[Gap desc: toc]
DIVITIS ingenii vena pulcherrima pangis
Carmina, suavisona, docte Rodolphe, lyra.
Pierides tibi se iungunt comitesque videri
Gaudent, inspirant virgineumque melos.
Macte igitur virtute, viam nec desere coeptam.
Sic veniet capiti gloria magna tuo.
Impuros fugito calles, sic itur ad astra,
Incesti vates tartara ad ima ruunt.
Clara Philistaeos reprimit victoria motus,
Terrificusque suo caeditur ense gigas.
Succubuit parvae (mirum) vis maxima dextrae,
Est facinus summi vincere posse Dei.
Sic etiam Christus male sano fabula mundo
Et quem vix aliquem turba profana putet,
Vincit et expugnat, nullis quae vincier armis
Aut nulla egregii militis arte queant.
Sic iacet immundi mundi ambitiosa potestas.
Sic iacet exutus viribus ipse Satan.
Haec tibi Gualtherus versu resonante Rodolphus
Helvetii cecinit fama futura soli.
Lector ades, quem Pierii iuvat inclita fontis
Gloria, et ô sanctis Barbitos alma modis.
SI QUA suis debent meritis praeconia famae,
Officisque piis munera digna dari,
Vos quoque non paruo, quem prome ruistis, honore
(O clari meritis et pietate viri)
Digni estis, siquidem quae quondam lapsa fuere
Patria vos tandem restituisse videt.
Nam cum contemptae iaceant hoc tempore Musae,
Vixque sit afflictis qui ferat unus opem.
Cum premat immeritas inimicus Barbarus artes
Proculcans turpi munera dia pede.
Ausi estis patriae, caelestia munera, Musas
Abiectas quamvis restituisse tamen.
Scilicet eximiis placuit virtutibus illam
Addere, quae laudis fama suprema foret.
Non etenim tantum fulgentia stemmata avorum.
Queis laudem vestri promeruere patres,
Non opibus tantum vestri resplendet honoris
Gloria, et officiis fama parata bonis,
Quam quod collapsas studio fovistis amico
Cum Musis artes Palladiamque scholam.
Nam quaecumque vagi concludit machina caeli,
Quicquid habet mundus laudis, honoris, opum,
[Note: Fortunae inconstantia.] Omnia mutatis vicibus Dea caeca gubernat,
Instabili dubium quae tenet orbe pedem.
Sic modo qui patriis opibus cumulatus honore
Incessit generis gloria magna sui,
Pauper et exutus, turpi prostratus arena,
Vix miserum corpus quo tueatur habet.
Et modo quem fallax sustollit vulgus in altum,
Sublatum lapsu mox graviore ruit.
Sunt mihi quae possent nostra haec exempla probare,
Si fors haec esset res caritura fide.
Nam quid ego referam, qui fortia sceptra gerentes
Ludicra fortunae sustinuere gravis?
Nam quo maiori consurgunt culmine honores.
Hoc magis expositos plura pericla premunt.
Scilicet ut summos feriunt fera fulmina montes,
Et summas turres tela trisulca petunt:
Sic quoque supremos Fortuna tenaciter urget,
Et cupit a magnis ferre tropaea viris.
Sola suis semper persistens gressibus aequa
[Note: Virtutis constantia.] Virtus, fortunae nulla pericla videt.
Huic etiam similes doctorum numina Musae
Non subeunt leges Lubrica Diva tuas.
Sed magis assurgunt simul et se rite colentes
Laudibus emeritos summa sub astra vehunt.
Scilicet ut Dominus, vatum qui corda gubernat,
Sic etiam illorum fama perennis erit.
Haec vos cernentes, qui cernitis omnia, doctas
Curastis patriae posse ridere Deas.
Quis tamen ille labor fuerit, quae cura gerenda
Carmine quis poterit concinuisse brevi?
Nam modo qui fuerint patriae moresque statusque,
Cognita qui cunctis nesciat ullus erit?
Nostra etenim bellis plus quam studiosa gerendis
[Note: Helvetiae status antiquus.] Helvetia, ad Musas vix satis apta fuit.
Non pueri calamos, non dulcia scripta libellos
Tractabant, non haec, qui daret, ullus erat.
Sed capiti galeas, manibus crispantia tela
Adamovisse, decus, gloria, fama fuit.
Nec quisquam studiis dixisset talibus aptos,
Cui nostrae pubis cognita turba foret.
Et nimis hei nimiumque diu nos barbara belli
Gloria detinuit, laude superba sua.
Cum tandem nostro rursum Deus aequus honori
Hoc studium fecit ponere militiae.
Tunc quoque inassuetis [(transcriber); sic: inasuetis] patriae felicibus ausis
Musarum proceres exseruere caput.
Tunc mihi non uno celebrandus nomine venit
[Note: Zvinglius scholae et ecclesiae Helveticae reformator.] ZVINGLIUS eversis rebus adesse studens.
Qui pia dum spargit divini semina Verbi
Purgavit, fuerant quae maculata prius.
Et velut Augiae stabulum Tirynthius Heros,
Sic patrios purgat sedulus ille lares.
Hei tamen officiis non praemia digna tulisti,
Dum non quo decuit perditus ense iaces.
Tunc et in antiquos mores collapsa fuissent
Omnia, ni manus hic vestra tulisset opem.
Nam cito Barbaries vastos errare per agros
Coeperat, et patriam saeva premebat humum.
Consilium rebus deerat, tunc spicula mittens
Impietas solitos tentat inire dolos,
Scilicet ut doctas primum subverteret artes,
Semina crescentis quae pietatis erant.
Hoc tamen avertit Dominus, qui corde benigno
Vos curam miseri iussit habere gregis.
Tunc vos consilio procerum sanctique Senatus
Plantastis studii semina grata novi.
Tunc quae militiae famam quaerebat inanem,
Et nimium vehemens Martis in arma fuit,
Mox caput a terra splendentia in astra per altum
Extulit, ut turpi gemma levata luto.
Quaeque modo fuso gaudebat sanguine tellus,
Incoepit pacis iura benigna sequi.
O Pietas vestro numquam non stemmate digna,
O virtus tales quae decet usque viros.
Num vestris poterunt meritis condigna referri?
Num satis hic animus laudis habere potest?
Certe ego, cum videam fama vos nubila caeli
Scandere, et impleri Solis utramque domum,
Instituam numquam tenui cantare Camena,
Quae magni nequeant sustinuisse modi.
Si qua tamen tenui non desit gratia Musae,
Si tantos possint parva iuvare viros,
Materia hinc dabitur forsan satis ampla canendi,
Quis vetat ut magnis parva placere queant?
Vos modo pervigili studio bene pergite coeptis.
Non patet in laudes area lata magis.
Virtuti nullam metam posuere, tonantis
Quae summi tractant sceptra timenda Deae.
Hoc studium vestrum (vestro credatis alumno)
Laudibus ornatos nubila in alta vehet.
Ipse etiam, merito quo possim gratus honori
Dicier, ingenii haec munera prima fero.
[Note: Marpurgensis scholae fundator Philippus Hessorum princeps.] Lanicola nuper, quae sum modulatus in urbe,
Arx ubi sublimi colle superba sedet,
Qua doctas rigidi Musas cum numine Martis
Hessiacae iunxit gloria summa domus.
Quae nunc sub patriam rediens collecta revisi
Immutans vigili paucula verba manu.
Haec ego nunc supplex vestro commendo favori,
Sumite non tristi munera parva manu.
Quae si parva quidem fuerint, nec iudice digna,
(Utpote quae nobis prima iuventa dedit.)
Non tamen indignum fuerit monumenta laboris
Nostri, tam magnis proposuisse viris.
Et neque vaesanae facio haec vertigine mentis,
Est mihi non tenuis, qua ratione trahar.
Quos etenim potius, qui possint nostra tueri,
Quaeram, quam patres quos mea Musa tenet?
Vos iuvenem studiis vestris multoque labore
Fecistis fontes visere Pierios.
Vos primi sacrae divina volumina legis
Fecistis quondam nunc mihi posse legi.
Vos me Phocaicos docuistis visere colles,
Quanta patet, per vos lingua Latina patet.
Ergo num poterit male grata oblivio vestri
Incidere in sensus fraude dolosa meos?
Aut iure externi per carmina prima legentur?
Meque peregrini, qui tueantur, erunt?
Non haec nostra decent parvae primordia Musae,
Quam decet in patrio ceu recubare sinu.
Quae modo (quod dubito) si quicquam laudis habebit,
Aut aliqueis [Reg: aliquis] poterit tam male culta legi,
Non alios dignum est oblatas carpere laudes,
Ad patres redeat gloria nostra suos.
Si vero invisum lacerentur scripta per orbem,
Et laniata tuo Zoile dente gemant,
Vos quoque conveniet miseri miserere clientis,
Vobis nanque dedit quantulacumque dedit.
Quae si non amplis spatiantur passibus aequa,
Et fonte e tenui carmina parca fluunt,
Non tamen omnis abest speciosi gratia cultus.
Forsitan et pietas sola placere potest.
Nanque ego non cupiam communi nomine vatum
Nescio quas nugas concinuisse leves.
Sufficiunt nobis, qui cantant ista, poetae:
Sufficiunt veteres, si nova turba deest.
Non opus Idalias celebrari carmine flammas,
Et mala non ullo facta pudore cani.
Nec iuvat innocuos dentatis laedere chartis,
Hoc opus haud quicquam laudis habere potest.
Cantari sacrae debebant carmine leges,
Hic solus quondam carminis usus erat.
Nunc mala degeneres subierunt saecla Poetae,
Exulat a sacro casta Thalia choro.
Et modo pro sacris foedi cantantur amores,
Nec summis parcit turba profana Deis.
O docti, plus quam mortalia pectora, Vates,
Quos castos studii laus melioris habet.
Ingenii quaeso sacris intendite vires,
Exigit hunc solum vera Camena locum.
Sunt modo quos studii proceres possimus habere,
Si modo non pudeat nos meliora sequi.
Carminis aspicitis divini exemplar in HESSO.
qui Clarii vixit fama suprema gregis.
Quem modo crudeli defunctum funere divi
Mortalesque omnes Pieridesque dolent.
Illum doctiloquo sequitur nunc POLLIUS ore
Pollius ingenio magnus et arte valens.
STIGELIUM quid ego referam, qui carmine duras
Dulcisono possit saepe movere feras?
Atque alii plures, quos nunc non ponere refert,
Quorum turba, precor, crescat ut usque magis.
Aspiciamus eos vigilanti lumine, nec nos
Paeniteat tandem post pia terga sequi.
Certe ego nunc malim hic postremos inter haberi,
Quam cum aliis primus castra profana sequi.
Quare haec prima dedi iuvenilis carmina venae,
Quae si laude carent, non pietate carent.
Ad vos nunc redeo, patres, carissima turba,
Quae digna es Musa commodiore cani.
Tu mea pacato nunc suscipe munera vultu,
Accedat meritis haec quoque fama tuis.
Nam licet eximio iam nunc praestetis honore,
Claraque nunc soleant nomina vestra legi.
Non tamen exiguae venient hinc praemia famae,
Hospitium Musis rite dedisse piis.
Sicut magna quidem laus est bene scribere posse,
Est aliena aliquid scripta fovere sinu.
Nec levis hic habitus moveat, sunt munera Veris,
Maiores fructus tempora adulta ferunt.
Et nihil est usquam tota de parte beatum,
haec sunt stulta nimis, illa severa nimis.
Sed, bene si memini, primis quoque parcitur annis,
Si quid non fuerit, sicut id esse decet.
Profero quae possum, quae sunt mihi maxima mitto,
Continet hei metas gratia nostra breves.
Sed precor accipite haec, qua semper fronte soletis
Addictos Musis rite fovere viros.
Et si prima placent surgentis munera Veris,
Fors erit Autumni spes quotacumque mei.
PArve quid a nobis volucres exire sub auras,
Quid doctum properas ora videre Liber?
Siste gradum moneo, namque est (mihi crede monenti)
Res haec, quam tentas, grande laboris onus.
An paruum credis manibus discedere nostris?
Inque vago vagus et nescius orbe trahi?
Ah audes nimium nimiumque oblite pericli
Non satis in tutam pergis abire viam.
An nescis, vulgo quae nunc sententia fertur?
Non est qui cunctis complacuisse queat.
Ut procul hinc abeas patulum dimissus in orbem,
Cui non displiceas, quis tibi Lector erit?
Saecula, crede mihi, non sunt haec apta Poetis,
Quis nunc non nasum Rhinocerotis habet?
Si tamen ardor inest tantus discedere in auras,
Nec te cura mei cura tuive movet,
Fac abeas primum docti sub tecta RODOLPHI,
Cui viridis collis nomina clara dedit.
Fallor? an in medio domus est huic splendida vico,
Qui sua de saxo nomina dicta tenet?
Ut discas melius, quae sint sua tecta notabo,
Si memini, in prima fronte galerus erit.
Hunc pete, iudicio illius te trade legendum,
Corrigat hic vigili singula verba manu.
Hic etenim novit quicquid vel docta Maronis,
Vel quod Nasonis culta Thalia canit.
Ille tuos novit numeros Lascive Catulle,
Ille tuos didicit magne Tibulle iocos.
Te iusta examinans hic qua solet omnia lance,
Expoliat naevos care Libelle tuos.
Corrigat et demat, tollat, dispungat et addat,
Iudicio iubeo stesque cadasque suo.
Quod si huius placeas oculis, non plura require,
Quin abeas velox docta per ora virûm:
Sin huic displiceas, modo si tibi cura salutis
Ulla meae est, lateas abditus in tenebris.