COnticuere omnes animisque patentibus assunt,
Cum pater Isaides solio sic orsus ab alto
Effatur: Postquam studiis confectus et aevo
Fatidicus Samuel bis denos iura per annos
Dixisset patriae certo moderamine Iudex:
Tum se fasce levans rerum commendat habenas
Ioeli atque Abiae natis, qua Bersaba muris
Stat munita suis vastae contermina silvae:
Olim ubi primae vi percusso foedere patres
Cum populo indigena puteum fodere perennem,
Iuratique loco fecerunt nomina pacti.
At Samuele sati deserto tramite patris
Avia sectati venalia civibus auro
Iura dabant, versis in amara absinthia divum
Legibus, et rapidis captantes munera palmis.
Hac re commoti proceres ad moenia Ramae
Contendunt, ubi tunc Samuel sua tecta tenebat.
Hic querulis totam complent his vocibus urbem:
Ecce, aiunt, resides iam fessus anilibus annis,
Nec tua sectantur patris vestigia nati:
Munera dum captant, et vendunt civibus auro
Iura fori, et figunt leges precio atque refigunt.
Quare age regali trabea sceptroque decorum
Constitue hinc nobis Dominum, qui foedere certo
Et premere, et laxas legum dare norit habenas.
Vt qui tot reliquis dominatur gentibus annos
Eximii Reges clarique potentibus armis.
Sic illi: At Samuel turbatus voce querentum
Nec certus quid agat, visis oracula gemmis
Consulit: atque istaec ex aethere dicta reportat:
Pare, atque Isacidumfuriosis annue votis
Nam non te Samuel isti, non quicquid ubique est
Offendere, mei stimulant sed numinis iram:
Regem indignati qui duro e compede Phari
Exemptos terrae tranquilla in sede locavi.
Est hoc ingenium Isacidis, hic pristinus illis
Mos suus, a patrio longe discedere Divo,
Sectarique DEOS alios, et numina Beli:
Ex quo Niliaci fugerunt litoris oram.
Hoc testare tamen quae sint communia Regum
Iura, quod hi cives, et subdita pectora poscant:
Praedictorum onerum populus ne nescius erret.
His ille auditis, Caelo sibi dicta recenset
Isacidis, vocemque aperit divinitus haustam.
Quandoquidem vestrae sic stat sententia menti,
Vt Regem optetis, Regum parere parati
Legibus, et iussos Regum tolerare labores.
Accipite haec animis, atque haec mea figite dicta,
Vt quod ius Regis populus ne nesciat amens.
Principio vestros sua sub iuga regia natos
Deleget, obsequiisque premet: pars ducere currus
Atque insternere equos, pars illa iubebitur altum
Regis habere latus magna stipante caterva.
Hunc quinquaginta, centum praefecerit illum,
Mille viris alium: quosdam devinciet agris
Vomere findendis, et messi falce metendae.
Non paucos armis operisque fabrilibus addet:
Qui currus axesque parent canthosque rotarum.
Quin etiam vestras opera as servilia natas
Protrahet: aut panes coquere, aut medicamina docte
Miscere, et iusso lectos ornare cubili.
Tum quae pars vestri fuerit longe optima ruris,
Qua pingues agri, vinetaque, et uber olivis
Hortus erit, demet vobis tradetque ministris.
Insuper et vini decimas et messis opimae
Auferet, et magnis addet sua praemia servis.
Ancillas etiam vestras fidosque ministros
Et validos iuvenes, et vestri ruris asellos
Tollet, et ad terrae cultus adhibebit inemptae
Nam grege de vestro decimam sibi sumere partem
Impiger et magni certis assicere tecti
Vsibus, oppressi gaudebit pectora civis.
Tunc ubi fuderitis gemebunda voce querelas
Rege super duro, quem vobis sorte sinistra
Ipsi legistis, nulla DEVS audiet aure.
Dixerat: Illi omnes ceptis fatalibus instans [(reading uncertain: 1 word not deciphered)]
Poscentes Regem qui gentis more profanae
Arbiter et patrias deducat in agmina turmas
Hostica, si belli casus, si postulet usus
Nescia mens hominum fati, sortisque futurae,
Luxuriat nimium rebus sublata secundis:
Nec facile aequanimi patitur sua commoda pacto.
Annuit his tandem Samuel, iterumque supremo
Numine consulto, sua quemque ad tecta remittit.
Vrbs iacet his terris Solymae et contermina Ramae,
Beniamidum sedes Gibeae cognomine dicta:
[Note: Iudic. [Abbr.: Iudicum] 20. Vers. [Abbr.: Versu] 37.]
Quondam ibi Levitae (longa est iniuria facti)
Vxorem cives stupris necuere nefandis
Proque isto scelere immani fatale dederunt
Supplicium, amissis viginti et quinque virorum
Millibus horrendum: per civica proelia caesis.
[Note: Vocatio Sauli ad Regiam dignitatem.]
Hoc proavita loco tunc limina forte tenebat
Beniamidum quidam noto de stemmate Cisseus,
Vir prudens animi,fortisque potentibus ausis.
Filius huic prima tectus languine malas
Saulus erat tota de gente procerior unus
Omnibus Isacidis, ac toto corpore supra,
Multisque egregiis animi virtutibus auctus.
Forte ibi pascentes quadam in convalle reducta
Patris aberrarant asinae, nec nota reversae
Ad stabula, haud parvum Cisseo peperere dolorem.
Anxius inde animi, natum dimittit, asellas
Quaesitum amissas, fido comitante ministro.
Iamque illi tota passim regione vagantes,
Tesqua peragrabant et densis avia silvis:
Sed non aut Ephrae montes, aut nota Salifae
Pascua, non Sala errantes monstrabat asellas:
Non domini natale solu. Tum proxima Ramae
Moenia cernentes statuunt Gibeona reverti
Ad tecta, et curas angenti demere patri:
Qui plus iam pueros quam brutum pectore agebat
Sollicito pecus. Hic Saulum comes ore fideli
Mulcet: et hic habitat Samuel sub moenibus, inquit,
Praesagus vates veri certissimus augur,
Qui quaecumque refert responsa petentibus, illa
Eventus sortita suos praesagia firmant.
Hic etiam amissas nobis monstrabit asellas,
Inque viam, quam nunc opus est insistere, ducet.
Haec puer:huic Saulus contra sic ora resolvit:
At nos quae dabimus tam certo munera vati?
Nam neque iam superest quicquam mihi panis eunti,
Nec doni quicquam pro vate: quid ergo feremus?
Dixerat: Ille sibi sicli restare quadrantem
Monstrat, et, his inquit, donis ornabitur auspex.
Sic ipsi inter se cum moenibus inde propinquant
Ramaeae sedis, quando iam fontis ad undam
Hausturae situlis exibant urbe puellae:
Has de fatidico scitati vate, iubentur
Protinus ad sedem illius celerare, priusquam
Siloi delubra adeat celsissima templi,
Monte sub aerio: quando sic sacra vocabat
Victima, et istius festum solemne diei.
Nam nisi sacrificae genialia fercula mensae
Consecret, aetherio completus flamine, vates,
Non epulas tangit seu sit conviva vocatus
Sive litans hospes: nota est ea regula ritus.
Ecce autem ingressis urbem vestigia vates
Obvia fert Samuel, venientesque excipit ultro.
Nam DEVS arcano Samuelis pectora motu
Concierat, Regem praecognovisse futurum:
Et praefinierat venturi huc illius horam:
Beniamidum de stirpe genus qui duceret altum
Hunc DEVS, hunc, inquit, Regem mihi gentis inunge
Isaciae, ut populum superato liberet hoste:
Hoste Palaestino totam qui milite saevo
Invadit terram: Nam maestas audio voces
Clamatum, et rebus propero succurrere lapsis.
Tunc ubi conspexit Samuel ferre obvia Saulum
Signa pedum, Dominus digito velut indice monstrans,
Hic, ait, hic est ille virum, qui poscitur alto
Vertice Caelorum, Hebraeae dominator ut orae
Imperet, et gentis moderamine flectat habenas.
Protinus accedit Saulus, divumque prophetam
Affatus, Quo tecto, inquit, quo limine vivit
Ille DEI vates? monstra, pater optime, nobis.
Haec paucis Saulus, contra non pauca profatur
Fatidicus Samuel: Ego sum quem quaeritis, inquit,
Praescius ille DEI fatorum, et certus haruspex.
Tu vero iuga montis adi, qui proximus urb
Imminet, et templum pede non remorante salute
Nam conviva mihi fueris epulisque sacratis
Accumbes, reliquis acceptior omnibus hospes.
Crastina cum primos aurora reduxerit ortus
Dimittam, et tacita quaecumque in pectore condis
Voce revelabo, quae summi conscia Caeli est.
Nam quae sollicitum te plurima cura fatigat
Amissum propter pecus, hanc depone, vicissim
Teque hilarem praesta: quas passim quaeris Asellas
Hae tibi sunt salvae, et caulas petiere paternas.
Quin tu quae populi, curas, summamque capessis
Isacidum Imperii: Nam quis dominabitur istis
Vrbibus, et sceptro nostras tutabitur oras?
[Note: Genes. [Abbr.: Genesis] 49. vers. [Abbr.: versu] 27.Deut. [Abbr.: Deuteronomium] 38. vers. [Abbr.: versu] 18.]
Annon ista tuos manet improvisa penates
Gloria Beniamidae quondam promissa nepoti?
Dixerat:Ille refert contra sua lumina terrae
Defixus:Quid tu miserum sermonibus istis
Ludificas, vir magne DEI, divine propheta?
Nam quis ego, aut quorum genitus de stirpe parentum?
Annon Iemenieae sum natus origine gentis?
Annon Isacidae minima est de stemmate prisci
[Note: Iud. [Abbr.: Iudicum] 20. et 22.]
Nostra paterna domus? Quis parvos nesciat ortus
Beniamidum, et saeva reliquam de strage catervam?
Cur igitur tales effundis pectore voces?
Praeco nihil contra: manibus sed utrumque prehensum
Ducit ad instructae socialia prandia mensae:
Ter denosque inter convivas ordine primo
Collocat, ut primae teneant subsellia sortis:
Inde coqum vocat, et coctum sartagine pingui,
Quam sibi iussisset servari, apponere pernam
Mandat,et haec, inquit, tua portio, quam tibi servo,
Hos dum convivas epulis invito parandis.
Hanc comede, et positae satura te munere mensae.
Paret is, atque epulum festi solemne diei
Concelebrat, frontemque viris exporrigit aequam.
Tunc ubi pulsa fames dapibus, mensaeque remotae,
Consequitur Saulus vatem, tectique cubile
Ingressus, placido fruitur sermone prophetae,
Mollia quo primae fallebant tempora noctis.
Vt primum lux orta fuit, consurgere lecto
Vir diviniloquus, Saulumque vocare cubantem:
Surgat, et extremas urbis comitetur ad oras.
Quo postquam ventum, Sauli secedere servum
Imperat, et lento sensim praecedere passu:
At Saulum retinens, nunc tu mea percipe verba,
Inquit, et has alto demissas aethere voces:
[Note: 2. Sam. [Abbr.: Samuelis] 10. Vnctio et inauguratio R. [Abbr.: Regis] Sauli privata et publica.]
Ecce, DEVS populi Regem Israelis inungit
Et lectum caput hoc sacro perfundit olivo
(Namque manu vitrum fragantis habebat olivi.
Quod capiti infundens, caris dabat oscula malis)
Tu vero quae signa tibi certissima dicam
Accipe: nam regni poterunt firmare futuri
Sceptra tibi, trabeaeque decus, capitisque coronam.
Cum primum attigeris notissima compita Selsae
Finibus Ephraticis, ubi diva Rachela sepulcro
Conditur, infausto deleta puerpera nixu
Beniamidum mater:duo tum vestigia cernes
Obvia ferre viros, qui dicent esse repertas
Quas tu quaesieris asinas, referentque parentis
Anxia solliciti pro caro pectora nato.
Nec procul inde abiens venies ubi Thaboris ilex
Dispergit remis late spatiantibus umbras:
Tunc tres occurrent Lusae qui templa vetustae
(Lusa fuit quondam quae nunc cognomine Bethel)
Ascensu felice petent: fert obvius haedum
Primus, tes alter panes, vinique lagendam
Tertius: hi placido tecum sermone locuti
Binos munifica panes tibi protinus arca
Expedient, tu sume manu donaria grata.
Post ubi iam tumulum ascensu superaveris alto.
Castra Palaestinae qua constituere cohortes
Vrbi succedes, ubi fati turba futuri
Praescia, se magno vatum feret obvia coetu:
Tympana praecedent alterno verbere sistri
Impulsa, et doctopsalteria pollice mota,
Tibiaque et Cytharae dulcissima fila sonore:
Atque hi fatidico rumpent de pectore voces.
Hic sacer ille tuam caelesti numine mentem
Spiritus afflabit, venturisque ora resolvet
Fatiloqua eventis, quantum hic mutatus ab isto
Saulus eris Saulo: Tu vero his undisque signis
Iam confirmatua, caelestia iussa capesse.
Praesentemque DEVM sequere: et qua Gilgala sacram
Ostendunt aram, rapidum Iordanis ad amnem,
[Note: Ios. [Abbr.: Iosuae] 5. vers. [Abbr.: versu] 5.]
Iosua ubi quondam tentoria fixa tenebat,
Et gentis cultro raeputia dempsit acuto:
Hic septem expecta luces, nostrumque morare
Adventum, nam multa cadet tum victima nostra
Pro regno votiva tuo, penitusque docebo
Quo tu quemque feras pacto, capiasque laborem.
Haec ubi dicta dedit Regem dimittit inunctum,
Cui iam tunc novus insinuat per pectora motus:
Quam primum vertit Samueli terga prophetae,
Cunctaque verba fides sequitur, quae Divus haruspex
Dixerat, eventum illius sortita diei.
At postquam tumulum tenuit, vatumque catervae
Sortilegae immistus, cecinit simul ipse futuros
Fatorum casus populis ea mira videri,
Et quis Cissiden Caeli novus impulit ardor?
Exclamant, vatesne etiam praesagia Saulus
Concinit, et sanctos inter strepit anser olores?
Tunc senior quidam,
Et quis,ait, pater incitat illos?
Etiamne inter vatum agmina Saulus?
At Samuel vates perfectis ordine sacris,
Postea Gilgaliae quam flamma cremaverant arae:
[Note: Ios. [Abbr.: Iosuae] 11. vers. [Abbr.: versu] 1.]
Convocat Hebraeam Mispae sub moenia gentem.
(Hevaeum quondam sedes fuit illa nepotum,
Qua Solem extremus venientem prospicit Hermon.)
Atque haec in medio consistens agmine fatur:
Magnanimi Isacidae, genus Israele profectum,
Accipite has Domini sublimi ex aethere voces.
Ille ego sum, dicit magni DEVS arbiter orbis,
Qui vos Niliaca ductos e Memphidos ora.
Exemi duris caeso prius hoste lupatis,
Perdomuique omnes in victo numine Reges.
Quique rebellarunt fatalem tradere terram
Patribus, et captos ingressi milite fines
Exeruere suas vestra haec in moenia vires:
At vos Caelesti contempto Rege petistis
E medio vestri terrae de pulvere Regem.
Annuit, ecce, DEVS, vobis DEVS annuit istis.
Nunc ergo accedant bis senae ex ordine natae
Isacia de stirpe tribus: ut quem sibi poscat
Esse DEVS Regem, nos misse sorte legamus.
Prima ibi Beniamidum fragili sors exit ab urna,
Quae certa sortita domos, certo ordine patrum,
Matraeum tetigit genus, in serieque nepotum
Cissiden Saulum Ieminaeo sanguine natum.
Qui iam quaesitus nec tota inventus in urbe
Addiderat sese caecis absconditus umbris,
Inter utres siccos, Domino tamen indice demum
Prodiit, ac medium venit protractus in agmen:
Regificos adeo Saulus fugiebat honores,
Ac tu, si quicquam experto mihi credis amico,
O Mephibosa, nepos tam magni o inclyte Regis,
Non est semper honos regni gestare coronam:
Saepe corona onus est, et magno in pectore moles.
Vt tamen ante oculos dilectique ora parentis
Constitit, et clara Saulus tunc luce refulsit,
Os humerosque DEO similis, totamque catervam
Vertice sublimi, et collo super extitit alto:
Hic Samuel: Regem quem sic voluistis habetis
Sorte DEI lectum: nec enim par eminet alter,
Nec caput aequalis, nec membra decora iuventae.
Tunc omnes altum clamoribus aethera pulsant,
Et Regi applaudunt Regem laeto ore salutant:
Augusto sit vita, salus, victoria Regi.
At Samuel aperit Domino tum iura futuri,
Inscribitque libro, aeternam testantia vocem.
Omnibus hinc rebus, ceu fata tulere, peractis:
Dimittit populum cognata ad tecta reversum:
Et Ramam petit ipse suam, carosque penates.
Cissides vero Saulus Gibeona revisit
Limina, quem multi tum tota ex urbe sequuntur
Omnibus faustis: sua sed ludibria multi
Contra exercebant, contempto nomine Regis:
Omnia transibat quae surdis auribus heros.
Nam regere imperio populos, aequumque tueri
Qui volet, hic animum non semper habebit apertum.
Ecce autem interea, dum Mispa haec urbe geruntur,
Obsidione premit Galiadica moenia Iabis
Rex Ammone satus, prisci de sanguine Lothi,
Infracta cervice Nahas, acerrimus hostis.
At miseri cives intra sua moenia clausi,
Exposcunt placidam certo cum foedere pacem,
Et dare se Regi, et mandata capessere prompti.
His responsa Nahas crudeli voce remittit,
Atque hoc foedus, ait, vobiscum deinde paciscar,
Vt cuivis oculum cultello vindice dextrum
Exsculpam, gentique notam ceu victor inuram:
Isacidumque omnes maneant ea probes nepotes.
Illi autem contra:Liceat cum pace sequestra
Septenos pepigisse dies: et poscere nostrae
Gentis opem, mentisque tuae dictata referre.
Quod si nemo aderit, qui nos defendat, et urbi
Succurat, miserae, portas pandemus, et una
Omnes egressi, tua regia iussa sequemur.
Tunc oratores Gibeona ad moenia mittunt,
Regis opem Sauli fidam, auxiliumque petitum.
Qui simulac maestis retulissent civibus omnem
Clausae urbis faciem, crudeliaque orsa tyranni,
Hic omnes versi in lacrimas, gemitusque ciebant,
Et perturbato rumpebant pectore quaestus.
Saulus ibi e villa sua post armenta reversus,
Vt planctus audit populi vocesque gementum,
Et simul obsessae casum cognoscit Iabis:
Continuo iustam vindex ardescit in iram,
Concepitque, novo caelestes pectore motus:
Tum par forte boum regali dissecat ense,
Inque omnis mittit frustra Israelidos urbes.
Haec addens: Quisquis Sauli mandata recusat,
Et fidi pia iussa sequi Samuelis, eodem
More suos videat sectos in fragmina tauros.
Haud mora, cum totis Hebraei ex urbibus assunt,
Impulsi terrore viri, ducis unius instar,
Corda suus pulsat pavor, et reverentis divum.
Namque Isrealispopuli ter millia centum
Egressa, et validi triginta milia Iudae,
Quos acie instructos triplici Rex urbe Basecae
Hostica sublatis ducebat in agmina signis.
Tum sua legatae Rex dat responsa catervae,
Quae Gileadaeae referant ad moenia Iabis:
Cras, inquit, medium cum Phoebus adiverit axem,
Fervidiorque dies nitido fulgebit Olympo,
Subsidio oppressae veniemus civibus urbis.
Haec Rex, haec eadem legati dicta reportant,
Exhilarantque omnem responsis mitibus urbem:
Sed tamen obsessi sese intra tuta receptant,
Aggeribusque tenent, et quae responsa fuissent
Dissimulant taciti, tum diro nuntia Regi
Insuper haec mittunt: Vbi lux sua crastina primos
Ortus extulerit, portas reserabimus urbis,
Egressique sacrum dedemus, et omne profanum.
At triplici instructos acie Rex mane cohortes
Educit castris Saulus, sensimque propinquat
Hostibus, ante polum quam lux rubefecerat altum
Atque improviso fatalia milite castra
Invadit: duris pugnatur comminus armis.
Nec prius Ammonem Hebraei prosternere cessant,
Et crudos mactare viros, et caedere ferro,
Omnem quaem superant aciem, fususque tyrannus
Isacidae vertant victori terga sequenti.
Quicquid ibi caesae reliquum de strage catervae,
Id palans tota Hebraei regione premebant.
Nec binos tanto vidisses agmine iunctos
Arripuisse fugam. Tam duri erat alea belli.
Iamque ubi devicto statuisset ab hoste tropaeum
Cissides, magno Regi gratantur ovatu
Israeligenae, nec pauci murmure facto
Exposcunt poenas a contemptoribus aequas:
Inclyta qui nuper sprevissent nomina Regis.
His tunc Saulus ait:Nemo crudelibus umbris
Occubet hac laeti festiva lice diei,
Qua tulit auxilium nostrae DEVS arbiter orae.
Ipse etiam Samuel secum tota agmina ducit,
Hic ubi Gilgalici stant sacra palatia templi,
Vt Sauli firment solium, regnique coronam
Imponant capiti: totis ruit excita castris
Et campis Hebraea phalanx, Saulumque sequuntur,
Gilgalicam laetis relpetentes passibus urbem?
Hostia crebra cadit, sacra percussa securi,
Thuricremisque exit nidor suavissimus aris,
Et passim festa celebrant convivia luce,
Laetaque cum multo tolluntur iubila mensis,
Surgit, et has maesto Samuel dat pectore voces:
Isacidae fortes generosum stemma Iacobi,
In medio vestri est, quem tota ment petistis
Rex Israelis: vestris hunc numina votis
Concedunt, simul ipse dedi, vestrisque malignis
Hunc precibus gessi, sic iussus ab aethere, morem.
Nunc quia consenui, nec vitae demoror annos
Vtilis et nostri sunt intra haec moenia nati:
Quas gessi officii iam depositurus habenas,
Harum, teste DEO, rationem reddere vobis
Omnibus aggredior, quos prima a luce iuventae
Hoc triste ad senium iusto moderamine rexi.
Vos igitur cives mihi respondete roganti,
Aeterno coramque DEO, Sauloque potente
Qui iam Rex nostris maior succedit habenis:
Ecquis adest per me cui bos cui demptus asellus?
Ecquis vim passus? cuinam hic iniuria per me
Illata? aut quisnam largitus munera nostram
Evertit mentem, et missis mea lumina donis
Caecavit? quae quisque dedit concessa reposcat.
Haec vero Samuel: tunc illi talia contra:
Nec vis ulla fuit, nec facta iniuria nobis
Civibus, aequata tribuisti iura libella:
Nec rapida ullius captasti munera dextra.
Tunc Samuel:esto testis mihi conscius aether
Vos contra, et Rex iste recens fit testis inunctus,
Quod neque triste nefas, neque quod reperistis iniquum
His manibus nostris, immundo a munere puris.
At populus contra: sint sane numina testes.
Rursum ipsis Samuel: DEVS ille, ait, arbiter orbis,
Qui priscum Mosen dedit, Aronemque diserta
Facundum lingua; qui dura Memphidos ora
Eduxit vestros haec in loce lecta parentes,
Ille, inquam, DEVS esto mihi super omnia testis.
Nunc ergo quae deinde loquar vos mentibus aequis
Accipite, et sensus mea dicta reponite in imos.
Postquam progenitor venisset in arva Iacobus
Niliaca, et saevo premerentur ab hoste nepotes:
Sublato clamore patres tria numina Caeli
Poscere opem, multaque DEVM prece flectere summum
His igitur Mosen Aronaque misit: ut illis
Finibus eductos hac laeta sede locarent.
Verum ubi dein cepit versas oblivio mentes,
Non illi meminere DEI, gentisque profanae
Numina sectati tristem subiere ruinam,
Cannaeis domiti manibus: nam saevus Iabin,
[Note: Iudic. [Abbr.: Iudicum] 4. versu. 2.]
Duxque furens animi funesto Sissera bello,
Bis duo lustra sacras Iudaeum afflixerat urbes.
Rex etiam furiis quondam infernalibus Egla
Incitus, arma feri tulit huc funesta Moabi,
Bisque novem patriae fines male contudit annis.
Nec minus a prisco geniti Midiane nepotes,
Vrbibus his quondam bellum fecere cruentum,
Rege Seba aeratas campis agitante cohortes.
Inde Palaestinos etiam videre tyrannos,
Progeniemque fero grassari Ammone creatam
Moenibus in patriis: ut saevo milite terras
Vastarent, captasque agarent alimite praedas.
Tunc manibus Caelo patres orare supinis,
Et sua cum tristi gemitu delicta fateri:
Impia quod vani coluissent signa Baalis,
Et statuam divae Astarotes: tum poscere Divam
Rursus opem, et servas Domino promittere mentes.
Audiit orantes DEVS, oppressitque Tyrannos
Femineis manibus, laevaque sagacis Ehudi:
Et Geneonaeis Iephtaeque potentibus armis:
Et quo pollebat mirando robore Simso.
Tunc nostra hac etiam dextra vitrice cecidit
Millia multa virum, statuitque illustre tropaeum
Mispaeo in campo, notaeque in limite Senae.
Mollia tunc iterum tranquillae tempora pacis
Venere, et fessas repararunt ocia vires.
At postquam funesta Nahas Ammonius arma
Intulit his terris, Regem exoptastis, et almum
Sprevistis Regem, caeli terraeque potentem.
Et nunc iste suo solio, sceptrisque potitus
Cissidesasstat, vestrae dominetur ut orae,
Auspitio Divi, qui regnum hoc caelitus ipsi
Conciliat, gentesque iubet frenare superbas.
Quod si vos Domino Caeli, si Rex quoque vester
Gesserit obsequium et nulla feritate rebellis
Aut Rex, aut populus, voces admiserit aequi
Numinis, aetherias non dedignatus habenas:
Fortunati eritis caeptis felicibus ambo.
Sin autem furiis et saevo percitus oestro,
Seu Rex oficium seu grex neglexerit aequum:
Heu mihi, quam gravibus poenis commissa luetis:
Iamque adeo vestras huc huc advertite mentes,
Namque hoc prodigium quod iam DEVS edet aperto
Aethere, non surdo fas est captare notatu.
An-non messis adest? an misso grandinis imbre
Triticeam Dominus non possit perdere messem?
Te procor, ut saevo tonitru, pluviaque ruente,
Des manifesta tuae signa his mortalibus irae:
Qui Regem fecere sibi, spretoque furenter
Rege immortali, gentes imitantur inanes.
Finierat: subito cum ruptis imbribus aether
Intonat, et crebro Caelum micat igne coruscum.
Illi omnes trepidi submissis vocibus orant,
Pro populo Samuel numen Caeleste precetur:
Ne pro commisso fatales crimine poenas
Expendant, misero damnati occumbere letho.
Ipse autem, Caelum dum detonat omne fragore,
Solatur dictis, et tristia pectora mulcet:
[Note: 1 Sam. [Abbr.: Samuelis] 13. Sauli infelicitas in bello contra Philistaeos.]Hunc, inquit, maestum secludite corde pavorem
Isacidae duri: nam quamquam crimine culpa
Non vacat, et saevam meruistis caelitus iram:
Ne tamen astricolae fugitivum vertite tergum,
Sed miti servite DEO, simulacraque vana
Defugite, et vestris procul haec a mentibus absint.
Numina vana nocent, nec duris casibus obstant,
Nec lapsis dant rebus opem: DEVS ille creator
Caeli, opifexque hominum fatis succurit in arctis:
Et sibi quem legit populum, pro mente benigna
Deserit haud umquam, duro in discrimine sortis,
Ergo etiam procul a nobis res ista recedat,
Vt precibus cessem summum exorare parentem,
Proque meo populo geminas attollere palmas,
Et rectam monstrare viam, qua tendere cursum
Discat, et Isaciae vestigia carpere laudis.
Vnum hoc vos moneo, cives, iterumque monebo,
Sit labor hic omnis, summum timuisse parentem,
Et servire DEO ex animis, et pectore toto.
Nam vos experti, quam sit metuenda potestas
Illius, et quantis animum pater optimus aequum
Prodigiis toties osternderit: at simul ipso
Deserto, reprobae tendetisin avia vitae:
Et Rex et populus fato occumbetis eodem.
Postremo haec etiam Rex condita mente teneto,
Quae Regi Moses dederat praecepta futuro:
[Note: Deut: [Abbr.: Deuteronomion] 17. Versu. 16.]
Ne sis alipedum nimium studiosus equorum,
Nec tibi coniugio multas sociasse maritas
Cura sit, ut ne quo deflectat in avia mentem
Suavis amor: solio mox inde locatus eburno,
Rex primus tracet verbum caeleste salutis,
Hoc legat, hoc repetat: studium hoc intentus in unum.
Ille suum ut dicat Dominum timuisse potentem,
Nec laevam versus dextramve recedat ab aequa
Lege DEI, ut stabili regnum fulcimine firmet
Tum quoque ne fratres supra sese efferat alto
Pectore: Nam fragili DEVS odit in orbe superbos.
Dixerat, inde omnes sua tecta paterna revisunt
Vix duo transierant elapsis mensibus anni,
Cum ter mille viros Iudaeo ex agmine Saulus
Deligit, et Michmam secum duo millia ducit,
Ac Bethlam, celsis positam qui montibus arcem
Et Regni fines lato custode tenerent.
Mille dabat Ionathae Gibeona in tecta locato:
Castra Palaestinae qui iussi invadere turbae
Arcerent patrio caesas mucrone cohortes.
[Note: 1. Sam. [Abbr.: Samuelis] 14. Versu. 49.]
Hunc Saulo natum fratresque enixa creavit:
Malchisuamque, Isbosethumque, atque Aminadabum,
Ahinoama tori consors, Ionathaeque sorores
[Note: 1. Sam. [Abbr.: Samuelis] 18. Versu. 19.]
Te Michal, et socio felicem Adriele Merobam.
Ergo ubi tunc hostem Ionathas certamine fusum
Dispulit, ac magno implevit terrore Philistos:
Protinus aere cavo Rex omnibus intonat orae
Vrbibus Hebraeae, totoque a limite cives
Ductor in arma ciet, nullo fulgentia ferro.
It totis agmen campis Saulumque sequuntur,
Qua sacra sublimes ostentat Gilgala turres.
Parte sed adversa totis a finibus assunt
Millia sex equitum, tricies quos mille secuti
Pone Palaestini veniunt longo ordine currus.
Ipsi autem innumeri fulvae maris instar arenae,
Illuc finitimae quos noto a limite Gathae,
In belli certas acies eduxerat Achis:
Obsidione premunt vallatae moenia Michmae.
Diffugiunt miseri Isacidae, pars altera petebat
Montibus aeriis iuga: pars reptabat in antra:
Multa se abdiderant specubus caecisque cavernis
Gilgalica vero tunc se accingebat in urbe
Cissides, turbata pavor cum corda teneret
Exanimis populi, quem terror agebat et error:
Septima iamque dies, quam praefiniverat aris
Factidicus Samuel, transiverat aethere lapso,
Non tamen ille aderat: cum miles diffluit amens,
Impatiensque morae totum dilabitur agmen.
Territus hoc casu sacri rapit ora iuvenci,
Immemor ipse sui, et caesum caelestibus aris
Immolat: heu magno demens ex Rege Sacerdos
Factus: ut igne novo divinam accenderet iram:
Namque opere hunc medio Samuel reperibat: at ipsum
Poscentem causas, et quaerere multa volentem
Rex prior aggreditur dictis, ac talia fatur:
Te longas nectente moras, cum territus omnis
Diffugeret miles, totos dispersus in agros:
Ipse mihi metuens, ne incautum his moenibus hostis
Obrueret, scris quia nondum diva piassem
Numina, mactatum fidenti pectore taurum
Imposui his aris, succensoque igne cremavi.
Subiicit huic vates:Quae te dementia sacros
Iussit adire focos, nostras tibi sumere partes?
En, tibi pro scelere hoc foedo, pro talibus ausis,
Quod stabiliturus fuerat DEVS aethere ab alto
Nunc adimit regnum, nam Reges regia tractent:
Quaeque sacerdotis curet sua templa sacerdos.
Iamque adeo reperit Dominus Regemque Ducemque
Ex animi lubitu: qui nostra in gente capessat
Imperium, regnique tui succedat habenis.
Haec Samuel, cum Gilgalicam Rex deserit urbem,
Et Gibeam repetit parva comitante caterva.
Viribus hic iunctis, cum nato et mille virorum
Agmine, quos Ionathae servatum miserat urbem,
Beniamis alta petunt summi fastigia montis:
Inde repressuri venientis tela Philisti
Qui tum Michmaeam castris obsederat oram,
Atque tripartitum late dimiserat agmen
Militis, Isacios passim populentur ut agros:
Hinc Gedenoaeae campos pars conterat Ophrae:
Pars eat, uber agris aperit qua rura Bethorum
Pars Zeboi maeae vastet convallis aristas.
Forsitanhaec etiam fuerit res mira relatu:
Tempore namque illo nullus faber aeris in omni
Israelis erat populo solisque Philistis
Ars erat attriti reparare aut vomeris usum,
Aut hebetis marrae, aut falcis, durive ligonis:
Aut tusae asciolae, et subigenda in cote [(perhaps: sense)] securis.
Tunc ubi res saevo posita in discrimine pugnae,
Non gladius, non ensis erat, non ulla sariisa
Totius in manibus populi, lorica nec ulli.
Soli tunc Regi et Ionathae sua ferrea cassis,
Et scutum, et conserta hamis lorica, suusque
Ensis, et aeratum quod dextra hastile gerebat.
[Note: 1 Sam. [Abbr.: Samuelis] 14. Ionathae res gestae.]
Ecce autem Ionathae facinus memorabile, et audax:
O Mephibosa, patris, memori quod mente recondes,
Est dignum quod nulla dies, nulla obruat aetas.
Nam quodam tunc forte die, cum castra locassent
Machmaeos ultra campos in valle reducta,
Armigerum alloquitur Ionathas:: Me caelitus ardor
Impellit diri perrumpere castra Philisti.
Nec mihi mens placida prius est contenta quiete,
Quam stricto invadam gentes mucrone profanas:
Tu modo me sequere, et casus comitare per omnes.
Invia nulla DEO est via, nec grave, vincat ut hostem
Sive manu parva, seu militis agmino denso.
Armiger huic contra:Sequimur quocumque iubemur.
Est via, quae medios Ionathan ducebat in hostes,
Difficilis plane,et scopulis praesepta duobus:
Quorum alter Boses gelidos Aquilonis ad axes,
Senna alter dictus, tepidum spectabat ad Austrum:
Hic Gabae propior, Michmaeis finibus ille.
Excipit hunc iterum Ionathas: Age concipe signum,
Vnde DEI constet nobis propensa voluntas.
Namque ubi subiectae superato tramite vallis
Conspectum diri vultusque subibimus hostis:
Si nos stare loco seseque manere Philistus
Iusserit: illorum nos non in castra feremus.
Sin nos ultro ipsi furiosa voce lacessant
In pugnamque vocent, certum quod vindice Dio
His manibus nostris totum superabimus agmen.
Sic fatus Gibea excedit, castrisque relictis
Ignaro patre et populo, loca nota virorum
Ingreditur tacite, armigero comitatus amico.
Nam pater ante urbem tum forte sub arbore sedem
Fixerat, exiguo sescentum turbine saeptus.
Vt ventum quo fixa loco dum castra tenebat
Hostis atrox, visique oculis hostilibus ambo
Protinus exclamabant, digitum intenduntque Philisti:
Ecce, suis isti tandem erepsere cavernis.
Huc agite, o socii, praecelsam ascendite rupem,
Huc, inquam, ut nostro discatis ab agmine mores.
Tum capto augurio Ionathas atque armiger una
Nituntur manibus pedibusque ascendere rupem,
Et iam summa tenent, densumque feruntur in agmen.
Vtque lupi quos atra fames exegit, in omnes
Grassantur pecudes, sic isti ardoribus acti
Obvia quaeque metunt, ferroque furente trucidant.
Bis denos illo mactarant impete primo,
Dimidium haud ultra grassati iuger [(perhaps: sense)] agelli:
Extemplo trepidas horror per castra cohortes
Occupat, ex ipso conturbans pectore Caelo.
Vt cum messe nova rapidis per nubila ventis
Fulmina missa cadunt, crepitantibus undique nimbis.
Viderat hoc Gibeae turri speculator ab alta
Palantesque fuga turmas toto aequore cernit,
Et signum canit aere cavo. Sed nescius acti
Cissides, omnes numerari ex ordine turmas
Imperat, egressosque sua statione notari.
Vtque videt Ionathan castris exisse, virique
Armigerum, dubius tanto in discrimine rerum,
Heliaden Ahiam vocat (illuc namque Sacerdos
Venerat, et sacras gestabat pectore gemmas
Fatidico) huic divam proferri foederis arcam
Imperat, adductam Siloa nuper ab aede.
Postquam autem maior per castra subinde tumultus
Exsistit, cernuntque fugae dare terga Philistos:
Arca seposita totis iubet agmina campis
Irruere, et saevo fugientes caedere ferro.
Tunc etiam fugitiva cohors Hebraea, furenti
Se Ionathae adiungens, conversis irruit armis,
Et magnam tergis stragem fugentibus infert.
Illi etiam caecis qui se formidine turpi
Abdiderant antris, Ephraei in vertice montis,
Nunc subito erumpunt hostiliaque agmina fundunt
Nec prius absistunt palantes undique turmas
Insequi, et adversis infligere vulnera tergis:
Quam ventum ad veteris confinia rura Bethavae.
Tantum praevaluit saevis divina potestas
Hostibus ut minimae quassarint maxima vires.
Iamque fatigato perterrita milite Saulus
Terga premens, omnes adiurat in arma cohortes:
Testis, ait, DEVS esto mihi: dum persequar hostem
Et meritas dextra poenas victrice reposcam.
Hoc escam quicumque die gustaverit ore
Ante diem clauso quam condat vesper Olympo:
Morte cadet, fusoque expendet sanguine poenam.
Abstinuere cibis omnem, dumque avia silvae
Sectantur, qua mella cavo de cortice manant:
Conscia iuratae refugit mel tangere linguae
Quicquam fessa cohors, et dempto languida victu.
At Ionathas patrii ignarus verbique manusque
Tum baculo quem forte manu victrice gerebat,
Mel capit e trunco et lasso simul admovet ori.
Viribus hic animoque hilari cu fronte, receptis
Vt verbis ipsum quidam castigat amicis,
Quod vetitum contra tetigisset mella paternum:
Ah meus ille, pater est errore benigno
Lapsus, et istius nescit quae commoda fructus:
Namque vide ut laeto mihi constet omnia vultu,
Partis ubi exiguae gustavi mella palato.
Atque hoc est illud, quod toto corpore lassus
Miles ut a praeda sibi temperat, aeger, et esca
Abstinet, optato nescit gaudere triumpho,
Nec maior profugo victoria surgit ab hoste.
Dixerat: Illi instant, cedentesque aequore toto
Et longe lateque fugant: dum viribus aegri
Consistunt, qua se fert Aialus obvia campis:
Ajalus Horaei constructa in vertice montis.
Hic praedas sibi partiti, vitulosque bovesque
Et molles mactant pecudes, et carnibus, aegra
Instimulante fame, vescuntur sanguine crudis.
Hoc ubi maestifico rescivit ab agmine Saulus,
Increpat immanes epulas, et mobile saxum
Advolvi iubet, ut Domino mox construat aram,
Et populi commissa piet: tum quinque iuvencos
Lanigerasque iubet pecudes adducere, et istic
Ante suos mactare oculos ac sanguine crudis
Abstinuisse cibis, nec Caeli offendere numen.
Nocte igitur sera praedam adducebat opimam
Quisque suam, dapibusque famem pellebat inemptis.
Ipse autem Iehovae tum primum altare sacrabat
Rex pius, ut populi pro crimine rite litaret.
Dumque cava nox atra viros circumvolat umbra,
Saulus in arma suos vinoque epulisque refectos,
Concitat, hortaturque sequi et iugulare fugatos,
Ac nihil hic reliquum facere ist ex agmine toto,
Vsque suos Aurora rubens dum proferat ortus.
At contra Heliades divina voce Sacerdos
Consuluisse DEVM hortatur, gemmasque tueri:
Paret hic et magni numen scitatur Olympi,
Sed presso tacet ore DEVS, nec gemma refulget
Tum Saulus:Nostrae accedant huc agmina gentis
Ordine: ut experti sortem, quae quemque notabit,
Admissum fuso solvamus sanguine crimen.
Nam sic ille DEVS vivat, si culpa vel ipsum
Sit Ionathan penes, hanc tristi iam morte piabit.
Hic omnes mussant, quae sibi quisque timebat
Dissimulat: Tum Rexgeminum partitus in agmen
Totam aciem, iubet hinc populum consistere, et illinc
Se locat ac Ionathan, simul ultro mittere sortem
Mandat, an in populo, an Saulo sit crimen in ipso?
Non renuunt isti seque ostendere paratos
Regis ad arbitrium, cum cernens aethere Saulus,
Numina magna vocat summi Iovis, atque ita fatur:
Fac DEVS hic iustum quod erit, quodque omnibus aequum,
Quo sors cumque cadat. Nec fit mora longa, caditque
Sors Regem super,et natum: populusque periclo
Liber abit, Tum Rex iubet aequam mittere sortem
Se super et Ionathan, uter hic commissa duorum
Exsolvat, iustamque piet nece caelitis iram.
Vt vero tetigit Ionathan: Quo crimine, quonam,
Nate, lacessisti numen caeleste parentis?
Filius hic patri:exigui mihi portio mellis
Semineci gustata fuit, subitoque revixit
Spiritus, ut fusas possem iugulare cohortes.
Si mihi propterea crudeli morte cadendum:
Eia cadam: nec enim vitam pro laude paciscar
Caelitis, optato dum tu potiare trimpho.
Tum pater:Occumbam leti crudelibus umbris
Ni mihi commisso solves pro crimine poenam.
At populus: Qui? num Ionathas mergatur iniquo
Funere, qui patrias tanto discrimine terras
Eripuit, saevos et solus contudit hostes?
O procul a nobis, procul omen abesto sinistrum.
Nam sic ille DEVS vivat terraque poloque
Nullus ab intacti Ionathae victore capillus
Vertice decedet DEVS est qui tanta per illum
Edidit, o memoranda omni miracula saeclo:
His illi verbis saevo a discrimine mortis
Conservant Ionathan, patriam qui laetus in urbem
cum patre Rege redit, magnoque triumphat ovatu.
Nemo illis Saulo Regi se impune diebus
Obtulit armato: non horridus aere Moabus:
Non Ammon diro ense minax, non asper Idumus:
Non Sobae tellus, non Rex Amalecus, et Achis
Maochides, patria post numquam egressus ab ora.
Nam quocumque pedem Saulus figebat, ibidem
Optatum domito referebat ab hoste triumphum:
Milite magnanimo circum stipatus, et armis.
Quisquis enim virtute potens animosior ibat
Prae reliquis: hunc ille sibi iungebat, iisdem
Ascitum belli studiis socium esse legebat.
Tum Samuel parvae digressus limite Ramae,
His Regem Gibea verbis affatur amicis:
Me pater omnipotens, quo nuper et auspice regnum
Hoc per me indeptus [(perhaps: sense)] , tecta ad tua regia mittit:
Illius ut referam voces, tu percipe porro,
Sic etenim canit illesuae penetralibus aedis:
Nondum animo dilapsa meo, penitusque medullis
Fixa haerent, quae mente ferox Amalecus Iudae
Intulit arma meo: quando venientibus olim
Ex Aegyptiacis post funera plurima terris
Interclusit iter, totoque a limite passim
Dispulit Hebraeos. Et nunc a tempore lapso
Aeternum superant monumentum, altaria Nissi.
Stat nobis igitur gentem delere nefandam,
Crudelique dare exsilio matresque, virosque:
Et pueros carae genetricis ab ubere raptos:
Et pecudes, asinosque pigros, fortesque iuvencos.
Hic ego te nulli volo parcere, quicquid ubique
Victae gentis erit Dominus mihi destino sacrum.
Finierat vates: Rex protinus aere recurvo
Signa dat, et totis a finibus agmina bello
Convocat, ut latos intrent mox undique campos.
Hic peditum delecta ciet bis millia centum
Israeligenas, bis quina potentis Iudae
Millia, quos omnes Amaleci educit in oram.
Ne tamen Hobabi miles det damna nepoti,
Qui Mosi affinis populum deduxerat olim
In fines istos loca per sibi nota viarum:
Ocius a patrio decedunt monte Cenitae,
Ne fors communis subeant discrimina fati.
Vrbs fuit armipotens Amalecidos Hevilaterrae
Gentis ubi sceptrum regale gerebat Agagus:
Protinus hanc summis expugnant viribus urbem.
Et vivum capiunt Regem, properantque labantes
Exaequare solo totis in finibus urbes:
Donec Niliacae ventum ad confinia Suri.
Nulli hic aetati, hic homini non parcitur ulli:
Vnus ab exitio supplex servatur Agagus,
Heu longe ante alios occidi dignior unus.
Sed neque de gregibus quicquam iugulatur opimis:
Ni quorum haereret vix ossibus arida pellis.
Morbosae pecudes, nec iam satis apta labori
Iumenta, haec fuso maculabant sanguine terras:
Cetera agebantur praedae servanda futurae,
His ita confectis Carmeli ad moenia caeso
Saulus ab hoste venit, statuitque insigne tropaeum
Victor ovans, sacrumque petit cum milite templum,
Inclyta qua sacros attollit Gilgala muros.
Interea vero ardentem succensus ad iram
Infremit ore DEVS, vatemque affatur amicum:
Paenitet, heu, Saulum mihi delegisse, pigetque
Hebraeis Regem: neque enim mea iussa capessit,
Praedae inhians, Regemque hostem tutatur inultum.
Hic Samuel totam ducens suspiria noctem,
Inclamatque DEVM, nec iniquam concipit iram:
Mane tamen primo properans occurrere Saulo;
Gilgalicam tandem venit fremibundus in urbem.
Excipit hunc Saulus, dictaque salute recenset
Felicem belli eventum, captivaque Regis
Colla sui, et caesae deleta tot oppida gentis,
Occisosque greges pecudum: tum farier orsus:
Ecquis, ait, nostras balatu hic impulit aures
Mugitusque boum?
Cui Saulus;Et haec mihi caesis
Ex Amalecitis praeda est, quam supplice voto
Servatam populus voluit caelestibus aris
Esse sacram, pingui siquidem fas parcere furto.
Huic Samuel, Nunc audi, inquit, caelestia contra
Verba DEI, exacta iussit quae nocte referre:
An-non cum minimus (non sic tibi visus es ipse)
E populo hoc esses, Domino duce et auspice summo,
Regifici haud pridem scandisti ad culmen honoris?
Vt caput Hebraeae gentis, dominere superbis
Civibus, atque ipsi tua regia iussa facessant.
At pater ille DEVS mandaverat arma nefandis
Saeva Amalecitis inferre, exscindere gentem:
Non ulli hic homini, non ulli parcere bruto.
Cur tu igitur Domini non es mandata secutus?
Cur iumenta tuae servasti pinguia praedae?
Parvi adeone ducis caeleste lacessere numen?
Excipit hic iterum fidenti pectore Saulus:
Atqui ego quae fueram iussus iam rite peregi,
Et mecum adduxi captivum, ut cernis, Agagum,
Et reliquam ferro delevi vindice gentem:
Quam Domino vult esse sacram, pro divite palma:
Victima Gilgalicam caelestis ut imbuat aram.
Huic iterum Samuel divino haec ore profatur:
Num tu mactatae pecudis manante cruore
Plus gaudere DEVM censes, quam mente parata
Obsequium praestare DEO? mihi crede prophetae:
Plus capitur DEVS obsequio, quam pinguibus extis,
Et pia mens melior quam caesi victima tauri.
Incantare DEOS, et Divis esse rebellem,
Fictitios [(perhaps: sense)] coluisse Ioves, et temnere veri
Iussa DEI, scelera haec incedunt passibus aequis.
Ergo reiecisti quia tu caelestia iussa,
Te quoque iam reiicit Caelum. Tunc Saulus obortis
Effatur lacrimis: Peccavi, et numinis iram
Promerui, ah monitus male neglexisse paternos
Et populo oranti morem gessisse pudendum
Paenitet: o Regi veniam largire fatenti:
Et mecum ad pia templa redi, lubet ore gementi
Offensum placare DEVM, veniamque precari.
Abnuit hic Samuel votiva ad templa reverti:
Vocem, inquit, magni spernis Iovis, ille vicissim
Te spernit, patriae ne serves gentis habenas.
Haec memorans Saulo vertit lacrimabile tergum,
Cum tunicae partem palma Rex prensat utraque
Discerpitque tenens: Samuel ibi praescius inquit:
Et regnum DEVS avellit, vulsumque propinquo
Donat habere viro, qui te pietate fideque
Praecedit: Non ulla refert mendacia nostri
Heros ille chori, nec verbi paenitet umquam
Promissi, nec enim mortali semine cretus
Est homo, quem rerum possit piguisse suarum.
Talia dicentem maestis Rex vocibus orat:
Da tamen hunc nobis populo coram, inquit, honorem,
Et quia peccavi mecum pete praevius aram:
Vt precibus supplex iratum numen adorem.
Annuit hic tandem et Regem comitatur ad aedem,
Oret ut ante focum, et supplex imponat honorem.
His propere effectis Samuel sibi poscit Agagum
Adduci: Ille animi fidens: Sic funeris, inquit,
Mentibus a miseris procul est arcendus amaror.
At Samuel: Sicut tuus ensis, Agage, cruentus
Orbavit nostras natorum lumine matres:
Sic aequum ut genetrix orbetur te quoque nato.
Haec fatus, medium ferro discindit Agagum,
In patresque secat minimas, ante ora supremi
Numinis, ac terram ferali caede cruentat.
Inde suae repetit genialia limina Ramae,
Abiectum lugens Saulum, quem postea numquam
Vidit, ad extremi dum vixit funeris horam:
Ipse autem Gibeam sua regia tecta subibat.
Tum DEVS ut tristi sensit sqallescere luctu
Alloquitur vatem: quonam quo tu usque gemendo.
Tempora tam miserae consumis acerba senectae:
Quod mea, ne regnet, submovit dextera Saulum?
Reple oleo cornu, tum quo voco dirige gressum:
Vrbe hac Ephratica, quae nunc Bethlemia fertur,
Isaeus degit, cuius de sanguine natum
Delegi Regem. Samuel perterritus infit:
At quo digrediar? Nam si mea caepta reiectus
Compererit Saulus ferro iugulabit iniquo.
Tum DEVS: Accipe, ait, vitulum monstrataque vise
Moenia, dic sacras epulas te velle parare:
Convivamque tibi Isaeum natosque vocato,
Hic tu quae facias et quem mihi destino Regem
Indice monstrabo digito.Caelestibus ille
Obsequitur iussis, Belthlaeaque moenia ducto
Ingreditur vitulo, et trepidos formidine cives
Solatus: vocat ad sacri sollemne diei,
Isaeum in primis patrem, natosque sacratos.
Exin post epulas Eliabum ex ordine primum
In medium statuit: Dominus sed haruspice gemma
Non, inquit, vultus, non respicienda decori
Persona est hominis: Nam non delegimus istum.
Mortales oculi ignorant futura, videntque
Quae sunt ante pedes, mentem DEVS inspicit imam.
Tum pater Isaeus natum vocat Abinadabum,
Respuit hunc Samuel: Sammam iubet inde venire,
Sed nec Samma placet: reliquos dein ordine natos
Quattuor adducit, sed haruspex neglegit omnes,
Scitaturque patrem Isaeum: Nullusne sit illi
Filius, hos praeter quos viderat ordine septem.
Huic genitor:Mihi parvus adhuc et iunior istis
Filius est pecudum septa inter ovilia custos.
Protinus accersi Samuel hortatur, ovesque
Commendare alii: Veni tunc rure vocatus,
Vtque mei ante oculos coram Samuele parentis
Astiteram, promit cornu fatale propheta
Et medio statuit me laetus in ordine fratrum,
Infundensque oleum capiti: Hic est, subicit, hic est,
Aethere quem Dominus Regem sibi inaugurat alto
Dixit, et afflatum caelesti numine linquit,
Et repetit patriae notissima limina Ramae.
Ecce autem, a Saulo iam Rege recesserat aulae
Spiritus aetheriae, et Genius turbabat Averni
Irrequieta viri, nec conscia pectora recti.
Huic tum consilium non exitiale ministri
Fida mente dabant, hominem sibi posceret aeger
Artifici posset qui pollice tangere nervos,
Aut cytharae dulcisve lyrae: tristemque furenti
Pellere maerorem ex animo, Geniumque malignum
Arcere, et cantu siccas reparare medullas.
Extemplo sibi Rex aliquem Gibeona vocari
Ad sua tecta iubet. Tum quidam verna minister
Daviden Isaei dicit de semine natum
Artificum cytharae, et verbis depingit amicis.
Mittitur hic subito Regis qui nuntia portet
Isaeo patri, me [(perhaps: grammar)] que inde accersat in aulam.
Non renuit Genitor, pandumque insternit asellum,
Panibus atque haedo instructum, vinique lagoena:
Et sic me patria, ad Regem dimittit ab urbe.
Tum magno Rex me iuvenem complexus amore,
Esse sibi armigerumque suum comitemque volebat,
Nec patriae deinceps mea tecta revisere sedis.
Hic quoties Regem Genius torquebat acerbus,
Pollice tum cytharae sua vissima fila , movebam [(perhaps: grammar)] :
Et semper tristi cedebat pectore maeror,
Rexque animi vires lusu reparabat amoeno.