Sublatam ex oculis quaerimus invidi.Hominis natura, Ioannes Langi, vir amplissime, moderatam amat quietem, qua alitur, ac quodam quasi cibo reficitur: cuius quidem otii [Orig: ocii] maximus aut uberrimus est fructus, animorum ab honesta delectatione petita relaxatio. Cum itaque in his caloribus, iis ego voluptatibus carerem, quibus abundant alii, in hortos interdum suburbanos ex urbe me conferebam: ubi ab omni alia cura et cogitatione solutus ac liber, cum veteribus amicis, humaniori
nempe studiis, quibus aliis occupationibus impetitus, plurimam iam dudum [Orig: jadudum] salutem dixeram, in gratiam redibam, idque exemplo potissimum commotus atque incensus tuo. Etsi enim post tot tantorumque laborum defunctiones in hac etiam ingravescente iam aetate, propter exquisitam doctrinam, multarum rerum usum, ac singularem industriam tuam, nondum abdicata Medicinae opera, semper occupatissimus esse soleas: tamen, si quando breve requiescendi spatium [Orig: spacium] nactus es, id omne tu cum Musis, quae puerum te aluerunt, suavissime consumis: nec Poetarum solum lectione, quemadmodum virum elegantissimis litteris [Orig: literis] expolitum decet, plurimum delectaris, verum etiam ipse interdum ex te promis aliquid, quod ad veterum in eo genere scriptorum laudem ac suavitatem proxime accedat. Mitto igitur ad te Nicrum meum, carmen per se quidem tenue: nec id a me confectum, quod Illustrissimi principis divinas laudes, quas mente ac cogitatione melius complectimur, exprimere me posse confideram: sed ut darem aliquod saltem interea perpetuae meae erga Illustrissimum Principem voluntatis testimonium, donec aliquid per otium [Orig: ocium] excuderem, quod si minus dignitati tanti Principis ac gloriae responderet, animi tamen mei cupiditatem ac propensionem adaequaret. Quod igitur superest, Langi clarissime, vehementer etiam atque etiam
iam te rogo, ut hoc observantiae erga te meae pignus boni consulas, meque apud Illustrissum Principem in gratia ponas, commentatione tua subleves, atque auctoritate quantum potes tuearis. Vale. Heidelbergae, pridie Calend. Sextilis, M. D. LVII.
Litteras [Orig: Literas] tuas, V. Calend. Maii datas, accepi postridie eius diei, luctus et lacrimarum plenas, ornatissime atque amplissime Cracovi, cum mane exercendi mei causa extra urbem in hortis deambularem. Ex quibus tantum coepi dolorem, quantum verbis exprimere non possum: prorsus incredibilem. Etsi enim nobis hic quoque, obscuriore tamen fama, auditum erat, Philippum Melanchthonem, pituita tenui, ad pulmonem destillante, affligi, et febricula insuper temptari coepisse, meque et laterum eius infirmitas, et imbecillitas virium nonnihil, ut timerem, commoveret: sperabam tamen, planeque mihi persuadebam, diligentia atque temperantia, qua in depellendis morbis exactissima uti consueverat, adiuvante etiam
hoc tempore puri ac temperati aeris clementia, valetudinem iam illum recuperasse pristinam, praesertim cum inanis illa rumoris aura celeriter consedisset, penitusque evanuisset. Hac ego spe cum aliquantulum me sustentarem, ecce repente alterae multo miserabilius et tristius in eandem rationem conscriptae, quibus certo significabatur eam febrim, quam lenius iam accedere, aut plane decessisse arbitrabatur, XIII. Calend. Maii finem illi vitae attulisse. Quid tibi ego hic tristem et acerbum omnium bonorum luctum commemorem? quid dicam mi Cracovi? amisisse nos praestantissimum virum, summa virtute ac fide, pacis ac concordiae amantissimum, quem omnes externi atque advenae, tamquam [Orig: tanquam] communem litterarum [Orig: literarum] parentem amabant, colebant, admirabantur, amabitque multo vehementius, ac praedicabit, exstincta [Orig: extincta] invidia, omnium saeculorum [Orig: seculorum] posteritas. Nescio enim quo pacto comparatum sit, ut quae in manibus nostris posita sunt bona, et oculis cottidie [Orig: quotidie] obversantur, sensim quasi obrepente facietate fastidiamus, eorumque nos pertaedeat: ubi vero amissa sunt, animus multo ea requirat ardentius, sicut non minus vere, quam eleganter Venusinus noster:
Virtutem incolumem odimus:
Sublatam ex oculis quaerimus invidi.
Sed de his ii viderint, quibus in tantis religionis [Orig: relligionis] dissidiis, ac rerum omnium confusione, doctrinae caelestis et litterarum [Orig: literarum] (sine quibus illa consistere, ac dignitatem suam tueri nequit) cura ac propagatio a Deo Opt. [Abbr.: Optimo] Max. [Abbr.: Maximo] commendata est. Elegiam, quam a me petiisti ut conscriberem, etsi propter valetudinis meae imbecillitatem, neque meditationis bono satis uti, neque in recenti acerbissimo luctu, in Latini sermonis puritatem ac numerorum elegantiam, animum ut par erat, intendere licuit: confeci tamen, cum aliter neque voluntati tuae, neque dolori meo satisfacere possem, eamque ad te, mi ornatissime Cracovi, mitto, sic tamen, ut aliquid per otium [Orig: ocium] a me elaboratum propediem exspectes [Orig: expectes] , quod limito, politoque iudicio tuo aliqua ex parte respondeat. Hoc enim unum relictum esse video remedium, quo ipsius defuncti desiderium mitigem atque consoler. Bene vale. Et clarissimis viris, Ioachimo Camerario, ac Caspari Peucero plurimam meo nomine salutem dicito. Datae Heydelbergae Nonas Maii. M. D. LX.
Amicitia nostra, et studiorum societas facit,
Paule Luthere, vir clarissime ut te compellem, et impetrare ab humanitate tua cupiam, ut carmen hoc in nuptias Illustrisissimi Principis Ioannis Guilhelmi, Saxoniae Ducis, etc. heroicis a me versibus scriptum, sub nomine tuo in manus hominum emitti patiaris. Quod te haud gravatim facturum, cum ceterae [Orig: caeterae] mihi virtutes tuae facile persuadent: tum etiam, quod non ignorem, te non minus his nostris studiis, quae sibi ab humanitate nomen asciverunt [Orig: assciverunt] , quam abditarum ac reconditarum rerum doctrina, quae a Philosophis et Medicis tractantur, excellere. Conatus sum maxime veterum familiarum, quae longe lateque disseminatae sunt, genealogiam breviter intexere: ex quibus non tam praecepta quam exempla fortitudinis, constantiae, et quod caput est, pietatis, (sine qua infirma est reliquarum omnium rerum gloria) in universam Europam redundarunt. Scribendi porro fiduciam mihi attulit singularis Illustrissimorum Principum humanitas, et egregium in promovendis ornandisque bonis artibus studium, quas illos amplissimis propositis praemiis, vel iniquis etiam temporibus fovisse, omnes mortales norunt, eiusque liberalitatis memoriam nulla umquam [Orig: unquam] temporis oblivio delebit, nulla vetustas ex animis hominum evellet. Quid de Ioanne Friderico, Heroe plane divino, dicam, qui heres [Orig: haeres] avitae paternaeque gloriae, nulli umquam [Orig: unquam] fortunae succumbens,
altiorem semper habuit animum, quam ut iis, qui in hac vita sunt fluctibus, obrui posset. Et decet profecto viros Illustres, quos a Iove, id est, Deo Opt. [Abbr.: Optimo] Max. [Abbr.: Maximo] esse, apud Platonem inquit Socrates, litterarum [Orig: literarum] monumentis posteritate commendari: quod etsi ego mihi non fumam, aut ingenio tantum arrogem (abest hoc a natura mea, abest a moribus plurimum) egregiam tamen certe voluntatem affero, et hanc ore oblectationem ut iucundissimam ac honestissimam semper esse duxi. Etsi vero me initio et conscientia mediocritatis meae plurimum deterreret, et re ipsae varie ac concise a scriptoribus non doctissimis illis quidem, sed amantibus patriae viris tractatae, non solum per se difficultatem afferrent, verum etiam vix ullam sui illustrandi spem relinquerent: malui tamen voluntati eorum, quibus negare nihil possum, obsequi, quam aut nominis mei maiorem ducere rationem, aut ullam colendi officii praetermittere facultatem. Usus autem sum in digerenda historiarum serie, consilio atque opera D. [Abbr.: Doctoris] Michaelis Beutheri Iureconsulti, qui totius antiquitatis ac rerum potissimum Germanicarum memoriam exacte tenet, multaque in veterum libris vel correctione sanat atque restituit, vel explicatione illustrat. Hoc tu carmen, mi optime atque ornatissime Paule, quod cum tui nominis inscriptione divulgavi, si quando iam Spirae
a legitimo negotiorum [Orig: negociorum] tempore, otii [Orig: ocij] aliquid nactus fueris, etsi a maturitate absit quidem longissime, ita tamen leges, sicut in hortis primo vere deambulantes, donec maturitatem suam fructus assequantur, rosamve aut violam decerpere possimus, floribus interea arborum, et herbescente plantarum viriditate, atque incremento, oblectare nos solemus. Quod ut facias, meque apud Illustrissimos Principes tuos, (sub quorum Patre divino heroe Ioanne Friderico adolescens, laborem etiam militarem perpessus fui) in gratia ponas: et si quid in me veri ac recti esse putas, commendes, etiam atque etiam a te peto. Vale. Heydelbergae, XV. Cal. Iulii, D. LX. supra millesimum.
Gothae cum essemus ego et Stibari tres, una cum Dimaro et Georgio nostro, in puerum tuum bona fortuna incidimus, magnamque ex eius praesentia et sermonibus coepimus voluntatem. Nam et ubi tu esses et quid ageres, nobis significabat et de itinere etiam docebat. Nos iussu D. Stibari, apud quem dies quinque in thermis posuimus, Lipsiam recta contendimus.
Nunc te mi optime atque humanissime vir, et praeceptor observande, oro atque obsecro, ut si fieri poterit, Neopyrgi nobis conveniendi tui facias potestatem, ne Lipsiae te absente, rebus impeditis, haereamus. Nos ante mensem Galliam relinquimus. Cetera [Orig: Caetera] coram. Haec puero summo mane admodum festinanti dedi. Ignosce quaeso lituris. Salutant te Stibari amanter, D. Praeceptorem officiose salutamus. Gotthae XXXI. Maii Anno M. D. LIIII. T. S. [Abbr.: ?] P. Lotichius Secundus.
Ut in Italiam absolvendorum studiorum causa irem, clariss. [Abbr.: clarissime] vir et praeceptor observande, honestissime a D. Stibaro dimissus sum. Qua de re gratias ago tibi, quas debeo, maximas qui testimonium mihi probitatis in litteris [Orig: literis] tuis tribueris. Solem mihi videre visus sum novum et totam mundi faciem hilariorem, postquam iis carere molestiis coepi, quae antea non obruebant me tantum: verum etiam conficiebant planissime. Nunc otio [Orig: ocio] tantum abundo, quantum semper optavi. Audio medicos magna cum voluptate, viros doctissimos, et Robortellum
historias, et Aristotelem interpretantem. Patavii igitur aliquantisper subsistere decrevi. Sed quicquid egero, faciam te certiorem. Paulus Manutius Livium nunc et in eum castigationes magna cura excudit. Oden Poetriae Sapphus ab eodem Aldo proxime excusam, si nondum alicunde nactus es, scribas. Curabo, ut ad vos quam primum perferatur. De Senensibus et rebus Venetis ex hoc Doctore Valentino intelleges [Orig: intelliges] , viro honesto et erudito. Alex. [Abbr.: Alexander] quidam Farnesius Card. [Abbr.: Cardinalis] mirabili celeritate usus maximam vim omnis generis commeatus in urbem importari fecit. Unde in spem veniunt Senenses, obsidionem tolerari posse diutius. Veneti Genuenses commeatu iuverunt. Qua re effectum est, ut Turcici praefecti omnem importandi frumenti aditum Venetis praecluserint. Carius igitur vendi coeperunt omnia hic etiam. Sed haec ex Valentino melius. Coniugem tuam lectissimam feminam [Orig: foeminam] et liberos honestissimos saluta plurimum, meque, ut soles, ama. Bene vale. Patavii, IIII. Non. Ian. M. D. LV. P. Lotichius Secundus.
Si per valetudinem mihi licuisset, qua longo iam tempore incommoda atque etiam plane infirma usus sum, Clariss. [Abbr.: Clarissime] vir, non commisissem, ut officium in scribendo meum atque observantiam erga te desiderares: Qua ego ita te colo atque veneror, ut non ad proximos tantum accedam, sed etiam, qui me in eo superet, habeam omnino neminem. Etsi autem nondum eram plane mihi restitutus, cum haec scriberem, tamen cum subvererer, ne aliquam tibi voluntatis commutationem adferret diuturnum silentium meum, reddendam tibi putavi rationem intermissionis litterarum [Orig: literarum] , et ut dixi, officii mei. Cum enim tu primus apud Stibarum in gratia me posueris, ad bonas artes quasi manu traduxeris, florentem semper videre volueris, nisi ego ad te amandum atque observandum, quasi alterum Stibarum sensus meos omnes contulero, impius sim atque indignus tot studiis et benefactis tuis, necesse est. Sed de his alias. Stibari nostri quid agant, quos in bonis litteris [Orig: literis] Magistros habeant, plane ignoro. Ego limacum ritu meo mihi in posterum suco [Orig: succo] victitandum esse video. Itaque Heydelbergam cogito, si litterae [Orig: literae] D. Philippi, quibus me Principi Electori commendavit, id quod iam diu parturiunt, feliciter aliquando pepererint. Sed occupatus hactenus Princeps fuit, ac domo etiam abfuit. Agit causam meam Generosius D. Comes ab Hana, qui neptem
Elect. [Abbr.: ?] ante biennium matrimonio sibi coniunxit. Sed non ignoro, quantum tuis litteris [Orig: literis] ad Erasmum Minguicium scriptis commodare mihi possis, idque ut facias, quod sine molestia tua fiat, etiam atque etiam abs te peto. Ex innumerabilibus tuis in me beneficiis hoc mihi erit longe gratissimum. Vale. Solitariis ipso die natali Domini et servatoris nostri Iesu Christi. P. Lotichius Secundus.
Cum Wirzeburgum venissem, clarissime vir, praeceptor observande, et tabellarium, qui ad vos iret, essem nactus, facere non potui, quin brevibus saltem te compellarem, ut intellegeres, nominis me tui memoriam summa cum fide conservare. De rebus vestris certior factus sum a D. Tilemanno, qui a Domino praeceptore ad constituendas apud nos Ecclesias missus est. Sed Deus bone, non modo nulla Ecclesiae forma constituitur, sed et ea, quam de scholae reformatione spem iam dudum [Orig: jamdudum] conceperamus, plane nos fallit. Quod nisi multi alia sibi praesidia compararent, litterae [Orig: literae] prorsus eas viderent esurientes. Magna illa vis pecuniarum,
quae undecumque [Orig: undecunque] corraditur, iis potissimum praeda est, qui propter opinionem litterarum [Orig: literarum] principibus cari sunt, et commendati, omnia bonarum artium studia, quique iis se dediderunt, nunc non solum negligunt, verum etiam prorsus impediunt atque contemnunt. Princeps noster in thermis adhuc valetudinem curat, quo inscio perturbantur omnia. D. Micyllo, qui Graecarum litterarum [Orig: literarum] professor fuit, nemo adhuc successit. Nominati fuerunt, qui vocarentur D. Horstanus I. U. [Abbr.: Iuris Utriusque] Doctor, item S. Castalio, qui Basileae nunc degit, et alius quidam Gallus, qui Argentorati medicinam exercet. Hi tamen omnes propterea quod docti sint, et eruditionis nomine celebrati, hactenus impetrare nihil potuerunt. Cetera [Orig: Caetera] quae apud nos gerantur, non dubito fama ipsa iam diu apud vos esse pervulgata ac trita. Haec scripsi apud amplissimum, tuique ac familiae tuae studiosissimum virum, D. Erasmum Neusteter patronum ac hospitem meum: Tu ut pro singulari humanitate tua litteris [Orig: literis] festinanter exaratis ignoscas, etiam atque etiam a te peto. Deus Opt. [Abbr.: Optimus] Max. [Abbr.: Maximus] te cum honestissima coniuge, et universa familia quam diutissime conservet incolumem. Bene vale. Wirceburgi. XXI. Iunii. M. D. LVIII. Studiosiss. [Abbr.: ?] tui Petrus Lotichius Secundus. [(transcriber); sic: Secund]
Paucos ante menses, quam e vita discessit Lotichius, ad ipsum scripsi, adhortatus, ut Iacobi Micylli viri elegantissimi opera poetica colligeret: Id nunc in Lotichii libellis te facere, vehementer laetor [Orig: laethor] , et ut idem studiose facias, etiam atque etiam rogo. Quicquid in mea bibliotheca est, id nunc litteris [Orig: literis] hisce inclusum accipis. Fuit in Lotichio ingenium excellens, et morum suavitas singularis: Quae tum mihi per specta sunt, cum ipsum et Iohannem Hagium in tuam patriam hinc persecutus sum animi causa, cum inspicere metalla cuperet: in puteos ipse descendit, ac cuniculos perreptavit, et machinas sub terris admiratus est. Dicebat se navigasse in mari Ligustico, ac nunc inspexisse metalla Misnensia: Quas res habiturus esset tota vita, quibus se iactare vellet. Eius versibus simplicitate, nitore, puritate, nullius e nostris hominibus legi similes, bellae et suaves sunt Elegiae, sed in Eclogis ipse se superavit. Nisi Bononiense toxicum, quod alteri appositum fuerat, insciens gustavisset, diutius potuissemus eius divino ingenio et studiis frui, ac sine dubio aut philosophicum aliquid aut medicum tractasset
argumentum, post has florentis adulescentiae exercitationes. Sed nunc in Academia caelesti [Orig: coelesti] canit filio Dei redemptori suo, et nos eum secuturos cum laetitia exspectat. Morbum tuum fer aequo animo, invidorum vero morsus prorsus invicto. Quem Deus ornat et iuvat, huic incommodare potest nemo. Noli putare autem Diabolum segnem esse aut desidem, qui ansam habet vexandi te et in munere scholastico, et in recenti coniugio. Sed quid ille potest contritus, victus, exspoliatus, catenis [Orig: cathenis] traditus? Cum habeamus ad dextram Dei patronum omnipotentem Dominum et fratrem nostrum Iesum Christum. Conclude igitur, ut scripsi ad te antea. Non turbet ardentes preces ignava diffidentia. Vale feliciter Misena e ludo illustri. Cal. August. M. D. LXI.
En perfecta tui promissa fratris ab arte carmina: Sic enim mutare versus Maronis compellanti te mihi Christiane visum, qui pollicitus essem me operam daturum, ut divinum opus carminum Clariss. V. [Abbr.: Clarissimi Viri] fratris tui summa exquisitae artis cura hic ederetur. Confido autem eum, a quo illud iam elaboratum est denuo, secundum designationem ac praescriptionem
tuam, declarasse diligentia sua, non modo spe commendandi officinam suam, ista praeclare exprimendo, sed incitatum etiam fuisse studio elegantissimorum atque erudissimorum scriptorum fratris tui, ut plus attentionis adhiberet, ac magis advigilaret ad luculentam huius libri editionem. Sed hoc res ipsa ostendet. Quod autem attinet ad vacua loca in Elegiis, quae, ut significasti, vivus reliquisset imperfecta frater tuus consideratione quadam, ut non vulgares sententiae collocatione verborum singulari ibi reponerentur: Ea quemadmodum censuisti, ita exstant, tuumque candorem magnopere probo, qui illas veluti lacunas explere nolueris, neque existimo ferendam temeritatem esse ullius, qui id facere audeat. Nisi forte tamquam [Orig: tanquam] in veterum Poetarum scripto aliquo complendo experiri vires suas, et exercere ingenium hoc studio velit, suas quidem esse eas appendices testans, ut iudicio eruditiorum vel probentur vel improbentur. Quod ego adulescens in Theocriteis quibusdam, cum facere essem aliquando conatus, immerito reprehendi comperi. Sed haec alieniora sunt. Quanti me fecerit clarissimus vir frater tuus, non est tibi ac ne aliis quidem ignotum, quae de ipso etiam mortuo esset existimatio mea, et antea studui intellegi [Orig: intelligi] , et ut quacumque [Orig: quacunque] occasione demonstrem, deinceps annitar. Narrationem tuam de fortuna [(transcriber); sic: defortuna] , quam variam, incertamque subiit frater tuus
in sua vita, quam policere, exspectamus. Ceterorum [Orig: Caeterorum] quoque ipsius scriptorum, quaeso te, videas, ut, quicquid potest, conquiratur. In quo nostra sedulitas cum tua coniungetur. Neque dubito, quin facile libellus alter tantus collectis his exprimi possit. Quod ut separatim fiat, curabitur, ne quis iterata renovandis prioribus editione gravetur. De iis vero, quae ante annum hic expressa prodierunt, cum non tam, quod facere iure poteras, conquestus nobiscum expostulasti, quam scriptis amantissime litteris [Orig: literis] sententiam iudiciumque ac voluntatem Clariss. [Abbr.: Clarissimi] V. [Abbr.: Viri] fratris tui, tuamque exposuisti, tantum abest, ut nos offenderis, ut gratiam etiam tibi deberi fateamur, praesertim hac navata opera et laboris tui adiumento ad hanc editionem allato. Cetera Typographus, magis adhuc diligens, et assiduus atque strenuus quam fortunatus, si, ut existimo, te convenerit, coram tecum aget. Vale, et me non minus nominis tui, quam fraterni studiosum esse tibi persuade. Iterum vale. Lipsiae V. Calend. Sextilis, Anno Christi Iesu. M. D. LXIII.