P. LOTICHII SECUNDI ELEGIARUM Liber Primus.

AD JACOBUM MICYLLUM PRAECEPTOREM. Conqueritur, quod in primo aetatis flore, relictis studiis, militare cogatur. Elegia I.

Me tenet hiberno [Orig: hyberno] sub sidere Maenalis ursae
Proxima Vandalico terra, Micylle, solo,
Flavus ubi torquens infidas Albis arenas,
Labitur, Arctoas maximus inter aquas.
Finitimis Aquilo spirans animosus ab oris
Stridet, et immani turbine verrit humum.
Nec frugem segetes maturo tempore praebent,
Culta racemiferis nec viret uva iugis.
Namque fere media plus parte volubilis anni
Acris Hyperboreo frigore saevit hiems [Orig: hyems] .
Nunc autem trepidos Phoebus superingerit ortus,
Blandaque Riphaeum temperat aura gelu.
Arboribus frondes redeunt, et gramina campis,
Et laetis gremium frugibus ornat ager.
At pax dulcis abest, Zephyrisque tepentibus, hostes
In caput innocui principis arma ferunt.

Nec mihi fas portas ultra procedere, nec me
Commoda purpurei veris in urbe iuvant.
Ardua de solido stant propugnacula saxo,
Et novus inducta murus obitur aqua.
Agger et in vacuas praeceps attollitur auras,
Densaque suggesta texta replentur humo.
Ipse novis equitum comitantibus imminet alis
Caesar, et armati detinet hostis iter.
Interea lucent totis incendia campis,
Quo vocat errantes praeda, vel ira, duces.
Dissultant fremitu colles, et ferrea late
Pondera, sulphureis ignibus acta, volant.
Fortunate senex, tu mollia vere salubri
Otia, quod toto pectore laetor, agis:
Nascentemque diem decendentemque salutas,
Nec rumpunt somnos classica pulsa tuos.
Nobis nulla quies, nec cum se condit in undas,
Nec cum Sol versis mane recurrit equis.
Quam miserum est rigido cum milite ducere vitam,
Qui putat armata cuncta licere manu!
Est etiam socios illis iugulare voluptas,
Perque vias dantur vulnera, perque domos.
His comes in vallo, nudoque sub aethere noctem
Exigo, et insomnes in statione vices.
Unde oculos tollens ad magni lumina mundi
Sidera natali metior orta meo.
Lucidus hic geminas sinuosis flexibus Arctos
In morem liquidae separat Anguis aquae.
Illic Saturni contristat Pleiades astrum,
Orionque alto mergitur Oceano.

Parte alia, terris tantorum causa [Orig: caussa] malorum,
Carceris obscurus Mars iacet ante fores,
Felix, qui vidit meliores aetheris ignes,
Sive tuos Arcas, seu Venus alma tuos.
Non ego pro patria belli detrecto laborem
Degener, aut viso protinus hoste tremo.
Ire nec ad manes pro libertate recusem:
Dulce foret reges inter et arma mori.
Sed neque iam celebres usquam virtutis honores,
Imperii nusquam, militiaeque decus.
Et iam fata ducum video, clademque propinquam,
Nudaque praesidiis oppida capta suis.
Hoc perdit nostras, hoc olim perdidit urbes,
Funditus infanda seditione ruunt.
Tu vero pacis custos, Phoebique sacerdos,
Argutae fidicen culte Micylle lyrae:
Carminibus fac rite piis, ut tristia cessent
Exilia, et praedae, sollicitusque timor.
Pax castas secura domos, pax incolat urbes,
Pax olea canas cincta virente comas.
Haec tu posce Deum sacras prostratus ad aras:
Perpetua detur sic tibi pace frui.

AD MELCHIOREM ZOBELLUM COMPATREM. A militia dehortatio. Elegia II.

Sic igitur dulces potuisti linquere Musas,
Martiaque imprudens castra Zobelle sequi?

Et tibi iam tanti est artes cognoscere belli,
Et fera quo soleant proelia more geri?
Scilicet a teneris ut mercennarius annis
Vulnera concuescas servitiumque pati,
Et subeas toties manifesta pericula vitae,
Dum cava terrificis ictibus aera tonant.
Quam bene pugnabant olim, cum moenia nondum
Turribus aut fossis oppida cincta forent.
Machina nec volucres torqueret aenea [Orig: ahenea] glandes,
Sed gererent partes ensis et hasta suas.
Tunc clarum tibi magna parens Germania nomen,
Nostraque libertas sanguine parta fuit.
Nunc tua dilacerant inimicae viscera gentes,
Vendis et externis in tua damna fidem.
Ante tuos oculos ferro grassatur et igni
Barbarus, et Geticis Hunnus oberrat equis.
O pereant turres, fossaeque, et inutile vallum:
Pax ades, aut virtus illa paterna redi.
Me iuvat in studiis consumere dulcibus aevum,
Signaque Musarum prosperiora sequi.
Et quae sera legat nostri non immemor aetas,
Carmina tranquillae fingere pacis opus.
Sed tamen ausus eram validis quoque nuper in armis,
Magnanimi custos ad latus ire ducis.
Iam caput indueram galea, frameaque gerebam,
Aptus et huic lateri quilibet ensis erat.
Sed Dea, Castaliis quae maxima praesidet undis,
Non tulit, et vultus constitit ante meos.
Constitit, et tenerae florem miserata iuventae,
Ergo, puer, fies tu quoque miles? ait.

Torta quid imbelles urget lorica lacertos?
Quid gravat aeratae cuspidis hasta manum?
Iam populatrices inter potes ire catervas?
Iam longae patiens esse sub axe viae?
At (memini) nuper fera bella timere solebas,
Classicaque insuetis auribus horror erant.
Unde novus rigor hic? unde illa ferocia venit?
Mitis honoratae pacis amator ubi es?
Sed, puto, praeda iuvat, spoliisque Aquilonis onustum
Sublimem niveis fama reducet equis.
Quin meliora tibi solvemus praemia Musae,
Praemia per raras ante petita manus.
Longa dies regum turres consumit, et aurum,
Et spolia in templis, exuviaeque ruunt.
At decus ingenii durat, vatumque labores:
I nunc, et partas sanguine confer opes.
Adde, quod incerto Mars proelia turbine versat,
Casus et instabiles miscet utrimque vices.
Ah teneris maius ne quis iuveniliter annis
Audeat, et vires consulat ante suas.
Tempus erit, Pindum superans cum Caesar et Haemum
Figet in Odrysiis celsa trophaea iugis.
Tunc si tantus amor belli, si tanta cupido est,
Acer in adversos ense licebit eas.
Terribiles nunc linque tubas, et castra, nec auctor [Orig: autor]
Ante diem propera funeris esse tui.
His ego commotus dictis, vultuque monentis,
Ite statim, dixi, castra tubaeque procul.
Rursus et Aonius calor in mea pectora venit,
Ipsaque devovi quae prius arma tuli.

Difficile est tacitos naturae abscondere motus,
Ponere difficile est quae placuere diu.
Scilicet ingenuas mansuescunt corda per artes,
Nec rigidos mores esse Thalia sinit.
At tu, quandoquidem rerum sic impetus urget,
Et novus accendit pectora laudis amor:
I, tua quo Zobelle vocat te fervida virtus,
Et grave militiae fer patienter onus.
Ne tamen, ah, densos vitae contemptor [Orig: contemtor] inhostes
Irrue. scis quam sit dulce redire domum.
Tunc mihi narrabis, validas quis ceperit urbes
Primus, et hostiles fregerit ultor opes.
Qualiter adversis concurrant agmina signis,
Altaque tormentis moenia quassa ruant.
Et quaecumque [Orig: quaecunque] illis exhausta pericula terris:
Hunc celeri portet Lucifer axe diem.

AD IOHANNEM ALTUM,in patriam redeuntem. Elegia III.

Iam Sol Aegocerum caeli regione sub ima
Lustrat, et emeritos sistit anhelus equos.
Rura gelu contristat hiems [Orig: hyems] , et noctis opacae
Longior angustos efficit umbra dies.
Saevaque discordes exercent proelia venti,
Nec liquidum radens labitur alveus iter.
In glacie puppes dura cum funibus haerent,
Et gelidam Boreas spargit ab axe nivem

Cum tamen e gremio cras Tethyos ortus Eoae
Lucifer, et pulchri [Orig: pulcri] lumina Solis erunt,
Iucundam sine me patriam, terrasque revises
Hedera [Orig: Aedera] quas liquidis findit amoenus aquis:
Hedera [Orig: Aedera] , qui vatis cunabula perfluit Hessi,
Et patriae fines separat Alte tuae.
Vade (nec invideo) melioribus utere fatis,
Nec tua crudelis vota moretur hiems [Orig: hyems] .
Hactenus unus amor nobis, eademque voluntas,
Laedere quam potuit nulla querela [(transcriber); sic: qureela] , fuit.
Scis equidem, nec sunt nemus antraque nescia nostri,
Quercus et annoso robore propter aquas:
Propter aquas pater Albi tuas, ubi densa per aestum
Molle viatori silva ministrat iter.
Illa diu nostros testabitur arbor amores,
Sive meo vivet munere, sive tuo.
Illic saepe novum, vel sero vespere, carmen,
Vel matutinas legimus inter aves.
Saepe (recordor enim) viridante duobus in herba
Una quiescendi praebuit umbra locum.
Nunc ferus antiquis nos sedibus expulit hostis,
Iussit et exilio vertere dulce solum.
Iam nostras miles ripas, et gaudia nostra
Impia sacrilegi militis uxor habet.
Quin etiam pulchri decus et solacia [Orig: solatia] ruris,
Flamma suburbanas funditus hausit opes:
Oppidaque, et subitis captas incursibus arces,
In cineres uno vidimus ire die.
Quid loquar insidias, et quod confesimus una
Per loca solliciti plena timoris, iter?

Nullus amor tales umquam coniunxit amicos,
Nulla fides ullo foedere tanta fuit.
Nunc quoque non comitem tibi me quocumque negarem,
Nec possem lacrimas, Alte, videre tuas.
Sed tibi perque nives, perque auctos praevius amnes,
Ventos despicerem, despiceremque gelu.
Nobiscum dulces essent duo tresve libelli,
Sarcina longinquae non onerosa viae.
Sed ducis imperium retinet, nec linquere signa
Aspera militiae iura fidesque sinunt.
Ipse suos poscens hostes in proelia Caesar
Fulminat, et campos alite quassat equo.
Ambiguisque fremunt magnae rumoribus urbes,
Spumifer indomita quas premit Albis aqua.
Clamque suis temptant [Orig: tentant] asciscere [Orig: assciscere] partibus illos,
Non bene de patria qui meruere, duces.
Horrida nec brumae securos frigora praestant,
Per glaciem miscent proelia, perque nivem.
I tamen, et miseras tu, cui licet, effuge terras,
Militiae consors hactenus Alte meae.
Me procul a patria, primo sub flore iuventae,
Aspera cum duro Marte fatiget hiems [Orig: hyems] .
At tibi iucundis contingat pacis amatae
Artibus, et dulci semper amore frui.
Haec ego: tu patriis etiam mox redditus oris,
Mutua pro reditu suscipe vota meo.

AD CHRISTIANUM LOTICHIUM FR. [Abbr.: fratrem] De obitu patris. Elegia IIII.

Aequoris expertes dum vivo remotus ad Arctos,
Acre sub hiberno [Orig: hyberno] qua riget axe gelu:
Signa bis (haud multo minus est) duodena peregit
Qui regit aethereos temporis auctor, equos.
Interea semper me sors inimica fatigat,
Cunctaque perpessis asperiora cadunt.
Aut gravis accensos febris depascitur artus,
Nec cessat variis excruciare modis;
Aut teneras vires ultra, meritumque iuventae,
Iactura cari temporis, arma gero.
Nunc etiam tristi consumptum morte parentem
Nuntiat [Orig: Nunciat] a patrio fama relata solo.
Occidit infelix, dum me fera bella sequentem
Albis ad indomitas castra morantur aquas.
At mihi felicem reditum, patre sospite, demens
Fingebam, niveos pace ferente dies.
Pax erit, et grave Martis opus perpessa iuventus,
Cingemus rigidas fronde virente comas.
Laetitiaque frement alacres, plausuque cohortes,
Signaque pulverea scissa trahentur humo.
Et patrias pede quisque vago tendemus ad oras,
Ipse petam ripas Cynthi vadose tuas.
Hic pater occurret nato, galeamque resolvet,
Loricamque umeris [Orig: humeris] exuet ipse meis.

Famaque cum fuerit parvam vulgata per urbem,
Confluet ad nostras undique turba fores.
Cum sene tunc, vitreis quae perfluit Alera lymphis
Rura, vel umectat [Orig: humectat] quae meus Aura, colam.
Duraque suspendens nigris e postibus arma,
Erroris statuam militiaeque modum.
Haec mihi fingebam, rapientibus irrita ventis,
Solamen cunctis spes erat illa malis.
Aspera seu dubii certamina Martis adirem,
Armataque foret vita tuenda manu;
Tormentisve leves muralibus acta per auras,
Fulmineo quaterent saxa fragore solum.
Seu rapidos calidi perferrem sideris aestus,
Horrida seu brumae frigora, sive famem;
Tu pater aerumnas omnes, casusque levabas,
Fortis erat monitis nostra iuventa tuis.
Te propter (nec enim me dicere vera pudebit)
Cautior in saevi turbine Martis eram.
Nunc miserande iaces, nec dextras iungere saltem
Extremum licuit funeris ante diem.
Ignes castrorum, vosque hostibus undique cincti
Hercynii montes, Hercyniaeque nives:
Vos eritis testes, casum me fortis acerbae
Scire dum hiberno [Orig: hyberno] non potuisse polo.
Ecquis enim medios audax per Caesaris enses,
Frigore concretas Albis adiret aquas?
Non mille excubiae, non fulmina Martis Iberi,
Non iuga fecissent, nubibus aequa, moram:
Nec glacialis hiems [Orig: hyems] , illudque volatile telum,
Barbarus averso quod iacit Hunnus equo.

Per medios pietas gladios, mediosque per ignes,
Monstrasset tutas praevia duxque vias.
Si tamen et lacrimis [Orig: lacrymis] cineres placantur et umbrae,
Placata es lacrimis [Orig: lacrymis] , umbra paterna, meis.
Carminibus lacrimas [Orig: lacrymas] addo, lacrimisque [Orig: lacrymisque] dolorem,
Et galea madidas occulo saepe genas.
Tu castos inter coetus, animasque piorum
Aetheris in pura luce beatus agis.
Unigenamque Deum, maiestatemque verendam
Aspicis, aeternis perfuerisque bonis.
Nec veteres curat iam mens secura labores,
Usque adeo dulcis corda serenat amor.
Illic parva suo notis alludit in ulnis
Neptis avo, matris sarcina prima suae;
Et nuper viridi raptus mihi frater in aevo,
Cantat in amplexu carmina blanda tuo:
Carmina quae caelum, caelique volubilis orbes
Mulcent, ac niveos Solis euntis equos.
Felix morte sua, non cari funera vidit
Patris, et est saevo passus ab hoste nihil.
Nos dolor, et vitae mortalis inania versant
Somnia, et ambiguis spesque timorque modis.
Nos desiderio luctus renovamus amaros,
Nec tristi cessant imbre madere genae.
Nec te (spero equidem) genitor labentibus annis,
Spreta sub ignoto caespite condet humus.
Corpus et in cineres cum longa redegerit aetas,
Gloria natorum voce superstes eris.
Impositusque super tumulum breve carmen habebit,
Ut tua visuris indicet ossa, lapis.

Quod superest, dum me retinent fera proelia, frater,
Quo solo fulta est sospite nostra domus;
Interea matrem quaeso, solare relictam,
Vivat, et aerumnas nesciat illa meas.
Tu quoque, militiam casus quicumque [Orig: quicunque] sequetur,
Sive (quod heu vereor) sive redibo, vale.

AD LUNAM. Cum noctu iter faceret. Elegia V.

Dum brumale riget glaciali frigore caelum
In mediae facio tempore noctis iter.
Nec mihi nota via est, nec praebent sidera lucem,
Nixque fatigatos impedit alta pedes.
Ergo pruinosae moderatrix Cynthia noctis,
Huc adhibe vultus officiosa tuos.
Causa [Orig: Caussa] gravis cogit, dubii quod plenae timoris
Per loca, dum tenebris cuncta teguntur, eo.
At mihi quid prodest, solida quod imagine fulges,
Lucida cum densis nubibus ora tegas?
Non ego furta paro belli, non proditor erro,
Facta latebrosae nil mea noctis egent.
Forte pudet rosei maculas ostendere vultus,
Cum sis orbe magis versicolore decens.
Non te purpureo circumdata vincit amictu,
Incipit aetheriae quae Dea lucis iter.
Nec similes vultus, praelata duabus in Ida,
(Pace loquor Veneris) mater Amoris habet.

Exsere [Orig: Exere] portantes radiantia lumina bigas,
neve meae dici causa [Orig: caussa] merere necis.
Nam coacervatas (vos alta silentia testor)
Quis dabit his tenebris exsuperare [Orig: exuperare] nives?
Nulla pedum video vestigia, nulla rotarum,
Et piceis caelum nubibus omne latet.
At memini, caecae cum fretus munere noctis,
Nuper amans foribus serta duturus eram,
Cuncta serenato removebas nubila caelo,
Proditus et per te fabula mane fui.
Nunc radiis fulge, stirps o Latonia, puris:
Si careas illis, quis tuus usus erit?
Fallor? an es magicas caelo deducta per artes,
Teque reluctantem carmen et herba trahunt?
Nunc resonare cavis tinnitibus aera vellem,
Ut ferrent, quoniam ferre putantur, opem.
Fallor. in occulto te pastor Latmius antro
Detinet, oblitam scandere rursus equos.
Delictasque facis molles, et sedula curas,
Dum roseas illi stat sopor ante genae.
Scande rotas iterum, soror o pulcherrima [Orig: pulcerrima] Phoebi,
An puerum mulcens te quoque somnus habet?
En etiam nostros tandem miserata labores,
Caeruleas variant astra minora vias.
Iam Tegeaea micat virgo, quique aurea custos
Raptus ab Arcadiis venit in astra iugis.
Andromedeque suis nondum resoluta catenis,
Et Cepheus genitor, Cassiopeque parens.
Quique datis findens olim talaribus auras,
Per liquidum Perseus aera fecit iter.

Non ego iactandas umeris [Orig: humeris] desidero pennas,
Sparge iubar tantum, protinus ales ero.
Aut plus, aut medios nox attingit umida [Orig: humida] cursus,
Et maris occidui Pleias intrat aquas.
Culmen et ascendit, qui vexit Ariona, Delphin,
Vatibus assidue ferre paratus opem.
Exsere [Orig: Exere] conspicuos nunc, o plenissima, vultus,
Exsere [Orig: Exere] , nec capiti frigida parce meo.
Sic neque te magicae confundant murmura linguae,
Dira nec Haemoniis [Orig: Aemoniis] pabula nata iugis.
Nec mala vicinae laedant contagia terrae,
Ambrosiaque leves semper alantur equi.
Ipse potestatesque tuas, tua nomina dicam;
Mille potestates, nomina mille canam.
Iamque repurgatis argentea nubibus exis,
Icta repercussa luce refulget humus.
O mihi si positis faveant Aquilonibus aurae,
Ordine per laudes dum iuvat ire tuas.
Tu veneranda poli regina, sequentibus astris,
Conspicuos rutilo ducis in axe choros.
Et licet e cunctis, quae sustinet aureus aether,
Terras aspicias e propiore loco:
Nota tamen quod sunt, nec inobservata feruntur,
Sidera cum fixis irrequieta, tuum est.
Nullaque te possunt rapido praevertere cursu,
Orbita saepe licet summa retardet iter.
Nec tibi par, quamvis nectat talaria plantis,
Atlantis magni Pleionesque nepos.
Hoc quoque, quod tecum rutilos communicat ignes
Sol oculus mundi, gloria magna tua est.

Mensibus implebas tu prisci temporis annos,
Dum populus sapiens, dum novus orbis erat,
Tu varios sumis, reparando cornua, vultus,
Arbitriumque viae liberioris habes.
Nam modo cum rigido gelidos Aquilone Triones,
Nunc petis umenti [Orig: humenti] proxima signa Noto.
Sic quibus utiliter praebes nascentibus ignes,
Non sinis obscuros laudis habere nihil.
Tu quoque scis (nec culpa tua est) scis optima Phoebe,
Cur toties longas cogar inire vias.
Vis tua, quae caelum, quae magnus continet aer,
Temperat, et terras, et moderatur aquas.
Aestuat hinc undis refluentibus Amphitrite,
Paulatim primo deficiente mari.
Hinc pecus, aequoreumque genus, volucresque canorae,
Quaeque creat tellus, luxuriare solent.
Omnia tu sucis [Orig: succis] vires augentibus imples,
Aptaque nascendis semina rebus alis.
Nec mihi quis Phoebi persuadeat artibus uti,
Ni tuus haud dubias det favor ante notas:
Cortice nec fisso teneros infigere ramos,
Nec patulas curva caedere falce comas.
Quid loquar, ut nautis, et amoena colentibus arva
Significes imbres pallida, rubra Notos?
Tu potes aetherias abrumpere nubibus undas,
Carceris Aeolii tu reserare fores.
Tu quoque ventris onus gravidi parientibus aufers,
Unde datae merito nomina lucis habes.
Tu Dea sub terra positi clarissima mundi
Persephone fratri consociata Iovis.

Nec levis ira tua est, quem tu premis ore frementi,
Pronus agit spumas, et pede tundit humum.
Diva potens nemorum, debellatrixque ferarum,
Te iuvet Armeniis tigribus esse trucem.
Fac, timor ut vacuas omnis vanescat in auras,
Humanisque fave, non metuenda, bonis.
Sed bene habet, venit ecce venit, lux ecce propinquat:
Clarus ab Eoo Lucifer orbe venit.
Lucifer astrorum salve decus, ortaque nigri
Memnonis a pelago, te duce, mater eat.
Ipse dabo lucem, vigilata nocte, quieti:
Nox ita finita est, et via: Luna vale.

AD MICHAELEM BEUTHERUM. De se aegrotante. Elegia VI.

Iam tepet a Zephyris iterum sperantibus aer,
Blandaque purpurei tempora veris eunt.
Fugit hiems [Orig: hyems] adoperta gelu, Boreaeque furentis
Frigore concretas Sol liquefecit aquas.
Alma parens laeto se vestit caespite [Orig: cespite] tellus,
Arbor et umbrosas induit alta comas.
Et nemorum solamen avis sub fronde latentem
Unguibus et docili construit ore larem.
Agricolamque seges molli delectat in herba,
Heu seges hic domino non resecanda suo!

Sed trucis hoc belli vitium est, frugesque recentes
Praedator celeri proterit Hunnus equo.
Vere nitent sulci, ver mollibus utile pratis,
Natus et aprici [Orig: apprici] tempore veris amor.
Cultus ager pecori victum, custodibus umbram
Sufficit herbosi vallis opaca soli.
Dumque levi tenerum meditatur harundine [Orig: arundine] carmen
Pastor, et alternis ludit avena modis:
Luxuriant, saliuntque greges, et saepe canentis
Rustica palatu carmina rumpit ovis.
Interea tacitos calor ossibus excitat ignes,
Ipsaque cum tota corpora mente vigent.
Ergo erat, ut patriam (reditum si fata dedissent)
Hiberno [Orig: Hyberno] peterem non remorante gelu.
Aut doctis viridi Musis operatus in aevo,
Niterer ingenio nomen habere meo.
Forsitan et nitidos olim pro casside crines
Ambiret foliis laurus odora suis.
Nunc taceo iunctis defectus viribus aeger,
Solus in ignotis miles, inopsque locis.
Omne perit iuvenile decus, totumque perurit
Immensus lateris, non sine febre, dolor.
Deficit et ducens vitales spiritus auras.
Oraque vix praestant arida vocis iter.
Scilicet haec mortis dantur mihi signa propinquae,
Viximus, exacto tempore, fata vocant.
At non hoc olim puerum sperare iubebat
Fatidico celebris Noricus ore senex.
Sed fore qui seros famam proferret in annos,
Sacraretque alta nomen in arce suum.

Astra fefellerunt, primoque in flore iuventae
Auferor, heu fallax et breve vita bonum!
Non mihi iam patriae superest spes ulla videndae,
Manibus haec tellus est habitanda meis.
Ergo nec in nota saltem regione quiescam,
Nec monumenta meum corpus avita tegent!
Qua pater ilicibus ripam praetexit, et alnis
Cynthius, et leni murmurat unda sono.
O mihi si gelidae rigui de fonte petitus
Acidis, has fauces haustus inundet aquae!
Quam iuvat herboso versare in caespite [Orig: cespite] corpus!
O ripae medio dulce cubile die!
Frigida Pegasides vestro date pocula vati,
Utilis et rapido me levet igne liquor.
Ferte salutiferas herbas, et si qua per orbem
Gramina Paeoniis usibus apta virent.
Me miserum, quanto succensus torqueor aestu!
Quam rapidos ictus sentit utrumque [Orig: utrunque] latus!
Nec cibus ora iuvat, nec mulcet lumina somnus,
Astra licet prono fessa Boote cadunt.
Cuncta silent, carpunt hominesque, feraeque soporem, [(reading uncertain: ?)]
Densaque compositas occulit arbor aves.
Sola dolet mecum, nostras imitata querelas,
Et plenum gemitus dat Philomela sonum.
Hortorumque sedens vicinis abdita ramis,
Arguto varios integrat ore modos.
Carminibus sua fata levat, felicior ales
Daulias, invalido nil opis illa ferunt.
Nil artes, herbaeque valent, sucique [Orig: succique] potentes,
Nil placidum caeli tempus et aura iuvant.

Testor, amice, Deos, fortunatosque piorum
Vos adeo manes, Elysiumque nemus.
Non ego, quod rapior primis inglorius annis,
Fata moror, quamvis vincere dulce foret.
Tu facis, ah miseranda parens, tua serior aetas,
Tempus in exiguum cur superesse velim.
Ne tanti tibi morte mea sim causa [Orig: caussa] doloris,
Et desolatae certa ruina domus.
Si tamen importuna feret me Parca, leguntque
Ultima fatales hic mihi fila Deae:
Officium saltem tumulo largire supremum,
Cum repetes patriae, culte Poeta, solum.
Ossaque praeteriens ne calcet operta viator,
Fac lapis inscriptis indicet illa notis.
Et duo sint versus: Hic militis ossa Secundi,
Ipsaque pro patria quae tulit, arma iacent.
Perfer et haec misere mandata novissima matri,
Ne violet lacrimis gaudia nostra suis.
Nec tibi apud superos sit vilis fama sepulti,
Floreat in libris sed diuturna tuis.
Illam post obitus lucis solamen ademptae [Orig: ademtae]
Si mereor, cineres spem sine ferre meos.
Tunc ego non Pario caesum de marmore bustum
Gentis odoriferae nec mihi dona velim.
Sed laetus pietate tua, divisa beatis
Manibus Elysii sancta virecta [Orig: vireta] colam.
Arentemque sitim relevans felicibus undis,
Ipsius ex vitae fonte perenne bibam.
Cara vale genetrix [Orig: genitrix] , et tu germane, sororque,
Et memor absentis si quis amicus eris.

Tuque loci, vates, consors natalis, et aegro
Terra mihi patriae non repetenda, vale.

AD IOHANNEM HAGIUM FRANCUM. Quod Dei Opt. [Abbr.: Optimi] Max. [Abbr.: Maximi] beneficio a gravissimo morbo sit liberatus. Elegia VII.

Vota movent superos (expertis credere dignum est)
Vota Deos, Hagi, sint modo iusta, movent.
Nam modo cum rapida correptus febre iacerem,
Saevaque torreret debile flamma latus:
Optimus extremae pater ipso in limine mortis
Audiit [Reg: Audivit] intenta supplicis aure preces.
Maestus [Orig: Moestus] eram, largisque genas, lectumque rigabam
Fletibus, ante oculos mors erat atra meos.
Ante meos oculos stultae commissa iuventae,
Et nigra sulphureae stagna paludis erant.
Alma tamen Pietas animum sperare iubebat,
Supplicibus mitem sontibus esse Deum.
Ergo dolens imo suspiria corde trahebam,
Fundebamque humili talia verba sono.
Unica progenies aeterni, Christe, parentis,
Omnis ab aeterno fons, et origo boni.
Hos precor exaudi gemitus, huc tende potentem
Aetheris excelsa de regione manum.
Nil agitur sucis [Orig: succis] , ad opemque potentibus herbis,
Quas parit omnifero terra benigna sinu.

Tu potes exhaustas in pristinae reddere vires,
Languida tu vivo membra liquore riga.
Tum quoque cum terras habitares, diceris aegris
Saepe libens [Orig: lubens] medicas applicuisse manus.
Quod tua si, genitor, non fert ita sancta voluntas,
Et datus est vitae terminus iste meae:
Una salus animae petitur mihi cetera [Orig: caetera] tellus
Ad gelidi liquidas contegat Albis aquas.
Christe fave, cuius sanguis delevit in alto
Collis oliviferi crimina nostra iugo.
Respice me, tenues cum spiritus ibit in auras,
Nec mihi sit mortis munus inane tuae.
Sed quid erit quaeso, tua si benefacta canentem
Tum cito Persephone cogat acerba mori?
Ecquid apud manes, inamoenaque regna silentum,
Grata resolvemus laudibus ora tuis?
Lenis ades potius, veniasque salutifer aegro,
Tu quoniam mitis, non quia dignus ego.
Ipse tibi meritas sollemni [Orig: solenni] carmine grates,
Munere pro vitae, muneris auctor [Orig: autor] , agam,
Ipse coronabo sertis halantibus aras,
Et dicam laudes, quo precor, ore tuas.
Talibus orantem caelo [Orig: celo] miseratus ab alto est,
Cui pater in solio ius dedit omne suo.
Iamque fugit macies, discedit corpore pallor,
Membrorumque redit, qui fuit ante, vigor.
Nec lateris cruciatus adest, et anhela recessit
Febris, et ora minus torret amara sitis.
Hausta nec alliciunt dulces medicamina somnos,
Sponte sua facilis, non eget arte sopor.

Quin etiam [Orig: Quinetiam] cultis assuesco rursus in hortis
Aere paulatim liberiore frui.
Agnoscunt Zephyri reducem, viridique sub umbra
Blanditur lateri mollior aura meo.
Argutaque piae volucres me voce salutant,
Gratarique vagae lympha videtur aquae.
Ergo reus voti, quid agam? quae dona rependam?
Quo tibi, summe Pater, munere gratus ero?
Non dabimus costum, sucumve [Orig: succumve] liquentis amomi,
Nec te Panchaei turis [Orig: thuris] honore colam,
Grata tibi mens labe carens, et honesta voluntas,
Inque tui flagrans agnitione fides.
Summe pater, subolesque patris, consorsque duorum
Spiritus, in trino numine numen idem.
Omnipotens, cuius divina potentia finem
Non habet, aeternum laus sit honorque tibi.
Non medicaminibus, non sum servatus ab herbis,
Nulla meis radix usibus apta fuit.
Tu facis ut videam caelum, iucundaque solis
Lumina, quod reditum spero, loquorque tuum est.
Idcirco, Lux alma, tuo dum munere vivam,
Ingenium soli serviet omne tibi.
Quantaque te generis teneat miseratio nostri,
Cum liquet erroris paenituisse [Orig: poenituisse] , canam.
Supplicibus te sancte Pater placabo querelis,
Et Citharae lacrimis fila rigabo meis.
Tu modo, quae nunc mota fremunt, fac dira quiescant
Bella, sit exilii, militiaeque modus.
Tunc Iessaea tibi, pacis dator alme, iuvabit
Dulcius argutae plectra movere lyrae.

AD SILVAS [Orig: SYLVAS] PROPE ALBIM FL. [Abbr.: FLUMEN] De diuturnitate belli, et hostium crudelitate. Elegia VIII.

Iusta queror, quamvis nil proficientia fundam
Nubibus, et Zephyri verba caduca ferant.
En iterum silvae [Orig: sylvae] nostras audite querelas,
Cresce iterum lacrimis, spumifer Albi, meis.
Nam gravius tacitis mens carpitur anxia curis,
At mihi, cui referam, nullus amicus adest.
Vos coruli [Orig: coryli] , vos haec memores ediscite fagi,
Testis et e celsis assonet aura iugis.
Qua merui culpa tam saevam numinis iram?
Quae coniurarunt in caput astra meum?
Cultor Apollineae modo qui placidissimus artis
Aspera cum lituis bella perosus eram:
Nunc agor insanis violenti Martis in armis,
Vix numerans vitae bis duo lustra meae.
Ingrediorque fero tenerum latus ense revinctus,
Ense lacessitas instruo saepe manus.
Asperitasque mihi simulatur, et opto timeri,
Et meditor rigidis moribus esse ferox.
Scilicet idcirco fessos aetate parentes,
Infelix patruum deseruique senem:
Ne mihi cum sacris essent commercia Musis
Amplius, et vulgi pars rudis una forem?

Hoc aliquis nuper si praedixisset eunti:
Miles in his terris, quas petis, arma geres.
Tu quoque, dixissem, pelago licet altior, Arctos,
Occidui vetitas in maris ibis aquas.
Parrhasides liquido vos aequore tingite stellae,
Arma peregrino miles in orbe gero.
Vos ego nunc dulces, qui me defletis, amici,
Admonitos iubeo casibus esse meis.
Disce memor sortis, quisquis sapis, esse futura,
Ire solet pulso nubila Sole dies.
Temporis, Aonides, iuvat o meminisse beati,
Omnia quo tutae plena quietis erant.
Cum tenerae passim chorae, cantusque sonarent,
Nec fera materiam carminis arma darent.
Quid mihi vobiscum est, infamia Caesaris, Hunni?
Cur niger Arctoas potat Iberus aquas?
Quisquis es, invisum te semper Erinnyes atrae,
Ultrices dirae proditionis, agant.
Qui placidam furiis populi turbare quietem
Ausus es, et castris hos sociare tuis.
Quod precor, eveniet, movere cacumina quercus,
Silvaeque [Orig: Sylvaeque] concussis annuit alta comis,
In patriae clades, ignominiamque ruentis,
Dic age, civilis non satis ensis erat?
Cor dolet, ac penitus tremor intima concutit ossa,
Cum subeunt oculis omnia visa meis.
Quanta sitis nostri stricto semel ense cruoris?
Quantus in immani pectore caedis amor?
Morte piae graviora timent, fugiuntque puellae,
Inque sinu matres pignora cara gerunt.

Ah quoties, dum lustra ferunt per devia gressus,
Incitat a tergo quaelibet aura metum!
Ah quoties, strepitum ramis facientibus altis,
Hostiles aliquis credit adesse pedes.
Interea Scythicis equitum de finibus alae,
Squalida funestis caedibus arva replent.
Ignibus intonsi montes, campique relucent,
Ferreus est, eheu! quem nihil ista movent.
At simul e specula turmalis bucina [Orig: buccina] signum
Edidit, et litui, raucaque terga sonant:
Ilicet arma fremunt omnes, arma, arma frequentant,
Unaque per muros vox sonat, hostis adest.
Hostis adest, vox una sonat, simul aerea late
Pondera tormentis grandibus acta, volant.
Inde ruit miles, veluti de montibus altis
Ille canum saevis morsibus actus aper.
Nam dolor ardentes iustissimus incitat iras,
Conscia mens animos adiuvat, ira manus.
Sed pavidus viso dat inertia milite terga
Hunnus, et admissos calce fatigat equos.
Tollitur ad caelum densa caligine pulvis,
Ictaque quadrupedum cursibus arva tremunt.
Mox redeunt matres fessae, pavidaeque puellae,
Sive nemus latebras, seu dedit alta seges.
Aspiciuntque suae fumantia culmina villae,
Nec quisquam flammis addere curat aquas.
Sed veluti lacrimae [Orig: lacrymae] sedare incendia possint,
Ex oculis tamquam [Orig: tanquam] fonte, perenne fluunt.
Haec miseris superest, post omnia, sola voluptas,
Hostis inhumana de feritate queri.

Hinc artus laceri, vacuosque inventa per agros
Corpora, natali defodiuntur humo.
Felices animae, parta iam pace, quiescunt
In patria, pro qua non timuere mori.
Nos spes ambiguae, tumulique ante ora recentes,
Discruciant variis, et labor ipse modis.
Nec minus interea fugit, heu! fugit utilis aetas.
Quodque semel periit, fata redire negant.
Ergo nec Aoniae cingent mea tempora lauri,
Carmina nec doctis vatibus aequa canam.
Hoc etiam (quoniam tulimus peiora) feremus,
Si modo non bello nos graviora manent.
Heu mihi, quae duris vox rupibus icta resultat?
Triste quid hoc iterant concava saxa? manent.
Nil laeti superest, ostentant omnia luctus,
Nescio quae clades sera, sed ampla, venit.
Hoc erat hesternae quod torpida noctis imago,
Maesta [Orig: Moesta] quod obscenae [Orig: obscoenae] signa dedistis aves.
Tu tamen haec serva nostri monumenta doloris
Arbor, et incisis cresce videnda notis.
Quas aliquis viridi spectans in cortice, tempus
Militiae possit flebile scire meae.
Sortis et admonitus praesentis, fletibus herbas
Saepe meis sparsas, spargat et ipse suis.
Quid queror infelix? sine pondere verba querentis
In pelagus rapidis devehit Albis aquis.
Sic iterum, sic saepe tamen iuvat ederes questus,
Hos mihi cum bello finiet una dies.

AD IOANNEM VARUM. De prodigiis ante pugnam inter Imp. [Abbr.: Imperatorem] Carolum, et Ioannem Fridericum. Elegia IX.

Nunc ego, nunc dubii vereor certamina Martis,
Vare, nec a castris segnis abesse velim.
Stans acies, certe pugnabitur, horrida terrent
Prodigia, heu fatis tristibus orta dies.
Lucida sanguineis Aurora iugalibus exit,
Praevia nec faustum stella ministrat iter.
Talis erat facies, Phrygiis cum Memnona campis
Vidit Achillea cuspide Diva mori.
Sol quoque, praetexens atra ferrugine frontem,
Horrificis maestus [Orig: moestus] nubibus abdit equos.
Nec guttae frustra toties cecidere cruentae
Et seges in campis sanguinolenta fuit.
Terribilemque ferunt (quod dii precor omen in hostem
Vertite) per nubes arma dedisse sonum.
Albi pater, pater Albi, tuo quot corpora volves
Gurgite? caesorum quantus acervus erit?
Forsan et e nobis aliquem nil tale putantem
Tristia crudeli fata sub hoste manent.
Exitus in Diis est: sed enim ruit acer in armis
Cantaber, invictas gens habet illa manus:
Utque alios taceam, dic quaeso, ferocibus Hunnis
Ecqua sub Arctoo saevior axe fera est?
Hos tu, Vare, cave, laterique sodalis adhaere,
Nulla mihi vitae te sine cura meae.

Iamque tubae, lituique sonant, lacrimosa [Orig: lacrymosa] valete
Omina, pro patria dulce piumque mori.

AD CHRISTOPHORUM Herdesianum Iureconsultum. Elegia X.

Esse per insidias iter, Herdesiane, monebam,
Dicebam toties: "Hoc iter omne cave!" [(transcriber); sic: Dicebam toties, Hoc iter omne cave.]
Tu tamen obsessas peregrinae milite gentis
Ausus es, invitis omnibus, ire vias.
Obstupui, subitaque tremens formidine, sensi
Pectus (ut audivi) diriguisse metu.
Omnia namque mihi comitum pars una tuorum
Nuper ad Albiacas rettulit hospes aquas.
Purpureo caelum iam Sol reseraverat ortu,
Nocturnoque vigil munere functus eram.
Moenibus egressus ripa viridante iacebam,
Militiae deflens taedia longa meae,
Ecce levi remo se matutinus agebat,
Nescio quis patriae de regione [(transcriber); sic: regionae] tuae.
Factus erat propior, surgo, nautamque saluto,
Ense latus cinctum est, hasta iacebat humi.
Protinus agnosco iuvenem, quo nullus ad Arctum
Doctior argutae fila movere lyrae [Orig: lirae] ,
Franciscum cui Pierides, nisi bella fuissent,
Cinxissent lauri fronde virente comam.
Ille tuos casus referebat, et hostis amicam
Ipsius in dirae limine mortis opem.

Castra petebamus (lacrimans dicebat) et urbem,
Qua sale durandas Hala ministrat aquas.
Non procul hinc locus est, ubi spumifer ilice densum
Perfluit undoso gurgite Sala nemus.
Illic dum gelida fessi cessamus in umbra,
Dum levat irrigui fluminis unda sitim:
Ecce minax strictisque ferox mucronibus hostis
Ad liquidas praeda tendit onustus aquas.
Hostis agens captosque greges, armentaque secum
Indigenae miseras rura colentis opes.
Iamque propinquabant, iam nos clamore premebant,
Nulla fugae ratio, nulla salutis erat.
Dum tamen et pecudes, onerosaque praeda sequentes
Vallis et assiduis udae moratur aquis:
Montis et oppositi (miserabile) nitimur altum,
Ut quibus est cursu vita tuenda, iugum,
Lustraque scrutamur nigrantibus abdita silvis [Orig: sylvis] ,
Et minus invisae quae loca lucis habent:
Vertitur ante oculos lacrimosae [Orig: lacrymosae] caedis imago,
Et suus arbustis omnibus horror inest.
Sic ingrata dies, sic tota sub aethere nudo,
Nox in desertis rupibus acta fuit.
Interea non ulla cibi, non montibus illis
Ulla vel exigui copia fontis erat.
Auribus accipimus vulgi lamenta per umbram,
Pulsaque nocturnis questibus antra sonant.
Deflet uterque parens natos, natique parentes,
Vir mala dilectae coniugis, illa viri.
Parvus et in dumis puer a genetrice [Orig: genitrice] relictus,
Mater io silvis [Orig: sylvis] abdita, clamat, ubi es?

Mater io, si vivis, ubi es? Quis talia siccis
Audiat, aut possit commemorare genis?
Sole recens orto, montes, nemorumque latebras
Linquimus, et superis vota, precesque damus.
Ventum erat in campum, redit hostis et ecce cohortis
Ductor anhelanti petit acer equo.
Stamus, et Aoniae cultores dicimus artis,
Immunes belli nos habuisse manus.
Nomen ad Aonidum, Iuvenes confidite, dixit,
Nos etiam mites erudiere Deae.
Quod si forte procul vestras pervenit ad aures,
Sincerus priscis Actius ortus avis.
Actius Hesperiis fama bene notus in oris,
Pinguia Sebethi qua rigat arma liquor.
Illi ego me veteri consanguinitate propinquum
Glorior, et vates, vatis amicus, amo.
Impia nec praedae me traxit in arma Cupido,
Cum populis terras cura videre fuit.
Sic ait, et nobis, ubi Caesar agebat, in urbem
Exhibuit tutas ipse cohorsque vias,
Talia narrabat, lacrimisque fluentibus, ambo
Duximus in longas tristia verba moras.
Dic tamen, o iuvenis, tantis erepte periclis,
Quo mihi nunc rapto vivere triste foret:
Ante tuos oculos cum tela necemque videres:
Quid tibi nunc animi, quis color oris erat?
Ergo reliquisses iucundas luminis oras,
Ni pia cultori Musa tulisset opem?
Forsitan et nostri memor ipsa in morte fuisti,
Convertens vultus huc per inane tuos.

Dixistique vale, pars quisquis es una meorum,
Ultima lux oculis est hodierna meis.
Haec mihi narrabis, cum moenia vestra revisam,
[Gap: missing text]
Namque iterum dulci Musarum tangor amore,
Et me iam belli militiaeque pudet.
Quod nisi me fallant animi praesagia, tecum
Erigonem quando Phoebus adibit, ero.
Tunc viridi mecum residens in gramine, tuto
Omnia deponens auribus illa meis,
O mihi laetitiam [Orig: laeticiam] , cum pace, datura perennem,
Fortunata mihi, terque quaterque dies!
Maria qua signis fulgentia castra relinquam,
Castra sub hiberno [Orig: hyberno] quae videt ursa polo.
Vosque per Aonios sequar, o mea gaudia, montes,
Inventor citharae Phoebe, novemque Deae.
Alloquar et dulces, quibus ante fruebar, amicos,
O mihi sollemnis [Orig: solennis] semper habenda dies!
Hanc celeri genetrix [Orig: genitrix] ut Memnonis afferat ortu,
Adde tuas nostris, Herdesiane, preces.

AD AMICOS. De suo in patriam reditu, facta iam pace. Elegia XI.

Cingite io lauri, ter io mea cingite lauri
Tempora, finito, proelia Marte silent.
Nunc funesta mihi (vix possum credere tantum)
Arma licet, facta pace, referre domum.

Nunc scio: tranquillae quam sint bona commoda pacis,
Bellaque sint terris quale cruenta malum.
Proderit hoc olim prima didicisse iuventa,
Martis inexpertis dulce videtur opus.
Este salutati, quos sum complexus, amici,
Sive quis in studiis, seu tulit arma simul.
Vos ego, nunc, animi pars nostri magna, relinquam,
Natalis repetens dulcia rura soli.
Castra valete, valete [(owner); sic: ] enses, vale hospita tellus,
Et nemus, et lacrimis [Orig: lacrymis] conscia ripa meis.
Vos quoque consortes operum, quos nuper acerbo
Funere Mars hausit turbidus ante diem.
Illustres salvete animae, longumque valete,
Tuque, sed (heu) fractis cornibus, Albi vale.
At tu parce, precor subiectis, inclute [Orig: inclyte] Caesar,
Humanae factus sortis ab hoste memor.
Gloria victori est victis donare salutem,
Nec crimen, quicquid non bene cessit, habet.
Laeta volubilibus victoria passibus errat,
Et magni reges, et cecidere duces.
Fallor? an incipiunt alti subsidere montes?
Spirat et e patriis lenior aura iugis?
Salve dulce solum, non mitis, et optima rerum
Pax tibi non agri fertilis uber abest.
Non tibi prata suis desunt rorantia rivis,
Ubera quique ferunt nectare plena greges
O quoties ego Cynthi tuas placidissime lymphas
Optavi quoties herbifer Aci tuas?
In somnis quoties gelidos haurire liquores
Visus, et herboso pellere fonte sitim?

Cum mihi succensas torreret anhela medullas
Febris, et ante oculos mors foret atra meos.
Salve terrae meae servans cunabula gentis,
Terra potens aequo iure, Deumque metu.
Serior his utinam me vallibus occupet aetas,
Quas olim veteres incoluistis avi.
Nec mihi deficiant hortus, fidique sodales,
Nec liquor, in patriis quem tulit uva iugis.
Nec lyra, maturis vires adimentibus annis,
Triste senectutis quae leve reddat onus.
Pegasides, requies curarum sola mearum,
Vos ego quod superest tempus in omne colam.
Vos date Castaliae, vatum pia numina, vestro
Plena sacerdoti pocula rursus aquae.
Nec mihi sit damno, quod me lacrimosa [Orig: lacrymosa] coegit
Proelia [Orig: Praelia] deserto Mars Helicone sequi.
Non ego supposui tectis insontibus ignes,
Facta nec iniusta est dextera caede nocens.
Et licet ad magnos victoria flexerit hostes,
Arma tamen causa [Orig: caussa] pro meliore tuli.
Vos quoque sum lituos inter veneratus, et enses,
Quodque fuit vacuum tempus ab hoste, dedi.
Deque tot amissis etiam nunc paucae supersunt,
Carmina, militiae, tempore facta meae.
Vade agedum, consuesce legi, manibusque teneri,
Parve, sed auctori care libelle tuo.
Non ego te viridi genui proiectus in umbra,
Otia [Orig: Ocia] quae sacris vatibus esse solent,
Sed trepidas inter pugnas, dum Carolus armis
Caesar ad infaustas fulminat Albis aquas.

Tu mihi curarum requies: tu dulce laborum
Saepe vel obscura nocte, levamen eras.
Qualiscumque [Orig: Qualiscunque] meis vivas diuturnior annis,
Perque manus serae posteritatis eas.
Aspera cum numeris gravioribus arma valete,
Pax iuvat, in teneris sint mea regna modis.

P. LOTICHII SECUNDI ELEGIARUM Liber secundus.

AD MATTHIAM STOIUM BORUSSUM. Elegia I.

Ecce novum vatem, pulchra cum matre Cupido:
Uror, et en gressus in tua castra fero.
Arma prius gelida (ne me contemne) sub Arcto,
Turbine sic rigidi Martis agente, tuli.
Nunc quia pax facta est, tibi florida serviat aetas,
Pace Venus laeta est, pacis alumnus Amor.
Sic ego: cum tenero sic alma Cupidine mater,
Militiae princeps tu mihi, dixit, eris.
Non tamen hoc galeam bellum, non postulat hastam,
Cingere sanguineo nil opus ense latus.
Pax erit, et roseis degens in odoribus aevum,
Candida perpetui tempora veris ages.

Hactenus: et viridi cinxit mea tempora myrtho,
Et leviter ridens, haec, ait arma geres.
Exsolvit [Orig: Exoluit] promissa Venus, feliciter arsi,
Inque meo nullum crimen amore fuit.
Quin etiam voti compos nova carmina feci:
At cito laetitiae nunc mihi finis adest.
Et merito, quid enim frangens mea commoda fugi?
Utilius fuerat non habuisse pedes.
Nunc et amor gravius, quia signa reliquimus, urit,
Et rapido longas vindicat igne vias.
Pollicitisque fidem iubet addere mater amoris,
Concutit et saevas, ne sit inulta, faces.
Nonne fuit melius dominae servire puellae,
Cernere quam tumidi litus [Orig: littus] utrumque maris?
Quid mihi cum pelago, mea si tellure morantur
Gaudia, si puppis non vehit una duos?
Caerula mutandis haud mercibus aequora sulco,
Terra satis magnis culta ministrat opes.
Nec Zephyros nautis opto, sed amantibus aptos,
Quid mihi cum pelago, si meus ignis abest?
Parce tuo vati (nam sum tuus) alma Dione:
Scis Dea, scis votis crimen abesse meis.
Sancte puer, puerique parens, avertite curas,
Digna parens puero, digne parente puer.
Vos quoque Nereides, veteres exstinguite [Orig: extinguite] flammas,
Si quae viret toto, quae iuvet herba mari,
Pro quibus occultos vobis ego matris aquosae
Tethyos amplexus, Oceanique canam.
Vosque fatigatos caelesti [Orig: coelesti] gramine dicam
Axe sub Hesperio pascere solis equos.

Vana precor, surdum votis obmurmurat aequor:
Hei mihi tranquillum, quod peto litus [Orig: littus] , ubi est?
Torqueor, et cunctas violentius uror in horas,
Arida ceu calidis uritur alga focis.
Felix ante alios, patriae decus, optime Stoi,
O caput aerumnis saepe fidele meis,
Tu modo praesentes morbis, quibus uteris, herbas
Colligis, et sucos [Orig: succos] conficis inde suos.
Et modo pastorum viridi conviva sub umbra,
Concinis argutis carmen agreste modis.
Interea gelidis in vallibus aura susurrat,
Lenit et ardores spiritus ille tuos.
Felix, qui molles trahis abditus arbire somnos,
Quos leve conciliat murmur euntis aquae.
Me Venus incertis agit imperiosa procellis,
Ut rapit instabiles aestus in alta rates.
Hinc est, quod dulcis nec carpo dona iuventae,
Ex humili nec me carmine Musa levat.
Quin prius in numeros faciles quae sponte fluebant,
Vix coeunt iustis verba coacta modis.
Non tamen indignor, merui quoque forte, sed angi
Non merui tantis, nec sine fine malis.
Non ego te, mea lux, deceptam fraude reliqui,
Non spolium rapto turpe pudore tuli.
Dii mihi sunt testes: si mentior, aequore vasto
Obruar, et mutis piscibus esca natem.
O saltem pietas haec prosit, et ultima passum
Deferat in portus me Cytherea suos.

AD DAVIDEM CHYTRAEUM. Elegia II.

Quae legis, ille tuus vates, Chytraee secundus
Tristibus hinc Elegis verba ferenda dedi.
Pinguia qua Ligeris secat arva rapacibus undis,
Per cava spumosis saxa volutus aquis.
Ecquod erit tempus, vestris quo redditus oris
Otia [Orig: Ocia] securae plena quietis agam?
Quando erit, ut veterum liceat meminisse laborum,
Arbitrioque dies continuare meo?
Haec ego, cum reditus agitarem mente, fovebam
Gaudia, successus non habitura suos.
Nam subito, nostris iterum contraria votis,
Horrida Maenalio bella sub axe tument.
Utque ferunt, armis late vastantur et igni.
Paene [Orig: Pene] mihi patrio gratior ora solo.
Non patria est tantum, primos quae praebuit ortus,
Sed quocumque [Orig: quocunque] loco vivere dulce fuit.
O ego quam vellem, ne quis mihi nuntius [Orig: nuncius] esset,
Extremas ultra solis abire vias!
Degere vel Libycas ubi dissipat Auster arenas,
Quo non ulla meum fama sequatur iter.
Hoc tamen est levius, quam damna videre suorum,
Leniter ad sensus auribus hausta fluunt.
Lumina conscelerent alii, qui sanguine gaudent,
Durities non est pectoris illa mei.

Scimus ad aerias ut tu superaveris Alpes,
Multa forent oculis ne patienda tuis.
Utque procellosis toties pater Adria ventis
Viderit, incertum paene [Orig: pene] salutis, agi.
Quid loquar, ut veteres Arni percurreris urbes?
Quasque rigat Tibris [Reg: Tiberis] [Orig: Tybris] , quas Anienus aqua?
Nunc tibi parta quies, geminasque reversus ad Arctos,
Nam tibi nascenti raras in pectore dotes
Contulit, et linguam Phoebus utramque [Orig: utranque] dedit.
Oraque si culto sermone diserta resolvis,
Ingenii profers munera larga tui,
Crediderim Musas hoc ego more loqui.
O utinam posses solacia [Orig: solatia] ferre sodali,
Non adeo durum, quo premor, esset onus!
Iam neque me veterum mulcent praecepta virorum,
Ulla nec in libris est medicina meis.
Saepe suburbanis (ut nunc quoque) lentus in hortis
Ambulo, cantantes qua Liger audit aves.
Ponere nec spatiis [Orig: spaciis] varias aequalibus herbas,
Nec riguae sulcum ducere taedet aquae.
Saepe fatigato, sub onusta vitibus ulmo,
Diluit arenti Bacchus ab ore sitim.
Paucaque subiciunt [Orig: subjiciunt] illic mihi carmina Musae,
Tempora dum leni sunt madefacta mero.
His miser atque aliis tempto [Orig: tento] lenire dolorem,
Ille sed in mediis nescit abesse rosis.
Tunc piget, ac mallem nullos tetigisse libellos,
Cum subit in studiis nil opis esse meis.
Me miserum, quod non alio mihi tempore nasci,
Contigit, aut vita non breviore frui!

Nam mihi quid caeli iucundum cernere lumen
Prodest, si gravior proxima quaeque dies?
Pax ades o, longumque mane, pax optima rerum
Huc ades, et populos alma revise tuos.
Tunc deducta novis mihi carmina fontibus ibunt,
Forsan et a nullo vate secundus ero.
Non ego deletas acies, non aspera dicam
Proelia [Orig: Praelia] , nec clausas conquerar ante fores.
Sed cithara te sancte pater, qui bella coerces,
Te labente die, te veniente canam.
Quaeque diu mecum tenero servivit Amori,
Serviet hinc soli Musa pudica Deo.
Si iuvat, et fas est, vitae quodcumque [Orig: quodcunque] sequetur
Ducere, clam tacito mors venit atra pede.

AD IOANNEM HAGIUM F. [Abbr.: FILIUM] Elegia III.

Quaeris, longa meos numquid [Orig: nunquid] via temperet ignes,
Aut quid adhuc saevi miles Amoris agam?
Absentemque refers consumi tabe puellam,
Multaque fortunae de levitate queri.
Protinus ut legi, calefacta per ossa cucurrit,
Sparsit et attonitas [(transcriber); sic: A?tonitas] flamma rubore genas.
Sunt etiam lacrimae (nam vera fatebor) obortae,
Admonitu Dominae cor mihi molle fuit.
Non quisquam meliore fide (ut testis) amavit,
Cum nova me Veneris misit in arma puer.

Tunc ego regnabam, nec me felicior alter
Gessit militiae signa, Cupido, tuae.
Tunc primum dulcis praeconia noscere famae,
Et coepi teneris velle placere modis.
Nulla mihi vasti restare pericula ponti
Fingebam, nullas iam superesse vias.
Iucundaeque genus meditabar amabile vitae.
Et facilem Dominam, coniugiumque bonum.
Sic fallax praelusit Amor, nox omnia vertit,
Longaque post actum Ver breve coepit hiems [Orig: hyems] .
Nam pudor a tumidae cum cederet ore puellae,
Nec caperet fastus facta superba suos:
Immemor ipse mei, quo spes minor, acrius arsi,
Spumeus in brevibus ceu furit aestus aquis.
Quis mihi non illo solacia [Orig: solatia] tempore dixit?
Quis grave sub Brumam non miseratus iter?
Cum tu praecipue de mille sodalibus, Hagi,
Fletibus aerumnas prosequerere meas.
Praeda recens (memini) licet ipse Cupidinis esses,
Et similis toto pallor in ore foret.
Vulnera lenibas tamen infelicis amici,
Et mihi dicebas: I modo, sanus eris.
Quid tamen hibernis [Orig: hybernis] pulsas Aquilonibus Alpes
Profuit, et rupes scandere Iura tuas?
Me Rhodanus velox, me clementissimus amnis
Caeruleo [Orig: Coeruleo] lassum gurgite vexit Arar.
Vidi, spumiferis ubi Sequana fontibus exit,
Vidi, qua tumidas in freta volvit aquas.
Non tamen est defessus amor, nec inhospita curat
Saxa, nec irati murmura saeva maris.

Quid querar infelix? Tua molliter ossa quiescant,
Alte sub Etruscis [Orig: Hetruscis] nuper humate iugis.
Tu mihi per casus omnes, dum fata sinebant,
E caelo missus dulce levamen eras.
Ergo ego te numquam [Orig: nunquam] miseris deflere querelis
Cessabo, donec me premat atra dies.
Nunc sine te, postquam iucundum lumen ademptum [Orig: ademtum] est,
Ut vaga nimbos a turbine pinus, agor.
Ante meos oculos, quaecumque [Orig: quaecunque] reliquimus, haerent,
Et quaecumque [Orig: quaecunque] animo grata fuere meo.
Sic mea lux patrios primum me duxit in hortos,
Sic lacrimans flammas est mihi fassa suas.
Sic gemuit, sic culta fuit, sic oscula iunxit,
In viridi mecum sic requievit humo.
Talibus atque aliis, qui paene [Orig: pene] resederat ignis
Crescit, et admonitu robora sumit Amor.
Sed tamen, aut fallor, positis aut tempore curis,
Quod mihi promisit vox tua, sanus ero.
Vivat, et abrupti causam sciat illa caloris,
Non revocant lapsos irrita vota dies.
Iam nihil est totum quod amavimus, omnia mecum,
Dii quoniam magni sic voluere, tuli.
Quod superest, teneros felicius exigat annos,
Vivat, et ardoris sit modus illa mei.
At tibi, qui mecum longo coniungeris usu,
Dulcia coniugii vincula nectat Hymen.
Quaeque iuventutis sunt praemia puriter actae,
Ante tuos videas pignora certa pedes.
Me doctis animum iuvat emendare libellis,
Candidior forsan proximus annus erit.

AD IOACHIMUM CAMERARIUM PABENBERGENSEM. De obsidione urbis Magdeburgensis. Elegia IIII.

Si vacat arcanis aures praebere querelis,
Nec data per laevas omina spernis aves.
Accipe, quae primis, Ioachime, cadentibus astris,
Accipe, quae vidi, cum foret orta dies.
Nox erat, et placidos spargebant sidera somnos,
Quos levis aëria devehit aura via.
Plaustraque Maenaliae dum custos flecteret ursae,
Somnia sunt curas haec imitata meas.
Flumen erat, dubito fuerit num Rhenus, an Ister,
Spumifer aut Albis, sed reor Albis erat.
Stabat arenoso vetus urbs in margine ripae,
Omne cruentato milite cincta latus.
Castraque spectabat virgo de moenibus altis,
Fallor, an in laeva serta fuere manu.
Flebat, et invitis miscebat fletibus iram,
Turrigero longas vertice scissa comas.
Ergo fremens, quis me manet exitus? inquit, an ultra
Sors mea quo tandem progrediatur, habet?
En ego, quam fovi tot saecula [Orig: secula] fortiter urbem,
Nobile cui de me nomen habere dedi.
Efferus ex imis evertere sedibus hostis
Nititur, et veniae ius superesse negat.

Hic pietatis honos? ea libertatis amatae
Gratia? quid fieret, si scelus ausa forem?
Prosit, et excuset, quod sum mihi conscia recti,
Et caput in patriae nulla quod arma tuli.
Sed prodesse parum est: labes hinc prima malorum,
Hoc miserae (verum si profitemur) obest.
Moenia debueram natalia prodere, texi:
Fida nec innocuis civibus esse, fui.
At decus hinc nostrae quondam meruere puellae,
Ad quas et populi summa relata sui:
Gratia vindicibus iam nulla rependitur armis,
Cum tulerint aliae praemia, plector ego.
Quid faciam? qua spe nitar? quo lumina flectam?
Unde petam fessis perdita rebus opem?
Non mea conubiis [Orig: connubiis] operatur in urbe iuventus,
Pace bona casti gaudet Amoris opus.
Squalida vastatis apparent frugibus arva:
Hostis ab agricola non sinit arva coli.
Nec lego purpureos in serta recentia flores:
Non mihi flos pratis mollibus ullus hiat.
Funera bis vidi campis indigna meorum,
Damna bis adverso tristia Marte tuli.
Hei mihi, qualis erit (quod abominor) exitus urbis,
Concidet hostili si reserata manu?
Quis tenerum pavidae latus hauriet ense puellae,
Virginitas cuius praeda latronis erit?
Haec, oculi quaecumque [Orig: quaecunque] vident, cinis omnia fient,
Utraque dicetur flebile ripa solum.
Ergo dies veniet, qua moenia nulla tuebor,
Parvaque restabit nominis umbra mei.

Quaque fuit murus terram proscindet arator,
Urbsque sub his, dicet, collibus alta fuit.
Quid gravius, victore Geta, miseranda tulissem,
Caesare quam magno bella gerente fero?
Atque utinam saevi potius mea viscera Thraces,
Persaque et extremus dilaceraret Arabs.
Hoc tamen infelix casus solarer acerbos:
Vulnera cognatae sunt graviora manus.
Maiorum tumulos, sacrosque Tuistonis umbras
Testor, et haec tacito sidera fixa polo,
Me servasse fidem: Si mentior, ultima numquam [Orig: nunquam] ,
Quae patior, tantis hora sit ulla malis.
Et tamen ut furiis insurgit atrocibus hostis:
Si libet in cineres saeviat illa meos.
Herbiferae valles, gelidique in vallibus amnes,
Quidquid et in terris dulce relinquo, vale:
Este mei memores ripae, Nymphaeque sorores,
Longa mea in vestris regna fuere locis.
Plura querebatur, nostro sed protinus omnis
Corpore defluxit somnus, et orta dies.
Maestus [Orig: Moestus] , et obscurae turbatus imagine noctis,
Sub matutini lumina Solis eram.
Montis inaccessi radicibus adiacet imis
Lucus, ubi variae consociantur aves.
Est sacer arbustis, vastisque recessibus horror,
Per medium raucae volvitur amnis aquae.
Hic trepidae speciem repetens in valle quietis,
Ergo quod (aiebam) somnia pondus habent?
Cur nimium memini? verisque simillima vidi,
Languidus aurora cur oriente fui?

Dum queror, et variis turbatus obambulo curis,
Mobilis arboreas impulit aura comas.
Ecce quatit rapidis Iovis armiger aera pennis,
Albus et incurvis unguibus haeret olor.
Nulla fuga est capto: spectantque silentque volucres,
Aspera dum fulvae praepetis arma timent.
At vigil, auroram qui cantibus evocat, ales
Audet ab aeriis obvius ire iugis.
Tunc volucer saevas exercitus undique pugnas
Suscitat, alarum plausibus antra fremunt.
Interea removent subeuntia nubila Solem,
Praesagique micat fulminis igne polus.
Terreor, et vanos reor haec quoque fingere somnos,
Sed patula vigilans ilice nixus eram.
Mox paucae redeunt, et ovantes Sole reducto,
Paulatim molli pace fruuntur aves.
Et nive candidior, veluti iam fata vocarent,
Fundit olor dulces ad vada nota sonos.
Protinus exclamo, superi mea visa secundent,
Inque Notos, quidquid triste minantur, eat.
Nec minus indigenis voveo sua munera Nymphis,
Et palmis hastas libo duabus aquas.
Haec tibi, cui fas est casus aperire futuros,
Carminibus volui non reticere meis.
Plura quidem vidi, sed quae celanda [Orig: coelanda] putavi,
Valle sub arcana cetera [Orig: caetera] quercus habent.

AD IOANNEM SAMBUCUM PANNONIUM.

Elegia V.

Ibimus aequoreas, sine te, Sambuce, per undas;
Sit precor [Orig: praecor] ad longas utilis aura vias.
Tu repetis primos Araris, quos vidimus, ortus,
Et Rhodani liquidas, quas Arar auget, aquas.
Nam tecum montes ibi vult habitare salubres,
Noster egens medicae nunc Apianus opis.
Tempore qui longo fervoribus ustus anhelis,
Mutato sperat posse valere loco.
Vade, nec immiti [Orig: imiti] correptum febre sodalem
Desere, iucundum te duce fiet iter.
Felices crescunt illis regionibus herbae,
Floridior nullis est Panacea [Orig: Panacaea] iugis.
Mobilibusque leves spirant afflatibus aurae,
Nec canis aestivi tempora sicca nocent.
Rura, quiesque animi, diuturnos pellere morbos,
Saepe Machaonia fortius arte solent.
Non ego vos animo properans gaudente relinquam,
[Gap: missing text]
Sed prius hunc culto totum ducemus in horto
Lusibus, et cyathis [Orig: scyathis] , carminibusque diem.
Pampinus aestivas mensae circumdabit umbras,
Altaque vicinas integet ulmus aquas.
Nais ubi virides, et Hamadryas [Orig: Hamadrias] irrigat herbas,
Utraque deliciis Nympha beata suis.
Illic unanimes convivabuntur amici,
Verbaque de variis plurima rebus erunt.
Nec deerit fidibus teneras qui mulceat auras,
Et citharae doctas applicet arte manus.
Atque aliquis veteres, apio praecinctus, amores
Concinet, ac largo proluet ora mero.

Ipse ego, florenti redimitus tempora myrtho,
Pocula pro vestra multa salute bibam.
Cunctaque praeteritae repetens solacia [Orig: solatia] vitae,
Conquerar absenti nil fore dulce mihi.
Gratus enim longae mihi consuetudinis usus,
Quicquid in hoc nobis incidit orbe, fuit.
Scilicet in vestro geniales pectore Musae,
Numinis effigiem constituere sui.
Hinc amor, et simplex probitas, hinc copia fandi,
Tinctaque Cecropio carmina melle fluunt.
Non pariter latum sulcabimus amplius aequor,
Prora fatigatis non dabit una torum [Orig: thorum] .
Nec simul a nautis portus scitabimur aptos,
Quaeque regant tacitae sidera noctis iter.
Vos quoque suprema nunc forsitan alloquor hora.
O utinam memores sitis uterque mei.
Ipse pruinosae iuga seu calcabo Pyrenes [Orig: Pyrennes] ,
Sive tuo lassus flumine, Vare, bibam,
Seu quocumque [Orig: quocunque] trucis caput hoc feret impetus undae,
Semper inoblita vos pietate colam.
Felix qui solis, parvo contentus, in agris
Degit, ubi proavis res fuit ante suis.
Nec pelagi scopulos, nec acerba pericula novit,
Nec liquor aequoreae quam sit amarus aquae.
Certe ego, si sinerent mea fata, quiescere vellem,
Tempus et arbitrio ponere dulce meo.
Certe ego sic agerem molles inglorius annos,
Nec mihi solstitium, nec gravis esset hiems [Orig: hyems] .
Nunc miseri virides errando perdimus annos:
Nemo sed (heu) curas effugit ipse suas.

Adde tot exhaustos multis, sine honore, labores,
Quorum culpata est (nec meruere) fides.
Interea subrepit iners, et inutilis aetas,
Inque alias certe mors vocat atra vias.
Sic vates umbris crudelibus occubat Altus,
Sic Rosa, flos aevi nuper uterque sui.
Alte, tuos cineres (quicumque [Orig: quicunque] est) alluit Arnus,
Paeoniae [Orig: Poeoniae] celsis occidit ille iugis.
Nec iuvit doctas mentem formasse per artes,
Fonte nec Aonio deposuisse sitim.
Concordes animae, regeret dum spiritus artus,
Natalis cuperem vos tenuisset humus.
Quis dedit ignotis tumulos? quis lumina texit?
Quis scit an haec fati nos quoque iura manent?
Quandocumque [Orig: Quandocunque] volent, superis parere necesse est:
Terra sepulturae quaelibet apta meae.
Nulla mihi est, nostro quae ploret funere, coniunx:
Et pia, si moriar, non erit orba parens.
[Gap: missing text]
Ad mea si quando venietis busta sodales,
Qua procul occiduo litora [Orig: littora] Sole tepent:
Este mei longum memores, requiemque precati,
Spargite pallentes ante sepulcra rosas.
Et facite ut cineri Lotos [Orig: Lothos] mea praebeat umbram,
Carmen et in viridi cortice tale gerat:
Ante diem vates consumptus morte secundus
Hic situs est, dicta pace, viator abi.

AD MONTEM PESSULANUM, cum eam urbem studiorum gratia cum Stibaris inviseret. Elegia VI.

Hospes in hanc venio, Musis comitantibus urbem:
Este salutati Diique, Deaeque loci.
Vos mihi fecundi [Orig: foecundi] montes, agrique salubres,
Utiliter visae vos mihi sitis aquae.
Si quis et hic novit nomen patriaeque meumque,
Mansuetam fesso porrigat ille manum:
Tarda quod insolito moveo vestigia passu,
Huc procul a Ligeris fecimus amne viam.
Quod niger in facie color est, Sol ora perussit:
Quod sedet in reliquo corpore pallor, amo.
Cincta quod Aonia non sunt mea tempora lauro,
Non ego Castalio fonte Poeta bibi.
Sit mihi fas celebres ab Apolline scandere colles,
Sit mihi fas sacro ponere monte pedem.
O, mihi qui monstret cultus, habitusque locorum,
Atque aliquid miri si novus orbis habet.
Sic ego: Sic unus veteris non inscius aevi,
Certior hinc, nam te novimus (inquit) eris.
Hic tenet a Volcis nomen lacus, herbifer illic
Setius aeriis mons petit astra iugis.
Hic coetus hominum Delphines adire solebant,
Inter et errantes ludere saepe rates:
Hic egere vagos nautis in retia pisces,
Ad vada cum lato prosiliere mari.

Inde petens laevam, fuit haec solidissima tellus,
Nunc sinus, haec Marius litora [Orig: littora] fodit ait.
Solis ad occasum [(transcriber); sic: occasium] Pyrene, Solis ad ortum
Spumifer Alpinas Isara volvit aquas.
Arverni Boream spectant, septemque Triones,
Imbriferum litus [Orig: littus] Massiliense Notum.
Talia me ducens per singula rettulit unus:
Rettulit et mores gentis; et urbis opes.
Grande viae pretium [Orig: precium] : nec paenitet [Orig: poenitet] aeris aestus.
Nec toties mistos imbre tulisse Notos.
Ipse recedentes (quis posset credere?) Phoebus
Iam caput Haemonii [Orig: Aemonii] per senis urget equos.
Arva tamen placidi fovet indulgentia caeli,
Blandaque ceu primi tempora veris eunt.
Gramina nec campis desunt, nec montibus umbrae,
Estque ferax herbis, arboribusque solum.
Hic oleae pingues, et amoenis Citrus in hortis
Surgit, et Idaliae murtus [Orig: myrthus] amata Deae.
Et pretium [Orig: precium] doctis, quorum meruere labores,
Vatibus est bacis [Orig: baccis] laurus amicta suis.
Albaque Morus adest, nec habet monumenta cruoris
Sive tui Thisbe [Orig: Thysbe] , Pyrame sive tui.
Malaque proveniunt bene olentibus aurea ramis,
Mala vel hibernis [Orig: hybernis] mensibus apta legi.
Quaeque maris rubri puras imitantia gemmas,
Lucida pallenti cortice grana tegunt.
Nec virides desunt; victorum praemia, palmae,
Nec tiliae molles, Heliadumque nemus.
Te tamen imprimis [Orig: inprimis] referam, dulcissima Lotos [Orig: Lothos] :
Carmina tu sucis [Orig: succis] imbue nostra tuis.

Quam iuvat hos circum frondoso vertice colles
Visere, et intacto cingere flore comam!
Ros maris [Orig: Rosmaris] , et Nardi passim redolentis aristae,
Et Thyma, Iunipero cum bicolore, virent.
Grataque se vertens ad euntis lumina solis,
Unde sui causam [Orig: caussam] nominis herba tulit.
Quaeque licet rivis gaudens, aspergine nulla
Uda fit, aut pluveis tacta madescit aquis,
Nec minus, in medio quam Stoechades aequore gignunt,
Et quae iuncosum plurima litus [Orig: littus] amant.
Nec ferrugineus, Tyriove simillimus Ostro
Flos tener, Oebalio sanguine tinctus abest.
Nec croceum cingens Narcissus floribus albis,
Atque suo pulcher [Orig: pulcer] natus Adonis avo.
Quaeque aliae (nec enim cunctas nunc persequar) herbae
Nomina non Elegis mollibus apta, gerunt.
Quid varios pisces, et nata Corallia ponto
Eloquar? et conchis Ostrea tecta suis?
Ille sed aequoreae numerum subducat arenae,
Qui volet undivagos enumerare greges.
Adde sacros fontes, et quo vos carmine dicam,
Aemula Gnosiaco dulcia vina mero?
Te quoque Lede [Orig: Laede] canam, tacitis qui leniter undis
Dividis hanc, nullo vertice [Orig: vortice] tortus, humum.
Te Dryades, Nymphaeque colunt, assuetaque ripis
Multa suo fluvium gutture mulcet avis.
Hic igitur suaves captare iuvabit odores,
Purpureo flores hic ego vere legam.
His ego vitabo rapidos in vallibus aestus,
Terra sub aestivum dum sitit usta canem.

Salve dives opum regio, tibi Delphica tellus
Cedat, et in mediis candida Delos aquis.
Urbs salve cuius nomen sinus ultimus orbis
Audit, et exoriens occiduusque dies.
Te propter tantos libuit perferre labores,
Tu requies Musis, tu decus omne, meis.

AD DEOS MARIS in funere Delphini. Elegia VII.

Dii maris, et virides, quae sunt penes aequora, Nymphae,
Ad bibulum madidis litus [Orig: littus] adeste genis.
Ille decus pelagi, vestro sub numine Delphin
Caeruleas [Orig: Coeruleas] , subita morte, reliquit aquas.
Et nunc (ecce) iacet refluis inhumatus arenis,
Vix dedit eiecto funeris alga locum.
Quid benefacta iuvant? quid non rationis egentem
Esse? quid aequoreos non violare Deos?
Num minus exanimem versant in litore [Orig: littore] fluctus?
Saevaque turbati verberat unda maris?
Non senior potuit Nereus, non optima Tethys
Ferre, nec Oceanus, quam meruisset, opem.
Vivit atrox Xiphias, ducitque per aequora sulcos,
Ille tamen curvas mergit in ima rates.
Vivit et Echneis [Reg: Echeneis] [Orig: Echnaeis] , medio quam navita ponto
Saepe stupet totis classibus esse moram.
Occidit innocuus tumidarum rector aquarum:
Optima cum pereant, deteriora manent.

Non iterum, vitreas exercens lusibus undas,
Transiliet rapido carbasa tensa Noto.
Nec calidos vitans aestivi sideris ortus,
Conscia deliciis [Orig: delitiis] incolet antra suis.
Nec dulces natos, veteresque reviset amores:
Flebile nempe iaces, magne natator, onus.
Hoc tamen infelix mortem solabere, quod te
In solida positum vita reliquit humo.
Non tua diripient sub gurgite viscera pisces,
Haerentem scopulis non fera tundet hiems [Orig: hyems] .
Te quoque credibile est ausum sperare sepulcrum,
Liqueris aequoreas cum moriturus aquas.
Sit, quodcumque [Orig: quodcunque] volet: sub adesi vertice montis
Hic ego te manibus contumulabo meis.
Prosit adhuc, vastas olim Delphina per undas
Lesbida cum sacro vate tulisse lyram.
Saepe dabunt gemitus volucres ad busta marina,
Et tibi serta Tethys, Nereidesque ferent.
Quique rigat iuxta factum de cautibus antrum,
Grata quies umbrae fons erit iste tuae.
Saepius ingrediens antiquos navita portus
Hauriet hic dulces, te veneratus, aquas.
Sive tamen gelidae mulcent te litoris [Orig: littoris] aurae,
Atque sub his gaudes nunc habitare iugis:
Seu colis Eridani ripas, sine vertice [Orig: vortice] cuius
Lenta per Elysium volvitur unda nemus:
In gremio, Delphin, recuba telluris amatae
Molliter, et cineres saepe revise tuos.

AD GREGORIUM SCHETUM. De natali suo. Elegia VIII.

Schete meus natalis adest: felicibus, opto,
Auspiciis servent hunc mihi fata diem.
Hoc ego vitales hausi vagitibus auras,
Primaque stirps sexu de meliore fui.
Nec tantum rosei pulchras [Orig: pulcras] in luminis oras
Contigit hac primum tollere luce caput:
Abluere antiquae mala sed contagia culpae,
Inque salutiferis sumere nomen aquis.
Cingite Pierides viridi mea tempora murto [Orig: myrtho] ,
Aut maris ornatas rore ligate comas.
Lapsaque sub terras (nam vos meministis) et orta,
Tempore natalis signa referte mei.
Flava pruinosas Aurora fugaverat umbras,
Enixa est utero cum pia mater onus.
Scorpius Eoo ducebat ab orbe recentes,
Purpureum scandens aethera, Solis equos.
Et matutinos Cyllenius ante iugales
Utile carpebat, Pleiade natus, iter.
His comes, e pelagi surgens natalibus undis,
Alma capistratas Cypris agebat aves.
Post hanc Phillyrides [Reg: Philyrides] [Orig: Phyllirides] , iaculis armatus, et arcu,
Et caeli Aegoceros qui iacet ante fores:
Et puer Iliades, et amantes flumina pisces,
E quibus hic Boreae proximus, ille Noto.

Fulva sequebatur, Phrixum [Orig: Phryxum] , Phrixique [Orig: Phryxique] sororem,
Per mare quae nitido vellere gessit, ovis.
Torva laboriferi gradiens per cornua Tauri,
Falcifer occiduo stabat in orbe senex.
Hinc cum fratre pio, felix concordia, Pollux
Ibat, ubi sedes mors habet atra suas.
Iuppiter Herculei lustrabat terga Leonis,
Iuppiter in medio laetus honore polo.
Saevaque ne rigidus temptaret [Orig: tentaret] proelia [Orig: praelia] Mavors,
Ultimus, et duro carcere clausus erat.
Sic vaga per caelum Diis astra volantibus ibant,
Dulcia qua vitae munera luce tuli.
Protinus infantem mansuetus Phoebus in ulnis
Fovit, et Aonidum, dixit, alumnus eris.
Frondentique torum [Orig: thorum] cinxerunt baccare Musae,
Cederet ut cunis noxa repulsa meis.
Ipsa sed arcani scrutata volumina caeli
Uranie, tales edidit ore sonos:
Salve parve puer, minus infelicibus annis,
Digne puer nasci non meliore die,
Non tibi felicem vitam, non fata negarent
Pocula Castaliae (sidera testor) aquae.
Sed male tunc sacros tractabunt saecula [Orig: secula] vates,
Vatibus ereptas miles habebit opes.
Tuque peregrini longis in tractibus orbis,
Multa feres belli taedia, multa viae.
Ingratosque hominum mores, casusque tuorum,
Et sterilem frustra saepe querere fidem.
Non tamen ambitio, nec amor te franget habendi,
Una sed imponet dulce puella iugum.

Nec tibi difficilis Saturni stella nocebit:
Ipse, minax quamvis, Mars quoque mitis erit,
Parce queri, vinces: sed erit mora longa laboris:
Moribus, et fatis cetera [Orig: caetera] mando tuis.
Hactenus, et pura matrem circumtulit unda,
Plausit et argutum candidus omen Amor.
Dicamus bona verba, Deus regit astra, ferentur
Illius arbitrio sidera, terra, fretum.
Illum supplicibus verbis venerabor, ab illo
Et decus, et probitas, et bona fama venit.
Vivamus dum fata sinunt, et amemus amici:
Quis scit an haec umquam [Orig: unquam] sit reditura dies?
Ipse novos Genius ludens ad pocula cantus
Audiat: et multo nox eat acta mero.
His Genius contentus erit, non hic mihi frater,
Non soror est, festas quae paret ipsa dapes,
Nec genetrix [Orig: genitrix] , nato quae sospite munera solvat,
Dii faciant reditu gaudeat illa meo.
Da mihi vina puer, lenes facientia somnos,
Donec in Oceanum sidera prona cadant.
Optime Natalis salve, multosque per annos
Luce bona felix, et venerandus eas.

AD RENATUM HENERUM MEDICUM. De puella formosissima ex Celtiberis, quae Claudiam diu a se adamatam facie repraesentabat.

Elegia IX.

Quid mihi vobiscum est, inconstans turba, puellae,
Improbe, iam fesso quid mihi fiet, Amor?
Scilicet aeternum si non ego vulnus haberem,
Imperii fierent iura minora tui?
Parce, precor, saevo resolutis igne medullis:
Nuda quid immitis condis in ossa faces?
Sic ego saepe leves infelix alloquor auras,
Irrita sed nubes verba, Renate, ferunt.
Parrhasiae (memini) sub sidere virginis arsi,
Multaque, quod vellem posse negare, tuli.
Forsan et hiberno [Orig: hyberno] cinis ater in orbe iacerem:
At cito sum longas iussus inire vias.
Litus [Orig: Littus] ad Heperium veni, Dominamque reliqui:
Dum feror huc illuc, sexta recurrit hiems [Orig: hyems] .
Omnia, quae possunt flammas exstinguere [Orig: extinguere] , feci:
Quaeris profuerit quid mihi? peius amo.
Illa meis oculis, quamvis procul absit, inhaeret,
Nec memorem Phoebi, ne sinit esse mei.
Iamque sub hoc ipso terrarum fine reperta est
Una, recens nobis (ecce) puella malum.
Haec est, quam toties laudare soletis amici,
Dum niveum choreis fert tunicata pedem.
Nec quia formosa est, capio, sed imagine tangor,
Nec quod amo, video, cogor amare tamen.
Namque (fatebor enim) gelida mea vita sub Arcto
Huic similes vultus (si modo vivit) habet.
Sic formosa genis, sic est astricta papillis,
Sic pede, sic oculis, sic operosa comis.

Utraque blaesa [Orig: blesa] fere est, annis crescentibus ambae,
Nec magis haec longa est, nec magis illa fuit.
Nec pudor, aut casti faciunt discrimina mores,
Ut credas partus unius esse duas.
Quid mihi nunc prodest, quod nos mare separat ingens?
Mens bona quod tantis exagitata malis?
Quid iuvat effigiem tenerae constasse puellae,
Quam manus in digito laeva minore tulit?
Num minus haec praebet tellus, quod amare necesse est?
Num minus haec cogunt me simulacra mori?
Colle sub herboso (nil te celabimus [Orig: caelabimus] ) ibam,
Unde maris virides conspiciuntur aquae.
Laurus, et umbrosae salices, et Lotos [Orig: Lothos] , et ulmi,
Praecipue Baccho Lotos [Orig: Lothos] amica, virent.
Illic, sicut erat viridantibus abdita ramis,
In gelida violas mane legebat humo.
Ut vidi, obstupui, saxoque simillimus haesi,
Et Dominam vere sum ratus esse meam.
Hunc etiam gestum flores carpentis habebat,
Sic etiam casu candida vestis erat.
Non virides referunt magis uda Sisymbria Menthas:
Non magis in speculo se videt ulla parem.
Sed tamen extremas cur illa veniret in oras?
Unde pedem ferret? quove teneret iter?
Quin etiam [Orig: Quinetiam] timui, miseram si fata tulissent,
Mortua ne sensus luderet umbra meos.
Mox patuit dubiae iucundus imaginis error,
Vocis ut argutae detulit aura sonum.
Forte sedens patula sua verba canebat in umbra,
Haec mihi fecerunt auribus hausta fidem.

Cumque meos horror subito percurreret artus,
Frigidus in toto corpore sudor erat.
Ex illo flammis semper discordibus uror,
Excruciatque recens, et redivivus amor.
Ergo fere portum cum iam mea vela tenerent,
In scopulos facies haec mihi fecit iter.
Luna quater plenis reparavit cornibus orbem,
Cura nec ex animo defluit illa meo.
Nec libet in patriam, facta iam pace, reverti,
Puppe nec in Latium per freta longa vehi.
Durus, et ingenii vafer experientis, Ulysses
Audaci has quondam remige torsit aquas.
Non Ithace tanti, non Neritos ardua tanti,
Penelope tanti sed tamen una fuit.
Sit mihi spes Dominae, mediis vel Syrtibus ausim,
Vel Scyllae scopulis applicuisse ratem.
Ipse traham fortes innixus in ordine remos,
Vinctaque navali compede cura geram.
Lentus es? an sentis, nec adhuc misereris amici?
Et mea litoribus [Orig: littoribus] verba, Renate, cadunt?
Affer opem, quoniam medicas tibi tradidit artes
Phoebus, et Aonidum te chorus omnis amat.
Non tamen hic ullas morbus desiderat herbas:
Est opus eloquio, dulcis amice tuo.
Tu potes ingenuam verbis mollire puellam,
[Gap: missing text]
Nec precor, ut contra solum me diligat ista:
Dum modo sit penitus non aliena, sat est.
Ipse velim patrios tantum comes ire per hortos,
Ludere et viridi, si patiatur, humo.

Solarique meos, quos illa resuscitat, ignes.
Et gerere in casto regna pudica sinu.
Illius et niveis componere carmen in ulnis:
Hic ego sum vates, hic mea Musa valet.
Quod si pauca mihi dederit semel oscula, vivet,
Dum notum terris nomen Amoris erit.

AD IOHANNEM STIGELIUM POETAM. De monumentis in agro Nemausensi. Elegia X.

Sidera convexo dum tu labentia caelo
Scribis, et alternis sacra, diesque modis:
Nos procul ignotis, Stigeli, degimus oris,
Ad maris occiduas non refluentis aquas.
Et modo Massiliae portus miramur, et altas
Puppibus antiquum Stoechadas hospitium.
Phocaicosque sinus, et qui laetissima sulcat
Arva, Pyreneis montibus ortus, Atax.
Quod mihi si faciles praeberet Cynthius aures,
Ingenioque forent mollia fata meo:
Non ego sacrorum morem, causasque [Orig: caussasque] referrem,
Sidera nec Phoebi per duodena viam:
Nec canerem numeris civilia grandibus arma:
Omnis in imbelli carmine nostra mora est.
Sed varias gentes, et nomina prisca locorum,
Hoc aptum nostris viribus esset onus.

Non mihi Castalias Phoebi chorus exhibet undas:
Finge sed antiquis vatibus esse parem.
Scilicet in tanto miserarum turbine rerum,
Ille sacer vates ingeniosus ero?
Non tamen hic aevi penitus monumenta prioris
Transierim, ripis Garde propinqua tuis.
Garde pater, bibulae stagnans sulcator arenae,
Qui tacite peragis lene vadosus iter.
Cui licuit caelo tantas educere moles?
Et triplices uno sternere ponte vias?
Ponte pruinosas aequante cacumine nubes,
Cuius ab aspectu lumina terror habet.
In medio latis (res mira) canalibus actae
Scrupea per rigidi viscera montis aquae.
Qui videt immanes excisos rupibus arcus,
Artificum doctas aestimet ille manus.
Adde capax populi, et gradibus sublime theatrum,
Antraque secretas per latebrosa vias.
Nec iaculatricis templum nemorale Dianae,
Proxima nec vires lympha silebo tuas.
Fons sacer uberibus fecundus [Orig: foecundus] profluit undis,
Qualem Gargaphiae nomine vallis habet.
Populeae frondes, et Palladis arbor obumbrant,
Et tenero vernat gramine semper humus.
His Dea sub ramis, venatu lassa, quievit,
Sedavitque suo Delia fonte sitim.
Hic solitae comites, posito velamine, nymphae
Molle superfusis tingere corpus aquis.
Scilicet hic vires liquor infringebat Amoris:
Quae bibit, aeterna virginitate fuit.

O mihi si veteres eadem vis diluat ignes,
Fama salutiferas quanta maneret aquas!
Felices, quibus indulget fortuna, Poetae,
Felix, qui regum, cura ducumque fuit.
Illorum Deus ora movent, terrisque relictis,
Per liquidum caeli nube vehuntur iter.
Nos dolor, instabilesque vices, seriesque malorum,
Tantum opus aethereae laudis adire vetant.
Excidio egregias bis deformavimus urbes:
Servitum magnos vidimus ire duces.
Hic quoque, cui fuerat commissa potentia rerum,
(O pudor) externas Rhenus adorat opes.
Nec dum finis adest: restant fera proelia [Orig: praelia] , restant:
Iam mihi, cum Phoebo, Calliopea vale.
Tempus in umbrosis tu, cui licet, exige silvis [Orig: sylvis] ,
Qua tibi Paelignas [Orig: Pelignas] porrigit Ilmus aquas.
Inceptosque operis sacri decurre labores,
Non erit ingenii fama sepulta tui.
Me fatis, quocumque [Orig: quocunque] trahunt, parere necesse est,
Arbitrio quoniam non licet esse meo.

AD ERHARDUM STIBARUM EQ. [Abbr.: EQUITEM] FR. [Abbr.: FRATREM] In peregrinatione in Hispaniam. Elegia XI.

Solabit e Tauro, iamque igneus aestuat aer,
Ut solet, aethereis dum Leo fervet equis.

Nam procul a gelida nos terra Lycaonis Arcto
Detinet: impatiens ante caloris eram.
Vix sata nunc humiles aequant lactentia sulcos
Qua dirimit patriae Cynthius arva meae.
At seges hic passim maturis flavet aristis,
Et prope falciferas poscit adulta manus.
Frigida nec patulos umectant [Orig: humectant] flumina campos,
Nec rigat effusis umidus imber aquis.
Finitimos lauri montes, oleaeque coronant,
Nulla sed e raris decidit umbra comis.
His quoque non ventis, non huic assuevimus aurae,
Semper iners tepido spirat ab axe Notus.
Vastaque percurrant sine nube tonitrua caelum,
Et rapido Titan excoquit igne fretum.
Haec mihi narrabant, (memini) quae vera negabam:
Omnia nunc credo, postmodo cautus ero.
Nec mihi quis toties sedem mutare, nec ultra
Suaserit ignotis vivere litoribus [Orig: littoribus] :
Quaeque sibi placeat regio: bis munera frugum
Fertilis hic magno fenore [Orig: foenore] solvat humus.
Fetibus [Orig: Foetibus] arboreis sit nulla beatior ora:
Hos Pallas campos, haec iuga Bacchus amet.
Ista iuvent alios: ego nostro gratulor orbi,
Moenus ubi fluvio proluit arva suo.
Quaque venit, laeto vestitos palmite colles
Separat, et liquida semper abundat aqua.
Moenus ab aurora per pinguia culta volutus:
Illic temperies viribus apta meis.
Sol licet aestivos propior super ingerat ortus,
Sicca vel Icarius torreat arva Canis:

Frondea secretae praebent umbracula silvae [Orig: sylvae] ,
Prataque muscosis fontibus uda sonant.
Parturit et flores tellus, fessisque per aestum
Lenis ad irriguas aura medetur aquas.
O nemus! o valles gelidae: quater ille beatus!
Quem sopor argutas opprimit inter aves.
Non illi venis ardor sitientibus haeret,
Candida nec mutat fervidus ora calor.
Ast ego, si quando patriam, si quando revisam,
Fuscus et ardenti Sole perustus ero.
Nec tamen ulla movent mutati damna coloris,
In terris nulla est, cui placuisse velim:
Dummodo succensos febris non occupet artus,
Nec tener in flammas corporis umor eat.
Quam vellem colles tacitus reptare salubres,
Et mea sub viridi rura videre iugo!
Errat, divitias si quis miratur inanes:
Iugera sat culti pauca tenere soli.
Post obitus, miseri cum lux brevis occidit aevi,
Pondera nil auri divitis ampla iuvant.
At si quis musas, parvo contentus, amavit,
Ille, vel invita morte superstes erit.
Tu quoque, quem veterum sanguis commendat avorum,
Despice magnificas, nos imitatus, opes.
Et mecum umbrosis, quoties sinit aestus, in hortis
Incipe iam lauri fronde ligare comam.
Et rerum causas [Orig: caussas] , et finem quaere bonorum,
Labraque Castalio docta liquore riga.
Haec tibi sub murto [Orig: myrtho] residens florente canebam,
Ut scires animi vota, Stibare, mei.

I pede felici, quo te vocat ardua virtus,
Naturae pereant ne bona tanta tuae.

AD CAROLUM CLUSIUM A. [Abbr.: AMICUM] Recusatio Laureae coronae sibi ab illo donatae ac transmissae. Elegia XII.

Clusi, quid viridi cingis mea tempora lauro?
Non sunt ingenio mollia fata meo.
Tu mihi vel murti [Orig: myrthi] nectas e fronde coronam,
Vel caput hoc circa maesta [Orig: moesta] Cupressus eat.
Non me Pierides, Clusi, fecere poetam,
Non Aganippeae lucidus umor [Orig: humor] aquae.
Sed dolor, et lacrimae, saevique Cupidinis ignes,
Tristis et ad rigidas saepe querela fores
Molle prius (memini) spernebam carmen, et umbram,
Innocuisque diu vatibus hostis eram.
Ut facerem versus, dilectae cura puellae
Impulit: et studii praemia magna tuli.
Praemia, quae vincunt gemmas, et munera regum,
Quicquid et in lato nascitur Oceano.
Nunc procul a domino, miseri solacia [Orig: solatia] luctus
Maesta [Orig: Moesta] cano surdis carmina litoribus [Orig: littoribus] .
Desine velle meos lauro redimire capillos,
Desine: temporibus convenit illa tuis.
Ast ego, quod teneros semper colo mitis amores,
Serta coronata murtea [Orig: myrthea] fronte geram.

Salve arbor, salve Hesperiis celeberrima silvis [Orig: sylvis] ,
Frigida quam patriae non habet ora meae.
Atque untinam velles nostris quoque crescere ripis,
Qua secat obliquo Cynthius amne solum:
Non magis optarim sacras mihi surgere Citros,
Grata nec arenti punica mala siti.
Summa petant alii: murtum [Orig: myrthum] veneramur amantes.
Si mereor, crines ambiat illa meos.

P. LOTICHII SECUNDI ELEGIARUM Liber tertius.

AD IOANNEM DE SYLVA LUGDUNENSEM. De infelici suo ex Gallia reditu, cum omnia arderent bello civili. Elegia I.

Sol iter emensus longum revolubilis anni,
Aurea Phrixeae [Orig: Phryxeae] terga premebat ovis.
Iamque novis tepidas Zephyris mulcentibus auras,
Cesserat adventu squalida veris hiems [Orig: hyems] .
Cum fugiens duri, Sylvane pericula Martis,
Linquebam patriae moenia celsa tuae.

Moenia, quae placidis Arar interlabitur undis,
Et Rhodani magnas non minor auget aquas.
Arma prius tuleram, sed tunc pia causa vetabat,
Regia posthabito Caesare castra sequi.
Et quaecumque [Orig: quaecunque] foret belli fortuna timebam,
Nec dubiis poteram rebus habere fidem.
Temporis illius miseranda subibat imago,
Aspera quo passus vincula nuper eram.
Martius occiduam qua spectat Narbo Pyrenen,
Siccaque caeruleus litora [Orig: littora] findit Atax.
Adde, quod et dulci patriae tangebar amore,
Exspectans [Orig: Expectans] studiis otia [Orig: ocia] parta meis.
[Gap: missing text]
Protinus Allobrogum celsas in finibus Alpes,
Horridaque emensi lustra, nivesque sumus.
Contigimusque lacum, Rhodanus qua spumifer exit:
Sed glacie tectis tunc piger ibat aquis.
Inde per intonsi nimbosa [Orig: nymbosa] cacumina Iurae,
Venimus ad ripas, Arela curve [(perhaps: Arelas curva [metrisch eigentlich falsch])] , tuas.
Omnibus inque locis, fulgentibus obvia signis,
Vidimus Helvetiis agmina missa iugis.
Non illic colit arva Ceres, non consitor uvae,
Nemo peregrinis mercibus auget opes:
Incola contentus parvo, nec fallere doctus,
Gaudet in herbosa pascere valle pecus,
Lacque novum semper, pressique coagula lactis,
Dulcia fecundi [Orig: foecundi] munera ruris habet.
Iamque propinquabam Rheni spumantibus undis,
Ille suo fessos amne levabat equos.

Iam procul aerios montes, procul alta videbam
Templa Palatinis conspicienda iugis.
Ergo salutabam loca nota, Deosque locorum,
Et Nicri colles, Pieriamque domum.
Mille pererrabant tacitam mihi gaudia mentem,
Ante oculos patriae cum foret ora meae.
Et velut, Ioniis cum navita fessus ab undis
Post duo natalem, lustra revisit humum,
Laetitia [Orig: Laeticia] exsultat [Orig: exultat] , caraeque dat oscula terrae,
Exilii recolens taedia longa sui:
Sic ego, fortunae tot tempestatibus actus,
Mollia concipiens otia [Orig: ocia] , laetus eram.
Cum mihi fama volans inopinos rettulit hostes
Castra super ripas, Moene, locasse tuas.
Deletasque acies, et totas funditus urbes
Ignibus eversas procubuisse solo.
Quid loquar ereptos profugis cultoribus agros?
Praediaque ad dominos non reditura suos?
I nunc, finge animo reditus, finemque malorum,
Teque puta casus exsuperasse tuos.
Exul, inops erro, nec honore carentia mortis
Matris adhuc licuit busta videre meae.
Ah, melius Rhodani summersus [Orig: submersus] in amne fuissem,
Naufraga cum tumidis fluctibus hausta ratis.
Insonti melius caput a cervice recisum
Vidisset medio Narbo iacere foro.
Quot mala finissem leto [Orig: letho] , si dura tulissent
Astra feri Martis, falciferique Senis?
Ire per extremas gentes libet, ire per undas.
Et patriam ignoto quaerere in orbe novam.

Non ego, Moene pater, quae te sperare iubebam,
Suspendam ripis munera vota tuis.
Namque (recordor enim) cum bella perosus abirem,
Per tua cornipedi flumina vectus equo:
Moene vale, dixi, reducem si numina sistent
Me tibi, si niveus fulserit ille dies,
Hunc tibi cum geminis voveo calcaribus ensem,
Quae vetus ad liquidas quercus habebit aquas.
Nunc inhonoratus nullis celebrabere donis:
Heu, desiderii somnia vana mei!
Sic etiam vobis olim, Sperchiades undae,
Aeacidae Peleus voverat ipse comam.
Voverat ipse quidem Peleus: at caerula [Orig: cerula] mater
Vidit in Iliaca funus Achillis humo.
Sed procul a nobis hic sit timor, et mea saltem
In patriis olim sedibus ossa cubent.
Quodque negant vivo superi, post fata rependant:
Sic, o, sit cineri paxque quiesque meo.

AD ERASMUM NEUSTETER, COGNOMENTO STURMER EQUITEM FR. [Abbr.: FRATREM] De rep. [Abbr.: ?] aquarum, et nova sua peregrinatione. Elegia II.

Dum te rura tenent densis circumdata [Orig: circundata] silvis,
Coccius herbosis, qua fluit uber aquis.

Postque tot exhaustos bellique, viaeque labores,
In solis gaudes sic habitare locis.
Me nemus Hercynium, fortunatique recessus,
Umidaque [Orig: Humidaque] oblectant stagna salubris aquae.
Hic domus, hic fesso patria est, requiesque malorum,
Degere natali dum vetat hostis humo.
Non comites Musae nobis, non carmina desunt,
Ingenium superest, cetera [Orig: caetera] victor habet.
Blandaque crescentes solantur balnea curas,
Et sopor, et calidi fontis amicus Amor.
Insuper accedunt veteresque novique sodales,
Vita quibus concors, et sine labe fides.
Hic quoque dulce meae decus, et spes una iuventae,
Lassa fovet tepidis membra Stibarus aquis.
Mutua qui placidae componens foedera pacis,
Dum studet armatos conciliare duces:
Vectus equo lateris resoluti perdidit usum,
Paeoniae nequeunt reparare manus.
Nunc colit ardenti fumantes sulphure lymphas [Orig: limphas] ,
Tabificum pellat si liquor ille malum.
Caeruleae [Orig: Coeruleae] ambustis erumpunt faucibus undae,
Corpora quae medico languida rore levant.
Sive laborantes quatit aeger anhelitus artus,
Sive tremit nervis pars labafacta suis,
Arida seu venas urit sitis, horrida labes
Viscera suffusis cum tumefecit aquis:
Nympharum sacro quaeras a fonte salutem,
Paeoniam simplex afferet umor [Orig: humor] opem.
Non tamen his me fata diu consistere terris,
Optataque sinent commoditate frui.

Nuper enim placida cum membra quiete levarem,
Fusus in herbosa, ruris amator, humo
Astitit in somnis (nec me sopor altus habebat)
Et pede percussum surgere iussit Amor.
Surge quid in solis (inquit) teris otia [Orig: ocia] silvis [Orig: sylvis] ?
Te manet Euganei terra beata soli.
Maior ubi, calidis Aponusque salubrior undis
Fumat, Hamadryadum Naiadumque domus.
Et pater Eridanus, Phoebo gratissimus amnis,
Adriacum liquidas in mare volvit aquas,
Unde pedem referens, Musarum dotibus auctus,
Cincta triumphali tempora fronde geres.
Haec amor: et tenues sum somno fugit in auras,
Faustaque concentu signa dedistis aves.
Ibimus, et gelidas, duce te, superabimus Alpes:
Tu modo promissis adde, Cupido, fidem.
Vos patrii salvete Lares, salvete sodales [(transcriber); sic: sodoles] ,
Et soror et frater tuque Dimare vale.
Vobis parta quies, de me Deus auctor [Orig: autor] amoris
Viderit, auspiciis mens favet ipsa suis.

AD GUILIELMUM RONDELETUM. In obitum Callirhoes, puellae formosissimae. Elegia III.

Sic mihi tristitiam video, luctumque perennem:
Iam Dominae properant ultima fata meae.

Parce laboranti mors immatura puellae,
Parce precor: leto [Orig: letho] me trahit illa suo.
Illius occasu terras, hominesque relinquam,
Et sequar ad manes, Elysiumque nemus.
Rondelete vale, si quae revalescere posset,
Iam foret auxiliis salva puella tuis.
Nam quis te melius [Gap: missing text]
Aut citius docta leniat arte malum?
Sed nihil invito medicamina numine possunt,
Heu mihi, plus herbis mors valet atra tuis!
Fallere quis possit (quamvis procul absit) amantem?
Absumus, et Dominae scimus adesse necem.
Non mihi fama venit lacrimosi nuntia [Orig: nuncia] luctus,
Avia nec maestum [Orig: moestum] praecinit omen avis.
Somnia me terrent, simulacraque functa sepulcris,
Umbraque sopito quae volat ante torum [Orig: thorum] .
Umbra mihi toties quae se miserabilis offert,
Obscura quoties omnia nocte silent.
Quin etiam nuper vigilantem nocte serena
Terruit, ad lecti visa sedere pedes.
Cumque ego clamarem demens, animamque rogarem,
Per thalami clausas fugit imago fores.
Occidit, ah frustra celare paratis amici,
Occidit, et secum spem tulit illa meam.
Spes erat, infelix virgo, si salva fuisses,
Tecum legitimi foedus iniri tori [Orig: thori] .
Iam tibi, quos gereres cultus nova nupta, parabam,
Quaeque tuas posset gemma decere manus.
Nec minus ex animo tu me venerata colebas,
Mente fovens sancti gaudia coniugii,

Et (memini) cum te facerem, pulcherrima [Orig: pulcerrima] , certam,
Iusta foret longae quod mihi causa [Orig: caussa] viae.
Te mihi venturam comitem iurare solebas,
Solamen cunctis dulce futura malis.
Horrida nec Boreae metuebas frigora, quamvis
Ossibus haereret febris anhela tuis.
Ergo etiam manes tibi nunc comes ipse sub imos,
Si liceas iunctis passibus ire velim.
Nec tristes Erebi furias, noctemque profundam,
Nec cava sulphureis stagna vererer aquis.
Sed neque tu manes alti colis aetheris haeres,
Nec mihi fas ultro te super astra sequi.
Donec ab his tenebris regionibus inferat illis
Et Deus, et dulcis nos miseratus amor.
Interea quodcumque [Orig: quodcunque] meos accedet ad annos,
Maestus [Orig: Moestus] , ut amissa compare turtur, agam,
Degere fert animus solis in montibus aevum,
Quo ferat humanos semita nulla pedes.
Illic verba querar sensus motura ferarum,
Et nomen tota nocte vocabo tuum.
Nec rami virides, nec me teget herba iacentem
Florida, nec puro fonte levabo sitim.
Sive bibam, liquidas turbabo fletibus undis:
Sive cubem, nullo caespite [Orig: cespite] fultus ero.
Tu quoque, si veterum memor est et pulvis amorum,
Occurras oculis saepe videnda meis.
Saepius in somno redeat tua dulcis imago,
Fidaque tangendas praebeat umbra manus.
Quid precor imprudens? non fas ita velle, piumve est
Otia [Orig: Ocia] sint cineri, sit sopor usque tuo.

Et tumulum murti [Orig: myrthi] virides, et amaracus ornet,
Et sedeat custos ad tua busta Venus.

AD GEORG. [Abbr.: GEORGIUM] SABINUM. De Patavii celebritate, et studiis suis. Elegia IIII.

Tu licet in patria, post bella, gravesque labores,
Mollia securis otia [Orig: ocia] rebus agas:
Eloquioque potens, et opum successibus auctus.
Illustres scriptis Caesaris acta tuis.
Ut Viadrus, riguos dum praeterlabitur hortos,
Ad tua mirantes carmina sistat aquas:
Non tamen (ut credo) memori tibi corde, tot annis,
Excidit Euganei cura, Sabine, soli.
Sed desiderium superest, veterumque locorum
Dulcis adhuc oculis haeret imago tuis.
Et modo Medoacum, celeri modo puppe videris
Adriacum solito carpere more fretum.
Nunc subeunt Aponi fumantes sulphure lymphae,
Inque Antenoriis proxima templa iugis.
Et Zephyro gaudens Arquatum molle salubri,
Quaeque rigat liquidis arva Pluicus aquis.
Adde tot egregias animas, tot candida vatum
Pectora, constanti quae tibi mente vigent.
Iam tibi se Bembus, iam se Diis proximus offert
Frastorius Bembo par in honore suo.
Et cum Flaminio puri Naugerius oris,
Arbiter intactae cultus uterque lyrae.

Molsaque praecinctus murto [Orig: myrtho] , quem sede piorum
Almus inexhausto nectare pascit Amor.
Atque alii, quibus hic olim comes ire solebas
Aonas in montes, Castaliumque nemus.
Forsan et haec inter nostri tibi mutua cura est,
Quidque sedens Veneto litore [Orig: littore] , quaeris, agam.
Scilicet hic obitus rerum contemplor, et ortus,
Et quibus e causis [Orig: caussis] ordine cuncta fluant.
Et disco, quicquid medicos mare gignit ad usus,
Quicquid et omnifero terra benigna sinu:
Saepe iuvat Solem gelida vitare sub umbra,
Multaque de plantis, arboribusque loqui.
At me praecipue felix delectat Hyacus,
Et platanus manibus consita Bembe tuis.
Nam platanum Bembus, patriae non immemor, olim
Transtulit e campis Sicelis Henna [Orig: Enna] tuis.
Saepe levi remo Venetas lustrare paludes,
Saepe libet totos ducere rure dies.
Solarique aestus in gramine, sicubi forsan
Laurus odoratas explicat alta comas.
Illic Arquatum quacumque e rupe saluto,
Et veneror cineres, culte Petrarca [Orig: Petrarcha] , tuos.
Tunc simul ad calidas Aponi descendimus undas:
Nec piget Asphodelam vespere ferre domum.
Hinc traho (quam longa est) abeuntem carmine noctem,
Dum sopor occlusas excubat ante fores,
Carminibus solor casus patriaeque meosque,
Abstergens maesta [Orig: moesta] lumina saepe manu.
Sic mihi flos aevi, sic dulcis carpitur aetas,
Labitur, et tacito clam fugit illa pede.

Interea tamen instat Amor, nec pulsa recessit
Ossibus haec pestis perniciesque meis.
Nec ratio valuit saevas evincere flammas,
In summa quamvis legerit arce locum.
Ergo ego sustinui, primo sub flore iuventae,
Horrida difficili tempore castra sequi.
Oceani metas vidi, litusque [Orig: littusque] remotum,
Qua Libyam nostro separat orbe fretum.
Mille fatigatus rerum discrimina vici,
Saepe graves aestus, frigora saepe tuli.
Unius haud possum superare Cupidinis ignes,
Nec desideriis fortior esse meis.
Ite procul Musae, laurique, hederaeque valete,
Huttenus patriae quas tulit ante meae.
Carmina nil prosunt, non si mihi talia Phoebus
Praescribat moriens qualia cantat olor.
Nec mediae curant Aponi mea vulnera lymphae,
Ulla nec Euganeis quae viret herba iugis.
Haec satis est tenera murti [Orig: myrthi] cecinisse sub umbra,
Desine nunc Erato plura: Sabine vale.

AD GUILIELMUM RUGERIUM COMPATREM. De novo Amore. Elegia V.

Altera post hiemem [Orig: hyemem] , Rugeri, vertitur aestas,
Alteraque aestatis terga fatigat hiems [Orig: hyems] ,
Immatura meae cum flevi fata puellae,
Et desolati frigida regna tori [Orig: thori] :

Testis Sorga mihi, latisque Druentia ripis,
Qua Rhodano cursus iungit uterque suos.
Illic constitui tumulum, manesque vocavi,
Et sedi multos ante sepulcra dies.
Promisique fidem cineri, sine amore futurum
Funeris extremum tempus adusque mei.
At nunc rursus amor veteres mihi suscitat ignes,
Rursus atrox saeva me face torret amor.
Parcite felices animae, tuque optima virgo
Parce, nec ultores invocet umbra Deos.
Acceptum quodcumque [Orig: quodcunque] potest gratumque sepultis
Accidere, exsequiis [Orig: exequiis] contigit omne tuis.
Quod superest (quoniam nihil est velocius annis)
Gaudeat, ut digna est, flore iuventa suo.
Pace tua liceat funestam ponere vestem,
Murteaque [Orig: Myrtheaque] ornatis reddere serta comis.
Appennine pater, vacuas qui tollis in auras
Ilicibus cinctum, iuniperisque caput.
Aemiliaeque videns oram camposque iacentes,
Nobile Felsineae despicis urbis opus.
Tu mihi curarum consors, testisque laborum,
Tu viridi servas gaudia nostra iugo.
Hic mea lux patriis in collibus exigit aevum,
Lanigerum pascens ruris alumna pecus.
Illa meos rapuit sensus, animumque, quod omnes
Euganei Nymphae non potuere soli.
Illius in solis quaero vestigia silvis,
Grataque posthabitis urbibus arva colo.
Dicite custodes pecoris, nemora alta tenentes:
Ecqua sub hoc servat monte puella gregem?

Dicite lassatos quo fonte refrigerat artus?
Quas silvas [Orig: sylvas] , medio quae subit antra die?
Haec ego. Tum ripas monstrat mihi rustica pubes,
Qua Panarus liquido praenatat arva pede.
Ille fatigatis gratus pastoribus amnis:
Huc potum saturas lux mea ducit oves.
Hic oculis primum tulit obvia lumina nostris,
Lumina quae radiis aemula Solis erant.
Quid referam, quoties noctem per inhospita ducam,
Si queat aerumnis esse benigna meis?
Illa sed (ah simplex) humanis invida votis,
Virginei mavult esse puella chori.
Impatiensque viri castis se devovet aris,
Vittaque flaventes iam ligat alba comas.
Vidi ego, cum roseos nigris mutaret amictus,
Et tunicam magnos poneret ante Deos.
Et consanguineas, dulci cum matre, puellas
Linqueret, a templis non reditura domum.
Me miserum, poterone pati, poterone mederi?
Non potero, tantis mens stupet aegra malis.
Quid non carminibus, quid non temptavimus [Orig: tentavimus] herbis?
Irrita vis herbis, carmen inane fuit.
Ipse pater vatum dulci non attulit ullam
Bochius eloquio, non Amasaeus opem.
Appennine vale: tuque o dulcissime rerum
Compater, has curas, et mea damna leva.
Tu quoque, seu Panarus gaudes de more vocari,
Amnis ab aeriis orte cacuminibus:
Nobile seu flumen Scultenna libentius [Orig: lubentius] audis,
Seu quodcumque [Orig: quodcunque] iuvat nomen habere, vale.

AD HILARIUM CANTIUNCULAM. De peste Patavina, et obitu Danielis Stibari. Elegia VI.

Euganeam serpunt contagia dira per urbem,
Medoaci vitreas linquere tempus aquas.
Seu canis Erigones corruptas polluit auras,
Seu lacus, et multa pingue palude solum.
Semina seu labis nostros fugientia sensus
Putris ab infecta detulit Auster humo.
Causa [Orig: Caussa] latet, sed pestis atrox crudescit in horas:
Demens heu Patavi quisquis in urbe manet.
Tu quoque quid cessas dubios evadere casus,
Dum licet, et celeri sospes abire fuga?
Non tamen, ut dominam, spreta pietate, relinquas,
Neu cadat immodico lapsa timore fides.
Turpe erit immeritam te propter flere puellam,
Quae tibi ius animi credidit omne sui.
Non tu saevus in hoc, nec fas mihi credere tantum,
Usque adeo vates convenit esse pios.
Ergo sive leges Citriis, murtoque [Orig: myrthoque] virentem,
Benaci melior qua fovet aura lacum,
Sive Athesis ripas, ubi desinit Itala tellus,
Abdua sive tuas, sive Timave tuas,
Seu iuvat Eridani lustrare binominis urbes,
Aut longam curvi Tibridis ire viam:

Quo te cumque [Orig: cunque] pedes ducent, quocumque [Orig: quocunque] voluntas,
Sit comes, et collo pendeat illa tuo.
Nec tibi secretis casa sordeat horrida silvis [Orig: sylvis] :
Omnia ab immunda sint modo tuta lue.
Me domus Aonidum tenet, ac patria incluta [Orig: inclita] vatum
Felsina tristitiae [Orig: tristiciae] conscia sola meae.
Felsina, quam leni perlabitur agmine Rhenus,
Appenninigenas nobilis inter aquas.
Candida pax habitat, nec terra salubrior ulla est,
Arida dum sitiens excoquit arva Leo.
At mihi nulla quies, nec cum se condit in undas,
Nec cum Sol versis mane recurrit equis.
Iam novies caelo fulsit nova Luna sereno,
Lumina dum somni munere fessa carent.
Non mihi saevus amor, non torridus officit aer,
Hausta nec incauta dira venena manu.
Tu studium, lususque meos, tu gaudia vitae
Omnia fregisti morte, Stibare, tua.
Testor honoratos manes, umbramque recentem,
Quique meos luctus Diique, animaeque vident,
Funere me nullo tantum cepisse dolorem,
Nec frater gelida cum tegeretur humo.
Nec cum longaevos (pietas ignosce) parentes
sustulit, exstincto [Orig: extincto] lumine, nigra dies.
Iam tenues pallent, egesto sanguine, venae,
Sucus [Orig: Succus] et in lacrimas corporis omnis abit.
Nec minus accensus febris depascitur artus,
Oraque continua torret anhela siti.
Nec gemitu caelum prodest implere nec ullos
Vota Deos, anima deficiente, movent.

Quandocumque [Orig: Quandocunque] igitur, fato perculsus amici,
Pones Felsinea maestus [Orig: moestus] in urbe pedem:
Magna licet cogant properare negotia [Orig: negocia] Romam,
Aut petere Etrusci [Orig: Hetrusci] litora [Orig: littora] curva maris:
Ad tumulum tamen ante veni, manesque saluta,
Florida nec cineri serta, rosasque nega.
Tum sociis, imo suspirans pectore, dicas:
Huic desiderium causa [Orig: caussa] perire fuit.

IN OBITUM DANIELIS STIBARI. Elegia VII.

Dum fugat exoriens umentes [Orig: humentes] Lucifer umbras,
Et tremulo Venetas lumine spargit aquas.
Alcyonumque [Orig: Halcyonumque] sonant maestus [Orig: moestus] freta mane querelis,
Quas dolor ante alias nunc quoque tangit aves.
Hic ego, qua pelago Phaetontius influit amnis,
Carmina morte tua pauca, Stibare, canam.
Qualia sub densis, hoc ipso in litore [Orig: littore] , ramis
Heliades fratri concinuere suo.
Ergo age, seu liquidum colis aethera, sive quietas
Heroum sedes, Elysiumque nemus:
Solis ad occasum dum flemus Solis ab ortu,
Huc ades o vati nobilis umbra tuo
Non ego maiorum laudes, ac facta tuorum
Persequar, aut culti iugera parta soli.
Nec loquar exhaustos ineunte aetate labores,
Dum sors indignum versat acerba caput.

Illa mihi Divae melius Libethrides [Orig: Libetrides] olim
Incluta [Orig: Inclita] per terras, et freta lata ferent.
Nunc dolor includit vocem, nec amabile quicquam
Suggerit ingenio Musa vocata meo.
Iamque rubescenti tollit iubar aequore Titan,
Inque solum radios inicit orta dies.
Ergo ubi permensus caelum Sol occidit, idem
Purpureo vestit lumine rursus humum.
Nos, ubi decidimus defuncti munere vitae,
Urget perpetua lumina nocte sopor.
Heu spes fallaces! sic me tot fluctibus actum
Deseris in tantis, magne Stibare, malis?
Te duce, per montis iuga celsa biverticis ibam,
Otia [Orig: Ocia] praesidio iussus amaro tuo.
Et memini quamvis crudeli plurima bello
In propriis esses passus acerba bonis,
Invalidumque latus traheres maerore [Orig: moerore] peresus,
Hausissetque tuas insuper ignis opes.
Me tamen haec inter secura mente iubebas
Phoebumque et Musas, eloquiumque sequi.
Nunc tecum mea vota leves abiere per auras,
Nunc mea spes omnis funere fracta tuo est.
Deliciisque animi tota de mente fugatis,
Cogor in extrema vivere tristitia [Orig: tristicia] .
Qualiter hibernae [Orig: hybernae] dum sentit frigora Brumae,
Albus ad Eridani flumina maeret [Orig: moeret] olor.
Defluit ex oculis uberrimus umor [Orig: humor] , et olim
Liquitur Alpinis nix resoluta iugis.
Sic madet uda salix, aut vitis, vere tepenti,
Lucida cum scisso palmite manet aqua.

Nec lacrimis cessant tabescere lumina, quamvis
Arida Sol medio torreat arva die.
Pergite iam Musae, tenues cum contrahit umbras
Phoebus, et ex aequo lustrat utrumque fretum.
Nunc paulo maiora canam, dum saeva quiescunt
Aequora, nec querulis obstrepit aura modis.
Vidimus excisas imis a sedibus urbes:
Lata cadaveribus vidimus arva tegi.
Testis Moenus erit, testes Pegnessides undae,
Testis et volvosae rector Aissus aquae.
Quos ibi per casus, per quae discrimina rerum,
Ausus es ad magnos ire, Stibare, duces?
Dum caput obiceres [Orig: objiceres] cunctis sublime periclis [Reg: periculis] ,
Foedera si posses firma referre domum.
Quod nisi dissidiis mens regnum laeva fuisset,
Munere pax esset conciliata tuo.
Altaque nunc starent intactis oppida muris,
Floreretque opibus terra beata suis.
At tibi post obitus quae merces digna laborum,
Quae satis ampla tuae praemia laudis erunt?
Nil prosunt fletus, non si lapsurus in aequor
Eridanus lacrimis cresceret ipse meis.
Ipsa etiam natum Clymene Iovis ignibus actum,
Hic olim celsis flevit in aggeribus.
Flevit Lampetie, flevit Phaethusa [Orig: Phaeetusa] iacentem,
Cortice cum vidit mater utramque tegi.
[Gap: missing text]
Nec superas rediit Phaeton revocatus in auras,
Et tamen aetherea stirpe creatus erat.

Sparge puer virides, Heroum insignia, lauros,
Et dic: has cineri spargo Stibare tuo.
Ut gerit aeternos formosae frondis honores
Laurus, et umbrosas explicat alta comas:
Sic viret, et caelo te gloria laudibus aequat,
Gloria, quae cineres excubat ante tuos.
Spiritus e tenebris translatus in arva piorum
Vivit, et aeternae munera lucis habet.
Illic se patitur contingi lumine claro
Supremi suboles plena decore patris.
Vera patris suboles, nostrae fons ille salutis,
Cuius inexhaustas gratia fundit aquas.
Ille beatam animam dulci solatur amore,
O, qui nostra suo crimina rore lavat.
Surgamus, lux prona fugit, deferbuit aestus,
Cogit et invitum Luna redire domum.
Sit tranquilla tibi requies, spesque inscia luctus,
Iamque vale: manes subsequar ipse tuos.

AD ORTOLPHUM MAROLTUM. De secessu suo et oblectationibus ruris. Elegia VIII.

Ignea dum rapidis ardet fervoribus aestas,
Solaresque premunt terga Leonis equi.
Ecquid in Hadriacis, Ortolphe, paludibus, ecquid
Lentus adhuc Veneta ducis in urbe moram?

Me secreta tenet frondoso villa recessu,
Villa racemiferis undique cincta iugis.
Compater, et Marius comites, aestiva suppelex,
Rura dapes, umbram dat nemus, amnis aquas.
Finitimus illum pater Appenninus ab antris
Ire iubet, culti laeta per arva soli.
Nomen aquae Panarus (sic praesens nuncupat aetas)
Scultennam veteres, qui meminere, vocant.
Illius in ripa, sub opaca valle calores
Mobilis afflatu temperat aura suo.
Mane novo densos indagine claudere montes,
Exortoque iuvat Sole redire domum.
Umbra diem reliquum studio traducit inerti,
Et sopor in viridi, ruris amicus, humo.
Vina puer gelidis Trebiana refrigerat undis:
Felsineus nobis illa ministrat ager.
Interea veteres cantu solatur amores
Candidus arguto cum Corydone Micon [Orig: Mycon] .
Percussaeque nova resonant dulcedine silvae [Orig: sylvae] ,
Et dociles circum nos imitantur aves.
Forsan et Euganeis tu nunc in collibus erras,
Qua propriam Zephyrus gaudet habere domum.
Floribus, et foliis, variisque coloribus herbas
Illic, et fruticum colligis omne genus.
Ingenitasque illis vires ostendis et usum,
Quid Thyma, quid Cistus, quid Melilotus [Orig: Melilothus] agant.
Quid rosa, purpureum qua plena pudoris honorem
Pandit, et ad liquidas natus Acanthus aquas.
Vosque Chelidoniae, tuque o, quae Solis amati
Observas nitidos pallida semper equos.

Inde per angustos vitreo de vase canales,
Suppositus liquidas elicit ignis aquas.
Dumque potestates aperis, viresque latentes,
Carmina ceu puris fontibus hausta fluunt.
Qualia Flaminius primo cantavit in aevo,
Ad salices residens, Mesule curve, tuas.
Qualia Molsa tener, pharetrati miles Amoris,
Cui moriens dulci gutture cedat olor.
Odi ego, qui vastis torrens exaestuat undis:
Qui fluit exiguo murmure rivus, amo.
Leniter, et nullo strepitu, quem laeta rigantem
Gramina, formoso Naiades ore bibunt.
Nec rapido siccat canis Erigoneus aestu,
Saeva nec effusis imbribus auget hiems [Orig: hyems] .
Vive memor nostri, seu te sinus urbis aquosae,
Sive Aponi Nymphae, Medoacive tenent.
Orat idem Marius, iamque auctus prole virili
Compater, in nostris Faunus uterque iugis.
Cetera [Orig: Caetera] praesentes, ubi cum pluvialibus haedis
Afferet Autumnum Pleias orta: vale.

AD IOANNEM SAMBUCUM PANNONIUM. Cum gravissimo morbo laboraret Bononiae. Elegia IX.

Fata vocant, Sambuce, tuum, manesque, sodalem,
Iam tenebris oculos nox tegit atra meos.

Te curare decet supremum mortis honorem,
Inque peregrino solvere iusta solo.
Ne sine desertis cineres habitare tenebris,
Ossa nec immundo clausa iacere situ.
Ante fores templi, nudoque sub aethere, tellus
Accipiat gremio frigida membra suo.
Nec tibi sit socii mors immatura dolori,
Nec venias madidis ad mea busta genis.
Me satis est multos iuvenem flevisse per annos,
Dum queror aetatis tempora dura meae.
Quin potius fessos oblecta carmine manes,
Instaurans culta funera maesta [Orig: moesta] lyra.
Pro quibus officiis, haeres abeuntis amici,
Accipe fortunae munera parva meae.
Non mihi sunt Baccho colles, oleisque virentes,
Praediave Aemiliis conspicienda iugis.
Tu veterum dulces scriptorum sume libellos
Attritos manibus quos iuvet esse meis.
Invenies etiam viridi quae lusimus aevo,
Dum studiis aetas mollibus apta fuit.
Illa velim rapidis sic uras carmina flammis,
Ut vatem ipse suis ignibus ussit amor.
Iamque vale, et tenera bustum superintege murto [Orig: myrtho] ,
Non poterit cineres illa gravare meos.

AD FRANCISCUM ROBERTELLUM. Cum Venetiis discederet.

---

page 88, image: s053

Elegia X.

Euganeos colles, Venetamque relinquimus urbem,
Natalis revocant dulcia rura soli.
Iam novies magnum complevit Cynthius orbem,
Purpureis toties astra remensus equis.
Dum procul a patria, belli terrore fugatus,
Mobilis, incertis sedibus, hospes ago.
Me Liger errantem, me Sequana dives, et ingens
Hospitio Rhodanus fovit, Ararque suo.
Nec semel incertum vitae praerupta Pyrene
Vidit, ad Hesperii litora [Orig: littora] curva maris.
Inde ferax Latium petii: tendensque per Alpes,
Frigus in aeriis rupibus acre tuli.
Nunc requies erroris adest, finisque laborum,
Post duo fas tandem lustra redire domum.
Urbs Venetum regina maris, mihi tempore longo
Culta, sed (heu) post hac non habitanda, vale.
Robertelle vale, servaque absentis amorem,
Qui maneat, dum nos dii superesse volent.
Quis mihi nunc ventos una passurus, et imbres,
Per iuga monstrabit nubibus aequa viam?
Non ego te quercus, et saxa videbo rotantem,
Cincte pruinosis spumifer Oene iugis.
Fert animus castos Benaci visere lucos,
Citria qui ripis gignit odora suis,
Et colles lustrare sacros, ubi Tyrius olim
Ire domum saturas vespere iussit oves.
Hinc Tarrum, Labrumque petam, quaque herbifer altis
Montibus inclusas Larius arctat aquas.

[Gap: missing text]
Et patriam Rheni Danubiique domum.
Sic ubi me sistet reducem sors prospera, nec tu
Inicies [Orig: Injicies] avidas mors prius atra manus.
Flumina cum silvis [Orig: sylvis] , et quae pater ante solebat
Contentus cultu, paupere, cura colam.

P. LOTICHII SECUNDI ELEGIARUM Liber Quartus.

AD IOACHIMUM CAMERARIUM PABEBERG. [Abbr.: PABEBERGENSEM] Elegia I.

Quae legis, unde ferant quaeris, Ioachime, salutem
Impariter iunctis condita verba modis.
Hinc, ubi Celtarum Belgas disterminat oris
Sequana, cui vitreas Matrona iungit aquas.
Spumifer et regis veterem circumfluit urbem,
Et bifido geminum verberat amne latus.
Forte rogas, quae sit rerum fortuna mearum:
Et procul his Musis numquid [Orig: nunquid] , ut ante, vacem?
Scilicet haec doctis quoniam favet artibus aetas,
Aonii suades numina fontis amem.

Magna fuit quondam sacri reverentia vatis,
Inque pari pretio [Orig: precio] carmen, et auctor [Orig: autor] erant.
Carmina nunc tantum, si non sunt dura, leguntur:
Carminis auctori [Orig: autori] nullus habetur honor.
Non tamen Aonidum curam dimittere possum:
Ante vel incipiam non memor esse mei.
Nec minus et rerum causas [Orig: caussas] scrutamur, et ortas
A Sole, et Luna, sideribusque vices.
Atque valetudo qua sit reparabilis arte,
Quaeque iuvet radix, quaeque sit herba nocens.
Sed tua, quicquid agam, mihi semper inhaeret imago,
Pectore dum vivam non abitura meo.
In caput ante suum ripa labentur eadem
Undosus Ligeris, Sarmaticusque Tyras.
Ipse bibam sucos [Orig: succos] omnes e gurgite Lethes:
Ipse soporiferas, si modo dentur, aquas.
Non tamen ulla tui facient oblivia nobis,
O sacer Aonii dux, Ioachime, chori.
Ut careo vobis, digressus ab axe, peregit
Iam semel exactis mensibus annis iter.
Sive tamen propria tellus absconditur umbra,
Seu rosea Phoebus luce revisit humum.
Dum modo lustramus veteres, decora alta, ruinas,
Quicquid et in ripae margine campus habet.
Aut simul abruptos delamentamur amores,
Saepe recordantes, herbifer Albi, tui:
Omnibus interea te vox mea nominat horis,
Nominis usque adeo mentio grata tui est.
Sunt etiam dulces, qui te venerantur, amici,
Alloquiis quorum tempora saepe levo.

Praecipue patriae consors Beutherus, et idem
Doctus Apollineae plectra movere lyrae,
Qui nunc historiae campis spatiatur apertis,
Et docet ad certos cuncta locare dies.
Et spatia [Orig: spacia] annorum repetens ab origine mundi,
Per revoluta novum saecula [Orig: secula] carpit iter.
Dixerit haec aliquis prius edita [Orig: aedita] saepe, fatemur,
Scriptorum proprias quoque sequente vias.
E quibus ipse legens quae convenientia ducit,
Ante tamen positis omnibus, illa probat.
Quin etiam, multis quod inextricabile visum,
Explicat: et causas [Orig: caussas] , ut tueatur, habet.
Omnia quae memori dum versat pectore, Titan
Iam sua ter rapidis signa recenset equis.
Interea populos etiam lustravit, et urbes,
Et vaga Santonicum per mare vela dedit.
Addidit et fandi numerosas legibus artes,
Arma gravis tractans imperiosa fori.
Cum tamen a rerum cura maiora quievit,
Tempus in his studiis ponere dulce fuit.
Quid loquar, ut rebus gestis, dum taedia vitat,
Sic quasi diversis floribus ornet opus?
Acta voluminibus cognosces eruta priscis,
Multaque Pierides quae vetuere mori:
Quicquid et hoc aevo memorabile, pace, vel armis,
Vidit ab Oceano Phoebus utroque geri.
Non aliter cultos geniali vere per hortos,
Non species violis, non color unus inest.
Puniceasque nigris, croceas cingentibus albis,
Pulchrior [Orig: Pulcrior] est variis nexa corolla rosis.

Haec tibi docta mei dono monumenta sodalis,
At mihi cur potius non tua mittis? ais.
Mollia saepe quidem deducere carmina tempto [Orig: tento] ,
Non tamen, ut puris auribus illa probem.
Sat mihi sit rigidas interdum fallere curas,
Solamenque mali praemia magna voco.
Haec tamen interea damus, ut cognoscere possis,
Non minus idcirco nos meminisse tui.
Atque utinam liquidas Ilmi residentis ad undas,
Sic opus in lucem nobile fatis eat:
Tempora quo fastis signata volubilis anni
Condit et imparibus sacra, diesque modis:
Sidera quo faciant discrimina temporis ortu,
Utque sub occiduas prona ferantur aquas.
Quasque vices rerum lustrans Hyperione natus,
Annua bis senis mensibus astra regat.
Sed nunc ingenium rapit in contraria luctus:
Et querula deflet publica damna lyra.
Sic tamen et requiem curis mordacibus affert,
Et pius est patriae vulnera flere dolor.
Ille gemit, celsae resonant lugubria rupes
Carmina, labentes sistit et Ilmus aquas.
Forsitan haec etiam tandem, post nubila, finem
Pessima mutatae sortis habebit hiems [Orig: hyems] .
Aonii rumpent tunc alta silentia vates,
Plectra metu quorum nunc, Ioachime silent.
Et quae destituit fugiens prius, orsa resumet
Musa, per assuetas rursus itura vias.
Sed quodcumque [Orig: quodcunque] sequens iterum trahet hora, ferendum est:
Ipse tamen sortis spe melioris alar.

Assidueque tuum, meriti non immemor umquam [Orig: unquam] ,
Nomen inoblito pectore dulce feram.
Tu quoque ne curam depone absentis, et huius
Muneris officium consule quaeso boni.
Atque aliquod rursus studii, Ioachime, recentis
Mitte, quod hic cupida mente legamus, opus.

AD PHILIPPUM MELANTHONEM. De obitu clarissimi viri Iacobi Micylli. Elegia II.

Flebilis a Nicro gelidum miraris ad Albim
Cur veniat passis Musa, Philippe, comis.
Nec praecincta gerat viridanti tempora lauro,
Vestis inaequales sed tegat atra pedes.
Scilicet hic lacrimis color est, et luctibus aptus,
Hic habitus maesti [Orig: moesti] pectoris esse solet.
Luna bis implevit crescentem cornibus orbem,
Bis radio verso condidit orbe suos:
Ex quo, Vangionum cultis digressus ab oris,
Liquisti patriae rura propinqua tuae.
Tristibus interea Lachesis nos dura fatigat
Casibus, et laetos non sinit ire dies.
Utque alios taceam, quos functos munere vitae,
Abstulit immiti [(transcriber); sic: imiti] Parca severa manu:
Ille, decus Phoebi, Musarum cura, Micyllus
Occidit, heu fallax, et breve vita bonum!

Haec igitur meta est nostrorum summa laborum?
Hac miseri vates conditione sumus?
Tertia post actas Iani lux venerat Idus,
Quam tulerat fulcis Lucifer ortus equis:
Cum, velut occultas volvens sub pectore curas,
Imposuit tristi languida membra toro [Orig: thoro] .
Parva mora est, pectus quatit arida tussis anhelum,
Accensamque levant pocula nulla sitim.
Principio sucos [Orig: succos] tamen omnes ille perosus,
Insuetam medicae respuit artis opem.
Mox rapidis imos torreri febribus artus
Sensit, et angustas gutturis esse vias.
Heu mihi, nil artes serae iuvere medentum,
Artificum doctae nil potuere manus.
Ergo iaces, patriae decus, o clarissime vates,
Et Graiae, et Latiae gloria summa lyrae?
Nec potui, cum te premeret iam serior aetas,
Praemia pro meritis solvere iusta tuis.
Tu mihi quaerenti sacras per inhospita Musas,
Ad iuga monstrasti primus amoena viam.
Nam leve seu velles Elegis deducere carmen,
Seu magis Herois altius ire modis:
Sive lyram digitis percurrere, sponte fluebant
Molliter in numeros verba diserta tuos.
Ergo quod Aonii secretas fontis ad undas,
Plena puer, Phoebo pocula dante, bibi:
Longius et cultos Sophiae digressus in hortos,
Florida de lauro serta virenti tuli:
Me fateor debere tibi: cinerique rependam
Omnia, quae pietas suadet, amorque tuo.

Ante Nicer Ligeri, Rhodano miscebitur Ister,
Nec rapidus liquidas Rhenus habebit aquas:
Quam ventura dies, aut ulla redarguat aetas,
Effluxisse animo tot benefacta meo.
Nunc precor, has lacrimas, atque haec suspiria tantum,
Care parens, veri signa doloris habe.
Mox ubi fecundas [Orig: foecundas] mulcere Favonius auras
Coeperit, et gremium laeta resolvet humus:
Tunc flores ad busta novos, violasque recentes,
Semper odoratas veris habebis opes.
Sic quoties tumulo via proxima ducet euntes,
Incola seu faciat, sive viator iter:
Nullus erit, qui non repetens suspiria, dicat:
Sit requies cineri, paxque, Micylle, tuo.
Quin etiam, quam lata patet Germania, vates,
Passim morte tua carmina maesta [Orig: moesta] canent.
Qualia ramorum densa Philomela sub umbra
Concinit, aut moriens qualia tristis olor.
Te procul ad Viadri ripas lugebit ademptum [Orig: ademtum] ,
Gloria Castaliae prima Sabinus aquae.
Claraque percensens operum monumenta tuorum
Stigelius, dulces fundet ab ore modos.
Parque senex studiis, et par Camerarius annis,
Pauca, sed in laudes concinet apta tuas.
Vos quoque consortes patriae, mea turba, sodales,
Ausonis in gremio quos fovet ora suo:
Quorum flexibiles errant per tempora murti [Orig: myrthi] ,
Et lateri semper candidus haeret Amor:
Seu vada Medoaci colitis, seu Felsina mater
Praebet in Aemiliis otia [Orig: ocia] grata iugis:

Fama per aerias cum nuntia [Orig: nuncia] venerit Alpes,
Flebitis argutae plectra tacere lyrae.
Heu, spes fallaces: et mens improvida vatum,
Qui stabilem vitae creditis esse moram!
Quid prodest totas hiberno [Orig: hyberno] sidere noctes,
Quid studiis longos continuasse dies?
Si tamen in tenebris opera interrupta iacebunt,
Musaque cum Domino paene [Orig: pene] sepulta suo est?
Vester honos agitur, mites Heliconis alumnae:
Vatibus a sacris hoc prohibete malum.
Tu quoque (nec dubito) numquam [Orig: nunquam] patiere Melanthon,
Scripta tot aeterna nocte, situque premi.
Ante meos oculos, imisque in sensibus haeret
Ultima digressus hora, Philippe, tui.
Quanta pium (memini) mulcebant gaudia pectus?
Quantus in amborum mentibus ardor erat?
Felix, ante obitus cui saltem fata dederunt,
Aspectuque tuo, colloquioque frui.
Scilicet haec secum durae solacia [Orig: solatia] mortis
Attulit ad manes, Elysiumque nemus.
Nec decet, aut fas est, nos illum flere sepultum
Amplius, et lacrimis ponere nolle modum.
Ille quidem dulces auras, et amata reliquit
Lumina, sub gelida contumulatas humo:
Fama tamen superest, et totum nota per orbem
Gloria, Castaliae quam peperere Deae.
Nec tua longa dies delebit scripta Micylle:
Iuris in ingenium mors habet atra nihil.
Adde quod ereptum terris, pietasque fidesque
Ante Deum caelo, sideribusque locant.

Non levis ambitio, non impius ardor habendi,
Nullus in elato pectore fastus erat:
Provida sed virtus, et flore nitentior omni
Candor, et innocua cum pietate fides.
Ipse ego quae vidi, referam, quaeque auribus hausi,
Solamen nostris dulce, piumque malis.
Iam mortis prope tempus erat, volucerque silenti
Pegasus Hesperias nocte subibat aquas.
Pegasus, unde sacri latices Aganippidos unda
Vatis, et occasus sideris unus erat.
Ergo ubi sensisset labi per viscera mortem,
Haec dedit in maesto [Orig: moesto] verba suprema toro:
Fata vocant, moriorque libens, valeatis amici,
Regia siderei me vocat alta poli.
At tu, Christe, nove qui nobis gaudia vitae
Reddis, et in supera das regione locum:
Huic abeunti animae placidam largire quietem,
Ne mihi sit pretium [Orig: precium] mortis inane tui.
Me liquor ille, tuo stillans e vulnere sancto,
Abluat, hos aestus, hanc levet ille sitim.
Dixit, et in tenues migravit spiritus auras,
Et placidus clausit lumina victa sopor.
Et quis adhuc dubitet, caelesti sede receptum,
Sidera sub pedibus celsa videre suis?
Illic aut obitus astrorum spectat, et ortus,
Quoque suum Phoebus tramite currat iter:
Aut cupido primae complexu coniugis haerens,
Fata senectutis narrat acerba suae.
Seque tot aerumnis gaudet, curisque solutum,
Amplius haud ullas posse timere vices.

O ubi plena sacro manat torrente voluptas,
Verus ubi pleno fonte redundat amor.
Salve care parens, alti novus incola caeli,
Non mihi, qui genuit, care parente minus.
Tecum delicias, et gaudia nostra tulisti,
Quae nulli poterunt restituisse dies.
Haec ego, dum flentes, comitamur funus amici,
Flebilibus cecini pauca, Philippe, modis.
Plura dolor prohibet: Salve cultissime vates,
Inque beatorum pace, Micylle, vale.

IN NUPTIAS MARCI LUDOVICI ZIEGLERI, IURISCONSULTI, ET CATHARINAE REIFFSTOCKIN, VIRGINIS. Elegia III.

Si mihi praeteritae ver illud amabile vitae
Ingeniique forent libera iura mei,
Invida nec tacito confectum cura dolore
Cogeret aetatis tempora dura queri:
Forsitan argutas quae possent ire per aures,
Concinerem thalamo carmina, Marce, tuo,
Qualia sub murto [Orig: myrtho] quondam redolente canebam.
Qua trahit Hesperias in mare Laedus aquas.
Florida cum teneris serviret amoribus aetas,
Esset et in pretio [Orig: precio] nostra iuventa suo.
Tunc ego regnabam, gelidam nec ad usque Pyrenen,
Cultor Apollineae notior artis erat.

Nunc vigor omnis abest, curisque exhaustus amaris,
Ingenii cecidit spiritus ille mei.
Ne tamen officium veteris tibi desit amici,
Desuetae repetam fila canora lyrae.
Ergo age, quae te vero celebras conubia [Orig: connubia] cantu,
Ad nova coniugii gaudia Musa veni.
Sed quia nec violas, nec laetos arida flores
Educat, aut molles terra perusta rosas:
Sume Palatini culto de principis horto,
Quae tegat ornatas laurus odora comas.
Turrigeram, Nymphis comitantibus, ibis in urbem,
Qua iacet imperii nobile Spira forum.
Aura favet, Caurique silent, dum mane rubentem
Evocat auroram Lucifer, illa diem.
En etiam thalamo felices exserit [Orig: exerit] ignes
Cum matutino lucida Sole Venus.
His comitem roseo se Iuppiter addit in ortu,
Qua puer hibernas [Orig: hybernas] fundit amatus aquas.
Te quoque prima videt geminis cum piscibus Eos,
Inventor curvae, Pleiade nate, lyrae.
Quaeque levat gravidas partu Lucina puellas,
Purpureum medio spargit ab orbe iubar.
Scilicet haec taedae sunt omnia laeta iugalis,
Haec fortunati nuntia [Orig: nuncia] signa tori [Orig: thori] .
Sol oritur, reseratque diem, iam lucet, eamus:
Plana sinisterior, nec salebrosa via est.
Tu Dea, cantantes ut eamus amabile quiddam
Concine, iucundum carmine fiet iter.
Primus Hymen caram iuveni, carumque puellae
Coniunxit iuvenem, certaque iura dedit.

Ante vagos hominum genus exercebat amores,
Nulla verecundi cura pudoris erat.
Invia pro thalamis nemorum deserta colebant,
Antraque furtivum saepe cubile dabant.
Primus hymen docuit lectum servare pudicum,
Et statuit proprio quemque [Orig: quenque] iacere toro [Orig: thoro] .
Idem virginibus formae praecepta colendae
Tradidit, et cultus iussit habere modum.
Neve genis, limisve oculis, nutuve loquaci,
Neve superciliis falleret ulla virum.
Tu populos, genialis hymen, moderaris, et urbes,
Tu facis unius corporis esse duos.
Nil sine te Venus alma potest, Iovis incluta [Orig: inclita] proles,
Comprobet assensu quod bona fama suo.
Dulcis Hymen, Hymenaee, Hymen, quid gaudia differs?
Taedifer Uraniae nate sororis ubi es?
Aspice, brumali dum torpet frigore caelum,
Ut tristes errant per nemus omne ferae.
Nullus honor silvis [Orig: sylvis] , maerent [Orig: moerent] sine amore volucres,
Et gemitu vidui turturis arva sonant.
Caelibus [Orig: Coelibus] haec vita est, consorte carentis imago,
Haec desolati tristis amoris hiems [Orig: hyems] .
Eia age dulcis Hymen, quid vota moraris amantum?
Huc ades, o sacris, blande Hymenaee, tuis.
Vere novo, molli cum vernat gramine tellus,
Arbor et umbrosas explicat alta comas.
Luxuriant, saliuntque greges, tectaeque sub altis
Frondibus argutae consociantur aves.
Gemmas vitis agit, teneras humus educat herbas,
Induit et flores quaelibet herba suos.

Talis cum socia fecundus [Orig: foecundus] coniuge lectus,
Sic etiam fructum femina [Orig: foemina] , virque ferunt.
Hymen, o Hymenaee, Hymen: sed fallit? an amnem
Conspicimus, brevior carmine facta via est?
Dicite, qui colitis Rheni vada caerula, nautae,
Ecquis ad algentes constitit hospes aquas?
Sic ego: sic Licmon, iam caelo quinta refulsit
Delia, nocturnos quae moderatur equos,
Cum teneram ducens forma praestante puellam
Cnodius hac agili remige fecit iter.
Cnodius interpres legum, cui nectaris instar
Dulcis honorato profluit ore sonus.
Sed cum mane novo Tithonia surgeret uxor,
Exortaeque darent astra fugata locum,
Venit, nescio quis, pharetra succinctus, et arcu,
Ales, egens oculis, et sine veste puer.
Hunc senior Celadon formosum dixit Amorem,
Dixit et accensas virus habere faces.
Ille Deas omnes ussit, fluviumque tenentes
Naides: in ripa tela relicta iacent.
Venit et alma Venus (nec enim Dea notior ulla est)
Et blandus Veneris terga secutus Hymen.
Felices ripae, fortunatissima tellus,
Numina tot pedibus quam tetigere suis.
Fallor? an antiquae celsis in moenibus urbis
Tympana cum citharis rauca dedere sonum?
Templa petit sponsus, sacras ut firmet ad aras
Promissam thalami, numine teste, fidem.
Qualiter irriguo flos intemeratus in horto,
Gramineum suavi mulcet odore solum:

Sic tenero vernat iucundae flore iuventae,
Formoso iuvenis corpore, mente senex.
Hoc faciunt mores, et docti pectoris artes,
Iudiciumque sagax, eloquiique nitor.
At iuxta celebres, Iuris tria lumina, fratres,
Praesidium nuptae dulce sororis, eunt.
Una manus patrem (quis crederet?) unus eodem
Laurigero natos auxit honore senex.
Incluta [Orig: Inclita] sublimi qua surgit vertice Sena,
Arbiaque Umbronae limpidus auget aquas.
Sena domus quondam Phoebi, nunc turbine Martis
Triste sub Etrusci [Orig: Hetrusci] principis acta iugum.
Te quoque non ausim dulci cum fratre silere,
O decus Agninae nobile, Marce, domus.
Condita nam memori sub corde recentia servo,
Signa voluntatis non moritura tuae.
Sed iam sponsa venit, manibus deducta suorum,
Virgineumque regit conspiciunda chorum.
Qualiter astrorum caelo regina sereno
Luna, repercussis nocte refulget aquis:
Quale vel Oceani liquidis iubar exserit [Orig: exerit] undis
Lucifer, Aurorae praevia stella suae:
Sic vivus micat ore nitor, sic lumina flagrant,
Cincta superciliis lumina nigra suis.
Florida nativos comitatur gratia mores,
Pone subit roseus, subsequiturque decor.
Scilicet ingenuo cunctas in pectore dotes,
Casta quibus laudem virgo meretur, habet.
Nec genus, aut proavi desunt, et sortis amicae
Munera inexhausto fonte beata fluunt.

Illa sed argutos in me quae figit ocellos,
Aspicis ut molles erubuere genae?
Quaecumque est, utinam sese patiatur amari,
Naturae facies arguit esse bonae.
Fortunata, sacro si qua es dilecta Poetae,
Spectabis cineres nomen habere tuos.
Ah pereat quisquis praefert virtutibus aurum,
Ingenium cunctas nobile vincit opes.
Hactenus haec. Dea flecte genu, bona verba sacerdos
Incipit, et sacras fundit ab ore preces.
Et canit, ut fuerit post prima exordia mundi
Illa creatori proxima cura Deo:
Ut peragens dulci coniunx cum coniuge vitam,
Cognatum porro traderet usque genus.
Ergo velut patula vitis se tollit in ulmo,
Vitis et impositum sustinet ulmus onus:
Sic pius uxori vir adhaereat, uxor amati
Sedula procuret remque domumque viri.
Sed bene habet, iunxere manus, arasque relinquunt,
Agmen et e sacra iam redit aede domum.
Nunc locus affari sponsum, nunc iungere dextras
Res sinit, et dulci solvere verba sono.
Marce decus patriae, faciles cui munera Divi
Omnia munifica contribuere manu,
Hospita linquentes vicini flumina Nicri,
Venimus ad thalami gaudia festa tui.
Accipe, quo potuit, confectum carmine munus,
Aeternum nostrae pignus amicitiae.
Nos Liger [(transcriber); sic: liger] , et Rhodanus, nos pubescentibus annis
Iunxit honoratae Sequana rector aquae.

Quique tot egregias urbes, nemorumque recessus
Caeruleus tardis flexibus ambit Arar.
Nos simul Hadriacus puppi sulcavimus [(reading uncertain: soiled)] undas,
Aequora qua Venetus prospicit alta Leo.
Nec pater Eridanus, nec amoris nescia nostri
Felsina, quae lauro cinxit utrique comam.
Saepe graves tulimus morbosi sideris aestus,
Inque pruinosis Alpibus acre gelu.
Tempore tam longo nullis mollescere vidi
Illecebris sensus, deliciisve [Orig: delitiisve] tuos.
Unus amor nobis, eadem domus, una voluptas,
Laedere quam potuit nulla querela fuit.
Nunc tibi parta quies, et quod sperare solebas,
A superis casti munus amoris habes:
Munus habes, regum gemmas quod vincit, et aurum,
Et quicquid rubri volvit arena maris.
Quis non divitiis fidos uxoris amores
Praeferat? et subolis [Orig: sobolis] gaudia, spemque suae?
Sis felix, faveatque tuis concordia votis,
Mella fluant thalamo, lacque merumque tuo.
Huc ades o, Hymenaee, novos iam vesper amores
Advehit, Aonium Musa revise nemus.
Intrat Hymen thalamos, valeas dulcissime Marce,
I prior, exemplo mox sequar ipse tuo.

AD GEORGIUM CRACOVIUM IURE CONSULTUM. In obitum Philippi Melanthonis.

---

page 105

Elegia IV.

Dum tepet apricus, Zephyris spirantibus aer,
Blandaque purpurei tempora veris eunt:
Almaque fecundo [Orig: foecundo] se vestit gramine tellus,
Arbor et umbrosas induit alta comas:
Errabam Nicri secessus inter amoenos,
Mollis adhuc vitreo rore madebat humus.
Prata videns circum, florum mirabar honorem,
Lenis ab herbosis dum strepit aura iugis,
Grata salutabant orientis lumina Solis
Dulce viatori mane levamen, aves:
Nuntia [Orig: Nuncia] cum luctus tua venit epistola Craco,
O quoties lacrimis humida facta meis.
Sic igitur moriens, sic o divine Melanthon,
Funere perturbas gaudia nostra tuo.
Raptus es, heu (nec vana fides) tumulumque recentem
Attonitus muta praeterit Albis aqua.
Scilicet haec miseris deerat sors ultima rebus,
Hic cumulus nostris debuit esse malis.
Deseris insanis puppim, bone rector, in undis,
Nutat, et in medio fluctuat illa mari.
Te sine nil laetum nobis, nec amabile quicquam,
Delicias mundi sustulit una dies.
Morte tua caeli facies mutata sereni,
Terraque vix natas maesta [Orig: moesta] recondit opes.
Pastoresque sonant vacuos lugubre per agros,
Atraque mutato sidere squalet hiems [Orig: hyems] .
Ipse ego qui viridi redimitus tempora murto [Orig: myrtho] ,
Laetus odorati tempore veris eram,

Fingebamque tuas quae possent ire per aures,
Tutaque iudicio docta per ora tuo.
Nunc studium, Musas omnes, lucemque perosus,
Carmina lugubri concino maesta [Orig: moesta] lyra.
Haec cineri suprema tuo sint munera, quamvis
Gratia par meritis non queat esse tuis.
Nec mihi spes aequare tuae praeconia laudis,
Arduus ingenii divitis ille labor.
Qui volet is Libycae numerum subducat arenae,
Cum rapidum Pleias turbat aquosa fretum,
Sat mihi, si nostrum dolor hic testetur amorem,
Meque obitu gemitus non tenuisse tuo.
Nam licet occiduo traherem sub cardine vitam,
Vespere qua lassis Sol iuga demit equis:
Seu populos inter Phoebi quos inficit ignis,
Sidera quos extra nostra iacere ferunt:
Has tamen inferias, quocumque [Orig: quocunque] sub aethere ferrem,
Et memor ignoto staret in orbe lapis.
Te puerum vix linquentem cunabula, Musae
Certatim donis excoluere suis.
Maternaque tibi consanguinitate propinquus
Monstravit verae Capnio laudis iter.
Capnio quem Tibris [Orig: Tybris] , quem frater Tibridis [Orig: Tybridis] Arnus
Progeniem nostri sanguinis esse negant.
Illius Arctoas iussu digressus in oras,
Coepisti ingenii spargere dona tui.
Et velut exiguus primum sine nomine rivus,
Per viridem tenui murmure serpit humum,
Mox magis atque magis labendo viribus auctus,
Communes populis sufficit uber aquas:

Sic artes crevere bonae, tua gloria crevit,
Adiecitque aliquid proxima quaeque dies.
Fortunata nimis sub sidere Maenalis [Orig: Moenalis] ursae
Terra, prius foedo squalida tota situ.
Ille tuas iussit Musas regnare per urbes,
Et pulsare novo pectine fila lyrae.
Incluta [Orig: Inclita] tunc geminae rediit facundia linguae,
Barbariesque dedit, cedere iussa, fugam.
Calliopeque suis comitata sororibus ultro
Maenalia [Orig: Moenalia] posuit laeta sub axe domum.
Tum pater, ignotum prius atque ignobile flumen,
Cornua limosa sustulit Albis aqua.
Et, quos nulla prius flores conspexerat aetas,
Fudit odorifero [(transcriber); sic: odor fero] terra benigna sinu.
Hinc legere novi sibi serta recentia vates,
Gloria quos umeris evehit alta suis.
Seu vada, care senex, habitasses Syrtis iniquae.
Sive sub Haemoniis invia saxa iugis:
Illuc Castaliae migrassent sponte sorores,
Ortus et Aoniae fons novus esset aquae.
Fallor? an hoc terris superi restare monebant,
Sideraque in cunas officiosa tuas?
Cum Iove Mars primo fulsit tibi mitis in ortu,
Thessalus hospitio fovit utrumque [Orig: utrunque] senex.
Inventorque lyrae faustos tibi praebuit ignes,
Humida qua liquidas vena refundit aquas.
Falciferumque senem, quamvis nil triste minantem,
Molliit [Reg: Mollivit] in quinta candida sede Venus.
Cynthia per felix in culmine virginis astrum
Oppositos fratris currere vidit equos.

Inde tot egregiae culto sub pectore dotes,
Dona tot, ignorat quae rude vulgus, erant.
Gratia Diis, quod laeta tuo mihi tempore nasci,
Praeceptisque tuis fata dedere frui.
Septimus a decimo (memini) iam ducitur aetas,
(Tam cito tot laeti praeteriere dies.)
Cum tibi praeclaras puer erudiendus in artes
Traditus Aonidum captus amore, fui.
Non mihi maluerim quicquid Tagus egerit auri,
Quicquid habet rubri dives arena maris.
Tu mihi mostrabas bifidi iuga frondea montis,
Deducens fida, ceu pater ipse, manu.
Non tibi per latium, tot clara per oppida, vidi
Sequana nec tumido qua fluit amne, parem.
Clara per Europam tua fama, per Asida terram,
Nec Libyae laudes nescit adusta tuas.
Tu praecepta Dei pandens arcana, docebas
Gaudeat ut pura mente fideque coli.
Doctrinaeque pio caelestis amore, ferebas
Mille viae casus, taedia mille senex.
Non magis hac iudex, quam parte severus in illa,
Iusta velut premitur pondere libra pari.
Impia nec contra dirae convicia linguae
Causa [Orig: Caussa] lacessitas impulit aequa manus.
Non ego mordaci perstringam carmine quemquam [Orig: quenquam] ,
Nullus in hoc umquam [Orig: unquam] pectore livor erit.
Si tamen audebunt manes violare sepultos,
Tisiphone furiis quos agit atra suis:
Non cineres, venerande, tuos patiemur inultos,
Pro tumulo pietas induet arma tuo.

Albi pater, pater Albi leves abiere per auras
Omnia, quae propter vivere dulce fuit.
Si quid habent viri timidae praesagia mentis,
Poena venit lento sera sed ampla pede.
Iam video instantes fatali lege ruinas,
Proeliaque [Orig: Praeliaque] et fuso pingue cruore solum.
Volvitur huc illuc, veluti spoliata magistro
Cumba [Orig: Cymba] per Aegaeas naufraga fertur auqas.
Ergo nec affari mihi te, dulcissime, saltem
Extremum licuit funeris ante diem.
Cum pectus tibi dira sitis torreret anhelum,
Ureret et miserum febris acerba iecur.
Ipse salutiferas herbas, sucosque [Orig: succosque] dedissem,
Quos miscere aliae non didicere manus.
Ipse Deum supplex in vota precesque vocassem,
Assistens lecto pervigil usque tuo.
Namque preces castae pallentes pellere morbos
Votaque, Paeonia fortius arte solent.
Non licuit saltem voces audire supremas,
Atque anima tecum deficiente loqui.
Non positum lacrimis sparsi venerabile corpus,
Florida non cineri serta rosasque dedi.
Quod possum, tibi mane novo, tibi vespere sero,
Maesta [Orig: Moesta] tibi media carmina nocte canam.
Nec brevis haec finem statuet mihi vita doloris,
Si quid adhuc vitae Dii superesse volent.
Non animum verni mulcet clementia caeli,
Non levis afflatu me iuvat aura suo.
Fecundisque [Orig: Foecundisque] rosae, laurique videntur in hortis,
Cumque maris viridi lilia rore mori.

Alma parens tellus, cuius cognomen habebas,
Deficit, et fetus [Orig: foetus] neglegit [Orig: negligit] aegra suos.
Ipse etiam veteris Nicer haud oblitus alumni,
Caeruleas largis fletibus auget aquas.
Hic fuit, hic studuit, puer hoc in caespite [Orig: cespite] lusit,
Hic pater, hic genetrix [Orig: genitrix] , hic habitavit avus.
Colle sub hoc tenui deduxit carmen avena,
Hic decor, haec doctae gratia vocis erat.
Talia dum recolit, lacrimarum gurgite flumen
Crescit, et undosis fluctibus antra fremunt.
Maestaque [Orig: Moestaque] vicina residens Philomela sub umbra,
Flebile maerentes [Orig: moerentes] concinit inter aves.
Aemula facundi Philomela Melanthonis ales,
Par honor, et linguae candor utrique fuit.
Omnia quae tellus, quae pontus, et educat aer,
Interitu lugent, magne Philippe, tuo.
Si tamen illa Dei fuit (ut fuit) alma voluntas,
Nostra nec infectum reddere vota queunt:
Corporis exuviis et mortis lege solutum
Gratulor aetherea te regione frui:
Postque tot in fidos maris implicabilis aestus,
Nubila iam pedibus cuncta subesse tuis.
Iam canis unigenam natum, rerumque parentem,
Per fortunati culta virecta [Orig: vireta] soli.
Illic sunt, quicumque [Orig: quicunque] Dei praecepta secuti
Iusticiae certas nos docuere vias.
Non illic morbi, non aerumosa senectus,
Non grave pauperies urget acerba malum.
Sed citharae, cantusque vigent, animaeque piorum
Ipsius e vitae fonte perenne bibunt.

Aeternique patris mens et sapientia Christus
Fervida divino lumine corde rigat.
Salve magne parens, alti nunc aetheris haeres,
Et fruere aeternis, quae tibi parta, bonis.
Discipulique tui vocem cognosce supremam,
Nec pietas cineri sit gravis ista tuo.
Terra tuum violis ornet, lauroque sepulcrum,
Floreat aeternis urna beata rosis.
Ossaque tranquilla semper tua sede quiescant,
Semper ad Albiacas vox tua vivat aquas.
Hoc precor, his saltem mundi sator annue votis,
Ipse vagi curam suscipe Christe gregis.
Per nomen, venerande, tuum, nostramque salutem,
Sanguine quae miseris est reparata tuo:
Perque tuos, dum corpus erat mortale, labores,
Per maiestatem numinis oro tui,
Extremae per dira precor ludibria mortis,
Respice desertas, optime pastor, oves,
Respice nos, tenues cum spiritus ibit in auras,
Summaque cum terris fulserit illa dies.
Qua tuba per trepidas sonitum dabit horrida nubes,
Hocque triplex multi flamma resolvet opus.
Et bene habet: nec enim, genitor dulcissime, longe
Auguror adventus tempus abesse tui.
Interea laudesque tuas, nomenque canemus,
Tu modo da dulci, Christe, quiete frui.

IN OBITUM MAGNOLDI AB HUTTEN Equitis Franc. [Abbr.: ?]

---

page 112, image: s065

Elegia V.

Has tuus inferias vates, Huttene, Secundus,
Haec tibi pro meritis munera solvo tuis.
Quandoquidem viridi nobis te sustulit aevo,
Quae nihil egregium mors sinit esse diu.
Forsan et haec manes pietas descendet ad imos,
Sera quidem pietas, grata futura tamen.
Flere tuos obitus iubet illud amabile quondam,
Nunc interruptae foedus amicitiae.
Namque etiam tumulis suus est honor, inque sepultos
Mens pia flebilibus testificanda modis.
Et mortem vitae testem, finemque laborum,
Laudibus ornatam convenit esse suis.
Elysiis igitur quamvis iam laetus in hortis,
Inque nova vitam luce perennis agas:
Funeris extremum tamen hunc largimur honorem,
Virtutis pereant ne monumenta tuae.
Invida consumit titulos, et busta vetustas,
Et spolia in templis exuviaeque ruunt.
At si quem dulci celebrarunt carmine Musae,
Ille vel invita morte superstes erit.
Quos libet, hos memori vatum labor eximit aevo,
Longaevi possint ne nocuisse dies.
Te quoque sublatum quamvis in flore iuventae,
Inter Honoratos gloria tollet avos.
Florida vix septem iam lustra peregerat aetas,
Iniecit rapidas cum fera Parca manus.
Nec tibi nobilitas, nec profluit incluta [Orig: inclita] virtus:
Tam cito belligeri gloria Martis ubi es?

Cynthi per herbosas gelido qui flumine valles
Laberis, et patriae divitis arva meae:
Incluta [Orig: Inclita] tu priscae spectas cunabula gentis,
Illic prima scatet fontis origo tui.
Ardua qua vacuas turres extollit in auras
Arx a praecipiti nomen adepta iugo.
Illic Mangoldus, quem deploramus ademptum,
Vagiit [Reg: Vagivit] , illustri sanguine natus eques.
Quis veterum referat decus immortale parentum?
Amplaque victrici praemia parta manu?
Bis tria iam caelum permensus saecula [Orig: secula] Titan,
Et totidem roseis lustra peregit equis.
Cum celebres atavi factis, et equestribus armis,
Sanguinis auxerunt nomina clara sui.
Aucupii Caesar cum dictus ab arte, iuberet
Ficta novo primum proelia [Orig: praelia] more geri.
Qua gelido magnas a vertice despicit urbes,
Per mare velivolas quae regit ursa rates.
Hinc genitor, belli fulmen, quem Marte furentem
Horruit attonita saepius Ister aqua.
Hinc patruus, notum cuius super aethera nomen
Pervolat immensi Solis utramque [Orig: utranque] domum,
Huttenus, quem fama vehet plaudentibus alis
Ordo per Europam donec equester erit.
Maiorum tumulos obliquis Cynthius undis
Alluit, Heroum manibus illa domus,
At tu, quae bustis fortuna negavit avitis,
Gurgite iam Moenus praeterit ossa suo.
Flos generis Mangolde tui: sed terra sepulcrum
Quaelibet, una omnes grata recondet humus.

Et cineres idem, quod terras, aequora caelum,
Conteget, ac dulce est, cum vocat hora, mori.
Vivere debueras equidem, nisi fata negassent,
Strenuus, excellens, candidus, acer eras.
Si tamen exactae considero facta iuventae,
Nil potes hac vitae de brevitate queri.
Iam virtute senex, factisque illustribus ingens,
Vertice contigeras sidera celsa tuo.
Ingenuas vernans exacta iuventa per artes,
Sequana qua tumido labitur amne, fuit.
Arvernisque [(transcriber); sic: Avernisque] Liger qua primum e rupibus ortus
Undoso latum gurgite pandit iter.
Hinc placidi mores atque asperitate carentes,
Maius honorata nobilitate decus.
Nec deerat cultae facilis tibi copia linguae
Nec sine fecundo [Orig: foecundo] pectore corpus eras.
Et suavi poteras dulcedine praeditus oris,
Gallica nativo verba referre sono.
Mox tua per varios virtus exercita casus,
Per numeros sese sustulit aucta suos.
Testis erit regum qui pugnae accincte duorum
Matrona dividuis castra diremit aquis.
Testis Scaldis erit, ripaeque binominis Istri,
Spiculaque averso qui iacet Hunnus equo.
Vidit et in dubio belli certamine Moenus,
Sanguinei cunctas Martis adire vices.
Aeratasque acies, et equestres ducere turmas,
Spargereque hostili pingue cruore solum.
Vidit idem Veraris, vidit quoque Tubarus, et quae
Irriguas Moeno Sala ministrat aquas.

Cum trepidos armis ageres ultricibus hostes
Alite per campos pulverulentus equo.
Quid tamen ista iuvant? quid nomen, et utilis aetas
Profuit? et laudis tot monumenta tuae?
Num minus in gelido, iam pulvis et umbra, sepulcro
Maximus ingenio, nuper et ense iaces?
Sic cecidit Pallas, domitor sic Lausus equorum,
Sic in Echionia Parthenopaeus humo.
Sic iacet in culto flos qui nitidissimus agro,
Vomere succisus praetereunte fuit.
Sic ego saepe rosas, sic uda papavera vidi,
Candida sic primo lilia vere mori.
Invida mors, quare tantis virtutibus obstas?
Tot bona cur terris eripit una dies?
Infelix mortale genus, rationis egentes
Saecula tot degunt per nemora alta ferae.
Unicus Assyriis qui vivit odoribus ales,
Exuviis iterum nascitur usque suis.
Nos, rerum heredes [Orig: haeredes] quos vult Deus esse suarum,
Tam fragili vitae conditione sumus.
Damna novis reparant agrestes floribus herbae,
Aspera cum pulso frigore cessit hiems [Orig: hyems] .
Tunc iterum violae, tunc germina mille colorum,
Quae prius immitis laeserat aura, virent.
At nobis dubii cum flos brevis occidit aevi,
At superos duro clausa adamante via est.
Quod si fata negant animos in humata reverti
Corpora, nequicquam vota precesque valent:
Haec Mangolde tamen solacia [Orig: solatia] mortis habebis
Incluta [Orig: Inclita] quod nequeant facta decusque mori.

Nam tua Pierides, quod magnis saepe negatum est
Regibus, aeterna nomina laude vehunt.
Tu quoque, si posses, iam non reviviscere velles,
Nec te, si posses, fata redire sinant.
Haec rerum series immota, Deique voluntas,
Arbitrio fatum qui regit omne suo.
Viximus, et multos una transegimus annos,
Signa voluntatis mille futura tuae.
Tempus ad hoc primo (non saepe recordor) ab aevo
Vestra mihi patuit semper aperta domus.
Nunc tibi parta quies, nostros fortuna labores
Versat adhuc, variis insidiosa modis.
Concilia interea te fortunata piorum
Semper inexhausta luce serena tenent.
Forsitan et nostri memor in regionibus illis
Laetaris memores nominis esse tui.
Invida non omnes capiunt oblivia manes,
Umbra soporiferas non bibit omnis aquas.
Nec generosa meo, tua corde recedit imago,
Non mea Lethaeus si riget ora liquor.
Acceptum quodcumque [Orig: quodcunque] potest gratumque sepultis
Accidere, exsequiis [Orig: exequiis] contigit omne tuis.
Omnia persolvit pietas tibi fratris amici,
Marmor et incisis indicat ossa notis.
Ipse etiam, quem tu semper complexus, amabas,
Ultima quae potui munera ferre, tuli.
Non thyma, non violas, tepidi non veris honores,
Candida luteolis lilia mista rosis:
Sed quae me viridi Musae docuere iuventa,
Carmina de patrui fontibus hausta tui.

Primus is e sacro doctas Helicone sorores
In patriae duxit florida rura meae.
Vivite felices animae, longumque valete.
Donec in aeterna vita sit una domo.
Sit tibi terra levis, Mangolde, rosisque sepulcrum
Floreat, et cineri grata parentet humus.
Haec tibi Pierides post ultima fata rependunt
Munera, perpetuum rursus ave, atque vale.

IN NATALEM CHRISTI SALVATORIS NOSTRI. Elegia VI.

Annua natalis venerunt tempora Christi,
Plectra mihi sacrae da Friderice lyrae.
Ore pio Friderice fave, discedite curae,
Hac bona sunt nobis omnia nata die.
Qua tu vera Dei suboles [Orig: suboles] e virginis alvo
Editus, o Iesu, labe carentis, homo es.
Sparge sacram Titan meliori sidere lucem,
Purius et rutilo funde nitore iubar.
Nec liquidum nigrae contristent aethera nubes,
Ponat et hiberni [Orig: hyberni] frigoris aura animas.
Sollemni [Orig: Solenni] resonet templum venerabile cantu,
Voce preces moveas supplice, quisquis ades.
Ipse canam dulces numeros: adhibere sacratis
Pierios aris fasque piumque modos.

Tu modo Christe meum pectus vocemque guberna,
Verum Dei effigies progeniesque patris.
Pax erat, et totum finito Marte per orbem;
Omnia tranquillae plena quietis erant.
Iura dabat Caesar populis, et pendere census
Mandabat, vires nosset ut ipse suas
Edita gens paret magni de semine Iudae,
Inter bis senas [Orig: bissenas] conspicienda tribus.
Ipse etiam veteris Iosephus dulcia Bethles
Moenia, Iesseis regibus ortus, adit.
Iamque gravis sequitur caelesti pondere virgo
Casta, Dei virgo magna futura parens.
Transierant latum qua prospicientis in aequor
Plurima Carmeli vestit oliva nemus:
Qua iacet et liquidis quem Cison alluit undis,
Fecundo [Orig: Foecundo] gignens Balsama colle Thabor.
Linquitur a laeva gemina qui surgit in astra,
Mons sacer antiqua relligione [Reg: religione] , iugo.
Perque suos vidit vestigia flectere campos
Hierichus, rivis uda liquentis aquae.
Ventum erat ad Solymas arces, ubi Iordanis illos
Peneades placido mitior amnne tulit.
Illic parva quidem, sed magnis debita fatis
Urbs oculis Bethle facta propinqua fuit.
Protinus ore pio natalia rura salutant,
Rura olim proavi quae tenuere senes.
Iamque cadente die, Phoeboque sub aequore merso,
Carpere nox solitum fusca parabat iter
Caespite [Orig: Cespite] gramineo, cannisque palude resectis,
Pauperis agricolae stabat operta casa.

Textus erat virgis paries, muscoque virebant
Tecta, viam Boreae vimina rara dabant.
Liminis intrabant postes agrestis, in urbis
Moenibus hospitii deficiente loco.
Exigui stibulae fenique [Orig: foenique] rigentis acervi,
Et folia e ramis arida facta iacent.
Ignibus accensis illos, et paupere victu
Sedulitas miti rustica fovit ope.
Iamque fere medio peragebant umida [Orig: humida] cursu
In caeli vario limite signa vicem:
Summa casae radiis vulgebant culmina Lunae,
Iamque soporiferae tempora noctis erant.
Arboreae frondes late, montesque silebant,
Dum refovent dulci membra quiete ferae.
Spirabantque leves nullo cum murmure venti,
Mutaque virgultis tecta sedebat avis.
Languida Iosephi mulcebat pectora somnus,
Sicut inops vili stramine fultus erat.
Virgo memor sensit prope tempus adesse beatum,
Quo pareret ventris numen onusque sui:
Plena Dei subito flagranti pectora motu,
Sedibus e superis Spiritus intus agit.
Aethereoque domus venerabilis igne reluxit,
Flammeus et claro fulsit ab axe nitor.
Concipit illa preces castas, simul ecce remotis
Nixibus, ecce sacrum molliter edit onus.
Qualiter umidulos [Orig: humidulos] post frigora tristia flores
Vere novo Zephyris feta [Orig: foeta] remittit humus.
Signa dat omnipotens genitor, micat aurea Phoebe
Purius, et maculis non sinit esse locum.

Laetaque diffundunt rutilantes sidera flammas,
Et vos Iordanis lenius itis aquae.
Involvit tenui nudum velamine mater,
Sacra fovens placide membra tepente sinu.
Plenaque mox rigido tulit in praesaepia [Orig: praesepia] feno [Orig: foeno] :
Aspera laeserunt stramina molle latus.
Cultor agri iuxta bos, et stridentia carpens
Pabula Iosephi vector asellus, erant.
Protinus hirsutos, submisso poplite, vultus,
Oraque divinum corpus adusque ferunt.
Neve recens natus mala frigora sentiat infans,
Fumificis arcent flatibus acre gelu.
Excitus e somno Iosephus, ut aspicit illum
Ante pecus, spatio [Orig: spacio] statque siletque brevi.
Ut tamen accessit, fuditque precantia supplex
Verba, piae lacrimis [Orig: lacrymis] immaduere genae.
Ah quoties blandis complexum fovit in ulnis,
Et tremula tenuit brachia parva manu.
Ah quoties, album caput ad cunabula flectens,
Oscula caelesti carpsit ab ore senex.
Utque solo iacuit, fatorum conscia, tales
Edidit, accepto numine, lingua sonos:
Sancte puer, tandem vatum promissa piorum
Non dubiam factis exhibuere fidem.
Venisti sperata salus, mundique redemptor [Orig: redemtor] ,
O populi votis saepe petite tui.
At te, nec rutilis gemmis pretiosa [Orig: preciosa] nec auro
Tinctave Gaetulo murice, tecta tegunt.
Nec pario radians adoperti marmore postes,
Tecta suo capiunt vix satis ampla gregi.

Stella tamen felix, portantes munera reges,
Huc feret ad cunas praevia duxque tuas.
Et signabit iter flammasque per aera ducet,
Huius egens caelum sideris ante fuit.
Fallor an auroram, Nabathaeaque regna relinquunt,
Qua vehit Eoo Phoebus ab orbe diem.
Pondera cum murris [Orig: myrrhis] donabunt divitis auri,
Et quae sole metit tura [Orig: thura] perustus Arabs.
Ecce quid infantes avellere matribus hostis
Pugnat? et armatas inicit [Orig: injicit] ense manus?
Purpureo squallent perfusae sanguine cunae,
Nutricumque madent caede rubente sinus.
Ibimus, et Nili, genetrix [Orig: genitrix] , loca tuta petemus,
Has suboles [Orig: soboles] latebras debet habere Dei.
Insidias donec componens ante, solutus
Barbarus horrenda morte tyrannus erit.
Tunc iterum Pharii puer illic litoris [Orig: littoris] exul,
Niliaco refers sospes ab orbe pedem.
Et iam divini peragis mandata parentis,
Verba nec aethereis viribus orba doces.
Iamque fere cursu restant tibi fata peracto,
Ultima sanguineae iam venit hora necis.
Parve quid ah vagis? tamquam [Orig: tanquam] tua vulnera noris,
Dum reparas leto [Orig: letho] , quae periere, tuo.
Ipse etiam solito privatus lumine Titan,
Purpureos tenebris tristibus abdet equos.
At tu sancte tua captivos morte redemptos [Orig: redemtos]
Inferno solves carcere victor avos.
Aeque [(transcriber); sic: Eque] Stygis nigrae tenebrosa sede resurgens,
Tertia cum caelum triverit axe dies.

Mox patrium repetes, iam non mortalis, Olympum,
Et dabis humanas pondus habere preces.
Sis facilis, magni bone Christe salutifer orbis,
Hoc nomen Stygis [(transcriber); sic: stigiis] auribus horror erit.
Sic ait, et fletus cecidere per ora secuti,
Nec potuit lacrimans [Orig: lacrymans] ulteriora loqui.
Admonito flebat genetrix [Orig: genitrix] quoque tacta dolore,
Inque sinu puerum dulce gerebat onus.
Et modo blanditias dicebat murmure leni,
Nunc tepidi grata lactis alebat ope.
Forte simul pecoris custodes montibus illis,
Servabant clausos nocte silente greges:
Cum iuvenis supra caput illis astitit ales,
Et timor (horruerant) sit procul omnis, ait:
Aetherea missus servator ab arce salutis
Vobis sub tecto paupere natus homo est.
Ite citi, agrestes violis aspergite cunas,
Ite simul regi munera ferte novo.
Dixit, et in vacuo pendentes aere coetus
Aetherei dulces concinuere modos.
Impleruntque vagis discursibus aethera notum,
Gloria sit summo, vox erat una, Deo.
Plenaque tranquillae tellus secura quietis,
Et colat humanum iusque piumque genus.
Angelicis longe tenuis concentibus aer,
Ictaque dulcisonis vocibus arva sonant.
Terror abit, parent iussis, humilique iacentem
Inveniunt puerum cum genetrice [Orig: genitrice] casa:
Depromuntque sinu munuscula dulcia parvi
Ruris, adorato supplice voce Deo.

Nec rutilo possunt saturari lumina vultu,
Nec se quin tangat continet ipsa manus:
Sancte puer salve, tibi candida solvimus ora,
Sancta velis populo dexter adesse tuo.
Christe puer, per quem praeclusaque ianua leti [Orig: lethi] ,
Inque domos superas rursus aperta via est.
Da veniam nostro sceleri, peccasse fatemur,
Sis miseris praesens, auxiliumque feras.
Pelle famem, morbosque procul, da pectore casto
Vivere, quod superest temporis omne tibi.
Si quid et incauti commisimus, effice laesi
Ne memor hoc olim vindicet ira Dei.
Pax redeat, lenisque quies, cessentque tumultus,
Martis et in nostro desinat orbe furor.
Semper ut hanc melius tibi sancte canamus ad annum,
Pondere curarum non remorante, diem.

AD SPIRITUM SANCTUM PRECATIO.

Ut, nova cum Dominus fabricasset corpora mundi,
Illa Dei fovit spiritus igne suo,
Fecundosque [Orig: Foecundosque] dedit rebus nascentibus auctus,
Cuncta sui reddens plena vigoris ope:
Sic miseris duro solacia [Orig: solatia] tempore praestes,
Sic foveas coetus, spiritus alme, pios.
Te ponat querulos Ecclesia praeside luctus,
Numine curarum mole soluta tuo.
Oppressaeque malis, fessaeque senilibus annis,
Afflatu recrea languida membra tuo.
Discute sollicitos terrores, suffice vires,
Corda sinas caecae noctis habere nihil:

Assit amans veri studium, probitasque fidesque
Aethereae per quam sedis adimus iter.
Omnipotensque tuae firmet nos halitus aurae,
Solamen cunctis, hoste furente, malis.
Erige tu pavidos, et opis caelestis egentes,
Sicut avis plumis mollibus ova, tege:
Tu requies animi, tuus omnia temperat ardor,
Muneris est, quicquid spirat ubique tui.
Tu moderaris opus triplicis mirabile mundi,
Aeternamque doces cuncta tenere fidem.
Aeris et liquidos tractus, caelique meatus,
Quicquid et in toto nascitur orbe, foves.
Vis tua praecipiti magnum vertigine caelum,
Non intermissis cursibus, ire facit.
Tu regis obliquo contra surgentia nisu,
Omnia quae certis legibus astra micant.
Quaeque suos peragunt clarissima lumina motus,
Te sine Sol fixis Lunaque staret equis.
Vis tua felices viridanti gramine colles
Vestit, et innumeris floribus ornat humum.
Tu patulos mulces fecundo [Orig: foecundus] flamine campos,
Ut gravidos oneret frugibus arva sinus.
Aspice sic miseros, sic consolare iacentes,
Rore salutifero spiritus alme iuva.
Pectora te flammis agitante beata calescant,
Sitque Deus, soli cui placuisse velint.
Nec sacro avertant nos iussa minantia verbo,
Auxilio cedat mors quoque victa tuo.
Ut, fragiles summa cum luce reliquerit artus,
Vivat in aeternae spiritus arce domus.