saltum. Ut monopolum [note: e Haec uni est verti cis locum signamt. per y soribunsur: a- Mora Das peri breve ut Xenodochinm, Parthenium, Thermorolium etc.] iocus est monopolion c ars est.

Mora moras poscunt, quae pendent arbore mori. Mos male moratum faciet mora longa moratum. N. Solus in ore nitor, non est, quo nitor amando Est vermis nitela micans cultusque nitela. Cum multis nothus est notus nota firmius haeret. O Motsu ob edit frenum fonipes sed flexus obedit. Oblitus es vino, sed non oblitus amoris, Devorat os oris, quidquid lucratur os ossis Raptor oves [note: a ab ovo. as.] laqueo vel oves, aut ova trahendo. P. Grana palam captat, cum duxit agricola palam. Cum trananda palus, pro remo palus habetur. Huc Paraclite b Deus, procul inde paraclyte [note: b ille consolator [gap: Greek word(s)] , hic infamis.] Daemon. Nonnunquam pareat, semper tibi pareat uxor Pendere vult tortor non vult pendere malignus. Persidus obsque fide est, constons perfidus amicus Lude pila pectasque pilos, jace, tundeque pilo. [note: c am N et talum est et mortarium.] Sunt mundi, piscisque plaega plagaeque medentum. Causidicis differre placet: nisi munera placent. Tam tecto planus [note: d impostor.] est quam pectore planus aperto. Populus in silvis populus reperitur in urbe. Vir Porus, Polusque spolus, porus, astra, meatus. Ut porrigo [note: e Capitis squama.] ruat tibi porrigo pectinis usum. Praedicat ventura homini, qui praedicat astra, Hinc vitem pro pago auget, genus inde propago. Morbida membra putor, manatque ex vulnere putor. R. Ne toties recidas, scelus in radice recidas Pauca refert sapiens, nisi cum scire omnia refert. Respande longum, aut breviter responde [note: f Illud a rospondeo, hoc respondo inusitato.] roganti. S Vix saga defendent cum pugnat saga venneno. Securis caput abscidit quandoque securis. Siqua sede sedes, quando est incommoda, ordes. Est sera sera nimis, fur cum fert vellera Serum. Pro stipe, quid vacuum stipas ut siipes egene? Qui poscunt stridere canes, et stridere possunt, Pone, sudes vallis, quam vis cum milite. fudes. T. Oceani Tethys, Thetis est sed Peleos uxor. Purgat agrum tribulis sperans frumenta tribulis. V. Ante vadat, [note: g a vadoas. vatum quaerare.] quam quis vadat per flumina tuto.

Ut vagit ore lepus, vagis puer, atque vagatur Ad Veneris, ne veneris, dum veneris aedes. Vincits primum hostes, postkaec vincite catenis. Dum vir es atque vires, viros impende labori. Ut virosa nocet serpens matrona virosa. Et vitia et vites, cum sit cognatio, vites.

NEceisitate aliqua seu licentiae, qua sine exemplo non est, quandoque licet quantitatem Poetis in versu mutare.

Itast. quandoque uti licet figuris, licentiis, ac caesura, de quibus supra in 1. cap. actum est.

2. Cum vox longior versum sine alicujus syllabae inflexione subire nequit: ita in Italia Catholicus, Philosophus invenies produci primam: in no vitius, cutsculae Theophilus, item his compositis, Architectus, paedagogus parricida, alteram: in Boxifacius, dederitis aut dederimus, tertiam: in contuleritis, Arctophylaca, quartam.

Contra reperies etiam (quanquam rarisu) longas breviati, ut constiterunt impulerunt etc. fri[?]gidarta.

Postremo, ubi peregrina occurrent nomina, quae nulla satis regula definiri possunt, analogia quadam definienda erunt, ut e. g. Primisiaus dicam, quia dicitur Menelaus albestinus, quia dicitur adamantanus ab inanimatis, contraque Batavinus, quia dicitur Brahantinus ab animatis. Cavendum tamen, ne in disparis imitexis: aut a sua origine Graeca, vel Hebraica, temere traducat.

CAPUT III. Regula speciales primae potissimum syllabae, in prae eritis, supinis et compositis.

CUm Regulae speciales, vel primae, vel ultimae, vel mediatum syllabarum, esse debeant, de his ordine agendum.

PRaeterita dissyllaba, nisi vocalis ante vocalem sit, priorem longam habent, ut veni, vidi, viet: quaeque ab tisdem derivantur.

Dic do, de di. scindo fero, sto, bibo finde sequentur. Ut derivata, sic et composita ab his praeteritis, deds scidi, fletibibi fidi, breviantur, praeterquam abscidit, quod mediam communem habet, quanquam probabile sit, longum a cade derivari.

PRaeterita geminantia primam syllabam, tam hanc quam alteram sequentem, nisi gemina consonans occurrat, breviant, ur cano, secini, cado, cecidi In fallo fefelli mordeo, monsordi, occurrit consonans, quae alteram syllabam producit.

SUpina duarum syllabarum primam, habent longam: ut aretum, cusum, fletum resum, citum, a cio, cire.

Dic do datum, reor et cieo, ruro eoque, queoque, Et ser o junge lino sino, flo sistoque supinis.

Haec enim supinum breve habent, datum, ratum, rutum, itum, guitum, satum, litum situm statum, uti et citum a creo breve est; a cio longum, Unde composita concitum, excitum etc. ab illo

brevia, ab hoc longa sunt. A supino vero statum derivatur flatur subst et statutus asum prima brevi, et composita, ut prastitum, destitum etc madia brevi contra staturus, constaturus, praestutur us, statur a, prima, aut media longa sunt. Statim modo brevi, modo (quanquam rarius ut apud Alcimum) longa est. In uno quoque composito ambr tus a, um, quod ab eo itum est altera producitur, quamvis substantivum ambitus alteram brevem retineat. De qui bus et supra in derviatis monuimus.

SUpina polysylla ba in utum producuntur: in itum quoque, si a praeteritis in vi hocest V. consonante descendant, hinc indutum soluttom, cupitum altera longa sunt.

EXCIPE tamen cognitum et agnitum, a cognovi, et agnovi et cereta, vel ad u vocali aur alia lisera descendunt ut positum, mowitum, oreditum, vendisum, a posui monui, credidi, vendidi.

PRopositiones monosyllabicae, quae consonante terminantur. ut ab, ad, aum, in, ob, per, sub breves sunt quae vocali, ut a e, de rel di, prae pro tra, pro trans, longae: nisi illae cum alia consonante, haectem vocali concurtant Hine abeo, adeo, comodo, inhabito, abambulo perimo subigo, brevia sunt, uti et operso et omitto ex ab compositat[?] contra vero long sa[?] moveo evoca[?] desi[?]cie, diluso, separe traduco prapano propono.

Dixi nisi in iis altera vocalis sequatur. nam ita dehisco, prohiteo, proinde praeustus soorsum corripiuntur, ur supra traditum.

EXCIPE A in aperie et in Graecis compositis, ut apathos, atheas etc. Dindirsmit et disertus E in equidem. RE in omnibus, ut vefove, repone (nam refert id est, interest, a res et fort componitur) PRO in Graecis semper (quanquam propola et Proserpina varient) in Latinis nonnunquam correptum. Quae Latina meinoriae gratia his versibus innecto.

Pro breve vult fari, fectutque neposque protesvus. Et festus, fundus fanoque procella, profecto.

Hoc est prafari profectus pronepos et proneptis, profestus, profundus, profano et profanus etc. primam corripiunt, quaedam deinde in pro vatiantia subjicio.

Verbum anceps propagc, propino procuro professus. Profugio, prepello, procumbo, propulso, profusus.

Propago as inquam verbum, quod corripit Lucretius, idemque producitiur Mart. propino. Sic procuro. Silius longum, Tibullus breve habet. Profissus Juveni longum, Horat. breve. Profugio Juven. longam, Columella breve, Propello Propert. longum. Lucretius, breve: uri et Troputso, hic corripit, Lucanus produci t. Procumbo virg. producit, Lucret. breviet. Professus Juven. producit, Horat corripit. Novitii Poetae etiam proficio, profluo, prosequor, alia que corripere ausi sunt, quos non censeo imitandos.

PArticulae monosyllabicae a bis duo vel tres derivatae, ut bi, di, du tri, tre in compositis corripiuntur ita bicepeshie olor, bifidut, btremis bivium didymus, digamma disyllabus dilemma: duplex, ducenti, dupandius: triceps, triplex, triquetrus trisulsus trisyl labus, trivium, trecenti, tredecium: omnia breviantur.

EXCIPE I.biduum triduum biga, triga dithyrambus. Trevir, Triteni, Trinacria, quae producta re periuntur.

EXCIPE II particulas I, sci et pronomina qui me, te, quae in compositis producuntur, ut iticet scilicet quilibet quidam mecum teoum.

EXCIPE III. particulas fi et ne, quae usitatius producuntur, ut siquis, siquando neve, nequis qui qua quod, vel quid, et in nequaquam, nequiequam, ne quando inequitia, et neqxam. Breviantur tamen in siquidene neque, nequeo, nesas, nefastus, nefandus-Haec singula autoritate Vet. Poetarum stabilire longum sit. Qui voluerit, partim has in Emmanuele, et Ricciolio nostro, partim in Smerio reperiet.

CAPUT IV. Regulae speciales, de mediarum syllabarum quantitate.

MEdiae syllabae, vel simplicium, vel compositarum vocum sunt quarum quantitas in trifyllabis exipsa pronuntiatione, agnosci potest, ideoque sialiqua inflexione, aut imminutione contrahi qucat, faciliusa ssequeris: ut derideo ex derides, intelliges secunda longa esse, invideo, ex invides altera brevi. Sicut etiam ex compositione nonnunquam simplicium quantitas,

agnoscitur ut quod in pedes et tigo ptima brevis sit, cum dicarur compedes, et derego.

PRior pars compositi polysyllaba (nam de monosylla bis actum proxime) in compositosemper brevis est.

E breve habent, antevolo, Archetypus fabrefactus, hujuscemodi, undecunque. valedico.

EXCIPE, quae vel syncopen patiuntur, ut vieneficus: quasi venenificus: assvefio, camsvefio, mansvesacio, pro assvescifio etc, vel quae a verbis secundae conjugationis descedunt, et a Poetis variantur, ut calefacio, putrofio, pavefio, stupefio, frigefio etc. tanquam conpositione soluta, producendo dicerent, calefacio etc. Quanquam videlicet, a vide licet, tantum producant.

I vel Y breve habent, Armipotens, angiporsus, Astydamas, Caprisicus Polydorus, tubicen etc.

EXCIPE rursum syncope, aut crasin passa, ut tibic e quadriga, pro tibicen, et quadrijuga, quotidie quotidianus postridie, me ridie, meridior a quoties postero merissimo die. Tum deinde ex particulis aut pronominibus composita, ut mihtque, vel mihive tib ique sibique, ubique ibique utrobique, cuique quanticunquc, qunli-, cunque quantivis, tantide, ibidem, nostine vidistine quae produ. cuntur. Quanquam ubi vis aliquando, ubieunque saepe brevietur, et in meliphyllum Virg. secunda produxerit, reipublic ae quoque ut solutum, altera longa usurpetur, denique universe libertas quaedam maneat composita haec tanquam dissoluta metri gratia usurpandi, unde archi rectus matri cida parri- cida aliaque in ver sibus longa reperies.

O breve habet, Androgeos, bibliotheca bardocucullus, pharmacopolae sycophanta; hod e, quando quide sacrosanctus, vinolentus etc

EXCIPE pauca, quae velapud Graecos per [gap: Greek word(s)] scribuntur: ut Minotaurus, Geometra Lagopus; vel a pud Latinos o anccps, aut longum, ad compositionem adferunt, ideoque producte usurpata sunt: ut quandoque quandocunque, introduco, introgressus, retroversus, In quibus primum solum, propter enclyticam, non facile breviandum.

U breve habent, quotquot in compositionem hoc adferunt: ut centuplum, cornupeta genuflecto, Grujugena, manufactus, quadruplis, fraudulentus, lutulentus usuvenit. Quanquam et haec dissolvere licebit, ut in manu duco fecit Lucret ac in diu tinus producto factum existimem, cum diuturnus correptum sit.

VNiverse in compositis, seu producendis, seu breviandis, major libetras est; quia et solute, tanquam extra compositionem, illa, quae ipsis competit, quantitate usurpari possunt, et conjuncte beneficio compositionis, quo longae quandoque breviantnr, frui.

Ultima tamen pars compositi nativam suam in compositione quantitatem ubique servat; ut in circumdare penult. brevis est, sicut in daere: in sesquilibra longa uti in libr a est, nisi vel per licentiam mutetur, ut in legirapa penult. in semisopitus antep. brevis: aut per crasin, aliamve figuram, ut in compegi, et imp egi, pro copepigi etc, usurpatum-Ceterum manet semper vis simplicium (una voce nihilumab hitumdempta) etiamsi quaedam literae mutentur, ut retieeo, resilio, collido dispulit, fuam a taceo, salio, lado, pepulit quantitatem mutuantur. Quare in Graecis diligeter a trendendum, ex quibus componantar, sic antiphona a [gap: Greek word(s)] , bibliopola a [gap: Greek word(s)] , Callinicus et Demonicus a [gap: Greek word(s)] , Eudemusa [gap: Greek word(s)] et, Polydorus a [gap: Greek word(s)] , Menelaus [gap: Greek word(s)] , Philotimus a [gap: Greek word(s)] , longa sunt:contra Aristoteles a [gap: Greek word(s)] et, Archilochus a [gap: Greek word(s)] et, Philoponus a [gap: Greek word(s)] et, breviantur.

DE incrementis nominum (nam verborum supra Reg. 4. de derivatis attigimns) universe hoc dici poterit, quod A et O fere producantur; contraque E, I, Y, U, brevientur. Dicitur autem incre mentum id, quod nominativo in obliquis casibus accressit, et in omnibus casibus quantitate esse solet eadem, praeterquam in una voce bobus a bos bovu. Quare regula universalior sit.

In prima declinatione (ubi rarum incrementum) et in secunda haec re gula universe obtinet ut in illa si Musai aquai dicatur, tum in plurali Musarum filiabus etc. ubi semper A longum. In secunda miser miseri, VII Viri, satur saturi, sempere, i et u breviantur, praeter in Iveri et (eltiberiab Iber et Celtiber. In qui Ita declinatione quoque e longum reperitur ut dies dieiacies aeciei etc. praeter fidei, rei spei. In tertia declinatione major difficultas, et varietas est, atque iccirco de hac singulatim agendum expositis, quae a communi illa regula excipiantur.

I itaque incrementum in A tertiae declin longum est, ut vectigalis Titanis, Cnaritatis, audacis, vasie, calcaris.

EXCIPE Al Ar masculeum brevie, cum bacchare neutro, Par cum compositis jubar hepar, subjice nectar.

Haec igitur neutra quator in Ar, cum ceteris masculinis in Alut Sal, Nabal: et Ar, ut Lar. Amilcar, Caesar, breviantur. His adjice quaedam in a aes, quaeque duplicant consonantes in ab[?] aps, ax: ut trabs, Laelaps, anthrax. Complectar his cadem versibus.

A Graecum asque breve est ut Pallas, Stemma, poema. Cum vade, mas et anas, quaeque abs aps, cosona claudit. Fax, et abax, mystaxque styrax, labraxque panaxque, Et dropax, anthrax, aetraxque, colaxque, coraxque, Et smtlax climax phylacem compostaque junges.

Haec enim omnia incrementum breve habent, ut vas vadis, mas maris, anas aenatis trabs trabis, Laelaps Laelapis, faxfacu abax abacis, mystas mystacis etc. tum composita, ut ex corax. nicticorax ex phylax, Arctophylax. gazophylax etc. unde n cticor acos, Arctophylicos, Quanquam et hic Poetaea [gap: Greek word(s)] , utcarmini aptent, Arctophylactos dicant, Syphax acis Propertio longa est, Claudiano brevis.

II. O incrementum longum est, ut Platonis, So lis, agonis, an oris. cohortis, Minois nepotis, atrocis.

O gentile, omicron, Graecumque or; neutraque; non or: Nec melius; sed nata [gap: Greek word(s)] , bos, compos et impos.

Ubi 1. gentilia, ut Macedo Saxo, Tuto, quae anis breve habent, excipiuntur, quanquam Burgundio, et Vocto onis longum tetineant.

Deinde Graeca per omicronin genitivo scripta (nam ex nominativo multa [gap: Greek word(s)] abjiciunt) corripiuntur: ut sunt gnomonis, sindonis, Talamonis, (nam Polemonis propter [gap: Greek word(s)] longum est) Orionis variatur modo per o, modo per [gap: Greek word(s)] scriptum. His adde Graeca in or, ut Nestor, Alastor etc.

2. Neutra Latina excipe, ut marmor, ebur, corpus: praeter os oris, et ossis, et comparativa neutra, quae sequuntur masculina ut melius melioris. His accedunt a [gap: Greek word(s)] composita, ut tripus, OE dipus etc tum bos et sex teliqua. Quanqum et indecores, ac dedecores potius a decus, quam decororta legantur; sed a nominativo indecor, et dedecor inusitato.

Consona [gap: Greek word(s)] breviat, Cyclops, cercops, ut hydropis. Allebrogem, tum Cappadocem, cum praecoce curtes.

Quae enim ante S consonantem habent, breviantur, ut scobr, scrobs, AEthiops, praeter Cyclops cercops. bydrops, quibus addunt alia ab [gap: Greek word(s)] composita, ut Myrops, AEgilops, herba et morbus, conops muscae genus. Deinde in x, ut etrox, velox, semper longa; bre viantur tamen Allobrox, Cappodox, et pracox.

III. E inciementum breve est ut heberis, funeris pulveris, teretis, necis, carceris, ab hebes, funus, pulvis, nex, carcer.

Duc Graecum es el Hebraeum; atque en Hymene dempto. Fex, myrmex, vervex, lex fex, halex, Anioque, Seps, plebs et locuples, heres, mer cesque, quiesque.

1. Itaque in Latinis Ver Veris longum est, cui Iber non adjungimus, quia secundae decl. est. Unde pluralis Iberes, tum Graeca, ut Crater eris, Stater, Soter, Spimhes, Clyster, Gilimer etc si eris et aetheris excipias.

2. Es Graecum accedit ut lebes, tapes, Chremes etis habent. Quibus ptisci mansues etis addebant.

5. Voces ceterae ut fex ecis, Anio enis, seps epis, heres edis. producuntur, ut halex et halec cess habet.

IV. I vel Y incrementum 3.decl.breve est, ut Carminis, cespitis pollicis, principis, stipis pugilis cardinis chabgbit, Martyris.

Inis et ynis habet Graecum- ut Phorcyn et Eleusis, Dic idis: at Crenis, Nesis Nesidis amabit, I longum Dis, lis, Samnis, glis. visque, Quirisque. Vibex vibicis, Grips Griphis, Grypnsque requiret.

1. Graeca in inis, ut Delphinis, Eleusinis, vel ynis, ut porcynis, Gortynis producuntur.

2. Exidis quae breviantur, ut Adonidis Daphnidis etc. demendum est Crenis, et Nesis, quanquam usu etiam Davidis tolera. tur, non natura.

3. Abitis breve, ut divitis sex illa demuntur, ut datis etc. vis in plu vires habet. Quiris Quiriti. Quibus vibex accedit et Grips Griphis, tum Gryps Gryphis.

Ix simul yxque icis, felix, bombyxque, requirunt. Sed brevies histrix fornix, varixque, Cilixque, Coxend x choenix, natrixque, caiyxque, caelixque, Pix et Eryx filicis salieis laricisque, sequuntur. Dic nive, sardonychemque, onychemque, et Bebry[?]is anceps, Git breve sit, coccyx masthyx-simul excipe tetrix.

2. Universe in ix et yx finita genitivum producunt, ut pistricis, sandycis, phoenicis, (quanquam ab Homero [gap: Greek word(s)] et in Iliad, et ab Ovid. phoeniceus cortipiatur) trilicis; ceycis etc. Sed hinc histricis, fornicts, varicis, calicis Lat. et ealycis Graecum, brevia tum, Bebrycis ambiguum excipitur. Nonnulli struices et appendices maleaddunt, cum illud corripi, hoc produci soleat.

3. Breviantur, quae in Genit Gu habet ut Phryx Phyrgis, oryx arygis. Sed produc coccyx coccygis, mastyx mastygis et tettix retrigis. juxta Theocrit Idyll 15. Quanquam et coccygis Athenaeus breviet, et Mastichis Serenus, et Tettigisalii. Quibus strix strigis, Propertio longum et pluribusbreve, adjici poterit.

V. Incrementum Utert. decl. breve est, ut exul. ulis, crux uris, conjux jugis Auxut, et Turtur uris.

Tum quaecunque dabit tibi us udis, et utis, et uris. Attamen intercus, peeus, et ligus, adjice curtis.

2. Longa sunt, quae in nominativo in us: vel udis habent, ut palus, incus, subscus, (praeterquam pecus) vel ustis, ut salus, servitus etc. (praeter intereus) vel uris, ut jus, mus, plus, tellus etc. (praeter ligus liguris.)

Et haec de incrementis fere, iuxta Alvarum nostrum, quo nemo breviori certiori que ad retinendum methodo haec mihi complexus videtur- Meam tamen huc etiam symbalam contuli.

PAtronymica masculina injadcs et ades terminata, penultima brevi sunt: in ides vero tuncsolum longae, cum vel nominativus corum, unde derivantur, nominum in eus terminatur: ut Alcides, Atrides, Basilides, ab Alceus, Atreus, Basileus: velin eles. ut Neocli des, a Neocles. vel denique, quae penultimam genitivi, vel dativi; unde derivantur, longam habent: nt Amphia raides, Belides, lapetionides, Deus asiantdesia genit. Amphiarai, Beli et Dat. Japetioni, et Deucalioni. Si quis tamen horum penultimam brevem velit, formare iniadcs poterit, ut Deucalioniades.

Feminina vero patronymica in eis, ait ine, ions, itis, atis, penultimam producunt, ut AEneis, Chryseis, Achais, Thebais, (quanquam et haec ab iis, ut quae vocalem vocali praeferant, brevientur) Neptunine, Nertne, Acrisione, Oceanitu, Nilotu.

EXCIPE in ias, ut Abantias, Daulias etc. penult. brevi. Ceterain as et it cum suis primo geniis conveniunt, ut Troias, Ausonu, Argolu, cum Troia Ausonia etc. Quorum omnium, siquod habent, incrementum breve est, ut Abautsadis, AEneidis etc. Alta de formatione, diversitate, et usu patronymicorum supra tradidi, lib. 2. c. 22.

CAPUT V. Regula et observationes mixtae de reliquis mediarum syllabarum quantitatibus, ordine literario.

DIfficillima nonsolum Poetae, sed et Oratori, in humaniori literatura, est quantitatum syllabicarum cognitio, ad eruditam tamen pronuntiationem non minus, quam ad metricam artem necessaria ut quibusdam vix aetas integra hominis, inter haec etiam studia transacta, sufficiat. Quare ex Grethero, Hesio, Ricciolio, aliisque, tum abservatione propria, quanto potui, compendio simul etartis absolutione ad eam, quam cernisme. thodum, hanc diseiplinam de syllaba media contraxi. Quae tibi multo plura, quam Smetius aut multa vocabularia suppeditabit nec longo usu ad promptam sufficientemque quantitatum cognitionem deducent, modo suas a regulis generalibus exceptiones saepius revolvas.

Nota vero brevia plerumque alio charactere signata: uti et syllabas ancipites in eadem voce. Propria et derivata, quandoque me praetorisse: illa quod pro arbitratu breviari, autproduci queat: hat, quta eandem cum illis, a quibus deducuntur, quantitatem retinent.

Longum est in crabro, fabula, fabella, flabrum, labor verb. Naboth. Nabuzardan Nabuchodonosor pabulum, tabes, et tabum. Verborum infloxiones, ut amabor fabor etc aliunde notas, non adzieiam.

Longumest 1.in Abus ut duabus, fi, iabus, Achabus etc. 2 in Abilis, ut affabilis, detestabilis etc. Praeter dabilis, et stabilis. 3. in Abundus, ut vagabundus, vitabundus etc. 4. in Abrum et Abulum vel a substantivis, ut camdelabrum, volutabrum, dolabra, Dolabella, acetabulum, venabulum cunabula.

Breve est, ut Ardacus, baculum, lacer, macer, gracillo, paciscor placenta, Pachynus, PacOrus etc.

Longum est in Acis, braca, brachium, cacabus, caeula Cacus Dacus, facundus, gracito, graculus macero, machina paco. Pacumvius placo, Trachis, Thracia, Vacia. Vacienus vacillo.

Breve est, ut alacer, amcinaces, amphimacer, Arsaces etc Longum est in cloaca, meracus, opacus, portulaca, sarracum, Syr acusae.

2. in peregrinis in acus vel acum, ut Benacus. Valachus, Gerlacus, Ebo racum Cammeracum. Non vero iacus vel iacum, ut Cyriacus, Lauriaecam.

3 in accus, acius aculus acrum ut gallinaceus, Phaeacius, pictacium, vernaculus, simulacrum, ambulacrum.

Longum est Adam cadureus clades, Gades Gradivus, Ladas Ladon. Quadi, radix, spadix svadeo, trado, traduco, vado is, (non vado as, et vadum.)

Longum est Agelades, cicada, Demades (ex Demeadec pererasia) Jader, et barbara, ut Conradus etc.

Breve est, ut vafer etc. Longum est. Afer. Longum est, ut Venafrum etc. Breve est, ut agaso, stagrum flagello, fr ago, Lagopus Lag num sagax sagina etc.

Longum est Agis, Bramgamda, fagus, flagito, flagitium fragum, pagina, pagus (non [gap: Greek word(s)] et collis paganus, plaga pro vulnere, non pro reti aut regione.)

Longa sunt Latrnis, ut cartilago, suffragor, indago, repagulum, quadraginta, Comagenus Neomagum etc. Praeter Rothomagum Attagen, et pelagus.

Brevia sunt Graecolatina, ut harpago harpagus, (cui vertae gus adde) anthropophagus, buphagus etc. a [gap: Greek word(s)] , anallage, Meltager, onager, paragoge etc. ex [gap: Greek word(s)] aut [gap: Greek word(s)] cop. podagra, mandragora, Anaxagoras, et gentilia ut Acragas, Massagetes, Pantagias. Adjice Tentosagi et Tectosages, etc.

Longum est ala, ales, alea, Alecto, balo, balatus, balaenabalista, Calatia, caligo, calisto, calo onis (non as verbum (halo. (non halos) halitus, halce, Halys. Ialysus Laletanus, malo is, malus Jsubst. (non adject) et malum, pala palis palus i (non udis) palo, aes palis sepio et palor aris [?]dest. vager, unde palantes, palabundus, palatium, qualis, qualus, squalor, squaleo, squalidus, squalus, talis, talus, talaria, talea talio, Thales.

Longum est, canalis sodalis et derivatain alis velaie, ut cerealis, glacialis, focale, novale mapale, maegalia, denique Messala. Pharsalus. Sardana palus. Stymphalus.

Breve est, ut amor, et amor. aemuussis, camerina, chlaemys, Damasus, fames, tamen, Samos etc.

Longum est, amentum amen, amuletum, clamor, clamo, osus, dama, fama, osus, hamus, hamatus, lamentum, lamina squama osus, squamia, stamen, stramen, stramentum, Et proprta quaedam, ut Damoeta Damon Damocles Mamercus. Mamertinus. Mamurra. Mamurius.

Breve est, ut calamus, pyramis etc. Quae de verborum temporibus (ut volamus, dicamus) non inrelli gimus.

Longum est, contamino, dictamum, et Graca in ma, ut acroama Thymiama barbara in mus, ut Abrahamus, Adamus Alsa in men et mentem, derivata; ut levamen, atramentum etc.

Breve est, ut anas analecta, canis cano canon eanissru. Danus. Danae, manus panace. Phanes planus, id est impostor, nam aequalis longum est.)

Longa sunt 1.dissyllaba cetera, ut anus, pro podice (nam pro vetula breve est) fanum, lana, panis etc. Et haec polysyllaba. Anippe Canidia, eranium. Danubius, ganeo. Lanuvium, lanificium. Manius, Manilius, Phanaticus.

Breve est, ut b lanus, lam anum oceanus etc. Longum est 1 in substantivis, araneus, a, calcaneum, suppedaneum.

3. in anus anos anes, proprio Latina, aut gentiliae, ut Quintilianus, Trajanus, Garganus Romanus, Nicanor, Tigranes Graecitaemen multa breviant in anus, ut Dardanus, Eridanus, quanquam et gentilia, ut Carmanus producant Stephanus, Libaenus, Sequanus, Sicanus.

4. in anus anius, velantus adjectiva et derivata, ut decumanus, phasianus, tertianus, Titanius, momentaneus etc.

Longum est, in Apis (pro Deo et bove) Serapis, Apenninus capo, capus, crapula, Cynapes, Iampis, Iampyx, Messapus, Neapolis, Papa, Papia, Papinianus, papilio, Priapus rapa, rapum, saperda, sapo, Sapis, scapus, Serapion, stapes.

Longum est in compositis si prior pars desinat in a longum, ut quacunque utralibet.

Longum est 1.arus adjectivum, ut carus, clarus, (non Claros insula) gnatus, rarus, varus, et derivatae, ut Caritas etc.

2. Ara (non hara) area, areo, aridus, Arete, Arene, urbs Aruns Baris, Barium. Carabus, Cares, carex, carico, carectum, glarea, larina, Larius, Larissa, Larissaeus, Laronia, Larunda, nares, Naryx, Narycius, pareo, (non paerio) parus avis.

Longum est 1.in amaracus, Baleares, Caphareus, Longarenus, Margarita, phalarica, tiara.

4.in arius, ariae, arium finitis, ut aqua rius, denarius Calvaria, Ferraria, granarium salarium etc.

Breve est, ut asarum, asarotum, Asia, Asinus regio (nom nympha et palus) basis, casa, lasis, praesinus, quasi, quasillus, Thraso etc.

Longum est, Asael, Aseroth, Aser, Asis, Asopus, basium, caseus, casus, crasis, Mnasylus, Nasica, Nasidius, Nasidienus, nasus, et a [gap: Greek word(s)] composita, Pasibula, Pasithea, Phasis, Thrasimachus.

2. in asius tam adj. quam propria Latina, ut amasius, Caprasius Paschasius, Praeter Graeca, ut Gelasius, Protasius.

Breve est, ut pater, pateo matula scateo, quaeque a [gap: Greek word(s)] oriuntur ut catalogut, mathesis straetegus stratagema, Cratinussrat rus, (aut, etiam in media syllaba) Polycrates etc.

Longumestater, atrium Arella, Atina, Athos Atlas, catillas, crater, craticula, crates (non virinomen) Chratis flumen, clathe fatum, gratia, grator gratulor, gratus etc derivata laterua, lat mus. Larois, Latona, lut o aes et conis prima com latus ei (non eris) Matuta, Matinessa natio-natus, natura, natalis pratum Saturnus, Saturius, Statius. tatinius, Staturus, Stratum, Vaticanus, Vatinessa.

Longum est 1. in aratrum, cicatrix, grabatus palatum, penates, theatrum, velatrum.

2. In acet, ate, et atae, gentilibus et gemmarum naminibus, ut Achates, Tiridates, arelate, Reate, Aquinates, hujates Epatriatae etc. praeter Antiphates, Pelates Zalaetes Dalmatae, Galatae, Sarmatae, et [gap: Greek word(s)] et, ut Socrates etc.

3. In atus substantivis 4. declin ut Mugistratus, Senatus et propria, ut [?]ratus, Honoratus, et derivaetis, ut gemmatus, simbriatus etc.

4. In atius, atia atium atio ator substantivis, ut Horatius, Egnacia, palatium dedjcatio, aleator.

Longum est in David, Davus gavisus, mavis, mavult, Mavors, navis, pavo, et pavus, ravio svavior, svavium, svavis, Savus et Lavinium anceps est.

Longum est, si gemma consonans E praecedat ut creber, gleba, Trebula. (Praeter Crebrenut, Trebatius, Trebellius, Trebta, Trebonius.) Item longum est in debeo, debilis, flebilis, et ejusmodi verbalibus, Hebal, Hebe, Hebesus, Hebion, Sebum, vel sevum, sebaceus, Thebae, Thebanus.

Breve est, ut eerebrum torrebra, terrebinthus etc. Longum est in iu, quae a longis derivantur, ut ephebus, complebilis, quaeque plusralia sunt, ut diebus, speciebus etc.

Breve est, ut decor, decus, specus, speculum, et speeula a speculor: nam specula a spes longum est.

Longum est in Echo, Lecythus Lecania, mechanica, meconis, Mecoenas, recula ares, secutus theca, vecors.

Longum est, ut bibliotheca, hierotheca, et cetera a [gap: Greek word(s)] compos. imbesillus, verecundus etc.

Breve est in Berecyntbus, entelechia, Ezechiel, Ezeehias, Ezechinus, illecebrae, Pherecydes vel cyades, Senesa, senecio, Suffoeius, Telecoon.

Breve est, ut cedrus, edo simplex pro comedo (non com pos in lucemda) pedum, et quae a pes componuntur, ut pedalis, pedetentim, cedo (pro dic vel da, non pro recedo) medeor, sedeo etc.

Longum est in dissyllabis ceteris omnibur, ut dedo Leda, theda, sedes etc. tum Medus, cum derivatis, ut Media, Medicus (non a medeor) et in Edonus, Hedui, hedym[?]les Medea, seditio sedulus. Et compositis ut edico, edissero etc.

Longum est ut aedon, Chalcedon monedula, ficedula, et in [gap: Greek word(s)] finita, Diomedes, Palamedes etc.

Breve est in Alcimede vel Alcimedon, aliaque in [gap: Greek word(s)] vel [gap: Greek word(s)] terminata, ut Andremede, Alcimedon, Automedon. Item cathedra, Empedoeles, essedum, edo, comedo et aliis compol. quae tamen in praeter, edi habent, Lebedus, Lacedaemen, Melchisedech, Tenedes, Vagedrusa, Velleda virgo, Zebedaeus.

Longum est in comp. quibusdam, ut praepositionis der de fluo etc. cum refluo, et refrico etc. breve sit. Deinde in expergefactus, Genovefa, ratefactus, veneficus, et veneficium.

Longum in collega, Cethegus, Egates, Egippus egregius, Gregorius, Hegio Lego as, panegyris, Pegasus, Phegeus Regium seu Rhegium, regina, regula stra tegus et alia Graeca pe [gap: Greek word(s)] , tegula, quaque in Gen. egis longum habent, ut Rex Regis etc. composita sunt ex praepos. e ut egelidus egero, egredios etc.

Longum est in Belus, et Belides, celo et celatus, deliciae, Delius, delubra, Electra, et electrum, Elei, Elias, Elis, clogium, eliquo, elegans, et reliquis compositu ex e. elysium, felis, felix, Helius, Heliades etc. ab [gap: Greek word(s)] derivata, heluor, lelaps, deliro, et ex de compos. Milon, melomeli, melopepones etc. ex [gap: Greek word(s)]

pomum. Pelias, Peleus. Pelides. Pelion. Pelignus. Pelusium, tela, telum, Telebous, Telegonus etc. ex [gap: Greek word(s)] (non Telesphorus etc. ex [gap: Greek word(s)] ) velabrum, velamen, veles, velo, velox, velum, velifico, velivolus.

Longa sunt Latina, ut camelus, candela, cautela, fidelis, fratruelis etc. in ela et elis, fammelicus, phamselus, Praeter Arelaete, aerdelio sepelio, Vindelicus.

Brevia sunt Graeca per [gap: Greek word(s)] , ut Achelout Agelados, Encelaedus. Nyctelius. Penelope Pterelas. et in ele et elu: ut ampelus. Cyspelus Cybele etc. et composita ex [gap: Greek word(s)] et et [gap: Greek word(s)] et, ut periscelis praxiteles etc. Praeter morberum nomins ex [gap: Greek word(s)] , ut hydrocele, epiplocele etc.

Longum est inclemens, demens demo, Democrates, Demosthenes etc a [gap: Greek word(s)] comp. demum, hemina, nemo, remus, semen, sementis semita, semi, vel semis, cum compos. ut semianimis, schema, temetum, temo. Item compos ex praepos.de, e, et se. ut demitto, eminus. semoveo etc.

Longum est, ut abstemius, diadema, eremus, vindemia Ereve est in anathema (quod tamen in re Deo sacra, am plerisque producitur) Alemanus. Anthemis Artemis. Chrzs Othemis etc. ex [gap: Greek words] comp. NeoptOlemus, Tolemon etc. ex [gap: Greek word(s)] et comp. Solemus, Telemus.

Longum est, in Benacus crena, denus etc. in enus numeralia, denuo, enodis, eno mis etc ex de et e praep comp. fenus fenero fenum, frenum, luna, Lenaeus, lenio lenis etc hiuc deriv. leno, lenocinor et deriv pene, penacutus peninsula, Peneus, Peneleus, Penelope, penis, peniculus, pen cillus peniculamentum, penula penulatus, penuria, plenus, tenes, Rhenus, Splemum strena, strenuus, tenasmus, et si quae Graeca per [gap: Greek word(s)] vel [gap: Greek word(s)] scribantur. ut Threni etc. vel etia [gap: Greek word(s)] componuntur, ut energia, Enyoetc tenia, vena, veneno, et venor, cum deriv. ut venalis, venator etc. Zeno.

Longum est, ut Antenor, avena, Damascenus, egenus, habena, Hippocrene etc. Ita in ena, ene, enus. et enor pleraque producta invenies.

Breve est quidquid ex [gap: Greek word(s)] componitur, ut Aristomenes, Andromenes Diogenes, Philogenes, Demosthenes. Sosthenes, Philoxenus etc Quaeque habent terminationem participii Graeci, ut Clymenus, Dradumenus, Melpomene, Philomena, Eurymena etc.

2. Adde Alimenus, Ambenus, Armenus, Armenius, Berenice, Caermenion, Helenus, Helena, Oecumenius, Olenus, Ormenus, Parmeno, Parmenus, Parthenus, Parthenius, Paerthenope, Persena, Ploxemus.

Longum est, in AEsepus, Asclepias, Asclepiades etc. ab Ascle, cepa, cepe, Cepheni, Cepheus, Cephisus, Cephus, Cepio, Epirus- hepar, Hephaestion, hepar, repo et regens (non repens, id est, subito) sepes, sepia, Tlepolemus, sepono etc. a se, de et e composita ut, depono, epoto.

Breve est, ut nequeo, infrequens, sequester etc. Longum est in Equicotus, et Sequana, tum ex nepra hibente compositis, ut nequam, nequis: et propositione de ut, deque, dequestus etc.

Lengum est, in berillus, Berytus, cera, cereus, ceritus, Cerinthus, cerinus, cerites, ceroma, cerostratum, cerorum, cerussa, clerus, Eretum, Eridanus, Erigone erithacus, Ero us Erine Erigeron herba, feralis, ferlae, Feronia, Geryon, Hera (luno, non domina) et inde composita, ut Heraclas, Heraclitus etc. Hero, et inde comp. ut Herodes, Herodium (locus, non avis herodius) Heros et inde nata. Heron etc. Merione, Nereus et inde nata peta pero, plerique et similia. Seres, serus, et inde mata, Xerophilos et quaedam alia Graeca per [gap: Greek word(s)] .

Longum est in Abdera, arcera, arteria, coemeterium etc. in [gap: Greek word(s)] , ut apodyterium psaiterium etc. Cythera. e (quamvis Cytherea brevietur) crateris (quaeque ingenit. eris habene long.) Homerus, Iberus et peregrina in Eius, quaque [gap: Greek word(s)] ante [gap: Greek word(s)] habent, cune Latinis abjectivis. ut Assuerus, procerns, nauclerus, panthera, statera, trierarchus, trieteris.

Breve est, in Mesembriae, reses, resimus etc. ex re cempos. Sesomstris, Vesagus, Vesilus.

Breve est, ut genesis, haerefis, Nemesis, Synthesis, etc. a Thesis comp Synesius, Tiresias.

Longum est 1. in esis, velesia, esius, sium Graecis, per [gap: Greek word(s)] , ut catechesis, diaecesis, phrenesis, Ecclesia, Etesius, Magnesius, marpesius, Milesius, catchesium etc.

3. in esus propriis, participiu, ut Galesus, Halesus, Jesus, Lyrnesus etc. a [gap: Greek word(s)] et insula. Praeter Campesus, Ephesus, Vogesus.

Longum est, ut Creta (argilla et insula) et inde natae. cete meta, metior, Tethys etc.

Breve est 1. in betula, Cethegus, etymon, etymologia, etesiae, fretum, Geta, Hetruria, Heteroclitus etc. ab [gap: Greek word(s)] et composita, metallum, metalla methodus, metathesis etc. a [gap: Greek word(s)] comp. Mothone, meto, Metius, metrum, metuo, retro, Thetis, tetragonus, tetrameter etc. ex [gap: Greek word(s)] comp. Petrus veto etc. ubi P vel V consonans praecedir.

Longum est, ut facetus, propheta, proxenet etc. in [gap: Greek word(s)] personae officium significantia, Paracletus etc. [gap: Greek word(s)] et compos. quercetum etc.

Brive est 1 in agonothetae, asyndeton, antitheton etc. in [gap: Greek word(s)] vel [gap: Greek word(s)] compos. Capotus, Charletus, Venetus, Cercetius, Helvetius etc. in etus et etius propria, et gentilia (nifi Graece [gap: Greek word(s)] habeant, ut Agapetus, Philetus, et in etus peregrina sint, ut Isbosethus. Mahometus) Eetson Hypertaeon etc. propria in aon et [?] Massamgetes, Taygeta-us. Phaethon, Phaeithusa etc. ingetes ae-us, etbox ethusae, obstetrix, meraetrix, pietan satietas etc. in etrix et otas derivata.

2. Latina haec, feretrum, penetre, phaeratrae, vegetus: quaeque apud Gracos per et scribuntur, ut amethistus, Decretis, dimetrum, Oretae, Panarete etc.,

Longum est, ut Alevas, Eva. Evander, parasceve. Breve est in brevis, levu (nisi glabrum fignisicet) sererus, et cum prior pars compositi in cexit, ut benevolus etc.

Longum est in biblia bibliopola etc. fibnlo, fibula, ibo, Ibis, ibex Ibycus, Libethtus, Liber eri, libo, libum, bra libella, bilibris etc. scribo, scribilita, sibilo, fibilus, Sibylla, Sibyna, tibia, tribula um, Tibur, vibex, Vibidius, viburnum.

Breve est, ut bicornis, dicelon licet mico, Micipsa, Siculus, Sicanus, Sichaeus etc.

Longum est in cicinnus, ficus, Icarus, ico is, icon, Iconium, lichen, licium, mica, Nicolaus, Nicomedes etc. a [gap: Greek word(s)] - pica picus. Picenum, sica, sicatius, Sichima, Sicelis, Sicelides, sicut, spica, spiculum, trico, tricae, triceni, tricies, Ticinum, vicies, viceni, vicinus, vicus.

Longum est in Apicius, Aricia, Alaricus, Caicus, aliuque propriis in icus (non taemen derivatis, ut Dominicus) et amicus anticus um, apricus, caprificus, cuniculus, cuticula, craticula febricula febricito, formica, lectica, lumbricus, marica, mendicus, myrica, Nasica, periculum, pediculus pediculosus, petricosus, posticus um pudicus, rubrica, siticula ae sitire, vesica, urtica, Ustica. His aceedunt in [gap: Greek word(s)] comp ut suprae, ut Anicetus, Anicius, Thessalonica, Polynices, Callinicus, Eunicus etc.

2. Longa sunt diminutiva in iculus, icula iculum, si ae longis, vel verbis velgenit deriventur, ut nutricula anutrice, redimiculum aredimere, cum alia pleraque natura brevia sunt, licet meeri gratia in palysyllaebicis producantur, ut aquamliculus, canicula vehiculum.

3. Ita quoque in icius, icia, ieium si a supinis deriventur, longa sunt: contra si a nominibus: licet earminis gratiae sape producantur. Ita adventitius, ficeitius, nutritius, ad adventum i, fictum, nutrituns, longa: gantilicius novicius etc. brevia a gentilis, novus i etc. nisi metri gratia producantur.

Breve est in (nidos, Didymus, Didius, fides, fidelia Fidena, idea, Idem (neutrum, non mascul) edentidem, idioma, ideneus, Iduma Midas, Thidiaes, quidem (non quidam) video, viduus etc. qui viante Dhabent.

Breve est ut avidus cupidus, trepido, Smyndirides etc. Longum est 1.accido concido etc. (a cado, non eado uti et homicida) cupido, formido etc derivata in do, qua habent in gen. inis Godefridus etc. peregrina in idus considero, desidero, elegidium, fastidium. meridie postridie.

2. Patronymica mascul. in ides, juxta regulam 3. cap 4 supra ut Alcides, Belides, Pelides etc.

Breve ubique est ur biformis bisidus caernifex opifex etc. Breve est, ut niger, piger, strigil, vigil etc. Longum est in bigae, trigae, figo, frigo frigeo, frigesco, frigus etc. derivata. frigilla triginta, viginti.

Breve est ut adigo caliga, cerrigo porrigo etc. Longum est 1.in auriga, castigo, fastigium, fatigo, Origanum, quadriga, vectigal.

2. Ex fligo, et stigo tomposi a, ut affligo, confligo, infligo, instigo vestigo, vestigium, praefligium etc.

Breve est in bi et tri compositis, ut bilanx, bilinguis, triplex etc. Et in Cilix, cilium filix, Gilippus, hilaris, Ilerda, Ilertes, Lilaeus, Lilybaeum, Milo, Pilatus, philyra, pilus, et pila (lusoria, nam pila vas longum est) Philet tu etc. ia [gap: Greek word(s)] . Silarus, fileo, silentium filer silex siligo siliqua, Silurus, Siloe, stilus vel stylus.

Breve est, ut amabilis, Cherilus, Quintilius, similis etc. Longum est 1. in asilus, Ausilenus a, Argiletum, Crocodilus, quaeque per et[?] a Graecis scribuntur. cubile, haedile etc. neutra substant. in ile. herilis, juvenilis etc. in tlis a nominibus dirivatae, praeter humitis et parilis. (non a verbis, ut agilis fragilis) his adde mensium nomina, ut, A prilis, Quinctilis, Sextilis, Item exilis, subtilis, et primipilus.

2. Haec propria in ilius et femin ea in ilia. Acilius, Duilius, Lucilius Manilius Manilis, Masilius, Pansilius. Petilia, Rutilius, Servilius, Servilia, Venilia. Et fistorum nomina, ut Faenilia, Palilia.

Longum est in crimen, limen, et dissyll reliquis omnibus, Item in Limonium, simus 1, simius a, similus, Timagenes etc. a [gap: Greek word(s)] .

Lumgum est 1. in discrimen, rudimentum, sepimentum alitisque, qua in imen et imentum ae supinis initum form antur; ut fulcimen, lenimen, pavimentum, detrimentum etc.

2. Alimennus, Ariminum, Ephraimus. Joachimus etc. Hei braica, matrimus patrimus, pimus quadrimus Thevtimus etc. a [gap: Greek word(s)] , cum cetera derivata in timus cerripiaentur, ut, aditimus finitimus etc.

Brevo est in omnibus reliquis quae Mante Ihabent, ut minae etc. in cinadus, cinis, cinist, Inula. Inuus, lino linio, Linus Ninus sinapis sine sinister sino sinuo, sinus (non pro vale) tinea, Tiniae fluvius.

Breve est ut cinus, facinus, hyacinithinus, cupressinus, nardinus, serotinus: et omnia in inus, quae mate riam, colorem, odorem, tempus anni ex rebus sensitive inanimatis significant. Praeter matutinus et vespettinus, quibus addes clandestinus, et mediastinus penult. longa.

Longum est 1. in inus, ina, inum, adjectivis ab animatis, ut bovinus elephantinus etc. Deind, et propriis ut Cainus, Erasinus, Lucina, Atina, Palaestina, Aquinum, Urbinum, et gentilibus, ut Patavinus etc-Praeter haec brevia sunt: Aeschinus, Calinus, Lyci nus, Earinus, Myrimus vit. Cyminus, Fucinus lacus. Morinus, Torinus, gentilia. Proserpina femina. Apina, Asine, Catina, Felsina, Fascellina, Mulina, Statinua. urbes, aut regiones.

Praeter haec brevia. Asinius, Flaminius, Herminias, Lyeinius, Stertinis, Tarquinius, Flaminia, Fulginia, Sirdinia, Lavinium, Tarominium.

3. Appellativain in a produe, utangina, figlina, heminia, parietinae, resina, runcina, suirina etc. et patrony mica in ine, ut Neptunine, Nerine. quibus addeacinaces, Acesines fluv. heroine, Myrine, Amazon.

etc. a [gap: Greek word(s)] compos. ut triclinium etc. caminus, catinus, covinus, cuminum, figlinum, inquilinus, pristrinum, pulvinum, pulvinar, salinum. Quibus adde coracinus, et echinus, pisicium nomina.

5. Produs verba inino, et inor, ut divino, inclino, supino etc. bovinor, coquinor, muginor etc Quibus adde adverb. omnino.

Longum est in Alips, coliphium Enipeus, Euripus, gryphas, Iphigenia, Iphitus etc. ex Iphi compos. pipilo, pipio, pipo, ripa, Ripheus, Scipio, Seriphus, sipho, Sipus, stipendium, stipes, stipo, Tiphys, v[?]pera.

Breve est in aliquis, reliquus denique, undique etc. sed non in reliquis ex si et que compos. ut, siquis, siquando, ubique, mihique etc.

Longum est, ut chiragra etc. a [gap: Greek word(s)] comp ira, ironia, Irene, pirata Pirene, Siten, Sirius, tiro.

Breve est in dirino, disertus hirundo, hirudo, Quiris, Quirinus, quiritor vireo, viresco, (non tamen a viribus ductum) virago, virilis etc. viror, viridarium etc Viriathus etc.

Longum est, ut Busiris, Casimirus etc peregrina, Deianira Epirus, Equiria, P dalirius, Semiramis etc.

Breve est, in bisapor, bisulous etc. ex bi compositis, bi son, eisum, crisis cum comp Isaces, Isara, Isaurus, Isidius Isocrates etc. ab [gap: Greek word(s)] et comp. miser, nisi, Pisaurus. Tisidae pthisis, Phrisius ptisana, sisier sisymbium, Viselins.

Longum est, ut Amphisus a et Amphrisus ius a. Cephisus, Elisa et omnia propria in isus et isa. Adde- Anchises. anisum, herba, Cogisandra, divifus, gavisus. invisus, innisus etc. hujusmodi compso halisio, parvus onager, paradisus, et finitae in usius, isia, isium, ut Carisius. Ocrisia. Arvisium.

Breve est, ut Brit annus, Italus, Criticus, fritillun itere, niteo, titulus, vitulus, vitium, vittligo-ator etc.

Longum est in Bitus, Bithynia, ditrochaeus, dithyrambus, eliteliae, Cliton, Clitorius, Clitumnus, mitesco, mitigo, mitis etc. Mitylus piscu, nitela a nitor eris verb. (non a niteo) Pitho, ritus e ualis. Sitho, thita, titillo, Titan, Tithonus, Tityrus, vita. -alis. vitis-cula fer, vito.

Longum est 1. in Agapitus, Architas, aconitum, Amphitrire, Aphorodite, dormito frequentativa in ito. invito-us, irrito, paraclitus (licet usuis brevistur) pro voco, (non annihilo) prorito, piruita, Ilythyja, [gap: Greek word(s)] -Orithyja, [gap: Greek word(s)] -Margarita, Mephitis scriblita, viritim.

2. In derivatis a spinis (ut supra Iante C) in etius-a-um. ut emissitius, factitius, nutritius, Et in itor, et itto a supinis quartae conjug. ut auditor, nutritor, auditio, nutritio etc.

3. Nomina patria et officiorum in ita, velitis. ut Amphipolita, Levita, Ninitiva, Palaestrita, Oceanitis, Sunamitis etc.

4. Denominativa in ita et itus, ut Jesuita, Eremita, cassita, corbita, galerita, mellitus, r[?]catius, quo etiam Horat. fortuitus reducit

5. In ites vinorum et itis morborum vocabula. ut absinthites, abrotonites, porphyrites, phrenitis, tympanitis pleuritis etc.

Breve est in Ninive, niveus, rendivivus, semini verbius, semivir, semiv calis (a veco) et ejusmodi composita.

Breve vest 1. si muta cum liquida praedat, ut globus, prebus, Praeter Croibus et Crobiolus.

Longum est in Cocalus, cocytus, focale, locusta, Oceanus, Ochenius, Ocheus, Ochus, ocior, ocium, coyus, ocymum, Coypete, etc. ab [gap: Greek word(s)] . Phoca, Phocais, Phocis, Phocus, poculum procerus, Socrates.

Longum est Jodocus etc. harbara inocus, lenocinium, tirocinium etc. a genit. onis derivata, suffaco, praefoco aliisque comp a foco, as.

Breve est, ut Codius, modus, modium, odor, odium, podagra Rhodus etc. ex [gap: Greek word(s)] Graco, Glodovaus, Lodovicus.

Longum in Borrodus, Enodus, Emoda, Herodes, Olodes, Nebrodes etc. in odes, Thermodoon etc.

Breve est in Bogus, Cogilandra, Logica us etc. Phlogis, Phlogius, togus, roga etc. Vogesus.

Longum est in Gracis ab agoge, ut Isagoge, padagogus, synagoga etc. et a [gap: Greek word(s)] , ut mysopogon, melanopogon, feucopogon. Adde octoginta.

Longoum estin Bola, boletus, choliambus, Colia urbs et herba, colon membraum [gap: Greek word(s)] , (al quande [gap: Greek word(s)] intestinum) col as, colica, colo as (nam is breve est) colum (non colus) colotus serpens. colote herba, coliphium, dolium, moles, moly, nolo, olim, olearos, proles etc, prolixux, solus, olot, solers solennis, Solon, Spoletum, Tmolus.

Longum est in Aedolus, Capitolium, Cymolus, Geololphus, idolum, Jolas, Mediolanum, Timolus.

a. a [gap: Greek word(s)] , et [gap: Greek word(s)] orta, ut blibliopola, oenopola, thermopolium etc. dicolos, mono coelos, isocolon etc.

Breve est in Bromius, Bromus, coma, cometa, comeda, comitor, comes, Cromis, dominus, Domitius, domo as, domus, dromas adis dromo, glomus, homo, Homerus, homilia, Homole, omasum, omitto, Promulus, stom aechus, tomus, Tomyris, Vomanus, vomo, vomica.

Breve est, ut Chrysostomus, Epistomium etc. a [gap: Greek word(s)] , hebdomas, Sauromata, etc.

Longum in Absolomus, Esromus etc. barbaris in omus. Ithmous mons, et Ithoma arx.

conops, conopeum, dono, donatio etc. donec, Monychus (pro Meronychus) Nonacris, nonus, pone, pono, pronubus, pronus, Thonitis locui.

Lngum est ut Antonius, Apollonius, Acrisione, Oenone, antiphona, physiognomia, polygnotus. patazonium, patronymicum etc. ab [gap: Greek word(s)] , comp. [gap: Greek word(s)] in dompo sitione saepe mutaturin [gap: Greek word(s)] , ut Hieronymus, synonym.

Breve est in acomirum. Aponus. Ausoniae. Axona. Ballonetus, coctonum barmonta. Ionium Macedonia Maeonia, Matrona fluv. Fannonia, paratonium, Pelethronium, et si quae talium per o scribantur apud Graecos et composita, ut Argonauta etc.

2. Feminina in one non patronymica, ut Alcyone, Chrone. Hermione. Hesione. Hione. Micone (vel Myconos) Plejone. cum deriv. ut Alcyonius onia etc.

Breve est, ut cophinus opera, poplos, populus (non tamen pro arbore scopas scopus scopulus etc.

Longum est in Cophe, Cophes fluv. cophosis surditas, copia etc. copulo a etc Opis Nympha, Slopus, scopae, scopolas, scopula, scropha, Sophron, Sophrontus.

Longum est in Aesopus, Asopus, Canopus, conopeum, Crotopus, Edopeus, Europe, hydropicus, hyssopus, lagopus, misanthropus, pyropus, Sinope, Siope. et si quae ab [gap: Greek word(s)] vultus componantur.

Longum in his comp. est alioqui, quoque quandoque utroque, et aliisoquib, particulae, quis vel quin et que accedunt.

Longam est in coram, corycaeus, corycus, corytus (pharetra, non oppidu) Corus, seu Cautus, Chloris, Chor graphia, choroides. Dores. Doris. Doricus. Dorion Dorus, dorostorum, Dorotheus, emores, morosus, morio, motor (stultesco, non haereo) Moria, morus, Norops etc. Noriculsora, orata seu aurata, orificium, Oricus, Orithyja us. Oritae, oro. Oromedon. Oropus, Phora, Phoreus, phora.

Longum est in Achores. Achoreus. Ansiorus, aurora, cibarium, cichoreum, Chry[?]loras, Cytorus, Diores, Dioryx, Helorus, Heliodorus, isodorus, Pandora, etc. a [gap: Greek word(s)] , Lycoris-us, eus, meteorus, Pelorus, praetorius, quaestorius etc. derivata. Sapores, Sertotius.

Breve est in Cosyra. Mosa. Mosella. Mesyni. Ostris, Poside. Posidippw. Posidon. Proserpina. Proseucha, prosodia etc. a [gap: Greek word(s)] composita, orsa, roseus etc. (non proprium.)

Longum est, ut Bonosus, doiosus, exosus, metamorphosis etc. in [gap: Greek word(s)] .

Breve est in Ambrosius a, antidosis, cynosura. Ehosus. Ennogisaeus. Eleemo syna. Euphrosyne etc. in syna et syne Graeca. Genosus. Leucosia. Tandrosos Petosiris. Symposium. Theodosius etc. a verbalibus in [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)] .

Breve est bortus, noto as nota, (signum) Notus (veretus) quotus et a [gap: Greek word(s)] et et [gap: Greek word(s)] deducta, ut crozalum, eroton, crotopus, Scotinus Scotusa.

Longum est in Clotho, cotes coticula coturnix, dotes, dotare, jota, lotos, Lotophagus, Lotis, lot, a um, lotio, lotium, moto-as, motor notus, norifico, notesco, (nonnoto as, notarias notabitis) notio, motio, et si milta verbasia potoaror-tio. Proreus. Protesalaus. Protogenes etc. a [gap: Greek word(s)] et (nom a [gap: Greek word(s)] ) protinus, proterit, et a pro Lat longo. Scotus, Scotia, toter, soteria, totus, (pro integer, non ut opponitur quotus) votum ivus.

Longum est Asatorum, Epirota. Icariota. Libanotis etc. inota et otis patria, aut patran Imica. Lithostrotum, polyptotum, triptotum etc. in [gap: Greek word(s)] casum.

Breve est Acrota, Ballonotut, Deiotar us, Euronatus, Hippotes, Herodotus, Theodatus etc. in [gap: Greek word(s)] , Oenotria, sybota. [gap: Greek word(s)]

Longum est in bubalus, bubile, bubus, bubulas, bubastis etc a [gap: Greek word(s)] , bubo, bubio is bubino-as, glubo. jubilum, lubricus, nubes etc. nubo, nubilis, pubes, rubigo, suber, subala, tuber, uber.

Breve est in Cucufas, cuculsts cueulus. cucumae, cucumis, cucurbita, etucio, crucifigo etc. ducentiae a Luceres Lucerna, Lucretiae, us lucrum, Lucumo, onis, nuceus, inus, nucleus, nucula, trucido, truculentus etc.

Breve est in pudes, pudor, et deriv. Ludvicus rudis rudens, rude, Rudiae et Tuder urbs, sudes, studeo, tudiso Et aliis hinc compositis: ut dispudet, repudie, erudio etc.

Breve est in fugio, fugo fuga et detiv. jugum jugalis jugosus, juglans jugulat, jugulus. Iugulae itellae pugil, pugillus. pugill ares tugumrium. Deinde composita a brevibus, ut conjugium perfugium etc.

Longum est in bulimos, et bulimia, Bulime, populi, culeus, euius, dulia, Dulichium, fuligo, fuligineus, - osus, mula-us, mulio. Julius, pulypus, Pulydamas, Thuel- uligo.

Longum adulor, Amulius, Apulia (Apulus dactylus est) curulis, edulis etc. in ulis, Cleobulus, Theodulus, Neobule, Pasibula etc. a [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)] et, Getulus, Julus, torcular.

Breve est in cumeras cuminum, vel ey cuminiseca, camulosus, humerus, humis, Numa, Numantia-inus. Numanus, numisma (velnom.) Numitor, Numida etc. numeros numerus etc. rumex, sumus, tromidus etc. tumulo, us, tumultus etc.

Breve est autumo, columella, columen contumax, contumelia Crustumeri crustumium, eucuma, cueumis, incolumis Lucumo, posthumus-ius, decumus optumus, maxumus etc. umus pro imus, tegumen.

2. In umentum quae a supinis brevibus, vel sola politione longis descendunt, ut nocumentum, tegumentum etc. praeter instrumentum.

Longum est in Arupinus, buphagus, catadupa, cupa. Cupennius, Erigdupus, Jupiter, nuper-us, pupaus. pupilla-us, pupula, pupus, rupes rupex icis rupicapra scrupus-eus, scrupulus or, et deriv.

Breve est, in Curius, Cures, (quod Graeci producunt pro Cretensibus) curulis, Duraton mons, et Durtus, fure, furor, oris, furiosus etc. muria, nurus, spurius, turis, Turrius.

Breve est 1 in Anxur a, Biturix, camurus, centirupe, centuria, decurio, lemeures, Liguria, longurio, luxuria, purpura, Satura.

2. Nomina propria in urius, et meditativa in urio, ut Mercurius, Vulturius, dermiturio, esurio, Prater Scaturio.

Breve est, in Blandusia, Brundusium, Canusium, Ebusus, Frusino-onis Perusinum, pusoaus, Susanna, susurrus.

Breve est, ut cutis frutex, lutum (pro caeno, nam pro colore longum est) putent pute, putris, uter et hinc nata.

2. in Butes vir, buteo vel io avis, buthomos herba, Buthrotum urbs, burtyrum, futilis, glutio, Juturna, mutio-is Mutius, mutuus, nuttio, puteo es, Struthio, Rutilius, tutela, tutor, Tuticanus, Tutius.

Breve est in amputo et compos. a brevibus, arbutus, defrutum, diuturnaus. Minutsus.

Breve est, ut Cluvius, exasviae fluvius, juvo, implsovinm, pluvia, Tascuvius, Vesuvius, Vir trusvius.

Breve est, ut Ampycus, Aonycus, Amyolae cyclas, cyclus, Cyclops cum deriv. Ibycus, Manycbus, Mycone.

Longum est in Caycus, Cyce, Lycas, 1 ycheus, Phycus, -untis, psyche, sycomorus, sycophanta, etc. a [gap: Greek word(s)] , et [gap: Greek word(s)] et, anima, ficus, ut metempsychosis, morosychon etc.

Breve est in Cydon, Cydonius, hydremeli hydreps, hydria etc, [gap: Greek word(s)] compos et Hydaspes, Hydaspaus.

Longum estin catpygis depygis, melam pygus, pygragus, etc a [gap: Greek word(s)] , rates compos. Gyger, Laestrygon.

Breve est in cylindrese, Hyias. Pyludes. Pyla. Pylis, stylus-Breve est ut Aeschylus, sipylus, coryle.

Longum est in Asyla-as um, Axylus, allophylus, Etiphyle, Pamphylia etc. a [gap: Greek word(s)] genus vel [gap: Greek word(s)] tribus compos. conchyle-ium, Massyli-ia.

Longum est ut Cyme, Cymodoce, chymos suecus, thyrna victima, unde thymiama. non ab herba tbynous, qua vox eorripitur. Hymen vatiat. Lymaeus serdidus Symaethus, Thymoleon e [gap: Greek word(s)] animus, in quo prima longa.

Longum est in Alyme a [gap: Greek word(s)] lues Amymon, enthymema a [gap: Greek word(s)] animus, ut Prothymus.

Breve est, ut Cynicus, Cynocephalus, dymasta, gynecaum etc. a [gap: Greek word(s)] id est, sanis, mulier, vis, deducta

Longeum in Amynon, Amynias, aneuthynus sine erimine, Bithynus, ia, Dictyna, Gortynis etc. a [gap: Greek words] rue et alia polysya in [gap: Greek word(s)] , Polymyne, etc, a [gap: Greek word(s)] pratextus. Mosyni.

Longum est in Alvpe a [gap: Greek word(s)] tristitia, Typhon, gryphes, grypus, typhus.

Breve est, ut lyra, myrica, Myron, pyra pyrus-um, pyrausta, Pyrois, Syria, styrax, Tyrus tyrannus.

Longum est in Cyrus, Cyrene, Cyrinus, Cyriacus etc. a [gap: Greek word(s)] et, gyrus, pyrene, pyramis, Piramus (vir, non fluv.) pyraeus a [gap: Greek word(s)] triticum, Scyrus, syrinx, Tyrophilus (a [gap: Greek word(s)] caseus, non Tyrus, urbe) Tyro vel tiro.

Longum in Amphyranus. Ancyra, Astyra, butyrum, Corcyra, Cosyra. Ischyrus fortis, plemmyris. astus maris, Nysirus, papyrus, xylosphyra, malleus ligneus.

Longum est, ut Chryses, chrysolithus, aliisque a [gap: Greek word(s)] aurum compositis, Lysippus, 1 ysimachus, Mysia etc.

Breve est in physicus, Chysicus etc. quae a [gap: Greek word(s)] id est, natura, solutio, fusio, derivantur.

Longum in Amprhyses, Dionysius-ia, Jalysus, Megabyses, philochrysus, pseudochrysus etc. a [gap: Greek word(s)] .

Breve est, ut Anytus, Cythera, Erythus, erythraeus, Enrytus, Lecythus, prytanis, Scytale, Schyta etc.

Longum est in Amythone, adacrytus inftatus Berytus, cocytus, corytus, erysipelas, Etythia, erythema, mythologus, polymythus etc. a [gap: Greek word(s)] et fabula composita, Pythagoras, Pythia-ius pythonissa etc. a [gap: Greek word(s)] , composita, pytisma, Zythus, vel [?]um.

CAPUT VI. De quantitate ultimae syllabae regulae speciales.

VLtima syllaba vel in vocalem vel in consonantem desinit. De vocalibus primo dicamus.

I. A finita producuntur. In nominibus quidem ablativi casus Latinorum, uta Musa, et vocativi Graecorum, ut o Aenea, Anehisa, Palla. In verbis omnia, ut oma, puta. In reliquis partibus orationis pleraque, ut antea, infra etc.

EXCIPE 1. in nominibus reliquos casus, Nominativum et Accusativum, ut poemarpoemata, Hectora, Persea etc. Quibus nonnulli vocativos a nominibus in es quandoque jungunt, ut Orestae, Atrida, quae Ovidius corripuit. Horatius Atrida pro Nominativo usus breviavit ser. 2 fat. 3. uti et Anchisa Virgilius 1. 7.

Ceterum haec exceptio perpetua est, licer Nominativus Latinus a Graecis in [gap: Greek word(s)] desecendat, ut fama, plaga, machina, a [gap: Greek word(s)] Siqua tamen in versu producantur, vel hoc titulo, vel propter sequentes in altera voce consonantes, aut certe ex caesura id fieri necesse est, ut Oviir fast. Amalthea, 4. fast. Electra, et Rhea, in Epist. Hypermenestra, et Phaedra. Statius Tegoa Nemea, Malea producit.

EXCIPE 2. in reliquis partibus orat. Eia, ita, postea quia. Quibus contra accedit, quod Manilius et Flaccus corripit, et putae adverbium, quod Persius; Frustra, quod Avienus, Ausonius et alii.

EXCIPE 3. numeralia in ginta, ut triginta, quadraginta etc. quae ambigua sunt: cum promiscuo in usu apud poetas repetiantur,

ajantur. Nam Manil. triginta corripit, Quiquaginta Mart. Quaedraginta Victor, Sexaginta Mart. Nonaginta Auson. Allaluja licet per camets scriptum, tamena Prudent. corripitur. Quamvis usitatius haec producantur.

EXCIPE 1. vocativos Graecorum 3. declinat. in i ae y, ut Alexi, Amarylli, Moly, chely, quae ultimam brevem habent.

EXCIPE 2. mihi, tibi, sibi, communia. Quibus addesni, et ad verbia, ibi, ubi uti sicuti, quae frequentius, et nisi quasi, quae frequentissime corripiuntur: hoc tamen Lucretius: illud Rufus, et Sidonius producunt.

EXCIPE 3. Graeco latinos dativos in i, ut Daphnidi. Paridi. Thetidi. Thethyi. Phyllidi. Thladi, saepius quidem, et apud Graecos correpta, apud Latinos tamen nonnunquam producta, ut Pyladi Matt. 1. 10. Thetidi Val. Flac. Argon. 1. 2. et 2. Propert. Paridi, et Tyndaridi 1 3. Catullus Thet idi etc. producit.

E longumax [gap: Greek word(s)] duc, quintae, monosyllaba, verba Imperii, et longis adverbia junge seeundae.

EXCIPE 1. in nominibus Graecolatina, quae per [gap: Greek word(s)] Graece scribuntur, ut Agenippe Niobe cete, et tam vocativi quam ablativi primae declin. a nominibus in es, ut Hippomene, Laerte Dico primae: nam si tertiae declin, sint, uti eriam Laertes is inflectitur, ablativus brevis erit. Quanquam et vocativo Achille brevi Propertius lib. 4, utatur.

Deinde et quintae declinat. voces longae sunt, ut spe, fide, aecie, Item re et die, cum eorum compos ut quare, hodie, postridie. Quibus adde fame, quod olim quintae declin. fuit.

EXCIPE 2. Pronomina. me, te se, et praepositiones, e, de se, atque etiam ne, cum prohibet, non vero, cum enclytica est, nam sic breviatur.

EXCIPE 3. in verbis imperativos 2. conjugat. ut mone, doce, taece. Sed vide, cave, vale, nonnunquam corripiunt. Vide Perfius et Valerius, cave Ovidius et Horatius, vale etia Ovidius breviat, Ita responde, fervei frende fulge, stride terge, resplende, cum a 3. conjug verbis, respondo fervo, frendo etc. olim usitatis, ducuntur, jure breviabis, ut Mart. in responde, alii in aliis fecerunt.

EXCIPE 4. Proverbia a nominibus 2. declin. orta ut aegre ab aeger, docte a doctus, valide a validus. Praeter bene et maele, quae breviantur. Longe etiam, clare, in ferne, superne, Lucret, uti et hoc ultimum Horat orripit.

His longis junguntur quoque ohe, ferme fere, passim producta, quanquam et fere Ausonius corripiat.

V. Finita in O communia sunt sive nomina, ut Cato, sermo: sive verba, ut puto dicito, sunot, amando etc.

EXCIPE 1. In nominibus Graeca; quae per [gap: Greek word(s)] scribuntur: ut Clio, Androgaeo, Quae tamen ex [gap: Greek word(s)] Graeco, abjecto [gap: Greek word(s)] , latinizantur, ut Plato, Cato, ambigua sunt. Deinde dativi et ablativi casus longi sunt ut Domino, sono.

EXCIPE 2. Monosyllaba, ut o, oh pro, quo, do sto, sto, no, quae longa sunt, quanquam o et oh sequenti vocali varient. nam Virgilius aliquando breviavit.

EXCIPE 3. Adverbia a casibus nominum vel pronominum profecta. ut falio, rao, subito, quo eo, et ex illo composita, adeo ideo, quibus accepit ergo pro causa.

Hinc tamen deme 1. brevianda, modo, cum composit. ut dummodi, quomodo, tantummaod. Victorinus tamen modo et Catullus quomodo producit.

2. Muntuo communis, cito, denuo, serio sero est. Sedulo, et extemplo, vero, postremo profecto.

Nonnulli excipiunt 4. Scio, cum compos. et duo, ambo, octo, ego, et eedo, pro die, vel da, tanquam corripienda, verum hoc ut frequentius est, ita necessarium esse non duxerim; cum producta a quibusdam reperiantur: neque natura vocum repugnet.

Consona C et N, cumque AS, producitur ES, OS, B DT brevies, L M R, sic IS, VS, Isque

I. Ni vocalis obest, B D T corripe semper. Finita in B, D, T corripies; nisi vocalis ut diphthongus longa ultimae syllabae repugnet. Ita Ad illud caput, velut, stat, Caleb, Jaepheth, brevia sunt; sed Horeb, Jacob, Jasaphat, David, longa ob vocalem, quam vis et Da vid in libro parap. per I breve reperiatur, ideoque variet. Quaedam tamen per T apud Veteres producunt, ut Cupella his commune fuisse judicet, nunc non imitandi, nisi caesura, aut crasis, ut init pro Iit, subit pro subiit, excuset.

II. C longum est; breve nec, donee, communia fac, hic. C producitur in fine, ut Magog, Agog. verum (quod supra monui, et ubique tenendum est) in peregrinis, hoc est, Graecis et Hebraicis, ratio vocalis praecedentis ubique habenda, quae si hic sit [gap: Greek word(s)] vel o, brevis erit, ut Malchisedech, Thaleus.

EXCIPE Nec et Danec brevia. Hic pronomen (non adverbium, quod longum est) et fac, quae variantur Lucilius etiam hoc coriipit sat. 30. Maritialis sie 1. 2. ep. 44. sed non facile sequendi

III. L breve, nil, sal, Sol longum, nihil haeret utrisque. L finita corripies, ut Mel, sel, Hannib abpol, Baal, Michol, Abigail: nisi in his peregrinis rursum vocalis, aut diphth. obstet, ut Gabriel, Israel, Pichols, Saeul. Nihil apud Ovid, ambigue usurpatur, ut 1. De Ponto:

M finita brevia priscis fuere, nunc eliduntur, praeterquam in compositis correpta ut circumago circumeo, pessumago, quamebrem, quem admodum etc. Licet monosyllabica Lucretius lib. 3. et Lucilius, apud Donatum, non inepte, tine elisione, et compositione corripiant. ut iile. Sed dum abest etc hic, Nequem in arce bevem quos mallem, quam Ennium qui Militum corripit, imitari In Graecis et Hebraicis hic rutsum valer regula de vocalibus. Ita Sem, Edom Ephraim Seraphim produces.

N finita porudcuntur. ut Pan Titan, Delphin en, non quin. Graeca plurima in [gap: Greek word(s)] ut Canon, Aedon, et [gap: Greek word(s)] ut, Aenean, Borean, si masculina sint, et en, a Nom Graecorum in es vel femininis in e, ut Anchisen, Calliopen, sive quae per [gap: Greek word(s)] in Nominat. scribuntur, ut Siren, lien.

EXCIPE 1. In Latinis neutra 3. declin. in en, quae in genit, inis bieve habent, ut carmen fulmen, tibisen. Deinde, an in, tamen, cum compositis forsitan dein, aitamen etc. Denique a particula ne per apocopen composita quae variari possunt. (licet quidam obnituntur) cum Viden, Virg. et alii corripiant, Nostin, Ovid. contra Nemon, producat Horat, Ten, Virg. Monosyllabica tamen, quorum simplex longum est, at tis, vis, scu, non facile in hac compositione tun, , vin, scin, , corripienda duxerim: quod obluctari sua indole videantur.

EXCIPE 2. Graeca in on per omicron. ut Ilion, Pelion, uti et accusat. Cerberon, Dedalon etc. a nominibus in os. Deinde et alios accusat. in An femineos, ut Aeginan, Majan, Phoedran, tum accus. utriusque generis in in et In: ut Ibin, Maeotin, Chelyn, Icya. Quanquam et haec vocabula, Latino ri tu, in um, am, im termtuati postint, atque elidi.

R finita corripiuntur ut (aesar, semivir, Hector, femur etc. nisa vocalis longa apud Graecos, vel Hebraeos, obstet, ut Assur, Segor, Agar, Esther, ather, crater Iber et omnia nomina in [gap: Greek word(s)] . Qua tamen lege non excipiuntur [gap: Greek word(s)] , quae habent in Genit. oris breve. ut Crantor, Nestor, Elpenor. Tum deinde haec tria in [gap: Greek word(s)] , pater, mater, et Celtiber, quae ultima brevi usurpantur.

EXCIPE monosyllabica, ut faer, Lar, Nar, cur, ver fur et par cum compositis, ut trifur, compar, dispar, impar. praeter vir, et cor. quorum hoc varatur illud corripitur.

EXCIPE Graeca, quae vel in genit. habent adis breve (quibus nonnulli adjungunt anis atis a Petronio correptum, et vas adis, fod rectius producta) vel accusativos declin. ut lampadas, Thvacas, Heroidas etc.

EXCIPE 1. Latina 3. declin. quorum genit. in etis, itis. vel edis, brevis exit. ut teges, ales, praes. Praeter Abies, aries, paries Ceres. Quibus accedit pes cum compos quae fere producuntur. Quanquam et haec corripantur a Probo Gram perpes a Prudent. ut et quadrupes: Bipes, et tripes ab Ausonio.

EXCIPE 2. Es cum composia verbo sum (non abedo, es) ut abes, potes, prodes, interes, cum proae positione penes, quae breviantur. Quanquam es Prop. 1. 7. el. 17 et Flaccus lib. 7. etiam producat.

EXCIPE 3. Graeca in es per [gap: Greek word(s)] , ut sunt neutra singularis numeri, ut cacoethes, panaces hippomanes, nepentes, et pluralis tam nominativi, quam vocativi casus, ut Areades, Troes, Thraces. Tritones Lacones, Saxones, Belides, alique populorum nomina Tigres nunc breviat Ovid. in Epist. Ariadnae, nunc producit metam. 1. 1 s. Pedes. et Alites quoque Cicero ex Arato 1. 2. de Nat. Deor. breviata adfert, non imitando facile exemplo.

EXCIPE 1. Nomina pluralis numeri. ut Musis, vobis, queis pro quibus. Deinde quae crescunt in genitivo penultima longa, ut gilis, lis, vis, Delphis, Phorcys, Gortys inis, Samnu itis, Simois entis, Techyt apud Virg.in 1. Georg. etsam producitur.

EXCIPE 2. secundas personas quartae conjugationis, num. singularis, modi Indicativi, ut audis custodis, hinnis, is, sitis. Quibus adde Vis, sit, et velis. cum compos. ut quamvis, quantivis, praesis, obsis, videsis, mavelis, vel malis ne velis, vel nolis. Quanquam velis a Lucr. 1. I possis a Juvenal. nescis ab Ovidio etiam cosripiatur. ut in ambirguis censeri possint. At subjunctiva verborum in Ris, ut legeris, sudieris, biberis, steteris, cum leguntur producta

(quod non raro fit) id beneficio caesurae factum creditur. Quanquam siquis contendat in hsi i a Poetis produci, ut qui in plurali quandoque etiam dicant. Audieritis, contigeritis, non magnopere repugnabo, dissuadebo tamen imitationem.

EXCIPE 3. adverbia gratis, comprimis, inprimis, foris, cum compos. aforis, deforis, Bis tamen variatur.

O, finita longa sunt. ut bos, ros, os oris, Heros, Minos et reliqua Graeca per colcripta, ut etiam sunt genitivi nominum in [gap: Greek word(s)] , cum Attice flectuntur in [gap: Greek word(s)] ; ut Nere [gap: Greek word(s)] s, Orphe [gap: Greek word(s)] s etc. quamvis communius per [gap: Greek word(s)] S breve declinentur.

EXCIPE 2. Graeca nent ra in os, ut Argos melos chaos epos: tum feminina, quae Latinis fere 2. declin sunt ut Arctos, Attopos, Claros, Cypros, alique nomina insularum denique varios plane genitivos nomnum, ut Arcados, Briseidos, Persees, Theseos, analyseos, dioeceseus.

Us finita breviantur, ut Dominus, littus, pecus, manus, introrsus, vivimus, moribus, (proaeter genitivos et accusarvos 1. declinationis, ut manus.

EXCIPE 1. in Latinis monosyllabica; ut erus, jus, mus, thus, grus, plus. Deinde, quae crescunt in obliquis penultima longa: ut incus tellus, salus. Quamvis palus ab Horat. Senectus a Corn. Gallo corripiatur.

EXCIPTE 2. Graeca vel Graecolatina in [gap: Greek word(s)] vel [gap: Greek word(s)] ut Iesus, Emaus Opus, Atreus, Briareus, Alectus et Clothus, genitivus ab Alecto, Clotho, per [gap: Greek word(s)] . Praeter illa, quae a [gap: Greek word(s)] derivantur, ut Apus, Antipus, lagopus, melompus, tripus etc. Cum enim Aeolice [gap: Greek word(s)] vertatur, et genitivum brevient, varie ulurpanture quaeque juxta communem dialectum producuntur, juxta Aeolicam corripiuntur.

CAPUT VII. Quot qualesque sint pedes metrici.

PEs in metro lunt plures syllabae, numero aeliquo, et auaentitate de finit aeiquibus carmen nittitur. Hi diversi sunt, prout numerus et quantitas syllabrum variatus.

1. Pyrrichius constat v v id est, duabus brevibus, ut Deus. 2. Spondeus - -, id est, duabus longis, ut regnans. 3. Jamburs v ---- ut creans. 4. Choreus seu Trochaeus ---- v astra.

1. Tribrachys v v v canere. 2. Molossus ------ ---- ---- cantantes. 3. Dactylus ------ v v concino. 4. Anapaestus, seu Antidactylus, v v -- recitans. 5. Amphibrachys, utrimque brevis, v --- v poema. 6. Amphimacer, seu Creticus, utrimque longus -- v - - concinens. 7. Bacchius, prima tantum brevi, v -- -- parabant. 8. Antibuacchius, ultima tantum brevi, -- -- v decreta.

1. Dipyrrichius, seu Proceleusmaticus, v v v v celeriter. 2. Dispondeus -- -- -- -- oratores. 3. Dijambus v -- v -- paternitas. 4. Dichoreus seu Ditrochaeus, -- v -- v eommodare. 5. Choriambus -- v v -- contulerant. 6. Jambicotheus seu Antipastus, v v - v parentela. 7. Sponde pyrrichius, seu Jonicus a majore, -- -- v v ornabere. 8. Pyrrhispondeus, seu Jonicus a minore, v v -- -- generosi. 9. Chorepyrrichius, seu Paeon 1. -- v v v conspicere. 10. Jambtpyt richius seu Paeon 2. v -- v v docebere. 11. Pyrthichoreus seu Paeon 3. v v -- v moriemur. 12. Pyrithiambus seu Paeon 4. v v v -- celeritas. 13. Jambispondeus seu Epitritus (seu Hippius) 1. v -- -- -- salutabamt. 14. Chorespondeus seu Epitritus 2. -- v -- -- ins probabant. 15. Sponde jambus, seu, Epitritus 3. -- -- v v -- decreverant. 16. Spondechoreus seu Epitritus 4. -- -- -v decrevisse.

Plures hisce compositiones pedum simplicium ex dissylla. bis simul et trisyllabis fieri poterunt sed his immorari pene inutile est, cum, qui simplices pedesnovit, etiam has compositiones suopte judicio asse quatur, nam in resipiscentia cum Anapaestum, Dactylum reperiat si uno hunc nomine appellare libeat, vocet Anapaestodactylum supellectilibus Bacchiochoreum innumera bilibus etiam dactylochorepyrrichium dicere nil prohibebit.

CAPUT VIII. De carminum varietate, distinctione, ac ratione etiam inveniendi.

SUnt, qui carmen a canendo qusi canimen dictum arbitrentur; versum certe a vertendo dici non ambigam, Graecis ille [gap: Greek word(s)] et, quod est ordo, appellatur. unde hemistichium, versus medius distichon, tristichon, tetrastichon, carmen duorum, trium, quatuor versuum significat, quin et metrum (quod Latinis mensura est) persynedochen dicitur.

Appellatio vero carminum omnino est varia, a rerum variatum, quae ad carmen concurrunt; affinitate sumpta.

Primo enim a materia sumitura appellatio. Sic, quae rem rustica tractant. Georgica. quae pastoritiam, Bucolica, quae res laetas, vel sunt Genethliaca vel Epithalamia, vel Epicinia vel Propem ptica, vel Apobateria et Epibateria etc. quae res tristes. sunt Tragica, Elegiaca, Threni Epicedia, Epitaphia: quae laudes tractant sunt Hymni Encomiastica, Soteria Panegyrica, Paedeuterica, Heroicaquo etiam revocari possunt, quae rei vituperia, et execrationem continent, utSatyrae, Dirae, Hipponactes etc. De his plerisque lib[?]t. in fine a nobis actum est. His adjungi possunt Emblemata, Aenigmata Logogriphi, Anagrammatismi, Chronodisticha, Acrosticha Palindroma sive retrograda, et Echones. quorum postrema, tamen sua potius forma distinguuntur.

Deinde a forma varie carmina nuncupantur. 1. A pedibus, Dactylica, Jambica Trochaica, Choriambica, Paeonia, Jonica. Scazontica, Anapaestica. 2. A mensura seu metro, ut monoroetrum, dimetrum, timetrum. Ubi observandum est, metrum in Jambicis et Trochaicis apud Graecos daorum pedium fuisseideo, quod haec carmina illi per [gap: Greek word(s)] metirentur: licet cetera fere per [gap: Greek word(s)] , more nunc ubique apud Latinos recepto. 3. Amumero versuum, ut distichon, tetrastichon. 4. Anumero syllabarum ut Pentasyllabum, Hendecasyllabum. 5. Ab uniformitate, vel difformitate eorundem vel diversorum specie carminum. hinc Monocolon sive Unimembre Dicolon Tricolon etc. 6. Ab additione vel detractione pedum ad metrum commune. sic Brachycatalecticum dicitur, quod uno pede carer: Catalecticum, quod una syllaba: Acatalecticum, quod justam habet mensuram: Hypercatalecticum, quod una syllaba, vel pede abundat.

Deinique et carmina ab adjunctis aliis, praesertim a Poetis sive Inventoribus, appellationem habent. Ita Sapphicum, Phaleucium, Pherecratium, Adonium, Pindaricum, Hipponacticum, Archilochium, Alemanicum, Alcaicum, Asclepiadeum, Glyconicum, Aristophanicum, ab autoribus, Sappho, Phaleuco. Pherecrate etc. dicitur. Huc etiam spectant ab instrumentis dicta, ur Lyricum a Lyra Et a locis nuncupata, ut Deliacum a Delo.

Ceterum, variae carminum species ad quatuor fere genera revocari possunt, hoc est, dactylica, Jambica, Trochaica, Anapaestica: a pedibus frequentioribus, sive praecipuis sic dicta: quanquam in Anapaestico quandoque nullus Anapaestus reperiatur. Haec compendii sacilitatisque ac memoriae gratia ita digessi, ut in una ea demque materia funebris lessus. de morte adolescentis instituti, eorum varietatem, ac conjunctionem quivis facile ingenio ac memoria complecti possit.

Brevissime etiam, citra haec exempla, te in struam Dilige quodcunque, sive in dactylicis, sive in aliis, metri genus, illi, quam canis, rei idoneum; cui deinde, post unum, aut alterum, tertiumve veisum, repetito cor stanter insiste, et carmen Poetis usitatum conficies. Invenies plerumque etiam autorem ante te his usum versibus. Quod si tamen ille deesset: hoc tantum abest, ut tibi Poerae laudem queat adimere (modo ne desint cetera) ut novo etiam honore inventionis sit cumulaturum. Quanquam, ut modo constabit, non multa carmina reperias hucusque irreperta.

Per exempla jam nunc illa qua dixi, lege progrediemur atque a dactylicis, sic a frequenti dactylo nuncupatis, exordiemur.

Ergo jacet? Aen 3. Virgil. Occidit eheu! Adonium. Horat. l 1. Od. 2. Pectora plangite. Hymeniacum. Oceiditille meus, Archilechium. Hor l 4 Od 7. Primo in flore juventae? Phereeratium. Hor. l. 1 Od. 5 Parca ferocior una. Alcmanicum. Atropos illud ausit? Ari stophanicum. Hor. l. 1 Od. 3 Immansueta nimis Dea! Glyconicum. Hor. l. 1. Od. 2 Improba perfidiae parens, Simonidis.

Parcere debueras juveni, Aleman Virg. Aen. 7. Fusaque continuare fila. Idem Hor. l 1. Od. 9. Raptus indigno funere pallet. Beet l. 4. met. 5. Pulchros ante diem clausit ocellos Alc. Boet. l. 1. met 2. Vultus purpurei gratia concidit. Asclep. Horat. l. 1. Od. 1. Te pietas virtusque tenere, Archil Hor. l. 1. Od. 7. Simplicitas animique nives Ithyph Boet. l 1. met. 1. Et casta mentis debuit indoles. Alc Hor. l. 1 Od. 9 Perstant fata suis adamantina justis Stesicher. Flectirur et nullis janua surda minis. Elegsarcum Quem semel abripuit rigidae necis improba vis Cyrillium Hic nunquam stygiis vitam revocabit ab antris Heroicum. Nec mortis poterit transcendere munimenta. Spondaicum. Praecisus miseris est reditus; cum semel iverint. Alcaicum l 1. Od 11. Hor. Dura nimis Lachesis ferae repugnabit stygis. Sapphicum, Hor l ep. Od. 11. Hanc, quam sepultus possides, sors ea perpetua est Alcaicum Hor. l ep Od. 13. Quisquis exitium fugis noxiamque ruinam. Catull. Te pietasque fi desque potest super ignea tollere Ibicium. Virgilius. Atria, terribilemque necis minuisse salubriter ictum. Stesichoricum. Ille beatus erit, quisquis bene vixit ad sepulcrum. Archil. Hor. l. 1 Od. 4.

Inter hos dactylicos quosdam accensui versus, quos alii per Choriambos, Ionicos, et Epitritos metiuntur; ego rectius promptiusque per dactylos, jambos, spondeos, aliosve breviores pedes formari censeo modo in hypercata lectis, in fine, aut medio, subinde pedem redundare noveris ad verrasque parvam esse illorum, quae Hexametrum sequuntur gratiam.

Eheu jacet flos, Aristophanicum Aetatis aureae. Euripium. Primae decus juventae. Anacreanticum. Viriditque robur aevi, Anacreont.

Quem blanda vultus gratia, Archil Hor. ep Od. 2 Quem frontis ac oris venustas Archil Hr. l 1. Od. 9 Et sparsa membris omnibus Charis, Alcman Et pulchra virtus consecrabar astris Hipponast. Hor. l. 2. Od. 18. Et celsa mentis indoles dedit Coelo Scazontic Quem terra primum vidit, abripuit polus. Arch Eheu! dolete. lacrymae malis cadentes, Autor. Et ora et omnes vestium superfluant sinus Autor Eheu ferite pectus immites manus, ferite Hippo. Laceroque vultu squaleant lugubriter sciflae comae. Aristoph.

Orbis ille camdidatus, dulcis ille pusionum, Hippon. Ille flendus et do lendus ille vitae flosculus Arch. Pallida nunc morte fractus, heu dolor! recumbit, Sotadicum. Nec preces fiexere Stygem, nec pretium Tonantem. Alcaic. Horat. l. 1. Od. 8. Illa concidit venustas frontisaurea. Sapphicum Sed frustra queror impotentis iram: Phaleucium Catullus. Et colum manu subita revulsam, Catul. et Sen. Ac levem Parcae male culpo dextram. Sapph. Hor. Illud oris Iuminumque dulce sidus, Sotadicum. Illa mentis praecocis potentia, Archiloc. Nectar illud oris eloquentis, Sapph. Et Suada vocis nclyta, Bacchilidium. Illa mentis im peratrix, Alcman. Boet. l. 4 met. 3 Pulchra spes, et indoles, Euripideum Ille, noster, ille Ithyphallicum Heu dolor! jacet. Pancratium, Politianus.

Versus Jambici locis paribus semper Jambum et subinde Tribrachym (praeterquam in pede ultimo) imparibus etiam Anapaestum et Spondeum, ac rarius Dactylum admittunt: uri contra Trochaici locis imparibus semper Trocheum et quandoque Tribrachym (si pedem quoque ultimum excipias) locis vero paribus spondeum, ac rarius Anapestum Dactylum ac Tribrachym.

Praeter hos Jambicos et Trochaicos versus 1. invenies inter Jambicos carmen Archilochium, quod sexto, veletiam septimo

(apud Comicos) pede spondeum admittit, penultimo tamen semper Jambo, quod a clau dicatione pedis ultimi, dictum est Scazonticum. 2. Reperies quoque Choriambicum, quo, post Anacreontem, Claudianus est usus, ut

Quem Padus Electriferis ad moduletur alnis. Quod carmen tribus Choriambis, et Bacchio uno constat.

3. Galliamticum quoque apud Catullum aliosque reperies, ex Anacreontico et Euripideo compositum, constatque in primo ac ultimo pede Anapaesto, in medio post, duos jambos, duobus dactylis ut

Super alta vectus Atys celeri rate maria. vel, anapaestum et duos jambos post syllabam interpositam iterat. ut Vice Veris et Favoni glacies resolvitur. Horat. Verum duorii priorum Choriambici et Galliambici, minor est gratia.

Madeant oculi, Seneca Gena profiuat undis. Choricum Meus, heu meus ille jacet Aristoph. Lachesis tulit improba pignus. Pindaricum Lacrymis tellus Coelumque fluat. Aristoph. Amor ille soli rigida abditur urna. Alcman. Amor ille Poli nece pallidus obriget. Pindac. Decus hoc nostrum, decus egregium alget in urna. Alcman Date nunc lacrymas juvenemque piis sepelite querelis Aristoiph

Hoc carminis genus plerisque constat anapaestis, quibus tamen spondei et dactyli admisceri possint, qui in Archil nonnunquam soli regnant. Dantur vero praeter haec anapaestica, alia duo genera quae tamen alii per Jonicos metiuntur, ut Jonicum a majore sic dictum a primo et secundo pede cui addit Ditrocheum et spondeum: tale est,

Jonicum a minore quod tertio hunc pedem repetit, nisi quod in tertio carmine, ab Horatio, quarro sit repetitus Vid. l. 3 Od. 12

Malim vero etiam quaedam secariex versibus longio ribus, atque ex monocolis in dicola transformati, quod minus venustatis voluptatisque habeant, tot pedes in unum versum congesti. Unde ana paestica ita non invenuste secabis.

Date nunc lacrymas, juvenemque piis Sepelite queselis. Trochaica hoc modo. Ille flendus et do lendus, Illae vitae flosculus. Dactylica et Iambica has ratione. Quamcunque moriens obtines, Sors ea perpetua est.

Diligenter praeterea rudi istorum carminum Poetae observandum est. Caesurasne carmen amet, ut heroica et plerisque locis jambica? an potius repudiet? ut multis locis trochaica et anapaestica. Si enim haec observatio neglecta fuerit, ingratis numeris aures cultas laedet. Haec de simplici carmine, quamvis pauca suffecerint, ostenduntque, qua aliquis via novas etiam earminum species invenire possit. Cum facile pateat, quod nondum metri pedumque genus ac numerus adhibitus sit hactenus. Id igitur A suapte modulateque ad rem, quam coeperis, arripias, eique constanter ad haerescas novorum esse poematum inventor potexis.

Ergo nunc jacet Mortis iniquo funere? Deploranda Stygis potestas! Indigno raptus funere conditur, Perditus primo flore puertiae. Languet pristina gratis vultus. Heu frustra doleo culpoque fata, Et Parcam male culpo renitentem, Ac rabidam stygis impotentis iram.

Paucis expediam, pluribus non eget exemplis, quisquis observat uno etiam pede abdito detracto, mutato totam versus harmoniam mutari, quod cum scite fecerit ac modulate ad cultarum aurium judicium novi carminis inventor futurus est, persiciet vero, suapte deinde aliorum, vel eorundem etiam versuum ad unctione iisdem numeris apposite insistendo compleverit. Vis aperte exemploostendam in noto carminis genereisit Hexametri hemistychium.

Horatius cum Alcmanne illud inflexit penultima syllaba mutata, et proprium sibi, in strophis quarto loco fecit. ut.

Imperium moderante Coelo. Vis aliud carminis genus? dic. Imperium regente Coelo. Imperii jura regente Deo. Et Deo moderante regnum. Et Coelo moderante regnum. Coelituum dextra moderante regnum.

Ita si dactylicis trocheos ve~l jambos, si trocheis anapaestos aut jambos quosdam harmonice admiscueris, Jambicis etiam suis quandoque locis spondeos choreosque substitueris, facile animadvertes novam orationis melodiam affurgere. Verum hic semper culto aurium judicio et natis ad rem pedibus, tum in coeptis constantia opus est; nisi comica fortasse licentia evageris Res sane grave, tristesque. spondeos ac molossos, prae tribrachis et dactylis; seu anapaestis, malunt: tum etiam, inter Jambum et Choreum, istum malunt; cum hic a longa ad brevem levius quam ille a brevi ad longam transeat Ita et versus ille graviot, qui fine suo quam principio cunctatur, et oratio, quae graviores in sinem versus conjicit. Magnopere emollit in distichis alter versus levior, querelis iccirco ac lacrymis, tum et amoribus idoneus tenerioribus scilicet hommum affectionibus.

Facilis praeteren mutandorum versuum ratio est; si vel syllabam vel pedem sustuleris quo genere exercitationis, rudes carminum adeorum varietatem percipiendam erudiendi sunt. Tolle ex Jambicis primum pedem, trochaica efficies, ut in tertio et sequennbus supra ad ductis Jambicis patet. Dic enim:

Ex Anapaesticis haud difficulter quoque ad dita syllaba, exsurgunt Dactylici ut,

Heu! madcaent oeuli, Et genaprofluat undis. Hoc Lachesis tulit improba pignus etc.

Ex Dactylicis Glyconicis facile fiunt Phaleucia, ut si Bacchium jungas: v.g. Immansueta nimis Dea adde.

Ita ex Heroicis Elegiaca ex Sapphicis Anapaestica, ex Asclepiadeis Glyconica, et contra facile reddideris.

Multa. ni fallor, hoc capite ac nova methodo cempendioque tradidi, quibus etiam ingenio tardiores capi excitarique possint. Nunc praeciua ex his carminum genera, deinde et eorundem diversas compositiones prosequar.

CAPUT IX. De diversis carminum generibus.

I. HEroicum carmeninter dactylicos versus eminet, sic dictum ab Heroum laude in qua saepus versatur. Hexametrum quoque a senis dictum pedibus, vel spondaeis, vel dactylis; ira tamen, ut quintus plerumque dactylus, sextus Spondeus sit. Tale est illtrd Virgil.

Quod dactylis et spondeis alternatis absolvitur, de cujus natura et varietare seorium agetur.

Dixi quintum pedem in Heroico versu plerumque Dactylum esse uti et sextum Spondeum. Nam quandoque secus evenire, ut quintus Spondeus sil et quartus Dactylus, in re gravi, tristique: aut eriam (quanquam tarisiime) ut textus etiam Dactylus sit, cum multa autlate explicata memorantur, ahbitradidimus, et in superiori versuum ordine exemplis patet.

II. Elegiacum a lugubri cantu cui servit, etiam Pentametrum a quinque dictum est pedibus in quibus priores duo dactyli, vel spondei, ac deinde semipes velsyllaba una; posteriores duo dactyli cum una rursum syllaba versum hunc constituunt, ut illud Ovid. Qui velit ingento cedere, rarus erit.

Sic quoque licebit dicere. Ingenio qui vult etc. Det hujus carminis dotibus etiam alibi actum prolixius.

III. Glyconicum, quod constat Spondeo et duobus dactylis Horatius etiam l. 1. od. 15. primo loco Choreum admittit. Apud Senecam tale est in Thyest. act. 2.

V. Asclepiadeum ab Asclepiade inventore, quod constat Spondeo, Dactylo, et syllaba longa, postremo duobus dactylis. Hor. l. 1. od. 1.

VI. Alcaicum ab Alcaeo repertum, constat Spondeo (et nonnunquam Jambo) deinde Jambo, et syllaba una, postremo duobus dactylis, ut Horat.

His propin qua sunt, et accenseri jure potetunt, quae ex Soetio exempla in dactylicis de dimus.

I. Senarium, seu Trimetrum jambicum, quod sex pedibus constans, omnibus locis Jambum admittit, et Tribrachym quoque, praeterquam sexto, in quo solus Jambus admiittitur. Spondeum quoque, Anapaestum et Dactylum, primo, tertio, et quinto loco, praesertim in materia graviori, amat, ut Sen in Hip.

II. Dimetrum jambicum quatuor pedibus, eadem varietate, constat, et quarto solum Jambum admittit, ut,

III. Tetrametrum jambicum, Aca talecticum cum est, octo pedibus constat, Jambofere ultimo, reliquis promiscue, etiam Amphibracho et Amphimacro, ad missis. Catalecticum syllaba una deficit, et Spondeum in fine tolerat: Brachycatalecticum septem pedeum (cum octavo deficiat) mavult Jambum. Et hoc carmen est comicis usitatum, de quo alibi plura.

IV. Sc azontioum seu Che liambicum carmen, ab Hipponacte, ut creditur, inventum, a Senario jambico ultimis tantum differt pedibus, et penultimo Jambum, ultimo loco Spondeum graviori pondere defigit, ut,

V. Hipponacteum quinque pedibus jambicis, et una syllaba constat, primo tamen, tertioque loco Spondeum amatut.

Ternes vetusti congios falerni Hausit potenium Romuli nepotum Regnator audax, arbiterque Regum etc. [note: * Nere.]

VI. Anaecreonticum tribus jambis, et syllaba una constat, primo tamen loco etiam fert Spondeum, ut Boetius:

Hoc nonnunquam primis locis Anapaestum accersit, ut Claudian in Nuptiis honorii:

Haec praecipua et maxime usitata sunt genera Jambicorum, quamvis in sacris hymnis plura reperiatur. Nec illud, quantumvis exile, Aristophanicum contemnendum est ex Jambo et Bacchio, quod saepius iteratum placet.

I. Sapphicum, quo Sappho Poetria usa fertur, quinque constat pedibus, uno Trocheo, seu Choreo incipiens, et duobus carmen claudens, alter pes Spondeus teitius Dactylus est. Quanquam et Seneca secundo loco Choreum, et Dactylum admiserit. Carmen hoc quandoque Adonio versu clauditur.

Integer vite, scelerisque purus, Non eget Mauris jaculis, nec arcu, Nec vonenaetis graevida sagitris, Fusce, pharetra.

II. Phaeleucium, a Phaleuco autore, quod et Hende syllaium, Hor a numero syllabarum, appellatur, quinque pedibus constat, Spondeo, dactylo, et tribus choreis. Catullus pro Spondeo, Choreum quoque et Jambum primo loco admittit.

III. Archilochium ab Archilocho septem pedes et unam syllabam recipit; ita, ut, si purum sit locis imparibus, hoc est, primo, tertio, quointo, et septimo, Choreum postulet, paribus, Choreum vel Spondeum, impurum, compares etiam pedes admittat,

hoe est, pro Choreo Tribrachym, pro Spondeo Dactylum, vel Anapaestum (quia duae breve syllabae uni longae aequivalent. ut,

Quod carmen quartum pedem cum voce finire desiderat, neglecta caesura: ideoque in duos versus etiam secari potest, et in hymnis assolet.

Aristophanicum, sive Senecianum, qui autores hoc maxime~ usi sunt, inprimis inter Anapaestica celebratur, et quatuor constat pedibus, quorum quilibet Anapaestus esse potest, aut Spondeus, primus vero et tertius etiam Dactylus. ut Seneca.

Quanquam nonnunquam nullum Anapaestum includat, sed gemino versu Adonio absolvatur. ut,

CAPUT X. De composito carmine, ejusque tum apud veteres, tum recentes varietate.

HActenus de simplici carmine, nunc de composit. (cujua exemplo Graecorum magna in Horatio varietas) agendum est. Ex hoc aliud dicolon, sive duo rum membrorum dicitur, aliud tricolon, aliud tetracolon, aliud denique pentacolon, aut polycolon; cum aut duo, aut tria, aut quatuor, aut quiuinque, vel plura carminum genera complectitur. Quod vero pst secundum versum (uti disticha) ad primum redit, distrophon appellatur, sic tristrophon, tetrastrophon etc. quod ost tres aut quattuor revertitur, uti stropham, unam talem, conversionem nuncupant.

Principiis obsta, sero medicina paratur, [note: 1. Pent ameter] Cum mala per longas invaluere motas Ovid. Altera jam teritur bellis civilibus aetas, [note: 2. Senarius bicus.] Suis et ipsa Roma viribus ruit Hor. ep. 16.

Nox erat, et Coelo fulgebat Luna sereno, [note: 3. Dimeter Iambicus.] Inter minora sidera Horat., epod. 14. Diffugere nives redeunt jam gramina campis. [note: 4. Hemistichium Heroicum.] Arboribusque comae. Hor. l. 4. Od. 7. Mecum saepe viri, nunc somno pellite curas, [note: 5. Hemistichii He. ultimum.] Cras ingens iterabimus aequor. Hor. l. 1. Od. 7. Horrida tempestas Coelum contraxit, et imbres [note: 6. Dimet. Iamb cum hemistichio hereico.] Nivesque deducunt Jovem; nunc mare, nunc silvae.

In heroicis hemistichiis, illud observandum, quod ex dactylls tantum constent, ultima tamen etiam spondeum, ut exemplo 5. patet admittunt.

7. Duo Archilochii conjunguntur, uorum primus septem pedibus constar primis tribus dactylis, vel spondeis, qarto dactylo reliquis choreis; ideoque mixtus est ex hexam etro et trochanieo: potestque in duos versus dissolvi alter versus jambicus catalectus est. ut,

Solvitur acris hiems, grata vice Veris et Favoni, Trahuntque siccas machinae carinas. Hor. l. 1. Odl. 4.

Vesti, nihil me, sicut aurea, juvat [note: 8 Ad Trim lambicum[?] hemist. heroic. cum dimrt jambico additur.] Scribere versiculos, amore percullum travi. Hor. ep Od. 11. Ibis Liburnis inter alta navium, [note: 9. Iambic trime crum cum dimetro.] Amice, propugnacula Hor. ep. Od. 1. Non ebur, neque aureum, [note: 10 Trochidim. cum Iambico catal. Hippenactium.] Mea renidet in domo lacunar. Hor. l. 2 Od. 18. Audax la peti genus [note: 11. Glycon. dactylis cum Asclepiadeo jungitur.] Ignem fraude mala, gentibus intulit. Hor l. 1. Od. 3. Cur neque militaris, [note: 12. Aristoph dact. cum Alcaico Teoch.] Inter aequales equitet, gallica nec lupatis etc.

Haec ultima duo disticha alii per choriambos metiuntur, a quibus etiam choriambisa dicuntur; sed per simplices pedes facilius mensurantur, unde dactylicis accensui.

13. Dicolon tristropnon lonicum a minore de quo sup. cap. reperitur apud Horat. lib. 3. Od. 12.

Miserarum est, neque amori dare ludum, Neque dlci mala vino lavere, aut ex Animari metuentis patriae verbera linguae.

14. Dicola tetrastropha sunt, inprimis Sapphica tria cum uno Adonio, quorum illa choreo (raro apud Senec. spondeo) spondeo (apud Senec. etiam dactylo) dactylo et duobus choreis eonstant, et hc Adonium dactylo et spondeo, ut Hor. l. 2. Od. 2

Crescit indulgens sibi dirus hydrops. Nec sitim pellit nisi causa morbi Fugerit venis, et aquosus albo

15. Deinde Asclepiadei Choriambici tres cum uno Glycanico his accensentur, quorum illa spodeo, et tribus dactylis (cum caesu opost primum dact) hoc spondeo, et duobus constat, dactylis.

Crescentem sequitur cura pecuniam, Majorumque fames. Jure perhorrui Late conspicum tollere verticem, Mecoenas equitum decus. Hor. l. 3. Od. 16.

16. Dicolo pentastropho Catulluscar 59. utitut, in quo Glyconici quatuor, (qui tamen 1. loco choreum habent, cum alibi spondeum duobus dactylis praemittant) his Ityphallicum, uno pede Glyconico minus, aut dactylicum Pherecratium jungitur, hoc modo

Collis o Heliconii, Cultor Uraniaegenus, Qui rapis teneram ad virum Virginem, o Hymenaee Hymen, Hymen o Hymenaee.

Haec de veterum dicolis strophisque, quae recentiorum inventione etiam crevere. Nam Boethius Buchananus aliique plura curioso earum rerum investigatori suppeditabunt. Ille enim modo Jambco trimetro; modo Phaleucio pentametrum subinnxie; alibi etiam Glyconicum sociavit Sapphico: hic idem secit, atque eriam Sapphico jambicum dimetrum conjunxit. Duobus adhaec Trochaicis dimetris acatalectis, alium versum catalecticum adjecit; alibi Trochaicis dimertis catal. Jambicum dimet. acat. addidit.

Tetr astropha Horatius ea lege composuit: ut duobus dactylicis Alcaicis, Jambicus Archilochius, ac tandem dactylicus Alcmanicus jungeretur, quod ante Horatium Alcaeus Poeta praestitisse reperitur. ut.

Di me tuentur. Dis pietasmea Et Musa cordi est. Hinc tibi copia Manabit ad plenum benigno Ruris honorum opulenta cornu. Hor. l. 1. Od. 2.

Primi duo versus sede primaspondeum et quandoque jamhum, atera habent jambum cum caesura longae syllabae, quam sequuntur duo dactyli. Tertius licet jambicus, sede tertia jambum raro admittit. quarrus, ex duobus dactylis totidemque choreis constat.

Alia apud Horat. l. 1. Od. 5 14. et 21. tetrastropha, ex duobus choriambicis Asclepiadeis, Pherecratio trimetro (quod dactylum inter duos spondeos habet) et Glyconico constaut. ut,

Dianam tenerae dicite virgines, Intonsum pueri, dicite Cynthium, Latonamque supremo Dilectam penitus Jovi.

Sic et illa dividi possunt, quae ex Horatio supra inter dicola num, 6. et 8. proposui, itaque partitus in suis est Buchananus.

Majoris haec facilitatis gratia, cadem in materia sociabimus stropharum genera. Sit haec continuatio lessus coepti.

Demorte adolescentis. Palluit exangui generosus funere sanguis, 1. Et cecidit priscae nobilitatis honos. 2. Palluit, ac tristi clausit sua lumina letho. O fata nimium dura praeproperae necis! 3. Anchisen rapuit. de dit Astynacta Charonti, Narcissus illis additur. 4. Ite, ite, et fractis evertite dissona plectris Carmina Pierides. 5. Ordinibus confusa suis, atque ebria luctu Metra fluant, pedibusque vacillent. 6. Frangite flebilium ripas fluctus lacrymarum, Moestaeque deducant genae flumina tristitae. 7. Terpfichore citharam frangat modo, st ridulasque chordas Apollo turbet aggemens dolore. 8. O flux vita, fluxa spes mortalium! Nascimura, ac morimur, cunis sepulcrum proximum est. 9. Hic noster, eheu! (praeripit vocem dolor) Narcissue, eheutoccidis.

10. Ille, pro dolor, jacet, Decorque, flosque sanctitatis omnis. 11. Heu! vitae juvenem rudis Condemnat tenebris urna petennibus. 12. Quem eoluere blandis Frondium sertis Dryades, Pegasidesque lauris. 13. Cui quamvis faveat mitis Olympus, Comes ipsum pietas stipet amica. Nihil hinc auxilii; nemo furorem abstulit orci, 14. Iste quem vivum cecinere nuper Juliae Nymphae, vitreique norunt Margines Rheni, coluique sacro Murmure Rura; 15. Multarum juvenis cognitor artium, Ac Phoebi docilis tangere barbiton, Solers Palladio miles in otio, Musatumque recessibus. 16. Ille dulcis, et innocens, Ille, delicium soli, Ille, dignus amoribus, Ille dignus honoribus, Immaturus abivit. 1. Thalia laetam define Musicam: Non Hippocrenes, non Heliconides Potentur undae, obliviosam Musa bibat moribunda lethen. 2. En, ut purpureis gratia defluit, Immutata genis, ut subtis hiems Lethi nubibus atra Oris gandia subruit.

Recentiorum inprimis illa placent, quae Anacreonticis dimetrum jambicum Archilochium subjicinnt, ut,

1. Non magna sors avorum Non divitum meralla, Non Tulliana Svada, Non Principum favores, Mortis tributo liberant.

2. Illa primae spes juventae, Candidaeque rara mentis Castitasque, sanctitasque, Hoc sepulcro conditur.

CAPUT XI. Compositio metrorum rhythmica, aliaque novorum generum.

HAEc cum hymnis melo dicis inprimis idonea sunt: tum illa jambic a praesertim dimetra, Euripideum, Anacreonticum, et Archilochium alternis aut per intervalla, idque rhythnico saepe metro, concurrentia, ut,

1. O luctus o fatalium Horror, pavorque rerum Dum meta jam mortalium Absolvitur dierum!

2. O quanta, quanta res, Dum tota vitae spes Tremit pavore, Dum sors resolvitur, Et meta volvitur Fatalis horae.

3. Quantum doloris, In mortis horis, Heu, quam frequens suspirium! Dum mens futuris, Et forte duris, Vitae luet delirium.

Vel in ultmo versu dimetrum jambicum, uno pede sublato, adhihe, ut, Luet delirium.

4. Heu, blandiens carnis voluptas, In morte, quam trista beris! Heu, candidae frontis venustas, Post fata quo dilaberis!

Haec de Jambicis, neque in Trochaicis minor venustas, aut gracia, et varietas. In gulbus ante reliquos versusin hymnis Euripideum

5. Euge, moestum cordis aestum, Orba mater, comprimas. Cur amore, cur dolore. Immorata fluctuat?

Possunt primi versus duobus etiam augeri pedibus, ut: Eja, cur amore fare, cur delore? etc. vel uno solum pede. ut: Fare, cur delore cur amore?

6. Ergo flos amoenus, Ergo Sol serenus, Nube mortis conditur? Ergo tale lumen, Et bonorum flumen, Prorsus absconditur?

Potuit et hic ultimus versus, vellminui, vel augeri (uti et primus) uno pede, ut, Ergo Sol serenus ille (qui primus est) Nubesonditur, (qui ultimus) vel certe uterque sie augeri.

7. Ergo flosamoenus ille squalet, Ergo Solierenus ille pallet, Mortis atra nube conditus? etc.

8. Illa nostrum stirpsavorum, Heu, mortis ictu funditur, Et sepulcro conditur. Illa morum spes bonorum, Quae nata Coelimunere, Nunc jacet pro funere. Spes tanta morum, Spes haec proborum, Heu, dolor, conci dit!

Compositio haec prorsus varia est, longumque esset eandem prosequi, suo quisque ingenio id poterit, qui tabulas superiores de Jambicis et Trochaicis quinetiam Anapaesticis, Dactylicisque, sibi proposuerit. Haec de rhythmica molliorique cariminum com positione satis; nunc paucis aliis ostendam, haec strophatum genera varia prorsus esse, ex arbitrio Poetae, posse.

1. En, noster ile, candidusque, melleusque, Occidit eheu! occidit. 2. solers ingenio mens, et amabilis. Vivere meruit pectoris ardor.

3. At cuncta falce messuit maligna Dextra mortis invidae. 4. Lethi perpetuis conditur umbris Spes tanta Parentum. 5. Si quicquam casti posset const antia Intemerata animi, Viveret supremae Una spes senectae: Sed (dolor!) occidit. Patris delicium, ac decus, Matris basiolum, ac amor, Atrae mortis ab unguibus Ereptus jacet. 1. Si quicquam poterat virtus innoxia fati, O mors, malorum si quid innocens vita. Parcere debueras. 2. Si quid promeruit candida simplicitas, Et siquid animorum nives, Abstinuisse manus. Indoles magni speciosa vultus, Mentis excelsae generosus ardor, Si quicquam meruit, Parcendum fuit. 1. O quantas lapis exiguus vilisque sepulcri. Quantas urna reeondit opes, Inclytae quiuondam iuventae, Obscura pereuntis urna! 2. Ah dura rerum sors pereuntium, Fluxaeque spes mortalium! Uno putantur ictu, Uno funere corrunt.

Nostram hic de metrica eloquentia disciplinam finire lubet, cum te illius copia juxta ac varietate utcuque erudirum spetemus. Quae reliqua sunt, seorsum, de quovis carminum genere acturi, ordine ac ratione trademus. Consule nac de re Lyrica nostra, ubi alia etiam novoium generum carmina reperies.