De
generibus Ebriosorum. et Ebrietate Vitanda
[
4o: 20 leaves
Text submitted by Harry Vredeveld. The orthography and punctuation of the original have been retained. I have silently corrected obvious printing errors, expanded the abbreviations, normalized the use of i/j, u/v as well as of final e/ae. Paragraphing has been added, where appropriate.
De
generibus Ebriosorum. et Ebrietate Vitanda.
Quaestio
facetiarum et Urbanitatis plena non minus quam
pulcherrimis
optimorum Scriptorum flosculis referta.
In Conclusione
Quodlibeti Erphurdiensis Anno Christi. M.D.xv.
Circa
Autumnale Equinoctium Scholastico more explicata.
[Woodcut: A sheep, calf, sow, and ass carouse behind a
rectangular table while a monkey, crouching on top of the table, knocks over a
small keg. The calf has a scarf around
his neck and hay between his horns [cf. Erasmus, Adagia 1, 1, 81]. The sow wears a gown with cape collar, the
ass an academic softcap and gown. At the
left end of the table is a dog holding a small keg. A bear with glasses on his nose and a book in
his paws sits on a bench in front of the table.
A goose to his right holds up a torch for him. At the far right, next to a large keg with a
spigot, stands a wolf with a satchel.
Banners next to the animals are left empty.]
[A1v]
In
facetosam de ebrietate Questionem
Litterariae
sodalitatis Erphurdianae Testimonia
Eobani
Hessi
Semina
mandragorae nascenti consita Baccho
Decoctum faciunt lenius esse merum
Sic
nisi rugosam genialis gratia frontem
Temperet. est odium qua ratione trahat
Sic
iucunda gravi Sophiae coniuncta Poesis
Sic acidis gustum dulcia mista iuvant
Hic
igitur salibus gravitas variata modestis
Fulget. ut Idaliis compta minerva rosis
Quem
non ista movet comitante libentia risu
Hunc nihil humani cordis habere puto
Eiusdem
Risus:
scommata: fabulas: iocosque
Vafre
dicta: sales: facetiasque
Cum
Musis Veneresque gratiasque
Uno si
placet aspicis libello
Humanissime
et erudite Lector
Nasum
nil moror improbissimorum
Qui
nullum salibus locum relinquunt
Illos vita
decet Timoniana
Nos
caelo propiore foederati
Caelo
teste iocamur innocenter
Ioannis
Foemilii
Noscere
de Baccho si vis Loedoria mille
Ridiculo breviter connumerata ioco
Hic
lege quae pascunt curis suppressa malignis
[A2r]
Pectora comperies scommata plena iocis
Quod
facias. quoniam non semper fronte severa
Crassum tam tetricum ferre decere puto
Bartholomei
Gotii Threisensis
Quam
noceat tenerae Ebrietas viciosa iuventae
Hic agitur vivis Lector imaginibus
Hanc
simul ut pestem declinet cum rude doctus
Hereat hic scriptis: ille parerga notet
Euricii
Cordi
Convivas
vitulos: hircos: asinosque: suesque
Prensa vides bruto stringere vina pede
Quid
mirare? tuos hic aspicis Heluo fratres
Qui quoties potas talis es ipse pecus
Quandoquidem
pressis rationem sensibus aufert
Aemula Circaeis artibus Ebrietas
Quam si
bellipotens
Clarior hac nusquam natio gente foret
Christophori
Mancini
Candide
pace tua si verum Corde fatendum est
Dispare cum brutis Helluo fauce bibit
Talia
dicentem prompta accipit Ebrius aure
Forte putans partes velle iuvare suas
Fallitur
est bruto foedus magis. hoc sibi quantum
Sufficit. ille dato gurgitat absque modo
Berteri
Dami
Quanta
sit Ebrietas et quam foedissima pestis
Una potest vero causa probare modo
Omnia scire putans nescius ipse sui est
[A2v]
Pro
Conclusione Disputationis de Quolibet Erphurdiae. Anno Christianae computationis.
M.D xv. celebratae In frequentissimo patrum. et ordinum consessu querebatur.
AN Ebrietas viciorum fomes[:] Virtutum
enervatrix: Ingeniorum pestis: Vitae teredo[:] Omnium denique aetatum clades et
excidium
Quae Germanis fere omnibus non minus vere
quam contumeliose ab Italis exprobratur
Sit Avaricia peius vicium: et in puero
bene instituendo quam res Venerea detestabilior: Magistratus et res gerentibus
pernitiosa[:] In sacerdotibus turpis: litterarum vero studiosis omnibus tanquam
memoriae mors fugienda censeatur.
VEllem
profecto humanissime domine Quodlibetarie ad huiusce tam grandis tamque
diffusae Quaestionis sententiam explicandam alium vestra prestabilis humanitas
ad id operae subeundum magis idoneum delegisset. Quantum enim mei Iuvenilis ingenii capacitate
possum consequi tantae difficultatis et copiae est iamdudum ad me data
Quaestio. ut non solum meae si quid est eruditionis (quod tamen sentio quam sit
exiguum) tenuitate non possit explicari sed docti cuiusdam et multarum lectionum
expertissimi ingenium et eloquentiam requirere videatur. Est enim nisi fallar. summa tituli
Quaestionis de Ebrietate vitanda. de qua
re quam multa passim apud omnes ferme tam sacros quam prophanos tam Aethnicos
quam christianos scripta et adnotata sint quis nescit: cum huiusmodi vicium sit
Ebrietas quod non solum Christiani [1516; Christiane 1515] sed et
gentiles omnes philosophi uno eodemque consensu detestentur [et]
abhorreant[?] Librum integrum et iustum volumen
non unius aut duarum horarum Questionem efficerem si omnia quae de Ebrietate
scribuntur et adduci possunt in huius materiae vellem cogere angustiam[.] Sed
non est animus ita hanc rem exequi ut maxime omnium philosophari videar qui
nunc maxime ineptire debeo cum peregregie quidem et perquambelle omnes vos
philosophati iamdudum velut istius molestae severitatis exhilarationem et iocos
post seria
[A3r]
expectetis[.] Consuevit enim huiusmodi ludus philosophicus
cum quibusdam iucundissimarum rerum amoenitatibus et dulcibus fabulis
interspergi. tum in quandam festivam et ioci plenam facetiam desinere. quo
animi dies iam aliquot severioribus philosophiae studiis occupati et quasi
defessi reficiantur et in semetipsis revirescant[.] Cui tam laudatae et bonae consuetudini ne
solus contraire novumque et inamabilem morem superinducere videar Agite
humanissimi Viri equis animis: piisque et ociosis auribus quae in hanc rem
hodierna die dicturus sum accipite.
Audietis enim et seria mixta iocis et veritatem cum mendaciis: hystoriam
cum fabulis aequis (ut opinor) passibus incedentem
Est igitur (ut ad rem veniamus) primo loco
animadvertendum hanc esse Ebrietatis velut descriptionem Quam Eobanus Hessus
noster nuper rogatu quorundam amicorum ex famae Virgilianae descriptione
immutatis nonnihil verbis sic expressit.
Ebrietas
commune malum crimenque iuventae
Ebrietas
vicium: cladesque aeterna senectae
Ebrietas
Vitaeque ferox: Animique tirannus
Turpe
malum quo non aliud damnosius ullum
Debilitate
manet: viresque extirpat eundo
Parva
metu primo: mox sese attollit in artus
Ingrediturque
caput sensusque obnubilat omnes
Hanc
peperit mater: Luxu patre: blanda Voluptas
Extremam
(ut perhibent) Veneri: Morphique sororem
Infirmam
pedibus: plumbumque imitantibus alis
Monstrum
horrendum ingens: cui quot sunt corpore [corpora 1515] plumae
Tot
putres papulae subter mirabile dictu
Tot
somni species: tot sunt sine nomine mendae
Nocte
furit: siccoque diem nunquam ore salutat
Luce
serit rixas: et magnas commovet urbes
Tam
iuris rectique tenax quam nescia veri
Ebrietas
commune malum crimenque iuventae
Sed ne prius ineptire incipiam quam bonam
huius questionis partem absolvero hanc primam pono Conclusionem
[A3v]
Bestialem
esse voluptatem Ebrietatis. Conclusio i.
VIcium Ebrietatis et Asotiae quod multos
homines peius etiam quam Circes incantamina in Bestias vertere consuevit.
Multorum viciorum fomes et incitamentum
cum sit omnem veteris disciplinae sanctimoniam pervertit sicubi supra modum
continentiae inolevit
Ad
huius conclusionis probationem
Cum te
mortalem noris presentibus exple.
deliciis
animum[:] post mortem nulla voluptas
Eya sane
pulcherrima clarissimi Helluonis sententia Eya wie ein gute meynung ist es wo
man stetes guter ding ist[.] secundum
Senecam vivite laeti dum fata sinunt. lat uns schlemmen die weil wirs mogen und
haben[:] Cras forte non licebit[.] Et ut
horatius inquit
Dona
presentis
Linque
severa
Et alio
[A4r]
loco
Quid
sit futurum cras fuge quaerere
Et item
nunc
est bibendum nunc pede libero
pulsanda
tellus etc.
Szo
gehen myr secundum psalmographum de virtute in virtutem Von eyner zech in die
andern. ut scribitur in Taberna culis rusticorum. Im land zu Sachßen. ca. ubique In antiquo pariete cum
albis carbonibus
Sauff dich
vol und leg dich nyeder.
Stehe fru
auff und vol dich wieder.
Szo
vertreybt eyn füld die ander [1516; andern 1515].
das
schreybt der güte frumme priester Allexander
Ecce quam
bonum et quam iocundum habitare fratres in unum. Wan die bruder zu sammen thun
und werffen den abt zum fenster auß Quia
tunc repletum est gaudio os nostrum. Szo wollen mir unßern schnabel in weyn
waschenn. Et lingua nostra in exultatione Unnd wollen mit freuden syngen.
Keyn
besser freud auff erden ist
dan gutes
leben han.
Mir wirt
nit mehr zu dyßer frist
dan
schlemmen umb und an.
dar zu ein
guter mut
Ich reyß
nit ser noch guth
als
mancher reicher burger
noch
grossem wucher thut.
Hec enim
socii hec inquam est illa magna navis das große schyff der breyten gselschafft
die do schyffen und sigeln mit halben wind versus Narrogoniam in Schluraffen
land do die heußer mit wursten gezeunet: und mit honig bekleybt. und mit fladen
gedeckt seyn. De qua
foelici patria dictum est. Dabo vobis terram fluentem lac et mel. Da uns die gebraten tauben in die meuler
flyegenn. In hac navi nostro quidem
tempore multi sunt principes et antesignani qui in vexillo quidem pro signo
habent Imaginem Sardanapali in puppi vero Philoxeni effigiem cum gruis collo
depictam[:] Illius scilicet qui ut Aristoteles scribit collum gruis dari sibi
optabat quo diutius edendi bibendique voluptate frueretur. Quantum deus bone monstrum: quam [Zarncke;
qua 1515] risu dignum spectaculum si homo quispiam gruis collo
conspiceretur. Et tamen hoc istud terriculamentum a natura abhorrens optabat
tantus voluptatis belluinae adsertor.
Gruem igitur eum non philosophum fuisse quis sapiens non diiudicet qui
propter pauxillam voluptatem et rem adeo momentaneam homini gruem pretulit.
Sardanapalus vero inter voluptates muliebres ipse mulier non rex turpiter consenescens
opulentissimum Assiriorum regnum perdidit seque ipsum ignominiosa morte
confecit
[A4v]
qui
erat eius vitae condignus sane exitus.
Erat enim et ipse unus Epicuri de grege porcus. De quibus antequam latius quicquam dicam
prius istiusmodi subinfero Corollarium primum.
Variis
bestiis assimulari Ebrios. corollarium
i.
IN pecudum
igitur et bestiarum numero habendus censetur
Quisquis huiusmodi Ebriosae
crapulationis vicio detinetur
An et
vos non vidistis aliquando in hac Urbe nostra (ne muros civitatis transiliam)
multas huiusmodi pecudes? multas bestias: multos asinos: multos sues: dum sese
homines esse obliti quadrupedes reptant in scaeno lutoque volutantes [1516;
voluntantes 1515] sese. Quod ut
magis credatis et velut ex re praesenti cognoscere possitis videte precor et
cognoscite mores singulorum qui se vino quottidie Zithoque quod nos Cerevisiam
vocamus habunde proluunt atque adeo ingurgitant ut consistere nisi iacentes vel
incedere nisi quadrupedes nullo modo possint quorum meminit Iureconsultus C de
bestiis c. Asini ¶ Ipsi sunt Et. ff. de potatoribus. L. nulla c. Sauffs gar auß: et ¶ Bos et Iumentum. Ubi
dicit glosa et notat Bald auß: et Barth hol crauß. in Decretis Colonicis
distinctione aequali: et sunt verba Domini Halt lex ander. In capitulo Plenus
Inops. Ubi dicitur quod aliqui fiunt Ebrii ut Asini.
De his
qui dicuntur habere asininam Ebrietatem
ET illi
dicuntur habere Ebrietatem asininam vulgo. Esell voll ader truncken. quoniam
non secus ac asini se gerunt erga suos Sympotes[:] tunc enim vera est illa propositio homo est
Asinus. Szo seyn sie recht esel scilicet rudes: ignari[:] infaceti:
incompositi: Impudici: immorati quales aliquando videmus nonnullos qui etiam
mediocriter poti neque preceptores suos neque natu maiorem quempiam. imo ne
matronarum quidem aut virginum pudiciciam verentur quo minus turpia dictu
proferant sese malorum facinorum perpetratione iactant: Et iuxta Ovidianum
illud
Corpore
cum nequeant quod possunt nomine tangunt
Et nulli non se concubuisse ferunt.
[A5r]
De his qui dicuntur habere Ebrietatem caninam
Item
aliqui assimulant Caninam Ebrietatem vulgariter Ettlich werden hunds voll. hoc
est Wen sie gezecht sein ßo stecken sie voll hunds flygen und morren und
beyssen umb sich[.] Cave ab illis Hüt
dich vor den selbigen beyssenden hunden quoniam cor eorum vanum est et
iniquitate plenum est guttur eorum.
Egregie tamen in sobrietate vicia sua isti canes dissimulant. sie
bytenn dir guten morgen ore scilicet sed corde wunschen sie dir all
ungluck. Cave ab illis hüt dich vor den
Qui veniunt ad te in vestimentis ovium intrinsecus autem sunt lupi
rapaces. Cave ab illis hüt dich vor den
Katzen die vorn lecken unnd hynden kratzen.
Hii sunt qui ob nativam et genuinam maliciam. invidiam quam vel erga
bonarum litterarum amatores: vel quoscunque virtute praestare cognoverint [1516b;
cognoverit 1515] gerunt nullo nisi Ebrietatis tempore non dissimulant[:]
Tunc enim ex abundantia cordis os loquitur. Szo gehet des hertzen boßheytt zum
maull auß Quia verum est illud quod vulgari adagio dicitur Affen frawen kynder
und truncken man / keyn ding lang heymlich halten kan. Hii canes non solum in aedibus sed et in
publico aliquando latrant: et quoscunque mordicus arripiunt Und mengen stetes
hundes hor eyn. De quibus dictum est illud psalmographi Sepulchrum patens est
guttur eorum. Venenum aspidum sub labiis
eorum. Sed de illis nihil ad propositum
cum nobis dumtaxat de Ebriis bestiis sermo sit institutus.
Aliqui
fiunt Ebrii ut Oves
Sunt
deinde alii qui fiunt vulgo Schaffstruncken quales sunt simplices quidam
Idiotae muliebria corda habentes qui de superis et inferis nullo unquam tempore
religiosius cogitant quam cum sunt Ebrii Ita ut nonnunquam flere etiam
superstitiosa quadam pietate videantur. Et tum
maxime larvas lemuresque inferorum expavescere cum omnium minime est opus. Neque illud animadvertunt
O genus
attonitum gelidae [falsae 1515] formidine mortis
Quid
Styga: quid tenebras: et nomina vana timetis
Materiam
Vatum falsique pericula mundi
[A5v]
Quoniam
hii in simplicitate cordis sui ambulant neque cuiquam nisi sibi ipsis
nocent. Want
warumb[?] Ipsi sunt de via Albertistarum et subtilitates Scotizantium non
intelligunt. das sein die Albern schoff weych hertzige: weibliche: müterliche:
kyndische: forchtsame lappen[:] leffelmeuler: sewleffel: genßleffel:
leffelganß[:] Leußmichel: Heyntz lungen esser: mutehu. schudip.
Quidam
inebriati fiunt vituli et simiae
Multi
quoque fiunt Ebrii alß die kelber unnd affen. qui paulo largius poti stare loco
nesciunt. sed saltant: saliunt: surgunt: gestiunt: rident[:] cantant:
ineptiunt: garriunt: Denique merae simiae sunt et Vituli[:] De quibus est illud
psalmographi Circumderunt me vituli multi et Thauri pingues obsederunt me Et
illud multitudine pedum memorabile
Mille
boves pascunt[:] vitulorum milia centum
Musca super vitulum quemlibet una
sedet.
Et
iterum ubi scriptura dicit. Bock: Zege: lam: ferckeln: kü: kalb: lauß: eylff
tausent affen. Et paulopost nit weyt von
der hynder thör. kust ku kelbertate leckt schmanth [Zarncke; schmauth 1515]
ym huner hauß. super quo verbo dicit halt lex ander hoc epulum comede.
De
quibusdam qui sues fiunt ex hominibus per ebrietatem
Sed
omnium maxime ridendi sunt illi qui sues fiunt ex hominibus quotiescunque
largius quodam modo vino aut Cerevisiae vel potius Cerberivisiae
indulserunt[.] Videre enim est quosdam
adeo huic bestiali voluptati deditos et misere occupatos ut non solum dies sed
et noctes continuas insomnes ducant. dum quasi in acie congressi mutuis sese compotationibus
conficiunt: perdunt: et exhauriunt und werden alßo Schweynß vol. sew vol. ut
seipsos nonnunquam sues appellitent. Sew clauß:
Schwein kuntz: varghans: peter ferckel veyst wie ein saw. Gaudent enim huiusmodi probrosis cognomentis
sues isti Epicurei: porci voluptarii: scrophae scothophagae: Cohortantes
interim mutuo sese incitamenta quasi cessantibus et deficientibus addunt donec
adhuc lingua suum officium potest peragere[.] Multa enim huiusmodi audiuntur
Sauff auß: mir zu alß eyner kw. Ich warth seyn als eyn Schweyn
[A6r]
halb als
ein kalb: Ist gut byr Es gylt dir. liebes thyr: ein Stubgen ader vier[.] Ridentur haec a Sapientibus ut
certe sunt plus etiam quam ridicula. foelicitatis tamen partem non modicam
istiusmodi ineptiis accedere sibi putant[.]
Quoque magis excidunt eo sibi magis blandiuntur cantilantes interim vel
potius suo more grunientes Myr wollen schlemmen unnd demmen (habent enim et
ipsi fratres sua vocabula.) Byss an den morgen frw. Et multa huiusmodi tam
contemnenda quam omnibus nota[.] Sed
ridiculum non minus et hoc est quod postquam bene inebriati: poti dicere
volebam Ibi tum operaeprecium est videre quantum sues sint[.] Dicere pudet sed
verum tamen est: et ego me videre aliquando memini plerumque ipsa pocula ori
admota suborta inter bibendum eructatione et vomitu rursus adimpleta: tum eodem
ore iterum exhausta. quod ne sues quidem faciunt quamvis immundi. sua tamen
excrementa non perinde devorantes ac aliena quod foedissimi isti lurcones
plerumque factitant. Tum quidam in faciem mensae et apposita nonnunquam edulia
magnas portiones et fumantes furfures evomunt Iuxta legem. Haec de compositis ¶
Eructavit Et in psalmo Cantate canticum novum Syngt uns das new liedt das die
noten auff die erden fallen. Respondet
aliquis in eodem choro Sonet vox tua in auribus meis vox enim tua dulcis. Quod spectaculi reliquis interim sociis den
andern guten Sewklaußen summae voluptati est et tantam affert laeticiam ut
quasi gloriose mortuo inferias celebraturi unus et alter imo quotquot sunt
canere statim incipiant.
Venite
Lieben gesellen mit sorgen.
der kerll
wiel uns erworgen
und lebt
noch heute morgen
In
convivio nostro
Darumb
gesellen helfft mir yn klagen:
und zu dem
kirchoff tragen:
auff das
myr nicht verzagen
In
potatione
Wyl uns
der pferrer nit bey bestan
Szo wollen
myrn alßo liegen lan.
Illudemus
ei
Post quam
mussationem chorus reliquorum mirabilium fratrum concorditer respondet
glam glam
gloriam
die saw
die hat eyn pantzer an.
Postea vero
ipsi ne scilicet cum larvis luctantes suum morem interim negligant ad pocula
redeunt: cum interim sus aut Canis aliquis quasi ad culinam suorum affinium
accedens Ut habetur in Arbore consanguinitatis pecudum et ebriorum rusticorum
Linea equi-
[A6v]
noctiali:
In ultimo gradu Zodiaci: non procul a centro terrae. iii. meyl hynder dem
pfingst montag. do die nacktenn frawen lauffen. Und haben new peltz an und seyn
mit schweynß spissen gegorth yn der mit bey dem fawl loch. l. Narraverunt ¶
Maximas portiones. Do brant die bach[:]
do buln die bawern. do lieffen die hund mit spyssen zu: do rafften die nackten
die büßem voll steyne / do lachten die toden / do sahen die blynden zu: do
schrigen die stummen mit lauter stim / wer elß wer. huge ursel huge. Authores sunt Ulenspigel: Klyngßoer: Pfarrer
vom Kalenberg. etc.
Sed
hinc a proposito digredior: cum interim (ut dixi) Sus aut canis aliquis
accedens dulcissimum scilicet odorem sequens os ori iacentis Ebrii applicans
und fryß die schweynß federn wan der sewclauß gespeygt hat Atque ita in suo se
sterquilinio involvit[:] Das eytel dreck
yß ut scribit volhardus byrschlauch de vinaria libro toto: folio uno: ca: Mihi
non placet Ich yß nit heüte Et in libro de monasillabis. hans speck beck: geck:
leck: dreck: et sic de aliis[.] Video
enim iamdudum illud vobiscum vos mussitantes Quorsum haec tam putida tendunt:
eo profecto ut iamdudum severitatis istius philosophicae pertesos vos iocis
quibusdam reficiam[.] Solent enim et
sapientes principesque libenter huiusmodi non acria scommata et minime mordacem
facetiam sermonis cum in conviviis tum in ludis publicis admittere. a qua
iocosa urbanitate qui abhorrent hii Timones amusi. hoc est inhumani et ab omni
gratia alieni vocantur nec immerito Quandoquidem adeo severum esse ut nunquam
ne rideas quidem id denique est bestiam agere non minus quam hominem exuere.
sed ita faciendum censent sapientes et eruditi ut cum Heraclito Democritum
misceamus iocisque et seriis sua tempora accomodemus
Sed iamdudum tempus et ratio
instituti admonent ut relictis istis pecoribus et bestiis de quibus dicebam. ad
reliqua sermonem convertamus[.] Satis
enim vos ex hucusque dictis perspicere opinor bestias esse et belluas quicunque
bestiali consuetudine inebriandi usque adeo sunt occupati ut reliqua omnia
facilius negligant[.] Bibere vero et
exhilarari in amicorum symposiis nemo sanae mentis culpaverit[.] De quo in sequentibus dicere pauca quaedam
constituo[.] Hiis igitur omissis
Corollarium secundum Conclusionis primae pono
[B1r]
Vinum
moderate sumptum prodest. corollarium
ii
Quemadmodum Ebrietas multorum viciorum
fomes et causa esse recte asseritur.
Ita vinum modice et continenter potum
ingenia et virtutes excitare dinoscitur.
Primam
huius Corrollarii partem confirmat Divus Hieronimus ad Eustochium de
virginitate servanda sic scribens Sponsa christi vinum fugiat pro veneno: haec
adversus adolescentiam prima arma sunt Demonum: Non sic Avaricia quatit: inflat
superbia: delectat ambitio[.] facile
aliis caremus viciis sed [Hieronymus; si 1515] hic hostis nobis
inclusus est[.] Hactenus ille[.] Quod apud veteres illos Rhomanos meliori tum
saeculo adeo sancte observatum testatur Valerius Maximus ut vini potione matronis
prorsus non liceret uti essetque capitali sententia interdictum Quoniam
proximus a Libero patre incontinentiae gradus ad inconcessam Venerem esse
consuevit[.] Vinum enim (ut idem Hieronimus testatur) voluptatis Incendium
est. Et venter mero aestuans (ut est in
Decretis Canonicis) cito despumat in libidinem[.] Ubi Ebrietas ibi libido dominatur et
furor. Et ibidem Dist. 35. statim
postea Ex concilio Agathensi Ante omnia clericis vetetur Ebrietas quae omnium
viciorum fomes est ac nutrix. Omnium
dicit non multorum viciorum fomitem esse ebrietatem[.] Multa vero huiusmodi testimonia scriptorum
hoc in loco citare possem nisi satis esse ducerem summatim ostendisse fomitem
et causam esse multorum viciorum ebrietatem Non enim luxuria solum et libidinatio
sed mille alia vicia Ebrietatem tanquam Ducem consequuntur. Quis enim nescit? quis non videat tot passim
inter ebriosos emergentia homicidia: parricidia: sacrilegia: furta: stupra:
adulteria: incestus: raptus: iurgia: fraudes: periuria[:] Denique in deum et
reliquos celites blasphemias: superstitiones: Hereses: contemptus superiorum:
rebelliones[:] Iniurias: et contumacias. Animi preterea desperationem:
pusillanimitatem: ignaviam: desidiam: ignorantiam: stuporem: expavescentiam et
id genus non parum multa. Quis enim omnia
enarraverit? Videte precor Boni viri et
cognoscite filium illum perditionis [1516; per dictionis 1515]
Das verlorne schoff dz mit den sewen die treber fraß
[B1v]
qui
absumpto et dilapidato patrimonio quod ex relicta hereditate satis amplum
possidebat: fide preterea omni decocta cum non haberet amplius unde viveret:
fodere non valeret. et mendicare erubesceret in desperationem versus latrocinia
cum reliquis eiusdem farinae cepit exercere[:] In quo vitae genere cum multa
mala perpetrasset captus a quodam prefecto cum ad supplicium duceretur magna se
iniuria affici clamabat quod nemo eorum quibuscum olim familiariter vixisset:
multasque pecunias pro ipsis expendisset tot iucundis symposiis. praesto sibi
nunc ultima [ultimo 1515] passuro adesset unicoque aquae haustu solaretur
Cum unus e multitudine Atqui (inquit) Nescis miser fortunae flatum amicos istos
sequi consuevisse Et plures esse foelicium amicos: miserorum prorsus nullos[?] Ipsi
vero pecuniam non te tantopere venerabantur quod ea te uti non posse
animadverterant[.] Valebis igitur ut
meritus. Quam vocem quorundam excepit
risus: quorundam vero sequebatur commiseratio[:] Digna tamen quae daretur
prodigo Nebuloni responsio Quoniam homo cum esset in honore non intellexisset
comparatus est Iumentis et similis factus est eis. Qualis servitus tale praemium: Qualis vita
talis mors. Iuxta proverbium Sicut vixit ita morixit: post sussum surum:
köppern gelt köppern selmeß[.] Wan myr das gelt verprassen so zyhen wyr auff
den bettlerß
Hic
iacet ille qui fuit unus inter mille
Semper
mane et sero cum sua plenissima pera
In
pynterßleben natus Hans raumtasche fuit vocatus
Omnibus
fuit gratis quia bipsit in charitatis
Postea
pauper factus est ad patibulum tractus
[B2r]
Hoc
facit michi valde ve quia nullum dedit michi vale
Nec
michi hoc dixit sua mater quando ipse morixit
Qui
transis apud memento flectere caput
Dicentes
humiliter tria lingnea pater noster
Plura dicerem: fieremque magis etiam
ineptus nisi planum iam esse putarem Ebrietatem omnium viciorum esse fomitem. Igitur Secundam Corollarii partem
aggredior[.] Dum Ebrietatis vituperationem recenseo vini usum non
abiicio[.] fatendum namque et verum est
Vinum bibere adeo non obesse si esset (ut par est) modus in rebus et
temperantiam pulcherrimam virtutem in re valde periculosa adhiberemus[.] Etenim vinum malorum quae ex Ebrietate
consequuntur causa non est. sed excessus hominum. Cum enim (ut est apud Lucianum in Dialogis
Deorum) Iuno Iovi exprobrasset quod filium haberet effoeminatum et mollem
Bacchum scilicet significans qui tamen suo invento multorum malorum esset
author Respondit Iuppiter in hunc modum Nihil hoc est quod ais. Non enim vinum haec neque Dyonisius facit sed
excessus mensurae potationis citra decorum se habentis satiando se puro vino[.]
Qui vero modice biberit hylarior quidem et iucundior fit. hactenus ille[.] Pulchrum sane testimonium et sufficiens nisi
plura passim occurrerent ad eandem rem non modice facientia apud Macrobium li.
Saturnaliorum 2. Euangelus Agite (inquit) antequam surgendum nobis sit vino
indulgeamus quod Decreti Platonici authoritate faciemus qui existimavit fomitem
[esse] quendam et incitabulum Ingenii virtutisque si mens et corpus hominis vino
flagret[.] Quod et sensisse videtur
quisquis ille fuit Qui dixit vinum modice sumptum intellectui videtur afferre
acumen[.] Verum est et illud Ovidii
nostri
Vina
parant animos: faciuntque coloribus aptos
Cura fugit multo diluiturque mero
Tunc
veniunt risus: tunc pauper cornua sumit
Tunc dolor et curae rugaque frontis abit
Tunc aperit
mentes aevo rarissima nostro
Simplicitas artes excutiente Deo
Illic
sepe animos Iuvenum rapuere puellae
Et venus in vinis[:] ignis in igne fuit
[B2v]
Qua enim re maxime quis afficitur eam
leniter et temperate potus continuo obvolvit animo: consideratque multo tum
diligentius quomodo vel rem cupitam possit consequi Vel in sua professione
excellere[.] Id animadvertere licet in puellarum amatoribus vulgariter
An den Metzen knechten / nacht raben / plaster tretern / krantz narren / tantz
kompen / winckel tauben / gruntzern Quales sunt plerique nostrorum studentum
qui semper vadunt in plateis spatiatum de mane et de sero super montem et super
longum pontem: in foro raparum et in foro piscium Et etiam aliquando cum sunt
Ebrii ad octo lapides bey den zuryssen frawen do die eer auff gleßern steltzen
gehet[.] Ibi
enim sunt valde pulchrum socius et secant se cum stadtknechtibus quod diabolus
extra saltat[.] De quibus scriptum est per prophetam dicentem Reges eos in
virga ferrea. Man wirt sie mit eyßern fleyschgabeln heym iagen Et
tanquam vas figuli confringes eos und mit alten kraut topffen noch yn
werfen[.] Sed iam michi tempero ne dum
sacram scripturam nimis diligenter expono malum Theologum me esse ostendam[.] Eundem tamen animi impetum in poetis et
versificatoribus quibusdam malis quibus non est aliud inter bibendum loquacius
aut ex philosophis molestius hominum genus Maxime cum aliqualiter potis de
vocabulo aliquo exoleto aut mensura unius syllabae contentio suborta fuerit[.] Ibi tum protinus declamant
medio sermone diserti Et sua vesanus scripta poeta legit[.] Quod et Martialis exprimit dicens.
Possum
nil ego sobrius. bibenti
Succurrunt
mihi quindecim poetae
Et
Horatius noster
Foecundi
calices quem non fecere disertum
Etenim
ut Senarius proverbialis testatur. Non est Dythirambus aquam si potitet[.] haud adest hilaritas cum deest vinum: languet
poetarum ingenium ni [Erasmus; in 1515] vino concalescat[.] Quod et horatius li. i. epistolarum fusius
quidem expressit. hiis verbis.
Nulla
placere diu nec vivere Carmina possunt
Quae
scribuntur aquae potoribus. ut male
sanos
Adscripsit
Liber Satyris faunisque Poetas
Vina
fere dulces oluerunt mane Camenae
Laudibus
arguitur vini vinosus Homerus
Ennius
ipse pater nunquam nisi potus ad arma
[B3r]
Prosiluit
dicenda. forum putealque Libonis
Mandabo
siccis: adimam cantare severis
Hoc
simul edixit: nec cessavere poetae
Nocturno
certare mero: putere diurno
Denique (ut arctius vela contraham) Non
solum poetarum sed omnium denique hominum quicunque ratione intellectuque
vigent Ingenia vinum moderate bibitum erigit: attollit: exacuit. Quamobrem etiam Persae (ut testatur Strabo.
li. Geographiae xv.) De rebus maximis inter vinum consultare olim consueverunt
quas ipsi firmiores putabant quam quae in sobrietate fuerint
deliberatae[.] Et hoc est (ut scribit
Macrobius) quod in primo et secundo de legibus Plato non inutile viris esse
decernit
Quomodo
et quatenus cum Amicis bibendum sit Corrollarium tertium.
Symposia igitur et Iucundas Amicorum
compotationes stultum est criminari.
Cum id etiam vetustissimis ac
Sapientissimis viris factitatum pulchrum sit imitari.
Quae
Graeci Symposia nos compotationes vocamus[.]
quarum originem adeo vetustam esse constat ut quasi cum nascentis
origine mundi emersisse videri possit[.] Quis enim nescit Loth istius vetustissimi cum
filiabus (ut habetur Gene. xix.) incestum concubitum non alia ex causa quam
vini compotatione commissum? Noa pater.
quem Lactantius li. ii. divinarum Institutionum vini usum invenisse dicit.
inebriatus est iacuitque nudus Gen: vi.
Verum magis introductam combibendi consuetudinem sunt qui ab Indis ad
Graecos commigrasse et defluxisse tradant[.]
Quinetiam apud alias quoque nationes viguisse legitur
[B3v]
nienses
cautum erat ne invicem ad Ebrietatem usque compotarent Qua lege non
interdicebatur vini usus aut simplex et sobria compotatio sed tantum viciorum
mater ebrietas[.] Verum ne ego in
praesentia in his elaborare maxime videar quae maxime nostro disconveniunt
proposito Quippe nihil ad nos in praesenti tractatu [1516; tractu 1515]
quis primus vel potandi vel compotandi usum introduxerit quandoquidem nos non
in rei Inventione sed in re ipsa per quemcunque inventa laboramus Itaque
symposia celebrare: cum Amicis convenire et [conveniet 1515] compotare
interdum et iucundis quibusdam fabulis oblectare convivium id non est contra
sapientis viri professionem: Cum et animum reficiat: Corpus excitet: Ingenium
acuat: amicicias contrahat: favores conciliet: gratiam et benivolentiam sepe
multorum nobis comparet[.]
[B4r]
rum ac
undarum tempestatem. Siquidem
perdifficile fuerit in cetu hominum et inter invitatiunculas illorum teipsum
intra mediocritatem solitamque temperantiam continere ut non omnibus vehementer
gravis ac molestus et onerosus esse videaris[.]
Suadet igitur idem Plutarchus ut exemplo [exempli 1515] Phillippi
regis macedonum semper quasi futurae Ebrietati locum relinquamus[.] Et profecto
vino eadem a nobis dicenda sunt quae Veneri dixit Euripides. contingat michi
copia tui sed contingat moderata nec unquam michi desis Siquidem vinum et potus
est utilissimus: et pharmacum suavissimum: et opsonium quamminime
noxium[.] Et vinum ut Plato scribit a
natura quasi remedium adversus senectutis incommoda datum est ut et reviviscere
videantur et tristiciae eos capiat oblivio.
Quid autem hoc in loco attinet dicere omnia quae ad iucundam istam
temperanter combibendi consuetudinem pertinent: Et quiescam sane si hoc unum
addidero
Veteres
non solum ad mensuram sed etiam ad numerum bibere consueverunt
Veteres
non solum ad mensuram sed etiam ad numerum litterarum nominum eorum quos
amabant bibere consuevisse accepimus[.]
Tot enim exhauriebant pocula quot cuiusque amatae nomen litterarum
elementa continebat. Quod testatur Martialis festivo [1516; festino 1515]
Epigrammate
Naevia
sex Ciathis: Septem Iustina bibatur
Quinque Lydas: Lyde quattuor: Ida tribus.
Omnis
ab infuso numeretur amica phalerno
Et quia nulla venit tu mihi somne veni
Preterea
ad numerum musarum novem Scyphos propinare solebant vel gratiarum amore tres
dumtaxat. Unde in proverbium consuetudo
abiit aut ter bibendum aut nonies. Quod
Ausonius sic expressit
Ter
bibe vel tocies ternos sic mystica lex est
Vel
tria potanti: vel ter tria multiplicanti
Atque
ut maior esset compotandi licentia deorum etiam indignationem sobrie viventibus
minitabantur[.] Nam Tibullus de libero patre ait.
Iam
venit iratus nimium: nimiumque severus
Qui timet irati numina magna. bibat
Quales
hiis paenas deus hic quantasque minetur
Cadmeae matris preda cruenta docet
[B4v]
Igitur (ut
ex Neothericis quidam non indoctus scribit.) hec propinandi vetus consuetudo
qua tam absentes quam praesentes ex mera amicicia et benivolentia ad bibendum
quantum sapiat et voluntarium sit subinvitamus non solum non abolenda: Verum
etiam tanquam humanitatis et officii plena a quibuscunque etiam colenda et
imitanda: et pro hoste inimicoque censendus qui sic bibere inter amicos
contempserit. Neque damnandus et ille fuerit qui modum aliquando sed raro in
bibendo excesserit quandoquidem et Medicorum consilium est quemque bis in mense
debere inebriari[.] Itaque quantum ad
presens sufficit clarum est et hoc Corollarium[.] Nunc ad Secundam conclusionem transio Quae
talis est.
Germanis
Ebrietas ab italis obiicitur Conclusio secunda.
Ebrietas quae effusis continentiae habenis
modum omnem et regulam temperantiae egreditur.
Germanis fere omnibus non minus vere quam
contumeliose ab Italis obiicitur.
Huius
Conclusionis prima pars nihil habet quo ulteriori elucidatione egeat cum omnia
quae circa eam considerari possint in superioribus satis superque sint
explicata[.] Quocirca ad Quaesiti (ut
vocant) partem convertendum sermonem censui.
Ioannes Antonius Campanus Italorum omnium ex recentioribus facile
disertissimus libro Epistolarum. 6. ad Gentilem suum scribens Germanorum luxum
et gulam inter alia sic increpat.
Nos
miseri extremos pipere incroceavimus ungues
Iam me si videas Psitacon esse putes
Et
subdit Est quoque illud grave uno prandio per fercula in caenam decurrere
Et
solem Lunae longa coniungere mensa
Et nocti ad caenam continuare diem.
Et
iterum
Quid de
patricio sentis[?] qua nare madentes
Inter Germanos vivere posse putas[?]
Sed ut
tandem veniam quo volebam[:] paulopost ubi ad cardinalem Papiensem de moribus
Germanorum scribit sic inter alia
Tu sortem
miserere meam[:] fugere repulsae
[C1r]
Pierides.
Istrum flora venusque bibunt
Arce
sedet Bacchus[:] cessit neglectus Apollo
Nil est hic aliud vivere quam bibere
Et gravissimus
Author Cornelius tacitus libro undecimo Hystoriae Augustae de Italo Rege
Cheruscorum scribens sic loquitur Erat primo letus Germanis adventus atque eo
magis quod nullis discordiis imbutus pari in omnes studio ageret celebrari
coli: modo comitatem et temperantiam nulli invisam. sepius vinolentiam ac
libidinem grata barbaris usurpans. hec
ille[.] Ex quo cognoscere licet bibendi
vini aviditatem non noviter neque nuper Germanis nostris influxisse. sed fuisse
etiam pervetustis temporibus[.] Quippe
cum adhuc Idola colerent Bacchum quoque inter reliqua gentilitatis Numina
venerati [1516; venerari 1515] sunt. Cuius rei aliquot adderem testimonia nisi
aliud meum esset propositum quam Germanicas antiquitates recensere. Conradus Celtis poeta licet Germanus graviter
tamen ubique [Zarncke; ubi 1515] in vicia invehens sic Barbaram
suam Alloquitur
Ebria
Germano vicio suffusa laboras
Quid
Iuvat insano pectus limphare veneno
Et male composito gutture verba loqui[?]
Quoniam in Septentrionalibus partibus
mulieres non minus quam viri inebriantur [1516; inebrietatur 1515]
nec admodum vicio ipsis vertitur ad mensuram plerumque cum viris perpotare
Retulit mihi nuper Hessus noster qui aliquamdiu vixit in ista Septentrionali
Barbaria vidisse se non semel adeo potas et temulentas foeminas ut nihil
turpitudinis non admitterent. Iacuisseque sepe numero turpiter et ignominiose
diobolares bestias. plerumque etiam primarias mulierculas: De quibus Ovidium
scripsisse puto
Turpe
iacens mulier multo madefacta Lyaeo
Digna est concubitus quoslibet illa pati
Quod ut
magis credatis narrabo vobis veram hystoriam
De
adulterio duorum Ebriorum vera hystoria
Contigit
semel ut ex Nocturno symposio domum abeuntes. Uxor cuiusdam fabri ferrarii
ebria valde cum quodam ex ordine litteratorum
[C1v]
ex
pacto congressa cum maritus perseveraret interim in compotationibus in eo lecto
quo ad perpetrandum adulterium convenerant re turpi et multa crapula deliniti ambo
iacentes inopinato edormiscerent Iuxta sermones dormi secure. Schweyg styll unnd leg dich / erwegk das kynd nicht Erat
enim iuxta lectum puer natus in bettelßheym[.] Cum
interim maritus et ipse Ebrius accensa candela ad lectum accedens ambos
dormientes conspicatus adulterum scilicet cum uxore pudica. Den guten gesellen mit der boßen huren / magna voce
exclamavit. Welcher teufel hat dir das bevolhen was hastu hie zu schaffen Cui [Zarncke; Cum 1515] ille
hei (inquit) per deum vivum [vinum 1515] bey dem flygen gott wie ist mir
gescheen / Lieber meyster affen schwantz (id enim erat huic fatuo cognomentum)
Ich hab warlich nit anders gewust dan ich wer do heym bey meynen gesellen
gelegen sed ecce quid video? welcher teuffel
hat sich nw zu mir gelegt[?] pfuh der
schande das sich eyner also foll seufft / wolauff zum teufel was ist das. Ad quae verba bonus ille Affenschwantz
effusissime ridens et verbis adulteri fidem habens Ja sagt er ich meyn ich kan
euch zu bett iagen. Nihil damni est eß
schadt nicht Sed nemini dixeritis visionem hanc / sagt nit dz ir seyt hie
gewesen[.] Hiis ille laetus et securus
abiit. Uxor vero postera die rem egregie
dissimulabat. virum ultro etiam obiurgans qui se de crimine nunquam ne cogitato
quidem auderet insimulare[.] Egressa
etiam foras flevit amare / sie weynet heyße zehern sicut glacies: nix[:] grando
et spiritus procellarum volens eo velut peculiari mulieribus armario
innocentiam suam confirmare[.] Meyster
affenschwantz vero non didicit illud.
Neve
puellarum lachrimis moveare caveto
Ut flerent
oculos erudiere suos.
Concordat
vulgare nostrum
Hund
hincken: frawen weynen: kremer schweren
do sal
sich keyn klug man an keren.
Alia
hystoria de duobus Studentibus qui hospitem cum uxore et filia inebriarunt.
Non
multum dissimile huic hystoriae est illud.
fuerunt erphordiae duo studentes qui cum in oppido quodam quod erat in
partibus franconiae ad hospitem non publicum sed privatum eis notum noctu
divertissent
[C2r]
haberetque
idem hospes uxorem et filiam
multa sunt alia multorum authorum huius
rei testimonia Sed paucis recensitis contentos vos esse credo quod non solum
ineptias audire sed modum rebus addere didiceritis[.] iccirco pono primum corollarium.
[C2v]
Germani
rebus bellicis et omni virtutum genere Italis sunt nobiliores. corollarium i.
Licet Itali singulari quodam Continentiae
titulo sese iactitent
Germanis tamen nullius virtutis gloria
praefulgent.
Deridentur
ab Italis Germani (ut audio) si quando apud eos existentes paulo intemperantius
poti fuerint tanquam monstrum sit videre hominem vini potentia vel deceptum vel
abusum Cum ipsi pro monstris non habeant gravissima quaeque et enormia vicia
quorum ne nomina quidem ad nos vel certe ad maiores nostros pervenerunt teste
Quintiliano qui in Declamationibus Nihil inquit tale novere Germani. et
sanctius vivitur ad Oceanum. De quibus
autem viciis loquatur omitto dicere.
Natura comparatum esse testatur Herodotus libro nono ut e mollibus
regionibus molles viri existant Neve ex eadem terra admirandae fruges et
egregii
[C3r]
Quam
vereor serpat nostras hic morbus in oras
Quandoquidem luxus nos tenet Italicus
Et in
alio Carmine sic idem Poeta
Non
solum nostros Germanos Bacche fatigas
Hyspanos: Gallos Italicosque tenes
Utque
stetit quondam Latia ille Triconchius aula
Sic hodie Italicis Ebria turba plagis
Quamvis
nos turpi Germanos scommate laedant
Ebria Teutonico pectora habere solo.
Taceo
mille fraudum inposturarumque genera: mille nocendi artes[:] mille libidinum
plus quam bestialium artificia. Atque hiis sese nobis preferunt: et digniores
putant ipsi qui etiam sobrii non verentur facere quae Germani ne Ebrii quidem
ulla necessitate admittimus[.] Rebus
vero bellicis quanto clarior sit nostra
De
Septentrionalibus Germanis qui Cerevisia maxime utuntur Corollarium ii.
MAgis tamen detestanda est eorum
consuetudo qui versus Septentrionalem plagam Germaniae fines inhabitant
Non vino (quo nisi importato carent) sed
pernicioso potu quem Cerevisiam vocant absque ullo temperamento sese
ingurgitant
Germaniam
olim fuisse tam agris quam urbibus incultam et desertam Cornelius Tacitus est
author[.] Quod si idem scriptor ab
Elisio parumper revocatus Alpes transgressus ab Athesi fluvio
[C3v]
per Oenum[:]
Danubium et utramque Rheni ripam usque ad Albim progrederetur diceret profecto
longe esse aliam quam ipse olim descripserit.
Non enim modo urbibus: arcibus: villis et pagis ornatissimam: sed etiam
frugum omnis generis tum metallorum et optimi vini feracissimam offenderet in
eo: quem dixi: progressu[.] Quod si
Albim quoque superans ad Istulam usque (cuius utramque ripam Germani quoque
longe lateque possidemus) ad Rigam usque potentissimam opulentissimamque Livoniae
urbem (quae et tota nostrae est ditionis) procederet fateretur eam quidem
littoralem Germaniae oram clarissimarum urbium aspectu longe magis illustrem et
admirandam licet vini non adeo propter celi inclementiam feracem[.] igitur tota
ista maritima Germaniae pars longe lateque oceani Germanici littoribus et
immensis in sinum flexibus [1516; sinum inflexibus 1515] excurrens vino prorsus caret.
nisi a negociatoribus importetur[.] Id
autem dumtaxat in civitatibus maritimis magnoque constat precio. Mos est igitur earum regionum cerevisiam
(quod genus potionis Diodorus Zithum appellat) coquere qua passim multo etiam
peius quam superiores Germani vino inebriantur[.] Quam (ut omnibus vobis notum est) ex
hordeo[:] tritico aut etiam siligine adiuncto semper lupulo et aqua
concoquunt[.] Portentosum sane potionis
genus tanquam non ad alium usum natura parens humano generi fruges dedisse
videatur[.] Exclamat Plynius. li. decimoquarto. ca. ultimo Heu mira viciorum
solertia[.] inventum est quemadmodum
aqua quoque inebriaret. Fit autem hic
potus modis pluribus: nominibusque item et item aliis[:] ratione tamen eadem
ubique[.] Retulit michi nuper amicus
quidam mihi valde familiaris quique et bonam istius maritimae Germaniae partem
perlustraverit morem esse in Livonia ut quoties preter quottidianum
conviviorum usum curiales isti aulici leves et perversi homines (quorum ibi
propter teutonicam militiam magna copia) cum aliis quoque et quocunque loco
conveniant ibi tum considere longo ordine per sedilia quasi in Hemiciclo.
afferrique mox poculum unum ingentis magnitudinis idque cerevisia plenum in
manu tenens qui in consessu primus est ad sequentem conversus inquit. Et gylt
myn leve stalbroer[.] Respondet ille.
Sup myn leve stalbroer ick wylt gerne hefen.
Quod si ita re-
[C4r]
spondens
postea tergiversari voluerit ab illo eodem mox stricto pugione (quos in eum
usum gerunt) plerumque etiam impune confoditur[.]
Ex
Est mos
Arctoo quo se
Aequore. Quo rigidum temperat aura gelu
Sub
terra effossis facimus convivia cellis
Quis laridum crudum: farsaque cruda damus
[C4v]
Cum
strumulo ceso: butyroque in pixide salso
Et Bacchum: et Cereris pocula aquosa damus
Phoebaeus
rigidas globus ut se condit in undas
Noxque suos oculos protulit ignivomos
Cumque
processerunt stellati sydera mundi
Effulsitque suo iam Cynosura polo
Mox
noctem ludis Baccho: Cererisque liquore
Ducimus: aequali et pocula lance volant.
Et
paulo post
Iamque
fuit ventum sub subterranea castra
Quae Ceres et Bacchus: Cypris et
Elysiis
positum campis me forte putabam
Atque locis quibus in turba sepulta sedet
Tam
varios video lusus: et ludicra verba
Oscula et amplexus: Quicquid et audet
amans
Iamque
ego non noctes tenebrosas ire putabam
Sed qui
vernali ridet in axe Dies
Gaudet
amor tenebris volat et sub nocte cupido
Noxque placet Veneri Baccheque blande tibi
Super
hoc quaedam facetiae
Moris
autem est ut Cucullati in istas cavernas tam foeminae quam viri ingrediantur ne
passim et a plebaea multitudine agnoscantur[.]
Ingressi vero omne velamentum abiiciunt Ibi tum in mediis voluptatibus
nepotantes iure scilicet naturali Nach der alten weyße Secundum legem Tu quoque
fac simile. Et secundum Medicos ut dicit Harpocrates de commixione complexionum
Re[cipe]: piperis longi manipulum unum uncias duas pillularum cochiarum
ungekocht fleddermeuß ripß rapß stobenrauch hymmelblo ii donner x [ex 1515]
grillorum[:] adde huc [adhuc 1515] semel senff merretich guty ex eodem schornsteyn fegen
diagridion diatesseron ein hinder viertel von der viemeydt ym grossen spytal.
misce simul et contere in mortario[:] repetatur mane et sero: media nocte et in
omni tempore Et in sacris litteris Osculetur me osculo oris sui: canticorum i
laeva eius sub capite meo et dextera eius amplexabitur me. Textus
intelligendus est ut verba sonant secundum Lolhardum Rubschnytzel de
fyltzenhaußen
[D1r]
In sua
Authentica. ca. Non sic formantur. ¶ grossitudo ubi fyltzitasti Et secundum
Logicos plura praedicata predicantur de eodem subiecto alternatim et
subalternatim secundum sub et supra in recta linea praedicamentali. In
suppositione personali Et in materia mixta[.] Alexander vero dei patientia Rex
provinciae Barbarorum sic dicit in suis constitutionibus Est communis homo
pariter cum virgine latro. ubi dicit glosa notabilis Sciendum quod hic author
ponit unum pulchrum notabile de communitate personarum Et haec est sententia
recte Teutonizata Latro der pfaffen knecht cum virgine mit der köchyn est
communis homo ist eyn recht par zusammen. pariter an allen orten Et supple
[ i.] intellige implicite in stabulo: in cellario: in coquina: in camera
quando scilicet lectum faciunt
Sed iam tempus est Tertium huic
Conclusioni addere [1550; adde 1515] Corollarium.
De
diversis Cerevisiae nominibus corollarium 3.
Cum igitur versus septentrionem maior sit
Cerevisiae quam vini affluentia.
Diversa eadem res sortitur nomina secundum
diversitatem qualitatum sibi congruentia
Probatum
est superiori Corollario maiorem esse Cerevisiae quam vini copiam apud
Septentrionales populos hoc est partim in Sarmatia cuius partes sunt Polonia:
Russia: Lituania: Livonia: Mazovia: Prussia partim in ulteriori citeriorique
Saxonia: cuius partes sunt Pomerania[:] Rugia: Ducatus Stetinensis: Marchia
superior et inferior: Et vera illa nobilissimorum [nobilissimorumque 1515]
ducum et imperatorum parens antiqua Saxonia quae longe lateque patens maximam
orae maritimae partem occupat. In quibus regionibus (ut dixi) vinum non nascitur[:]
bibitur autem nihilominus importatum optimum. sed predominatur Cerevisia crassus
ille et humano corpori noxius humor. quem (ut credere par est) Daemon aliquis malus
excogitavit in hominum perniciem ut eo non secus ac veneno quodam pestifero
pleraque clarissima Ingenia extinguerentur. Non tamen perinde atque omnino
improbanda res si modus (quod et de vino dixi) adhiberetur Sed optima illa
virtus Temperantia: quam et in brutis plerumque agnoscimus. ad nos non
venit[.] Etenim ut recte dixit Celtis
noster. quem hiisce de rebus libenter sepe Allego
Taurus
habet certas potandi tempore leges
Sic equus. et liquidus quem vehit aer avis
[D1v]
Sed nos
divina qui cum ratione vigemus
Cur venus et Bacchus nocte dieque
tenent[?]
Nos
vero non contenti rebus ipsis turpiter abuti nominibus quoque luxuriamus
tanquam parum sit rem turpem agere nisi nomen quoque turpitudinis
adiiciatur[.] Quamvis (fortasse) turpe
non sit rem suo vocabulo exprimere. alienas tamen ab re ipsa voces fingimus ut
scilicet semper quidem Cerevisiam bibentes videamur tamen diversa velut genera
diversis nominibus explicare[.] Quamvis
ridicula potius illa quam censoria nota digna Quod Erphurdienses (ut a nobis
incipiam) suam illam pinguem et crassam Cerevisiam peculiari vocabulo Schluntz
appellitant nomine scilicet plane barbaro et horrido. quod ne barbari quidem
intelligunt puto eo mysterio quod eandem avidius potantes fiunt omnino non
intelligibiles: insensati ne dicam irrationales. atque indeclinabiles in
quamcunque partem moveas. Qua in re quid
opus est testimonio: Res notior est quam
ut oporteat testes producere[.] De
Cerevisia Erphurdiensi tale extat Epigramma
Ah
pereat crassam praestat quicunque sodali
Schluntz
Kydegern. nunquam vina meraca bibat
Lypsensium
vero Cerevisiam. Studentes vocant rastrum. metaphora puto sumpta ab agricolis
quod quemadmodum hii rastris et sarculis et ligonibus omnem agri duriciam
vertunt [1516; verrunt 1515] et emolliunt ita Lypsensis Cerevisia
velut rastrum intestina omnia sua acetositate ledit: movet: et corrumpit[.] Est autem triplex de quo talis est versus
Eyn topff
scherpentum zwen rastrum: spanque caventum
Nihilominus
tamen in tam nobili oppido externae quoque habentur cerevisiae ut sunt
Eynbeccensis quae apud nos est optima: Numbergensis quae oculos laedit:
Turgaviensis[:] Belgeranensis De qua proverbium est Belgerana est omnibus sana:
Vorcellensis: Friburgensis. et reliquae id genus. Preterea quis non novit
Saxonicas quoque cerevisias diversis appellari nominibus fyltz scilicet
Madeburgensem: Mommom sive momum Brunswigensem[:] Gauße Goslariensem[.] Sed prestat alia preterire silentio. ne de re
nihili aliquid facere velle videar cum sint tot pene Cerevisiarum quot
civitatum et oppidorum nomina in quibus et talia quandoque audivi ridicula
Quytscharth: küschwantz: kelberzagel: buffel[:] apud Francophurdianos ad ripam
oderae stafeling: Beyderwan: schlipschlap: fytscherling: stampff yn die aschen.
Stortz den kerl: batzman: hotenbach:
gulckelßhan[:] Sperpype: horlemotsche: stroheyntzgen: bastart: Rupetop: hel-
[D2r]
schepoff:
lorch: itax: salat: streckepertzel: fertzer: Rolings byer: Raßeman: alde klauß:
koervinck: kreßem: mortbotner: Reyßekopff: fidelia: loetenaße: hartenacke:
breypott: Muckensenff Et multa talia quae quis enumerabit? Nomina per deum
Muscarum quamvis plane ridicula tamen bibonibus: imo bironibus et
birolatronibus istis adeo amabilia: adeo auditu iucunda ut quoties talium
quidpiam nominetur meras Syrenas sese audire putent: et iam tum ad ipsas voces
sitiant
Verum ut aliquando finem ineptiendi faciam
Conclusionem tertiam et ultimam huius Quaestionis responsivam sic pono.
Ebrietatem
omnibus statibus esse fugiendam. conclusio 3.
Ebrietas Avaricia peius vicium: Iuventuti
perniciosa: senectuti exicialis: Sacerdotibus turpissima censenda
Ut Rempublicam gubernantibus prorsus
evitanda. Ita litterarum studiosis tanquam ingenii pestis: et memoriae mors est
fugienda
Non
putabam necessarium ut omnia quae in capite Quaestionis posita sunt in hac
ultima conclusione repeterem Quandoquidem de hiis in superioribus
conclusionibus et corollariis satis dictum est Et hic velut Epilogo quodam
dicetur quod in praecedentibus non ubique ad verbum est expressum[.] Itaque ad probandam primam huius Conclusionis
partem resumo verba divi Hieronimi superius etiam Corollario 2. primae
conclusionis a me posita. Illa scilicet sponsa cristi vinum fugiat pro
veneno[.] haec adversus adolescentiam
prima arma sunt Daemonum[.] Non sic Avaricia quatit: inflat superbia et quae
sequuntur[.] Non sic inflat superbia
dicit Quemadmodum scilicet vinum immodice sumptum pervertit omnem vitae ordinem
et instruit ad alia vicia: viamque turpidini aperit. In quam sententiam multa quidem loco
praememorato decreta hic repetantur[.] nos
ad alia festinamus.
Iuventuti
perniciosam et magis quam rem Veneream obesse Ebrietatem
Iuventuti
nihil est Ebrietate perniciosius quandoquidem ipsa se sola non contenta semper
ad peiora declinat et trahit occupatum vino et illecebris captum animum[.] Videmus multos aetate florentes: formosos et
amabilissimi coloris existentes[:] mox ubi continentiae fines egressi viciisque
parumper assuefacti Ebrietatis consuetudinem [1550: consuetudine 1515]
induunt defluere[:] emarcessere: elanguere florem illum aetatis: et animi
virorem amittere.
[D2v]
Quid
adhuc egemus [1516; egenus 1515] testibus? Considerate si vultis quosdam in hoc
Auditorio non annis graves: non temporum serie rugosos: non inedia pallidos:
non febre macilentos Sed vino: sed Cerevisia supra modum pota senes languidos:
tremulos. Nulla maior pestis erepsit
unquam in nostram Germaniam: facile erat tolerare Tyrannos. cedes: latrocinia:
istis occurrere: et remedia cum tempore invenire potuimus [1516; potumus
1515] Hanc curare luem nulla medela potest. Hunc hostem in nostris finibus adeo superbe
grassantem vincere aut prohibere nullo modo possumus[.] Quomodo elanguit robur et virtus omnis
miliciae? Quomodo conversa est in luxum
frugalitas nostra? Quomodo degeneramus a
patribus nostris? Maiores nostri
sanguine et sudore suo pepererunt nobis princeps terrarum imperium. quomodo nos
laborem patrum nostrorum non defendimus? quomodo diripi permittimus: Aquilae ad Gruem redierunt dixit Campanus cum
vidisset magis in compotationibus et ebrietatibus quam consilio et sapientia
versari Dietas Germanorum quarum ipse maximae Ratisponnensi scilicet
interfuit[.]
[D3r]
Et murorum
potius quam suae fortitudini confidentes bellicam virtutem amitterent.
Sed ne declamare videar hinc ex transcursu
revertor ad propositum. rem veneream tametsi omni aetati turpis est et
perniciosissima: non tamen perinde ac ebrietatem in adulescente damnaverim. Ea
enim plerumque se sola contenta reliqua excludit vicia. Adeoque secum occupata
semper suis ludibriis ita est intenta ut de reliquis nihil cogitet[:] amor enim
ille qui nonnunquam iuveniles animos invadere etiam incautos solet non adeo precipitat
aetatem. et vitae regulam. sed potius instruit: informat: mores docet: componit
sese ad benivolentiam qui amat ut fiat amabilis. Videte Cimonem Boccacii qui ex fatuo sapiens:
ex rudi doctus[:] ex rustico urbanus: ex agresti civilis solo amoris beneficio
factus est[.] Non placet autem circa
hanc rem laudandam consistere quod suapte natura iuvenum ingenia: ad eam
ferantur
Turpissimam
esse in sacerdote ebrietatem
Quam
turpis sacerdotibus sit Ebrietas divus Hieronimus aperte docet ut habetur in
Decretis Canonicis distin. xxxv. hiis verbis Ecclesiae principes qui deliciis
affluunt et inter epulas atque lascivias pudiciciam servare se credunt
propheticus sermo describit quod eiiciendi sunt de spatiosis domibus lautisque
conviviis et multo labore epulis conquisitis[.]
Et si vis scire quo eiiciendi sint propter malas cogitationes et opera
sua Evangelium lege. in tenebras scilicet exteriores ubi erit fletus et stridor
dentium[.] An non confusio et ignominia
est iesum crucifixum[:] pauperem et esurientem falsis praedicare corporibus: et
ieiuniorum doctrinam rubentes buccas tumentiaque ora proferre. Vinolentiam sacerdotum Apostolus ad
Corinthios scribens damnat. ca. 5. hiis verbis Nolite (inquit) inebriari vino
in quo est luxuria sed implemini spiritu sancto loquentes vobismetipsis in
psalmis. Hinc dominus in veteri
instrumento ut habetur Levitici. x. ad Aaron loquutus in hunc modum Vinum et
omne quod inebriare potest non bibetis tu et filii tui quando intrabitis in tabernaculum
testimonii ne moriamini Et numeri. 6. ca. habetur eadem sententia. Multis aliis
in locis sacrarum litterarum tum etiam multo plura in sacris canonibus dist.
xliiii per totum.
Quae ne cuncta diligentius quam meam
professionem decet rimari videar audite quaeso Tibullum poetam dicentem.
[D3v]
Et manibus puris sumite fontis aquam
Vos quoque
abesse procul iubeo et discedere ab aris
Quis tulit hesterna gaudia nocte Venus
Communicavit
mihi nuper quoque Eobanus hessus noster versus quos in eandem sententiam
lusisse se aiebat hiis verbis
Ah
scelus est satianda cibo potuque Deorum
Immodice poto polluere ora mero
Ebria
Christophagi vitent convivia mystae
Sancta prophanatas non amat ara manus
Sit
procul omne nefas venerandi a limine templi
Pollutum sacras lex iacit ante fores
Pura deo
castus persolvat liba Sacerdos
Cui neque sit Bacchus nec mala nota Venus
De
huiusmodi quoque ebriosis Sacerdotibus non ineleganter scripsisse mihi videtur
Euricius Cordus in Bucolico ludicro sic
Non ego
qui sancta se relligione gubernant
Denigro.
Sed pravam quorundam mordeo vitam
Qui
veteris potius famuli esse videntur Iacchi
Qui
tanquam sicca fuerint a Dypsade morsi
Omnigena
in vastam demergunt vina Charibdim
Continuaque
iacent madidi Ebrietate sileni.
Huc
etiam pertinet illud quod Esaiae. v. ca. scribitur Ve qui consurgitis mane ad
Ebrietatem sectandam et potandum usque ad vesperam ut vino aestuetis[.] Cythara: et lyra: et tympanum: et tybia: et
vinum in conviviis vestris et opus domini non respicitis nec opera manuum eius
consideratis[.] Et statim subdit: Ve qui
potentes estis ad bibendum vinum et viri fortes ad miscendam Ebrietatem. Sed nescio an et illud nostri Celtis in hanc
rem conveniat. Sed convenit[.] Addam igitur
Nulla
sacerdotum luxu nunc casta puella est
Causaque criminibus sunt sacra templa
Illis colloquium dat modo sacra domus
Hac
tractant foedas turpi cum murmure merces
Ceu solet in medio turba prophana foro.
Et quae
sequuntur
[D4r]
Sed quod
nunc instat agamus Ne veritatis patrocinio invidiam mihi comparem eorum quibus
est veritate nihil magis invisum[.] Hinc
igitur ex templis ad forum venio
Cavendam
Ebrietatem gerentibus rempublicam
Rempublicam
administrantibus Ebrietas praecipue fugienda est Non secus ac rerum gerendarum
impedimentum presentissimum[.] Non enim
admittendi sunt iuxta Platonis edictum in reipublicae administrationem
quicunque eluvioni et voluptatibus deditam vitam agunt Quod hii tum ad
consulendum tum ad res gerendas sunt maxime inepti Vinum enim immodice sumptum
gravat et obruit omnes vires ingenii Et ut Campanus inquit in libro de regendo
magistratu corpus enervat: fluctuat animus voluptatum cupiditatibus incensus
explendarumque libidinum quarum origo est omnis a ventre: et est pestifera
civitati: Dignitate enim abiecta et contempta respublica [Campanus;
republica 1515] unius principis intemperantia tota in licentiam luxumque
dissolvitur[.] preclare igitur et Solon
Atheniensis Legem tulit quae iubebat temulentum principem morte esse multandum
cum satius sit unum hominem in Republica perire quam in uno viro foedari
rempublicam[.] Et ne dicere nimis multa
in eam sententiam videar vela contraham Atque de hiis dicam quae magis ad nostrum
institutum pertinent
Litterarum
studiosis Ebrietatem tanquam hostem precipuum esse fugiendam.
Litterarum
studiosi passim hoc tempore communi Ebrietatis vicio laborant quo malo equidem
non video quid bonis ingeniis sit periculosius cum eo non solum corporis vires.
sed et ingenii vivacitas animique vigor omnis extinguatur. et non secus ac
cicuta contactus animus infrigescat: fiatque multo quam natura fuerat
remissior. Marsilius Ficinus inter
quinque studiosorum hostes secundo loco non solum vini sed et cibi satietatem
enumerat hiis quidem usus verbis Quippe si vinum vel nimium vel nimis calidum
vehemensque fuerit caput ipsum humoribus pessimisque fumis implebit[.] Mitto quod insanos facit Ebrietas[.] Cibus vero nimius primo quidem ad Stomachum
in ipso coquendo omnem naturae vim revocat[.]
Quo fit ut capiti simul speculationique intendere nequeat[.] Deinde
inepte co-
[D4v]
ctus
multis et crassis vaporibus humoribusque mentis aciem obtundit[.] Quinetiam si satis coquatur tamen [Ficinus;
tum 1515] (ut Galenus ait) animus adipe et sanguine suffocatus celeste
aliquid pervidere non potest. Quae cum
ita sint ut certe sunt fugiendam [1550;
fugienda 1515] cuilibet studioso non solum
vini sed et cibi intemperantiam quis non videt? Probandaque est laudabilis illa
maiorum nostrorum institutio quae iuxta rectam continentiae regulam sanxisse
videtur ut simplici potu et cibo viverent quicunque in hac Erphurdiensi
Academia litterarum agere militiam constituissent[.] De qua re cum sint pene infinita quae dici
possent. sponte mihi tempero. ad finemque descendo. Si prius hoc velut
Corollarium adiecero
Peiorem
esse in sacerdote ebrietate avaritiam
corollarium i.
In sacerdote vero tametsi frequens
Ebrietas res est turpissima
Avaritia tamen quo ad aeternam
beatitudinem consequendam: est longe pessima
Dixi
Ebrietatem cum omni statui tum maxime in sacris ordinibus constitutis
fugiendam[.] Restant dicenda pauca
quaedam de insaciabili quorundam Avaricia Quo vicio passim hoc tempore multos
in omni vitae genere admodum infoeliciter videmus occupari. Maxime tamen in illis qui sacris altaribus
ministrant id vicii detestandum videtur cum eo magis a peccatis ipsi abesse
debeant quo sunt virtutibus et religioni per sacerdotalis vitae professionem
proximiores. Quod cum a non parum multis
negligi videamus atque adeo paucis observari id quod in sacris Canonibus
scribitur. 1. q. i. Cito (inquit divus Ambrosius) turpem sequitur lepra
mercedem et pecunia male quaesita corpus animamque commaculat. non placet mihi circa hunc locum consistere
ne solus mederi velle videar huic morbo qui tot saeculis etiam contra sanctorum
patrum constitutiones et edicta invaluit Etenim cavendum nobis est ne dum
veritatem nimis simpliciter et absque fuco profitemur ab hiis quibus
contradicere nefas est mendacii arguamur.
Dicerent enim statim poetam me esse (a quo tamen semper longissime
abfui) atque ideo mentiri. quoniam persuasum habent ad mendacia dumtaxat natos
poetas frequenterque illud obiiciunt Multa mentiuntur poetae Et praeterea malos
cristianos vocant. sed non solos poetas[.]
habent enim hoc Germanicum semper in
promptu quod obiiciant.
Roller
Zoller fergen schergen
Ertzt
Poeten und Juristen
Das seyn
syben bößer christen
[D5r]
Egregium
sane dicterium quod non solum poetas: sed et Medicos et iureconsultos in rationario
prophanorum adscribit[.] Sed et non minus illud verum Egregium sane dictum
Keyserßbergii nobilissimi istius Argentinensis Concionatoris Vor zeyten waren
guldenn priester und holtzen kelch Nw seyn die priester holtzen und die kelch
gulden[.] Bonos
tamen hic et ubique semper excipio. Illis siquidem debetur honor et
reverentia[.] De
Audi
quid spectat ad hos qui bonum vult esse sacerdos
Alta prece
lege cum vadis per civitate
Curre
per ecclesie: lachrymare: percute pecte
Et
genua flecte: longissima missa lege
Habe
pelle trite si vis implere burse
Esto
pontifices papa sacerdos et omnes
Expede
mille statim. fac cito redire
Murmure
non cure: mitto vade quomodo vade
Fer
manice burse pome coclear quoque pire
Da
puere parve[:] tunc mater dat tibi magne
Et
reliqua
Omelia Beani Ioannis Monasterii de eadem
lectione[:] fratres Avarissimi[:] Deus
ebriorum[:] malorum rusticorum: Avarorum presbiterorum: monachorum: Abbatorum:
priorum: fratrorum et aliorum quorumcunque statorum: seculariorum:
spiritualiorum: regorum: ducorum: principorum: civiorum: civitatorum:
villorum[:] castrorum[:] provinciorum: dominorum[:] Amicorum nostrorum
dilectissimissimorum: et ceterorum Solutam in domum sempiternum: fratres
leccatissimi. Scriptum est quod hodiernum dierum leximus
in prohemio templi ad matutinas quae leguntur in secundis nuptiis. Viri galilei Ir ungetrewen frantzosen. quid
admiramini was lat ir euch beduncken. aspicientes in caelum meint ir das ir uns
teutsche verjagen wöllet Alleluia got geb euch sanct Urbans plag. ut ambuletis
per vias rectas das ir all myt der naßen yn dreck must vallen Tu autem schossel
korb[:] leffelbreth[:] lieber here.
[D5v]
Magistratibus
fugiendam Avariciam
Quid
vero de magistratuum Avaritia attinet dicere cum ea plerumque clarissimas res
affligat et pessumdet[?] Rerum autem
omnium (inquit Campanus) nescio an turpissima sit Avaricia in Magistratu quae
et odium parit et maximas solet importare calamitates et detrimenta gignit et
perversam opinionem integritatis[.]
Predictorum
parenesis Corollarium ii. et ultimum
Discant igitur boni et ingenui iuvenes qui
ex litterarum scientia querunt gloriam.
Vitare Ebrietatem quae ingenium: corpus:
et fortunas male solet afficere. nedum memoriam
Addam hoc
postremo loco Verba Plynii ex naturali hyst. li. 14 ca. ult. Ita (inquit) vina ex libidine hauriuntur.
atque etiam praemio invitatur Ebrietas Atque si Diis placet emitur[.] alius ut vel quantum biberit tantum edat et
precium vinolentiae [1550; violentiae 1515] lege accipit[:] alius
quantum alea quesierit tantum bibit.
Tunc Avidi matronam oculi licentur: tunc gravi produntur marito: tunc
animi secreta proferuntur. Alii
testamenta sua nuncupant. Alii mortifera
loquuntur rediturasque per iugulum voces non continent[.] quam multis ita interemptis[.] Vulgo veritas iam attributa vino est[.]
Interea ut optime cadat solem orientem non vident: ac minus diu vivunt[.] Hinc pallor et genae pendulae: oculorum
ulcera: tremulae manus. effundentes plena vasa Et quae sit paena presens
furiales somni et inquies nocturna: praemiumque summum ebrietatis libido
portentosa: ac iucundum nefas. postera
[D6r]
die ex
ore halitus fetidi: ac fere rerum omnium oblivio. Morsque memoriae[.] Hec Plynius. Sed et illud considerandum non
minus est Quod virgilio quidam attribuunt. Sapienter autem dictum cuiuscunque
illud sit
Nec
veneris nec tu vini capiaris Amore
Uno namque modo vina venusque nocent
Perdidit
horrendo Troiam Venus improba
Et Lapithas
Agite igitur Optimi litterarum candidati
hec et talia multa considerantes renunciate illorum sodalitati qui per tabernas
circumquaque pervagantes Iuventutis suae florem adeo venalem [1550;
venenalem 1515] habent ut nulli non pessimis crapulationibus absumendum
prostituant[.] Capiat vos bonorum
familiaritas quae cum utilitati tum etiam honori vobis esse possit[.] Cum illis conversamini quorum consuetudine
doctiores melioresque fieri poteritis. Illud Psalmographi semper in ore
habentes Cum sancto sanctus eris et cum perverso [1516; perverse 1515]
perverteris. Et illud poeticum Quod citat divus Paulus Corrumpunt [1550;
Corrumpant 1515] mores bonos colloquia prava[.] Seductores Iuventutis vestrae non secus ac pestem
quandam mortiferam fugite Bonos duces amplectimini Quod profecto facietis si
praeceptoribus vestris obedientes bonis litteris bonam dabitis operam Et
ebrietatem omnemque nimium luxum et Asociam vitae aversabimini Ut vita
innocentes per virtutum operationem finem illum bonorum omnium perfectissimum
quem in hoc sollicito labilis vitae cursu querimus foeliciter tandem
attingatis. Cui est honor et gloria
Dixi.
Conclusio
Haec
sunt humanissime Domine Quodlibetarie quae ex vestrae excellentiae mandato ad
quaestionis mihi assignatae enodationem afferre potui In quibus si quaedam
minus ornata minusque ad omnium aures facientia a me prolata sunt Velim
vobiscum consideretis et breve fuisse tempus quo ad id muneris subeundum
profectus [1550; perfectus 1515] sum. Et voluisse imo oportuisse
me huius actus consuetudini inservire. Ut scilicet apud maxime sapientes maxime
delyrarem Et quasi temporaneum fatuum agerem[.]
Quem si non egregie representavi In causa fuisse putabitis vestram
negligentiam et inhumanitatem qui tam multa dicenti de vino vinum bibere non
dedistis.
Last modified: April 14, 2013