Helii Eobani Hessi HYMNUS PASCHALIS. NUPER Ex Erphurdiensi. Gymnasio Christianae Victoriae Acclamatus
Erfurt: Johannes Knappe the Elder, 1515
4o: 8 leaves
Text submitted by Harry Vredeveld. The orthography and punctuation of the original have been retained. I have silently corrected obvious printing errors, expanded the abbreviations, normalized the use of i/j and u/v, and, where appropriate, added paragraphing. For a critical edition, with translation and commentary, see: The Poetic Works of Helius Eobanus Hessus, vol. 3, King of Poets, 1514-1517 = The Renaissance Society of America Texts and Studies Series 1, ed. Harry Vredeveld (Leiden, Boston: Brill, 2012), pp. 1-53, 511-25.
[A1r]
Helii Eobani Hessi
HYMNUS PASCHALIS. NUPER
Ex Erphurdiensi. Gymnasio Christianae
Victoriae Acclamatus
AURAE VULGARI SACRUM [SACR 1515]
Qui legis Hessiacae tot iam nova Carmina Musae
Haec quoque: sed placido lumine: pauca vide
Iubila divinam canimus testantia palmam
Res animo: in versu Copia nulla fuit
DIVAE VERITATI POSITUM
Detrahit optati presentia semper honori
Et patrio vates nullus in Orbe placet
Si nisi post mortem mea Carmina nemo probabit
Displiceant semper Carmina nostra precor
[A1v]
LITTERARUM SCIENTIA PRAESTANTI VIRO LUDOVICO PLATZ MOELSINGENSI: MAGISTRO: PHILOSOPHO: AC THEOLOGO. BONORUM COGNOMINI OPTIMO EOBANUS HESSUS S. D.
Darium Persarum regem cum privatus adhuc apud Sylosontem [Syosontem 1515] Samium ageret pro accepti ab eodem vestimenti beneficio in regno postea constitutum totius Insulae imperium reddidisse ferunt[.] Quem ego mi humanissime Ludovice si rex essem libentissime quidem imitarer et pro beneficiis quae ubertim in me contulisti principem insulanum facerem[.] Nunc vero nec Regnum habenti: nec ingratitudinis vitium admittenti quid faciundum censes? profecto quod potentissimo Artaxerxi obviam aliquando factus rusticus affectum scilicet pium et veluti aquae haustu oblato liberalis animi testimonium. Equidem salsa mola litent necesse est qui thus non habent[.] Hymnum igitur quem hoc sacro (Christi dormitione) triduo futurae instantis Paschatis festivitati praelusi tibi nominatim adscripsi: titulumque in libelli frontispicio ea ratione posui ut et tu Carmini ipsi sacro et vere Christiano tuo nomine et absolutissimae eruditionis gloria authoritatem tribuas: et simul malevoli a calumniandi consuetudine deterreantur si tam boni nominis maiestatem statim in anteliminari pagina reveriti fuerint[.] In publicum igitur bonis (ut bona spes est) avibus exit libellus Christo sacer tibi vero devotus[.] Quem si probaveris nolim tam exiguam operam melius collocasse. Vale
Ad paschale Iusticium M.D.XV.
[A2r]
EOBANI HESSI HYMNUS PASCHALIS
Ite lugubres Elegi Camoenas
A triumphali prohibete pompa
Dum resurgenti placidum canamus
Carmen Iesu
Carmen intonsi placidum Choraules
Sepe vocali geminate plausu
In Chorum vernis pueri revincti
State Coronis
O diem nulli meritis secundum
O diem Christo duce gloriosum
Quo salutatus redit ille victo
Victor ab Orco
Ecce quam primo saliens ab ortu
Luce Sol mundum nitida colorat
Latius spargit Croceum renidens
Diva pudorem
O dies multum veneranda salve
Omnibus maior: meliorque cunctis
Quas adit toto vagus et relinquit
Lucifer Anno
Namque pubescens: et adhuc inaudax
[A2v]
Mundus a primo genitore rerum
Hoc die primum stabili coactus
Fine quievit
Vidit humani generis Tyrannus
Nec tulit divis hominem coaevum
Quem dolo captum ferus ex paterno
Propulit horto
Venit in terras male germinantes
Nuper ex terra genitrice factus
Clausa mox vitae est: adaperta durae
Ianua Mortis
Donec Annorum seriem recensens
Quinquies vidit periisse mille
Et ducente nos vetus ille magni
Conditor Anni
Virginis castae teneram per aurem
Lapsus in nostrae regionis oram
Carnis humanae deus Impotentes
Induit Artus
Donec ex alta cruce pro Salute
Mortuus nostra Duce subiugato
Mortis. Antiquos tulit ex profundo
[A3r]
Carcere Manes
Noctis obscuram superavit umbram
Fregit inferni rabiem Draconis
Liberos patres iterum paternum
Duxit in hortum
Fugit infausti dominus profundi
Anguis Ixion: Iove natus undae
Immemor fugit. tenuit molestum
Sysiphus Orbem
Scilicet Christo veniente caedit
Vanitas prisci malesuada saecli
Ille nam praefert manifesta pulsae
Lumina nocti
Interim terras meliore visit
Sol novus vultu. veluti Resurgens
Cum suo nuper moriente eodem
Rege cruentus
Ecce lugentes Mariae Sepulchrum
Dum petunt palla Iuvenis nivali
Candidus sedit: timidasque tali
Voce salutat
Quem necis captum pedicis Iesum
[A3v]
Quaeritis vivit: laqueoque cassus
Mortis. humanam reparavit ira
Vindice vitam
Ite qua verno Galilaea cultu
Prima victorem dominum recepit
Haec dabit vobis iterum resumpta
Carne videndum
Illa facundus superum minister
Fatus effugit tenues in auras
Ceu micans fulgur solet aestuantes
Lambere nubes
Cesset infoelix igitur. nec ullos
Garriat contra rabulas: Apella
Qui resurgentem proprio negarunt
Corpore Christum
Regnat: et victo dominatur Orco
Imperat caelis: humilique terrae
Ipse surgentem melior renascens
Mundus adorat
Tota naturae facies amoenae
Vis reflorentis genitiva terrae
Sponte testantur nova parta toti
[A4r]
Gaudia mundo
Phoebus Hyberno rediens ab astro
Molle Phryxaeae pecudis per Aurum
Alma ver cultum revocantis intrat
Cornua Tauri
Ante Brumali glacie rigentem
Nunc humum laxant Zephyri: monentque
Arva Sementi reparanda iunctis
Vertere bobus
Flabra Riphaei Boreae quiescunt
Aura vitalis rediit Favoni
Et novum terrae nova pollicenti
Spirat honorem
Montium summi nivibus solutis
Vertices manant: rapidoque volvunt
Imbrium lapsu recidiva summis
Saxa frutetis
Gratiae vernos religant capillos
Laureas nectunt faciles Napaeae
Naiades pulchro fluvios coronant
Flore comantes
Hinc sui Sylvis redeunt amictus
[A4v]
Atque praetextu viridi renident
Hinc odoratas aperitur omnis
Vallis in herbas
Quid canam[?] magno redeunte Christo
Ista non solum: Sed et omne laetum
Quicquid est usquam: spacioque magni
Clauditur Orbis
Terra factori sua dona reddit
Mitior pontus dominum fatetur
Astra testantur rediisse: caelo
Consonat Aer
Ille concentu resonat canoro
Dulce clamantis per inane turbae
Qualibus credas superum moveri
Vocibus Orbem
Blanda ridentes pecorum per herbas
Turba lascivit: sedet ipse iuxta
Ocio laetus: gelidaque pastor
Vernat in umbra
Ista naturae documenta passim
Admonent curis hominem relictis
Rite paschales adolere festis
[B1r]
Ignibus Aras
Ergo lustratis nova flamma templis
Lucet: et flavos apium labores
Hauriunt stupis alimenta sacri
Dantibus ignes
Igne lucentes decorantur Arae
Thureis Aer nebulis gravescit
Natus e terra madet expiatis
Caereus Undis
Serviunt puris elementa sacris
Et creatorem celebrant abacta
Lite: concordi [concordes 1515]: socioque firmant
Foedera nexu
Nos redemptori pia vota Christo
Solvimus grati: precibusque iustis
Ante solennes dominum precantes
Volvimur Aras
Christe qui mortem moriendo nostram
Vincis: et victor patrias ad Arces
Evolas, clemens tibi servientem
Respice turbam
Christe victrici tege Christianam
[B1v]
Dextera plebem: Clypeumque contra
Criminatores fidei beatae
Tende salutis
Christe da nostris toties petitam
Regibus pacem: fera bella sopi
Ne trucidatos proprii cruentent
Corporis Artus
Deprope instantem prohibe Tyrannum
Sanguinis nostri[.] Quoadusque tandem
In tuis late pateris furentem
Finibus hostem?
Pelle crudelis populosa Turcae
Castra qua vicina sinus Propontis
Arcuat: magnamque videt propinquus
Bosphorus Urbem
Error expiret Mahumeticorum
Floreant sectae rata Christianae
Regibus nostris iterum receptus
Serviat Orbis
Ipse Rhomanae dominator Aulae
Sternat adversum Leo fortis hostem
Maximus terris: pelagoque regnet
[B2r]
Aemilianus
Creditos reddat sibi terra fructus
Nec satis venti noceant: nec imbres
Sed gravent passim reparata plenae
Horrea messes
Hoc fave nobis genitor verende
Hoc Triumphales hodie reportans
Laureas: Hoc tu sacer Utriusque
Annue flatus
IN SEPULCHRO CHRISTI CLAUSO
Ite procul Risus: numeri: ioca: gaudia: honores
Nil iuvat hic preter flere: dolere: mori
Si tamen ista legi patitur dolor: Aspice lector
Pro vita rerum Mortua Vita iacet
IN EODEM APERTO
Ne propera lachrymas iterum positure Viator
Quid dubitas etiam marmora posse loqui?
Clausus in hoc tumulo triduum deus ecce revixit
Mors iacet: Hoc nequeunt Saxa tacere. Vale.
ANTE IMAGINEM CRUCIFIXI
Taliter humano deus est in Corpore passus
Hac nisi parte deum pingere nemo potest
[B2v]
In Pictores Ironia
Quis color est animae? trino quae forma Tonanti?
Quam dederit Pictor, Solus is ergo sapit
Ad Idem
Si tam torvae animas cruciant post funera larvae
Certe ego post mortem Gorgonis esse velim
Stulticiae Pictorum Derisio
Sex oculos: totidemque manus: tot crura: tot aures
Qui tribus impinxit tres putat esse Deos
In Eosdem Ironice
Quod neque mens hominum: neque totum intelligit aevum
Indocti potuit pingere docta manus.
In Eosdem de Iudicio Christi
Ne sontes pereant natum si mater adorat
Iniustum nunquid vellet iniqua parens?
DIVITIS AVARI EPITHAPHIUM
Scazon.
Procul Viator ista Lecturus stato
Ne forte pallio auferas partem Saxi
Vel Spiritu inde pulverem tuo spires
Qui tot collectus annis auget hoc bustum
Nam dives hic avarus: et tamen pauper
[B3r]
Inopem: et molestam dormio miser noctem
Nam quod labore inediaque quaesitum
Aurum recondidi. mali aegerunt fures
Spuriique pessimi: malique cognati
Male istud helluantur: et meos Manes
Ultro lacessunt: polluuntque tumbetum
Scaenoque olente: Lotioque deformi
Canem vocantes Euclione peiorem
Cynicoque quodam cuius excidit nomen
At ipse habere somnio aureos montes
Et abditos latere ubique thesauros
Precor Viator ista dixeris nulli
Ne somniando qua fruor voluptatem
Aliquis furetur: Hocque dormiam peius
Adulescentis Prodigi et Ebriosi
Epithaphium, Phaletium
Heus tu quo properas Viator? adsta
Et nil perstrepe. Sed vide silenter
Rubro Carmina scripta Porphyrete
Hic somno simul et mero sepulti
Potoris iacet umbra Symphiloeni
[B3v]
Annis qui Patre mortuo duobus
Agros: horrea: tecta: prata: villas
Hortos. praedia: rura: iura: fundos
Centum milia iugerum patentes
Centum Auri gravipensilis talenta
Sexcentos veteris cados phalerni
Centum milia totque doliorum
Uno gutture devoravit. Inde
Haustu dum bibit ultimo quievit
Praecavisse sitim ratus futuram
Suspenso hunc pede praeteri Viator
Ne si senserit. impetu resumpto
Vicinam voret ebrius Tabernam
EOBANI HESSI DE CAPNIONE EULOGIUM
Monstrorum domitor toto: Iove natus: ab orbe
Nobile: virtutum praemia: nomen habet
Gloria Capnioni non est minor: ille nec Hydra
Nec reliquis vicit monstra minora feris
Qualia iam nemo quaerit. nisi forsitan esse
Incipis ignotus Bardocuculle tibi
EIUSDEM AD EUNDEM DE GALLIS
MYSTICA PARENESIS
[B4r]
Semivir insultet Gallus licet. Armiger illum
Corripit: et superi fert Iovis ante pedes
Iuppiter Omnipotens Gallum prosterne volentem
In tua sacrilego scandere Regna pede
Verum si dubitas magnam violare Cybelen
Pro Gallis Dryudas in tua templa refer
EIUSDEM DE SUO POEMATE
Vivida mortiferae circum Laureta Cupressi
Nec bene cum tribulis lilia blanda virent
Ut tamen in sylvis: et molle virentibus hortis
Conciliat varias gratia maior opes
Carmina non uno semper manantia succo
Plus animos: tanquam ficta parerga iuvant
Ergo brevi clausum Carmen Paschale libello
Non decuit solum continuumque legi
NON NISI PESSIMO
Invide si mordes nostra est victoria: Verum
Si mea tu laudas Carmina, disperii
Last modified: April 14, 2013