HUTTENI POEMATUM PARS PRIMA. ELEGIAE ET DE ARTE VERSIFICANDI LIBER. [a. 1506 ... 1517.]

PRAEFATIO EDITORIS AD OMNES QUATTUOR PARTES.

"Mir kommt aber immer vor, wenn man von Schriften, wie von Handlungen, nicht mit einem gewissen parteyischen Enthusiasmus spricht, so bleibt so wenig daran, daß es der Rede gar nicht werth ist. Lust, Freude, Theilnahme an den Dingen ist das einzige Reelle, und was wieder Realität hervorbringt; alles andere ist eitel und vereitelt nur." Goethe an Schiller

Quod Hutteni carmina, rudem adhuc indigestamque molem, in quattuor partes dispescui, optima ratione factum esse iudicabunt, spero, qui auctoris vitae scriptisque paullo diligentius studuerint, omnes. sponte profecto ea digestio argumenta poematum temporaque, quibus composita sunt, contemplanti sese praebet, in tantum ut mirer in hunc diem neminem, quem sciam, fili, quo suspensa sunt singula, rectitudinem et ex ipsius scriptoris indole ingenioque quasi enascentem necessitatem praedicasse, nisi multo usu didicissem quam longe plerique fere omnes hodieque ab accurata veraque universae Huttenianae vitae ingeniique morumque ingenuae et quasi compactilis unitatis, rectitudinis, duritiae, quae cum incorrupta humanitate et profunda probitate et assiduo fervore unice coaluerant, cognitione absimus, multosque esse qui Huttenum ideo tantum, quod versus multos fudit laureamque a Caesare coronam accepit, ad augustum poetae nomen admittant. Non novum est Huttenum adulescentulum elegiis condendis tirocinium Musarum posuisse, nec doctos latet id e ratione litteras discendi docendique, qua et ipse, Rhagii Trebelii Vigilantii discipulus, Eobani sodalis, usus est, facile explicatu esse: verum ingenitam hominis primariamque imi animi condicionem et intentionem elegiacam fuisse sentire potius quam doceri debemus. Eiusdem autem iuvenis, in quo (ut de Alcibiade Nepos olim dixit) natura quid posset experta est, ingenium, dum ex doloribus ac gaudiis elegos pectoris fidibus effingit, rerum humanarum comperiendarum gratia patriasque externasque nationes pervisendi impetuoso studio, quod ipsum tum varii casus tum praecipue monasticae vitae effugio excitatae patris irae debitae necessitates et morbida vis corpusculum infestans auxerant, vehementer commovebatur. ita scholis cathedrisque relictis, versus tamen, ubicumque et quidcumque agebat, Musarum cultor, in arma castraque irruit Germanosque suos et suum Caesarem in praelia contra quemcumque hostem nunc prece blandiens nunc comminationibus terrens tam orationibus quam heroicis carminibus epigrammatumque aculeis accendit
[note:

Thal und Berg durchzieht er, fest im Glauben
An die Freiheit, sinnend tief im Herzen
Lied und Wahrheit, seines Busens Wonne.
"Kein Tyrann soll uns zur Knechtschaft rauben!"
"Heilen will ich meines Volkes Schmerzen."
"Auf, o auf, du deutscher Aar, zur Sonne!"

publicarum recte administrandarum beneque gerendarum artis vix minus studiosus quam cuius vitam his unis officiis totam destinavisset. Musea poterat relinquere, Musas non potuit; sed in musea etiam, quotiens potuit, rediit libenter, liberalioresque litteras et earum propugnatores ut sincere amabat, ita pie colebat ac strenue ab hostibus ingenii quoque armis defendebat laetisque suis laudibus celebrabat. Quo itaque modo, ut supra primam partem cum secunda, quantumvis altera ab altera diversa sit, cohaerere et utramque solidi quasi corporis membrum esse significavi, rursus secunda ad tertiam ita accedit, ut altera alteri sese insinuet, inque quartam aperto tramite transeant. certamina contra curiam Romanam pro libertate Germaniae ecclesiaeque sanctitate, ut tum res erant, pro Luthero institui debebant: quantum illis universus fere terrarum orbis tunc concitari coeperit, quanta fortitudine Huttenus eadem pugnaverit, denique ut non hostibus sed morbo fractus occubuerit, nemo qui haec leget exponere huius loci esse putabit, ut nec huius loci est demonstrare Huttenum rebus ecclesiasticis reformandis rei publicae libertatisque Germanicae nationis causa omnes vitae nervos contendisse, dum Lutherus non nisi fidei Christianae causa Romanam ecclesiam sollicitaret proque principibus ac rebus publicis, ut sacrorum bibliorum per omnia suprema auctoritas esset, contra pontifices Romanos acriter dimicaret. quam inter utrumque heroa differentiam convenientiamque ipse noster melius quam ab alio demonstratas me legere memini, litteris ad Lutherum scriptis ac praecipue his memorabilibus verbis "mea humana sunt, tu perfectior iam totus ex divinis dependes" vol. II. p. 55. mea quidem sententia expressit.

Pauca ex omnibus quae repperi Hutteni carminibus (repperi autem quamvis antea inedita fere nulla, complura tamen, eaque minime spernenda, quae, cum libellis continerentur quorum exempla vix uni aut alteri conspicere datum fuit, plane in oblivionem abierant) in hoc volumen non recepi, ut pote quae in reliquis quattuor tomis suum locum, eumque, si a perpaucis recesseris, iustiorem quam si omnia huic volumini reservassem, iam invenerant. Ne vero immerito in neglegentiae crimen inciderem, etiam hic omittenda carmina eo quodque loco commemoravi quem ei dedissem, si non omnium Hutteni operum, sed poeticorum tantum modo editionem paravissem. Atque haec ipsa ratio, ut taceam alia, satis declarat cur nunc ad ea quae ex Epistolis obscurorum virorum Hutteno deberi videantur, omnino non respexerim: his enim epistolis suum volumen debetur, quod a me elaboratum post hoc edi spero.

[IN LAUDEM MARCHIAE CARMEN] UDALRICUS HUTTENUS PHAGIGENA RHAGII AESTICAMPIANI DISCIPULUS AD LECTOREM HUIUS LIBRI.

Marchia, tardigrado terra interiecta Bootae,
       Gargareum superat fertilitate solum,
Cuius in autumno cum pinguibus incola botris
      Poma sub aestate praemia messis habet;
Vix sentit piceis borealia frigora taedis,
      Tempore fetura veris abundat apum.
Adde boum cultus, hic quorum copia tanta est,
       Quanta sub Ionio fertur arena mari.
Sunt et equi celeres natique ad pondus aselli,
      Quaerit ad innumeras gramina pastor oves.
Ut tamen haec taceas, laetam vagus Odera terram
      Diluit, et varias piscibus auget opes,

HENRICI BRUMMANNI MAGONCIACI SECTATORIS IOANNIS RHAGII AESTICAMPIANI ORATORIS IN FRANCOPHORDIANAE DESCRIPTIONIS ET P. VIGILANTII POETAE COMMENDATIONEM AD LECTOREM EPIGRAMMA .

Incertum est homini studium et diversa cupido
       Qui legit historias gestaque pulchra virum:
Nam hic probat Hellanicum ,placet huic Herodotus, et illi
       Socraticus Xenophon Acesilasque vetus;
Lactea delectant alium quoque dogmata Livi,
       Hic vult Salusti scripta videre brevis.
Sic diversa rapitque animum in diversa voluptas,
      Mensque nequit recto sistere certa loco.
Tu vero exoptas qui altissima nostri, lector,
      Pulpita Gymnasii principiumque novi,
Hunc poteris manibus complecti saepe libellum,
      Qui tibi iam placida mente legendus erit,
Marchia quae tellus, quae sit Francphordia nosces,
      Quam, bone, piscosis alluis, Odra, vadis;
Principibus quae sit prudentia, fama decusque,
      Et quae dent cultis munera doctoribus:
Quantaque fertilitas agri, quae copia messis,
       Numina quam faveant Bacchus et alma Ceres:
Quotque boves, pisces, quot oves celeresque caballos,
      Quotque fovet doctos urbs celebrata viros.
Quantum etenim aerio cedunt virgulta cupresso
      Et quantum lepori est fortior ipse leo,
Tantum est Gymnasium hoc ludo praestantius omni,
       Quem tibi Romana aut Graecia terra tulit;
Quod tibi descripsit celebris Vigilantiusauctor,
      Gymnasii laus et gloria magna novi.
Hunc igitur digitis cape, lector amande, libellum,
      Qui tibi permodico venditur aere. Vale.

DE CALCOGRAPHO AD LECTOREM.

Hoc tibi Marchitica Conradus in urbe monetis
      Excussit graphicis ingeniosus opus.

IOANNIS RHAGII AESTICAMPIANI LUSACII ET RHETORIS ET POETE LAUREATI EPIGRAMMA AD LECTOREM.

Cessa Niliaci mirari pulpita, lector,
       Gymnasii et Cilici pectora docta soli
Cecropias cumulo laudisque aequare cathedras,
       Coelicolis iaceat Gallica turba scholae:
Surgit Palladio maior Franckphordia ludo,
      Cuius forma, situs, fama decusque patet
Hoc, quem vel manibus cupies tractare, libello,
      Vel sua luminibus scripta vorare tuis.

ULRICHI HUTTENI ADOLESCENTIS DE VIRTUTE ELEGIACA EXHORTATIO.

Ipse ego dum variae meditor discrimina sortis,
      Dum dubias vitae difficilesque vias
Diversasque adeo curas hominumque labores,
      Ingemit et tristi mens mihi corde dolet.
Nam quaecumque vides fragilis solatia mundi,
      Omnia sunt longa disperitura die;
Utque leves paleae vacuis motantur aristis,
      Et quatitur rapidis silva comosa notis,
Haeret in humanis fragilis fiducia rebus,
      Discrepat et dubiis decipit illa modis:

ULRICI HUTTENI EX EQUESTRI ORDINE ADOLESCENTIS CARMEN EMUNCTISSIMUM MORES HOMINUM ADMODUM IUCUNDE COMPLECTENS CUI TITULUS VIR BONUS. Ge: B: Herbip: ad lectorem

Edidit Huttenus ,lector, tibi, candide, carmen
       Conspicuum dulci Maeonio que sono,
Qui docet ut iustus fias, simul et moderatus,
       Providus et sapiens, religione [orig: relligione] sacer,
Moribus ut valeas rigidum exuperare Catonem,
       Dexteritate Numam Socraticam que scolam.
Morte carent omnes tolluntque ad Olympica regna
      Cultorem, Virtus vulnere et ipsa caret.

ULRICI HUTTENI EX EQUESTRI ORDINE ADOLESCENTIS CARMEN EMUNCTISSIMUM MORES HOMINUM ADMODUM IUCUNDE COMPLECTENS CUI TITULUS VIR BONUS. Ge: B: Herbip : ad lectorem

Cerne novos vultus, rerum studiose novarum,
      Et facili monitus accipe corde meos.
Saepe movent melius propiori cognita visu,
      Inspice, sunt tetricis ista videnda viris.
Multa vident oculi, sed ad interiora remittunt,
      Opportuna magis lumina pectus habet.
Rara mihi facies et solis cognita iustis,
      Cura quibus veri est iustitiaeque calor:
Novit Aristides, novit vir fortis Ulisses,
       Et vos, Socraticae candida turba scholae
Cumque Catone bonus Nascia, et Celius ingens,
       Et Cicero, Latiae gloria prima togae;
Prudentes novere viri, rudis omnia damnat:
      Dum damnat, vitae est nescius ipse suae.
Siqua rudi tamen est discendi cura, cupitque
      Excolere ignavum nobilitate animum,
Ponat opus vitiis plenum, et nitatur in illud,
      Unde decus longae posteritatis erit,
Consilioque meo (nihil est praestantius illo)
      Incubet, exemplar, quo doceatur, habet.

ELEGIACUM PETRI SCHOTTI ARGENTINENSIS CUIUS ARGUMENTUM EST UT MORE ALIORUM ARTIFICUM SCHOLARES QUAERANT ET PRAECEPTORES ET DOCTRINAS NOBILIORES.

Quernis molitur quisquis compagibus aedes,
       Tentat Daedaliis proximus esse viris:
Lysippum superare student qui marmora caelant,
       Pictor Apelleum vincere gestit opus;
Quoslibet observes, vilis sit cerdo coquusve,
      Culmina quisque sua certat in arte sequi.
Scilicet id laudem generat, precium quoque laudis
      Scita dat artifici, dulcia lucra, manus.
Quid pudor, o pueri, linguae praeclara Latinae
      Quum passim occurrant, turgida scripta legi!
Asse licet veniat magni iam Musa Maronis,
       Et scombris Cicero det licet ipse togam:
Crassa tamen crassis blateronibus acta iuventus
      Pergit, illepidos fundit ab ore sonos.
Quid iuvat innumeros tociens iterasse modistas,
      Si nequeas docte subdere verba decem?

FINIS.

ULRICI HUTTENI EQUESTRIS ORDINIS POETAE IN WEDEGUM LOETZ CONSULEM GRIPESVALDENSEM IN POMERANIA ET FILIUM EIUS HENNINGUM UTR. IURIS DOCTOREM QUERELARUM LIBRI DUO PRO INSIGNI QUADAM INIURIA SIBI AB ILLIS FACTA. [A. M.D.X.]

HERMANNUS TREBELIUS NOTIANUS POETA LAUREATUS In persona Lossii.

Numen Pieriis inest poetis,
Libertas, animus celebritasque,
Maiestas quoque, regia et potestas,
Et sunt cura deum sacri poetae,
Chari principibusque regibusque;
Immo (vera loquar, nec ore ficto)
Res est maxima maximus poeta,
Sed cur Lossius ista nesciebam?
Eheu, numina ferreaeque Parcae
Debebant modo quem fero poetam.

DIIS AUSPICIBUS

HER. TREBELIUS LECTORI DE DUOBUS LOSSIIS.

Hic canitur, lector, tibi Lossius unus et alter,
      Et pater et natus, fraude doloque pares:
Res tamen haec potius nati est, quia perfidus ille
      Insidiis vatem deprimit innocuum;
At genitor quia fert spolium, describitur una
       Lossius hic natus Lossius atque pater.

QUERELARUM LIBER PRIMUS.

Elegia I.

Dii, quibus extremi diffusa potentia mundi
      Cessit, et hoc totum est omnia quicquid habent,
Vos miser Huttenus lacrimis accersit inultis,
      Et querela, siqua est, voce requirit opem.
Respice, Christe , meos, ita tu quoque passe, labores,
      Cum tibi mundanus indueretur homo;
Respice non veteres casus, sed temporis huius,
      Quam sint fortunis omnia dura meis:
Ecce furit teneros vehemens quartana per artus
      Et caput exhaustum est viribus omne suis,
Atque ubi desaevit tremebundum in corpore frigus,
       Ingruit Aetnaeo non minor igne calor;
Ipsa etiam est imis vis morbi incussa medullis
      Siccaque concusso pendet ab osse cutis;
Si pedibus conor malefirmum attollere corpus,
      Fessa sub hoc tenui pondere crura labant;
Si manuum officio consuetos molior usus,
      Vix possunt siccas brachia ferre manus;
Nunc humero caput est fultum hoc, nunc incubat isti;
      Nulla mihi potus gratia, nulla cibi.
Haec graviora facit lapsis penuria rebus,
      Quaeque metum dubiae cura salutis habet.

[Elegia II.] FACINUS LOSSII.

Tempus erat quo post ductos ex ordine menses
      Octupes occiduas Cancer inibat aquas,
Undique vis hiemis rapidos constrinxerat amnes,
      Undique concretus frigore pontus erat,
Et iam digressum Pomerana ex urbe parabam,
      Durum opus et nimium viribus acre meis:
Vertere iter potuit, si vellet, Lossius illud:
      Huic ego tunc sumpto debitor aere fui;
Sed petii, ut sineret, neque enim iam reddere possem,
      Fortunam alterius me subiisse loci,
Sive quid ingenio quaesitum, sive per arteis,
      Quo possem lucro reddere sumpta viro.
Annuit et dixit "Quod abis, ita forte necesse est,
      Ergo tibi dabitur, non potuisse, satis",

[Elegia III.] AD PRAECLARUM ADOLESCENTEM WOLFANGUM DE EBERSTEYN NAUGARDIAE COMITEM POMERANUM.

Parve Comes, non parve tamen, quia tradita virtus
      Saepe fuit parvis maxima corporibus;

[Elegia IIII.] AD IOACHIMUM NIGEMAN COLLEGIATUM ROSTOCHIENSEM.

Tu quoque, Pomerias celebris Ioachime per oras,
      Et titulo et rerum pondere nomen habens,
Musicus Huttenus fortunam expertus iniquam
      Et male sublimi trusus ad ima loco,
Nudus, egens, expes, desertus, febribus ustus
      Confugit ante oculos, littora visa, tuos:
Sic aliquis longo lassatus navita ponto,
      Quod vidit primo lumine, littus adit:
Te mihi praecipue magno rude vulgus honore
      Extulit, et famae est copia pulcra tua,
Atque aliquis dicit "Prece si pulsaveris istum,
      Mittet opem votis auxiliumque feret".
Non temere scribo, fidis persuasus amicis;
      Nec movet ingenium causa sinistra meum:
Invida paupertas atque haec violentia morbi
      Nonne viros possent sollicitare graveis?
Tempus erat quo me clementior aura fovebat,
      Quo carui morbo pauperieque mea:
Tunc alios etiam privata sorte iuvabam,
      Et nulli nostrum defuit auxilium:
Quae fuit in nobis pietas ita praestita multis,
       Haec moveat vultus, o Ioachime ,tuos,
Sisque mihi facilis precibus persuasus honestis:
      Dextera sub quovis iudice causa mea est:
Non mihi, siqua fuit, ludendo perdita res est,
      Cum foret ad cupidas alea iacta manus;

[Elegia V.] AD ILLUSTRISSIMUM POMERANIAE DUCEM BUGSLAUM.

Maxime tot princeps hominum, tot in urbibus unus
      Cuius ad imperium cetera turba facit,
Pomera cui tellus certa ditione ministrat,
       Cui bona foecundos Rhugia nutrit agros,
Qui praeclara tenes ex rebus nomina gestis,
      Quis nisi quos Virtus praebet amas titulos,
O generis spes una tui, spes una tuorum,
      Cuius in hoc felix tempore fama viget,
Si licet, emunctam post mille negotia mentem
      Solve, pias miseri commiserate preces:
Cum sedeas iudex, causas censure tuorum,
      Et veniant ad te dives itemque miser,
Vertere in afflicti maestissima fata poetae
      Et prosit causae iusta querela meae.
Non ego te donis captoque impello favore,
      Non ego te falso vincere teste volo:
Causa mea ut iusta est, ita te sub iudice vincat,
      Et noceat fictas composuisse preces;

[Elegia VI.] AD VALENTINUM STEGETIN PRINCIPIS BUGSLAI SCRIBAM UT QUERELAM PRINCIPI OFFERAT.

Fertur ab Hutteno defletis scripta lituris
       Per te Pomerio danda Querela duci.

[Elegia VII.] AD LUDOVICUM HUTTENUM EQUITEM AURATUM.

Musa ,mihi longa numquam defessa labore,
      Pro me quodquod onus quae patienter obis,
Per tot me morbos, per tot solata labores,
      Una comes multis saepe relicta malis,
Longa iterum metuenda tibi via, et eminus, instat,
      Perge, decebit onus te subiisse meum,
Vade per Hercinium protensi fluminis Albim
       Cuius habet laevas accola Saxon aquas,
Atque ubi transieris magnam Brunonis ad urbem
       Et vaga Brunsvigio subdita regna duci,

[Elegia VIII.] AD ULRICUM MANOVIUM GRIPESWALDENSEM OPTIMUM AMICUM.

Quicquid, amice, mihi crudeli Lossius ausu
      Intulit, ut spoliis saeviit ille novis,

[Elegia IX.] AD NICOLAUM MARSCHALCUM DOCTISSIMUM VIRUM.

I, mea, nec longos obeundo congere passus,
       Musa , cothurnato suscipienda viro:
Invenies illum placidas tractare sorores,
      Invenies gravium volvere scripta virum;
Et iam forte vagas depingit in ordine terras
      Cumque mari silvas, flumina, rura, lacus,
Et gentes quavis caeli regione repostas,
      Totque urbes graphico digerit in radio.
Dum licet, accedas, et quo decet ore saluta:
      Non est quem metuas reddere dura tibi;
Ut tamen admissa es et te mandata iubebit
      Edere, fortunas ordine pande meas;
Pande graveis morbos, varios expone labores:
      Dixeris: aerumnas ingemet ille meas;
Utque malis olim tulit ipse simillima nostris,
      Dum leget, in promptu causa doloris erit.
"Utere sorte tua, cui nunc fortuna secunda est,
      Quem levat ex longo parta labore quies;

[Elegia X.] AD LECTOREM.

Lossius hic meus est, haec est iniuria, lector;
      Iam potes in causa certior esse mea.
At ego, quem moles iamnunc premit ista malorum,
      Quem fortuna suo fecit abire statu,
Qui nunc tot morbis et paupertate maligna
      In sordes humili conditione feror,
Non tibi de vili (procul hinc iactantia!) vulgo
      Emersi, veteri stemmate natus eques:
Nota satis vetus est Huttenae gloria gentis,
      Nota satis generis sunt monumenta mei,
Insignita locis et rebus splendida gestis,
      Et nusquam foedis obnebulata notis.
Ille etiam qui me genuit, non proelia tantum
      Gessit honorato perpetuanda stilo,
Multae urbes illum rebus petiere gerendis,
      Consilio magnos adiuvat ille duces;
Sunt et opes et digna viro possessio tanto,
      Iunctaque nobilibus edita mater avis:
Si videas arces, si consito in ordine villas,
      Iurabis magni principis esse domos;
Si comitum turbam, si iura domestica cernas,
      "Ille aliquo" dices "fungitur imperio".

QUERELARUM LIBER II.

[Elegia I.]

Ecce agit in vobis nostri pars altera fletus:
      Da placidam nobis, obvia turba, manum,
Nec tibi sit placitum si quid male Lossius audet:
       Audendum est qua nos iuraque fasque sinunt:
Saepe fuit virtus animum committere factis
      Et totum in vires extumuisse suas;
Sed quoniam immeritas praetendit Lossius iras,
      Et ferus in quodvis effluit ille malum,
Displiceant vobis malesanae iurgia linguae,
      Nec moveant odiis crimina ficta suis.
Ile quidem tota graditur vesanus in urbe,
      Pallidus in mores ingeniumque meum,
Exacuensque in me genuinos undique dentes
      Torva agit implicitis ora superciliis;
Si quid adest de me meritus bene, livet et odit
      Inque meos omnes publica bella parat;
Si quis item nobis non detrahit ore maligno,
      Ex merito musis obsequiturque meis,
Hunc, nisi consensum dederit persuasus amicum,
      Impete conclucat, turbat agitque gravi,
Undique sollicitus de me varieque laborans
      Ut nostri magnam concitet invidiam,
Quem movisse potens, monitis nisi fortisan illis
      Assistat studio credula turba suo?
Ecce mihi tantos iamdudum impendit honores
       Rostochium , ut vates dicar in urbe novus,
Intenditque meo ingenio sitibunda iuventus,
      Doctrinasque novas turba frequenter adit.

[Elegia II.] AD D. THEODORICUM DE BULOV EPISCOPUM LUBUCENSEM.

Sume, Lubusini praesul sanctissime templi,
      Carmen et in patria condita scripta tua,

[Elegia III.] AD AUDITORES SUOS ROSTOCHIENSES.

Lossius , infami fultus spoliator honore,
      Ardet et insomni languet ab invidia,
Dum iuvenem Huttenum Musis sacroque labore
      Tandem aliqua fungi commoditate videt;
Frendit et insultat, fremit, aestuat, ingruit, ardet,
      Deque mea nimium conditione dolet;
Quodque meis faciles monitis committitis aures,
      Tam dolet hic quam vos forte iuvare potest.
Palleat, insultet, contendat et ilia rumpat:
      Non habet in nobis sordida rixa locum;
Nos decet effrenes animo contemnere fastus,
      Proque truci faciles reddere fraude iocos;
Et facile has nugas, facile has contemnimus iras:
      Nil nocitura leves tela movent animos.
Non habet ille tamen, quo iuste intendere possit,
      Et causa in nobis, qua moveatur, abest.
Vos igitur, iuvenes, mecum florentibus annis
      Si sapitis, veras carpite mentis opes,

[Elegia IIII.] AD EGBERTUM HARLEM HOSPITEM SUUM ROSTOCHIENSEM.

Ardet in Egberthum calido mea Musa favore,
      Hunc solum ante oculos ponit habetque virum:
Ex merito venit omnis amor: meruisse fatemur:
      Et decet accepto reddere quemque bono.
Quod pater est mihi, quod genitrix, quod turba sororum,
      Et quantum in nobis frater amoris habet,
Deposui tecum, tibi me vovique dedique;
      Quicquid aves, de me sumere iure potes:
Praecipe, mox pro te medios proficiscar in hostes:
      Quae posset nostras copia ferre manus?
Praecipe, vel fluctus vel eam moriturus in ignes;
      Nulla mora est: pro te cuncta subire libet.
Non tamen ista iubes, saltem memorem esse placebit;
      Forsan et haec pietas sufficit una tibi.
Dum ruit occiduas Germanus Rhenus in undas,
       Dum petit Euxinas Ponticus Ister aquas,
Dum mare tot terras, dum caelum [orig: coelum] circuit undas,
      Semper eris menti portio fida meae.
Contigit huc nudum amissis divertere rebus,
      Quartana pressum vulnere hiante febri:
Suscipis ah miserum votisque accersis egentem:
      Dii reddant animae munera tanta tuae!
Pone leves igitur laudes blandumque laborem,
       Desine nil meritos tollere, Musa ,viros:
Totas iste tuas meruit pro tempore vires,
      Iste feret si quid carmen honoris habet.
O facilem pietate virum, nil mente superbum,
      O semper laudi corda severa suae!
Te meus offendit, quoniam in me Lossius ardet,
      Tu primum aerumnas commiserare meas:

[Elegia V.] IN PHILOPOMPUM QUENDAM.

Sume animos iterum et tepidum, mea Musa ,timorem
      Femineoque leves excute corde metus:
Non tamen ut pugnes aut quenquam prima lacessas,
      Sed sit ut ex monitu cautior ille tuo.
Si mihi notum animi fastus simulataque virtus,
      Vix etiam accessus perferet ille tuos:
Tu tamen accedas et, quo licet ire, fereris;
      Non omnes levibus dimovet ille minis:
Terreat imbelles et inania pectora pulset,
      Nos aliquid nostro fidimus ingenio:
Non omnes mordacis agunt convicia linguae,
      Saepe quid adversos substitit ante notos.
Quid tibi cum teneris, osor Philopompe Camenis
       Quid petis immiti Musica sacra manu?
Quid profugum Huttenum toties sua fata gementem
      Infestas odiis, invidiose, novis?
Si bene succenses nec iniquo duceris ausu
      Et causam in nobis, quae tibi praestet, habes,
Non opus occultas in nos commitere fraudes,
      Sed potes haec patulum ponere in arbitrium.

[Elegia VI.] AD IOANNEM CROTUM RUBIANUM MAGISTRUM SUUM.

Notus amor nostri tentataque foedera votis
      Me sortem hanc variis insinuare iubent.
Quis velit hospitibus peregrinam ostendere fraudem,
      Aut cladem, qua tu nil moveare, queri?
Vix etiam haec veros lachrimis inducet amicos,
      Ut solet a flamma proximiore domus.
Ecce sedet Musasque inter pulchrosque labores,
       Et nostri curam Crotus amicus habet,
Huic nihil hoc toto semoti scripsimus anno,
      Ignaro quae me nutriat ora vagum,

[Elegia VII.] EPITAPHIUM M. IACOBI PAUER OPTIMI VIRI.

Flete, meae maestae, et lachrimas confundite, Musae
      Et rigido teneras ungue ferite genas:
Ille mei species, mei auxiliator honoris,
      Pulchram animam caecas condidit in tenebras.
Rostochium studiis, patria Lubecia fovit,
       Oppida Germano nobilitata solo.
Ipse vagas merces primis exercuit annis
      Et didicit vafram multiplicare stipem;
Post ubi compertum est perituri gaudia mundi
      In se victurae lucis habere nihil,
Sprevit opes rerum positaque cupidine lucri
      Maluit aeternas quaerere divicias;
Ergo illi spreto fallacis foenore nummi
      Assumpta est divi cura sacerdotii;
Ne tamen oratis tantum sacra poneret aris
      Et daret assiduas in sua thura preces,
Decretum est teneram studiis ornare iuventam
      Et velle iis animos erudiisse rudes,
Atque ut ei pacta est Lunensis cura cathedrae,
      Edocuit pueros edocuitque viros,
Numquam luce vacans, numquam sine marte quietus,
      Semper agens variis sollicitudinibus.
Exemplum vobis, iuvenes, aetate sequendum,
      Qua legitis vitae commoda quisque suae.
Ille videns luxus, iras, discrimina, caedes,
      Molliciem, casus, iurgia, furta, dolos,
Quasque senes curas, quasque illaqueata iuventus
      Volvimus, et varias sortis in orbe vices,
Difficilesque ortus hominum et breve tempus honoris
      Vanaque, divicias, stemmata, regna, duces,

[ Elegia VIII.] AD EOBANVM HESSVM VIVACISSIMVM POETAM.

Hesse ,cothurnati divine poematis auctor,
       Hesse ,tui vates gloria prima chori,
Siqua tibi veteris permansit cura sodalis
       Et potes Hutteni iam memor esse tui,
Accipe ab extremo Germani littoris orbe
       Atque in Pomerio condita scripta salo,
Fortunasque meas vultu cognosce sereno,
      Siquod adhuc prisci pondus amoris habes.
Quod tibi nulla meae delata est littera dextrae,
      Quod tibi tam longo tempore nulla salus,

[ Elegia IX.] AD IOANNEM LOBERINGUM PATRONUM SUUM IN CAUSA LOSSIANA.

Musarum atque omnis cultor Loberingus honoris,
      Quem decet humano ponere in ingenio,
Palladis et Clarii Loberingus Apollinis ardor,
       Phocaica dignus tempora fronde tegi,
Qui carmen, qui lege facit nova scripta soluta,
      Quique aliquid nitido perficit eloquio,
Ille, inquam, tantus tantique decoris amator
      Sponte sua causam format agitque meam;
Iamque suas leges animo repetente recenset
      Et spoliatori iura timenda meo:
Hoc duce iudicibus iniuria nostra severis
      Panditur et lectum fertur in arbitrium.
Frendit et insano furit autor Lossius ore
      Et dolet in partem quemlibet ire meam.
Ille nihil monitis, nihil hoc perterritus hoste
      Suscepit nostri iura patrocinii,
Ille meam quovis moderatur iudice causam,
      Iamque sua tabulas condidit ipse manu,
Et mea subscribit posito instrumenta sigillo,
      Nuncque ore, scriptis nunc agit ille notis.
Quod meritum, quae causa virum in mea commoda movit,
      Quando alius vastas polliceatur opes?
An tot opes superant, an tanta pecunia nostra est,
      Ut possim hostiles vincere divitias?

[ Elegia X.] AD POETAS GERMANOS.

Grande, Elegia, iterum, nec onus vulgare subibis:
      Semper habes tua quod crura fatiget iter;
Tu tamen ire para, et nostris nil detrahe iussis:
      Hoc mihi non vilis munere surgit honor;
Labere per totos commisso Teutonas orbe
      Et patriae gentes ruraque culta meae,
Non quod ibi merces fulvum tibi congerat aurum,
      Aut loca quod videas cognita saepe prius,
Sed pete Germanos ex ordine quemque poetas,
      Patria vel quos hoc nomine terra colit:
Ut quemque invenies, pro condicione saluta;
      Non referendus erit omnibus unus honor:

FINIS QUERELARUM LIBRI SECUNDI. DIIS AUSPICIBUS.

HERMANNI TREBELII NOTIANI POETAE LAUREATI ET LL. IMPERIALIUM CANDIDATI AD HENNINGUM LOETZ I. V. DOCT. PRO POETA HUTTENO ADMONITIO ELEGIACA.

Aspera res agitur, patribus non cognita priscis,
       Quos celebri genio Teutona terra tulit;
Res nova, res truculenta, minax, res impia, mordax,
       Res agitur, Lossi , sanguinolenta tibi.
Felices, quibus innocuis sine crimine fama
       Ad Stygios olim contigit ire lacus,
Felices etiam, liceat sceleri scelus addant,
      A doctis cupidas qui tenuere manus!
Sed non hoc misero licuit tibi, teque beatum
       Cum multis dici ferrea Parca vetat:
Heu facinus dirumque caput! tam barbara tamque
      Horrida tempestas haec, mea corda, feret?
Quid patimur vates divino numine pleni,
      Atque supernorum maxima cura deum?
Esto! sit quisquam doctor consulque superbus:
      Ergo sacros vates carpere iure potest?
Res potius truculenta, minax, res impia, mordax,
       Res surgat, Lossi , sanguinolenta tibi!
Dicamus qui sint doctor genitorque superbus,
       Et Phoebi telis ictus uterque cadat!
Tu quoque, tu, Pallas , quia te veneranda vetustas
      Armatam pinxit, cuspide tula veni!
Pallas adest miseri et graviter fert damna poetae:
       Nunc, Henninge ,tuos, perfide, pande sinus!

TELOS.

P. VIGILANTII POETAE etc. HENDECASYLLABON AD LECTOREM. Liber loquitur.

Nemo me legat aut revolvat, nemo,
Quem non permoveat scelus malignum
Audax vel facinus senisque nati,
Vatem quo miserum, probante nullo
Causam, conficiunt, sed ista quisquis
Cernis, desine: non novum, vides, est
Phoebum perfidiae referre poenas,
Ulciscique suos Apollo vates,
O Lossi , solet. Ergo perfer istas
Dicas, atque cave, sacrum poetam
Posthac ne laceres, vel haec sequetur
Velox Archilochi poetae iambus,
Quo viso miseram fugit Lycambe
Vitam, quem laqueo iuvat perire.

AD LECTORES TETRASTICHON ULRICI HUTTENI.

Tractet, amet, legat, excipiat, colat, audiat, adsit
      Cui placet haec novitas;
Spernat, agat, cremet, eiiciat, premat, oderit, absit
      Quisquis ubique nocet.

ULRICI HUTTENI DE ARTE VERSIFICATORIA CARMEN HEROICUM AD IOANNEM ET ALEXANDRUM OSTHENIOS POMERANOS INCIPIT.

Quis modus et quae sint servandae in carmine leges,
Et quo quaeque suum distendat syllaba tempus,
Littera quas vires habeat, quoque ordine mutet,
Omnia discutiam paucis. huc, laeta iuventus,
Verte animi votum sitibundasque imbue fauces;
Non, quia praeterea scriptum nihil utile dicam,
Sed quia munus habes animo gratante profectum.
Improbet ista licet cui mentem insana libido
Carpendi studio vexat: mihi fama trahatur
Inque dies mihi perstet honos, mihi gloria surgat:
Qui velit, invideat seque hoc maerore fatiget.
Littera apud Latios isto discriminie fertur
Vocalis criticos, quod voces integra reddat:
Tales quinque putant, e Graeca exinde retracta;
Consona, quod voces nil mutans adiuvat ipsas,
In se nulla tamen, nisi vocibus addita rectis.
Harum aliquae nobis vanos referuntur ad usus:
Quae sint, disce brevi, quibus e non assonat ipsis.
O tamen u iunctum stat in usu crebrius illos,
Ut sequor, ut quoniam; vetus est scripsisse kalendas;
H nota nonnullis venit aspiratio verbis,

APUD PHACCHUM HOSPITEM WITTENPURGENSEMIDIBUS FEBRUARII [A. MDXI] ABSOLUTUM SINCERITER CITRA INVIDIAM.

NEMO

NEMO LOQUITUR.

Quisquis ades, si forte novos mirabere lusus,
      Ne rigida faciles accipe fronte iocos;
Sed qua laeta probis ageres convivia mensis,
      Quoque decet vultu res variare graves.
Inter se mutata placent: non omnibus idem
      Est locus, haud poscunt omnia tempus idem,
Et quandoque leves veniunt ad seria risus,
      Quo iucunda gravis temperet hora dies.
Este alii tristes semper semperque severi:
      Qui sapis, alternas omnibus adde vices:
Scilicet hic modus est. Tu, qui mea nosse laboras
       Fata, Cleantheum pone supercilium.
Qui loquitur, Nemo est; loquitur Nihil: at tibi siquid
      Insonuit, dicas Neminis esse Nihil.

Ou)/tij e)/legen . Nemo dicebat.

Aut si quid vivo, qui nil faciamque loquarque,
      Quid queritur nostras impia turba manus?
At tu, cui tua res, cui turba domestica curae est,
      Si sapis, ad monitus pectora verte meos.
Inspice quos foveas, quid quisquam faxit in illis,
      Saepe potes tantis liber abire malis.

Diis auspicibus.

HUTTENI POEMATUM PARS SECUNDA. EXHORTATORIA. EPIGRAMMATA. HEROICA. RES GERMANICAS VENETAS ROMANAS SPECTANTIA. [a. 1511 ... 1519.]

ULRICI DE HUTTENI EQUITIS EXHORTATIO ET CARMINA AD MAXIMILIANUM CAESAREM ALIAQUE ALIORUM QUOQUE DE REBUS VENETIS ITALIS GERMANIS ORATIONES ET POEMATA.

AD LECTOREM.

Hoc animi iuvenilis opus meliora sequentur,
       Tu modo temporibus suffice, Parca minax:
Iam rudis hoc aevi est, crescet crescentibus annis
      Vis illa assiduis usibus alta petens.
Primitias teneri iam nunc lecture poetae,
      Olim, ita sperandum est, uberiora leges;
Quae te nunc diffusa umbris defendit ab aestu,
      Quo crevit platanus tempore, virga fuit;
Nil magnum est subito: cuius nunc ista leguntur,
      Quale tibi scribet vir modo factus opus!

SINCERITER [orig: SYNCERITER] . CITRA POMPAM.

AD DIVUM MAXIMILIANUM CAESAREM AUGUSTUM FELICEM PIUM BELLO IN VENETOS EUNTEM ULRICHI HUTTENI EQUITIS EXHORTATIO.

Caesaris alta viget (superi servate) potestas,
       Victrices Aquilas Maximilianus habet:
Caesar obest Venetum populo suo crimina sero
      Noscenti, et veniam iustior ira negat.
Quidni fortunae nimium ventisque secundis
      Confisos virtus Maximiliana domet?

AD CAESAREM MAXIMILIANUM UT BELLUM IN VENETOS COEPTUM PROSEQUATUR EXHORTATORIUM.

Si tua, quam nota est Venetis , clementia, Caesar,
      Tam perspecta prius cognitaque ira foret,
Non tandem hic saperent genua ad tua voce coacti
      Supplice, tu cassas respueresque preces.
Quam facile adversos sequitur prudentia casus;
      Omnis consilium praebet amara dies:
Triste prius quae bella decem tulit Ilion annis,
      Dum gaudet, modico tempore ferre nequit:
Omnia cum Venetis pro voto ac nutibus essent,
      Quae fortuna fuit, non potuere pati;
Nunc postquam clades fortuna invexit acerbas
      Rem desperatum transtulit inque statum,
Deserti atque inopes extrema per omnia currunt,
      Quaeque iterum faciant irrita, pacta rogant.

AD SERENISSIMUM INVICTISSIMUMQUE DOMINUM MAXIMILIANUM AUGUSTUM BELLO IN VENETOS EUNTEM ULRICI HUTTENI EQUITIS EXHORTATIO.

Bella parant gentes, toto violentus in orbe
      Mars furit et segnes cogit in arma duces;
Arma viris redeunt longos intacta per annos,
      Horrida Germano Pallas in orbe fremit.
Rupta quies populis, animos ferus excitat horror,
      Omnibus est diri sanguinis una sitis.
Contrahit hos motus positisque resurgit in armis
      Et belli causam Maximilianus habet.
Huic Venetum proceres, si non me fama fefellit,
      Iniusti ardentes opposuere animos.
Qui te in bella vocant, qui saevo Marte morantur,
      Quid sinis effrenes exeruisse manus?
Posce tuos, pete, Caesar, opem, ferat arma iuventus,
      Quae nunc ignava est facta quiete gravis;

Finis.

HUTTENI VIENNAM INGREDIENTIS CARMEN. Ulricus Hullenus peregrinus Viennam salutat.

Pene pererratis quot habet Germania terras
      Et visis populis quoque sub orbe novis,
Plurima passus aquis et terra plurima passus
       Ingredior muros, alta Vienna , tuos:
Non quia forte loco vellem te adiisse supremo,
      Sed quia fatales sic voluere deae:
Fata sequor, fatis ita compellentibus erro,
      Ante alias tecum, si licuisset, eram.
Quos mihi dura dies Lachesis disterminat et quas
      Infligit curas deliciasque, sequor;
Non voluit patriae tranquillam habuisse quietem,
      Non voluit placido vitam agitare statu;
'Ast' ait 'errabis varioque sub orbe videbis
      'Multorum mores, quodque sequaris erit',
Nec sinit ut vellem curas amplectier illas,
      Sed contra nutum pugnat agitque meum.'
Si contra impositum licuisset vivere cursum,
       Visa mihi primum Pannonis ora foret:
Scilicet immensos visum est perferre labores,
      Et tandem molles appetiisse dies.
Da placidam dextram venienti, urbs clara, poetae:
      Hoc te per cultos obsecrat ille tuos.
Iam satis est longo tolerasse incommoda cursu,
      Iam satis est durae multa tulisse viae
Et varios morbos spoliatoresque malignos
      Vulneraque et casus insidiasque truces,

MAGNI DE ECK CARNI DECASTICHON.

Caesar, ave, cui tanta deo est demissa potestas,
       Cuius et arbitrio Iuppiter ipse favet.
Nulla tibi gens est tanta cervice rebellis,
      Quaeque adeo imperii robora celsa levet,
Quam Venetum , quorum praecordia vexat Erinnys
      Atque utinam tandem se in tua iura ferant,
Participesque altae pacis te principe fiant!
      Auguror, hi victi, tu modo victor eris.
Iura tamen proni Germana que sceptra sequentur,
      Dat veniam victis Caesaris ira semel.

AD CAESAREM MAXIMILIANUM EPIGRAMMATUM LIBER UNUS.

1. AD LIBRUM.

Ne prodi titulo ampliore rebus,
Picta fronte, nitore liminari,
Ut fallas populum, liber, sub auras:
Multos vidi ego sic superbientes
Scombris et piperi togas dedisse:
Exi simpliciter citraque pompam.

2. DE SE.

Francia cui patria est, gelidam porrecta sub arcton,
Hercynium que nemus, qua vitifer exit in amnem
Mogus Rhene , tuum, qua Fagina silva [orig: sylva] feroces
Francorum populos vicino dirimit Hesso
Cui pater Huttenus atque ordine mater eodem
Contigit ex Equitum, tractu tentavit in illo
Caesareas pugnas peregrino inscribere versu.
Itale , da veniam, si se haud foeliciter infert
Cultibus ille tuis: certe acceptum ipse tulisset
Vatibus Ausoniis , si quem meruisset honorem.

3. DE AQUILA.

Haec volucris, quae nunc passis nihil utitur alis
      Omniaque aeria despicit e specula,
Si quasquam in terras rostrumque armarit et ungues,
      Quas turbas illam posse ciere putem?

4. DE CAESARE.

Christus habet caelos [orig: coelos] , infra regit omnia Caesar;
       Nec nisi caelestem [orig: coelestem] respicit hic dominum.

5. AD CAESAREM.

Quae causa aut quae res miseris mortalibus olim,
      Quos colerent votis, indidit esse deos?
Nempe eadem, quae te feret hinc super aethera, virtus:
      Provehit haec homines et facit esse deos.

6. DE AQUILA.

Non mirum est si iam cunctatrix spernitur Ales,
      Tam lenta multis usa quiete dies:
Nam neque compertum est quid, dum tacet, illa volutet,
      Quae sibi constituat tempora, quidve paret.

7. DE EADEM.

Hanc volucrem, quae nunc sine bello et sanguinis usu
      Pacem habuit multos semisopita dies,
Si quis adortus erit nec siverit esse quietam,
      Dispeream, male ni consulet ille sibi:
Non est iste sopor, ex quo non surgere possit;
      Saepe lacessitae est alta soluta quies,
Atque ubi surgit humo, per apertasque evolat auras,
      Heu quantos circum concitat illa metus!

8. AD AQUILAM DE MOTU CAESARIS.

'Armiger alte Iovis , mundi timor, inclita virtus,
      'Quos ruis in populos?
'Quo se mitis amor, quo se clementia vertit,
      'Quaeque fuit pietas?
'Arma gerit mundus, pax est turbata per omnes,
      'Priscaque rupta quies:
'Movit causa viros, furibundae in praelia gentes
      'Te duce bella gerunt;
'Ira duces et caedis amor, fastidia pacis
      'Una iniere tuos.
'Inclyte terrarum ductor, spes summa tuorum,
      'Alte amor, alte timor,
'Quos trahis eventus animo? quas concipis iras,
      'Cuive nocere paras?
'Quas affligis opes? aut quod, fortissime regum,
      'Destruis imperium?
'An mortale tuis peius requiescit in alis
      'Te fruiturque genus ?'
Haec quisquam irata nimiumque nocere parante
      Quaesiit ex Aquila:

9. AD CAESAREM.

Velle puto superos, ut te tua fata repente
      Sublimem priscis adnumerent atavis.
Vota ferunt homines et te superesse precantur:
      Infera nam quis te digeret haec melius?
Ast ego fumosas quoties loco munus ad aras,
      Hoc peto et hoc mecum mille petunt alii,
Invideant ne te misero pia numina mundo,
       Atque ita dent caelos [orig: coelos] ne hinc rapiare cito.

10. DE MAGNITUDINE MAXIMILIANI AD GERMANIAM.

Quid veteres mirare tuos, Germania , reges?
      Quid repetis priscos in tua secta duces?
Ne pete Gambrivios natosque Tuisconis omneis
       Visaque sub Manno fortia corda deo,
Hermionas ve alacreis natosque Ingaevones armis,
       Cimbrorum [orig: Cymborum] proceres Teutonicum que genus,
Quique domi tibi quique foris peperere decorem,
       Neve Ariovistos Arminium que ferum.
Crede mihi, temere praesens revocatur ad aevum
       Carolus , ut fortis, magnus ut ille fuit.
Quid septem Henrichos , quid tres miraris Othones
       Non ulli dignos cedere Scipiadi

DE DIVO MAXIMILIANO IMPERATORE GERMANICO LUDOVICI REGIS GALLORUM TESTIMONIUM.

Rex invitarat quondam ad convivia Gallus
      Insigni quosdam nobilitate viros,
Qui cum de variis loquerentur Regibus, unus
       Maxmilianaeas extenuavit opes,
Dixit et esse Augustana hunc modo Consulem in urbe,
      Nec formidandum Regibus ergo aliis.
Sed cum Caesareas ita vires extenuari
       Audiret, sapiens Rex Ludovicus ait
'Certe ego Consulem eum nolim contemnere, namque is
       'Tympana si pulsat, Gallia tota tremit.

11. IN OBSlDIONE PATAVINA AEGER.

Euganeas video turreis, Antenoris urbem,
       Speratum fractis effugium Venetis
Telorum volat omne genus, defendere muros
      Illi, nos contra tendimus eruere:
Nos caelum [orig: coelum] et tellus, illos sua moenia servant,
      Spes nobis, illis propositus timor est;
Reddidit inclusos sua desperatio forteis,
      Cumque fuga ulterior nulla sit, arma movent:
Si quis in hoc numero est qui possit plurima, cives,
       Hunc ut servemus, me perimant Veneti
Iarm pede pertaesum est claudoque insistere talo;
       Qui valet ut vivat, me perimant Veneti

12. DE MAXIMILIANO CAESARE.

Ille, viri, Caesar, pacis studiosus et aevo
      Segnitie nimia visus obesse suo,
(Cernere enim factis licet et novitate stupenda)
      Maiore est quam tunc corde pulatus erat;
Donec facta tulit Veneti opprobriosa senatus,
      Non caruit, sed non perfrutus est animo:
Atque igitur reputans quae nunc, 'sub pectore', dicit
       Qui non 'hoc Marii Scipiadae que latent'?
Maxima non laus est confestim effundere vires,
      Sed remorari animum temporibusque frui.

13. AD CAESAREM MAXIMILIANUM.

Si tua corruptum moveat clementia mundum,
      Ut constet, rebus non inhietque novis,
Si te propositas, Caesar, comitemur ad arteis,
      Si coeant votis omnia vota tuis,

14. DE SE IN OBSIDIONE PATAVINA.

Erraram a castris ad clausam Antenoris urbem;
      Continuo flamma missilibusque petor:
Certe equidem, fateor, timui, nec ut ante movebam
      Invidiam lingua, sed bona verba dedi,
'Parcite, qui Patavi muros arcemque tenetis,
      'In me vulnifica mittere tela manu;
'Parcite me, Veneti , ferro disperdere et igni,
      'Ne de tot pessum milibus unus eam:
'Non ea fortuna est, ut nunc ego vique manuque
      'Horrida commoti Caesaris arma sequar,
'Huc me sola trahit vestri admiratio regni,
      'Noscere vos cupio, perdere non cupio;
'Ut videam, veni, non veni evertere bello
       'Altini sedes Euganeas que domos.
'Alter ab arctoa vobis furor imminet Alpe
       ' Germanum peditem ducit Iberus eques:
'Has ruite in vires: nam quae tum gloria parta est
      'Si de tot pessum milibus unus eam?'
Nullae hostem movere preces: mihi terga relapso
      Heu quam difficili consuluere fuga.
'Ut caeso me nullus honor fuit, haud ita vobis
      'Pulchrum est me claudos eripuisse pedes',
Dicebam, et fessus media inter milia cursu
      Tutus in effosso delitui tumulo.

15. DE LEVIUSCULA QUADAM A VENETIS ACCEPTA CLADE.

Cernis ut Hadriacas [orig: Adriacas] moveant nova gaudia Ranas,
       In numerum Venetus ut saliatque Leo?

16. DE VENETIS ET GERMANIS.

Tollere pax Venetos Germanos arma solebant,
      Ingeniumque suum pondus utrisque dabat:
Mutantur mores, neque enim Germania pugnat,
       Armaque tu temere conseris, urbs Venetum
Si licet ire retro, vicibus date mutua versis,
       Res tunc Germanis , res erit et Venetis

17. IN GALLOS CAESAREM FUGERE COMMENTOS.

Solaris te, Galle miser, tibi gaudia fingis,
      Haec petis in media commoda tristitia:
Fingis enim rebusque tuis laetum instruis omen,
      Quo quis te in populo non putet ista pati.
Finge quidem casusque tuos solare premendo,
      Interea Caesar dum gerat ista tamen,
Et quem tu iactas abrupto excedere bello,
      Haereat in tergo caede manuque tuo.

18a. PRO PASQUILLO ROMAE.

Anxia lustrato postquam gens Itala mundo
      Consuluit vates consuluitque deos,
Quod male respondent vates, Pasquille , deique,
      Te rogat amisso Caesare 'Caesar ubi est?'
Certa nec accessi referunt oracula Delphi
       Nec Dodonaeisilva [orig: sylva] canora Iovis

18b. PASQUILLUS.

Pone metum, Romane , tuo de Caesare: vivit,
      Ulla fides ex me si tibi, vivit adhuc.
Vis ultra sperare aliquid? venit. hoc ego vates,
       Quo ratius loquitur Delphica fama nihil;
Pugnaces revolant Aquilae; vidi ipse volantes,
       Et tota horribiles spargere ab Alpe minas.
Quid gemitis, Veneti , tandem? quid, Galle , tremiscis?
      Haec ego non dixi saepe futura prius?

19. DE QUODAM IN ITALIA CONVENTU.

Omnia miscentur, confudimus infima summis,
      Partitur quisquis non sua regna tenet.
Abstrahitur Latium secluso a Caesare, donat
       Hoc aliquis Venetis, hoc tibi, Galle , aliquis.
Oppositam molem iniectasque ut transeat Alpeis
      Has Aquilae pennas quis satis esse putet?

20. IN VENETOS IAM EXULTANTES.

Desinite ob casum, Veneti , exultare repente:
      Quae fortuna bona est, itque reditque cito.
Armiger iste Iovis , qui lumine dormit aperto,
      Sublimi vobis imminet e specula.
Qualis ea est, non est Aquilam contemnere tutum
      Saepe quid assuetam ferre morasque pati,
Iamque soporatae similis si moverit alas,
      Quos non continuo conciet illa metus?
Non tutum est Aquilae, Veneti , contemnere pennas,
      Et valde his potis est et nocuisse cito.

21. DE CAESARE ET VENETIS.

Rana procax nuper Venetas egressa paludes
      Ausa est, quam tetigit, dicere, 'terra mea est'.

22. DE VENETORUM PETULANTIA.

'Bella movent Veneti , poscunt te in praelia, Caesar:
      'Quae mora? da bellum, praelia, Caesar, ini;
'Excipiunt Raeti [orig: Rhaeti] Venetos alacresque Suebi [orig: Suevi] ,
       ' Germanos gladios Itala parma voret'.
Haec vix dum ediderat quisquam, cum iam impete facto
       In Venetos rueret, consereretque manum:
Cromnia progenies et magnae filia Troiae
      Quo fugis? hostili cum pede siste pedem.

23. DE BELLO VENETO.

Quid faciunt Veneti ?' pugnant. 'quo milite?' Ranis.
      'Quo duce?' mentitus praecipit arma Leo.
'Tum quibus auxiliis?' Gallorum . 'in quo hoste morantur?'
       Caesare.'quid praedae quaeritur?' Italia
'Quid gessere igitur?' quosdam excivere tumullus,
       Quod fortasse duces terruit Italicos
'Quid factum interea?' movet Iovis armiger alas.
       'Quid Veneti ? rebus consuluere fuga.
'Quem finem sperare licet?' regina volucrum
      Et rostro et saevis unguibus arma geret;
Desinet esse Leo spolio dux victus adempto
       Fractaque in Hadriaca [orig: Adriaca] Rana latebit aqua.

24. DE ODIOSO VENETORUM IMPERIO.

Quae vicinia non tulit moleste
Regnantes Venetos? quis anxio non
Commutare volebat hos periclo
Crudeleis dominos, graveis tyrannos,
Saevos dhmobo/rouj , feros, rapaces,
Gaudentes nece, sanguinariosque,
Cyclopum simileis, acerbiores

25. VOTUM IN MORBO PEDIS.

Has tibi dona fero, mundi regnator, ad aras,
      Quae dabo iam salvo prosperiora pede:
Da morbum cessare pedis, da robur ademptum,
       Sic tua numquam [orig: nunquam] Arabo templa sapore vacent.
Marte rapit Venetos dux Maxmilianus in hostes
       Germanos pedites et Calabros equites:
Non precor, ut morbo vivam tranquillus abacto,
      In bellum ut tanto sed duce miles eam.

26. MORTEM ESSE EXTREMUM OMNIUM MALORUM.

Verbum Caesaris haud redarguendum,
Dignum hoc pectore talibusque gestis
Et vel Pharsalico amplius triumpho,
Quo mortem statuit malis supremum
Finemque omnibus et modum, dolori
Optatam requiem. Fluunt ter octo
Germani iuvenes recente pugna
In thermis Aponi (nefas!) perempti,
Nec iam crura dolent pedesque, ut ante,
Cur quaerant Aponi calens lavacrum.
Quod non unda dedit, nec ars, nec herba,
Ut fiat lacero modus dolori,
His tot mensibus, alteris tot annis,
Mors una tribuit viris in hora.
Quod quisquis videt aestimatque secum,
An quod Iulius haud putabit idem:
'Mors est terminus omnium malorum?'

27. IN VENETOS.

Haud dum omnes contemptae Aquilae, ne, Rana, superbi,
       Neu tibi sub Marco semileone place:
Videris Insubres Gallo licet auspice, turmas
       Confringi, Helvetias interimique manus.
Saepe suus victis rediit deus: aut ego fallor,
       Aut tibi Teutonica restat ab Alpe malum.

28. IN BARTHOLOMEUM DE VIANO DUCEM VENETI EXERCITUS.

Prospera si pugna est, iuras; si improspera, iuras;
       Ocia nactus idem, Bartholomee , facis;
Si vincis, iuras; iterum si labere, iuras;
      In castris iuras, in curia inque foro,
Militiae iuras, inter convivia iuras,
      Iuras in medio naufragus oceano;
Iuras arma ferens, iuras in pace togaque,
      Iuras seu tractes seria sive iocos;
Si lux est, iuras, nox te iurante tenebras
       Invehit et fuscis Cynthia fertur equis.
Undique cum iures, iurando dic mihi tandem,
       Quid non iurando, Bartholomee , facis?

29. IN EUNDEM.

Nulla est religio [orig: relligio] , servasti foedera numquam [orig: nunquam] ,
       Contemerasti omnem, Bartholomee , fidem.
Moribus his si te durare impune videbo,
      Quos colui, nullos esse putabo deos.

30. ROBERTI SEVERINATIS EPITAPHIUM.

Robertus hac sub mole belliger cubo,
Viator, ille Martius dux Italum

31. DE PERFIDIA VENETORUM.

Miraris Venetae , Caesar, periuria gentis,
      Miraris toties foedera rupta tibi:
Simpliciter nimium: quid enim iurare sinebas?
       Quos iurat Venetus , non putat esse, deos.

32. DE GRASSATURA VENETORUM.

Iam per Osopiacas Venetus leo pascua rupes
       Ibat et in Carnis Illyrico que legens,
Ibat Amyclaei quaerens in fonte Timavi
      Quis domet immanem raptibus ingluviem;
Praeda Tridentino captata est ultima rure
       In primo fortis limine Teutoniae
Cum populi Italiae partum salis esse monerent,
      Grassandi faceret nec tamen ille modum:
Continuo Boreae surgens Iovis ales ab axe
       Horrenda in Venetas morte repellit aquas.

33. DE VENETIS.

Passa sub Argivo quaecunque Agamemnone Troia est,
       Quae mala Pellaeo sub duce Theba tulit,
Quae Carthago potens, quae bello pressa Corinthus
       Saevitum in Solymas quo fuit igne domus,
Et qua Alimedaeam prostravit clade Damascum
       Qui terris Scythico fulmen ab orbe ruit,

34. DE ODIO VENETORUM.

Oderunt populi Venetos, odere tyranni,
      Quique procul quique his proximiora tenent,
Excidium cuncti supremaque fata precantur,
       Regnantes nemo ferre potest Venetos
Dispeream, tantae quae pondera sustinet urbis
       Si sua cum Venetis Doris amica manet.

35. DE PUGNA MEDIOLANENSI IN VENETOS.

Insubriae cecidere duces, ruit Helveta pubes,
      Gaudet et in patria Rana triumphat aqua.
Fer modice, nec te nimium successibus effer:
      Perpetuum non est hoc tibi, Rana, bonum;
Optima quaeque suum cito perficit hora tenorem,
      Nutat in ambiguo sors malefida statu.
Cum videas nihil esse diu, mutanda repente
      Omnia, per varias ire redire vices,
Hoc potes eventu celebrem ductare triumphum,
      Nescia quae sequitur quid ferat hora tibi?
Fer modice, nec te nimium successibus effer:
      Multa cito veniunt laeta abeuntque cito.

36. DE PRODITIONE PER MILITES GERMANOS BRIXIAE.

Non capta est ferro, verum auro Brixia capta est:
      Perdidimus famam perdidimusque fidem.
Hoc de Germanis ? aut cui metus ante subisset
      Ne quisquam hos populos proditione notet?
Perdidinms famam, cives, et turpiter ausi
      Omnibus externis fabula foeda sumus.
Dii perdant facinus quibus hoc autoribus actum est,
      Per quos haec famae nascitur improbitas!

37. DE CLADE A VENETIS ACCEPTA.

Odisse Hadriacas [orig: Adriacas] sed non contemnere Ranas,
      O socii, recte, qui monet, ille monet.
Dixi equidem 'sunt et Venetis sua numina; Sors est
      Quae varias dubio circinat orbe vices'.
Quod dixi, risere viri quidamque bibendo
       Clamabant Venetos se iugulare decem.
'Hoc Venetos iugulare fuit? vel ab hoste tueri
      'Hoc fuit? O vitam, somnia, vina, dapes!
'Milia caesa virum sumptis sine turpiter armis
      'Quatuor! o vitam, somnia, vina, dapes!'

38. IN PUGNAM CREMONENSEM.

Qui volet attonitae pugnam inscripsisse Cremonae
       Ut breviter 'cladi' titulum det ' Venetae ',
Hoc potuit salvo decerpere carmen Homero
         )/Ektane tou\j batra/xouj ai)eto\j u(yipe/thj

39. IACOBI DE EMS EQUITIS GERMANI QUI PROELIO RAVENNENSI OCCUBUIT EPITAPHIUM.

Hospitis ad tumulum quisquis spaciare Suebi [orig: Suevi] ,
      Desine propitios esse negare deos.
Postquam omnes Italorum urbes patriaeque potentis
      Implerat fama nominis, occubuit:
Pugnavit toties, numquam [orig: nunquam] non vicit in armis;
      Hoc quoque, quo cecidit, tempore victor erat.
Ne mortem accusa, neque enim vitam abstulit, auxit:
      Quin haec si moveas, vivere, busta, putes.

40. IN PUGNAM CREMONENSEM.

Bella, trophaea, viros, pugnas, spolia, arma, necesque
       Non vacat Ausonidum commemorare patrum.
Caesa Cremonenses patefecit ut Hadria [orig: Adria] campos,
      Persuasum est vinci nil potuisse magis.

41. IN PUGNAM RAVENNENSEM.

Victori victoque dolor, rabida arma quiescunt;
      Qui vicit, non sic vincere saepe volet.

42. AD RAVENNATES.

Perdis opes perdisque viros, dura omnia perfers:
      I nunc, Pontifici plaude, Ravenna, tuo.

43. IN MORTEM IACOBI DE EMS.

Quam prius ediderat stragem fortissimus heros,
      Hanc super exhaustus sanguine procubuit:
Aspicis exangues iam nunc quoque frendere vultus
      Fallentique truces fervere in ore minas?
Sic stratum, ut tulerat, iam nunc etiam arma ferentem
      Qui videt, avertens hostis ut ante timet.

44. AD CAESAREM DE PROFLIGATIS VENETIS.

Debebat tibi nobiles tyrannos,
Debebat tibi Sors viros ducesque,
Invictos animo feroce reges,
Gesta re celebri potentiaque
Sublimes, tibi debuit trimphos
De virtute pari; sed ut ferebat
Fortunae favor atque iniquus error,
Quanquam est hoc aliquid, tibi relictum est,
Dum punis Venetos superbientes,
A laudum modico decore tolli.

45. IN PUGNAM CREMONENSEM.

  (=Wn u(/brij te bi/n te sidh/reon ou)rano\n i(/kei
      Et qui non homines, non timuere deos,

46. BOMBARDAE A GERMANIS PUGNA RAVENNENSI RECEPTAE.

Gallorum tormenta sumus, Germanus ademit
Quondam hosti victor, nunc reddit victor amico.

47. OBSESSUS A GALLIS CUM SALUTEM DESPERASSET.

Qui misere natus miserabile transiit aevum,
      Saepe malum terra saepeque passus aquis,
Hic iacet Huttenus Galli nil tale merenti
      Insontem gladiis eripuere animam.
Si fuit hoc fatum, vita torquerier omni,
      Censendum est recte procubuisse cito.
Vixi equidem Musis, animum coluique per artes,
      Sed reor irato me studuisse deo.
Mens erat arma sequi et Venetum sub Caesare bellum;
      Verum alio bello concidi et hoste alio:
Pauperiem, morbos, spolium frigusque famemque
      Vita omni et quae sunt asperiora tuli.
Recte actum, cecidi iuvenis miser et miser exul,
      Ne maiora feram, ne videarque meis.

Pro decem posterioribus versibus in epistula ad Phachum sunt quattuor hice:

Si fuit ex fato, ut totos male viveret annos,
      Optatum est, quod tam corruit ille cito.
Ipse suas coluit per mille pericula Musas,
      Et quanti potuit, carminis autor erat.

48. TROPHAEUM IACOBI DE EMS.

Mars genitor, votos Iacobus ductor honores
       Haec tibi de fusis arma locat Venetis

49. DE VENETIS AD CAESAREM.

Ferebant Veneti nimis superbe
Fortunas patrias, suique census

50. DE MUNERIBUS VENETORUM.

Ut pacem obtineant, ut te in sua foedera ducant,
       Omne genus, Caesar, munera dant Veneti
Hoc dare surripere est: si sumpseris, o decus, o laus,
       Quae tibi divictis integra erant Venetis
Dant tibi quae tua sunt, rapiunt tibi maxima. ab hoste
      Missa vocare igitur quid licet? Insidias.

51. IN PUGNAM RAVENNENSEM.

Fas, socii, male velle malis, odisse superbos
      Armaque conari contra inimica manu;
At miserum est sociale nefas civileque bellum
      Miscere et sociae cladis amore trahi.
Vicimus, at nobis perit et de sanguine nostro
      Effusum est quicquid perdidit ista dies;
Atque hoc servitum est iterum tibi, Turca , triumpho,
      Quod nisi laetaris, non sapis; at sapis hoc.
Te foelicem igitur, cui quos tu perdere velles,
      Ipsi intestino perdimur exilio.
Victor ova, compos voti, suspende trophaeum,
      Quam sine caede tua vicimus ista tibi;
Mutuum in interitum pastoris ovilia Christi
      Nedum haec ille lupus perderet, ipsa cadunt.
Erratum est, socii: tum si quis gaudet ab ista
      Caede, suo laetum se sciat esse malo.

52. AD CAESAREM.

Senserunt Veneti quae sint ea somnia, Caesar,
      Quae modo dicebant perpetua esse tibi.
Tantorum sopor his igitur fuit ille malorum
      Causa, quod hanc requiem non voluere pati.
Fallaces oculi et simulantia lumina somnum
       Uno (miserum) Venetos perditis exitio!

53. DE PUGNA RAVENNENSI

Sparsa Ravennates semiobruta membra per agros,
      Quaeque fit esca avibus quaeque fit esca feris,
Diversorum hominum manante cadavera tabo,
       Corporis Hispani hoc, corporis hoc Veneti
Germanorum alibi iuvenum caritura sepulchro
       Ossa videt quisquam et temperat a lacrimis [orig: lachrymis] ?

54. AD CAESAREM DE VICTORIA CREMONENSI.

Ulte nefas Venetum , scelera ulte insignia, Caesar,
      Confer in accensos thurea dona focos,

55. DE PRAELIO CREMONENSI.

Praelia Mantoo dare carmen idonea vati
       Materia, insigni iustaque Maeonidi
Res Venetum , quibus aucta lenus fuit omnipotente
      Fortuna gratas usque movente vices,
Heu quantum fregistis opum, quae copia per vices
      Ex illo rerum flore senescit inops!
Nubila foelici duxistis quanta sereno!
       Scilicet hac Venetum res fuit aucta tenus.

56. DE EODEM.

Parte videt Venetos conflictu Crema sinistro
       Hac cadere atque illa parte Cremona videt.
Dat specimen Fortuna sui, dant numina signum,
      Heu nullam humanis rebus inesse fidem.

57. AD VENETOS DE PUGNA CREMONENSI.

Caesareos soliti petulanter carpere somnos
      Cunctantisque moras vertere in opprobrium
Desidiam nobis, Veneti , obiecistis et illam,
      Nobis, haud vobis quae nocuit, requiem,
Ociaque et lusus, quando inter vina supinos
       Dixistis populos degere Teutonicos
Verba animos movere virum risusque superbi:
      Solvimus infamis ocia desidiae;
Solvimus, o Veneti , somnos, vigilamus abactis
      Lusibus, in vestras sed vigilamus opes;
Iamque etiam eventus docuit pugnare supinos
      Scire et cunctantes rumpere posse moram.

58. DE FORTUNA VENETORUM.

Qui nuper terris, Veneti , quique omnibus undis
      Imperium et leges imposuere novas,
Qui vicere duces, traxere in vincula reges
      Et freno populos continuere feros,
Quorum opibus nil maius erat, quorum urbe superbum
       Ilion inferius sordidiusque fuit,
Et qui iam secum tumidi caput orbis agebant,
      (Quid non immutant tempora?) sunt miseri.

59. DE AERUMNIS MAXIMILIANI.

Quos facit excelsos, cogit prius omnia virtus,
      Quaedam etiam, quae vix sint adeunda, pati;
Quae si lance suis quicquid dat ponderat sequa,
      Et quantus labor est, praemia tanta refert,
Nemo maior erit, nemo te aequabit honore:
      Nam qui pertulerit tot mala, nemo fuit.

60. DE IMMODESTIA VENETORUM.

Concessit Venetis maxima Iupiter
Terras et peregre divitias maris,
Europae in populos perque Asiae sinus
Ingens imperium regnaque fortia:
Atque haec si libeat ferre modestius,
Dixisses eliam plus nimio satis;
Sed magnas quia res magna superbia
Tranquilli impatiens desuper abiicit,
Rursum aufert Venetis omnia Iupiter

61. DE FORTUNA AD CAESAREM

Nuper Virtuti Fortuna inimica furebat,
      Quantis ut posset viribus officeret;
Ergo ut te totum pessundaret, ocius illam
      Fronti aptasse ferunt cornua bina suae:
Tu virtute tua nixus de fronte revellis
       Cornu aliud Gallos , cornu aliud Venetos

62. DE IMPRUDENTIA VENETORUM.

Quisquis exemplo Veneti senatus
Non feret laetam placide quietem,
Ducat exemplo Veneti senatus
      Tristia fata.

63. DE FATIS VENETORUM.

Fabula mota recens Italas conterruit urbes,
       Atque illam Veneti composuere patres:
Scilicet ut si quid foret infeliciter actum, '
      Haec moestum attonita pellet ab urbe metum,
Esse quid in fatis quod Caesaris arma moretur
      Atque illos iubeat orbis habere caput,
Germanas aquilas Veneto succumbere Marco
       Summaque in Hadriaco [orig: Adriaco] regna futura freto;
Terribiles etiam clades caedemque minantur:
      Quae cum aliquis credat, non eget helleboro?

64. DE FORTUNA VENETORUM.

Regina fluctuantis haec maris potens,
Modo superbia tumens et ebrio
Sufflata cultu, bella delicataque,
Amabilis, spectanda florido statu,
Huberta cui fuere cuncta, quae suas
Iactabat immodestius opes, nigro
Sedet paratu lacrimans [orig: lachrymans] , nec ut prius
Superbit; ora squallido situ oblita,
Genae nec ut solent tenellulae, nec est
Venusta frons; cessit potentiae suae
Throno, sedetque languidum nullo caput
Nitore continens manu, solo cubans.
Putavit hanc sibi haud ineptam Sors, iocos
In qua ederet suos et orbi illuderet.
Quid non tibi licere credis, Antias
Quae non soles miscere suprema infimis?

65. AD BONONIENSES.

Tu nunc Sequanicos mirata Bononia Francos
      Omnibus acclamas pompa obeunte viis.

66. DE CONVENTU BONONIENSI AD ITALOS.

Quid te adeo, genus acre virum, quid te, Itale pugnax,
      Hi passim plausus istaque pompa iuvant?
Non quorum adspirat primo fortuna labori
      Continuo invicti roboris esse puta.
Fregerit Helvetias Germano milite vires
       Gallus , ab imperio Sfortia deciderit;
Ast ego venturi vates ero, credite vati:
      Cum veniet Caesar, omnia Caesar erunt.

67. DE FORTUNA.

Huc nunc, huc oculos patentiores
Et ruentis grave dirigant acumen
Reges et populi ducesque rerum:
Cum Gallis Venetos superbientes
Contra non nihil insolenter ausos
Oblitosque sui suaeque sortis
Vicit Caesar et ad nihil redegit.
Quis nunc fortuitos opinione
Amplexabitur exitus sequaci,
Aut quod sors dederit ratum putabit?
Quis nunc divitias potentiamque
Ut certum feret, ut suumque ducet?
Fortunae vagus est levisque nutus,
Incertus favor et rotae minacis

68. DE FORTUNA AD CAESAREM.

Tarda quidem, sed opima tibi Fortuna resultat:
      Quae veniunt cupidis sera, tamen veniunt:
Iupiter ille tuus tibi dum bona temperat astra,
       Quiddam a Saturno , ne cito det, patitur.
Impediat licet ille, tamen melioribus astris
      Sunt tibi vel media fausta parata mora.
Sidera [orig: Sydera] promittunt meliora. quid ambigis? an non
      Tardior ad votum est optima quaeque dies?

69. DE GALLO ET CAESARE.

Omnia sunt Galli , contra petit omnia Caesar:
      Ille quod est fruitur, hic quod abest inhiat.
Fac ludos, Fortuna, aliquos, mutata repente,
       Caesar ut haec habeat, Gallus ut haec cupiat.

70. DE ITALIA.

Victores paulo ante penes sors prospera Gallos
       Cum foret, in Latio fabula Caesar erat:
Vertit se Fortuna retro, Germania vicit,
       Confestim Gallus displicet Italiae

71. DE FORTUNAE MUTABILITATE.

Sorte sub ambigua devinctus vertitur orbis
      Inque vicem redeunt candida et atra dies;
Imus ad arbitrium Fortunae luminis orbae,
      Ad ventum exposita vertimur inque rota;
Omnia dant casus adimuntque: ita vertitur ordo,
      Si tamen est ordo cuncta regi temere.
Vidi ego regnantes Venetos servireque vidi,
      Sublimesque iterum vidi iterumque humiles
Parvum intra spacium nec multos temporis annos:
      Usque adeo variat sors variatque cito.

72. QUOD FORTUITA FACILE MUTENTUR.

Aeris eget Caesar, numeratum possidet aurum
       Gallus , et est auro florida res Venetum
Hostibus addit opes motu Fortuna secundo,
      Virtutem nobis caedit et arma deus.
Stat quisquam et casu mentem defigit in illo,
      Eventum dubiae nosse cupitque rei,
Et dum Sidonio Gallos miratur in ostro
       Et Tyria Venetos murice obire videt,
Paupere continuo spem totam a Caesare ducens,
       Sub dominis Gallo fert Venetis que iugum,
Quos ubi contundi nostris rursum aspicit armis,
       Teutonicas iterum pronus adorat opes:
Nimirum sapiens: nam quod Fortuna dat, aufert;
      Non hisdem vicibus dat adimitque deus.

73. DE EADEM.

Quem dederat Fortuna apicem, siquando revellit,
      Non sibi praestandam commotiet esse fidem.
Sunt haec usque tamen qui demirentur et omnem
      In caeca ponant spem variaque dea.

74. DE FORTUNAE LUDIBRIO.

Erexit Fortuna rotam, (sic perdita mundo
      Illudit, quoties hanc iuvat esse levem)

75. DE IMMODESTIA VENETORUM.

Concessa est Venetis efferto copia cornu,
      Plausibus extemplo laetitiaque fremunt:
Caesaris arma agili siquid Fortuna rotatu
      Evexit, planctu tristitiaque iacent.
Usque adeo Fortuna nihil moderabile suadet
      Oblitosque sui, quos regit, esse facit.

76. AD FORTUNAM.

Quem finem, Fortuna, facis ludique iocique
      Aut variam in nobis qua iuvat esse tenus?
Cum premeres, imo Venetos et in axe locares,
      Vidimus imperii luxuriantis opes:
Res illis rursum facis ut contingat abunde
      Praecipitique leves Caesare ad alta vocas;
Conversis iterum radiis mutata repente
      Rem nostram et laetum provehis imperium.
Quod licet advolvas vehementi nixa rotatu,
      Ipse tamen didici non tibi habere fidem,
Et video nostras inter res quid sit et illas,
      Quod nos, ut cupias, non variare potes:
Nempe usus rerum nobis patientior, illi
      Assueti cum sint tristia ferre minus;
Si cui res igitur nimis affluxere secundae,
      Ordine mutatas aegrius ille feret.

77. DE MUNDI GUBERNATIONE.

Est caelum [orig: coelum] atque illic superi qui humana tuentur?
      Aut aliquos usquam credimus esse deos?
Vel si quis divum est usquam, mortalia curat?
      Aut adeo superis convenit esse leves?
Certe, quicquid id est quod numen habere putamus,
      A quo persuasum est inferiora regi,
Instabile, infidum est, varium, mutabile, fallax,
      Quodque nocet temere, quod temereque iuvat.

78. INSCRIPTIO GALLICI CLYPEI AD AQUILAM.

Quos tandem in populos aut quo haec lilia pandent?
      Aut quas hic serpens involuetur opes?
Inspice res, Aquila , tibi luditur; erige pennas,
       Numquam [orig: Nunquam] cura tibi maior habenda fuit;
Effice, cristati marcescant lilia Galli
      Et sit qui Serpens debuit esse tuus.

79. DE GALLO AD AQUILAM.

Ambitionis agrum circumvolitabat apertum
       Gallus , ut hinc avido carperet ore cibum;
Visa est imperii species quasi rege vacantis,
      Invasit totis viribus impar onus,
Nunc etiam attendit mentem et defixus inhaeret
      Et studiis summas omnibus ambit opes.
Recte, habet ingenium: tu quid, regina volucrum,
      Non hoc esse tuum, quod rapit ille, doces?

80. AD GALLUM.

Quo tibi, Galle , amor hic regnandi atque ista cupido?
      Quin moderare animi vota tenesque modum!
Non potes, ut cupias, Aquilam superare volando,
      Quantumcunque alas contrahat illa suas.
Saepe moras patitur, quae, cum properare necesse est
      Tarde abeat quanquam, vertitur ante tamen;
Scilicet ut possis alios ita vincere gallos
      Et generis volucres istius ante voles,
Contra Aquilam nihil est quo tu merearis honore,
      Ut folio cingas vel breviore caput:
Par Aquilae fieri despera, haud vincere tantum,
      Usque adeo pennas anteit illa tuas.

81. AD GALLUM DE CAESARE.

Quo sit nostra loco res, Galle , audire laboras?
      Recte habet et placido est tota quieta statu.
Quid faciat Caesar? Tibi tantum irascitur, aio,
      Atque unum id patitur, caetera laetus agit;
Lilia plus aequo tua nempe excrescere vidit
      Teque ala nimium luxuriante vehi:
Proinde quid e folio decerpere cogitat illo,
      Quem te intra teneas, constituetque modum.

82. AD AQUILAM DE GALLO.

Cernis ut Insubres migrarit Gallus in urbes,
       Ut Mediolanum possideatque tuum?

83. AD GALLUM.

Pone modum rebusque tuis animique furori,
      Et, quae te supra est, ambitione vaca,
Ut Latium , quod aves, habeas urbesque Latinas
       Et tibi Germanum pareat imperium:
Tu tamen inferior quam ut possis ista tenere,
      Quae tentas, tergum hoc pondera ferre nequit.

84. AD EUNDEM.

Galle , cupis Latii et Romae dominator haberi,
       Regiaque imperii munera, Galle , cupis.
Accipe et ad tempus nostris te insignibus orna,
      Adde Aquilae pennas, hac patiente, tuis.
Quae siquando suas repetitum venerit alas,
      Quos tu tunc risus nuda movebis avis?
Desine cornicis furta ostentare periclo:
      Emergit sua quem, non quem aliena probant.

85. AD CAESAREM.

Iam tua turbatum navis conscendit in aequor,
      Icta procelloso discutiturque freto,
Circum euri boreaeque fremunt, circum omnia, Caesar
      Siqua solent medio terricula esse mari.
Heu portus invade cito, ne, dum occupet alter,
      Excludare vago naufragus oceano.
Ecce subit Gallus et vento vela secundo
      Expedit; ipse moram dum trahis, ille subit.
Heus age rumpe moras, invade! occasio, Caesar,
      Impatiens omnis optima quaeque morae est.

86. GALLI IACTATIO.

'Pingue mihi lucete, foci, mea lilia florent,
      Victima Fortunae concidat icta triplex'
Gallus ait, 'sacroque ardete, altaria, fumo:
      'Nunc mihi sus, nunc bos, nunc cadat agna mihi,
'Ille modo captus capto patre ducitur Anguis,
       ' Insubres parent Cenomani que mihi,
'Ianua paret, opes Ligurum Alpinos que subegi,
       'Tam late populos Italiam que premo:
'Fortunas sed opima mea cadat hostia dextra,
      'Ultima spes, orbis imperium, superest'.
Dum iactat, cristamque levat porrectius aequo,
      Ista audire potes, ferre, Aquila, ista potes?
Quin acuis rostrum passosque exurgis in ungues
       Et Gallum attacto pellis ab imperio!

87. AD GALLUM DE FORTUNAE MUTABILITATE.

Multa cupis, Fortuna tibi cum plurima donet,
       Galle , ne hinc modus huic, nec modus inde tibi;
Debes ipse tamen Fortunam nosse: ferendo
      Plurima saepe nocet, dum ratio omnis abest;
Ipsa quidem caeca est, ut cui det nesciat et quid;
      Nescit in eventum quem tibi donet item.
Ecce autem quae sunt mutantia tempora casus?
      Lilia quam possunt ista virere diu?
Frivola Fortuna est, tempus mutabile: certe
      Gloria, sit quamvis magna, caduca tua est.

88. AD CAESAREM DE GALLO.

Aspicis Italiam tumidos concerpere Gallos
       Liliaque ad longum sparsa virere Padum

89. AD CAESAREM UT CONTEMPTUM SUI VINDICET.

Factus es altivoli opprobrium miserabile Galli
       Itala sunt risus plena theatra tui,
Caesareae spernuntur opes, spernuntur honores,
       Somnus Teutonicas fertur habere Aquilas,
Germanos vina inter opes consumere et aevum,
      Venando patrium te peragrare nemus,
Germanam peregre virtutem habitare, tuisque
      Arma, viros iamnunc urbibus esse negant:
Quod tu, non aliquas, auscultans, induis iras,
      Ulcisci ut famam hanc opprobriumque velis?

90. GALLOS SUPERARE NOS GLORIA. AD CAESAREM.

Verum equidem fateor, Caesar, quanquam haud ita gratum est,
       Gloria Gallorum est maior honore tuo:
Nulla tamen tua culpa inibi, Fortuna iocatur,
       Dumque premit Gallos , te facit esse levem;
Aut operatur Ate factum istud Homerica totum?
      In quemcunque cadat culpa ea, nulla tua est;
Quicunque iste deus tamen est, nisi fers mala sponte,
      Tam facile haec abiges quam facile ille dedit.
Magnum adeo incepti momentum est: incipe, Caesar,
      Ut famam hanc abigas, ut pariasque decus!

91. QUAM PERICULOSA RES IMPERIUM. AD GALLOS.

Imperium nescis quam sit mala bestia, Galle
      Quodsi forte scias, tantopere istud agas?

92. DE GALLO SUPERBIENTE.

Haec cervice tumens et versicoloribus alis,
      Quae crista imperium despicit omne rubra,
Quae mediocre nihil, nihil et moderabile secum
      Volvit et immensas concipit ales opes,
Aemula reginae volucrum, nimis alta volutans,
       Quae caelum [orig: coelum] pennis nititur ire supra,
Si quicquam feret his olim successibus impar,
      Quos risus nobis lapsa movebit avis?

93. DE GALLO ET AQUILA.

Nuper sidereas [orig: sydereas] Gallus transcenderat Alpes
       Terruit Italicos bellua torva duces,
Mediolano postquam consedit in Angue,
      Conflavit magnos crista superba metus.
Nunc etiam Veneti depastus membra Leonis
       Omniaque Hadriacum [orig: Adriacum] nactus adusque fretum,
Successu nimium fortunae elatus opimae,
      Aggressusque suis viribus impar onus,
Ausus ubi est Aquilae nec opinas nectere fraudes
      Et pactum sociae rumpere foedus avi,
Rursus ad Insubres lacero redit agmine montes.
      I nunc, atque ultra quam decet esse para!

94. AD MAXIMILIANUM SFORTIAM RESTITUTUM.

Sfortia progenies, istis dignissime rebus,
      Quae tibi se lapso restituere patre,

95. DE GALLO EX ITALIA FUGIENTE.

Cur nunc ille fugit demissisque ambulat alis
       Gallus , tot populis qui modo terror erat?
Cur lacero tergo fugienti atque agmine parvo
      Languida funesto sanguine crista madet?

96. DE TEMPESTATE AERIS TURBULENTISSIMA IN GALLORUM FUGA PER UNIVERSAM INSUBRIAM ORTA.

Nunc ego te solum Gallis intendere vellem
      Consortemque irae non habuisse tuae,
Nunc ego te vellem fugientia in agmina, Caesar,
      Non nisi mortaleis exeruisse manus.
Namque ubi lenta tuae visa est clementia pacis,
       Iratum Gallis sensimus esse Iovem
Igne micat caelum, quatiuntur fulmine montes,
      In sata tempestas haec furit inque domus,
Horridus it terris lapidosa grandine nimbus,
      Quaque illi fugiunt, omnia ventus agit.
Vellem quos decuit vel qui meruere perissent
      Aut saltem dignos plecteret ista lues:
Nunc passim Italicas immiscuit illa ruinas,
       Et socios poenae Galli habuere suae.
Per, Ticine , tuos, per quos secat Abdua campos,
       Iugera per Trebiae consita perque Pado
Imbre iacet contusa seges, nec grandinis huius
      Impetus innocuus frugibus ille fuit.
Constitit hoc tanti sceleratam expellere gentem,
      Nec sine communi est poena reperta malo.
Quod tamen hi fugiunt quodque his regionibus absunt,
      Quae data sunt faciet damna dolenda minus:
Nam neque nunc sacras quisquam se armabit in aedes
      Et spoliis ipsos saeviet ante deos,
Foeda nec innuptis metuentur stupra puellis
       Securumque prement femina [orig: foemina] virque thorum.
Tum quia tu pugnas iustamque exurgis in iram,
       Non ultra in Gallos saeviet ira Iovis

97. DE EADEM.

Postquam pacta leves ruperunt foedera Galli
      Caecaque fraudato Caesare bella gerunt,
Signa dedit Tellus, signum dedit arduus Aether
      Ultores rupti foederis esse deos.

98. AD MAXIMILIANUM SFORTIAM MEDIOLANI DUCEM.

Effera crudelis refugata potentia Galli
      Hactenus amissum fleveris, orbe, patrem.
Casus ulte tuos captivumque ulte parentem,
      Aggredere ereptas, Sfortia victor, opes.

99. DE PUGNA NOVARIENSI LAUS IOACHIMI DE MOLTZHAN EQUITIS GERMANI CUIUS EA PRAECIPUA VIRTUTE CONFECTA EST.

Nunc lauris hederas, hederis connectite lauros,
      Et gemino meritum cingite honore caput;
Spargite humum foliis, manibus date lilia plenis,
      Cum violis molles accumulate rosas;
Plaudite, servati cives, clamate triumphum
      Et stata propitiis solvite vota deis!
Germano iuveni quos non debetis honores,
       Auspice quo tantas Gallia perdit opes?
Solus hic Insubres tibi, Sfortia, reddidit urbes,
      Solus ab indigno rettulit exilio:
Iam desertus eras, iam nil superesse videbas,
      Consuleres rapida ni tibi forte fuga;
Ille subit motaque trahit tot milia ab Alpe
      Teque iubet refugum cum pede ferre pedem.
Quid faceres? hinc spes urget, timor inde coercet,
      Donec ab ancipiti liberat ille metu.
Vix primae Gallorum acies videre ruentem,
      Nudantur turpi terga suprema fugae.

100. DE VIRIBUS GALLORUM.

Cum ductore ageret bellum sub Caesare Gallus
      Fortis et horribili Marte timendus erat;
At postquam ex causa discessit uterque seorsum,
      Naufraga sublato cortice fertur avis,
Nec volat absque alis, nec init sine cortice flumen,
       Nec vim seiuncto Caesare Gallus habet.

101. AD MAXIMILIANUM SFORTIAM.

Ne, iuvenis, demitte animum, ne cede periclo,
      Ne sine te primo turbine destitui!

102. DE CAESARE ET GALLO.

Arma gerens multas Gallus perterruit urbes,
       Commoti Gallum Caesaris ira fugat.
Tantum aliquid Gallus igitur valet et breve tempus:
      Omnia subiecto Caesar in orbe potest.

103. AD GALLUM EXPULSUM ITALIA.

Ne tibi turpe puta nec sit tibi, Galle , pudendum,
      Quod nunc Caesareo cesseris imperio:
Quos poteras, armis vicisti: ea gloria magna est:
      Contra summa potest Caesaris arma nihil;
Tum si debueras vinci, solatia praestat
      Quod te qui vicit, Maximus ille fuit.

104. DE CAESARIS MAGNITUDINE.

Bella gerunt reges quoties sua causa lacessit;
      Non nisi quod magnum est vincere Caesar amat:
Tunc cum parva fuit nec tanta potentia Galli
       Quamquam [orig: Quanquam] hunc, cur posset tangere, causa foret,
'Tangam' aii; 'at postquam est nacta ista superbia summum;
      Nunc quota venturae portio laudis erat?
Degeneres animi contra imbecille feruntur;
      Non nisi quod magnum est vincere Caesar amat.

105. AD MAXIMILIANUM SFORTIAM.

Sfortia, pone metum, contemplo exurge periclo:
       Helvetium peditem fert Ioachimus eques.
Pugnandum est: pavidos tu pande, Novaria , muros:
       Ex te etenim Gallis illa procella ruet.
Perdideras patrem, servabis strennua natum:
      Vertit enim facilem Sors recidiva rotam.

106. AD IOACHIMUM MOLTZHAN.

Cui datus es miles bello, dux factus eodem es,
      Vidit et armari et vincere tempus idem.
Dux tyro, confestim virtus maturuit in te:
      Quid mirum? summis haec venit ante diem.

107. DE GALLO ITALIA PULSO.

Testis erat Gallus paulo ante insigniter ausus
      Non esse in dominos arma gerenda deos:
Nam cum ultra vires quiddam tentaret, ab illo,
      Quem se sperarat vincere, victus abit.
Tamquam aliquid sese indignum fortuna tulisset,
      Primum illi victo repsit in ora pudor;
At postquam cura ratio mentem egit ab illa
      Altius est casus intuitusque suos,
'Arma tuli temere', quoties irascitur, inquit,
      'Numen habet Caesar, numine vincor ego'.

108. AD MAXIMILIANUM SFORTIAM.

'Sanguine nunc, Ticine , rube, nunc sanguine, Lari
       'Infice Teutonicas caede fluente rates.
'Qua fugiunt Galli , si non tenet omnia miles,
       'Claude viam coepti, Iupiter , effugii'.
Haec aliquis: iusti superos movere precatus,
       Grassati in Gallos diique hominesque simul:
Numquam [orig: Nunquam] ita terribili luxerunt fulgura motu,
      Turbavit sumptum turbidus imber iter.
Sfortia progenies, pro quo movet omnia mundus,
      Aerumnosa patris desine fata queri.

109. AD EUNDEM DE FRANCISCO PATRE.

Tam poterat vixisse diu, superesse tot annos
      Sfortia, praescisset si tua facta, parens.

110. AD REGES TERRARUM.

Qui Gallum , reges, vinci Venetos que videtis,
      Invito moniti Caesare habete nihil:
Si quis enim vestrum tantum irritaverit hostem,
      Non poterit summis viribus esse satis:
Maxima res Venetum , res maxima credita Galli est;
      Atque hos coniunctos sustulit ille simul.
Iam si quis sumptis bellum experietur in armis,
      Frustra spem sera collocat in venia.

111. DE MAXIMILIANO SFORTIA.

Cenomanae gaudete urbes, Insubria , gaude,
      Et gratare tuo libera facta duci.
Respexit Fortuna graves miserata querelas,
      Quod quondam abstulerat restituitque bonum.
Da veniam periise patrem, complectere natum,
      Spem patriae et tanti reliquias generis.
At tu, inferne parens, isto gavise triumpho,
      Elue Sequanici carceris opprobrium.

112. DE INGRESSU CAESARIS IN ITALIAM.

Castra quod Insubres penetrarunt Caesaris urbes,
       Quod Trebiam , quod iam transiit ille Padum
Mota quod iratos fundit Germania Rhaetos
       Saeva quod in Latium promovet arma Lycus
Franca quod Ausoniis se miscent agmina turmis,
       Itala Teutonicas quod videt ora manus,
Non tu, Roma , time, verum arripe laetius omen:
      Non nisi qui nocuit Caesaris arma timet.

113. IN PICTURAM DE CAESARE.

Nuper retrogrado quidam te insidere cancro
       Pinxerat hoc titulo TENDIMUS IN LATIUM
Hoc quid erat nisi quod cupias nec vincere possis,
      Et quoties aliquid coeperis, ire retro?
Sed pictura fuit: contra res vera secuta est,
       Pro cancro tellus Itala vidit equos;
Vidit equos viditque viros: nos te auspice, Caesar,
       Non iam retrogradi tendimus in Latium

PETREII APERBACIII ERPHURDIENSIS ALIUD DE CANCRO A FLORENTINIS PICTO.

Letalem obiecit quamvis Saturnia Cancrum
       Lernaeo Alcides victor ab angue redit:
Sic tu mille licet pingas, Florentia , cancros,
       Italicus tandem Caesaris orbis erit.

114. DE GALLO FUGIENTE.

Ille ardens animi feroxque Gallus
Gallinarum aliquot salax maritus,
Nuper purpurea nimis superbus
Crista multicoloribusque plumis,
Torta quam caput altiore cauda,
Collo splendidus aureo monili,
Flagrans undique lilio virenti,
Qui gentes Italas novum stupentes

115. DE VICTORIA CAESARIS ADVERSUM GALLUM.

Vicimus et Latio Gallos deiecimus armis,
      Ut iuvenis nostra Sfortia regnet ope;
Vicimus, ille fugit qui nos pauloante premebat,
      Cum premeret, pactam non tenuitque fidem.
Disce fidem et quod inis, regum ditissime, foedus
      Servare, haud superum ius violaque deum:
Ut possis homines deluso fallere pacto,
      Crede mihi, superis non ita verba dabis.

116. DE FOEDERE GALLORUM CUM VENETIS.

Foedera coniungunt Veneto cum milite Gallus
       Hinc atque hinc Latios ut subigant populos:
Itala terra tremit, populos metus ille Latinos
      Concutit et mentes abiicit ambiguas,
Horret et ipsa prius tantos experta furores
       Advocat ultores anxia Roma deos;
Pacem Caesar habet, Germania tota quiescit,
      Nec quam quis petiit, ferre videtur opem.
Quorsum haec? ut summas postquam res traxerat iras,
       Moesta luant Galli , moesta luant Veneti

117. VENETORUM MINAE.

Desperant Veneti secum extremumque minantur
       Auxilium Turcas auxiliumque Syros
Dum tu magna facis, sine ut illi magna minentur.
      Heu mihi, quam distant omnia facta minis!

118. DE CONIURATIONE VENETORUM ET GALLORUM.

Magna Iovis volucris gelida spectabat ab arcto
      Pacem, quam populis fecerat ipsa prius:
Protinus hinc Veneti furia importuna leonis,
       Hinc Galli armatas explicuere acies:
Illa quidem, ut steterat, primos requievit ad ausus
      Et passa est aliquid se vigilante rapi;
Quae postquam hostiles auxit patientia vires,
       In medio Latii moesta tulere duces:
'Tentor' ait 'nimium!' subitasque ut moverat alas,
       Continuo Gallus hinc fugit, inde Leo;
Ille quidem Insubres madefecit sanguine montes,
       Nescio quae Venetos ulteriora manent.

119. IN ANNUM M.D.XVI. PROGNOSTICON AD LEONEM X. PONT. MAX.

Quae se horrenda movent, superi, quae dira redundant
In genus humanum? flagrat proh Iupiter omnis

120. QUI ET QUALES IMPERIUM ITALIAE AMBIANT.

Regna petunt Latii Venetus Germania Gallus
Fraude nocens vinoque madens nimiumque superbus,

121. DE IMBECILLITATE GALLI.

Parturiunt montes, ille exit ridiculus mus;
       Cinnama promittit Gallia , praestat olus.
Crediderant Itali venturam e montibus illis
      Quam posset bello vincere nemo manum;
Turba ruit, levis Atrebates et femina [orig: foemina] Picton
       Huicque superstitio Parrhisiana comes,
Insuetusque mali Leucus , quique impete primo,
       Non potis in longum, Celticus urget eques,
Commentorque fugae Biturix timidique Cadurci
       Et, quos iam toties vicimus, Allobroges
Insubres rapiuntur opes, sese obvia produnt,
       Sfortia se vendit, dat sua regna Ligur
Quos tunc non plausus, quos non, decepta, triumphos
       Edebat tellus Itala Galle , tibi?
Caesar adest pugnamque petit: tu vix bene viso
      Non ruis ut pugnes, sed ruis ut fugias.
Desinite ulterius, Itali , confidere Gallo
      Non potis est, si quid cepit, habere diu.
Adde quod haec armis non vicerat, emerat auro:
      Hoc tandem est illi vincere, regis opus.

122. DE EADEM.

Ver erat, extulerat pugnax sua lilia Gallus
      Florida bissenis mensibus illa tulit;
Ver iterum, gelida movit se ventus ab arcto
      Nescio quis: subito lilia flacca iacent.

123. DE CONVENTU GALLI ET LEONIS.

Gallus in Italia est. genitor miserere deorum,
       Grande sibi adscivit terra Latina malum:
Prodita libertas Italorum ; ipse abstulit omnem
       Principus mentem Iuppiter Ausoniis
Hoc ubi consilio pacem turbabat amicam;
      Quamque alias semper, tunc Leo caecus erat.

124. DE GALLORUM ET VENETORUM AMICITIA.

Aurea saecla iterum redeunt, Saturnia regna ;
       Nunc, Cumaea , tibi est facta, Sibylla , fides:
Cum canibus timidi venient ad pocula damae,
      Intra se hostiles claudet ovile lupos.
Nimirum coeunt inimica, per omnia pax est,
       Cum placido Gallus pacta Leone ferit.

PETHEIUS APERBACHUS ERPHURDIEN DE GALLO ET LEONE.

Vicisse divos dixerat superbiens
       Gallus Leonis foedere;
Contra sed ales tela quae gerit Iovis
      Deosne vinces, improbe,
'An rara nescis esse lubricissima,
      'Durare nec longos dies?'

ALIUD.

Magna deum mater fertur petiisse Tonantem
       Armigeros Gallos nunquid habere velit.
At deus audito stomachatus nomine Galli
      'Nil Aquila invisa fulmen ea una ferat!'

ALIUD AD GALLUM.

Galle , quid exultas.' Aquilas quid, perfide, temnis?
      Solis ut aspicies lampada, caecus eris.

125. DE EADEM.

Vivi venimus huc superstitesque.
Iungi sic inimica cerneremus
Gallos atque odii inscium Leonem?
Atque hoc credere quis potest nepotum,
Cum Gallo aequoreas coisse Ranas,
Vel iunctos ita cum Leone Gallos
Adversus Aquilam petisse signis?
Haec audacia magna: at illa maior,
Si pacto patientia est fideli
Inter se coeuntium duorum.

126. AD CAESAREM DE CONIURATIONE HOSTILI.

Respexere dei te, Caesar; hoc unde putemus,
      Haud exempla rei, res facit ipsa fidem:
Cum Gallis Venetus discordibus irruit armis,
      Se novat inque tuas bellum iteratur opes;
Proiicit ampullas Veneti maris unda, tumescit
       Iamque suo maior robore Marcus adest.
Credo equidem solium Iovis illum et sidera fastu
      Poscere, nec mundi regna putare satis.
Luxuriantem animum compesce, libidine vincta,
      Atque animi votum contrahe, Marce, tui:
Quantumcumque bono veniant tua carbasa vento,
      Siste tamen, properam cursu inhibeque ratem;
Successus urgere tuos, nimis alta petendo
      Eniti quam sit res metuenda vide!
Sic illum qui rem melius novere monebant,
      Et meliore fide: perfurit ille tamen.
Respexere dei te, Caesar, ad ultima ventum est;
      Oderunt hominum cuncta superba dei;
Nec dubita, pactum hoc discordia quanta sequatur,
      Cuius plena vides omnia perfidia?:
Unus in hoste labor iuncto, victoria duplex:
      Et bene credemus non tibi velle deos?

127. DE BELLI QUALITATE AD GERMANOS.

Quam sapit ille gravi qui temperat utile honesto,
      Nec temere ullius fertur amore boni.

128. DE BELLO VENETO AD CAESAREM.

Bellum ingens oritur: proh numina! materia apta est
      Quam sibi desumat quodlibet ingenium:
Magnas cogit opes magno molimine Gallus
       Nec Venetis sumpta est acrior ira prius;
Tranquillus petitur Caesar, tantique paratus
       Unica Germanum causa fit imperium.
Spe magna gerere arma datur: iam te obiice, Caesar;
      Hac te cunctari res tulit ista tenus,
Ultra omnis damnosa mora est, magna hostis aditur,
      Sed quae se vinci sustinet, ira, tamen:
Quorum utrumque armis superavimus ante seorsum,
      Quis prohibet iunctos exuperare duos?

129. QUALE SIT HOSTIUM FOEDUS. AD CAESAREM.

Ille adeo semper Venetorum cognitus hostis,
       Cum Venetis tandem foedera, Gallus , init:
Da specimen, Germane , tui, rumpe ocia, Caesar,
      Totque lacessitus prorue in arma modis!
Omnis in eventus rerum Italus arrigit aures,
      Mentem illis novitas adiicit, his adimit:
Expavere aliqui, tum plebs ignara futuri,
      Ut possis satis his viribus esse, timet.