ASarias vero postquam suscepit aviti
Freni throni, populo Rex omni lectus Iudae:
Protinus Elothiam priscis dicionibus urbem
Restituit caro genitori nuper ademptam.
Inde Palaestinis ultricia finibus arma
Intulit, et validae destruxit moenia Gathae,
Et murum Asoti, portasque evertit Iabnae.
His ubi post firmas exstruxit in urbibus arces,
Praesidiisque hostem contra munivit atrocem.
Quin Arabes etiam, populumque Ammone creatum
Contudit, et victas stipendia pendere gentes,
Et subiecta sibi demittere cola coegit.
Illius hinc lata dicione potentia crevit,
Famaque terrarum toto percrebuit orbe.
Nam pietatis erat sincerae cultor, et aequi
Iustitiaeque tenax, rigidi et servator honesti.
Illi Sacharias vates, quo consule qiucquid
Eregat eventus habuit, Iove dante, secundos.
Turribus hinc Solymam tranquillo tempore pacis
Muniit, et muros ex omni parte refecit,
Textilibus circum pinnis, atque aggere tutos,
Essent ut Solymae sua propugnacula sedi.
Cisternas itidem effodit tellure sub alta,
Ne qua suum undarum premeret penuria civem.
Praeterea avorum et ruris studiosus amator,
Et pecudum dives iuramentorumque beata
Fetura, in campis armenta et vallibus imis
Plurima pascebat, tum multus collibus altis
Vinitor, et terrae Carmeli in rure colonus.
At bellatorum Regi huic exercitus ingens:
Qui Scribae, Hananiae Duci, turmaeque Magistro
Nomina Maseiae solito de more professi.
Sescenta, et capitum duo millia, vivida bello
Pectora: quibus [Orig: queîs] suberant equitum peditumque catervae,
Ter centum lecti septenaque millia coetus,
Quingentique viri vibrandis ensibus apti.
Omnes magnanimi, et fortes praestantibus ausis:
Seu pro Rege suo pugnandum, et finibus orae,
Sive armis inferre aliquam vim posceret usus
Cives quin etiam clipeis instruxit et hastis,
Loricasque dedit, galeasque, arcusque recurvos,
Et teretes fundas mittendis glandibus aptas.
Denique ballistas tulit, ingeniosus ut auctor,
Et catapultarum tormenta in turribus altis
Disposuit, nervo quae concita saxa rotarent.
Mens tamen Asariae rebus sublata secundis,
Dum nescit servare modum, quodam impete caeco
Corruit in vetitum, Caelique exasperat iram:
Nam Salomonaei ingressus sacraria templi,
Turicremam sese confert furiosus ad aram,
Quodque Sacerdotum est votiva adolebat acerra.
Hic vero Asarias cognominis, ora Sacerdos
Ecerit in Regem, simul octoginta ministri
Levigenae, doctique viri, Legumque periti:
Non est, Asaria comissum Regibus istud
Munus (ait praesul) solis Arone creatis
Convenit, incenso suffire altaria ture:
Illos quippe DEVS solos huic destinat usu,
Et sibi sacratos pingui perfudit olivo.
Egredere hoc templo, ne quid temerarius error
Committat, cuius possit piguisse furentem,
Nam nullum hac referes fugienda nomen ab ara,
Nec magno haec rabies umquam tibi cedet honori.
Dixit: at Asarias manibus dum gestat acerram
Indigne hos monitus tulit, iratusque benigno
Pontifici, coepto demens, persistis eodem.
Cum DEVS exardens dirae contagia leprae
Immittit Regi, et niveo notat ora colore.
Expellit subito conspecta fronte Sacerdos
Aedibus Asariam, ne quam contagio labem
Aurato aspergat, leproso a Rege, sacello.
Territus ipse etiam tam foedi semine morbi
Dum metuit gravior ne saeviat ira Tonantis,
Accelerat gressum, seque illa proripit aede.
Post etiam coluit secreti limina tecti,
Commendans regni nato moderamen Iothae.
Isque vices miseri patris tantisper obivit,
Donec eum expleto leprosae tempore vitae
Eriperet terris optadae sors sua mortis:
Non tamen augusto Regum tumulata sepulcro
Membra viri, dio sed tecta sub aetheris axe.
Illo Rege tamen vivo, atque superstite terris,
Tristia Ierobeae magni post funera Regis,
Samariam Domini rexerunt quattuor oram.
Vltima nam soboles sceptro restabat Iaehu
Promisso, cultus demens imitator aviti
Sacharias, illum populo spectante trucidat
[Note: Ibid. [Abbr.: ibidem] vers. [Abbr.: versus] 13. Sallumus Rex Samariae.]
Sallumus, sexto regnantem mense, nec ultra
Sed tamen iste etiam poenas parricida citatas
Persolvit, nec enim mensem ultra praefuit unum
Imperio, regnumque amisit sanguine, partum
Sanguine, crudeli sublatus caede Menaemi.
Namque hic Thirsaea Regum de sede profectus
Samariam venit, Sallumumque obruit armis,
Demisitque Orco non sicca morte tyrannum.
Nec mora, vicinos adiit cum milite pagos,
Caedibus et flammis grassatus in obvia Thapsae.
Moenia, nam cives venienti occludere portas
Ausi, crudelis violaverant [Orig: violârant] iussa tyranni.
His expugnatis omnes occidit in urbe
Tapsaea, nullique seni puerove pepercit:
Praegnantes etiam secuit, fetusque peremit,
Vt prius occiderit, quam posset nascier infans.
Heu, quo non adigit furvi mortalia Ditis
Corda furor, quoties humanis sensibus orba?
Impius hic etiam Mosis contemptor, et arcae:
Nebathidae vitulos, et dirum altare colebat.
Tum Rex Assyrius duxit magna agmina Phulus,
Vrbibus e patriis notam Isaelis in oram:
Sed non opposuit Phulo sua castra Menaemus,
Insuper auxilium crudeli a Rege poposcit,
Vt cives posset sibi debellare rebelles.
Imperat ergo suis argenti mille talenta
Vrbibus oppressis, et quinquaginta viritm
Imponit siclos, munus regale tyranno
Assyrio, et pretium pro sceptro Regis emendo.
Filius huic heres successit in urbe Pecaias
Samaria, binos patriae Rex forte per annos:
Omnia maiorum similis, pietate fidoque
Et nemorum cultu: tantum contagio morbi
Dira potest, serpique diu: ceu quando per agros
Grex cadit unius taetra porrigine porci.
Hunc vero contra coniuravere Pecaias
Dux belli, Argobusque audax, et durus Arias,
Et quinquaginta geniti de stirpe Manassis:
[Note: 2. Reg. [Abbr.: Regum] 15. vers. [Abbr.: versus] 25. Pecaias 2. Rex Samariae.]
Ingressique boni secura palatia Regis
Clam ferro incautum superant, diadema Pecaias
Remuleo natus rapit, in solioque resedit.
Aulae rara fides, quisquis sapit arbiter aulae
Suspectos habeat, quos aspicit aula ministros.
Nec tamen hic melior fuit ulli aetate priorum
Sive fidem spectes, seu Religionis honorem:
Rege sed hoc iustam Iehovas exercuit iram,
Ob spretas pietatis opes, Mosaeaque sacra.
Nam Rex Assyrius terras ingressus apertas
Et vacuas armis, et defensoribus, urbes
Nephtalidum [Orig: Nephtalidûm] cepit, civesque adduxit in oras
Assyrias secum, vinctis post terga lacertis
At Regem ignavum clam ferro sustulit Elae
Filius Hosaeas, regnique invasit habenas.
Vsque adeo pauci sine caede et sanguine Reges
Occumbunt fatis, et sicca morte tyranni.
Flexerat interea regni moderamen Iothas
Arce Sionaea, patriae virtutis, avique
Aemulus, et priscae pietatis idoneus auctor.
Atque hic pace fruens, delubri in limite portam
Magnificam exstruxit, largo et praedivite sumptu.
Inde instauravit positas in montibus urbes,
Aeriasque arces tutae munimina terrae
Extulit et turres, et amoenis saltibus aulas,
Et quae secessum exhibeant praetoria Regi.
Bella quoque Ammonem contra felicia gessit,
Et genti imposuit stipendia maxima victae,
Argenti centum numeranda talenta quotannis:
Triticeaeque decem cororum millia messis,
Ac totidem coros hordei: nam iussa secutus
Caelica, successus habuit sine labe secundos.
Post illum regni sceprtum capit impius Achas,
Heu, quam dissimilis patrum, quam degener heres?
Non ille umbrosa sub qualibet arbore tantum
Numen adoravit fictum, non collibus altis
Tura cremare modo est ausus, non quicquid ubique
Peccaverunt [Orig: Peccârunt] alii, solum peccavit et ipse:
Quin etiam, proh triste nefas, sua cara Molocho
Pignora combussit flammis, animaque litavit
Humana dirae devota in valle Gehennae.
Insuper et statuas erexit, et aurea Beli
Signa, suas illi sacravit ritibus aras,
At non hanc rabiem sivit DEVS aequus inultam,
Retibuitque viro sua praemia danda profano:
Nam Syriae Regem patriis attraxit ab oris.
Qui victos acie cives delevit Iudae,
Abduxitque viros cum praeda ingente Damascum.
Nec minus ex alia contrivit parte Peiacas
Samariae Dominus, viginti millia centum,
Vna quos pugna et miseranda strage cecidit.
Sichrius hic [Orig: hîc] etiam Ephraeo de sanguine quidam
Heros eximius, conflictu stravit eodem
Maeseiam Regis natum, Africamque, Ducemque
Elcanam Solymae furioso a Rege secundum:
Millia bis centum imbellis tum capta catervae,
Matres atque senes, pueri, innuptaeque puellae.
I nunc et patrios revereri disce penates,
Et cole quos Mosis praescripsit pagina ritus.
Post etiamSolymam coniunctis viribus urbem
Obsedere duo Reges: Rasisque Syrorum,
Samariusque Pecas, sed non valuere potiri
Obsessa, et patriae sua limina quisque petivit.
Aelthiam tamen Hebraea de gente recepit
Rasis, et huc Syrios eiecto cive colonos
Indigena induxit, spoliis ditatus opimis.
Praeco fuit quidam, quem numen agebat, Obedus,
Praescius arcani vates, casusque futuri.
Ille Israelaeis legionibus obvius ibat,
Samariam captae raptantibus ora caterva:
Atque ait: Ecce DEVS vestrorum magnus avorum,
Succenset tribui scelere irritatus Iudae,
Inque potestatem dedit haec imbellia vestram
Pectora: cur tandem praeceps victoria iustum
Nescit habere modum? quot corpora caesa virorum?
Qui cruor effusus? penetrat furor aethera vester.
Nunc etiam matres viduas, orbosque parentes,
Pupillosque inopes, Solyma raptantis ab urbe,
Vt servi vestro dein, ancillaeque capistro
Subiecti, reliquos miseri famulentur in annos.
An non peccatum satis est? an crimine nullo
Foeda manus vestra est? an ab omni labe remota?
Audite haec igitur, nec temnite verba prophetae,
Reddite captivos, patriaeque reducite ad urbes:
Ne consanguineo natos e semine fratres,
Durius aggressi, Iehovam stimuletis ad iras,
Nam furor a Domino vobis furor imminet ingens.
Dixerat: Ephraea cum quidam stirpe creati
Repressere gradum, Asarias, atque Amasa princeps,
Barachias atque Ezechias, sic farier orsi:
Ne socii, ne captivos ducamus in urbem,
Ne Dominus iustam vindex exasperet iram,
Nosque gravi multet facto ob crudelia damno.
Nam cur peccato peccatum, crimine crimen
Et scelere augendum scelus? hac satis ante malorum est
In vita, Domini quibus irritavimus iram.
Haec illi: at subito morem gessere catervae
Samariae, et manibus dempserunt vincula captis.
Insuper et nudos texerunt vestibus artus,
Languentesque refecerunt potuque ciboque
Et laesos unxere homines, fessosque labore
Corporeque infirmos, cura imposuere sequaci
Iumentis fratrumque manu duxere benigna,
Vber qua Hierichus palmetum moenia cingit
Tempore tunc illo, Assyriam transmisit in aulam
Regni oratores Achas, qui nuntia Regi
Ferrent Tiglatho:
Servus tuus, alme Monarcha,
Aut potius natus, tua nos ad limina mittit
Auxilia oratum, succurre potentibus armis,
Et fer opem Syrium contra, contra Pecaiam:
Qui mihi vim faciunt, et duro Marte resistunt.
Addidit his verbis donaria cernuus Achas,
Argenti atque auri, quicquid penetralia templi,
Quicquid servaverant [Orig: servârant] laqueata palatia Regis.
Paruit his votis Tiglathus, et alta Damasci
Obsidione premit tecta, expugnatque capitque
Et Regem occidit Rasin, civesque subactos
Cyrenen ducit patria tellure remotam.
Tum vero hoc Achas Tiglathi ingente triumpho
Excitus in Syriam cum magno occurrit ovatu.
Grataturque viro palmam, templumque frequentat,
Et sacra Assyriis offert sua munera Divis,
Auspicibus tantorum operum, captaeque Damasci.
Viderat hic Achas, dum singula perspicit, aram
Ingentem, augustam, Maiestatisque refertam,
Exemplumque capit stimulante libidine caeca,
Omnem depingens arae speciemque situmque:
Mox et Pontifici transmittit ab arte figuram
Et iubet hui similem Solymaea per atria templi
Extruat, haud ullis parcendo sumptibus aram.
Non renuit summus mandata facessere praesul,
Oblitus simul ipse sui, magnoque paratu
Aedificat temploque novam locat impius aram.
Vtque Damascena Rex urbe revertitur Achas
Approbat obsequium Vriae, Divisque Syrorum
Hoc super altari, sua sacra cibaria demens
Atque holocausta offert, spargitque cruoribus aram
Sacrificam, et fuso libat libamina vino.
Tum Salomoniacum de sede altare removit,
Et Boream versus delubri in pariete ponit,
Substituitque loco quam praesul fecerat aram.
Grandior haec illa multoque augustior esse
Visa bono Regi, quam summus in aede Sacerdos
Praecipue coloret divosque adoleret honores:
Hac super et quicquid praescribit pagina Mosis
Vero offerre DEO: seu Sole cadente sub umbras,
Seu matutinos tollente e noctibus ortus.
Nec Regi obsequium renuit tam turpe Sacerdos
Impius Vrias, adeo regnabat ubique
Foeda superstitio: veterumque oblita parentum,
Regis ad exemplum se subdita turba gerebat.
Fusile quin etiam labrum detraxit ab aeneis
Bobus, et imposuit saxisque soloque pavito.
Nec non et basium clausuras, impete caeco
Abscidit, eque ipsis mallubria sancta removit.
Quid furis ab demens Divam Salomonis in aedem?
Desine, nam venite lustris labentibus aetas
Cum Rex Assyriae flammis haec omnia vertet
Limina, teque ista grassandi mole levabit.
Sed postrema tamen fuit haec quoque cura tyranno
Esset ab insidiis ipsa ut sat tutus in aede,
Securoque novos spectaret lumine cultus.
Nam quo stare loco per sabbatha festa solebat
Rex tabulis saepto, quoque ipsi ad grande sacellum
Pulicus ingressus regali e sede patebat:
Hunc ita convertit intra penetralia templi,
Cernere nequis cum posset, seu sacra petentem
Atria, seu noti redeuntem ad limina tecti.
Aspicit haec oculis dudum DEVS aethere iustis
Iratusque novos Regi passim excitat hostes.
Tunc et Idumaeae praedas egere cohortes.
Illius e terris, nec non et multa sub Austro
Firma Palaestinae coeperunt moenia dextrae,
Aialon, et Socho, Gadarothum Bethsameenque
Et Gimso, et Thimnam, cum vicis undique captis,
Ereptas Achae furiatis viribus urbes.
Nam DEVS auxilio populum nudaverat omni
Ob scelus, et spretos verae pietatis honores.
Haud minus Assyriis actus Pilnesser ab oris
Intulit arma viro, e veteri novus hostis amico,
Et Solymam obsedit, sed non tamen eruit urbem.
Illum muneribus sacro de limine raptis,
Priscorumque opibus Regum, procerumque crumenis
Exhaustis cepit, turbata ut cederet urbe.
Ante tamen Syrios stauit pacare penates
Impius, et divis sua sacra offerre Damasci
Haec secum tacito demens sub corde volutans:
Dii Syriae Regum praesto cultoribus assunt,
Auxiliumque ferunt, sua numina rite vocanti:
Hos ego nunc etiam caesis placabo iuvencis
Vt mihi clementes assint faveantque precanti.
Dixit: et Assyrio pacata in regna reverso,
Omnia diripuit Salomonia vasa sacrorum,
Occlusitque fores templi, Solymamque replevit
Et reliquas omnes diris altaribus urbes,
Tus ubi votiva mystes adoleret acerra
O stolidas hominum mentes, o pectora caeca
Quae semel impietas a sancti tramite veri
Flexit ad errores, et vanis imbuit aris.
Iamque ubi vicenos regnasset perfidus annos
Sublatus fatis feralibus occubat Achas.
Non illum celso domus est dignata sepulcro
Patria, nec cineres inter tumulavit avitos,
Sed vili posuit contectum rupe cadaver.
Rexerat interea, post caesum, Hosaea, Pecaiam
Samarias urbes nonum infeliciter annum:
Haud ullo melior Regum pietate priorum,
Omnia Nebathidae similis cultusque fidemque
Hunc contra Assyria Rex Salmanasser ab ora
Ingentes equitum duxit, peditumque catervas,
Samariamque omnem cinxit legionibus urbem.
Hosaeas impar cum sese opponeret hosti,
Crudeli victus pugna, seseque suosque
Dedidit, et frenos serviles ore momordit,
Assyrio mittens sua iussa tributa quotannis.
Mox tamen occulto feriit nova foedera pacto,
Impius Aegypti cum ege fidemque fefellit
Assyrio, frustra tum reclamante propheta.
Iamque recusabat stipendia solvere Regi
Debita, et excussum pellebat ab ore capistrum:
Tunc iterum saevas affraxit in arva cohortes
Samaria Assyrius, terram populatus et urbes,
Cunctaque permiscens flammis ac caede cruenta.
Inde triennali Rex obsidione premebat
Moenia Samariae, debellataque potitus,
Omnes abduxit patrio de limite cives,
Assyriasque gregem captum dispersit in urbes,
Halam translatos, Heboramque, et in extima Medi
Oppida, servitio addictos, frenooque perenni.
Capta sed Assyrios traduxit in arva colonos,
Ammathiae cives, Cuthaeque et divitis Avae,
Eque Sepharvaea, et magna Babylone vocatos,
Moenia possessum qui bello capta venirent:
Samariae vero Dominum (mirabile dictu)
Abripuit vinctum, et tenebroso carcere clausit,
Hic finis regni Samariae, hic exitus ingens
Tercentum totos quod iam duraverat annos,
Impia Nebathidae primordia fine probante.
Nam patrios postquam ritus, legesque sacrorum
Neglexere, Deosque sibi finxere profanos,
Numine deserto, quod rubra per aequora longis
Tractibus Hebraeos in terram duxerat istam:
Has sibi pro diro pepererunt crimine poenas.
Nullum etenim scelus est, aeterna dignius ira
Quam verum non nosse DEVM, vel temnere notum.
Hanc adeo ob causam Chanaae da semine natam
Progeniem, patriis DEVS ille eiecerat arvis:
Impia quod colerent vetitorum numina Divorum [Orig: Divûm] .
Non tamen exemplo Isacidae sapuere reiectae
Gentis, et huic ipsi scopulo impegere cavendo.
Omnia nam statuas posuere per oppida lati
Limitis, et celsi quovis in vetice collis.
Aras quin etiam patula statuere sub omni
Arbore, et vetito coluerunt numina ritu.
Nec satis hoc illis auro conflasse iuvencos,
Qualem Niliacus veneratur liniger Apim:
Lunam etiam Solemque viri, stellasque micantes
Supplice adoraverunt [Orig: adorârunt] cultu: votisque vocaverunt [Orig: vocârunt] .
Hinc etiam casus divinavere futuros
Astrologi, rabidus quae verteret oppida Mavors,
Quos Venus utiliter positos attemperet ignes,
Figida Saturni quos orbos stella crearet.
Insuper et volucrum linguas, aviumque volatus
Stulti observabant: imprimis impia Beli
Heu, toties vetito venerati numina cultu,
Cuncta profanabant terrae loca: tum sua flammis
(Horresco referens) natorum care suorum
Pectora sunt ausi sine mente cremare Molocho.
Qua scelerum Lerna, quo diri crimine cultus
In se irritaverunt [Orig: irritârunt] commoti caelitis iram.
Plurima tum sacri cecinere oracula vates
Et regni casus praesagivere futuros:
Sed nihil Esaias potuit, nihil inclytus Amos,
Efficere aut zelo Ieremias excitus alto.
Omnia nam rapidis dederant hortamina ventis,
Et stolidi Reges, et peior Rege Sacerdos,
Atque intra templum populus peccabat, et extra.
Dum tandem iusta Dominus succensuit ira
Assyrioque dedit populum frenare tyranno
Isacium, et patrias victori tradidit urbes.
Discite mortales verbum caeleste salutis
Quaerere, iustitiamque sequi, nec temnere divum.
Ecce autem, antiquis iam possessoribus actis
Flebile in exilium, peregrinus ut arva colonus
Obtinuit, saevi passim irrupere leones:
Et iugulant homines, atque obvia quaeque trucidant.
Quae res Assyrii postquam devenit ad aures,
Et quod causa mali tanti, ignorantia Divorum [Orig: Divûm]
Samariae: propere captis ex omnibus unum
Levigenam mittit, doceat qui sacra colonos
Assyrios, patriosque DEVM pro more vereri.
Cumque Sacerdotum rediisset ab urbibus unus
Exul, in Hebraeas Euphratae a flumine terras,
Edocuit ritus gentem, quos tradidit olim
Corniger Amramides populo: sed sacra profanis
Dum permiscerent irato caelite gentes
Effecere chaos sibi religionis avitae.
Nam positis passim super alta cacumina fanis
Quique suo coluere Ioves, ex lege sacrorum
Quae sibi fatidico Moses praescriberet ore.
At non hic placuit confuso foedere cultus
Caelicolae Domino, socium qui nescit honoris.
Ferre sui, et solus vult casta menta vocari,
Solus adorari, solus sine fine timeri.
Aurea fatidici ceu mandat pagina Mosis.
Tempore post longo terris duravit in istis
Mista superstitio, quae partim numen amabat
Hebraeum, partim statuis sua sacra ferebat.
At vero melior regni sors stabat Iudae,
Et Salomoniacam sua prisca redibat in aedem
Religio, Ezechia rerum sceptrique potito.
Namque hic Davidae sapiens imitator, avitum
Restituit cultum, et verae pietatis honorem.
Ac primum clausi reseravit limina templi,
Et parietinas valvae instauravit et aedis,
Quicquid et insani violavit dextera patris,
Inde Sacerdotes Solymaea ad templa reduxit
Dilapsos tristi exilio, latumque vocatos
In vicum, laetos sic est affarier orsus:
Principio ritu vos-met felice piate,
Vt mundi intretis veneranda sacraria fani,
Tum sordes auferte domo: quibus ante paternae
Foedavere manus tam sanctae altaria sedis.
Imprimis Syriam lacerate bipennibus aram:
Nam nostri Dominum male deseruere parentes,
Tergaque legitimo vertere fugacia cultu.
Non ipsi templum ingressi, non denique passi
Huc intrare alios: sed praeclusere furentes
Ostia, et accensas misere exstinxere lucernas,
Moseque neglecto nec ture, aut farre litaverunt [Orig: litârunt] .
Hinc furor ille DEI exasit, Solymaeaque duris
Diripienda Syris dedit arva, focosque sacratos.
Vt nos abiectos (oculis quod cernitis ipsi)
Barbarus, heu, sannis exsibilet hostis acerbis.
Hoc illud scelus est, contempto numine DIVI
Ense quod hostili nostri cecidere parentes,
Et nati, et matres simul, innuptaeque puellae.
Et nostrae exilio sevitum abiere maritae.
Nunc placet ergo mihi foedus renovare, quod olim
Cum nostris pepigit patribus DEVS, et prece casta
Quas meruere patres, et nos, avertere poenas.
At vos filioli, quos gignit amabilis aura
Flaminis aetherii mihi: vos, quibus ista potestas
A summo commissa DEO, pia tura cremare,
Et caesis iram Domini placare iuvencis:
Eia agite, officii curam tractate fidelem,
Sublataque mora, mundate sacraria templi.
Dixerat: illi omnes Regis mandata capessunt,
Seque octo mandant solita de lege diebus,
Et thalamum in vetitis numerant, cunctique laboris
Immunes, modico celebrant ieiunia victu.
Post templum ingressi, statuas aramque Damasci
Et quicquid foedi inventum, rapiuntque trahuntque
Et liquidi abiciunt vastas Cedronis in undas,
Restituuntque loco divinum altare priori,
Et mensas renovant, pollutaque vasa sacrorum.
Totos octo dies reparandae a sordibus aedi
Consumpsere viri, tantum prior obfuit aetas.
Demum confectis praescripto ex ordine rebus,
Regi haec significant: procerum qui ingente caterva
Saeptus, adit sanct purgata sacraria tecti:
Hic septem tauros, totidem cum patribus agnos,
Atque hircos septem, reglia munera, mactant
Linigeri, toti sua sacra piamina regno.
Quicquid enim populus, quicquid cum Rege Sacerdos
Peccarat, sacris sparsoque cruore litatum,
Et quod tingebat votiva altaria, tabo.
Mox etiam cytharas, et nabla sonora, tubasque
Cymbalaque inferri Rex iussit, et organa vocum,
Et laudare DEVM cantu, et clangore tubarum,
Donec magna sacros consumeret ara iuvencos.
Inde solo incumbunt et Rex proceresque virique
Et veniam exposcunt scelerum, et prece numen adorant,
Cantoresque iterum suavi modulamine cantant,
Quae quondam Isaides docuit, quae magnus Asaphus.
Rursus ibi Ezechias curvato poplite supplex
Accinit, et laetas hilari dat gutture voces.
Postremo et grates hominum testantia mentes
Sacra iubet fieri, pro religione reducta,
Proque pio er merso densa caligine ritu.
Hic animis cives prompti, atque volentibus ultro
Ingentem expediunt numerum pecudumque boumque:
Agnos bis centum, centumque holocausta bidentes,
Sescentosque boves, er septuaginta iuvencos,
Atque ovium rursus tria millia, munera grati
Pectoris, et plausum sibi, laetitiamque diei.
Nec iam mactandis tot sufficiebat ad aram
Turba Sacerdotum tauris, lectique caterva
Levitae e media, qui munus onusque ferebant.
Tandem festivi completa luce diei,
Omnibus in laetae profusis gaudia mentis.
Et Rex er populus templum sollemne reliquunt.
Ipse sed Ezechias divina percitus aura
Reliquias parvae vocat ad sua sacra Manassis,
Ephrigenasque viros, scriptis de more tabellis:
Paschatos ut secum celebrent sollemnia fest,
Quae iam nunc proceres Solymaeo proxima templo
Decreverant [Orig: Decrêrant] veteris sacrare ex ordine ritus.
Sed rident illi missas a Rege tabellas
Exiguos numero praeter, quos inclyts Asser
Et Sabulo, et nondum captivus ab urbe Manasses,
Propulerat festum Solymaei invisere templi,
Magnaque confluxit pascha ad sollemne caeterva.
At quando huc multi non mundo corpore cives
Passim adventaverant [Orig: adventârant] , primus labor aede sacrata
Expurgare nefas taurorum caede, virosque
Sanguine conspersos purgare, ut paschatis agnum
Puris tractarent manibus, puro ore cibandum.
Ipse quoque Ezechias duplices ad sidera palmas
Extende:
Esto mitis DEVS, esto benignus,
Inquit, et hospitibus recto te corde professis
Ne vitio vertas, quod non sat corpore mundi,
Istius visunt sanctissima festa diei.
Audiit hanc vocem DEVS, indulsitque popello.
Insonuere tubae, cantusque dedere Levitae
Officio functi septemque epulata diebus
Turba Sacerdotum, divini paschatos agnum,
Et sine fermento panem comedebat edendum.
Et quia tot numquam celebratum pasche per annos,
Septenis festum sibi produxere diebus.
Rex vero reliquae lauta ad convivia plebis
Mille dabat tauros, oviumque huc millia septem.
Millia dein ovium proceres, et mille iuvencos
Fratribus addiderant peregrino a limite gressis.
Omnis laetitia tunc urbs, plausuque virorum
Perfusa, atque hilares hilari cum Rege catervae,
Grandia sollemnis celebrarunt festa diei,
Et laetum Paeana viri matresque canendo
Iubilaeo celsum complerunt aethera plaus.
Tunc etiam Solymae latis altaria vicis
Diruta, et undisonus proiecta Cedronis in amnem,
Egressique sacris festivae e moenibus urbis
Iudigenae, lucos exstirpavere profanos,
Et nemorum statuas et testas frontibus aras,
Hoc imitatus idem fregit sua signa Manasses,
Fregit et Ephraeus statuas in montibus altis,
Vivus enim mentes acuebat, et arduus ardor.
Et in secessu nemorum locus, aereus in quo
Stabat adhuc serpens, quem Moses fecerat olim
Suspensum e ligno, morsae solatia turbae:
Hunc precibus cultum populi dixere Nehustam,
Tureque honorabat ceu Divi numinis aram.
At vero Ezechias durum exsecratus honorem,
Aenea comminuit veteris simulacra colubri.
Vera fides quos non stimulos in pectore vertis?
Nemo huic Ezechiae par ulla aetate priorum,
Nemo illi maior vera pietate nepotum.
Ille etiam pulcro componens ordine turmas,
Certa Sacerdotum tribuebat munia coetu:
Rite ministrarunt ut festis sacra diebus,
Laudarentque DEVM suavi modulamine vocum.
Insuper et proprio fundabat praemia censu,
Materiamque sacris quavis bis luce ferendis,
Sabbatha quos sumptus poscebant, quosque Calendae.
Tum populis etiam praecepit ut alma ministris
Munera sacrificis, largo cum fenore ferrent:
Vnde suis ille studiis operisque vacare
Possent, nec tempus quaerendo insumere victu.
Ocius imperio parent, et praemia ruris
Primitias decimasque ferunt, de divite cultu:
De vino, atque oleo, de melle, et quicquid ubique
Producit tellus hominum largissima nutrix.
Quin et Samarii si qui de limite regni
Exosi crudele nefas, ritusque pofanos,
Migraverant [Orig: Migrârant] aliquas Iudae dicionis in urbes,
Rite dabant decimasque boum, niveaeque bidentis.
Et quae suscepto praestanda piamina voto.
Hinc frugum cumulus pecudumque excrevit acervus,
Vt saturi haud possent tantum consumere victum
Levigenae et semper remanerent plura comestis [(perhaps: sense)] .
Horrea tum primum Rex et granaria fecit
Delubrum circa, laudato civis amore
Largifluaque manu, qui tanto fenore curam
Susciperet, sanctique gregis, rerumque piarum.
Denique et Ezechias, simul Asariasque Sacerdos
Praefecere viros servandis frugibus aptos
Ceu condos promosque suos, qui tempore iusto
Horrea concludant, et egeno clausa relaxent.
Ianitor hic etiam templo delectus Iemna
Patre satus Coreus, reliquis praeesset ut unus.
Cura illi, quae quisque daret votiva sacello
Sponte sua dona e manibus sibi sumere vulgi,
Inque Sacerdotum puras transmittere palmas,
Ante levanda DEO, quam Caelica flamma cremaret.
Inde aliis etiam pagos et moenia circum
Qui colerent, templi merces sua missa ministris:
Dante suum Coreo tum cuique ex ordine munus,
Quisquis enim altari servit foveatur eodem.
Praeterea et manibus sua dona triennibus apta,
Et qui maiores natu Salomonis adibant
Limina Levigenae, facturi ex ordine sacra,
Quique Sacerdotum venerando sanguine creti,
Bis denos pluresque aevi feliciter annos
Linigeri attingerant, nec non infantibus horum,
Et pueris, matrumque choro, innuptisque puellis,
Totius e magno sacratoque agmine coetus
Publica de reditu templorum alimenta dabantur.
Postremo his etiam qui multa suburbia terrae
Vrbem extra Solymam tota dicione colebant,
Certa ministrabat maribus stipendia quaestor,
Subsidioque gregem felice levabat egenum.
Haec tunc Ezechiae cunctas sua cura per urbes,
Hoc Regi studium delubri alimenta ministris
Largiri, et dignum Levitis addere victum.
Quicquid enim curae sacris operaeque locabat
Ritibus augendis, et civibus aequa ferendo
Iura suis, legesque fori, patriamque tuendo:
Omne id sincero praestabat amore supremi
Numinis, et vera motus pietate sacrorum.
Hinc fortunatis illi successibus, orsa
Omnia, nec coepto bonus exitus abfuit ulli.
Ecce autem Assyrio Babylonius orbe tyrannus
Improvisus adest, terramque ingressus Iudae
Et ferro et flammis, et caedibus omnia miscet
Obsessasque capit totis in finibus urbes.
Rex Solymae metuens fontes occultat aquarum
Vrbem extra, procerum sic exhortante corona:
Scilicet ut limis cassum salientibus hostem
Excludat capmis et ab obsidione repellat.
Insuper et muros collapsaque tecta refecit,
Exstruxitque altas turres, unde eminus hostem
Armati telis possent detrudere cives.
Tunc etiam Millo, quae pars coniuncta Sioni
Tunc erat, effecit valido munimine firmum,
Constituitque suis nova propugnacula muris
Et catapultarum iaculorumque addidit arma:
Ipsos sed clipeis cives instruxit, ut omnem
Assyriae valeant vim populsare [(perhaps: sense)] catiae.
Denique concilio lata regione viarum
Collecto, ad portam proceres affatur amicos:
Este viri fortes, maestumque e corde timorem
Pellite: pro nobis plures huc tempore pugnant,
Quam pro tot Medis: illos fiducia regni
Armataeque manus, et equestria robora firmant.
Nobis auxilio DEVS est, qui protegit alis
Nos et nostra suis: hoc urbs erit auspice tuta.
Haud minus interea captis Sanheribus in agris
Grassatur late, et propius castra admovet urbi,
Lachide iam domita debellataque potitus.
Ipse sed Ezechias hoc casu territus urbis
Mittit legatos pacem a Babylone redemptum,
Haec Regi Assyrio caduciferi ore locutus:
Peccavi fateor, quod caeca mente rebello,
Impostumque patri natus non pendo tributum,
Da veniam fasso, nostroque ex orbe recede,
Iusseris hinc quicquid dabitur tibi deinde petenti.
Haec trepidus pater Ezechias: petit ille trecenta
Argenti demens triginta aurique talenta.
Cum Rex Iudaeus fano sacro omne repostum
Abstulit argentum, et tectis regalibus ipsis
Thesauros veteres pro pace exprompsit emenda,
Aurea quin etiam quae fixerat antea valvis,
Delubri, nudis detracta est bractea valvis,
Et pro serata Assyrio transmissa salute.
Nulla fides pietasque viris, qui castra sequuntur:
Namque ubi tam dives retulisset ab hostibus auram
Cyclops Assyrius, legatos mittit ad urbem:
Thartanem, magnaeque magistrum Rabsacin oris.
Qui valida comitante manu venere sub urbis
Moenia, lustrantes aditum, dicta salute,
Regem ad colloquium magno clamore vocabant.
Illos auditum fidos ex urbe ministros
Ezechias mittit, Ioam Scribamque Sebenam,
Atque Eliachimum, dicenda tacendaque doctum.
Hos tum Rabsacides verbo est affatus acerbo:
Dicite Iudaeo Sanheribi nomine, Regi,
Quid struis? aut qua spe magnam Babylona lacessis?
Consiliumve tibi et vires superesse potentes
Confidis, tanto ut possis opsistere bello?
An te Aegyptiaci tumidum vanissima reddunt
Promissa, et vana spe perfida pectora lactant?
At quid Niliacus Pharao, nisi tristis harundo,
Fractaque, cui tuto non quisquam inititur aeger?
Nam neque sustentat, nitentemque insuper ictu
Sauciat, ac saevo pertransit vulnere palmam:
Desine tam miseri, telis, confidere Regis.
Quod si dicatis Caeli vos numine fretos
Bella parare hosti, quaenam fiducia quaeso
Occaecat mentes, qui Divos creditis aequos
Et lenes vobis, quorum delubra, nemusque
Atque aras, rabido fregistis ubique tumultu?
An soli Solymae atque ui confiditis arae?
Quin imo? si forte placet, stipuletur Iuda,
Cum Rege Assyrio: duo millia noster equorum
Huc Saneribus aget, num sint ex agmine vestro
Tot vobis equites, qui frenent ora lupatis
Tergaque conscendat sellata, equitare huc satrapa plures
Educet castris, quam vos ex omnibus oris.
At neque Niliacos si detur flectere currus,
Niliaci poterunt iam vos defendere currus.
Quid? quod sunt etiam nobis oracula vatum,
Quae vestros iussere armis populare penates,
Polliciti eventus felici Marte secundos.
Nec DEVS hoc prohibet vester (si quis modo vester
Est DEVS aut aliquod numen respectat Iudam).
Sed vestros vastare sinit, vestri immemor, agros.
Dixerat: Hebraei demissis vocibus orant,
Vt Syrio deinceps illis sermone loquatur,
Ne populo norit, qui stabat moenibus altis,
Quaenam inter sese comissa negotia tractent.
Altiua at vocem Assyrius cum murmure tollit:
Audite Hebraei magni dictata Monarchae,
Ne vos Ezechias, ne spe deludat inani.
Nam numquam Assyrio vos eximet ille capistro,
Nec vos auxilium deinceps sperabitis ullum
Caelitus, Ezechias Divos sperante benignos.
Sed si quid vobis restat iam pectoris aequi
Neglecto Ezechia, nostro parete Monarchae,
Et vos praescriptas sub pacis mittite leges.
Dedite vos vestrosque lares, aperite reclusas
Assyrio portas: hinc sedes fata quietas
Attribuent vobis, tranquillaeque otia vitae:
Quisque frui ut possit patrii proventibus agri,
Assyrias donec laeti migretis in oras,
Est ubi pingue solum, quod lacte et melle redundat,
Terra ferax Cereris, Bachique et pinguis olivi,
Sic mihi vivetis nullo discrimine pressi.
Quid iuvat Ezechiae monitus audire furentis?
Quid spes fallaces animo captatis inani?
Ceu vos ex alto DEVS adiuturus Olympo
Afforet, rebus et cupiat succerrere lapsis?
Num vero Assyriis potuere resistere telis
Di, quibus ereptas bello superavimus urbes?
Vah, DEVS Emathiae, DEVS Arphados urbis, et Avae,
Atque Sepharvaeae, quibus in regionibus errant?
At quo proripiunt? quibus occultantur in antris?
Quid? num Samarium nuper sua numina Regem
Eripuere manu Assyrii vinclisque Monarchae?
Scilicet huic Solymae DEVS insuperabilis urbi
Restat, et his possit nostris obsistere telis.
Dixerat, et populi demens responsa moratur.
At nihil hi contra, sic Rege vetante, superbis
Respondent dictis, donec de rure reversi
Legati, Assyrii referunt dictata tyranni.
His Rex auditis, trabeae dirumpit amictum
Induiturque artus sagulo, templumque frequentat,
Et precibus multis numen coeleste fatigat.
Tandem etiam Isaiae scitatum oracula vatis
Mittit legatos, qui coram haec maesta locuti:
Haec est illa dies, luctus et plena doloris,
Casibus insultat qua nostri impius ore
Assyrius, summoque DEO convicia dicit,
Nosque ipsi in diro versamur turbine mortis.
Vt mulier quondam quae partus aegra dolore
Concidit, et toto amisit de corpore vires.
Audiit ipse DEVS quae opprobria dixerit amens
Rabsacides, quo vivum proscindat Iudae
Numen, et Hebreais quam dira pericla minetur.
Tu precibus pater alme tuis, ad sidera fusis,
Reliquias serva crudelis ad ense tyranni
Haec tum legati, vates quibus ista vicissim
Dicite pacifico Regi, ne mente pavorem
Concipiat trepidum, quando istae-c crimina gentis
Audiat Assyriae: non haec impune tyrannus
Probra DEO dixit, iam nunc formidine mentem
Illius opplebit non grato nuntius ore,
Regressusque domum patria occidetur in urbe.
Interea Aethiopum Assyrias exercitus oras
Rege actus Taracha validis invaserat armis,
Rura Nini vastans: quod postquam resciit audax
Contemptor Divorum [Orig: Divûm] , et iusti Sanheribus et aequi:
Ocius accelerat patrios defendere fines,
Sed Solymae tamen ante cupit sibi moenia dedi,
Missis Ezechiae quas scripserat ipse tabellis,
Plenis opprobrii atrocis, plenique minarum.
Ne te seducat vani fiducia Divi
Quem colis, et sacris nimium venerare profanis,
Ceu belli vitar vices, Solymamque tueri
Auspice tam certo possis: quod numen in orbe
His quaeso potuit sine clade resistere telis?
Aut quosnam populos Dii servavere priores
Ne caderent manibus Sanheribi, armisque parentum?
Nonne patres nostri regionem Gosan et Haram
Et Respham, civesque Edenae, et Telassaris oram
Ceperunt, nullo divorum [Orig: divûm] loca numine tuta?
Rex ubinam Aemathiae latet? aut Rex ille Seraphus?
Aut Rex Arphadiae? quos nostris ante lacertis
Vicimus et divum frenavimus ora lupatis?
Has ubi crudeles Sanhibero a principe chartas
Rex accepisset, delubri adit atria sancti,
Expassisque orat numen caeleste lacertis:
Isacidum custos DEVS, o pia cura tuorum,
Qui fano hoc habitas ad sacram foederis arcam.
Tu solus DEVS es, tu solus numine Caelum
Et terram torques, quae tu pater alme creasti,
Solius imperioque tuo terrestrio parent
Regna: tuas nostris resera clamoribus aures,
Exaudique preces, et res pius aspice nostras.
Probra tibi dicit Sanheribus, et ingerit ore
Et chartis maledicta suis, te laedere vivum
Nil veritus Caeli Dominum, et proscindere dictis.
Vera quidem memorat, quod cetera numina terrae
Fictitiique Ioves, nec se defendere contra
Assyrium possent, nec caeco pectore fretos.
Nam quid ligna queant? quid saxea signa? quid istae
Effigies hominum manibus ferroque politae?
Tu vero DEVS es nulla formabilis arte,
Qui terras omnes, qui sidera celsa gubernas,
Eripe nos miseros hostilibus eripe telis.
Vt discant gentes Dominum te nosse potentem
Regnorum, et solum Regem te dicere Regum.
Vix dum desierat Rex inclytus ista precari,
Cum DEVS hac illi Isaiae de pectore voces
Reddit, et egregio praebet solamina Regi.
Quae tu me Assyrium contra divine rogasti
Ezechia, haec alto percepi Dius Olympo,
Statque haec adversus Sanheribum certa voluntas.
Filia dilectae spernit te virgo Sionis,
Subsannatque minas, Solymae te filia ridet,
Commotatque caput, manuumque Ciconia pinsit.
Nam quem sprevisti? cui tot convicia dixti?
Quem contra voces iactasti nuper inanes?
Alta supercilii quem contra nubila tollis?
Nonne DEVM irritas? nonne Israelica temnis
Numina? nam quorsum vocum tua lingua superbas
Proicit ampullas et sesquipedalia verba?
Conscendi haec, inquis, sinuosa cacumina montis
Curribus innumeris, Libanique in vertice Cedros
Succidi, et venies ad diversoria silvae
Carmeli, extremum lustravi indagine saltum.
Tum puteos fodi, et labris arentibus hausi,
Nostrorumque pedum siccaverunt [Orig: siccârunt] flumina plantae.
At non tu audisti, qui mos meus esse soleret
Tempore iam longo nam quod periere profanae
Edomitae per te manibus victricibus urbes
Hoc nostrae virtutis opus, tu virga furoris
Vna mei rapidum quae proicieris in ignem.
Ergo quod eversae gentes, quod diruta bello
Oppida, quod nullae possunt obsistere vires,
Quod trepidi turpem sibi contraxere pudorem
Numinis est nostri, non vestrae a robore dextrae.
Ac velut herba virens, curva quae falce resecta
Arescit subito, aut tecti quod culmine gramen
Nascitur, ante perit quam maturescat apricum:
Sic et regnorum Maiestas concidit omnis,
Tu quae evertisti, vires me dant secundas.
Novi ego, novi omnes egressus, saeva Monarcha.
Ingressusque tuos, sessusque, et cuncta viarum
Quae tu me contra passim vestigia figis.
Tu furis in me unum, tuus has temerarius aures
Impellit fervor, caecaeque superbia mentis.
Iam nunc ergo tuis ferri orbem naribus indam,
Et labia immisso posthac frenabo capistro,
Teque via per quam venisti ad saepta reducam.
Haec vero Ezechia tibi signa illustria dicam,
Vnde meae videas in te pietatis amorem:
Quicquid sponte sua tellus hoc protulit anno,
Quicquid et hinc eadem feret anno deinde sequenti,
Hoc fruere, et reliquae proventu vescere messis.
Tertia cum demum propeaverint [Orig: properârint] tempora veris
Arva sere, et segentem fecundae collige messis,
Pampineasque altis passim cole montibus uvas,
Vnde tibi plenis spumet vindemia labris.
Tum demum regni vires acquiret Iuda
Radicesque domus Solymaeo aget orbe deorsum,
Et fructum pariet fecundo tempore sursum.
Scilicet hac Solyma prodibunt urbe furentis
Reliquiae belli, incolumesque e monte Sionis,
Haec mens iusta DEI praestabit, et aemula virtus.
At Rex Assyrius non hanc accedet ad urbem,
Nec iaculum immittit tectis, pennisve sagittam,
Nec scutum huc ibit, nec muros aggere cinget:
Sed pede quo venit, pede convertetur eodem,
Non intraturus cui vim parat impius urbem:
Nam sic sermo DEI est, sic caelitus alma voluntas.
Hanc urbem ut servem me gloria numinis urget,
Vrget et Isaidae promissum in saecula regnum.
Sic ait, et vatis quae nox praedicta secuta est,
Angelus hac subito Caelo demissus ab alto
Obruit Assyrii letali castra tyranni:
Centum octoginta caesis et quinque virorum
Millibus, atque una missis ad tartara nocte.
Iamque ubi prima novos aurora reduxerat ortus
Aspicit Assyrius stragem, castrisque cruentis,
Omnia plena necis foedoque cadavere plena.
Nec mora, cum subito turbatus pectora casu,
Arripuitque fugam patriasque recessit in oras:
Regia qua stat clara Nini, quam condidit olim
Coctilibus saxis animosa Semiramis urbem.
Hic dum forte suos delubrum ingressus amoenum
Poscit opem Divos, sacram Sanheribus ad aram
Occumbit telo natorum occisus atroci,
Qui diras patrio maculaverunt [Orig: maculârunt] sanguine dextras,
Assarhaddo tamen regni successit habenis.
[Note: 2 reg. [Abbr.: Regum] 20. 2. Paral. [Abbr.: Paralipomenon] 32. versu. [Abbr.: versus] 32. Ezechias R. [Abbr.: Rex] letali morbo correptus precos fundit.]I nunc, Hebraeum numen Rex saeve lacesse,
Irritaque tibi divinam caelitis iram.
At pater Ezechias morbo correptus acuto
Languida dum ponit moribundus corpora lecto,
Ecce, huic Isaias astat, tentatque iacentem:
Res, inquit, dispone tuas, legataque conde,
Nam te mors isto rapiet certissima morbo.
Rex hic turbatus vultumque avertit, et orat
Caelicolam Dominum, sic tristi mente precatus:
Omnipotens genitor, precibus qui flectere iustis
Si te sincero colui pietatis amore,
Si feci quae grata tibi, si grata locutus
Sum tibi, si veteres auxi cum fenore cultus:
Respice me miserum praesentique eripe morbo.
Nam tu pollicitus longaevae tempora vitae
Omnibus, haud ficto qui te amplectuntur honore.
Sic ait illacrimans, et flentibus irrigat ora.
Ante tamen vates quam progrederetur ab arce
Longius, aetherio venit vox rursus Olympo.
Vade, refer gressum, Regique haec nuntia porta:
Audivi gemitusque tuos, et verba precantis,
Et vidi lacrimas: ubi tertia surget Olympo
Orta dies pulso tam dirae semine pestis,
Invises iterum, quae exoptas, atria fani.
Namque tuae denos et quinque adiecimus annos
Aetati: et stabilem venturo tempore pacem,
Ista nec Assyrius pulsabit tecta tyrannus,
Quae memor Isaidae, memor et, quae gloria nostra,
Hostiles contra defendam hac arce catervas.
Dixerat Isaias [(perhaps: sense)] , et facto emplasmate ficus
Imponit pesti, dirum maturet ut ulcus.
At pater Ezechias, quo signo certior, inquit,
Confirmabo fidem, quod sint ventura deinceps
Quae tu tam largo promittis ab aehtere vates?
Huic praeco Isaias: Cernis solaria patris?
Vine [Orig: Vin] tu autem, gnomon de se quam proicit umbra
Ante decem gradibus iam progrediatur, eundo
Ocius assueto, an (quod erat mirabile visu)
Retrogrado decima haec tangatur linea motu.
Huic iterum Ezechias, faciles progressus eunti,
Vt denis crescat gradibus proclivior umbra.
Malim ego retrogrado Solem decedere passu,
Namque hoc maius erit maiori pondere signum.
Protinus hic Dominum sancto invocat ore propheta,
Quuodque petit supplex hoc obtinet, aetheraque omnem
Voce sua sacer unus homo Solemque reducit.
Vt quando currum prudens auriga volantem
Reprimit, et retro properantes flectit habenas,
Tantum hominis possunt Caelo impetrare vocatus.
Rex Babylonis erat Berodachus, semine Beli
Editus, Ezechiae qui gratabatur amicis
Litterulis, dira erepto de peste, datisque
Muneribus tanti captabat Regis amorem.
Ille sed Assyrii legatos ore benigno
Accipit, et magnis dignatur honoribus hospes.
Quid non ambitio, quid non designat honoris
Importuna sitis? Thesauros protinus omnes
Argentumque viris, aurumque, et aromata terrae
Ostendit, victusque boni nutrimen olivum,
Et firmae imprimis armamentaria sedis.
Nam nihil in totis fuerat penetralibus aedis
Quod non monstrasset peregrinis indice dextra.
At non Isaias tulit aequa mente Propheta,
Ezechiamque inopinus adit, tacitusque profatur:
Omnia dissimulans: Quidnam voluere petentes
Hi peregrini homines: quibus hic [Orig: hîc] e finibus assunt?
Tum Rex Ezechias narrat Babylone profectos
Legatos Regis: quibus omnia vasa palati
Omnes thesauros gratus monstraverit hospes.
Huic praeco Isaias: Audi mea verba vicissim
Aut potius tibi verba DEVS quae caelitus effert:
Adveniet tempus, cum Rex Babylonius urbem
Hanc capiet, gazasque domus, atque omnia secum
Auferet haec prisci quae composuere parentes,
Nec quicquam ex opibus tantis restabit egeno.
Prolem quin etiam quam tu pater ipse creasti,
Captivam abducet, servique palatia Regum
Assyriae vigiles nati in statione tenebunt.
FINIS LIBRI Vndecimi.Tum pater Ezechias: Iustus DEVS, inquit,ubique est,
Illius arbitrio staboque cadamque: sed unum
Hoc peto, me vivo regni tranquilla sit aetas
Pacatosque mei reliquos ut demorer annos.