LIBER SEXTUS.

Inde pruinosis caelo fugientibus umbris,
Exspectata dies, tollebat lumina, quintus: [Note: Dies quintus Nuptiarum.]
Cum pede collato vocat ad nova proelia Mavors.
Hoc venti spirare timent: hoc Limpidus aer
Et veneri, ludisque vacat: pars acrior anni
Exulat, et vernae patet indulgentia lucis.
Ergo ubi finierant genialis prandia mensae:
Omnes armati, ferro, galeisque corusci
Adsunt: et cristis redimiti tempora, sumunt
Arma manu: duroque obducunt pectora ferro.
Princeps ingreditur Ludovicus, et agmina iungit
Armatus galea, clipeoque et cuspide aena. [Note: Ducis Ludovici ingressus ad certamen pedestre.]
Cui Comes hortatrix animosi gloria belli,
Et labor, et vegeto regnans in corpore virtus.

Quaeque, indefessos penitus subrepsit in artus,
Sedulitas operum, pigraeque oblivio vitae. [Note: Comites secuti Principem, 24. cataphracti.]
Hesterni accedunt socii pugnamque pedestrem
Armati subeunt, excepto corpore clari
Alberti roseo qui se ostentarat ab Indo,
Vulnere nunc tardus, recidivi et semine morbi,
Nec non et seni, celer Halvillusque et Ehingus,
Gölnitiusque Lamersheimiusque, alterque Veningus,
Et Laubenburgus pugna abstinuere pedestri:
In quorum, subiere locum, Burckhardus, ab alta
Editus Anvilla, Weisbachaeusque, sacerque
Lanschadius, cum Schillingo, Spaetoque Vilelmo:
Omnes accincti gladiis, pugnaeque parati:
Omnes lorica armati, galeisque comantes
Induti cristas: triplici discrimine sectas:
Quod croceus color, et niveus, faciebat, et ater.
Femina quin etiam simili variata colore,
Distinctas triplici ostendunt discrimine braccas:
Signaque consimili crastensia tincta nitore,
Loricas inducta super, flaventia mixtis
Albenti, et nigrae iungunt velamina telae.
Idem habitus celeres ornat, comitesque patronos:
Et qui cum Phrygio tractabant tympana buxo.
At Mombelgardae princeps clarissimus orae,
Fridricus, cristas flavoque, rubroque micantes
Lumine: Venatum pene exaequaverat omnes
Cornibus: et gemina variaverat, omnia tela,
Tegmina. Nam dextram nigro subtegmine braccam
Fecerat albentem: niveo subtegmine laevam
Nigrantem: niveo velarat crura iuvenco.
Signa rubent crocei succo distincta coloris. [Note: Ingressus Georgii, Landgravii Hassiae .]
Tertius hanc aciem Catta virtute Georgus
Landgravius venit: et secum prima agmina ducit:
Hortaturque viros. hilaris, festivaque mentis
Vis illi: curaeque vigent, animique viriles,

Et labor, et telis non inconsueta rotandis
Dextera: nec patrio defit a semine vitus.
Omnis quem Cattaea phalanx comitatur euntem: [Note: Comites secuti Landgravium. ]
Waldecius Comes, et Rheni moderator Adolphus,
Lippaeusque Simon , Falcostheniusque Sebastus :
Magnanimi heroes, Comitumque ab origine clari.
Holzusus medium se infert, et Westphala proles,
Quos Holzendorfus, Schirschlossiadesque sequuntur,
Teutonico ritu soliti gestare sarissas. [Note: Anhaltinorum nobilium ingressus.]
Ducit Anhaltinos proles generosa maniplos
Miltitius: quem Binavius comitantur, et Heysus,
Belcitiusque iterum, nec non famaque Riderus
Praestans, et qui se Burstallum nomine dicit.
Albicomae flavent sublimi in vertice cristae:
Et ruber ac croceus femora interstinguit amictus:
Signaque sunt niveo flaventia iuncta colori.
Forte equus erumpens campo defertur aperto
Circumagitque rotam: iunctis cui bina lacertis
Desuper instituunt simulacra virique, nurusque:
Inque vicem nunc virgo supra, vir vertitur infra:
Nunc iuvenis sursum fertur, viroque deorsum.
Attoniti risere omnes spectacula fictae
Mira rei: et multi passim temeraria damnant
Ausa hominum: tamquam duo corpora viva ferantur.
Postquam omnes caveam longa cinxere corona,
Et campo adversi apparent: hastasque lacertis
Protendunt longe: mediis in millibus ambo
Ductores ibant primi, pugnaeque laborem
Partibus aequabant iustis, et sorte trahebant. [Note: Sortitio peditum qui numero utrimque exaequantur.]
Quinque ibi Landgravio casu cessere Georgo
Teccigenae, Schillingus ovans, animoque potenti
Urbacchus, validaque manu Waldnerus, et ingens
Pectore Venningus, Spaetaeque fama Vilelmus.
Carcer erat medius, nigra fuligine tinctus:
Sulfureaque intus face, et acri pulvere fetus,

Flammarumque ferax, et tectis ignibus ater.
Hunc ultra, citraque viri coiere pedestres:
Et loca sorte tenent. tum postquam in proelia totas
Implicuere inter se acies: legitque virum vir:
Defigunt tellure hastas: laterique sinistro
Inclinant laevas, pedibusque audacibus adstant,
Intenti pugnae. late circum aeneus hastis
Horret ager: campique armis sublimibus ardent.
Ut cum quis segetem culmis per florea rura
Densam, et maturis horrentem cernit aristis.
Ulterius medio spatium sol altus habebat,
Landgravii adversus turmae: sed condere vultus
Apparat, et tectis umbram conspergit ab altis.
Classica iamque sonant: percussaque tympana dextrae
Ictibus alternis: et laeto tibia cantu
Accendit Martem, vires animosque ministrans.
Aspectant circum matres, et vulgus inermum,
Invalidique senes, et celsis arcibus adstant.
Nec non Dorothee Nympharum cincta corona,
Desuper aspiciens, campum spectabat, et ambas
Teccigenum Cattumque acies, certare paratas. [Note: Dux Ludovicus adversus Franciscum Comitem in Waldeck .]
Cum subito in medium ferventi promicat hasta
Dux Ludovicus, ovans animis: telumque coruscat
Sortitus fortunam oculis. venator ut olim
Suspenso cupiens cervum transfigere passu.
Incedit, pariterque oculos et spicula tendit.
Huic parte adversa, sumptis animosus in armis
Waldecius, bello proles animosa Georgi,
Nomine avum referens, animo factisque parentem,
Occurrit: telumque aurata ad tempora torquet:
Atque inter galeam, summi thoracis et oras,
Diffringit mediam ingenti conamine pinum.
Dux autem adversa ferit illius ora sarissa
Comminus: et toto perrumpit corpore lignum.
Non secus hoc resilit: quam tecti a culmine grando:

Aut si quis parvo feriat cava tempora saxo.
Tunc iterum certo contorquens dirigit ictu
Hastam Waldecius, magnis cui viribus obstat,
Ductor: et adversi frontem ferit. icta sarissa
Dissilit: et rupti sparguntur fragmina ligni.
Sed neque Valdecia fuit irritae lancea dextrae
Principis, hostili gemuitque in pectora rupta.
Tertia congeminant inter se spicula: numquam
Cassa manus: numquam intenti vis irrita teli.
It clamor caelo, stridentque hastilibus aurae.
Ceu quondam rupto configunt turbine venti,
Hinc Notus, hinc gelida Boreas insurgit ab arcto.
Emotae strident silvae: tremefactaque nutant
Robora: praecipitemque trahunt evulsa ruinam.
Tum gladios stringunt: et quinos ensibus ictus
Congeminant: nudoque prior supereminet aere
Ludvicus Princeps, et tempora fortis oberrat.
Excipit ille ictus galea: reddiditque vicissim,
Oppugnatque caput: praetenta sustinet arma.
Terga Idaea crepant alterno verbere tacta,
Eliditque sonos vario spiramine buxus. [Note: Comes Fridericus adversus Adolphum Comitem Rheni .]
Tunc duo prosiliunt ad ludicra proelia Martis:
Mompleigardaeae Fridericus plurima terrae
Gloria: nec tales Comes aspernandus in actus,
Et Rheni sapiens moderator Adolphus, aena
Veste ferox. solido stabant cui robore vires.
Bis telum valido vis Mompeligarda lacerto
Fraxineum torsit: telum bis fregit utrumque.
Nec violenta manum pinus frustrata fuisset
Tertia, ni tenebris fuscasset lumina Mavors.
Ille instat, nudoque hosti supereminet ense,
Adversumque ferit: gemitum facit aerea plaga.
Bis tamen eventu caruit tum fortius icta est:
Fractaque dissiluit percusso lamina cono,
Macte animi princeps: olim sic ibis in hostes,

Nudaque pro patriis oppones pectora muris,
Nam geris ante annos animum, curamque virilem. [Note: Comes Leostainius , adversus Heinricum Schilling, a Canstatt .]
Interea pugnam invadit Leustheiniu heros.
Annosam quassans valido molimine pinum,
Fulmineumque ensem. mens altum spirat honorem
Conscia virtutis: ceu nota in pascua taurus
Bellator tendens: qui adversa fronte iuvencum
Impetit, et flavam pedibus respergit arenam.
Obvius huic, qui se Schillingum nomine iactat:
Sanguinis antiqui iuvenis: nec moribus impar
Maiorum, et veterum fama haud indignus avorum.
Congressus pedes hunc venientem cuspide longa,
Dein mucrone ferit: robustaque cuspis et ensis
Dissiluere manu. sed vis Schillingia ternas,
Leustoenio potior, rupit cum laude sarissas. [Note: Dapifer a Walpurg , adversus Milticium.]
Post hos armati festiva in proelia tendunt,
Waldpurgus Dapifer, praeclaraque fama suorum
Milticius. iaculo prior imminet ille trabali,
Inque virum torquet: proceraque cassida in ipsa
Fraxinus, ut metae steterat vicinus, adacta est:
Non diffracta tamen: donec vis tertia telum
Impulit, et duro discussit fortior ictu.
At non Milticiae deest virtus pristina dextrae.
Hac orni periere duae: pariterque secundo
In galea mucro, glacies ceu futilis, ictu
Dissiluit: fulva resplendent fragmina arena. [Note: Burckhardus ab Anweil , adversus Conradum ab Urbach .]
Hinc duo Tecciaci, Burckhardus, et acer in armis
Conradus, longis dant obvia pectora telis:
Urbacchi hic generis, Anvili sanguinis ille.
Concurrunt per inane sudes. tamen altera frangit
Urbacchus tela: infestis bene pugnat uterque
Ensibus: armorum sed abest fortuna tumultu. [Note: Simon Comes a Lippen , adversus Ioan. Wolff. ab Anweil .]
Patre alia Lupianus init certamine miles,
Heroa virtute Simon: cui sanguinis alter
Haeres Anvilli, Wolffgangus, it obvius armis

Aerisonis: notique terit vestigia campi:
Fraxineam vibrans, Macedum de more, sarissam.
It tremibunda abies Lupiano torta lacerto.
Sed frustrata manus ter comminus intulit hastam:
Ter retulit, virtusque coacta est cedere forti.
Ense tamen quasso melior fortuna secuta est:
Et medium rupit sublimi in casside ferrum.
At non Anvillae similis fuit exitus hastae.
Nam quamquam primo fuit irritus impete iactus:
Non tamen optato caruerunt cetera fine
Spicula: quae vacuas diffracta iere [Orig: ivere] per auras. [Note: Georgius a Caltenthal , adversus Heinric. a Binau .]
Insequitur Caltenthalius, vibratque sarissam:
Binavius cui contra instat: iaculumque coruscat
Ingens, arboreum: et magna vi tendit in hostem.
Sed sine profectu certarunt pinibus ambo:
Ambo errore pares. tum Calthalius ornum
Abicit, et rutilo ferratum protinus hostem
Ense petit, galeamque ferit, gladiumque suprema
Casside perfringit: totam fragor impulit auram. [Note: Conradus Thum, adversus Ioan. Iacobum Waldnerum.]
Conspicitur longe gradientis dextera Thummi,
Bellatrix. tenet in capulis hastisque paratas
Mens generosa manus: animus thoracas anhelus
Irrumpit: galeaeque tremunt horrore comarum,
It contra, telumque vibrat Waldnerus. at illi
Thummiades toto connixus corpore pinum
Intorquet: subit illa caput Waldneris: ibique
Frangitur, et vacuas dispergit frusta per auras.
Obvius huic binas Waldneres intulit hastas,
Atque ambas valido dextrae molimine fregit.
Tertia frustrata est, cum protinus ense recluso,
Aggreditur Thummum, et ferro cava tempora pulsat:
Pulsat et ille huius, gladiumque in casside rumpit.
Ut duo cum certant immanes unguibus ursi,
Atque aures circum variis assultibus errant,
Alternantque vices: et mutua proelia miscent.

[Note: Sebastianus Comes a Falckenstein adversus Herma. a Ianviz .]
Nec Falcosthenius patria virtute Sebastus
Defuit. hic magno librabat robore taedam:
Inque altum Ianvisiaden prono ore ruebat.
Non desunt animi ambobus, non vivida virtus:
Confliguntque: acresque manus in verbera tendunt.
Nunc hasta adversi, nunc strictis ensibus instant.
Sed neutri tamen inflictum diffindere telum
Est licitu: ceduntque manus, successibus orbae. [Note: Ioan. a Burstall adversus Fridericum a Braitenbach .]
His super ingreditur campo Burstallus aperto,
Libratumque alto contorquet in aere robur.
Qualis Olympiaco quondam certamine Tydeus,
Aut apud Eurotae tendebant flumina Castor:
Hic patris Aegaei, Iovis ille secutus honorem.
Fert procul oppositum calcem: dextraque trabalem
Hastam intorquet agens: cui latus nomina rivus
Indidit: at Braitum dicit vox patria bachum.
Illi ergo Burstallus ovans, conamine forti
Intorquet iaculum: duro quod in aere moratum
Restitit: inque icto dissultat lancea cono.
Mox eadem recipit vestigia: et altera rursum
Spicula contorquet. it stridula pinus in hostem:
Et sonitum facit, in partes disiecta quaternas.
Inde virum nudo perstringit comminus ense:
Et medium rumpit, plaga veniente secunda.
At Braitenbachus telo violentius uno
Confracto cessit, fortem conquestus iniquam. [Note: Bernhard. a Sternenfels , adversus Ulricum a Venningen .]
Prosilit hinc alacri Martis percussus honore,
Sidera, cui nomen, rupesque, dedere superbum:
Quem contra aggreditur non aequa sorte Veningus.
Nam cassa hasta redit, damnataque verbere ferri,
Destituere sua pugnacem laude Veningum,
Sors hostis melior, nam binis dextera plagis
Sternofelsa ferit adversa in casside taedam:
Fragminaque aerias alte sparguntur in auras. [Note: Ioannes a Weisbach , adversus Rodolphum Rau a Holzendorff .]
Tum reliqui subeunt: geminas Weisbachius hastas,

Cum gladio rumpit. fato huic obversus iniquo,
Ter sine profectu Ravius nitentia movit
Bracchia: sed gladium tamen uno perdidit ictu. [Note: Io. Ulricus Landschad adversus Iustum Heyß.]
Landschadium firmo gradientem poplite iustus
Aggreditur: durasque tenet, Mavortius Heyses,
In statione manus: et pugnae praeparat artus.
Huic habilis lateri clipeus, loricaque tergo
Auro picta nitet, fulgenti et murice vestis.
Fulmineumque aptus circumdat baltheus ensem,
Ergo ambo miscent plano certamina campo:
Ille prior ligno: prior hic mucrone corusco.
Unam Landschadius totis cum viribus hastam:
Unum ensem adversa galea dirumpit Iustus. [Note: Wernherus a Neuhausen adversus Guilelmum Theodoricum Spät.]
At non difficili sortiti proelia Marte,
Spaetaeae virtutis honos Theodorus agebat,
Et Neohusae Wernherus origine clarus.
Intermixta sonant Idaeo classica tergo:
Cum Neohusaeus magna vi missile telum
Ingerit: inque alacrem contorquet fortiter hostem.
Spaetiades instat non segnius, ac rotat hastam
Arboream: virtus utriusque apparuit aequa
Binaque dissiluit galeis crepitantibus hasta. [Note: Ioan. Heinricus a Dann adversus Heinricum a Westphaln.]
It fremitu gaudens festa ad certamina Dannus:
Westphala cui pinus duro venit obvia ligno.
Westphaliae vis cassa manus: tela integra semper
Aere remissa cadunt: telis nihil omnibus actum.
At Dannus torsit totas, in proelia, vires:
Verberaque insonuit: geminas et contudit hastas.
Acrior hinc iuvenem stricto mucrone petivit.
Nec frustrata manus. plaga nam forte secunda,
Fractus in adversa consedit casside mucro. [Note: Io. Gualtherus a Freyberg adversus Ioachimum a Belzick .]
Tunc contra insistunt certamine Martis anheli,
Fribergusque acer, nec non Belziccia virtus:
Hic gladio fidens, ille acer, et arduus hasta.
Viribus armorum, magnaque cupidine laudis

Accensi incurrunt. sed prima deviat hasta
Fribergus: reliquos valido diverberat ictu.
Tum crebros ictus ora, et cava tempora circum
Ensibus ingeminant. tres hic Belsiccia virtus
Enses perrupit: minor hoc Fribergius unum. [Note: Wolff. Heinricus Lemblin adversus Balthasarem ab Holtzendorff. Fridericus a Berlips adversus Ioan. a Scheurschloß.]
Vidi etiam, adverso telum vibrare lacerto,
Holtzendorffaeum: quem contra fortior ibat
Lemblinus gladio, atque hasta violentius acta.
Nil bene vibrata iuvenis Berlipsius hasta
Evaluit gladio melior: Scheurschlossius unum
Ensemque et pinum, geminos Berlipsius enses
Pertudit: et paribus decedunt carcere fatis. [Note: Ludovicus Dux Wirtembergicus adversus Philippum Rider.]
Ecce autem Princeps iterum Ludovicus aperto
Procedit campo: telumque coruscat acutum
Eminus: oppositum tentans superare Riderum.
Nunc, ait, o nostros numquam frustrata vocatus
Hasta ades: hic iterum nostrae te subice dextrae:
Et rumpare libens. haec dicens ingerit hastam.
Nec DEUS incepto, nec dextera defuit aequa.
Nam binas validis rupit conatibus ornos
Ingentes, duras: quales Tirynthius heros,
Pastoris, fertur, rupisse in vertice Iberi:
Cui triplex facies, tria corpora lumina terna. [Note: Universale certamen peditum.]
Nec dum finis erat pugnae: densatur in unum
Omnis pugnantum manus: atque ad limina metae
Collatis pedibus, glomerati hinc comminus aetque hinc
Dant cuneum: strictis seges hic mucronibus horret
Ferrea: sanguineaeque rubent in vertice cristae.
Iam pede pes iunctus, umboneque nectitur umbo,
Ense ensis, clipeus clipeo, densusque viro vir.
Insignis belli vultus, minitantia armis
Arma haerent: manibusque manus, et verbera miscent,
Pro se quisque viri ac summa nituntur opum vi.
Nec mora, nec requies. sonitum dant scuta, cavaeque
Conflictu galeae: quam multa cadentibus Haedis,

Aut Athon, aut Rhodopen solida nive verberat Arctos:
Aut quantus fragor Hercyniae, cum Iupiter Austris
Horridus aereas perturbat fulmine sedes.
Aut quanto tellus quatitur Riphaeia nimbo
Cum Boreas fuit, et caeli cava nubila pellit. [Note: Virtus Comitis Friderici Mompeligardici. Virtus Ludovici Ducis Wirtembergici.]
Quattuor hic duris perfregit frontibus enses
Mompelgardia manus: totidem Ianvisius acer.
Ipse acies impellit ovans, dextrasque suorum
Ludvicus: duroque iubet confundere ferro,
Iam non plebeia contectos casside, vultus.
Arma sonant iterum, confractique ensibus enses:
Strataque per campum resplendent fragmina trunca.
Hic capuli, hic mucro, difflati hic lamina ferri.
Nec pugnae datur ulla quies, immiteque Martis
Continuatur opus: donec cum sole labores
Exhausti, et seris adreperet Hesperus horis. [Note: Incendium carceris inflammati.]
Ecce autem flammis inter nigra tigna volutus
Carceris exundat vortex, iunctasque phalanges
Dissipat: occulto sub pulvere flammea vivit
Stuppa, vomens tardum fumum, piceasque favillas.
Illicet ignis edax summa ad fastigia vento
Volvitur: exuperant flammae: furit aestus ad auras.
Ut quando atra vadis Phlegeton incendia miscet:
Flammivomasque ardens Acheron eiectat arenas.
Inde faces stuppaeque volant, caelique sub auras
It vapor: obsignatque viam: ruptusque fragore
Intonat horrisono celsis in montibus aer.
Tunc modus armorum, pariterque incensa quierunt
Semina flammarum: circo deceditur omni:
Et positis armis, Tyrio discumbitur ostro.
Hic epulas tangunt, et munera grata Lyaei:
Instaurantque animos dapibus, reparantque labori.
Postquam expleta fames, et tempus parta ferendi
Praemia victori: iuvat exercere choraeas.
Ergo Hennaebergus, coetu comitante suorum,

Concilio accitos iterum ad sua limina cogit:
Aeraque tympanaque, et biforem resonare tumultum
Imperat. hic primi Iusto redduntur honores
Heyso: qui reliquis armis fulgentibus omnes
Vicerat. illi auro crines evincit Ibero,
Casta nurus, primis et pubescentibus annis
Integra: Sueva genus: operum haud ignara Minervae.
Altera victori Ludovico laurea cessit
Wirtembergiaco: viridis cui praemia serti
Dat soror Aemiliae: qua nulla venustior inter
Saxonicas virgo, tectis habitavit Anhalti.
Tertia dona facit iudex tibi, candide Thummi.
Quae capiti imponit virgo Badovillica. quartam
Waldecius meruit praestanti laude coronam:
Ultima Fridricus Peligardo a sanguine clarus
Abstulit auricomis rutilantia serta capillis.
Iamque adeo donati omnes, honore superbi
Puniceis ibant evincti tempora ramis:
Tum Dux venatum Ludovicus, et inclita pubes,
Tecciaci quotquot complerant hospitis aulam,
In nemus ire parant: ubi primos crastinus ortus
Extulerit Titan radiisque retexerit orbem.
Conticuere chori, et dapibus, ludoque decenti
Fit modus. humenti nox praecipitatur Olympo
Lunaque noctivagos circumfert aurea vultus:
Et gelidam rutilans arcton prospectat Orion.
Ante domos, intraque, et ad urbis moenia festae,
Excubiae vigilant, et regia tecta tuentur.
Vix mediam caeli transiverat humida metam
Nox, tenebris adoperta caput: cum stridula passim
Per vicos rauco conspirant cornua cantu. [Note: Apparatus ad futuram venationem.]
Nec mora: pastores silvisque assueta iuventus,
Mollibus e stratis opera ad venatica surgunt:
Retiaque agglomerant demptis rarissima pilis.
Expediuntque plagas, lato et venabula ferro:

Pars infrenat equos, pulchrisque tapetibus armos
Insternit: comitque iubas: manibusque lacessit
Pectora plausa cavis, verbisque hortatur amicis.
Est nemus arboreum corylis, atque ilice densum,
Virgultisque frequens, lustrisque insigne ferarum:
Dictynnae domus, ad Boream ubi vallis amoeno
Incipit a plano: devexaque prospicit arva,
Cassibus hoc rigidis, lataque indagine cingunt
Agricolae: celeresque tenent ad vincla Molossos:
Quisque sua statione vigil. deducitur una
Inclusus caveae, vel tigride saevior, ursus:
Et campi media vinctus tellure locatur.
Orta dies fuerat, dux Wirtembergicus unum
Convocat in coetum proceres: ac talibus infit: [Note: Proclamatio de cursuum ad suspensum orbiculum.]
Magnanimi heroes, quos rebus dextra gerendis,
Et belli commendat honos, ac plurima virtus:
Hac luce umbrosis meditamur saltibus arma.
At cum sol medium caeli transcenderit axem
Crastinus, et claro radios demittet Olympo:
Aere pendentem sudibus curremus ad orbem,
Pro pretio argenti, quinis, centumve Daleris,
Aut intermedio: summum hoc minimum illud in aere,
Iamque adeo ex equitum numero duo tresve celetes
Delecti reliquis opponent omnibus arma:
Et posito longis certabunt pignore contis.
Qui melior telo pendentem involverit orbem:
Aut rite attigerit, tortamque venustius hastam
Rexerit: hic pretium pro cursu victor habeto. [Note: Leges et condiciones postremi hastiludii.]
Aut cui vel calcar pedibus defluxerit imis:
Aut hasta exciderit: sonipesve in praepete cursu
Tardior exierit: sine dono immunis abito.
Nulli fas fuerit sollemnem insistere circum.
Ni larva obnubat vultum: nec sumere telum:
Aut orbem: iudex quem non signaverit ante:
Nec fas cornipedem, nisi cursus egerit omnes,

Permutare alio: dolus et fraus omnis abesto.
Dixerat haec princeps praeconis voce locutus. [Note: Discessus, Georgii Friderici, Marchionis Brandemburgici, etc. ]
Tunc Brandemburgum coniunx aegrota Georgum
A thalamo revocat. Volat ille citatior Euro,
Coniugis optatae cupiens praevertere morbum.
Iamque valedicto ruris petit arva paterni:
Venatum reliqui lustra in nemoralia tendunt.
Primus equo celeri insedit, stimulisque fatigat
Ludwicus: facilique in gyrum versat habena.
Tortile per seriem nodis fulgentibus aurum,
Et gemmis radians it summo Pectore: et apte
Innisum dextro, laevum procumbit in armum.
Hinc Comes Ascanius laevae succedit: at illinc
Landgravius dextrae: sequitur quem frater, et aevo
Grandis Hennaebergus, Lupiae comitante Simone
Atque alii innumeri. nec non et Teccia coniunx
Matrum cincta choro, rubrisque invecta quadrigis,
It portis: nuruumque cohors, equitumque caterva,
Missilibusque armata phalanx socia agmina iungit. [Note: Ursus ad venationem emissus.]
Ut ventum in silvas, atque invia lustra ferarum:
Protinus e cavea proturbant vocibus ursum
Immanem agricolae: tergoque bipennibus instant.
Ille domo egressus, visuque iubaque cruentus
Excussis movet arma toris, dubiumque residens
Infremit: ac trifidis vibrantia corpora villis
Surrigit: ignescunt canibus latrantibus irae.
Copula detrahitur: solitisque hortatibus agmen
Instigant rapidum. volucri ruit ocior Euro
Levantes, Leppas, Leopardus, et ore sagaci
Luderius praestans, tum cetera turba latrantum,
Nebrophronusque Hyleus, et cursu praepes Aello,
Ocypeteque et nare sagax humente Melampus,
Et Lenche, et Porpax, Spudeque, Lichasque Phylaxque
Emicuere simul, latratu et signa dederunt. [Note: Ursi venatio.]
Ille sedet, spargitque canes: nunc fronte minaci,

Fulmineo nunc dente ferox, nunc ore frementi
Horridus, incusso latrantes dissipat ungue:
Et palmis aures circum alternantibus errat.
Non tulit hanc speciem furiato dente Lepardus.
Impatiensque animi iamdudum vincula pugnat
Exuere ipse sibi, colloque morantia tendit.
Ut primum vacuo concessum est currere campo,
Ocior et ventis, et fulminis ocior alis
Irruit: inque feram morsus infigit atroces. [Note: Canum Anglicorum immissio.]
Tum sese obvertens, ruit arma hastilia contra
Ursus: et in se omnem pugnando colligit iram:
Proturbatque hostem: morsusque eludit inanes.
Advolat auxilio fratri, iam liber habenis
Demptis, Levantes: nec segnius instat utrisque
Luderius, gemino quos omnes Anglica partu
Ediderat Laelaps et eodem patre creatos.
Prima Leopardus signavit vulnera tergo:
Proxima Luderius, Levantes haesit in armo.
Tum vero exoritur clamor, silvaeque, lacusque,
Responsant contra, et latratibus intonat aer. [Note: Ursi confossio.]
Sed Dux Ludvicus procedere longius iras
Haud voluit: canibus timens, configere servo
Imperat immanem telis fulgentibus ursum.
Dicto paret ovans iuvenis, ferrumque coruscans,
In nova sanguineos armantem vulnera rictus
Irruit aere feram: missoque in pectora telo
Lucida sublato venabula condit in armo.
Volvitur ille fremens: cumque omni sanguine vita
Effluit: ac multo tellus tepefacta cruore est. [Note: Cervorum venatio.]
Inde Duces medium in campum, sedesque paratas
Quisque subit: praedae intenti iaculisque, plagisque.
Circumstant equites: quorum pars vallis apertae
Armati servant fauces: pars aequora campi
Prospectant in equis: resonant longe a via circum
Latratuque canum, et magno clamore virorum.

Tum capreae e latebris actae, timidique patentes
Transmittunt cursu campos, atque agmina cervi
Pulverulenta fuga glomerant, silvasque relinqunt.
Primus ibi emisso tormenta per aenea plubmo
Transadigit cervum, fulvaque exsendit [(transcriber); sic: exendit] arena,
Landgravius ductor: Teccaei principis alter
Traiectus ferro cadit: et vacua arva cruentat.
Unus Hennaebergo rapidis elabitur armis:
Nec quisquam tota sese tulit obvius hora. [Note: Discessus a venatu.]
Interea spissus nebulis obducitur aer,
Obscurantque diem nubes, densique vapores.
Signa canunt litui: famulisque refigere lina
Cornua praecipiunt. iamque exsatiata ferinae
Dextera caedis erat: princepsque et principis ingens.
Vespere procedente, redit comitatus ad urbem.
Hic iterum positis celebrant convivia mensis:
Exercentque iocos: et fuso nectare curas,
Laetitiam faciente mero, de pectore pellunt:
Assuetaque animos vocum dulcedine mulcet,
Musarum chorus, et citharae pulsator Iopas:
Fertque gravem mensas circum cratera minister.
Ecce autem geminam interea construxerat aedem
Mulciber: et tacito compleverat igne quaternum
Iuncturas laterum, ad portam resonabilis horti,
Hinc atque hinc taeda textas, atque abiete secta.
Quales oppositis fertur statuisse columnas
Litoribus, sacer Alcides: hanc vertice Calpes,
Illam Abylae adversam praecelso culmine montis.
Et iam roriferis volitabat lutea bigis
Luna, facesque ibant, et claro sidera caelo: [Note: Incendium duarum aedificularum: unde tonitrua et faces ardentes exierunt.]
Mulciber aediculas flammis ardentibus opplet:
Incenditque foros, fundoque exaestuat imo.
Non secus erumpunt, superasque feruntur in auras
Ignivomaeque faces stuppaeque: et in aethere flagrant:
Designantque viam flammis: tenuesque recedunt

Consumptae in ventos: ac, caelo saepe refixa,
Transcurrunt, crinemque volantia sidera ducunt:
Aut Lybici quondam pennis flammantibus angues
Cum sudum per inane volant. Extenditur alte
Horrida per latos acies Vulcania campos.
Insonuere poli: sonitumque dedere cavernae,
Et gemitum ingentem flammarum, emissaque longe
Tormenta, et fractae reboant ad moenia voces.
Ceu quando horrificis iuxta tonat Aetna ruinis:
Interdumque atram prorumpit ad aethera nubem.
Turbine fumantem piceo, et candente favilla.
Interdum tormenta rotat: imisque cavernis
Sulphurei eructat scopulos et viscera montis:
Attollitque globos flammarum et sidera lambit.
Nec minus opposito vicinus colle Vesevus
Spirat inexhaustum ferventi vertice sulphur,
Et cinerem attollit, liquidique aspergine fontis
Intonat: atque Aetnae sonitu responsat acuto.
Mille decem exierant rapidis e faucibus atro
Igne faces: nec dum aequa solo fumantia fiunt
Culmina: congeminant tot mille tonitrua rauco
Acta fragore iterum, et caeli sublata per auras.
Tunc tectum nutat sublime, et pinguibus ignis
Affixus taedis, et mixto sulphure vivax
Spargitur, ac faciles praebent alimenta favillae: [Note: Ruina aedicularum incensarum.]
Donec in horrendum turris consideret ignem,
Culmine praecipitato suo. tum denique furva
Stagna videbantur flammato Acheronte refusa:
Ferrataeque Erebi mundo se pandere portae.
Volvitur ater odor tectis: caeloque superne
Fit fragor: aetherias ut cum DEUS impulit arces:
Involvuntque diem nimbi, et nox humida caelum
Abstulit: ingeminant abruptis nubibus ignes.
Noctis erat medium ferme, bobusque subactis,
Sera Lycaonius versabat plaustra Bootes,

Surgitur in somnos: seque ad sua limina flectunt,
Tecciacae implerant quotquot convivia mensae.
At vigil obsessos servat custodia vicos.
SEPTIMA lux gelidam caelo dimoverat umbram,
Oceanique iterum Titan emergit ab undis
Clarior, et trepidas consumit in aere nubes.
Hunc neque candentes violarunt mane pruinae:
Nec venti laesere truces, nec flabra Aquilonum:
Sed ludis vacua aura patet: brumaque sub ipsa
Laetior hiberni tepet indulgentia veris.
O nimium dilecte DEO Ludovice, tibi aether
Militat, et claro toties exortus Olympo,
Ceu coniuratus venit ad tua ludicra Titan.
Eia age sis vati felix, vultuque sereno
Respice, quae extremo meditamur carmina ludo.
Nam mihi tam variae numquam occurrere figurae:
Numquam tot vultus, tot rerum signa novarum.
Et quis tot larvas hominum, quis singula fando
Explicet: aut posset verbis aequare figuras?
CHRISTE tuas iterum cantanti suffice vires:
Insinuaque animo te Spiritus alme poetae:
Et si digna meos circumdat laurea crines
Caesarea donata manu: si conscia Phoebi
Mens mihi: tu nostris tu rursum allabere coeptis:
Ut mea tranquillo decurrant Carbasa vento:
Et ratis optatae tandem advertatur arenae.
Postquam luce sacra, verbum caeleste salutis
Auditum templo, perfectis ordine votis:
Et regale epulum per limina deinde peractum:
Iamque dies rerum medias contraxerat umbras:
Tunc omnem caveae complent magno agmine circum
Matronae, puerique, senesque, et Sueva iuventus,
Intenti ludo simul, et campestribus armis.
Protinus irrumpunt larvati obscura noveni
Ora viri: teretesque tubas mugitibus implent:

[Note: Primi contubernii ingressus in circum, ad decursum versus orbiculum: durum nempe Mantenedorum Ludovici Ducis Wirtembergici, equitis de albo lilio: et Ioach. Ernesti, Principis Anhaltini: Equitis de rubra Rosa.]
Quos inter medius ferit aenea cymbala Cyrbas:
Omnes ornati viridanti corpora bysso.
Idem habitus clangentum, eadem vexilla tubarum
Idemque ornatus volucrum, qui nuper equorum:
Cum sacro passim exirent de carcere missi.
Patroni, hos equites a tergo pone sequuntur:
Ipsi etiam larvis tecti, cultuque virenti:
Gramineasque gerunt manibus sublimibus hastas.
Idem habitus celerum, patronorumque virentum:
Qui nuper, posito fieret cum carcere ludus.
Ecce autem viridi navis variata colore,
Lilia quam decorant depicta, rosaeque rubentes:
Per campi spatium infertur, cuneosque theatri:
Et puppi, et rostro Graios imitata phaselos.
Pro malo salit in mediae fons sede carinae:
Eiectantque cavis liquidas siphonibus undas.
Armatus pharetra, teloque ardente cupido
Stat picta in prora, et magna vi proicit ignes:
Sublataque procul dextra, facibusque coruscat.
At puppim fortuna tenet, super orbe resistens
Passibus ambiguis, et clauso lumine caeca.
In prora obloquitur, centum discrimina vocum,
Musarum chorus: et citharam pertentat Apollo:
Calliopaea lyram, Clio chelyn, enthea buxum
Melpomene perflat: Erato testudine ludit:
Omnes lunatis redimitae tempora mitris,
Et cirro insignes, cincinnatisque capillis.
Ipse tenet medium Princeps Ludovicus, et illum
Ascanius iuxta, faciem larvatus, et ora,
Atque ambo viridi velati corpus amictu.
Non secus ac quondam, peteret cum Phasidos oram
Aesonides, prima tentans freta naufraga puppe:
Taedia longinqui blanda testudine Ponti
Orpheus, et sacro mollivit carmine Mopsus.
Acta ratis sensim scruposam sulcat arenam:

Non ullo clavo, non ullis concita remis:
Nec zephyro quisquam antemnas [Orig: attennas] obvertit olentes:
Nec summo latas praetentat in aequore tonsas,
Aeripedes terni vectant, fundoque rotarum.
Subiectos lapsus, et stupea vincula prorae
Intenta impellunt. suus unicuique caballo
Hinc atque hinc comes incedit, gressusque gubernat,
Virgineo vultu: phaleraque, et lora, lupique
Herbarum speciem referunt, viridesque smaragdos.
Talis ubi pelagi motas compescuit undas
Produxitque diem: trifida Neptunus in hasta,
Per mare veliferum, caelo subvectus aperto
Flectit equos, curruque volans dat lora secundo:
Atque rotis summum levibus perlabitur aequor.
Tum variae Comitum facies Panopeque, Thetisque,
Cymothoeque, et Nereidum pulcherrima Doto,
Tritonumque chorus, Glaucique exercitus omnis.
Ecce autem ante ratem, volucremque ante ora caballum,
Incedit lyricen: senique cybisteteres,
Miranda specie, viridique in veste sequuntur:
Ludentes varios sinuoso corpore gestus.
Nam tribus insistunt bini: binisque superne
Insistens unus, prono patit aequora lapsu.
Dumque cadit, terno convertit corpora gyro:
Et pedibus semper rectus consistit in ipsis.
Perque omnem caveam miro dein impete fertur:
Ceu volitans per plana citus sola verbere turbo:
Quem pueri gyro circum vacua atria versant,
Intenti ludo: plagisque volubile buxum
Curvato exercent spatio. stupet inscia turba,
Miraturque suam, studiis puerilibus, artem,
Tunc omnes reliqui pare dexteritate sequuntur
Atque agili mittunt ad terram corpora saltu.
At medius, seu vir, seu femina corpore toto
Se pandit: tergoque iacet per rura supino.

Dena velut Tityus porrectus iugera, duram
Visceribus dum pascit avem. mox cetera pubes
Insistunt cordi, seseque in bracchia tollunt
Mutua, et in scapulas mirando robore ponunt.
Credibile est olim, caelestia regna petentes,
Sic montem monti super imposuisse Gigantes:
Et Phlegram Cyrrha cumulasse et Pelion Ossa. [Note: Secundi contubernii ingressus in circum.]
Hic postquam circo Ludovici navis aperto
Constitit: inque sua placide tellure resedit:
Exspectans socium festi certaminis agmen.
Protinus irrumpunt candenti corpus amictu
Velati, flavisque ornati tempora vittis,
Sex equites, pugnas aeris stridore cientes.
Quos totidem a tergo larvati pone sequuntur
Magnanimi heroes, simulati nomine falso,
Balthasarus, Melior, Caspar: tres qualiter olim
Extrema Reges Arabum dicione profecti,
Creduntur, nato Bethlae inter moenia CHRISTO,
Myrrham, tus, aurum, numero pare dona tulisse.
Addunt se comites, ludo Pilatus, et aequo
Qui sese Caipham, cognomine in ora ferebat:
Armiger et iuvenis, nullo celebratus honore.
Omnibus Arabiae pendent a vertice mitrae,
Et sua flavicomis velantur tempora vittis.
Omnes puniceis candentia corpora limbis
Succincti: lato quos circumplectitur auro
Baltheus: et tereti substringit fibula morsu,
In manibus praefixa gerunt hastilia ferro,
Cornea, longa rubro minii fulgentia succo. [Note: Tertii contubernii ingressus Turcarum.]
Hos superadveniunt, Geticis capita alta tiaris,
Velati, et saevo simulati nomine Turci
Sultanus Selymus, Mahometes atque Amurathes,
Terrifici ingentes animos. chlamys horrida tergo
Pendet, et aurato fulgent circumlita luto
Vellera: puniceusque ornat color ora virorum,

Cornipedumque lupi, phaleraeque et ephippia candent,
Et nivei circum pendent latera alta tapetis.
Ipsi ferratos et acuta cuspide contos
Protendunt longe: sonitum dant bucinae eburnum,
Bis geminae, et pulchros modulantur ad aethera cantus. [Note: Quarti contubernii ingressus, Hungarorum.]
Insequitur nova forma gregis, Gersonque, Bisonque,
Vigeriusque Comes: ostro quos sublita comunt
Vellera quadrifido contextaque caerula flavis,
Albaque puniceis fulgent: petasusque capillos
Discolor obnubit: pendent redimicula tergo.
At nudus apici capitum superimminet infans,
Spicula contorquens manibus, cornuque reflectens:
Praesentemque viris stragemque, necemque, minatur.
Tum chlamys it, demissa pedes talaris ad imos:
Puniceaeque rubent ocreae: calcaria candent.
Dextro humero in laevum suspensus circuit armum
Ensis falcatus. qualem fert aliger Hermes:
Aut qualem Inachides secta cervice Medusae.
Concolor exaequat variantia vestis equorum
Terga: nec erecto similes in vertice cristae
Deficiuint: pictosque armi velantur amictu.
Tres itidem paribus fulgentes cinctibus ante
Cantores, lituisque sonant, atque utre canoro:
Utre, Polonorum qualis gens flatibus implet:
Agresti, quoties carmen modulatur, avena. [Note: Quinti contubernii ingressus Aethiopum et Calecuthi Regum.]
Addit se socium, faciemque et membra perustus
Aethiopum ductor, cum terrifico Calecutho:
Hungaricis tecti petasis. fluit instita tergo
Ad talos demissa imos, quam concolor herbis
Imbuerat liquor, et flavens variaverat aurum.
Harpa haeret lateri: tereti iuvat aurea morsu
Fibula nec pedibus calcarque, et vincula, desunt.
Nec minus aeripedem terga ornat amictus equorum,
Auratisque virens foliis adverberat armos
Ante autem tubicen: cribri impulsor eburni,

Inductam alterno membranam percutit ungue:
Atque alius digitis retinens coclearia laevis,
Nunc eadem fronti, mento nunc admovet imo,
Nunc dextris ferit unguiculis, mirabile carmen. [Note: Sextum Commilitium Amazonum.]
Hos ingressa super truce Pentesilaea caballo,
Ducit Amazonidum lunatis agmina peltis,
Quam Tomyris sequitur, nudoque Semiramis armo:
Omnes armatae iaculis: et terga sagittis,
Inque manu gestant praefixa cuspide pinus:
Dependent umeris corythi, et letifer [Orig: laethifer] arcus,
Aureaque in collo flavet coma: et aurea turbae
Cassida: et argento ductus tegit ora galerus,
Cui manus admixtum cono crispaverat aurum,
Carbaseosque sinus, et barbara tegmina crurum,
Nectit Amazonio caelatus baltheus auro,
Martigenae credas prope flumina Thermodreontis
Lunatum volitare agmen, turmisque vagari,
Innumeris, Tanim postquam ferventi securi,
Femineoque, omnem Schytiam fregere, tumultu.
Praevolat Hippolyte, nervos impellere docta
Et blandam tentare chelyn: fidibusque canoris
Incinit: et numeros inferit utre Camilla. [Note: Septimum Consortium Maurorum.]
His propere longo subeuntes agmine Mauri,
Sublimes in equis, protendunt arma lacertis:
Balthasarus, Melior, Caspar, diversa priorum
Pectora, nominibus sed condita forte sub isdem,
Nec par ornatus, nec concolor ambit amictus.
Nam niveus totos habitus circumtegit artus:
Lineaque albenti subnectitur infula filo,
Et tegit alta comas, limbo densata rotundo.
At laterum tractus spatiosaque pectora late
Velat honos niveus: gemma quem fibula mordet
Rasilis: undantesque sinus irrigat Iberus
Baltheus, unde anceps dependet ad ilia mucro.
Insequitur Pharao, Sicula tellure profectus,

Et quondam Assyriis rex Sardanapalus in oris,
Teutoniaeque heros sacer Hiltebrandus, et illi
Cum Valertino comes aliger it Michaelus:
Qui mores hominum trutina praeponderat aequa,
Ut fama, et iuxta dispensat praemia lance:
Concolor est facies cunctis, et pectora circum
Carbasus albenti, Mavors, substringit amictu,
Octo praecinuere tubae, paribusque nitebant
Vestibus induti: color omnibus unus, et idem:
Idem habitus cunctis: eadem ornamenta caballis. [Note: Octavum commilitium tres peregrinatores ad D. Iacobum.]
Parte alia tres incedunt per scrupea circi
Aequora: quorum umeros obvelat ianthina laena
Ad summos demissa pedes: capita alta marinis
Ornatus conchis petasus, pupisque decorus
Obnubit: manibusque gerunt ex more dolones:
Et laetum Paeana canunt, divumque Iacobum
Carminibus celebrant, numero tres impare: terna
Voce pares: Abrahamus pater, Isacus illo
Patre satus: divoque nepos a patre Iacobus.
Non secus, incedunt noti per iugera campi,
Quam qui Gallaecus venerantur litore templum
Manibus exstructum divi, ceu fama, Iacobi:
Glauca coronati festivis tempora conchis.
Praecinit utriculus silvestri carmina canna,
Et chelys icta sonos saeta modulatur equina.
His medium se infert, qui corpora tecta gerebat
Pelle ursi, saevique caput (sic vidimus) apri:
Indutus villis onerosum et dentibus aureis
Wisthansus: qui se porcorum a monte ferebat. [Note: Nonum contubernium quattuor Tartari.]
Ultima subsequitur Scythico velata colore [(transcriber); sic: colere]
Turma: rubras alto gestantes vertice mitras,
Caeruleo induti saturatas murice pallas:
Accinctique harpis: quali gens Tartara amictu
In pugnam venit: immani Vaydeccus, et acri
Nomine Rasacius, Sabiasque et Thurius asper,

Cymbala aena quatit, tergo bipatente Cameli,
Larvatus Corybas residens, alternaque iactat
Bracchia: in numerum ferit aeribus aera canoris:
Maenaliusque utris, cornuque intersonat uncum
Bis circum larvati omnes cinxere patentem:
Et tandem spatiis se composuere propinquis.
Limes erat medius: quo currere, et unde reverti,
Fas erat: a validis pendebat funibus orbis:
Quem dextra laevaque altis imposta columnis,
Bina tenent manibus simulacra: hoc Roboris, illud
Iustitiae. nam fortis opus memorabile dextrae
Intrepido certare animi, pro laudibus, ausu:
Iustitiae est meritam virtuti reddere palmam.