Operum farragines duae.Machine-readable textHessus, EobanusHessus, EobanusXML version, markup prototype, December 1999Silvie StockmarkupCamenahttp://mateo.uni-mannheim.de/camena/hessus1hessuspriorfarrago.htmls001.htmlhessuspriorfarrago.xmlhessus1/jpghtmlSchwäbisch Hall, 1539.
Regeln fuer die Texterfassung 03/2001 (bis auf Metrik)
not necessary
07 August 2001Susanne MussmannmarkupTEI header added17 Juli 2003Peter Ströbelmarkupmarkup completed, fragments joined and ordered18 Juli 2003Rüdiger NiehlmarkupLine tags added - metre attr. added - TEI-header reformed - validated and transformed23 Oktober 2003Peter Ströbelmarkupsemantic tagging (name classifications) completed - spell check (MORPHEUS correction) completed
Editorial status:
typed text - structural tagging complete - semantic tagging formally complete, but name classifications shaky - no spell check (MORPHEUS correction ongoing)
26 April 2004Peter Ströbelmarkuppartial spell check - partially new typed text added
June 2005Ruediger Niehlmarkupworked in corrections supplied by H. Vredeveld, some of them from earlier editions.DOMINO GEORGIO STURTIADAE Medico excellenti amico Summo suo Eobanus Hessus S. D.
CUI DONO LEpidum novum libellum Arida modo pumice expolitum? Georgi tibi. Namque tu solebas, meas esse aliquid, putare nugas: libuit enim elegantissimi poetae verbis alloqui te Sturtiade carissime, ut statim intelligeres non eo tantum nomine, quod plurimi me facias, sed et aliis de caussis secundum hunc Silvarum mearum librum tibi destinari. Qui cum et tuum nomen aliquoties, et aliorum quorumdam Erphurdiensium amicorum celebret, tum ipsius quoque civitatis in qua tu honorificentissime vivis caussam agat, cui merito magis quam tibi dedicaretur non videbam, et iamdudum circumspiciebam animo, quonam aliquo grati animi testimonio tuis in me tot collatis beneficiis aliqua saltem ex parte responderem. Cum autem hoc tempore sex hos Silvarum mearum, sic enim confusissimam hanc versuum congeriem appellare
libuit, libros, cum diu iam vel delituissent apud me, vel peregrinati ac distracti mille modis exulassent, tandem aliquanto velut postliminio domum revocatos, emittere statuissem, venit in mentem mihi non incommode facturum me, si congregatos non uni alicui, sed singulis patronis singulos commendatos, non in servitutem utique sed emissos manu in libertatem traderem. Quid enim simile habent liber et mancipium? cum hoc ne efferre quidem pedem extra limina citra domini voluntatem audeat, ille ne iubente quidem domino, ubi semel evagatus fuerit revocari domum umquam possit (verbi ambiguitatem intelligis), Quamquam vero huiuscemodi libertas periculosa esse soleat, tamen multa sunt quae me consolantur, et spem bonam faciunt, fore, ut minime vel damno vel pudori nobis futura sit isthaec audacia. Primum nominis tui auctoritas, quae non minimam libro gratiam videtur conciliatura. Deinde quod multorum in hunc usque diem simili ratione aeditorum haud quaquam me paenituit: nam et Theocritus meus, et alia non parum multa in hac Norica civitate a me aedita, summam mihi laudem etiam apud exteras nationes pepererunt, et ad reliqua quae adhuc sub manu sunt, inter quae potissima meo quidem iudicio, est Homeri versio, absolvenda aedendaque multum animi adiecerunt. Nam de Heroidibus et Aphorismis tuendae
valetudinis nostris, quid metuam, cum a me ipso nuper summa diligentia recognita, multoque quam ante fuerant facta meliora, iterum in manus hominum exierint. Taceo mille alia in publicam lucem a me aedita, quorum quam paucissima, exceptis duntaxat quibusdam quae prima aetas incautius effudit, revocata vellem. Quare mi Sturtiade librum hunc silvarum mearum ordine, ut vides, secundum, tibi etiam atque etiam commendo, rogoque ut eum tuo nomini, tuaeque famae immortali inscriptum eo favore eaque gratia prosequaris, quibus meipsum soles. Quod si facies et voluntatem meam tibi fuisse gratam ostendes, et me vel ad maiora deinceps audenda ceu proposito exemplo animabis. Vale NoribergaeMense Martio M. D. XXXIII.
HELII EOBANI HESSI SILVARUM LIBER SECUNDUS.
AD SENATUM ERPHURDIENSEM pro instauranda schola collapsa exhortatio.
Saepe graves dubiis nutarunt casibus urbes,Quassataeque domus nec cecidere tamen.Languida saepe suae rediere in corpora vires,Saepe salus praeter spem recidiva venit.Quod si tam libeat quam possumus ista probare,Quem dabis exemplis nostra Thalia modum?Quidve peregrinis cumulare domestica prodest,Nulla magis laeso quam sua plaga dolet.Ipsa suas et regna vices, et tempora mutant,Quis vetet hac urbes conditione trahi?Rebus in humanis ludit, lascivit, et errat,Nixa volubilibus lubrica Diva rotis.Atque ita nobiscum vires experta potentes,Qua modo spirabat blandior aura fuit.Incluta iam nimiis Erphurdia fracta procellis,Sorte videbatur commodiore frui.Iam velut optatum spectabat naufraga portum,Innumerabilibus fluctibus icta ratis.Horridus incubuit Boreas, et nubilus Auster,Tempestas subitam condidit atra diem.Parce tamen dubiis involvere vera, tuoqueQuae canis Uranie Vredeveld: Orig.: Uraniae carmina more cane.Vos quibus est commissa salus, et cura tuendaeHuius ut emineant, quam loquor, urbis opes.Consiliis quorum veterem Respublica casumSarcit, et utilibus damna priora levat.Conscriptique Patres lectique sacerque senatus,Res mihi vobiscum est, vos mea verba petunt.Debuit hoc etiam vestris accedere fatis,Huius ut occideret maximus urbis honor.Ut velut e manibus maiorum tradita vobis,Eriperent aliae commoda vestra manus.Ut quam tot proavi voluerunt dotibus auctam,Vos maneant vestrae damna pudenda scholae,Qua quantum 1523: Orig.: quam tum multos Erphurdia floreat annos,Utraque iam Phoebi Regia scire potest.Quae nunc aegra suae florem periisse iuventae,Maeret honoratum pulvere sparsa caput.Quippe iacent studia, ingeniis laus omnis adempta estNon est ingenuis artibus ullus honor.Sed velut indoctae sint facta opprobria plebi,Dicuntur sacris esse venena libris.Atque adeo nusquam magis haec sentina malorum,Non alibi pestis foedius ista furit.Non sat erat veteres rerum vidisse ruinas?Non tanquam patriae composuisse rogum?Non satis extinctae cineres legisse, novamqueCeu de relliquiis constituisse suis?Hoc nisi triste malum vos invasisset, et omniParte laborantes depopulasset opes.Qua tamen haec culpa, quorumque venire querendum estQuae mala nunc vestri caussa doloris erant.Non mala vis hominum, non vestra incuria patres.Non aliqua caelum pestilitate nocens.Non neglectus honor studiorum, aut improbus ordo,Vis alia accepti vulneris autor erit 1523, 1535: Orig.: erit.Nuper ut adseruit Christo sua signa Lutherus 1525, 1535: Orig.: Luiherus,Romanique tulit frivola regna patris.Iamque satis populum multi doctique docerent,Quorum clara patent nomina mille locis.Irrepsere novis studiorum fraudibus hostes,Turba satis ficta simplicitate potens.Qui quoniam studiis nihil insumpsere laboris,Nec nisi barbarica garrulitate valent.Hactenus abiecti miserum et sine nomine vulgus,Inscitiae in poenam delituere suae.Nunc quaerendi aliquos, ceu nacti tempus, honoresArtibus indicunt bella nefanda bonis.Invenere etiam qui non modo coepta probarent,Verum etiam auxiliis prosequerentur opus.Nam quis non videat studiis eademque professis,Maxima pars populi quam sit amica parum.Opportuna malis ergo ignorantia vulgi,Huic fomenta igni materiamque dedit.Qui quia tam late est in proxima quaeque vagatus.Nequaquam exstingui qualibet arte potest.Vestro opus auxilio, vobis ea cura relicta est,Sitque utinam, certe debuit esse Patres.Aspicite ut iaceant istae sine honoribus artes,Maxima quae vobis gloria nuper erant.Ut taceam vestrae quantas invexerit urbi,Divitias huius prodiga fama scholae.Hoc dicam, vos nulla magis commercia rerum,Gentibus externis conciliasse liquet.Vera magis Pythii non sunt oracula Phoebi,Quam mea verba aliquam vix habitura fidem.Quam late, quam longa patet Germania, nusquamFama obscura scholae nominis huius erat.Namque omni circum confluxit ab orbe iuventus,Ceu data pacificae pignora amicitiae.Quae cum divitias multos hucusque per annosIntulerit multas, extulit inde nihil.Permutatio opum cives exhaurit et urbem,Saepeque res vanis mercibus empta perit.Haec minime fallunt, haec certa negotia civesPauperie, nullo foenore facta, levant.Adde quod et studiis Respublica floret, at illisSi careat, florem non habet illa suum.Quae nunc vana animos dementia fregit, ut essentQuorumdam fallax qui sequerentur iter?Inde quid? invidiae? fraudes, discordia, sectae,Falsaque libertas, et simulata fides.Multa referre piget, puduit quoque talia, verumMe studiorum isthaec scribere iussit amor.Nec voluit pius ista seri documenta Lutherus,Sed quid agat? pondus grandius ille tulit,Non potuit levibus leges praescribere linguisQuae gravibus propria sponte venire solent.Illum aliis curis exercuit area Christi,Horrea multiplici dum sacra messe gravatVester hic ergo labor, vestrum hoc opus, urbis honoremQuam colitis, prompta restituisse manuQuod facile est studiis ab iniqua clade redemptisReddere, praedones quod rapuere, decus.Ergo agite adscriptique Patres et lecte SenatusVestrae convulsas adserite urbis opesReddite, quem studii ferus abstulit hostis honoremReddite labentis prodita regna scholae.Inter tot pudeat mala, et haec ludibria passosQuae vix simplicitas debuit ulla pati.Errorum populi pudeat fraudisque malorum,Sit satis armatas non habuisse manusSit satis ista palam scelerum licuisse ministrisIam libeat nugis imposuisse modumEt quod oves decuit pro munere sanguinis emptasEx omni urgentes parte cavete luposNeu populi sanctos incauta licentia moresExuat, et falso libera peius ametIncluta neve scholae pereuntis gloria cessetHic ego per superos vos monuisse velimQuoque modo id fiat non est grave dicere, verumVelle, satis magni ponderis instar habet.Velle prius liqueat, tum qua ratione resurgatIn promptu est miserae dicere fama scholaeVester honos agitur, vestrum decus, omnia vobisScribimus haec, vobis consilia ista damus.Ipse licet vestrae vix sim quota portio plebisFerre aliquid poterit pars quota forsan opis.Consilia exiguae modo ne contemnite MusaeSaepe etiam magnos parva iuvare solentQuod si forte scholae sortem casumque doletisHanc velut e tenebris vos revocasse canam.
IN EBRIETATEM.
Nuper ut humanos Arete respexit ad ususIussa loco viciis cedere, liquit humum.Quae simul ac terris supera attigit alta relictisIrrepsit scelerum pestis et omne genus.Et ne forte iterum mortalibus influat, omnisAd terram, reditus qua sit, adempta via est.Namque ducem contra fortem Rex misit AverniIlla est, si nomen quaeritis, EbrietasCastra loco posuit quo non habitatior 1535: Orig.: hahitatior alterOlim virtuti caelitibusque fuitSed neque degeneres adeo consedit ad IndosExtulit ad Numidas nec sua signa vagosIn medio Europae sedem stabilivit, et armisTeutonas invictos illius arma premunt.Orbis enim postquam fortissima 1535: Orig.: forissima mollibus armisOccupat, hostiles non timet inde manusEt quamvis aliis quoque gentibus imperet, illamNulla tamen studio seduliore colitIlla adeo nostrum pestis sibi subdidit orbemUt gerat arbitrio publica quaeque suoQuandoquidem heu nimium non est opus indice et istisTemporibus constet notius esse nihil.Quin etiam accessit vitioso gloria moriPeccatoque boni nomine venit honorVenit honor vitio, virtus iacet, otia regnantMollia, dum ventri vivimus atque gulae.Improba dum nimio facimus convivia luxuInque malos mores prodiga turba sumusLanguit omnis honor studiorum militieiArmaque dura prius mollia facta iacentSaevior hac numquam pestis, nec atrocior hostisTeutona victrici venit in arva manu.Non adeo nostras Romana potentia viresFregit, mille licet miserit illa DucesQuod non mille duces plures potuere per annos,Continuis perdit cladibus ista luesUt taceam famae qualem denigret honorem,Hei mihi quantum animis corporibusque nocetIngenii exhaurit vires, animique vigorem,Sique quid est clari luminis omne rapit.Corporis enervat robur, succumque iuventaeExprimit, ut vites humida praela novas.Omne decus formae perimit, sugitque colores,Larvarum similes vultibus esse facitInde tot aerumnae male sani corporis, indeTot laedunt stomachum, tot nocumenta caputInde manus tremulae, pallor, timor, anxia mentisConditio, et numquam tuta animi requies.Hinc matutinas exhalant ora mephytesDeformat putres pendula bucca genasHinc semper gravibus stillantia lumina guttis,Hinc ruga et scabie semper arata cutisHinc male consistens titubantis inertia linguaeVerbaque inaudaci semiloquuta sonoNocturna infestant furiales tempora somniEt lemurum miscent Eumenidumque chorisHorrida saepe etiam huic comes est epilepsia morboQuaeque cito in mortem membra apoplexis agit:Vidi ego non paucos maniam traxisse molestamE tam deformi luctificaque lueAtque aliae innumerae, quis enim comprehendere possitQuot moveat pestes tam Camerina nocens?Quid referam quantis animam post fata ruinis,Quanque gravet poenis intolerabilibus?Tot vitiorum etenim genitrix, tot causa malorum,Toxica pestifera seminat atra manuIurgia: furta: doli: fraudes: iniuria: caedes:Incestus: stuprum: raptus: adulterium:Fastus: avarities: luxus: gula: livor: et ira:Pigrities: ista sunt sata iacta manuProbra: nefas: rixas: discordia: bella: rapinas:Semina si nescis illius esse scias:At poterat Veneris tolerari blanda voluptasIllius et forsan cura futura fuitTriste malum hoc postquam radices altius egitQuo magis evulsum est, hoc magis haeret humoAdde quod illa animos ita conficit improba pestisUt nihil egregium praecipuumque petantSed velut Asphalti mens tacta bitumine stagniLangueat, et miseris defluat aegra modisTum carpit stupidos demens vecordia sensusTum spes destituunt, et ferit ossa pavorFlamma velut nebula fumi compressa residitEbria mens proprio munere cassa iacet.Non opus aeratas armare in bella cohortesVicta iacet vitio Teutonis ora suo.En victrix nostras ut Asotia possidet urbesEt miseros cogit iura superba patiQuem semel ut nostris pellamus finibus hostem,Sit pudor in tantum degenerasse nefas.Omnibus invictos 1516: Orig.: invictas nostri vicere parentesNunc vicia haec nobis vincere nostra grave estOrbis victorem populum discordia vicit,Nos nisi vicisset, vicimus, ebrietas.O quibus est igitur iuvenili in corpore roburEt solidae vires, ingeniumque viget.Spernite degeneri convivia perdita luxuSit medium, et constans inter utrumque modusNam semper sapere et mensas odisse iocosasId pecus est brutum vivere, non hominem.
COMPARATIO VENERIS ET BACCHISi te forte iuvat tentare cupidinis arteisEt Veneri longam solvere militiamIlluvies Bacchi nimias ad Bactra relega,Multa fugant Venerem pocula, rara iuvant.Nam tolerabilior Venus est hoc blanda Lyaeo,Quod minus ingeniis corporibusque nocet.Ipsa dat ingenuos mores, corrumpit IacchusHaec animi vires instruit, ille necatMundiciem custodit amor, temulentia sordesInvehit, haec formam destruit, ille facit.Verum si 1516, 1535: Orig.: ß quis erit qui spernere possit utrumqueHunc caelo dignum pectus habere puta
AD AMICI CUIUSDAM LITEras laudatorias Responsio.
Si tamen, ut memoras, numquam rescripsit UlyssiGaudia Penelopi quanta fuisse putas?Ille pererratis multorum finibus exsulDestituit viduam bis duo lustra domumUxor amans thalamo curis exhausta pudicoInstantes docta reppulit arte procos.Iamque fatigatae florem positura iuventaeConspexit reducis reddita signa viri.Laetitiam illius si tu metiris ab illoQuod mea pauxillum Musa loquuta tibi est.Vel nimis indulges quo me veneraris honori,Vel tibi plus aequo carmina nostra placent.Quicquid id est, utrumque animum testatur amicumCertaque non ficti signa favoris habet.Hessia, quam laudas, quot habet pecorosa capellas,Tot grates debet nostra Camena tibi.Patria nec forti multum tua distat ab HessoVicina est patriae Saxonis ora meae.Incluta divitiis tellus: operosa metallis,Uberis insignis fertilitate soli.Plena viris, ducibusque potens, animosa Tyrannis,Caesaribus quondam facta beata suis.At duri mediis habitant in montibus HessiQua Lanus, et vitreas Aedera volvit aquasGens armis generosa, manu promptissima, quondamIpsa suo partis docta labore frui.Parte alia glebis fecunda patentibus arvisQua rapidus pingues Fulda salutat agros:Collibus apricis, et amoenis incluta silvisOmnia perspicuis fontibus arva scatent.Mille per irriguas 1535: Orig.: irruguas labuntur flumina vallesFlorida perpetuo gramine vernat humusQuis queat errantes illic numerare capellasCornigerumque pecus, lanigerumque gregem?Cum redit atque aestas vernantes explicat herbasNon aliquam pingit gratia maior humumTunc neque ThessalicisPeneus amoenior arvisNec prior Hessiacis montibus Haemus eritPulchra nihil Siculae viridaria dixeris AethnaeArvaque quae vitrea lambit Helorus aquaIllis te errantem credo vidisse DianamMontibus, et castam sollicitasse DeamCum Satyris illic mammosae Naiades errantHessiacumPhyllis non colit una nemusIllic saepe latens tenera occultatus in herbaExcepi artifici dulcia furta doloAonioque rudes turbabam carmine FaunosConcessit Musis rustica turba meisTum mea silvestres petierunt carmina nymphaeIpse ego pro grato carmine tela dedi.Tu quoque degentes vidisti in montibus HessosEt laudas patriae saxea rura meaeHuius tanta tibi debetur gratia laudisQuanta tu laudas carmina nostra fide.
D. GEORGIO STURTIADAE Medico Venetiis agenti.
Gratulor incolumem vitam tibi docte Georgi,Hoc tibi tam longe vivere dulce queror.Praecipue nec dum portum tenuisse petitum,Et tua adhuc dubio currere vela mari.Hoc ego fortuna timui variante futurum,Quo ruere in praeceps tempore cuncta vide.Quo bello Europam varioque ardere tumultu,Praecipue loca quae tu petiturus eras.Ipsum paene rapi quo tempore conspicis orbem,In studia heu aliquem vix habitura modum.Non tamen illa animi virtus generosa fefellit,Quae tibi fortuna contigit uberior.Laudo animum rebus natum melioribus, et seAudentem aetherea credere stirpe satum.In cauli tamen est in aperta pericula ferri,Qualibus hi superant saecula prisca dies.Iam tibi tranquillam sedem fortuna locabat,Iam poteras partis rebus honore frui.Nec tibi divitiae virtutum praemia deerant,Larga tibi iustas copia fudit opes.Cum variis multas vidisti moribus urbes,Inque tuo sedit Pallas amata sinu.Incluta te dignas Erphurdia praebuit aedes,Namque loco patriae iam fuit illa tibi.Ambibas titulos maioraque praemia famae,Res est pulchra quidem dignaque laude vehi.Cur tamen hanc per tot terrarum emensa petebasMilia, cum posses emeruisse domi.Nostra tot eximias Germania possidet urbes,Quae superent ipsos PalladeCecropidas.Nescio quam placuit meliorem invisere gentem,Dii rogo fortunent hoc tibi propositum.Ut cito de Veneto solvat tua littore puppis,Ut redeas tuto dum tibi forte licet.Et tecum solita Cordum pietate reducas,Consortem patrii nominis atque lyrae.Hunc mihi praecipue multa venerare salute.Et memorem carae coniugis esse iube.Vivite deliciae nostrae, vos ille reducat,Virgine qui solus natus Apollo dea est.HEREBORDO MARGARITANO ob honores Gratulatoria.
Ut merito quantumque tibi debere fatetur,In reditu gestit nostra Camena tuo.Redditus en iterum patriis feliciter oris,Spes tecum nostras vir memorande refers.Gratulor incolumi sortem cessisse benignam,Addita virtuti praemia iusta tuae.Quod neque Vindelicis Augusta Palatia 1535: Orig.: Palatio campis,Visave sint frustra Norica rura tibi.Scilicet est aliquid longinquas visere terras,Nomen ab externo clarius orbe venit.Si doctas numquam Pomponius isset Athenas,Tam bona non illi Roma futura fuit.ColchidaTauridamas si non adiisset Iason,Phasias in patria nulla tulisset opem.Quid memorem Alciden? qui tot nisi monstra tulisset,In patria poterat delituisse sua.Detrahit optati praesentia semper honori,Perpetuoque domi nemo placere potest.Et quamvis tua magna domi sit et incluta virtus,Plus tamen ex merito debuit esse tibi.Iam tibi detulerat te dignos patria honores,Iam fueras domui gloria prima tuae.Castra dein sequeris dum Caesaris Aemiliani,Legatique domo munere functus abes.Virtutis tibi facta tuae est clarissima testis,Noridos urbs clarae Teutonidumque caput.Namque ut magnanimo generosam in pectore mentemVidit fortunae dotibus esse parem.Gratificari aliquo dum vult tibi munere, dignumConnubio civis iudicat esse suae.Atque ita patricio natam de sanguine iungit,Proxima quae thalamos est initura tuos.Eya Hymenaee fave, nunc te maiore vocamusAuspicio, plena nunc face dexter ades.Linque Palaepaphios ignes Citheraea, tuoqueAd nos cum puero blanda favensque veni.Tu vero o nostrae bona pars Hereborde Thaliae,Pectore non humili fortia regna subi.Nos quibus hoc superum pietas Musaeque dederunt,Devoti vates in tua iura sumus.Nos tibi per Musas Hymenaeia sacra canemus,Carmine vivetis nuptaque virque meo.Inde nec ipse tuo Peleus certabit honori,Te nec erit pulchro carmine Stella Vredeveld: Orig.: stella prior.
AD BARTHOLOMAEUM GOTIUMTHRAISENSEM.
Musarum patriaeque comes venerande mearum, Maxima pars animi Bartholomaee1535: Orig.: Bartholemaee mei.Vivere te superaque frui feliciter aura,Pectoris est certe cura secunda mei.Quamvis exciderit fidi tibi cura sodalis,Dii faciant falsa suspicione trahar.Sol spatium emensus tropicum semel inter utrumque estUnica vix de te littera lecta mihi est.Multa sed Hessiacae tibi venit epistola dextrae,Non aliquo lapsa est crimine nostra fides.Perstat, et ut nullos umquam decepit amicosSic est perpetuo firma futura tibi.At potes, et debes culpa excusare, quod olimNon est ad veniam ianua clausa tibi.Longa via est spatiumque ingens patet inter utrumqueIstaque vix rarus regna viator adit.Non poteras alicui scriptas committere chartas,Vix paucis tuto sarcina tanta datur.Et scriptas forsan misisti saepe lituras, Ire sed in vultus non potuere meos.Ah pereant per quos umquam data scripta premuntur,Perfidiae poenas quas meruere luant.Credibile est, nec enim tam debes fallere amicum,Quam dederas nobis non violasse fidem.Si caderet mores tam nobilis error in istos,Hei mihi quem fucum tam bona forma capit.Praeterea studiis animo sociatus honestis,Qui posses tanti criminis esse nocens?Virtutes studia assumunt meliora sodales,Esse nec hae solae, sola nec illa queunt.Perfidia studiisque nihil disiunctius usquam,Aut fuit aut ullo tempore forsan erit.Tene igitur violasse fidem carissime dicam?A potius linguam non habuisse velim.Hanc in te potius vellem defendere culpam,Si modo, quod non est, hac agerere nocens.Qui nunc Sarmaticis carissime frater in oris, Frigida Parrhasio regna sub axe colis.Discors Teutonicum qua Prussia terminat orbemEt Condonaea brevi littore stagna capit.His ego te terris fato volvente relictum,Dii faciant vivum rursus ut inveniam.At me laeta fovet felici Mysna receptu,Qua iacet herboso Lypsis amoena solo.Hic ego nec bifidi perplexa aenigmata Iuris,Nec sequor ambages magne Galene tuas.Sed sacra musarumPhoebique aeterna professusNumina, sed quorum nomina Christus amet.Scis qualem dicique velim fierique poetam,Non mea sunt falsis ebria corda deis.Sunt tamen hic qui me satis admirentur amentque,Multorumque frequens Hessus honore color.Tu quid agas, quae fata feras, quaeque otia tractes,Fac tua me doceant tempore scripta brevi.
D. GEORGIO STURTIADAE UT Kalendas Ianuarii celebret.
Musarum Phoebique potens et amice GeorgiSturtiade, nostra saepe canende chely.Pande fores, deprome penu, distende culinam,Frondibus exorna limina, Ianus adest.Ecce tibi auspiciis aperit felicibus annum,Lapsus ab aetherea claviger arce deus.Pande fores, iterumque penu deprome, culinamInstrue, frugales non amat iste deus.Ianus adest faustumque tibi denuntiat annum,Accipe promissa nuntia certa fide.Aucte bonis, augende bonis, aucture tuorumNomina, rem, titulos, stemmata, facta, decus.Qui studiis medicas auges vigilantibus artesEt merita ex ipsis nomina rebus habes.Perge, nec inceptum remoretur inertia cursumUlla, tuum praesens gloria sternit iterIndulsit fortuna tuae satis aequa iuventaeNec iuvenem nec te deseret ista virum.Nondum impleverunt septem tibi lustra sororesEt tuus in medio pulvere sudat equus.Divitiis flores, et quae fecisse beatumVirtutes poterant quas libet unus habesHas in flore virens aevi nec inutilis uxorUno te, dotes, coniuge digna, polit:Quae nunc eximia faciet te prole parentemCui feret auctrices lucida diva manus.Cetera quae restant permitte faventibus astrisIam tibi Divorum Regia tota favet.Sic deus ille tibi cecinit me vate biformisPluraque conantem quaerere deseruit.Ipse tibi subito misi perarata libelloUt legeres ipsi vaticinata Deo.GEORGIO PECTIOVORCHEMIO suo Wittenbergam abeunti.
Tu quoque non aequo currentibus ordine fatisDeseris heu vacuae nomen inane scholaeQuo fugis infractae fidei mihi cognite Pecti?Tam subitae facta est quae tibi caussa viae?Quae mihi nunc aderunt sine te solacia? quorumTam certa potero laetior esse fide?Unus eras certe quo non abeunte manebam,Qui migraturum sisteret unus eras.Quem vel ad anguigeras Libyae ferventis arenas,Quem cuperem fuscum per Garamanta sequi.Nunc utinam nigros isset fera pestis ad Indos,Quam vereor subitae caussa sit illa viae.Si tamen invidiae cedis, fidentior ito,Virtutem pestis vincere nulla potest.Illud ut interea rumpatur e)tw/sion a)/xqos1535, Orig.: e)qw/sionQua nunc coepisti currere perge via.Perge salutatum pro me quos noris amicos,Quos inter Ionas nomina primus habet.Ipsum praecipue: Musarum dona: PhilippumSalva sit et Phacchi barba gravisque fides.Tene ego praeteream lyrici decus ordinis HaceHace prius potero non meminisse mei.At tu vade bonis avibus carissime Pecti,Subque tuo nostrum pectore nomen habe.Interea quo tu pulchrum sudabis ad Albim.Hoc ego fortunae tempore ludus ero.
AD EURICIUM CORDUM DE CARminibus a muribus corrosis iocus.
Non adeo veteris celebrata poemata Codri,Quae mures opicos dilaniasse ferunt.Quam tua corrosas vulgo plorantia chartasNunc in Palladia carmina tuta domo.Ipsa feros timidis obiectat muribus anguesTu tamen hic ranas Corde fuisse putas.Scripta momorderunt Thilum mordentia muresIllius hos genios daemonas esse puta.Carmine ridiculo risum movisse volebasLusit amabilibus seria Musa iocisArva olim rapidi populabant Apula mures,Culta rudi cecidit milite victa Ceres.Dicitur Hispanam fodisse cuniculus urbemQuis genus hoc socium muribus esse neget?Thessala lucifugae straverunt moenia talpaeGallia de ranis pertulit excidium.Agricolas Libycae patria pepulere locustaeAnguis Amyclaea victor in urbe fuit.Quid Romana canam Baleares arma colonosAuxilia in mures ut petiisse ferant?Cum tua longe 1535: Orig.: longa alio veniat querimonia luctuIustior ex quadam parte querela tua estIam didicere loqui mures, quis credere possetEsse aliquo vivum carmine Maeoniden?Quis tamen exprobret Hessiaco sua somnia Cordo?Queis queat Andinus vilior esse culex.
AD IONAM, INDIGNATUR QUOD soluta oratione quaedam scripserit.
Lege sua positis sat erat placuisse CamenisQuamque pedes melior forsan habebar eques.Nunc quoniam pudor est filo nevisse pedestriIndigno numeris verba coacta legi.Quis deus afflavit lento mea pectora flatu?Quis mihi pro pennis lora rotasque dedit?Cum maria ac terras possem superare volandoIre laboranti cur pede visus eram?Sic ego, sic posita lauro, citharaque remissaReddidit altivago qui movit axe diem.Digne meis olim iam nunc indigne coronisQuin merito passum desinis Hesse queri.An tu Iuridico tantum confidis Ionae?Iamdudum nobis perfidus ille fuit.Musica deseruit plebeia castra secutusTempore quo infelix excidit ipse sibiVere suo melior quam tempore messis adultae,Autumni veras non habiturus opes.Hei mihi qualem hiemem. Sed si mea castra relinquasDivite cum Iona tu quoque dives eris.Verum divitiae tam nostrae pluris habentur,Quam sit corporibus quaelibet umbra minorQuare age iuridicis querere haec tua damna tribunis,Forte dabunt illi quam mea plectra magis.Sic ille Aonii pater ordinis, at mihi blandumNescio quis vestra risit ab arce Solon.Ipse quoque ereptum pene indignatus honoremAbrupi irata plectra fidesque manu.
IN PRAELECTIONE VIRGILIANA.
Fama est aereis gelidi sub rupibus HemiOrphaeis celebrem manibus esse locum.Frondoso suspensa Tholo lyra pendet ab illoTempore, quo caram perdidit Eurydicen.Hanc quotiens aliquis plectro percussit eburnoFrigidus immota constitit Hebrus aquaCulmina vidisse Rhodopes nutantia summiSaxa sequi, montes currere, stare feras.Scilicet Elyseo vatem rediisse putaruntNunc etiam superos velle movere Deos Quid fecisse homines miracla ad tanta putandum est?An sensu solos hos caruisse putas?Nos meliora damus, maioraque plectra movemus.OrpheaVirgilio quis putat esse parem?Cuius blanda novem saltant ad plectra sorores,Gestit et uberibus gratia cincta rosis.Pone sequebantur mirantes Orphea silvaeBarbaricum cithara concinit ille melos.Hic Latia verba alta tuba, mirandaque MusisIntonat, et caelo carmina digna canit.Hunc nemo obstupeat? nemo huius plectra sequatur?Hei mihi quam nullum haec tempora pectus habentQuem non sacra trahat tanti facundia vatisHunc natum silices inter et arma puta.
VOCAT AMICOS AD CONVIVIUM Ioanni Groningo suo.
Crastina phoebaeos ubi tertia contrahet ignesIamque senescentem provehet hora diem.Care veni nostras Groninge rogatus in aedesQuo peream si quid dulcius esse potest.Te mea non formosa quidem nec amabilis uxorPenia convivam, sed generosa, rogat.Ne contemne preces dominae tam iusta rogantisO utinam famulae sit magis illa locoIlla tibi calido gelidos pro sumine ponetSed tamen et castos et sine felle salesImplebunt vacuas vocalia carmina lancesFallet inexemptam stridula chorda famemLauta ministrabunt praesentes fercula MusaeQualia cum superis Iuppiter esse volet.Fundet odoriferos genialis gratia floresPlena ministrabit pocula castus amorTalia si possis convivia spernere dicamLaetitiae veram non habuisse famem. Quod si vera voles, et debes velle, fateriEx istis dapibus vita beata venit.Ingenium vis multa cibi suffocat et aufert,Appositam mortem luxuria omnis habetQuare age ne modicae spernas elementa culinaeSaepe etiam Divis viscera tosta placent.Ipse quidem melius coenasse fatebere numquamSi non sorduerint prandia nostra tibi.Ventriculum referes validi vectoris egentemVersibus et verbis si potes esse satur.IOANNI ECCILIO SUO
I puer Eccilio, sed nostra voce, salutemDic prius, inde ipsi talia verba refer.Cras ubi solis equi prono temone ferenturTertiaque occiduum duxerit hora diem.Hessiacas conviva veni, sic iussit, ad aedesO palatinas non habiture dapes.Si tamen officium fidi spectabis amici,Coenabis melius Regibus et Ducibus.MARCO SUO.
Pauperis officium si non contemnis amiciEt modico pastus vivere Marce potes.Cras ubi Phoebus aquas stabit subiturus IberasTertiaque instantem traxerit umbra notam.Hospes ad Hessiacos gratus diverte penatesQui variis nectunt florea serta rosis.Convivae tibi erunt Divae tres, una, novemqueFercula tot numero non habiture vale.MARTINO HUMO SUO
Hospes ad Hessiacae regalia prandia mensaeCras tibi praescriptis legibus Hune veni.Tertia cum Phoebum denuntiat hora cadentemNe quid edas toto tempore neve bibas.Ut dapibus possis plenas absumere 1535: Orig.: assumere lancesEt toto calices evacuare mero.Quod si forte times ne solus ad ista voceris,Rite famem tecum duxeris atque sitim.IOANNI DRACONI SUO
Cum medium caeli Sol aspirabit ad axemSigniferique umbras traxerit hora decem.Accedas nostras conviva rogatus ad aedesDulcis et ante alios non metuende Draco.Prandia si quaeras tenui ponenda culinaeAccipe, Pythagoras qualia mandet edi.Et nos contenti scis qualibus esse solemusQui colimus sacrum sobria turba nemus. Lauta tamen si non regali instructa paratuPrandia si cupias et potes esse veni.
IN EDITIONE HYMNI PASCHALIS.
Musa iterum variata novo te nostra salutatCarmine Musarum quisquis amicus adesEcce renascentem variant sua sidera mundumEt variata novo gramine vernat humus.Sacra resurgenti celebravimus orgia ChristoAddidimus lyricae Sapphica plectra chely.Praeterea adiectis quaedam variata parergisUt tibi diversum gratius esset opus.Perlege, conveniunt nostrae cum tempore MusaeHoc quod te, dices, Hesse decebat erat.
IN DIVISIONEM APOSTOLORUM.
Vis populi clausit duodenos impia fratresVim populi veniens ignea lingua tulit.Claudere non potuit bis sex Iudaea planetasImo vagis 1535: Orig.: vagus unus non satis orbis erat.Illorum immensum sonuerunt verba per orbem.Qui solem pendens inter utrumque iacet.Illorum hoc toti divisio profuit orbiInfera quod iunxit climata cum superis.MICHAELI NOSSENO SUO, iocatur non esse studendum.
Tota luce domi festa qui desidet, illiAnne aliquid vivi sanguinis esse putas?Praecipue stupidos inter mutosque libellosNil agere est idem quos et amare labor.Quo mihi namque leves aerumnosaeque CamenaeHas propter tristis semper ut esse velim.Imo abeant potius studiorum infausta supellexTurbaque victuris invidiosa libri.Me iuvet urbanis convivia libera dictisSpargere, fabellis nec posuisse modum.Mollibus interdum caste assedisse puellis,Et venerem rudibus conciliasse modis.Quandoquidem superest quod vivimus una voluptasFabula sunt manes et furiae, et nebulae.Quare age curarum fomenta relinque libellos,Teque bonis natum dulcibus esse puta.Vana superciliosorum ludibria pone,Pro lacrimis vinum, pro cruce sume 1535: Orig.: summe rosas,Postmodo lugebis, nisi pares vera monenti,Qui de Mercurio principe nomen habes.
IN FORIBUS GYMNASII.
Cur taceam tot Ephebe dies dulcissime quaeris,Quaeve Maronaeum causa moretur opus.Invida turbavit coeptum fortuna tenorem,Hoc satis est, alio tempore plura scies.Non tamen obiectae pulsatum mole procellae,Turbida fluctivagi subruet unda maris.Cerberus et furiae quartam peperere sororem,Nuper in exitium perniciemque meam.Hoc tibi si obscura dictum ratione videtur,Nil moror est quare tectior esse velim.At tu ne dubita iacturam temporis huius,Restituendam opera commodiore tibi,Perfer, et interea musis operare Latinis,Quae tibi sunt studio tradita sacra meo.PETREIOAPERBACCHO SUO.
Quaesitus tota, sed nusquam inventus, in urbe,Dic ubi, vel quare te latuisse putem?Dic age quid caris tam te furatur amicis,Rarior ut nulli non videare coli?Anne iterum veteri te Fulvia fune retraxit,Oblitum Romae Pieridumque chori?Ut tamen offensi redeat tibi gratia Regis,Post epulas mecum balnea nigra petas.
D. GEORGIO STURTIADAE AB ITALIA REVERSO.
Quae procul a patria nuper te Musa dolebatCedere, num reditu gaudeat illa tuo?Gaudet, et hoc fieri versu testatur ineptoItala iam sentis terra relicta tibi est.Illic Pierides Musae per oppida regnant,Numinibus tantis barbara rura vacant.Hic brevis alnosa sub arundine mussat Hieras,Si qua sit in putri nympha coaxat aqua.Mintius, Eridanus, Ticinus, Padus, Adria, TybrisNomina sunt ipsis proxima caelicolis.Quare age Sturtiadum clarissima fama Georgi,His te iterum nugis ut capiare para.Quod si verba animi nequeant depingere vultus,Pro verbis animum dispice, gratus erit.MICHAELIMEYENBURGO scribae Northusano suo.
Quam tibi debueram totiens misisse salutem,Ne qui perferret falleret ipse tuli.Candide Musarum comes et patrone MichaelScriptane iam sentis cuius et unde legas?Hessus arenosi non ultimus accola Gherae,Pene suis manibus tradidit ista tibi.Tam tibi praesentem Northusia tecta poetam,Quem forsan nobis exhibuisse puta.GEORGIO SPALATINO SUO.
Maxima pars quondam nostrae Spalatine iuventae,O et adhuc animi maxima cura mei.Hospes ad Albiorim tandem tuus appulit HessusHessus Hyperborea iam nive frigidiorNamque quis arctoas tam longe abiectus in oras,Non aliquid caelo de graviore trahat.Ergo age mi frater veterem visurus amicum,Vix quoque quae superant illius esse puta.EURICIO CORDO SUO.
Hastato satis agricolae si Corde diali,Sacra peregisti relligione, veni.Culmine ab aereo prospectum praebet amoenumArea clavigeri numine plena senis.Inde racemiferos colles, flaventiaque arva,Laetaque graminibus prata videre licet.Inde renidentis nymphaea rubentia silvae,Inde Suburbanae cernere ruris opes.Si minus ista iuvant oculis lustrata, recessuIn vallem tacito non onerosa via est.Corde veni iam mane novo, iam sole recenti,Nescio quid solito blandius aura nitet.
IN MAESTAM VIRGINIS MATRIS IMAGINEM.
Quisquis habes Mariae fixos in imagine vultus,Est aliquid praeter verba quod inde legasSic stetit illa videns morientis vulnera ChristiHeu quali matrem foderat ense dolor.Dicite mortali fecundae semine matres,Dicite de vobis talia siqua tulit.Nulla tulit, nulla est aevo latura sequenti,Illa sed humani summa doloris erat.Caussa fuit peccasse hominem nato atque parenti,Quod volet haec mortem, quam tulit ille, pati.Et nihil huic ergo nihil illi ingrate rependis,Quorum supplicio vita redempta tua est?IOANNI CASSELIMANNO SUO.
Tu quoque Phoebaeos non ultimus inter olores,Musica praesenti numine plectra moves.Gratulor applaudoque tuae carissime Musae,Qua duce tot versus Casselimanne facis.Diva potens numeris ad nos ne sola veniret,Attulit Hessiaca munera facta manu.Pocula fictilibus non inferiora cadiscis,Castalidum vitreis lucidiora vadis,Quae quia tam facile possunt fecisse disertum,Saepe racemigeno plena liquore bibam.Cumque bibam dulces inter non fictus amicos,Qui potero studii non meminisse tui?Quare age ne dubita iam te quoque pectoris huiusFixum non minimae partis habere locum,Non tam muneribus quia me donaris amicis,Quam quia nobiscum Musica regna colis,Macte animo, sic te decuit, quia Martia tales,Tamque bonos vates Hessia ferre solet,
CUR VOCETUR REX
Non ego crediderim citius prodisse poetam,Quem sterilis raptum praedicat Ascra senem.Quam mihi iamdudum Phoebaeia signa ferenti,Venit adoptato nomine Regis honor.Hoc tamen unde feram qua manet origine nomen,Stultum et ridiculum dicere pene fuit.Scripsimus exiguo vulgata poemata versu,Scripta notis populo Lypsia clara dedit.Legerat haec gentis Reuchlinus fama Suevae,Et dixit Regis nomen habere potes.Inter enim quoscumque ferunt tua saecula vates,Rex es et est ratio nominis inde tui.Nam Graii Regem dicunt Hessena poetae,Esse ita te Regem nomine reque doces.Et velut exerces agnatum in carmina regnum,Recta stat in versu syllaba quaeque tuo.Hoc scriptum excipiunt atque amplexantur amici,Et Regem clamant omnibus esse locis.Ipse ego quandoquidem nec publica scripta negare,Nec poteram caris obstruere ora viris.Rex inquam, rex vester ero, quando ista necesse estTradita militiae nomina ferre meae.Verum alios titulos, nec inepta insignia sumam,Moria iamdudum cognita tota mihi est.Vidimus Utopiae latissima regna superbae,Tecta lucernarum sunt peragrata mihi.Fortunata meo lustrata est insula cursu,Dulcia ubi aeterno flumine mella fluunt.Qua viret ambrosiae succus, qua rupibus altis,Nectara ut e caelo praecipitata cadunt.Gentis Hyperboreae felicem vidimus oram,Qua neque mors homines, nec mala fata premunt.Qua stant perpetuam facientia stagna iuventam,Qua licet in caelum scandere quando libet.Haec per et haec circum pulcherrima regna volentem,Moria me fida duxit amica manu.Cunque peragrarim tot tantaque regna, licebitStultitiae titulos sumere iure mihi.Musica legitimum sumant in carmina regnumQui sunt MaeonidaeVirgiliique super.Quam mihi sint nullae scribenda in carmina viresSentio, et ingenium metior inde meum.Vos quia me Regem facitis, sinite esse tyrannum,Stultitiae haud aliud me diadema movet.Sic ego, paruerant illi tam vera monenti,Tradentes manibus Regia sceptra meis.Fecerit ergo licet Reuchlinia littera regem,Non tamen hoc tantum contulit imperium.Plurima Capnioni subscribit turba. Quid inde?Si rem complebunt nomina Caesar ero.
DE EBRIETATE.
Auriculas asini Phrygio mens stulta tyranno,Torva Iovi tauro cornua fecit amor.In porcos Ithaci comites pecuina voluptasExuit, et balat Rex maris inter oves.Decolor ira canem Cisseida fecit, olympoInvidiae labes Arcton utramque dedit.Induit ora lupi ferus impietate Lycaon,Cercopibus pretium simia perfidiae est.Atque alias aliae pestes fecere figuras.Singulaque artifices monstra habuere suos,Has tamen una potest omnes effingere formasOmnibus in vicium doctior Ebrietas.
FINIS.