Bucolicon Eobani Hessi. Magistri Erphurdiensis.

Erfurt: Johannes Knappe, 1509
4o: 38 leaves

---

Text submitted by Harry Vredeveld. The orthography and punctuation of the original have been retained. I have silently corrected obvious printing errors, expanded the abbreviations, normalized the use of i/j and u/v, and, where appropriate, added paragraphing. For a critical edition, with translation and commentary, see: The Poetic Works of Helius Eobanus Hessus, vol. 1, Student Years at Erfurt, 1504–1509 = Renaissance Text Series 18, Medieval and Renaissance Texts and Studies 215, ed. Harry Vredeveld (Tempe, 2004), pp. 265–381, 453–546. See further: Helius Eobanus Hessus, Dichtungen: Lateinisch und Deutsch. Dritter Band: Dichtungen der Jahre 1528-1537 (= Mittlere Deutsche Literatur in Neu- und Nachdrucken 39), ed. and trans. by Harry Vredeveld (Bern: Peter Lang, 1990), still in print.

---

Image

[A1r]

Bucolicon Eobani Hessi.
Magistri Erphurdiensis.

Rustica quem Siculi delectat musa Poetae
      Cui placet ex nostris pastor uterque Maro
Sive quid ulterius Vates Germane requiris.
      Me quoque fer Latii ruris habere locum
Primus Teutonico pavi pecus orbe latinum
      Sive ea fama aliquid: Sive ea fama nihil.

---

Image

[A2r]

AD CLARISSIMUM VIRUM IOANNEM
Englendrum Doctorem: Decuriae Cancellariorum
Hassiae prefectum summum Eobani Hessi
Bucolicorum Dedicatio.

Cum Sol aestiva iam lampade finderet arvum
      Et calidus multo lumine Cancer erat.
Has ego vicinis collegi in montibus agnas
      Quos cum Turingo belliger Hessus habet
Cunque coaegissem gelida pecus omne sub umbra
      Iam nimia plenus messe calebat ager
Ibitis Hessiacam: servet vos Iuppiter: Urbem
      Illic vos: dixi: qui tueatur erit.
Ibitis obliquo princeps ubi Cassela Fulda
      Fluctuat in partes dissociata duas.
Accipe doctor oves prestans Englendre bimestres
      Munera si vatis sunt spetiosa tui
Accipe spes patriae: legum venerande Triumvir
      Quae tibi de proprio lacte colustra damus
Par fuit ut tali condonareris honore
      Qui patriae clarus vivis honore meae
Par fuit illa meae pecudes in septa redirent
      In quibus haec primum grex mihi lecta fuit
Scilicet Hessiacae debent mea carmina terrae
      Infanti puero quae mihi mater erat.
Primus honor patriae: primus mea iure tulisti
      Carmina: et hoc primus munere dignus eras.

---

Image

[A2v]

Nam quo se potius iactet mea patria quam te
      Cui rogo plus debet quam tibi nostra chelis[?]
Alter ut es nostris Moecenas natus in oris
      Virtutis debes praemia ferre tuae
Teste deo nescit virtus manifesta negari
      Quae patet ut proprio lucifer igne deus
Macte igitur priscos tecum Revocabimus annos
      Quale sub antiquo Caesare tempus erat.
Tu nostras fautor tantum defende camaenas
      Te canet aeterna nostra Thalia cheli
Interea celebri capras numerabis in aula
      Donec armenti copia grandis erit.
Sic alacrem tecum formosa Halerina Iuventam
      Expleat: optata prole beata parens.
Addere non parvis maiora studebimus istis
      Munera non sordent si tibi nostra. Vale.

---

Image

[A3r]

BUCOLICORUM EOBANI HESSI. AEGLOGA PRIMA.
PANISCUS.        CAMILLUS.

[Pan.] [A]Lma sinum vario turgentem germine mater
Ore renidenti pandit paritura Camille
Vernat humus: frondent sylvae: viridantia rident
Pascua: nunc etiam salientibus undique rivis
Gramina luxuriant: Quando omnibus omnia terris
Sponte sua veniunt: patria tu solus in umbra
Ocia non ullam ducis referentia laudem
Ut caper aut hircus pingui castratus in arvo
Laetus adhuc: et flore virens vix puberis aevi
Montibus et sylvis: quibus Hessia dives abundat
Digna cothurnatae modularis carmina Musae
Et te summa licet mirentur culmina sacrum
Cantantem sine teste melos: hic foenore nullo
Ludis: et heu sterilem quondam experiere camaenam
Pascua cum sero patriae placuisse dolebis
Desertas inter pecudes: inconditaque arva
Tam dulces annos: tam florida tempora perdis
Nos alios fines: melioraque rura tenemus
Pastores quos: fertilibus Turingia pratis
Pascit[:] fortunate puer: si talibus arvis
Si tali liceat mecum considere terra
Et dites habitare casas: et plena videre

---

Image

[A3v]

Ubera: quae totos replent mulctralia soles
O tibi quam nostrae resonabunt dulcia sylvae
Omnia: non isto quicquam iucundius aevo
      Cami. O Panisce tuae quanta est facundia musae
Inter Apollineas Note: Appollineas 1509 laurus exercite: Nondum
Talis eras quando hinc laudatam egressus in oram
Vix puer undenas poteras numerare capellas
Saepe ego (nam memini) cum fors compelleret agnos
Coge tuos dixi: neque tu discernere posses
Discrevi: tu flens munuscula pauca dedisti
Caseolos: floccos: plumas: coclearia: fundas
      Panis. Nemo vir evadit qui non puer: Attamen omnes
Ut reor: in primis pueriliter aegimus annis
Atque utinam crescente aevo: sapientia saltem
Crescat: et ingrediens veniat cum laude senectus
      Ca. Non mihi iam pastor tantum Panisce videris
Qui canat in triviis passim: Sed qualibus aiunt
Orphea carminibus fatum deflesse nefandum
Euridices: qualis Thamiras: Amphion: Apollo
Qualis erat qui magnanimum victrice leonem
Confecit funda: talem te nostra tulerunt
Saecula nate bonis avibus: tibi numina rident.
      Pa. Tu quoque dumosis licet in convallibus erres
Et lacer heu sola totis sub rupe diebus
Carmina per duras longe resonantia cautes

---

image

[A4r]

Concinis: aeterna dignus quem fronde coronent
Pierides: nec enim credebam in vepribus istis
Orphea: vel Thamiram: vel clarum Amphiona cantu
Vel qui magnanimum (quisquis fuit ille) leonem
Stravit: inexperta quemquam potuisse camaena
Dicere: vix nostri pastores tale loquuntur
       Ca. Haec ego (nescio quo) didici referente Magistro
Cum puer hunc olim vix possem ferre bacillum
Cernis adhuc memori sunt haec mihi scripta papyro
Verum age quando breves exaltatissimus umbras
Sol facit: et valles: et frigida lustra capellae
Pascentesque tenent loca sublucentia thauri
Dic age quam vobis foelicia pascua? quae vos
Tam doctos regio pastores educat: Unde
Et quare patrios tandem remearis ad agros?
Dic age iam lectas omnis grex ruminat herbas
      Pa. Et placet: auditu dulce est: et amabile dictu
Quin prius huic ambo gelidae succedimus umbrae
Ne calor aestivus sitientia labra retardet
      Ca. En etiam hiis dulces saliunt radicibus undae
Hic sacri latices: hic vivida vaena scaturit
Hic duo florali sedilia cespite vernant
Hic mihi grata quies: alia tu parte sedeto
Hiis tamen incoepto divertimur: Incipe vates
      Pa. Proxima montanis Turingia terminat Hessis

---

image

[A4v]

Imperium: dives regio florentibus arvis
Laeta iugis nemorum: sed multo laetior agro
Illic flava Ceres Rhodiensibus aemula pratis
Foelices pingui campos obducit arista.
Et gravidae plenis turgent in collibus uvae
Sunt etiam gregibus sua pascua: dum viret annus
Mille per abruptos montes: et summa capellae
Transcendunt iuga: mille boves in vallibus herbas
Non ullo carpunt foetas serpente: videres
Gramineum innumeras pratum tondere bidentes
Iamque aliquis summo speculans a vertice pastor
Certantes in valle stupet: plena omnia Musis
Ille deos laudat: miseros hic deflet amores
Et cava multiplici resonant obstacula cantu
Mammosae Veneres illic et Phillides errant
Sylvani. Satyrique leves: Faunique salaces
Sylvestres Nymphae: Dryades: mollesque Napeae
      Ca. Hem quid mammosa faciunt in Phillide Fauni[?]
Absint nequitiae nostris ab ovilibus omnes
      Pa. Macte puer: tali dulcem visure senectam
Ingenio si firmus eris: Nunc coepta sequemur
Urbs vetus in media est regione: Erphurdia nostris
Dicta: potens: opulenta: ingens: quam (credere durum est)
Non facile unius tibi terminet orbita visus
Illa vorat duri quicquid peperere labores

---

image

[A5r]

Seu pera: seu pileolo: seu forte galero
Seu manicis opus est: donat pro munere merces
Illa etiam (si forte velis) pro vellere nummos
Porrigit: et rem re mutat: vorat omnia: reddit
Omnia: pro tribulis spinas: pro verbere plagas
Ergo age dum viridi succo tua pullulat aetas
Collige si qua tenes parvi congesta peculi
Foelices mecum campos: et pinguia rura
Quaere: nocent pecori vepres: et tristis achantus
      Ca. Hessia dives agris: densisque uberrima sylvis
Finitimas (ne praefer) opes ita vincit: ut agnum
Imbellem furibunda audax in praelia thaurus
Ut fluvio parvum superat vagus Aedera Nemphim
Aedera qui veteri non est minus aurifer Hermo
Hic fluviis alacres praeterlabentibus herbae
Alludunt: cernis quam consita littora: quam sit
Pingue solum: viret omnis ager: stant gramina circum
Stagna: lacus: fontes[:] puteos: rivosque virentes
Aspice summa procul frondentis culmina Gosi
Quam nitet: et ver aspectu testatur amaenum
Hos agros: has delitias: haec pascua linquam?
Sed linquam: dulces curae: loca nota valete
Tu vero infoelix mecum laudata videbis
Rura pecus: laetos fines i perge videndum
O cui non licuit patrios errare per agros

---

image

[A5v]

Amplius: et quondam consuetas carpere frondes
      Pa. Sol ruit interea: vocat ad mulctralia Vesper
Sume pedum: compelle gregem: numeraque capellas
Ne quis forte absens in vepribus haereat hircus

AEGLOGA SECUNDA.

Carmina cum primum mihi pastoralia divae
Pierides canerent: et me florente Iuventa
Iuppiter indueret: tum sic Eobanus in umbra
Proclivis charo cecini: iam pastor: amico
      Vallis erat curvo paulum secreta recessu
Clausa iugis: vitreo manans laetissima rivo
Stat domus in medio Divi veneranda Georgi
Tecta vetusta: Ipsis requies gratissima Musis
Hac olim domini sacrae qui praefuit aedi
Cum servaret oves puer in convalle Pudicus
Quod tum floreret iuvenis: quod mollibus annis
Ferventi dulces sequeretur pectore Musas
Ad rivum salientis aquae cum sepe veniret
Ludere fragranti sic est auditus in herba
      Musae noster amor: dulces mea gaudia musae
Pro Iove quae Christum canitis: quae rura beati
Syderis Aeoum longe proiecta sub orbem
Servatis: fatali ubi saevus ab arbore serpens
Pastorem vetitum iussit decerpere pomum
Ite novos Musae flores legite: Ite camaenae

---

image

[A6r]

      Vos ego per sylvas: valles: iuga: culmina: montes
Lustra: rubos: vepres: fluvios: vada: saxa: latebras
Rura: casas: villas: agros: nemora: antra: cavernas
Stagna: lacus: rupes: scopulos: mare: tesqua: salebras.
Vos ego per pluvias: ventos: nymbosque repentes
Frigora dura: nives: glaciem: gelicidia: brumas
Hirsutasque hyemes: laedentesque arva pruinas
Vos ego per tenebras sequerer: noctesque profundas
Musae noster amor: dulces mea gaudia Musae
O utinam volucres faceret mihi Daedalus alas
Aoniam: Cyrrham: Parnassum: Helicona: Cytheron
Culmina Christicolis etiam venerata poetis
Prepetibus pennis ad vos ego sepe venirem
      Ite novos Musae flores legite: Ite Camaenae
      Carmina sacrorum sunt immortalia vatum
Immortalis honor: pereunt aes: purpura[:] gemmae Note: gemme 1509
Quas nigris avidus tollit mercator ab Indis
Nomina quarum olidis sunt cognita Dactilothecis
Iaspida me docuit mater: viridemque Smaragdon
Quaeque gerunt collo suspensa corallia Nymphae
Omnia pretereunt: nescitis fata Camaenae
Vos mea cum dulci captatis pectora flamma
Despitio quicquid curae est mortalibus usquam
Nec mirum: vobis presentibus omnia sordent
Musae noster amor: dulces mea gaudia Musae

---

image

[A6v]

      Luxuriant Zephyro flores: nova gramina rivis
Vitali pluvia Cereris sata: fontibus horti
Littoribus salices: procera paludibus alnus
Graminibus vaccae: lascivae fronde capellae
Gaudet apis Cythiso sed dulci plus apiastro
Vos mea cura deae: Musae mea sola voluptas
Vita: salus: requies: divae vos omnia musae
      Ite novos Musae flores legite: Ite camaenae
      Non ita mellitae sapiunt mihi dulce placentae
Non pyra: non Cerasum: non grati segmina Porri
Non oleata Ceres: et nuper cocta polenta
Non sic hesterno perfusum lacte moretum
Quam vestrum mihi dulce decus: quam vos mihi gratae
Musae noster amor: dulces mea gaudia Musae
      Sum puer: et viridi succo mea pullulat aetas
Ut nova quae veteri turget de palmite vitis
Et mihi forma decens: nuper cum pectine crines
Comeret hos niveo dixit mihi sedula mater
Accipe et in speculo te contemplare Pudice
Vicinum forma superas (ni fallar) Adonim
Vestrum quicquid id est dixi mea gaudia Musae
Hoc decus: iste vigor: vobis mea pullulat aetas
      Ite novos Musae flores legite: Ite camaenae
      Integer ut putri turgescit surculus agro

---

image

[B1r]

Sicut senta rosae subter spineta rubentes
Sic inter pueros: et mille Pudicus agrestes
Vester erit: vos acceptum referetis honorem
Hunc mihi: stabit enim nivei flos ille pudoris
Qui nunc fertilibus vobis protuberat annis
Musae noster amor: dulces mea gaudia musae
      Dicite quae potior: quae maior in orbe Cupido
Musica qui sacra velatis tempora lauro
Quam musas colere: et musarum amplexibus uti
Vivere apud Musas: doctis se tradere Musis
Ite procul Veneres: et inanis gaudia formae
Forma: genus: tituli: fastus: laus: gloria: sanguis:
Me iuvat in viridi requietum gramine doctam
Ducere segnitiem: tactis ubi laeta lapillis
Unda sonat: tacitaeque labans admurmurat aurae
Lataque fructificans extendit brachia Lotos
Aut ramosa levem dilatat populus umbram
      Ite novos Musae flores legite: Ite Camaenae
Samsucos: hederas: Amaranthon: Smilaca: Nardos
Lilia verna: Thimum: Colocasia: Balsama: Stacten
Et Crocon: et Calthas: Violas: laetumque Nepenthe
Cingite victuros milleno flore poaetas
Inter quos utinam quota pars ego nomen haberem
Valle sub hac viridi canerem te dive Georgi
Qui musas inter sanctas in monte quiescis

---

image

[B1v]

Sydereo: vultuque vides hec pascua laeto
      Carmina morte carent vatum: gaudete capellae
Rodite frondosas Fagos: Sperate capellae
Cras ego (si vivam) liquido vos fonte lavabo
Culmine sub viridi solis qui prospicit ortum
Largiter emanans: ubi parvo condita colle
Eminet: et celebrem reditu Gotha possidet agrum
I caper: Ite meae mecum gaudete capellae
      Sic bonus ille puer cecinit: Cum proxima forsan
Pastor Tranquillus subter Coryleta latebat
Omnia concepit (namque illo doctior alter
Non erat) et suaves incidit in arbore versus
Extat adhuc pregnans in cortice littera: foelix
Cresce arbor: viridi crescetis in arbore versus
Atque olim spectans aliquis vos: crescite dicet
Crescite: et in vestri titulum supereste poetae. Note: poetae.) 1509

AEGLOGA TERTIA
CIGNUS.       PHILAEGON.       NARCISSUS.

[Cygn.] [H]Ic ubi Gerha vagus nutantes alluit herbas
Et virides umbrant alni: quae littora circum
Crebra repercussis Resonat mugitibus Echo
Hic ubi foelices ditant sata pinguia pagos
Villarumque casas: et pastoralia tecta
Hic mihi parta quies maneat: quid Rere philaegon
Num tibi et hac mecum placeat considere terra

---

image

[B2r]

Inter inurbanas matresque rudesque puellas
Et dulces curas: et inertem ducere vitam[?]
      Phil. Cygne nihil tecum prohibet requiescere: Quando
Unus amor: studium commune ambobus et uno
Numine coniunctos facit esse salutifer orbis
Numine quo vatum flammantia pectora: noster
In sublime Rapit coeli terraeque poaetes.
Numine quo raptus sublimis Tityrus olim
Ardua rurali pulsabat sydera canna.
Numine quo foelix geminum produxit Olorem
Mantua: Qui Ocneis ubi Mintius errat in agris
Ille deos veteres: Christum hic: cecinere potentes
Spiritibus: dubiamque tulere in carmina palmam
      Cygn. Ut lentas corylos damnosa securibus Ilex
Quantum humiles superat cornus ramosa genistas
Tam meus in versu praecedit Tityrus illum
Qui faustum gelida cecinit resupinus in umbra
Ah male quorundam trivialis iudicat error
Magnus uterque tamen. Sed maiestate verendus
Ille prior. Summum faciunt haec saecula Faustum
      Phil. Tu breviore tamen quamvis gradiare cothurno
Et tua non aequet Mantoos Musa Poaetas
Hic tamen efferris: adeoque beatiter audes
Antiquos revocare modos: et carmina pastor
Rhomula Teutonicas passim cantare per oras

---

image

[B2v]

Sed quid inurbanas matresque rudesque puellas
Commemoras: incaute puer? Quid talibus ergo
Illecebris pares? Non debent talia vates
Sit procul a Musis Venus et puer ille Cupido
Quem semper volucres aiunt portare sagittas
Est alacer: passim pueros volat inter amantes
Et ferit incautos: et dulcia vulnera nutrit
Et tantum pueros: Nam qui sapit odit amores
Foelix rure suo: et parvo contentus agello
Non ulla laesus Venere: hic si pauper egebit
Dummodo succedat pecus et lac quottidianum
Laetus erit: pomisque famem solabitur aegram
Arbuta: sylvestresque nuces edet: illius oci
Dulcis amor: secura quies: aeterna voluptas
O igitur mihi chara soror: vel frigida mater
Instruat ardentemque focum: tenuemque popinam
Et panes: et olus: lac et cocleare ministret
Ipse ego lactantes agnas: et ovilia secter
Foelix pace bona: et tranquillo tutus in antro
      Cyg. Aut lapis est: aut truncus iners qui nescit amorem
Nemo terdecimum quin arserit attigit annum
Dic ubi legisti mutatis corpora formis
Diversum genus in furias ignemque ruisse
Dic ubi nec nostri generis: nec sanguinis infans
Aeditur: et gratos tecum linquemus amores.

---

image

[B3r]

      Phil. Dicere quid sit amor[:] quam fortis et impiger ales
Non aliquis nostris in papilionibus audet
Hinc tamen errantes prius hinc age Cygne capellas
Ne vicina intrent fractis sata sepibus Ito
Lascivum pecus est hircus: lasciva capella
      Cygn. Vos sata: vos Cythisum: vos gramina laeta capellae
O felix pecus: et florentes carpitis herbas
Me me qui primis custos sum vester ab annis
Pulchra infinito Foenilia torquet amore
Quamvis illa meos miserata fidelior ignes
Saepius has mecum vobis pascentibus alnos
Viderit. O dulces salvete perhenniter herbae
In quibus illa sedens delapsa in gramina Note: gramine 1509 palla
Explicuit flavasque comas: teretesque papillas
Dicite foelices: ubi nunc mea cura: capellae[?]
An duro coniuncta viro: iam nubilis aevi
Scilicet interclusa meos lugebit amores[?]
Hei mihi quam perii. quam sum mutatus ab illo
Alite: quem pharetram dixit gestare Philaegon.
      Phil. Cygne quid est donec pecus hinc a sepibus arces
Quod quereris? totis resonat querimonia sylvis
      Cyg. Perfidus ille hircus potum descendit ad amnem
Quem procul haec molli tangit via pendula clivo
Ipse pecus revocatum ad cognita flumina veni
Ecce sed horrendum visu: miserabile dictu

---

image

[B3v]

Sub rupe aerea fagi viridantis in umbra
Ad fontem: longos noster Narcissus amores
Deflebat misero planctu. Quibus ille Rubinam
Fastibus ardentem misere despexerit: et nunc
Quam male despectos in se converterit ignes
Dum rogo moeroris causam nihil ille. sed amens
Centenam loquitur repetita voce Rubinam
Hinc mea spes: mea lux subiit Note: subyt 1509 mihi: me quoque tali
Fixit amor iaculo. Nec tu me laeta videbis
Amplius arguto meditari Carmina plectro
Ni saciatus amor meus hos mihi finiat ignes
Ni dabitur quod amo: letam sperare senectam
Non erit[.] Insano: satis est servimus amori
      Phil. Ambo aetate pares pueri: studioque canendi
Quo vos fata vocant? Quid te Narcisse Rubina
Quid te Cygne levis blando Foenilia vultu
Mortis ad exitium vivum trahit? ergone tandem
Una homini cunctos concludit foemina sensus[?]
Quin potius notum mecum descendis ad amnem.
Et iam Sol medium coeli transcendit: et axem
Fert medio temone: gregem ducemus aquatum
      Cyg. Ite meae pecudes liquidum potabitis amnem
Me coquet interea sitis altera: qualis in unda
Non queat extingui si totum Nerea potem.
Eheu quam fortes urunt mea pectora flammae

---

image

[B4r]

      Phil. Cygne viden? sedet ecce sedet Narcissus in umbra
O salve Narcisse. quid haec tam sola frequentas
Abdita convictusque fugis commertia nostri.
      Nar. Donec eram foelix. nec me formosior alter
Pastor erat: nec qui mecum contendere vellet
Cantando. mea sepe hylares connubia Nymphae
Optabant: ego formosas malesanus amantes.
Sprevi. Faustinam: Catulam: nigramque Fidillam
Atque alias. quas una inter formosa Rubina
Tota in me: veluti post fortem verna Iuvencum
Vacca: ferebatur[:] totos insana per agros
Errabat: clamans Narcissum: et nomine tantum
Quo potuit longum consolabatur amorem
Non illam duri poterant prohibere parentes
Non commissa gregis custodia: sola per omnes
Quin sylvas sequeretur: et hac me sepe sub umbra
Cum vidisset. ego in nemora: et saxa aspera fugi
Et quamvis cuperem: tamen illa ut peius amaret
Frivola crudeli foeci praeludia flammae
Heu heu qui nimium formae confidit inani
Et se posse miser nunquam non credit amari.
Pene sed indigno mulier consumpta furore
Semianimis cum se iam desperaret amari
Ad patrias iterum pecudes aversa recessit.
Occului tacitum nondum confessus amorem

---

image

[B4v]

Et tamen illa mihi visa est res dulcis: ut essem
Formosus: didici vultum componere: crinem
Comere: Sed plenum non intellexerat ignem
Mens mea. Iamque magis cupiebam semper amare
Dulce videbatur si quis me pastor amantem
Diceret: interea totum Venus ignea: totum
Exurunt corpus flammae. Tum denique vulnus
Fassus opem petii superos: pulchramque Rubinam
O mulierum ipsis levior constantia ventis
Interea illa suos in Adonim transtulit ignes
Illum qui toties nobis furatus et haedos
Et teretes calamos timet haec in rura venire
      Cyg. Infoelix puer: O sortem Narcisse dolendam
Rhetia quae tendis miser incidis. atque Note: an 1509 ita forsan
Iusserit alma Venus: fastum quae vindicat omnem
Quam velles dominae (liceat) servire puellae
Quisquis amat: quamvis sit rex: famulatur: et illud
Ut scirem docuit mea me Foenilia verum
      Narc. Ipse Palepaphia Note: Palepephia 1509 percussus harundine: solus
Per sylvas et rura queror: mea sepe videntes
Fleverunt Dryades: et inertes vulnera Nymphae
Ut magnos ipsae pecudes videre dolores
Gramina non carpunt: nec dulcia flumina potant
Saepius haec mecum tamen O formosa Rubina
Quo fugis exclamo: mea flamma revertere: non est

---

image

[C1r]

Quem fugias: miserere sed impatienter amantis
Huc ades o mea lux. Quem tantum nuper amasti
Te vocat ille tuus Narcissus: scilicet illum
Nunc fugis: an miserum potius spe fallis inani?
Dum queror impediunt lachrimae? proh lumen et auras
Quid mihi cum superis? Iuvat ire et perdere vitam
Tormentum grave durus amor: Venus acre venenum
Hic ego vos inter placida iam morte quiescam
Lanigerae pecudes: vos ad mea funera moestae
Nec salices caprae: nec oves captate myricas
Vos mea pastores meritae date membra quieti
Floreque signatam cognomine spargite terram
Et deflete meos ignes: aevoque futuro
Si quis amator erit male: quod legat addite Carmen

      Cum miser indigno Narcissus amore periret
      Exemplo ne quis contendat amare reliquit

AEGLOGA QUARTA.
ARGUS.        PHILEREMUS.

Arg. [M]Ontibus hiis mecum quondam Philereme solebas
Pascere oves: alternaque decantare vicissim
Carmina: et urgentes calamo depellere curas
Quae nunc arva tenent: quod te nemus? aut ubi tandem
Usque adeo solus tecum Philereme recedis?
      Phil. O Arge infaustos quid adhuc non deseris agros?
Noxia quid pecori non linquis pascua: Quando

---

image

[C1v]

Hic steriles tribuli: lolium: zizania: lappae
Carduus: et spinae surgunt: ubi nulla beatos
Otia pastores faciunt: sed semper egentes
Spe rapiunt facili: suspensaque vota morantur
Pascua serpentes habitant: umbrosa lacertae
Heu fuge vicinae ne dum successeris umbrae
Forte pedem tenerum calcata remordeat anguis
      Arg. Vera refers: Nec ego dicam mendatia: quando
Hesterna saturas mulgerem luce capellas
Sub viridi quercu longum (mirabile dictu)
Hac virga colubrum: subter radice latentem
Ora exertantem: et summa me fauce petentem
Effugi: et largo mulctrum cum lacte profudi
      Phil. Credo equidem: nec quae memoras mihi mira videntur
Quando etiam haec vulpes lateant per ovilia: perque
Incustoditas serpat nepa livida caulas
Est pecudum commissa lupis custodia: cernis
Limina cede tepent: sparguntur sanguine postes
Innocuo: nihil est custode voratius ipso
Me tenet umbrifero vallis secreta recessu
Ad quartum vestra lapidem quam servat ab urbe
Qui pater Armeni colit enthea signa Georgi
Hic ego propter aquas viridi requietus in antro
Saepe leves capio somnos: secura vagantur
Per sylvas armenta: nihil locus insidiarum

---

image

[C2r]

Ille habet: haec vita est nostro iucundior aevo
      Arg. Ocia quandoquidem laudas Philereme fatebor
Ipse ego silvestresque casas: et agrestia tecta
Praetulero urbanis opibus vitaeque forensi
Et me chara parens viridi connixa sub umbra
Aedidit: et molles circum floralia cunas
Dona tulit: teneraque sedens lactavit in herba
Gemmeus Hessiacos ubi percutit Aedera montes
Nunc tenet infoelix Erphurdia: Cuius (ut inquis)
Tot mala destituunt quondam bona pascua: Cuius
Et lupus: et serpens: et amantes saxa lacertae
Plenaque ventrosus graditur per ovilia bufo
      Phil. O certe infoelix Erphurdia: perdita postquam
Ah male servatos respublica luget honores
      Arg. Dum loquimur tuus in nostram furit ecce Iuvencam
Thaurus: et a nostro cornuta fronte repulsus
Aestuat ut dulci satiari possit amore
Cernis ut ecce iterum concurrunt duriter ictis
Frontibus: O faveas nostro Pan maxime thauro
O montana pales celebrem largire triumphum
Mulctram diva pales: capies Pan magne coronam
Vicisti bone thaure: tua est victoria: frontem
Ergo feres querna redimitam fronde: placere
Sic potes: et niveae coniunctior esse Iuvencae
Quid tibi de nostro thauro Philereme videtur[?]

---

image

[C2v]

      Phil. Pinguis (et hoc mirum) tuus haec per inania thaurus
Pascua: devicit macrum pecus: ergo corona
Dignus: at ille pedum meus inter cornua durum
Sentiet ut forti discat concurrere. tandem
Tu quoque fers meritam nequissime thaure coronam
I nunc et pugna pro pulchra stulte Iuvenca
      Arg. Ah miserum pecus Insano dum servis amori
Et Venerem: et pugnam perdis: fers verbera tantum
      Phil. Sol coquit arentes campos: et corpora fuscat
Umbra iuvat. gelidae quid non succedimus umbrae?
      Arg. Gratior hic locus est tilias ubi frigida laeves
Aura agit: et summa Zephirus sub rupe remugit
Dum tamen hoc ambo viridi consedimus antro
Lude aliquid Philereme: levant et mutua curas
Carmina: dispositis ego respondebo Camaenis
      Phil. Magna canam non quae sapiant trivialiter Arge
Non quae quisque sua moduletur harundine pastor
      Arg. Incipe. namque tibi foelix aspirat Apollo Note: Appollo 1509
Assurgitque tuae vicinia tota camaenae
      Phil. Aspicis aereo sublatum vertice montem
Qua levis occidui deflectitur aura favoni
Horrisonum Latio vicinus nomine dicit
Qui Nessum bibit undosum[:] quam scilicet urbem
Isidis a veteri cultu dixere liburnam
Istic ante duas messes cum saepe venirem

---

image

[C3r]

Ignarus nemorum: vidi discurrere larvas
Per nemora et montes: tanquam nocturna vagantes
Terriculamenta: et pueros terrere paventes
Quas Lamias dicunt quibus est exemptile lumen
Quas vigiles aiunt extra sua limina Lynces
Esse domi talpas animal mirabile certe.
      Arg. O Philereme istis quis sat maledicere larvis?
Quis lamias poterit satis execrare nocentes
Lyncea qui passim vertunt per rura: per urbes
Lumina: per plateas: per conciliabula quaeque
Per fora: per thermas: ganeas: Delubra: diaetas
Omnia scrutantur: pensant: rimantur ad unguem
Livor edax animal comitatur: videris: illi
Milvinos oculos: emissiceosque putares
      Phil. Non tamen urbanas larvas: lamiasque forenses
Me vidisse puto. verum cum saepe reversus
Ad montem pecudes inter sub rupe iacerem
Obscuram vidi picea fuligine flammam
Surgere et a summo delapsum vertice sulphur
Tum vero aereas ingens ploratus ad auras
Tollitur: et miseris clamoribus intonat aether
Obstupui: retroque boves a monte coegi
Ecce sed amissam quaerens in valle Iuvencam
Affuit Heliades: Qui mox ut constitit inquit
Heu fuge terribiles lucos: loca foeta venenis

---

image

[C3v]

Tartareis. nigri (fama est) hic ianua Ditis
Panditur: hic furiae tristes Acheronta recludunt
Coge pecus: ne si virosi graminis herbam
Attigerit: pingui macrum tibi fiat in arvo
Haec ubi: quaesitum sylvam pecus ivit in altam
      Arg. Nos etiam multos Dites: lamiasque per urbem
Vidimus humanas: fracta stipe: mandere carnes
      Phil. Dum fugio raptis mecum sine lege modoque
Rebus: in effossum cecidit mihi subula fontem
      Arg. Frigida nox properat: thauros includere pastos
Tempus: et errantes inducere ovilibus. agnas.

AEGLOGA QUINTA
FLORIDUS        VERNUS.        TRANQUILLUS IUDEX

[P]Astores viridi duo convenere sub ulmo
Floridus et Vernus: pictas ubi plurima ripas
Alluit: et dulces labens facit unda susurros
Una aetas ambobus erat: formosus uterque
Carmine uterque potens: et tum certare parati
Sederunt studio intenti: calamosque ligabant
Tranquillus senior cum forte supervenit: Illum
Ut pueri videre. prior sic Floridus inquit
      Flor. Huc ades o Tranquille: pecus iam dormit in umbra
Huc ades et nostri iudex certaminis esto.
Et tua per nostras resonat sapientia sylvas
      Tran. Audaces pueri plus quam pueriliter ausi

---

image

[C4r]

Alternis certare modis: audatia laus est
In puero si non temeraria: Dicite quales
Victor opes referet: Quae pignora ponitis ergo?
Ipse ego quandoquidem mihi stant ad flumina thauri
Iudex vester ero: et meritos largibor honores
      Vern. Hunc tibi lunatum pro pignore ponimus arcum
Floride. quem duro teneri de stipite pomi
Foecimus hiis manibus tornoque polivimus acri
Distinctum venis bubulis: viscoque tenaci
Aspice deductum circum duo cornua funem
Quam bonus[:] herculeis gravius ferit ille sagittis
Hoc ego quot tulerim non est numerare volucres
Cornices: corvos: cuculos: turdos: et anates
Saepe etiam lepores coepi: capreasque fugaces
Dextro Phillirides cornu caelatus: ut ille
Spicula cum pharetra puero praemonstrat Achilli
Gnosius ex alio serpentem interficit Alcon
Ut puer illesus docto sua taela parenti
Gratus: et ex medio veluti Phlegethonte reportat
Sepius hunc nobis invidit stultus Adonis
      Flor. Iudice tranquillo mecum si munere certes
Vicimus: En ista quae pendet fistula pinu
Ut reor illa tuum pretio supereminet arcum
Non calamis compacta tribus rudibusve cicutis
Non cera connexa levi: quibus Impius olim

---

image

[C4v]

Pan deus: agrestes docuit resonare poetas
Sed teres ex viridi buxo tornata monaulos
Quam tamen ipse Note: ipsa 1509 vola nequeas concludere: quamvis
Longa tibi digitum pater internodia foecit
Hanc ego muneribus venalem grandibus emi
Vellera bina dedi Raptamque a matre capellam.
Hac ubi personui scopulo vocalis ab alto
Floruit omne nemus: fragrabant lilia: flores
Fundebat genialis humus: gravis aura quievit.
Spirabant Zephiri: mollisque favonius ibat
Applaudens leni circum mea tempora flatu
Illa tuo nunquid caelata fidelius arcu[?]
Cernis ut hic fugiat victorem Marsia Phoebum
Daemens qui divos vocat in certamina: cernis
Auriculas phrigio per tempora surgere regi
Hic etiam excoeptum Misenum in littore Triton
Obruit. arrident circum cava littora Nymphae
Illam Verne tamen tecum deponimus: ergo
Quis prior incipiat tibi sit tranquille relictum
      Tran. Ludite iam pueri: satis est pro pignore dictum
Ludite ut incipiant motare cacumina sylvae
Blandaque formosae saliant ad Carmina Nymphae
Incipe Verne prior: tua Carmine dignior aetas
      Vern. Dicite Pierides: certantes dicite Musae
Quis fuit ante Cahos: et prima exordia mundi?

---

image

[D1r]

Quis mare? quis terras? quis lucida sydera foecit?
Unus in aeternum qui contrahit omnia regnum
Gratia Pierides vobis sit gratia Musae.
      Flor. Currite Thespiades: faciles properate Camaenae
Virginis intactae Note: intacte 1509 castum referemus amorem
Christophorae: Sed quae genialis nescia lecti
Aedidit arcano conceptum semine natum.
Plaudite Thespiades: faciles gaudete Camaenae
      Ver. Dicite Pierides: certantes dicite Musae
Quis movet hanc molem? tantum quis terminat orbem
Quis rutilum fissis iaculatur nubibus ignem?
Unus ab aeterna mundi ratione creator
Gratia Pierides: vobis sit gratia Musae
      Flor. Currite Thespiades: faciles properate Camaenae
Vidit et incaluit: non vidit et acrius arsit
Nobilis in solo. flagravit nomine virgo
Ut calet a Zephiro pingui flos pulcher in horto
Plaudite Thespiades: faciles gaudete Camaenae
      Ver. Dicite Pierides: certantes dicite Musae
Quis prohibet ventos? quis rauca tonitrua torquet?
Quis nebulam spargit? quis nubes densat in arctum[?]
Unus qui solus rerum discrimina pandit.
Gratia Pierides: vobis sit gratia Musae
      Flor. Currite Thespiades: faciles properate Camaenae
Dum flores in serta legit: dum sola per agros

---

image

[D1v]

Errat: ab Eoa perflavit spiritus aura
Quando afflata novum concoepit virgo tumorem
Plaudite Thespiades: faciles gaudete Camaenae
      Vern. Dicite Pierides: certantes dicite Musae
Quis facit has segetes? quis campum pingit arista
Quis foecundat agros? quis sylvam frondibus ornat[?]
Unus: qui propria nescit virtute secundum
Gracia pierides: vobis sit gratia Musae
      Flor. Currite Thespiades: faciles properate Camaenae
Interea dulci tumuit gestamine venter
Aedidit in terris similem caelestibus ipsis
Virgineum meruit genitrix servare pudorem
Plaudite Thespiades: faciles gaudete Camaenae
      Vern. Dicite Pierides: certantes dicite Musae
Quis veteres Faunos? Satyros: quis trusit ad umbras?
Quis phoebum et Bacchum? quis numina cuncta deorum[?]
Unus qui solus deus est: qui cuncta gubernat
Gratia pierides: vobis sit gratia Musae
      Flor. Currite Thespiades. faciles properate Camaenae
O pia caelesti virgo praelata coronae
Huc ades: et nostrum foecunda floribus arvum
Fistula sic divam nunquam te nostra silebit
Plaudite Thespiades: faciles gaudete Camaenae
      Tran. Sit satis[:] inclinata dies requiescere suadet
Claudite vocales pueri iam claudite cannas

---

image

[D2r]

Vicit uterque: Ipsi vestrum vicistis utrumque
Vos faciunt et forma pares. et carmen: et aetas
Arcus Verne tibi: tibi fistula floride caedat
Ut prius: et vestros concordes pascite Thauros

AEGLOGA SEXTA AD RUFUM.

[L]UDIMUS Ocnaeo si quid spectabile versu
Quam longo Andinas imitabimur intervallo
Pierides. modo sit sylvas intrare patenteis
Iuglandes si grande nuces: captare colurnas
Non vetet Note: veter 1509: arbusta: atque humiles cantare myricas
Nunc tamen audaces nimium Note: minium 1509 nimiumque Camaenas
Primus ego in patrios agros: et Teutona ducam
Pascua: Nunc etiam nostrae sua carmina sylvae
Incipient resonare:
                             ausis ignoscite Musae
Ausonides: Nec tu (quo se mea rustica tantum
Iactat Musa: tuo quantum te Tityre Varo)
Non tu difficiles mihi dedignabere montes
Et valles habitare sacras: Lucosque silentes
Rufe per Aonios colles notissime: Qui nunc
Cittiaco Note: Cictiaco 1509 dulcem trutinas examine vitam
Ingredere: et mecum sylvis assuesce iugosis
En tibi detectum frondet nemus: Omnia pleno
Fundit aperta sinu tellus: tibi germinat arbos
Omnis: odoratos nunc primum lilia montes
Incipiunt habitare novo vernantia luxu.

---

image

[D2v]

Nunc gelidi fontes manant: et rupibus altis
Frigida milleno labuntur flumina lapsu
Per virides ripas: et amaena silentia: postquam
Te nostri accipiunt saltus fugit omnibus omnis
Graminibus serpens: fragrant suavissima Tempe
Quale apibus dicunt Siculam stipantibus Hyblen.
Sub pedibus lascivit humus: tua scilicet ipsae
Excipiunt laetis vestigia motibus herbae
Aspice quam niteat toto formosior anno
Phoebus et insolito mundum splendore serenet
Hoc erat: hoc adeo nostros quod saepe per agros
Optabam: hoc mecum nemora omnia: et ipsa petebant
Saxa salebrosas subter squalentia rupes
Saepe graves pratis dum pasco virentibus agnas
Quem canerem assiduo resonantem carmine Rufum
Quaerebant socii Note: sotii 1509. Cum sic ego forte canebam
      Dum nemora: et sylvae stabunt: dum flumina current
Dum mare: dum tellus: dum ventus: et aura manebunt
Rufe meis (et si rudibus) dicere Camaenis
Ipsa tuas etiam laudes armenta: feraeque
Sylvestres: avidique lupi: Sevique Leones
Tigrides: et Lynces: et in ipsis partubus ursae
Auribus accipient stupidis: Dumque omnis ad auras
Carmina nostra canet pastor: Te montibus altis
Aereae rupes: et concava saxa sonabunt

---

image

[D3r]

O tantum ne turpe feras haec sordida circum
Rura boves inter: florum redolentia regna
Incolere: et dulcem captare sub arbore somnum
Umbrifera: vivoque sitim restinguere Note: restringere 1509 fonte
Et cantu mulcere auras: hic subter opacas
Quercus: fagineumque nemus: pinusque decoras
Et virides ulmos. pulchram sine nomine vitam
Ducere: et urbanum poteris vitare tribunal
Hic ubi virgineae laurus et frigida surgit
Saeminibus lactuca piis: ubi tonsile buxum
Et nativa humiles faciunt topiaria corni
Lecta corona tibi est castos quae plurima crines
Contegat: en divae dicunt bona verba Camaenae
Vernantes in flore tegi patiare capillos
Quem tibi non ullae Veneres meditantur honorem
Nulla Dryas: neque Naiades: non mollis Oraeas
Nulla tibi assistet Phillis: non ulla Lycoris
Et tibi mollitie nihil est invisius ista
Non ita fraxineae invisae serpentibus umbrae
Non sic agna lupos: non sic fugit aera talpa
Quam tu quicquid habet perfectae incommoda vitae
Quicquid Acidalio generosam caumate mentem
Inficit: extinguitque animos maiora volentes
Tu fugis ut pulchris Aconita latentia gemmis
      O vitae tranquilla quies: et summa beatae

---

image

[D3v]

Sic mihi preteritos olim deus exuat annos
Talem sera dies videat me: seu mihi longos
Invideant mea fata dies: seu frigidus annis
Ante diem presso moriatur corpore sanguis
Non mihi post cineres potioris cura sepulchri
Dummodo corporea iam functus mole feratur
Spiritus ante deos: Caedat caro putris in escam
Vermibus aut volucres pascat sublime volantes
Cura eadem: Stultus qui foeda cadavera in auro
Collocat: et vanis infundit balsama membris
Daemens: et frustra miseros amplectitur artus
Qui faciunt simulachra virum: defunctaque servant
Corpora: Dii superi quam delyrare videntur
Ergo vel ignotus moriar Vel si qua poaetis
Gloria debetur dulcis post aedita vitae
Tempora: sub quacumque licet tellure quiescam.
      Tu modo seu magno testaris iubila christo
Nocturnis inhians sacris: Cytharamque novenis
Percurris fidibus resonantem carmina regis
Vatis Iessei: seu divite Bibliothaeca
Confusus: libros mille inter: Solis ad ortum
Leniter afflantem tua pectora suscipis Eurum
Tu modo (namque olim tibi nostra fidelius ibunt
Carmina: liberiusque canam tua nomina Rufe)
Ad rus: et montana veni: maiora volebam

---

image

[D4r]

Pangere: ni Note: in 1509 pastorem humilis decuisset harundo
Et rudis averso cecinisset Apolline faunus

AEGLOGA SEPTIMA
CAUTUS.       CALDUS.

Caut. [T]ERCIUS immenso rediit iam lucifer orbi
Altera nox abiit: postquam mihi perditus istis
Quaeritur in sylvis aries: ubi plurima densant
Umbrosum virgulta nemus: Dic optime Calde
Nunquid aberrantem vidisti: Nam neque quicquam
Notius hoc uno: niger est: caret aure sinistra
Cornua pene oculos tangunt redeuntia torvos
Quorum ope sepe lupis idem occursare solebat
      Cald. Ah pecus infoelix: non te tua cornua tutum
Non torvi foecere oculi: tibi vera fatebor
Caute decus nemorum: vix post ientacula mane
Dum volucrum varia scrutabar in arbore nidos
Excoeptum pecus ipse lupus iam dente comedit
Sanguineo: frendens in me: nisi forte fuissem
A cane defensus: mea mordicus ora petisset
Ne doleas quod fata iubent quod ferre necesse est
      Caut. Hei mihi nunc primum evenit quod sepe verebar
Hei miserande Aries quod eras audatior aequo.
Nunc peris: et meritas persolvis sanguine poenas
Inter oves puduit viridem te pascere terram
Tu Cythisum: tiliasque leves: dulcemque cyperon

---

image

[D4v]

Stulte sequebare: et semper mihi solus abibas
Ergo nunc rapidi rodunt tua viscera corvi
Qui nimis est audax: sepe infoeliciter audet
      Cald. Est ut ais[:] pecoris verum obliviscere adempti
Qua potes hanc alia iacturam sorte repende
Et mecum viridi laetus succede salicto
Hic ubi thaurigenae stipant nova mella volucres
Et circum pleno stridunt Note: stridant 1509 examine flores
      Caut. Aspice per superos: multo res digna cachinno
Quam saliunt petulanter oves in tramite plano
      Cald. Quam rudis es: nec dum diuturno exercitus usu
Naturas ovium nescis cautissime pastor
Vicina ruber est cortex delapsus ab ulmo
Causa novi saltus: Nam talia cuncta verentur
Et neque vere rosas: neque rubra papavera mandunt
      Caut. Tale quid in nostris etiam deus ipse capellis
Ridiculum natura dedit: Nam vincula cruri
Foeceris ex scirpo: vel vimine: sive genista
Sive alio quocumque: per omnes claudicat agros
Quod cum vidisset sceleratus risit Adonis
      Cald. Hoc leve naturae specimen mirabilis aiunt
Id grave[:] populeis si sueta canalia virgis
Corticibus demptis spargas: tum frondibus albis
Intentae: meditantur oves gliscente colorem
In coitu niveum. Quae tunc concoeperit albam

---

image

[E1r]

Aedit ovem: sic se magnus didicisse Philaegon
Dixit: et in parvo monstrabat codice scriptum
      Caut. Sic etiam ex alba niger hircus sepe capella
Diversam generat prolem: variique coloris
Idque ego dum capio teneri incrementa peculi
Non semel expertus longo sum doctus ab usu
      Cald. Eheu Caute: pedem mihi spina offensa momordit
Aspicis ut soleam cono diffindit acuto
Affer opem misero: spinam extrahe dente tenaci
Si potes: et maneat ne pars in carne videto
      Caut. Tam pauxilla doles: O virgine mollior omni
Magnanimum decet esse virum nec caedere parvis
Sed tamen haec omnem peracuta novacula callum
Quae secet attentanda mihi est: En sanguine vulnus
Profluit: educto nunc liber acumine surge
      Cald. Ergo tibi salvae maneant in rure capellae
Pignora chara domi: sperataque messis in agro
Effugi miserum te salvatore dolorem
      [Caut.] Quam levis humanos etiam dolor occupat artus.
Nunc age confer oves foecundis Calde capellis
Quod prius effectum voluisti perge fateri
      [Cald.] Hic neque certandi locus est: neque talia tecum
Caute Note: Calde 1509 volo: decet esse bonos pacem inter amicos
Ni iucunda magis quam sint mordatia dicta
Si placet ergo: Iocos non seria saeva canemus

---

image

[E1v]

      Caut. Incipe Calde placet: coelo dum Procyon ardet
Dum iuvat umbra pecus: dum flumina grata capellis
Hic melius rivi preterlabentis ad undam
Sub viridi platano molli requiescimus herba
Incipe. ut inspirent nobis divina camoenae
      Cald. Caprarum grex atque ovium mihi mixtus amatur
Sed tamen ante pilos caprarum: lana bidentum
Nobilis: et plures accommoda nunquid ad usus?
      Caut. Et mihi sunt ovibus mixtae per pascua caprae
Grex tamen hirta placet: tantoque est gratior illa
Quanto fertilius lana lac est comedenti
      Cald. Lana homines vestit: lanam cum divite pauper
Gestat: emitque libens: et murice tingit et ostro
Frigora propellit: corpus tutatur ab aestu
      Caut. Lac homines nutrit: tanto est nutritio maius
Vestitu: quam vita neci foelicior atrae
Caseolos butyrum lac dat: duo maxima dona
      Cald. Non equidem inficior: sed habent etiam ubera plena
Lactis oves: seroque ad mulctram vespere ductae
Omnia distentis complent mulctralia mammis
      Caut. Sola capella die plusquam ter quinque bidentes
Lactis agit: pastuque domum compulsa reportat
Bisque omnes una mulgentur luce capellae
      Cald. Ha ha mentiri nescis cautissime Caute
Ridiculum quod ais: plus tu rideberis ergo

---

image

[E2r]

Perge precor. faciles etiam risere Camoenae
      Caut. Capra polos adiit: solo est spectabile cornu
Sydus Amalthaeum: docto si credis Iarbae
Iuppiter Oleniae suxit deus ubera caprae
      Cald. Lucida Phryxaeum pecus inter sydera fulget
Cui fulvum Rutilo vellus distinguitur auro
Sic ego me puero didici: vix namque recordor
      Caut. Nec rurale sonant: nec sunt trivialia: quae nunc
Verba iocos inter surgunt: vix talia pauci
Urbani sapiunt: et nescio quale Lycaeum
      Cald. Ergo rudes merito pueri Syringa canemus
Naiada: quam canna texit Venus alma palustri
Ut nostros etiam nemus omne intelligat ignes
En venit: et nobis Canace venit obvia: cernis
Ut niveae molli sinuentur flamine vestes
Albentesque fluant post lactea terga capilli
Ut virga in manibus varias discriminat agnas
Quas nunc illa domum poto compellit ab amne
      O salve facies mihi dilectissima: Salve
Nympharum decus: ante omnes formosa puellas
Iamdudum cupio tecum mihi mutua dentur
Colloquia: heu quanto miserum me conficis aestu
Nulla mihi requies sine te datur: omnia curis
Plena: dies votis totos consumimus istis
Longa quiescendas turbant insomnia noctes

---

image

[E2v]

Huc ades: et nostros Canace formosa dolores
Aspice: tum requies nobis erit una sub umbra
Faginea: ad fontem latices ubi dulcia vivi
Murmura per frondes faciunt: tremulumque susurrant
Hic tibi castaneae sumentur et allia mecum
Et pyra quae fortes vicinis montibus Hessi
Mittunt: illa tuo servamus prandia ventri
Huc ades o Canace: miseri cape munus amantis
Hunc leporem: turdosque duos: castamque palumbem
Munera quae lustris tibi sum venatus in altis
      Uror ut in stipulas ignis proiectus agrestes
Sole sub Autumni: Sic me dolor ille fatigat
Qui mea (nescio qua) transegit corda sagitta
O si respiciat Canace mea vulnera sero
Ut quondam cum prima malum Venus egit in artus
Dulcisona laetos modularer harundine versus
Inter oves: cantu sylvae et nemus omne sonarent
      Heu crudelis amor: quantum mortalia mutas
Pectora: nulla tibi par est sub sole potestas
Sic me: sic posito vitae melioris honore
Cogis: et ante diem facis hanc languere iuventam
Florida ceu subitis flaccescunt arva pruinis
      Hoc tamen omne tibi patimur sine nomine vulnus
O Canace maiora pati tormenta parati
Te propter: tu sola mei medicina furoris

---

image

[E3r]

Huc olim properans fido dabis oscula amanti
Qualia Luna suo quondam dedit Endimioni
Qualibus Oenone Pariden complexa lacertis
Servantem pecudes Phrygiae sub vallibus Idae
Huc olim properans tu nos complexa iuvabis
Flate leves Zephyri: spira venerande Favoni
Ferte meam Canacen: ad nos huc ferte puellam
      Lingua stupet: rubor in vultum concaessit anhelus
Membra tremunt: saliunt praecordia: namque propinquat
Quae mea corda sui clausit sub pectoris antro
Quo fugiam? quo non abeam? potiusne manebo
An fugiam? quid Caute loquar? pudor obstat amori
      Caut. Ergo Caldus eras calido dum servis amori
Vix tu de gregibus mecum cantare volebas
Mirabar quid namque modos: et nostra perosus
Carmina deserta solus sub rupe iaceres
Moestior et solito barbam squalentior usu
Scilicet ergo rudes pueri Syringa canemus
Non ita[:] nos alio iuvenes ardore fruemur
Quem meus hec olim cecinit per rura Phylaegon
Exosus Veneremque deam: natumque potentem
Stulte quid instabilis tabes in imagine formae[?]
Ut rosa mane rubens quae vespere tacta recumbit
Quam cito bulla perit: tam flos cadit ille iuventae
Desipit omnis amans: moriturque in corpore vivo

---

image

[E3v]

Caprarum docuit pastor: sic ille monebat
      Cald. Ut nequit extingui Neraeis fluctibus Aethna
Sic gravis ille ardor qui me mihi sustulit: omnes
Contemnit monitus: Nescit Venus impia flecti
Heu quibus immergor curis quibus ignibus uror
      Caut. Interea Oceano pluvias Note: pluvius 1509 Sol attrahit undas
Et Libs: et Boreas luctantur: et humidus Auster
Tempestas oritur: pastu discedere tempus.

AEGLOGA OCTAVA.
IARBAS.        POLIPHEMUS.        HELIADES.

Iarb. [S]URGIT ab Oceano Titan venerabile sydus
Mane fit: et pulsa reserantur pascua nocte
Colludunt teretes per frigida gramina guttae
Omne pecus passim patulis immittitur arvis
Et matutinae cantant ad mulctra puellae
Solus adhuc dulci stertis Polipheme sub antro
Ut somnolenti glires: vitulique marini
Non tibi mille avium voces potuere soporem
Tam longum excutere: aut durum vox agricolarum
Sed vigila: Iam Sol extat plus quattuor ulnis
Altus ab Oceano: et terras supereminet omnes
Et vacuae clausis balant in ovilibus agnae
      Poli. Improbe quam dulci somno me excludis Iarba
Non hoc me levius memini dormire semestri
Sed tamen heu miserae pecudes: iam montibus altis

---

image

[E4r]

(Ut video) sparsum iubar omnem illuminat orbem
Nulla tamen nostrum lucis pars venit ad antrum
Tam clauso post hac nolim requiescere lecto
      Iarb. Ut primum radiis Phoebus patefoecerit orbem
Evigilo: et plumis caput extraho dulcibus[:] ergo
Lanigeris campos ovibus: dumeta capellis
Orto sole damus: gaudent in rore iuvenci
      Poli. Plenius haec alio repetemus tempore: Quando
Nunc animum potiora movent: res digna relatu
Quae mihi praeteritam turbarunt somnia noctem
Dii superi quam certa fides: oracula credas
Sic viva praesens elusit imagine Morpheus
      Iarb. Dic igitur dic formiferam Polipheme quietem
Quas facies: quae mira novis simulachra figuris
Videris? Interea pecus haec viridaria circum
Pascetur: decimam dum sol ascendit in horam
Et nos hanc Note: hunc 1509 subter corylum recubabimus: unde
Possimus velut e tumulo pecus omne videre
Pascite gramen oves: frondes nudate capellae
Donec monstriferae referantur somnia noctis
      Poli. Tempus erat: sacros nox caeca reduxerat ignes
Quo gravidos iam prima quies obnubilat artus
Cum sylvae pecudesque tacent: volucresque canorae
Totaque tartareo circumdata numine tellus
In requiem conversa silet. Me somnus habebat

---

image

[E4v]

Altior: et clauso requievi dulciter antro
Propter aquas super herbosis errare videbar
Aggeribus frondesque manu resecare capellis
Laetus: et arguta modulari dultia canna
Carmina: dum calidi coelo fremit ira Leonis
Cum mihi (nescio quo) succenso pectus amore
Musarum: Phoeboque sacrae Permessidos undae
Culmine ab aereo: summoque a vertice Musae
Desuper ostentant lauri de fronde coronam
Conspicuam: ductrixque chori regina verendi
Tale procul summa cecinit mihi carmen ab arce
      Qui nunc graminea pecudes in valle coerces
Digne ovium custos: hiis digne virentibus arvis
Quae secat allabens Gerhae vicinior Unster
Huc propera[:] servata tuae fer praemia fronti
Praemia perpetuis tecum victura diebus
Huc propera lauru vates ornande vetusta
Cinge comas hedera: viridi tege tempora bacca
En ultro porrecta tibi Polipheme corona est
      Accipe cum dixisset: Ego in sublime ferebar
Vi rapida: solitoque magis velotior: ac si
Umbra levis: vel pluma forem pernitior Euro
Iamque adeo prope limen eram venerabilis antri
Unde prius nostras carmen descendit ad aures
Cum mihi forte venit cursu Paniscus anhelo

---

image

[E5r]

Obvius: et multis circumvenientibus: ipsum
Qui comitabantur: passis mea colla lacertis
Complexus: quo dixit abis: Iuvenilibus ergo
Fraena cupidinibus non ponis: et illa sequutus
Mollia Musarum ludibria: quaeris honorem
Qui tibi proripiat sero maiora petenti
Praemia: namque leves pueri florentibus annis
Quando Musarum coepere insignia forsan
Despiciunt quicumque canunt sine fronde poaetas
Tanquam donatae faciant bona carmina lauri
Et pecus: et sylvas: et oves: et ovilia damnant
Laudantur: mirantur: et omnia scire putantur
Cum pulchro faciles vernant in flore capilli
In sublime tument: et coelum vertice pulsant
Non inter pueros: Non amplius inter agrestes
Versantur. quaerunt urbes: primatibus herent
Praeclaros titulos faciunt: seque omnibus ipsi
Cum iam praetulerint: pudor est descendere: et inter
Pastores versari et famam ambire minorem
Praeterea multos invisa coegit egestas
Pascere oves iterum dominisque subesse superbis
Ferre iugum grave: servitio sibi quaerere victum
Ergo age siste gradum. Iuvenili obstare furori
Est opus: et melius vitam trutinare futuram
Nos te purpureo donabimus ante galero

---

image???

[E5v]

Qui pueris datur emeritis iam munere primo
Quorum aetas bis undenos compleverit annos
Sub dominis pastoribus hic tum prima probatae
Vitae signa refert: et libertatis honorem
Hunc super impositae lauri meliore virescent
Germine.
             Tantum effatus erat: cum tu mihi somnum
Horrendum clamans: orto iam sole fugabas
Haec sunt per longam quae vidi somnia noctem
      Iarb. Mira refers: et quae videantur claudere quaedam
Quae non vulgaris tractet mysteria pastor
Ecce sed Aonia redimitus tempora lauro
Advenit Heliades: tibi quid Polipheme videtur
Nunquid Apollineis Note: Appollineis 1509 hic est numerandus in hortis[?]
      Heli. Salvete aeternum socii festivaque mecum
Carmina: laetitiamque novam celebrate faventes
Nunc calamos inflate leves: dum vestra poaetam
Rura novum meruere: sonent rura omnia cantu
      Poli. Quis te digne puer tanto dignatus honore
Extulit: et sacra cinxit tibi fronde capillos
Dic age dic aliquis superumne? an pastor agrestis?
      Heli. Dum lustra amissum quaero per inhospita thaurum
Monte sub obscuro: Ramis ubi plurima sacras
Arbor obumbrat aquas: raptum super ardua montis
Divae Pierides Vatem foecere. Quod olim
Contigit Ascraeo servanti armenta sub antro

---

image

[E6r]

Vidi presentes afflatus numine Musas
      Iarb. Praesentem vidisse puto te Daemona: namque
Quid sunt Pierides nisi delyramina Musae?
      Poli. Vana deas olim commenta est fabula Musas
Quas tamen in versus alio traducimus usu
Quando unum triplici colimus sub numine numen
      Heli. Sed tu purpureo frontem signate galero
Nunquid ad hanc etiam aspiras Polipheme coronam?
      Poli. Nescio: Sed tamen hiis alias de rebus agemus
Non culter facit esse coquum: Monachumve cucullus
Nec laurus vatem: Sua quemque professio monstrat
      Iarb. Sit satis hoc: vestrum me iudice praestat uterque
Sed tamen esse bonum res est divina poetam
Atque adeo nostris non enarrabile pagis
Ite: valete: suas iam pascite quisque capellas.

AEGLOGA NONA.
IUCUNDUS.        SILVIUS.

Iucun. [N]UNQUID adhuc Sylvi flavae te cura puellae
Detinet? an dulces liquisti fortiter ignes[?]
Quos tamen ante duas potuisti linquere messes
Gallia si Rhodanum potuit[:] Germania Rhenum
Aut qua nam langues compressus mole laborum
Quidve doles? tuus hic moeror lugubria signat
      Syl. O Iucunde nihil turpes in fortia flammae
Pectora iuris habent: Iamdudum abscessimus istis

---

image

[E6v]

Delyramentis puerilibus. Et mea tandem
Aetas undecimum postquam bis venit ad annum
Displicet omnis amor mulierum: et inutilis error
Est alius qui corda dolor premit: altaque curis
Pectora corrodit mordacibus[:] heu ubi cantus
Festivique iacent calami: nunc omnia moerent
Laeta prius: nunc omnis ager: sylvaeque patentes
Tristantur: fracto montes plangore resultant
      Iucun. Qui fletus? Quae sunt fata haec tam tristia Sylvi?
Dic precor interea calidus dum caessat arator
Et pecus illustri dum ruminat omne sub umbra
      Sylv. Flete meae Musae: tristes lugete Camaenae
Nobilis ante diem fato concessit Iolas
Dicite fatales: crudelia numina: Parcae
Ausurae violare deos: quid tale coegit
Perpetrare nephas? Iuvenis cum funus adempti
Lanificae videre procul sub rupe sorores
Fleverunt: viresque suas odere: paratae
Fila humili reparare manu: ni fata negarent
Ulla relabentes animas in corpora reddi
      Somnus ut extinctum rapuit Laethaeus Iolam
Ferrea nox omneis visa est descendere in agros
Et lupus: et miles praedator ovilia lustrans
Debacchatur agens effuso sanguine praedam
Non passim velut ante boves per tuta vagantur

---

image

[F1r]

Pascua: clauduntur stabuli: custode tuentur
Limina. certantes lacerant magalia venti
Cernis ut obscuro turbatus flumine Fulda
Labitur increpitans saxa indignantia motu
Hunc iuxta quando licuit consuevit Iolas
Pascere oves: Illi quoque cum pastoribus ipsis
Paruit omne nemus quod vitreus Aedera passim
Fulda: Lanus. Rhenusque vident: Moenusque biformis
Illum omnis novit mundus: Nam sepe superbos
Vicerat agresti Iuvenes certamine: ab illo
Languet Rhenani castrata potentia Nisi
Illum omnes timuere ferae Note: fere 1509: furesque dolosi
Illius ad vocem Poeni stupuere Leones
E sylvis fugere lupi: Non tempore nostro
Alter erat pastor sublimi maior Iola
      Nunc iacet heu tantum decus: Et iam fortior aetas
Te tulit infoelix puer: ergone pessima fata
Invidere tibi: Iam fortibus utilis annis
Longius et multas potuisti vivere messes
Fleverunt te sylvarumque deae: collesque fragosi
Et cava flumineo sonuerunt littora planctu
Tam dilectus eras: flevit te quicquid ubique est
      Nunc te defunctum tumulo damus: Hic ubi tardis
Flexibus Apricos pulcher Lanus alluit agros
Spargite odoratos: tumulo date: spargite flores

---

image

[F1v]

Narcissos: violas: et purpureos Hyacinthos
Balsama: Coriciumque crocum: Cyniraeque Note: Cynaraeque 1509 puellam
Spargite: et in viridi iuxta sic scribite fago

      Gloria sylvarum situs est hic pastor Iolas
      Quo non alter erat foelicior omnibus arvis

      Iucun. Iam neque amore doles pressus: nec mole laborum
Non aliud quodcumque gemis: sed recta doloris
Causa tui: tali magnus deflendus Iolas
Namque fuit calamo: Non sic extinctus Iolas
Extinctus mihi: sed potius superesse videtur
      Sylv. Cum fleret niveis coniunx complexa lacertis
Corpus inane viri coniunx pulcherrima: dixit
Urite subiectam flammis[:] comitabor Iolam
Mortua ad Elysium: Iacet heu iacet ille pudoris
Egregius nostri violator amatus Iolas
Sic ait: et nivea proiecit fronte coronam
Illa puellarum pulcherrima ruricolarum
Quam Galathea parens septem compressa Trioni
Oceano peperit: formosior omnibus illa est
      Iucun. Dignus erat qui Nympharum frueretur Iolas
Connubio: Nunc ille brevi requiescit in urna
Illa domo vidua perturbatos Hymenaeos
Plorat: et heu niveos lacerat formosa capillos
Digna deum thalamis: defuncto digna marito
      Sylv. Nobis ille Note: illa 1509 tamen moriens duo pignora liquit

---

image

[F2r]

Spem generis: puerumque marem: teneramque puellam
Aspice quam patrios referunt ad ovilia vultus
Formosum ille patrem: formosam filia matrem
      Iucun. Vivite: et in patriam pueri coalescite sortem
Tu nobis tu vive puer: clarissime sanguis
Ultime nate patris: Tu magni tuta parentis
Pascua restitues: O misse patentibus astris
Tecum nata salus nostris promittitur arvis
Indolis egregiae: et virtutis certa futurae
Signa in te vultuque iubes sperare sereno
Optima quaeque puer: nec enim sine numine quodam
Illa nitet facies Phoebeae lampadis instar
Claude oculos: quis tam radios feret ignipotentes[?]
Sed neque claude: aperi potius: da gaudia mundo
Protinus effugient fures ab ovilibus omnes
Raptoresque: lupique truces: et frigidus anguis
Atque colorati squalentia colla Dracones
Scorpius: et tetri serpens quaecunque veneni
Si quis erit forsan nostra Basiliscus harena
Occidet: et parvus sed dente nocivior aspis
Omnia securos praestabunt pabula foetus
Spargite humum Nymphae preciosis Note: praeciosis 1509 floribus: in qua
Foecerit ille puer niveae vestigia plantae
Vos quoque pastores genialia tecta periti
Thure vaporato circumlustrate quotannis

---

image

[F2v]

Et carmen facite: et laetantes dicite carmen

      Salve semidei proles insignis Iolae
      Nympharum genus: a magno velut aethere missus
      Et nos: et pecudes: et rus defende paternum

      Sylv. Ergo beata illa est foelici pondere mater
Quae subiecta videns inter dumeta capellas
Altivagas errare ab summi culmine montis
Tam clarum viridi est enixa sub arbore foetum
      Iucun. Foelix ille etiam puer est qui talia suxit
Ubera: quae magnis faciant suspiria divis
Et nunc Oceano propior Sol: plura canemus
Olim cum puerum matremque videbimus ipsam

AEGLOGA DECIMA.
FASTUS.        MANNUS.

Fastus. [Q]UI Sylvas et rura colunt: qui culmina et agros
Pastores habitant: qui sunt a flumine Rheni
Ad Scythicum Tanaim: qui sunt vel ab Alpibus usque
Ad mare Balthiacum: qui vel didicere cicutis
Vel quodcumque levi diffundere carmen avena
Multiforem buxum: aut dulcem sufflare monaulon
Pignoribus positis et si pro munere vitae
Certantes: ego tam supero: quam cedrus Achantum
Quam rosa septivagum superat Pestana ligustrum
Nam neque prestantes tam barbara rura poaetas
Educunt: ergo nostrates plaudite Musae

---

image

[F3r]

Nemo audet mecum cantu contendere pastor
      Man. Advena longinquas ad nos compulse per oras
Pauperie monstrante viam. pannosus et exul
Venisti: quis nescit: in haec tam laeta recoeptus
Pascua: grex postquam nostris collectior errat
Montibus et nivei cessit tibi copia lactis
Postquam vix libros didicisti inflare colurnos
Confusumque brevi murmur blaterare cicuta
Tolleris: et fastu turges immanius ipso
Tanquam nemo tibi par sit: nec se tibi quisquam
Audeat ex nostris componere: stulte Poaeta
Qui tua cum nostris delyramenta camoenis
Ut tenebras cum luce: nihil conferre vereris
Hos inter nemorum saltus: haec culmina circum
Lenifluos amnes iuxta: fontesque beatos
Floribus et multis circum fragrantibus herbis
Haec propter dumeta canis tua carmina solus
Inter tot summa pastores laude canentes
Ut quae (dum volucrum sit despectissima) certet
Vincere cantando morientes noctua cygnos
Ut mille attagines: ut ducentas philomoenas
Aut calamita tenax: aut sordida rana Seriphi
Increpet: et sonitu certet superare palustri
Plaudebunt ergo vestrates Faste Camoenae
Quod te lucifugum superare in carmine vatem

---

image

[F3v]

Vernantes pueri primo iam pubere possunt
Vade per infaustas iterum in tua pascua rupes
Inter olorinos quid ineptis noctua cantus?
      Fast. Si tibi tam facilis Venus est in carmine: Si te
Tam celebri triplex anima perflavit Apollo
Manne sub hac mecum si non requieveris umbra
Hic quae sparsa patet plus quinis latior ulnis
Non eris Aoniae quicquam de sorte coronae
      Man. Faste sub hac tecum quid si requiescimus umbra?
      Fast. Experiar quid nam potes improbe? qualia iactes
Carmina? qui tantum potuisti spernere vatem
Huc igitur concede: tenent loca tuta capellae
Sepibus et densis clausae stant vepribus agnae
Certemus[:] causam certandi Manne dedisti
Non tibi cum puero certandum impubere: verum
Congrua cui molles aetas iam terminet annos
Cui nativa genas iam vestiat umbra viriles
Nec facile hanc nobis barbam tractaveris: audax
Sis licet: et nulli pastorum robore caedas
      Man. Est aliquid magno barbam tractare prophetae
Dicere sed volui (lapsa est mihi lingua) poetae
      Fast. Errat sponte sua quoties vult improba lingua
Non sum adeo ignarus[:] tibi scommate rideor isto
      Man. Quis ridere queat rugosi tubera nasi
Labraque continuo scabros nudantia dentes[?]

---

image

[F4r]

Sic fugat intrantes canis hic: sata proxima: thauros
      Fast. Verba probant animum: ni vanus et improbus esses
Crimina difficilis naturae nulla notares
Non facies hominem: sed mens formosa venustat
      Man. Invidia est facie quae te facit esse canina
Faste quid obliquos in me convertis ocellos
Ut cum Zelotypus rivalem thaurus abhorret
Indicat iram oculis: et plagam fronte minatur
      Fastus. Quis tam mordaces feret aequa mente cavillos[?]
      Man. Omnia fert sapiens: ni stultus et inscius esses
Mordentem simili posses ridere cavillo
Allatrata canis rellatrat: morsa remordet
      Fast. Scimus: et hoc versu non multum distat ab illo
Concava carminibus vallis percussa remugit
      Man. Verum nemo negat: sed in idem consonat illud
Omnia procerae respondent iubila sylvae
      Fast. Liniger et sacra dum clamat in aede sacerdos
Sub tota variae resonant testudine voces
      Man. Garrula limosa dum rana palude coaxat
Vociferae magnis reboant clangoribus undae
      Fast. Si bona cantaris reddunt bona carmina sylvae
Si mala per valles clamas mala redditur Echo
      Man. Verum: Qui bonus est loquitur bene: si bonus esses
Non velles conferre bonis mala carmina Faste
      Fast. Si bonus es fronti testem prescribe tabellam

---

image

[F4v]

Ut qui te videat qui sis cognoscere possit
      Man. Mille refert secum: recti mens conscia: testes
Nescis adhuc: titulo virtus non indiget ullo
      Fast. Hora fugit[:] cupidae nectis ludibria menti
Callidus: et multo praecludis seria ludo
Coepta sequi decuit[:] nihil hac ambage movemur
Si bonus es: si te verus perflavit Apollo
Profer inaudaces pulchra in certamina musas
      Man. Ut maiora bonam redimat per vulnera famam
Saucius invisam restaurat athleta palestram
Victus es[:] interea ne plus vincare caveto
      Fast. Antea cessabit plenas mulgere capellas
Caseolos pastor venum laturus in urbem
Antea mellis apes fugient lita: salsa capellae
Quam tibi tantillo tradam certamine palmam
Quod neque luctator: salius: pugilve cruentus
Sed pulchro dociles claudent examine Musae
      Man. Urbica quis docuit nostrum certamina Fastum[?]
      Fast. Cum primum mater mea me duxisset in urbem
Vidi saltantes: luctantes: belligerantes
Currentes: lapidem torquentes: tempore ab illo
Nemo mihi saltu toto est prestantior agro
      Man. Pastorem curare greges: armenta tueri
Arma palestriten: nautam tractare rudentes
Sutorem crepidas: sua quemque agere ocia oportet

---

image

[G1r]

      Florales I Faste tuum pecus intrat in hortos
I revoca: dominus non est puer illius horti
Incautum occidet: certum est: ubi venerit hircum
      Fast. Hircus adest: vicina boves viridaria pascunt
Si vir es: et duris animum qui obsistere rebus
Possit habes: versu mecum certabis agresti
      Man. Qui tecum certare volet: quo iudice Faste?
      Fast. Debita iuditio stabit victoria recto
      Man. Sepe solet vinci temere qui provocat hostem
Recta lacessito semper victoria caessit
Ut lupus imbellem timet insatiabilis agnum
Ut leporem canis: ut captum Iovis aliger anguem
Teque tuasque minas metuo. Sed amice monendum
Quando immane tumes: Quid si te ruperis? olim
Rupta perit dum rana bovi par esse laborat
Et nunc Adriacae dum sufflant viscera ranae
Et sinuosa vago dispendunt brachia ponto
Non contenta undis animalia pessima: verum
Dum terras habitant: et candida lilia turbant
Grande ex vicina cecidit Iovis arbore fulmen
Disiecitque feras: patriasque retrusit ad undas
Grandia mox aquilae quassantes lilia: ranas
Quas non omne prius coepit mare: rursus in unam
Antiquamque coegerunt remeare paludem
Nunc miserae proprio pascuntur sanguine ranae

---

image

[G1v]

Turgida flaccescunt: nunc pinguia viscera marcent
Ut breviter dicam: Quando voluere gigantes
Esse breves ranae: coeperunt esse cicadae
Discite pastores menti dare fraena superbae
Altius erectum Note: erectam 1509 gravius cadit: omne superbum
Invisum superis: Pietas gratissima coelo
Aspicis annosas convelli turbine pinus
Flexilis ut nullos ventos horrescit harundo
Fulmina non humiles tangunt crepitantia valles
Semper summa petunt: et coelo proxima turbant
Tu quoque ne supra mortalem Faste feraris
Ne grave post tristem doleas cecidisse ruinam
Si bonus es patiare parem: Tam nemo beatus
Quem nemo aequiparet: Non dat deus omnia soli
Hereat ista tuae potior sententia menti
      Fast. Sepe sub immundo lucentes pulvere gemmae
Sepe latet fulvum duris sub cotibus aurum
Nunc primum experior: quales haec rura poaetas
Hei mihi quos vates genuit tam barbara tellus
Sydera cuncta prius coelo casura putabam
Nerea passurum flammas: Quam talia possint
Carmina cantari vestris: dii qualia? sylvis
Invideo vobis Musas o rura Latinas
Barbara: Iam nullo tecum contendere vellem
Carmine. sic iterum patrias inglorius urbes

---

image

[G2r]

Aspiciam: Ite meae: mecum fugite: Ite capellae
Ite per umbrosos sub iniquo sydere colles
Non libate undas: frondes non carpite: donec
O dulces mecum patriae venietis ad agros
Barbara rura: pares non possum ferre: valete
      Man. Iam poteris tumidas imitari livide ranas
Aedite ranarum de saemine: Vade per aestum
Per iuga: per valles: per mille pericula solus
Obvia nuda silex obducat pascua: saevus
In media vicina siti sol flumina siccet
Saeviat omne tibi stellati numen Olimpi
Ut causa invideas nobis meliore latinas
Pierides: I Bardaico Note: Bardiaco 1509 signande cucullo

AEGLOGA ULTIMA.

[H]ACTENUS errantes nostris in montibus agnas
Diximus audaci calamo: Mihi prima canenti
Alma sinum vario pandebat germine mater
Tum cecinere meae mihi pastoralia Musae
Postquam Gera vagus nutantes alluit herbas
Successit: mecum quondam Philereme solebas
Pascere oves: Viridi duo convenere sub ulmo
Tum lusi Ocnaeo quiddam spectabile versu
Tercius ut vero rediit iam Lucifer orbi
Diximus: Oceano Titan venerabile sydus
Nulla fuit Sylvi flavae tibi cura puellae

---

image

[G2v]

Postquam rura colunt: sylvas: et culmina: et agros
      Hoc Musae decimum clauserunt ordine carmen
Ultima difficiles in rus deducite Nymphae
Carmina: et urbanum sub Dio claudite ludum
Ludite Pierides: Non quas vicisse novenas
Cantando memorant: gentilia numina: picas
Sed quae divinam spiratis ab aethere mentem
Caelestes animae: sanctorum numina vatum
Ludite virgineae mentes: deducite carmen
Virginis in laudes: vestrae quae prima coronae
Cum mater fieret peperit cum flore pudoris
      Sic ubi populea cecinissem laetus in umbra
Purior aereis radiis resplenduit aether
Sol stetit: et superi patuerunt limina mundi
Quis calor hic subitus? quae mentem incendia raptant?
O virgo: sentimus enim nova numina: Virgo
Spes miserum: Quae sceptra tenes altissima rerum
Illa es (non fallor) noster quam Floridus olim
Dixit ab Aeoo tumefactam viscera vento
Quam clauso nuper recubantem pictus in horto
Monstravit paries: flores in fonte lavantem
Signifero. Tune illa dei castissima mater
Quam veteres typico cecinerunt carmine vates[?]
Illa ipsa es: nec enim nostris te nescit in arvis
Quicquid agit: nullae ignorant tua nomina sylvae

---

image

[G3r]

Nota mari terraque pates: Dea prima dearum
Non veterum quas gentiles Heroidas aiunt
Nam quis mortales tecum conferre puellas
Audeat: O magni lux presentissima mundi
Pulchra nimis: formosa nimis: dilecta tonanti
Lilia quae vincis puro vernantia vultu
Mixta rosis: niveae similis spetiosa columbae
Corpora cui nullae surgunt per eburnea mendae
Tu nobis: tu prima deum mortalibus aegris
Ostendens (res mira) ipso deducis Olimpo
Et paris immensum parva ad praesaepia Christum
Frigora cum toti starent durissima mundo
Quem duo nascentem proprio iumenta cubili
Cognovere deum: nobis pia virgo benignum
Effice: natus agro populum non spernit agrestem.
Flecte pios oculos ad nos: vultumque serenum
Aspice sub misera lachrymarum valle iacentes
      Virgo decus coeli: terrae: spes: terror abyssi
Stella maris: medio quam clamat nauta profundo
Ut ventos nymbosque leves: et naufraga serves
Membra ratis miserae: Sicco te rure colonus
Invocat: ut ruptis largos des nubibus ymbres
Et plenis sterilem foecundes messibus agrum
Orat: et ardentes supplex procumbit ad aras
Te vocat obscuro damnatus carcere: Namque

---

image

[G3v]

Te nullum didicit magis exorabile numen
Te gravidae matres ut foetae pondera ventris
Tunc cum tempus erit ponant foeliciter: orant
Rustica te celebrat: te plebs urbana frequenti
Et tua festivo extollit cerimonia ritu
      Si qua tuas vulgo redeunt solennia ad aras
Festo sacra die fiunt: opera omnia cessant
Navita non illa sulcat mare luce: nec ullas
Dispensat mercator opes: non rura viator
Metitur: non verba gravis clamosa magister
Proiicit in triviis: Non tunc fumantia thauri
Terga gemunt: vacuus stivam suspendit arator
Garrulus herentes non curat vinitor uvas
Dura nec oppressos explorant praela racemos
Confluit: et totum divam te vulgus adorat
Imberbes pueri: Iuvenes: et turba senilis
Quo possunt cultu matrem venerantur Iesu
Et cumulant donis altaria: serta puellae
Innuptae floresque ferunt: ova candida matres
Annosae: caeraque ardentes paupere lychnos
Tam veneranda dies ubi toti illuxerit orbi
Et sacra divinus tulerit libamina mystes
Tuta salutares pascunt armenta per herbas
Fronde coronantur pueri: tum liber in arvis
Cantilat: et dulci pastor non dormit in umbra

---

image

[G4r]

Iamque aliquis summo tales de culmine voces
Incipit: et cantu rupes percussa remugit
      O dea quae pecudes: quae rura: et pascua servas
Numine sub cuius series longissima rerum
Militat: aurato cuius diademate crines
Ornatos aiunt bissenas pingere stellas
O non Gnosiacae similis fortuna coronae
Pande serenatae pulcherrima lumina frontis
Aspice nos: tua turba sumus: tibi noster in arvis
Est labor: omne tuum pecus est sub lumine mundi
Diva pecus defende tuum: ne Martius hostis
Ne lupus insidias lacero componat ovili
Pelle dolos omneis: fures averte malignos
A stabulis: da tuta greges in pascua duci
Da laetas segetes: Da vitae digna beatae
Da facilem victum virgo: Da (si qua precantes
Vota iuvant) vitae functos presentis honore
Caelestem facili patriam contingere cursu
O decus: O miseri requies dulcissima mundi
      Hos ego pastores cecini dum lentus in umbra
Carmina rurali meditor Iuvenilia plectro
Surgite Pierides: satis est in rure moratum
Nox ruit: et gelidae veniunt in gramina guttae
Iam ne prolixas tellus riget humida vestes
Ite boves pueri stabulis includite pastos
                  [Greek] telos.

---

image

[G4v]

AEQUO IUDICIO LECTORI.

In omnibus bene: nullis male facere divinum est non humanum. Quid verius? Satis hoc tanquam Palladis Aegide: si quaedam hic moramenta (ut fit in hoc scribendi genere) suspiciantur: tutari potuit nostra innocentia. Attamen (ut ingenue fatear) erudite lector quae hic vel ungue vel obelisco notata offendes non tam librario quam nobis adscribito: Quae tamen omnia suis locis verae lectioni restituta nostra diligentia fatebere. Vale.

[Sequuntur errata expressionis.]

---

image

[H1r]

                  TESTE CONSCIENTIA.

Nunc age qui quondam mea carpere scripta solebas
      Liber in haec odii proiice quicquid habes.
En tibi censurae campum prebemus apertum
      Utere concesso perfida lingua tibi.
Nunc ego: livor edax: turba numerabor in illa
      Quam tu vipereo rodere dente soles.
Quod tulit Andinus vates: Quod magnus Homerus
      Zoile per superos da mihi quaeso pati.

                   DUCE INNOCENTIA.

EOBANI HESSI PRIMUM apud Englendrum
familiaritatis argumentum.

Cum tua per multas vir praestantissime terras
      Fama sit illustres nobilis inter avos
Cum tua non uno virtus precone feratur
      Et superent laudes hic et ubique tuae
Dignus es Heroo cantari carmine: dignus
      Quem celebret blanda noster Apollo cheli
Laudabat (memini) nobis tua nomina Rufus
      Qui colit affinis moenia celsa Gothae
Quinetiam tua vulgares praeconia linguae
      Non intermissa sedulitate canunt
Tam catus: et comis: tam diceris esse benignus

---

image

[H1v]

      Tam tua non ullo gloria teste caret
Et si vera fides populari traditur aurae
      Saecula te celebrant doctius ista nihil
Primus in Augusta Guilielmi principis aula
      Consilio servas: Hessica sceptra: tuo
Et merito: quia tu bifidi laus maxima Iuris
      Quem locet in primo curia tanta thoro
Nobilis aeternum tibi prestitit Anglia nomen
      Englendrum Latio barbara lingua dedit
Adde quod insignem tot te virtutibus aiunt
      Quot praestare ipsos vix puto posse deos
Doctor honos patriae: doctorum gloria: qualem
      Ingenii candor te facit iste tui
Quam bene sub tanto clarescis principe: Cuius
      Nobile miratur maximus Orbis opus
Ortus et Occasus Guilielmi nomen adorant
      Nostra Palatinae regna fatentur opes
Scit ferus innumero transmissus milite Rhenus
      Quam valeat forti regulus iste manu
Ergo sub hoc: magno veluti sub Caesare quondam
      Moecenas: vitam transigis innocuam
Suspicis ingenuas: studiis melioribus: arteis
      Diceris et magno cum Cicerone loqui
Clarior est studiis virtus coniuncta probatis
      Efficit insignes: Lingua latina: viros

---

image

[H2r]

Docte vir in tantum cum sis provectus honorem
      Non poteris fama candidiore frui
Insigni praestare etiam te coniuge dicunt
      Cui daret Iliacus: mystica poma: Paris
Vincere quae Venerem Phrygia potuisset in Ida
      Tradere cui speculum regia Iuno velit
Cui matronalis Lucretia casta pudoris
      Praemia: vel Sexto iudice: prima ferat
Doctus: et humanus: divesque: et coniuge foelix
      Cum sis dicendus iure beatus eris.
Ergo nec immerito princeps te tantus honorat
      Dignus qui tanta praeficerere domo
Scripsimus ista tuae commoti nomine laudis
      Quae faciunt divos nomina sola Vale.

EIUSDEM IN MORTE Guilielmi Hessorum Reguli.

Exue bellipotens festivos Hessia cultus
      Taedigeno moestum pulvere sparge caput
Et iacet: et superos princeps Guilielmus adivit
      Lux patriae: belli gloria: fama togae
Nam quid ferales: et februa moesta: cupressi?
      Ecce deos cogunt impia fata mori.

---

image

[H2v]

EOBANI HESSI SCRUPUS In Venetos.

Cum quateret coelum sperantes sydera ranas
      Armiger: et flores: pro Iove fulmen erant
Adria suscepit Rhodanum: Rhenumque: Tybrimque
      Et minor est ranis quam fuit ante suis
Non opus Oedipodas scrupis adhibere tricatis
      Forsitan ex Venetis qui sciat unus erit.

EIUSDEM IN EOSDEM [Greek] parabolê Note: parabole 1509.

Consuluere Iovem volucres ranaeque: petentes
      Per Styga vinceret utra cohortum
Quin vincetis aves deus inquit: et annuit illis
      Nescio quomodo pollice presso?
Vincetis ranae deus inquit: et annuit illis
      Nescio quomodo pollice verso?
Iuppiter aequus erat digitis: non ore: sed aequum
      Rana Iovem superata fatetur.

QUORUNDAM AMICORUM
TESTIMONIA.

HEREBORDUS MARGAritus Iurisperitus.

[E]Nthea cum Mariae requiem pia turba canebat
Findebatque canis sitientes undique campos
Falceque deposita festa ocia messor agebat
Hessus in agresti monstravit carmina taela

---

image

[H3r]

Et numeravit oves bonus armentarius omneis
Quam dives pecoris: meritoria septa redundant
Et precium referent caulae: nisi sordet ephebis
Rustica merx: ceu scabricies et olentia ceno
Esopa: nil subter saliens coryleta capellas
Iubila pastorum sancto meditata furore
Lene susurrantes pueri percurrite visu
Barbara sublimis sileat compago cathedrae
Grande operae Note: opere 1509 pretium Latio grege pascua reddent

SALILLUM CROTI RUBIANI.

[L]Udere sylvestri si quis non novit avena
      Pascere nec simum colle virente gregem.
Fatidico comitem Iuveni se prebeat Hesso
      Et pecus herboso gramine doctus alet
Hessus ad Ignaros venit praeceptor agrestes
      Plurima ab hoc Latium pascua carmen habent
Primus ab Aonia deduxit rupe capellas
      In patriam tanto pascua digna gregi
Quae Padus: aut magno cantatus Mintius ore
      Audiit: et Siculo terra superba sene.
Audit ab hoc eadem pecorosis Hessia campis
      Hessia quae Cornu divite spargit opes.
Hessia quae toties stupet hunc superesse Camenis
      Carmine cum longo clauserit ille dies
Discite pastores pecudes sanare per artem

---

image

[H3v]

       Discite: foelicis gloria ruris adest
Hessus agros novit: pecudes: dumeta: rubosque
      Vellera: caseolos: larda: salita Note: sallida 1509: serum
Scit sanare pecus: turpesque avertere morbos
      Hinc febre exangui: nulla capella: cadit
Denique quae veteres ovium scivere magistri
      Hessus habet memori pectore cuncta suo
Surgite pastores rutilat lux alma diei
      Et querulae sylvis iam modulantur aves
Surgite perspicui lachrymantur gramine rores
      Surgite: Iam stabulis liberat Hessus oves

IDEM AD CELEBERRIMUM DOCTOREM
Englendrum Prothographum Hessiae

[C]Ur movet Englendrus laeto nova gaudia vultu[?]
      A fato nam se quo tueatur habet
Curia quod nunquam potuit praestare Ducalis
      Aut quae tot stupidos lingua diserta facit
Nec domus ad votum fulvo saciata metallo
      Aebria nec mollis murice fila togae
Hoc dedit audaci sylvestris Musa susurro
      Et pastor patiens paupere veste nives
Ergo semper eris: semper tua fama manebit
      Dum nivei pecoris Hessia dives erit
Tempora dum crescent tacito labentia cursu
      Ille tuus magno foenore crescet honor

---

image

[H4r]

IUDOCUS IONAS.

[L]Ivor ad exortam te protinus erige famam
      Quam potes: et flammis perge nocere tuis
Nomen habet nullis periturum mortibus Hessus
      Uri famicremae qui nequit igne facis
Cruda manet frustra genuinum flamma poetam
      Te nihil in tantum Iuris habere puta
Est habilis: doctus: facilis communis amicus
      Est probus: et fastu turgidiore vacat.
Prisca greges aetas spissos: satis amplaque rura
      Ferre putabat opes ubere quasque manu
De grege dum novit sic noster commoda vates
      Non haec: sed scripto de grege nomen habet
Imbre iuvantur agri: botrosaque vinea sole
      Noster Apollineas adiuvat Hessus opes
Prodit agreste canens Germanus origine vates
      Abstulit hic nostri nomina prima soli
At si Teutonicus scripsit quis ovile poeta
      Res tamen et versus non meliore stilo
Quintus hic est credo pavone ex Pythagoraeo
      Meonidis venam carmine nosse licet
Teutonis ora suo nunc vate superbiat Hesso
      Dissimulare suum ni velit Note: venit 1509 illa decus

---

image

[H4v]

IOANNES PISTOR PHILOSOPHUS.

[S]I deus Oleniam potuit suxisse capellam
      Scribere tam sacrum tu potes Hesse pecus
Pastores: armenta: greges: vaccasque latinas
      Germani primus ducis ad arva soli
Debet oves: thauros: capras: et ovilia tota
      Teutonicus vates: hinc Eobane Note: Eobani 1509 tibi.

EOBANI HESSI VELUTI Coronidis Adiectio.

[V]Ade salutatum vulgus liber: Ite capellae
      Pascua iam vobis liberiora patent
Ire licet: nemo vos iam cohibebit ut olim Note: otolim 1509
      Ledere vicinos cum voluistis agros
Ite per immensum: quando libet: ite per orbem
      Et si non tellus sufficit astra patent
Non sat habet coelum spatii: descendite ad umbras
      Est eciam stygio: grata capella: Iovi
Sed ne vos coelo fulmen: Styge vexet Erinnis
      Terra domus vobis tucior esse potest
Illic si quid erit raptorum forte: luporum
      Sumite personam: dissimulate pecus
Non canis officiet vobis: quia cornua habetis
      At leo tam simplex non volet esse pecus
Si corvi crocitent contra contemnite: Nam vos
      Iam pridem fatuas non timuistis aves

---

image

[H5r]

Forte videbimini nimium gestire severis
      Nos quoque qui pavit dicite: laetus erat
Fallor? an est aliquis scabie qui dicet olentes?
      Ah nihil ex omni parte placere potest
Ite bono auspitio: totus mirabitur orbis
      Hessiacum Latio pascere rure pecus
Si tamen Ocnaeas dabitur spectare iuvencas
      Caedite[:] sunt illo pascua sancta loco
Este verecundae. sic vos et gloria maior
      Et non exigua laude manebit honos
I pecus: I quondam sylvestris cura Poaetae
      Te precor in vulgo: qua potes arte: place

---

Last modified: May 31, 2010