Text submitted by Harry Vredeveld. The orthography and punctuation of the original have been retained. I have silently corrected obvious printing errors, expanded the abbreviations, and normalized the use of i/j and u/v. A critical edition, with modernized punctuation, is to appear in: The Poetic Works of Helius Eobanus Hessus, ed., trans., and annotated by Harry Vredeveld (Tempe: MRTS, 2004– ).

[a1r]

POETARUM OMNIUM SECULORUM
LONGE PRINCIPIS HOMERI ILIAS,
HOC EST, DE REBUS AD
Troiam gestis descriptio, iam recens
Latino carmine reddita,
HELIO EOBANO HESSO
Interprete.

IACOBUS MICYLLUS
Lectori.

Maeoniden Latia memorantem praelia voce,
      Versaque in Ausonios Dorica verba modos,
Castraque cum castris Danaum mutata Latinis,
      Et cum Romanis pallia Graeca togis,
Rem toties coeptam, sed nulli rite peractam,
      Serior en aetas attamen ista dedit.
Hanc laudem multi vatum petiere priorum,
      Sed propriam solus, quam ferat, Hessus habet.

Cum gratia et privilegio tam Regio
quam Caesareo ad decennium.

[a2r]

AD HUMANISSIMUM ATQUE ORNATISSIMUM VI-
rum Dn. Casparem Schetum Corvinum
patricium Antverpianum, amicum carissimum
suum, Helii Eobani Hessi in
HOMERI ILIADA
a se Latino carmine redditam,
PRAEFATIO.

IN varias quondam partes distractus Homerus,
      Et lacer ingrato sparsus in orbe fuit.
Reddidit e toto Pisistratus orbe reductum,
      Sicut ab exilio, Graecia docta tibi.
Sed velut adsertum sibi Graecia sola legebat,
      Expers Maeonidae lingua Latina fuit.
Quamvis et legerent summum Romana poetam
      Ingenia, et tantas assequerentur opes:
Nemo tamen Latiae conatus tradere linguae,
      Carmine qui vellet reddere nemo fuit.
Nam quid pauca morer, quae tanquam vana iacebant
      Fragmina, vix aliquo lumine digna legi?
Quid loquar, ut numeris, et Graeca luce carentem
      Desierint homines vatis habere loco?
Adde, quod eximium divini carmen Homeri
      Nituit hac multo conditione magis.
Donec in haec etiam loca migraretis Athenae,
      Nostraque facta fere Cecropi lingua fores.

[a2v]

Tum docti agricolae nostros sparsere per agros,
      Sed tantum partes messis Homere tuae.
Ipse quoque in partes ausus venisse, ferebam
      Pauca laboranti farra resecta manu.
Territus inde gravi subeundi mole laboris,
      Abieci irata pondera vasta manu.
Iam securus eram, iam liber, et ocia spectans,
      Ditia Maeonidae rursus in arva vocor.
Et iam ter duo transierant sine messibus anni,
      Tam neglecta diu cum seges ista foret.
Cum subito aggressi me non paterentur amici,
      Ocia secura libera mente sequi.
Quos inter primus cum noster Oporinus esset,
      Contendens nostri hoc esse laboris opus:
Cur non ingenue fatear, tibi Oporine soli
      Deberi Latio carmina versa pede?
Is tibi Maeoniden Romana voce loquentem
      Per nos, quale vides, munus habere dedit.
Huic etiam, quod prodit opus sine crimine mendae,
      Est opus acceptum Teutoni fama feras.
Si quoque curae aliquid versi debetur Homeri,
      Hunc tu Chimerinon dixeris esse, licet.
Tertia debetur tibi laus carissime Caspar
      Schete, domus merito gloria prima tuae.
Nam cum sis opibus pollens, et divite censu,
      Et studia ad tantas accumularis opes,
Maior ab ingenii te gloria laude sequetur,
      Quam quae divitiis posset inesse tuis.
Divitias siquidem comitatur saepe voluptas,
      Artibus ingenuis noxia mille modis.
Sera tamen pariunt studiorum gaudia Musae,
      Summa voluptatis non habet ista modum.

[a3r]

Adde quod illecebrae, quae scrinia plena sequuntur,
      Momento veniunt intereuntque brevi.
Musa voluptates quas parturit inclyta, vivunt,
      Et solidae duro stant adamante magis.
Non opus exemplis, quorum tot millia nemo,
      Qui memorata aliis nesciat, esse potest.
Hoc tamen eximium: nisi Musa fuisset Homeri,
      Tempore perpetuo Troia sepulta foret.
Nec modo magnanimum quisquam meminisset Achillem,
      Nec labor extaret fortis Ulysse tuus.
Musa dat aeternos veris cultoribus annos:
      Quam patiuntur opes, carmina morte carent.
Tu quoque non opibus tantum confise superbis,
      Longe alia famam conditione paras.
Sic etenim doctas sequeris Corvine sorores,
      (Coniunctum hoc Scheto iam tibi nomen erit)
Sic colis Aonidum sacri pia numina fontis,
      Ut credi possis progenuisse domi.
Nec minus accedunt tibi turba domestica Musae,
      Quam quota quae moestas gaza tuetur opes.
Tam tenerum docta modularis arundine carmen,
      Quam quod Pierides vix cecinisse queant,
Idque aetate virens, et adhuc iuvenilibus annis,
      Atque haec prima tui munera veris habes.
Floret in aestatem tibi messis amoena futuram,
      Fructibus autumni vix habitura locum.
Nec tibi divitiae plus tempora sera levabunt,
      Quam quae te studiis aucta videbit hyems.
Foelix, qui vitae totum digesserit annum,
      Hoc quo tu veris tempora more locas.
Non illum temere robusta fefellerit aetas,
      Illi quo senium triste levetur erit.

[a3v]

Non illum veniens mors opprimet atra timentem,
      In sua semper enim fata paratus erit.
Quin etiam post fata manens erit ille superstes,
      Qui sic et Charitas Pieridasque colit.
Quare age, macte nova virtute, atque indole tali,
      Caspar in aeternos hinc abiture dies.
Iam tibi grande tua nomen virtute paratum est:
      Nec dubita, nostro carmine maius erit.
Nec tamen e nostro tibi tanta labore futura est,
      Quanta e Maeonidae gloria divitiis.
Quas tibi nunc, Latiae donatas munere linguae,
      Inscriptas, utinam munera grata, damus.
Accipe digna tuis virtutibus omina tantis,
      Quae facilem sternant ad meliora viam.
Accipe Maeonidae divinum carmen Homeri,
      Expressam Latiis versibus Iliada.
Se tibi Romanus debere fatebitur, orbis
      Qui Danao totus noluit ore loqui.
Non quia iam Graiae sint iura incognita linguae,
      Et tantis careat nostra iuventa bonis,
Sed quia ab exemplo pulchrum est prodesse, nec ulla
      Consulitur studiis conditione magis.
Adde quod Argivo quicunque erit ore disertus,
      Illius et linguae compos et huius erit.
Maeonidem proprio mavult legere ore loquentem,
      Quam dantem externis commata fracta modis.
Et venerabilior suus est et maior Homerus,
      Da veniam, viciis obruor ipse meis.
Graia magis penetrant animos, et pectora mulcent,
      Nescio quid peius lingua latina sonat.
Grande operae precium tamen hoc, me iudice, visum est,
      Graeca prius, pueris facta Latina legi.

[a4r]

Inde ut ab exemplo veluti maiora sequuti,
      Proposita inciperent currere velle via.
Nostraque fonte suo ceu derivata videntes,
      De proprio mallent hausta bibisse lacu.
Nec tantum pueris, quibus inseruisse decorum est,
      Haec data, per Musas, ut legerentur erant:
Quin etiam doctis, spes est bona, posse probari
      Carmina non caeci facta latina senis.
Nam bona si Graecis quae sunt, bene vertere laus est,
      Inde mihi laudis spes aliquanta fuit.
Quamvis o utinam tam temporis ista fuisset,
      Quam fuit eventus causa probata mihi.
Nam nimis ad metam festinavere iugales,
      Queis nimium currus creditus iste fuit.
Si qua leges igitur properae neglecta Thaliae,
      Da veniam: lapsus impetus omnis habet.
Caetera quid referam, quae me potuere morari,
      Difficile e Graiis reddita mille locis?
Nam quis id assequier se speret posse, Latinis
      Ut numeris numeros exprimat Argolicos?
Quos dum circuitu verborum expendere conor,
      In brevis immensum pagina crescit opus.
Quocirca moveare nihil, si grandior exit
      Ilias, in patria quam fuit ante sua.
Huius causa fuit Latii sermonis egestas,
      Si linguae spectes uberioris opes,
Si qua novata etiam patrio de more legentur,
      Scito ea versa aliter non potuisse dari.
Quanquam et pauca eadem, ceu sparsa parerga videbis,
      Et venia dices digna fuisse sua.
Quin etiam ornatum quendam traxisse putantur,
      Quae peregrina aliqua parte figura novat.

[a4v]

Auribus et quaedam quia sint insueta Latinis,
      Hoc nova sunt, speciem quod novitatis habent.
Nec metuo invidiam, nec me ulla calumnia terret,
      Non his ipse malis liber Homerus erat.
Haec ego iamdudum videor sprevisse, nec ullum
      Quisquis es e nobis Zoile nomen habes.
Ergo nec invidiae mihi respondere necesse est,
      Quae me si qua manet, iam quoque spreta iacet.
Ad te iterum redeo, cui nostri summa laboris,
      Et nova, sic merito, cura dicanda fuit.
Adsere Maeoniden Caspar tibi Schete dicatum,
      Haec est officii cura futura tui.
Adserere ut possis, per nos tibi strata palaestra est,
      Hoc quod de vatum principe carmen habes.
Nec te commoveant, quos linguae cura Latinae
      In diversa nocens devia pene rapit.
Quos sua delectant nimium, dum scripta Maronis
      Maeonidae magno praeposuisse student.
Est Maro (confiteor) cui par non possit haberi:
      Sed quantus tamen est, tantus Homere tibi est.
Congressum stolido culpant Diomedea Glauco,
      In verbis aliquem non habuisse modum.
Aiacem collatum asino, Troum agmina muscis,
      Quaeque eadem toties sit repetisse nefas.
Plurima praeterea doctis censenda relinqui
      Iudicio, malim, quam statuisse meo.
Aptius ista licet cuncta expressisse Maronem
      Sit verum, et vero iudice, nemo neget:
Non tamen hinc magno sua laus aufertur Homero,
      Et magis haec ipsum qualiacunque decent.
Sicut in antiquis delectant plurima templis,
      Suspensosque oculos, signa, videntis habent.

[a5r]

Sic quae simpliciter toties repetivit Homerus,
      Admiranda magis, quam iugulanda puta.
Ista vetustatem purissima forma decebat,
      Posteritas facta est ingeniosa magis.
Quamvis ingeniis fuerit fons primus Homerus,
      Ex quo non solus laverit ora Maro.
In reliquis quanta est facundia, quanta potestas,
      Cogere quos animos, in sua vota, volet?
Quod mare, quis torrens, quis lapsus ab aethere nymbus
      Omnia prosternens, fortior esse queat?
Non tamen hic animus laudes describere Homeri,
      Virtutesve omnes enumerare, fuit.
Nunc igitur calamum reprimens, te Schete precabor,
      Quantum sustineas emediteris onus.
Quanta tibi incumbat tantarum sarcina rerum,
      Qua levius coelum sustinuisset Atlas.
Si tamen in clypeo, terras, mare, sidera Achilles
      Pertulit, hoc pondus tu quoque forte feres.
Namque quid addubites validos aptare lacertos?
      Quae sublata iuvant pondera, ferre leve est.
Ponderis haec tibi erit moles, ea cura ferendi,
      Nostra patrocinio scripta levare tuo.
Si quis, ut est vulgi petulans furor, ista lacessat,
      Non mea, sed Scheti Casparis esse sciat.
Hic quoque Corvini memor ut cognominis esses,
      Historiae ratio te monuisse potest.
Quanquam cura nihil nos debuit ista morari:
      Omnia, vaticinor, spe meliora cadent.
Accipiet placido Latiam Germania vultu
      Iliada, et laudes credet habere suas.
Forsitan et, quas nostra videt vicinia, gentes
      Nostra, nec averso lumine, scripta legent.

[a5v]

Tu quoque non alia melius ratione fereris
Inclytus, et famae laetus honore novae.
Cuius, quae leget hoc in magnum carmen Homerum,
Posteritas omnis testis et author erit.

MARTIBURGI [MARNBURGI 1540],
XV Martii, M.D.XL.

[1=A1r]

ILIADOS HOMERICAE AB HELIO EOBANO
Hesso Latino carmine redditae,
LIBER PRIMUS.

DIC mihi magnanimi Pelidae Musa furorem,		Propositio cum
Qui multas miseris clades invexit Achivis,		invocatione.
Heroumque avido multorum tradidit orco Illustreis animas, canibusque rapacibus escam Corpora, et aeriis avibus, dispersa per altos Littoris Iliaci campos. Iovis alma voluntas Ista fuit: postquam Graium rex magnus Atrides, Et Thetide aequorea generatus divus Achilles, Conseruere truces animis discordibus iras, Quis deus hos inter rixam commovit acerbam? Supremi Iovis et Latonae filius, omnis		Narratio.
Causa fuit luctus. namque hic iratus Atridae, Mortiferam pestem per castra immisit Achivum, Nomine contempti Chrysae, sua sacra ferentis, Quem ferus Atrides dictis violarat iniquis, Et simul indignis rebus. Namque ipse sacerdos Ad celeres Danaum stantes in littore naves Venerat, adducens pro cara plurima nata Munera, nec precium redimendae vile puellae Prae se sacra ferens manibus, vittasque, coronasque, Aureaque immenso iaculantis Apollinis arcu Sceptra, preces lachrymis miscens circumibat Achivos: Praecipue geminos fratres orabat Atridas, Quos penes imperii stabat suprema potestas: Atridae fratres, vosque omnes ordine Achivi,		Chrysae
Sic vobis superi coelestia templa colentes		sacerdotis A-
[2=A1v] Dent capere Iliacae Priameia moenia Troiae,		pollinis ad Atridas
Vosque domum reduces salvos reperire penates,		et Graecos oratio.
Reddite dilectam natam mihi, donaque vobis Sumite, nec precium redimendae vile puellae, Sancta sagittiferi venerantes numina Phoebi. Hic omnes alii proceres, et pubis Achivae Agmina, succlamant, senis accipienda videri Munera, reddendam misero sua vota parenti Filiolam. sed non Agamemnonis ista voluntas: Qui nec iura patris, nec maxima munera quicquam Supplicis erubuit: sed iniqua percitus ira, Ultro etiam insontem verbis incessit amaris: I procul hinc, invise senex: ac deinde caveto,		Chrysen contumeliose
Ne tam stulta tuae veniat fiducia menti,		repellit Agamemnon.
Rursus ut has adeas naves: ne forte reversum Vel te nunc etiam nec Apollinis infula tutum Praestiterit satis, aut quae nunc geris aurea sceptra Eripiant mihi. non etiam hanc dimittere certum est, Quin potius procul a patria, captiva senescet, Et tractura colos ad amoenum serviet Argos, Et nostri sternet subeunda cubilia lecti. Sed fuge, ne tumido moveas mihi pectore bilem, Neve tuae possis vitae remanere periclo. Sic ait. at senior stupefactus pectore toto Paruit, et celer evasit resonantia ponti Littora, multa movens animo. Tum numina supplex Latona geniti, sic dicitur esse precatus: Exaudi pater auricomo spectabilis arcu,		Oratio Chrysae
Qui Chrysam Cillamque tenes, loca sacra, potentique		ad Apollinem.
Alme manu Smintheu Tenedo dominaris aquosae, Si tua rite meis veneratus templa sacerdos Muneribus, si grata tuas libamina ad aras Perfeci, aut unquam nostra tibi victima dextra [3=A2r] Planxit humum moriens, si pinguia viscera flammis Caprarumque boumque adolevi, age Phoebe petenti Hoc desiderium mihi perfice, perde sagittis Castra tuis Danaum, lachrymasque ulciscere nostras. Talia cum lachrymis, et tristi voce precatum		Pestem in exercitum
Audiit arcitenens, atque acri percitus ira		Graecorum immittit
Summa petit coeli, ex humeris radiantibus arcum		Apollo.
Suspensamque gerens pharetram, quam fervidus ira Concussit, motae strepitu sonuere sagittae: Ipse atrae similis nocti, volat agmina contra Insistens Danaum, telumque intorsit. at ipsum, Ingentem vacuo sonitum dedit aere lapsum,		Pestis descriptio.
Argenti celeres penna stridente per auras. Principio iumenta ferit letalis arundo, Impigrosque canes: hominum mox corpora, foeda Strage ruens, totis cumulabat funera castris. Plurima iamque pyris arsere cadavera, postquam est Ter tribus in populum pestis grassata diebus. Brachia dehinc niveae monitu Iunonis, Achilles Conventum decimo cunctorum cogit Achivum. Illa quidem Danaos non aequa mente ferebat, Cum perimi miseros indigna morte videret. Illi igitur coetu postquam coiere frequenti, Surgit ad hos, atque inde pedes celer infit Achilles: Atrida, nunc ergo domum sine laude reverti		Achilles
Cogemur, si forte tamen sit posse reverti,		Agamemnoni.
Et fatum liceat praesens evadere, et istam Quae simul exhaurit vires in bella, nec ipsos Pestis acerba sinit Danaos superesse, sed urgens Nos domat, et sumptis desistere coget ab armis. Verum age, nos aliquem callentem fata deorum, Aut qui per sacram venientia somnia noctem Explicet (ex ipso siquidem sunt somnia coelo) [4=A2v] Aut multa doctum sacra relligione, rogemus, Quid nostra sibi clade velit divina voluntas, Cur ita nos misere devastet Phoebus Apollo: An quia vota minus persolvimus, an quia sacris Facta mora est, fierique sibi deus illa reposcat, Sive agno tenero, corpusve recente capella: Hoc si forte malam placatus munere pestem Arceat. haec dicens, reliquis assedit Achivis. Tum cunctis toto reticentibus ordine, solus		Calchas vates.
Calchas Thestorides longe celeberrimus augur, Qui quae nunc fierent et quae ventura tenebat, Idem qui caneret quae dudum facta fuissent: Quem Danai tumidum sulcantes navibus aequor, Constituere ducem sacram Simoentis ad urbem. Cui Phoebus pater ipse suas concesserat arteis: Solus hic assurgens, sacro sic ore canebat: Aeacida, dilecte Iovi, mandata profari		Calchas Achilli.
Praecipis, et causas irarum exponere Phoebi, In spacia aerias iaculantis longa sagittas: Pareo, nulla mora est. et tu promitte vicissim, Sacramenta ferens fidei mihi certa futurae, Facturum quaecunque peto: ne vera loquentem, Atque ideo expositum magnis fortasse periclis, Auxilio cassum, verbisve, manuve relinquas. Credo etenim nimiam quoniam exardescet in iram, Omnibus imperio qui praesidet unus Achivis. Semper enim regis metuenda est ira minori.	,,
Qui quanquam male dissimulat, bilemque molestam	,,
Concoquat, et poenam praesens in tempus omittat,	,,
Non tamen imbibitae semel obliviscitur irae,	,,
Supplicio dum facta gravi commissa rependat.	,,
Dic igitur, num me iubeas sperare salutem. Quem contra pedibus celer haec respondit Achilles: [5=A3r] Aude animo vates, et quae responsa deorum		Achilles Calchanti.
Cunque tenes, deprome, et Achivum profer ad aures: Sancta per irati iuro tibi numina Phoebi, Cuius tu Danais promes oracula Calchas, Donec in hoc aliquis superabit corpore sanguis, Donec humi validis pedibus vestigia figam, Nemo manus in te violentas ingeret unquam, Has apud excelsas naves, non omnibus unus E Danais quisquam, non si volet ipse Agamemnon, Quem praestare aliis regnandi viribus aiunt. Tunc bonus haec posita coepit formidine vates: Non damnat votis, non sacra reposcit Apollo		Calchas Graecis
Irrita, sed saevit contempto praeside Chrysa		causam irae
Sacrorum, quem reiectum dimisit Atrides,		Apollinis aperit.
Nec dulcem misero dignatus reddere natam, Sumere nec precium redimendae grande puellae. Haec fuit, haec fiet multorum causa malorum: Nec deus ante malum cessabit spargere virus, Pestiferas non ante manus cohibebit ab ictu, Filia quam misero redeat formosa parenti, Et redeat nullo precio, non aere redempta, Nosque sacras Chrysae centum statuamus ad aras Mactandos de more boves. sic posse videmur Offensum placare deum, atque avertere pestem. Haec ubi dixisset, sessum concessit. at ipsum Talia verba loqui de rebus talibus ausum, Indignans furia mentem turbatus Atrides, Ardentes volvens oculos, et lumina flammis Ignea contorquens, postquam assurrexit, in ipsum Invectus Calchanta, hanc rupit pectore vocem: O instructe dolis vates, et plene malorum,		Agamemnon
Quando unquam mihi vera tuo vox ore profecta est?		iratus Calchanti.
Qui conficta aliquo semper mendacia fuco [6=A3v] Contegis, et nunquam bona vaticinaris amico: Nunc quoque seductis audes oracula Graiis Falsa deum canere, et cladis praetexere causas, Pestiferam longe iaculantis Apollinis iram, Quod non reddiderim patri (sua vota) puellam, Iam non vulgari mihi consuetudine iunctam, Quamque Clytemnestrae iamdudum uxoris amori Praetulerim: quanquam illa meos prima abstulit ignes, Prima meum tetigit mihi tradita virgo cubile: Quanquam non etiam naturae dotibus ullis, Non specie, non ingenio, non munere formae, Non rara virtute animi, non arte laborum, Coniugis eximio Chryseis caedat honori. Si tamen haec melior vobis sententia visa est, Nata licet cupido reddatur inempta parenti: Cur etenim salvos nolim? cur vestra videre Funera iucundum fuerit mihi? vivere malo Nunc equidem populum, quam clade perire nefanda. Ut tamen haec aliquo condigno munere nobis Damna rependantur, curetis oportet Achivi, Et mihi pro rapta Chryseide dona paretis Digna satis: ne cum reliqui sua praemia servent, Solus ego impensae caream virtutis honore. Huic animo pedibusque valens respondit Achilles: Maxime, sed quo nec sit avarior alter, Atrida,		Achilles
Quae tibi magnanimi reddant nunc praemia Graii?		Agamemnoni.
Quandoquidem nihil est in publica nostra redactum Scrinia, et eversis quamcunque ex urbibus olim Cepimus, in populum divisa est praeda. nec aequum est,	,,
Quae sibi quisque tulit sudati iusta laboris	,,
Praemia, sub sortem revocare, et munere quenquam	,,
Virtutis fraudare suae, fructuque laborum.	,,
Sed gratam nunc ipse deo dimitte puellam, [7=A4r] Terque quaterque tibi nos restituemus Achivi, Virgine si qua tibi decedere credis adempta, Annuat ipse modo superum pater urbe potiri Qua cupimus, sacraeque evertere moenia Troiae. Hunc ita rex contra est verbis ingressus Atrides: Mene, deo forma similis fortissime Achilles,		Agamemnon
Posse latere putas, quas nectis fraudibus arteis?		Achilli.
Nec ratione mihi quaquam persuaseris ista, Quod cupis, ut tua sint tecum iucunda laborum Praemia, non habeam quibus ipse oblecter honores. Reddere nunc suades Chryseida: nil moror autem, Quo minus illa patri redeat. quod si nec Achivi Constituant animis quae praemia digna rependant, Pro mihi surrepta Chryseide, nitar ab ipsis Eripere invitis: seu tu, seu maximus Aiax, Sive Ithacus fuerit, quem sors mihi destinet, illum Deliciarum aliqua spoliatum parte relinquam. Quicquid erit, post viderimus. Nunc ergo paretur Navis, in aequoreo cursum factura profundo, In quam remigio instructam ponantur ad aras Mactandi de more boves, atque ipsa nitentes Chryseis formosa genas reddenda parenti. Omnibus his aliquis rebus dux praesit agendis, Aut Aiax, aut Idomeneus, aut divus Ulysses, Aut tu cunctorum lingua audacissime Graium, Pestiferi nobis qui placet Apollinis iram. Ad quem torva tuens, pedibus celer, orsus Achilles: Heu (inquit) scelerate, omnemque exute pudorem,		Achilles
Et lucris inhians: et quis tua possit Achivum		Agamemnoni
Iussa pati placidis animis? quis ferre superbum		conviciatur.
Imperium? seu sit ratio exploranda viarum, Sive manu dubium pugnante lacessere martem. Namque nec ulla fuit Troiam mihi causa petendi, [8=A4v] Nec saevo Iliacos evertere marte penates, Cum mihi nulla mali dederint incommoda Troes, Non armenta boum tulerint, non agmen equorum, Arva nec herbosae populati pinguia Phthiae Eruerint segetes, quando spaciis immensis Distat, et intersunt resonantis plurima ponti Aequora, et umbrosi Phthiamque et Pergama montes. Sed tua, flagitiose vir, abiectique pudoris, Et spectata tui nos gratia fratris adegit, Ut vos huc sequeremur, honorem denique vestrum His adserturi manibus, sub moenibus altis Dardanidum. sed nulla tibi (canis improbe) cura est De nobis, quos nec merito veneraris honore: Nempe et adempturum qui te mihi dona mineris Tradita, quae multis mihi parta laboribus, ipsi Argolici tribuere duces: quasi plurima quisquam Nesciat evenisse tibi, et pulcherrima dona, Plenam aliquam populo quoties evertimus urbem Troiugenum Danai. sed enim pars maxima belli Huius opus dextrae, manuum labor ille mearum est, Maxima praeda tua est, semper tua plurima sors est. Acria quinetiam defessus bella gerendo, Qualiacunque mihi eveniunt, aequique bonique Consulo, saepe licet non maxima munera dentur. Nunc quia contemptus tibi sum, stat certa voluntas In mare quamprimum totam deducere classem, Et patriam potius Phthiam cum laude reverti, Quam tibi apud Troiam tam segnia bella gerenti Impendisse operam, unde nihil sperare relictum Sit mihi vel famae, vel opum, sed honoris adempti Plurimaque incertae subeunda pericula vitae. Hunc ita rex contra verbis invectus Atrides: Quando (inquit) tua sic suadet tibi certa voluntas,		Agamemnon Achilli.
[9=A5r] Actutum, licet, hinc abeas: fuge, nil moror. haud te Orabo ut maneas me propter. ut ipse recedas, Non deerunt alii qui me venerentur, et ipsum Non fugiant, sed praecipue consultor honorum Iuppiter. ipse quidem mihi es invisissimus omni De numero regum, quem nil nisi iurgia semper, Saevaque bella iuvant. quod si fortissimus omnes	,,
Inter es, hoc superi dederunt, non tu, tibi Achille.	,,
Quare hinc in patriam tota cum classe profectus, Myrmidonas rege deinde tuos, et fortia in ipsos Imperia exerce. nec enim te aut ipse morabor, Aut metuam iratum. sed et haec tibi facta minatus Praedicam, ut mihi nunc aufert Chryseida Phoebus (Quam navi impositam patri mox inde remittam) Sic tibi formosam eripiam Bryseida, nuper Quae tibi sorte data est. hanc, te nolente, puellam In mea deducam tentoria: ut hinc tibi constet, Quanto nostra tuo sit marte potentia maior, Et metuant alii posthac me incessere dictis Talibus, et sese nostris opponere votis. Dixit. at Aeacidae circum praecordia sanguis		Achilles irascitur
Atra bile tumens, magnos in corde dolores		Agamemnoni.
Excitat irato: dumque alta mente volutat Quid faciat, num districto (quem forte gerebat Ad latus haerentem) feriat mucrone tyrannum, Et merita insiliens Agamemnona morte trucidet, An potius rabidae moderetur et imperet irae: Quae dum mente agitat, dubioque in pectore versat, Iam nitida magnum vagina eduxerat ensem. Ecce sed aerias coelo delapsa per auras Pallas adest, tales quam brachia candida Iuno Miserat arcturam turbas, quia scilicet ambos Fovit amore pari: tunc astitit ergo furenti [10=A5v] A tergo iuveni, et dextram flavente capillo		Pallas iratum
Implicuit, traxitque retro, non visa, nec ulli		Achillem a caede
Nota, nisi Aeacidae. qui mox stupefacta reflectit		Agamemnonis
Lumina contactu, mox visa agnovit amicum		cohibet.
Numen, et horribiles oculos, flammaque micantes. Ergo his alloquitur: Quis te Iove nata, deorum		Achilles Palladi.
Egit, ut haec peteres lachrymosae littora Troiae? Nunquid ut aspiceres quae nos iniuria acerba Vexet, ab Atrida iussis illata superbis? Verum ego vaticinor, nec me praesagia fallunt, Hunc aliquando sui perdet vesania fastus. Coerulea huic oculos respondit talia Pallas: Compressura tui vesanos pectoris aestus		Pallas Achilli.
Coelitus adveni, me brachia candida Iuno Misit, ab amborum pariter quod amore movetur. Verum age siste animos, finemque impone furori, Verborumque tuae stent intra iurgia rixae. Tempus erit, nec abest procul hoc, cum talia demens Si queat Atrides probrosa rependere facta, Muneribus cupiet triplo potioribus olim, Quae tibi ut accipias ultro delata rogabit. Tu cohibe irati furiosos pectoris aestus, Nec tibi propitiis nobis parere recusa. Sic dea: sic pedibus velox respondit Achilles: Vestra quidem, Divae, mihi iussa capessere fas est,		Achilles Palladi, hoc
Nunc quoque, cum nimia mihi mens exaestuat ira:		est, rationi obsequitur.
Hoc etenim praestat mortalibus utile munus.	,,
Nam qui sancta pie veneratur numina divum,	,,
Praecipue exaudire solent hunc numina divum.	,,
Dixit: et argento caelata manubria, dextra
Corripiens, magnum vagina condidit ensem. At dea magnanimo postquam persuasit Achilli, Avolat, et terras linquens conscendit Olympum, [11=A6r] Templaque sancta deum subit, et Iovis aegide clari. Nec minus in furias iterum exardescit Achilles, Acribus aggressus repetitum Agamemnona dictis: Ebrie, victe mero, vultu distorte canino,		Achilles
Qui trepidum pavidi cor habes timidissime cervi,		Agamemnoni.
Qui nunquam armatas legiones ducere in hostem, Nec cum principibus loca convenientia Graium Insidiis capere, et pervertere fraude laborem Sustinuisti animo. certe et sapis, illud agendo, Quod tibi tutius esse putas: ad castra sedere, Praemia contrahere, atque ad nos spectantibus uti, Si quis Achivorum tibi contradicere verbis Audeat, o populi rex devastator Achivi. Quod si non etiam faciendis rebus inertes Imperio regeres, ignominiosa profecto Iamdudum tua fecisset petulantia finem. Praemoneo tamen, ac ne spernas forte monentem, Iure ratum facio iurando, hoc esse futurum, Ut sceptrum hoc (dextra sceptrum nam forte gerebat)		Virgilianum.
Nunquam fronde levi fundet virgulta, nec umbras, Cum semel in sylvis ima de stirpe recisum Matre caret, posuitque comas, et brachia ferro Olim arbos, nunc artificis manus aere decoro Inclusit, manibus proceres nunc illud Achivi Gestant, qui Iovis acceptas sub numine leges Iuraque constituunt, aeternaque foedera firmant: Sic ego non olim precibus preciove movebor, Ut cupiam miseros armis defendere Graios, Quos homicida manus premet Hectoris, ultima victis Fata ferens, et caede ferox affliget acerba. Tunc tua mordaces laniabunt pectora curae, Quod velut ignavos tibi duxeris inter habendum Esse virum, qui longe alios excellat Achivos. [12=A6v] Sic ait: et clavis fixum fulgentibus auro Incutiens prona sceptrum tellure, resedit. Atque hic ex alia cum parte pararet Atrides Insanire animo, surgens Neleius heros Nestor, et ore gravis, Pyliae dux gentis, et annis:		Nestoris aetas
Cuius dulciloquo mellitus ab ore fluebat		et eloquentia.
Sermonis lepor, et linguae divina suavis Gratia: praeteriti qui iam duo vixerat aevi Saecula, quae claudant humanam singula vitam, Qui cum floruerat multis iam lumine cassis: Tertia namque Pyli senior tunc regna tenebat: Is nunc haec placido de pectore dicta profudit: Hei mihi qui fletus, quis moeror Acheida terram		Nestor
Afficiet, quam res Priamo feret ista suavem		Agamemnoni
Laetitiam, Priamoque satis: quam Troes, et omnis		et Achilli.
Troia gaudebit tellus, animosque superbos Efferet hostiles, ubi vos decernere pugna Verborum audierint, studiisque ardere nefandis Irarum atque odii, qui cunctis rebus Achivis Praestatis, seu consilio, seu bella gerendo Rem iuvisse opus est. Nunc ergo aetate minores Ambo seni parete, meam nec spernite vocem. Namque ego saepe viris vobis melioribus olim Assuevi, gratusque fui, quos prisca tulerunt Saecula, quorum ego nec similes vidisse recordor, Nec puto visurum, quales (illa inclyta rebus Nomina) Pirithoum, regnatoremque Dryanta, Coeneaque, Hexadiumque, ac immanem Polyphemum. Atque hi cum reliquis virtute ac robore multo		Decorum
Praestarent, quoscunque homines tunc maxima tellus		ab aetate.
Produxit, tum praestantes victricibus armis Aggressi domuere, et in altis montibus ortos Centauros tota victos cum stirpe tulerunt: [13=A7r] His ego me ipse Pylo veniens, et Acheide terra, Adiunxi comitem, patria procul urbe relicta, (Nam socium petiere suis me rebus adesse) Cum quibus ipse armis communibus acria gessi Praelia, tam fortes contra, quam nemo virorum Audeat his annis contra consistere bello. His ego consilio dubiis in rebus adesse, Atque illi nostros monitus audire solebant. Vos quoque nunc parete meis, et credite dictis. Utilis haec etenim ratio est, et utrunque iuvabit. Tuque prior, tu parce tuis confisus Atrida		Consilium
Viribus, huic teneram vi praeripuisse puellam:		Nestoris
Sed sine muneribus meritis, et honoribus uti,		sapientissimum.
Praemia militiae quae Graii prima dederunt. Tu quoque Pelida, ne perge lacessere regem, Et contra certare probrosis desine verbis. Nam neque sceptrigero vulgaris gloria regi	,,
Ab Iove donata est, neque contemnenda potestas.	,,
Quod si matre dea satus ipse, et robore vasti Corporis excellis: tamen hic, quod pluribus unus Imperat, est potior. Sed tu nunc maxime Atrida, Tu prior irati cohibens rege pectoris aestus: Ipse ego Pelidae precibus placare furorem Conabor. namque hic saevi per tempora belli Ut vallum reliquos solus defendit Achivos. Quem contra ingressus, sic est affatus Atrides: Sic se res habet ista senex, ut dicis, et isthaec		Agamemnon
Omnia vera mones: sed quis ferat ista superbi		Nestori.
Facta hominis? qui cuncta suo se vertere nutu Posse putat, qui se dominari hic omnibus aequum Censet, et imperii sibi ius usurpat in omnes. Non tamen haec illi succedent vota, nec ipsi Quanquam dii dederint fortissima pectora bello, [14=A7v] Quos vult cunque malis dictis impune lacesset. At verba excipiens ex ore loquentis Achilles, Tum vir ego (inquit) iners vocer, atque ignavus, et excors,		Achilles
Si tua non toto stolidissima iussa recusem		Agamemnoni.
Pectore. namque aliis dominum te ferre licebit, Non mihi: qui posthac teque, et tua frivola spernam Imperia. ergo memor mea pectore dicta reconde: Non ego pro rapta mihi virgine bella movebo, Aut in te gravibus depugnaturus in armis, Aut in quenquam alium: quoniam quae munera nobis Eripitis, vos una omnes mihi mente dedistis. De reliquis, quodcunque est rerum in classe mearum, Me nihil invito tuleris. sin posse putabis, Experiare tuas vires licet, ut mea (Graiis Testibus) hasta tuo mox oblita sanguine manet. Talibus inter se dictis alterna ferebant		Dissolvitur concilium
Iurgia, cum coetu consurrexere soluto		Graecorum.
Argivi proceres: tentoria deinde relicta, Et celsas repetunt naves, Peleius heros Patroclo et sociis aliis comitatus abivit, Atrides celerem deduxit in alta biremem, Bis deno instructam delecto remige, sacras		Reducitur Chryseis
Imponens pecudes simul, et Chryseida malis		ad patrem.
Formosam nitidis. tum navi rector Ulysses Additus, irato qui ferret munera Phoebo. Iamque ratem propero cursu vada salsa secantem, Prospiciens rex Atrides, lustrare iubebat Castra simul, populumque omnem: tum iussa capessunt, Haud mora, fundentes vasto libamina ponto Plurima, et irati placabant numina Phoebi, Mactantes teneras per littora curva capellas, Eximiosque boves, quorum de carnibus ustis Aetherias nidor se sustulit ater in auras. [15=A8r] Talia dum castris, et Graia per agmina fiunt, Haudquaquam irarum oblitus, saevique furoris Atrides, animoque minans, et iniquus Achilli, Talthybium vocat, Eurybatemque: hos ipse ministros, Praeconesque habuit fidos: his talia mandat: Ite citis pedibus, tentoria quaerite Achillis,		Agamemnon
Et vestris manibus captam huc mihi sistite, pulchra		Talthybio et
Formosam facie Bryseida. forsitan autem		Eurybati
Tradere noluerit: tamen hanc abducere certum est,		praeconibus.
Vel tota comitante manu, mihi, pubis Achivae. Postquam haec dura dedit verbis mandata superbis, Ibant inviti iuvenes, et ad aequoris undas Carpebant steriles pedibus per littus arenas: Donec Myrmidonum tentoria celsa videntes, Ante rates proprias ipsum invenere sedentem: Quos procul aspiciens, animo est turbatus Achilles. Illi autem trepidi stabant, heroa verentes Magnanimum, nullis ausi compellere verbis. Quos cernens timidos, sic est affatus Achilles: Salvete o superum legati, hominumque ministri		Achilles benigne
Praecones, huc ite citi, neque vos ego facti		praecones
Ullius arguero, neque criminis esse nocentes,		alloquitur.
Verum ipsum potius scelerato Agamemnona facto, Qui vos ereptum nobis Bryseida misit. Quare age divorum soboles Patrocle, puellam Huc propere eductam divorum trade ministris, Ducere quo libeat: quos nunc ego testor, et ipsos Ante deos, atque ante homines, atque ante tyrannum Crudelem, si forsan (ut est) aliquando futurum est, Ut dirum fortuna aliis mutata laborem Adferat, afflictaeque meum res denique poscant Auxilium, cupiantque opera consistere nostra. Huius enim tam lentus habet praecordia torpor, [16=A8v] Ut neque respiciat quae praeteriere, nec inde Prospiciat ventura, quibus rationibus obstet, Ne miseri Phrygio marte absumantur Achivi. Sic ait. at caro parens Patroclus amico,		Bryseis ad Agam.
Eduxit thalamo pulchram Bryseida, et ipsis		perducitur.
Tradidit. illa sequens lento vestigia passu Intulit, ad naves donec pervenit Achaeas. At procul a sociis lachrymans consedit Achilles, Prospiciens nigri canentes aequoris undas: Effundensque preces, atque in mare brachia tendens, Aequoream tali est affatus voce parentem: Mater, quandoquidem tali me sidere nasci		Achilles ad
Contigit, ac tali fato prodire sub auras,		matrem oratio.
Quippe tuo genitum de sanguine, ut utilis aevi Summa brevis foret ista mihi, primoque resectus Flore iuventutis caderem, mihi Iuppiter illum Quem breve ver aevi raperet, cumularet honorem Laudibus eximiis saltem, famaque perhenni, Nunc ne parva quidem decoris monumenta reliquit Ille mihi, et quod erat virtutis munus ademit Maximus Atrides, Danaum princeps Agamemnon, Qui nunc ipse mei fruitur mercede laboris. Sic ait, illachrymans. quem caerula mater ab imo Audiit immensi fundo maris, atria servans Aequorei senis, et subito canentia ponti Marmora deseruit, nebulae levis instar obortae, Et prope consedit lachrymantem plurima natum, Apprendensque manu, blanda sic voce rogabat: Quis te luctus habet, fili carissime? quid fles?		Thetis e mari
Quis cruciat tua corda dolor? dic nate parenti,		egressa Achillem
Dic age, neu celes, quod scis, ut uterque sciamus.		alloquitur.
Tum graviter gemitus imo de pectore ducens, Sic matri pedibus velox respondit Achilles: [17=B1r] Nosti equidem genitrix, nec te mea cura fefellit,		Achilles Thetidi.
Cur tibi nota prius repetam, verbisque renarrem. Diruimus Theben urbem sacram Eetionis, Et multam excisa praedam deveximus urbe, Inter se Danai quam divisere, ferentes Partem quisque suam: quas inter maxima regi Contigit Atridae. namque huic Chryseida pulchram Cesserunt proceres: Chryses pater inde puellae, Et Phoebi in longum mittentis tela sacerdos, Venit ad Argolicas naves, natamque reposcens, Et preciosa ferens redimendae dona puellae, Ornamenta dei vittas, sacrasque coronas, Aurea sceptra manu retinens, orabat Achivos, Praecipue geminos Atrei de sanguine fratres, Ut quos imperii penes esset summa potestas. Hic alii proceres omnes, et pubis Achivae Agmina succlamant, senis accipienda videri Munera, reddendam misero sua vota parenti Filiolam: sed non Agamemnonis ista voluntas: Qui nec iura patris, nec maxima munera quicquam Supplicis erubuit: sed iniqua percitus ira, Ultro etiam insontem dictis incessit amaris. Ille abit. at spretum, seque et sua sacra dolentem, Fundentemque preces, non aversatus Apollo (Ut quem praecipue sacrum sibi semper amarit) Noxia in immeritos coniecit spicula Graios, Pestiferam immittens tabem, quae funera totis Strata catervatim castris, passimque cadebant. Hic ego, cum caneret vates oracula Phoebi, Vulgaretque dei mentem, placare iubebam Numinis irati iusta ratione furorem. Tum subito Atrides furibunda percitus ira Exarsit, mihi dura ferox et multa minatus. [18=B1v] Nunc illam referunt celeri rate gentis Achivae Lecta manus procerum, dilectam ab Apolline Chrysam, Donaque deportant placandae numinis irae. At mihi praecones nostra ad tentoria missi, Abduxere meam Bryseida, quam mihi dono Argivi dederant, ceu praemia iusta laborum. Quare age contempti (si quid potes) adsere nati Diva decus, summique domos pete mater Olympi, Et precibus venerare Iovem, quem fortiter olim Tu quoque iuvisti verbis, factisque benignis. Saepe quidem, cum parvus adhuc genitoris in aula Versarer (memini) verbis iactare solebas, Te grande exitium divis ex omnibus unam Avertisse Iovi, quando illi dura pararunt Vincula, et indignos nexus, Saturnia Iuno, Neptunusque solum quatiens, atque innuba Pallas, Coelestesque alii, tum te venisse ferentem		Fabulam inserit
Auxilium cum Centimano, quem dii Briarea,		de Briareo.
Aegaeona vocant homines: qui robore multo Vique potens patria, postquam ascendisset Olympum, Iunxissetque Iovi sese, tum denique divos Perculsos fugisse metu. Si temporis illum Illius admoneas, atque amplexata tremendi Ad genua assideas, forte exoraris, ut armis Dardanidum ferat auxilium, victosque sub altis Navibus, et toto consternat littore circum Inclusos Danaos, ut in omnes poena redundet Regis, et ipse suo cognoscat nostra periclo Damna, nec illius sit inulta iniuria facto, Qua ferus affecit Danaum me ductor Atrides, Ausus honore dato spoliare, et spernere cunctis Praestantem virtute aliis et robore Graiis. Talia dicentem, iamdudum moesta tuetur [19=B2r] In lachrymas resoluta Thetis, dehinc talia fatur: Hei mihi, cur adeo charissime nate maligno		Thetis Achilli.
Sidere te genui? cur te tam fata tulerunt Impia nascentem? cui parca brevissima vitae Tempora cum dederit, data tempora laeta fuissent, Atque ea non lachrymis, non tristibus obruta curis, Sors tua venisset melior: nunc proxima fati Hora manet, nunc te erumnae curaeque fatigant Plus aliis, et in haec ego te mala nate creatum Progenui, patriis in sedibus omine laevo. Nunc tamen has deferre Iovi tua verba querelas, Fulmine gaudenti, et nubes transire nivosas Est animus, tu tuta legens has ocia circum Exerce interea naves, iratus Achivis, Et sine bella gerant, sine te quae bella gerentur. Aethiopum populos siquidem, terrasque calentes		Iuppiter cum diis
Iuppiter hesternus petiit, secumque frequentes		ad Aethiopas
Coelicolas alios duxit, convivia laetis		epulaturus se
Mentibus acturos: qui cum bis sexta relicto		confert.
Duxerit Oceano croceos aurora iugales, Ipse revertetur. tunc aerea tecta domorum Ipsius accedens, genibus complexa precabor, Non diffisa preces habituras pondera nostras. Haec postquam est conquesta, abiit, natumque reliquit, Volventem irato magnum sub corde dolorem, Ob sibi formosae raptos Bryseidos ignes. Iamque Argiva ratis sacrae Phoebeia Chrysae		Navigatio in
Littora contigerat, portumque tenebat Ulysses,		Chrysam insulam.
Debita sacra ferens placandae numinis irae, Extemplo antennis iuvenes detracta revulsis Vela legunt, collectaque celsa in nave reponunt: Tum summo ingentem demissum vertice malum Funibus inclinant, propriisque in sedibus aptant: [20=B2v] Mox remis subigunt portus in claustra biremem, Ancora de prora iacitur, tum linea puppis Vincula littoribus religant, ac protinus ipsi Aequoris in siccas cuncti egrediuntur arenas, Sacra sagittifero ducentes munera Phoebo. Ipsa quoque egreditur puppi Chryseis ab alta Navis pontigradae: quam conciliator Ulysses Postquam Phoebicolam templi deduxit ad aram, Tradidit in manibus patriis, ac talia fatur: Missus ab Argivum ductore Agamemnone gentis,		Ulysses Chrysae
O Chrysa, huc venio, caram tibi reddere natam,		sacerdoti.
Et Phoebo pecudes centum mactare sacratas Iussus, ut oblato placatus munere solvat Luctificam pestem, qua nunc afflixit Achivos. Sic ait, et manibus captam Chryseida patri Reddidit. ille dato laetus gaudebat: at illi Munera solvebant centumtaurilia Phoebo,		Centumtaurilia,
Circum magnificis instructam cultibus aram.		hoc verbo [Greek:]
Tum postquam lavere manus, et more sacrorum		hekatombên [roman:]
Farrea spargentes, multo sale liba tulerunt,		exprimere voluit.
Tum Chryses pater extentis ad sidera palmis, Phoebe (ait) arcipotens, qui Chrysae moenibus altae,		Chryses Apollinem
Qui sacrae Cillae, et Tenedo dominaris aquosae,		orat, ut Graecis
Nunc iterum precor exaudi me Phoebe precantem,		parcat.
Ut prius audisti, contemptaque es ultus honoris Iura tui, immittens Graium tua spicula castris, Nunc quoque da cupido, precibusque hoc annue nostris, Et fer ab Argivis dirae contagia pestis. Talibus orantem vatem exaudivit Apollo. Perfectis precibus cum salsa fruge litassent, Protractas iugulant pecudes, et tergora costis		Sacrificium.
Diripiunt, femorumque toros et crura recidunt, In partesque secant geminas. tum pinguia nidor [21=B3r] Viscera nube tegit densa, tum segmina carnium Ipse focis multo crepitantibus admovet igni Cruda senex, et vina super nigrantia fundit.		[Greek:] aithopa oinon.
Quem verubus quinis iuvenes onerata tenentes Brachia circumstant. at postquam tosta fuerunt Prima satis, cupido depascunt viscera morsu: Quod superest, in frusta secant, verubusque rotundis Infigunt, assantque rotantes ferrea crebris Pila voluminibus. Iamque omnibus ordine summo Perfectis, mensas dapibus praestantibus augent, Laeta frequentantes convivia partibus aequis. Convivium. Postquam exempta fames dapibus, sitis arida vino, Crateras pueri statuunt, et vina coronant, Omnibus in morem libantes, pocula circum Plena ministerio non deficiente ferebant. Talia tum celebrans convivia Dorica pubes, Tota luce deo laetum paeana canebant, Sancta salutiferi placantes numina Phoebi Carminibus: quibus auditis, illi intima mira Gaudia pertentant tacitum dulcedine pectus. Postquam autem occiduas Sol ibat pronus in undas,		Solis occidentis
Et nox atra polum magna subduxerat umbra,		[Greek:] periphrasis.
Grata soporiferi carpebant munera somni, Veliferas iuxta prostrati in littore naves. Iamque diem referens miseris mortalibus almum Aurora, in roseis fulgebat lutea bigis, Solis ortus. Navibus incipiunt latum remeare per aequor		Virgilianum.
Argolici iuvenes, et ad agmina nota reverti, His melior faciles ventos aspirat Apollo. Tum malum statuunt, et candida carbasa pandunt.		Navigationis
Haec ventis inflata tument, ferit unda carinam,		descriptio.
Et tumidi circum pulsant latera humida fluctus: Ictibus acta sonat crebris vada caerula sulcans [22=B3v] Puppis, et ad portum tandem est delata petitum, Obsessum Danais. quo postquam venit, ab udo Aequore subducunt in siccam littoris oram: Inde alta statuunt, subiecto robore arena Vastarum trabium: posthaec sua quisque petentes, In diversa abeunt, seu diversoria nota, Seu loca subductae stantisque in littore classis. Interea naves properas Peleius heros		Achilles solus
Ante sedens, nihil irarum curaeve remisit		se affligit.
Ex animo, nec se reliquorum saevus Achivum Coetibus inseruit, nec circumstantibus armis, Pectora sed gravibus contabuit anxia curis, Tristia bella avidus gemitusque audire cadentum. Iamque exorta diem bis sexta aurora vehebat, Cum Iove coelicolae clari super aurea coeli		Redit ab Aethiopibus
Tecta revertuntur. Sed enim Thetis inclyta nati		Iuppiter cum diis.
Nondum oblita sui, atque animo mandata revolvens, Emergensque vagis patriae de fluctibus undae, Matutina petens magnum conscendit Olympum: Forte Iovem summa lucentis in arce sedentem Aetheris offendit, nullo assistente deorum, Procubuitque thoro genua amplexata sinistra Ipsius, at mentum dextra: sic inde precata est: Summe parens, rectorque deum Saturnie, si quid		Thetidis ad
Unquam promerui de te bene, sola tot inter		Iovem oratio.
Magnos coelicolas, sive est ea gratia verbis, Seu factis impensa, meis pater annue votis, Atque haec gratificare mihi quae pauca precabor Pro nato genitrix, huic praemia laudis ademptae Redde suae, et rapto solatia confer honori: Cui cum contigerit spacium breve labilis aevi, Nunc etiam indignis Agamemnon rector Achivum Dedecorat factis, rapiens quae praemia victor [23=B4r] Virtutis tulerat. tu fac rex maxime divum, Ne scelus hoc impune ferat. sed eatenus auctas Instaura Phrygibus ventura in praelia vires Quatenus agnoscant Danai peccasse tyrannum, Atque meo tandem nato sua praemia reddant Rursus, et ereptos referant cum foenore honores. Haec Thetis. at genitor, qui nubes cogit in arctum, Nil contra effatur, pressoque obmutuit ore Immotus. magis hoc Thetis hunc amplexa, fatigansque, Et genua et mentum tenet, ut prius: atque ita fatur. Omnino aut promitte, aut abnue quaeso roganti, Quod petitur. quid enim metuas? nam scisse iuvabit, Num tibi me fuerit contemptior ulla dearum. Huic pater ex imo suspiria pectore ducens, O tua vota (inquit) quantum paritura laborem		Iuppiter Thetidi.
Sunt mihi: namque odiis gravibus Iunonis iniquae Obiiciunt, quae me dictis lacerabit acerbis. Nam superi quoties coetu convenimus uno, Illa mihi opprobriis infesta, lacessere gaudet Nostra opera, et validas Troianis addere vires Clamat, et illorum successibus arma fovere. Nunc tamen hinc ipsa fac ut ignorante recedas, Vota mihi curae tua erunt: namque omnia cursu Quo petis efficiam, ne non et credere possis, Firmabo aeterno promissa fidelia nutu. Hoc etenim signo diis immortalibus extat Praecipuo mea certa fides, mea nota voluntas. Non etenim ulterius cuiquam est revocabile fatum, Terrificae simul annuero de vertice frontis. Haec sub dicta superciliis pater annuit atris, Ambrosiosque immortali de vertice crines		Macrob.
Fudit, et ingentem nutu tremefecit Olympum. His ita perfectis, ambo diversa petentes, [24=B4v] In mare caeruleum Thetis insilit. ille nitentis Aurea tecta subit coeli: subeunte deorum Tecta deo, surgunt omnes de sedibus altis		Dii reliqui Iovi
Coelicolae, ceduntque patri, neque sustinet ullus		assurgunt.
In solio mansisse suo, sed protinus omnes Stabant e regione Iovis: tandem ipse resedit, Celsior aeditiore throno. nec facta marinae Iunonem latuere deae: namque ipsa notarat, Ut Thetis alba pedes, senis inclyta filia Nerei, Venerit amplexata Iovem, supplexque rogarit. Ergo haec zelotypo de pectore dicta profudit: Quae nunc, plene dolis, tecum congressa dearum		Iuno Iovi.
Secretas habuit voces? cur me sine semper Tales conventus, et conciliabula captas Talia? cur adeo secretis pectore toto Consiliis gaudes? neque me sinis esse tuarum Participem rerum, aut inter conventibus esse? Huic ita respondit divumque hominumque creator:		Iuppiter Iunoni.
Ne Iuno, ne spera omnes cognoscere nostri Pectoris arcanos motus te posse: profecto Ardua res haec est, etiam tibi. quae licet uxor Sis mea, scire tamen tibi non licet omnia: verum Quae licet et fas est, ea nemo hominumve deumve Te prior agnoscet. quare quaecunque deorum Nulli ego credidero, ne tu quoque nosse labores. Grandibus huic oculis Iuno formosa profatur:		Iuno Iovi.
Iuppiter o divum saevissime, qualia tandem Verba mihi loqueris? quando unquam pectoris antehac Consilia ulla tui credi mihi stulta petivi? Quin potius placido tua pectore coepta probavi. Nunc mea sollicitant immensae pectora curae, Ne quae matutina hodie te amplexa tenebat Alba pedes Thetis, aequorei senis inclyta Nerei [25=B5r] Filia, praeripiat mentem tibi. nam, nisi fallor, Sollicitae promittis opem, qua caede cruenta Argivum, Atridae scelus ulciscaris, et ipsa Rursus honoratum videat pia mater Achillem. Huic ita respondit genitor, qui nubila cogit: Sicne scelesta iterum reputando nostra requires		Iuppiter Iunoni.
Consilia, ut solita es, nec suspicione carebis Coniectans alia ex aliis, nec forsitan unquam Te potero latuisse: sed haec te vana profecto Cura agitat, siquidem nil proficis artibus istis, Sed potius tibi me irritas, acuisque furore. Quod si res ita habet, quid tum tibi? Sic mihi cordi est: Proinde sede, stultamque intra labra comprime vocem, Neve meis unquam verbis parere recuses: Ne si forte manus duro te verbere pulsem Invictae, non ulla tibi succurrere possit Vis aut cura deum, coelestia templa colentum. Dixit. at icta gravi pavidum formidine pectus Extimuit Iuno, duris conterrita dictis. Conticuitque sedens tandem, et tranquilla quievit. At reliqui vario fremuerunt murmure divi, Per Iovis aethereis innixam postibus aulam. Quos inter faber ignipotens Vulcanus, et artis Eximiae, placidis candentem brachia matrem Alloquitur verbis: O non tolerabile factum,		Vulcanus Iunoni.
Pestiferumque malum, si vos humana morantur Usque adeo, ut rixas movisse negotia possint Vos inter, faciantque deis praesentibus ira Desaevire truci, quae nobis inde voluptas Ventura est? quae nos convivia laeta manebunt? Semper enim rerum quae sunt deterrima vincunt.	,,
Quo magis o mater, quanquam sapis ipsa, monentem Rectius audieris: ne patrem forte lacessas [26=B5v] Vocibus ingratis. sed quicquid amabile possis, Illius exhibeas animo, ne te increpet ultro, Et ne laeta novis turbet convivia rixis. Nam quando ille deum pater est, et fulmina torquet, Si volet, ex imis evellat sedibus orbem: Usque adeo invictus, tam fortior omnibus ille est. Levibus hunc igitur dictis, et pectore blando Demulce, et nobis placatum redde merendo. Dixit: et assurgens, matri cratera rotundum		Vulcanus matri
Porrexit. simul adiecit: Precor optima mater,		Iunoni poculum
Ter precor hunc mater non aegra mente laborem,		porrigit.
Ne si te videam plagis, aut verbere duro Affligi, nec adesse queam, nec ferre salutem Cara tibi genitrix. nam stultum et grande periclum est,	,,
Irato se offerre Iovi. Nam tempore quodam	,,
Ipsius afflictae manibus tibi ferre parantem Auxilium, pede correptum me saevus, ab alto Deturbavit agens supremi vertice coeli:		Casus Vulcani
Praecipitans totum ipse diem per inane ferebar,		de coelo in
Donec ad occiduas iam Sol descenderet undas.		Lemnon.
Tum primum in media, collisus corpore, Lemno, Deficiensque animo iacui, et vix aegra trahebam Corporis ossa miser, mea tum confracta levarunt Sinties, et cura foverunt membra fideli.		Sinties populi.
Talia dicenti subrisit candida Iuno, Subridensque manu accepit cratera rotundum, A nato exhibitum, quem protinus ordine dextro		Diis aliis ordine
Circumfert, aliis coelestibus optima miscens		propinat Vulcanus.
Nectara, pleno iterum cratere exhausta refundens. Omnibus interea vehemens est risus obortus Coelicolis, cum sic claudum libanda viderent Vina ministrantem. sic illum denique totum Exegere diem, donec sua lumina vesper		Occasus solis.
[27=B6r] Tolleret, et nitidum fugiens Sol conderet orbem,		Cithara in consessu
Laeta frequentantes convivia partibus aequis,		deorum ludit Apollo,
Cum bonus auratam citharam pulsaret Apollo,		Musae canunt.
Et laetae vicibus dulcissima carmina Musae Aequatis canerent. quae postquam exacta fuerunt Omnia, iamque diem Sol conderet aureus almum, Tum rediere suas divorum quisque sub aedes, Grata soporiferi spectantes munera somni. Cuique suas etenim fecit faber inclytus aedes, Vulcanus faber ille deum, pede claudus utroque. Diis ita dilapsis, et sidere noctis oborto, Omnibus optatam capturus et ipse quietem Iuppiter omnipotens, qui rauca tonitrua torquet, Conscendit placidi consueta cubilia lecti: Cumque ipso cubitura, throni decus, aurea Iuno. ILIADOS HOMERICAE LIBER SECUNDUS. IAmque adeo placidam divique hominesque quietem Carpebant alii, per noctem Iuppiter illam		Iuppiter pro
Haudquaquam in dulcem dimisit lumina somnum,		Achille curis
Sed vigilans animo curas et pectore toto		anxius.
Volvebat, quibus ipse modis et rebus Achillem Rursus honoratum faceret, quo vindice dextra Plurima ad Argivas cumularet funera naves. Talia volventi, potior sententia visa est, Mittere ad Atriden, portantem tristia Somnum. Continuo ergo ipsum propero sermone vocatum Alloquitur: Vade ad celeres Somne improbe naves		Iuppiter Somnum
Argivum, magnique petens tentoria Atridae		alloquitur.
Intrato. tum deinde haec, qualia nunc tibi mando, Talia verba refer: Crinitos sumere Achivos Totis arma iube castris, nunc moenia Troiae [28=B6v] Evertes spaciosa. etenim non amplius ipsi Discordant superi, namque omnes regia Iuno In sua supplicibus traxit vota omnia verbis, Nunc manet exitii miseros vis ultima Troas. Sic ait. at postquam percepit talia Somnus, Devolat, et celeri naves pede venit ad altas		Somnus ad naves
Argivum, regemque adiens Agamemnona, totum		Graecorum devolat.
Invenit placido resolutum membra sopori. Ipsius ergo ducis capiti astitit, omnia forti Nelidae similis, quem de senioribus unum Praecipue Atrides coluit, tunc illius ergo Assimilans vultum, placido haec deus edidit ore: Dormisne armipotens Atrei clarissime fili?		Somnus Agamemnoni.
Tota nocte virum regem dormire pudendum est,	,,
Cui populi, cuius commissa negocia curae	,,
Maxima sint. Sed tu mea nunc celer accipe dicta:	,,
Ab Iove demissus venio tibi nuncius. is te Curat, et ex alto tandem est miseratus Olympo. Quapropter Danaos pulchro te crine comantes Cogere in arma iubet, totisque educere castris. Nunc etenim evertes Priamaeae maxima Troiae Moenia, non etenim discordant amplius ipsi Inter se superi, coelestia tecta colentes: In sua supplicibus quos omnes regia Iuno Vota exoravit precibus. nunc ergo malorum Ultima Troianis venit hora, supremaque clades: Sed tu nunc memori mea pectore dicta reconde. Haec fatus, deus in tenues evanuit auras. At Sopor Atriden linquens fugiebat, in omnes		Agamemnon secum
Versantem partes animum. nam visa resumens		de somnio deliberat.
Somnia, promissum tempus venisse putabat, Inclyta quo magnae caperentur moenia Troiae, Demens. nondum etenim fuit haec Iovis alma voluntas:		[Greek:] epiphônêma.
[29=B7r] Sed Danais luctum et lachrymas, Phrygibusque ferebat, Viribus armorum, et duri certamine martis. Postquam experrectus monitis coelestibus, altos Dispulerat somnos, stabatque erectus ad auras, Mollibus e filis textam, nuperque paratam Induitur tunicam: tum magnum desuper aptans		Habitum
Imponit sagulum, pedibusque decentia nectit		Agamemnonis
Vincula robustis. humeroque accommodat ensem		describit.
Argento nitidum: dein sceptrum sumit avitum, Quod nulla annorum serie corruperat aetas: Quo sumpto, celer ad naves contendit Achivum, Fortia praeduro fulgentum corpora ferro: Iamque diem referens magnum ascendebat Olympum Purpureas aurora manus rubicunda, Iovique		Ortus solis.
Nunciat, et reliquis lucem immortalibus almam. Tum rex argutis praeconibus imperat, omnes Argivos ad iussa vocent capienda comatos, Illi ad concilium celeres venere vocati: Nestoris ad naves, Pylia de gente profecti Magnanimi sedere senes. quibus ille probatum Consilium retegens, placida sic voce profatur: Audite o proceres, et discite mentibus aequis, Quae loquar. hac noctu placidi sub tempore somni, Visus adesse mihi deus est, bona somnia portans, Nelidae similis vultus, vocemque coloremque, Et dotes alias, et honesti corporis artus. Astitit ille mihi supra caput, atque ita fatur: Num dormis animose, Atrei charissime fili?		Narrat somnium
Non decet integram noctem dormire regentem	,,	suum Graecorum
Imperio populos, et agentem pectore curas.	,,	principibus
Sed nunc quid veniam, celer accipe. Iuppiter alto		Agamemnon.
Me tibi demisit coelo, qui teque tuasque Respicit et curas miseratur. praecipit ergo [30=B7v] Pulchricomos armes Danaos, iubeasque parari Instructas acies, totasque in bella cohortes: Nunc etenim capies latissima moenia Troiae. Mentibus haud etenim discordibus amplius ipsi Contendunt superi, quos omnes regia Iuno In sua supplicibus traxit vota omnia verbis, Ab Iove nunc miseros clades manet ultima Troas. Sed tu nunc memori mea pectore dicta reconde. Sic fatus, deus in tenues evanuit auras: Dulcia me placidi liquerunt munera somni. Verum agite armati veniant iubeamus Achivi, Protinus aggrediar verbis tentantibus ipsos,		Callidum
Classem aptent, atque arma parent, navesque iubebo,		Agamemnonis
Protinus in patriam quibus hinc fugiamus, et istas		consilium.
Linquamus terras. at vos prohibete volentes, Quantum quisque potest, placidisque obsistite verbis, Hinc aliis alii. sic dicens ille, resedit. Post hunc eloquio venerabilis ille, Pylique Nestor arenosi dominus, surrexit, et infit: Ductores Danaum, qui rerum sceptra tenetis,		Nestor Graecis.
Si quis forte alius, quae nunc audistis, Achivum Somnia vidisset, potuissent falsa videri. Nunc quia qui vidit, regno vir praestat, et armis,	,,
Vera putanda reor. Sed nunc iubeamus, ut omnes	,,
Armentur propere, belloque parentur, Achivi. Sic memorans, e concilio discessit. at illi Omnibus extemplo quae dixerat ille probatis, Adstantes eadem suadebant omnia Atridae, Omnes sceptrigeri, Danaum vis maxima, reges. Iamque omnis populi per campos turba ruebat		Comparat apibus
Instar apum, denso pulchras examine petras		Graecorum exercitum
Cum linquunt, glomerantque ingentes pluribus uvas Agminibus, teneramque volant et florea libant [31=B8r] Rura per aestatem, sparsaeque simulque vagantes Nunc hac nunc illac: sic totis agmina castris Martia fervebant iuvenum, tentoriaque altis Obsita littoribus late loca milite complent. Cum subito castris fama est vulgata, volentes Ire magis stimulans Iovis alti nuncia Fama.		Fama Iovis
Concita tum populi furit omnis turba, sub ipsis		nuncia.
Ingemuit pedibus tellus: nam tota sedebat Concio ferventis populi. tum voce canori Praecones novies exclamavere, tumultum Clamores simul immodicos sedare volentes. Vix tamen his regum iussis Iove progenitorum Parebant populi: sedabant ergo tumultum Consessus, aeratarum clangore tubarum. Prodiit hic astans Danaum moderator Atrides, Sceptra tenens manibus, Vulcani opus ignipotentis:		Sceptrum
Vulcanus dedit ipse Iovi Saturnigenai,		Agamemnonis.
Iuppiter alato bonus obtulit Argicidae, Mercurius Pelopi per equestria frena potenti, Tantalides quae deinde Pelops tibi contulit Atreu, Liquerat haec Atreus opulento dona Thyestae, Ferret ut, a magno capit haec Agamemno Thyeste, Cui mare, cui terrae, totum pareret et Argos. Hoc tunc innitens sceptro, haec est verba loquutus: Heroes Danai, praestantes marte feroci,		Agamemnon Graecos
Iuppiter infestus me nunc Saturnius urget		callide tentat.
Fraude mala, damnoque gravi ferus afficit idem, Qui mihi nuper erat melior, nostrisque favebat Rebus, et excelsae muris evertere Troiae Moenia promisit: nunc consulit arte sinistra, Et iubet ut redeam patrium contemptus ad Argos, Postquam perdidimus clarorum multa virorum Milia, et assiduo bello est absumpta iuventus. [32=B8v] Sic visum superis, sic stat Iovis alma voluntas, Moenia multa solo dudum qui stravit, et urbes, Et populorum animos, et adhuc prosternet, et alto Culmine deiiciet sublimia sceptra potentum. Maxima namque Dei vis est, et summa potestas,	,,
Turpe erit hoc nostros olim meminisse nepotes, Fama nocens seros si manserit ista sub annos, Frustra sic populum tantum, et tot milia Graium Tam gessisse viris lachrymosum et inutile bellum, Nec Graio potuisse everti Pergama marte Tam paucis, contra tam multa, tuentibus urbem Milia praesertim. et certe si Troes, et ipsi Iurati, sanctaque fide numeremur Achivi, Quotque aderunt socio statuantur in ordine cives, Et numero quot sint per singula nomina signent, Nos vero in decadas nostras ornemur Achaei, Dein iubeamus uti Troianus quilibet uni Cuilibet e nostris decadi pincerna propinet, Tum multae decades vinum fundente carebunt: Tanto Troianos nobis numero esse minores Auguror, Iliacae qui sunt in moenibus urbis. Sed longas validis vibrantes viribus hastas Auxilio venere viri, veniuntque frequentes Urbibus e multis, qui nunc mea vota morantur, Spesque meas fallunt, nec permisere volentem Iamdudum magnae capere inclyta moenia Troiae. Nunc abiere novem fatis volventibus anni, Robora putrescunt ratium, navesque fathiscunt, Solvuntur validi spartho pereunte rudentes. Interea uxores nostrae tot euntibus annis		[Greek:] pathos.
Nos miserae expectant, parvique sub ubere nati. Nobis parte labor manet imperfectus ab omni, Quem propter patriis usque huc abscessimus oris. [33=C1r] Sed nunc consilium hoc omnes, haec dicta probantes, Per vastum inscensis fugiamus navibus aequor, Et dulces patriae tandem redeamus ad oras: Quandoquidem magnae capere inclyta moenia Troiae Non datur, et vacuas fugit spes omnis in auras. Sic fatus, tacuit. Tum concio tota repente (Praeter qui rata consilii novere prioris) Concussa est, saevitque animis ignobile vulgus: Non secus ac tumidi spaciosa per aequora fluctus		Naturam et
Icario in pelago, quos aut celer Eurus ab alto		inconstantiam
Concitat intorquens, aut nubibus humidus Auster:		multitudinis aptissimis
Sicut ubi in segetem vehemens et flatibus asper		comparationib.
Incubuit Zephyrus, tenuesque excussit aristas,		describit.
Sic tota insani commota est concio vulgi. Tunc magno vacuas clamore impellere naves Aggressi, fervente pedum movere tumultu		Parant abitum
Pulveream nubem. Iam pro se quisque iubebant		Graeci.
Iungere deductas naves, et in aequoris udam Planiciem trahere, et navalia nuda relinqui. Aurea confusus feriebat sidera clamor,		[Greek:] huperbolê.
In patriam tota cupientum mente reverti. Robora subiiciunt, et sustentacula magnis Navibus, et per quas possint deducere ituras Constravere vias, sulcanda per aequora, naves. Iamque viros ratio revocandi nulla fuisset, Si non his Iuno tentasset Pallada dictis: O invicta Iovis supremi filia Pallas,		Iuno Palladem
Ad patrios certe nunc per freta longa penates		ad Graecos mittit.
Argolici remeare parant, sperata superbo Vota relicturi Priamo, Phrygibusque Lacaenam Tyndarida, huc cuius causa venere profecti, Quam propter procul a patria, periere sub altis Moenibus Iliadum, duri in certamine martis, [34=C1v] Tot proceres Danaum. Sed nunc age labere velox Ad Graium populos aerata veste nitentes, Et blandis persuade, quibus potes omnia, verbis Unicuique viro, cohibens ne forsitan altum In mare veliferas pergant deducere naves. Sic ait: assensit verum dea glauca loquutae: Et mox inde abiens, medii petit ardua coeli,		Pallas ad
Unde repentino delata per aera lapsu,		Graecorum
Ad pictas Danaum naves invenit Ulyssem,		classem.
Diis similem, nigrae nec robora laxa carinae, Nec tabulata suae reparantem pinea classi: Sed stantem, et nimios volventem corde dolores. Quem prope consistens, sic est affata Minerva: Care Iovi Laertiade patrator Ulysse		Pallas Ulyssi.
Multorum et magnorum operum, sic ibitis ergo, Et patriae dulces repetetis navibus oras? Vota relicturi Priamo sperata superbo, Et Phrygibus, formosam Helenen. ob cuius amorem, Tot procul a patria Danai cecidere sub altis Moenibus Iliadum. Sed tu nunc vade, Pelasgum Insere te populo: nec fit mora, neve quiescas, Et placidis insiste viros inducere verbis, In mare veliferas retrahant ne forte carinas. Sic ait. Ille deae vocemque et verba loquentis Agnovit, moxque abiecit de corpore laenam, Quam praeco Eurybates Ithacensis sustulit, illum Forte sequens: celer inde gradum properabat Ulysses, Obvius et magno veniens occurrit Atridae, Eripuitque illi dextra quod forte gerebat		Ulysses sceptrum
Infractum longa maiorum ob origine sceptrum.		Agamemnoni eripit.
Hoc tunc ille tenens, ad naves venit Achivum, Corpora tectorum ferrata nitentibus armis: Et quemcunque virum reliquis virtute priorem, [35=C2r] Aut regem populi celer invenisset Ulysses, Hunc placidis adstans verbis sic ipse monebat: Optime, sic timidum te non decet esse, sed ipsum		Ulysses Graecorum
Te recipe, atque tuas in pectore collige vires,		primoribus dissuadet
Atque alios firma populos. nec enim tibi constat,		abitum.
Et nec adhuc nosti, quae sit sententia magni Atridae, qualemque animum sub pectore verset. Hac animos nunc attemptat ratione suorum, Ut mox, si qua notet mala, puniat. ergo cavendum (Nam neque consilii nota est ratio omnibus huius) Ne qua furens animo mala forte inducat Achivis. Magnus enim regis furor est, atque ira tremenda,	,,
Dilecti superis: quem Iuppiter altus honorat,	,,
Atque amat. Inde virum si quem de plebe videbat,	,,
Vociferans, retinensque manu Laertius heros, Impulit, incutiens sceptrum, verbisque minatus: Stulte, quiesce modo, atque aliorum percipe dicta,		Gregarios verbis
Qui te consiliis sunt et virtute priores:		castigat.
Tu vero imbellis, vecors, ignavus, ineptus, Nec virtute vales, belloque es inutilis omni, Consiliis nec pectus habes sapientibus aptum. Quin etiam non hic omnes regnamus Achivi: Nec multos regnare bonum, rex unicus esto,	,,
Unius imperium, cui Iuppiter aurea magnus	,,
Sceptra dedit, iussitque suis dare iura tuendis.	,,
His tunc ille duces dictis, populosque regebat. Rursus at immodicos illi movere tumultus Seditiosa cohors iuvenum, qui navibus altis Omissi rediere, relinquere coepta coacti, Tota ferox quorum clamor per castra fremebat. Non secus ac validis turbantibus aequora ventis,		Apta
Littora tota sonant, fluctuque remurmurat unda.		comparatio.
Verum alii placidi stabant, sua quisque tuentes [36=C2v] In castris loca, et in tuta statione manebant: Solus compositam pacem turbabat inerti Thersites lingua, qui turpibus invida dictis		Invidi, seditiosi, ac
Pectora plenus erat, qui frivola multa loquutus		maligni hominis
Cum ducibus populi contendere saepe solebat		naturam sub persona
Turpiter, et nihil ad laudem referebat honestam,		Thersitae describit.
Sed quod ridiculum pugnacibus esset Achivis: Quo non ad Troiam venit vir turpior alter, Lumina distortus, claudus pede, gibbus utroque Deformans humero coniunctum pectus habebat:		Deformis Thersites.
Oblongi capitis, vertex surgebat acutus, Exigua rari suberant in fronte capilli: Hostis erat magno, summusque inimicus Achilli: Nec minus idem Ithacum capitaliter odit Ulyssem: Tunc quoque vociferans, et acuto gutture stridens, Plurima magnanimo convicia dixit Atridae. Cui tunc unanimes irascebantur Achaei, Et vires odere viri non aequa patrantis. Hunc itaque irritans, his est clamoribus usus: Omnibus Atrida pulchris cum rebus abundes,		Thersites
Num quid adhuc, et cuius eges? aut quid petis ultra?		Agamemnoni
Quae tibi sollicitant animum bona? quandoquidem sunt		conviciatur.
Omnia plena tibi praedivite scrinia censu Aeris inexhausti, cum sint tua plena puellis Omnia formosis tentoria, quas modo captis Urbibus eximias dedimus tibi Graia iuventus, Ut quas credidimus regem decuisse supremum. Cumque tot obtineas, et tanta, quid insuper optas Aurum et opes, pulchrasque aliis auferre puellas? Si quis enim Troum (quem forsitan aut ego captum, Aut alius quisquam Danaum traduxerit) auro Se redimat, totum tibi, quod datur, adseris aurum: Si qua per e Danais aliquem captiva trahatur [37=C3r] Foemina Troiadum, quae forma praestet, et aevi Floribus emineat, tu protinus adseris illam, Invitoque trahis domino, secretaque captas Gaudia furtivae Veneris, clausamque reservas. Sed neque qui rex est, regem decet esse malorum	,,
In nos, et fastu sceptra exercere superbo.	,,
O nos molliculos, et inertia corda gerentes: O Danaas nos, non Danaos. quin ergo paratis Navibus aufugimus, patriam, dulcesque penates Uno omnes cursu, votoque petamus eodem: Atque istum nimio fastu tumefacta gerentem Corda, relinquamus Troiae sub moenibus altis, Ut tandem incipiat solus sentire relictis An gerere haec possit sine nobis praelia, vel non, Qui sibi praestantem cunctis in rebus Achillem		Rapit in
Laeserit, atque ignominia turbarit acerba		invidiam.
Nuper in erepta Briseide, quam tamen illi Nomine virtutis dedimus sua praemia Graii. Tunc tamen haudquaquam fuerat commotus Achilles, Sed potius coeptam dimittens fortiter iram, Leniter ereptum ferre est sibi visus honorem: Quod nisi fecisset, quis te iam nosset Atrida Vivere, et immeritis facere haec opprobria Graiis? Talibus arcentem populos Agamemnona dictis Culpantem, cum vidisset divinus Ulysses, Advolat, assistensque irato haec increpat ore:
Garrule Thersita, quanquam tibi multa loquendi		Ulysses Thersiten
Copia suppeditet, nec sis non voce suavi,		reprimit.
Ne tamen hic solus reges incessere, neve Frivolus esse velis, qui sis deterrimus inter Tot talesque viros, quicunque Agamemnona magnum Ipsius auspiciis sumus ad Troiana sequuti Moenia: quod nequeas linguae dare frena loquaci, [38=C3v] Nec moderere tuis ducibus maledicere verbis. Nunc remeare mones, patriasque revisere terras, Cum neque constet adhuc, num nos ad regna reverti Expediat patria, et dulces repetisse penates. Et nunc pascenti populos maledicis Atridae Non aliam ob causam, nisi quod data plurima cernas Praemia, quae nolles, quorum nihil ipse dedisti, Nec similis (quis enim similis tibi vellet haberi?) Sed magis heroes Danai, fortissima bello Pectora, digna suae tribuerunt praemia laudi. Quare praemoneo, credas vesane monenti, Si rursum in populo discordia verba serentem Repperero, capite hoc plectar, nec vivus Ulysses Telemachi pater esse ferar, si non ego totum, Si te non totum spoliatum vestibus istis, Et laena, tunicaque, et quae tegit inguina, coram Omnibus his, rapidae concidam verbere virgae, Usque adeo, ut multo repetas navalia fletu. Talia commemorans, sceptro sic perculit aureo		Sceptrum Thersitae
Terga humerosque viri, livoris ut inde coacti		incutit Ulysses.
Pallor, et extarent vibices sanguine nigrae. Ille timens plagas, et verbera plura, resedit, Turpiter indulgens lachrymis, tacitoque dolori, Siccabatque manu manantia lumina, ut illum Spectantes reliqui, quanquam tunc pectora moesti, Riserunt tamen, immodicosque dedere cachinnos: Sic etiam est aliquis prope stantem affatus amicum: Qualia dii superi, quamque immortalia Ulysses		Bonorum de
Facta facit, seu cum summis de rebus habetur		Ulysse iudicium.
Consilium, sine arma manu bellumque gerendum: Maximus ingenio est, bello fortissimus idem. Nunc tamen hoc, quod praecipua sit laude ferendum, Fecit opus, qui vaniloquum compescuit istum. [39=C4r] Nam neque principibus posthac audebit, opinor, Frivola inutilibus convicia spargere verbis. Talis erat populi sermo, talique fremebant Colloquio, cum murorum destructor Ulysses Aurea sceptra tenens Agamemnonis, ocyus ipsis Adstitit assurgens: quem iuxta caesia Pallas Praeconi similis, persuasa silentia turbae Indixit, simul ut summi minimique Pelasgum Perciperent, sapiens quae tunc loqueretur Ulysses. Qui postquam tacuere, intentique ora tenebant, Sic Laertiades facundo est ore loquutus: Sceptriger Atrida, nunc te conantur Achivi		Ulysses
Omnibus invisum mortalibus atque perosum		Agamemnoni.
Reddere, nec meritae decoratum nomine laudis: Nec stant promissis, tibi quae iurata dederunt, Divite cornipedum cum te sequerentur ab Argo, Ad patrios nunquam se velle redire penates Ante, bonae muris quam fortia moenia Troiae Diruerent. nunc se pueriliter afflictantes, Pectoribusque suis muliebria corda gerentes, Ad caros cupiunt natos patriamque reverti: Quando omni potius fuerat ratione dolendum, Turpiter, et sine laude domum quandoque reverti. Quod si quis mare velivolum, saevumque procellis Naviget ingressus, quatientibus aequora ventis,		A minori
Uno per tumidum iactetur mense profundum,		ad maius.
Ne queat uxorem carosque revisere natos, Tristanti tacitos volvit sub corde dolores: Nobis donec in hac peregre regione moramur, Nona recurrit hyems, ter tertia praeterit aestas. Tristibus iccirco nemo indignetur Achivis, Optatam in patriam si forte redire laborent. Verum turpe, domum post tot durata reverti [40=C4v] Tempora, et exhaustos diuturna per arma labores Haudquaquam rebus sperato fine peractis. Quare agite, o socii, reliquum tolerate, brevesque Temporis expectate moras, dum scire queamus Verane vaticinans praedixerit omnia Calchas, Aulidis in portum piscosae quando subistis Navibus Argivi, Priamo Troiaeque ferentes Exitium, quia vos illic ad sacra fuistis Exta deum testes, praeterquam quos mala fato Parca tulit: meminisse potestis tempore ab illo, Quo nos ad positam diis immortalibus aram Sacra parabamus, densis qua plurima ramis Umbrabat platanus, subter quam frigida puro		[Greek:] Topographia.
Unda resultabat rivo, quo tempore visum Est ingens nobis monstrum, draco terga cruentis Distinctus maculis, arae sublapsus ab imo		Prodigium draconis
Prosiluit pede (sic Saturnius ipse volebat)		et passerum in
Ipse vago lapsu ramos amplexus, in altam		Aulide.
Evasit platanum, tetigitque cacumina: quorum Nidus in arce fuit, numero bis quatuor intus Passeris includens pullos: qui frontibus altis Haerentes, exultabant implumibus alis. Quos omnes vano matrem stridore vocantes, Cum draco pestifero depastus dente fuisset, Ipsam etiam matrem circum sua pignora frustra Sollicitas querulis quatientem vocibus alas Corripuit, nonamque avidam demisit in alvum. Protinus in saxum mutatum Iuppiter ipsum Conspicuum posuit. sed nos horrenda deorum Constitimus stupido mirantes omina visu: Praecipue quanam ratione ad sacra deorum Tam dirum venisset opus, monstrumque nefandum. Tum Calchas divina tenens miracula fatur: [41=C5r] Cur vos tanta novi subit admiratio monstri,		Calchas prodigium
Crine graves Danai? prudens nam Iuppiter istud		Graecis interpretatur.
Prodigium immisit, veniet qua gloria nobis Sera et tarda quidem, sed fama et laude perhenni. Sicut enim serpens avido crudelis hiatu Octonos pullos nona cum matre voravit: Sic nos fata novem mittunt in bella per annos Saeva, gerenda manu spaciosae ante inclyta Troiae Moenia, quae decimo tandem capiemus in anno, Atque eversa solo dabimus. fore talia Calchas Praedixit, quae nos nunc omnia perficiemus. Quare agite, obdurate, supremum et ferte laborem O fortes Danai, donec victricibus armis Evertamus opes Troiae, Priameia regna. Haec ubi dixisset, laudantum dicta sequutus Clamor Achivorum, sic magnus, ut undique totis Navibus horrendo resonarent iubila cantu. Composito strepitu, senio venerabilis albo Nestor equum domitor processit, et in medium sic Orsus ait: Pro dii, rem tempus in omne pudendam,		Nestor Graecis.
Vos nunc consiliis turbatis inertibus omnem Virtutem bellandi, et amatis inania verba: Mollibus assimiles pueris, qui bellica nunquam Munera militiae, sed tantum ludicra curant. Promissae toties ubi nunc in praelia vires? Foedera ubi? et dextris data sacramenta levatis? Ingentes ubi sunt curaeque, minaeque feroces? Omnia fluxerunt, mandata volucribus Euris. Huius causa mali, si quid mihi credis Atrida, Illa est, quod positis ducentes ocia rebus, Perficere alternis contendimus omnia dictis, Donec in hostili terra sumus: et neque tanto Tempore perficimus, quanam ratione petitas [42=C5v] Obtineamus opes, atque ardua Pergama bello Vincamus. sed tu populorum rex Agamemnon,		[Greek:] apostrophê
Cum tibi devinctos habeas non secius omnes, Ac prius Argivos, desueta redire sub arma Imperii pro iure iube, castrisque relictis Omneis exerce regenda in bella per arteis. Quod si forsan abhorreat unus et alter ab huius Muneris officio, sine contabescere, et illos Fac missos. nec enim fas nos ad nostra reverti Coniugia, et dulces natos, carosque nepotes Ante, semel coeptam quam vi confecerimus rem, Et quam constiterit nobis Iovis alma voluntas, Promissis maneat necne. namque illa profecto Sponsio certa Iovis, nos vincere Pergama bello Ostendit. quo namque die haec in bella profecti, Caerula fluctivagis sulcavimus aequora remis, Troianis mortem et crudelia fata ferentes, A dextra pater immenso splendore coruscans		Prodigium fulminis.
Affulsit, nobis laetantibus omine dextro. Nemo igitur patrios se velle redire penates Cogitet ante velim, quam fortiter ultus honorem Prae corruptae Helenes, alicui se matronarum Misceat Iliadum. quod si quis forte protervus Extiterit, qui nave domum rediisse laboret, Naviget, et nigrae scandat tabulata carinae, Primus ut ante alios mortem ferat atque laborem. Tu rex, consiliis sicut prodesse volenti,	,,
Sic etiam ex aliis debes capere optima, si sint	,,
Qui tibi forte dabunt: nec enim contemnere oportet,	,,
Quod tibi nunc dabimus. secerne per agmina tota		Pulchrum Nestoris
Has omnes acies, atque ordine rite locato		consilium.
Quamque suo, gens una suo, tribus una suo stet
Ordine, civis erit civi, gentilis adhaerens [43=C6r] Gentili, feret auxilium sibi sanguine iuncto Sanguine coniunctus, defendet amicus amicum. Quod si tu audieris haec me non vana monentem, Te vero audierint Argivi iusta iubentem, Cognosces quis dux melior, quis miles in armis, Qualis quaeque cohors. nam per se singula quaeque Agmina pugnabunt. tum sitne aversa voluntas Divum, cognosces: an propter inertia Graium Pectora, non possis capere altae moenia Troiae. Ad quem respondens Agamemnon, maximus armis, Certe (inquit) venerande senex, te plurima linguae		Agamemnon
Gratia commendat, prudenti pectore cunctos		Nestori.
Haud dubie Graios superas, vincisque loquendo. Atque utinam tales mihi Dii bis quinque dedissent,		Optat decem
Iuppiter ipse pater, Pallasque, et Phoebus Apollo,		sibi dari Nestoras.
Nempe brevi nostris manibus caperentur, et alto Pergama conciderent a culmine. sed mihi magnam Iuppiter invexit vim materiamque doloris, Tam male cum forti qui me commisit Achille, Unius ob pulchrae certantem iura puellae.		Poenitet Achillem
Cuius principium certaminis omne redundat		offendisse.
In caput hoc: a me causam venisse fatebor: Quod si tempus erit quo mutua nostra redibit Gratia, et una fides iterum devinciet ambos, Tum non ulla dies Troiae fatale superbae Differet excidium. nunc ut curetis abite Corpora, firmetisque cibo languentia membra:		Corpora curare et
Nam prodire acies post, et capere arma necesse est.		arma parare iubet.
Quapropter bene quisque suas sibi praeparet hastas,
Muniat et clypeos, et pabula curet equorum, Et bene componat currus in praelia ituros, Ut totum tolerare diem et consistere in armis Possimus, martemque pati, durumque laborem. [44=C6v] Nulla quies dabitur, non respexisse licebit, Noctis in adventum pugnabitur. illa relabens Dirimet arma virum: pectus sudare necesse est Usque adeo, ut clypei madefiant lora, tenendo Dextera lassetur telo: sudore madescant Qui currus moderantur equi, frenoque reguntur. Seu quis detrectarit opus, pugnaeque laborem, Seu quis ad aeratas devitans praelia naves		Minatur ignavis.
Restititerit, non effugiet, quin corpore sparso Pascat aves, canibusque inhumatus praebeat escam. Talia magnifico regem sermone loquutum, Laeticiam testante animi clamore sequuntur Argivi: velut extantem cum multa relabens Frangitur ad scopulum magno maris unda tumultu,		Comparatio.
A variis impulsa sub uno tempore ventis, Curva repercusso complevit littora planctu. Ergo suas vario repetebant agmine naves, Instructasque parant cava per tentoria coenas, Sumebantque cibos: tum diis coelestibus aras Sacrantes, diversa ferebant dona, precantes Quisque sibi faciles ad tanta pericula divos Evitanda, feri martis mala, vulnera, mortem. At rex ipse virum bello praeclarus Atrides Quinquennem tibi rite bovem mactabat opimum, Iuppiter omnipotens. primos iubet inde vocari Argivum proceres ponendae ad fercula coenae: Nestora praecipue, regem Idomenea secundum, Inde duo Aiaces, post Tydeos inclytus ibat Filius, in sexto diis aequiparandus Ulysses Ordine consequitur. quibus accedens Menelaus Optimus, † octavum convivam sponte sua se		Ut pro septimo accipiamus
Praestitit, agnoscens sese causam esse laborum		ipsum Agamemnonem.
Fratris. ut ergo bovem mactatum pinguibus aris [45=C7r] Circum constiterunt, salsasque tulere placentas, Ipse deum supplex sic est affatus Atrides: Iuppiter, illustrissime rex, et maxime divum,		Agamemnonis ad
Nubibus imperitans nigris, et in aethere sidens,		Iovem oratio.
Da mihi ut ante nigras quam lux descendat ad umbras, Atria vindicibus Priami comburere flammis, Et possim captas igni succendere portas, Armaque ab Hectoreo rescindere pectore, et ipsum Confodere hoc ferro, sic ut iugulentur amici Circa ipsum, pluresque cadant, et pulverulentam Contingant socii moribundo gutture terram. Sic ait. at sacris acceptis Iuppiter aurem		Non audit
Occlusam precibus tenuit, nec verba recepit		Agamemnonem
Supplicis Atridae: quin duros inde labores		Iuppiter.
Accumulans immisit, et ingentes erumnas. Iamque deos visi placasse, ubi sacra salita Conspersere mola, tum tractum rite iuvencum Ante aras iugulant, et pelle trementia nudant Viscera: tum coxas resecant, geminasque reponunt In partes scissas, pingui quas inde tegentes		Sacrificii [Greek:]
A ruina accumulant, atque igni cruda reponunt,		hupotupôsis.
Arida subdentes flammae fomenta, perustis Cruribus, iniiciunt prunis, et viscera torrent, Tostaque discerpunt avido ientacula morsu. Inde minutatim concisa alvi omnia, longis Membra alacres figunt verubus, quibus insuper assis Vescuntur, lautisque agitant convivia mensis:		Convivium a
Et quod cuique animus suasit suus, omnia libant.		sacrificio.
Postquam exemptus amor potusque cibique resedit, Nestor equum domitor simul ista Gerenius infit: Inclyte belligerum populorum rex Agamemnon,		Nestor Agamemnoni.
Tempora ne qua diu vano sermone teramus, Ac ne posthabeamus opus quod suadet, et ipsum [46=C7v] Se deus authorem cuius facit. ergo vocantes Proclament per castra viri, quo confluat omnis, Adsistatque tibi sumptis exercitus armis. Nos vero hinc alii ad fortes abeamus Achivos Protinus, et duri iniiciamus martis amorem. Sic ait, at rex Atrides non falsa monenti Paruit, et mox praecones dimisit, ut omnes Concieant, et in arma vocent populosque ducesque, Qui tum cunque aderant Argivum crine comantum. Qui tunc arguta praeconum voce vocati,		Praecones exercitum
Convenere brevi, sumptisque stetere sub armis.		convocant.
Instruxere alii densatis agmina turmis Cura deum reges, illustrem Agamemnona circum. Hic vero divina ferens Iovis aegida Pallas, Inviolabile opus, preciosum atque immortale,		Aegidis descriptio.
Aurea cuius erant centum retinacula bullis Indita, coelesti bullis radiantibus auro, Quarum quaeque boves centum dependere posset: Hoc tunc illa ferens, armata per agmina Graium Impete praerapido nulli conspecta volabat, Multa monens, et in arma vocans, animosque lacessens Graiugenum, iam plus pugnae Martisque laborum Quam patriae memores, quam navibus ire per altum. Iamque refulgebat sumptis exercitus armis Omnis, ut arboribus mons consitus undique, et igni		Comparatio.
Succensus, flammis longe lateque relucet Sole repercussis: sic aurea splendor ab armis Astra ferit, summoque micat lux ferrea coelo. Atque ut saepe avium per nubila pura volantes		Alia comparatio,
Sive gruum turmae, cygnorum sive canoros		qua et Virgilius
Edentum per colla modos longissima cantu		est usus.
Circum latiflui nunquam non verna Caystri Flumina, nunc coelum, nunc terras ore petentes [47=C8r] Clangorem emittunt, unde Asia prata resultant: Talis erat iuvenum circum piscosa Scamandri Littora, complentum campos, castrisque ruentum Auditu sonus. ipsa pedum perculsa tumultu Quadrupedum atque hominum, tellus horrore remugit Terribili: tot enim stabant iam milia Graium Florigero in campo, quod ad ipsum parva Scamandrum Nascuntur folia, et flores pubentibus herbis. Qualia vere novo muscarum examina densis		Muscis comparat
Agminibus confusa ruunt, ad plena volantum		Graecos, id a
Mulctra levis tuguri, et libantum munera lactis:		quibusdam reprehenditur,
Talis erat Danaum pulchris exercitus armis		inter quos Vidas.
Instructus, tales Troiam vastare paratae In medio stabant confusa per agmina turmae. Quos ita secrevere duces, et in ordine quemque Composuere suo. ceu consuevere caprarum Pastores, in aperta greges discernere ductos Pascua, quosque suis iungentes matribus hoedos. At reliquos inter vadens superabat Atrides. Sicut ubi eximius sociata per agmina taurus		Tauro Agamemnonem
Incedens, superatque alios, atque imperat ipsis:		comparat, aliquanto
Sic inter Danaos incessit rex Agamemnon,		rectius.
Os oculosque Iovi similis, qui fulmine terret, Pectora Neptuno, cincturae insignia Marti. Talem inter reliquos heroas Iuppiter illo Esse die voluit populorum Agamemnona regem. Dicite nunc Musae coelestia templa colentes:		Musas invocat
Vos etenim divae cum sitis, cuncta tenetis,		ob difficultatem
Omnia praesentes vidistis, et omnia nostis,		sequentis catalogi.
Ad nos vix tenuis fama perlabitur aura, Nec scimus quinam reges ad littora classem Troiana appulerint, quibus aut tot milia Graium Paruerint ducibus: quae non ego singula possim [48=C8v] Dicere, et immensi comprendere nomina vulgi, Non mihi si linguaeque decem sint, ora decemque,		Parumper immutavit
Vox infracta sonet, rigeant praecordia ferro:		Virgilius.
Ni mihi coelestes Musae, Iove coelite natae, Omnia clarorum referatis nomina regum, Quicunque Iliacas petierunt navibus oras, Troiano Argivam statuentes littore classem. CATALOGUS NAVIUM ET Ducum Graecorum. QUinque duces Troiae, Boeotia misit, ad oras:		BOEOTIOrum duces.
Peneleon, Prothoenora, Leiton, Arcesilaum,		Peneleus. Prothoenor.
Et Clonium. populos habet hos Boeotia tellus,		Leitus. Arcesilaus. Clonius.
Quique colunt Hyrien, petrosamque Aulida pascunt,		Loca Boeotiorum.
Et Schoenon, Scolonque, et origaneis Eteonum Insignem foliis, Thespiam, Graean, et urbem Lativagam Mycalesson, et antiquum Harma colentes, Quique apud Ilesium, et veteres pascuntur Erythras, Quique Eleona habitant, quique Hylen, qui Peteona, Qui Copas, et qui muris Medeona superbam, Eutresim, et Thisbes lascivis plena columbis Moenia, quique Coroneam, herbosamque Aliarton, Quique Platean habent claram, Glissentaque pascunt, Quique urbem Thebas clarissima moenia servant, Onchestonque sacrum Neptuni numine lucum, Praestantemque uvis Arnen, pulchramque Mideam, Divinamque urbem Nissam, quaeque ultima restat Florigeram quicunque colunt Anthedonis oram. Quinquaginta illi ratibus venere profecti,		Naves
Armis atque viris gravibus. nam quaelibet harum		Boeotiorum 50.
Centenos tulit, et bis denos, marte potentes. Qui vero inde colunt Aspledona, qui Minyeum Orchomenon, venere. hos autem Marte creati		ORCHO- menii.
[49=D1r] Ascalaphus duxere, et Ialmenus. edidit illos		Ascalaphus
Astioche formosa, domo cum virgo paterna		et Ialmenus,
Actoris Azidae triclinia sola petisset,		Martis filii.
Gradivo compressa, in lucem enixa gemellos. Hi quoque terdenas pulchras duxere carinas.		Horum naves 30.
Qui vero opposita venere ex Phocide missi,		PHOCENses duces,
Duxerunt Schediusque et Epistrophos inclytus armis,		Schedius et Epistrophus.
Iphitus Eubolides genuit quos pectore praestans. Cum quibus hi populi ducibus venere volentes, Qui Cyparisson habent, et petrosam Pythona, Crissamque insignem, qui Daulida, qui Panopea, Quique Anemoream servant, et Hyampolin altam, Qui fluvium Cephison, et ipsius ora Lilaeae Fontis habent, ex quo Cephisi flumina manant. Quadraginta hi sunt advecti navibus omnes:		Horum naves 40.
Qui velut unanimi Boeotis foedere iuncti, A latere armati semper venere sinistro. Locrenses vero variis adduxit in armis		LOCRENses, quorum
Fortis Oilei generosus filius Aiax,		dux Aiax Oileus.
Ille pedum cursu celer, et pernicior Euris, Sed minor et factis et nomine. nam neque tantus Ille fuit, quantus fuerat Telamonius Aiax: Sed multo minor et membris, et viribus illo.		Comparatio
Sed tamen et forti munitus tegmine pectus,		duorum Aiacum.
Vibrandae cunctos hastae superabat Achivos Artibus, et docto torquebat tela lacerto. Locrenses vero populi ditionis habentur, Qui Cynon pascunt, Opoentaque, Calliaronque,		Loca Locrensium.
Bessanque, Scarphenque, et amoeniferas Augeas, Tarphenque, Chroniumque, Boagri flumina circum Qui pascunt populi: socia adduxere carinas Arma quaterdenas. Atque hi trans littora sacrae		Horum naves 40.
Euboeae sua regna viri Locrensia servant. [50=D1v] Qui vero Euboeam spirantes robur Abantes,		EUBOICI,
Chalcidaque, Eretriamque et viniferacem Histiaeam,		et eorum loca.
Cerinthumque mari iunctam celsam Iovis urbem, Quique Caryston habent, et qui Styra cunque frequentant, Quos duxit princeps Elephenor Martius heros		Elephenor dux.
Chalcodontiades, animosus rector Abantum. Ipsi etiam clarae bello virtutis Abantes Praecipue iaculatores, hastamque periti Vibrare, et longis contingere pectora telis: Hi quoque quadraginta graves duxere carinas.		Horum naves 40.
Hinc qui Cecropiam, munitam fortibus urbem		ATHENIENSES.
Moenibus, incoluere viri, praeclarus Erechtheo Ortus avo populus: quem quondam rure creatum, Filia magna Iovis susceptum nutriit, atque Hunc primum regem claris praefecit Athenis, Templum ubi nunc illi cives statuere, ferentes Annua sacra, aras adolentes bobus et agnis. Hos tunc ducebat patria virtute Menestheus		Menestheus dux.
Maximus: huic nemo poterat certare regendis, Aut etiam ornandis vel equis, vel in arcta locandis Agmina militibus. tantum quod maior et annis, Atque usu rerum Nestor foret, unus in illa Laude fuit certare ausus. tunc navibus ille Quinquaginta aderat, patriasque reliquit Athenas.		Naves Atticae 50.
[A second sidenote to the following verses reads:] Hunc locum alii aliter et vertunt et accipiunt, de quo vide Strabonem lib. 9.] Bis sex e Salamine rates Telamonius Aiax		SALAMInii, quorum
Egit, et adduxit statuens in littore iuxta		dux Aiax Telamonius.
Cecropias naves. Tum qui Iunonis Achivae		Naves 12.
Tecta colunt Argos, Tirynthaque moenibus altam,		ARGIVI.
Hermionenque, Asinenque, sinus maris alta tenentem Littora Troezena, Eionasque, sacramque Epidaurum Vinetis celebrem, qui Aeginam cunque opulentam, Et Maseta colunt. hos voce valens Diomedes		Diomedes dux.
Duxerat, et Sthenelus Capanei filius alti,		Sthenelus.
[51=D2r] Et clari virtute viri. quibus additus ibat Tertius Euryalus, similis virtute deo vir,		Euryalus.
Mecisto Talaonida genitore creatus. Omnibus his tamen imperio fortis Diomedes Praefuit: octoginta hi deduxere carinas.		Horum naves 80.
Qui claras coluere insignia tecta Mycenas,		MYCENAEI.
Et qui moenia habent opulentae celsa Corinthi, Orniasque colunt, et splendida tecta Cleonas, Quique et Arethyream cinctam florentibus arvis,		Loca Mycenaeorum.
Qui Sicyona colunt urbem, cui maximus olim Rex fuit Adrastus: qui in monte sitam Gonoessam, Quique Hyperesian, Pellenen, Aegion, inde Omnia quae curvi sita sunt in littoris ora, Quique habitant Helicen circum regionibus amplam. Navibus hos centum ducebat rex Agamemnon		Agamemnon rex.
Atrides, quem tot populique ducesque sequuti		Naves 100
Regem praefecere heroibus omnibus, unum. Totus enim virtute animi praestabat, et armis Optimus: atque ideo populos ductabat Achivum. At qui deinde habitant altas Lacedaemonis arces		LACEDAEmonii,
Piscosae, Spartenque altam, Pharinque iacentem,		et eorum loca.
Quique columbiferam Messen, et semper amoenas Augeas, et Bryseas, et pulchra vireta Urbis Amyclarum pascunt, positamque palustri Littore Helon, qui deinde Laan, Tylonque frequentant, Hos ducebat agens sexaginta agmine naves,		Menelaus rex.
Armis atque viris instructo, frater Atridae		Naves 60.
Maioris, vocem bonus, et fortis Menelaus: Qui primus furiis animum succensus et ira, Coniugis abductae, reliquos hortatus ad arma Traxerat, et lachrymas Helenes ulturus agebat In bellum (quos ipse author commovit) Achivos. Hinc gentes quaecunque Pylon Neleida servant,		PYLII, ET eorum loca.
[52=D2v] Et cultam Arenen, et qui Thryon, obvia magni Alphaei vada, quique praealtum turribus Aepy, Et Cyparissienta, et florens semper Emaeon, Et Pteleon, sed Helosque, et Dorion: hic ubi Musae Threicium Thamyrin privarunt carminis usu,		Fabula Thamyridis,
Obvia forte virum nactae vestigia agentem,		a Musis arte
Euryton infausto cum linqueret omine regem		carminum privati.
Oechaliae, et se posse deas superare canendo Iactaret, si secum aliquo contendere cantu Auderent: hic iratae Iovis inclyta proles, Pierides Musae spoliarunt vana ferentem Sensibus et cantu, et citharae fidis arte movendae. Hos secum senior populos dux Nestor agebat,		Nestor dux.
Arma decem novies ducens stipata carinis.		Naves 90.
Praeterea Arcadiae qui tum populosa tenebant		ARCADES
Oppida, quique altae sub culminibus Cyllenes		et eorum loca.
Sublimem iuxta tumulum, qua multa virorum Sunt sita clarorum fortissima corpora bello: Qui Pheneonta colunt, et ditem mollibus agnis Orchomenon, Rhipen, Stratienque, et semper Enispon Flantibus expositam ventis, Tegeamque, et amoenam Mantineam, qui Stymphalon, celsamque frequentant Parrhasiam. clari princeps fuit his Agapenor		Agapenor dux.
Filius Ancaei, qui instructis navibus ibat Cum bis terdenis, sociis armisque refertis.		Naves 60.
Sed tamen has illi dederat rex ipse virorum Maximus Atrides, nigri quibus aequora ponti Transiret: quoniam procul absunt Arcades oris		ARCADES
Aequoreis, nec multa marina negocia curant.		mediterranei.
At qui Buprasium populi, quique Elida diam		EPEI ET
Incoluere, et quos Hyrmine, atque ultima servat		eorum loca.
Myrsinos, usque sub Oleniae iuga maxima petrae, Quicunque et veterem sub Alision usque manebant, [53=D3r] Quattuor hi ducibus venere, e quattuor uni Cuilibet arma decem portabant bellica naves.		Naves 40. Duces,
Dux prior Amphimachus fuit, acer Thalpius alter:		Amphimachus.
Ille satus Cteato, pater huic fuit Actorionis		Thalpius.
Eurytus. inde Amaryncides tulit arma Diores		Diores.
Tertia, quarta Polyxenus: qui corpore pulchro		Polyxenus.
Praestitit, Augeae nati Iove filius alter. Innumeri his ducibus tunc ducebantur Epei. At qui Dulichium, sacras et Echinadas alto		DULICHII
Incoluere mari, clarae e regione iacentis Elidis, hos virtute Meges, et robore Marti		Meges.
Aequandus, ducebat: et huic instructa ferebant Arma quaterdenae naves: quem rector equorum,		Naves 40.
Augeades Phyleus genuit, quo tempore patri Dulychium iratus petiit, Iove tutus amico. Magnanimorum autem qui tunc scopulosa tenebant		CEPHALEnii,
Saxa Cephalenum, et frondentibus ardua cultam		et finitima loca.
Neriton arboribus, nec non sterilissima parvae Rura Ithacae, qui dura Crocylia pascebantur, Aegilipamque horrentem agris, et rupibus aspris: Qui Samon incoluere, et qui nemorosa Zacynthi Pascua, seu quicunque introrsus ab aequore longe Seu terrae e regione procul maria alta tenebant, Hos Iovis ingenio similis ducebat Ulysses,		Ulysses dux.
Cum bis sex, minio fucatis rostra, carinis.		Naves 12.
Aetolos in bella Thoas Andremone natus		AETOLI,
Duxit agens, qui Pleuronem, quique Olenon altam,		et eorum
Chalcida qui prope littoream, celsamque Pylenam,		Thoas dux.
Qui tenuere viri saxis Calydona frequentem.		Loca.
Hic tunc Aetolos tota ditione regebat, Quod stirps Oeneae defecerit omnis, et ipse Iamdudum occiderat, nec flavus erat Meleager Amplius. hic igitur denas quater agmine naves		Naves 40.
[54=D3v] Adducens, hominum classem tot milibus auxit. Venit et Idomeneus, bello inclytus, agmina ducens		CRETEN-
Cretensis populi, qui Gneson, et alta tenebant		ses, quorum
Moenia Gorthynae, et veteris tecta inclyta Lycti:		Idomeneus dux.
Et qui Miletum, et niveo candore Lycastum,		LOCA.
Phaestumque, et Rhition, bene cultas civibus urbes: Quique alii populi Cretae vasto aequore cinctae Centum urbes habitant magnas. hos fortis agebat		100. Cretae urbes.
Idomeneus, et qui Martem referebat in armis Meriones. atque hi classem duxere carinis		Meriones.
Bis quater instructam denis, et flore virorum.		Naves 40.
At Rhodiae ductor classis satus Hercule magno,		RHODII,
Magnus et ipse armis, et corpore magnus honesto,		quorum dux
Venit Tlepolemus, Rhodiorum fortia ducens		Tlepolemus.
Milia, classe novem ratium, qui frugiferacem		Naves 9.
Incoluere Rhodum comentes arte capillos, Qui Lyndumque, et Ialyssam, niveamque Camirum.		Loca.
Hos tunc Tlepolemus Troiana ad littora duxit. Quem gravidam quondam Alcidae de semine magni Astyochen genuisse ferunt, quem maximus idem Complures penetrans urbes abduxerit olim Ex Ephyra genitor, de flumine Selleente. Postquam autem patriis adolevit in aedibus amplis, Sanguine coniunctum patri interfecit amicum, Insignem virtute, vigente Licymnion aevo, Tunc aetate gravem: quo facto, protinus omni Collecta comitante manu, fugit ocyus altas Conscendens naves. nam nati, et turba nepotum Herculis, ultores promisere. omnia passus Is tandem, varios terraque marique labores, Ad Rhodios pervenit. ab hoc tribus insula culta est Urbibus, a Iove rege hominum divumque supremo. Hunc et opes propter dedit amplas Iuppiter illis. [55=D4r] At tribus e Syma Nireus cum navibus ibat,		SYMAEI,
Nireus Aglaies, et sceptrigeri Charopoei		quorum dux Nireus.
Filius. hic Nireus vir formosissimus, altam		Naves 3.
Venerat ad Troiam, formosum praeter Achillem.		Nireus graecorum
Sed quia ineptus erat, nec fortibus utilis armis,		omnium formosissimus,
Paucos de multis qui se sequerentur habebat.		excepto Achille.
Qui vero Nisyron habent, Crapathumque, Casumque,		CALYDnaei, et
Et Con Eurypyli non amplis moenibus urbem,		reliqui Insulani,
Et velut inspersas super aequora lata Calydnas,		quorum duces
Hos quoque ducebant Phidippus et Antiphus, ambo		Phidippus, Antiphus.
Thessale te genitore sati, magnique nepotes Amphitryoniadae, terdenis navibus usi.		Naves 30.
Qui coluere Pelasgicon Argos, Alonque, Alopenque,		PELASGI,
Qui parvam Thrachina, et magnae moenia Phthiae,		Thessali, Myrmidones,
Hellados et pulchris praestantem matribus oram		Hellades, etc.
Myrmidones, quos Hellenas dicunt, et Achaeos,		quorum dux Achilles.
Quinquaginta horum naves ducebat Achilles:		Naves 50.
Hii tunc immemores belli infoelicis, agebant Ocia. nemo etenim cupidos ducebat in hostem. Tunc animo siquidem contabescebat Achilles, Ocia apud celeres ducens ignava carinas, Ob raptam iratus Briseida pulchri comantem, Quam propter tot passus erat mala, quando superbae Moenia Lyrnessi duro fortissima marte Diruit. hanc rapiens, murataque culmina Thebes Perfregit, geminosque Eueno principe natos Ense Minyta necans, et Epistrophon, huius amatae Mactavit fratres. Cuius tunc ille iacebat Anxius, absentis reminiscens probra puellae, Mox tamen ad bellum sumptis rediturus in armis. Qui Philacae sedes tenuere, et Pyrrhason herbis		PHILACAEI,
Florigerum Cereris nemus, atque Itona parentem		et eorum loca.
Lanigerarum ovium, positumque in littore curvo [56=D4v] Antronem, et Pteleon connubia semper amantem, His quadraginta advectis in puppibus olim		Protesilaus dux.
Protesilaus erat magnis dux inclytus armis,		Naves 40.
Vivus adhuc superans: nunc cassum lumine, nigro Pulvere terra tegit, multis quem luget ademptum Coniux Laodame lachrymis, desertaque caro		Laodamia.
Rege domus: quem de Danais in littora primum Navibus egressum Troiana, † vir acer in armis		Hectorem hunc
Dardanus occidit. Sed non tamen huius inermis,		fuisse dicunt.
Nec sine principe erat populus: quos divite natus Phylacide Iphiclo ducebat in arma Podarces,		Podarces frater
Ipse vir excellens armis, ac Protesilai		Protesilai.
Magnanimi germanus, utraque a stirpe parentum, Sed minor aetate ac factis. nam Martius heros Protesilaus erat. sed et hoc duce laetus agebat In castris populus, quoniam et bonus ipse fuisset. Qui coluere Pheras, Boebeidos ora paludis,		PHERAEI,
Qui Boeben Glaphyrasque, et praeclaris Iaôlcon ["ô" = omega]		et eorum loca.
Instructam domibus, quos ter tribus atque duabus Navibus advectos Admeti filius acer Duxerat, Eumelus, quem formosissima magni		Dux Eumelus.
Alcestis Pelie natarum enixa creavit.		Naves 11.
Qui prope Methonem degunt, qui proxima circum		METHOnei, et
Pascua Taumaties, et qui Meliboeia porro		finitima loca. quorum
Rura colunt, et Olizonem, quam plurima circum		dux Philoctetes.
Aspera saxa iacent: hos septem navibus aucta		Naves 7.
Classe Philoctetes, doctus tractare sagittas, Atque ipsos etiam socios torquere peritos Tela manu, duxit. sed navi in qualibet harum Quinquaginta inerant. verum tunc ipse relictus		Philoctetes saucius
A Danais in Lemno, aberat, saevosque dolores		in Lemno relictus,
Perpetiens tolerabat, et immensos cruciatus Vulnere tabifico, quod ab Hydrae sanguine dirae		de quo graecorum Tragoediae.
[57=D5r] Abstulerat, laesus duros hic ille labores Pertulit. at memores post tempora pauca futuri Illius Argivi fuerant, sine principe quanquam Non essent, tamen in primis hunc saepe petebant, Qui comites aderant, ductu ipsius arma sequuti. His tamen inde Medon nothus est praefectus Oilei,		Medon nothus Oilei.
Mater Oileo quem Rhyne enixa creavit. Qui Triccen habitant, et rupes inter Ithomen		TRICCENses,
Impositam, quique Oechaliam, quam rexerat urbem		Ithomenaei, et Oechalii,
Eurytus, ad Troiam terdenis navibus ibant.		quorum duces
Quos duo ducebant fratres, Phoebique nepotes,		Podalirius et Machaon.
Patre Coronida, praestantes arte medendi,		Naves 30.
Belligerique ambo, Podalirius atque Machaon. Qui loca ad Ormenium, fontemque Hypereian habebant,		ORMENII, cum
Nec procul Asterium, Titanique nivale cacumen,		adiacentibus. quorum
Eurypylus princeps, Euaemonis inclyta proles,		Eurypylus dux
Arva quaterdenis ad Troia duxit euntes		Naves 40.
Puppibus. At qui Argissan habent, Peneidas undae Vicinam ripis, Gyrthonem quique colebant,		ARGISAEI
Orthenque, Elonamque, et in alba Oloossona terra,		cum finitimis locis.
Hos in bella Meneptolemus praeclarus agebat,		Meneptolemus
Natus Perithoo, genito Iove et Hippodamia:		dux.
Illa luce puer matris conceptus in alvo, Quo pater hirsutos Peli de vertice montis Centauros pepulit, Macedumque removit in oras. Nec fuit hic solus: sed in hac quoque parte Leonteus,		Leonteus.
Eximius bellator, erat dux, patre Corono Caenida. quater hi denas super aequora naves		Naves 40.
Ducebant, perpulchre armisque virisque refertas. At Guneus ex urbe Cypho bis quinque carinas,		CYPHII,
Bis senasque tulit: cuius tunc signa sequuti		Enienes, Peraebi,
Venerunt Enienes, et in fera bella Peraebi Magnanimi, qui Dodonem loca frigida circum		quorum dux Guneus. Naves 22.
[58=D5v] Quaque habitant, circumque colunt Titaresion undis Lenifluis placidum: quem cum Peneon amoenum Influit, illius haud puras miscetur in undas, Sed ceu Palladiae praepinguis succus olivae Innatat excurrens. Stygia nam flumen ab unda Illius exoritur: quam dii iurare verentur. Magnetum vero populos Tenthredone natus		MAGNEtes, quorum
Ducebat Prothous. Sed qui Peneon amoenum,		Prothous dux.
Frondosumque colunt ad Pelion, his fuit alter Magnanimus Prothous dux. horum classis habebat		Prothous alter.
Arma quater denas portantes patria naves.		Naves 40.
Atque hi tum Danaum regesque ducesque fuerunt.		Conclusio catalogi.
Nunc mihi Musa refer, quis primus et optimus omnes Extiterit Danaos inter, quis laude ferendus		De praestantia
Inter equos equus eximia videatur, eorum		virorum et equorum
Dardana qui ducibus venere ad Pergama Atridis.		in hoc bello.
Primae laudis equae praestantes dote fuerunt Eumeli Pheretiadae, quas impulit ambas		Equae Eumeli
Veloces ut aves, sed ambas unius aevi.		praecipuae.
Ambabus color unus erat, forma una pilorum, Tergoribus teretes referentes mollibus uvas: Quas in Pieria quondam nutrivit Apollo Arcitenens, matres ambas, et Martia prorsum Pectora spirantes, saevumque ex ore furorem. Prima merebatur summae praeconia laudis Ipse omnes inter Danaos Telamonius Aiax,		Aiax Telamonius
Postquam indignatus bello absistebat Achilles:		virorum post
Longe omnes etenim fortissimus inter Achivos		Achillem fortissimus.
Ille fuit. sed equis quoque gloria prima dabatur,		Achillis equi
Irreprehensibilis quibus utebatur Achilles.		praestantissimi.
Sed tunc pastori populorum iratus Atridae, Ocia ad undivagas ducebat inertia naves. At socii variis maris alto in littore ludis [59=D6r] Tempora fallebant, nunc disco summa petentes Nubila, nunc habiles mittentes tela per arcus. At iuxta positis in littore curribus udo, Dulcibus interea lotis, apioque palustri Vescebentur equi, plena ad praesepia stantes, Cum iam tota duces currus per castra pararent Instructos: his pugnae avidis, cum saepe vocarent, Optarentque ducem invictum pugnare, negatum est: Tantum huc atque illuc per tota sine ordine passim Castra vagabantur: nec enim pugnare licebat. Iamque omnis Danaum plenis exercitus armis		Incessus exercitus
Ibat, et armorum sic luce refulsit ahena,		Graecorum.
Ut terrae facies depasci tota vaganti		Comparatio.
Igne videretur, totisque incendia campis Volvere flammarum per quaelibet obvia nubes. Sic etiam strepitu percussa remugiit omnis Armorum atque pedum tellus: ut Iuppiter altos. Cum desevit agens tonitrus, et fulmine terret.		Alia comparatio
Aut circum vasta cum mole Typhoea pressum Impositas atro terras horrore flagellat Ex Arimis, quos esse cubile Typhoeos aiunt.		[Greek: ] ein arimois.
Sic tum terra pedum sonuit perculsa tumultu,		[roman:] Locus propter
Urgentum supra, et vasta se mole moventum:		Virgilii authoritatem
Namque gradu celeri campum venere per omnem.		paulo obscurior. Ille enim
At Iovis imperio Troianis anxia portans		In singulari dixit Inarime,
Nuncia de coelo rapidissima devolat Iris,		etc. Sed et Lucanus,
Qui tunc concilium iuvenumque senumque corona		eum opinor sequutus. De
Adstante, inter se summis de rebus habebant		Arimis Strabo lib. 13.
Ante fores Priami. quibus ut celer astitit Iris,		Iris ad Troianos ab
Et vocem et vultus clari assimilata Politae,		Iove mittitur.
Unius e natis Priami, quem Troia pubes Dexteritate pedum fretum, specularier alto Aesytae senis e tumulo praemiserat, ut si [60=D6v] Forte moverentur Danai, praevisa referret. Hunc ergo assimilans pedibus levis incipit Iris: Semper inutilibus consumere tempora verbis		Iris Priamo.
Te iuvat, o senior: sicut quandoque solebas, Cum pax laeta tuas res, et tua regna foveret. Nunc te fata premunt, et inevitabile bellum: Et nunc adventant tibi milia tanta virorum, Qualia quantaque non unquam vidisse recordor: Nam folia et frondes, et arenae grana minutae, Exaequant numero, tot iam latissima campi Transmittunt spacia, hanc urbem expugnare parati: Verum nunc, Hector, rem suspice, quando tot adsunt		[Greek:] apostrophê.
Auxilia, et tot habes intra tua moenia gentes, Diversas genere et linguis. per castra iubeto Quisque suis princeps popularibus imperet, omnes Conveniant ad signa, suumque in bella sequantur Quisque ducem, ducatque suo quisque agmine cives. Sic ait. At divae vocem cognovit ut Hector, Consilium dissolvit, ad armaque protinus omni		Discurrunt ad
Concursum est regione urbis, portaeque repente		arma Troiani.
Sunt adapertae omnes, per quas ruit agmine facto Una equitum peditumque manus, magnoque tumultu Turba movebatur, subitoque inferbuit aestu. Est in conspectu tumulus sublimis, in ipsa Planicie campi positus, lato atque patenti Undique circuitu, Batiaeam nomine dicunt		Batiaea tumulus.
Mortales, at dii tumulum dixere Myrines: Hic demum Troiani acies, sociique struebant Quisque suas, atque ordinibus mista agmina certis Iungebant, turmasque equitum, peditumque phalangas. Atque equidem dux Troianis Priameia proles		TROIANOrum ducum
Strennuus Hector erat, sub cuius plurima signis		Catalogus. Hector.
Militiam exercens, atque optima turba merebat, [61=D7r] Prompti, alacres, hastaque viri gladiisque valentes. Dardanios autem duxit formosus, et armis		DARDAni,
Inclytus Aeneas, quem Dardanio Anchisae		quorum Aeneas
Alma Venus genuit nemorosae in collibus Idae.		dux.
Sic tamen humano dea cum foret usa cubili. Non tamen Aeneas his solus praefuit, illi Adiecti comites duo sunt, Antenore nati,		Archilochus.
Archilochusque, Acamasque periti militiei.		Acamas.
Qui vero Lyciam populi coluere Zeleam, Fontibus irriguae positam in radicibus Idae Aphnaei celebres, et qui nigra flumina Troes		APHNAEI,
Aesapi potant, horum arma Lycaone natus		quorum dux
Pandarus illustris duxit, cui flavus Apollo		Pandarus.
Ipse arcum dedit, et docuit torquere sagittas. Quique Adrasteum, qui moenia ditis Apaesi,		ADRASTIaei,
Et Pityean habent, Tareiae et culmina celsae,		quorum Adrastus
Hos habuere duces, Adraston et Amphion, ambos		et Amphius duces.
Percosi Meropis natos, qui scire futura Doctus erat: sed nec natos retinere abeuntes Pestiferum in bellum, nec persuadere valebat, Nam miseram in mortem fata illos dura trahebant. At qui Percoten, qui Praction accoluerunt,		PERCOSII
Qui clarae oppositam tenuerunt Seston Abido,		SESTII.
Regia qui magnae coluerunt moenia Arisbae,		ABIDENI.
His fuit Hyrtacides rex Asius, eximius vir:		ARISBAEI
Asius Hyrtacides, qui divite venit Arisba,		Asius dux.
Vectus equis, a flumine Selleente profectus, Magnis, et cursu praestantibus, et generosis. Hippothous gentem promptorum in bella Pelasgum		PELASGI, quorum
Ducebat, qui Larissam coluere feracem:		Hippothous dux.
Duxere hos, ipse Hippothous, fraterque Pylaeus.		Pylaeus.
Threicios vero populos in praelia duxit,		THRACES quorum Acamas
Et quos arcet ab his interfluus Hellespontus,		et Peirous duces.
[62=D7v] Marte valens Acamas, et Peirous optimus heros. Hastatas Ciconum turmas Euphemus agebat,		CICONES
Troezeni Ceadae proles clarissima magni.		dux Euphemus.
Pyrechmes curvo praestantes Paeonas arcu		PAEONUM
Duxit agens, patria longe ex Amydone profectos,		dux Pyrechmes.
Qua vitrea regione sacer fluit Axius unda, Transpicuo ad fundum purissimus Axius amne. Principe Paphlagonum venere Pylemene turmae		PAPHLAgonas
Ex Enetis, ubi multorum genus errat agrestum.		duxit Pylemenes.
Scilicet hi loca circum habitant vicina Cytoro,		ENETI.
Sesamon, et prope Parthenii iucunda fluenta Egregias posuere urbes, Cromnamque, et amoenam Aegialon, celsoque sitos in monte Erythinos. Duxit Halizonum turmas, et Epistrophus acer		HALIZO, duces
Et Dius, ex Alyba patria procul advenientes,		Epistrophus et Dius.
Qua nitidum gravidis argentum innascitur agris. Mysorum duo belligeras duxere cohortes,		MYSOS ducebant
Eunomus, atque Chromys: quorum fuit Eunomus augur,		Eunomus et Chromys.
Sed non augurio potuit praevertere fatum, Quin caderet manibus magni interfectus Achillis, In fluvio cum tot miserorum corpora Troum Sterneret, et latis misceret funera campis. Fortibus inde Phrygum legionibus imperitarunt		PHRYGUM duces
Phorcysque, Ascaniusque, superbae munere formae		Phorcys et Ascanius.
Praeditus, Ascania procul e distante profecti, Martis amore feri iuvenes, et in arma parati. Antiphus et Mesthles fratres, duxere cohortes		MEONIOS duxere
Meonidum, quicunque colunt loca proxima Tmolo,		Antiphus et Mesthles.
Patre Pylemene, Gygaea genitrice creati. Caribus, indoctis nostratia verba loquendi,		CARES, et Milesii,
Qui claram Mileton habent, Phthiphontaque montem		quorum duces
Frondibus umbrosum, qui lubrica flumina curvi		Amphimachus et Nastes.
Maeandri, Mycalesque altissima culmina servant, [63=D8r] Praefuit Amphimachus, Nastesque his omnibus una, Nastesque Amphimachusque, Nomione patre creati: E quibus Amphimachus, radianti in vestibus auro Molliter ornatus lascivae more puellae, Dura laboriferi certamina Martis obibat, Demens. nam nimio neque sic defensus ab auro est, Nec potuit positam fatis evadere mortem, Quo minus in fluvio caderet iugulatus ab ipso Aeacida, qui vitam illi detraxit, et aurum. Sarpedon vero, et preciosis Glaucus in armis,		LYCII, quorum duces
Instructi, Lycias simul adduxere cohortes,		Sarpedon et Glaucus.
Longinquo patrii procul usque a flumine Xanthi. ILIADOS HOMERICAE LIBER TERTIUS. POstquam sub ducibus digesta per agmina stabant Quaeque suis, equitum turmae, peditumque cohortes, Obvia torquentes Danais vestigia Troes Ibant, sublato campum clamore replentes: Non secus ac cuneata gruum sublime volantum		Troianos gruibus
Agmina, dum fugiunt imbres ac frigora brumae,		comparat.
Per coelum matutino clangore feruntur, Oceanumque petunt, mortem exitiumque cruentum Irrita Pigmaeis moturis arma ferentes. At Danai contra taciti velocibus ibant		Graeci taciti, sed
Passibus, ingentem spirantes mentibus iram,		irati incedunt.
Volventes hoc tantum animo, quibus artibus hostem Opprimerent et ut inter sese mutua ferrent Auxilia, et propriis se tutarentur in armis: Ac velut aeriis nebulam cum montibus Auster		Comparatio.
Infudit, gratam nocturnis furibus umbram, Invisam pecudes pascentibus, unde putaris Non ultra teli iactum potuisse videri: [64=D8v] Sic strepitu quatiente pedum densissimus auras Pulvis obumbrabat, prospectumque ater ademit Luminis, obscura densans caligine coelum. Iamque propinquantes ibant, spaciumque relictum Perbreve utrinque fuit, subito cum Troius heros, Insignis facie Paris, et fulgentibus armis, Versicolore humeros contectus vellere Pardi,		Paridis habitus,
Tela arcumque gerens, gladioque armatus, et alta		et audacia.
Bina manu lato crispans hastilia ferro, Ante aciem processit, Achivaque ad agmina versus Provocat ambiguo si quis decernere marte Secum forte velit Danaum, sese esse paratum Vel cum praecipuis dubio confligere bello. Quem postquam ante aciem vadentem passibus amplis, Martia in arma potens vidit Menelaus Atrides, Irruit haud aliter, quam cum leo nactus in agro		Menelaus leoni
Esuriens praedam insequitur, cervumve praealtis		comparatur.
Cornibus horrendum, capreamve per alta fugacem Culmina, quam validi ferientibus undique telis Exagitant iuvenes, aut terret inane latrantum Vis animosa canum: sic arma adversa ferentem Conspiciens Pariden Menelaus, et ipse citato,		Menelaus in
Sicut erat, curru cito desilit, et pede terram		Paridem.
Contigit, increpitans armis, ulturus honorem Polluti hospitii, visum properabat in hostem. Quem simul ac vidit venientem Troius heros, Obstupuit, subitoque gradum terrore repressit,		Fugit Paris
Ad sociosque retro fugiens, se in tuta recepit.		viso Menelao.
Non aliter, quam qui salebrosa per avia montis		Comparatio ad
Errat iter faciens, visoque ibi forte dracone		rem aptissima.
Attollente iras, et caerula colla tumente, Attonitus trepidum gelida formidine pectus Constitit, atque pedem retro celer inde repressit: [65=E1r] Sic retro ad socios, et in agmina tuta recessit, Conspecto Paris invicto formosus Atrida. Quem sic inspiciens trepidum fortissimus Hector, Acribus invectus verbis: Pro dedecus, inquit, Vane Pari, et forma tantum bone, qui muliebri		Hector Paridi
Victus amore iaces, deceptor inutilis, excors,		conviciatur.
Quam cuperem, aut nunquam venisse in lumina vitae, Aut natum subito te descendisse sub umbras, Non tantum nostris venisset dedecus armis Per te, cuius opus nunc tam deforme videntes Irrident Danai, iactantque ignominiosa Voce cavillantes, forma praestare venusta, Sed verae te degenerem virtutis egere, Non animo vires, nullum esse in pectore robur. Et cum te talem ipse geras, aliique loquantur, Ausus es undosum delecta classe per aequor Ire, maritalem defoedaturus honorem, Turpiter ascendens aliena cubilia, et illam Cuius forma tuum coepisset pectus, amatam E Peloponneso nostras adducere in oras, Uxorem virtute viri belloque potentis, In patris extremam cladem, patriaeque dolendam Perniciem: populoque et civibus ultima damna, Hostibus inducens risus et gaudia nostris, Ipsi ignominiam tibi, luctum et dedecus ingens. Nunc ignave fugis, fortem non ausus Atriden Expectare. quid hoc? aut cur ita? nempe sciebas, Qualis tu fruerere viri iam coniuge rapta, Quantus in arma vir assurgat, quem laeseris isthoc Improbe adulterio. sed enim tibi bella gerenti Nec blandi citharae cantus, nec gratia formae, Nec calamistrati crines, Cythereia dona, Profuerint. nunc ecce tua formidine Troes [66=E1v] Perculsi stupuere, timentque, nec obvia in hostem Arma ferunt, ducis exemplo fera pectora fracti. Ad quem respondens forma Paris aethere digna:		Paris Hectori.
Forsitan ista mihi non falsa obieceris Hector, Si, quam nos deceat, non plus videare furori Indulgere tuo, et mensum transcendere culpae, Qui cor habes adeo durum, nullisque domandum Cladibus, ut rigido ex ferro conflata securis, Quam faber undivagam structurus in aequora navim, In trabe caedenda exercet: secat illa, teritque Robora dura, nec obtusa est, aciemve reflectit: Sic tibi in indomito mens effera pectore regnat. Nec mihi tu pulchrae Veneris gratissima dona Obiicias: Nec enim quae dii tibi cunque dederunt	,,
Munera sunt spernenda, loco sed honoris habenda,	,,
Et grato retinenda animo. Nunc si libet ergo,	,,
Idque animo sedet, ut dubio committere Marti Me iubeas, sedeant alii, spectentque quieti Troes et Argivi, Menelaus et ipse ego campo		Promittit singulare
In medio certemus, et armis arma feramus		cum Menelao
Obvia, et haec ratio nostri certaminis esto:		certamen.
Quem penes elatis steterit victoria pennis Coniugio formosae Helenes potiatur, et omni Quam secum patria tulit e Lacedaemone gaza. Utraque pars repetat patrios sine clade penates, Troes Dardaniae Neptunia moenia Troiae, Argos equum gregibus praestans, et Acheidos orae Regna petant Danai, formosis plena puellis. Haec rata tam victis fore, quam victoribus, ipsi Inter se populi statuant, et foedera iure Iurando feriant, nullis abolenda diebus. Fratris ad haec animum laetissimus appulit Hector, Et celer in medium procedens ante phalangas [67=E2r] Dardanidum, dextraque gravem quam forte gerebat Concutiens hastam, iussit consistere Troas: Iussa statim tenuere gradum Phrygia agmina. verum Cum nihilo minus Argivi violenter in hostem Ingruerent, ferrentque gradus, atque arma pararent, Saxaque coniicerent, et noxia tela sagittas, Provolat ante alios populorum rex Agamemnon		Agamemnon
Immensum clamans: Iam desinite (inquit) Achivi,		populi impetum
Iamque tenete manus, nec mittite tela, quod Hector		cohibet.
Nescio quae nobis videatur verba daturus. Sic fatus, cupidasque manus animosque repressit, Armorum pugnaeque avidos. Tum maximus Hector: Audite o Troiani (inquit) Danaique coruscis		Hector Graecis
Insignes ocreis, quae me Paris edere iussit,		et Troianis.
Cuius id infoelix conflatum est crimine bellum. Is iubet immunes armorum stare catervas Dardanidum Graiumque, animis armisque quietis, Et se congressum cum magnanimo Menelao, Pugnantem medii spectare per aequora campi, Pro formosa Helena, totaque Laconide gaza: Atque ibi cui dederit clarum victoria nomen, Illius uxorem tota cum dote Lacaenam Hinc fore, quaeque suos post haec reditura penates Agmina, iurando si iure haec omnia firment. Sic ait, ac totae tenuere silentia turbae. Tum celer exiliens frater maioris Atridae: Me quoque vos (inquit) Troiani Argivaque pubes,		Menelaus ad
Me, quem praecipue dolor urit, et illa fatigant		utrumque exercitum.
Omnia, quae belli causas traxere cruenti, Intenti, et positis armis audite quieti. Quandoquidem video tanti discrimine belli, Troianos Danaosque simul mala plurima passos, Propter adulterium Paridis, nostrumque dolorem, [68=E2v] Perplacet, haec nostro certetur causa duello:		Accipit conditionem
Atque uter e nobis hostilibus occidet armis,		oblatam.
Occiderit, bello reliqui longaque soluti Militia cito discedant. vos protinus agnum Afferte, atque agnam: nivei nam velleris ille,		Feriendo foederi
Grata salutifero mactabitur hostia Soli:		necessaria.
Haec nigra, Telluri: nos tertia rite feremus Dona Iovi. fuerit tamen hoc ante omnia curae, Sistere ad haec Priamum populis ferienda duobus Foedera, ut ipse fidem praestetque, et praestita coram Sacramenta ferat, ne forsitan irrita nati Ipsius efficiant, ut sunt vani atque maligni. Semper enim iuvenes levis inconstantia versat.	,,
Quod si his forte senex accedat rebus agendis, Praeteritisque animum simul inserat, atque futuris, Rectius has populi curas utriusque levarit. Talia dicentem, per mutua gaudia laetis Accepere animis, Phryges et Danaeia pubes, Sperantes erumnosi relevamina belli. Et mox cornipedes religantes ordine certo, Desiliunt in humum celsis e curribus omnes, Armaque deponunt humeris. Iam castra diremit Utraque telluris spacium non grande relictum. Mox geminos Hector praecones misit in urbem, Qui simul accersant Priamum, sacrandaque divis		Priamum accersit
Corpora bina ferant, maris agni et virginis agnae.		Hector.
Talthybium vero naves dimisit ad altas Maximus Atrides, superum qui munera regi Adferat agnellum tenerum. Dum alia reges Instituunt, celeres Iris delapsa per auras,		Iris ad Helenam.
Adveniensque Helenae nive brachia candidiori Astitit, eximii Paridis similata sororem, Uxorem divini Helicaonis, indevicto [69=E3r] Nati Antenore, Laodicen, quae principe forma Natarum Priami fuit. huius membra, coloremque Assimilata Iris, thalamumque ingressa, Lacaenam Splendida puniceae texentem stamina telae Invenit, duplicemque inserto murice pallam, In qua tum varios Danaum Troumque labores, Bellaque plurima, se propter, tot gesta per annos, Insertabat acu pingens. cui rosida pennas, Et ventosa pedes, Iris sic ore loquuta est: Nympha adamata veni, visura quod ipsa stupendum		Iris Helenae.
Admireris opus, quod fortes Troas et inter Contectos ferro Danaos nunc vertitur ipsos. Nam modo quae campis acies in mutua ferrum Vulnera stringebant, atque omnia caede cruenta Complerant loca, nunc damnantes praelia, pulso Marte sedent taciti, vicinaque castra vicissim Prospectant, clypeis innixi, hastasque tenentes Infixas in humum: quia mox Paris et Menelaus Procedent medio in spacio, atque aciem inter utramque, Certaturi armis te propter. namque fruetur Coniuge te victor, victoremque ipsa sequeris. Sic ait. ast Helenen ingens invaserat ardor,		Helena ad priorem
Et veteris desiderium praedulce mariti,		maritum et patriam
Et patriae spes, et carorum cura parentum.		redire desiderat.
Mox niveo velata venustum corpus amictu E thalamo properat, formosa per ora profusis Uberibus lachrymis, famulis comitata duabus, Magna oculos Clymene, atque Aethra Pittheide. postquam Proxima perventum est ad Scaeae limina portae, Hic Priamum circum inveniunt, Panthumque, Timoetemque, Et Lampum, Clytiumque, et fortem Icetaona bello, Quos inter gravis Ucalegon, et fortior olim Antenor, consulti ambo, rebusque gerendis [70=E3v] Primores populi, sed tunc onerantibus annis Tractandis desueti armis. hi Scaea tenentes Culmina, sermones variis de rebus habebant, Argutis similes per florea rura cicadis,		Senes Troianos
Quae super umbrosis in querno stipite ramis		cicadis comparat.
Sidentes, dulci modulantur inertia cantu Carmina: talis erat Troiani turba senatus, In summo Scaeae residentis culmine portae: Quo postquam videre Helenen ascendere, forma Conspicuam proceres, inter se haec verba serebant: Non erat indignum certe tot funera Troas, Tot mala pro tali Danaos tolerasse puella,		Admirantur
Coelicolis simili formae splendore deabus.		formam Helenes.
Sed tamen ipsa suos redeat cum navibus Argos, Ne cladem nobis nostrisque nepotibus olim Inferat, et superet multorum causa laborum. Tales hi placida sermones mente serebant. Ast Helenen Priamus blando sermone vocatam, Talibus alloquitur: Carissima filia nobis		Helenen ad se
Huc ades, assideasque mihi, ut desueta prioris		vocat Priamus.
Ora viri videas, consanguineosque, et amicos, Quos habuisti olim. neque enim tu causa malorum, Sed mihi sunt horum dii maxima causa malorum, Qui me mortifero hoc lachrymosi vulnere belli Affligunt. ades, ut monstres delecta virorum Corpora, et edoceas Graiorum nomina regum. Quis procul ille virum tam lato pectore, et alto		Percontatur Priamus
Vertice, quanquam alii superent ingentibus ipsum		de singulis principum
Corporibus, tamen haud talem vidisse recordor,		Graecorum.
Tamque bono clarum venerandae munere formae, Maiestas adeo quaedam regalis in illo Eminet, et tantum specie compensat honorem: Huic formosa Helene nympharum gloria fatur: [71=E4r] Perpetuo venerande socer, tua verba pudori Sunt mihi, et immensos redigunt in corda dolores. Atque utinam tunc me fatum crudele tulisset, Cum formam Paridis, dulcesque sequuta Hymenaeos, Legitimum thalamum, dulcesque relinquere fratres, Et socias aetate pares, atque unicam natae Hermiones potui solatia: non tot acerbis Tot mala deflessem lachrymis, nec moesta fuissem: Munera sed nobis haec invida fata negarunt. Ille quidem, quem nosse cupis, rex est Agamemnon		Agamemnon.
Atrides, duplici quem gloria laude coronat, Maximus et bello quod rex sit, et optimus idem: Ille mihi levir miserae. nec plura loquuta, Conticuit. Senior tantum miratus honorem, Fortunate (inquit) nimiumque beate Agamemnon, Totne tuis parent Graiorum milia iussis? Totne racemiferam gentes tua signa sequuti In Phrygiam venere? equidem venisse recordor Innumeras equitum turmas, peditumque cohortes, Otrei populos, et clari Mygdonis, illo		Decorum a
Tempore, quo fortes adversus Amazonas armis		natura senum.
Castra super Sagarim sua metabantur amoenum, Auxilium quibus ipse ferens in castra receptus, Et castris praefectus, equum tot milia vidi, Totque virum, quod non alias. sed maxima quanquam Ista caterva fuit, tamen hoc minor agmine visa est. Inde ubi cuncta oculis lustrans conspexit Ulyssem, Dic age cara (Senex inquit) mihi filia, quisnam Iste vir est, brevior procero Agamemnone, verum		Ulyssis
Latior idem humeris, et pectore firmior amplo?		descriptio.
Qui positis in humum longe radiantibus armis, Dorica sollicito circumvolat agmina passu, Non aliter, multae quam densus vellere lanae [72=E4v] Vir gregis errat oves circum candore nitentes.		Comparatio.
Huic ita respondens Helene Iove nata, loquuta est: Hic ille est Laerte satus generosus Ulysses,		Ulysses.
Quanquam Ithacae sterili lapidosae natus in ora, Vir tamen eximie sapiens, et ad omnia fraudum Callidus instrumenta, dolisque instructus et armis. At gravis Antenor memoranti talia, verbis		Antenor Helenae
Reddidit haec: Equidem mulier vera omnia narras,		per digressionem.
Quae modo commemoras. nam cum olim divus Ulysses, Et minor Atrides venissent Ilion altum, Te reddi patriae tecumque ablata petentes, Ambos sicut erant legati ad Pergama missi, Accepi hospitio, atque opibus solabar amicis, Et simul amborum naturam, et callida prorsus Consilia edidici. Siquidem cum Troia stantes Concilia alloquerentur, erat sublimior Atrei Filius, et celsis humeris extabat: ut autem Sessum ierant, venerabilior decorabat Ulyssem Aspectus, maiorque fuit reverentia vultus. Post ubi consedit iam pleno tota theatro Concio, legatisque fuit data copia fandi, Sermo fuit forti brevis et succinctus Atridae:		Eloquentia
Pauca loquebatur siquidem, sed dulcia valde:		Menelai
Hunc illi natura modum dedit ipsa loquendi,		Laconica.
Ut nec aberraret verbis, neque garrulus esset, Quanquam multo etiam minor annis esset Ulysse. Verum ubi dicendi partes accepit Ulysses, Stabat humi fixis oculis, sceptrumque tenebat Immotum, similem dicas ratione carenti, Concita vel nigro cui sanguine bilis abundet. Verum ubi magniloquam rupit de pectore vocem,		Eloquentia Ulyssis
Hybernis nivibus tunc verba simillima fudit,		copiosa et gravis.
Ut iam nemo hominum contendere posset Ulyssi [73=E5r] Eloquio: et quanquam forma praestabat honesta, Plus tamen eloquium nos mirabamur Ulyssis. Ulteriora senex collustrans agmina visu, Aiacem videt, et, Quis (ait) vir maximus ille est, Qui reliquos inter Danaos excellit, et alto Vertice transcendit, latoque est pectore fultus? Cui formosa Helene: De cuius nomine quaeris, O socer, ille vir est vallumque et murus Achivum, Maximus Aiacum: prope quem socia arma ferentem		Aiax Telamonius.
Idomenea vides, quem tanquam numen honorant		Idomeneus.
Cretenses, aliique sequuntur ab ubere Cretae Primores regione. hunc Creta saepe profectum, Hospitio accepit Sparta Menelaus in alta. Sed cum nunc alios prudentes inter Achaeos Omnes conspiciam, quos vel cognoscere vultu, Cognita vel quorum tibi nomina dicere possim, Non tamen hic video, mihi quos vidisse voluptas Summa fuit, fratresque meos, fratresque gemellos, Castora pollentem domitorum laudis equorum,		Castorem et
Et crudi invictum Pollucem robore caestus:		Pollucem fratres,
Quos ego vel nunquam Lacedaemone credo profectos,		Helene requirit.
Vel patriam rediisse cito per caerula cursu Aequora, militiam diuturnaque bella perosos, Hanc ne ignominiam nostram, ne turpe sororis Dedecus aspiciant miserae. Sic illa loquuta est: Verum illi procul in patria Lacedaemone dudum Occiderant, iamque in gelida tellure iacebant. Interea duo praecones iam cuncta per urbem,		Praecones ad
Quae iussi fuerant, facienda ad sacra parabant:		foedus necessaria
Nempe duos agnos, et terrae munera vinum,		parant.
Laetificans animum, portantes utre caprino. E quibus Idaeus pulchrum cratera ferebat, Et solidos auro calices. qui protinus adstans [74=E5v] Grandaevo Priamo: Sate Laomedonte superbo		Idaeus Priamo.
Surge (ait) et celer in campum descende rogatus, Et Phrygibus Graiisque nitentibus aere corusco, Ut ferienda tua facias rata foedera dextra, Quae nunc ambae acies iurando firma futura Iure paciscuntur. siquidem Paris et Menelaus Tentabunt dubium summo certamine martem, Conditione simul posita: qui vicerit hostem, Illius formosa sua cum divite gaza Tyndaris uxor erit, victi sine clade redibunt Victoresque domum, Neptunia Pergama Troes, Argos equum gregibus praestans, et Acheidos orae Regna petent Danai, formosis plena puellis. Sic ait. at Priamo mox per stupefacta cucurrit Frigidus ossa timor. iussit tamen ocyus alto Iungere equos curru celeres: quem deinde paratum Conscendit, manibusque undantia lora regebat. Cui gravis Antenor comitem se praebuit, altis Curribus incensis. Scaeae qui limina portae		Priamus et
Egressi, in campum veniunt, ubi stabat uterque		Antenor ad
Depositis armis exercitus, atque ibi curru		exercitus
Desiliunt, Troas inter medii, inter et hostes		egrediuntur.
Procedunt, quos cum vidissent rex Agamemnon, Et sapiens Laertiades, venientibus ultro Assurgunt, simul ornatis in vestibus adsunt, Omnia foederibus feriendis apta ferentes Praecones, miscentque merum crateribus aureis: Tum manibus lymphas regum fudere recentes. Hic rex Atrides cultrum quem forte ferebat,		[Greek:]
Maioris gladii vaginae in parte repostum,		hupotupôsis.
Eximit, et media villos de fronde revellit Ambarum pecudum: quos postquam distribuerunt Summis principibus Danaum Troumque, ministri, [75=E6r] Ipse manus coelo tollens cum voce supinas Maximus Atrides, haec est in verba precatus: Iuppiter omnipotens, alta celeberrime in Ida,		Agamemnonis
Sol qui cuncta vides, qui cuncta agnoscis et audis,		ad Iovem et
Et vos o fluvii celeres, tuque optima tellus,		deos alios oratio.
Et qui sub terra incolitis, qui humana nefandis Suppliciis scelera afficitis, vos quaeso precorque Et veneror, ferienda estote in foedera testes, Atque haec ut rata sint, vera et sancta esse velitis. Quod si forte Paris Menelaum vincet, et armis Exuet occisum, uxorem cum divite gaza Ipse Helenen habeat, nos hinc sine clade profecti, Pontigradis ratibus patrium redeamus ad Argos. Si vero Pariden Menelaus vincet, et armis Exuet occisum, victori Troes Atridae Restituant Helenen tota cum divite gaza, Et victos aliquo sese testentur Achivis Munere honorifico, nostri quod habere minores Possint, et meritae monumentum ostendere palmae. Quod si nec Priamus, Priamo nec patre creati, Occiso Paride ulla volent dare munera, rursum Persequar insistens bello, poenasque reposcam Foederis infracti, classem nec ab Ilio alto Deducam, donec periurae moenia Troiae Excidero, et meritis vastaro Pergama flammis. Sic ait, et pecudes stomacho tenus ense cecidit,		Feritur foedus.
Occisasque abiecit. at illae sanguine nigro Perfusam tremulo plangebant corpore terram. Hinc alii lato vinum cratere ferentes Fundebant, terramque mero redolente rigabant, Orantes veniam superos: cum talia Graium, Aut aliquis Troum, supplex est verba loquutus: Iuppiter omnipotens, pater optime, maxime divum, [76=E6v] Coelicolaeque alii, facite ut qui foedera primi Haec violata dabunt, cum tota gente suorum, Cum natis, cum uxoribus, agnatis, et amicis, Cumque suo genere intereant, terraeque recumbant, Non secus ac vinum telluri infunditur atrae. Sic aliquis: precibus sed Iuppiter obstruit aures, Nec votis dedit eventum, quem verba petebant. Tunc populum verbis sic est affatus utrunque Dardanides Priamus: Nunc me quoque Troes, Achivique,		Priamus ad utrunque
Audite. ipse citis revehar super alta quadrigis		exercitum
Pergama, quandoquidem nec praesens cernere natum Sustineo his oculis, Menelao marte feroci Congressum, et dubia pugnantem sorte duelli. Iuppiter, atque alii divum novere, quis horum Hoc sit congressu fato periturus acerbo. Sic ait, et currum rursus conscendit, et agnos Imposuit, manibusque trementia frena recepit. Cui gravis Antenor socium se praebuit, illi		Priamus et Antenor
Rursus in obsessae redierunt moenia Troiae.		in urbem redeunt.
Tunc sene digresso, Troum fortissimus Hector, Et Laerte satus diis aequiparandus Ulysses, Delegere locum pugnae sudoribus aptum. Tum sortes misere in ahenae cassidis urnam,		Sortes mittuntur
Quis prior acciperet ferratae cuspidis hastam,		in urnam.
Fixurus validis adversum viribus hostem. Sollicitae stabant acies, coeloque supinas Intendere manus, et numina magna precati Haec sunt vel Danai vel Troes verba loquuti: Iuppiter excelsa multum veneratus in Ida, Atque hominum pater, et rex optime maxime divum, Fac, uter in causa fuerit, cur foedus utrinque Non stet, et alterutri clades invexerit istas Foedifragus populo, Stygias ferat ille sub umbras [77=E7r] Sanguine foedatos isto e certamine manes, Perpetuam pacem nobis aeternaque sanci Foedera. Sic aliquis fidenti est voce precatus. At caput ornatus cristis fulgentibus Hector,		Hector sortes
Fronte retroflexa sortes eduxit ab urna.		educit.
Nec mora, prima loco Paridis fuit. ergo duobus Circumfusae acies, pacem tenuere sedentes, Sicut erant celeres ad equos et ad arma locati. Splendida deinde humeris circumdedit arma maritus Tyndaridis Paris auricomae. tum cruribus aptat		Paridis armatura.
Aere renidentes ocreas, quas fibula loris Arctabat niveis. at fortia pectora fratris Armabat thorace Lycaonis, artibus aptum Forte suis adhibens, laterique accommodat ensem Suspensum ex humero, distinctum floribus aureis. Post humeris clypeum robustum fortibus aptat, Postremo capiti cristis imponit equinis Terribilem galeam, ferratamque arripit hastam, Ictibus in pugna faciendis utile telum. Haud secus interea ferus armabatur Atrides. Qui postquam armati delectum fortibus ausis Devenere locum, cingentibus undique Troum Et Danaum turmis, ferit exultantia vulgi Corda pavor pulsans, laudumque arrecta cupido. At postquam iratis animis, et torva tuentes, Alter in alterius stringebant corpora ferrum, Pilaque concussere, gradu propiore tenentes Interiora loci, prior hic Paris eminus hastam		Monomachia
Torsit in Atriden, clypeo quae fixa pependit,		Paridis et
Nec ferrum perfregit, ab aere reflexa tenaci		Menelai.
Robusti clypei. tum spicula fortis Atrides Concutiens, tali superos est voce precatus: Iuppiter omnipotens, meritas da sumere poenas Polluti hospitii: Paridem da sternere, qui me		Oratio Mene- lai ad Iovem.
[78=E7v] Cladibus immeritum multis affecit, ut ipsum Ipse meis manibus praesenti marte trucidem, Ut metuant homines qui nunc sunt, quique futuri, Hospitia alterius factis temerare nefandis, Huius ab exemplo moniti. sic dixit, et hastam Oblongam vibrans manibus coniecit in hostem, Concita quae medium clypei spectabilis orbem Transiit, et pulchri ferro thoracis adacta Arma per et vestes, imo ad loca proxima ventri, Pectoris invisum venit bibitura cruorem, Ni Paris obliquo flexisset corpus ab ictu, Damna nigrae fugiens nondum fatalia mortis. Tum cito fulmineum surgens Menelaus in ensem, Sublatumque manu, sic terque quaterque comantis Inflixit cono galeae, sic fortiter ictus Intulit, ut stricti resiliret lamina ferri In partes diffracta duas. tum fortis Atrides		Frangitur gladius
Suspirans, oculisque tuens ad sidera fatur.		Menelai.
Summe pater, quo nemo deum crudelior ullus		Menelaus Iovi
Esse potest: quid enim vana te voce precabar,		conviciatur.
Tetra meis manibus punires facta nefandi Hospitis? ecce manu mucro nunc fractus inerti Disiliit, frustraque meis excussa lacertis Hasta fuit, nulloque affecit vulnere corpus Infidi Paridis. sic dixit: et inde comantes Cassidis arripuit cristas, coepitque prehensum Pertrahere ad Danaum fulgentes aere catervas, Guttura sutilibus stringentibus intima loris Haerentis galeae. sic tunc violentus Atrides Fortiter arreptum tenuit, raptumque tulisset Ad socios, tantoque potitus honore fuisset, Ni Iove nata Venus robusti fortia lori [79=E8r] Vincula rupisset, vacuam victoris Atridae In manibus galeam linquens. ferus ille relictam Dum iacit ad socios, missamque recolligit hastam, Mente furens iterum arreptum ruiturus in hostem, Illum nube cava septum et caligine caeca		Venus Paridem
Alma Venus rapuit (nam possunt omnia Divi)	,,	eripuit.
Sublimemque ferens, super altaque Pergama vectum Floribus innumeris strato et redolentibus herbis		Imitatur hunc
Imposuit thalamo, moxque adductura Lacaenam		locum Virgilius.
Ipsa abit. hanc longa matrum stipante caterva, Invenit excelsae sublimi in culmine turris. Quam Venus accedens, positaque ibi coelite forma, Effoetam simulabat anum, contexere doctam Palladiis opera in telis Lacedaemone quondam E veteri, nova Tyndaridis, sed iniqua, sequutam Connubia. illius ergo levi redolentia tangens Vestimenta manu, sic est affata Cythere: Huc ades o formosa, tuus te expectat odorum		Venus Helenae.
Ante thorum Paris, et genialis ad aurea lecti Stragula, tam forma nitidus, tamque ore venustus, Aspiceres, dicas non e certamine duri Martis anhelantem, aut congressum nuper Atridae, Sed ceu ducturumve choros, ductisve sedentem Saltandi cupidum. talis, me interprete missa, Te iubet acciri. Sic dicens, mollia flammis Pectora commovit solitis Venus. Illa ubi tandem Divinae agnovit pulchrum cervicis honorem, Attonito stupefacta animo, sic ore loquuta est: Insidiosa, quid haec falsae ludibria formae?		Helene Venerem
Quidve dolos nectis? nunquid me abducere raptam		agnitam obiurgat.
Hinc iterum cupis, aut Phrygiae florentis in urbes? Aut in Meoniae fines, ubi forsan amicum Ipsa habeas aliquem? quoniam nunc victor Atrides [80=E8v] Occiso Paride, in patriam, priscumque reducet Me miseram in thalamum. falsis nunc illius ergo Ludis imaginibus, Paridis quae propter amorem Coelica magnorum linquis consortia divum: Nec forsan reditura altum remeabis Olympum, Donec in uxorem ducat, famulamque capessat Te Paris. haud tamen ipsa sequar, non illius ultra Conscensura thorum: neque me iam Troades ullis Amplius incessent probris, quae ferre coacta, Intima tabifico consumerer ossa dolore. Talia dicentem iamdudum irata tuetur Alma Venus, talesque effudit pectore voces: Infoelix, ne me irrites, nec talibus ultro		Venus Helenae.
Opprobriis laceres, ne forte irata relinquam, Aut odio in iustum te persequar acta furorem. Nam quantum tibi dextra fui prius, et tua fovi Numine coepta meo, tantum irritata nocebo. Et tantis odiis te execrabuntur Achivi, Troianique omnes, ut morte miserrima dira Intereas, fatoque dolens multeris acerbo. Talibus obstupuit dictis Iovis inclyta magni Filia pulchra Helene, peploque et veste recincta,		Helena Venerem
Auricomum velata caput, latuitque per urbem		e porta Scaea
Incedens, ducente deo. quae splendida postquam		sequitur.
In Paridis venere triclinia, rite ministrae Ad sua digressae redeunt opera: ipsa nitentem In thalamum ducens Helenen dea, protinus ipsi Attulit apponens cathedram, statuitque locatam Ante pedes Paridis, iussa residere Lacaena, Ipsa sedens, terraeque oculos cum voce reclinans, Increpuit verbis, et sic affata maritum est: Venisti linquens infausti munera belli,		Helena Paridi.
O forti congresse viro, iam victus ab illo [81=F1r] Occideras, nisi fugisses. iam expertus es autem, Quam te sit gravior quondam meus ille maritus, Quam bello melior, quam fortior arma capessat, Quantum hasta valeat, manibusque ferocia tractet Scuta rotans, quae sit generosi vis Menelai, Quem verbis antehac contemnere saepe solebas, Et vires iactare tuas, et martia bello Robora. magnanimum nunc i, pete fortiter hostem: Sed melius non occurres, nec voce lacesses Inde aliqua, tecumque domi tuta ocia duces, Ne si stulta aliqua pugnam ratione capessas, Intereas flavi telo percussus Atridae. Cui Paris obliquo dicenti talia vultu, Desine (ait) mulier convicia frivola nobis		Paris Helenae.
Dicere, et insontem probris lacerare superbis: Nunc equidem vicit fateor Menelaus Atrides Numinis auxilio, glaucaeque favore Minervae: Rursus ego (neque enim desunt mihi numina) victum Prostratumque dabo. sed nunc age dulcia amoris Munera libemus, nosque oblectemus in illis. Quandoquidem nunc tanta animum vis urget amoris Nympha tui nostrum, quantam non sensimus ante, Non cum te raptam patria Lacedaemone celsis Navibus imposui, et vectam per caerula ponti		Paridis in
Aequora cognovi Veneris per dulcia furta,		Helenam ardor.
Primiciasque novo persolvi laetus amori, Qua nos alta duas primum tulit insula amantes, Tantae nunc mea sollicitant praecordia flammae. Dixit, et ingressus lectum conscendit eburnum. Quem complexa Helenae, placida resoluta quiete est. Interea per tota animo commotus Atrides		Menelaus Paridem
Castra vagabatur, sicut fera saeva, per omnes		per castra quaerit.
Circuitus quaerens Paridem: sed nemo, nec ipsi [82=F1v] Troes, nec socii potuere ostendere, quonam Ereptus Paris extiterit forti Menelao: Dissimulare etenim certe ausus nemo fuisset, Vel quia foedus erat metuendis legibus ictum, Vel quia quisque suum fatum crudele volebat Unius in capite exolvi, seseque piari. Ergo hos affatus populorum rex Agamemnon, Audite haec (inquit) Troes vos, Dardanidaeque,		Agamemnon
Et vos qui sociis Troiam venistis in armis,		Troianis.
Vicit in hac pugna fortis Menelaus, et ipsi Vidistis victum Paridem, victoria nostra est, Nunc Helenam nobis ex foedere reddite, ut aequum est, Cum tota, quamcunque tulit Lacedaemone, gaza. Praeterea nostri quod possint ferre nepotes, Munus honorificum persolvite, sic Agamemnon Dixit, et applausu venerata est Graia iuventus. ILIADOS HOMERICAE LIBER QUARTUS. AD Iovis interea sedes atque aurea templa		Dii in domicilium
Convenere omnes divique deaeque vocati,		Iovis conveniunt.
Tristia spectantes periturae moenia Troiae. Quos inter media incedens venerabilis Hebe,		Hebe nectar
Fudit odoriferum nectar crateribus aureis.		propinet diis
Tradita dii cupidis sumentes pocula dextris,		compotantibus.
Ordine perpetuo tradebant quisque sequenti. Iuppiter hic animum cupiens Iunonis ad iram Irritare, dolos captans, mordacibus illam Perstrinxit dictis, ficto sic ore cavillans. Hoc modo commisso superi certamine divas		Iuppiter deos
Cernitis esse duas, Menelai coepta foventes,		alloquitur.
Iunonem Argivis veneratam, et Pallada fortem. Quae nunc laete animis, et gaudia plena ferentes, [83=F2r] Nos hinc aspectant ubi consedere seorsum. Verum blanda Venus magnis nunc anxia curis Hinc abiit, Paridemque suum complexa tuetur. Quem modo praesentis laeti discrimine salvum Praestitit, ereptum, tutaque in sede locavit. Sed penes Atriden nunc est victoria fortem Certa quidem, palmae tenet ille recentis honorem: At nos in medio tanti discrimine belli Consultare decet, num bella gravesque labores His iterum populis, an amicae foedera pacis Immittamus, ut aeterna observentur utrisque. Quod si firma animis coeat concordia, et aequis Legibus accipiant pacem, res grata profecto Fiet, et urbs Priami cunctis habitabitur annis, Formosamque Helenen referet Menelaus ad Argos. Sic ait. at divae, Saturnia, et innuba Pallas, Ducebant tacitae suspiria: namque maligno In Teucros animo fuerant. sed Pallas, in ipsum Quanquam irata patrem fuerit, tamen ore quievit, Nec quicquam contra ausa loqui est, at regia Iuno Haud tenuit tacitas irarum in pectore flammas, Sed contra sic orsa loqui: Saevissime divum Iuppiter, anne pudet quae nunc es verba loquutus?		Iuno Iovi
Scilicet ut tulerim vanos huc usque labores,		succenset.
Quos toties subeo: nihil ut sudoribus actum Sit mihi, quos tot sustineo, quibus et mihi fessi Destituuntur equi, populos dum exhortor in arma, Ut Priamo natisque ferant mala multa. sed isthoc Perge modo, et quaecunque animus tibi suadet agunto. Tum genitor toto commotus pectore in iram Nubipotens, simul infremuit, de hinc talia fatur. Improba, quid Priamus cum tota gente suorum		Iuppiter Iunoni.
Tantum in te peccasse potest, ut funditus ipsum [84=F2v] Irata evertisse voles, et nobile tantae Urbis opus, sternique alto de culmine Troiam? Cum, nisi sis ingressa domos ac moenia Troiae, Atque ipsum Priamum cum tota gente suorum Dentibus iratis laceres, et corpora mandes Cruda hominum, non ante furor tuus iste quiescat: Nec videare malis satiari posse. sed isthuc Fac animo quodcunque lubet, contendere tecum Amplius hic non est animus mihi, nec tibi quicquam Impediens oberit, nec nos discordia habebit. Tu tamen haec memori mea pectore dicta repones, Quae tibi nunc dicam: quando et mihi certa voluntas, Perdere praeclaras ipsis cum civibus urbes, Dilectas tibi, quas olim mihi cunque libebit. Tunc ne forte meum studeas lenire furorem, Aut placare animum, quando hanc tibi funditus urbem Eruere inviti dedimus, quae ex omnibus una (Stellati quaecunque iacent sub lumine coeli,		Troia urbs Iovi
Terrigenae quascunque homines coluere coluntque)		gratissima.
Urbibus urbs nostro est longe gratissima cordi, Ilion, et Priamus, Priamique animosa propago, Quas apud assidue nostras adoletur ad aras. Quem contra formosa oculos Saturnia fatur: Tris equidem dilexi aliis ex omnibus urbes,		Tres urbes Iunoni
Argosque, Spartenque, Cyclopaeasque Mycenas.		carissimae.
Harum tu quamcunque voles, ac si libet omnes Has simul evertas per me licet, haud equidem ultra Obstitero: quem non, etiam conata, laborem		Pertinaciss. Iunonis
Perfecisse queam, postquam diis omnibus unus		odium in Troianos.
Fortior es. sed et esse mei perfecta laboris Coepta decet, tandemque suum contingere finem,		Manet alta mente repostum
Praecipue cum tam dea sim quam tu deus, ipsum		Iudicium Paridis, s. q. i. f.
Inde genus ducens unde et tu, maior et annis, [85=F3r] Saturno genita, ante tuos quam protulit ortus Versutus pater: et tua nunc (quae maxima laus est) Et soror et coniux dicor, tu maximus ille es Regnator superum, paribus nunc ergo regamus Auspiciis haec cuncta, et gratificemur utrinque, Ipsa tibi, ipse mihi. reliqui concordia divi Facta ubi conspicient, laudabunt nostra sequentes. Nunc igitur iubeas, celeres delapsa per auras Pallas eat, qua nunc permistae Troes Achivis Stant acies, dic bella serat, dic praelia tentet, Icta iube primi rumpant ut foedera Troes. Dixerat, at dictis divum pater atque hominum rex Annuit, atque his alloquitur mox Pallada verbis: Vade age nata, cito pede labere, castraque Troum		Iuppiter Palladi.
Et Danaum pete, tenta animos ut foedera rumpant Troes, et iniiciant repetendi exordia belli. Sic ait, et natam dextra pater impulit, alto Labitur illa volans summi de vertice Olympi: Sicut ubi ignitum vibrato sidere fulgur		Fulguri similis
Iuppiter excussit, quo frigida pectora monstro		Pallas.
Nautarum, et castrorum acies atque agmina terret. Talis Olympiaco veniens de vertice Pallas, Frigida multiplici perfudit corda pavore Troianorum equitum, et Danaum pulchra arma gerentum. Quorum aliquis sic ad socios: Haec monstra profecto Aut iterum nobis bellum durosque labores Portendunt, aut Iuppiter icti foederis author Componet populis pacemque et foedus utrisque: Haec aliquis Troum Danaumve est verba loquutus. At Pallas posito divinae munere formae, Laodici vultus induta Antenore nati, Belligeri iuvenis, populo se immiscuit, ipsum Quaerens magnanimo per castra Lycaone natum [86=F3v] Pandaron, eximium divinae munere formae. Hunc ubi stipatum sociis, quot milia secum Duxerat ad Troiam Aesapi de fluminis ora, Invenit, prope consistens, sic diva loquuta est: Magnanime heroum, generate Lycaone forti,		Pallas Pandaro
Pandare, si quicquam mihi credis, et haec mea dicta		persuadet, ut
Pondus habere putas, celeres age mitte sagittas		foedus violet.
Corpus in Atridae Menelai. gratia facti Magna tui veniet: belli te summa sequetur. Gloria nam cuncti Troes tua facta probabunt, Praecipue Paris: ille tuum cumulabit honorem Muneribus summis, si magnanimum Menelaum Viderit occubuisse tuo fortissime telo. Quare age. sed precibus pharetrati numina Phoebi Ante voca, sacrumque fove te rite daturum Primigenarum ovium, patriam si forte Zeliam Contigerit rediisse tibi, tum fortiter arcum Contrahe, et emissa Menelaum sterne sagitta. Sic ait, atque animo fatui persuasit. at ille Protinus ingentem vagina protulit arcum, Sylvestris capreae factum de cornibus arcum,		Arcus Pandari
Quam quondam aeriae scandentem cornua rupis,		descriptio.
Cautus ab insidiis observans ipse, sub imo Pectore percussam, saxo deiecit ab alto. Cumque bis octonis habuisset cornua ramis Consita, ad artificem propere tulit, unde pararet Ille arcum sibi praevalidum, pars ultima cuius Aurea tota foret, quem tunc ille impiger arcum Extractum ponebat humi, praetensaque iussit Scuta sibi opponi, socium ne forte tumultus Inde quis exortus, spectantibus omnia Graiis, Propositum turbaret opus, coeptumque laborem, Ante dolorificam quam mitteret ipse sagittam, [87=F4r] Percuteretque manu generosi corpus Atridae. Constitit ergo gravi depromens tela pharetra Plurima, de quorum numero sibi deligit unum Intactum, volucre, et dirae lignum utile morti. Hoc super impositum nervo cum rite locasset, Vota deo pharetra et telis, arcuque potenti Concoepit, positis quae solveret omnia sacris Agnorum atque ovium, sacram si forte Zeliam Contingat rediisse sibi: tum corripit arcum, Et duxit longe, donec curvata coirent		Virgilius his
Inter se capita, et manibus iam tangeret aequis,		versibus
Laeva aciem ferri, dextra nervoque papillam.		usus est.
Insonuit celeres nervo stridente per auras		Mittit sagittam
Arcus, et excussae volat ales arundo sagittae.		Pandarus.
Sed non immemores telo veniente fuere Dii Menelae tui, quorum Iovis inclyta Pallas Filia, tam tibi erat praesens, quam sedula mater Assolet infanti, quae dextra vindice somni Agmina muscarum cunis puerilibus arcet. Mortifera haec igitur venientis acumina teli Corporis Atridae partem deflexit in illam, Aurea qua mediam connectit fibula zonam, Et ferrata duplex finit praecordia thorax. Huic ubi delata est parti letalis arundo, Aurea perfregit penetranti cingula ferro, Perque ipsum thoraca, per et munimina summi Corporis, eximium contra tela omnia vallum Transiit, et summum perstrinxit vulnere corpus.		Vulneratur
Mox niger effluxit niveo de corpore sanguis:		Menelaus.
Sicut ebur nimio si qua tinxere rubenti Meonides, Carumve nurus, tinctumque dederunt Gestandum phaleris in equos, quas saepe superbo Suspensas thalamo multi cupiere refixas [88=F4v] Forte equites frustra. nam solos talia reges Ornamenta decent, quorum vel curribus apte Portentur, vel equis, quae gaudia mentibus addant. Talia tunc Menelae tibi tua crura fuerunt, Cruraque, et effluxo perfusae sanguine surae Qui tibi iam ad talos etiam pervenerat imos. Ingemuit gelido perfusus frigore membra Rex Agamemno virum, postquam conspexit euntem Sanguinis undantem nigri de vulnere rivum. Ingemuit simul ipse acer Menelaus, adactum Conspiciens extare suo de corpore telum. Nec minus et socii vulnus crudele videntes, Anxia sollicito suspiria corde trahebant. Praecipue tamen ipse virum princeps Agamemnon: Cui postquam rediere animi, viresque resumptae, Ipse manu retinens Menelaum, talia fatur: Ergone foederibus frater carissime ruptis,		Agamemnonis
Tam toleranda tibi crudelia fata tulerunt?		de vulnere
Ergone pro Danais haec praelia frater inisti,		fratris querela.
Ut caderes diro percussus pectora telo? Haeccine sancta illa est agnorum sanguine fuso Confirmata fides? haec est data dextera? et haec sunt Sacra coronatas libamina fusa per aras? Quae modo periuri fregerunt omnia Troes. Non tamen haec impune ferent periuria tandem. Nam licet haud sontes praesenti puniat ira,	,,
Sera tamen sumit Deus, at graviora, malorum	,,
Supplicia, et lentum semper compensat acerbo.	,,
Ipsorum capita haec ergo periuria plectent, Ne dubita: quia tempus erit, scio namque futurum, In flammam et cineres quo concidat Ilion ingens, Quo cadat et Priamus, Priamique hoc nobile regnum. Nam pater in superis habitans Saturnius oris, [89=F5r] Fraudibus iratus tantis, vibrante coruscam Aegida concutiet dextra, periuraque gentis Pectora Troianae pro tali puniet ausu. Ut tamen haec ita contingant, et ut omnia fiant, Heu quantus Menelae dolor mea pectora, quantae Ora fatigabunt lachrymae, si vulnera mortem Ista tibi attulerint, si te crudelia vitae Fata sat implevisse volent, atque ipse reversus Te sine dilectum remearo inglorius Argos.		[Greek:] pathos.
Nam memores patriae, extincto te frater, Achivi Protinus insano cuncti capientur amore, Vota relicturi Priamo sua, quem penes omnis Gloria confecti stabit pulcherrima belli. Praeterea formosa Helena potientur avari Troes, et ossa teget tellus tua Dardanis, et te Barbara crudeli tumulabit Troia sepulchro, Nondum opere exhausto belli, infectoque labore: Tunc aliquis tua busta videns de gente superba Troiadum, sic insultans fortasse loquetur: Sic utinam sua succedant reliqua omnia vota Atridae, qui magnanimos huc duxit Achivos, Classe vehens, et nunc hic te Menelae relicto In dulcem rediit patriam, classemque reduxit. Diceret haec aliquis: potius mihi rupta dehiscat Terra velim, manesque ferar detrusus ad imos[.] Talia dicentem verbis solatur amicis Flavicomus Menelaus, et his affatur Atriden: At tu confortare animo, nec defice, causam		Menelaus
Iniiciens pavidi per Achaica castra timoris.		Agamemnoni.
Nostra nocens nec enim penetravit in ilia ferrum Intima, letiferum fidissima cingula telum Et gravis obiecto thorax umbone repressit. Huic ita respondit populorum rex Agamemnon: [90=F5v] Sic pater ipse deum faciat Menelae. sed huius		Agamemnon
Vulneris interea cura est adhibenda dolori.		Menelao.
Sic ait, et clara praestantem voce ministrum Talthybium vocat, et fidam sic fatur ad aurem: Vade, ait, huc propero mihi siste Machaona cursu,		Agamemnon
Phoebigena genitum medico, qui vulnus Atridae		Talthybium
Inspectum fratris curet, quod Troius illi		mittit ad
Intulit, aut aliquis Lycia de gente sagittis		Machaonem.
Eximius iaculator, et hoc sibi nomina facto Inclyta contraxit, nobis lachrymasque relinquens, Et gemitus, tristique atros in corde dolores: Sic ait. at praeco exequitur mandata, profectus Castra per et populos Danaum ferrata micantum Corpora, perquirens vigilante Machaona visu. Repperit hunc autem stantem inter pulchra suorum Agmina, quos secum Thrace deduxit ab alta, Cornipedum nutrice gregum. cui proximus astans, Verborum hoc sonitu volucres diverberat auras: Clare nepos Phoebi, perge huc age, rex Agamemnon		Talthybius
Te vocat, ut cures Menelai vulnus acerbum,		Machaoni.
Quod Lycia de gente satus, vel Troius illi Inflixit, telisque valens, arcuque superbus. Quo facto peperit famam sibi, et inclyta laudum Nomina: moestitiam nobis, luctumque relinquens. Haec dicens, magno concussit corda dolore Phoebigena geniti, qui mox per lata sequutus Castra virum, postquam ad flavum pervenit Atriden, Fortia foedifrago percussum pectora telo, In media stantem turba, septumque corona Nobilium, patrio ceu plenus numine stabat Ipse deo similis, mox et de vulnere telum		Telum de vulnere
Eduxit mediae per lora tenacia zonae.		educit Machaon.
Cingula tum solvit, fabriles facta per artes, [91=F6r] Ferreaque armati munimina pectoris aufert, Inde manu quanto telum descenderit ictu In latus explorat, pressoque e vulnere demum Sanguine, sedando medicamina blanda dolori Applicat, a magno quondam Chirone parenti Demonstrata suo, nato pater illa reliquit. Haec apud illustrem dum sic Menelaon aguntur, Corripuere arma interea temeraria Troes Exierantque instructa acie: tum abiecta vicissim		Troiani bellum
Tela resumebant Danai, rapidisque fremebant		reparant.
Agminibus, toto cupientes pectore bellum. Aspiceres totis volitantem Agamemnona castris Intrepidum, et nulla cessantem parte, nec ipsum Detrectantem animo pugnam, sed voce manuque Hortantemque viros, properantemque agmina ferro Conserere, instructoque capessere milite pugnam. Ergo et ferratos currus in gramine, et acres Liquit equos, quos Eurymedon Ptolemeia proles		Agamemnon
Piraedae servabat agens, hoc sistere iusso		aciem instruit.
Praesentem, pugna fesso sibi membra pedestri, Quadriiugem currum, pedes ipse incessit, et omnem Instruxit populum, et digessit in agmina certo Ordine per turmas equitum peditumque phalangas. Quorum quos animo properare in bella videbat, Hos prope stans, verbis sic est hortatus amicis: Nunc animis opus o socii, nunc pectore firmo,		Hortatur suos
Nunc o nunc solitas Argivi promite vires.		Agamemnon.
Ab Iove non etenim nobis praesentia deerunt Auxilia: ille viros sternet, qui foedera primi Rupere, illorum laniabunt corpora saevis Unguibus immundae volucres: nos omnibus horum Eversis opibus, patrios portabimus Argos Navibus uxores, dulcesque per aequora natos. [92=F6v] Quos vero ignavos belli, timidosque videbat, Hos prope stans, verbis castigabat amaris: Argivi indecores, ignavi, et inutile vulgus		Castigat ignavos
Militiae, cur sic stupidi nunc statis, ut actae		Agamemnon.
Camporum timidae spaciosa per aequora cervae, Fessa quibus totae liquerunt pectora vires? Sic vos nunc timidi consistitis, et neque pugnam Audetis tentare, nec arma capessere dextris, Scilicet expectatis, ut in navalia Troes Nostra ruant avidi, dum nobis Iuppiter alto Porrigat e coelo relevantem incommoda dextram. Talibus ille regens dictis castigat inertes, Intrepidos acuit, simul instruit agmina campis Densa virum, quos ante volans, circumque vagatus Venerat ad, Creta Iovis ex altrice, profectos: Qui tum forte viri circum Idomenea superbum Arma retractabant: quorum, dux ipse, priores Pectus apro similis validum, capere arma iubebat. Agmen Meriones extremum auriga coegit. Quos ubi conspexit populorum rex Agamemnon, Laeticia exultans, sic est affatus amicum: Idomeneu, Danaos inter dignissime fortes		Agamemnon
Semper habende mihi, seu nos ad bella profectos		Idomeneum
Militia exercet, seu res quaecunque negoci		alloquitur.
Alterius, seu nos convivia laeta vicissim Accipiunt, cum vina aliis miscentur Achivis Principibus, neque plena illis crateres Iaccho		Laudibus arguitur
Ponuntur: tibi non secus ac mihi, plena feruntur		vini vinosus
Pocula, tum quantum suasit tibi blanda voluptas		Homerus.

Artifici posuisse manu, fabrefecerat idem Pestiferas Paridi naves, quibus ultima Troiae, Et Phrygibus miseris causa est invecta malorum, Atque ipsi sibi: quod monitus et reddita stulti Spreverunt responsa, nec intellecta, deorum. Hoc igitur genitum fugientes inter adeptus Meriones, dextro in lumbo percussit. at hastae Intima per ventrem descendit in ilia ferrum. In genua ille gemens procumbit, et aegra trahentem Occupat, et dirum prohibet suspiria fatum. Pedaeum rapit inde Meges, Antenore natum,	Meges
Sed dubia de matre nothum, quem diva Theano	Pedaeum.	Observandum in hoc poeta,
Nutriit, et propriis (hoc gratificata parenti)		quod omnib. quos nominat,
Aequavit natis: quem tunc et in agmine verso		aut interfectos dicit, singularia
Consequitur, longaque premens transverberat hasta		aliqua attribuit, utpote vel
Phylides, qua cervicis coit ultima summae		genus, vel educationem,
Vertebra, ferri acies sub lingua gutture fracto		vel artem, vel casum aliquem,
Transiit, et validos perfregit acumine dentes.		vel id genus alia, quibus
Ille cadens, foeda iacuit porrectus arena,		fere commiserationem movet.
Dentibus et ferrum moriens hostile momordit.		In quibus egregie ipsum
Eurypylus post hos, Euaemonis inclyta proles,	Eurypylus	noster Virg. est imitatus:
Insignem sternit multis Hypsenora factis,	Hypsenorem.	sicut et varietatem ex modis
Magnanimo genitum Dolopione, templa sacerdos		morientium ex hoc accepit.
Qui tenuit liquidi commissaque sacra Scamandri, [108=G6v] Non secus ac deus in populo reverenter amatus. Hunc Euaemonides fugientem praepete cursu Consequitur, gladioque ferit: simul amputat ipsi Magna humeri cum parte manum, cadit ille, putremque Sanguine foedat humum: simul ambos lurida claudit Mors oculos, durique premit vis ultima fati. Talia funesto dum praelia marte geruntur, Haud facile agnoscas Diomedes utra sequatur Agmina, Troianosne, an fortes caedat Achivos: Sic campi medium insiluit, mediosque per hostes		Diomedis ferocia
Proturbabat agens cuneos, atque obvia sternens		fluvio omnia
Quaeque manu: similis fluvio, qui pluribus auctus		prosternenti
Imbribus, exundante ruens rapit omnia cursu		comparatur.
Obvia, constratosque insano gurgite pontes Devolvit non septa novos tenuere per agros, Non ullae obiectae moles: ruit impete vasto, Atque hominum sternit sata laeta, boumque labores, Sic Troum sternente acies Diomede ruebant, Iratum densae nec sustinuere phalanges. Talia quem totis aedentem funera campis, Sternentemque acies, et saevo marte furentem, Inclytus aspiciens genitore Lycaone natus Non tulit, et celeres aptans sua tela sagittas,		Pandarum dicit.
Direxitque manu teretem (quo praestitit) arcum, Tydidenque alta surgentem in vulnera dextra Iuxta humerum feriens dextra percussit in ala, Per thoraca cavum telo sic fortiter acto,		Vulneratur
Ut parte ex alia ferratum extaret acumen,		Diomedes.
Et gravis effuso manaret sanguine thorax. Protinus ingenti clamore Lycaone natus Intonuit: Nunc magnanimi consiste Troes,		Pandarus
Nunc equites inferte pedem, percussus ab arcu		exultans Troianis.
Optimus Argivum nostro est. nec posse videtur [109=G7r] Vulnere ab hoc superesse diu, si misit Apollo Non frustra ex Lycia, nec me deus ipse fefellit. Talia iactabat memorans. nec vulnus acerbum Tydidae nocuit, sed tantum marte remisso E pugna excedens, petit agmina tuta suorum, Et currus et equos cum saucius ante stetisset, Sic Sthenelum alloquitur Capaneo patre creatum: Huc propere Capaneiade suavissime curru		Diomedes
Descendens ades, et telum exitiale lacerto		Sthenelo.
Exime, quod fixum affligit me vulnere acerbo. Haec ubi dixisset, Sthenelus de curribus altis Desilit in terram, et prope stans exemit acutum		Eximitur telum.
Ex humero telum, fluit ater arundine ducta Per tunicam perque arma viri de vulnere sanguis. Tunc bonus est clara Diomedes voce precatus: Aegida quassantis Iovis inclyta filia Pallas,		Oratio Diomedis
Me dea me precor exaudi, si quando parentem		ad Palladem.
Aut me, dura tua iuvisti in praelia dextra, Nunc mihi diva fave, solitas nunc adstrue vires, Ut telo cadat et manuum virtute mearum Ille vir, incautum qui me percussit acerbo Vulnere, iactavitque nec ultra lumine solis Posse frui, superasque haurire diutius auras. Talibus orantem Iove nata audivit, et ultro Accedens propius, reparavit robore multo Membra manusque pedesque viri. cui deinde loquuta est. Esto animo forti atque bono, fili inclyte Tydei,		Pallas Diomedi.
Nec dubita Troiana tuo petere agmina ferro. Namque tibi patrias immisi in pectora vires, Intrepidumque animum, qualem fortissimus olim Oenides habuit Tydeus, atque insuper atram Ex oculis nubem eripui, ut cognoscere possis Sive dei seu sint homines qui bella capessant, [110=G7v] Ne tu forte deum contra immortalia pugnes Numina: ni veniat Venus huc Iovis inclyta magni Filia. quae si forsitan his se immisceat armis, Illi ne metuas hostile immittere ferrum. Tantum effata, retro concessit caesia Pallas. Ipse novas nactus triplicato robore vires		Diomedes triplo
Tydides, volat ad primos animosior hostes,		quam ante fortior.
Immiscetque manus, et proterit agmina Troum. Impastus ceu plena leo per ovilia grassans,		Comparatio a
Quem procul incautum confixit arundine pastor,		leone vulnerato.
Nec tamen inflixit vulnus letale, sed haerens Plus acuit telum, et maiores suscitat iras. Ille furit, latet attonitus post limina pastor, Deseruitque gregem: faciunt loca sola timorem. At trepidae glomerantur oves formidine in arctum, Prosiluit stabulis victor leo, non secus ira Percitus in Troas rabida Calidonius heros Aestuat, arma ferens circum, et fera praelia miscet. Atque hic Astynoum raptans, et Hypenora regem		Quos Diomedes
Conficit, hunc hasta sub inutilis orbe papillae		vulneratus
Traiicit, illi humerum magno ferus ense recidit,		interemerit.
Qua vires iunctura dabat, de corpore totum. Hos ita confectos linquens, in Abanta superbum Fertur. et illustrem Polyidon sanguine fratres Eurydamante satos, qui pallida somnia noctis Monstriferae callebat, et ut non vana docebat. Sed non bella suis ineuntibus horrida natis Per sua luctificam praedixit somnia noctem, Quam miseris tristi Diomedes intulit ira. Inde Thoona petit, Xanthumque, virentibus ambos Corporibus iuvenes, natos patre Phoemone, sed quos Praeter non alios habuit pater, inde nec ullos Progeniturus erat, fractusque, et inutilis aevo. [111=G8r] Hos tibi Tydides perimens vitalibus auris Ambos eripuit, misero suspiria patri Tristia, et innumeros luctus lachrimasque relinquens,		Egregium [Greek:]
Non iterum e bello redeuntes amplius illo		pathos.
Visuro natos, et quae cumulaverat ipsis Cuncta relicturo hesternis haeredibus olim. Inde duos occidit, Echemonaque, Chromiumque, Dardanida Priamo genitos, quos unus habebat Currus. in hos magno Diomedes impete facto, Sicut in armentum per pascua lata cruento		Alia a leone
Irruit ore leo, ac prensum cervice reflexa		comparatio.
Sternit humi taurumve gravem, fortemve iuvencum: Sic tunc Priamidas fratres violenter ab alto Deiicit axe furens, spoliatque recentibus armis Tydides, et equos captos iubet agmine duci Ad celeres Graium, tentoria tuta, carinas. Quem simul Aeneas populantem Troia vidit Agmina, mox propero cursu per tela, per hostes Pandaron inquirens fertur, diis aequiparandum, Et bello egregium, fortique Lycaone natum: Quem simul invenit, sic est affatus amicum: Heu ubi nunc arcus? ubi tela volucria dudum		Aeneas Pandaro.
Pandare fessa iacent? quorum tibi nemo vir unus Par fuit arte prius, qui vel contendere tecum Posset, non Lyciae tota de gente feracis, Non etiam his terris, quo nunc ea gloria cessit? Verum age sublatis manibus, votisque vocatum Supplicibus venerare Iovem, diramque sagittam (Quisquis is est) immitte viro, qui Troia tanto Robore castra quatit, qui tot praestantia nigrae Corpora demittit morti, genua aegra resolvens, Ni deus hic aliquis memores exerceat iras In Phrygas, ob solitas sacra intermissa per aras. [112=G8v] Dura quidem res est mortalibus ira deorum.	,,
Pandarus huic contra sic reddidit. Optime Teucrum		Pandarus Aeneae.
Arbiter Aenea, certe ille vir omnia forti est Tydidae similis, quem cur non esse putemus? Agnosco clypeum, galeaeque comantis onustum Cristarum pennis apicem, nosco aere coruscos Aeripedes, sed non penitus discernere possum Sitne homo, sitne deus, sitne hic quem Tydea magnum Progenuisse ferunt. nec enim sine numine divum Quae facit, ista facit. sed adest, atque auxiliatur Huic aliquis superum, nebulae velatus amictu, Spicula qui vertens alio deflexit ab huius Corpore. nam dextrum huic humerum stridente sagitta Traieci, qua summa cavus praecordia thorax Contegit, et tali confectum vulnere liqui, Ut cito sperarem subiturum Pallida Ditis Regna virum, vesci nec posse diutius aura Luminis aerii: sed me spes ista fefellit. Nam neque perdomui, neque ad impia tartara misi, Irato (sic credo) aliquo mihi numine divum. Nunc etiam currus et equi, quibus utar in hostem, Non adsunt mihi. namque domi bis quinque relicti Sunt mihi plus uno currus, paulo ante parati Instructique armis, fabre quos optima circum Vela tegunt, quorum biiuges ad quemlibet unum Stant gemini, phalerisque instructi albentia pascunt Hordea, pinguificae nec copia defit avenae. Quos me saepe senex et clarus marte Lycaon, Auxilio vobis abiturum ducere iussit, Cornipedumque iugo tractos ascendere currus, Et quantas habeam vires ostendere bello Troianis ducibus. sed nec rationibus ullis Persuasit pater. ergo et equos currusque reliqui, [113=H1r] Quodque videbatur melius multo esse, peperci Cornipedum gregibus, ne forte ad Pergama ductos Pabula deficerent, qui nunc pascuntur in altis Assueti stabulis pinguescere, ad Ilion altum. Ipse pedes veni telis his fretus, et arcu, Quae tamen heu nostrum non adiutura laborem Necquicquam arma tuli. nam vulnera vana duobus Fixerunt hodie ducibus, forti Diomedi, Et forti Atridae: quos sic ego fortiter ici, Multus ut amborum flueret de corpore sanguis, Nec tamen occiderent, sed plus flammantibus ira Irritati animis in praelia saeva redirent. Illo nempe die me fata inimica tulerunt, Improba quo sacris a postibus arma refixi, Quando sacram Troiae multis comitantibus urbem Accessi, laturus opem Phrygibusque colonis, Et tibi cum primis Hector fortissime Teucrum. Quod si iterum patrios olim rediisse penates Contingat mihi, et his oculis vidisse relictos Uxorem, natosque, domumque nitentibus altam Turribus, externus caput a cervice resectum Auferat hoc aliquis, si non ego protinus isthaec Tela manu frangens, si non hos protinus arcus Iniiciam rapido crepitantibus igne caminis, Usque adeo mihi cassa manu, sic vana fuerunt. Reddidit Aeneas, Troum dux, ista loquuto: Ne vero, ne sic loquere inclyte Pandare. verum		Aeneas Pandaro.
Praestiterit, fueritque nihil magis utile, quam si Hunc et equis contra curruque volante feramur. Tydiden, seu quisquis is est. hos ergo iugales, Hos currus conscende, fac ut cognoscere possis Quam duro valeant in aperti pulvere campi Troiani aeripedes, quam sint in bella feroces, [114=H1v] Quam facili motu partes flectantur in omnes, Seu quando fugiunt hostem, seu quando sequuntur. Qui si forte fuga pulsi referantur ad urbem, Et ferus auxilium Tydidae Iuppiter addat, Et decus adiiciat, salvos et ab hoste receptos Nos praestare queant. sed nunc age sume flagellum, Frenaque pulchra manu, currumque auriga guberna. Ipse ego descendens ab equis audacter in hostem Pugnabo: vel tu, si vis descende, relinquens Hos mihi cornipedes curru subeunte regendos. Dixerat. at placido sermone Lycaone natus, Aenea tibi serva, inquit, tua frena, tuosque		Pandarus Aeneae.
Dirige equos, curruque move parere paratos, Aurigae magis assueto, ne forte feroces Si rabida devicti ambo Diomedis ab ira Fugerimus. mea flagra sequi et mea verba recusent, Exoptemque tuam vocem, nec verbere cogi Possint, ut pugna excedant, nos opprimat hostis Tydides, ipsosque abducat ad agmina Graium Captivos. nunc ergo tuos tu dirige currus, Ipse virum excipiam venientem hac fortiter hasta. Talia colloquiis inter se verba serebant, Currum ascendentes varium, rapidisque citati Nitebantur equis, fortem in Diomedea, promptis Aggressuri animis, et depugnare parati. Quos ubi vidisset Sthenelus Capaneius heros, Dorica praecipiti subeuntes agmina cursu, Taliter est propera Diomedi voce loquutus: Tydida dilecte animo mihi, quos ego cerno		Sthenelus
Adventare viros, fortissima tela gerentes,		Diomedi.
Et tecum certare animis armisque paratos? Horum alter (video) praestanti est Pandarus arcu Invictus, Lycio genitore Lycaone cretus: [115=H2r] Alter magnanimi Anchisae, Venerisque superbae Filius Aeneas. quare huc age ab agmine paulum Deflexis cedamus equis, nec tu mihi primam Insilias aciem, ne forsitan improbus hostis Opprimat incautum, et spoliatum lumine linquat. Talia dicentem Diomedes lumine torvo		Diomedes Sthenelum
Inspiciens: Ne vero, inquit, ne talia verbis		redarguit.
Persuadere velis, nec enim potes, et mihi turpe est, Nec specimen generosi animi, seu cedere retro Pugnantem, sive hoste metu veniente moveri. Et mihi sunt validae pugnanda in praelia vires, Et nec equis fidens animus, nec praepete curru: Quos neque conscendam, neque cedam ex agmine retro, Sed potius vadam venientibus obvius ipsis, Excipiamque manu, modo provida Palladis almae Gratia non desit, certe redeuntibus ambo Non revehentur equis, quod si non forsitan ambos Interimam. nostra saltem cadet alter ab hasta Confossus. sed tu memori mea dicta repone Pectore: si palmam mihi Pallas utroque perempto Contulerit duplicem, tu protinus arripe frenis Aeneae aeripedes, et duc ex agmine Troum Ad diversa comatorum tentoria Graium, Illorum de stirpe satos quos Iuppiter olim Pro Ganymede dedit Troi, cum praepes ab Ida		Genus et stirps
Raptasset puerum: meliores omnibus illi		equorum Aeneae.
Quos Sol cumque vagus, quoscunque Aurora renascens Spectat equos, quibus Anchises de gente suarum Cum subdisset equas, clam Laomedonte iugales Sex tulit inde nothos, quos et praesepibus altis Intulit, et vigili cura commisit alendos, Quattuor ipse quidem retinens, duo corpora forti Tradidit Aeneae volucrum quos cernis equorum [116=H2v] Quorum si dederit nobis fortuna potiri, Non decus exiguum famae nos inde sequetur. Sic alternantes hi mutua dicta serebant. Interea rapidis aderant iam cursibus hostes, Verba Lycaonius quorum haec prior intulit heros: Magnanime, armipotens, magni sate sanguine Tydei,		Pandarus Diomedi.
Perdere te nostrae nondum potuere sagittae, Et vano (ut video) perstrinxit vulnere telum. Nunc tamen experiar num sit foelicior ictu Hasta mea vibrata manu, sintne irrita semper Vulnera quae facio. sic dixit, et acer in hostem Coniicit intorquens hastam: quae missa per orbem Ingentis clypei penetrans, thoracis aheni Aere repercussa est. sed enim ceu vulnere vero Pandarus exultans: Iam nunc, ait, acta sub imum		Stulte gloriatur
Transiit hasta latus, tandem letalia sentis		Pandarus.
Vulnera Tydida. nec enim puto vivere posse Te nunc, et plagae superesse diutius isti, Sed mihi morte tua decus immortale daturum. Talia iactanti Diomedes pectore forti		Diomedes Pandaro.
Intrepidus: Vana haec, inquit, stolidissime iactas, Falleris, haud quaquam pervenit ad intima ferrum Pectora, nec misso fecisti vulnera telo. Sed vos non simili casu fortuna levarit. Nam vobis fugere hinc prius haud erit ulla facultas, Quam nostro telo vestrum cadat alter, et atro Imbuat arma feri crudelia sanguine Martis. Dixit, et intorsit iaculum, quod Pallas acutae Circa oculos nari invexit, penetrante per albos Ferri acie dentes, revolubilis ultima linguae Vincula dissecuit, donec postrema cruentae		Pandarum
Cervicis confregit, et ipsum e vulnere telum		Diomedes interficit.
Extitit. ille cadens curru, fulgentibus armis [117=H3r] Dat sonitum ingentem, late resonante ruina Consternantur equi, moriens ille exuit auras Aethereas, unaque animus sanguisque relinquunt. Tum subito ingenti clypeo metuendus et hasta Advolat Aeneas, veritus ne exangue cadaver Eriperent Danai. circum quod maximus heros, Ut leo cui vires animum dant, arma ferebat, Nunc clypeum obiectans, nunc irrumpentibus hasta Obsistens, simul horrendo clamore fremebat, Stringere in adversos ferrum exitiale paratus, Quicunque auderent se contra insistere pugnae. Corripit hic ingens immani pondere saxum Tydides, quod nec lecti duo tollere possent Qualia nunc hominum producit corpora tellus.		Virgilianum.
Hoc cum tunc facili ille manu, solusque tulisset, Misit in Aeneam: quod coxae mobilis ossi		Saxi ictu Aeneam
Illatum, femur afflixit, solidaeque resolvit		affligit Diomedes.
Cardine luxato nervos compaginis ambos. Ille genu labente solo procumbit, et aegre Innitens manibus, cubito se sustulit heros. Iamque caput nigrae circumvolvere tenebrae, Et nox ante oculos perituri densa volabit, Certa pernicies aderat, nisi diva tulisset Mater opem nato (quem pascua laeta tenenti Anchisae peperit Venus) et complexa lacertis Texisset niveis carissima corpora nati,		Venus Aeneam
Splendida praetendens nitidi velamina pepli,		liberat.
Ne qua ferire queant Danaum venientia tela Pectora nuda viri, medio ex ardore cruenti Abducens belli, imparibus defendit ab armis. Tum memor imperii Sthenelus, Capaneia proles, Tydidae deduxit equos, et ab agmine tutos Constituit, curruque graves religavit habenas. [118=H3v] Et mox Aeneae pulchro candore iubarum Praestantes invasit equos, traxitque refixos		Sthenelus equos
Ex acie Troum pulchra ad tentoria Graium,		Aeneae abducit.
Deipyloque dedit socio, quo carior illi Non fuit aequales inter. mox ille receptos Ad pulchros curvo stantes in littore naves Duxit equos, ac Tydiden Capaneius heros Curribus insistens, ac frena undantia tendens Assequitur, sociisque addit se strennuus armis. Qui tunc in Venerem vesana percitus ira,		Diomedes in
Marte ferebatur saevo, non inscius illam		Venerem.
Esse deam, non quae bellis aut fortibus armis Praesideat, qualis Iovis inclyta filia Pallas, Aut saevo quatiens urbes Bellona tumultu: Sed quae degeneres luxus, et inertia curet Ocia. quam, postquam perruperat agmina ferro Densa virum, prope contingens tenuissima pepli Ambrosii scindens velamina, qualia divae Texuerunt Charites, divam ferit, altaque summae Vulnere membra manus diro perstringit, et ipsam		Diomedes Venerem
Usque volam duri transegit acumine ferri.		in vola vulnerat.
Transiit hasta cutem divini corporis, unde		[Greek:] ichôs.
Immortalis iit manans de vulnere sanguis, Qualem membra solent magnorum fundere divum. Nam nec edunt fruges, nec vina liquentia potant,	,,
Atque ideo exangues dii sunt, et morte carentes.	,,
At Venus insueti sensu exanimata doloris Ingemuit, magnisque ferit plangoribus auras, Dimisitque manu sicut complexa ferebat		Venus impatientia
Ereptum laeto natum. quem Phoebus Apollo		doloris eiulat.
Suscipiens manibus, nebula contexit opaca, Ne quis Achivorum conspectum comminus armis Appetat, adversi figens in pectora telum, [119=H4r] Atque animum inde trahens celeres dispergat in auras. At Venerem magna fugientem voce sequutus		Diomedes Veneri
Tydides: Desiste (inquit) Iove nata, virorum		fugienti insultat.
Arma sequi, fuge bella Venus, fera praelia linque. An tibi non satis est, quod mollia pectora sexus Foeminei expugnas? et decipis arte maligna Imbelles animos? nisi nostra quoque arma lacessas? Queis te si immittes iterum, nec stulta quiesces, Martia bella tuo disces vitare periclo. Dixit. at illa gravi cruciatu tristis abibat, Multa gemens, nigroque decentia membra cruore Defoedans. quam suscipiens variabilis Iris, Eductam pugna, celerique per aera curru Avectam, Marti, quem laeva a parte sedentem Nube cava, subnixum hasta, curruque soluto Stante ab equis, offenderunt, pugnasque videntem, Detulit. huic genua inclinans, sic diva loquuta est: Chare age mi frater, me suscipe, et hisce faveto		Venus Marti.
Utar equis germane tuis, quibus ardua Olympi Regna petam, sedes divum. me namque dolores Immodici cruciant, quibus immanissimus hostis Tydides miseram affecit. namque ille deorum Audeat ire patrem contra, bellumque movere. Talia dicenti, Mars aurea frena ferentes		Mars equos suos
Tradit equos. illa et currum conscendit, et alto		Veneri commodat.
Corde premit gemitus, simul Iride versicolore Aurigante manu, frenosque, et sponte volantes Immittente in equos, et agentem verbera virgam. Postquam est ad divum sedes, excelsaque ventum Tecta Iovis, sistit currus, et frena resolvit Velox Iris equis, et dulcia pabula praebet, Ambrosiam: tum procumbens formosa Dionae In genua est affusa Venus genitricis amatae. [120=H4v] Illa amplexa manu natam dextraque, prehendens, Quis te (ait) o divum lepidissima filia tantis		Dione mater
Cladibus affecit? tanquam manifesta patraris		Veneri filiae.
Flagitia, atque aliqua in culpa deprensa fuisses. Cui Venus: Ille ferox animi, quem Tydea fortem		Venus matri.
Progenuisse ferunt, ille hoc me affecit acerbo Vulnere, conatam bello caedique cruentae Subtrahere Aeneam, mihi quod carissimus esset Omnibus ex aliis quos unquam enixa fuissem. Nam neque cum Danais Troianisque amplius armis Certatur, cum diis Danai, divique vicissim Cum Danais pugnant. cui talia verba loquutae, Respondens formosa Dione: cara fer, inquit,		Dione Veneri.
Filia, quem pateris, nihil indignata, dolorem. Multi alii superum coelestia templa colentum Saepe tulere graves humana ex gente labores, Saepe etiam his illi gravia inflixere vicissim. Arbiter armorum gravia est Mars passus, ut illum Otus, Aloeo geniti, fortisque Ephialtes		Otus et Ephialtes
Coniectum fratres in fortia vincla ligarunt.		Martem in vinculis
Nam tunc aere gravem iacuit detrusus in ollam,		habuerunt.
Donec tredecimi fluxerunt tempora mensis. Atque illic periisset inexaturabilis ille Armorum dominus, nisi pulchra Eriboea noverca Mercurium misisset, ut illi vincula furtim Solveret excutiens, iam multa incommoda passo. Passa etiam Iuno est, dextram quando illa mamillam		Iuno ab Hercule
Amphitryoniadae percussa tricuspide telo,		vulnerata.
Immedicabilibus quo diva doloribus usta est. Ipse quoque ingentes, Erebi regnator, eodem		Pluto ab Hercule
Laesus ab Alcida fertur sensisse dolores,		vulneratus.
Quando illum telo feriens percussit acuto Ad Pylon, inter adhuc inhumata cadavera nactus. [121=H5r] Cum forti ergo humero staret letalis arundo, Ille dolore amens, animoque et corpore totus Deficeret, propere magnum conscendit Olympum. Illic sicut erat Paeon medicantibus herbis		Paeon medicus.
Pharmaca conficiens, tristem relevantia morbum Servavit, quia nil divo mortale fuisset. Infoelix, quem sic liquit reverentia divum, Ut facere auderet coelestibus impia, et ipsos Impeteret telis, et vulnera tristia ferret. Sed tibi glauca oculos nocuit, te vulnere Pallas Hoc, quo Tydides, miseram multavit acerbo. Demens, qui non hoc animo praeviderit, ipsum		[Greek:] epiphônêma
Haudquaquam fieri longaevum posse virum, qui	,,
Cum diis bella gerat. non illi a marte reverso	,,
Ad genua alludent titubantes dulcia nati, Et patrium tremulo nomen clamore vocantes. Nunc igitur quanquam virtute et robore praestat, Talia Tydides consideret omnia secum, Ne quis ei obveniat qui sit praestantior armis, Ne quando Aegiale casta Adrasteia proles Excitet e somno moerens quem forte suorum, Qui thalamo coeat secum, quemque illa maritum Eligat, Argivos superantem laudibus omnes, Illa eadem coniux Diomedeos inclyta magni. Sic ait, atque manu saniem detersit utraque E palma Veneris: quam curans, vulnus acerbum Mitigat, et durum pepulit medicata dolorem. Talia spectantes Pallas, et regia Iuno, Ipsum coeperunt verbis mordacibus ambae Irritare Iovem, cui sic prior inclyta Pallas Iuppiter, anne loquuturae quae mente voluto		Pallas Iovi.
Irascere mihi? Venus haec studiosa suarum Troiadum, dum forte aliquam perducit ad ipsas [122=H5v] Gentis Acheiadum vultu praestante puellam, Dumque fovet, tangitque manu, dum cingula tractat,		[Greek:] eirônikôs.
In tereti mollem laceravit acumine dextram. Sic ait. at ridens hominum sator atque deorum, His blandam alloquitur compellans nomine Cyprin: Non est (crede) tui mea filia muneris, istas		Iuppiter Veneri.
Bellorum tractare arteis. tua munera sunto, Pectoribus iuvenum dulces immittere flammas, Legitimique faces curare et foedera lecti: Bellica Mars Pallasque ferox certamina curent. Sic inter sese divi dum multa loquuntur, Interea Aenean Diomedes plurimus urget. Et quanquam manibus cognosset Apollinis illum Defendi, nihil ille deum magnumque potentemque Est veritus, sed in Aeneam ferventior ibat, Occisurus et illum, atque arma illa inclyta secum Asportaturus, spoliaturusque iacentem, Si qua sinat fortuna. ter ergo immanis in hostem Insiluit, ter conanti deus ipse coruscum Opposuit clypeum: quarto, cum more furentis Daemonis irrueret, sic illum affatus Apollo est: Verum age Tydida, quo progrediare videto,		Apollo Diomedi.
Cede retro, nec te diis immortalibus aequum Esse velis, nunquam genus hoc mortale virorum Aequiparare queas diis fine carentibus omni. Sic ait. at longe iaculantis Apollinis iram Tydides veritus, cito se retro ipse recepit. At deus Aenean acie ex ardente remotum		Apollo Aeneam
Intulit augustis Troianae moenibus urbis,		in Troiam reducit.
In templum sibi sacratum, quo scilicet illum Et Latona parens, soror et Diana foverent In spacioso aditu: simul ipse ad imaginis instar		Idolon Aeneae.
Aeneae deus idolon confinxit, ut esset [123=H6r] Cuncta Anchisiadae similis fulgentibus armis, Quod circum Troesque et Achivum instructa iuventus Pugnabant, instaurantes durissima passim Praelia, fulgebant clypei, vaga tela volabant. Tum sic fulmineum Martem est affatus Apollo: Pernicies Gradive hominum, qui moenia et arces		Apollo Marti.
Concutis, anne potes tantis hic viribus unum Pellere Tydiden? qui magno saeva minari Audeat arma Iovi? qui primum vulnere diro Affecit Venerem, tandem in me more furentis Daemonis insiluit. sic ille loquutus, in altum Pergamon abripuit sese, fit et inde Acamanti		Apollo Acamantis
Ductori Thracum similis, turmasque per omnes		speciem assumit.
Troiugenum se immiscet agens, et pluribus aegros Incendit dictis animos, et suscitat iras. Tum Priamo genitis tali sermone profatur: O Priamo geniti, divino e semine nato,		Apollo Priami
Quo tandem usque viri sinitis tot funera Teucrum,		filiis.
Et socios civesque pari discrimine vestros, Argivo totis prosterni milite campis? Numquid ut ante oculos, patriaeque ad moenia vestrae Grassetur ferus, et fera praelia misceat hostis? Nunc iacet ille etiam, quem nos consuevimus olim Hectoris esse parem meritis reputare superbi, Magnanimo satus Anchisa, vir maximus armis Aeneas. agite ergo virum tueamur amici Eximium, ne defuncto potiantur Achivi. Haec dicens, cunctis animos commovit, et iras. Illa ubi Sarpedon percepit, et Hectora magnum Convenit, dictis illum incessebat amaris. Hector ubi est nunc illa tibi iactata frequenter		Sarpedon Hectori velut
Vis animi, roburque valens, quo saepe solebas		ignaviam exprobrat.
Dicere, posse tuis te solum viribus urbem [124=H6v] A quocunque etiam cum fratribus hoste tueri, Atque aliis sociis affinibus? haud ego quenquam Istorum video, quos tu memorare solebas: Nunc abiere omnes retro, nec cernere possis Ex illis superantem armis qui pugnet in hostem. Quin metuunt, victique stupent, sensimque recedunt, Non secus ac catuli, quos magnis viribus audax		Comparatio.
Terruit avertitque leo. nos denique soli Perstamus socii, nobis commune periclum, Nobis communis pugnae fortuna relicta est. Nunc ego qui Lycia procul huc a divite veni, Auxilio ut vobis fierem, carissima liqui Pignora, coniugiumque placens, atque indole laeta Filiolum, plenamque domum, res denique multas Quas qui non habeant possint optare. sed isthaec Omnia latiflui procul hinc a flumine Xanthi Dissita contempsi, vestrae pro laudis amore. Nunc quoque et exhortor Lycios, et in agmine contra Consisto fortem Diomedea, qui neque tantum Inde coacturum possum sperare bonorum, Quantum si vincant Troes: nec perdere tantum, Quantum si Graio Troes vincantur ab hoste. At tibi nec movisse loco cura ulla, nec Hector Audentes in bella viros hortaris, ut armis Pro se, proque suis pugnent, ne forte (nisi ipsi Auxilio subeatis) ab hostibus excipiantur, Sicut aves, quas exceptas in retibus auceps		Comparatio.
Inclusit: vos et misere pereatis, et huius Excindantur opes urbis, quae te omnia magna Noctes atque dies cura perpendere oportet, Et verbis orare duces, sociosque monere, Quos a longinquis hucusque vocastis ab oris, Ne quam forte habeant qua te. qua nos quoque iusta [125=H7r] De causa possint reprehendere. talia fatus Sarpedon tacuit. Nihilominus Hectoris acrem Verba momorderunt animum. tum sicut in armis Constiterat, curru propere fremebundus ab alto Desiliit, manibus quatiens crispantibus hastas, In pugnamque redit, socios hortatur, et omni Parte laborantes verbis confirmat acervos, Restituitque acies, bellumque exuscitat atrox. Tum conversi animi Teucrum, iam rursus in hostem		Hector pugnam
Tota ferebantur conversis agmina signis.		restituit.
Stabant adversi, nec terrebantur Achivi, Densati cuneis, hostiliaque arma manebant. Qui dum quadrupedum cursu veherentur equorum, Dum redeunt, tantus sublatus in aethera pulvis Omnia corripuit late loca nube molesta, Quantus ubi excussas calido sub sidere messes Agricolae purgant flabris, si forsitan Eurus		Comparatio
Incubuit violentior, abditur area nube		pulcherrima.
Pulverea, volitant paleae, iactantur aristae, Flava Ceres vento dispergitur, omnibus albent Et capita, atque humeri messoribus: haud secus istae Corpora densato complerunt pulvere nubes. Iam congressae acies peditumque, equitumque cohortes Conseruere manus, it vasto clamor Olympo. Tunc memor arcitenens sibi quae mandarit Apollo Mars pater, immiscet sese caligine caeca, Offundens oculis ne conspiceretur, et errat Nunc huc nunc illuc, hortansque, et viribus implens Troianas acies, quibus et non vanus Apollo		Mars et Apollo
Adfuit, et partes ipsorum fovit, et auxit		Troianis adsunt.
Ingentes animos, cum Graiis esse videret Auxilio divam quae praesidet arcibus altis.		Pallas.
Insuper Aenean animo, priscisque resumptis [126=H7v] Viribus, ex adyto ductum in certamina caeptae Restituit pugnae, quem postquam Troia pubes In medio videre sui non vivere tantum, Verum etiam validis firmatum viribus, omnes Laetitia exultant, cupiuntque exquirere causas. Sed non hoc patitur pugnae labor ipsius ingens, Quem tres excivere dei, gemmatus Apollo, Et Mavors homicida, et amans Contentio rixae.		Contentio dea
At parte ex alia Danaos hortantur, et acres		[Greek:] eris.
Subiiciunt stimulos, animisque audacibus implent Aiaces duo, Tydidesque, et cautus Ulysses. Quanquam illos non ulla recens violentia Troum Terruit, aut ingens sublatus ad aethera clamor: Sed stabant, similes in densum nubibus actis,		Comparatio.
Quas pater infudit Saturnius arcibus altis, Et ventos iussit requiescere, non Aquiloni, Non aliorum ulli ventorum facta potestas, Qua flantes possent umbrosas pellere nubes. Tales tum Danai stantes Troiana manebant Agmina, non aliquo stupefacti corda pavore. Ipse acies lustrans Agamemnon, multa monebat. Este viri nunc o socii, nunc aedite fortes		Agamemnon
Fortia facta viri. generosa in pectora magnos		suos hortatur.
Sumite nunc animos, concordes este sub ipsum Instantis pugnae spacium. Nam cui sit honesti	,,
Et pudor, et veri reverentia, salvus abibit	,,
Saepius: at fugiens nunquam decora ulla parabit.	,,
Atque ut laus animo fugit, sic corpore robur.	,,
Dixit, et adversos iaculum contorsit in hostes, Pergasidos figens in pectore Deicoontis, Magnanimi Aeneae fuerat comes. hunc quoque Troes Non secus ac Priamo genitum celebrare solebant. Fortis enim valido surgebat in arma lacerto. [127=H8r] Primas ante acies semper pugnare suetus. Hunc ita per clypeum valida percusserat hasta		Agamemnon
Atrides. ut nec venientem baltheus ictum		Deicoontem
Reppulerit. sed ad intestina et lubrica ventris		interimit.
Venerit, et iuvenem moribundum sterneret, ingenti Armorum sonitu. contra validissimus armis Aeneas. duo de Danais praestantia bello Pectora, Chrethonemque neci dedit, Orsilochumque,		Aeneas Crethonem
Patre Diocleo genitos, qui divite Pheras		et Orsilochum.
Ubere praestantes coluit. genus ille paternum Duxit ab Alphaeo, qui lato interfluit alveo Ditans fructifero Pyliorum flumine terram. Alphaeus creat Orsilochum, qui pluribus unus Praefuit, imperiumque et regia sceptra gerebat. Ille Diocleum genuit, genitore Diocleo Orsilochus Crethonque sati: qui fortibus armis Praestantes pulchris conscensis navibus, altum Ilion appulerant, Atridarum arma sequuti, Uno eodemque duo perituri vulnere fratres. Sic namque Aeneae manibus cecidere perempti, Ceu duo sublimis sylvestri in vertice montis Nutriti non infida sub matre leones, Cum stabulis rapuere boves, et mollibus agnas		Comparatio.
Velleribus tutas, pastorum forte dolosis Excepti insidiis, ferro interimuntur acuto. Quos ubi ceu geminas conciso stipite pinus, Prostratos vidit Menelaus, ad agmina prima Proripuit sese, fratres ubi forte perempti Conciderant, longe radians fulgentibus armis, Telum immane manu quatiens. Mars improbus illi Hunc animum dederat, magnae quo viribus hastae Aeneae caderet, quem sic in bella ruentem Dum videt Antilochus, generoso Nestore cretus, [128=H8v] Ipse quoque ad primae citus evolat agmina pugnae, Atridae metuens, ne quid pateretur, ut impar Viribus: et magni quia res discriminis esset, Iam manibus conferre manus, iam tela frementes Alter in alterius clypeum torquere parabant. Verum ubi conspicuis Menelao promptus in armis Astitit Antilochus, nanque [nan 1540] expectabat, utrique Non ausus conferre manum, quanquam inclytus esset		Non audet
Laudibus armorum Aeneas, ne forte duobus		congredi Menelao
Congressus non sufficeret tanto ipse labori.		et Antilocho
Illi ubi ad astantes rapuere cadavera Achivos		Aeneas.
Caesorum iuvenum, conversi protinus ambo Pugnantes repetunt, ibi forte Pylemenea ipsi Gradivo aequandum per bellica munera, regem		Menelaus
Paphlagonum clypeatorum, quem fortis Atrides		Pylemenem
Interimit feriens hasta, qua cingula nexum		interimit.
Constringunt medium, sed et ipse Mydona superbum, Illius aurigam (pater hunc generarat Arymnas) Cum iam cornipedes averteret, inclytus armis Perculit Anthilochus praegrandi brachia saxo,		Antilochus
Qua cubitus coit: e manibus cecidere remissis		Mydonem.
Frena, solo niveis elephanti albentia bullis, Cui ferus insiliens, gladio latus haurit: at ille Singultantem animam nigrantes efflat in auras, In caput inque humeros curru prolapsus, arenae Impactus, prono sic vertice fixus inhaesit, Donec ab Antilochi biiugis curruque citato Corpus in eversa deiectum extendit arena. Talia conspiciens oculis vigilantibus Hector, Irruit horrendum clamans, Troiana sequuntur Agmina, et insani Mavortis amore furenti It bellona comes magno concita tumultu,		Bellona, [Greek:] enuô.
Terribilemque manu quatiens Mars belliger hastam [129=I 1r] Pone sequebaturque, et praecedebat euntem. Hunc ubi conspiciens notis agnovit in armis Tydides ferus, obstupuitque, retroque recessit. Non secus ac rerum ignarus si forte viator		Comparatio.
Carpat iter, veniens alienae ex moenibus urbis, Incidat in fluvium praeruptis undique ripis Torquentem fluctus, atque in mare saxa rotantem, Retro abit, et circumspectat qua parte, quod olim Coepit iter peragat. sic tunc Diomedea magnum Incumbens animo pavor indignante repressit. Ergo hac unanimes voce est affatus amicos: O socii, miramur adhuc quibus Hector adauctus		Diomedes Graecis.
Viribus, audaci ruat in fera praelia dextra. Semper adest aliquis superum deus additus illi, Qui levet, auxiliumque ferat, fatumque repellat,		Is enim iam munere
Et qui nunc specie humana comitatur euntem.		Palladis deos agnoscit.
Arbiter armorum deus est, temerarius autem	,,
Cum divis conferre manum labor. ergo retrorsum	,,
Aversi, pressis cedamus viribus hosti. Talia Tydides, cum iam Troiana propinquis Ordinibus peterent Argivas agmina turmas. Hector ibi ante alios iuvenum duo corpora bello Utilium, curru propere deiecit eodem,		Hector.
Quo stabant tum forte, Menestenque, Anchialumque. Quos miseratus ut aspexit Telamonius Aiax,		Aiax Telamonius.
Accurrens propius veloci traiicit hasta Amphium Selago genitum, qui moenia Paesi Tristibus auspiciis linquens, fatoque sinistro Dives agri, dives rerum quibus indiget usus, Venerat auxilium Priamo natisque ferendo. Hunc hasta feriens summi prope cingula ventris, Attonitis ferrum demersit in ilibus Aiax. Quem spoliare volens pulchris Telamonius armis, [130=I 1v] Missilibus Troum iaculis cum saepe repulsus Cederet, ingentis confossus tergora scuti Turbine telorum, tandem violentior ira Insiliens, pressoque super pede cruda iacentis Corpora, ab exanimi quam miserat extrahit hastam, Non ausus spoliare armis informe cadaver: Sic densi instabant Troes, sic undique telis Unum incessebant omnes, unumque petebant. Sic licet heroas excelso pectore vires Spirantem, multaque virum virtute potentem, Deiectumque loco, vetitumque accedere porro, Mole represserunt tandem, et virtute suorum, Hos ita ferventis pugnae labor anxius urget. At parte ex alia Parca congressus iniqua Tlepolemus, magno satus Hercule, magnus et ipse Viribus, et forma praestans, et robore Martis, Ex Iove progenitum Sarpedona provocat alto. Qui prope conspectum postquam venere sub unum, Filius hic Iovis, ille nepos collecta moventis Nubila, Tlepolemus prior est haec verba loquutus: Quae tibi Sarpedon, Lyciae dux gentis, inani		Tlepolemus
Spe tulit eludens vanam fiducia mentem?		Sarpedoni.
Aut quae te ratio, quae vis inimica coegit, Stultus ut huc properans crudeli morte peremptus Hac dextra caderes? vir inermis, inanis, inaudax. Nam qui te magni Iovis esse e semine natum Affirmant, tam vana ferunt, quam frivola iactant, Non aliqua aequantem virtute Heroas, ab ipso Progenitos Iove: qualis erat, quo me quoque natum Glorior, Alcides, cui forti in pectore duri Corda leonis erant. qui parva classe profectus Sex ratium, sacrae pervenit ad inclyta Troiae Moenia, propter equos periuri Laomedontis, [131=I 2r] Aequavitque solo victrici Pergama dextra, Exhausitque opibus cunctis et divite gaza. Sed tibi nec virtus animo est, nec viribus audes Defendisse tuos: foeda quos caede cadentes Cum nequeas servare, quibus te suspicer armis Posse tuis Troiam defendere? cuius ob urbem Servandam, Lycio procul huc es ab orbe profectus: Quam tamen, ut fueris praestans et maximus armis, Haudquaquam auxilii vel iniqua parte levaris. Quin potius nostro perfossus pectora telo, Ibis ad infernas anima haud ignobilis umbras. Ad quem sic placido Sarpedon ore profatur:		Sarpedon
Tlepoleme, augustum genitor tuus Ilion armis		Tlepolemo.
Evertit, fateor, periuri regis iniquo Offensus facto: quia quae promisit equorum Reddere pro meritis Alcidae armenta, fefellit. Quos propter longinqua domo fuit ille profectus In loca. verum eadem tibi non est causa, nec idem Te manet eventus. sed enim tibi mortis acerbae Nuncius en adsum, nostra qui victus ab hasta Diti animam reddas, famam mihi morte relinquas. Sic ait: ac simul incubuere, hastisque reductis Alter in alterius iaculati corpora, ab hoste et Vulnus uterque tulit, media in cervice cruentum Tlepolemo stetit hasta tremens, cui lumine cassos		Sarpedon
Nox obscura oculos ferali a vulnere texit:		Tlepolemum
Tlepolemus femore in laevo Sarpedona magnum		interimit.
Semianimem diro percussum vulnere liquit.		Tlepolemus
Intima venit enim transacta per ilia cuspis,		Sarpedonem
Inque ipso stetit osse. sed huic a corpore pestem		letaliter vulnerat.
Depulit ipse pater, retrahens a morte propinqua. Quem socii ereptum pugnae, secura tulerunt In loca castrorum: qui saevo e vulnere telum, [132=I 2v] Aegra dolore gemens ingenti membra, trahebat. Nec Lyciis etenim properantibus ista vacabat Prospicere, aut ipsum rapidis educere pugna Curribus impositum, placidaeque aptare quieti. Tlepolemum vero Danai rapuere iacentem. Omnia quae postquam sapiens cognovit Ulysses, Impatiens animi, et furibunda percitus ira, Ingentem dubio versabat pectore curam, Quid faceret, potiusne ipsum Sarpedona ferro Aggressus, meritas inimico ex sanguine poenas Sumat, an in Lycios vires effundat et iram. Protinus has dubio violenti pectore curas Consilium immisit Pallas, Sarpedona mittat, Supplicium e Lyciis potius poenamque reposcat. Nec dum etiam fatale fuit, si vellet, Ulyssi Conficere ingentem Sarpedona. protinus ergo Omisso domino, Lycios invadit in hostes. E quibus Alcandum, Chromiumque, et Alastora, et acrem		Ulysses 7.
Caeranon, atque Halium, Pritanimque, Noemonaque atrae		Lycios occidit.
Demittit morti: plures missurus ad orcum E Lyciis, nisi cuncta videns mox inclytus Hector Armis conspicuus pulchris, se ad prima tulisset Signa ferox, cunctisque metum incussisset Achivis. Cuius ad adventum Sarpedon laetus, ut ipsi Proximus Hector erat, vix iam sua verba sequenti, Hectora voce gemens sic est affatus amicum: Ne me quaeso truci, dux magne, reliqueris hosti		Sarpedon
Exanimem, mox ludibrio praedaeque futurum:		Hectori.
Sed magis ereptum hinc, ferri intra vestra iubeto Moenia, ut adsertus moriar. nec enim datur ultra Vivere, nec dulcem patriam, et cum coniuge cara Heu miseros, orbum (mea vota) revisere natum. Sic ait. at contra nil reddidit impiger Hector, [133=I 3r] Sed se proripuit, raptimque et in agmina Graium Irruit, acturusque fuga, certeque daturus Corpora multa neci. quo sic abeunte, iacentem Sustulerant socii Sarpedona, subter opacam Curantes, sacramque Iovi, deponere fagum. Cuius ab infixum detraxit vulnere telum Egregius Pelagon, idem et fidissimus ipsi. At ferro educto, tenebris ob lumina obortis Deficiebat agens animam Iove natus. at ipsi, Afflantes tenues auras, et mollia ventis		Sarpedon semianimis
Frigora, restituunt socii, vitamque reducunt.		telo e vulnere extracto.
Hectoris interea, Martisque ferocia Graii Arma, nec insultus rapidos, nec tela ferentes Cum fugerent, neque se auderent opponere Marti: Non ignorabant etenim hunc defendere Troas: Quem primum hic, quemve hic postremum maximus Hector Excepit vita spolians? Mars belliger hasta Teuthrantem eximium, et fortem prostravit Orestem,		Quos Mars
Et Trechum, qui vir fuerat fortissimus armis,		interfecerit.
Aetolum, post Oenomaum, et de gente paterna Oenopiden Helenum. nec Oresbion ille superbum Praeteriit, qui pulchra habitans praedives in Yla, Circum tecta fluente lacu Cephisidos undae, Boeotos fuit inter opum studiosus et auri. Hos ita conspiciens candens dea brachia Iuno, Tot Graium cecidisse viros sub Marte cruento, Alloquitur fortem properata voce Minervam: Heu scelus indignum, Pallas Iove nata: quid ergo		Iuno Palladi.
Frustratae Menelaon, et improba verba loquutae, Ipsum eversurum fallacis moenia Troiae, Pollicitae cum simus, ita hunc saevire latronem Crudelem patimur Martem? verum inclyta Pallas Nostras experiamur et ipsae in praelia vires. [134=I 3v] Talibus assensum postquam dea glauca dedisset, Protinus aptandos ad equos, et curribus altis Iungendos Iuno Saturno nata profecta est. Quos ipsa ducente, rotas adamabilis Hebe Curribus aptabat properans, quarum artis honorem Materiae aequabat divinae gratia circum. Namque auro radiante volubilis orbita fulsit,		Currus Iunonis
Desuper aerato stringebant vincula nexu:		pulcherrima
Praeterea aeratis tortos retinentibus orbes		descriptio.
Octonis radiis, axis chalybaeus, et orbis Quem radii attingunt argenteus. aurea curru Sella duplex gemino stabat munita rotatu: Intentam hanc argentea et aurea lora tenebant. Argentum temonis erat grave pondus, ad illum Ex auro praegrande iugum. Saturnia fixum Addiderat, distincta auro, et speciosa capistra. Huic celeres admovit equos Saturnia curru, Quamprimum properans belli subiisse tumultus. At parte ex alia variatos Pallas amictus Deposuit Iovis in thalamo, super aurea pulchri Strata pavimenti, mira quos arte pararat Ipsa suis manibus. tunicam tum sumit, et arma, Arma Iovis, quibus ipse solet victricibus uti, Tristia luctifici subiturus munera belli. Aegida post humero circumdat, dira minantem, Terribilem, horrendam. gravis hic contentio, et atrox Clamor, et insani fremitus, hic denique visum Gorgonium caput horrificum, quo Iuppiter ipso		Palladis armatura.
Non aliud voluit truculentius edere monstrum.		Quae in Aegide
Tum galeam capit, et capiti superinduit aptans,		signa insint.
Quadrifidam cristis, ex auro denique totam Conflatam, tot cervicum capitumque capacem Quot centum possent urbes in bella virorum [135=I 4r] Mittere, sic armata levi super ardua saltu Insiluit iuga. praevalidam tum corripit hastam, Ingentemque manu: qua quando exarsit in iram, Heroum prosternit agens terretque catervas, Prorsus ut agnoscas natam Iove. regia Iuno Addit se sociam, celerique accincta flagello Urget equos, curruque volans dat lora secundo, Donec ad astriferi portas pervenit Olympi, Quas Horae servant celeres: quae protinus ambae		Horae portas coeli
Sponte sua ingenti sonitu patuere reclusae.		custodientes.
His magni peragenda data est custodia coeli, Altera ut emittat pluvias et nubila terris, Altera ut eripiat, rursusque sub astra reducat. Has igitur portas per, et altum limen euntes, Cornipedum volitante fuga, super alta sedentem Invenere Iovem lucentis culmina olympi, A reliquo divum coetu procul. atque ibi Iuno Sistit equos, tali compellans voce Tonantem. Summe deum genitor, num res indigna videtur		Iuno Iovi.
Haec tibi, quod peragens tam facta immania Mavors Tot modo de Danais indigna morte peremit, Et tales tantosque viros? ad funera quorum Discrucior [Discrutior 1540], saevusque dolor mea viscera pascit: Nil curans, nisi quae Veneri Phoeboque placere Facta queant, quibus haec summa est vidisse voluptas, Qui nostros ambo ducunt sua gaudia luctus. Verum summe pater divum, si nunc mihi iustus Induat arma dolor, num succensebis, et istuc Ulciscar furiale malum, Martemque repellam? Iuppiter huic contra: Quin haec ad bella Minervam		Iuppiter Iunoni.
Instiga potius, solitam concurrere Marti Iamdudum, atque ipsum magnis affligere poenis. Talibus assensa est dictis Saturnia, et acres [136=I 4v] Urget equos, quamvis avidos, et sponte ruentes In cursum. sic illa viam delapsa tenebat Aera per liquidum, coelum inter et infima terrae, Tam prope contingens suspensa per aera terram, Quam procul e specula quisquam contendere visu		Quanto a terra
Possit, in immensi cum prospicit aequora ponti.		spacio dii ferantur.
Hoc etenim spacio terras supra ire feruntur Cornipedes divum, per nubila regna volantes. Postquam est ad Troiam, Sigaeaque littora ventum, Qua Simoentis aquae miscentur, et alta Scamandri Flumina, sistit equos ulnas dea candida Iuno, Et iuga dissolvens, mox nube obducit opaca. Illis ambrosiam Simois produxit. at ipsae Dehinc divae, similes geminis abiere columbis,		Iuno et Pallas
Auxilium Danais, et gaudia laeta ferentes.		columbis similes.
Iamque locum attigerant, ubi circum plurima fortem Agmina Tydiden stabant, pugnamque ciebant Primores Danaum, saevorum more leonum, Aprorumve, in bella feroci dente ruentum. Constitit hic Iuno, referens et Stentora vultu,		Stentor tam
Et sonitu vocis: cuius vox tanta sonabat,		vocalis, quam
Quantum vix decies potuissent quinque referre:		quinquaginta alii.
Stentora magnanimum referens ergo inclyta Iuno, O pudor, Argivi proceres, proh dedecus (inquit)		Iuno Graecis.
Donec in his armis, et in hoc discrimine belli Versabatur agens nobiscum fortis Achilles, Non aliquis Troum portis egressus, Achivis Audebat conferre manum. sic illius hastam, Sic validas timuere manus. nunc moenia circum, Et procul a muris nostra ad navalia pugnant. Haec dicens, animos belli succendit amore Omnibus, et mentes acuit. Tum glauca Minerva Tydiden adiens, currus prope et agmen equorum [137=I 5r] Repperit adstantem, vulnusque cruore lavantem, Quod ferus intulerat clam telo Pandarus illi. Ipse igitur multo sudore et sanguine circum Balthea latae fluens, defessus et arma ferendo, Et clypeum, dextra non sufficiente labori, Abluit et sordes, et se revelabat ab aestu Vulneris immodici clypei, quod pondere pressum Peius erat, doluitque magis, saniemque trahebat. Huic dea, summa manu tangens iuga, protinus infit: Quam similem Tydeus natum sibi maximus ille		Pallas Diomedi.
Progenuit, Tydeus statura et corpore parvus, Verum magnanimus sumptis bellator in armis, Usque adeo, ut me saepe manum retrahente, pararet Praelia saeva tamen. qui quondam venit, Achivum Nuncius, ad claras (Cadmeia moenia) Thebas, Haud quoquam comitante aliena in regna profectus: A quibus indignus cum nolens ipse fuisset Susceptus iure hospicii, tum vana perosus Ocia, Thebanam vocat in certamina pubem, Cadmaeos iuvenes, omnesque per omnia vicit Ludicra, momento facili: tantum ipsa favoris Auxiliique tuli. tibi nunc fidissima custos En adsum, iubeoque manum conferre catervis Troiugenum, neque proficio te deside quicquam. Nam tibi nec mens est quae possit ferre laborem, Nec dubii speciosa subire pericula Martis: Oenida ergo satum posthac tete esse negarim. Illi respondens fortissimus haec Diomedes Rettulit: O magni Iovis inclyta filia Pallas,		Diomedes Palladi.
Agnosco te diva, ideoque audentius isthaec Verba loquar, neque dissimulans vera omnia dicam. Non equidem timor ullus habet mea pectora, nullus Venit in hunc animum pavor, aut ignavia vecors. [138=I 5v] Sed tua me revocant, quae nuper iussa dedisti, Ne cuiquam superum duri in discrimine belli Congrederer, Venere excepta, si venerit isthoc In bellum. nunc ista igitur certamina linquens, Hoc alii ut faciant iubeo, quando ipse cruentum Aspicio hic sumptis Martem pugnare sub armis. Cui dea glauca oculos: Tydei clarissime fili,		Pallas Diomedi.
Nec Martem, nec tu quenquam vereare deorum. Ipsa etenim tibi dextra adsum, teque ipsa tuebor. Quin age in hunc primum, quem sic paulo ante timebas, Cornipedes immittis equos, teloque rotato De prope dum ferias nil tu venerere furentem, Versutum, insanum, magnum scelus, omnia vanum: Qui mihi Iunonique hodie promisit, in ipsos Armis usurum Troas, Danaumque catervis Auxiliaturum, nunc Troia signa tuetur. Sic ait, et Sthenelon manibus detraxit ab altis Curribus, ille statim cum desiluisset, in eius		Pallas pro
Ipsa locum subiit, Tydiden propter amicum		Sthenelo
Considens. magnum ingemuit tum faginus axis,		aurigatur.
Pondere tantorum divaeque virique gravatus. Inde flagella manu capiens dea, frena tetendit, In saevumque urgebat equos ante omnia Martem. Ille, ut erat prostratus humi, Periphante relicto, Qui fuit Aetolos inter praeclarus Ochesi Filius, hunc igitur linquens iam lumine cassum Mars homicida virum (namque ipse occiderat, illic Praetexit vultu galeam ne diva videri Agnoscive queat) subita praefervidus ira Fertur in adversum Diomedea, primus et hastam Coniicit. illa volans super et iuga venit equorum, Frenaque: quam manibus raptam dea glauca, sub ipsos Avertit currus sine vi, sine vulneris ictu [139=I 6r] Elapsum, frustraque volans, et inutile telum. Inde suam vibrans ferratam fortiter hastam, Horrendum clamans Diomedes contigit hostem (Ipsa etenim Pallas venientem adiuverat ictum) Cingula qua medium constringunt aerea ventrem:		Diomedes Martem
Armaque perfringens, detorsit in intima ferrum		vulnerat.
Viscera. quo retro laesa de parte reducto, Tam voce insonuit magna, gemitumque doloris Edidit immanem, qualem bis quinque virorum Milia vix referant, certamina Martis agentum:		Ingens Martis
Unde simul Danai, simul et Troiana iuventus		clamor.
Contremuit. mox ergo viros bellumque relinquens, Sublimem profugo pede conscendebat Olympum: Apparens Tydida tibi fortissime talis, Aestiva qualem consurgere nube vaporem		Mars in coelum
Saepe vident homines, cum turbidus interit aer,		ascendit nubi
Purior et crassam tempestatem aura serenat.		similis.
Lucida sed postquam pervenit ad atria divum, Vulneris impatiens, animoque affectus acerbo, Plagam immortali foedatam sanguine monstrans, Asseditque Iovi, properataque verba profudit: Iuppiter haecne tua res ira digna videtur?		Mars Iovi de
Perpetuone deos patiere in mutua ferri		Pallade queritur.
Dissidia? et quoties mortalibus esse laborant Subsidio, gratumque aliquid facere, ocius in se Vertere bella ipsos? cum te tamen omnia propter Praelia sustineamus, et acria bella geramus. Nunc tu vesanam genuisti in praelia natam, Perniciosam hominum generi, divisque nocentem Omnibus. haec etenim sanum nihil, omnia curat Frivola: quaeque videt sceleri coniuncta. nec ullum Laudis habere locum, sola haec meditatur, agitque. At tibi nos reliqui coelestia templa colentes [140=I 6v] Paremus: parere etiam compellimur. hanc tu Solem nec facis ullis, dictisve coerces: Non aliam ob causam, nisi quod te patre creata est Filia tam petulans, tam noxia. cuius ab astu Tydides hodie impulsus mortalia divis Intulit arma. prius Venerem percussit, et acri Perculit ense volam: nunc me quoque, more furentis Daemonis insiliens, plagis affecit acerbis, Quales ipse vides. sed me fuga festinantum Abstulit inde pedum: quae me nisi forte tulisset, Si non occidisset agentem temporis aevum, Vulnera plura tamen poterat fecisse iacenti Inter confectae prostrata cadavera turbae. Hunc torve aspiciens qui nubibus imperat altis		Iuppiter Marti.
Iuppiter, affatur: Quid me Mars ergo querelis Obtundis vesane tuis? quo invisior alter Non est (crede) mihi coelestia templa colentum. Semper enim te rixa iuvat, bellumque, furorque, Ingenium qui matris habes Iunonis ineptum, Difficile, indomitum, vastum, crudele, malignum, Quacum perpetua est verborum rixa, nec ullo Non interveniunt mihi tempore iurgia, ut ipsum Ipsius haec passum te quae fers vulnera credam Consilio: sic mente mala, sic pectore pravo est. Sed neque sustineo tantos te ferre dolores Amplius, in lucem cum sis de semine nostro Editus, et mater tua te mihi progenerarit. Quod si alia quavis divorum gente creatus Venisses, tam laudis egens et inutile numen, Iam procul invisus superis, Tytanibus esses Inferior, traheresque apud infima tartara vitam. Sic ait, et curare iubet mox Paeona vulnus		Paeon deorum medicus.
Martis, at ille cita medicamina mollia miscens [141=I 7r] Trita manu, Marti apposuit: nec tardius illud Sanavit, liquidi quam crassa coagula lactis Concrescunt manibus cogentis forte bubulci Caseolos. sic curatum de vulnere Martem Abluit accipiens Hebe, dein vestibus illum		Hebe Martem vestit.
Induit, ad cultum melioribus. ille resedit Cum Iove, concesso iamdudum laetus honore. Postquam autem a pugna Martem atque a caede fugarunt, Diva potens bello Tritonia, et inclyta Iuno, Ad superas rediere domos, Iovis aurea tecta. ILIADOS HOMERICAE LIBER SEXTUS. TRoianis igitur pugna Danaisque relicta, Multa gerebantur per apertum praelia campum, Fortibus hac illac torquentum tela lacertis Mutua, vibrantumque aeratae cuspidis hastas Lativagum Simoenta inter, Xanthique fluenta. Cumque diu ancipiti pugnatum Marte fuisset, Primus ibi Danaum columen Telamonius Aiax Agmina perrumpens Troum, ceu lumina fixit Vincendi sociis, et in arma adversa ruendi, Conficiens Acamanta manu, quem Thracia misit		Aiax Tel.
Eusoro genitum, populares inter honesti		Acamantem
Nominis, et famae celebris, quem vertice subter		interimit.
Qua cristae coeunt missa confixerat hasta, Cuspide ferrata penetrante in mollia frontis Viscera, et intruso fixit mucrone cerebrum, Illi in perpetuam clauduntur lumina noctem. Nec minus Axylon Diomedes voce canorus		Diomedes
Teuthraniden occidit: is altae moenia Arisbae		Axylum.
Incoluit, multum locuples, rebusque beatus Omnibus. ille omnes illo quicunque profecti [142=I 7v] Venissent, sic natura praestante vigebat, Hospitio accepit: quorum tunc nemo periclo Eripere, aut potuit supremam avertere pestem. Huic simul adiunxit regere ante Calesion ausum Cornipedes domini, socium. sic ergo perempti Ore momorderunt terram moriente iacentes. Euryalus, Dresonque et Opheltion ire sub umbras		Quos alios
Compulit. inde petens Aesepum, et Pedason ibat.		alii interfecerint.
Hos geminos fratres praestanti Bucolioni (Maximus hic natu natorum Laomedontis Regis erat) peperit praestanti corpore nmpha Nomine Abarbaree, non illi nupta marito, Sed sine lege viro coiens dum pasceret agnas. His tamen illa animos, speciosaque membra reliquit, Armaque ferre humeris dedit, et pugnare sub armis. Astyllum inde Menoptolemus fortem Polypoetes, Pidyten Ithacus Percolion ense peremit, Armis magnanimum praestans Aretaona Teucer, Ablerum Antilochus splendenti perculit hasta Nestorides, Elaton princeps Agamemno virorum: Ille ad lativagum loca Satnioenta colebat, Pedason excelsam. fugientem Phylacon ursit Leitus, Eurypilos stridente Melanthion hasta. Adrestum cepit vivum Menelaus, ut illum Destituere, fuga repetentes moenia, campo Cornipedes: brevibus nam forte haesere myricis Currus et aeripedes, cum iam temone refracto Effudere ducem, dominoque abiere relicto, Troia quadrupedi repetebant moenia cursu. Quo simul attonita capti formidine Troes Intendere citos nebuloso in pulvere cursus, Sic miser in faciem curru deiectus ab alto Stratus humi iacuit. qui mox ut vidit Atriden [143=I 8r] Ad sese stricti properantem cuspide teli, Iamque astare etiam, genua ipsius utraque palmis Supplicibus complexus, in haec est verba precatus: Serva me Menelae, nec affice morte, daturum		Virgilius in
Plurima pro vita, sed et optima munera, quorum		10. imitatus est.
Plena domus patris est praedivitis: aeris acervi Innumeri defossa iacent, aurique talenta, Stannumque, gravidusque chalybs, et fusile ferrum: E quibus ille tibi gratissima munera mittet, Si me vivere adhuc intelligat, atque ligatum Ferre apud Argivas hostilia vincula naves. Sic ait, et parte ex magna persuasit Atridae. Iamque daturus erat famulo, qui duceret altas Ad naves vinctum: subito cum maior Atrides (Diis etiam invitis) venitque, et dura loquutus Verba minabatur fratri: Quod dedecus ergo, Quod Menelae nefas nunc accidit? an tibi curae		Agamemnon
Troiani? de te meriti bene, quando recepti		Menelao.
Hospitioque domoque tibi Menelae fuerunt? Quorum nemo manus nostras evadere debet, Quin potius luere, et diram per vulnera mortem Oppetere, ipsa etiam gestetur matris in alvo Masculus, et seu quis fugiat, captivave gestet Vincula. verum omnes una ratione teneri, Cumque ipsa excindi Troia sine nomine oportet, Indecores, viles, abiectos, degeneresque. Haec dicens, animum fratris mutavit, et ipsum Consilii admonuit melioris, quidque deceret. Reppulit ergo manu versa Menelaus, ut hostem, Adrestum. quem deinde gravem connixus in hastam, Perculit Atrides medii circa ilia ventris, Atque ita prolapsi calido de corpore telum [144=I 8v] Eduxit, foedoque iacentem in pulvere liquit. Tum Nestor Danaos clara sic voce monebat.		Nestor Graecis.
Audite heroes Danai, fortissima bello Pectora, nemo velit vestrum terere ocia, donec Hostes exuviis possit spoliare iacentes, Ad naves quo plura ferat, retrove remittat. Quin prius urgentes occidite, linquite caesos. Post ubi parta dabit vacuum victoria tempus, Mortua tum melius spoliabitis ossa iacentum. Sic dicens, animis iniecerat arte loquendi Omnibus ardorem ingentem. iam Troes Achivis Cedere tota acie, petere ardua moenia cursu. Liquissentque fuga campum, nisi maximus augur Priamides Helenus, sic compellasset amicos,		Helenus
Hectoraque, Aeneanque: Agite huc fortissima Troum		Troianis.
Pectora, cum vobis sit magna ex parte laborum Hoc onus impositum, moles haec maxima belli, Ut vos pro reliquis Lyciis, Troumque catervis, Sustineatis inexhaustum hunc perferre laborem. Sistite, state viri, populumque ex ordine totum Lustrantes, ante has Priameia moenia portas Cogite in arma viros, rursumque capessere pugnam Persuadete animis, quam forsitan ante suorum In mediis pereant amplexibus, et nova fiant Gaudia, et hostili risus ludibria turbae. Nos hic interea, dum nos exercitus omnis Audiat, in Graios quavis pugnabimus hostes Conditione licet, quamvis et viribus aegri, Nec validi satis. at quoniam perferre necesse est Quae ferimus, qua possumus haec ratione feremus. Moenia tu repetens Hector, dic ista parenti Communi, cogat lectissima corpora matrum, Cum quibus ad templum veniat quod in arce Minervae est, [145=K1r] Et sacros reserat postes, et limina divae: Quodque habet eximium, quod nec preciosius ulla		Palladis auxilium
Arte laboratum est peplum, custode reclusa		implorandum
Proferat e cista, genua et venerata Minervae		suadet.
Induat, et voveat bis sex offerre quotannis (Qui nondum subiere iugum, nec aratra, iuvencos) Si forsan miserata urbem, miserata rogantes Uxores Troum, parvosque sub ubere natos, Arceat a muris hostem Diomedea, fortem, Saevum, terribilem, mihi quique ex omnibus unus Longe inter Danaos fortissimus esse videtur. Nam neque maiorem nobis incussit Achilles Ipse timorem unquam, quem dicunt esse creatum Matre dea. populo praestantem viribus omni. Hic tamen usque adeo furit, insanitque, nec audet Quisquam illi conferre manum, fortissimus idem Sit licet, et longo bellorum exercitus usu. Sic Helenus, cuius frater fortissimus Hector Consilium iussumque probans, cito desilit altis Curribus in terram, graviter resonantibus armis, Tela manu quatiens ferro praefixa minaci, Agmina tota obiens, et ad instauranda cohortans Praelia saeva viros. gravis hinc contentio pugnae Exoritur, conversa phalanx Troiana feroci		Hector aciem
Marte resistebat Danais. hi territa retro		restituit.
Agmina verterunt, leviterque, et ab immoderata Caede quiescebant, credentes numen Olympo Descendisse aliquod, miseris quod Troibus esset Auxilio. Tum vociferans fortissimus Hector Admonuit clamore suos: O fortibus actis Magnanimi cives, sociique huc usque profecti, Nunc nunc este viri, nunc quisque opera edite magnis		Suos hortatur Hector.
Digna viris. nunc este diu multumque probatae [146=K1v] Virtutis memores, aciem nunc sistite stantes Donec ego hinc abeo, patriamque revertor in urbem, Iussaque consiliis, nostrisque uxoribus edam, Divis sacra ferant, voveantque piacula magnis Annua daemonibus: quo facto, huc ipse revertar. Haec ubi dixisset, fortissimus Hector abibat Dependente nigro corio, quod ob aspidis ora Deductum fuit, et talos feriente citatos		[Greek:]
Cervicemque viri. Tum processere duorum		hupotupôsis.
In medios exercituum, loca cognita, campos, Filius Hippolochi Glaucusque, et Tydeos alti		Diomedis et
Progenies, aptans Diomedes nomina rebus.		Glauci congressus,
Hiis animus fuit, alternis confligere in armis.		et colloquium.
Iam prope constiterant ambo, iamque arma parabant: Tum prior affatus Glaucum sic est Diomedes. Tu quis es, o hominum fortissime (non etenim te		Diomedes Glauco.
Ante per hoc vidi tanto iam tempore bellum) Qui tam longe isto procedis ab ordine? quique Tantopere tibi (quod miror) confidis, ut ausis Velle manum conferre? sed hoc quicunque fuerunt Ausi, morte sua miseros liquere parentes. Quod si aliquis superum coelo es delapsus ab alto, Dic age: non etenim superis certare voluntas		Hoc Diomedis et Glauci
Est mihi, quod fertur quondam fecisse Dryantis		colloquium, ut medio
Filius, haud modica praestans virtute Lycurgus.	Lycurgus	ardore pugnae nimis
Qui cum despiceret superos, iisque arma pararet,	deorum	longum et intempestivum,
Non fuit ipse diu vita comitante superstes.	contemptor.	nonnulli reprehendunt
Namque sacras Baccho comites, temetoque madentes		etiam neotericorum: inter
Nactus in excelso divini vertice montis		quos vel praecipuus
Nysaei, virides in humum deponere thyrsos		est Hier. Vidas.
Iussit, et impingens stimulos homicida Lycurgus, Non secus ac vaccas fugere in deserta coegit. Ipse etiam metuens Dionysus, in aequora sese [147=K2r] Condidit, atque illum Thetis in sua regna profectum Dicitur abscondisse sinu, fractumque timore, Attonitumque minis. quapropter protinus ipsum Absque labore dei peragentes tempora vitae Infensis odere animis, cui lumen ademit Iuppiter, inde brevi fato confectus acerbo Interiit, quia cum superis certaverit olim. Huius ego exemplo nolim contendere divis. Si tamen ex hominum genere es qui munera terrae Depascunt, victumque parant de frugibus agri, Protinus huc procede, ut tu quoque robora nostrae Experiare manus et acerbae vulnera mortis. Glaucus ad haec: Quid me Tydei fortissime fili,		Glaucus Diomedi.
Qua sim gente rogas? quibus et natalibus ortus?
Persimile est foliis hominum genus omne caducis:	,,
Quae nunc nata vides, pulchrisque virescere sylvis,	,,
Autumno veniente cadunt, simul illa perurens	,,
Incubuit Boreas: quaedam sub verna renasci	,,
Tempora, sic vice perpetua succrescere lapsis,	,,
Semper item nova, Sic aliquis obeuntibus, ultro	,,
Succedunt alii Iuvenes aetate gravatis.	,,
Quod si forte iuvat te qua sit quisque suorum Stirpe satus, si natales cognoscere quaeris Forte meos, referam, quae sunt notissima multis. Urbs est quam veteres Ephyren dixere coloni,		Narrat genus suum
Quae posita in medio celebratur Acheidos orae,		Glaucus quod ab
Illic Aeolides habitabit Sisyphus olim,		Sisypho usque
Ille opibus praestans mortalibus omnibus. idem		repetit.
Is Glaucum genuit: tum Glaucus Bellerophontem, Eximia virtute virum, cui munera divi Roboris et formae, soli tam rara dederunt. Huic animo machinabatur mala plurima Proetus, Proetus Achivorum cum praestantissimus esset [148=K2v] Viribus atque opibus, sub cuius Bellerophontem Iuppiter imperio divum pater esse volebat. Hunc adamans Antea viro non optima Proeto, Quando illegitimos non persuadebat amores, Concubitusque viro vitae fideique probatae, Detulit ad regem, falsisque hiis vocibus usa est: Aut morere o Proete, aut interfice Bellerophontem,		Antea Proeti uxor
Vim facere invite conatum, inducere postquam		falso accusat
Non ullae potuere preces, nec cedere vellem		Bellerophontem.
Incesto iuveni. quae rex obscoena relatu Accipiens, ira est merito commotus acerba. Ut tamen occideret, poenamque reposceret ipse Erubuit, facinusque animo fugiente remisit. At regi Lyciae socero transmisit, et ipsi Tradidit occulta confectas fraude tabellas, Reddendas socero, quibus illi fata parabat		Bellerophontis
Perniciosa viro insonti. qui numine dextro		literae. Adag. Eras.
In Lycios postquam fines, Xanthique fluenta Pervenit, multo Lyciis exceptus honore est, Ipsi praecipue regi, qui sacra paravit Eius ob adventum ter tres convivia soles, Totque boves mactans in singula vota sacravit. Iamque diem decimum veniens aurora reduxit, Tum primum Lyciae rex quaerit ab hospite, numquid Adferat a genero communia scripta libellos: Qui postquam generi tabulas et crimina Proeti Protulit, agnoscens poenam rex. ergo Chimaeram		Chimera.
Expugnare iubet. fuit hoc mirabile monstrum, Non hominum de gente aliqua, sed ab aethere missum: Ora leonis erant, venter capra, cauda draconis, Terribiles vapido spirabat pectore flammas: Hoc sibi tam discors animal tamen ille peremit, Auxilio fretus superum. labor inde secundus [149=K3r] Additur, ut Solymis pugnacibus inferat arma,		Solymi.
Queis nullum dixit genus acrius esse virorum. Tertia sors, ut Amazonidum cum gente virili		Amazones
Bello congrediatur: et has certamine vicit. Postremo nova furta, novas excogitat artes, Qualibus hunc perimat. Lyciae est fons plurimus undis, Huc locat insidias, et corpora lecta virorum,		Insidiae
Qui reducem excipiant, et iniquo Marte trucident.		Bellerophonti
E quibus haud quisquam est iterum in sua tecta reversus:		positae.
Omneis namque potens occidit Bellerophontes. Has rex virtutes miratus in hospite, tantae Indolis a superis reputans venisse favorem, Non alio dimittendum ratus, obtulit illi Et dedit uxorem proprio sibi semine natam, Dimidiumque simul regni praedivitis orbem: Quin etiam Lycii partem telluris opimam, Agrum parte alia peraratum, parte vacantem, Et nemora et saltus laudi sua dona dederunt. Haec uxor peperit tria pignora Bellerophonti, Isandrum, Hippolochum, formosam et Laodamiam. Moverat illa Iovem forma, complexus amatam Iuppiter, ex ipsa genuit Sarpedona dium.		Sarpedon.
Postquam autem invisus superis est factus, in agro Errabat miser ipse suo, solusque dolorem Consumens animi, atque hominum consortia vitans: Nam ferus Isandrum Mars interfecit, in hostem Pugnantem Solymum: formosam Laodamiam Sustulit, affectam poena, gravis ira Dianae: Hippolochus, qui solus adhuc de gente, superque De tribus unus erat, genuit me. hoc me patre natum Glorior, ille huc me Troianam misit ad urbem, Ut bellum gererem. multis tamen ante docebat, Praemonuitque diu verbis, ut ad optima semper [150=K3v] Niterer, et fierem aequales clarissimus inter, Ne patrium genus et famam per turpia facta Dedecorem, similisque meis maioribus essem, Quorum semper opes et nomina clara fuerunt, Tam per magnam Ephyren, Lyciae quam regna capacis. Atque hoc esse meum genus, hoc me sanguine natum Glorior, et generis nec me pudet huius aviti. Talia dicentem, Tydides omnia laetus Audiit, et terrae defixa protinus hasta, Alloquio Glaucum sic est affatus amico: Ut video, mihi Glauce paternus es hospes, ab illo		Diomedes Glauco.
Tempore, quo divinum avus Oeneus Bellerophontem Hospitio accepit. bis denis namque diebus Hunc secum tenuisse ferunt, unaque fuisse Ambos, alterutrinque ingentia dona dedisse: Oenea purpureo fulgentem murice ceston, Bellerophonta novum cratera, auroque rigentem, Utrinque in sese velut in sua cornua flexum: Atque hunc ipse domi, cum vellem huc ire, reliqui. De patre non memini, quod adhuc tum parvulus essem, Quod tunc ad Thebas ierit, reliquisque peremptis Ipse quoque occiderit. Sed enim nos ista vicissim Debemus iura hospitii servare, tibi ut sim Hospes, in Argivam si veneris Hellada: et ipsi Tu mihi, si Lyciae tulerit contingere fines Fors aliqua, aut ratio. quod si vos praelia forsan Contulerint, hastas tum corpore declinemus Alter ab alterius. nam Troes adhuc mihi multi Tam cives sunt quam socii, quos vincere possim. Et tibi Graiugenum superest satis. ergo videntes Ut reliqui agnoscant, nos consuetudine iunctos Esse etiam iure hospitii, nunc arma vicissim Permutemus, ut haec rata cunctis iura ferantur. [151=K4r] Haec ubi dicta, ab equis, et ab altis praepete saltu Desiluere iugis, manibusque in mutua nexis Foedera, dant fidei ceu sacramenta futurae. Iuppiter hic animumque, et sanae mentis acumen Eripuit Glauco. Tydidae namque rependit		Glaucus stolidus
Aurea ferratis commutans arma, iuvencum		et fatuus.
Centenum precium pendentia, ter tribus emptis		Hinc natum adagium
Bobus: et haec facta est ibi permutatio dispar. Hector ut ad Scaeae pervenit limina portae,		[Greek:] chrusea chalkeiôn. [roman:]
Et fagum veterem, tum matres atque puellae		Bras.
Iliades circumveniunt, omnesque requirunt Deque viris, deque agnatis, de fratribus, aeque De pueris. quas ille omnes ad templa frequentes Ut redeant, veniamque deos divasque precentur: Nam luctum multis et cladem fata minari. Ille domum Priami repetens, ascendit in arcem. Regia erat Priami nitidissima marmore puro, Porticibus latis, circundata turribus altis: Quinquaginta inerant thalami, quos ordine longo		Regiae Priami
Connectit series longissima: regia proles		descriptio.
Intus habent Priami consueta palatia nati, Cum sponsis iuxta oppositam regionis ad aulam. Stant alii bis sex thalami, Priamaeia proles Quos habitant natae et generi, castissima turba. Hic ubi Laodicen mater visura veniret, Quae fuit e natis pulcherrima, venit et Hector Obvius huic, quem nacta manu retinebat euntem Nomine compellans: Quid (ait) carissime fili		Hecuba Hectori.
Huc pugna excedens, tete intra moenia confers? Quandoquidem valde insistunt, mala nomina, Achivi Pugnantes, urbemque petunt, murisque propinquant. Tune igitur summa supplex decurris ab arce, Vota Iovi divisque ferens? sed siste parumper [152=K4v] Dum redeo, mecumque fero quae dulcia libes Vina Iovi, superisque aliis, tum denique vires Ipse tuas recrees. nam corpora fessa virorum	,,	Laudibus arguitur
Dulcia vina levant, animisque et viribus augent.	,,	vini vinosus
Et te nunc labor iste tuis pro civibus aegrum		Homerus.
Exercet. cui sic dicenti reddidit Hector: Ne mihi, ne veneranda parens, huc dulcia vina		Hector Hecubae.
Protuleris, ne me enerves, animique vigorem Obtundas potius, roburque a corpore demas: Nec manibus libare Iovi me ardentia vina Sanguine foedatis aequum est, nec Iuppiter audit	,,
Turpia sanguineo pollutos corpora tabo.	,,
Tu potius veneranda parens, tu collige primas Matronas urbis, quarum comitata caterva Palladis ad templum libamina turaque portans Ascendas, peplumque deae quod in aedibus intus Eximium pulchrumque tenes, preciosius ullum Quo non est aliud, venerandam defer in aedem, Ante deae genua auricomae speciosa reponens. Inde vove divae solemnia sacra Minervae, Bis sex immunes ab arandi munere tauros, Si forsan miserata urbem, miserata nepotes Troas et uxores, dulces et ad ubera natos, Arceat insanum Tydidea moenibus urbis, Terribilem, bellatorem, saevum atque ferocem. Tu nunc ergo parens isthaec curabis, et arcem Palladis ascendes: Pariden ego pergo vocatum, Si me audire volet saltem. cui terra dehiscat, Quam cuperem: magnus quem Iuppiter enutriri Iussit in excidium Priami, Troiaeque ruinam.		Paridem
Hunc ego si videam Stygias descendere ad umbras,		devovet.
Ereptum innumeris me cladibus esse putarim. His dictis redit illa domum, famulasque per urbem [153=K5r] Protinus accitum mittit, matresque, nurusque. Ipsa in odoriferum thalamum descendit. in illo Peplorum vis magna fuit, quae Sidonidarum Artifices fecere manus, et Sidone nuper Attulerat, spaciosa Helenen super aequora ducens Diis forma Paris assimilis praestante beatis. Ex his eximium, quod summa in parte iacebat, Nec secus ac sidus claro fulgore micabat, Quo nec nobilius, nec erat praestantius ullum, Ipsa ferens Hecube domum portabat Athenae, Foemineo coetu matronarumque caterva Et nuruum stipante manu, contendit in aedem Palladis armisonae, summa quod in arce tenebat. Ventum erat ad templi limen, formosa Theano		Hecuba cum
Filia Cissei, generosi Antenoris uxor		Troianis matronis
(Namque sacerdotem Troes fecere Minervae)		in templum
Palladias reserat stridenti cardine portas,		Palladis.
Et sumptum manibus fulgenti murice peplum Obtulit ante pedes Divae, genibusque dicatum Applicuit, palmas muliebris turba tetendit, Auxiliumque omnes praesenti ex numine poscunt. Ipsa deam supplex sic est venerata Theano:		Theanus ad
Armipotens, Iove nata dearum maxima Pallas,		Palladem oratio.
Frange manu telum saevi Diomedis, et ipsum		Virgilianum.
Pronum sterne solo, Scaeae sub limina portae, Ut tibi mox bis sena boum tua templa sacrantes Corpora mactemus, totidemque ad sacra quotannis Omnes indomitos, necdum sub aratra coactos, Si miserata urbem, populum, puerosque, patresque, Uxoresque, nurusque tuo sub numine serves. Sic venerata deam supplex in vota vocabat, Diva solo fixos oculos aversa tenebat:		Virgilianum.
Abnuit, et nec ad hanc quicquam est commota, nec illas. [154=K5v] Hector at interea Paridis pervenit ad aedes, Quas ille eximias summa sibi in arce parari Fecerat, accitis quicunque per Ilion essent		Domus Paridis.
Artifices operum gnari, qui celsa columnis Atria fundarunt illi, thalamosque superbos, Sublimesque toros, et dignam regibus aulam E regione domus Priami, nec ab Hectore longe. Huc igitur veniens Hector fortissimus, hastam In manibus longam cubitos bis quinque coruscans, Cuius in extremo lucebat acumine ferrum: Ingressusque domum, sua repperit arma parantem, Thoracem, clypeumque, et curvum cornibus arcum. Stabat iuxta Helene formosa, suisque iubebat Quae facerent opera ancillis, et facta probarent. Hunc torve inspiciens Hector, dictisque severis Increpitans, sic est irata voce loquutus: Improbe, non recte tanta indignatio tristi		Hector Pariden
Contracta est animo, te propter in agmine fortes		obiurgat.
Stant populi, pereuntque sub urbe, et moenia circum. Te propter civesque cadunt, sociique laborant, Urbem circumquaque premunt incendia belli. Tu quoque si stares in pugna, aliosque videres Cessantes, retroque pedes atque arma referre, Argueres: tolle ergo moras, te in praelia confer, Ne velut igne gravis conflagrent moenia belli. At Paris haec placido respondit pectore fratri: Quandoquidem ex aequo mecum facis Hector, ut isthaec		Paris Hectori
Exprobres, quae fata mihi non aequa tulerunt:		placide respondet.
Ipse quoque ex aequo dum tecum colloquor, audi. Non (ut rere) meos in Troadas ira momordit Offenditve animos, ut ob hoc me a munere belli Subtraherem: sed enim compescere dura volebam Vulnera, quae gravibus mordebant pectora curis. [155=K6r] Nunc mihi blanda piis persuasit vocibus uxor Ut bellum repetam, tota quod et ipse probarim Et ratione omni: melius namque esse videtur. Namque viris dubia est victoria, nec vice certa	,,
Constat, et est nunc blanda uni, nunc tristis eidem.	,,
Nunc tamen expecta, dum fortibus induor armis: Aut abeas, ego te mox consequar, inter eundum. Haec Paris. at nihil huic cum redderet Hector, ad illum		Helena Hectori
Lenibus haec verbis Helene: Carissime levir		conqueritur, se
(Si licet haec miserae et vanae mihi verba catellae		malorum illi
Fundere) quam vellem, quo me mea tempore primum		causam esse.
Prodidit in lucem genitrix, vis impia venti In nemora et montes, atque in deserta tulisset, Aut maris ignoti fluctus, et dissita ponti Aequora, quae caput infoelix haec ante ruissent, Tantorum poteram quam causa fuisse malorum. Postquam ita diis visum tamen est, ut in ista malorum Inciderem, meliorem utinam sortita maritum Essem, ut debueram: qui dictaque factaque vulgi Crederet esse aliquid, quem turpia probra moverent De nobis cunctorum hominum: nunc pectore cassus Nec sapit, aut unquam sapiet, facietve quod ipsum Posse decere putes. Verum carissime levir, Huc age succedas, et in hoc requiesce sedili Pauxillum: tibi enim curae, tibi summa laborum Incumbit, miseram me propter, et exitiosum Hunc Paridem, fato quos nasci Iuppiter isto Tam tristi voluit, quos aevi fama futuri Inter inepta canens miserorum exempla reponet. Illi respondens galeam nitidissimus Hector:		Hector Helenae.
Ne me Helene invites, quanquam tua recta voluntas, Ut sedeam: quia fert animus succurrere fessis Troianis, qui me votis animisque reposcunt [156=K6v] Absentem, quos et nostri desiderium ingens Detinet. hunc hortare autem, sed et ipse sua se Sponte animo reparans exuscitet, ante sequatur Quam muros extra evadam, quam moenia linquam Se lateri adiungat nostro, nec ab urbe recedam Ante meos quam filiolum cum coniuge cara Invisam. nec enim num sim rediturus ad ipsos Amplius e pugna, an manibus casurus Achivum, Scire sinit deus, et duri inclementia fati. Haec dicens abiit, galea metuendus et hasta, Impiger ipse suas bene cultas Hector ad aedes. In quibus Andromachen non repperit: illa profecto Exierat, turrimque audax conscenderat altam Cum nato famulaque, ubi tristia fata gemebat, Innumeras fundens lachrymas. Iamque inclytus Hector Egrediens, stetit in foribus, famulasque vocatas Alloquitur: Vera ergo fide mihi dicite, quonam		Hector famulas
Proripuit sese Andromache? quo deinde profecta est?		de Andromache
Ad glotimne aliquam, nutricumve ivit? an aedem		percontatur.
Palladis ascendit, numen venerata Minervae Cum reliquis, quae nunc ibi verba rogantia miscent, Muneribus saevamque deam placare laborant? Huic ita respondit famularum prima roganti. Hector, quandoquidem tibi nos quae vera sciamus		Famula Hectori.
Respondere iubes, non illa ad glotin abivit, Non aliquam nutricum adiit, non Palladis aedem, Qua reliquae immanem divam placare laborant: Sed comite hinc una, puerum gestante, ministra Ausa est in muris altam conscendere turrim, Attonita, approperans, similis iam pene furenti. Idque, quod audisset, Danaos instare feroces, Cedere Troianos, retroque ad moenia ferri, Quae postquam didicit, domibus sese Hector ab altis [157=K7r] Proripuit, mediamque (via qua venerat) urbem Pervadens, Scaeae tendens ad limina portae, Quam per erat campum rediturus et agmina Troum. Iamque egressuro cursu venit obvia anhelo Andromache, quae magnanimi fuit Eetionis		Andromache
Filia: qui Cilicum ditissima regna gubernans,		Eeitionis filia.
Magnas incoluit Thebas sub montibus altis Sylvosisque sitas. hanc e grege tot famularum Una sequebatur nutrix, puerumque gerebat In gremio Hectoriden, tenerum, blandumque alacremque, Festivumque oculis, ridentem mollia, vultu Sidereo, qui voce Camandrion ante parenti Dictus erat, verum vulgo Astyanacta vocabant,		Astyanax enim
Quod solus pater ipsius fortissimus Hector,		urbis regem
Civesque et Priami magnam defenderet urbem.		significat.
Huic pater arridens, tacitos defixit ocellos In puero. lachrymis iam libera, ad Hectora sese Applicat Andromache, sicque est affata maritum: Optime, quod nimium ferus omnia fortiter audes,		Andromache
Quam vereor tua ne virtus te improvida fallat,		Hectori.
Nota tibi nimium. properamque audacia mortem Adferat ista tibi. Crudelis, non tibi cordi est Parvulus hic? non me miseratus respicis aegram		[Greek:] pathos.
Ingenti moerore animi, quam tempore parvo Efficies viduam, si nunc te egressus Achivum Intuleris turbae. nam conficiere per illos, Omnibus in te unum grassantibus: ut mihi longe Utilius fuerit, prius ut mihi terra dehiscat, Aut vivam patulis absorbeat orcus abyssis. Nam quae me miseram res consolabitur ultra? Quae queat esse mihi post te amplius ulla voluptas? Quid nisi continuus dolor, et sine fine querelae Nec mihi iam superest pater amplius, aut pia mater. [158=K7v] Patrem namque mihi crudelis ademit Achilles, Eversa prius et patria, regnoque paterno, Funditus excisa regnorum principe Thebe, Sede patris, qua nulla fuit vel ditior usquam		Thebe Ciliciae
Aut urbs splendidior Cilicum regionis in ora.		urbs opulentissima.
Sed postquam occidit saevissimus Eetionem, Non tulit exuvias (namque hoc scelus esse putavit) Ipsum sed propriis totum combussit in armis. Cuius ad invisi loca nunc deserta sepulchri Inter Orestiades platanos nymphae, inter et ulmos Solivagis habitant antris, Iove coelite natae. At septem fuerant fratres mihi, quos tamen omnes Uno eodemque die nimium crudelis Achilles Misit ad inferni pallentia limina Ditis, Cum sua servarent pingues per pascua tauros, Atque greges ovium. Sed et idem divite matrem Cum gaza abduxit captam, quam deinde redemptam Sumptibus innumeris, patriaque in sede morantem, Arcitenens diro confecit Cynthia telo. Sed tu nunc miserae mihi solus es omnia, mater, Et pater, et frater, dulcisque ante omnia coniux.		Epilogus.
Verum age nunc miserere, nec orphanon Hector egente Feceris hunc puerum, viduam me tempore parvo. Quin potius turrim serva hanc, nec desere muros, Coge alios, istamque iube defendere partem Quae prope declivem demittit humillima murum, Qua vetus ista cavas rupes caprificus adedit, Quater conati iam sunt irrumpere, fortes Aiacesque duo, praeclarus et Idomeneus, Et gemini Atridae, fortissimus et Diomedes: Sive id sponte sua, seu sunt responsa sequuti Auguris, aut vatis Danais sua fata canentis. Huic ita respondit, bello memorabilis Hector: [159=K8r] Omnia quae memoras uxor dulcissima, curae		Hector
Sunt mihi, sollicitoque animo mecum ante peregi:		Andromachi.
Sed pudet imbellem tardumque in bella videri Teucris Troadibusque meis, dum talia spectent. Nec potis est animus sibi conscius esse quietis Ignavae, qui semper in ipsa pericula primum Me simul obieci, studuique simillimus esse Ipse mihi, patriae dum non inglorius essem, Nec mihi dedecori. nec me fugit, affore tempus, Quo simul et Danaum pulcherrima Troia sub armis, Et Priami cadat alta domus, populusque superbus Intereat: sed nec tantum me cura fatigat Troum, Troiadumque: dolor nec maximus ille est, Casuros Hecubam Priamumque hostilibus armis: Non etiam fratrum moveor tam clade meorum, Qui sunt et multi, et bello praeclara iuventus, Omnes luctifici perituri in pulvere belli Sub Danais victoribus: ac me pectore toto Sors tua dura movet, cum te tua fata querentem, Fundentemque pias lachrymas, abducet Achivum Quisquis erit, captam bello, cum tristis et exul Hostilem in patriam portabere, telas Conservas inter texes, et tradita lanae Pensa trahes, et aquam summam portabis ad arcem Urceolis, nunc mane novo, nunc vespere sero, Nunc de fonte haustam Messeide, nunc Hyperia,		Nomina fontium,
Nolens tu atque invita quidem: sed te omnia coget		quorum alter in
Servitii sors dura pati, quam capta subisti.		Thessalia, alter circa
Atque aliquis spectans tunc te perfusa rigantem		Argos: vel ut alii, in
Ora piis lachrymis, aliis haec verba loquetur:		Peloponneso aut
En quo te casus? quo te fortuna redegit		Lacedaemone
Hectoris Andromache? quo nunc tuus ille recessit		fuerunt.
Omnia qui Troiae gessit sub moenibus altis [160=K8v] Maxima? dixerit haec aliquis, tua vulnera toto Corde recrudescent, desiderio icta mariti: Qui tibi servitium, si vivat, demere posset. Sed me tunc potius vitai lumine cassum Terra tegat, quam te videam tam indigna ferentem. Sic ait, extensaque manu clarissimus Hector		Expavescit
Accepturus erat puerum: fugit ille, sinumque		armatum patrem
Nutricis petit, et gremio se abscondit in alto.		infans.
Patris enim faciem galeatam expavit, et aeris Fulgentes radios ab equinae vertice cristae. Subrisit pater, et mater: tum vertice cristas Deposuit, galeamque removit maximus Hector, Abiecitque solo, post haec in nuda recepto Brachia filiolo dedit oscula, deinde precatur. Iuppiter, et vos o reliqui coelestia Divi		Hectoris ad deos
Numina, vos precor ac veneror, date vivere nato		oratio pro salute
Et superesse meo, post me, regnumque tenentem		filii et patriae.
Urbis Dardanidum praeconia tanta mereri, Quanta pater merui, nec me minor esse feratur Tutanda in patria: caeso cumque hoste reversus Victor ovans spolia attulerit, de caede cruenta, Sint rogo qui dicant, multo hic praestantior armis Patre suo est. quae cum perceperit optima mater. Gaudeat, et secum verba haec laetata retractet. Sic ait, et risu lachrymas miscente, parenti Reddidit infantem. quam spectans inclytus Hector,		Hector Andromachen
Ne mihi sic te te affligas, ait, optima coniux,		consolatur.
Neve animo maceres: Mortem nemo effugit unquam,	,,
Nemo vir evadit, sive ille sit utilis armis,	,,
Sive vir ignavus, lex omnibus una statuta est,	,,
Quae iubet esse semel moriendum: haec omnibus una est	,,
Conditio. Mihi quisquis erit qui lumina vitae	,,
Eripiet, certe eripiet sine crimine nostro, [161=L1r] Nec mihi dedecori quae sit mors ulla futura est. Tu nunc vade domum, curaque domestica, quae sunt Cunque paranda domi: telam, subtegmina, lanas Ancillae expediant, tua sunt opera ista: virorum Bella, relinque viris. equidem hoc commune per omnes Quod gerimus, tamen in me uno vis tota recumbit. Sic ait, abiectamque solo cum tolleret altis Terribilem cristis galeam, digressa per urbem Andromache, lachrymis in labra cadentibus ibat, Iam reditura domum. quo cum venisset, ibi ingens Luctus, et immodicae lachrymae, tristesque querelae, Non secus ac dominum saevo iam marte peremptum Lugebant quaecunque aderant, famulaeque, nurusque, Hectora nec vivum sperantes posse reverti, Nec Danaum telis elabi viribus ullis. Interea Paris, haud dudum nec longa moratus		Paris armatus
Tempora, compositis pulchre circundatus armis,		per urbem
Per mediam veniens ibat non segnior urbem,		incedit.
Quam sonipes stabulis diuturna per ocia pastus,		Comparatio.
Vincla indignatus postquam retinacia rupit, Fugit, et exiliens praesepia plena reliquit, Planiciemque aliquam nactus, crepitantibus ultro Tollit se arrectum pedibus, celsaque trementes Fronte iubas quatiens, assueta in pascua fertur, Aut in aquas amnesque et flumina nota natando Improbus, aut gregibus saliens se immiscet equarum. Talis Alexander summa decurrit ab arce, Per plateas urbis longe fulgentibus armis: Ut gallus, quem parta alacrem victoria fecit. Praesto aderat fratri, cum digrederetur ab illo		Paris Hectorem
Ille loco, quo colloquium cum coniuge cara		adsequutus
Egerat. hunc prior affatus Paris, Optime frater,		alloquitur.
Te properantem, inquit, nimium mea tarda morata est [162=L1v] Segnities, tua nec propere sum iussa sequutus. Huic Hector: Tibi nemo aequus decora inclyta belli		Hector Paridi.
Detraxit, belloque valens es, et inclytus armis. Invitus tamen arma subis, et bella coactus Suscipis, et segni ruis in fera praelia dextra. Quae mihi cum de te fama improba venit ad aures, Et mala cum de te iactent convicia Troes, Te male sic audire, mihi est audire molestum, Discruciorque animo, penitusque in fellibus uror. Verum age nunc propero subeamus praelia cursu, Acturi his alias de rebus, ubi ocia pacem Laeta bonam dederint nobis, et ab urbe fugatis Hostibus. inde Deis pro libertatis honore Cratera ingentem statuemus, et apta feremus Munera, si nobis dabit hoc Iovis alma voluntas.

Atque animus, tantum potes exhaurire bibendo. Nunc age, quicquid habes generoso in pectore verae Virtutis, prome, et talem te ostende sub armis, Qualem saepe soles teipsum iactare loquendo. [93=F7r] Ad quem respondens Cretae dux inclytus altae: Atrida generose, inquit, quem saepe solebas,		Idomeneus
Talem praecipue, me nunc spectabis amicum,		Agamemnoni.
Ante ut pollicitus de me sum saepe loquendo. Quin alios potius tu nunc hortaris Achivos, Ut propere assumptis armis fera bella capessant, Ut nostris pereant manibus qui foedera primi Ruperunt, poenasque suo dent sanguine Troes. His dictis animo laetatus abibat Atrides. Inde per et cuneos dum lustrat et agmina circum, Venit ad Aiaces, qui iam fulgentibus armis Stabant instructi, et galeis cava tempora tecti. Quorum densae acies peditum longaeque cohortes Terga sequebantur. qualem super aequora nubem		Comparatio.
Saepe videt celso scopuli de vertice pastor, Contractam Zephyri flatu, et caligine nymbos Densentem picea, et saevam minitante procellam: Ille specus atque antra petens, pecus omne recludit Intus, ut imbelles defendat ab imbribus agnas. Talis erat iuvenum stantum sub fortibus armis Aiaces comitata duos manus inclyta bello, Caeruleis horrens clypeis, et grandibus hastis. Hos rex aspiciens animo gavisus Atrides, Talibus aggreditur: Danaum decora armipotentum		Agamemnon
Aiaces duo, non equidem vos pluribus aequum est		Aiacibus.
Hortari, neque vos iubeo capere arma, quod ipsos Vestra sponte satis video pugnare paratos. Atque utinam sic diis visum immortalibus esset, Summe pater tibi, Phoebe tibi, tibi maxima Pallas, Omnibus idem animus, talis foret omnibus ardor Pectoribus Danaum, nostris excisa profecto Troia brevi caderet manibus. Sic dixit, et ultra Progrediens, Pylios ornantem Nestora magnum, [94=F7v] Hortantemque in bella viros invenit, et ipsis Stare duces, clarum Pelagonta, et Alastora fortem, Haemonaque. Chromiumque, Biantaque, Chriontemque, Dux prudens in fronte equites currusque locavit:		Nestoris in
Extremo pedites instruxit in agmine, belli		instruenda acie
Robur, et auxilii florem: promiscua vulgi		artificium.
Corpora clauserat in medio, quibus undique turba Inclusis, etiam nolentibus, esset in hostem Pugnandi ratio nequaquam libera: demum Instructas equitum turmas, qui prima tenebant, Frenatos moderentur equos iubet, ut sua quique Obtineant loca, ne turbare aut rumpere possint: Neve quis aut in equis, aut fretus viribus ultra Quam liceat progressus, adactum pugnet in hostem. Roboris hoc etenim pacto decedere multum Posset, et inciso minuentur in agmine vires. Praeterea si quis currum aggrediatur, ut hasta Pugnet, et eminus hinc feriat, non cominus hostem. Quandoquidem hoc praestet, quandoque hac arte priores Innumeras olim nudarint moenibus urbes. Hoc tunc ille senex bellorum doctus, et usu Militiae assuetus longo, res ordine gessit. Quem rex aspiciens animo exultabat Atrides, Et prope consistens, verbis affatur amicis: Sic tibi magne senex, animi insuperabile robur		Agamemnon
Corporis aequarent vires, et fortior aetas		Nestori.
Virtutis tam facta tuae generosa iuvaret, (Sed te fracta situ premit et cariosa senectus) Quam foret utilius defecti viribus aevi Destitui quemvis alium, te aetate virentem Praestare integrum iuvenili in corpore robur. Ad quem respondens sedato pectore Nestor, Ipse quoque hoc (inquit) quam vellem maxime Atrida,		Nestor Agamemnoni.
[95=F8r] Rursus ad aetatis bona posse priora reverti,		Optat iuventuti
Qualis eram sumptis quondam iuvenilibus armis,		restitui.
Magnanimum cum victor Ereuthaliona peremi. Sed non omnia dii tribuunt mortalibus aegris.	,,
Viribus aetatis quondam viguisse recordor, Nunc me senta situ consumit et aegra senectus: Non tamen hac etiam nullos aetate labores Sustineo: quoties opus est, ad equestria promptus Officia, exhortor, iubeo, celer omnibus adsum, Consiliis verbisque rego. sunt ista profecto Munera iusta senum: pugnent, quibus integer aevi	,,
Sanguis inest, iustasque dedit fiducia vires.	,,
Talia dicentem, gavisus liquit Atrides. Inde satum Peteo genitore Menesthea, stantem Inter Athenaeos proceres, cui divus Ulysses Proximus adstabat, quem circum armata fremebat Turba Cephalenum, stabant in praelia tantum Accinctae hae acies: nec enim vox ulla sub aures Venerat ipsorum commissae nuncia pugnae, Cum iam prima manu tentarent praelia Troes, Argivique alacres. quos ambos rex Agamemnon Aspiciens, tali inclamans est voce loquutus: Magnanimi Peteos fili diis regis amici,		Agamemnon
Et tu docte dolos struere et componere fraudes,		Menestheo et
Cur ita nunc trepidi stantes aliena manetis		Ulyssi.
Auxilia? ut veniant, et primi bella capessant Argivorum alii. vos primos esse decebat, Qui validum vestris premeretis viribus hostem, In prima stantes acie, vos vocibus ardens Ad bellum exhortari alios. vos nempe priores Percipitis, quae lauta meis convivia mensis Ponuntur: vos prima avido bellaria morsu Pascitis, assatas carnes: vos pocula primi, [96=F8v] Et quoties libuit, dulci spumantia Baccho Ebibitis. nunc grata forent spectacula vobis, Si vos ante decem nostra de gente cohortes Impia crudeli committant praelia ferro. Talia dicentem, iamdudum lumine torvo Inspiciens, contra sapiens sic fatur Ulysses: Atrida, quae nunc ratio est quae tale coegit		Ulysses
Excidere ore tuo verbum, quo in praelia segnes		Agamemnoni.
Arguis esse animos, ignavaque pectora nobis, Arma nec ausuros venientibus obvia ferre Armis Dardanidum, durumque lacessere martem? Quod si forte voles, atque haec te cura fatigat, Specta Telemachi ruiturum in bella parentem, Duraque non timida miscentem praelia dextra. Tu siquidem falsa es nimis et ventosa loquutus. Cuius ut incaluisse animum cognovit, et ira Commotum, placide sic est affatus Atrides: Dive genus Laertiade, fortissime Ulysse,		Agamemnon Ulyssem
Ne moveare animo: nec enim convicia vere		commotum placat.
Diximus ulla tibi, nec te pugnare iubemus, Quandoquidem mihi nota fides tua, certa voluntas, Et quam consiliis praestes, quae prorsus ab omni Seditione vacent, sed quae sint libera rebus Utilibus coniuncta, et quae tibi cunque probantur, Nos eadem sequimur. Tu nunc age perge, parata Arma capesse manu: mihi si quod inutile verbum Excidit, in melius venientia tempora vertent, Et facient meliora dei, quae vana fuerunt. Sic ait, hos linquens: aliosque subinde petivit, Atque ita magnanimum pergens Diomedea, forti Tydeo genitum, stantes in pulvere currus Quadrupedum frenis aptantem offendit, et ipsi Astantem Sthenelum Capaneo patre creatum: [97=G1r] Hos quoque conspiciens, dictis affatur acerbis: Heu factum indignum te Tydeos inclyte fili,		Agamemnon
Quid trepidas? quis te subita formidine captum		Diomedi.
Invasit timor? aut cur nunc ignave moraris? Si tibi forte viam faciant, aliique priores Praelia committant, non sic metuisse decebat Tydeo forti genitum, qui solus in hostes Saepe ruens, pro dilectis pugnabat amicis: Ut referunt, qui facta viri durosque labores Viderunt. neque enim visus neque cognitus unquam Ille mihi est. sed sic aliorum sermo ferebat. Quanquam olim claras advenerit ille Mycenas, Pacificus, cum divino Polynice receptus		Tydei historia.
Hospitio, quando auxilia et socia arma petebant, Sacra subacturi Thebarum moenia bello. Nec labor obtinuisse fuit, quaecunque petebant, De coelo nisi forte minax mala signa dedisset Iuppiter. Ipsi autem nostra e regione profecti Postquam ad iunciferas Aesopi fluminis undas Venerunt, magni misere Etheoclis ad urbem Tydea legatum Danai, tunc ille profectus, Postquam Thebarum Cadmeida venit in urbem, Oedipodionidas complures repperit, illic Laeta frequentantes positis convivia mensis: Nec timuit, multos quamvis, et solus, et hospes, In quaecunque volet subitae discrimina pugnae Irritare animos, verbisque lacessere martem: Atque ut quemque lacessierat. sic viribus audax Vicit, et optatum multis tulit unus honorem: Adfuit illi adeo praesenti numine Pallas. Quam rem sicut erat, non aequa mente ferentes Cadmei cives, equitum genus acre virorum, Insidias posuere viro per nota viarum [98=G1v] Lustra reversuro, quinquaginta arma ferentes Egregios iuvenes, duo quos duxere magistri, Maeon Haemonides diis immortalibus aequus, Et satus Autophono Lycophantes, marte superbus: Quos omnes Tydeus fato multavit acerbo, Prodigiis divum fidens. ex omnibus unum Maeona dimisit salvum, qui fortia facta Nunciet ista domum. talis fuit ille deorum Auxilio Tydeus Aetolus. at aeditus illo Filius, ut bello minor est patre, sic ubi verbis Est opus, artifici praestat ratione loquendi. Talia dicentem nihil ausus reddere contra Fortis Tydides, venerandi iurgia regis (Ut decuit) veritus. contra quem filius orsus Magnanimi Capanei: Noli, inquit, rex Agamemnon		Sthenelus
Falsa loqui. nam nos nostrorum facta parentum		Agamemnoni.
Vincimus, et rerum gestarum nomine, et ampla Laude gerendarum, famaeque recentis honore. Nos quoque si septem claudentia moenia portas Bello adiissemus, multo hac virtute minorem Ducentes populum, tamen illo martia Thebas Claustra ruissemus, neque nos pia numina divum Nec Iovis auxilii fiducia deseruisset. Nunc illi nimium temeraria bella moventes, Stulticia periere sua. ne patribus ergo Imperti, quam nos laudem virtute meremur. Ad quem respiciens Diomedes lumine torvo, Quin tacuisse, inquit, melius fuit, altaque magni		Diomedes
Principis ad sacram duxisse silentia vocem.		Sthenelum
Nec merito magno succenseat ullus Atridae,		obiurgat.
Culpatumve velit, me iudice, quando coactos Concitet in bellum populos, atque agmina Graium. Quem, si foedifragos devincant Troas Achivi, [99=G2r] Et sacrum capiant victricibus Ilion armis, Gloria perpetua, et decus immortale sequetur: Dedecus extremum, si nos fata impia vinci Annuerint. sed nos age, dum virtutis avitae Arma capessamus memores. Sic dixit, et alto Desiliens curru, concussit pondere terram Armorum, sonituque gravi conterruit aures Atque animos et corda virum. tum protinus omnes Instructae properare acies, et in arma vicissim Certantes ruere, hortari propellere regum Quisque suos, totum consternere milite campum. Non secus ac tumidae Zephyro feriente procellae		Comparatio
Aequoris ingentes volvunt ad littora fluctus,		pulcherrima.
Cum trudunt alios alii, franguntur acutis Cautibus illisi, crebro sonat omne tumultu Littus, et obiectae spumant aspergine moles. Talis erat strepitusque ducum, clamorque iubentum Agmina densari, et cuneis invadere in hostem.
Verum alii signis taciti sub euntibus ibant,		Descriptio
Et compressa metu tenuere silentia Graii,		instructi
Quippe duces veriti. potuisses dicere tantam		exercitus.
Haudquaquam esse manum populi. sed et arma corusca Luce refulgebant, quibus ille exercitus esset Ornatus, toto radiantibus aere catervis, At contra ingenti Troes clamore ruebant, Assimiles ovium gregibus, quas clausit in altis		Troiani ovibus
Dives opum pastor stabulis, ubi turgida praebent		comparantur.
Ubera mulgenti, si quas audire gementum Contigit agnorum voces, tum protinus ipsae Assiduis stabula et caulas balatibus implent. Talis erat Troum sociata per agmina clamor, Dissimilis tamen, haud etenim fuit omnibus idem Tot modo linguarum populis, et ab orbe profectis [100=G2v] Diverso, sic quique suo se more ferebant. Troas in arma furor stimulat Mavortis anhelos,		Troianis [Troianos
Glauca truces animos incendit Pallas Achivis,		1540] Mars, Graecis
Terror et ultrices dirae comitantur utrosque,		Pallas favent.
Et moto gaudens vadit Discordia bello,		Discordia soror
Et soror atque comes viricidae proxima Marti,		Martis.
Parva metu primo, mox sese attollit in auras,		Virgilius de
Ingrediturque solo, et caput inter nubila condit.		Fama.
Haec dea tum populi per castra utriusque citatis Passibus incedens, odium serit, excitat iras, Unde moverentur lachrymae gemitusque virorum. Postquam descendere acies unius in aequam Planiciem campi, tum scuta minantia scutis Coniecti, feriunt hastis, animisque furorem Concipiunt, saevae gliscunt in cordibus irae. Tum clypeis motu ingenti et clamore frementes Concurrere cavis, hinc verbera saeva ferentum		Concursus acierum.
Audiri voces caeptae, gemitusque cadentum. Sanguinis hinc nigri per terram effervere rivi: Non secus ac rapidi summis de montibus amnes		Comparatio.
Praecipitant, unamque omnes in valle lacunam Insinuant, ruptis adeo torrentibus undis Ingenti sonitu, procul ut de vertice pastor Audiat aerio. sic tunc per mutua caedem Vulnera miscentum clamor quatit horridus aures. Primus ibi Antilochus pugnantem fortiter inter Confertos acie prima, pulchrisque ferentem Armis corpora tecta Thalysiaden Echepolum		Antilochus
Corripuit, cristaque trahens afflixit equina,		Echepolum
Donec in adversam telum immedicabile frontem		occidit.
Impulit, et fracto transegit in ossa cerebro. Ille oculis durae caligine mortis oborta, Sicut vasta suis e sedibus eruta turris [101=G3r] Concidit, et sterilem moribundus calcat arenam. Cuius ut aspexit fusum tellure cadaver. Chalcodontiades princeps Elephenor Abantum,		Elephenor cadaver
Corripiens pede, perque hostes perque arma trahebat,		Echepoli trahens
Ipsius exuviis cupiens spoliisque potiri.		interficitur ab
Sed causa exitii misero fuit ista cupido.		Agenore.
Namque videns corpus confossi exangue trahentem, In latus, egregius telum contorsit Agenor, Qua nudum clypeo patuit, terraque reliquit Confossum diro letalis acumine ferri. Tum super amborum subito exitiosa coorta est Pugna cadaveribus, Troianos inter et acres Graiugenas, certatim in vulnera more luporum Mutua grassantes, mistaque in strage virum vir Quem feriat legit. hic natum Anthemione superbo Mortifero occidit ferro Telamonius Aiax,		Aiax Telamonius
Florentem iuvenilis adhuc Simoision aevi		Simoision interficit.
Munere, necdum etiam taedis genialibus auctum. Quem quondam viridi descendens mater ab Ida, Adductura domum pecudes de more paternas, In gelida enixa est ripa Simoentis amoeni, Et dedit hoc illi fluvii de nomine nomen. Sed tamen ille suis alimenta parentibus olim Reddere non potuit, quando brevioribus illum Vita tulit spaciis, hostili cuspide caesum. Sese etenim contra venienti maximus Aiax, Pectoris in dextra percussit parte papillam, Tam validis vibrans ferratam viribus hastam, Ut gravis ex humero extaret pars altera teli. Ille cadens moribundus humum concussit, ut altis Nixa cacuminibus, ripaeque agnata palustri		Comparatio.
Populus, armatis decus accessura quadrigis, Atque orbes olim curvos actura rotarum, [102=G3v] Quam faber accisam ferro deiecit acuto. Illa iacens, fluvii steriles arescit ad undas. Taliter Anthemiden Simoision exuit armis, Et vita simul, aethereum genus inclytus Aiax. Antiphus ista videns, telum iaculatus in hostem		Antiphus Priami
Priamedes torquet: quod aberrans, non tamen ipsum		filius.
Perculit Aiacem, sed plurima corpora praeter Missilis hasta volans, in Leuci corpore pulchro Haesit, et astuti comitem percussit Ulyssis, Ultima qua mollem constringunt ilia ventrem, Tunc forte occisi corpus deforme trahentem, Quod iuxta tum procubuit: dextramque remisit. Postquam Ithacus cari mortem cognovit amici, Impatiens animi, et furibunda percitus ira, Armatus nitido aere, furens prima agmina cursu Irruit, et prope congressus pugnantibus, hastam, Concutit, observans quem fixum cuspide leto Destinet. at sese venienti, Troes ab ictu Subducunt, dextramque viri fugere, sed actum Aera per vacuum valido libramine telum, Forte nothum Priami letali vulnere fixum Democoonta ferit, pulchra qui nuper Abydo		Democoontem
Venerat, adducens celerum pulchrum agmen equorum.		Ulysses interimit.
Huic, ut erat socii casu indignatus Ulysses, Mortiferum telum per tempus adegit utrunque. Ille, ubi perpetuam traxerunt lumina noctem, Ingenti cecidit sonitu, super arma recumbens. Quo casu stupefacti animis, retulere citatum Agmina prima pedem: retro simul inclytus Hector Cessit. at Argivi vasto clamore frequentes, Corpora caesorum exuviis spolianda trahebant. Et iam longius evecti, cedentibus ultro Instantes, pavidos urgebant undique Troas. [103=G4r] Quae procul aspiciens ex altae culmine Troiae, Indignans animo, sic est affatus Apollo. Eia alacres iterum validis insurgite in hostem		Apollo Troianos
Viribus, o celerum domitores nuper equorum.		hortatur in pugnam.
State viri, pugnae memores, nec cedite Graiis Turpiter: haud etenim est illis in pectore ferrum, Nec fabricata gerunt invicto corpora saxo, Quae nequeant ferro violari, aut vincier armis. Sed neque pulchricomae Thetidis divinus Achilles Filius in pugnam venit, sed moestus acerbum Luget apud naves irato corde dolorem. Sic deus excelsa palantes Troas ab urbe		Pallas Graecis
Alloquitur, contra Iovis inclyta filia Pallas		adest.
Incitat, incedens inter conserta suorum Agmina Graiugenum, si quos a parte laborum Cessantes, tota videat desistere pugna. Hic Amarynciden fato crudelis acerbo Parca tulit, captum Diorea namque molari		Diores.
Percussit saxo, tereti qua dextera talo Sura coit, Thracum ductor, qui nuper ab Aeno Venerat Imbrasides Piros: et cruris utrunque		Piros.
Perfregit misero nervum, simul ossa molesto Pondere contrivit. nec eo contentus, in udo Pulvere deiectum foede, sociisque supinas Tendentem cum voce manus, iamque aegra trahentem Effugiente anima suspiria, corripit hasta Confodiens medii per puncta tenerrima ventris. Lubrica mortifero de vulnere protinus exta Defluxere solo, nox illum ferrea texit, Luminaque aeternae clauserunt fessa tenebrae. Laetum successu, et perfecta caede ferocem, Aetolus mucronem Theas everberat hastae, Transadigens teretem per pectoris ossa papillam, [104=G4v] Et stetit in medio ferrum pulmone retentum. Inde Thoas prope succedens, de pectore ferrum		Thoas Pirum
Educens, validum vagina liberat ensem,		confodit.
Et medium latus Imbrasidae ferus haurit, et illi Eripit effugientem animam: conatus et arma Exuere, haud potuit. nec enim paterentur amici, Exanimem stantes circum, corpusque tuentes, Arte capillati Thraces, et longa ferentes Spicula, propellunt praestantem robore multo Illustremque virum, et multa virtute potentem. Talia per totos edebant funera campos Thraces, et aerati fulgentia corpora Epaei Ductores, multique alii per honesta cadebant Vulnera, nec quisquam reprehenderit ulla virorum Facta, per illorum quisquis media agmina tutus Transierit, nullo violatus corpora telo, Quemque suis manibus deduceret inclyta Pallas, Ipsius hostiles prohibens a corpore dextras: Tot iacuere solo caesorum milia Troum, Argivumque, die quos bellum absumpserat isto. ILIADOS HOMERICAE LIBER QUINTUS. AT Iovis interea Diomedi filia Pallas		Pallas Diomedi
Audaces animos, et honesti robur adauctum		vires immittit.
Corporis immisit, cunctos ut solus Achivos Inter, et assumptis fieret conspectior armis, Et decus eximiae ferret virtutis opimum. Flamma repercusso clypei tam clara rotundi Aere refulgebat, galea tam splendor ab alta Igneus emicuit, quam pulchrum tempore sidus		Et hac comparatione
Divitis Autumni, quod lotum fluctibus alto		Virgilius usus est.
Surgit ab Oceano, coelumque illustrat, et omnes [105=G5r] Ante alios micat astrorum conspectius ignes. Is fuit armorum Tydidae splendor, et illo Concitus in medios hostes ardore ruebat, Et cuneos turbabat agens atque agmina Troum. Quos inter fuit illustris tam fortibus actis, Quam florens opibus: cives dixere Dareta,		Dares Vulcani
Mulcibero sacer, et Vulcani maximus idem		sacerdos.
Sacrorum antistes, geminos in praelia natos Miserat infoelix, belli virtute superbos, Phegeaque, Idaeumque: horum tum stantia eodem Corpora sors Diomede tibi tulit obvia curru. Hi siquidem biiugum retinacia frena tenentes, Ipse pedes terra veniens Tydeius heros, Postquam in conspectum venere, hinc tela parabant Atque hinc arma prior quatiens Mavortia Phegeus, Praelongam validis contortam viribus hastam, Misit in adversum Diomedea, missa sinistrum Trans humerum delata vago mucrone fefellit, Et vacuas abiit sine vulnere lapsa per auras. At non Tydidae, qui post intenderat ictum, Dextera vana fuit, nec inutilis hasta, sed ipsam Percussit medio sub pectore fixa papillam. Tristia conspiciens morientis vulnera Phegei Idaeus, pulchros currus et frena reliquit, Desiliens ab equis, duri nec ad ultima fati Tempora sustinuit carum defendere fratrem. Qui quanquam fugeret, morte occubuisset eadem, Ni deus inducta texisset nube remotum Mulciber, orba senis miseratus tempora cari. Tum prendens dat equos naves deducere ad altas Tydides sociis. postquam videre Daretis Magnanimi Troes natos, hunc morte peremptum, Illum fata pedum cursu vitasse citato, [106=G5v] Extemplo cecidere animi, metus acrior omnes Invasit. Tum diva feri Tritonia Martis Apprensa cum voce manu, sic deinde loquuta est: Mavors Mars, homicida ferox, et sanguine gaudens,		Pallas Marti.
Concutiens validas ipsis cum moenibus urbes, Mutua num sinimus sine nobis bella gerantur Troas magnanimos et fortes inter Achivos, Spectantes utris laudem victoria, et utris Iuppiter adiiciat belli decus illud amicus? Nos igitur nunc ista relinquere praelia fas est, Vitantes Iovis offensi dum possumus iram. Sic ait, et pugna saevum Tritonia Martem		Mars pugna
Educens, lati ripa viridante Scamandri,		excedit.
Mollibus effulta foliis in sede locavit. Iamque fugabantur vincentibus agmina Graiis Dardana, iam primi ductores omnia ferro Sternebant, dum quemque ducem dux quisque trucidat. In primis populi princeps animosus Atrides. Sternit Halizonum ductorem gentis, adacto		Agamemnon
In pectus mucrone, Odium, qua parte supremum		Odium interficit.
Coniunctum est humero. terram quatit ille cadendo Ingenti armorum sonitu, iacuitque supinus. Occupat Idomeneus Phaestum patre Moeone Boro Progenitum, terra qui fertilis ubere Tharnae Venerat. hunc stantem curru, frenosque tenentem, Lyctius Idomeneus oblonga percutit hasta,		Idomeneus
Qua dextro est humero coniunctum pectus. at illum		Phaestum
Semianimem curru nox occupat atra cadentem,		interficit.
Quem socii Idomenei spoliarunt fortibus armis. At Strophio natum genitore Scamandrion, altis Assuetum sylvis iuvenem, Latonia virgo Quem docuit captare feras, et figere telis, Assequitur prendens telo Menelaus acuto. [107=G6r] Sed neque tunc misero pharetris armata Diana		Menelaus
Profuit, aut longe iaculantes tela sagittae,		Scamandrion.
Quo minus Atridae violenta occumberet hasta.		[Greek:] pathos.
Vulnus enim accepit fugiens in terga, sub alto Fixum humero, medio extabat de pectore ferrum, Ingentem sonitum super arma dedere cadentem. Meriones ferus inde Phereclum corripit, illo		Meriones Phereclum,
Harmonida genitum, quem diva fabrilibus olim		navium Paridis
Artibus erudiit Pallas, opera omnia doctum		fabricatorem.