March 2005 Ruediger Niehl
new TEI header; typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - Morpheus spell check


image: s001

M. IOANNIS LUCII DRESDENSIS, ECCLESIAE PATRIAE DIACOni et Poetae Laureati Caesarei, Poematum TETRAS ALTERA, continens I. Genethliaca. II. Prosphthegmata. III. Epithalamia. IV. Epicedia.
[Gap desc: illustration]
DRESDAE Ex Typograph. Matth. Stoeckelii. M. DC. III.


image: s002


image: s003

MAGNIFICO CLARISSIMOQUE VIRO, INSIGNI PIETAte, doctrina, virtute et sapientia praestantissimo, Domino MARTINO AICHMANNO, U.I.D. quondam aulae Wirtembergicae Cancellario, nunc vero Illustrissimi Saxoniae Electoris secretiori Consiliario, atque supremi Dresdae Synedrii Assessori dignissimo, Domino ac Maecenati suo summa observantia colendo, S. P. D.

SUnt permulti optimique viri, qui magnopere censent, commodissime sibi consulere et providere omnes illos, quicumque his extremis mundi temporibus monumenta sua occulto sub lare latêre, quam in lucem proferre malunt. Hoc enim pravo perversoque


image: s004

saeculo reperiuntur multi vel innumerabiles potius, qui sibi ipsis visi emunctae naris homines, quosuis aliorum labores, tametsi non ineptos, non modo sub formula virgulaque censoria perperam iudicant, sed etiam per risum atque iocum contemnunt ac despiciunt, imo dente Theonino circumrodunt et carpunt, oreque incesto lacerant. Proinde et ego haud sane desiperem, si Musam meam, cuius nec amoenitatem aliquam, nec utilitatem magnam iactitare possum, potius domi inclusam supprimerem, quam inde promptam foras proferrem. Cum vero viri aliquot amplissimi et clarissimi, quibus priorem carminum meorum Tetrada, superiori anno evulgatam, dono dederam, eâ perlectâ me semel atque iterum cohortati fuerint ad emittendum etiam illa, quorum alia suo iussu, alia alioquin a se mihi data occasione non ita pridem conscripsi: ipsorum auctoritatem, eamque minime tenuem et obscuram, non defugiendam mihi esse arbitratus, alteram quoque Tetrada, priori titulorum carminumque numero plane responderem, atque adeo Genethliaca,


image: s005

Prosphthegmata, Epithalamia et Epicedia complectentem, nuper concinnavi. Eam quod nobilissimo ac celeberrimo nomini tuo, Magnifice Clarissimeque vir, Domine et Maecenas plurimum observande, potissimum inscribendam duxi, nonnullae sunt gravesque causae. Primum enim summa humanitas, qua me comprehendis, et maxima largitas, qua studia mea subinde promoves ac vehementer incitas, aliquod grati animi specimen a me tandem aliquando exigere videntur. Ut enim cetera, quibus me haudquaquam dignum hactenus affecisti, beneficia nunc quidem silentio transeam, nonne hoc singularis cum benevolentiae tum beneficentiae est argumentum atque indicium maxime evidens ac perspicuum, quod non solum e bibliotheca tua, qua instructiorem aliam haud dum vidi, libros complures mihi commodas, imo vero commoditas, verum etiam nonnullos admodum bonos ac mihi apprime utiles plena facilique manu, imo ambabus, quod dicitur, manibus, ultro largiris atque donas? Vere es, ut Graeci illius Comici verbis utar,


image: s006

Xrhsto\s a)nh\r koino/n t' a)gaqo/n: probeque calles, quod, quemadmodum sine pennis volare haud facile est, uti apud Plautum in Poenulo legitur, sic etiam absque libris, mutis quidem, at fidelibus magistris, qui suam nobis operam impertire numquam gravantur, multa addiscere perquam difficile sit. essem utique ab omni pietate longissime remotus, si tantum beneficium, a te in me collatum, oblivione obruerem aut prorsus celarem et occultarem: cum vel Pindarus in Nemeis hymno IX. hanc citet sententiam: e)/sti de/ tis lo/gos a)nqrw/pwn, tetelesme/non e)sqlo\n mh\ xamai\ siga=| kalu/yai: nec probi hominis nomine dignum me praeberem, si tot et tanta in me merita nullo unquam vel officio vel munere, si non pari, at grato tamen (ut spero) munere remunerarem: nam improbus est homo, qui beneficium scit sumere, et reddere nescit, reste Plauto in Persa. Deinde etiam lenibus sacrae Poeseos studiis, non secus ac mellis medulla, te delectari, in iisque adeo versatum esse, ut excellas, et quam plurimos aevi nostri vates longe antecedas, multisque parasangis superes, ac de aliorum


image: s007

carminibus incorrupte atque integre iudices, non sum nescius. Praeterea et corona illa, e rosis suave olentibus roreque marino connexa, et vinum Neccareum, tam album quam rubrum (quicum vix, ac ne vix quidem comparari potuisse existimo Nectar ipsum, quod commenticiorum numinum suorum potionem finxerunt Ethnici poetae, vini magis quam aquae potores, ut coniecturam facere licet ex illo Demetrii Halicarnassei disticho:

oi)=no/s tou xari/en ti fe/rei taxu\s i(/ppos a)oidw=n,
u(/dwr de\ pi/nwn xrhsto\n ou)de\n a)\n te/kh|s.)

et vincula non tantum e versicolori serico dubiis ac prope Labyrinthaeis ductibus sollertissime colligata, sed quoque flosculis affabre conformatis, et corculo e minutis atque fulgentibus margaritis efficto et effecto, pulcherrime exornata, quae die Ioanni Apostolo ac Evangelistae sacro, proxime elapso, a te mihi ideo missa sunt, ut per ea et nominis et natalis mei rite recordarer ac diligenter reminiscerer, praeclare me admonent, ut, quam queam maturrime, illigatum me exsolvam. Hunc igitur ingenii mei qualemcumque fetum tibi, optime ac benignissime


image: s008

Patrone, dico atque consecro, ut partim manifestum aliquod mei in te animi non ingrati testimonium habeas, partim de mea hac Musa, quam karikh\n et valde illepidam et inelegantem esse egomet agnosco, ac ingenue et aperte confiteor, certum sincerumque iudicium facias, partim me vinculis absolutum denuoque liberum pronunties: ac demisse oro, ut, quicquid hoc est chartacei muneris, tibi a me iam oblati, aequo et libenti animo accipias, atque singulari comitate tua me in posterum etiam complectaris. Felicissime vale maxime amplissimeque vir, cum coniuge honestissima, filio et genero spectatissimis, nuru carissima, nepotibus item ac neptibus suavissimis. Dresdae e meo Museo pariter et nosocomeo, XII. Calend. Iunii anno reparatae salutis M. DC. III.

Magnific. et Amplitud. Tuae observantissimus M. Ioannes Lucius.


page 1, image: s009

M. IOANNIS LUCII DRESDENSIS, ECCLESIAE PATRIAE Diaconi et Poetae laureati Caesarei, Poematum TETRAS ALTERA. I. GENETHLIACA, nonnullis viris ac iuvenibus conscripta.

I. DN. CHRISTOPHORO LUCIO, Dresdensis Ecclesiae Diacono, parenti suo.

CHristophoro patri Felicia tempora TitaN
Rettulit aethereo coEli radiatus ab axE,
Ignea flammiferi dum Lustrat signa LeoniS,
Siccumque ardentis gremIum telluris hiulcaT
Torridus aestiferoque eXuris Sirius astrO.


page 2, image: s010

Ore favebo ergo: namque hac Carissima mateR
Partu enixa fuit, genitoR, te luce: coruscI
Hac missus caeli es Iucundas luce sub auraS:
Omnis et, in primo eSt quae foede amissa reatU,
Regis siderei hac Tibi gratia reddita luce esT.
Omine cum fausto pOstquam in baptismate nomeN
Praeclarum es nactus, Puroque indutus amictU:
Ac per lustralem sacri Huius fluminis undaM
Tetras peccati tibi sOrdes abluit, ac tE
Reddidit insontem teRraeque polique creatoR,
In saecla ut secum VIuas super aetheris arcE.
IO tempus laetum blaNdumque hoc rite secundeT
Aereos torquens diO sub numine tractuS.
Nil usquam hac sit luce Mali, sed nectar ubiquE
Nobile, sed praedulcE fluat mel, ac niveum laC:
Exanimi vultumque Nefas sit condere luctU:
Sauromatas inter truculEntos cura sit exsuL:
Lamenta et plancTus absint, et amara querelA,
Ut laete hanc laetam pOssimus ducere luceM,
Carmine quae festo et Magno est dignissima plausU.
Iam viden' ut flammas atque aestum Hyperionius SoL
Urentem, turbet Ne gaudia nostra, remisiT?
Sit procul ergo, pater carissime, nenia maestA:
Omnes hinc gemitus Abeant, e corde doloreS
Pellantur vigiles: Blandissima gaudia mentE
Tuque tuo capias praesEnti tempore, nec noN
Aeternum celebres DomiNum. Sic nobile festI
Tempus ages huiuS recte, recteque valebiS.


page 3, image: s011

II. CHRISTOPHORO LUCIO M. fratri germano.

TU, qui Christophori tenes beatum
Nomen, frater, agas diem fugatis
Hunc curis hilarem: tuum corusci
Natalem quia Cynthius sereno
Caeli clarus ab axe iam reduxit:
Et grates peragas Patri supremo,
Hanc lucem tibi quod redire fecit.
O lux aurea! quam notare gemmis
Fas est candidulis. Parentis illa
Nam nostri simul atque fratris, illam
Et luce insuper insequente matris
Natalem celebramus ac sororis.
O lucem mihi paene cariorem
Natali proprio! Diem quotannis
Hunc versu decorabimus tenello.
Sis ergo genitore cum suavi,
Et cum matre sororibusque laetus,
O frater lepide, et minus graveris
Multam dicere singulis salutem.


page 4, image: s012

III. DN. MARTINO VOLCMARO, Quaestori Schonwaldensi, etc.

NUmquid tristitiae putas acerbae
Ac aegro fore iam locum dolori,
O Martine Deo mihique care?
Quid curae sibi nunc volunt molestae?
Quidue acres sibi iam volunt labores?
An, quae conveniat tuam tenere
Mentem gaudia, te latet? Profundo
Natalis rediit dies Olympo,
Quo te nixibus edidit tenellum
Infantem genitrix pudica: primum
Quo pulchri licuit tuis ocellis
Mundi purpureum videre lumen:
Quo tristes Deus abluit nefandi
Peccati maculas sacris in undis:
Quo nomen tibi forte, bellicoso
De Mavorte, datum fuisse nosti
Sano e consilio tui parentis.
Quare gaudia nunc tuum beata
Pertentent animum, tibique sertum
Nectas ex hedera marisue rore.


page 5, image: s013

Nunc mensam bene pinguis ornet anser
Ac musti gelidus recentis humor,
Quod verti perhibent sequente luce
In vinum, posito sapore dulci.
Nunc iucunda sonet chelys, lyraeque
Argutae, citharaeque fistulaeque
In laudes DOMINI Deique nostri,
Qui te tot cumulat bonis, uterque
Quot nostrûm numerare non valemus.
Huic sit gloria, laus sit huic perennis,
Huic virtus, honor et salus in aevum.
Hunc castis DOMINUM rogare votis
Hortatur pietasque commodumque
Nostrum pro Domini salute nostri,
Ut morbi violentia solutus,
Mox totus queat huc redire sanus.
His Martine vale, bonique nostrum
Carmen consule, quod quidem superbo
Ornatu caret ac lepore suavi:
Ast ex pectore candido profectum,
Nil, pectus nisi candidum, requirit.

IV. TOBIAE LUCIO, fratri germano.

OPtima, quaerenti, quae res mortalibus esset
Atque expetenda maxime,


page 6, image: s014

Silenum retulisse ferunt: Non nascier unquam
Homini quidem potissimum est:
Verûm, ubi sit natus, gelidis mox abdier umbris
Delerierque proximum.
Ortus ob nostri metuenda pericula, vitae
Miseraeque multa incommoda,
Nunc quoque prorsus idem statuunt, carissime frater,
Qui sancta scripta nesciunt.
Impugnans istos, plane et contraria censens
Cum gente CHRISTO dedita,
Gratulor, aereas quod sis emissus in auras,
Lucemque communem hauseris,
Quodque salutiferi per Flamen fluminis undâ
Fueris renatus caelicum.
Et supplex humili dium prece Numen adoro,
Unde omne profluit bonum, [(printer); sic: .]
Ut recte valeas, et aquoso pisce novaque
Sis sanior cucurbita:
Cum linguisque bonas perdiscens naviter artes
Vir talis evadas cito,
Ubere qui fructu possit seruire vicissim
In aede sancta aut in scholis,
Ac ornamentum dulce et decus addere magnum
Nostrae celebri patriae:


page 7, image: s015

Quo videant aegro confundanturque pudore,
Odisse qui te gestiunt: [(printer); sic: .]
Et toto contra laetetur pectore mecum,
Bene qui tibi mecum cupit.
Vive DEO frater dilecte, diemque celebra
Persaepe natalem tuum.
Vive diu, limen seroque attinge senectae,
Cornicibus vivacior.
Et bene habet. DOMINUS rata vult vota esse piorum,
Ut impii spes concidat.

V. DN. BURCARDO REICH, Senatori Reip. Dresd. grandaevo pariter et fideli.

CUrsibus emeritis, praeclare vir, exiit annus,
Signaque percurrit Sol duodena poli:
Cum tibi, candentes per prunas ansere tosto,
Magnificas placuit concelebrare dapes.
Quod si rite meo tua pectore verba recordor,
Haec etiam tunc te dicta dedisse, subit:
Cari convivae, et nati generique suaves,
Quo tandem factum rebor id esse modo,
Missa mihi quod sint a nemine vincula, per quae
Natalis possim commeminisse mei?


page 8, image: s016

Hac pudor incussus nostrûm unicuique loquela est,
Ausus nec quisquam verba referre fuit.
Ut declinem illud praesenti tempore crimen,
Haec inclusa tibi mittere vincla libet.
Quae ne porricias, quia tam plebeia, nec auri
Filis aut gemmis sunt variata, precor:
Et, Burcardino decies ter ut ansere vesci
In reliquum possis, Numen adoro sacrum.
Ac non de nihilo est, quôd, ut hoc ipsum accidat, opto.
Mene huius causam vis memorare rei?
Expedit esse senes vera pietate coruscos:
Consilii largos expedit esse senes.
Te talem esse senem novi, Dresda inclita novit:
Novit idem regio, novit idemque Deus.
Faxit is, ut magna festum natale celebres
Laetitia, votis ut potiarque meis.

VI. DN. GEORGIO LEUSCHNERO, medicinae Doctori excellentissimo, et Illustriss. Sax. Elect. a cura corporis fidelissimo.

NUbibus haud semper piceis, celeberrime Doctor,
Caeruleus ruit imber in agros:


page 9, image: s017

Turbida vexat aquas non usque procella recurvas
Albidos aut nigrantis Elistri:
Non semper foliis fagi viduantur, iniquo
Aut quercus Aquilone laborant:
Nec semper gelidis albescunt prata pruinis,
Aut riget acri frigore tellus:
Nec glacies ventis menses astricta per omnes
Misniacis subsistit in oris.
Sed, postquam fera hiems tandem discessit, et altae
Diffugêre nives, vice gratâ,
Aura levis spirat Zephyri tepidique Favonî,
Ac redeunt sua gramina campis,
Frondesque arboribus: variorum flore colorum
Pubescit patula area ruris:
Aera festivo concentu mulcet alauda,
Nidum et sub trabe ponit hirundo.
Tunc blandi soles, tunc aurea temporis aetas,
Tunc plane nitidissimus annus.
Tempus in hoc adeo felix en incidit ipsum
Divi lux hodierna Georgî
Cappadocis, pulchri iuvenis, famaque tribuni
Conspicui, ac equitis cataphracti.
Qui vastum et foedum manduconemque Draconem
In Libya, ad stagnum miserandae


page 10, image: s018

Moenibus adiunctum perquam lugubre Silenae,
Hasta transfodiens tremebunda,
Unigenam regis natam a praesente potenter
Interitu servavit et urbem:
Acriter et conficta impugnans numina, tristi
Quîs mersi in caligine Persae
Divinos cultus peragebant, praemia tandem
Asportavit martyre digna,
Vinctus fune truci, sulcatus viscera acutis
Unguibus, et sale saucia frictus
Membra, atris tostus facibus, vivaque crematus
Calce, gravi caesusque securi:
Orbis at exemptus male sani e faece nefanda,
Aethereo super axe triumphat.
Huius honoratum nomen tibi martyris olim
Impositum est, clarissime Doctor:
Id quod ephemerides praesenti luce notarunt,
Quam vivus morboque levatus
Aspicis ancipiti et diuturno. Numquid amicum
Ergo diem vigil illa volucris
Praedicens cantu, et natae carissima Caei,
Ex splendente Coronide nympha
Nato Latoidae, aut fatalia pensa puellis
Nentibus hostia opima ferenda est?


page 11, image: s019

Haudquaquam: DOMINO sed soli gratia agendae
Immensa, ad tenebrosa ferocis
Limina qui mortis nos ducit, et inde reducit,
Tempora summae additque priori
Plura, bonis gentemque suam compluribus auget.
Hanc igitur cum coniuge lucem
Praedulci, cum prole tua, pupaque recenti
In primis, laetus celebrabis
Atque alacer, viridi redimitus tempora myrto,
Aut violis flavente corolla,
Instaurans geniale epulum, curisque molestis
Et tetrico maerore solutus.
Hanc lucem Dominus, rerum cui summa potestas,
Ex fulgente reportet Olympo
Saepius, ut plausu, vir optime, tuque tuique
Saepius exsultante frematis.

VII. DN. IOANNI RUCKRATH, artis medicae Doctori praestantissimo.

EXorta Iunii est supra vigesimam
Quarta dies: Hilaris, sollennis atque festa lux:


page 12, image: s020

Vati dicata iure lux sacerrimo,
Prodiit ex utero quo nemo materno uspiam
Maior sub auras aeris spirabiles.
Qui sicera Bromio Bacchoque prorsus abstinens,
Tenui locusta et melle sedavit famem.
Ad vada qui Solymas gentes vocavit caerula
Iordanis, et dictis severis arguit,
Haud dubium superas docens ad oras tramitem,
Puroque lustrans rore non homines modo,
Verum etiam unigenam summi Parentis Filium,
Heroa promissum vetustis patribus,
Vertice de liquido tandemque demissum aetheris,
Natumque matre virgine et vacua tori:
Quem digito assidue monstravit auditoribus,
Agnumque praedicavit insontem, omnia
Et patuli penitus mundi ferentem crimina.
Hac luce, magni nomen huius qui sacrum
Vatis habent, tenui filo revinciri solent,
Ut nominis per id recordentur sui,
Sidereoque Patri, cuncta unde promanant bona,
Grates agant dignas, et augustissimum
Illius egregiis nomen celebrent laudibus,
Tollantque maximis honore debito
Pro meritis, hominum quîs implet affatim genus.


page 13, image: s021

Haec altiûs paulo hoc die considerans,
Serica vincla tibi mitto, vir ô clarissime,
Natalis ut tui atque nominis memor,
Tergemino meritas mecum Deo grates agas,
Ab omnibus quod te malis, nec non tuos,
Praesidio angelici chori hactenus custodiit,
Et tot bonis tantisque adauxit largiter:
Supplicibus Dominum votisque eundem nunc voco,
Ut universis et dehinc te cum tuis,
Matre, pia vidua, suavissimaque coniuge,
Ac pusione amabili, praemuniat
Per superas acies a noxia re qualibet,
Maioribusque identidem et compluribus
Accumulet placidus donis: et omnibus tuis
Felicitatem praestet actionibus
Maximam: et hunc hilarem diem reducat saepius.
Sed, qua decet reverentia, te comprecor,
Carmen ut hoc miserum stamenque consulas boni.

VIII. DN. GEORGIO IACOBO REICH Dresdensi, U.I.D. celeberrimo.

SEntiat hanc lucem pulcherrima Dresda, Calendis
Quae praepete Augusti praeit septima curriculo.


page 14, image: s022

Doctoris colimus natalem in iure periti:
Linguisque votisque omnibus vir mulierque fave.
Nunc taceant lites, et amarae proelia linguae:
Nunc absit altercatio rixaque saeva procul.
Cereus addicti valeat querulique clientis,
Et triplices vani, levis spongia, mappa brevis.
Muneribus certent omnes ingentibus illi,
Qui se beatos aestimant, et dare multa queunt.
Coccineam aut Coam vestem, chlamydemue decoram
Negotiator afferat: virgo pudica, virum
Convincens, a quo fuit infamata, lapillos
Tradat micantes, aurei quîs rubet unda Tagi.
Sanctorum veterumque senex mirator avorum,
Caeli toreuma splendidum Phidiaci tribuat.
Turbaque iam quaevis rea cenatoria donet:
Venator aut truces apros, aut pavidos lepores:
Villicus imbellem vitulum, simamue capellam:
Pisces, minutis obtegens aera recurva cibis.
Si sua quisque tibi mittunt, quid quaeso poetam,
Vir clare, missurum in tuam reberis esse domum?

IX. DN. M. TOBIAE TITLERO Tetschensi.

PRoxima Septembres quae lux praevertitur Idus,
Exoriens clara lampade lustrat humum.


page 15, image: s023

A priscis eadem lux est sacrata Tobiae,
Nomine de cuius nomen, amice, tenes:
Hac quia natalem celebras, haec pauca repono,
Ut sint grata tibi mens animusque meus.
Pectoris ac imis fidi penetralibus opto,
Hoc ut te laetum tempore ferre queas.
Quin etiam large votum hoc effundor in ipsum,
Ut redeat felix hic tibi saepe dies:
Utque tibi Deus aligeris de fratribus unum,
Qui sedis superae lucida templa colunt,
Adiungat custodem alacrem promptumque ministrum,
A te qui longe cuncta pericla fuget:
Teque beet tandem maturo tempore nympha,
Quae DOMINI studeat iussa verenda sequi:
Quae Patris aetherei sanctum prece nomen adoret,
Quam decorent mores ingenuusque pudor:
Quae gerat infectam non ullo crimine mentem,
Cui placeat nudae simplicitatis amor:
Quam graciles ornent formosi corporis artus,
Non contemnendas quae tibi portet opes:
Et quae multiplici faciat te prole parentem.
Det Deus, has magnum pondus habere preces.


page 16, image: s024

X. DN. IOANNI NIENBORG Butidiano Frisio, P.L. et Notar. Caesar.

MUnera quaeque placent vulgo: gratissima vero
Sunt ea, largitor quae pretiosa facit.
Munera, dilecto quae donat amicus amico,
Dulcia sunt, aliis et mage cara datis.
Munera terna mihi non pridem, suavis amice,
Misisti, valde munera grata mihi:
Sertum nempe recens, auroque intexta micanti
Vincula, et imparibus condita verba modis.
Praecingi nostros voluisti flore capillos:
Devinxi textis tempora nostra tuis.
Me quoque connexos iussisti solvere nodos,
Non tamen ut vulgus solvere vile solet:
Tinnula quod ducit faciles ad plectra choreas,
Ferventisque haurit pocula plena meri.
Sed, vatum quod turba facit, quo nostra reponam
Carmina, deposcis, par referamque pari.
Carmina carminibus vatum sacra turba rependit:
Pensio praecipue vatibus illa placet.
Dum Cancri signo contraria signa refulgent,
Ac menses bis tres Diva bicornis agit:


page 17, image: s025

Vincula nec solvi, mea nec tibi carmina misi,
Hinc quid concipias, dic age, mente tua.
Officium grati fortasse videbor amici
Deserere, aut turpi torpidus esse situ.
Crimen utrumque satis grave, crimen utrumque probrosum est,
Quod cane vir frugi peius et angue fugit.
Nil adeo quicquam est humana a mente remotum,
Nil adeo immane est, nil adeoque ferum:
Quam facere, officio ut, non dicam ingratus, amici
Collato victus sed videare tui.
Vilior an quovis ignavo est segnis agaso?
Anne asino praestat desidiosus homo?
Quisquis homo piger est, telluris inutile pondus
Exstat; et est nihili, quisquis homo piger est.
Ut vero insimulare queas me crimine neutro,
Nunc demum, Domino dante, cavebo satis.
Namque Calendarum mensis bis tertia Iani
Lux hodie celso fundit ab axe iubar.
Lux praeclara, sacro lux assignata Ioanni,
Quem Christi fratrem litera dia vocat:
Quem peperit Salome Zebedaeo casta marito,
Qui fuit et frater, sancte Iacobe, tuus.
Haud inter Domini bis sex postremus alumnos,
Instructus cultu notitiaque DEI.


page 18, image: s026

Samariam ac Ephesum quondam mysteria Christi
Naviter erudiens salvificamque fidem.
Cui cum Cerintho vehemens contentio et acre
Certamen, foedo cumque Ebione, fuit.
Quique Evangelii, vivus quod voce diserta
Proposuit, moriens dulce reliquit opus.
Hac igitur visum est tibi luce reponere nostrum
Carmen, uti solvam vincula missa mihi.
Quo minus adiungam variantia texta coronae
Florentis, praesens, ut liquet, hora facit.
Unde legam violas flaventes? unde amaranthum,
Aut nardi spicam, candidulasue rosas?
Unde chamaemelum, Teucrî flores, hyacinthum,
Sampsuchum, thymbram, pulegiumue petam?
Cum glacialis hiems squalentia proferat ora,
Erigat et rigidas horrida bruma comas.
Aere cum ningat, Cauri cum frigora spirent,
Terraque sit cano candida facta gelu.
Vere novo mittent tibi plurima serta puellae:
Interea frontem daphnide cinge tua:
Hoc nudumque boni, modo fusum, consule carmen, cuius
Natalisque tui tempora laetus age:
Laetus age, et gratus Domino haec age tempora,
De bonitate bonum, quod capis, omne capis.


page 19, image: s027

Quem nunc ex imis animi penetralibus oro,
Ut facili votis annuat aure meis:
Ne morbis unquam tenteris atrocibus istis,
Qui persaepe meum pectus et ossa premunt.
Sed mens usque tibi sit sano in corpore sana,
Quîs melius patulo est rebus in orbe nihil.
Nil possunt gazae regales addere maius,
Si capiti ac ventri, si pedibusque bene est.
Idem det Dominus placito tibi tempore nympham,
Moribus et forma quae tibi sola placet.
Dulcius haud quicquam est iuveni, quam posse potiri
Virgine, sollicito cuius amore calet.
Rex idem faxit, radians ut saepe reducat
Titan natalis candida festa tui.


page 20, image: s028

PROSPHTHEGMATA, cum amicis, tum Maecenatibus suis aptata.

I. DN. THOMAE PITSCHIO, scholae Dresdensis collegae industrio, compatri suo longe carissimo.

VItalis fructus ventris maturaque proles
Re vera donum dicitur esse Dei.
At tibi, sincerae pietatis amabile Thoma
Exemplum, Dominus munera multa dedit.
Gratulor ergo tibi bona tot divinaque dona,
Quae superant cunctas totius orbis opes:
Persolvens dignas humili de pectore grates,
Clara domus superae qui regit astra, PATRI.
Ille, precor, faciat, Theodori nomen et omen
Ut tuus hic vere gnatus habere queat.
Ille etiam tibi deinde tuae benedicat et Annae,
Ut valeat gnatum mox quoque gnata sequi.
Iamque vale vir care Deo, vir care Camenis:
Vir patriae, doctis, et mihi care vale.


page 21, image: s029

II. Eidem.

SUnt bona dona Dei, quae commoda cumque tenemus:
Nati praecipue sunt bona dona Dei.
Hic illos utero in materno format, in auras
Profert, in vita mirificeque fovet:
Supponit tumulo, gelidisque reducet ab umbris,
Producant laetos ut sine fine dies.
Haec merito tecum, vir clare et care, revoluis,
Plura tori vocitans pignora, Dona Dei.
Dona Dei tot grata tibi contingere laetor,
Ulteriusque precor tot tibi dona Dei.
Haec merito mecum quoque, vir dilecte, retracto,
Cui dedit ac credit talia dona Deus.
Magna sit huic Domino pro magnis gratia donis,
Ipsi quae summe sola placere solet.
Te regat ille tua Dominus cum coniuge dexter,
Cum costa Dominus me regat ille mea.
Conseruet nobis idem sua munera: natos
Protegat ille tuos, protegat ille meos.


page 22, image: s030

III. Excellentissimo viro, Dn. MATTHAEO ZUBERO Palatino, P.L. Meliss.

OMnes qui soles, omnes qui solus et annos,
Mundi a triformis ipso
Principio praesens ad punctum temporis usque,
Sciteque commodeque
In propriam rexit laudem, humanamque salutem,
Exaudiitque vota,
Quaecumque in sancto fecerunt nomine NATI,
Fidelium suorum:
Hunc annum idem etiam ratione gubernet eadem,
Teque audiat precantem,
O Zubere, decus Clarii indelebile Phoebi,
Donans tuis amicis,
Quae nunc optavit tua Musa: tibique puellam,
Qualem oppido expetîsti:
At mihi, quâ vitae deturbauêre prioris
Me facta, sanitatem.


page 23, image: s031

IV. Eidem.

QUodlibet sane blateret malignae
Lividi de me petulansque lingua.
Omnium quisnam fera bestiarum
Comprimet ora?
Euomat, quicquid retinere nescit,
Invidus; per me licet. Illud autem,
Quae cupit, quod non valet obtinere,
Iure triumpho.
Ecquis ex ipsa perhibetur unquam
Artifex ortus genitricis alvo?
Usus in quavis equidem magister
Optimus arte est.
Res probat. Dulcem colo dum poesin,
A sacri curis studii severis
Liber, interdum tenui Camenâ
Carmina fingo.
Illa, nil refert, minus approbare
Zoilum: is tandem quid enim probabit?
Illa Zuberum minus improbare,
Sat mihi, vatem.


page 24, image: s032

Hunc leva vatem vehemente tussi,
Tussis ac aegrae, trucis et podagrae
Impetus in me violentiores
Reprime IESU.

V. Eidem.

SAt cito, si bene sat, scribis Zubere. Fateri
Hoc quoque cogor idem.
Sat cito colligimus Baccheia munera, quando
Sat bene colligimus.
Sat cito sic ducit nympham, qui sat bene ducit:
Quod duce fit DOMINO.
Hoc duce continget tandem tibi ducere nympham
Sat citô, si bene sat.

VI. Eidem.

DExtera fata favent aliis, aliosque fatigant
Fata sinistra: bonum fata malumque ferunt.
Fata creant dominos, effingunt fataque servos:
Ergo cuique sua est sors toleranda domi.
Nactus herum sed enim lenem est felicior illo,
Quem quamvis dominum conficit arcta fames.


page 25, image: s033

Si facimus facienda, nihil dicteria prorsum
Curemus: cunctis non placet ipse Deus.

VII. Ornatissimo viro, Dn. M. CASPARI FUGERO Dresdensi, patriae scholae Conrectori.

QUae male nuper erant affecta hypochondria, num iam
Officium faciunt sana, Fugere, suum?
Laetor, quod faciunt, et toto pectore laetor,
Ac SERVATORI carmina laeta cano.
Non etenim serpillum, absinthia, daucus, anethum,
Centaureaque opem sola tulêre tibi:
Sed validam Christus virtutem praebuit herbis,
Atque salutiferas addidit ipse manus.
Qui, cum sit princeps medicorum, auferre dolorem
Scit verbo, vires ac reparare novas.
Huic igitur iustas fas est te dicere grates,
Ipsius et nomen concelebrare sacrum.
Nunc age fac oden festivam, nunc age carmen
Conde pium, doctum nunc age finge melos.
Nunc intende chelyn, fidibus nunc barbiton apta,
Nunc testudineae percute fila lyrae.


page 26, image: s034

Nil opus est, ut me (cum plene hanc noveris artem)
De specie atque modo conveniente roges.
Hinc Hyperaeolius pariterque Hypodorius absint:
Ista sit et Phrygii sors et Hypophrygii.
Dorius ingeminet, quicquam nec Ionicus ipsi
Concedat, finem dum ferat Aeolius.
Sic abiges, mihi crede, malum, multoque valebis
Rectius. O quantum est, rite valere, bonum!
Nam, quisquis docta mente est et corpore sano,
Felicem hunc sapiens, et merito, ille vocat.
Sanum qui fecit, longo te tempore sanum
Conseruet, sanum me faciatque, precor.

VIII. Clarissimo doctissimoque viro, Dn. CASPARI KEGLERO, Philosophiae ac Medicinae Doctori celeberrimo, Dresdensiumque Physico tum ordinario tum fidelissimo.

QUo mage perpendo mecum, celeberrime Doctor,
A te quae nuper dicta fuere mihi:
Hoc mage cognoscoque, palam cogorque fateri,
Illo rem sese prorsus habere modo.
Plerumque indigna est medici fortuna fidelis,
Phoebea instructus sit licet arte satis.


page 27, image: s035

Ipso nam medici non digni nomine quosuis
Aegrotos visunt, praemiaque ampla ferunt.
Quilibet impostor medicum se iactat, apella,
Et vetula, et monachus, tonsor et alipilus.
Hos aegri accersunt, rogitant, mirantur, honorant:
His sua dextra domum pergravis aere redit.
Hi postquam loculos expurgavere capaces,
Et rhedam in crassum corripuere lutum:
Tunc desperata medicus re doctus aditur,
Ut veniat, fidum consiliumque ferat.
Is quali utatur sorte, experientia passim
Arguit, adiecti versiculique docent:
Forma triplex medico est: hominem cum visitat aegrum,
Angelica: at dia est, cum levat arte malum.
Porro daemonica est, cum debita praemia poscit
Ob crebros aditus consiliumque bonum.
Prima placet facies, acceptior altera forma est,
At vero forma est tertia grata minûs:
Ditibus inprimis, quibus est gravis aere crumena,
Plenaque capsa, penus, cella, culina, domus.
Nam quamvis possent quamplurima pendere dites,
Non pendunt, potiûs cogere plura solent.
Unde ergo vivent medici, cum nil dare possit
Irus, largiri nil velit ipse Midas?
Quam vera appârent permagni verba Lutheri,
Extima quae sancti codicis ora tenet!


page 28, image: s036

Binio (quis neget hoc?) atque unio, prorsus habent nil:
Senio nil, et idem quinio, suppeditat.
Ternio et in media qui sede quaternio restant
Dispositi, prosunt auxiliumque ferunt.
Cum fidis vero medicis utuntur eadem
Theologi et vates conditione pii.
De qua nunc implere tuas sermonibus aures
Longis, et frustra carmine nolo queri.
Ne quis forte illud dictum salsum atque iocosum
Afferat, indignans obiciatque mihi:
Flaminibus manicas citra fundum esse peramplas,
Quas hominum penitus nemo replere queat:
Et levibus numeris nummos captare poetas
Ac aurum, nequeant quod retinere diu.
Sed, bene si menini, quo quis plerumque laborat
Crimine, mox aliis exprobrat illud idem.
Sic et avaritiae, quos ipsos tangit habendi
Dira cupido, alios insimulare solent.
Sorte igitur nostra contenti, corde feramus
Forti, quae constat corrigere esse nefas.
Ast ego quid reddam tibi, quod me saepius aegrum
Accedis, sano consilioque iuvas?
Donarem aeratos tripodas, paterasque micantes,
Donarem Libyci nobile dentis opus:
Donarem argenti pondus splendentis et auri,
Donarem fuluo lumine Chrysolithos.


page 29, image: s037

Sed mihi nec vis haec, nec tale quid exigis a me:
Carminibus gaudes, carmina ferre queo.
Idcirco hoc parvum Doctor clarissime carmen
Accipe nunc quaeso consulitoque boni.
Addo preces numeris, ut rerum conditor addat,
Quae tu, quae coniux progeniesque petit.

IX. Amplissimo prudentissimoque viro, DN. IONAE MOSTELIO, Reip. Dresdensis Consuli dignissimo.

PRo te, Maecenas magne, haud mediocriter aegro
Feci sidereo vota precesque Patri,
Naviter exhortans (absit iactantia dicto)
Sanctum, ut idem faceret nocte dieque, gregem.
Namque, magistratu pro quovis, supplice cunctos [(printer); sic: cunctas]
Tarsiacus mystes voce vocare iubet
Regem arcis superae, terraeque marisque potentem,
Servari humanum qui cupit omne genus.
Gratia summa Deo, pulsa qui nube serenat
Aethera, perpetuis ne ruat Auster aquis:
Qui praebet patulas demisse orantibus aures,
Aegrotis vires restituitque novas.
Dicite io Paean! bis io et ter dicite Paean!
Plaudite sublata vir mulierque manu:


page 30, image: s038

Dicite, venturis Consul felicius annis
Vivat, agens Pylii saecula multa senis.
Redde vicem longa vir ô dignissime vita,
Et pro me blandas nunc quoque funde preces:
Funde preces, Patrum circumspectûmque coronae,
Cui, licet invitus, supplico, trade notas.
Supplico, nec mens est quicquam extorquere: Senatum
Subdita nequaquam cogere turba potest.
Frater inops iterum pro paupere supplico fratre,
De patria semper qui bene sperat ope.
Scilicet est virtus prudenti digna Senatu,
Tangat eum ut coetus cura paterna sui:
Nec iuvenes temnat temereque repellat egenos,
Aonidum gaudent qui pia castra sequi:
Virtutum et doctae sed strenuus artis alumnus
Pauperiem dextra non dubitante levet.
Infelix passim compluribus obstat egestas,
Atque dat ingeniis maxima damna bonis.
Patria cara, Patriumque cohors praeclara sacrorum,
Indigenarum inope instruit aere manus:
Et viridi numerat stipendia larga iuventae?
Quae sacra Pieridum mystica rite colit,
Iurandoque suam patriae promittit opellam,
Si quando pactam flagitet illa fidem.


page 31, image: s039

Praestat idem et spondet frater meus: hunc, precor,
De paupertatis Patria tollat humo:
Illius et studiis firma adiumenta ministrans arctae
Pervalida miseri damna rependat ope.
Tu miserere mei vir dilectissime Christo
Ac Themidi, fratris tu miserere mei.
Tu nostram perpende vicem, tu suffice vires,
Suscipe tu nostri mite patrocinium.
Suscipe, Daedaleam neque Pallada sperne colentes:
Res haec est, Consul, digna favore tuo.
Est tibi Castalidum cor amans: perdoctus et ipse
Exsistens doctos convenienter amas.
Tu solidum es cunctis columen, tutamen, asylum,
Qui Sophiae capiunt semina, quique serunt.
Tu potes auxilium rebus submittere lapsis,
Et dare speratam, qua releventur, opem.
Densa viatori fesso ceu porrigit umbram
Arbor, ubi fervens Sirius urit agros:
Aut, eum caelo agitur crebris Aquilonibus imber,
Subter ea stantem fronde virente tegit:
Haud aliter querulos tibi devotosque clientes
Propugnas, miseris subsidiumque paras.
O decus! ô forti virtutem Consule dignam!
O carum superis terrigenisque virum!
Tanta quaeso tua, vir praestantissime, iam nunc
Me fratremque meum da bonitate frui.


page 32, image: s040

Fac nostri tribuat consorti sanguinis alma
Patria, quam rogitat supplice voce, stipem.
Ne, cum sit (Dominum caelestem testor) egenus
Ad studia optatae continuanda rei,
Inceptum prorsus cogatur sistere cursum,
Pauperie lassos destituente pedes.
Annue supplicibus clementi vocibus aure,
Praesenti afflictos auxilioque iuva.
Sic res ipse tuas referet Regnator Olympi
In melius, praebens prospera fata tibi.
Sic te cum socru generoque tuebitur idem,
Coniuge cumque tua, pignoribusque tuis.
Sic tua progressus faciet fortuna secundos,
Afflabitque rati mollior aura tuae.

X. Reverendo viro, Dn. M. ULRICO BOLLINGERO Poetae Coronato, Ecclesiae Christi in agro Schleitorfiano, in Ducatu Wirtemberg. praefecturae Tybing. Pastori fidelissimo.

THariadae, Abramidae, Isacidaeque, Lotique, Iosephi,
Hebraeûm, et Sauli regis hodoeporica,
Nobilis insignem Nonnique paraphrasin illam,
Induit Ausonia quam tua Musa toga,


page 33, image: s041

Atque elegos, quibus est taeda exornata Sebasti
Aichmanni, ac eius coniugis atra dies,
At tulit in nostras Marcus Dolmetschius aedes,
Iunctus amore mihi, iunctus amore tibi,
Vir praeclare, Patri rerum et percare potenti,
Et Latonigenae, Pieridumque choro.
Idem te noster numeri maioris amicus
Dixit avere meas ilico habere notas.
Scribenti quamvis responsa remittere mallem,
Quam chartis alios exstimulare meis:
At scribo tamen, ut mos rite geratur amico,
Qui poscit nostra verba notata manu.
Nomen amicitiae cui non venerabile carum est?
Quem non delectat nomen amicitiae?
Nomen amicitiae cum barbara pectora flectat,
Nonne boni moveat lenia corda viri?
Nequaquam est dulci possessio maior amico:
Possidet, hunc quisquis possidet, omne bonum.
Felix est, suavis cuicumque obtingit amicus:
Convenit hunc merito fratris habere loco.
Conveniens homini est hominem redamare voluptas,
Haudque aliter melius conciliatur amor.
Postulat hoc natura, ut homo sit amicus amico,
Illum ipsum huic ipsi quin iubet esse bonum.


page 34, image: s042

Hoc igitur te scire velim, divine poeta,
Quod tuus in me sit per mihi gratus amor:
Quem mihi per Marcum testare salute frequenter
Dicta, nunc demum carminibusque datis:
Quae mollem spirant Peligni vatis odorem,
Ambrosios magni Virgilique favos.
Gratus ero, nostrumque in te testabor amorem,
Hac porro dabitur si mihi luce frui.
Quo te nunc donem, mi Bollingere, vicissim,
Haec nisi nil praesto est pagina sola mihi.
Tu tamen illam animo miti vultuque sereno
Accipe, et interea consule quaeso boni,
Dum plura, aspirante Deo, et meliora sequuntur,
Qui mihi plura potest et meliora dare.
Dante hoc Moseis tua mox prodibit in auras,
Quam me cum multis posse videre, precor.
Vive diu, nomenque Dei laudesque virorum
Carmina clarorum per vigilata cane.
Vine, meique memor bene vive valeque: torum,
Dum vivo, semper vivo tuique memor.


page 35, image: s043

EPITHALAMIA, piis novisque maritis dedicata.

I. DN. MARCO MOLLERO, Illustrissimo Saxoniae Electori Augusto etc. a metallorum probationibus, et MARIAE DN. MATTHAEI NICOLAI p. m. Lipsensium Protonotarii relictae filiae.

FAs mihi sit, manes materni, flebile carmen
Ut ponam, et Marco carmina laeta canam;
Marco, qui vidui nunc frigida stramina lecti
Exosus, sponsam gaudet habere novam.
Sit flevisse satis veterem mala nostra per annum,
Sit tandem lacrimis maestitiaeque modus.
Hic novus appâret melior, meliora canamus:
Laetitiae debet iam locus esse novae.
Nam velut esse decet tristes nos tempore tristi:
Sic laetos laeta nos decet esse die.
Quid iuvat assiduis animum tabescere curis,
Et mala perpetuis multiplicare malis?
Stat tamen, ut visum est superis, immobile fatum:
O fatuum, fatum qui superare volet?


page 36, image: s044

Ergo mihi laetum liceat nunc dicere carmen;
Ergo novos liceat iam celebrare toros.
Coniugis hoc etiam manes puto velle prioris:
Hoc fieri pietas officiosa iubet.
Sed tamen ante libet retulisse Cupidinis artes,
Fallaces artes, compositosque dolos.
Maerentem et flentem Natum Dea mater amoris
Vidit, et hos roseo protulit ore sonos:
Nate, quis insolitus [(printer); sic: insolit 9] torquet tua pectora languor?
Cur foedat faciem gutta profusa tuam?
Fallor? an armisonam nunc rursus adire Minervam
Ausus es, insidias aut posuisse Iovi?
Horrendamque times nunc hastam, atque aegida saevam,
Ac metuis summi tela trisulca Patris?
Aut alius quisnam dolor, et quae cura fatigat
Te nova? cur lacrimis ora decora madent?
Fare age, sed gemitus simul et suspiria siste:
Quicquid id est, matri dic tamen omne tuae.
Consilium auxiliumque dabo, precibûsque movebo
Blandis, sive velis Pallada, sine Iovem.
Nec quemquam puto posse tuum tam laedere numen
Mortalem: contra quis ferat arma Deos?
Sic it, et natum niveis amplectitur ulnis,
Et pulchra abstergit lumina maesta manu.


page 37, image: s045

Ille refert: O cara magis mihi numine tanto
Mater, et illustris Diva superba Cypri:
Non hastam metuo iam tristem, aut Gorgona toruam,
Cyclopumue fera fulmina facta manu.
Namque ego non adeo nuper voluisse Minervam
Fallere me memini, terribilemue Iovem.
Nec, si rex superûm, studiis vel pallida Pallas
Me sic exagitent, tam male ferre velim,
Quam male nunc patior, quod me vir vincit Amorem,
Et spernit vires imperiumque meum.
Iudice me, laus est, vinci a maiore minorem:
Quae laus est, homini succubuisse Deum?
Ah! dolet, et magnas nostrum cor surgit in iras,
Et pudor est, vinci non potuisse virum.
Quid pharetrae, quid tela mihi, quid profuit arcua
Pulcher, et ardentes, sed sine luce, faces?
Mavortem potui, potui devincere Phoebum,
Rectoremque poli, tartareûmque deum [(printer); sic: Deum] .
Et regem pelagi, et Faunos, et Pana protervum,
Ac celeres Satyros, semideûmque genus.
Alciden vici magnum, et magnum Polyphemum,
Graiugenûmque ducem, Troiugenûmque ducem.
Tot vici et tantos, atque omnia vincere dicor:
Vincor ab hoc uno nunc tamen ipse viro.


page 38, image: s046

Ante sed haec mea tela velim frangantur et arcus,
Et pictam pharetram fervida flamma ferat:
Quam vir me superet tanto in certamine, natum
Et iactet victum turpiter esse tuum.
Tum Venus: An tantum potuit tibi ferre dolorem
Res ea? num fletu digna ea causa fuit?
Hostis si pugnat tuus acriter, acrius urge,
Donec agas fortes in tua vincla manus.
Ille tamen quis sit, quamque artem noverit, urbem
Quamque habitet, paucis iam mihi nate refer.
Marci nomen habet, respondet Natus, in alta
Illustris Dresdae conspicuusque domo est.
Aera scit admotos quaecumque probare per ignes,
Et Chimica plus quam Phoebus in arte valet.
Ille meos, olim quos senserat, effugit ictus,
Distringi telo nunc nequit ille meo.
Abstrusis adeo studiis intentus inhaeret,
Artes ardenter tam colit usque suas.
Tunc Dea: Si carae monitis parêre parentis,
Nate, voles, hostis praeda futura tua est.
Non ego te subiisse velim certamen apertum:
Si virtute nequis vincere, vince dolo.
Et iam, qua possit superari fraude, docebo:
Pectore sed memori tu mea dicta tene.


page 39, image: s047

Aera tuo dulci misce pretiosa veneno,
Miris ille modis quae probat: aere cades.
Nec tamen aut arcum ponas, aut missile ferrum:
His etiam telis utere; victor eris.
Annuit et conclamat Amor: superavimus, acta est
Nunc tandem in casses praeda petita meos.
Nec mora: iussa facit Matris, perque aera tranat,
Ut laudem victo victor ab hoste ferat.
Os mutat faciemque Dei: iamque exuit alas,
Indutus vili conspiciturque toga.
Cum venit ante aedes ac pulsat, Marcus Amor:
Ignoto reserat limina, datque manum.
Dicitur accipiturque salus: rogat aera Cupido,
Ut, quoniam possit rite probare, probet.
Ille simul capit aera, simul capit ille venenum,
Et capitur, tecta proditus arte Dei.
Dumque stat, ac oculis immotis haeret in aere,
Atque, ubi vel quis sit, non meminisse potest:
Veste levi, pulchrum, quem texerat, attrahit arcum,
Et bina in Marcum spicula mittit, Amor.
Implicat et blandum concussis ossibus ignem,
Ac tumido tales proicit ore sonos:
Ecce iaces, iuris nostri contemptor et osor,
Quam tibi iam longe gloria fortis abest?


page 40, image: s048

I nunc, et pueri deride numen Amoris:
I nunc, et caeci spicula sperne Dei.
Sic ait, et tenues gaudens secedit in auras,
Perque vagum teneros librat inane pedes.
At Marcus geminum gerit aegro in pectore vulnus,
Diraque in ardenti toxica corde coquit.
Ac velut arrepto pisces retinentur ab hamo,
Innocuae laqueis aut capiuntur aves:
Sic ille occulta quoque fallitur inscius arte,
Sic ille adverso captus Amore iacet.
Exclamat tandem: Cur te crudelis in auras
Subtrahis, ac refugis proelia coepta dolo?
Verbaque nunc iactas adeo petulantia? quanta est
Gloria, fraude tua me cecidisse virum?
Nonne foret satius iuvenes tenerasque puellas
Stringere, quîs gratum est praeter amare nihil?
Non satis est olim tua castra fuisse secutum?
Non satis est tibi me succubuisse semel?
Hei mihi! quam diro cor aegrum carpitur igni?
Quam subitus serpit lassa per ossa calor?
Sentio iam tandem veteris vestigia flammae,
Pectus et incensum fervidus urit amor.
Sic fatur, varias atque ocius applicat artes,
Si qua sit, hoc tollat quae medicina malum.


page 41, image: s049

Sed nihil hîc artes, nihil hîc medicamina possunt:
Hîc negat optatam sucus amarus opem.
Ars omnes Phoebea potest curare dolores:
Artificem morbi non habet unus amor.
Ergo, dum frustra fovet insanabile vulnus,
Et, data non tolli posse venena, videt:
Ad fidum parat ire virum, quem strenua valde
Euexit virtus, pollicitique fides:
Qui Colreuteri gaudet cognomine, clarum
Quem medica Clarius fecit in arte pater:
Consilium sapiens ut praebeat ille roganti,
Admoveat doctam vulneribusque manum.
Et iam carpit iter maerens: sed praevenit ipsum
Cum face, cum telo praepete, praepes Amor:
Atque ibi flagranti succendit amore Mariam,
Et volucri iaculo cor iuvenile ferit.
Illa etiam nudi pueri fera spicula sentit,
Ac caecum molli pectore vulnus alit.
Sed nunc Marcus adest, remque omnem narrat amico,
Auxiliumque simul consiliumque petit.
Ille statim vidit violenti semina morbi:
Iamque Machaoniam ferre volebat opem:
Cum subito molles ornata Maria capillos
Advenit, et pulchro conspicienda sinu.


page 42, image: s050

Hanc simul ac cernit vestigia blanda moventem,
Qui medicam maesta voce petebat opem,
Continuo reprimit gemitus, rursumque valere
Incipit, ac solvit talibus ora sonis:
Non mihi nunc herbis opus est, nec Apollinis arte,
Nil opus unguento est: iam medicina vale.
Nec me paeniteat, Veneris suavissima proles,
Imperiis iterum succubuisse tuis.
Haec medicina mea est, haec est mea magna voluptas,
Haec animi requies certa salusque mei.
Salve virgo meae semper gratissima vitae:
Te solam (verum dicere cogor) amo.
Huc ades ô formosa rosa, huc ades ô amaranthe!
Huc ades ô suavis saluia, rosque maris!
O baccar bene olens, ô dulcis amarace, pulchra
O viola, et spicae flos, hederaeque nitor!
Tu Panacea mea es, tu saucia pectora sanas,
Tu placida curas vulnera cordis ope.
Tu facis, ut posito luctu nova gaudia mente
Concipiam, solida laetitiaque fruar.
Ac priûs insueto pascetur in aethere piscis,
Et nidum in vasto gurgite ponet avis:
Quam possim tantos alio transferre calores,
Et sine te fatis me superesse velim.


page 43, image: s051

Redde Maria vices, et votis annue nostris,
Nec blandas rigido pectore pelle preces.
Sic fatus, cupidis ipsam complexibus ambit,
Ac fundit circum colla venusta manus.
Illa verecundo suffundens ora rubore
Annuit, et talem gaudet habere virum.
Ergo connubium promittit dextera dextrae,
Et certam casti spem dat uterque tori.
Nunc vero lux illa polo venit aurea, votis,
Sponse, petita tuis, Sponsa, petita tuis:
Quae vos legitimo puri coniunget amoris
Foedere, perpetua coniugiique fide.
Hos igitur tibi, Sponse, novos gratamur honores,
Haec nova gratamur gaudia, Sponsa, tibi.
O te felicem! ô te terque quaterque beatam,
Nubere quam tanto fata dedêre viro!
Ille suae decus est patriae mirabile, ab Annae
Quae simul et montis nomine nomen habet,
Aeraque multiplici partu diffundit, et albo
Argenti venas semine dives alit.
Quid memorem, tenerum puer ut consumpserit aevum?
Quid memorem studium iam iuvenile tibi?
Hoc labor, hoc virtus, et docti pectoris artes,
Hoc culti mores ingeniumque docent.


page 44, image: s052

Nam quicumque nihil discit puerilibus annis,
Perque dies longos otia blanda trahit:
Ille nihil novit canae sub tempora vitae,
Et rudis ac pauper cogitur esse senex.
Aspice, quid tractet Sponsus, pulcherrima Sponsa,
Et studii capiat praemia quanta sui.
Non ipse est patriae vel avitae degener artis,
Contentus patria nec tamen arte modo est.
Namque avus atque pater scrutari operosa metalla
In terrae venis doctus uterque fuit.
Hic quoque novit idem, maiora sed insuper addit,
Perque ignem, terris fossa, metalla probat.
Sive sit argentum, pretiosum sive sit aurum,
Unio seu candens, quem sua concha parit:
Seu sit coralium rubrum, seu levis Achates,
Sive sit Eoo gemma reperta mari:
Omnia pertractat, varios ac vertit in usus,
Ut valeant aegris ferre salutis opem.
Quid? quod sancta manu sollerti Biblia versat,
Divinosque legit nocte diesque libros:
Ac verum verbi caelestis discere sensum,
Illius et causas rite referre studet.
Hinc alias potuit multo feliciûs artes
Complecti, studii quae gravioris erant.


page 45, image: s053

Hinc veram potuit cunctarum inquirere rerum
Naturam, rerum multiplicesque vices.
Hinc didicit certo medicamine pellere morbos,
Corporibus vires et reparare suas.
Si vitam reputas, et vitae labe carentis
Est honor, hic magno est dignus honore coli.
Namque viros magnos magnis virtutibus [(printer); sic: virtutib 9] aequat,
Ut possit patrium condecorare genus.
Clarus et est animi nivei candore, fideque
Constanti, antiqua iustitiaque valet.
Et grata gravitate valet: venerabile morum
Exemplum est, alii quodque sequantur habet.
Ergo, cum tanta probitate insignis et arte
Contigerit Sponsus, Sponsa pudica, tibi,
Gaude, laetitiamque tua nunc concipe mente,
Et Sponsum, a Sponso sicut amaris, ama.
Tu vero merito exsistis Mollere beatus,
Quod venit haec thalamo bella puella tuo.
Si genus aspicias, praestanti sanguine creta est:
Delectat tantae stirps generosa domus.
Eius erat genitor Philyreae Syndicus urbis,
Doctrina clarus, conspicuusque fide.
Ac veluti suaves fert palmes nobilis vuas,
Et bona mala ferax malus habere solet:


page 46, image: s054

Sic dant praeclari sobolem plerumque parentes.
Praeclaram, vitae consimilemque suae.
Cernis, ut haec magnas imitetur virgo parentum
Virtutes, patrium multiplicetque decus?
Afferat et quantas tam grata modestia dotes,
Ac probitas, ingens et pietatis amor?
Et sanctus vitae tenor, et sine crimine mores,
Nudaque simplicitas, ingenuusque pudor?
Haec sunt, quae vere possunt ornare puellam:
His ornata satis dotis habere potest.
Dotibus his ipsis praestat soror illius Anna,
Quae Colreuteri consociata toro est.
Ergo, cum tali Sponsa sis Sponse potitus,
Quae te praecipue coniuge digna fuit,
Nunc manifesta tuam pertentent gaudia mentem,
Laetitiam pectus concipiatque novam.
Hanc tandem Deus ipse tuae vult esse puellam
Consortem vitae, Participemque tori:
Ut caros videas natos, nec oporteat atros
In cineres clarum nomen abire tuum.
Sed iam laetus adest Hymenaeus, sponsor et obses
Coniugii, quassat purpureamque facem:
Ut nova felicis thalami connubia firmet,
Ac Sponsum et Sponsam nectat amore pari.


page 47, image: s055

Nunc igitur tu Marce, tua et dilecta Maria,
Quos haec una dies iunxit, et una fides,
Solvite flagrantes ardentis pectoris aestus,
Et nova militiae castra subite novae.
Sic bene vos pueri iucundum numen Amoris,
Sic bene vos Veneris gratia magna iuvet:
Omine quo fausto socialia foedera fiant,
Ac sint in vestro gaudia multa toro:
Quodque cupis, capias Sponse ô suavissime, tantas
Nec te paeniteat sustinuisse moras.
Interea, veluti conchae iuncto ore cohaerent,
Ulmum complecti vitis et alba solet:
Sic labris tua labra tuae sint fixa Mariae,
Amplexusque feras illius, illa tuos.
Vivite concordes, felices vivite, vestro
Ut thalamo mellis copia larga fluat.
Vivite Cumaeos et cani Nestoris annos:
Vivite, praeclaram progeniemque date.
Hoc iuvenile etiam, Marce ô carissime, carmen
Accipe, quod lusit nostra Thalia tibi.
Non Momo lusit: Momus reprehendat in aevum.
Haec mea Musa levis gloria magna tua est.


page 48, image: s056

II. DN. M. GEORGIO SCHROTERO Zorbeccensi, tunc Ecclesiae Hertzbergensis Diacono, et Cunegundae, Georgii Epleri, Senatoris Hertzbergensis, relictae filiae.

FElices aliis fortunatique videntur,
Qui grandes gazas divitiasque tenent:
Qui congesserunt gemmas Libycosque lapillos:
Qui caecis arcis pulchra metalla fovent:
Qui solidas massas radiantis in ignibus auri,
Vel nitidi argenti nobile pondus habent.
Hinc canitur Lydi felix opulentia Croesi:
Si felix, subito quod perit, esse potest.
Hinc Phrygii Pelopis numerosa talenta canuntur:
Hinc Cyprii Cinyrae tam celebrantur opes.
Hinc et Tantalicos thesauros fama celebrat:
Hinc Arabum gazae Callicratisque vigent.
Felices alios invicta potentia format,
Regni maiestas imperiisque decus.
Inde Mycenaeus magnorum ductor Achiuûm
Felicis passim nobile nomen habet.
Nomine laudatur dux Larissaeus eodem:
Hoc ipsum sumpsit Sylla sed ipse sibi.


page 49, image: s057

Sunt, quos felices fingit iucunda voluptas,
Deliciae molles lautitiaeque dapum:
Caryca quos pascit Lydorum Afraeque volucres,
Regalesque epulae Tyndaridisque cibi.
Qui dulcis sugunt mellis pleno ore medullam,
Qui potant Veneris lac Thasiumque merum.
Hinc adeo felix celebratur Adonidis hortus,
Lactuca molli feniculisque frequens.
Felices alios pingit spectata venustas,
Et facies, formae purpureusque color.
Hinc ea raptoremque Parin raptamque Lacaenam
Cantandi magnis vatibus ansa data est.
Quid memorem multis te, [(printer); sic: te] formosissime Nireu?
De facie tellus nescia nulla tua est.
Sic aliis aliud felix super orbe videtur,
Necdum de summa prosperitate liquet.
Suspicit alter opes, alter moderamina rerum,
Ille voluptates, oris at ille decus.
Est sua cuique homini sententia, cuique voluptas
Est sua: prosperitas cuique perinde sua est.
Quod probat hic pulchre, pulchre mox improbat alter:
Quod placet huic, alter damnat et odit idem.
Non ego divitias felices, non ego regnum
Aestimo, non isthaec blanda, cadensque decus.


page 50, image: s058

Sint tamen haec eadem (nec enim manifesta negabo)
Prospera, felici sint ea cuncta statu:
Praestet formosus deformi, dives egeno,
Servitio regnum, lautitiaeque fami.
At longe (quis enim dubitet?) felicior ille est,
Ac vere felix ille vir esse potest,
Qui superi incensus flagrante timore Parentis,
Coniugii casti foedera sacra subit.
Divitiae intereunt, rapiunt sibi regna potentes,
Deliciae fugiunt, forma venusta perit.
Et velut in vacuum dispergitur aera fumus,
Ac obeunt orto somnia vana die:
Sic ea cuncta vagas cito dilabuntur in auras,
Ac velut in tenuem dissolvuntur aquam.
Coniugii aeternum est atque immutabile foedus,
Foedus, quod nulli dissecuisse licet.
Foedus id est vere divinum et in ordine primum,
Cum binos unum iusserat esse Deus.
I nunc, tam sancti ac antiqui foedera nexus
Rumpe: Deus custos ordinis ipse sui est.
Ipse quod immotum iubet aeternumque manere,
Quis furor, ut fragilis vertere id ausit homo?
Non tam firma istum stringebant vincula nodum,
Quem tenuit magni regia culta Midae:


page 51, image: s059

Quam valido atque arcto iunguntur pectora nexu,
Legitimi thalami qui sacra iura petunt.
Quantum ergo assiduo radiantis Apollinis igni
Lumine concedunt cetera signa polo:
Tantum etiam aeterno fluxum, stabilique caducum
Cedit, tam cedunt ista beata toro.
Primus homo, e terrae ducens primordia limo,
Felix atque omni parte beatus erat:
Aurea cui pleno fundebat copia cornu
Tam largas horti tam genialis opes:
Omnia qui solus terrarum regna tenebat,
Cuius erat facies dulcis imago Dei.
Attamen, auspicio divini numinis, Euam,
Non secus ac cumulum prosperitatis, habet.
Vere igitur felix et fortunatus habendus,
Casti qui thalami foedera sancta subit.
Nam velut e magno Oceano maria omnia, fontes,
Flumina, stagna, lacus et freta cunctae fluunt:
Sic e coniugii venis bona maxima manant,
Quae nos iucunda commoditate iuvant.
Hinc dulces nati, suavissima viscera, pendent:
Hinc solamen habes temperiemque mali.
Hinc potes impuros arcere Cupidinis aestus,
Turpiaque Idaliae pellere furta deae.


page 52, image: s060

Non nostrum e Pyrrhae saxis deducimus ortum,
Nec venit e vasto nostra propago mari.
Saxea Deucalion sollers sibi pignora gignat,
Ut sit, quod vulpes ludere vafra queat.
Fecundas Veneres producant aequoris undae,
Ut crescat mutum pinniferumque genus.
Colligat e diri Cadmus sibi dente Draconis,
Mutua qui rabidi deinde per arma cadant.
Nos sanctum hoc miremur opus sancteque colamus,
Nobilis unde genus nobile ducit homo.
Nascitur e simili simile: e lauro innuba laurus:
E quercu quercus, ex ave prodit avis.
Delphinem Delphin producit, asellus asellum,
Mus murem, ranam rana, canemque canis.
Sic hominem quoque gignit homo: divinus hic ordo est,
Haec rerum series perpetuusque tenor.
Nam veluti tellus sibi credita semina mollit,
Ut surgant, fructum multiplicemque ferant:
Sic et iuncta viro data semina femina ventre
Concipit, ac vultu reddit amicta novo:
Quae generent eadem, vitae si tempora dentur,
Iucundam prolem consimilemque sibi:
Prolem, quae veri verum sit pignus amoris,
Sanguinis auctores quo caluere sui:


page 53, image: s061

Viuâque virtutis referat simulacra paternae,
Unde sibi ac aliis gratia larga fluit:
Et quae sit fractis squalente parentibus aevo
Ancora, flos, fulcrum, fax, vigor, ara, quies.
Scilicet ut celeres volitant per inane sagittae,
Et veniunt, quo, qui torsit, abire iubet:
Sic fertur viridi florens aetate iuventus,
Quo iubet, aethereae qui regit astra domus.
Felix, tam rapidis cui plena pharetra sagittis!
Fortiter hic hosti cominus ire potest.
Hinc cupit ante fugam Phrygii ducis anxia Dido
Cernere, qui referat nomen et ora patris.
Tantus amor, tanta est susceptae gratia prolis:
Tam dulce est animi membra videre sui.
Quid iuvat, immensas et opes et regna tenere?
Delicias, formam numquid habere iuvat?
Si desit soboles, si propria viscera desint,
Commoda quîs tandem tradere tanta queas.
Cuncta iacent, si possideas, quae possidet orbis,
Cûm repetunt vitam fata suprema tuam.
Cogeris hinc abiens ea cuncta relinquere vivis:
Adde, peregrini quod manus ista rapit.
Dic, ubi divitiae Crassi Croesique supersint;
Dic, ubi sint miseri fulua metalla Midae.
Dic, ubi Tantalidae sint sceptra, ubi robur Achillis:
Dic, ubi sint Syllae maxima regna trucis.


page 54, image: s062

Cum misero misere flos omnis Adonide languet,
Quo prius egregie fertilis hortus erat.
Pulcher eras oculis Nireu pulcherque labellis:
Ast haeres formae quis fuit ille tuae?
Cui datur in dulcem sua dona effundere partum,
Hic, felix merito cur celebretur, habet.
At, quam dulce bonum est, quod ad haec solatia carpunt
Maxima, concordi qui coiere toro?
Est aliquid, fateor, fidum si noris amicum,
Cui possis animi credere tecta tui:
In cuius gremio possis effundere questus,
Qui possit fletus rite levare tuos:
Qui curas luctusque tuos avertere norit,
Auxilio qui te consilioque iuvet.
Sed tamen, ut pomum, nostris quod crevit in hortis,
Gratius est, quam quod fert alienus ager:
Utque magis gratum est nostros haurire liquores,
Quam de vicino sistere fonte sitim:
Sic ex uxoris quoque pectore, pectore nostro,
Accepisse magis mollia verba iuvat,
Quam si nos centum maestos solentur amici,
Ac tentent nobis dulcia quaeque loqui.
Haec tibi diffundit suavi praecordia risu:
Haec affert menti gaudia grata tuae.
Haec tibi blanditias lepido disseminat ore:
Haec mulcet pectus, cor animumque tuum.


page 55, image: s063

Haec eadem sanat, quae nec medicamina Phoebi
Sanarent, cordis vulnera, cordis ope.
Et fesso et maesto Spartae sub moenibus altae
Telemacho potum pulchra Lacaena dabat:
Qui tristem cordis luctum sedabat et iram,
Depellens gemitum disiciensque metum.
Certius hic medicamen habes et fortius, ipse
Quod Deus, haud Helene vel Polydamna dedit.
Utere, virtutem facile experiere, videbis
Optatum finem, nil suberitque mali.
Solam qui ducit vitam sine compare, vitam
Sollicitam, vitam dimidiamque trahit:
Qualem terribilis loca per deserta Chimaerae
Ducere victorem carmina prisca docent.
Huic age quis poterat solantia dicere verba,
Ne premeret pectus triste dolore gravi?
Consociata fides homini bona maxima praebet,
Et mala, quae patitur, maxima saepe levat.
Alter enim socius si quando labitur, alter
Erigit, et lapso protinus addit opem.
Si cadis a nullo comitatus, nemo cupitum
Affert auxilium, vulnera nemo ligat.
Adde, quod in thalamo qui coniunguntur eodem,
Corpora iucundo iuncta calore fovent.
Qui iacet in medio, socia sine coniuge, lecto,
Et riget, et nullo membra calore rigat.


page 56, image: s064

Defendit socius socium, nec ab hoste superbo
Aut laedi aut quavis fert ratione premi.
Qui fuerit solus plures illapsus in hostes,
Coniunctas vires haud superare potest.
Cernis? ut invicto duplex sit robore funis,
Ardua qui vincit quaeque, revincta trahit.
Si tamen hunc relegas, et texta haec lina retexas,
Invalida ipsa iacent, visque soluta cadit.
Cernis? ut exiguum, quamvis sint arida, fascem
Telorum valeat frangere nulla manus:
Et tamen haec eadem nullo conamine frangat,
Qui fascem solvens singula tela capit.
Plurima solus homo vitae solatia nescit:
Dura solo patitur plurima solus homo.
Ergo tibi sociamque tori sociamque laborum
Iunge: tuum iunges ad latus omne bonum.
Nec tamen haec fuerit magicas capienda per herbas, [(printer); sic: .]
Nec per Medeae gramina cocta manu.
Saepe aconita dedit funesta daturus amorem:
Et male res cessit, quod male coepta fuit.
Hanc Deus et natura dabunt: hunc supplice tenta
Voce, dabit puppi vela secunda tuae.
Quaecumque illa foret, iuvenis quae nollet amorem,
Vel fera, vel vere ferrea virgo foret.
Hanc non credibile est humano sanguine [(printer); sic: sangnine] cretam,
Sed durum e dura ducere stirpe genus.


page 57, image: s065

Nescio, qua subducta caro dulcedine costas
Ducat, et adversas haud sinat esse sibi.
Quid tamen hoc, quod iam prope garrula Musa videtur,
Largius et dictat verba ligata mihi?
Fallor? an haec tacite monet, ut solatia quaeram,
Quîs animi fugiat sollicitudo mei?
In genibus, Pater alme, tuis dextraque potenti
Haec sita sunt; facias, quod tibi cumque placet.
Hoc quoque coniugii tandem sacra foedera praestant,
Ut turpes pellant illicitasque faces.
Rari quippe homines sunt extra haec vincula casti,
Rarus ut esse solet cycnus in orbe niger.
Hunc tamen et rarum et carum caeleste decorem
In nostro Numen corde micare iubet.
Dicite iam sancti detonso vertice fratres,
In vestro regnet pectore quale decus.
Forsitan et mens casta, et summi numinis ardor,
Atque animus fugiens turpia facta tori.
Scilicet, et mens spurca, et tecta et foeda libido,
Ac rabies rumpens foedera sancta Dei.
Non opus est vobis vel casto semine rutae,
Quod validam Veneris vim stimulosque fuget:
Antiqui vel falce mala dextraque parentis,
Quîs secuit partes, unde creatus erat.


page 58, image: s066

Est opus helleboro, mentis qui crimina sanet,
Obtusis aciem luminibusque ferat.
Ense opus, ut vestrum caput immedicabile tollat,
Quo tandem adversum desinat esse Deo.
O genus insanum et tetra caligine pressum,
Quod medium ad Solem lumina caeca tenet!
O genus infelix Stygis addictumque caminis!
Hoc genus a nobis reice caste Deus.
Nam periura, impura et dura monastica vita est,
Et plena innumeris est ea vita malis.
Quid iuvat abstinuisse toro taedaque iugali,
Si nequeas foedis abstinuisse stupris?
Quid iuvat et partes sibi subsecuisse viriles,
Integra si spurco corda calore flagrent?
Tam male vitatur, tam non evellere tutum est,
Quod iam cognatum [(printer); sic: connatum] prava alimenta capit.
Ut vitam ducas castamque Deoque placentem,
Ut vites Veneris furta vagasque faces:
Aut oculos, cor ac animum de corpore vellas,
Aut foedus thalami connubiale petas.
Si libet, experiare prius: medicamen habebis
Certum: at posterius tutius esse potest.
Hoc usus flammasque vagas aestumque furentem
Vitabis, vetitas effugiesque faces.
I nunc, et thalamo quicquam felicius affer,
Castaque coniugii vincula sperne sacri.


page 59, image: s067

Haec ita dum meditor, dumque alta mente revoluo,
Digne vir eximio semper honore coli:
Tu vere felix, tu fortunatus habendus,
Tu vere ex omni parte beatus homo es:
Qui, dum pertaesum est vacuo dormire cubili,
Legitime taedae prospera sacra paras.
Tot post exhaustos duro sudore labores,
Consilio DOMINI iam Cunegunda datur.
Dum Cunegunda datur, datur et spes optima prolis,
Solamen, requies, et medicina mali.
Iam datur, ut, semper quos detestatus es, ignes lis,
Illicitos fugiens, tutior esse queas.
Quae tibi dum dantur, nec non et cetera dantur:
Omnia nam dantur, dum Cunegunda datur.
Dum Cunegunda datur, datur ingens copia rerum:
Regna tibi dantur, dum Cunegunda datur.
Dum Cunegunda datur, datur et concessa voluptas:
Regia forma datur, dum Cunegunda datur.
Iam tibi pulchra patent plenis POMARIA ramis:
Iam licet albentes deligere ungue rosas.
Has ego dum dotes in sponsa ex ordine specto,
Quas inter pietas, ut rosa verna, micat:
Felix ipse mihi videor, cui tanta videre
Contigit: aspectu gratia tanta subest.


page 60, image: s068

At tu quam longe felicior? omnia cernis,
Omnia contrectas, omnia solus habes.
Singula quid memorem? nil non laudabile, nil non
Eximium in sponsa, sponse, videre tua est.
Singula si repetam, vereor, ne forte (quod absit)
Invideam vitae commoda tanta tuae.
Sed fato pereat crudeli, quisquis amico
Invidet, a largo quod capit ipse Deo.
Prosperitas haec omne tibi perduret in avum,
Utaris sospes prosperitate tua.
Haec nostri tandem sit summa novissima voti:
At tu felicem me quoque redde Deus.

III. DN. M. FELICIANO CLARO Mindensi, tum Ecclesiastae Hertzbergensi, et MAGDALENAE, MICHAELIS NAUMANNI, civis Torgensis relictae filiae.

FElix, cui coniux felix datur a Parente summo [(printer); sic: sumno] ,
Felicitatum fonte maximarum.
Felix nam coniux animo bona coniugi lubente
Felicitatis summa subministrat:


page 61, image: s069

Tristitiaeque levat pondus grave, nec molestiarum
Fascem veretur tetricum subire.
Nonne igitur felix terque et quater est uterque, Sponsus
Felicianus, Magdalena Sponsa?
Sponsa etenim Sponso felix venit: et venit vicissim
Sponsae venustae Sponsus ipse felix.
Felicem sese nimium solet aestimare princeps,
Cui turris, alti montis instar, alta est:
Despicere ut validos tanto magis impetus superbi
Hostis, minaces machinasque possit.
Haud minûs ille etiam, cui munere Margarita Diuûm est
Oblata, felix debet aestimari.
Stellantis gemmae nec enim solet usus esse parcus,
Si noris artem nobilem medendi.
Nonne igitur longe felicior es vocandus, illâ
Dum, Sponse, Sponsa iam datur potiri.
A forti nomen quae non modo ducit acre turri,
Vere sed ipsa est turris instar alti:
Quo fugias curis exercitus, atque ubi cupitam
Gratae prehendas ancoram quietis?
Cedant propugnacla ducum ardua, celsa castra
Regumque turres: ô beate Sponse,
Haec tua turris erit, munimine tutus hoc feroces cedant,
Contemnere ictus hostium valebis.
Laudabunt alii (quis enim vetat?) Indicos lapillos,
Atque, unda mittit quas Eoa, gemmas.


page 62, image: s070

Sed pia laudanda est multo magis et pudica coniux,
Cultrix sacrorum, coniugisque cultrix.
Quid vel opes, vel forma fugax iuvat impiam, impudicam?
Immunda sic sus impeditur auro.
Veris ergo bonis cum sit tua Sponsa, Sponse, felix,
Felicitatum possides aceruos.
At quam felicem iam te quoque, Sponsa, praedicabo?
Plerumque iungi par pari videmus.
Sic tu felici felix modo Sponsa iuncta Sponso es,
Felix adepto nomen aeque et omen.
Carus namque Deo est, et origine clarum, arte gnarus.
Praeclara sunt haec singula atque rara.
Omnia in hoc uno sed sunt sita: quae satis referre
Si quis Camena claudicante tentet:
Hunc ego crediderim potius mare posse verticosum
Haurire stultas Belidum per undas.
Sat mihi erit paucis comprendere multa: namque nudis
Rerum involucris nunc mini est agendum.
Ingenii vero est praedivitis, ista cuncta dignis
Ornare verbis et colore pulchro.
Quicquid adhuc, ô Sponse, tibi, et tibi, Sponsa,
Felicitatis iam potest videri:
Hoc tribui vobis ipsum precor a Parente summo, deesse plenae
Felicitatum fonte maximarum.


page 63, image: s071

IV. DN. IOHANNI CRUSIO Dresdensi, affini suo, et ELISABETAE, Dn. CHRISTOPHORI LUCII, Dresdensis Ecclesiae Diaconi filiae, sorori suae et germanae et percarae.

NOn tanta est hominis virtus, neque tanta facultas,
Ex voto ut quiduis ausit agatque suo.
Sunt dubiae vires hominis, longeque minores,
Quam fausto ut cursu texere cuncta queat,
Consilia haud fatuos plerumque vel optima fallunt,
Frustari et multos spes bona saepe solet:
Non secus ac nocturna canis per somnia lusus,
In dulci panis frusta quiete capit.
Ut rite incipias, et flatu coepta secundo
Tractare, et laeto claudere fine queas,
Non opis est nostrae: non hoc prudentia sollers,
Non hoc cura sagax ingeniumque facit.
Seria qui laetis tractare eventibus optat,
Auxilium quaerit consiliumque Dei.
Quaecumque incipies tanto duce et auspice tanto,
Omnia suscipies perficiesque bene.
At quaecumque illo contra aggredieris iniquo,
Omnia suscipies perficiesque male.


page 64, image: s072

Cernis? ut hoc ipsum rationis lumine cernat
Gentiles, summi nescia turba Patris:
Nilque prius tentent, quam pervaga vota vocarint
Innumeros, vere numina vana, deos.
Venator Faunos, Phoebum Phoebique sororem,
Quaeque colunt silvas numina plura, colit.
Mavortem miles, Neptunum nauta, Camenas
Supplice facundas voce poeta rogat.
Mercator Maia genitum, medicusque parentem
Thymbraeum, pastor Pana Palemque colit.
Agricolae Cererem, de pellice vinitor ortum,
Piscator Nymphas Nereidasque vocat.
Cuncta prius lato deduces flumina Ponto,
Alta prius tanges aetheris astra manu:
Quam longo et certo numeres ex ordine, Gentes
Quos coluêre deos, quas coluêre deas.
An non haec etiam ipsa et seria et ardua res est,
Cum Sponso peragis quam, nova Sponsa, tuo?
Nil leve, nil vanum, nil futile, nilque profanum
Sanxit in immenso maximus orbe Pater.
Fulmine Dirarum pereat, cui criminis huius
Relligio nulla est insimulare Deum.
Coniugii ast idem gravis est et idoneus auctor,
Una qui voluit vivere carne duos.
Quod vero immundi mundi deterrima proles
Ordine in hoc divo nil nisi vana probat,


page 65, image: s073

Hoc squalentis opus Colubri est: hic optima quaeque
Facta Dei foedis unguibus usque petit.
Non tamen hic Satanae livor, non fastus et astus
Crudelis, fraudi coniugio esse potest.
Connubiale manet vinclum immutabilis ordo:
Ordo Dei vinclum connubiale manet.
Hac igitur merito praesentis temporis hora
Quaerimus auxilium consiliumque Dei.
Sint procul hinc, quot quot Venerem Venerisque scelestam
Progeniem precibus sollicitare solent.
Sint procul hinc, turpem quotcumque colunt Hymenaeum,
Aut vanas Charites in sua vota trahunt.
Stulta colunt commenta hominum, et commenta reportant,
Qui tentant ficta numina ficta prece.
Impia Tartarei simulacra Draconis adorant,
Mercedemque sua pro pietate ferunt:
Nomina qui Diuûm venerantur inania votis,
Cum tamen a vero sint aliena Deo.
Solus rerum opifex talem sibi poscit honorem:
Debetur summo gloria tanta Patri.
Ipse maritalis thalami est et sponsor et obses:
Ipse tori stabilis fautor et auctor adest.


page 66, image: s074

Aspirante Deo, sociali foedere iunctis
Unum concordi pectus amore calet:
Laetaque proveniunt fecundo pignora lecto,
Quae referant matrem moribus, ore patrem:
Res quoque per magna incrementa domestica crescit,
Et cornu pleno copia dives adest.
Adversante Deo mens immutatur amantum,
Quique priûs fuerat, mox fit amaror, amor:
Instillans animis discordia triste venenum
Consumit verbis verberibusque diem:
Alter legitimi rumpit sacra foedera lecti,
Furtivum gaudens commaculare torum:
Desudat neuter curare laremque focumque:
Et retro in peius singula lapsa ruunt.
Ipsa igitur pietas et res nunc postulat ipsa,
Ad pia propensum vota rogare Deum:
Vestra, novi Sponsi, quo praesens foedera firment,
Praebeat et vestro fata beata toro:
Alter ut alterius constanti flagret amore,
Utraque mens ut idem nolit, idemque velit.
O vos felices, ô terque quaterque beatos,
Si bona tanta Dei gratia larga dabit!
Sed dabit, et multo donabit plura: rogari
Plurima semper amat munera: plura petam:


page 67, image: s075

Quae tamen haud fuerint leviora prioribus illis:
Haec etiam magni ponderis esse patet.
Scilicet ut thalamo promanent pignora vestro,
Pignora Sisyphiis anteferenda bonis.
Ardua sicut enim patulis sine frondibus arbor
Haud placet, ac frondes fructibus absque suis:
Aut spatiosus uti pictis sine floribus hortus,
Et picti flores nil sine odore iuvant:
Sicut et immensum gelido sine flumine littus
Ingratum, et flumen piscibus absque vagis:
Sic quoque coniugii iucunda prole carentis
Aut nulla, aut certe gratia parva foret.
Pinus ut in silvis pulcherrima, pomus in hortis:
Ut parit eximium collibus vua decus:
Sic generosa domum soboles exornat et auget,
Multaque fert matri gaudia, multa patri.
Haec etiam ornamenta, adeoque beata voluptas
Vestram praecingant undique et usque domum:
Munifica Dominusque manu bona cetera fundat,
Plurima qui praebens, plurima semper habet.
Magna facultates capiant augmenta, supellex
Crescat, et in melius cuncta subinde fluant.
Omnia succedant feliciter, omnia laetum
Fortunae faciant prosperioris iter.
Haec equidem fundo pro vestra vota salute:
Vestra tamen votis iungite vota meis.


page 68, image: s076

Namque (velut melior virtus connexa solutâ est)
Iunctarum maior vis solet esse precum.
Vis solet esse precum certissima: nulla repulsam
Vota ferunt, Domino qua pia corda ferunt.
Sed tribuit Dominus, vel quae nos poscimus ipsi,
Vel quae plus fructus ipse datura videt.

V. DN. MATTHIAE KLEMMIO Ranensi, utriusque iuris perito, et DOROTHEAE, CASPARIS UDALRICI Lipsensis p. m. relictae viduae.

CUm taedas olim vinclumque iugale pararet
Aeacides, dicunt tenerarum maxima vates
Gloria Pieridum, caelestum numina praesto
Cuncta quod affuerint, Sponso et sine crimine Sponsam
In palmas dederint, habuit quae Nerea patrem.
Splendida quid refert longo ordine dona referre,
Horam magnifice quibus ornauêre iugalem
Rexque poli rectorque sali vallisque tyrannus
Tartareae, variarum et magna corona Dearum?
Haec veri vivique DEI saeclo acta fuerunt


page 69, image: s077

Ignaro, tristi saeclo, saecloque maligno,
Non pia quo viguit pietas cultusque profanus.
Ista piae mentes haud poscunt numina votis,
Dulcia connubii stabilis dum foedera iungunt.
Ista piae mentes haud captant munera dextris,
Legitimi dum iura ineunt socialia lecti.
Cum foedis procul hinc donis procul absit adulter
Dictaeus, gaudensque vagis Cythereia furtis
Dardaniam procul hinc sua cingula tollat in Idam.
Quidnam Iunoni cum taedae iure iugali est?
Ius taedae caeleste scelesti nescit Amoris
Flammas flagrantes clandestinamque sagittam,
Rite suum agnoscens auctorem et pectore casto
Concelebrans, magnum solus qui temperat orbem.
Ille sacro Dominus thalamo nunc comprecor adsit,
Adsit munificus variis cum dotibus hospes,
Hac ineunt quem luce et vir et femina clari,
Moribus haec formaque, arte ac virtute sed ille:
Dorothea insignis vera pietate fideque:
Matthias cultor iuris studiosus et aequi.
Deficit hoc Domino nil quicquam dante bonorum,
Quîs opus est vitae facilique toroque beato:
Larga loco rerum sed copia sufficit omni.
Suggerit ambrosias epulas focus, horrea fruges,
Pocla meri colles, et suavia pignora lectus.
Illa novis dives tribuat Deus omnia Sponsis.


page 70, image: s078

VI. DN. TOBIAE SARTORI Dresdensi, in aede patriae suae, D. Annae sacra, gregem Christi sedulo pascenti, et BARBARAE, FRANCISCI GASTMEISTERI, Camicensis Senatoris p. m. relictae filiae.

BArbara Sartori nunc nubit sponsa Tobiae,
Barbara, cui spirat castus ab ore pudor.
Ergo novis merito iam vota ferenda maritis,
Et dicenda bonâ sunt bona verba die.
Foederis Omnipotens socialis fautor et auctor,
Una qui sanxit degere carne duos:
Ille novos solide sponsos per mutua nectat,
Ille manus binas binaque corda liget.
Dexter et haec etiam sacra connubialia firmet,
Ac sponsis felix adsit opemque ferat.
Et furiam, castis thalamis mala multa parantem,
Concludat piceae furua sub antra Stygis.
Sit pax blanda toro, sit amor, sit et una voluntas:
Exulet infelix lis, dolus, ira, dolor.
Ardeat effervente maritus amore maritae,
Ut flagrat Sponsae Christus amore suae:
Sitque suo semper subiecta marita marito,
Morigeram Sponsam ceu quoque Christus habet.


page 71, image: s079

Maxima natorum, natarum maxima mânet
Copia, distentet quae loca quaeque domus.
Eveniant ipsis tot numine commoda fausto,
Florilegas quot apes Hybla Sicanis alit.
Si tamen adversi quid habebunt, supplice poscant
Voce Deum: quodvis finiet ille malum.
His quid ego votis nunc addam? caelica tandem
Addat eis Dominus gaudia Iesus: Amen.

VII. DN. SEBASTIANO CROESIO Dresdensi, ab illustribus aulae Electoralis Saxonicae epistolis sollertissimo, et MARIAE, ANDREAE PEISKERI, Electoralis olim pharmacopoei peritissimi, pie defuncti, relictae filiae.

DUm iam connubii marita sacra
Casti sponsus init Sebastianus
Sponsa cum lepidissima, Maria:
Paucos legitimo canam piosque
Gaudens hendecasyllabos amori.
Namque ordo sacer ille nobilisque
Carmen laetificum sacrumque poscit,
Quem primum Deus ipse sanxit, omnis
Certe prosperitatis unus auctor:


page 72, image: s080

Quem primus coluit parens in orbe:
Quem sancti coluêre deinde Patres.
Quo sane, velut ex virente fronde,
Humanum genus usque crevit, hora
Hac ipsa quoque crescit, et futuris
Post nos temporibus subinde crescet.
E quo templa pios, scholae peritos,
Acres curia, rus negotiosos,
Fortes aula viros capit gravesque.
E quo quisque status suas in orbe
Vires ac alimenta semper haurit.
Quo nunc singula stante rite stabunt,
Quo vero misere ruent ruente.
In quo vera Dei Propago veri,
Veram foedere perpeti atque miro
Assumens hominis sibi figuram,
Carnem, corpus et ossa debilesque
Artus, vênit in hasce lucis oras.
In quo, ceu memorat sacrum volumen,
Cum denos adoleverat ter annos,
Summi Patris Imago pulchra, primum
Ortus signa sui dedit stupenda:
Quando pauperis in Canae vocatus
Vicum, ad connubii iugale festum,
Dulcis deficiente iam Lyaei


page 73, image: s081

Succo, flumineos levis liquores
Lymphae nobile vertit in Falernum.
Hoc dignatur honore viva vivi
Proles coniugii sacrum Parentis:
Tales taeda capit iugalis usus.
Haec solamina nunc, Sebastiane,
Cor motu subeant tuum perenni:
Haec solamina nunc, Maria sponsa,
Cor motu subeant tuum perenni:
Quod, vos quod facitis, poli supremus
Hoc ipsum facit arbiter solique.
Non casu coeunt, tori iugales
Qui nexus ineunt: sed huius ipse
Divini ordinis auctor atque fautor
Procurat sociam suam marito,
Procurat socium suum maritae.
Hic sponsam ipse tibi, Sebastiane,
Hic sponsum ipse tibi, Maria sponsa,
Elegit lateri tuoque iungit.
Hic vos foedere copulans iugali
Ad plures etiam reseruet annos.
Summi facta Dei Patrisque nostri
Felici nequeunt carere fine.
Aspirante Deo quod hanc uterque
Vestrûm coepit opus sacrum sub horam,


page 74, image: s082

Aspirante Deo, salutis aura
Fausta, perficiatis illud ipsum.
Vos totum unanimes agatis aevum,
Lectus corpora bina iungat idem,
Mentes obsequium, calorque corda.
Vos laeto sobolem sinu subinde
Multam suscipiatis atque pulchram.
Vivatis Pyliam simul senectam
Sano corpore mentibusque sanis.
Vestrum nulla premat torum procella:
Absint lis, dolor, ira, vis dolorque.
Adsint pax, amor et fides, bonorum
Et magnum mare copiaeque cornu.
Haec vobis ego iam, novi mariti,
Opto: plura dabit Parens petitis,
Qui totum regit atque curat orbem.

VIII. DN. MARTINO HORN, ECclesiae Christi in pago Cmelen pastori, affini suo, et DOROTHEAE, Dn. CHRISTOPHORI LUCII p. m. Dresdensis quondam Ecclesiae Diaconi relictae filiae, sorori suae germanae pariter ac percarae.


page 75, image: s083

DElectant alios alia: alter caelibe gaudet
Lecto, connubii cum foedere gestiat alter.
Ac secura quidem sunt caelibis otia vitae,
Quam neque natorum, carae neque cura maritae
Conficit: ast verae in pietatis tramite quivis
Non potis est caelebs vitae decurrere tempus,
Praesulis Ausonii dederit licet oscula plantis.
Quin etiam variis distractum affectibus aevum
Ducitur, haud unam dubius dum corripit ardor.
Saepe quis ut miseram fallax decepit amantem,
Sic quoque post simili merito ipse eluditur arte.
Vita, sub aeterno socii quae foedere amoris
Exigitur, quamquam sua fert incommoda secum,
Caelesti vere tamen est gratissima Patri,
Maximus eiusdem qui foederis exstitit auctor.
Quid? quod et hanc certum est comitari haud vilia vitam
Commoda. Maerentem infelix si cura maritum
Exagitat, coniux aditus proba tentat amicis
Compellans verbis, animum instauratque dolorem
Solandoque studet lenire, ac demere curas:
Acriter invigilat victu, indulgetque labori
Noctem addens operi insomnem, quo dulcia lecti
Pignora sustentare suo cum coniuge possit.
O fortunatum, talis cui contigit uxor!


page 76, image: s084

At (neque enim inficior) tam frugi femina cunctis
Nequaquam obtingit maribus. Plerisque molestum est
Et grave coniugium, felle ac mordacius atro.
Saepe aliquis facilem elapso cum mense puellam
Permutat, vinclo sibi quam sociare iugali
Optabat blanda prece, pactaque foedera rumpit.
Cum vero bene conclusum est, se iudice cautus
Ac prudens, talis sibi tandem elegit amator
Obscenum et spurca vel peius Thaide scortum.
De castis alius quamquam nanciscitur unam,
Ista tamen minime huic alio de nomine grata est.
Aut etenim alloquiis dura est morosaque, vultus
Tetrica, difficilis, scabro et magis aspera echino.
Aut os infrene est, quod tintinnabula celsae
Garritu superat Dodones, littore rauco,
Et cornice dicace loquax magis atque cicadâ.
Prae nimia vel labra premit sua dentibus ira,
Ardescitque adeo, ut facile accendisse lucernam
Ex ipsa valeas, insanaque iurgia iactat.
Vel nimium segnis molli se sternere somno
Porrectis novit pedibus noctesque diesque.
Aut docta ingentem pateram subvertere dulci
Ingluviem impletur Baccho, laticisque meraci


page 77, image: s085

Plus tantum uno haustu exorbet, quam bellua terno
Indica praegrandi exhaurire proboscide posset.
Talibus obvênit cui praedita moribus uxor,
Ille equidem egregie fatis urgetur acerbis,
Nec potis est ullam per gaudia ducere lucem.
At summi quicumque oracula sacra Parentis
Observat, pia corda gerens, puroque timore
Iussa colens Domini, cunctam quo figit in uno
Spemque fidemque suam, soli et cui totus inhaeret:
Huic proba contingit tandem divinitus uxor,
Quîcum legitimo coniungi foedere lecti
Possit, et optatam in terris traducere vitam.
Virtutes cuius si quis comprendere tentet,
Is numerum ingentis tentabit dicere Ponti.
Nam coniux aequo proba coniugis ardet amore,
Ipsumque exhilarat, cerva ut iucunda: caducam
Dumque trahit vitam, praestat bona quaeque marito,
Nilque mali damnive creat. Praeclara corona est
Illa sui fulgensque viri: is prosperrimus illâ
Invenit inventâ vere bona plurima, abunde
In Domino laetumque potest se ferre supremo,
Tanta sibi unde fluit pleno benedictio cornu.
Arduus illa domus temo est: hanc exstruit, ornat,
Amplificat, fulcit, curat, corroborat, auget:


page 78, image: s086

Exercetque suos, verum haud invita, labores,
Ne victus desit, purus neu desit amictus
Tam sibi, quam blandae soboli dulcique marito,
In tali cuius merito cor coniuge fidit.
Tu Martine etiam, doctas exculte per artes,
Insigni praestas pietate, verenda tremendi
Sinceroque colis DOMINI mandata timore.
Hunc unum tua spes omnis, fiducia et omnis
Respicit: hoc semper tua mens dependet ab uno,
Ac uni huic minime fucato pectore seruis.
Felicem idcirco DOMINUS te reddidit idem
Sacro in coniugio, pridem quod sanciit ipse
In riguo ac viridi Paradisi nobilis horto.
Nonne probam largitus erat dulcemque maritam
Ille tibi? quam fama refert non vana, pudicam
Sollertemque, piam, tibi subiectamque fuisse.
Qui dedit, is nuper rursum abstulit: abstulit aegro
E mundo, ac caeli laetis illam intulit oris:
Illius inque locum germanam hoc tempore nostram
Substituit, quae nupta tuas succedat in aedes.
Illius hanc expressa aequo vestigia passu
Spero secuturam, effuse ut laeteris in ipsa.
Coniugii sanctum servabit casta cubile,
Legitimumque tui pascet solius amorem:
Et, pia quos Domini tribuit tibi dextera, natos


page 79, image: s087

Diliget haud aliter, proprii quam pondera ventris.
Blanda erit et comis, (nam miti praedita mente est)
Seque tibi vultu adiunget gestuque modesto.
Moribus utetur placidis mansueta, vel ima
Mollior auricula atque oleo mitique columba:
Continuos palmisque suis non pigra labores
Perferet, ac deget frugalem sobria vitam.
Ergo laetitia, ut fas est, exsulto sonanti,
Gratulor et sponsam tibi nunc, bone sponse, sororem
Connubio iungi optato propriamque dicari.
Par erat, ut culto felicia fata precarer
Carmine legitimis, quas non sine numine summi
Iam Patris ô Martine paras suavissime, taedis.
Aonides vero, praecelsi Heliconis alumnae,
Nostris haud aequae monitis, audire recusant,
Seu quia rara mihi est cum doctis gratia Musis,
Atque chori vetor Ascraei pars esse: frequentis
Seu quia tristitiae violentorumque dolorum
Saeva parens, aetas haec nostra miserrima, laetos
Non sinit ire dies sinceraque gaudia carpi.
Quae dum non tantum reputo miser incola mundi,
Verum etiam crebro experior, vehemente molesti
Correptus morbi tormento atque impete saevo,


page 80, image: s088

Nil nisi maeroris nimbus mea pectora complet.
Ergo voluntatem non aversabere honestam,
Quamvis ingenii nostris nil insit et artis
Versibus. Haec vestrae mihi sat cecinisse iugali est
Taedae inculta quidem properataque carmina, amici
Signa tamen fidique animi manifesta. Secundo
Qui flatu utuntur fortunae, dulcia ludent
Carmina, festivae praestantia pignora mentis.
At vos, connubii quos iam sacra foedera iungunt,
Vivite concordes usque et coalescite in unum,
Tranquillae pariterque domus impellite remum.
Vivite vos, sana sed mente et corpore, firmi,
Et sanam pulchramque hilares producite prolem,
Quae referat toto vos vultu ac ore parentes.
Quot motis volucres nituntur in aere pennis,
Quotque maris vasto ludunt in gurgite pisces:
Fausta tot excipiant vos fata diesque sereni,
Tot vos circumstent variorum plaustra bonorum.
Vivite grandaevi, vivat diuturnus uterque,
In Pylios alter, Cumaeos altera in annos:
Donec vos, caelum ac terram qui numine torquet,
Vitae huius saturos super aetheris axe reponat.
Devotis tribuat Dominus sua pondera votis,
Quae libitum est optare imo de pectore vobis.


page 81, image: s089

IX. DN. ABRAHAMO SCHENGKIO, Illustriss. Saxon. Electori a servitiis aulicis, et MARIAE, ALEXANDRI HAIN Quaestoris Sceudizensis p. m. relictae filiae.

UT fido accepit thalamo patriarcha Ceturam
Abramus Sarae post pia fata suae:
Sic castis tibi iam taedis, Abrame, Mariam
Consocias Marthae post pia fata tuae.
Omnipotens igitur Dominus benedixit ut illi,
Plurima dans lecti pignora, dansque bona:
Sic tibi nunc Dominus benedicere gaudeat idem,
Dans totidem lecti pignora, dansque bona.
Huius et ut mundi saturum tandem abstulit illum
In picturati regna beata poli:
Sic quoque te miserae post nubila tempora vitae
Auferat in superae festa theatra domus.


page 82, image: s090

X. DN. M. STEPHANO HERINGIO Hertzbergensi, Ecclesiae Dohnensis tum Diacono, et CATHARINAE, Dn. IOANNIS KORBNERI, Electoralis Quaesturae olim Secretarii p. m. relictae filiae.

IAm Stephano Catharina tuo, bone Christe, ministro
Iungitur, et sponsum sponsa venusta capit.
Numine caelesti fac ut firmentur uterque,
Alter et alterius plaudat amore pio.
Fac ut sit Sponsus tibi vere deditus uni,
Et costae fiat festa corona suae.
Fac etiam quo Sponsa, bonum quae nomen adepta est,
Sit studiosa Dei, sit studiosa viri.
Illorum fac laeta torum pax cingat: Erinnys
Sit procul, et quicquid iurgia saeva serit.
Sit praesto mitis concordia: gratia vivax
Sit praesto, et quicquid gaudia blanda parit.
Mens utrique sit una, cor unum, atque una voluntas,
Lenis et idem animus, nec simulata fides.
Haec largire novis, precor, ô pie Christe, maritis,
Larga suppeditas qui bona quaeque manu.


page 83, image: s091

EPICEDIA, in beatum piorum hominum ex hac lacrimarum valle discessum composita.

I. ANNAE CNAPIAE, DN. CHRISTOPHORI LUCII, Ecclesiae Dresdensis Diaconi, uxoris, et matris suae.

QUae mihi de matris tua vênit epistola morte,
Ah pater, est lacrimis humida facta meis.
Quodque nefas dictu est, missam praesaga refûgit
Noscere mens chartam: demere vincla, manus.
Ac ea, quod numquam factum tamen ante recordor,
Vix semel invito lumine lecta fuit.
At memini cor saepe meum gestire relectis,
Quas tua signavit nuntia dextra, notis.
Tam cito nec poterat reddi tua litera, vinclis
Quam cito facta mihi libera semper erat.
Cur tamen hanc aegre manus audet solvere chartam?
Cur tamen has renuit mens mea nosse notas?
Nonne etiam solito plus iam pallere videntur?
Nonne manum, cum sint parva tabella, gravant?
Sed leve, nescio, quid claudant: sudaria forsan
Candida dilecta de genitrice ferunt.


page 84, image: s092

Rumpere iam libet ergo tenacia vincula chartae,
Et nova iam matris dona videre placet.
Quid tamen hoc? quid quaeso mali est? quae munera dantur?
Ostendit velum cera soluta nigrum.
Non solet hoc signum felicis temporis esse:
Indicium magni quin reor esse mali.
Mensque reformidat cognoscere verba tabellae,
Territa sic veli est ipsa colore nigro.
Multaque iam subeunt, haec quis funebria mittat
Munera, quem dederint aspera fata neci.
Iam subit occubuisse soror, matertera mortem
Passa subit, frater mortuus ecce subit.
Hei mihi! maiorem poscunt haec munera luctum:
Hei mihi! maioris nuntia charta mali est.
Hei mihi! quas potero lacrimas, quos edere planctus?
Quos dignos querula fundere voce sonos?
Ergo iaces dilecta parens, defuncta sepulcro?
Et tam pauca tuae tempora lucis erant?
Ergo erat in fatis tibi, tam cito visere manes,
Caelestes manes, Elysiumque nemus?
Ergo erat in fatis mihi, tam procul esse, nec ante
Extremum verbis reddere verba diem?
Nec vos cultrici vestrae pietasque fidesque,
Et pudor, et morum gratia, fertis opem?


page 85, image: s093

Quid iuvat ingenuas habuisse in pectore dotes?
Iura pudicitiae quid coluisse iuvat?
Quid virtutis honos, aut observantia Divûm
Iam iuvat, et thalami non violata fides?
Quid pietas? quid vita decens? quid consciae recti
Mens bona? perpetuus quid sine labe pudor?
Non illi probitate prior fuit Hectoris uxor,
Nec comes exstincti Laodameia viri.
Tot bona, te moriente, simul sunt mortua, mater:
Tot bona iam tecum contumulantur humo.
At te saepe, animo non divinante futura,
Optabam vitam ducere posse senem.
Nos fore sperabam columen tibi dulce, senectae
Nos fore sperabam praesidiumque tuae:
Qui tua lugemus iam fata suprema, supremum
Munus et abreptae, tristia verba, damus.
An, quos debebat, tua sors compleverat annos?
Quod dederant Parcae, tam breve tempus erat?
Nec prius amplecti, nec dextram iungere dextrae,
Oscula nec licuit reddere nostra tibi?
Siccine in aeternum vivo mihi viva negaris?
Nec potes alloquii parte iuvare tui?
Cur mihi non licuit simul hinc simul ire sub umbras?
Et te per manes Elysiumque sequi?


page 86, image: s094

Nunc igitur tantas optarim in carmine vires,
Et tam mellifluae plectra canora lyrae:
Ut cum Threicio possem contendere vate,
Qui traxit silvas, flumina, saxa, feras.
Non ego, si cantu permota Proserpina, votis
Annueret, leges et mihi victa daret,
Non ego respicerem, num tu, carissima mater,
Pone legens gressus me sequerere ducem,
An retro ferres gressus. Nam Thracius Orpheus
Sic iterum caram perdidit Eurydicen.
Sed ne cum votis etiam labor irritus esset,
Et tua sub veteres cederet umbra locos:
Carmen ego semper modularer amabile, donec
Ad nostros esses viva reducta lares:
Ex animo donec, conspecta matre, sororum
Plauderet una, pater porrigeretque manum.
Tunc ego, tunc iuto reflectere lumina possem,
Matris et amplexu liberiore frui.
Tunc templis ferrem communia sacra quotannis,
Et nitidis aris florida serta darem.
Stulte, quid haec votis plus quam puerilibus optas,
Quae tibi nulla dies fert, neque ferre potest?
Fata tulere meam, crudelia fata, parentem:
An votis flecti ferrea fata queunt?
Ruperuntque diem, rumpentes fila sorores:
An Parcas ulli parcere posse putas?


page 87, image: s095

O tristes Divae! ô non exorabile fatum!
O letum, et leti sanguinolenta manus!
Quid non destruitis? quid non truculentiae sternit
Vestra? quid est, quod non vis fera vestrae premat?
Vestra rapit rabies inopem cum divite, matres
Cum patribus, canos cum puerisque senes.
Omnia sub vestras nullo discrimine leges
Vos trahitis, numquam quas violare datur.
Et puto, ni manes mea tam cito mater adisset,
Imperii vestri iura minora forent.
Ius rigidum vestrum est et inevitabile, caesus
Flectere quod taurus magna vel agna, nequit.
Unde tamen tantus furor ac audacia vestra est,
Placetur votis cum Deus ipse datis?
In miserum mortale genus cur sumitis iram
Tantam, quam potis est tollere nulla dies?
Nil homini certum est: fieri neque posse putaram,
Ut canerem matris carmina maesta rogo.
Sed, quod non volui, voluit miserabile fatum:
Hei mihi! plus fatum, quam mea vota, valet.
Regnat in humanis rebus violentia fati,
Et praesens certam vix habet hora moram.
Me miserum! quid agam? quae nunc solatia quaeram?
Succumbit tanto mens mea fessa malo.


page 88, image: s096

Nil nisi flere libet, nisi vultum condere luctu:
Sic mea perpetuus pectora plangor habet.
Dresda subit, carae desideriumque parentis,
Cuius ego numquam non meminisse queo.
Te loquor absentem, genitrix, te nominat unane
Vox mea, et usque tuum nomen in ore meo est.
Ante meos oculos tua semper oberrat imago,
Et videor vultus mente videre tuos.
Te sine nulla dies mihi, nox mihi nulla, peracta est,
Et tempus sine te non nisi triste fuit.
Nec toties in verba potest mea lingua resolvi,
Opto tui quoties mater amore mori.
Opto quidem mortem, sed mors optata moratur,
Afflicto munus quae mihi grande foret.
Talia nam nostra haec ferme sunt tempora,
Ut vitae possit paenituisse suae.
Aurea quo fûgit virtus? quo candor? et ardor quemuis
Iustitiae? summi relligioque Patris?
Quo pietas? quo prisca fides? quo fûgit honestas?
Sobrietas, morum gratia, pacis amor?
Exulat a terris felix concordia, sanctum
Ius iacet, et legum vox veneranda tacet.
Exulat a terris antiqua modestia, cessit
Cum nivea castus simplicitate pudor.
Sola solo mansit peccandi blanda voluptas,
Unde malum nobis, quod venit, omne venit.


page 89, image: s097

Hinc hominum generi fraus, ira, superbia, livor
Nascitur: hinc odium surgit atroxque scelus.
Hinc Venus, ebrietas, hinc luxus et otia surgunt:
Hinc furor, hinc multis fastus et astus inest.
Hinc lis, hinc caedes, saevique licentia ferri
Provenit: hinc brevior mortis aperta via est.
Ergo quis est, cupiat qui logum vivere? cum iam
Sint bona nulla super, sint mala cuncta super.
Dicenda es felix, mater, quod humata quiescis:
Dicenda es felix, orbe quod orba iaces.
Ut vitae finis mors est, ita ianua vitae est:
Vita piis mors est, morsque salutis iter.
Laeta piis letum vitae fert gaudia: nam dum
Flebile funus agunt, nobile foenus agunt.
Sic nos per mortem caelestia regna subimus:
Sic, ut vivamus, vivere desinimus.
Iam tibi parta quies, cunctorum meta laborum
Iam data, secura est iam tibi parta quies.
Aethereas caeli conscendit spiritus arces:
Sed tua pacatis sedîbus ossa cubant.
Quid iuvat Assyriam redolere cadavera myrrham?
Aut quid per feretrum balsama sparsa iuvant?
Quid statuae, quid ebur, quid nobile marmor et aurum?
Aut quid defunctos pulchra sepulcra iuvant?


page 90, image: s098

Ut nos terra tulit, sic nos quoque terra reposcit:
Et redit in terram, terra quod ante fuit.
Ergo tuum terrae, mater carissima, corpus
Redditur, ut capiat mortua membra sinu.
Nec retinere tamen poterit diuturna sub urna
Te mora, nec tellus te sine fine premet.
Sed iam tempus erit, cum vasti machina mundi
Et collapsa gravi pondere terra ruent:
Cum tuba per liquidas sonitum dabit horrida nubes,
Ut surgant tumulis condita membra suis:
Christus et aerea decernet in iride iudex
Praemia digna bonis, praemia digna malis.
Tunc tibi caelestis tribuentur gaudia vitae,
Gaudia, quae nullo sunt peritura die:
Ut castos inter coetus, hominumque piorum
Agmina, perpetuis usque fruare bonis.
Et bene habet: nec enim, ceu dogmata sacra fatentur,
Iudicii longe tempus abesse potest.
Interea funesta feram tibi carmina, mater,
Et solvam tumulo debita iusta tuo.
Ante feret stellas tellus, et robora caelum:
Ante dabit flammas aequor, et ignis aquas:
Quam possit pietas animo decedere nostro:
Gratia quam meriti possit abire tui.


page 91, image: s099

Sed tamen has lacrimas atque haec suspiria nati
Cara parens veri signa doloris habe.
Blanda tuo pax sit, requies sit amica sepulcro:
Iamque vale: manes subsequar ipse tuos.
Tu vero dilecte pater, qui funera luges
Matris, et assiduis fletibus ora rigas,
Immodici luctum cruciatus ponito: planctus
Desinat immodicus, funereusque dolor.
Quamvis hanc tecum iam vivere posse precemur,
Aspectuque tuo colloquioque frui:
Irrita vota tamen, tamen irrita vota feremus:
Nostra tamen rapidis verba ferentur aquis.
Nam si letifera potuisset febre levari,
Optatam medici cura tulisset opem.
Sive dolor lateris sisti potuisset acutus,
Monstrassent vires sucus et herba suas.
Ast herbae valuere nihil, succique potentes:
Plus valuit medicis viribus ira necis.
Matris an immatura tibi mors forte videtur?
Et metam vitae non tetigisse putas?
Mors sua quemque manet: mors tristis ubique vagatur: [(printer); sic: .]
Vel cito, vel sero mors sua quemque manet.
Cernis, ut infantes avellat ab ubere? fetum,
Cernis, ut in gravida saepe parente necet?


page 92, image: s100

Non sic in nostram mors saeviit aspera matrem,
Cui dederant multos fata videre dies.
Nam, terris octo cum lustra peregit, et annos
Pene duos, vitam finiit ipsa suam.
Nec sine prole quidem lumen vitale reliquit:
Nam natas peperit sex tibi, quinque mares.
Ac velut Eois quae cernitur ales in oris,
Igne sibi vitam dum rapit, igne capit:
Sic quoque, morte suam quae visa est perdere vitam,
Morte sua vitam est mater adepta novam.
Et veluti granum, moriens quod conditur aruo,
Extollit vivum vere virente decus:
Sic etiam mater, quae mortua condita terrae est,
Extremo surget vivificata die:
Ut cum caelicolis et Patris imagine Christo
Incolat aetherei regna beata poli.
Matrem ergo posito, genitor carissime, luctu,
Hinc abiisse modo, non obiisse, puta.
Neve locum, quo iam post ultima fata recepta est,
Invideas, iustis est ubi blanda quies:
Et quo mortalis miserando tempore vitae
Defunctum recipi teque tuosque cupis.
Non datur in terris aeternam ducere vitam:
Mors sanctis certam sternit ad astra viam.


page 93, image: s101

O utinam tristi quoque nos subduceret aevo,
Et faceret vita mox meliore frui!
Quod precor, eveniet: sunt quaedam oracula mentis,
Et dedit optanti signa secunda Deus.
Tu tamen interea casus patienter acerbos,
Quos fortuna iubet te tua ferre, feras.
Magnorumque licet circumstet turba malorum:
Cuncta tamen sit spes in bonitate Dei.
Haec animos hilares facit, haec solatia praebet:
Haec minuit luctus, maestaque corda levat.
Quo feror ah demens? ad te quae scribere visum est,
A te, care parens, ipse docendus eram:
Caelica qui tractans divini dogmata verbi,
Scis, aegram mentem quae medicina iuvet.
Stulte egi, fateor: tu vero ignosce fatenti:
Nam merito veniam crimina fassus habet.
Si quoque me patrio iam pectore diligis, huius
Muneris officium consule quaeso boni:
Quod non ingenio, quod non est arte profectum:
Cernis enim in toto carmine dulce nihil.
Sic mea vesano turbantur pectora luctu:
Sic venit in maestos maesta Thalia rogos.
Ergo vale longum, pater optatissime, felix:
Tuque, beata parens, omnia saecla vale.


page 94, image: s102

II. DUARUM CONIUGUM TOtidemque filiolarum Dn. THOMAE PITSCHII, scholae Dresdensis collegae.

ASpera sit quamvis, et non ita rara, quod aiunt,
Sola tamen numquam crux solet esse solo.
Non ulli contenta semel fortuna nocere,
Aerumnae glomerans agmina, semper obest.
Succedit maior magno dolor usque dolori,
Et decumana novem fluctibus unda subit.
Sic prior, ô Musis vir excultissime, coniux
Extremo clausit dum sua fata die:
Magna fuit iactura tibique tuisque suborta:
Excipit hanc maius mox graviusque malum.
Post etenim terris discedit et altera coniux,
Cumaeos vere digna videre dies.
Praeterea binae primo exstinguuntur in aevo
Filiolae, casti pignora blanda tori.
Hasce tuas natasque duas, fidamque parentem
Illarum, idem annus lux eademque rapit:
Nimirum lux sacra Iovi, sed mensibus acta
Diversis, Phoebe quos revoluta dedit.


page 95, image: s103

Tot simul orbatus, merito es turbatus, et aegri
Ostendis luctus conscia signa tui.
Attamen in cunctis veluti modus optima res est:
Sic etiam planctus convenit esse modum.
Quod mutare nequis, animo constante ferendum est:
Vincere mens patiens tristia quaeque solet.
Grande licet damnum patiare, diuque Parentis
Supremi dura corripiare manu:
Te tamen adversus dira non aestuat ira,
Deletamque tuam non cupit ille domum.
Sed te iucundis arcte complectitur ulnis:
Totus enim vero flagrat amore tui.
Nam quoscumque premit magnorum mole malorum,
Illos ex animo curat amatque Deus.
Ipse suis donatque bonis orbatque parentes,
Orbis ipse novam laetitiamque parat.
Ipse dat uxores, natosque dat: abripit ipse,
Quos dedit: abreptos restituitque suis.
Ergo vir ô praeclare tuum moderare dolorem,
Et mala tot placido pectore disce pati:
Aeternum cum te Patrem curare, tuosque
Nunc abiisse parum, non obiisse, scias:
Quos tibi teque dies illis extrema reducet,
Laeta futura bonis, maesta futura malis.
Hanc mox Christe tuis fac illucescere seruis,
Nosque tuo vultu laetitiaque frui.


page 96, image: s104

III. Dn. CHRISTOPHORI LUCII, Dresdensis Ecclesiae Diaconi emeriti, parentis sui.

NIl hominum vita est, quam maestum ac perbreve tempus,
Continuusque labor, perpetuusque dolor.
Ac licet haud modicos quidam duremus in annos,
Multa foris passi tristia, multa domi:
Unicuique tamen nostrûm mors imminet atra:
Atra quidem, at cunctis haec adeunda via est.
Indomitae nemo potis est obsistere morti,
Quae iuvenes tollit, cum puerisque senes.
Mortales geniti sumus, et nos demetit omnes
Aspera mors saeva falce manuque fera.
O vere faustos! ô terque quaterque beatos,
Qui vitam mutant cum meliore malam!
Evenere tibi pater haec carissime cuncta:
Hoc etenim in mundo quid tua vita fuit?
Exiguum sane, nec non miserabile tempus,
Quod labor attrivit plurimus atque dolor.
Afflixit vehemens aliquot te calculus annis,
Affixitque pigro dira podagra toro.
Suntque tuae lenta liquefactae tabe medullae,
Atque adeo magnis membra gravata malis:


page 97, image: s105

Ut medica haud quicquam medicari queri: herba,
Ac per Apollineas pharmaca cocta manus:
Sed post lustra quater tria, paucosque insuper annos,
Clauseris extremum morte rigente diem.
Tot tamen invictâ mala tantaque mente tulisti,
Fortiter ac fati passus es illud onus.
Cuius cum tandem praenuntia signa videres,
Tradebas animam supplice voce Deo:
Spiritus hic, dicens, mundum pertaesus, in arce
Percipere aethereâ gaudia vera cupit:
Quae rigida Christus misero mihi morte paravit,
In foeda purgans crimina nostra cruce.
Ac veluti gelidam valde desiderat undam
Cervus, ubi mergat membra, sitimque levet:
Cum venatorem fûgit catulosque sagaces,
Errans per vernans umbriferumque nemus:
Sic, Pater ô clemens, cuius me gratia fulcit
Sola, tuam sitio, sic peto lassus opem.
Per Christum mihi confer opem, miserere precantis,
Hanc animamque tuo suscipe quaeso sinu.
Fatus ita, in placidum demittis lumina somnum,
Atque tuas sentis pondus habere preces.


page 98, image: s106

Et miseri exemptus praesentis cladibus aevi,
Cum DO MINO felix vivis in arce poli.
Felix, qui DO MINO soli se dedere novit!
Illius in DO MINI vitaque morsque manu est.
Vivere qui Domino, et Domino scit ponere vitam,
Huius erit vivus, mortuus huius erit.
CHRISTE salus hominum, verae et spes certa quietis,
Da, patris ut recubent molliter ossa mei:
Utque ego, supremo vitam cum lumine linquens,
In caelum simili tramite laetus eam.
At tu care parens, caelesti sede recepte,
Salve, meque istic, dum venit hora, mane.
Salve it erum, summi nove verticis incola salve,
Et cape cum DO MINO gaudia firma tuo.

IV. DN. M. IOACHIMI CRANIVELDI, Pastoris Veterodresdensis.

MOrtales inter spatioso num quis in orbe est,
Carpere qui leti non adigatur iter?
Morte cadit, nulla penitus vir praeditus arte:
Ars quoque quem decorat maxima, morte cadit.


page 99, image: s107

Morte cadit, vera plane a pietate remotus:
Quem pietas ornat plurima, morte cadit.
Ast velut indocti cum corpore mentio cessat:
Post mortem doctum sic sua fama manet.
Impiaque immani ceu turba dicabitur Orco:
Sic cunctis dabitur vita beata piis.
En, pastor veteri Dresda Ioachimus in urbe,
Et pius et doctus, nunc quoque morte cadit.
Morte cadit, mortem sed vincit mortuus: ipsos
Post cineres eius fama superstes agit.
Eius et in superas concessit spiritus oras,
Nescius infestae iura subire necis.
Quin artus etiam suprema luce resurgent,
Perpetis ut vitae gaudia summa trahant.
Fidi pastores, Christi quîs gloria curae est,
Iustitiamque suum qui docuere gregem;
Iustitiae capiunt sertum, vitaeque coronam,
Ac laudem eximiam, perpetuumque decus.
Sic coram DOMINO mors est pretiosa piorum:
Nam sequitur veram gloria vera fidem.


page 100, image: s108

V. INFANTIS TENERRIMI, Dn. IOANNIS GEORGII GODELMANNI, I. C. Comitis Palatini Caesarei et Elect. Sax. Consiliarii, antequam in lucem ederetur, perempti.

UT casa pastoris vel vix erecta subinde
Transfertur, primo mota repente loco:
Ut quoque textori filum, dum pectine telas
Percurrit, medium rumpitur inter opus:
Sic, ô Maecenas studiorum summe, recessit
Infantis subito vita resecta tui:
Qui priûs occubuit morti, quam matris ab alvo
Prodiret, nitidum conspiceretque diem.
Scilicet unusquisque suum vitaeque necisque
Tempus habet: constant legibus illa suis.
Quin etiam a Domino miseris mortalibus ipso
Vivendi in terris portio curta data est.
Adde, quod in dubio positum est hominique negatum,
Ut non ancipiti pectore nosse queat:
An sibi sit porro reliquum diuturnius aevum,
Tempora an aetatis pene peracta suae:


page 101, image: s109

Venerit an nunc iam prope meta novissima vitae,
An sit adhuc maesti funeris hora procul.
Sic tamen huic visum est, rerum cui summa potestas,
Cui parent uni sidera, terra, fretum.
Qui nutu verboque suo regit omnia solus,
Qui solus gentem curat amatque piam.
Illius est nostra melior divina voluntas,
Et male cum nato non agit ille tuo.
Quem dedit, hunc aufert e mundo, et protinus aufert,
Ac aufert placiti pro ratione sui.
O fortunatum vero penitusque beatum,
Qui passus non est hîc mala multa diu!
Quem nunc e manibus Christi superique Parentis
Res rapere aeternum nulla creata potest:
Qui iam vera capit caelestis gaudia vitae,
Tristis ubi anxietas non habet ulla locum.
Scilicet est Christi pretiosa morte redemptus
Labe a concreta letiferaque lue:
Qui, quam non meruit, pro tot mortalibus unus
In diro voluit stirpe subire necem.
Nos pius hic etiam puerum SERVATOR ad illum
Ducat, ut aeterna luce fruamur: Amen.


page 102, image: s110

VI. CHRISTIANI, INGENUI praestantisque pueri, eiusdem Dn. IOANNIS GEORGII GODELmanni, etc. filioli natu minimi, improviso praecipitique lapsu miserabiliter exanimati, et paulo post interempti.

ESt homo, dum vivit, gramen ceu molle vel herba,
Et viret, in pingui flos ut apricus agro.
Cum pertransit eum flamen, non amplius astat:
Notus eique locus, quo stetit, esse nequit.
Nam velut herbosum succrescit gramen in arvis,
Consurgit viridi flosque tenellus humo:
Sicut et omnigenis insigne coloribus addunt
Terrae ornamentum conspicuumque decus:
Ac pecorum gregibus, velut et mortalibus aegris,
Per vim congenitam commoda multa ferunt:
Utque levi subito procumbunt pondere, Caurus
Cum perflat, messor falce secatque truci:
Sic, matris latitans utero, et post missus in auras,
Per sua succrescit tempora vivus homo:


page 103, image: s111

Eximieque orbem donis praegrandibus ornat,
Quae sunt a supero credita Patre sibi:
Humano generique idem conducere multum,
Magnaque non raro commoda ferre potest:
Continuoque cadit, Domini cum Spiritus afflat,
Cumque premit morbus, falx vel acuta necis.
Exemplo, vir summe, suo suavissimus inter
Natos Christianus comprobat ista tuos.
Qui, dum germanae celeri vestigia passu
Insequitur, recidens assere morte perit.
O herbam et gramen miserum, floremque caducum!
Mane viget, lapsat vespere, nocte riget.
O rigidum leti ius! ô crudelia fata!
O inopinatae caeca pericla necis!
Ast ita sidereo constat placuisse Parenti,
Qui sine principio est, et sine fine manet.
Factus ab hoc fuit ille puer Genitore: sed idem
Figmentum voluit sic revocare suum.
Salvificoque fuit mundatus sanguine Christi,
Qui secum fratrem gestit habere suum.
Non igitur periit vanasque recessit in auras:
Ossa cubant tumulo, spiritus astra tenet.
At mox ille dies aderit tempusque beatum,
Surgendi tempus iudiciique dies:
Ardua quo triplicis solvetur machina mundi,
Atque gravi subito pondere lapsa ruet.


page 104, image: s112

Quo postrema frement ex aethere classica summo,
Ingentemque dabunt cornua rauca sonum.
Haec etiam laete tumulo tunc ossa resurgent,
Perpete spiritui foedere iuncta suo.
Omnia tunc etiam flos hic per saecla virebit,
Intuitu gaudens colloquioque Dei.
Felicem ô florem! Quidnam nunc quaeso rapacis
Huic flori mortis falx rapit unca? nihil.
Interea memori teneamus pectore, quidnam
Nos homines Flamen praedicet esse sacrum.
Gramen ego, gramen tute es quoque, gramen et ille:
Flos ego, flos tute es, flos miser omnis homo.

VII. MATRONAE HONESTISSImae, REGINAE CHYTRAEAE, eiusdem Dn. D. IOANNIS GEORGII GODELMANNI, etc. coniugis dilectissimae.

ILli sunt equidem sancti vereque beati,
Hîc quibus ex animae surgere morte datur.
Nil in eos mortis valet imperiosa potestas
Alterius, plane iuris habetque nihil.


page 105, image: s113

Namque sacerdotes DOMINI, qui temperas orbem,
Unigenaeque pari numine Prolis erunt:
Magnifice quîcum regnabunt mille per annos,
Perpetua erecti laetitiaque frement.
Hoc siquidem dio verbum profundit ab ore
Qui ceu principio, sic quoque fine caret:
Quisquis erit, palmam referens qui victor abibit,
Haeres ex omni parte erit ille meus.
Illi namque Deus praesens ero, carus in aevum
Ast erit aeternum filius ille mihi.
Qui vero timet, atque fidem non obtinet almam,
Exsecratus item, dans hominesque neci:
Qui scortis studet, ac magica versatur in arte,
Quique idola colit, vanaque dicta refert:
Istorum in stagno pars assignata profundo est,
Quod rapido vivi sulpuris igne flagrat.
Altera mors illa est, sontes quae possidet umbras,
Sunt ubi damnatae fervida regna Stygis.
Haec quorsum (dices Maecenas maxime) spectant.?
Nempe graves luctus ut relevare queas;
Quîs nunc afficeris, per mortem coniuge cara
Orbatus, cordis dimidioque tui.
Est ita: sed nimio noli indulgere dolori,
Cum bene Reginae noveris esse tuae.


page 106, image: s114

Mortis enim laqueos evaserat illa prioris,
Baptismi vivo flumine mersa sacri:
Flaminis ac veterem sancti virtute potenti
Occîdens hominem, sensa animique mala:
Aethereas cunctis surgensque diebus ad auras,
Vivifica Sobolis vivida voce Dei.
Pectore quam vocem solide complexa fideli est,
Ac vitae studuit rite renata novae.
Sic tua nunc coniux mortem est elapsa secundam,
Summe vir, et patriae cura salusque meae.
Non igitur mortem sentit neque sentiet: haec mors
Carnis enim non est mors, sed amica quies:
Quam tandem, iusti revoluto temporis orbe,
Postremae rumpet vox tremebunda tubae:
Ossibus ut busto speciosa et carne resurgat,
Et vitae capiat gaudia firma novae.
Tunc Regina poli regina beata futura est
Haec tua, et Elysias incolet usque domos.
Tunc quoque sancta Dei est Christique futura sacerdos,
Cum Domino regnans tempus in omne suo.
Vicit io! vicit penitus peccata, dolores,
Morbos et Satanam, terribilemque necem.
Cunctorum in caelis haeresque futura bonorum est,
Quae superi meruit vera Propago Patris.


page 107, image: s115

Illi Christus erit praesens Deus, illaque Christo
Dulcis nata, recens sponsa, decora soror.
Ut nobis eadem cunctis quoque commoda tandem
Contingant, faciat, qui regit astra, Pater.

VIII. MATRIS, DUORUM FRAtrum germanorum, patrui item, eiusdemque filii, illius quidem matronae piissimae, horum vero omnium caelestis verbi praeconum fidelissimorum, quos omnes Dn. M. THEOPHILO GLASERO, Pastori Dresdensi vicenarumque Ecclesiarum inspectori, intra parvum temporis spatium mors immitis ex hac vita abstulit.

O Factum male! nunc lugeto magne sacerdos,
Qui patriam vera de pietate doces.
Dum bis namque terit Cereales area fruges,
Dissilit et nudo pressa bis vua pede:
Puraque dum quintum vix complet cornibus orbem
Cynthia, nocturnis quae cita fertur equis:
En, patruum, patrui natum, matremque duosque
Interimit fratres mors violenta tuos:
Nimirum viduam, iuvenem, tres atque maritos,
Quîs Glaserorum nomen habere datum est.


page 108, image: s116

Qui populo multum poterant seruire Deoque,
Doctrina, calamo, sollicitaque prece.
Nil vero senium, nil relligionis honorem,
Nil iuvenile decus mors furiosa timet.
Illa rapit, DO MINI sanctum qui numen adorant:
Illa rapit, discunt qui sacra, quique docent.
Illa rapit casto sociatos foedere lecti:
Lectus adhuc caelebs quos capit, illa rapit.
O dirum fati imperium! ô miserabile letum!
O nimium saevae iura severa necis!
Sed bene habet: nec enim pia vel matrona vel isti
Praecones verbi deperiere sacri:
Cum fuerint imo complexi pectore Christum,
Qui solus populo vita salusque suo est.
In media vere credentes morte triumphant,
Et dum funus agunt, nobile foenus agunt.
Omnis habet laetum post letum angustia finem,
Et post fata fugit cura dolorque gravis.
Corpora tecta solo iucunda in pace quiescunt,
Felices animae cum subiere polo.
O dulcem gratamque vicem! terrena relinquunt,
Nacti iam superi caelica regna Patris.
Quid prosunt igitur gemitus, querimonia, plangor?
Sit lacrimis tandem tristitiaeque modus.


page 109, image: s117

O factum bene! nunc gaudeto magne sacerdos,
Qui patriam vera de pietate doces.

IX. BALTHASARI, Dn. CASPARIS KEGLERI, Philosophiae medicinaeque Doctoris et Physici Dresdensium ordinarii, carissimi filioli.

LUges, at nimium ne vir clarissime luge:
Nam luctus etiam convenit esse modum.
Balthasarus, proles tua quippe secunda virilis,
Carus erat, merito carus eratque tibi.
Sed fuit aethereo Genitori carior idem,
Atque adeo longe carior ille fuit.
Non permisit enim DO MINI pia cura labare
Illius invalidos aut titubare pedes.
Hic quoque sollicite DO MINUS custodiit ipsum,
Nescius est somni qui gravitate premi.
Hic etiam ad dextrum latus ipsi fidus adhaesit,
Umbriferi ac voluit tegminis esse loco:
Ne vel Phoebus cum sub lucem laederet almam,
Damna vel inducta nocte Diana daret.
Aegra quidem morbo correptus corpora traxit,
Ac obiit dulcis magnanimusque puer:


page 110, image: s118

Non tamen omnino periit: sed corpore tantum
Iam tandem gelida suave quiescit humo.
Spiritus in palmam supremi Patris amicam
Translatus vitae gaudia vera capit.
Non est amissus, modo sed praemissus: ad ipsum
Mox veniet nostrûm quisque iubente Deo.
Det Deus, ut cuncti actutum veniamus eodem,
Simus et electi portio grata chori.

X. IOANNIS, DN. URBANI HANTSCHMANNI, I. U. D. et Poetae C. filioli suavissimi.

LAmentis gemitus maesta cum coniuge misces,
O vir Apollinei gloria magna gregis!
Nato praemensae defuncto tempora lucis,
In tenues auras qui modo missus erat.
Haec faciens, ipsa natura iudice, miti
A patre revera non aliena facis.
Prodit uti proles e pectore cara parentum:
Pectus in illorum sic remeare solet.
Attamen hoc querulo noli tabescere luctu,
Cum noris sobolem non periisse tuam.


page 111, image: s119

Noster namque Parens, caeli qui temperat arcem,
E paruis nullum disperiisse cupit.
Illius haec imo est clemens constansque voluntas,
Ut teneant omnes regna beata poli.
Misit eo Natum unigenam, qui victima factus
Ipsorum lueret de cruce triste nefas.
Curat eos ideo verbi virtute renasci
In sacri e dio Flamine fontis aquae.
Quin etiam propere plerumque hinc tollit eosdem,
Ut secum vivant pignora cara sibi.
Haec nunc ipsa tuae, Doctor celeberrime, proli
Contribuit blandus, qui regit astra, Pater.
Quod dedit, hinc rapuit: iusto sed tempore raptum
Restituet, salvum restituetque tibi.
Idcirco nimios gemitus lamentaque tollat
Tam bona sors nati tamque secunda tui.
Curabit Genitor noster caelestis eâdem
Nos natos uti mox quoque sorte suos.

FINIS.


image: s120


[Gap desc: errata list]