VINCENTII FABRICII EPISTOLAE Numquam Editae.

Viro Excellentissimo, Clarissimo, Doctissimo DN. IOHANNI PETRO TITIO, Eloquentiae et Poëtices PROFESSORI apud Gedanenses dignissimo, S. D. FRIDERICUS FABRICIUS. PLurima sunt, Vir Excellentissime atque Clarissime, quae me impellunt, ut hunc paternarum Epistolarum fasciculum celeberrimo Nomini Tuo inscribam. Ut taceam enim singulare illud sinceri amoris atque amicitiae vinculum, quod veluti nodus aliquis gordius inter Parentem meum dum viveret, et Te sartum semper, inviolatumque permansit: Si ad ea, quae propius ad me spectant, animum cogitationesque meas dirigere velim, bone Deus! quantus sese Benevolentiae Tuae a teneris, ad haec usque tempora mihi praestitae expandit campus, ut non solum quid primò, quid deinde dicere debeam ipsemet incertus sim, sed verendum potius videatur, ne charta magis, quam materia, deficiat. Quam alienus autem a vana gloria semper fueris, Vir Maxime, mihi satis superque constat: attamen non peccaturum me spero contra verecundiam Tuam, aut pro adulutore, a Te habitum iri confido, si praecipua tantum Summi Tui, et antiqui, et recentis favoris capita enarravero. Debere me Parentibus vitam, ita Tibi, quicquid in me bonarum literarum, si quid illud est, reperitur,

Teque harum omnium fructum a me optimo iure repetere posse, ingenuo animo confiteor. Nam quoad longissime potest mens mea respicere spatium praeteriti temporis, et pueritiae memoriam recordari ultimam, Te et ad suscipiendam, et ad ingrediendam rationem studiorum meorum mihi Principem expertus sum. Neque cessavit bonitas illa Tua inaestimabilis, verum abiturientem me consilio et suasu cognatorum meorum in exteras oras, et faustis ominibus prosecuta est, et literis interdum, quibus nihil gratius mihi unquam evenire potuit, quoties id per occupationes Tuas molestissimas licuit, dignata est. Quid dulcissimos amplexus Tuos memorem, quid conversationem iucundissimam, quibus me in patriam reducem beasti, in tantum ut et dolorum, et gaudiorum Tuorum participem esse me semper volueris? Quid dicam studium Tuum quod in conquirendis Epistolis apud Illustriss. Constantinum Hugenium, Nicolaum Heinsium, Gronovium aliosque Heroes exhibuisti, et ut tandem (quod felix faustumque sit) opuscula haec desideratissimam lucem nanciscantur, inter impulsores et suasores non postremus exstitisti? Iniurius utique essem, et ab omnibus culpandus si pro tot ac tantis beneficiis ingratus esse pergerem, atque illud, ad quod ex ipsius naturae lege ducor, sponte mea ignavissimus negligerem. Fatendum equidem est, iam diu me nihil in votis habuisse maius, nisi ut aliquid redderem, quod Te, Tanto Viro, cuius summam eruditionem quotquot sunt viri docti, amant, ac venerantur, dignum aestimari possit: at vero voto meo temporum ratio nondum suffragata est. Nunc vero

cum Te suasore Opuscula haec prodeant, nullus dubito, quin inter cetera fasciculum hunc Excellentissimo Nomini Tuo consecratum, benevola, qua soles, mente sis recepturus. In qua fiducia dum penitus acquiesco, Deum Ter Opt. Max. ardentissimis precibus meis invoco, ut Te Literatorum Decus carissimae Familiae, doctissimis omnibus, mihique TITIANI Nominis cultori observatissimo salvum et sospitem quam diutissime conservet. Dabam ex Musaeo meo Gedani ipsis Kalend. Octobr. Anno 1684.

VINCENTII FABRICII EPISTOLAE.

DAVIDI CRAMERO. S.

ADhuc oberrant mihi ante oculos, mi Cramere, ea quae heri spectanda in vicino pago exhibuerunt homines ruris et infecetiarum pleni. Sed nolenti hercules: ne erres, aut talibus me credas oblectatum. Equidem profecto Themistoclis votum heic repeto; ut obliviscendi artem me quis doceat. Adeo, ex quo domum fui reversus, fere triennii aetatem accessisse mihi sentire visus sum. Sed, an non belli homines? inquies, sunt. Sane in Arcadia natos credas, ita omnium (sed twn kudi/stwn o)/nwn) sunt optimi. Ne quid tamen mentiar, pleraque ad artem axacta [(perhaps: exacta)] vidimus, praeter cetera, illam civitatis oppugnationem in scena exhibitam. Omnia hic, ut scis, horrenda.

Sine sanguine hercules res tanta fieri non potuit. Quid, quod bis terque iterata? Valde, ut nosti, rei atrocia commoti sumus. Somnum isto loco vix tenebamus. Nihil tamen minus factum est, quam ut Caesar, ab iracundia sua recederet. Adeo, ut crederes seriam rem agi, magnifice sceptrum concussit (sceptrum dextra nam sorte gerebat) non illud aureum quidem: sed quale Homerici Agamemnonis, bona fide ligneum.

Quamvis enim montes rari in Batavia, stipites tamen non pauci: nec praeterea, cum de ineptis hominibus sermo est yuxrologei=n, ut arbitror, absurdum est. Iam autem, cum mulieres, ut pius Aeneas patrem, ita maritos suos baiulare vidimus, lacrumas profecto non tentui: ita me illarum misertum est. Inprimis cum Caesar se circumventum indignaretur

Percommode tamen cecidit, quod placari non gravate voluit. nihil non horrendum iam metuebam. Lepida nihilominus fuerunt omnia ipsi, si Diis placet, Actores risum non tenuerunt. Ceterum nos, nescio quo pacto morosi.

Ne canem quidem irritatum voluit quisquam imitarier:
Saltem si non arrideret, dentes ut restringeret.

Cum tamen sine dispendio nostro id fieri posset. Benigni enim aediles fuerunt: gratis praebuerunt ludos. Nisi forte in eo artificium deprehendatur, quod, quoties eius rei meminimus, risum non teneamus, quem, in re praesenti cum essemus, exprimere nobis non potuerunt. Vides heic'> u(/steron pro/teron, quod tantum abest ut vitium habeat: ut etiam inter laudes sit Principis Poetarum. Plura ineptire volebam; sed tintinnabulum admonet patere publicam Bibliothecam, quam petere, ut consuevi, constitueram. Vale, et mecum, quantum potes, istarum ineptiarum obliviscere. III. Non. Sept. 1631. Ex Musaeo meo Lugd. Bat.

N. N. Amico suo, S. P. D.

ITa est. Elegantes et eruditae sunt, ut sentis, Baudianae Epistolae multum ingenii ubique apparet: multum doctrinae: nec leporis minus. Et ea causa est, cur semper tibi in manibus, in sinu, indefessa industria a te volvantur identidem, et discantur, quae tua est aviditas, ad unam singulae. Nec rara vestigia tantae diligentiae in tuis apparent: in quibus totum viri magni muroqh/kion, omnesque eius arculas, ac pigmenta, non ineleganti profecto curiositate consumpsisti. Equidem sic semper modestiae meae temperamentum indixi, ne quoquam plus sapere velle viderer: tantum abest, ut adolescentiae meae permittam, vel tibi, vel aliis, si quo studio capiuntur, id dissuasu meo de manibus excutere. Nimirum, qui in iudiciis timorem, quam fiduciam, aetatem nostram magis decere semper arbitratus sum. At verum tamen, quia id exigis, non quid sentire te velim, sed quid ipse vel sentiam, vel errem, non gravabor breviter exponere. Scribis deprehendisse te nuper non occultis indiciis, institutum illud tuum mihi non probari. Quamquam ego, cum in ea, quae tunc inter nos dicta sunt, quasi per transennam redeo, vix reperiam, cur eam coniecturam feceris. Sed fortasse fieri potuit ut ignaro et imprudenti quicquam exciderit, unde tale aliquid tibi esset suspicari. Nec profecto valde negaverim. Antiquitatem me semper. non quanta debui fortasse, quanta tamen potui, reverentia esse prosecutum, ita, ut ab ea tum rerum pondera, tum sermonis nitores censeam peti debere.

Id quod praeter Baudium fecere hoc nostro saeculo omnes eruditi. Cum autem fontes iidem nobis pateant, ineptum videri posset, illis omissis rivulus sectari. Optima vero ad imitandum proponenda esse, omnium recte sentientium consensus iubet. Editae sunt variorum Epistolae multae egregiae, docta,e consummatae: quorundam non minus putidae, quam stultae sunt in lucem datae. Inter hos tamen, qui vel tersissime scripserunt, antiquos se praecessisse, ne ipsi quidem a quoquam credi postulent, ab iis etiam mutuatos esse ornatum suum libenter fateantur. Iam vero, eum non potuerint eorum, quos aemulati sunt, similes evadere: quantum, quaeso, efficiet imitationis imitatio. Si enim pictores pulchram faciem numquam ita accurate effingunt, ut non multum ab archetypo labantur et decidant: valde profecto is aberrabit, qui non archetypum, sed expressam inde in deterius effigiem exprimere postulet. Nec tamen haec ita disputo, quasi legendae non sint clarorum hominum epistolae. Imo multa sunt, propter quae et possint legi, et (ita loquor) debeant. Praeterquam enim quod non paucae in emendandis auctoribus, et explicanda historia ac ritibus versantur, quales multae Lipsii et Scaligeri: insuper, quomodo veterum vestigia premere, et illis ereptas elegantias usui nostro vindicare apte possimus, egregie monstrat. Quod quo quisque fuit ingeniosior, eo fecit sollertius. Continent praeterea peculiarem quandam literatorum historiam, adeo, ut fere nullus vel nostro, vel patrum tempore vixerit eruditior, cuius mores vitamque omnem inde discere non queas. Memini me non indiligenter legisse

antehac, quae exstant, eruditorum literas, nec vero nunc, quoties otium ad eam rem fert, intermitto. Unde tantum, praeter alia, profeci, ut nihil fere occulte in Lipsii, Scaligeri, Baudii, talium epistolis notetur, nullus carpatur (nomen enim numquam fere, ut scis, exprimitur) quem ego non, quis fuerit, vel divinem, vel sciam. His adde de scriptis et veterum, et quae nostra maiorumque memoria edita sunt, tum si quid vel bello, vel pace publicè actum est, praeclara iudicia. Unius Erasmi epistolas cùm lego praeter quandam renascentium disciplinarum quasi historiam, inprimis legentem tenent, quas circa exortum purioris doctrinae scripsit. Quippe qui medius et neutrius partis, nihil gratiae (quis enim in Epistola ad amicum?) nihil det odio. quid autem in istis sibi placeat, in illis displiceat, generoso candore exponat. In quibus tamen nihil magis, quam singularem viri versutiam, qui hos ita sibi demereri potuit, ut illos non offenderet, mirari ego soleo. Ut ista omnia non sint; quem non delectent, quaeso, familiares isti, et quasi a praesentibus habiti virorum magnorum sermones: quorum imago est Epistola? quantum ibi iocorum: quantum etiam querelarum: et, quatenus per ludum inter amicos licet, convitiorum? An non te felicem crederes, si licuisset annos aliquot conversari cum Politianis, Manutiis, Erasmis, Caseliis, Scaligeris, Lipsiis, Muretis: eorum mores, vitam, etiam cum in laetis rebus, cum in tristibus essent, cum serio, aut per remissionem vel agerant aliquid, vel scriberent, inspicere? iam vero talium Epistolae cum omnibus te coniungunt perpetuo quodam, et dulcissimo

contubernio. Provexit me, ut vides, dulcedo quaedam tecum loquendi. Itaque heic desino; et plurimum te, mi optime et suavissime N. salvere et valere iubeo. Lugduni Batavor. Non. Octobr. 1631.

Viro Clarissimo HENRICO VAGETIO. S. P. D.

PRolixum silentium tuum, vir Clarissime, incusare nequaquam decorum est pudori meo: qui nihil in me reperio, quod meritò debeat eruditis tuis curis importune intervenire. amorem autem tuum erga me deficere tantum abest ut credam: ut etiam nihil egere his quasi litterarum fulturis satis per se constantem, libenter mihi persuadeam. Nisi quod unum sibi imputari debuisse noster amor, nescio an impudenter, sentiat: ut efficeres scilicet, ne de valetudine carissimi sibi capitis posset esset sollicita. Anxium enim et suspensum est, ut nosti, interdum nihil scire de eo, quem impatienter diligas. Verum his omissis, ad ea praevertar, ob quae ista a me scriptio instituta est. Factum est haud ita pridem, cum ergo ad CL. Heinsium, ut consuevi, inviserem, ut in sermonem de litteris tuis, quibus me viro illi primus insinuaveras, et de ipso te, incideremus. Ibi Heinsius: Et quid ille amicus noster, inquit, nihilne in lucem protulit, et adsignavit famae? non enim trivialem in eo esse doctrinam tunc, cum praesentem inspexi, multis nec dubiis signis visus sum deprehendere. Tum ego, esse te, dicere, ut eruditionis absolutum, ita modestiae et a)filodoci/as2 summum: et ex iis, qui docti esse

malunt, quam videri, utiusque ducere, non degenerem animum, et multarum rerum scientiam secessu tegere; quam inficeto huic saeculo, et iniquo virtutum censori imputare. Atque ea quidem tunc inter nos dicta sunt. Ceterum ego statim ac domum reversus sum, urgendam illam tuam modestiam censui: teque per literas, quae ita verecundae esse solent, ut tamen frontem licentius exuant, compellandum. Memineram enim olim, praesens cum essem, sed timide (habet hoc enim pudor, ut omnia metuenda censeat) per interpretes versiculos aliquot mentionem eius facere. Sed te, et pauca esse quae servares in scriniis [(transcriber); sic: seriniis] , dicere: et aliquando forte mihi et mei similibus committenda. Ad quae tunc ego verecunde silui, quippe qui singularem prudentiam tuam pro responso mihi sufficere arbitrarer. Nunc tamen ad eadem relabor, ut quantum vel propter cognitionem nostram, vel gratia apud te valeam, precibus experiar. Ac primo, quamquam, clarissime cognate, hanc severitatem modestiae tuae indixeris, ut ne cuiquam ambitiosus aut intemperanter famae appetens videreris: non credo tamen omnino te non duci spe et fructu posteritatis: quo praeclara semper ingenia vitam, quam brevem alias, et angustam nobis natura circumscripsit, quasi quadam immortalitate semper annisa sunt proferre. Adhaeret enim non fucatae virtutu, ut temporum iniurias, et iniquitatem iudiciorum gloria, ac fama, quae ex studiis honestissime petitur, quodammodo consoletur. Non ignoras aevi nostri ingenium, quo, quanto quisque doctrina, et eius comite, aut quae certe comes esse debet, virtute excelsior est; tanto libentius

contemnitur. Iam autem, quis fructus studiorum, qui profectò aliquis sit, oportet, nisi, spreto vulgo ipsa suae seges et materia gloriae, in plausum, ut quidam loquitur, eant literatum? Xenophon Cyrum suum omnia sustinere facit pericula: omnes aggredi labores, quo praemio? tou= e)painei=sqai e(/neka. Quod unicum mihi tolle; et concidet omnis, qualiscumque saeculo nostro super est, amor honesti. Nec profecto equidem ignoro, quae viri sapientes et eruditi, tum olim, tum nostra memoria, de gloria contemnenda scripsere, quam si contempsissent, neutiquam nomina sua scripto praefigentes, contemnendam haud esse, non culpanda quidem, sed tamen confessione proderent. Ceterum exquisitae tuae prudentiae erit [(transcriber); sic: arit] cavere (quaeso patiaris me in hoc uno, eodem animo licentius tecum loqui, quo semper te revereor, et colo) ne tibi, dum sinis vel modestiam, vel quietem eruditionem tuam operite, et subtrahere famae; aliquis liberior Patroclus ingerat illud

Ad invidiam, vel potius stupiditatem temporum respicis, quibus, quicquid non triviale prodit, in angiportis roditur, in circulis maledico simul, et inimico dente vellicatur, Atque in mores iam vulgo recepti sunt. Plura enim ad alieni sensus coniecturam, quam ad suum iudicium scribuntur. Quemadmodum autem Lyncestis aqua, quae vocatur acidula, vini modo temulentos facit: ita quamvis candide scripta plurimos livore quasi quodam inebriant, illos inprimis

Si qui stult itiam nauseant,
Et, ut putentur sapere, caelum vituperant.

Quorum hac aetate licet messem matere maximam, sed enimverò, quae tua est prudentia, non ex talium sermone rectè factorum mercedem peti debere, sed cuncta ad conscientiam referenda esse non ignoras. Sed etiam satis librorum editum esse ais. Sane vero, si multitudinem videas. At quantum, quaeso, ex talibus transmittetur ad

Quasi herba solstitialis paulisper erunt, et idem, quod exstrusit, omnia perimet cacoethes. De tuis autem est ut melius sperem, quae ut singularis doctrinae partus sunt, ita accurata et diuturna lima educta et perfecta. Nihil autem ab illo ingenio, et eruditione tua, nisi exquisitum, proficisci poterit. Sed subicis; tu et tui similes ista videritis. At vide, ne, dum ipse tibi non praestas, quod potes; aliorum errore aut culpa non praestetur, dum aut ingenio, aut doctrina deficimur. Iam autem quam dulce est mensurae famae praesumptione praefrui, et blandum illud, magno Demosteni tantopere placitum ou(=to/s2 e)usi, vivum et superstitem toties audire

Post te victurae, per te quoque vivere chartae
Incipiant.

Ut breviter absolvam. Id tantum a modestissimis moribus tuis impetra, ut tibi sis tanti, quanti videberis aliis, si tibi fueris. Quod si perpuli, et desideriis meis eam praestiturus es humanitatem, quam consuevisti: age impera, si qua in re ego eniti, aut efficere aliquid possim. Typographi heic complures sunt, et plerosque satis opportune amicitia et familiaritate habeo implicatos. tantum innue, et ecce me ad omnia,

quaecumque voles procuranda promptissimum. Nescio Vir CL. qui fiat, quod, cum ad te scribitur, modum non teneam. Atque hoc ab eodem affectu est, a quo omnia. Sed iam verbum ultra non addam. *idou( siwpw=, ka)pila/qomai so/ma. Felicissime vale. Lugd. Bat. V. Eidus Novembr. 631.

CHAEREO SEVERINO. S. D.

PRofecto sic est, ut existimas. Vix ferenda est illa licentia muliercularum, quarum lusus in conglaciato amne vidimus. Quamvis non indelectatos, cum spectaremus, nos memini. Erant enim eiusmodi, ut possent efficere vel morosa ingenia; tenere etiam venustiores. Recognosce, quaeso te, et imaginare mecum Amphitheatrum aliquod pulcherrimum: non quale artis elegantia, verum ipsius naturae non indecorus horror possit effingere, et in eo decurrentes Amazonas, maiori, quam pro sexu, audacia. Tale erat illud in amoenissimo fluvio muliebris militiae contubernium. Ubi iuvenibus permista et implicata puellarum cohors, secantibus talaribus soleas suppacta, et virilia munia induens, modo aequabat cursu, quos aemulabatur; modo anteibat. Nosti magni poëtae de Italia Camilla divinos versus:

Illa vel intactae segetis per summa volaret
Gramina; nec teneras cursu laesisset aristas.
Vel mare per medium fluctu suspensa tumenti
Ferret iter; celeres nec tingeret aequore plantas.

Quae omnia, hercules, hae nostrae, cum lubet, in se vere recidere propemodum nobis probant. Quamquam, ut aperiam tibi cogitationes meas, non tam puellare certamen quam Cannensem pugnam lasciviae mihi spectare visus sum. Videlicet cui nimis inhaeret illud a Iuvenale in re haud dissimili dictum:

Quem praestare potest mulier galeata pudorem,
Quae fugit a sexu, viros amat?

At esto sane, ut quidam hanc, sive lascivia ea est, sive ferocia, excusatiorem sub exemplis accipiant, et ad alia transferant vocabula, nimis tamen vereor, ne ingenti huic licentiae, quamvis quibusdam elegantiae, et genticae consuetudinis radicibus nitatur, in mores aliquid liceat, non Catonis, non enim ille corrumpitur Floralibus, sed femineos

*kai\ pw=s2 a)kraifnh\s2 e)n ne/ois2 s2rwfwme/nh
e)/s2ai;

ait apud Euripidem Hercules. Taceo obsceniores motus, dum fere incessu libidinem fatentur, atque id quidem in ore et oculis omnium. Iam autem crebra vacillatio et non decori lapsus quid habent puellaris pudicitiae? Saepe enim tales quoque vidimus quasi festiva episodia, ne sine corollario discederemus. Nec profecto me movet, quod consuetudo vetustate comprobata securiorem licentiam fecerit, atque adeo turpius existimandum est, cum corrumpere ac corrumpi saeculum vocatur. Quicquid obtendant: ego profecto ai)de/omai trwa/das2 e(lkesipe/plous2. His adde tacita suspicionum, et quantum occultae vocis sibi quisque in sexum istum permittat. Atque ut nihil se revera ita habeat: non obtinebis tamen, quid ad

turpia semper plus fidei sit. Penelopen Homericam mirari ego soleo, quae a procis etiam conspici erubuit, absque comite. verba eius habe.

Et Hecuba apud Euripidem rectâ facie cum viro loqui nequaquam convenire ait pudori suo

*a)iti/on ti kai\ no/mos2
*gu nai=kas2 a)ndrw=n mh\ ble/pein e)nanti/on

Nec te moveat, quod ista et uxor dicat, et vidua. Vide duriorem legem virginibus dictam:

Ex istis autem, quas vidimus, si quae supellectilem suam venum exponeret; quaeso te, quis non rideret, an indignaretur Ocreas vendente puella.

Dignum itaque gravitate Germanica iudico, quod, si apud nostrates tale aliquid spectaretur; in nefario crimine putaremus esse ponendum. Neque id morose, ut fortassis delicatulis videtur: verum ingenuo liberoque fastidio. Sed temperandum mihi censeo, ne ultra epistolae modum severitatem extulisse videar, et fiat illud

Lusi enim: ne tu quid seriò me scripsisse censeas, atque ideo insolitam hanc et plumatam vestem epistolae indui: ut fidem facerem, maximo conatu maximas me nugas quandoque agere. Quemadmodum enim illi mihi non placent, qui omne tempus ineptiis seponunt: nullum in animum revocant. Ita non satis liber videtur, qui non interdum nihil agere, id est, egregie ineptire didicit. Vale. Ex musaeo meo. Lugd. Batav. VII Eid. Ianuar. 1632.

FABIO GAUDENTIO. S. D.

O rem ridiculam, Fabi, et iocosam,
Dignamque auribus, et tuo cachinno!

PLacuit enim versu ordiri ea, quae si vidisses, tota vita tibi risus deesse non posset. Vix hesterno die a te domum reversus fueram, cum hospes meus, cuius domi habito, bene madidus in musaeum meum adscendit, et ut vinum, quod sibi donatum ab amico narrabat, gustare vellem serio petit. Quid facerem? renitebar initio, ut qui studere mallem, et praeterea non valde libenter conflictor cum huiusmodi ingeniis: cum invitum, et multa volentem dicere importunitas hominis, ut secum descenderem adegit. Invitaverat vicinum cum uxore, elegans par Coniugum: ceterum qui pulchre saburrati cantionibus et choreis exceperunt hunc hominem. Et quidem cum dicto ut biberem adactus sum. Quid heic ego tibi praestantiam vini narrem? Si unquam nauteam bibisses, diceres vix cedere

Ita cum vix bibissem, ut iam amplius ferre non possem, mirificè enim torquebar; vere sensi incidisse me in hominum vinolentorum insanias.

Quid tu fastidis, quid faciendum esse tibi? quin bibis. Nosti ingenia istorum mortalium. Donec aegre tandem impetravi, ut quantum ipse vellem liberem, et ita simul cum hospite ad focum adsedi. Tunc vero demum cantans audire coepit

*a)/mous1' u(laktw=n. dissa\ d' h)=n me/lhklu/ein.

Finge me quamvis a)soma/xws2 haec ferentem: cum non omnino incivile sit misceri quandoque voluptatibus vulgi. Hospitis tamen sermones, qui iam per vinum et commessationem incaluerat, aliqualem mihi stomachum fecere, quem alias funditus perdideram. Audires enim hominem modo aggredi Hispanos: modo vastare Brabantiam: modo Antverpiam obsidere. denique, quae natura ebrietatis est, non mediocres terrores iacere, ac denuntiare. Et profecto repperisse [(transcriber); sic: reperisse] se cum Plautino isto tranquillum locum putidus mortalis putabat ubi virtutes enarraret suas. Ita ut ego iam falaris1mo\n quendam, et ne omnia teterrime faceret, timerem. Quamquam nec heic adeo taeduit audire garrientem, ut non pariter quae riderem invenirem. Ac primo quidem Antverpienses, quibus propria se quoque ira offensum aiebat aggressurum. Quod si Princeps pleraque curarum ad se reiciat, fore, ut uno mense patretur obsidio. Nec enim conatibus suis castellum obfuturum: cum exploratum habeat ratione facillima posse invadi. Per occultos videlicet cuniculos, qui iam olim effossi usque ad interiora munimenti pertinerent. Omnes hoc horribile secretum praeter se unum ignorare. Patrem enim fuisse inter operas, cum primum ab Hispanis exstrueretur. Iam vero quo in loco exitus inveniri posset, non se dicere (habet enim, ut nosti, gloria quiddam a)koinw/nhton.) Ceterum in meditullio fere esse. Occupata urbe Episcopi aedes sibi sepositurum. Orientalem enim, quae dicitur, domum nimis angustam sibi et pompae suae fore. Cognatos

autem suos et assines nugas maximas, rebus summis admoturum, ita ut alius captivis imperaret: alius Castello praeesset: alii alia agerent, omnes autem pecuniosam ad senectam pervenirent. Plane diceres hominem in puppi sedere, et tenere clavum: cui vix hodie in sentina sit locus. Verum pergamus, non enim adeo Lycurgus [(transcriber); sic: Lycurgeus] es, ut ista audiens non demitigeris. Quod si praelio confligendum esset; ne id quidem se detrectare. Viderant modo adversum, et aspicerentur: id satis ad victoriam fore. Nec enim nunc primum tali rei interfuturum: quales non pauci hoc tempore, qui numquam bellum ne in pariete quidem pictum vidissent, numquam sonum tubarum audivissent, nisi in spectaculis inter duces allegantur. Iam olim enim se, in conflicta scilicet Flandrico, consimilem lusisse lusum. Quamquam eo tempore fortuna se magis deseruerit, quam virtus. Vulnus enim in tergo inflictum, eiusque reliquias ac monumentum, largam cicatricem satis affirmare, quam fortiter adversum os in hostem intenderit. Fecit hic sermo ut eorum carminum recordarer, quae apud Homerum Hector pronuntiat.

*o)u me/n moi feu/gonti meta fre/nw| e)u do/ru ph/ceis2,
*a)ll) i)qu/s2 memaw=ti dia\ s2h/qessin e)/lasson.

Licet aliter res, quod ad Pyrgopolinicen nostrum hunc; habere se potuerit. Tandem tamen se hostium potitum esse, cum paulo ante ad eos arma transvolassent: credo, quod ea Mulciber fabricaverat. Ceterum, animum sibi non defuisset, quo ultima tentaret, et morte honesta contumeliis captivitatis eximeretur. Nisi sibi percommode in mentem

venisset, etiam viros fortes, quoties fortuna contradaret, saluti consulere [(transcriber); sic: cousulere] .

Cum si occubuisset, nemini postea fuisset usui futurus. Saepe autem, si quis non intemperanter animae prodigus, vivere aliquando, quam mori mallet; hunc eundem postea et militem esse meliorem, et civem utilem. Prudenter, opinor, et iuxta dogma tou= sofwta/tou Euripidis

tou(to d) e)n ma/xh
*sofo\n ma/lisa, drw=nta polemi/ous2 kakw=s2,
*sw/zein to\n sw=ma..

Fore itaque, ut hoc tempore magis secundis avibus pugnet: nec priori fortunae, ne erres:

Atque haec, et eiusmodi plura homo ineptissimus fortiter declamabat: quae hercules omnia referre, non est kata\ to\n yuxrologou=nta xru/sippon, du/naton. Heic tu nunc quaeris, quid mihi auscultanti animi fuerit? Identidem profecto meditabar illud Nonni.

Quamquam convivalium fabularum simplicitas excusaverit hominem, alioquin non ultra verba quicquam ausurum, et per quem facile

Est enim hoc hominum genus maxime loquax, nimium verbis, linguae ferox: at enim vero cum adsunt pericula, non minus in detrectandis formidolosum, quam audax fuerat in deposcendis. Postquam enim prompta et temeraria lingua satis, ad taedium usque

Isthmum perfodit, Alpes fregit, caelum territavit: si manum admoveri sibi sentiunt, colorem mutant, quod de urticis marinis narrat Plinius, et contrahuntur. Plane *a)ttikoi\ ei)s2 leime/na. Sed qui profecto haud paulo tolerabiliores sunt illis, qui cum *a)xaiou\s2 a)po\ tou/ pu/rgou iudicent, aut procul a procellis intra parietes sedeant, e terra gubernare postulant: et si quae aliter, quam ipsi consuere, facta sunt, ipsi Novarcho dicam scribunt: convitiis clangulum in circulis suis proscindunt: palam suspicionibus perstringunt. Hoc nunc magni Imperatores ob recte et generose facta praemium ferunt. Ceterum haec a)pros2dio/nusa. Interdum, ut ad magnifica hominis verba responderem, sumpsi quiddam de eloquentia Divi Sigalionis: nam tacui.

e)usi\ d) ou( sigh\ lo/gou
*krei/sion ge/noi t) a)/n - - - -

Sed iam, opinor, dimitti postulas: qui auribus tuis iure meo sat inciviliter videor abuti. Non hercules ita abibis, o bone, velis, nolis, tibi aliquid molestiarum in hac re devorandum est: et omnino cognoscenda horum ludorum catastrophe: sic soleo beare amicos. Interea dum ille meus fortiter declamando ostendit quem virum sibi Batavia seposuerit; mulierculae illae, nostra scilicet, et vicina alternis bibunt, et saltant. Nihil magis dolebam, quam tubicinem deesse: cuius tamen vicem vicinus noster cantionibus supplebat. Quas si audisses, non iam requireres cur Faunum Apollini praetulerit auritus Midas. Atque haec quidem in multam noctem continuata sunt. cum tandem altera illa mulier simul cum marito (ante sic inter cos convenisse diceres) id facit, quod in foro

Romano non decuit Antonium. Nec multo post hospitis [(transcriber); sic: hospidis] coniux idem imitata

Teterrimam omnibus popinam inhalavit, videlicet meq) u(mw=n ge w)= fi/lai kefalai/: ne ad solos rediret facti turpitudo. Et mulieres quidem non lingua, non auribus competere: atque ita inter manus ablatae sunt; altera domum, altera in cubiculum. Cum ego vix tandem ex nassa ista exire potui. Tu vero, mi Fabi, cum quo volui hanc molestiam communem mihi esse, facile meae importunitati ignosces. Quemadmodum enim, cum una sumus, sermo nobis deesse non potest: ita etiam epistolis nostris aliquando concessum est, ut consulto hallucinentur. Ego sane hanc rationem ineptiendi [(transcriber); sic: ineptinendi] inter remissiones habere soleo. Fit enim saepenumero, ut et vanis et variis cogitationibus distringas, quae et avocant quandoque animum, et comminuunt: cum ut plurimum fortiter nugando in viam redeo. aliam enim aberrationem a molestiis non habemus. Felicissime Vale. Ex musaeo meo Lugdun. Batav. 14. Kal. febr. 1632.

Viro Clarissimo PETRO CUNAEO IC. S. D.

EST genus hominum, Vir CL. (quos nec tu ignoras, et suis aliquando coloribus depinxisti) qui omnes illas artes, quibus ad humanitatem informamur, nihil ad eos, qui commodis mortalium inservire student, arbitrantur

pertinere. Cur autem potissimum ita sentiant, ea maxima causa est: quod non possibile esse putent, ut quis, qui uni ex tribus istis, quas facultates appellant, consecratus est, alienis studiis intendant. Atque adeo, si forte quidam non nisi artibus honestis copiosi ad maiora adscendere voluere: bimembribus pueris haec monstra, aut piscibus sub aratro inventis comparant.

*ou)de/ ke *nhreu\s2
*bouko/los, ou) prwteu\s2 a)ro/ths2, ou) *glau=kos a(laueu/s2.

Ut obiter huc traham Nonnum tuum. At vero talium desidiam, deliciasque quasi iudicium respicere, ut puto, ridiculum est. Habet enim hoc inertia, ut, dum suae diffidit, alienae invideat [(transcriber); sic: invidiat] industriae. Ita ut numquam opiner exstitisse, nisi coniunctam cum ignorantia recti, invidiam. Cum itaque ego non magis ab huiusmodi opinionibus afficerer, quam hercules ille Xenophontius a voluptate: vix tamen etiam placere illi potuerunt, qui dum in unis literis quasi tabernaculum vitae suae collocant, non retinent, quem debebant, ex sapientia modum. Adeo, ut semper mihi sapientissimi visi sint, qui moderandi prudentes, omnia illa, quae humaniora appellamus, commorationis esse censent, non diversorii. Cito enim inveniri debet sapientia, ut cito suscipi possit: ne quid pereat ex vita, cuius finis incertus est. Ut eleganter loquitur disertissimus patrum. Haec cum aliquando tibi quoque ita videri ex sermonibus tuis intellexissem, in eam sententiam ingressus sum, ut dormitantem illam, et oscitantem sapientiam nescio

quorum beatorum otio censerem esse concedendam. Prudentissime autem a Sophocle dictum esse

Contra autem medicinam, ad quam me nescio quod fatum, quamvis nolentem initio, vocavit, non sine apparatu sine ingenuitate, quasi unam ex sordidissimis artificiis discendam mihi esse crederem. Quemadmodum enim accuratissime amicarum oculis ornantur qui ambitiose ineptiunt: ita non committendum mihi arbitrabar, ut sordidus, et nullis literis ornatus ad dominam illam meam accederem. Atque ita serio Graecis et Latinis Scriptoribus insudandum; solidam et priscam, non lactantem illam, et heri, aut nuper natam Philosophiam ex fontibus suis hauriendam; omnibus denique, quae hominem liberalem ornant, et, ubi minime credat, eminent, et excellunt, pectus implendum mihi esse persuadebam. Cum itaque primum in hanc Urbem venissem, quae praeter ceteras votis meis satisfacere posse videbatur, coepi quantum mediocritas mea tulit, strenue omnem ingenuam doctrinam amare. Quod, quo feci ardentius; eo impatientius doleo, omnia illa, quamvis liberaliter honesteque cogitata non omnino, ut volo, et optavi, cecidisse. Cum enim non ita pridem circumspicerem res omnes meas, rationesque subducerem summam feci cogitationum mearum, collegique: necesse esse ut totum me, et omne studium ad Medicinam serio transferrem. Caepi exinde paulatim frangere ipse me, et cogere, ut illa toleranter ferrem, quae mutare non possem. Ita factum est

lelhqo/tws2, ut non invitus in dies maiorem cum eius artis Proceribus mihi necessitudinem intercedere paterer. Cum etiam et saeculi labem, et exigua eruditionis praemia respicerem; arbitratus sum, tutius aliquando esse fructuosiora, quam generosa sequi consilia. Non enim in Platonis Republica me vivere intelligere visus sum. Illos quoque potissimum non egere aliorum subsidiis credere volui , qui suum ipsi genium possent propitiare, suam experiri liberalitatem. Huc accedebant meorum vota: quae non frustrari pietatis esse arbitrabar. Nullae autem literae tanti sunt, ut officium pietatis deseratur: quod religiosissime custodiendum ipsae literae praecipiunt. Sed, opinor, tua non parum intererat, adeo sollicite ista a me narrari, Ignosce, quaeso CL. [(transcriber); sic: ] Cunaee, meae importunitati, cui succensere non potes, nisi pariter incuses tuam indulgentiam, quae, ut primo me adolescentem, ignotum antea tibi, nec valde a me commendabilem, amantissime complexa est, ita totam se mihi impertire in posterum non gravate voluit. Ei itaque hoc tempore valde confisus, quamvis non ignarus essem, parum opportune eruditas tuas curas a me onerari: impetravi tamen a verecundia mea, ut ea fiducia se tibi aperiret; qua semper favorem illum tuum in me perpetuum futurum, mihi pollicitus sum. Ut autem affectum illum, quo elegantiores literas, pro aetatis meae ratione, et mediocritate ingenii prosecutus sum, vel naevo aliquo et crepundiis agnosceres, adieci quasdam excerptas ex iis, quas aut ad amicos, aut saltem animi causa scripsi, epistolas. Eas autem quod heic iudicio tuo subiciam, videri possem vel

exquisitae tuae eruditionis ignarus, vel meae oblitus tenuitatis, nisi existimarem futurum, ut in hisce vilioribus subsecivi temporis oblectationibus aliqualem nostrum in literis conatum perspiceres. Qui sicuti nunc velut in herba praeceptus ad nullam certam et solidam frugem pervenire potuit: ita faciliorem te in danda venia, ut existimo, experietur. Cum etiam ante aliquot menses versiculos quosdam tibi obtulissem, visus es ista mea qualicumque rustica Musa non indelectari. laudasti etiam, quae tua est benignitas, et, tamquam genium haberent, honorifica commendatione agnoscere te quaedam elementa doctrinae professus es. Blandiens itaque mihi (ut omnes libenter in laudibus nostris creduli sumus) elegias aliquot adelidi. Quae, si exspectationi tuae non respondent; cogitabis, plerasque a me in patria fere ante biennium scriptas: ut, quae alias veniam non merentur, iis saltem aetas patrocinetur. Ceterum in reliquis liberiores quosdam iocos meos tibi non excuso, cui morosa ista ingenia, quae perpetuo duritatem et severitatem quandam in verbis, et orationis maestitiam sequuntur, non probari, multis argumentis coignitum habeo. Ego sane, quoties aut a lectione fessus, aut quibusdam curis, quae non raro ex transverso tranquillitati meae incurrunt, sum districtus, ad amoeniores huiusmodi remissiones properare soleo, et in illis, tamquam in opportuno aliquo diversorio requiescere. Atque sic ad eam formam mihi plurima nata sunt. ex quibus etiam alia tibi exhibuissem, nisi, in horas tuas ignorare non possum, ne nimia fiducia insignem facilitatem tuam offenderem,

fuissem veritus. Qua profecto tanto modestius uti debeo, quanto experior pleniorem. Restat ut per otium, quoties male bonas horas collocare libuerit, haec minuta, si tanti erunt, ad rigidiorem censuram revoces. Ita enim quaedam tibi credam placere, ubi plurima displicuisse agnovero. Felicissime Vale, Vir maxime, et mihi, quod facis, bene velle perge. Ex musaeo meo prid. Kalend. Febr. 1632.

Viro Clarissimo, CASPARI BARLAEO. S. D.

EPistola tua, Vir CL. e(/wlos quidem illa, tamen ante aliquot dies ab elegantis ingenii Viro Ioanne Vickevortio ad me transmissa est. Quae profecto, praeterquam quod exspectatissima venit, candoris tui, et laetissimae humanitatis notas perspicuas, tamquam ea, quae oculis cernuntur agnoscendas exhibuit. Ceterum laudes illas, quas in te paucas admodum, nec pares virtutibus tuis congesseram, quod tam venuste declinas; facis tu quidem pro insita et admirabili tua modestia: quae animum istum perpetua rerum illustrium meditatione supra vulgus evectum iam dudum communibus abitionis vinculum excepit. Parum tamen rebus tuis consuluisti. vir optime; dum tam erudite superlativos meos adspernatus, cavere non potuisti, quin quod mihi esse dicis vitium, id tibi esset. Cum praeterea comparativis accenseri odiosum esse dicas; quid attinebat hunc hominem ita civibus suis comparare, ut

praeferres? Quam atrocem sane iniuriam vide ne poëta aliquis Laureatus frigidissimo epigrammate ulciscatur. adeo tutum non est crabrones irritare. Serio tamen ut loquar, non indignor admodum, CL. Barlaee, quod heic ab ingenio tuo abis, tantisper dum mihi blandiris. Semper enim in vita mihi arrisit venustum illud ex Comoedia

Quod hactenus admitto ut per huiusmodi blanditias studia mihi mea commendari existimem: non ut, proletarius cum sim, ut quidem loquitur, classibus et capite cum censear, idcirco ordinibus primis adscribendum me arbitrer. De Germania nostra superiori, quod tu festivissime et vere scribis, non possum non tibi adsentiri, eam, si ingenia pleraque spectes, inferiorem dici posse. Adeo, si paucos excipias (in quibus cum me collocares, credidisti forte te carmen condere; heic enim vobis mentiri, et audacter etiam licet) omnem non modo sucum et sanguinem, sed etiam colorem et speciem solidae eloquentiae non tenet. Cuius tamen rei causas si curatius inquiras, in soli naturam (cum numquam defuerint decora ingenia, quae cum vestris facile certent) eam conferre culpam haud recte poteris. Morbus quidam inter mortales frequens est: qui cum non paucos vestratium incesserit (ne tu tuos Batavos nihil peccare posse credas) praecipue Germaniam nostram, postquam renatae sunt literae, afflixit. Quid dicere aliud possum, quam nimis occupatos fuisse medicos, qui ne nomen quidem vulgatissimi mali excogitarunt? Cacoëthes tamen, ni fallor, Iuvenalis appellavit. ista tabe quoniam

plerique nostratium moriuntur; fieri solet, ut pauci isti sani, dum omnes fere decumbunt, vix a vobis animadvertantur. Cum enim per intervalla sani coloris libri ab Germanius hominibus scripti in conspectum vestrum veniant; singulis autem ferme diebus infinita hominum otiosorum skalaqurma/tia o(sako/nis2, oculis occurrant, oculis occurrant: paucitas illa plurimorum importunitate, ut in omni resolet, opprimitur, et, si ita loqui heic licet, suffocatur. Novi autem non modo stomachi vestri, ineptiarum vilitate, sed etiam oculorum fastidium. Qui sermonem in homine erudito requiritis, non lipsii et talium (sine me vera loqui) kakozhli/a, inquinatum, sed et Ciceronis, Crispi, Livii muroqhki/ois2 prolatum. Illam autem maciem, et illa ossa pleraque in nostris oris, nec pauci apud vos in eodem valetudinario et probant, et sectantur. Adeo non gradu, sed praecipiti cursu a pristina eloquentia descitum est: postquam ineptissimi Critici (de nugatoribus, non eruditis loqui me cense) invenerunt verba quibus loquerentur. Sed vides, quo me extulerit dulcedo quaedam tecum loquendi. Celeberrimo Viro Gerardo Ioanni Vossio et multam salutem a me nuntia, et de meliore nota me commenda. Scripseram nuper ad eum: sed nescio an importunitas mea eum invenerit locum, quem optaverat. Vir doctissimus hospes meus officiosissimam salutem tibi mittit. Et iste quidem cum acerrimo morbo nuper conflictatus est.

felicissime vale. Nortvici 19. Kalend. Febr. 1632.

Viro Clarissimo, HEINRICO VAGETIO. S. D.

LIteras tuas, Vir CL. amantissime scriptas, maxima cum voluptate legi. Praeter cetera enim, quae mihi cognitu fuere iucundissima, vehementer laetatus sum, gravissimo morbo te esse liberatum; ita tamen, ut simul, quod periclitatus es, per horrescam. Cum enim teneras corporis tui vires non ignotum; quantum tot mensium morbus te afflixerit, possum suspicari. Sed bene habet, quod refici incipis, transmissumque periculum convalescendo remetiri. Deum Opt. Max. rogo et veneror, ut diu te sospitem et valentem reip. literariae servet, quam in tuo capite non exiguum discrimen habituram semper recte arbitratus sum. Quod non ingrata tibi acciderit illa nostra qualiscumque ad edendum scripta tua admonitio, serio triumpho: in eamque spem venio, ut mihi non parum apud te licere in posterum credam. Tergiversationem itaque illam tuam eo fine accipio, ut nihilominus si nimias moras mihi nectere videbere, iterum iterumque tibi molestus sim futurus. De Caselii Epistolis mihi prora et puppis fuit, ut ad typographum unum atque alterum, quos ego novi, referrem. Sed comperi, quod hoc nostro saeculo usitatissimum est, homines utilitatem publicam in minimis ponere, de privato commodo vehementius laborare. Cum enim alius operas suas multis liberis excudendis districtas esse, et vix per complures menses aliis rebus vacare posse diceret; alius nescio quid praetenderet: non tam id

dicere visi sunt, quam epistolas illas describere typis suis recusare. Scilicet vilium chartarum, quibus aut scurrae delectantur, aut gravissimorum hominum fama proscinditur, tota plaustra quottidie in vulgus extrudere non renuunt: clarissimorum autem hominum, quorum eruditio et virtus saeculo consecrata est curas fastidiunt. Sed prolixe in temporum mores invehi non est huius loci. Hoc saltem addo: malle me unicam pagellam a Caselio scriptam, quam reliquarum ineptiarum, quibus nunc bibliopolia distenduntur, totas struices. Unus enim ille ex nostris ita scripsit [(transcriber); sic: srcipsit] , ut indolem orationis eius solam, puram castam, romanam iudicaverit Iosephus Scaliger. Incidi ante aliquot menses in Cebetis tabulam, quam cum notis Caselii edidit Elmenhorstius: bone Deus doctam, sapientem, divinam! In ea ego, quoties laboribus defatigatus reficere me cupio, huius vitae faciem elegantissime contemplor expressam. Et est interdum cur gaudeam, quod h( gunh\, h( w(/sper tuflh\ kai\ mainome/nh tis2 ei)nai dokou=sa, kai\ e(shkui=a eu)pi\ liqou tino\s2 sroggw/lou, cum aliis alia benigne impertiat, liberalitatem suam in me hactenus egregie claudere sustineat patiatur: ne sit videlicet, quod ai( gunai=kes2, kekos1mhme/nai w(/sper e(tai=rai; *a)krasi/a nimirum kai\ *a)swti/a kai\ *a)isqh=sis2, kai\ kolakei/a inprudenti eripiant. id nempe adeo sollicite cavet. Sed ista huc, ut puto, non pertinebunt. Ceterum de Epistolis Caselii tibi colligendis, si quae apud nostros Heroes supersint, summo studio nitor. heinsius aliquot se habere affirmat, eas per otium excussis Schedis suis, inquisiturum. Idem pollicitus est Petrus Scriverius. Cavaeus nullas penes se

esse ait, nec se adeo notum fuisse Caselio. An praeterea apud alios inventurus sim, ignoro. Nisi forte Vossius quasdam possidet. Sed is Amstelodami iam nunc vivit. Quam primum ego illic fuero, quod per occasionem fieri potest, adibo et inquiram. Amplissimus Heinsius plurimum te salvere iubet. promisit se, quamprimum vacaverit, quod hactenus nondum fieri potuit, plurimis enim negotiis variè distringitur, literas suas ad te missurum. Diu est, cum scripserunt mei, tandem pacem factam esse inter Regem Daniae et vestram Remp. Interea tamen omnia ad nihilum recidisse, in his locis audimus; sed adhuc hinc capite, sine auctore, rumore nuntio. Felicissime Vale. Lugd. Batav. 3 Non. Mart.

Anno. 1632.

EIDEM.

SAlve Vir CL. Accepi Epistolam tuam doctissimam simul et amandissimam, et qualem a te, inprimis desideratam, venire oportuit. Equidem semper et sensi, et gavisus sum, quanto me amore dignaveris, numquam tamen illustrius. De cetero necesse est vim inesse vestris Heroibus, quos certatim iam gloria, ut video, publicandi ingenii producit in medium. ... Sed omnino caelum vestrum felix est; quod et oratores vobis gignit. Westphali artificium profecto misere nimis videre cupio: non enim arbitror indignum quicquam .... scripsisse. Gustavidos sane libros tres carmine a nescio quo medico apud vos editos vidimus, quibus festiva Auctor episodia addidit, ne sine corollario videlicet

liber prodiret. Si quid iudico, talis fuit, ut ipsi per omnes Deos hominesque in posterum quiescere liceat. Apud nos quid fiat, si quaeris; narro tibi incredibilem concursum ad ineptias esse factum. Nam hic quoque *mousopa/tagos2 poëta quidam inventus est, qui in ordinem cogi crederet eruditionem suam, nisi in eodem mustaceo ipse laureolam quaeret. Gustavidos enim is quoque libros, sed novem edidit. idem paulo post et violas nobis exhibuit, credo in remedium foetidi carminis; sed et istae profecto allium olent. Non nemo etiam epistolas edidit: id enim auspicium famae placuit. et sane puto, intra metam hanc pulcherrimus athleta subsistet. Nihil homine novi liberalius. Post centurias duas, chiliadem etiam benignus diribitor promisit. Quid quaeris? etiam in fine catalogum nobis texit iuxta literarum seriem, virorum doctorum, quos amicos sibi et familiares esse iactat: Non credas, quomodo hominem viserit Canaeus, (quo sane Viro in hac Urbe nihil vidi cordatius, aut magis solide doctum) potissimum tamen miratus est impudentiam, cum se quoque principibus permistum agnovit Achivis. Sancte adiuravit mihi, se cum homine tria vix commutasse verba. Postremam centuriam inscripsit Heinsio. pergula pictorem, nosti caelera. Alius quidam in omnes historicos latinos minores nescio quae notarum skalaqurma/tia h(=kefo/ws2 de. Sed maxime ridiculus homo est, quoties adolescentiam suam nobis inculcat, cum talia etiam a pueris scribi potuissent. Alius impudicissimam, et a multa, ut puto, venere languentem Satyram edidit, qui sane haud modicè ubique, etiam editis [(transcriber); sic: edidis] libellis,

quamquam ineptissimis, vapulavit. Quid quaeris? innumeros hinc inde videas

Aedificare casas, plostello adiungere mures,
Ludere par impar.

Sed et ..... hic quidam est ...... qui immensas struices voluminum nuper nobis apposuit. Quod si ita perrexerit, nemo profectò hominem ferre poterit. Omittam hic dicendi genus, sordes verborum, inconditos sensus, hiantem compositionem: nihil sane in medium adfert, quod legentem digne morari queat. Nam aut pietatem suam nobis commendat, aut literas contemnit, quarum odium profitetur, aut para/doca quaedam, quae hic non pono, inculcat, aut Hamburgensibus dicam scribit. Eos enim simiolus animi causa, in quas inveheretur, elegit. Voluerunt, ut audio, nostrates hominem aliquando in vincula conicere. hinc illae lacrimae. Nec dum etiam causae irarum est. Hoc tales, quos enarravi, cum video, quaeso te, an ego humuncio infimus tentare aliquid ausim? kai\ touto lutro\n suna sofei=n toi=s2 mh\ sofei=s2. Cogitaveram nuper de veteri antiquorum Musica: sed reieci. Haec enim dies aliam vitam. Non ita pridem tamen publice in Academia ut dicerem generosus menti calor incidit: et iam nunc circumspicio materiam. Diem tertium Octobris festum apud nos esse non puto te ignorare. eo enim Civitas Leidensis ab obsidione est liberata. Quod si occupo offerentem se his hominibus placendi occasionem? Et profecto fere iam sedet. Si forte edam illud ingenii mei periculum, quod quale futurum sit, adhuc dum nescio; cui, quaeso, suades inscribendum? An et ego ineptus

ad Consules vestros ibo. Sed durum est cum ...... committi. Equidem consilio tuo constitui uti et illud exspecto propediem, si ita res tuae ferunt. instat enim illud, quod dixi, tempus. Sed ad illa venio, quae expetebas scire, quid scriptorum scilicet in manibus habeant ...... non enim valde, ut arbitror, quantum nugarum apud nos esset, cognoscere laborabas. Heinsius divinam nuper edidit Tragoediam: etiam Regi Sueciae panegyricum scripsit, qui sane variis exceptus est iudiciis, quae hic omnia referre prolixum foret. Nunc, ut opinor, et ipse prae se fert, cessat a scribendo. Commentarios tamen parat in Evangelium D. Ioannis. Cunaei de Republ. Hebraeorum nuper, ut et Satyra eius sunt recusa. Debet nobis Commentarios in Flavium Iosephum, et ego nuper blande admonui huius aeris alieni. Sed virum nimis Iurisprudentia nunc occupat, cui nuper Praefectura Academica accessit. Promisit tamen per otium pertexere. Paginas quadam ego vidi, et licuit sane e)k tou= kraspe/dou to\ u(/fas1ma. Vossius post oratoria nuper luculenter auctas, nunc poëticas institutiones meditatur. Sed de his, ut puto, satis superque. Meas res quos spectat, Nortvici nunc vivo. Et hic vir quidam exquisitissime doctus, cuius fidei complures nobilium filii sunt traditi: qui omnes et aluntur ab ipso, et docentur. is nuper post dimissum nepotem suum, qui Iuris doctor nuper creatus, Hagam ad causas agendas discessit, me in societatem laboris adscivit. Eos autem adolescentes mihi sic volenti commisit, qui Academiae praeparantur. Quibus quinquies in die diversos auctores praelego: ita

enim inter nos convenit. licet rarò ultra dimidiam horam singulae lectiones extendantur. Suavissimo profecto contubernio cum viro non solum profundè docto, sed, quod caput est, insigniter humano et facili, vivo et nescio quomodo magis hic ex voto quam Leidae studia mea procedant. sive id facit pinguis et altus hic secessus omnium interpellationum, quae in Academia vitari non possunt, immunis; sive, quod laxiùs vivo, et minus ineptis curis inquietor. Legati Hamburgenses adhuc Hagae subsistunt, quid effecturi sint, equidem sane suspicari non possum. Virum summum Hugonem Grotium vobis profectò invideo. Vixit is aliquando Roterodami, mox Amstelredami: ubi et ego illum salutare constitueram. Sed dum exspecto occasionem eo proficiscendi, ille non opinanti mihi subtractus est. Bona tamen spes me habet, fore, ut eundem brevi in his regionibus compellem. quantum ex hospite meo intelligo, ex quo, quoniam inter partes olim fuit, et nunc est, multa profectò cognosco, etiam abstrusiora huius Reip. De restitutione Grotii adhuc vehementer laboratur, et propemodum inclinata res est. Eventum rei ipse, ut ex obscuris sermonibus hospitis colligo, apud vos exspectat. Merulae Cosmographia venditur ab Elzeviriis decem florenis nostratibus, sive Ioachimicis quatuor. Vale plurimum Vir CL. et loquacitati meae apud te non inusitatae, quod soles, ignosce. Nortvici Non. Aug. 1632.

EIDEM.

SUmpsi tantum animi, Vir CL. ut quod constitueram effectum darem. et sane omnia mea mihi

ita feliciter eveniant, ut hoc ex sententia successit. Dicam verbis Homericis

Tanto plausu studiorum, tanta gratulatione virorum clarissimorum auditus sum. nec profecto haec eo scribo, quasi mihi valde placeam: sed ut magis intendam limam tuam. Satis enim novi, quantum hisce talibus splendoris accedat a loco, voce viva, et auditoribus, quae in manus sumpta frigent, et languescunt. Fateor initio infra fiduciam meam posuisse, ut ista, divulgarem. Sed cum typographus gratuitam operam offerret, et accederent hortationes virorum doctorum, permotus sum ut ederem. quod tamen ut forte consilii nondum pigeat, me tamen iam obsequii paenitet.

ut dicam cum Telemacho Homeri. Ceterum a te (quoniam semel missum est irrevocabile verbum) maximum in modum peto, ut fortiter limam tuam exerceas. ita enim arbitrabor quaedam tibi placuisse, si pleraque displicuisse cognovero. De rebus Belgicis paucis habe. laboratur vehementer de indutiis; sed magnis contentionibus res extrahitur. Repugnant zelandi, Groningani, tum civitates quaedam. prudentissimus quisque pacem optat, indutias aversatur. Resistunt maxima vi Legati Regum Galliae, Angliae, Sueciae. Interiam hoc agitur. Vale, et ignosce festinanti, Nortvici. 8 Kal. Novembr. 1632.

EIDEM.

LAtinissimas literas tuas Vir CL. accepi, quae tanto me gaudio circumfuderunt, tanta affecerunt [(transcriber); sic: affercerunt] voluptate, ut dubitare incipiam, an quicquam unquam mihi in vita fuerit iucundius. Ad eas autem, si videtur *o(merikw=s2, e)k tw=n podw=n eis2 th\n kefalh\n respondere tibi ke/letai/ mequmo/s2. Et de Caselianis quidem epistolis, quod iam olim petiisti, ou) tou=to, ut ille ait a)kras2 kardi/as2 e)/yause e)mou. Nec ita pridem Heinsium ea de re compellavi, qui denuo pollicitus est, diligenter inter Schedas suas se inquisiturum. quas quidem tanto numero secum esse, ut cistam totam compleverint. Praeterea si labor omnes inspiciendi nimius futurus esset, me socium, quasi Thesea quandam, advocaturum. Quamprimum Leidam venero, non desistam promissum exigere. Nihil tamen te veto, quò minùs tuae literae, virum nescio quo pacto (ou)qe\n dei= periampi/xein logous2) nimis cessabundum huius aeris iam alieni admoveant. Gratias autem maximas ago benignitati tuae, quae effecit, ne et ego carere possem qaumasi/w biali/w, quod nuper filokteanwta/th bi/h ... feren ai)qe/ros ei)s2 a)/baton fw=s2. In eo autem gravissimum hominem permisisse sibi, ut non tantum strenue delinqueret, sed multoties fortissime nugaretur, quis paulo elegantior non videat? Idem autem et Nicetae, et Vulcanio quoque videbatur, ut in libris suis loquuntur Iurisconsulti. Nihil tamen magis miratus sum, quam festivos tropos, quos homo eloquentissimus nobis fingit. quo auctore Ciceroni, quoties in Antonium dicturus est,

aut Catilinam, Curiam convocare licitum iam est. ...... Vestro templum convocare cur nus fasque non sit, cum Auditorium convocare ...... non erubescat. Utrumque enim Senatus consulto aut Plebiscito potius in urbe vestra sancitum est, nisi quod o( e)udai/mon ...... verba invenerit sine suffragio populi, quibus loqui posthac, si lubet, poterimus.

Tu sane, Vir Optime, nimis videris mihi (*egw\ me\n ou)n ou)k e)/sq) o(/pws2 sigh/somai.) non satis rectè rationes tuas disposuisse. qui malueris assiduo studio id consequi, ne quisquam te emendatius loqueretur ac scribere: quàm e)n pe/nte sisu/rais2 e)gkekordulhme/nos2 in utramvis aurem altum stertere, securus quid in foro Romano Cicero garriat, nec admodum ad curas tuas pertinere ratus, quale facinus mendas aretalogus Ulysses super cenam attonitis Phaeacibis narraverit: cum non infimi ordinis homines, ceterum qui clarissimum doctissimumque Virum Homerum ne de facie quidem noverunt, nec cur apud Aristophanem pulicum saltus mentiatur Socrates, valde curant, famam affectent, et consequantur, ingenti videlicet ignorantiae commeatu pro se instructi.

Legatos nostros quid Hagae detineat, hariolari homo obtusi pectoris non possum. Iam duos menses est factum, cum ego Hagae eos vidi (quamquam et alias accessissem) et convivio honorifice adhibitus sum. Ne tu credas cognatum tuum in nullo pretio proceribus esse. Ceterum de rebus publicis nullum verbum, nisi quod sperarent brevi

*oi)/ka d) e)lqe/menai, kai\ no/simon h)mar e)de/sqai.

Quamprimum reversus esset Möllerus Secretarius qui in Galliam abiit. Valde autem facetus es, qui ex me cognoscere cupis, quibus de rebus cum Ordinibus agant, cum ego optime hac in re cum sapientissimo homine pronuntiare possim: Hoc unum me scire, quod nihil sciam. Ad illud epistolae tuae caput venio, quod complevisti, cum duorum maximorum hominum primo adversam, mox prosperam fortunam mihi exponeres. Et ..... quidem, quamquam iam olim apud vos novissem, non tamen idcirco ignoravi, nihil eximium illum praeter ceteros scire, quàm quod fortiter clamaret.

?? ut stentora vincere posset
Vel potius quantum Gradivus Homericus.

*e(/rma pu/lhos Daniel Arnoldi, olim Doctor meus, quod digna meritis praemia consecutus sit, mihi sane e)ni\ fresi\ qumo\s2 i)a/nqei. Cuius profecto virtus digna erat, quae repulsae, ut Horatius inquit, sordidae nescia esset. Omnino magni homines non nisi pretiose repelluntur. Serio tamen ut loquar; vehementer imperitus rerum nostrarum ulysses fuit, cum apud Euripidem gravissime pronuntiaret.

*e)n tw= de\ ka/mnousi ai( pollai\ po/leis2,
*ota/n tis2 e)sqlo\s2 kai\ pro/qumos w)/n a)nh\r,
*mhde\n fe/rhtai, tw=n kakio/nwn ple/on.

Cum nunc ne aequa quidem pars honorum et felicitatis bonis cum malis sit. orationem meam, quam publice habui, Elzevirii excuderunt, quinquaginta mihi

exemplaribus concessis. Vides quo in pretio nugas habeant homines, ut vere hac in re dicam, inficeti, qui Caselii Epistolas excudere abnuerunt.

Quaedam exemplaria ad vos transmiseram, quae nondum allata esse, mei ante paucos dies nuntiarunt. Quod ego profecto vehementer miratus sum. Nautae nomen cognitum hageo, de quo tamen hactenus nihil sinistre nuntiatum est. Puto alicubi haesisse propter tempestates, nec dubito, quin iam nunc ad manus vestras pervenerint. Quod si verum est, deprehendisti, opinor, in quantum exspectationem tuam fefellerim, qui cum prolixe omnia de me tibi pollicereris, tenuitatis, ut opinor, meae fueras oblitus. De inscriptione mutavi sententiam. Ineptum enim videbatur de una fidelia duos parietes dealbare. Gratiae mihi a Syndico S. P. Q. leidensis nomine actae sunt. Professorum autem Academicorum nomine Vir CL. Daniel heinsius et gratulatus est, et gratias egit. Ceterum a Magistratu quoque honorarium oblatum est, quale homini meae sortis sufficit. Absolveram, cum in mentem mihi venit, ignorare te non debere Claudium Salmasium ex Gallia nuper huc venisse: obtinere eum locum, quem olim Scaliger: (quamquam oi( qauma/sioi nostri non obscure invideant.) accipere quotannis bis mille et quingentos aureos hollandicos, praeter aedes, quae ex aerario Ordinum satis splendidae illi conductae sunt. haec ut ex parte novisse iam ante potueris: illud tamen nescivisse te certe scio, familiariter viro maximo me innotuisse. In quo equidem serio triumpho. Nuperrimum

colloquium quale inter nos fuerit, exponerem tibi (nec forte indignum futurum quod cognosceres,) nisi modus esset ...... et iam nunc leges epistolae transiliissem. Haec ad tua respondere prolixe, Vir CL. pro solita loquacitate mea volui. raptim quidem, sed animo ita defecato, et hilari. Dixisses et mihi montes aureos obvenisse. Sive occulta quaedam causa est, sive ea potius, quod tecum mihi sermo est, apud quem modum tenere cum ante hanc non quiverim, ne nunc quidem potui. Hospes meus prolexam salutem tibi adscribi iussit cum oblatione itidem officiorum. Felicissime vale. Nortvici mens. Ianuar. Anni 1633. quem prosperrime transigere ut possis, ex animo opto.

EIDEM.

ANnus iam totus exactus est, et aliquot, qui excurrunt, menses, Vir CL. ex quo primum institui aliquam operam scientiarum Principi medicinae seponere. Eam enim, ut nosti, relicta Iurisprudentia, amoribus meis pristinis, ex voluntate meorum, suasu praeterea clarissimorum in urbe vestra, et amicissimorum mihi hominum, deinde etiam tuo, procari aggressus sum. A qua tamen ne reiceres (ut fastidiosulae sunt nostri temporis puellae) censui non abs re ante acto tempore aliqualem politiorum literarum cultum mihi fuisse acquirendum. qui quamvis non valde luculentus esset ac splendidus; bona tamen spes me habebat sordibus carere. Factum est itaque circa illud

tempus, ut nescio quo consilio specimen quoddam subsecivi exercitii Viro Maximo, et, supra quam ipse aut merui, aut sperare unquam potui, mihi faventi, Petro Cunaeo iudicandum offerrem. Quod profecto ita tunc placuit viro incomparabili, et, quod caput est, candido, ut non indignum esse existimaret, quod ad plures manus transmitteretur. Adiunxeram istis gustum quendam istorum elegorum, quos in Monobiblo nunc edimus; quosque a puero scriptos esse, et ipsi ostendunt, et tu testis es. Ceterum cum id temporis timidior forem (new/teros ga/r ei)mi cum Telemacho Homerio, kai\ ou)/pw xersi\ pe/poita) nunc demum, cum iam sub praelo essent pericula mea poëtica, auctores fuerunt viri quidam clarissimi, ut, si quae talia haberem, ad finem carminum adicerem. Quo aliquo modo opusculum excresceret; et lector diversitate (ita enim tunc loquebantur) utriusque eloquentiae magis caperetur. Ego priori ista ratione maxime permotus, pleraque illa, quae Cunaeus ante menses sedecim viderat, ad calcem adicienda typographo misi. Cum quibus connectere et alia potuissem, nec fortassis deteriora, et quorum quaedam, ut opinor, tu hactenus vidisti: nisi constitutum apud me fuisset, hac praemissa quasi promulside palatum lectoris explorare. Qui si non abhorret, non invidebimus fortassis in posterum reliqua. Sin nauseat, et vomitarit; facilius levi iactura defungemur. Sed et alia quaedam causa suberat, quam olfacere sine dubio tu potes. ad quem cum aliqua missa iam olim sint, animadvertis, opinor, quam prudenter huic saeculo cornua non obvertam. quod dum vivimus, nosti

profecto periculo non carere eos, qui generosissima simplicitate temporum moribus et perversitati iudiciorum convitium faciunt. Cur autem gratis virulentiam quorundam in caput meum contraherem, tamquam Caecias nubes, causam non videbam. Vix enim vel sic a malevolorum obtrectatione tuti erimus. Quos dum ego vel rideo, vel secure despicio, tu ista adolescentis ingenii praeludia, quo potes, iudicio examina et, quo debes, candore aut proba, aut transverso calamo iugula. felicissime vale. Lugd. Bat. Idibus Maii. 1633.

EIDEM.

SEro accepi Epistolam tuam, Vir CL. gratissimam tamen: quoniam esse te in me, qui semper fuisti, manifeste ostendebat. Hoc quidem tempore nihil novi ad te affero, nisi tu forte aliquid putas esse ineptias meas, quae his diebus prodierunt. Quas si patienter legere potes, iamdudum mihi fiet, quod voto maius sit. Accuratius tamen si inspicias, videbis quanta aestimationis iactura tibi steterit amicitia nostra. Quartam enim libelli partem, sed quae mihi sane quam reliquae minus inepta videtur, cum nomini tuo inscripsi, quid aliud videor, quam nugarum tibi auxisse numerum? Cetera inibi iam diximus. De Augustini Vita mihi curae erit. In Grotii iudicio serio triumpho. Quamquam multa sint in illo scripto, quae alio modo nunc quidem dicerem, et, ni fallor, commodius. Velim Virum magnum Salutes, et commendatione addita, qualem candor tuus tibi permittet, amicitia autem nostra flagitat. Transmisi ad

ipsum per Dn. Licentiatum Hartzvigium nuperi fetus mei exemplar, de quo profecto mirifica Civitatis vestrae iudicia iam exspecto. Si unquam bene mihi voluisti, quaeso significes, quo animo amoena illa nostra vestrates acceperint [(transcriber); sic: acciperint] . Quae ut ut inepta, et dissoluta dicant, audeo tamen credere viris magnis, legi inter ea, ad equae ...... et ...... ne adspirare quidem possint. Inveniam etiam, si illi permittunt, qui non minus feliciter tractet seria, quam ipsi. Sed tu, tuique similes, qui quantum liceat ferventiori indoli non ignoratis, facile excusabitis verecunde ludentem. Interim tamen quid iudicent scire ex te opto. Ab Heinsio nostro ecce tibi literas. Non potest dici quanti me vir ille faciat. Nunc totus sum in medicinae studio. Vale felicissime, et festinationi ignosce, qui haec scripsimus atramento et penna aliena, eaque satis incommoda. Vale denuo. A. D. 1633. Lugd. Batavor. 6. Iunii.

Excellentissimo HEROI CONSTANTINO HUGENIO. S. P.

SUmma votorum meorum fuerat Nobilissime Hugeni, coram et praesenti tradere hunc libellum, quem celeberrimo Nomini Tuo consecravimus. Iam enim expendebam cum animo mensuram gaudii mei, iam praefruebat suavissima illa voluptatis praesumptione, qua vultum illum, oculosque quos absens venerabar [(transcriber); sic: venerebar] , coram eram conspecturus. Quod cum effusissime cuperem, hactenus obtinuerunt antiquum Typographi, ut tamen tanta spe ego exciderem. Nisi

forte ex istorum hominum cessatione hoc percipiam commodi, quod cum maiori fortè sudore compellaturus Te fuissem, (ut sum, quoties Vos tales Heroes adeundi estis, timidior) nunc idem illud per Epistolam, quae frontem licentius exuit, faciam liberius. Accedit, cur istius morae minus pigere me debeat, quod incomparabilis Vir Daniel Heinsius haec nostra ad Te mittendi molestiam susceperit. Cuius profecto Viri cum varia in me exstent beneficia, ea tamen ille consummata non credidit, nisi sponte et ultro literas ad Te suas mihi polliceretur. Ex quibus cum cognoscere Te de rebus posse nostris non dubitem, qualis tamen sim, ne ignorare me possis, breviter exponam. Et domo quidem, quod iam, opinor, nosti, Hamburgensis sum: parentibus ex antiquissimis Civitatis nostrae familiis utrinque oriundis natus. Quorum ille, nisi facultates his proximis tempestatibus valde fuissent accisae, admoveri ad Rei publicae, ut olim uterque Atavus meus, eorumque Maiores, gubernacula potuisset. Et eo quidem aute annos iam aliquot orbatus sum. Ultra biennium in Hollandia vestra vixi. Menses octodecim in academia Lugdunensi, ceteros in secessu seu transegi. Hactenus tamen, ut si Deus maximorumque hominum favor adiuverit ad maiora adspirate queam. Annus aetatis nunc currit vigesimus, valetudine semper et fama, quod palmarium duco, ubique apud omnes integra. Celeberrimorum Virorum ut cultor et admirator sumus, ita quorundam favorem, quamvis nullo meo merito non raro inexpertus. Cetera, quae volui, publice iam dixi, quo minus qui horas Tuas ignorare

non possum, molestus Tibi esse debeo. Felicissime Vale, Vir Maxime, et mihi fave. Nortvici Ao. Dn. 1633. 7. Iunii.

EIDEM.

ABunde pulchrum et magnificum mihi fuerat, Vir Nobilissime, si patienter legere posses ineptias meas: nunc, ut Te non minus humanitatis, quam Eruditionis summum ostenderes, etiam exquisitis laudibus dignas iudicasti. Id adeo probant honorifici isti sermones Tui, qui de me meisque studiis, etiam apud praecipuos huius Rei publicae Viros habiti, ad meas quoque aures nuper pervenerunt. Litteras autem Tuas ad amplissimum Heinsium si me absque rubore legisse credis, iam peius de modestia mea sentis, quam nuper sensisti de doctrina. Iam luculentum illud carmen Tuum, quo me Tuus candor adeo supra merita extollit, tanti apud me est, ut solo isto immortalitatem adeptus mihi videar. Ego ut pro tam insignibus officiis gratias aliquas agerem, post aliquot mensium intervallum denuo advocavi Musas meas, quas si minus ornatas quam pro exspectatione conspexeris, putabis homini per febres, catharros, tot morbos, tot symptomata volutato non magis in proclivi esse terse, et ad vestrum stomachum scribere, quam sine pice esse iis, qui in navi habitant. Parum profecto abest quin metuam, ne hac ratione miltum de Tua, quam de me conceperas, opinione de minutum sit. Sed omnino haud facile veretur severitatem Tuam, qui candorem incomparabilem novit:

quem nuper tam copiose, et penitus perspexi, ut reliquas Virtutes Tuas referre, quae hercle infinitae et inusitatae sunt, illius iniuriam credam. Illud summopere Te rogo, Nobilissime Hugeni, ut me et studia mea, eorumque,, si qua occasio occurrat, successus eo favore et benevolentia promovere pergas, quo (nihil enim possum ardentius dicere) hactenus coepisti. Vale felicissime. Nortvici A. D. 1633. VI. Kal. Aug.

ADRIANO BLEYENBURGIO. S. P.

ECce, mi Bleyenburgi, ut satisfaciam desiderio Tuo, confestim ad respondendum amicissimis literis Tuis me composui: imo ut satisfacerem meo, quod, nisi fallor, Tuo aliquanto ardentius est. Quo excusatius apud Te erit, si paulo rudius ad Literas tam accurate scriptas rescripsero. Ipsa enim festinatio, si quid in reliquis minus curiosum, et probe meditatum erit, facile excusabit. Ad amoris certamen numquam intempestive provocor, in quo quemadmodum gloriosum vincere est, ita vinci, quod Tu videris iam minitari, mihi suavissimum. Scilicet id revera demum est, quod kalo\n ph=ma cum Pindaro dixero. Quamquam nec adeo diffidam viribus meis, ut sustinere impetus Tuos posse me non arbitrer. Tu autem hoc age, ut quandoque copiosa Epistola in adversarii Tui caput provolet. Interdum et carmine feriendus Tibi erit. Nam ad eam gloriam accingi Te iam dudum manifestus es, pulcherrimo omnino conatu, mi Bleyenburgi.

Quamvis enim ut adversarius hostilia miniteris, imo iam veluti de victo triumphes: delectat tamen animum meum, excellens illa, licet in hoste posita, magnanimitas. Extra iocum: non potuisti quicquam praeclarius cogitare, quam cum animum induceres poesin, Gratiasque miscendas invicem esse. Quam h(di/san suzugi/an Euripides appellat. Porto, ut ceperam dicere, quemadmodum pulcherrimam cogitationem, ita quoque difficillimam, suscepisti. Paucis enim admodum omnibus saeculis contigit videre viam, qua ad carmen itur, in Heliconem venire, paucissimis. Adeo quemadmodum Phoenix, ita bonus Poeta quingentis annis singulis semel nascitur. Huc accedit quod sine efflatu quodam furoris, neminem bonum poetam exsistere et Plato dixit, et ipsa res ostendit. Quàm pauci autem amabili illa et eximiâ insaniâ inflammati sint, scriptis eorum patet, quibus ne syllogismo quidem Chrysippi frigidiores sunt. Haec ideo dico, non quo rei difficultate Te absterream; Sed ut acrius inflammem. Solent alii alia praeclarae mentis praesumere indicia. Mihi nullum certius est, quam quod plerumque arduis in rebus studium operamque suam collocant. Quo enim suus cuique animus divinior, eo magis humum dedignatur, et se attollit ad originem sui. Nihil autem caelestius, nihil divinius in in studiis esse, poëticis meditationibus, soli negant, qui sensu communi carent. Mitto ad te carmen manibus beatissimis clarissimae cognatae tuae, consecratum, Quod si non respondet exspectationi tuae, cogitabis, festinanti inter migrationis tumultus, dum resculas meas conrado, excidisse. Cognato tuo

Clootivico nomine meo exemplar donabis, quem plurimum saluto. Dousis fratribus, et ceteris, si Nortvicum reversi fuerint, exemplaria cetera exhibe. Omnesque, si videbitur, mone, ut efficiant, ne memoriam mei deposuisse videantur. Felicissime vale. Festinationi extemporali ignosces, quam amor tui indixit. Lugd. Batav. 5. Non. Octobr. 1633.

EIDEM.

BAtuere tantum videris, mi Bleyenburgi, et lusoria solummodo in adversarium torquere. Vix semiplenas chartas mittis. Quin decretoriis tandem pugnandum tibi erit, et omni impetu [(transcriber); sic: impeta] procurrendum in infestas cervices, si prosterni debeo. Scin tu qua ratione optime vinci soleam? Totas struices carminum, epistolarum praemitte. Iugulabor, mihi crede, et opprimar, si non viribus, saltem ruina. Sed, ut video, non insultare tibi debeo. Pelluces ô bone! Hoc agis, quod callidi Imperatores solent, qui, quo magis et captent hostes, et fallant, initio quasi timidi, deinde quasi fugientes semper pugnant quasi paucissimi: cum in abdito exercitus totius robur insidias incautis faciat. Sic securos opprimunt. Quicquid agas, sive dolo, sive viribus rem geres, inter titulos tuos non referes Fabricii terga vidisse. Haec adeo arrogantia hunc animum incessit, postquam aliquo loco nugatum et ineptiarum omnium parentem Homerum habui. Inter cetera autem stultissima, quae fortassis ex eius scriptis didîci, hoc insulsissimum maxime recordor.

*oi)da ga\r o(/tti kakoi\ me\n a)poi/xontai pole/moio
Novimus ignavos pugna discedere solos.

Ita enim generoso Ulyssi, si Diis ita placet, tum videbatur, cum solus inter hostes destitutus fi/lw e)ni\ qu/mw utrum pugnandum, an secus, deliberaret. Ubi tamen pro cetera prudentia sua non fecisse videtur, quod, ubi pugnae res erat, ibi sententias fortissimas, tamquam in Lyceo aut porticu loqueretur. Porro machinas tuas, et tuorum, quos dicis, comilitonum, exspecto, in utrumque paratus aut pugnare acriter, aut certa morte occumbere. Nescis profecto spiritus meos. Senties qui vir sim. Sed nugarum, ut puto, a(/lis2 tamquam druo\s2. Satis laudare generositatem tuam non possum, qui semper in praeclara aliqua re ingenium operamque detineas. Poësin tibi commendo. Tantum abest, ut conatus difficillimos, et ideo pulcherrimos de manibus tentem excutere. Pulchrum omnino est ad prima tendenti in secundis subsistere. Tibi autem est cur et prima promittere audeam. Nihil mihi contingeret iucundius, quam specimina tui profectus conspicere. Mitto ad te Heinsii Naeniam, si non vidisti. Potes Dn. Suadecronio ceterisque communem facere, si tanti videbitur. Quamquam illi iam Anticyras navigandum censeam, cui magnifica non sunt, quaecumque a tanto ingenio proficiscuntur. Saluta officiosissime Dn. Suadecronium cum uxore et ceteris domesticis, quibus omnibus cupio plurimum commendari. Propediem videor ad vos excursurus. Sed interim a scribendo ne cessa nam venturus ad vos non sum, nisi cum valde vacat, quod nunc nondum contingit. adeo me distringit

Medicinae studium. Ignoras profecto, quantum proficiam. Aegrota tantum. nemo compendiosius te mori docebit. Saluta nominatim domesticos omnes, et vale. 6. Kalend. Novembr. 1633 Lugd. Batavorum.

EIDEM

ELoquentiam, cuius studium affectas, commendare tibi, amice, aliud quid, quam ineptientis arbitror, propemodum tamen deliri. Nosti, cum Nortvici essem, paulo ante discessum meum, percurrisse nos alias tunc ob causas, dialogum de Oratoribus, ut putant, Quintiliani. Istum saepius, iterumque a te legendum censeo. Fiet enim, ut libello illo penitus hausto et ames magis eloquentiam et nitorem ipsi orationi concilies. Vix enim quicquam invenies aut lectioribus numeris aut verbis magis exquisitis expositum. Attamen hactenus quidem desiderio tuo obsequor: largius satisfacturus tibi, si quantum tu a me exigis [(transcriber); sic: exigiis] , tantum praestare mearum esset virium. Suaviter lusisti, aut ut mollius accipiam, errasti, mi optime, cum me idoneum scriberes, qui praeire viam, et ad eloquentiam ducere te possem. Eadem opera volare implumem, et inermem pugnare, tantundem profecturus, iubeas. Mihi tamen et illud pro cetera festivitate tua visum fuit, quod ime mortalem memoria tua eloquentissimum dixeris. Quod verbum ita mihi accidit, quasi me omnes tua memoria divitiis superare contendisses. Illud autem numquam persuasurus eras homini nihil minus quam pecunioso. Nequaquam autem mihi, qui meas novi vindemiolas licet enim tu modo Croesum [(transcriber); sic: Craesum] , modo Crassum ingereres: mihi aliter profecto

dictaret arca domi inspecta. Tantundem de eloquentia dictum volo. Quam tu, quocumque modo, nihil enim refert, ingentem, incomparabilem facito: numquam tamen impetrabis, ut ego ulli poetae credere instituam. Hoc enim hominum genus omnia impune iam delinquit. Praecipuum tamen est, quod nulli licentius et minori periculo mendacia loquantur. Ne tamen nihil dicam; hoc, quod saepius tibi dixi, repeto: Legendum optimos auctores, imprimis graecos, eorum acumina, imagines, quibus tamquam gemmis maxime Graeci collucent. festivissimo, et eleganti furto avertendum. Quod si cum suavitate fiet, nec obtorto collo, nihil iam erit sollertius. Nec metus est ne quisquam te tamquam iniustum possessorem repetundarum postulet. Id autem quo pacto fieri possit, ni fallor, pro mediocritate nostra, olim adductis exemplis demonstravimus. Dispiciamus etiam nunc, si videbitur, unum atque alterum. Apud Xenophontem libro. VI. ku/rou paidei/as2 gravissima exstat deliberatio, utrumne bellum, quod tum in manibus erat, finiendum sit, an vero continuandum. Ibi Cyrus de iis, quae hactenus gesserat, ita ait: *nu=n de\ oude\n diafe/romen tw=n e)n pela/gei pleo/ntwn, kai\ ga\r e)kei=noi ple/ousi men, a)ei\. *to\ de\ pepleus1me/non ou)den o)ikeio/teron tou= a)ple/us1ou kataleipou/sin. Quorum verborum illa fere est sententia: Nunc vero nihil differentiae est inter nos, et eos, quae in mari navigant. Illi enim semper quidem navigant: quod autem iam navigatum, post se relinquunt, non magis ad eos pertinet, quam quod numquam navigarunt. Idem si dixeris iis contingere, qui auctores plurimos pervolitant,

et nihil memorabile ex tumultuaria lectione observant; iam tuam feceris imaginem, et nihil dixeris argutius. Eadem detorsio non inepte usurpatur in versibus Homeri et Virgilii. Viam quodammodo non praeivit in Chiliadibus Erasmus. Porro ipsi nobis fingere huius modi imagines, sed exquisito iudicio adhibito, possumus. Auctor est Plinius lib. 2. cap. 103. in Asphaltide Iudeae lacu, qui bitumen gignit, nihil mergi posse. Et in flumine Siluro ultra surrentum non virgulta modo immersa, sed etiam folia lapidescere. Id si transferas ad eos, qui prae nimio ingenii stupore nihil mirari, nihil item dicere aut animo complecti possunt, imaginem habebis non absurdam. Illud autem, quod de Siluro ait Plinius, ad exsecrandos illos quoque quodammodo pertinet, qui, quaecumque aut legunt, aut audiunt unquam, obscoena interpretatione detorquent ac foedant. Convenit etiam teneris ac molliculis istis, qui quamvis sine dente, et candidissime scriptis ad iracundiam usque et odium capitale offenduntur. Iterum iudiciis partium studio ac pervicacia in multas protractis dies, quae longi subsellii Pompeius appellare solebat, commode dices Echeneidem intervenisse. Est enim, ut alibi auctor est Plinius, is piscis infamis litium et iudiciorum mora. Atque ad hunc modum eleganter excogitata quasi faces ac lumina orationem distinguunt. Quibus tamen, si mentis ac iudicii acumen, qui genius est, desit, iam Chrysippi erunt syllogismi [(transcriber); sic: sylogismi] , id est nives scythicae. Miror autem hac de re pauca adeo, aut omnino nulla Rhetores tot suis commentariis prodidisse. Praeterea conaberis paulatim orationem tuam certis numeris, qui,

ut oratoriae artis Magistri loquuntur, per ko/mmata, kw=la, et perio/dous2 absolvuntur, includere: iisque modo productionibus, modo arctius, et in aliquot tantum verba circumscriptis. Hac autem de re si multa praecipere instituam, nihilo plus agam, quam si dem operam, ut post Homerum scribam Iliada. Exstant quae accurate ea de re Aristoteles [(transcriber); sic: Aristoles] , aliique graeci Rhetores prodiderunt. Cicero quoque tam diligens in tradenda numerorum constitutione est, ut nullam partem artis oratoriae magis elaboratam credat Quintilianus. Cuius doctrinam de compositione, quam cap. 4. lib. 9. accurate complevit, omnino cognoscendam tibi arbitror. recentiorum, qui diserti habentur, opuscula, tum demum maiori commodo tuo leges, cum in veteribus multum ac studiose fueris volutatus. Eo enim maxime tempore deprehendes imitandi artificium: quo quidem profecto hac aetate sunt admirabiles. Denique memineris moniti illius Ciceroniani, quamvis vulgatissimi, nihil legendum, quod non sub acumen stili veniat. Nec enim tam ineptum videri debet, quemadmodum multi arbitrati sunt, vulgatum illum apud veteres: e)k tou= le/gein to\ le/gein e)ktori/zetai. Quamquam enim non suadeam cuiquam, ut a Rhetorum praeceptis abstineat, quae et a veterum quibusdam, et nuper a CL. Vossio uberrime tradita sunt: facile tamen, ut Cicero inquit, usus omnium Magistrorum praecepta superat. Cognoscis, opinor, Adriane suavissime, quantopere Te diligam. Eo enim prae nimio tui amore progressus sum, ut nec rei dignitatem, nec meam respiciens imbecillitatem de ea arte garrire aliquid conarer, cuius excellentiam,

quam nondum intelligo, e longinquo tamen adoro. Videbis itaque aliquid contigisse mihi simile sutari, in quem Appellis iocus vulgo circumfertur. Obsequendum tamen amicissimo homini fuit etiam verecundiae iactura. *ka\ tau=ta me\n dh\ tau=ta. Nondum, ô bone, excidit gustus illius elegiae, quam mihi destinaveras: et iam arbitror absolutam. Nuper admonui te huius aeris alieni: nunc flagito. Tertium si fallis, per Musas pipulo te differam. Quam vim iratus habeam, crede ei, quam in amore habere soleo. Eam si nosti exquisitam esse, saltem tam prolixa e)luari/a quam in gratiam tuam chartis illevi, argumento esto. Felicissime Vale. Lugd. Batav. 10. Decembr. 1633. festinante, ut vides, calamo.

EIDEM.

QUamquam semper mihi gratissimae sunt Bleyenburgii mei epistolae: nullas tamen libentius, quam ultimas illas vidi. Nescis profecto quantopere exhilatus sim conspectis phalaecis tuis. Id vero demum est, quod et gratulandi tibi, et gaudendi mihi praebuit occasionem. Etenim nihil videbam praeclarius inveniri, teque dignius posse, quam ut animi ille vigor sanctissimis ac divinis Musarum studiis sacraretur. Quae Deae quam prolixe tibi faveant, vel saltem pauculi illi versus indicarunt. Iis autem nihil mellitius, nihil elegantius a quoquam scriptum (qui quidem primo vadum poëticae gloriae tentaret) vidisse me easdem illas Deas testor. Quae licet huiusmodi sint, ut gratulari tibi

tuisque conatibus debeam: mihi tamen magis gaudeo. Enimvero amicum habere talem, qui omnia praeclara cogitet, non mediocris profecto laetitiae momentum est. Ea autem idcirco auctior et excellentior exsistit, quod videmur, si non origo tam pulchri instituti saltem incitamentum aliquod fuisse. Quam gloriam Crassi utique thesauris non permutaverim. Quamquam mallem laetiori in argumento elegantias illas tuas occupari: et hilari potius Musa, iucundaque, quam flebili, funebrique inclarescere. hanc vero in primo tirocinio tuo vix amoris castra ingressus, belli illius glukupi/krou adversa expertus es. Saltem hoc Parcis licere non debuit, ut et tibi tua gaudia, et nobis delicias istas, quas ab amatore poëta exspectare fas est, simul eriperet. Sed, ut arbitror, rerum mearum imaginem video in rebus tuis. Vidisti, opinor, nostram de Phyllide nostra Naeniam ea vix sedecim annos egresso erepta est. Ne credas te solum infelici sidere, aut Diis iratis natum. et vero, ô bone, an non ille maeror valetudinem, de qua quereris, et cui silentium imputas, afflixit? Scio profecto quantum possit affectus ille apud animum tenerum, mollem, adde poëticum: hoc est oleum adde camino. Ad carmen revertor, cuius etiam censuram mihi permittis. Quasi aut aliquid desiderati in illo, aut ego iudicare de poësi, nihil minus quam poëta queam. Quoniam tamen tu, aliique affirmant meam his de rebus sententiam ineptam esse non posse; ut qui etiam non ita pridem conatus sum Heliconem scandere: utar libertate, quam dedisti. Et quidem ipso carmine, ut dixi, nihil absolutius. Accedat tantum cum annis

usus, et audebo nescio quid excitatum ac illustre de te mihi polliceri. Saltem in sine, luctu, ut sit, lacrimisque obrutus, nimio maerore abripi visus es. Abundat enim ultimum carmen trochaeo. Finiveram, cum in mentem venit elegiae illius recordari, cuius salivam mihi nuper praesenti movisti. Cave credas paucis hendecasyllabis obtundi reliquias suavissimi illius gustus posse. Flagitabere, nisi aes illud iam alienum expediveris. Vale Lugd. Batav. XIII. Kal. Decembr. Anno 1633.

EIDEM.

EPistola tua nihil iucundius fuit, mi Adriane, carmine nihil gratius. Amabo multa talia mittas, in quibus et suavitatem exosculari nobis liceat, et candidum affectum tuum intueri. Quamquam alios etiam debere mihi Elegos sciam nomini meo proprio destinatos, quorum aliquando partem legisse memini. Nisi forte iam paenitere te coepit illius amoris, quo me dignum arbitrabaris, cum eius carminis primas lineas duceres. Quaeso ne illius iucunditatis fructu defraudes. Postquam nuper ieiuna quaedam exposui ludibrio tuo, unde (si Diis placet) orationis dotes aliquas peteres, hoc videor eâ re effecisse, ut meo iumento aliam mihi molestiam conciverim. Nam, ut video, ut tale quid de ratione carminis condendi exigis. Omnino Cyrenaeus mihi esse videris. Ubi unum si quis ad cenam invitet, adsunt octodecim alii, currus decem, bigae quindecim, quibus omnia apponenda quae opus sunt: ut opportunius sit neminem unquam accersere. Sunt autem ista, quae petis, et

ab aliis infinitis, ab Aristotele maxime et Iulio scaligero frequentata. Et (si utique aliquid a me non ineptum dici posse existimas) pinguioris alicuius otii. Et nescio an non publice aliquando quaedam de re [(transcriber); sic: dere] poetica dicturus sim aliis fortasse nondum dicta, aut perperam. Contingat modo aliquando ab his oneribus, quibus nunc animus distringitur, otium meum vindicare. Vale felicissime. Dn. Zuadecronium eiusque coniugem et reliquos domesticos saluta. scripsi haec inter intricatissimas occupationes. Lugd. Bat. d. 16. Ianuar. 1634.

EIDEM.

VIdes quid amica ac blanda vis possit. Vix respiro a negotiis (quae hoc tempore omnifariam et caput, et circa saliunt latus) Ut tamen rem tuam procurem, meam negligo. Habe ergo haec qualiacumque quae adscripsi, non quasi magnificare debeas, aut alii idem non egerint eruditius: sed ne parum te amasse videar. Semel dicam: non possum nolle quod tu vis, quem sic diligo. Primo itaque, quemadmodum in omni scriptione verum est, diu emendari debere, quod diu placere debet; ita maxime versus ratim ne componas Nosti vetus verbum: canes festinantes caecos parere catulos. ea profecto carmina, quae nescio qui, ut sibi videntur, ingeniosi in uno pede stantes profundunt, citius pariunt [(transcriber); sic: pareunt] , quam composita sunt. Equidem quod de ineptis scriptoribus dicere soleo, quoties ex artis meae praescriptis loquor, mori quidem, sed morbo plerumque acuto. Ita

tamen vel maxime poëtae extemporanei perimuntur. Zeuxis reprehensus a quodam, quod ita lente pingeret velle se diu durare respondit, quae pingeret. Quae omnia cum recipienda sint, nihil tamen acerbius, quam torqueri, cum versum scribis. Ego certe arbitror homines qui cum angore ac molestia poëtae sunt, iucundius atque utilius abstinere posse. Ineptum enim est ibi cruciare animum, ubi illum refici oportebat. Addo quod nemo anxios versus sine tadio legat. Unde contigit illos homines bis infelices esse. Serio enim torquentur, et nihilo magis aliis admirationi sunt. Quemadmodum in publico scurrarum more currere insani est: ita reptare gradu quodam testudineo ridiculum. Facienda ergo poemata sunt, sed tunc, cum tempestivum est. Hoc est cum accessit ille furor et impetus, quo Poetas agi ac ferri Democritus ac Plato crediderunt, et quottidie docemur. Hoc autem calore cum nemo semper ardeat, nec spontaneus [(transcriber); sic: spondaneus] sit: quamprimum te illo destitui senseris, profer quod coepisti, in aliam diem. Melius alibi occupantur illae horae. Nec enim quicquam ultra efficies, etiamsi ad insaniam nugaris, quam ut paucos, eosque languidos et solutos versus periturae chartae illinas. exspectandus itaque aliquis ignis est, qui frigus illud incendat, qui quam primo invaserit; occupa rei bene gerendae tempus, et ingenium intende, dum calet, dum illum furoris stimulum patitur. Si exemplis meis uti licet: interdum correptus aliquali impetu versus scribo, quos denique ubi deferbuit illud e)nqusiasiko\n, tamquam alieni operis lector recenseo. Porro opera danda est, ut verbis puris lectisque utamur, non

antiquis, quale est cordolium: nec absurdis, ut Horatius reprehendit illum, qui in versu dixerat: Iovem Alpes cana nive conspuisse. aut plane spurcis, ut ille: mens pertaesa cloacam corporis. male autem illi faciunt, qui verba ex Lucilio, Pacuvio, Plauto desumpta Elegis, Odis, Epicis inferciunt. quo nihil ineptius, nec minus ridiculi, qui phrasibus Plautinis Odas ac Elegias scribunt: quo nihil abiectius. Quod maxime observandum: character ubique esse sibi similis debet. non quemadmodum multi scripserunt, ubi aliquot versus Catullum, aliquot Ovidium, alii iterum Plautum, alii Iuvenalem sapiunt. Bella scilicet mistura ut fieret. Cinnus surgat itaque semper Epos, et Oda et Scazon: saepe etiam iambus nisi a)rxai+/zein libuerit. Quod nemini qui felicissime praestiterint. Elegia tersa sit, lenis, celeris, aequabilis: non aspera, non hiulca, non confraga, non turgida; sed et nec languida, nec humilis. Quae omnia quomodo contingere optime queant, nullis praeceptis discitur. Lectio eorum, qui optime scripserunt olim, quique nostro tempore bene priscorum vestigiis institerunt, si deinde usus accedat, omnia illa docebit luculentius. Alia quae eo pertinent, nec minus, quae dies me, ut aliqualis in eo eloquentiae genere exercitatio docuit, si complecti heic vellem, tempus me et scriptionem charta deficeret. Meliusque illa exercitatione praescripta vivaque voce docentur. quod fieri tunc plenissime potest, fi contubernio coniungi utriusque studia contingat. Haec subito scripsi, mi Adriane, et, verba mea repeto, non quod quicquam dixisse me credam; sed ne nihil dicerem. Cetera reservo aliis temporibus, si forte eveniat una vivere. Quam primum cognovero tuorum voluntatem super hac re, uberius omnia, quae ad hospitium pertinent, explorabo. A te Elegiam et literas

exspecto, quas numquam sine summa voluptate recognosco. Excusa, quaeso, festinationem, alibi reponemus. Felicissime vale. Hoc quod mitto, nuperrime excidit. Lugd. Batav. d. 18. Febr. Ao. 1634.

Clarissimo Viro HEINRICO VAGETIO. S. D.

ERubui largiter, Vir CL. cum epistolam tuam vidi tam obvia humanitate occurrentem desidiae meae. Equidem nec officio defui, cum non minus te, quam tu me (nihil enim dicere possum ardentius) amaverim hactenus; nec scribendi voluntatem abieceram, nisi quod meditato sermone rerum mearum status exponendus tibi videretur. Sed priusquam otium nanciscerer uberius, a te praeventus sum. Gratias habeo tamen amicis nostris, qui, quaecumque ad me attinent, ignorare te passi non sunt. Etenim profecto hac in arce et res meas, et studia ex sententia disposui. Maxime tamen id operam do, ne mutati studii paenitere me in posterum possit. Facile autem pudefaciam putidos mortales, sed eos admodum paucos, qui, ut aliquid reprehendant, in ieiuna et inani levitatis calumnia delitescunt. *a)lla\ tau=ta me\n r(ei/tw kat) ou=)ron. Amico nostro Utenbuschio dignitatem Senatoriam gratulor, et commode occurrit illud Sophocleum. *i) q) w)= brotw=n a)ris2) a)norqw/son po/lin. Ceterum optime a te factum, quod scenicas illas ineptias a te propulisti. Prolixius speramus de opera industriaque tua, quam ut eam vilibus negotiis evilescere velimus. [(transcriber); sic: -] Pompeii ingenium corrumpi pessimis curatorum consiliis doleo. Sed relinquantur isti scioli sapientiae suae. *e(n tw=de ga\r ka/mnousin ai(\ pollai\ po/leis2. Mihi sane ad aliquid generoso

audendum animus crescit cum video et privatim et publice magnis passibus in perniciem eruditionis ire hoc saeculum. Ipsa autem Doctorum penuria propemodum efficiet, ut et meae qualicumque arti aliquod pretium statuere possim. Nec exiguum tantae spei omen nuper obtigit. Cum enim Illustrissimus Holsatiae Princeps hac in arce nuper esset, me ad se vocatum variis sermonibus ad horas bene duas detinuit. Omnia quoque, et prolixissima in posterum pollicitus est. Et habeo illius promissi fideiussorem Nobilissimum huius loci Toparcham. Quo viro nihil sincerius aut cordatius cogitari potest. Videor itaque eas rerum mearum rationes ingressus, quarum fructus ad omnem, si quae mihi superest deinceps, aetatem pertineat. Deum oro, ut, quod ago, fortunet. Cui te tuaque omnia commendo. Felicissime vale. Ex Arce Tudera.

ADRIANO BLEYENBURGIO. S. D.

TU, qui tam longas epistolas mihi imperas, cur non simul otium tuum misisti. Nam mihi quidem heic nullum superest. Vin' scire quomodo vivam? Toti dies in Medicina pereunt. A qua tamen tantum impetrare otii possem, quod tibi impenderem, ni homines persuasissent sibi me versus posse scribere. Vix disputat quispiam, vix Ancilla cuiusquam parit, vix Doctor sit sine meis versibus. Accedit alterum non minus grave Typographorum importunitas. Elzevirii excudunt Livium: ei negotio ut praesim, primo precibus, deinde etiam aliis artibus aestutissimi mortales perfecerunt. Et dabo hoc publicae utilitati, ut, quantum fieri [(transcriber); sic: fiere] potest,

nitidissime et emendate Livius prodeat. Inter haec autem tu me sapere posse, aut prolixas epistolas scribere arbitraris? Sed abeant ista. Carmen tuum avide exspectabo, legam cupidissime. Scio quae a te proficisci, et qualia soleant. Impetum tuum ad omnia honesta laudo equidem, et praedico. Sed, quaeso te, ne in hac parte, quae ad Musas pertinet, nimium vehemens sis. Nescis optime, quanta miseria sit Poëta* videri. Avunculus tuus negotiis subitis impeditus, Leidae non fuit. Aveo scire quid ante octiduum ad re scripserit. Felicissime vale. 3. April. Ao. 1634. Lugd. Bat.

Clarissimo Viro HENRICO VAGETIO.

ERam nescio quas ob causas nuper aliquanto conturbatior, cum Tua Epistola, Vir CL. quae forte intervenit, totam illam animi nubem discussit. Erat enim; ut omnia Tua, plenissima suavitatis, eaque nuntiabat, quibus mirifice recreabar, quamquam quaedam etiam essent, quae invitus legerem. Mihi hactenus ex sententia omnia cedunt, nisi quod post tot laudes et praeconia tamen de meo cena domi apparanda est. Nullus fere est in Hollandia magni Nominis aut Dignitatis, cui non innotuerim. CL. Heinsius non cessat quottidie novis amicitiis me implicate. Unde spes est fore, ut propemodum aliqua aliunde spes affulgeat. Domo Heinsii tamquam mea utor. Ea absente praesente mihi patet. Supervenio mane, vesperi, cenanti, prandenti, ipso non tantum non invito, verum etiam iubente. Vix est septimana qua non cenem cum ipso, aut prandeam.

Simul Hagam, saepe Nordovicum excurrimus. Interdum in navi aliquando in curru comes sum. Filium fratrem mihi, filiam sororem esset iussit. Denique nihil non facit, quo me officiis ac beneficiis obruat. Tui interim memoria nobis non elabitur. Quoniam autem in aliam nuper domum migravit, suppellex eius, quae copiosa admodum, imo immensa est, turbata quodammodo fuit, et confusa. Quae quam primum in ordinem aliquem fuerit redacta, communi opera Epistolas omnes seligere instituemus, quae unquam ad ipsum scriptae sunt. Ego arbitror myriades aliquot esse. Divisas in fasciculos per titulos distinguemus. Nunc enim permixtae iacent. Erit tunc occasio eruendi Caselianas, quas scio ipsum non paucas habere, ut et ad Scaligerum missas. Medicinae nunc totus servio. Quid profecerim, paulo post apparebit. Doleo me tam importune a dilectissimis mihi studiis abstrahi.

Et est, ubi et ista suas partes habeant. Numquid amplius? Etiam. Parum abfuit quin ego Professor essem. Vin' dicam tibi? Ultraiectini Gymnasium illustre exstruxerunt, eo convocarunt Viros insigniter doctos, octo circiter. Ego nominatus iam eram qui literas docerem, suadentibus Cunaeo, Heinsioque, ad quos venerant, qui de hominibus idoneis sententias conquirerent. Et confecta res erat, si fuisset unde subveniri Rectori Scholae Urbicae posset. Ipsi enim, cum parum idoneus regundae tam implicatae Rei publicae videatur, successor datus est. Cum autem uxorem

liberosque habeat, solatio aliquo existimatio damnumque eius refovendum fuit. Humanitatis ergo Professor creatus est, cum aliud nihil suppeteret. Aiunt tamen homini non admodum spartam istam convenire. Qui insulsissimus sit, necesse est, si non dignius illam ornat, quam ego homo novus ornaturus forte fueram. Tota haec res me inscio gesta est, et nuper admodum Cunaeus, quicquid eius est, mihi, cum forte officii causa accessissem, exposuit. Ego aequo animo iacturam illam passus sum. Periisse enim non videtur, quo ad breve tempus usurus fueram. Non enim huiusmodi nunc studiorum meorum rationes sunt, ut ad illud vitae genus dirigantur. Interea sufficit mihi honorifica horum mortalium de me sententia. Tantum est. Felicissime Vale. Lugd. Batav. 13. Martii 1634.

CONSTANTINO HUGENIO.

AVocatus tristissimo de matris valetudine nuntio in patriam, credidi ad rationes meas pertinere maxime, ut Te, Vir Amplissime, convenirem. Nuper enim admodum summus noster Heinsius indicaverat, incidisse de me rebusque meis sermonem. Affirmabat idem, vix ambigere me debere, quin per Te de Liberis Dominae de Lyra transigi possit. Cum iis enim Galliam et Italiam videndi copiam fore. Ut itaque aliquid comperti ex Te ipse praesens cognoscerem, huc veni, quamquam cum non minimo animi mei dolore colloquiis Tuis carendum mihi fuit. Etenim qui libenter ante

iter meum quid de ea re sperandum haberem cognoscere optaveram, iam plane ob subitam profectionem video me optatis meis excidisse. Bonitati tamen et humanitati propriis Tibi virtutibus confisus, credidi non minus negotia Tibi mea commendari posse. per exiguam hanc et subitam scriptiunculam, quam si praesens adfuissem. Perendie cum bono Deo iter capessam. Non equidem omnino divellendus (quippe cui omnia ad iter absolutum instruere nondum licuit, et propterea excursus tantum futurus est) sed ubi confirmatior mater futura est, brevi reversurus. Interim ut illud de negotio Dominae de Lyra diligenter cures, optare audeo, et postulare etiam a Te, quem nihil non tribuere mihi comperi hactenus. Nec omnino e manibus emittendum videtur de Domino a Theinhoven: qua omnia Humanitati et Prudentiae Tuae remitto ac commendo. Litteras Heinsii Herois hisce iungo, quoniam de manu in manum non licuit. Addidi et meas, ut soleo, quisquilias. Vale felicissime, Vir maxime, et quem praesenti exhibuisti amorem, absenti largire. quod fiet copiosius si Humanitati Tuae hisce in rebus non defueris, quae numquam non potest esse maxima. Raptim Haga 22 Maii 1634.

Viro Clarissimo. HENRICO VAGETIO.

PLurimum amo de tam amica Epistola, Vir CL. et plane opportuno munere. Eram omnino ineptis quibusdam curis aliquanto districtior, sed tam lepida velitatio cum .....

vestro me mihimet restituit. *e)=uge *feo\s2 to\n a)/litro\n, et cautius ille in posterum fumos suos vendere discet, dum sentit eos, non omnibus approbari. Sed si illud ingenium novi porro nugari non desinet. Ut enim est apud Comicum a)/nqrwpos ou(=tos e)usin a)/qlios fu/sei. Si quid certamen futurum est, quaeso, ne me tam lepido spectaculo defraudes. Adversas ineptias saeculi nunc quidem nihil mihi in manibus est. Concinnaveram per otium de Parvi laudibus libellum, sed dum latius divagor, iam libri duo facti sunt. Ii iacent adhuc rudes et impoliti, nec enim manum admovere nunc licet unica Themide occupato. Quae profecto tam procax et imperiosa est, ut omnia studia voluptatesque adolescentiae meae ê manibus excutiat, Porro quo peius cum iis agitur, qui bene sentiunt, eo timidior sum. Neque enim nulla inibi sunt quae animos quorundam irritare queant: Statui tamen proximis canicularibus concinnare reliqua, et seponere donec ad meos Batavos rediero. Migrationem feliciter evenire opto. Quae eo iucundior erit, si accesserit kalh\ kagaqh\ tis2, quae otium tuum ac negotia amplexibus et basiolis diluat. Felicissime vale. Ex Arce Tundera. 25. Maii 1635.

Illustri et incomparabili Viro CL. SALMASIO.S.D. V. FABRICIUS. Illustris Domine.

Cùm nuper Ultraiecto discederem, inter ipsa caesa et porrecta, tua mihi epistola tradita est.

In quâ quid primò, quid deinde praedicare debeam, nondum constitui. Te sic familiariter mecum agere, seria, iocos tàm iucundè conferre, mirari poteram, si id tu non apud me solens tuo more faceres. Aliis fortassis non persuadeo, qui quorundam fastu animadverso, aut reconditâ vivendi consuetudine perspectâ ad Viros incomparabiles non secus quàm ad Tyrannos aditum patere opinantur. Sed et haec quoque mea gloria erit, quòd et distinguere literarum scarabeos a recte doctis didici: et huiusmodi aliquid a Te consecutus sum, quod praeter opinionem haud dubiè omnium, quibus tenuitas mea et studiorum tuorum sublimitas pariter nota est, plurimorum etiam vota excedat. In quòs quoties incidero, equidem eos, ut de Te prudentiùs, de me honestiùs sentiant, in posterum cogam. Ut enim cetera Tuae Humanitatis non divulgem, sed ad privatam voluptatem reponam: quid dicent, ubi Te cum ineptissimis nugis meis commissum a me temerario consilio, nec tamen offensum intelligent? Si verò et prolixas incomparabilesque grates a te actas, et laudes coniunctas tam splendidas commemoravero, iam metuendum erit, ne secus de iudicio Tuo sentiant, qui Te nôrunt, ac senserunt hactenus. Sed illis pergam narrare, post homines natos in omni iudicio neminem Te elegantiorem exstitisse, id quod nec ipsi ignorant: ut autem mihi adulari induceres animum, id verò procul a moribus tuis et dignitate abesse: solere Te iuvenum honesta desideria, utcumque penuriâ studiorum et aetatis vitio interdum hallucinentur, praeclaris vocibus tamquam quibusdam e)nau/s1masin ad cordatiora excitare.

Idem et mihi nunc venisse. Hactenus ne excellentius aliquid praestarem, fortunam obstitisse; quae me per plurima a)/nanta, ka/tanta, pa/ranta iactatum ad imperitiam videbatur seposuisse. Eâ cogitatione ne frangeretur Planè animus, et ut eluctarer tandem melioresque artes resumerem laudes Te tuas mihi largium esse veluti a)gaqa\ e)po/dia ei)s2 a)gaqa\s2 e)lpi/das2. Huiusmodi aliquid ubi dixero, iam magis mirabuntur, cur ad te tam prolixam curam mei pertinere volueris, cùm studiis meis nihil dici possit conculcatius. Ergo tunc iubebo eos benevolentiae divinae dicam scribere, quae minutissima etiam in terris fovenda suscepit: Te autem dicam ad summam illius similitudinem in exhaustâ doctrinâ et innocentissimo vitae instituto iam olim esse exercitum. Quae in to\n krioke/raton animadvertis, Vir Maxime, summâ cum voluntate ego et Gronovius legimus. Videram antè ea Epicedia, et scelestissima iudicaveram: tantum autem flagitiorum ibi commissum esse, non senseram, nisi Te xeiragwlou=ntos. Sed nosti, id nunc sollenne esse istis mortalibus, qui eruditionis gloriam u(f( e(autw=n poiou=ntes2 ei)s2 tu/fon kai\ para/doca a)po\ tw=n paidei/as2 kalw=n metoxeteu/ontai. Quod Gronovium nominavi, id quorsum pertineat, ex ipso iam didicisti. Constituimus ego et comes meus cum vere et hirundine primâ Galliam tuam adire. Quod superest hebdomatum, interea dum tempestiva erit navigatio, apud amicum nostrum ponere decrevi. Non possum narrare Tibi, quam iucundum hoc mihi sit contubernium. Multi enim iam anni sunt, quòd eruditionem illius excellentissimam admiror,

et to\ eupieike\s2 kai\ a)ki/bdhlon morum amo, a)lhqa=yu/xhs2 diaqe/s1ei. Vix quatuor huc mecum libellos attuli, (quoniam expeditis sarcinis iter ingredi decrevimus,) sed Gronovii libris utor, ac si mihi parârim, et ipse mecum, quoties otiamur, spirans bibliotheca peripatei=. Itaque infinita, quae ignorabam, quottidie disco: alia, quae in usu obsoleverant, recognosco. Numquam autem proficio magis, quàm cùm Tua lego. Quorum pleraque, cùm doctiorem lectorem requirant, quam ego sum, pertinaci tamen conatu, et quaedam assequar, contendo. Nuper evolvi quae ad Herodis inscriptionem, et, quae coniunxisti, cetera Poëmata, primus docuisti. Eluctatus autem sum Te ductore, et discussi, illas tenebras facem tuam praeferens, ut mihi visus sum, felicissmè: nisi quòd pauculo essent, quae me morarentur. De quibus cùm variè multa cogitâssem, exitum reperire tamen non potui; nisi tuâ ope imploratâ. Arbitrabar autem, cùm cetera Te duce superâssem, absoluturum Te beneficium tuum, tam exiguos mihi scrupulos eximendo, qui alios fortassis nihil morantur perspicaciùs et feliciùs doctos, me tamen aliquantisper male habuerunt. In consecratione templi in Triopio Herodis non intelligo cui dicatur, ma/kella drui+nh\ kuane/ou *a)/idos. Cogitabam de ligonibus Vespillonum, quibus effodiunt sepulcri loca, ut mortui condantur. itaque fortassis possit dici ma/kella funesto ministerio tw=| *a)/idi u(phretei=n. Dubitabat de sententiâ meâ Gronovius, et ego difficultates cernebam. Tu itaque nos docebis. In arâ secundâ. fw\r di/cwos,

e)=nis2 d) a)ndrobrw=tos etc. dubitabam an hîc cum Ulysse intelligendus esset Diomedes: inprimis cùm multi, ut ipse agnoscis, solum Ulyssem Philoctetem ex Insulâ abduxisse tradant. Videor animadvertisse, tunc demum Ulyssi adiungi Diomedem, ubi fortitudinis specimen speratur: quemadmodum cùm Palladium rapiendum est, et Rhoesi equi occidendi. Neque eum comitem habuit, cùm tegumentis suis Achillem evolveret. Et nec causam video, cur secum Diomedem traheret ad arcessendum Philoctetem; ubi gladio opus non est, sed vi orationis. Sentio quàm hoc leve sit; sed iuvat vetus scriptura. *h)/gagen de uno concepta. Quis ergo, inquiens, ille tibi est, i)=nis2 a)ndro/brw=tos. Idem ille Ulysses, qui dizwos. Primam vitam accepit a Laërte, alteram cùm Polyphemum fefellisset. Cuius filius dicitur, quòd ab eo non voratus, iterum natus videatur. Haud parum eo sensu admisso videbantur Aenigmatis dnofero/n, et argutia: nec videbam, quò pertineret, hâc reiectâ reiectâ, to\ di/cwos. In illis nu=n e)/krin) a)na/gka, pa/nta de\ ga=s2 ei)=ke kradai=si lugrai=s2 etc. Illam a)na/gkan ad imperium terrae refero; quò et pertinere doces ta\s2 th=s2 gh=s2 kra/das2 lugra\s2. itaque narrare amorem, se tunc natum, quando Necessitas et Terra regnabant. Sed opinabar non discedi debere ab Hesiodo, quem observas docuisse, Terram et amorem in lucem simul prodiisse. Putabam etiam, nullam hic a)na/gkan nisi aut Caeli, aut etiam Deorum intelligi. Et ita quoque tua in initio verba praeferunt: qui Caelum solio depuli, et illâ sede deturbavi, quam

obtinebat, cùm terrae imperaret, et dominaretur. Quae sententia retinenda mihi videbatur. Ea autem verba, pa/nta de\ ga=s2 ei)=ke fradai=si lugrai=s2 ita accipiebam: Omnia, quae in terris sunt, cessisse violentiae Caeli aut Deorum. Nec ea tantùm, sed et e)rpeta\ pa/nta etc. Dicere itaque videtur amor: Ante se Caelum, Saturni Patrem, qui Latinis [(reading uncertain: print blotted)] Caelus est, hoc loco a)kmoni/das2, ut etiam deos kat) a)na/gkan imperâsse Terrae, mari et caelo, (nempe illi caelo, quod a nobis cernitur, quod deinde xa/lkeon appellat) eius tàm grandis imperii sceptrum Caelo a)kmoni/da abstulisse, aut etiam Diis (nam quod scriptum est e)/krainon de\ qeoi=s2 qe/misas2 hoc sensu videtur dici, quòd in ordinem coëgerit, et legibus vinxerit deos, illos antehac violentos Aetheris, Terrae maris dominos) ereptam potentiam ad sese vertisse, quâ longè mitiùs ipse utatur. *tw=n e)gw\ e)knospisa/mhn ska/ptron. Doces tw=n i. e. de manibus caeli et terrae. At praecedebant non tantùm gai=a ou)raio/s2 amori e)i/kontes2, sed et th=s2 qala/ssas2 mu/xos. itaque putabam tw=n i. e. Caeli terrae maris skaptro\n, i. e. in eâ imperium tw= *a)kmwni/da extortum dici. Haec erant, Vir Maxime, quae sola obstabant, ne totum id opus mihi liquidum esset. Patere, quaeso, aliquam horam ex negotiosissimis diebus tuis delibari, quam ad me in viam reducendum impendas. Neque enim dubito, quin tribus verbis prolatis omnes illos fluctus meos compositurus sis. Felicissime Vale. Vir Illustris. CL. Gronovius officiosè se Tibi commendat. 29. Ianuarii Anno 1639.

EIDEM. Clarissime Vir.

QUod tandem aliquando de ineundo matrimonio cogitas, facis pro insigni sapientia Tua, quam ego semper admiror. Equidem per amorem ea aetate es, idque vitae genus elegisti, ut carere diutius dulcissimo uxorculae contubernio nefas videatur. Neque enim non venustum est studiis fatigatum, quandoque etiam curis et molestiis inquietum e)n e)ugh=, ut loquitur Euripides filta/twn a)spas1ma/twn refici, ac sibi restitui. Quae tamen voluptate quod caruisti hactenus, prudentiae [(transcriber); sic: prudeutiae] potius fuit, quam fastidii. Interrogatus aliquando Zeuxes, cur tam tarde pingeret, velle se durare, dixit, quae pingeret. Eodem plane modo provide magis, quam sero consilia tua disponis, ne de eorum facile paenitere possit. Nihil autem omnino nunc restat, quam prospera quaeque ac felicia ominari. *numfe/net) e)n tra/s1soite. Ceterum cum praecipuam Coniugii felicitatem esse sciamus [(transcriber); sic: sciamns] ta\n, ne ab Euripide abeam, paidopnian\ a(dona\n, ita negotium tam festivum succedere tibi, ne fiant Homericae illae a)pofw/lioi e)unai/. Quod itaque absens possum votis meis nuptiis tuis interero. Epithalamium quoque mitto, non quale optabas fortassis, sed quale mitti a me potuit. Qui si modo affectum atque obsequium Tibi praestabo, summam desiderii mei consequor. Felicissime vale, et optime rem gere. Ex Arce Tundera 25 Nov. 1635.

EIDEM. Vir Clarissime.

DUabus epistolis Tuis responsum me debere arbitror. Altera brevior erat, qua Crochelium mihi commendabas, altera prolixior variaque nuntians, quae ego scire desiderabam. Et Crochelius sane mihi erit commendatissimus, nec aut opera aut consilio deero, quocumque tempore ille volet uti. Hic inter religiosas contentiones gliscunt, partim ab aemulatione superstitionis profectae, partim ex odio Iesuitarum ortae. Illi iam omnibus ob rapacitatem invisi sunt. Cum enim sint homines ingeniosi, capitales, callidi, paulatim Monachos, Canonicos etiam, homines minus circumspectos cubilibus suis evolvunt. Sed nimis tendunt nervum. Itaque publice privatimque in eos consurgitur. Et iam plebs quoque auribus ductari se sentit. Illos tamen iuvat numerus, iunctaeque umbone phalanges, ne statim concidant. Qui vetera novis comparant, nescio quod fatum Templariorum ipsis augurantur. Talesque vulgo voces iactari non ignorant ipsi, et pro contione non dissimulant. Mira societatis illius pervicacia, kai\ go/os2 a)/gnamptos2. Nec ad spem facile, nec ad motum circumferuntur. Gratia tamen, qua valuerunt vivo Ferdinando secundo in Aula Imperatoria mirifice refrixit. *ne/oi ga\r o)iakono/moi kratou=s2 o)lu/mpou. Virulentissimum in eos librum superiori anno Scioppius sub nomine Alphonsi de la Vargas Episcopi Toletani emisit. In eo haereticae pravitatis, abominandarum libidinum, omnium

denique scelerum ipsos reos agit. Quae in Scaligerum scripsit, ludum iocumque dicas, prout hic turbas dedit. Id volumen circumfertur, celebratur, in omnium manibus est. Neque quisquam est, qui vapulantibus non faveat. Responderunt illi quidem, multoque sale perfricuerunt Scioppium; sed praevalet odium. Cardinalis Ginettius hodieque hic subsistit. Cum illo aliquoties congressus sum, et benigne humanissimeque habitus. Nihil illo Viro ad cordatam solidamque eruditionem prudentiamque exactius. Scire debes non fungos ex Italia huc mitti, qui magnis de rebus Legati sint. Per eundem Pontificis Nepoti, Viro undequaque perfectissimo, qui cum ipso animi causa Germaniam ingressus est, aliisque Proceribus innotui. Qui sane non perfunctorie, nisi me fallo, hunc hominem complecti videntur, Iacobum Schertlingium meministi Tua disciplina aliquando usum. Is de Te libentissime mecum sermocinatur: summa enim inter nos amicorum coniunctio est. Beneficia Tua aeque mecum agnoscit, et est alioquin indolis rectissimae. Cardinali itidem notus est, ceterisque quos memoravi una mecum. Neque enim tam abiectum animum pectore gestat. ut valde moretur vestrates Pelopidas, qui caelum terrae miscent, quoties ab ea regula digradimur, qua neminem unquam praeter sese sapere definiunt. Puto Te ingenium nosse meum; atque simile Schertlingio evenit. Nihil aeque odimus ac nugas papisticas, quibus tota vita horum hominum occupatur [(transcriber); sic: occapatur] . Ut tamen in gratiam Magisterculorum quorundam summum vitae fructum abiciamus a viris summis abstinendo, licet diversum in religione aut sequantur,

aut etiam, quod raro fit, sentiant, nemo efficiet. Novimus quibus rumoribus apud nos differamur. Nam et me a multis lacessi, ex amicorum epistolis compertum habeo. Sed rectis sententiis innixi, cordatorum ac Tui similium patrocinio, ut arbitror, inconcussi stamus. Iste saltem animus nobiscum ibit huiusmodi in religione dogmata sequi, quae a superstitione absint, et contentiones non admittant. Totum enim illud quod disputatur, placide dimittimus. Ita fortasse nostri iudicii imbecillitas est. Sed sedatiores eo modo agimus, et minus ad odia aut invidiam excitantur animi. Poemata mea nondum excusa sunt. Coeperunt Editionem Elzevirii, sed vix una pagella absoluta negligentius agunt. Frigus obiectum sentio Heroi nostro, quod in dedicationis officio post Grotium, Vossium, Salmasium reiectus est. In eo tamen ego negotio testor me innocentissime versatum esse. Vossius me Amstelodamum avocat. Illi permisi, ut, nisi perrexerint, meas chartas ab Elzeviriis repetat. Video magnos viros eo putiditatis delabi, ut factionum odia etiam ad ineptissimas nugas meas transferant. Vides quam libenter halluciner cum ad Te scribo- Nempe ineptias omnes propono, et nudas sine fuco, orationis veste plane detracta. Felicissime Vale. Coloniae Agripp. 3. Febr. An. 1638.

EIDEM.

OPinor praeter spem accidisse, Cognate Optime, quod post digressum meum adeo pertinaciter siluerim. Sed me nescio quae

occupationes distinuerunt. Et praeterea exspectabam ex Belgio literas, et inter alia heinsii carmen quod mihi coram promisit. Ea simul mittere volebam, nisi tardiores in respondendo Batavi fuissent. Malui itaque ad amicitiae nostrae debitum officium accedere denuo, ne Tu aliquid de animo meo sinistri suspicari posses. Iter satis feliciter sane, praeter multorum exspectationem confecimus. Nam quicquid camporum Embricam, Clivensis Ducatus oppidum, et hanc Urbem interiacet, id omne incursionibus militum, atque adeo latrociniis infestissimum est. Sed invasimus. In Batavis aliquot dies substiti. Triduum Vossio datum est, viro supra quam dici potest ingenio candido, mitique praedito. Singulis diebus una fuimus, neque illiberaliter habiti. Biduo Leydae haesi splendide exceptus ab Heinsio. Invitaverat enim Viros totius Civitatis praecipuos. Idque honori meo datum videri voluit. Tui sane libenter meminit, responsumque ad Epistolam et pariter carmen promisit. Quo tu iam animo avelli potuisse credis a locis mihi tam dilectis? scilicet ut huc transirem ubi praeter Religiosorum histrioniam nihil occurrit oculis. Et iam campanorum fragor perpetuus paene cerebrum excussit. [(transcriber); sic: ] Utor familiariter quibusdam Iesuitis et Praedicatoribus quos vocant. Neque enim alibi invenias doctiores, quique soliditate doctrinae potius, quam inani ostentatione censeri velint. Sed vim animi egregiam superstitio detorquet. Luculentissimae utriusque Ordinis Bibliothecae mihi patent. Denique ut semel dicam, omni officiorum genere me aggrediuntur. Ceterum ubi nescio quid tentant optimorum Patrum

conatus, aut ioculari dicterio, aut lepida iracundia eludo. Unde iam ubique narrant, non vidisse se quicquam magis lubricum Fabricio. Ego interea ridere, et dum licet, libellis eorum utor. Quid apud vos rerum geratur, cognoscere desidero. Felicissime Vale. Kal. Iulias 1637.

EIDEM.

IN procinctu eramus, cum Coloniam noster Dumnichius veniret. Pauculis tamen diebus illis, quibus adornabamus, comiter una fuimus, et ipse nobiscum, et selectis aliquot sodalibus propter viam fuit. Non destiti sedulo de Te, et satin' omnia ex sententia scitari. Nullis enim sermonibus magis delector. Sed et alia multa didici uberius, quorum Tu quaedam quasi semina in Epistola Tua ieceras. Semper aliquid novi monstri Africa. De me fortasse scire iam potes ad Batavos rediisse ad praesentem pastum studiorum meorum. Bona fide omnium ineptiarum hic obliviscor. Et maximo huius Urbis amoenissimo secessu iuvor, minus notus, salutationum molestiis, quod Leydae non contingeret, non inquietor. Cupio autem quam diu hic fuero omnes horas invadere, et quantum eruditionis possum summo studio colligere. Ea enim exacto aliquo tempore meae vitae ratio futura videtur, quae a libris homines abstrahere solet, aut saltem impedimento esse ne assidue id agatur quod in praesenti iam pingui licet. Quoties tamen quiete aut remissionibus opus est, ad urbes proximas divertor. Vetustum iam mihi apud Vossium hospitium est. Itaque aliquando

Viro optimo supervenio. Nuper integrum triduum me detinuit. Leidenses hactenus tantum literis salutavi. Rescripsere, et adventum flagitant. Heinsius hospitium quoque benignissime obtulit: quo decrevi uti, quamprimum hinc discesserit mellitissimus Gronovius noster. Ille nimirum Haga nunc venit ut me salutaret, ac mecum aliquot diebus suavissime vixit, ac studuit. Vides quam mihi numquam amici desint, qui virtutes Tuas aeque mecum perspectas cognitasque habent. Atque is per me amantissime Te salutat. De Materno quod quaerebas: constantissime Coloniae creditur, eum D. Petri discipulum, Agrippinensium, Trevirorum et Tungrorum Apostolum fuisse. Eumque primum Coloniensem Antistitem memorant, praeter alios eius urbis chronica. Non comperi, nec arbitror ullum exstare Coloniae aedificium ab ipso denominatum. Non procul ab eo loco ubi Iesuitae splendidissimum [(transcriber); sic: spendidissimum] et Regii operis collegium exstruxerunt, fanum est pusillum, priscum et rude. Idâ materno sub Imper. Domitiano sub patrocinio S. Matthiae et Victoris structum ferunt, ibique Episcopalem sedem habuisse. Non pugnabo id primum Christianorum, ea quidem in urbe Oratorium, ut loquuntur, fuisse, volgo appellant den alten Thumb, aiuntque, id cathedrale templum habitum ab initio, antequam horrenda illa eius templi, quod nunc est, moles erigi coepta esset, vanae hominum spei, et inconsultorum conatuum publicum opprobrium. Praeter illud fanum alia ab eodem Materno fundata Coloniensium Acta docent, ut id quod hodie ad S. Caeciliam dicitur. Cui Divo id dicaverit, non compertum est. Caeciliae utique ipse

Maternus non potuit. Praeterea Basilicam huc vicinam ad D. Petri Parochialem. Porro quae in iisdem Actis de adventu in haec loca materni, de eius morte et sepultura (in Trevirensium Urbe conditum omnes consentiunt) memorantur, quando infinitis fabulis incrustantur, referre piget. Non tamen omittam quod scripsit Baronius (in Martyr. Rom. in Nor. 14. Sept.) Coloniam Agrippinam duos Maternos habuisse Episcopos, scilicet D. Petri discipulum, et alium qui claruit temporibus Constantini Imperat. in literis ad Melchiadem Papam eundem Imper. eiusdem meminisse. Nec tamen in tabulis Coloniensium Episcoporum reperiri. Hunc postremum arbitror struxisse aedes illas, quae nunc alterius illius nomine celebrantur. Nam unde ea copia egeno? aut quis auderet sub Domitiano in celebri Pop. Rom. Colonia ad fana Christiana struenda operam aut sumptus conferre? utut ista sint; saltem scio nullum ibi aedificium exstare aut sacratum Materno, aut ab ipso denominatum. Neque enim id fugisset industriam meam, qui illius Urbis antiquitates memorabiles summo studio colligi. Suspicor auctorem tuum in eo lapsum esse, quod fanum illud, quem vocant den alten Thumb cum audivisset a Materno structum, ipsi consecratum fuisse intellexerit. Sed cur haec tam multis. Felicissime vale Amicorum optime, et me amara perge. Dabam Ultraiecti Anno 1638. de V. Kal. Iulias.

EIDEM. Vir Clarissime

SI nauta ille, cui aliquot libellos Hamburgum vehendos dederam, ad Vos iam venit, habebis haud dubie exemplar meorum Poëmatum, quae nuper hic denuo prodierant. Ipse de Editione ita sentio ou)/den u(gie/s2. Omnia ita oppleta sunt foedissimis erroribus operarum, ut ipse fetum meum vix agnoscam. Alia praeterea multa [(reading uncertain: print faded)] flagitiose commissa sunt, ut quamvis eo, quod ipse contuli, nihil esset tenuius, non tamen tam abiecte de patella sentiam, ut foedius ipsa esse dicam illud Typographicum operculum. Sed ita fit plerumque eum absumus. Totum negotium administrarunt opere pro lubitu correctoribus usi hominibus imperitis, et quod adhuc indignius, ingeniosis in alieno opere. Sed feramus quod corrigi nequit. Audivi nuper Blawium mea recudere in aemulationem Ianssonii (ut solent isti inter se certare damnis) si non mentitur fama, scio illam editionem fore longe nitidiorem. *kai\ ta/uta mh\ ta/nth. Gronovius noster amanter Te salutat. Is prima occasione ad Te mittet exemplar variarum observationum quas nuper edidit, inusitatae eruditionis opus. Ego et Wichmannus post hebdomades aliquot in Galliam Deo adiuvante ibimus. Antequam iter ingrediamur, cupiam a Te epistolam habere, quae me de rebus Tuis reddat certiorem. De Heinsio quicquam nancisci versiculorum vix potero. Semper causatur occupationum molem, dum urget sacrarum Exercitationum editionem, et se nullos amplius facere versus. Felicissime vale. Lugd. Batav. Ao. 1639. d. X. Kal. Martias.

EIDEM. Vir Clarissime

QUas a Te postremas in Belgio accepi; ad eas tunc nihil respondi, quod inter caesa et porrecta starem abiturus ea ipsa paene hora in Angliam. Defuncti maximo in illa navigatione periculo, quod superfuit itineris satis feliciter peregimus. Lutetiae mensem unum viximus. Inde lustratis Galliae interioribus, Avarici Biturigum morati sumus trimestre totum. Illinc nos contagio nuper expulit. Nunc haeremus in oppido quoad situm amoenissimo. Fanum hic olim Caesaris ad Ligerim, delicatissimum amnem, aedificatum fuit, unde loco nomen. Exactis hic aliquot mensibus Aureliam reversus, lustratis tamen ante locis vicinis, titulum in Iurisprudentia adsumam, pro more, et cum bono Deo aestate proxima in patriam revertat. Habes paucis et itineris mei, et omnium consiliorum rationem. Neque enim quicquam Te celatum esse volui, quem, testor Deum, praeter omnes mortales amo unice, et cuius in me affectus documenta tam illustria habeo. Reditionis in patriam auctores mihi parentes, qui sedulo eam urgent, consiliis ac auctoritate prudentissimorum hominum, ut mihi scribunt, ad eam sententiam delati. Dicam quod sentio: viget tandem, taedetque iactationum. Neque hoc vitae genere, quod sequor, esse quicquam potest intricatius. Habeo sane et amantisssimum mei, et tractabilem comitem meum. Sed et haec dulcedo non raro variis, ut fit, incommodis corrumpitur. Adde quod parentibus

postremam voluptatem, ut ipsi quidem interpretantur, invidere nequeo. Denique quamquam in omni vivendi ratione plurimum sollicitudinis insit, id tamen consuetudine Tua mihi tam iucunda et semper desiderata abstergeri posse confido. Nosti quam nihil in amando fingam. Scias itaque non levem ad comprobandam illam sententiam momentum fuisse in spe complexus Tui, et quod bona tandem fide resumere licebit, pristinam voluptatem garriendi tecum familiariter, et stultitiam saeculi ridendi. Mature autem monere Te, Vir Optime et Clarissime, volui, ut si quid a me in Gallia fieri velles, in quo me Tibi prodesse posse putares, id in omni tempore praeciperes. Vale felicissime praecipue et delectissime Cognatorum. Sancerrae 20 Octobr. 1639.

EIDEM. Clarissime Vir Cognate Eximie.

QUae Tua est erga me benevolentia atque Amor, scio Te vices meas non minus doluisse, quam Rei publ. invecta hac calamitate bellica, quae me paene de spe omni atque exspectatione misere deiecit, Neque dubito, quin plurimum laetatus sis postquam ex meis cognovisti nihil hactenus ad me incommodi, Deo sit gratia, praeter terrorem solum pervenisse. Equidem non dubito horribilem adhuc inpendere tempestatem, unde aliqua non mediocris clades ad me quoque pertinere possit. Sed quicquid futurum est, quoniam iam diu collectus ex panico illo terrore est animus, et adversus aspera perpetuis meditationibus

obfirmatus, etsi fractus illabatur orbis, inpavidum ferient minae, Interea paulatim ad intermissa amicitia officia redibo, mutuisque tecum, quamvis absente, literarum colloquiis, si id Te volente fieri sensero, me oblectabo. Arbitror plurima contigisse illic, atque adeo plura quottidie fieri huiusmodi, quae scire et utile, et non iniucundum sit. Plurimum debebo Tibi, si propediem me literis Tuis, et rerum memorabilium narratione beaveris. Res mea familiaris sic satis commode se habet. Illustrissimum Principem clementissimum et indulgentissimum experior. Utinam pax optata redeat, ut Te aliquando in hoc otio rurestri coram frui, villulaeque meae delicias ostentare possim. Felicissime vale. Dabam Eutini d. 21. Mart. Ao. 1644.

Carolo Megapolitano Principi. Celsissime Princeps, Domine Clementissime.

QUae de Celsitudinis Tuae heroicis virtutibus, dignisque tanto Principe animi corporisque dotibus fama hactenus publica distulerat, eorum admirationem apud me familiaris meus Schertlingius nuperis congressibus incredibilem in modum auxit. Equidem felicissimum illum iudico, qui tam prope admodum Principi adeo incomparabili, illustrissimoque contubernio honoratus, perpetuus est. Spectator ac testis natae erectaeque ad spes augustissimas et paene divinae virtutis. Nullus sane ille sermonibus immoratur libentius, quam quae de Celsitudine Tua instituuntur, et tamen explere aviditatem

meam vix potuit, quod nullum mihi sit acroama iucundius quam commemoratio Laudum Caroli Megapolitani principis Iuventutis, et testabitur Schertlingius Tuus quanta devotione absens venerer ac adorem illud ingenium, illam indolem Celsitudinis Tuae, quibus omnibus omnium aetatum principibus induxisti caliginem. Si per negotia quaedam familiaria ac domestica licuisset, advolassem utique humillima obsequia mea ante pedes Celsitudinis Tuae expositurus, facturusque fidem fortassis animi non admirantis duntaxat incomparabiles Virtutes Tuas (id quod omnes faciunt) sed intelligentis quoque illas et vero ac suo pretio aestimantis. Quod quoniam nunc contingere non potest, delegavi Schertlingio partes meas Nullum enim interpretem magis idoneum invenire potui, qui pro me gratiam favoremque clementissimum Tuae Celsitudinis ambiret, receptoque tam illustri aditu viam porro ad Celsissimum atque Illustrissimum Parentem Tuum, Dominum meum clementissimum, auspiciis Tuis, et quasi ductu patefaceret. Summum omnino votorum meorum ac felicitatis habiturus mihi videor, si aliquando contingat Celsitudinibus vestris, si non alia, studium saltem meum, fidem, industriam summamque animi contestationem humillimis obsequiis meis, promptissimisque servitiis approbare. Deus Tibi, Princeps Celsissime ac incomparabilis ea fata festinet, quae tantis virtutibus mereris.

HENRICO VAGETIO. Clarissime Cognate.

NIsi esses qualis ille a Theocrito describitur, *e)/ugnw/mwn, e)rwtiko\s2, ei)s2 a)/kron a(du/s2 succenseres haud dubie homini in amicitiae officiis tam negligenti, et qui ad amantissime scriptam epistolam vix post annum demum respondeat. Sed benignitas Tua tantam u)perhmeri/an imputabit negotiis meis, quae (fidem amicitiae nostrae testor) tam varia ac multiplicia toto eo tempore quo hic fui, me occuparunt, ut non alio, nisi tacito, religiosissimo tamen cultu venerari amicos absentes licuerit. Gratias gratissimas habeo, quod tam diligenter de rebus quae istic gerantur perscribere dignatus es. Quaeso ita pergas ut habeam frequenter, in quo defatigatus curis Reip, animus meus acquiescat. Nihil autem libentius lego, quam quae a Te proficiscuntur; habent enim infinita e(lkusika/, et genium admirabilem. Illud moleste tuli, quod ingenio tuo non is honor illic habeatur qualem oportebat. In Polonia nubeculae congregantur, daturae fortassis tempestatem. Status Civitatis nostrae per Dei gratiam tranquillimus est. Quid in posterum futurum sit, ou)de/ ti/pw sa/fa i)/dmen. Filiolum unicum natum menses quindecim, puerum amabilissimum, et iam indolis egregiae manifestum nuper acerbo funere extuli. Nunc ego me et uxorculam consolor veteri sententia ou( ga\r o( qeo\s2 filei=, ou(tos a)poqnh/skei ne/os. Carmen albo Tuo inscriptum inter schedas meas reperiri

non potuit, alterum, quod petebas, mitto. Felicissime Vale, Vir optime, atque amicissime. Gedani d. 14. Kal. Sept. Ao. 1646.

EIDEM.

EXpostulatricem illam epistolam Tuam, quam 5. Kal. Octobr. anni proxime superioris scripseras, post totos novem menses mihi reddidit Conradus Vitrici p. m. mei filius, qui eam diu apud matrem haesisse narrabat, vel occasiones ad transmittendum idoneas exspectantem, vel, ut fit, inter domesticas calamitates eius aliquo tempore immemorem. Id autem ideo commemorandum duxi, ne denuo mihi quicquam imputares, quem, puto, si aliquod meum delictum est, iam satis ultus es, primo tam prolixa ad meas literas respondendi mora, deinde quod nec de contracto matrimonio quicquam ad me scribere, nec tralatitio saltem invitationis honore afficere dignatus es, postremo iurgatrice illa epistola, in qua non contentus omnem in me stomachum effudisse, aemulum etiam ante oculos abducis Schertlingium, de cuius humanitate, et in omni officio diligentia, ut mihi oculi et ilia doleant, tam accurate narras. Arbitror autem haec omnia Tibi sufficere debere ad vindictam, Teque oro ut in posterum nihil amplius mihi succenseas errorem inprimis agnoscenti, Tibique haud dubie deinceps placituro, si me culpam emendare permiseris. Ceterum ut dicam quod sentio, Vir optime, et aeternum venerande, vehementer me oblectavit eadem Epistola Tua tam diserte et amanter rixosa, ut qualem numquam scripsisses, nisi me

supra modum diligeres. Itaque propemodum iam faveo neglegentiae meae quae occasionem Tibi dedit tam pulchrae, et mihi sane iucundissimae criminationes. De me vero plane profiteor, quaecumque scribendi mora intercesserit, neminem hodie vivere qui te vehementius amet, tuaque merita, tam publica, quam quae privatim in me a prima adolescentia mea contulisti, religiosius aestimet. Porro ex animo Deum precor, quod et hactenus felicissimum esse iubeat. Si quid publice privatimque memorabile, illic apud vos geritur, de eo ut ad me saepiuscule perscribere ne graveris, per genium nostrae amicitiae te oro. Vale felicissime. Dabam Gedani d. 18. August. Anni Iuliani 1649.

EIDEM. Vir Clarissime atque Amicissime.

POstquam Legationem nuperam, reversus Warsavia, ubi Comitia Regni nostri celebrata sunt, Dominis meis renuntiavi, inter ea, quae praevertenda censui, antequam ac solita munia redirem, Epistola tua fuit X. Dec. anni superioris accuratissime amantissimeque scripta, et Uxorculae meae paucis ante reditum meum diebus reddita. Utinam vero mihi ea suppeteret et eloquentiae et otii ubertas, quo cum disertissima et copiosissima pariter Epistola paria facere possem. Sed cum alterum mihi negaverit ingenii tenuitas, alterum multitudo negotiorum non permittat, hoc saltem praestare tibi possum, quod vel inprimis desiderare videris,

constanter nempe tueri amicitiam, et si quo in negotio consilio vel opera mea uti voles, nihil tua causa defugere. Quae de invitatione ad nuptias omissa iocatus fueram [(transcriber); sic: fuerum] , ea potius tibi risus, quam doloris alicuius causa esse debuerant. Profiteor autem abunde mihi satisfactum literis tuis, et quandoquidem in eo quoque ostendere voluisti quam sollicite ac tenere me diligeres, gratias tibi habeo, teque plurimum oro ut rusticitati meae des veniam, qua fortasse in prioribus meis usus sum, dum ego ille tot tetricis immersus negotiis asperius scripsi ea, in quibus hilaritatem quaerere constitueram. De excursu in Patriam cogito sane saepissime, et debeo inprimis hanc pietatem optimae Matri, neque nulla spes superest, quin. quod destinavi, adulto vere effectum dare possim. Tuas tamen literas interea exspectabo avidissime; nulla enim res, est, in qua lassatus, suavius, lubentiusque acquiescam. Vale Gedani a. d. 2. Februarii 1650.

Nobilissimo Viro NICOLAO HEINSIO. S. D. Vir Nobilissime.

SI certi aliquid de tuo in Patriam reditu cognoscere licuisset, non passus fuissem desiderari amoris mei officia, si cuiquam mortalium, tibi inprimis debita. Dum vero apud amicos de to sollicite inquiro, commodum superveniens epistola tua, illa mellea, illa tota aurea, ê sollicitudine me omni liberavit, et incredibili insuper gaudio perfudit ac

voluptate. Mi Heinsi, quas ego tibi gratias agere, quid referre digne possim, quod vel aliqua ex parte saltem exaequet benevolentiae amorisque tui tam luculentam planeque incomparabilem testificationem? Macte Iuvenis, qui non tantum ingenii excellentia rebusque aliis omnibus supra ceteros mortales emines, sed suavissime illa humanitate tua iam olim effecisti, ut nec paria tecum amplius facere, nec gratias, quas mereris, referre amici queamus. Carmen tuum Panegyricum dono a te missum, accepi iam pridem. Quod cum tuum esse dixi, iam laudes omnes complexus sum. Detraheret gloriae suae Inclita ac Serenissima Regina, si immortalis illius operis excellentissimum auctorem non haberet in pretio, idque illustribus summae gratiae documentis non ostenderet orbi literato. Scimus omnes id eam praeclare Regieque fecisse, plurimumque eo tibi nomine gratulati sumus. Et sane id iter, quod denuo in Italiam auspiciis nunc suscipis, Regii Iudicii, tuorumque meritorum praestantiam magis magisque divulgabit. Veneror supremum ac benignissimum Numen ut illud tibi felicissime eveniat, utque sospes et incolumis ad tuos reversus in complexibus illustrissimi Parentis, Patriae, ac Amicorum fructu iucundissimo exantlatae molestiae perfruaris. Inprimis vero, ut vota tandem aliquando tua in gremio alicuius Vitae Sociae, (nam te hanc curam post reditum serio suscepturum confido) laetus, hilaris, veraeque amoenitatis, solidique gaudii compos defigas. Poemata tua simul edita, aliosque, quos promittis ingenii fetus, interim orbi dabis, quos avidissime exspecto. Me, si unquam alias, gravissimae perplexaeque, ac plane

periculosae molestiae plena negotia hoc tempore occupatum habent, ut de studiis ne cogitare quidem liceat. Magnam tamen partem amaritudinis, Tuae, Gronoviique nostri literae abstergent. Parenti incomparabili sic satis commodam valetudinem gratulor, Deum precor, ut diu familiae suae sit superstes. Amoris eius erga me constantiam, de qua narras, in praecipua felicitatis meae parte deputo. Libenter profiteor, neminem esse mortalium, cui plura debeam. Zuerio quoque nostro gratias habeo, quod non immemor est veteris amici. Valete, et salvete o mea lumina, o mea decora. Gedani a. d. 3. Kal. Aug. 1641.

Viro Clarissimo. IOACHIMO PASTORIO. S. D.

TErnas accepi, Vir CL, quibus responsum debeo. Neque moram excuso apud candidum pectus, et amicorum sive occupationibus, sive desidiae liberaliter indulgens. Et sane recte tu conicis me primas accepisse in ipso articulo discessus. Kolcero tamen pro re tua locutus fueram, quae oportuit: et credo ipsum narrasse. In reditu inter Lublinum et Warsaviam iucunde navigantem alterae deprehenderunt, cum exemplo Orationis disertissimae, quam omnes summa cum voluptate, accinentibus, et Oratori eloquentissimo quasi applaudentibus paene mille lusciniis, perlegimus. Postquam huc redii, exemplaria quatuor orationis amicis

distribui. Miratus autem sum, cur et quintum alienari a me volueris, quasi me exsortem oporteat esse tuae liberalitatis, aut tanta voluntate duntaxat in transitu frui. Ignosces si non parui tibi, et mihi bene esse malui, quam alteri. Tu in posterum, si quid voles amicis de tuo largitor: ego enim rem semel donatam praeter titulum optimum, iam usu meam feceram. Paulo post reditum accepi literas Gronovii nostri, una cum munusculo tibi destinato. Diu deliberavi, an literas transmitterem; quod videretur scripsisse liberiuscule. Malui tamen mittere, quam videri de iudicii tui, animique sinceri cordatique rectitudine dubitasse. Vides Gronovium uti ea libertate, quae Virum eruditum decet, neque adeo te reprehendere, quam pro tam praeclaro ingenio summopere esse sollicitum: quod profecto indicium est vere amantis, neque dissimulantis, si quid displiceat. Nunc a te exspecto ut mihi materiam praebeas agendi causam tuam, vel meam potius: vides enim, quam me accuset, quod te non monuerim. Iucunda sane erit haec commissio utpote amicorum, et de re iucundissima diversa innocenter sentientium. a)gaqh\ d) e)/ris2, h(/de brotoi=si. Epistolam Gronovii, rogo, remittas una cum schedula. Felicissime vale, et salve cum omnibus tuis a me meisque omnibus. Gedani 11. Iulii 1651.

Viro Clarissimo HENRICO VAGETIO. S. D. Vir CL. Cognate pl. honorande.

SUccenseo aeque ac tu, planeque irascor occupationibus meis, quae vota utrinque nostra toties intercipiunt, et officium pietatis, quod optimae et dulcissimae Matri iam dudum debeo, quodammodo interturbant. Nec video quando tandem evolare ad vos possim, hoc onere paululum levatus. Sed illam occupationum mearum amaritudinem paene universam absterserunt nuperae tuae tam testificatione amoris et benevolentiae, quam ipsa copia rerum et prolixitate sua mihi iucundissimae: quibus quod me tam opportune [(transcriber); sic: oportune] beare voluisti, merito tuo maximas tibi gratias habeo, et, nisi id nimiae est fiduciae, enixe rogo, ut tantae suavitatis porro et saepiuscule me compotem facias. Mirifice enim me refici sentio cum tua lego, videorque mihi curarum omnium oblitus tecum otiose suaviterque fabulari. In quo incredibilis plane iucunditatis sensus est. Maxime autem hoc tempore indigeo tam dulcibus avocatioribus, quando iam non tantum multa ac magna, sed paene periculosa me distringunt negotia, dum ingentibus cum difficultatibus conflictatur Rei publ. nostrae status, nec parvi motus imminent, quibus ut feliciter defungamur, Deum supplex oro. Tibi vero, Optime virorum, tranquillissimum illud otium perpetuum propriumque esse cupio, quod senectutem vegetam laetamque, et

dulcissimis literarum deliciis imbutam altamque solidum virtutis fructum perfrui sinit. Ad quam beatitudinem frustra adspirant, quos inani splendore, ut apparet, praefulgentis officii ratio in vastissimum taediorum, molestiarum, atque adeo periculorum pelagus coniecit. O quando dabitur occasio coram tecum ex sapientiae auctoribus de huiusmodi sententiis libere commentandi? Precor Deum ut nos omnes protegat atque conservet. Dab. Gedan. a. d. 9. Kal. Sept. 1651.

CHRISTOPHORO CALDENBACHIO.

QUantopere me devinxeris eximio munere doctissimorum Tuorum Poematum, quod meum fuerit iudicium, quae admiratio, haud dubie CL. Titius noster iam pridem ad Te perscripsit; cui profecto magnum debeo beneficium, quod conciliandae inter nos amicitiae primus auctor exstitit. Ego vero ita censeo, cum inter paucos ipse sis qui norunt qua via eatur ad carmen, vix tamen quemquam reperiri, qui eruditionis tam solidae, tam profundae, tantam copiam ad poetandi facultatem contulerit. Fortasse de trivio eruditulis quaedam Tua obscuriora videbuntur. Sed Tu tales nihil morari debes; neque teneris praestare culpam alienae imperitiae. Erubui sane ad illas laudes, quas illa incomparabilis musa Tua publice mihi tribuit. Parcius tamen invidiam reformido, quandoquidem palam est, vobis eximiis Poetis in carmine mentiri nefas non esse. Amantissimam vero

epistolam Tuam, quae postea supervenit, sinceri amoris Tui, testem, cum voluptate legi: non quasi agnoscerem etiam illic congestas laudes, sed quia nihil ab ingenio Tuo proficisci potest, quod non oblectet legentem. Novi alioquin quanta semper fuerit studiorum meorum infelicitas, tam propter tenuitatem ingenioli istius, quam quod fato quodam ad alias curas severiores et inamoenas abrepto, nullam solidam ex literis laudem consequi licuit. Unum super est pristinis deliciis, quod amare et admirari non desino honestis simos aliorum conatus: Tuos praecipue clarissime Caldenbachi [(transcriber); sic: Coldenbachi] , cui ut par indulgentia benignae sortis adspiret, quia ex re est bonarum literarum, ideo ex animo opto, et officia mea, si usui Tibi esse poterunt, prompte offero. Felicissime Vale. Dabam Gedani prid. Kal. Ianuar. Anni 1652. qui ut prospere Tibi eveniat, Deum precor.

Nobili et eximio SALAMONI WAHLIO,

QUod feliciter iter Tibi successerit, gaudio, gratulorque: magis etiam, quod Virum magnum Boxhornium faventem habes ac benevolum. Non dubitabam, quin morum insigni modestia, et virtutis ac literarum fervido studio facile Tibi conciliares favorem omnium, qui virtutem et literas amant. Nob. Lucam de Linda tanta Te prosequi humanitate, uti honorificum Tibi, ita studiis Tuis non parum afferet utilitatis. Itaque vicissim complectere hominem, et, quod Te non

dubito facere, unde cumque conquire ad studia felicius excolenda praeclara e(fo/dia. Valde cupio scire ubi terrarum sit Nicolaus Heinsius, et quid nunc moliantur illic Literatorum Proceres. Boxhornii donum curabis ad me transferri data opportunitate. Interim in antecessum meo nomine Viro summo gratias gratissimas, quaeso, age. Salvete et valete. Gedani 18. Ianuar. 1653.

Nobilissimo Domino LUCAE de LINDA.

UTramque Epistolam Tuam Lugduni Batavor. scriptam testes constantis Tui erga me affectus, tum vero ingenii excellentis, et politiorum literarum elegantiis exculti in dies maxima cum voluptate legi, iisque magna ex parte sensi levari taedium et molestiam difficillimorum negotiorum, quae, si unquam alias, et caput, et circa saliunt latus. Ut ergo deliciis me Tuis porro beare pergas, valde Te rogo. Deesse argumentum non potest clarissimorum mortalium gratia florenti, et ipsorum studia, scriptionesque familiariter pernoscenti. Ad Berckmannum nostrum quod attinet, fateor, capere me non potuisse, quo consilio ad capessendum iter illud longinquum esset inductus: mirari tamen propositum eius, non vero acriter, ut alii multi, reprehendere id libuit, cum saepe multa, quamvis iuveniliter cogitata, non pessime ceciderint. Accepto tamen ex postrema epistola Tua de calamitate eius

nuntio, sane, ut debui, vicem optimi Iuvenis dolui, remque statim ad cognatos detuli, monuique de omnibus, quae videbantur in rem eius esse. Qui hanc non abnuunt rebus eius afflictis succurrere, sed quod nullis eos literis ipse compellat hactenus, id mirantur, atque adeo eas exspectant. Suade itaque amico, ne cesset scribere, modeste tamen et observanter, nec dubitare iube de cognatorum benevolo ergo ipsum animo, utcumque hactenus quaedam intercesserint. Viris magnis, quibus notus es, officiosam salutem adscribo. Wahlius humanitatem Tuam mihi valde depraedicat. Vale et salve. Gedani 18. Ianuar. 1653.

SALOMONI WAHLIO.

NOn erat hoc tempore magnopere quod scriberem. Volui tamen ostendere memorem me amicitiae nostrae. Virum summum Boxhornium ex morbo convaluisse periculoso sane laetor, et eo nomine literis honestioribus merito gratulor, quae in illo capite non leve discrimen adire videbantur. Scripsi Nobilissimo Lucae de lInda super emptione quorundam librorum ex auctione Elzeviriana. Oro Te ut operam subsidiariam Tuam in negotio illo adhibere velis. Pecunia per Te facile expedietur; et constitui de ea colloqui cum Ampliss. Domino Parente Tuo. Salve, et Vale, et ut cepisti, optime rem gere. Deus studiis et conatibus Tuis benedicat. Gedani 9. April. 1653.

HENRICO VAGETIO. Clarissime Vir, Cognate Eximie.

QUandoquidem iam Tibi animus meus a multo tempore cognitus est, et perspectus, desinam in posterum Tuam inscribendo depraedicare diligentiam, sufficietque Tibi pro candore Tuo, si optima et antiqua fide, perpetuoque inter nos, dum utrique vita suppetet, valitura, religiose tester, nihil mihi literis Tuis, et illa exacta rerum gestarum commemoratione gratius iucundiusve accidere posse. Numquam tamen, dum vivo desinam gratias Tibi agere pro constantia amoris Tui erga me, cuius, ut et maximorum Tuorum in adolescentiae meae studia, totiusque vitae suavitatem collatorum beneficiorum semper memor ero, etiam tum cum me fata Tibi superstitem esse voluerint. Si vero summo rerum arbitro visum fuerit, ut ego praemoriar (uti non raro naturae ordo turbatur, temporibus inprimis ob morbos aliaque pericula admodum infestis) spero Te aliquam mei memoriam conservaturum. Eventum litis ob chartas maledicas in domum D. Schuppi coniectas avide, quamquam minime alias curiosas cupio cognoscere. Novum Syndicum vestrum, veterem amicum meum, nondum ex Anglia reversum puto. Vidi compendium Orationis ab ipso in Anglia habitae, quod insertum fuit Novellis, ut vocant, Londini idiomate Gallico excusis. De rerum nostrarum statu hoc addo. Privatae meae sic satis bene se habent, utpote placide tranquilleque, si molestias publici officii demas, vitam domesticam cum uxore

optima, et filiolo suavissimo transigentis. In publicis turbatur undique, tam universo in Regno Poloniae, quam in hac ipsa Civitate, crescentibus undique periculis non minus intestinis quam externis. Ego paulatim disco obfirmare animum adversus pericula, illaque, quam meditor, tranquillitate animi me involvere. Te vero ut animum meum literarum Tuarum suavitate et a curis avocare, et intra tam salubrium meditationum metas continere digneris, plurimum oro, Vale et salve cum Coniuge suavissima, a me meaque Gedani. 1653. 21. Maii.

SALAMONI WAHLIO.

QUandoquidem tam multa desunt operibus Farinacii, recte iam censuisti redhibenda esse Venditori illa Volumina, pretiumque ab eo recipiendum. Nuper ipse molestiam obiter recensendi libros Iuridicos Bibliothecae publicae in me suscepi, et deprehendi multa illic adservari volumina quae per neglegentiam Praefectorum in Catalogum non fuerunt relata. Inter ea sunt haec ipsa opera Farinacii, et consilia Menochii. Vides itaque nos iam Farinacium amplius non desiderare. Menochiana, quandoque iam empta sunt, mihi empta esse cupio, pecuniamque illam Dominis Scholargis refundam, quamprimum Libri illic a vobis empti huc afferentur. Brantius nondum advenit, sed in dies exspectatur. Haec raptim scripsi, et breviter, alias plura. Gedani 9. Iul. 1653. Vale et Salve.

HENRICO VAGETIO. Vir Clarissime.

MUltas possum allegare causas cur infrequentius hactenus usurpaverim hoc literarum officium. Earum autem ratio praecipua est, quod superioris anni aestate tota iturivi ad vos, destinavique coram defungi amoris erga Te mei et debitae observantiae tantopere dilata contestatione. Sed intervenere alia ex aliis negotia (dum in dies mala intestina apud nos crescunt, et cumulantur) qui me necessario attinuerunt, nec fortasse sequentibus annis dimittent, nisi insperata aliqua e machina serenitas turbidum hoc nostrum discutiat, et ea, quibus nunc constringor, occupationum molestissimarum vincula relaxet. Cum deinde meus Affinis Westhofius a Senatu nostro Lubecam ablegaretur, in sollenni illic congressu procuraturus Civitatis nostrae negotia, nec dubitarem aliquando ad vos excursurum; serio ipsum rogavi, ut silentium meum tibi excusaret, et ipsum vicem Epistolae, sed longe luculentioris, quam quae a me scribi queat, fungeretur. Postquam vero animadverti ob publica negotia tardius ipsi Hamburgense iter procedere, diutius cessare nolui, nihil dubitans, quin to pro comperta humanitate tua benigne sis interpretaturus, quod eam, quam attuli, causam tardius, et ad utramque epistolam tuam accurate et amanter scriptas semel his literis festinanter exaratis respondeo. Ruarum a fama ingenii et eruditionis ante multos iam annos audivi celebrari, sed nulla alia mihi cum homine intercedit notitia, nec albus an ater sit scio. Vivit ruri, in praedio satis amoeno

distante ab hac Urbe passibus quinquies millenis. Cur non quaesiverim occasiones propius noscendi virum tam doctum, nec ultro oblatas arripuerim, ratio eius rei potissima est, quod profitetur dogmata Socini, publicus sectae illius Mystagogus, eamque ob causam larem in hac Urbe habere a pluribus iam annis per Senatus consultum probibitus est. Agnoscis haud dubie, quam mihi non fuerit integrum Ruaro ea, quae priori epistola tua continebantur, renuntiare. Lambecii origines affinis meus Lubeca mihi curavit, quod hic non exstarent. Deprehendi ingenium illud optimam aliquando frugem daturum, si vanae gloriae amor nimius id non fascinet, nec adulatores bonam indolem in herba intercipiant. Alia ab eo edita, hactenus non vidi. Non dubito quin ingenii cultum potissimum Holsteinio avunculo (in cuius contubernio, puto, aliquot per annos vixit) adolescens debeat. Quae de meis rebus addere parabam, uberius coram exponet Affinis Westhofius. Id nunc te oro, ut saepiuscule scribas: sancte enim adiuro tibi, inter praecipua curarum mearum solacia [(transcriber); sic: soletia] esse epistolas tuas. Efficiam quoque, si vivo, ne in posterum de mea scribendi indiligentia conqueri possis. Salve et vale. d. 6. Febr. 1653.

Nobilissimo SALOMONI WAHLIO.S.D.

REcte accepi Viri summi Boxhornii historiam, luculentum sane munus Auctori ut pro benevolentia exquisitas denuo gratias agas, meo nomine, valde de rogo. Propediem ipse

eo officio defungar, cum plusculum erit otii. A Vossio quae promittis volumina avide exspecto; ceterum eius literas, quarum spem faciebas, ego hactenus nullas accepi. Hagae Comitis olim aliquot Viros primarios et fama inclitos familiariter novi. Sed non tantum mihi cum illis absenti literarum intercessit commercium quantum quidem cum Leidensibus et Amstelodamensibus amicis. Constantinum Hugenium, Virum Nobilissimum et illustri gratia ac dignitate apud Principem Auriacum quondam florentissimum tenerrime olim amasse adolescentiae meae studia, fortasse ex publice edictis quibusdam ineptis meis, ex ipsius inprimis luculento carmine perspicere potuisti. Complexus me quoque est perquam familiariter Theodorus Graswinckelius conciliante Gronovio nostro. Wilhelmus vero Grotius, Hugonis Magni frater, ad intimam, et domesticam paene necessitudinem me admisit. Sed, ut dixi, non fuit occasio ad illos scribendi, nec an supervivant omnes, nunc quidem scio. Vidi nuper in catalogo nescio quo edictum esse Amstelodami Hugenii Vitaulium sive Hoffwyck. Oro te ne graveris exemplar mihi emere et transmittere cum ceteris libris. Quicquid eo nomine expendes, libenter refundam. Ipse quidem Hugenius an aliqua dignitate publica nunc fungatur, an vero privatus vivat, fruens partis, velim, quod facile illic poteris, expiscari te, et mihi rescribere. Tum porro de ceteris duabus, deque Petro Grotio, Hugonis filio, Iureconsulto, et, ni fallor, Advocato, quomodo valeant, quibus officiis modo aut dignitatibus conspicui vivant. Quae ubi rescivero, teque in sententia persistere sensero, libenter

occasione alicuius tui Hagam itineris utar ad renovandam viris illis mei memoriam. De libris emptis et emendis quid porro fieri cupiam, Lucae de Linda plene scripsi. Nobiliss. Henrico a Poser salutem officiosam adscribo. Salve et feliciter rem gere. Gedani d. 24. Maii 1653.

CL. Viro HENRICO VAGETIO.

PLurimum me delectavit postrema epistola tua, tum quod munusculum nostrum non ingratum vobis fuisse ex ea cognosco, tum vero, quod amoris tui pro salute mea sollicitudinem, tamquam ea, quae oculis cernuntur, perspicio. Sane lues illa epidemica formidinem undiquaque intendat, nec mediocrem hactenus stragem dedit, pervagando equidem ut plurimum pauperum tabernas, sed nec raro quoque pulsando turres potentiorum. Pauci tamen ex aetate provectis, plerique ex efflorescenti adolescentia occubuerunt. Virgines autem maxime id malum corripuit. Et iam decem fere milia funerum paucis mensibus vidimus; ante mensem vero sexcenta et quadraginta una hebdomade. Ex eo tamen tempore imminui numerum mortuorum paulatim sensimus, et novissima hac hebdomade, non nisi quingenti et quadraginta duo in censum Libitinae relati sunt. Me ac meos omnes hactenus incolumes tutosque praestitit Deus clementissimus, cui nos porro committo. Quantum humana sollicitudine fieri potest, occasiones contagionis vitamus, de cetero intrepidi et placido animo quamcumque subit uri sortem. Vobis optimam ac prosperrimam vovemus, et amantissime salvere iubemus. Dabam raptim Gedani d. 18. Octobr. 1653.

Nobilissimo LUCAE de LINDA. S. D.

DE Salmasii obitu iam fama denuntiaverat: de Boxhornii tuae demum et Wahlii nostri literae docuerunt. Uterque casus satis luctuosus accidit tam Reip. literariae, quam mihi quoque, qui vivos colui familiariter, et ab iis me diligi sensi. Cupio cognoscere quem fama et vota publica successorem designent Boxhornio. Fortassis de Gronovio cogitabitur, viro haud dubie eximio, et vere ac solide non ambitiose docto. Velim scisciteris quid sentiat incomparabilis Heinsius, in eius auctoritate ac benevolentia, uti par est, plurimum erit praesidii ad illam provinciam adspiranti. Scio quoque virum maximum aestimare ingenium et eruditionem Gronovii. Nicolaum nostrum indoles sua videtur ad Aulas et Remp. rapere, ut fortassis cathedram non desideret, splendidiori theatro spectandus. Quamquam profecto et illa cathedra plurimum splendoris habet, ne alia referam, saltem ex eo, quod Lipsius ac Heinsius in ea docuerunt. Libri pro Bibliotheca empti advecti sunt, et perplacent, et scias te praeclare de Bibliotheca opera tua meritum. Salve et vale. Gedani. 18. Octobr. 1653.

Nobilis simo SALOM. WAHLIO. S. D.

TErnas iam a te accepi, quibus responsum debeo, et accepi fasciculos librorum, quos tam per Brantium heu quondam nostrum, quam alias

misisti, plurimumque eo nomine tibi debeo. Advecta quoque sunt salva et intemerata illa volumina, quae cum Lindano nostro pro Bibliotheca publica Civitatis emisti. Optime ac rectissime empti videntur libri illi, pulchreque operam illam collocastis. Plurimum me afflixit mors summorum Virorum, quamquam de Salmasio iam ante intellexeram. In exspectatione iam sum quis successurus sit Boxhornio, et an ullus unquam successor destinetur Salmasio. Sed de eo uberius scripsi Lindano nostro. Saevit adhuc in urbe nostra lues epidemica; decrementa tamen mali paulatim sentire incipimus. Tuos ac meos hactenus intactos incolumesque praestitit Deus clementissimus, cui salutem porro nostram commendo. Salve et vale. d. 18. October. 1653. Gedani.

Nobilissimo Domino LUCAE de LINDA.

SIqua alia re, tuis inprimis literis vehementer delector, tum quod eleganter scriptae sunt, tum vero praecipue, quod mihi memoriam reducunt dulcissimi illius temporis, quod in illis locis adolescens non sine insigni ad omnem vitam fructu transegi. Id vero uberrime praestitit postrema tua epistola, continens suavissimam commemorationem sermonis illius, qui tibi intercessit cum viris maximis, Hugenio, Heinsio, Scriverio, non sine honorifica mei recordatione. Ex animo profiteor me vana ambitione non duci, et si quid olim adhaesit eiusmodi, id omne et maturior aetas, et negotiorum quae

tracto, austeritas plane excussit [(transcriber); sic: ex cussit] . Exsilui tamen gaudio ad tantorum nominum mentionem, et iam impetum caeperam per literas interpretes ipsis viris incomparabilibus et gaudii illius sensum, et observantiae meae constantiam testari, sed interpellarunt quaedam negotia, nec sustinui hunc fasciculum nimis onerare. Tibi itaque, si pateris, partes meas delego, teque oro, ut venerandis senibus, Heinsio Scriverioque significes, ipsorum memoria in humanis rebus nihil mihi esse sanctius. Utrique vegetum illud senectutis robur gratulor. Scriverium arbitror caecitatis incommodum consolari meditatione dulcium versiculorum, et iucunda amicorum consuetudine (inter quos te connumerari gaudio) tum vero studiorum pristinorum grata recordatione, quam haud dubie amabilis aliquis a)nagnw=shs2 interdum excitat. Mirifice videre et legere gestio, quae tu ab illo mihi promittis. Viro Illustri Constantino Hugenio, superesse mei aliquam memoriam ex animo laetor, mihique inprimis honorificum esse duco affectus ac favoris a tanto Viro significationem. Eram cum tuae mihi reddebantur, recens a lectione eius Vitaulii, quod paene edidici, adeo me cepit argumenti lepor, et ipsa tractatio admirabilis, et qualis non nisi a summo ingenio, nec literis duntaxat, sed exquisito rerum usu excultissimo proficisci potest. Ipsi salutem et obsequia mea, quaeso, deferas, et omni ratione efficias, ut vir tantus me amare ne desinat. Spero te lubenter suscepturum horum officiorum delegationem, quae tu, qua polles, orationis suavitate plurimum exornabis, et commendatiora facies, quam si ipse scriptis literis viros summos

compellare instituissem. Vale felicissime. Gedani prid. Kal. April. 1654.

Clarissimo Viro HENRICO VAGETIO. S. D.

NIhil rescripsi hactenus ad postremas tuas d. 25. Febr. scriptas. Defuit enim scribendi argumentum, nec libuit tibi semper narrare calamitates Regni Poloniae, atque adeo nostras, quas toties iam commemoro. Ego vero decrevi in posterum, plane abstinere, et animum a molestis cogitationibus, quantum licet, abducere, non vero a memoriâ tui dulcissimi, et iure merito dum vivo semper venerandi mihi capitis. Atque haec scribendi occasio per Hieron. Petersen civem nostrum, affinem meum, elabi non debuit, quin paucis saltem verbis constantiam amoris et observantiae erga te meae tibi declarem, et ostenderem nihil mihi magis esse volupe, quam tuas epistolas frequenter legere. Qua voluptate ut me porro beare pergas: enixe peto. Multa de rebus Civitatis vestrae cognovi ex Dn. Hieronymo, sed nescio quomodo praeter tuas literas nihil mihi satisfacit. Quis enim de rebus, quae ibi fiunt, aut prudentius elegantiusve iudicare, aut suavius potest disserere, quam tu? Ego tibi salutem officiosissimam adscribo, Deumque precor, ut nos omnes protegat ac gubernat. Gedani d. 22. Aug. 1654.

Viro Ampliss. et Consultiss. DN. NICOLAO SCHAFSHAUSEN, ICto, Praeclariss. Celsissimique Principis HENRICI Iulii Saxoniae Ducis etc. Consiliario Primarîo. S. D.

DIstuli aliquandiu ad literas tuas Schlackeverdae scriptas, et luculentam amoris ac benevolentiae testificationem praeferentes respondere, quod ignorarem an cito ex illa Ora Bohemica domum, et ad Tuos esses reversurus. Quamquam et serius aliquanto tuas accepi, quod Frederus heu quondam noster, quem tu grammatofo/ron futurum, et, quae scribere praetermiseras, coram narraturum sperabas, in itinere, Dresdae, diem suum obiisset, et literae inter chartas post sepulturae sollennia, primumque ac vehementiorem luctum compositum a Vidua repertae, ad me demum altero fere mense, postquam scriptae fuerant, pervenissent. Non dubio quin ingemiscas casui tam luctuoso, quem Senatus noster veris lacrimis deflevit, quique mihi praeter ceteros acerbissimus accidit. Vixeram enim cum illo Viro per decennium, ab initio quidem societate muneris, semper autem postea, quamvis ipse summam in Urbe nostra dignitatem obtineret, amoris atque amicitiae mutuis officiis coniunctissimus. Accedebat insignis animorum, voluntatum, et pro Rep. consiliorum consensio, adeo, ut praeter grandem, quam tota Resp. nostra in illo fecit iacturam, mihi peculiaris sit in felicitas, quod

actionum mearum in laboriosissimo isto munere praecipuo teste atque adiutore in posterum carendum est. Tibi ex aliquot dierum consuetudine facile constare potuit, quanta Viri illius virtus, quae morum suavitas, fuerit, quanta ingenii excellentia. et omnes liberalis eruditionis copia cum eximio rerum usu coniuncta, etiam inter illas a morbis afflictiones emicuerit. Neque dubito quin magnifice de ipso senseris, magis id facturus, si propius et frequentiori usu cognovisses admirabilem hominis in tractandis Reip. negotiis sollertiam, in consiliis dandis expendendisque [(transcriber); sic: expendiendisque] acumen ac gravitatem, perorandi suadendique vim incredibilem, gratissimam denique, et summam, quaqua se verteret, totius habitus, omniumque actionum dignitatem. Quae in vivente admirati, nunc maesti requirimus, tempore inprimis difficillimo, et inter tot ancipitia Rep. constituta. Exsequiae pro meritis Viri praeclare procuratae sunt, effusa Civitate tota ad eas spectandas, dum nempe ad dimidium milliare unus ex Senatorio Ordine, unaque ego obviam funeri profecti, maestitiamque Civitatis publicam Viduae et propinquis lugubri caerimonia testati, ad portas Urbis usque illud deduximus, ibique exspectantes omnium Ordinum honoratiores, porro ad templum primarium recta sunt prosecuti. Sermonem funeb rem habuit Vir summae facundiae et eruditionis Nathanael Dilgerus, eiusdem Templi Pastor, qui cum defuncto Fredero per annos quadraginta, et mecum quoque dum hic vixi, arctam amicitiam coluit, et adhuc colit. Sermo iste nunc excuditur, nec omittam transmittere, quando te ita velle intellexero. Effecit eximii Viri

religiose mihi colenda memoria, quod diutius fortassis, quam par erat, in istis tristibus epistola occupatur. Sed tuae quoque literae ostendunt quanti illum feceris, ut commemoratio tibi non possis esse ingrata. Cogito nunc quantopere desiderem illa scire amoena, pulchra, varia de Aula Principis tui, aliisque rebus, quae Frederum mihi coram expositurum spondebas: atqui voluptate illa nunc pariter, et Fredero mihi carendum esse video. Sed ne denuo ad tristia dilabar, sistendum hic censeo, teque, Vir Amplissime, rogo, ut pristina benevolentia me constanter prosequi digneris. Qui vicissim observantiae et veteris amicitiae perpetua officia polliceor. Deus tibi, domuique tuae prospera quaevis largiatur, et in eundem nunc annum, pluresque sequentes feliciter evenire iubeat. Gedani. d. 6. Ianuarii. 1655.

Vir Clarissime, Cognate Venerande.

CUidam vestras adolescens, illius viri filius, quo aliquando in curandis literis uterque usi sumus, cum hinc ad vos reversurus hodie ad me accessisset, percunctans numquid vellem, non passus sum illum proficisci sine meis ad Te literis: potius ut cognosceres me sancte conservare memoriam amicitiae nostrae, quam quod esset magnopere quod scriberem. Semel enim promisi Tibi, desiturum me mollium quaerelarum, quamvis eas abunde suppeditet calamitas temporum. Haud dubie audivisti quantam impressionem in nostrâm Sarmaticam Moseus fecerit, quantas clades acceperimus. Sed

ista ludus iocusque sunt prae iis, quae exspectantur. Ac cedit novus terror a suspecta septentrionis vicinia. Ego monitis Tuis serio obtemperans, avocavi animum a curis fere omnibus, quas infelicitas temporum iniecerat. Itaque quoties aliquid laxamenti datur a negotiis publicis, pristina studia recolere incipio, animumque lectione optimorum et sapientissimorum prisci aevi auctorum, tam Graecorum, quam latinorum reficere. Interdum, quem plane iam emarcuisse arbitrabar, carminum amor recurrit; sed rarius, et ita, ut sentiam tam caeli asperitatem, quam morositatem publicarum occupationem ingenium hebetasse. Quo id ipse ausus sum Tibi mittere Iambos aliquot, quibus scribendis occasionem dedit Consul istius Civitatis primarius, quo cum arcta mihi intercedit amicitia, et paene necessitudo. Is diu copiosa et florente sobole beatus nuper filiolam amisit. quem casum cum Elegidio satis elegante deflevisset, eosque versus mihi, prout inter nos vivimus misisset, familiariter reposui istos, quos vides, Iambos. Ante aliquot menses decessit CONSTANTINUS FERBERUS, ultra viginti annos CONSUL, vir plus quam septuagenarius, et praeclare meritus. Imagini, quam vivus mihi donaverat, hos versiculos subscripsi.

FERBERI effigies eadem Virtutis imago est
Pingui aliter facies tam veneranda nequit.

Nondum Te dimitto. Dedicata nuper est in Curia nostra pictura istius Civitatis exquisite et eleganter delineata calamo. Expressit amor, quo hanc alteram Patriam prosequor, et perpetua sollicitudo pro eius salute, quod sequitur.

Quae tibi depictam Gedanum tabula exhibet, hospes,
Artificis calami nobile cernis opus.
Pristina si Cives pietas, immotaque Virtus,
Iustitiae constans, perpetuusque tenor,
Et bene compositi servam modestia moris,
Mutuaque in Patriae iungat amore fides,
Prae tabula, hanc urbis faciem spectasse iuvabit:
Afficit illa oculus, sed, placet ista Deo.

Nihil attinebat equidem talibus tibi nugis facessere negotium: Sed omnino tibi demonstrandum fuit, quantum profecerim egregiis illis monitis Tuis, quibus aequam mihi mentem inter tot dura et aspera (quod ad Rem publicam attinet: de privata enim fortuna non habeo quod conquerar, quamquam et ista omnia mediocriter) scriptis cordate et amice aliquot epistolis mihi imperasti, Deus Tibi senectam hilarem et vegetam [(transcriber); sic: vigetam] largiatur, nec cithara carentem. Salve et vale w)= fi/ltaton kai\ sebas1miw/taton ka/ra. Tuas avide exspecto. Salveat et uxor Tua a me meaque amantissime. Dabam festinanter d. 13. Febr. 1655. Gedani.

EIDEM. Vir Clarissime.

FAcile veniam dabis tot mensium silentio, si cogitaveris quae partes meae sint in extrema ista Sarmatiae nostrae calamitate, et appropinquantibus nobis periculis. Quae quidem ego dudum praevidi novemdecim [(transcriber); sic: novendecim] legationibus

ad Aulam et Comitia Poloniae, Statum Regni istius, eiusque morbos et incommoda non perfunctorie edoctus. Sed haec omittenda sunt, w(s2 ou)k eupiso/lika, animusque ad laetiora potius traducendus. Narro itaque Tibi, affinem meum Westhofium sibi nuper despondisse viduam, sed iuvenculam, satisque opulentam, tum vero corporis animique dotibus, et claritudine inprimis generis conspicuam. Patrem Senatorem habuit, Avum Consulem, et maiores longa serie in iisdem imaginibus. ambae Sponsae Sorores Senatoribus nuptae sunt, neque ulla est eminentior in urbe familia, cui Giesia Gens (unde sponsa orta est) nulli secunda, vel consanguinitate, vel affinitatibus non sit innexa. Nuptiis dictus est dies 6. Decembr. st. n. quod Deus sponsis nobisque felix faustumque esse iubeat. Tu quoque, licet absens, piis prosequeris festivitatem nostram, pro ea, qua Westhofios semper complexus es benevolentia. Nos vicissim Deum precabimur, ut vegetam Tibi senectam, et sine nube dies porro largiatur. Sed est praeterea quod a Te rogem. Genealogiam Familiae nostrae a Detlevo Schuldorpio Senatore ad haec usque tempora deductam apud Te exstare, vel saltem ap. Hermannum Vagel, quem rerum nostram pertinentium vel Antiquarium, vel Promumcondum iure nominaverim. Eius ut mihi copiam aliquam conficias, precibus enixe, tamquam quod valde desiderem a Te contendo. Salvete et valete incolumes, Uxori a me et Uxore officiosam salutem adscribo. Dabam Gedani 20. Novemb. st. n. 1655.

Celsissimo et Reverendissimo N. N. Reverentissime.

SCio Amplissimum Cassium fidem semper hactenus interpretem fuisse humillimae meae erga Celsitud. Tuae observantiae, cultusque illius devoti, quem et meritis tanti Principis, et inprimis clementissimae erga me propensioni tot rerum testimoniis declaratae debeo. Ex quo tempore autem ille significavit se Ratisbonam discedere, cessavit inter nos literarum commercium, utpote tanto locorum intervallo disiunctos. At vero Celsitud. Tuae obsequia mea ultro et sine interprete testatus fuissem, nisi incidisset feralis illa lues pestifera, quae proximo superiori anno stragem paene duodecim millium in urbe hac, et eius suburbiis dedit. De qua calamitate nostra eum late famam spargi non ignorarem, verecunde a scribendi officio abstinui, importune haud dubie facturus, si in Aulam Celsitud. Tuae fasciculos ex loco suspecto misissem. Nunc vero quoniam malum Illud epidemicum insigniter cessat, clementissime insuper compellatus a Celsitud. Tua non tantum de negotio Baumanniano pro fide mea rescribere, sed et peculiariter hanc epistolam coniungere volui humillimae devotionis meae testem atque indicem quam ut Celsitudo Tua, qua solet frontis et animi serenitate suscipere, meque pristino gratiae ac clementiae affectu complecti dignetur incomparabilis amabilitatis, et vere Principalium Virtutum Genium, id est Tuum, Optime Princeps, qua par est veneratione obtestor. Quandoquidem autem scio Celsitud. Tuam pro eximia sua erga

me indulgentia pati ad curas suas pertinere rerum mearum statum, de iis pauca subiciam. Privatum cum meis sic satis commode vivo. Toto tempore pestilentiae, diffugientibus [(transcriber); sic: diffugentibus] passim aliis, pedem ê loco non movi, sed in mea statione persistens, aequo ac tranquillo animo divinae me providentiae permisi. Factum autem est per aeterni Numinis singularem benignitatem, quod ego, meique omnes inter tot funera, tantamque cladem, quae omni ordini, omnique sexui incubuit, intacti, integrique in hunc usque diem vivimus, familia autem mea insuper filiola aucta est. Rei publicae sane misera est facies. Polonia belli Tartarici et Cosacici damna incredibiliter sentit. Serenissimus Rex satis fortiter se obicit periculis, inusitato plane exemplo, nec laborum, nec infinitarum molestiarum fugiens; sed fata sua videntur urgere Poloniam. Huius quoque Civitatis status ita comparatus est, ut nullo unquam tempore fuerit periculosior. Conquiescunt sane paululum civiles dissensiones sed ut ignes suppositi cineri doloso, et, nisi Deus avertat,propediem in magnum aliquod malum erupturi. Quicquid eventurum est, dabo operam, ne me imparatum fortuna deprehendat. Deum supplex veneror, ut Celsitud. Tuae valetudinem, vitam, omnisque felicitatis incrementa largiatur. Ineuntis nunc anni auspicia ut feliciter eveniant voveo atque opto.

Illustri et Excellentissimo Domino SLINGELAND, Legato Extraordinario Ordinum Foederati Belgii.

ABunde honorificum mihi erat, innotuisse Tibi, tot virtutibus ingeniique dotibus, tum vero praelustri dignitate conspicuo; sed Tua humanitas, amoris quoque exhibere testimonia, et ad amicitiae haec literaria commercia provocare me dignata est, Pareo lubens, illumque non exiguum vitae meae, si quae supererit, fructum deputabo, si aliqua ratione Tibi, Tuique similibus non omnino displiceam. De Republica scriberem sane, si ea, quae in hac Orbe sarmatico nunc geruntur, notitiam Tuam, inprimis tam sollertis, et in editissimo publicae functionis loco positi, fugere possent. Erga Illustres, et Excellentissimos Collegas observantiam hic, cultumque hic profiteor perpetuum, virtutibus ipsorum debitum, a me cumprimis, quem tam indulgenter ac benigne habuerunt. Salvete et valete Viri Illustres, et optime pro pace publica, ac commerciorum communi bono, rem gerite. Gedani. d. 22. Maii 1656.

Clarissimo Viro ISMAELI BULIALDO.

HUmanitatis non minus, quam Eruditionis laudibus censeri Te, nisi publice iam omnibus notum esset, Epistola Tua d. 23. Iunii ad me scripta abunde ostendit: cui sane veri amoris

spississimum oculum impressi. Neque enim inter tot molesta versanti a multo tempore quicquam accidit, quod et voluptati magis, et solatio esset. Evenit autem percommode, quod paulo post quam literas Tuas accepi, rediit in Patriam Schumannus, cuius in eisdem literis benigna et honorifica mentio. Quid quaeris? visus sum mihi reddi Parisiis, Regiae, Thuanaeae, Puteanaeae bibliothecis, denique omnibus illis deliciis ac amoenitatibus, quibus ante hos annos sedecim perfruebar. Quamquam enim interea temporis plurimi obierint Heroes, quos inter sacra illa peristylia peripatou=ntas2, vel sunedreu/ontas2 colui, ac veneratus sum; multa tamen narravit Schumannus, quae totam illius temporis, quod in omni vita mea felicissime transegi, memoriam reduxerunt. Inprimis gavisus sum, cum intellexi, tam ex literis tuis, quam ex sermone Schumanni superesse ac florere sacri chori musagw/gon Illustrissimum Iacobum Puteanum, meique memorem vivere. Quem testificationem benevolentiae honorificam mihi duco, et, qua par est, gratissima veneratione, dum vivo, prosequar. Quid de Suecicis in hoc orbe Sarmatico motibus sentiant vestri Optimates, iam aliunde intellexeram [(transcriber); sic: intellex am] : sed tu quoque, quem omnino inter Optimates illos reputo, clare et perspicue in literis id declaras. Itaque non dubito, quin delectemini virtute fideque Gedanensium: quos inter cum locum meum constanter tuear, iam non ambigere potes de mea sententia. Saepe tentata ?a Suecis fuit hae Civitas, aliquando vi ê propinquo ostentata, frequentius blanditiis, artibusque diversis sed stetimus

inconcussi, per divini Numinis gratiam, atque idcirco succensent nobis, seque laesos arbitrantur, quibus consilium non successit. Nos vero ipsis regerimus liberam Charactici Britannici vocem apud Tacitum: num, si vos omnibus imperitare vultis, sequitur, ut omnes servitutem accipiant? In sermone, quem cum Schumanno habui, incidit mentio scripti pro iustitia armorum Suecicorum a Thrasymacho quodam publicati, tuique de eo Iudicii. Ego ita sentio, auctorem fortasse nihil serio scripsisse, sed potius in causa, quam agendam susceperat, festive fuisse praevaricatum. Agnosco sane sedulo ipsum et sollicite conquirere rationes belli Suecici; sed, cum Illis diffideret, potissimam ac veram in ipso titulo proscripsit: Thrasymachus de Iustitia, et quae sequuntur. Nosti quos in primo de Rep. libro Plato introducat de Iustitia disputantes, et inter eos violentum illum, et formidabilem Thrasymachum, qui post terrorem ceteris iniectum, affirmat ri)=nai to\ di/kaion ou)k a)/llo/ ti, h)/ to\ tou= krei/ttunos cumfe/ron. Auctor scripti, quem fama fert, haud dubie legit Platonem. Quisquis autem ille sit, aut lepide lusit, aut, si loci Platonici non meminit, etiam insciens causam, ad quam orandam accessit, prodidit. Impetravit a me Schumannus, ut hanc animadversionem adscriberem, quamquam sciam te illa non indigere. Warsaviam gloriose a Polonis fuisse receptam ignorare non potestis, idque in conspectu exercitus Suecici, qui nihil pro liberandis obsessis ausus, duntaxat visus est venisse spectatum (ita Rex noster ad Gedanensem Senatum

scribit) quam sint instabilia, quae iniuria quaeruntur. Nunc in eo statu res esse videntur, ut, nisi pax propere fiat, ferrum et vis iudicatura sit hanc causam. Scribis tu Vir CL. de aere inclemente, et nivibus, quibus mergendi sint, qui nobis negotium facessunt. Nos hic plane arbitramur, maxime ipsos nunc in digere refrigeratoria in tanto eventuum non exspectatorum aestu. Verum quid porro futurum sit, cum in rebus mortalium nihil sit certi, securus exspectabo optans optima (quod Cicero a Papirio Paeto suo quondam postulavit) cogitans difficillima, ferens, quaecumque erunt. Ab Ampliss. Hevelio salutem adscribo: is nuper transmisit suam de nativa saturni dissertationem. CL. Euchstadius perobservanter quoque salutat. Illustrissimo Puteano observantiam meam denuo hic contestor, Deumque precor ut nos proregat et gubernet. Gedani d. 26. Iulii 1656.

Magnifico DN. NATHANAELI SCHMIEDEN, Praesidi S. P. Magnifice Dn. Praeses.

NObilis iste ex familia Illustrissimi Episcopi Warmiensis mihi probe notus Regiomonto nuper huc venit per varlas difficultates a nostris praecipue in Neringa militibus ipsi obiectas. Quibuscum ne in reditu conflictetur, necessarias sibi arbitratur literas passus a Senatu obtinendas. Scio Magnific. Vestram sponte sua non deesse rem

aequam petentibus, quia tamen me conciliatore uti voluit, denegare ipsi, intercessionem meam non potui. Quod benigne interpretaturam [(transcriber); sic: interpreturam] Magnif. Vestram confido, cui, domuique universae felicia quaeque voveo et apprecor. d. 18. Aug. 1656. Gedani.

EIDEM. Magnifice Dn. Praeses.

BEnigne requirit Serenissimus Rex, ut per dies saltem sex relinquantur tormenta, quae nunc sunt in castris, quia stetit sententia exercitum circa finem huius septimanae hinc amovere [(reading uncertain: print blotted)] . Interim spondet nullum fore periculum, quandoquidem iam satis sit compertum. nec animi, nec virium satis esse hostibus ad expugnanda castra. Exercitu discedente pedites quoque nostri ad sui stativa revertentur. Magnif. Vestrae totique domui fausta omnia apprecor. Gedani mens. nov. 1656.

Nobilissimo et Amplissimo Viro DN. LEONI ab AITZEMA. S. P.

DUdum cogitavi inire aliquem modum, quo familiarius tibi innotescere, et contrahere tecum amicitiam commode possem. Complures enim iam anni sunt, ex quo intellexi et colui interiore animi cultu singulares virtutes tuas, exactam nimirum prudentiam, et in dignoscendis rerum monumentis,

et consiliorum trutinandis ponderibus sollertiam perspicacem, probitatem praeterea, interque tot ancipitia ac lubrica rerum prope incomparabilem moderationem. Quae, uti aliunde, ita imprimis satis mihi comperta fuerunt ex iis, quae ad Nobiliss. Chemnitium, Virum de Republ. ista, et de me quoque optime meritum, ab annis duodecim, postquam ad munus publicum Syndicatus in hac urbe gerendum adscitus sum, assidua et continua industria ac fide perscripsisti. Inter quae maxime veneror cordatam pro salute et libertate bene constitutarum Rerum publicarum sollicitudinem, quodque illam necessario consequitur, honestissimum de istius Civitatis instituto et consiliis, iudicium. Sed de his apud alios quid sentiam, quam apud te, quem scio ipsa magis virtute, quam virtutis testimoniis delectari, uberius malo disserere. Revertor ad illud meum tibi intimius me insinuandi desiderium, cuius explendi occasio nunc oblata videtur idonea, postquam apud Celsos et Praepotentes Foederati [(transcriber); sic: Feterati] Belgii Ordines certis et specialibus istius Civitatis negotiis una cum Nobiliss. Wüstenhovio procurandis operam tuam Ampliss. Senatus noster requisivit, quam, confido Te non ingrate addixisse. Quia autem in illis hic locorum aliquae meae futurae sunt partes, debui omnino propius nosse, et observantiam meam testari Tibi, qui pariter conspiraturus es, ad res pro huius urbis bono optime gerendas, quemque usus et experientia etiam difficillimis rebus explicandis, ne quid de ingenii animique dotibus iterum commemorem, capacem fecit. Unde levior quoque futurus est labor, tam illae quem perscribendae intentioni

Senatus nostri in posterum impensurus sum, quam is, quem Secretarius istius Civitatis pariter Tecum expediendis negotiis commissis adhibebit. Id sane ad voti mei summam sufficiet, si hanc compellationem benigne interpreteris, meque inter eos annumeres, qui Te amant et venerantur. Deum precor, ut nos protegat et gubernet. 4. Nov. 1656.

CONSTANTINO HUGENIO,

BEnevolentiam Tuam, quam admodum adolescens prolixe sum expertus, imputare possum Viro summo tw=| nu=n e)n a(gi/os2 Danieli Heinsio, felicitatis meae parario, et qualibuscumque studiis meis in illo flore aetatis cultum aliquem, et melioris aliquando frugis spem praeferentibus. Quod vero constanter illum erga me affectum retines, neque hactenus adspernaris Musarum transfugam, omnium amoenitatum desertorem, et in negotiorum, non maximorum sane, sed omnino perplexitates plurimas habentium velut quasdam spinas a tanto tempore coniectum, id incomparabili humanitati Tuae unice debeo. Quae profecto luculentius declarari [(transcriber); sic: declari] non potuit, quam cum ante decem circiter menses literas merum amorem spirantes, et momenta Tua desultoria, addita praescriptione honorifica ultro transmitteres, quoque Sollennius traderentur, Filium Tuum, nobilissimum Iuvenem biblwgramma tofu/ron mihi allegares. In quo eximio beneficio Tuo, cum plurima simul depraecanda occurant, ti/ prw=ton ti/ d) e)/penta, ti/ d) u(sa/tion katalecw: sed paucis, quod Tua meaque tempora

expostulant, me expediam. Notas amicae atque elegantissimae manus in Epistola, et Libri frontispicio expressas exosculatus sum: Librum ipsum cum voluptate et admiratione legi. Quae enim illic O Apollo, O Mulae, ingenii amoenissimi kai\ tri/bontos pa=san th\n polui+drei/an pukno/ths2 et sublimitas, quot illic gemmae, quantae divitiae, quae rerum verborumque lumina, meae indolis, meique similium aciem perstringentia! Quid, quod immortalitatem dedisti huic homini illo carmine, quod ante annos viginti quatuor mihi adolescenti tantae dignitatis Vir sub pellibus ad Rynbercam scripsisti. Id vero Fabricius Tuus in praeclaro Momentorum opere editum, et se quoque Principibus per mistum agnovit Achivis, non sine aliquo glorioso gargalis1mw=. Filius vero Tuus, inter tot, ac tanta generis, fortunae atque ingenii ornamenta eximiae modestiae, domi ad me invisens familiariter et admirabili in aliis quoque congressibus suavitate morum adeo me cepit, totumque sibi devinxit, ut a multis annis nihil mihi meminerim iucundius accidisse. O Te felicem, Vir Illustris, illa filiorum quadriga su/loi gar\ o)/ikwn pai=des2 eisi\n a)/rsenes2, inprimis tales, et qui paternae gloriae vestigia tam feliciter premunt. Multa enim, et praeclara de reliquis quoque narrarunt mihi avide sciscitanti Excellentissimi Legati, et Illustris Wassenarius Opdamus. Quod vero filio Tuo non exhibui praestitique ea amoris officia, quae Tuis, ipsiusque meritis debebantur, iniquitati temporum, et occupatissimo moneri meo, spero, condonabitis. Quin immo propter itus et reditus, et frequentiorem ex hac urbe absentiam

Excellentissimorum Legatorum, non nisi raptim, et velut in transcursu frui ipso licuit. Sed provexit me dulcedo quaedam Tecum colloquendi neque alia ratione mitigantur [(transcriber); sic: nitiguntur] illae, quas calamitates bellicae offundunt, aegrimoniae, quam recordatione Tui, et similium Tibi Heroum, quorum pars maxima iam decessit, totiusque illius temporis, quod inter vestros applausus, musarum amoeniorum assecta transegi. Vale Vir Illustris. [(transcriber); sic: ] , et fave constanter. Gedani d. 12. Kal. Novembr. 1656.

NICOLAO HEINSIO. Vir Nobilissime.

VEre dixit Pindarus:

e(n par) e(s1qlo\n ph/mata su/nduo,
dai/ontai brotoi=s2 a)qa/na toi.

Experientia hoc me docuit, si non alias, saltem cum ante sesquiannum in hanc Urbem venisses. Quod enim optare poteram, sperare vix licebat, Heinsium in hac altera patria mea videre, et complecti, ea cum in exspectata venisset felicitas, incredibile est, quantis incesserim gaudiis. At enimvero, quanta amaritudine ac dividua illa mea gaudia subito fuerunt interpolata! Primum paene naufragio in hunc portum eiectus, ut ego ad votorum meorum summam adspirarem, infelicis navigationis incommodae subire coactus fuisti, deinde ex morbo periculosissimo navigationem subsecuto hic decumbens, cum de vita periclitari cepisses, quae mea fuerit pro amicissimo capite omnia timentis consternatio, puto Te adhuc meminisse. Postremo cum tandem in melius

iret valetudo, et spes esset firmiusculo Te fruendi, bellum in Polonia recens tunc exortum, Legationis causam obiecit, meque Thorunium abripuit, ulterius porrecturum, si aliqua occasio sopiendi in ipsa herba belli ex proxima Polonia fuisset ostensa. irrita itaque profecto hoc inter cetera habuit mihi praecipue calamitosum, quod Gedanum sum reversus postridie, quam Tu inde discesseras. Adeo ex destinato invidit mihi fortuna, quod dederat; et contenta velut per somnium ostentasse summam felicitatem, ad spern fruendi iam propius admotum, atque anhelantem denique destituit, atque frustrata est. Creverunt ex eo publica mala, mihique labores et afflictiones, cum tandem superveniens epistola Tua a.d. 25. Iulii anno superiori scripta mirifice me recreavit e)/wlos2 equidem illa, sed amantissima, eamque dulcedinem, qua me defraudaverat fortunae iniquitas quodammodo repraesentans. Ne tu credas me Tibi succensuisse propter alicuius temporis silentium. Equidem iam intellexeram ex Pelssio, diu Te post reditum in Patriam morbi Tui reliquias traxisse. Absque quo, si fuisset, tamen iniquus sim, si Te inter gratulationes optimae unicaeque Sororis, et propinquorum, dum praeterea apud Proceres vestros Legationem dextre et fideliter obitam renuntias, novae dignitati Te paras, mille insuper aliis negotiis distraheris, mihi statim et ante omnia vacare debuisse contendam. Imo vero et gratias ago, et profusissimam humanitatem Tuam merito exosculor, qui inter omnia illa mei meminisse, et literas amoris ac benevolentiae plenissimas scribere dignatus es. Iis quod tam tarde respondeo, paratam

mihi ab aequanimitate tua veniam scio. Si enim consideres temporis mei infelicitatem, eventuum rerumque vertiginem, et negotiorum in dies ac horas subnascentium molem; mirandum non videbitur obrepere quamvis optime affecto amico quandoque oblivionem neglectumque officii. Sed ad argumentum suavissimae Epistolae tuae revertor. Iam dixi supervacuam fuisse prolixam fidamque illam silentii excusationem; quod vero difficillimae, et ut ais, conclamatae valetudinis onus per Dei gratiam es amolitus, de eo tibi, tuisque ac mihi, tum quoque optimis literis et Rei publ. (quae universa in tuo capite periclitabantur) quantum possum, gratulor. Legi in Senatu illam Epistolae partem, quae habet tuae erga hanc Civitatem voluntatis testificationem, et qualiumcumque praestitorum publice tibi officiorum recordationem humanissimam. Unde fiduciam Senatus concepit te in optimo illo affectu perseveraturum: id saltem dolet, quod per tuum in hac urbe morbum et festinatum, vix mitigato morbo, discessum ea exhibere non potuerit hospitalitas, quae dignitati meritisque tuis debebatur. Iterum temperare hoc loco mihi non possum, quin infelicitatem meam deplorem, quod, cum me putarem nactum occasionem perbellam quamplurimis ab Illustri Parente tuo tw=| nu=n e)n a(gi/ois2 totaque domo vestra acceptis beneficiis vicem aliquam reddendi, iamque animo agitarem sodalitates, conviviola, et pro huius loci captu in amoenis secessibus delicias, illis omnibus sinistrum me fatum excusserit, eoque redegerit, ut et vivendum, et moriendum sit ingrato. Illustri Rei publicae

Amstelodamensium quae collato tibi honorifico munere tuas sibi virtutes adseruit, eo nomine non minus, quam tibi gratulor, et iam praevideo illud tempus, quod te ulterius provehet atque in sublimi honorum culmine collocabit. Secretarius nostrae Civitatis, a quo has literas accipies, vir est egregius, et habet nunc commissum negotium, quod apud Ampliss. Senatum Amstelodamensem expediat, in quo haut dubie iuvare aliqua tu ipsum poteris, et voles quoque pro tam insigniter erga nos declarata benevolentia. Constitui in posterum abruptis omnium occupationum vinculis frequentius scribere, idque spero me facturum te non invito. Salve meum dulce decus, et felicissime vale. 28. Martii 1657.

Clarissimo Viro VALENTINO THILONI. S.D.

EOdem fere tempore, quo mihi de domus tuae casu luctuoso, filiola nempe, quam unice dilexisti, et cuius amabilitatem ac lepores coram inspexi pestifera lue exstincta indicium fecit Sahmius tuus, epistolam acceperam CL. Ioanne Friderico Gronovio apud Daventrienses Historiarum atque Eloquentiae Professore, et cive meo, celebrato alioquin ob exquisitissima, quae edidit, scripta, viro, quoque vix quisquam eorum, qui nunc vivunt, in politioris literaturae recessus atque ipsa adyta intimius sese penetravit. Ex qua Epistola haec, quaeso, mecum verba recognosce. Pestilens sidus, quod proximum per biennium huic Civitati incubuit, abstulit

mihi coniugem, et tres filias, a quibus cum me pietas, priusquam elatae essent, avelli vetaret, tanto tempore inter aegras mortuasque ipse animi aegrior opperiebam, imo etiam ut quam minimo cruciatu fieret, optabam nihil aliud, quam dolebam in meis, me mihi carioribus. Conservavit me miraculo Deus Opt. Max. desertum etiam a Medicis (nondum enim adsueverant homines malo) et quatuor parvis superstitibus (duo filii sunt, minima lacte etiam materno alebatur) donavit. Reliquum anni pernicialis Hamburgi transegi, quo in iam ante menses sex vocaverat mors matris. Nunc in solitudine disco recognoscere sumptus meos, et tractare rem familiarem, quam illa, quam maxime lugeo, ita exceperat omnem, ut liber et immunis huius curae ego, solis literatis laboribus vacare impun possem. Adeo non sufficiebat tantum necessariis, sed quasi esset una Anii filiarum, felici eius contactu cuncta,

In segetem, laticemque meri, baccamque Minervae
Transformabantur, divesque erat usus in illa.

Sed nolo te admonitione mei luctus diutius vexariete. Ego vero, Thilo excellentissime, admonitione luctus meo Gronovio, Viro in eadem tecum statione de honestissimis studiis optime merenti, Deo ita volente, obiecti, opportune sublevari posse censui luctum tuum, cum perspicue minus acerbitatis sit in tua calamitate, et consideratio eorum, quae aliis evenerant, fortius ut plurimum ad consolationem proficiat, quam monita et praecepta sapientum. Atque idcirco aliud exemplum paris tecum fati, neque illaudabilis, ut

puto, inter adversa constantiae, ex domo mea petitum adducere [(reading uncertain: print faded)] audeo. Eram Warsaviae ante annos sex, nomine publico in negotio satis arduo ablegatus, cum mihi Gedani filium paene quinquennem, quem salvum et alacrem reliqueram, defluxio apoplectica subito extinxit, puerum formae speciosae, eximiae indolis, et garrulitatis blandissimae, adeo ut per primarias Urbis domos, interque eos, qui illum noverant, quasi publicum circumferretur delicium. Pervenit ad me ferale nuntium mane illius diei, quo ipso post meridiem indicta erat Audientia (ut more Aularum loquar) apud Serenissimum Regem habenda. Steti aliquantisper attonitus, sed mox constitui, non esse locum privatae aegrimoniae inter publicas curas. Itaque hora condicta ad Aulam accessi, clementissime auditus sum, neque infeliciter promovi negotium, propter quod fueram missus. Obsecro te, Optime Thilo, ne haec ideo credas narrari, ut alicui Horatio Pulvillo me comparem. Quanquam si velim esse ambitio salus, praetendere possem, maius fortitudinis specimen a me fuisse editum. Quando Pulvillo filius mortuus nuntiabatur, iam tenebat Aedis in Capitolio Iovi dedicandae postem inter sollennium verborum nuncupationes. Quis scit an non dilaturus fuerit dedicationis sollennia, si nondum adito Capitolio de domus suae fato rescivisset? et quomodo decore dissolveret caerimonias sacro more inchoatas, aut fere peractas? Potuit quoque fulmen illius Dei, cuius mysteriis vacabat, metuisse, si ob privatum dolorem Pontifex Maximus in sacris mera mapalia faceret. At ego, cum mihi calamitas mea nuntiaretur, nondum ingressus

eram sacrarium, quo vocabar,neque stricte videbar temporis attineri articulo, quoniam inter infinitas Principum interpellationes non omnia ita severe exiguntur, ut quaedam differri non possint. Nihil autem mitius aut indulgentius Principe nostro, qui haud dubie, si rem scivisset, ultro ac clementer diem illum, pluresque adeo digerendo luctui domestico condonaturus fuerit. Unde ergo, inquies, illud robur tibi, et circa pectus aes triplex? Fortassis quia ante illum bellum pusionem defunctum, binas iam filias, et filium unum extuleram, non aegre ferebat animus tot miseriarum victor, novum vulnus, ut Seneca loquitur, in corpore tam cicatricolo. Imo ne quid iactasse videar temere, egomet vineta mea caedam, et quod res est dicam. Sustinui equidem et repressi tantisper dolorem, donec per horas pauculas in Aula officio perfungerer, res enim talis erat, quae moram non facile pateretur; et agnosco auram Regiae benignitatis conciliasse mihi temporariam illam constantiam. Ceterum secreto meo redditus, tum demum prorupi in lamenta et querelas luctui congruas. Idem quoque Pulvillo, ut homini accidisse potuit, post sacra peracta domum reverso. Quid autem is intra penates fecerit, quae remedia adhibuerit placando maerori non amplius per ambitionem dissimulando, literis proditum non est. Ipse quomodo ad me redierim, animumque a cruciatu revocaverim, nunc exponam, ne non satis plene historia, quam caepi, pertexatur. Seclusus aliquanto tempore a turba et consortio hominum flevi ubertim, iuxta illud

Expletur lacrimis, egeriturque dolor.

Sensique id profuisse. Mox confugi ad monita sapientum, et commodum inter sarcinas viales attuleram Senecam, Epictetum [(transcriber); sic: Epitectetum] , et Imperatoris Antonini ab Emerico Casaubono accuratius edita filosofou/mena. Incidi mox in illa praeclara Senecae: Non sentire mala sua non est hominis, non ferre, non est viri. Lacrimandum esse non plorandum. Beatum eum, cui omnem habitum rerum suarum ratio commendet: et illud in Epistolis ex Publio Mimo

Delibavi multa alia ex eodem scriptore, sed pleraque videbantur verbis picta elegantius, quam necesse esset Philosopho. Nempe dum ingenium ostentat ubique Seneca, et acumina affectat, rerum pondera quodammodo credas elevari. Me sane semper afficit eius lectio, interdum commovet: sed animum dolore vel alio affectu turbidum verborum lenocinia non componunt. Antonius visus est adstrictius, et, ut Principem decet, cum auctoritate moderationem in adversis praecipere, atque ideo paulo diutius ipsi fui immoratus, locum inprimis nactus in libro nono tw=n ei)s2 e(auto\n, quem a Philosophia pagana ad meditationem pietatis et res caelestes producerem. Ait: aetatum, ut pueritiae, adolescentiae, iuventutis, senectae, omnium harum mutationem, mortem quandam esse, neque tamen in ea quicquam esse mali. Unde colligit, nihil quoque mali esse in totius vitae mutatione aut fine. Quae ego sic commentabar. Si filiolus ille meus exacta pueritia adolescens factus, ea, quae adolescentiae

sunt, persequi coepisset, si studere, saltu, disco, pila corpus exercere, et alia istiusmodi grandiusculo apta, gavisus certe fuissem, neque flessem puerum mihi intercidisse, neque illas pueritiae balbutientes argutiolas innocuasque amoenitates requisivissem. Provectior deinde ad Iuventutem magis seriam, sumptus et sollicitudines fortassis auxisset mihi, neque tamen propterea dolendum mihi esse existimassem, quod relictis adolescentiae ineptiis, velut partialis alicuius vitae exuviis depositis, novam ingressus per doctrinae et scientiarum tramites ad virtutem, eiusque praemia, honores scilicet, et, si ea honeste darentur, fortunae bona, ingenium dirigeret. Si porro per aetatem mihi licuisset virum cernere, illaque, ad quae destinabatur, consecutum, paternae omnino benevolentiae consentaneum credidissem favere potius filii successibus, quam deplorare, quod lare proprio discretus, suaeque familiae Pater atque dominus, deinde muneri et negotiis, quibus addictus esset, vacans, quodammodo mihi ereptus posset videri, Quidni ergo stultus sim, aiebam, si nunc conquerar, aut fleam filio meo contigisse a primis tenerae [(transcriber); sic: tenterae] aetatulae rudimentis (coeperat enim pro captu pueritiae ad discendum sese alacriter praeparare) ad summos scientiarum gradus subito adscendere, et in honorum, opum, perfectaeque felicitatis culmine collocari, sine anxietate, metu, periculis vel ipsius, vel meis. Cum multa in hac perplexa ac lubrica mortalitate evenire soleant, quae aut liberorum conatus quamlibet honestos destituunt, aut vota ac spes parentum evertunt. Venit equidem in mentem, iucundum futurum fuisse aliquando frui filio bene

nato, educato et feliciter progresso tamquam solatio et adminiculo senectutis. Sed occurrebam statim: quid si in factiones incidisset, vel in coniuge, liberis, rebusque aliis infelix senectam meam, praeter quas ipsa habitura erat, onerasset miseriis? Quid si ad aliam ipsum regionem aut urbem fatum suum vocasset, quemadmodum me meum ad Gedanenses transtulit? Sed nondum me dimisit Antonius. Adseverabat nihil in eo mali esse, si filius apud avum vel patruum collocetur potius. Ergo nec aliam vicissitudinem aut mutationem malam esse. Unde rectius et pietati convenientius visus mihi sum ratiocinari, nullam lamentandi causam relinqui, si aeternus caelestisque Pater potestate longe eminentiori, quam quae patria dici solet, iure optimo usu filium meum ad se recepisset, procul a labe omni ac contage morum, innocenter sanctissimeque habendum, mihique cum aeternae providentiae visum, istius corporis vinculis me quoque exsolvere, reddendum, idque longe felicius, et maiori meo cum prolubio, quam si ab avo vel patruo aliquo corruptior, ut fit, aut petulantior restitueretur. Plura istiusmodi ex monitis Principis Philosophi applicabam ad pietatem, quae commemorare supersedeo, cum sponte se offerant menti piae et cordatae, ubi quis istam meditandi semitam fuerit ingressus. Et poteram fortasse sic acquiescere. Sed quod inter sarcinas Epictetus quoque esset allatus, ad manum eum sumpsi, neque fane multum me iuvabat quod ubique inculcat ta\ me\n ei)=nai e)f) h(mi=n, ta\ d( ou)k e)f) h(mi=n, quamvis interdum eius doctrinae usus esse queat, Illud ex capite 14. arripui, filiolum non obiisse,

sed redditum esse illi, qui dederat, orat enim sacris literis consonum. Addit Epictetus. At improbus est qui filium eripuit? Quid id tua refert, per quem is, qui dederat, eripuerit? Postremum hoc ita exponit simplicius, non debere nos indignari si non morbo vulgari et ordinario, sed convulsione puer sit mortuus, aut filiola peste exstinguatur. In alio loco Epicteti capite 12. non tam inveniebam quo me consolarer, quam potius quod serio reprehenderem. Ait, ab illis, qui navigant, aliquando subduci navigium, et veniam a Navarcho dari nautis et vectoribus, aquatum exeundi, vel ad bulbos aut cochleas colligendas. Sic mortalibus uxores duci, liberos procreari, permittente Deo, quos tamen isti ad Numinis nutum non minus prompte relinquere debeant, quam illi, omissis bulbis suis atque cochleis, ad navigium Navarcho innuente, reverti. Prima specie honesta videbatur Oratio: Sed accuratius cogitanti, visus est de operibus divinis paene impie sensisse, dum uxores et liberos cum bulbis et cochleis, id est maris et naturae excrementis comparavit. Divinius longe et cordatius vates Regius, qui uberi viti uxorem, recentibusque oleis liberos confert, quarum rerum in hac vita maximus usus est, et commoditas incredibilis. In his imaginibus contemplandis, conferendisque dum versabar, cogitabam mecum, levem esse bulbi vel cochleae, at profecto graviorem iacturam olearum fertilium, et vitis protuberantis, inprimis si mensam tuam circumdantes radices iam illic egerint: foedamque ac tristem induci faciem mensae totique domui, quoties tam pulchra atque utilis praecinctura

dissipatur, vel a noxio aliquo verme arrosa, vel alio fato declivi. Sed suggessit pietas, id quoque dolendum non esse, sed severe a Deo castigatum fuisse Ionam Prophetam, quod subversionem hederae, quia eius commoditate ac deliciis carendum ipsi erat, inique, atque adeo indignabunde ferret. Quidni ergo vitem aut oleam libere succidat, qui plantavit et produxit? praesertim si alio transferat, ubi nec arrodi a vermibus, nec imbre aut grandine, aut nimio aestu pessum dari amplius possent. Haec me cogitatio ad Psalmos Davidicos, et scripturae reliqua Oracula sensim deduxit, spretis abdicatisque pomposis humanae sapientiae axiomatibus, et ita demum invenit animus, quam requirebat, omnibusque numeris perfectam tranquillitatem. Quo recollecto et confirmato, serenam optima iam fide frontem ex secreto illo meo in publicum reproduxi, et postquam quae procuranda in Aula restabant sic satis confecissem ex animi sententia, dedi me honestis sodalitiis, salibus ac iocis quandoque indulgens cauteque providens, ne quid menti illaberetur, quod malum optime positum moveret. Domum deinde revectus, sensi me tantum profecisse, ut ne admonitione quidem locorum, ubi puer iucundissimus blandiri antea mihi consueverat, dolor renovaretur. Atqui non de luctu Gronovii, aut meo, sed de tuo agebatur, Vir Clarissime, quem non levem esse amici retulerunt. VErum ego malui historiolas tibi recensere, quam consolationum locos texere, cum satis scirem, nihil a me proferri posse, quod non apud alios exstet luculentius explicatum, aut ipse tu in variorum, etiam Magnatum quorundam funeribus

summa cum doctrinae atque eloquentiae laude dudum repraesentaveris. Quae dum in hoc maerore tuo ad animum revocas, et tecum ruminaris, quod facere te credo, patere has meas narratiunculas, quas inter occupationes tumultuarie in chartam multoties interpellatus conieci, intervenire curis tuis tamquam testimonium mei erga te tuosque affectus, nostraeque amicitiae, qua te delectari, in eaque libenter acquiescere, quae tua est humanitas, saepe soles profiteri. Vale et salve cum lectissima Coniuge et reliqua prole. Gedani ipsis Kalend. Decembr. 1657.

Excellentissimo Celeberrimoque Viro, DN. IOACHIMO PASTORIO. Historiographo REgio etc. etc. S.P.

EPistola tua, qua quantopere te affligat filiae carissimae obitus, facunde explicas, et ut aliquem defunctae honorem habeam amice requiris; deprehendit me negotiis quibusdam publicis intentum, quibus tamen non ita occupabar, ut inter curas illas, tuis quoque curis vacare non liceret. Equidem iam ante vero doloris sensu me casus ille affecerat, et facile divinabam utut esses adversus quoslibet rerum eventus optime praeparatus, quam vehementer is animum tuum et dilectissimae Coniugis excruciaret. Filias sane alii quoque amiserunt, sed talem, qualis vestra fuit, admodum pauci, quod meminerim. Et vere tu scribis moribus ipsam fuit animum meum cepisse. Quem enim non caperet animum

praeter formae ingeniique admirabilem venustatem ille morum gratiosus pudor, et in virguncula plenum versuum iamiam auspicante, sanctimonia venerabilis. Non tantum itaque maerori lacrimisque tuis ignosco, sed plane iisdem consentio, nec perfunctoriè, vere crudum atque acerbum funus iudicio esse plangendum Ubi vero filiae tuae Iusta persolveris, iniustum utique erit deinceps indulgere dolori, aut etiam succumbere. Quod ne fieret, animus erat quaedam sapientum praecepta, et sanctissimae religionis nostrae efficacia monita huc congerere; nisi occurrisset illa Pastorium praemonstrare aliis debere, Pastorio neminem, nisi ipsum. Non possum tamen, quin arripiam illum epistolae tuae locum, qui meorum me funerum admonuit. Quatuor liberos extuli, ex utroque sexu binos, et res priores quidem infantulos, filias etiam vix dum natas. Postremus Adrianus forma conspicuus, et ingenio, ut in illa aetatula, perliberalis, nondum quinquennis, cum reip. causa abessem abreptus est. Fateor plus in tuo casu acerbitatis inesse si aetatem, et ceteras filiae tuae dotes spectemus. Sed id pariter memineris velim, per obitus meorum ter domui meae tristissimam orbitatem fuisse illatam: tibi contra pulcherrima, et ad spem praeclaram succrescente prole plenam esse domum, augendam insuper brevi felici puerperio. Quae contemplatio omnino mitigare debet dolorem tuum, quem deinceps cordatioris Philosophiae, inprimis Christianae sedula meditatio plane tollet. Neque enim decet virtutem tuam ut a tempore remedium exspectet. Exsequiis porro filiae tuae exquisitior honor merito debetur, eumque ex mea parte augere cupiam,

si idonea facultas suppeteret. Tu quidem semper egregie de me iudicas. Sed ipse tenuitatem meam optime novi, et si quid olim in studiis meis vigoris aut amoenitatis fuit, id curae officii publici a tot iam annis, et paulatim ingravescens aetas, ut fit imminuerunt. Exciderunt nihilominus versiculi aliquot ad virginei feretri ornatum alludentes in ipsis exsequiis pro istius Civitatis more conspiciendum, quos pro solita humanitate tua boni consules. Vale Vir CL. et bono studiorum publico, famaeque ex illis praeclare partae quam diutissime superesto. Gedani. a. d. 17. Ianuarii 1659.

Viro Clarissimo ZACHARIAE LUNDIO. S.D.

LIteras tuas a.d. V. Iunii anni superioris scriptas accepi Warsaviae mense Aug. ad Comitia Regni Poloniae, quae tunc ibi celebrabantur, ablegatus, plurimumque cepi voluptatis ex sollicita diuturni silentii deprecatione, ac testificatione luculenti veteris affectus, quae instar nepenthis mihi fuerunt maestitia temporum et negotiorum molestiis haud parum afflicto. Incidit postea in vos turbo ille redintegrati atrociter belli, et priore funestior, nisi supremi Numinis benignitas, et exsertus Regiae fortitudinis vigor adspirassent civibus et militibus fidelissimis illos animos, per quos hactenus, faventibus bonis omnibus, statis incolumes. Dum vero tranquilliora vestra tempora exspecto, et responsum differo, supervenerunt aliae tuae, quas Röthlingius tradidit: ad utrasque nunc demum, nactus aliquid otii,

responsurus, vicissim tibi commemorabo, quae mea dote, licet pertinaciter silente, fuerit sollicitudo. Ante annos fere quatuordecim scripserat mihi Petraeus heu quondam noster, te secum fuisse Hamburgi ex peregrinationibus reducem, factumque ex Theologo politicum, animo nihilominus ac facie eundem Lundium, cuius candorem moresque semper fecissemus plurimi. Ego porro, ut te ad memoriam mei revocarem, non multo post empore scripsi tibi, eamque epistolam ad Dethlevum Nissenum ab Hastorf, popularem tuum, qui cogitans militiam. Polonicam sub Rege Vladislao meum consilium familiariter expetiverat, transmisi, satis autem apparet, illam ad manus tuas non pervenisse. Potes inde iam arbitrari quibus incesserim laetitiis, cum et vivere te, et mei memorem vivere, ex literis tuis tandem intellexi. Exspecto in posterum uberiores, quas promittit, et ut digna sors meritis virtutibusque tuis obtigerit, porroque obtingat ex animo voveo. Si quis hodie vivit Principum, cui servire sapienti proboque viro exoptabile sit, is omnino est Serenissimus Rex Tuus, quo quid fingi dicive possit benignius, humanius, clementius, non video. Gedanenses sane mei post cultum, quem Regi suo debent, unice venerantur sacratissimum illud caput: neque mihi illius diei memoria excidet, quo ante menses circiter viginti ad classem Regiam in conspectu portus nostri in anchoris stantem una cum aliis ex Magistratu ablegatus, benignissime a Serenissima Maiestate fui habitus. Faxit propitium Numen ut feliciter regnet, superatis omnibus illis calamitatibus, quibus in comparabilis illa virtus

hactenus fuit exercita. Sperabimus inde nos quoque malorum nostrorum levamen, qui pro communi causa multa hactenus tulimus fecimusque. Sed de his alias agam copiosius. CL. Meibomio officiosissimam salutem adscribo, et gratias ago gratas pro exemplari Manifesti. Valete feliciter. Ego tuas exspecto. Ged. prid. Kalend. April. 1659.

EIDEM.

QUas scripsisti literas a. d. 13. Aug. accurate, ut soles, et quod mihi perplacet, prolixe, eas proprid. Eid. septembr, accepi. Quod vero eiusdem ubertalis vices non reddo, id condonabis occupationibus meis perpetuis, et ex parte, quod puto, supplebit Rötlingius, copiose perscribendo, quae in hoc orbe hyperboreo (Borussos enim hyperboreos Melanchton appellare consueverat) hisce diebus proximis prospere contra communes hostes gessimus. Inprimis mihi iucundum fuit, ea, quae de studiis tuis scribis, cognoscere, et opto, ut quae parturis, aliquando feliciter parias. Illud autem ingratum, quod de sortis tuae iniquitate conqueri, kai\ gh\n pro\ gh=s2 cogitare videris. Obsecro te, mi Lundi adhibe in consilium cogitationum tuarum fortitudinem illam pristinam, et cordatam in quavis fortuna aequanimitatem, ac prudenter cogita, arbores adultas alio versum translatas aegre solo peregrino coalescere. Aetas autem tua ad senectutem paulatim vergit, quod de me iudicium facio, qui tamen quatuor annis te minor sum. Sed tibi rerum intelligenti monitore non

est opus: et ipsum tempus remedium haesitationibus tuis afferet, pace passim restituta, quod ex rerum eventibus sperare licet. sed de eo agam alias copiosius. ego tuas exspecto. Vale feliciter CL. Meibomium officiose salvere iubeo. Gedani 4. Octobr. 1659.

Viro Clarissimo IOANNI BLUHM, Bibliothecario Hamburgensi S. D.

HUmanitati Tuae plurimum debeo, quod cum valetudine impediretur Vagetius noster, meis ad ipsum literis Warsaviae scriptis respondere, et pariter ad amicitiae commercium provocare me voluisti: Equidem accepto provocationem, ut pote a viro eruditione solida instructo, et Vagetii mei sie amante, profectam, mihique (nisi quod maximo cum maerore inde intellexi to\n dio=n ge/ronta cum letali conflictari morbo) omni parte reliqua pergratum. Fuit sane animus statim rescribere, et de eventu morbi sciscitari, sed intercesserunt occupationes variae, et novum in Pomeranea bellum th\n grammatofori/an inter Hamburgum, et Dantiscum nuper haud parum conturbaverat, adeo ut per aliquot hebdomadas cessaverit literarum recipiendarum commoditas. Interim ardenter Deum precatus sum, et adhuc precor, ut sospitet to\ pros2 file/saton h(mi=n kai\ sebas1miw/taton ka/ra. Sin vero, quod abominor, sed aliquid praesagit animus pro=sqen me/n mh/n, agnoscis versum Homericum, moi=ra dusw/nomos2 a)mfeka/luyen, quam haec ad te epistola perveniat, erit id quidem cognitu

mihi acerbissimum te tamen rogo, ut quicquid evenerit quantocius significes, ne diu animi pendeam, et addas insuper quid bibliotheca, quam memini libris egregiis fuisse instructam inprimis vero illis locorum Communium voluminibus factum sit, summa industria, nec minori iudicio collectis. Reperientur haud dubie inter schedas ipsius meae a prima adolescentia ad hoc usque tempus scriptae epistolae, quas mea refert segregari, et ad me remitti, quando mittendi dabitur opportunitas. Cur id velim, facile conicis, et ausim illam curam candori fideique tuae committere. Faxit Deus, ut vana sit illa mea sollicitudo, vivatque diu vir longissima vita dignissimus. Tibi vero, Vir CL. si qua in re utilia esse poterunt officia mea, erit id mihi vel maxime voluptati. Vale feliciter. Gedani d. 15. Octobr. 1659.

N. N. Illustrissime Domine

AUctam Dignitatem Tuam a Regina Christianissima [(transcriber); sic: Chistianissima] , iam fama publica distulerat, cum paulo post Excellentiae Tuae epistola, qua me illa indulgentissime dignata est, idem confirmavit. Quod itaque divinis virtutibus Tuis paria praemia obvenissent, Galliae vestrae prolixe gratulatus sum, quae sola videtur ingenia caeli sui intelligere. Neque cesso publice ubique testari, longe felicius res Galliae processuras, quando sanctissimis et innocentissimis manibus regni florentissimi reditus in posterum tractentur. Ad excellentiam quoque Tuam copiosam gratulationem meditabar, sed succurrit oportune

quam religiose compellandus esses in tanta dignitate, et inter tot negotia positus. Et dedi hoc desideriis honestissimi Iuvenis sororii mei, ut meo nomine id officium occupans, hac occasione ad osculum manus Tua me Parario et perductore perveniret. Id nunc biennium integrum in Gallia commoratus, in Patriam rediturus, nihil credidit sibi posse illustrius contingere, quam si ante discessum ad Excellentiam Tuam aditus sibi patuisset. Equidem cum recordor superiorem benevolentiam Tuam, non recta ad Te mittere necessarios meos, id fere esse incomparabili humanitati Tuae iniuriam facere. Et memini quibus verbis, cum hinc discederes complexi benignissimi honoratum ad huiusmodi officia hortatus sis. Deus Te illustrissime Domine Reip. et literis quam diutissime salvum sospitemque super esse iubeat.

A Monsieur ab Aitzema.

Monsieur

I'ay reçeu les deux volumes lesquels il vous a pleu m' envoyer en don, et encores les accompagner d' unc tres civile, et tres courtoise lettre. Je ne vous sçaurois assez exprimer le grè, que Je vous en sçay, et combien ie m' en estime honnore, et particulierement obliligé envers vous, outre l' obligation commune que je vous ay avec tout le monde, d' avoir mis en lumiere une si rare, et digne pieçe, et qui peut servir d' instruction generale a tous qui ont quelque employ dans le publicq voire aux plus habils

et experimentez. Lequels attendent maintenant avec impatience la continuation et poursuitte d' un vevure si excellent, et si curieux, et je pric le bon Dieu, que pour cela il vous donne santè, et vigueur, fasse a moy la grace de me pouvoir un jour revencher de la courtoise liberalite, dont vous m' avez comblé. Cependant j' espere de vostre bonté, que ce sera avec vostre permission, que je me qualifie en tout, et par tout.

Monsieur

le 14 de Juillet. 1658.

Votre tres humble et tres obeissant serviteur.

HENRICO VAGETIO. Vir Clarissime, Cognate venerande.

QUas a.d.v. Idus Iunias anno superiori proxime scripsisti, sequenti mox mense Iulio Wersaviae [(perhaps: Warsaviae)] accepi in ipsis Comitiis, quae tunc prima post liberatam a Suecis et Transilvanis Poloniam celebrabantur; easque non parum levamenti mihi attulisse memini inter strepitus et molestias negotiorum oportune supervenientes, nec minus prolixitate sua, quam rerum, quae apud vos geruntur, enarratione, mihi omni tempore desiderata, iucundissimas. Non permiserant tunc quidem concatenati labores ut confestim responderem, et constitueram respondere kata\ po/qa, additurus aliqua de Regni istius antea florentissimi ruinis: ideoque [(transcriber); sic: idoque] scriptionem distuleram, donec Gedanum revertissem; copiosius omnia per otium exsecuturus.

Reversus ergo mense septembri, post Legationem renuntiatam, et huiusmodi alia, quae domum redeuntes occupare solent, tempestive explicata, coepi de Epistola Tua cogitare, eamque inter viales sarcinas requirere. Sed nec reperire statim, nec quid illa factum esset, conicere potui, ideque non leviter me perturbavit. Verum reputans saepe laboriose et frustra quaesita aliud agentibus fortuito offerri, spe tali scribendi officium, diutius fortasse quam par erat, produxi. Indicta postea fuerunt alia Comitia, ad quae iterum profectus nomine publico, post aliquot dierum in hac urbe moram, in literas Tuas incidi, cum minime cogitarem. Id quomodo evenerit, nunc accipe. Secretario, qui apud Aulam istam nostrae Urbis negotia procurat (Residentem vocant) circa discessum tradideram fasciculum, in quo litis cuiusdam coram Regio Tribunali disceptandae instrumenta [(transcriber); sic: ininstrumenta] continebantur. Quia vero toto illo tempore, quod inter duo Comitia intercessit, propter Thorunii obsidium, et alia belli negotia Iustitium continuatum, et Secretarius Regem ac castra fuerat secutus, neglexerat ille fasciculum, cuius nullus offerebatur usus, evolvere. Ego his diebus forte excutiens, deprehendi Tuas a me per oscitantiam, vel tumultuariam, ut fit circa discessus, festinationem, eo fuisse coniectas. Varie meis casus affecit. Nam et peccatum esse largiter tam diuturno silentio ultro agnoscebam, eiusque me pudebat: et pariter omnibus incedebam laetitiis, quod recuperassem literas tot nominibus mihi gratas, et earum lectione aliquoties resumpta, prioris voluptatis

iteratos fructus perciperem. Tandem ita mecum constitui; quod citius ad Tuas non respondi, in eo meam quidem aliquam, sed potissimam fortunae culpam esse, Teque pro Tua humanitate quando rem, uti geta est, cognosces, nihil mihi amplius succensurum. Quod quo facilius impetrem, quamquam hoc tempore Comitiali varie distrahar, sepositis tamen omnibus occupare respondendi officium nunc statim volo, nec ad alia iterum tempore reicere, ne denuo novum vel facti, vel incuriae vitio impedimentum obici possis. Ad Tuam itaque epistolam nunc me confero, De Boldani negotio non opus erat ut sollicite Te adeo mihi excusares. Si aliqua ipsum iuvandi copia fuisset, ostensurus eram in ea re, quantum Tuae commendationi tribuendam censeam. Iungium haud vulgariter eruditum [(transcriber); sic: eriditum] diem, suum obiisse, iam aliunde sciebam, et postea ex francofurtensi Catalogo perspexi, vitam eius ab aliquo descriptam, typisque esse evulgatam. Sed Gedani hactenus non prostitit. Quod promittis exemplum Hamburgi edictum, quod sine incommodo Tuo fiat, quaeso, mîttas per ordinarios grammatofo/rous2. Puto enim esse paucarum paginarum volumen, et ut sit grandiusculum nullo inde sumptu gravabor: quippe quem dudum tabellionum magistri immunem habent. Quis Iungio successerit, scire aveo: et quis potius quam Tu, Vir optime et doctissime? spero cordatiores, quorum illa res in manu fuit, in id consensisse, ne meritis Tuis subtraheretur condignus honor. Secus si res cecidit, quid aliud dicam, quam agnoscere me fatum bona sua non intelligentis patriae?

Tu autem virtute Te tua involves, et cum prisco Catone praeclarius putabis, quaerere homines cur praeturam adeptas non sis, quam cur sic adeptus. De Doctore Schuppio etiam Gedani varia variis rumoribus differebantur. Vidi quosdam Viri libellos mirifice scriptos, saltem mansuetudini et gravitati theologicae parum convenientes. Vidi contra scriptiunculas acerbas, quo in ipsius caput provolarunt, et quibus cum nunc, ut puto, colluctatur. velim scribas in quo statu nunc sit sur)r)a/zis2 illa, et quale perhibeatur de Schuppio publicum illic iudicium; quod itidem Tuum sit: et praestabo fide optima, ne id Tibi fraudi sit. Ioannes Blomen notus mihi non est, quod meminerim. Rheinholdum Blomium noveram elegantis ingenii iuvenem [(transcriber); sic: ievenem] , quem aliquando audivi factum Consiliarium Comitis Orientalis Frisiae, vel Comitis Oldenburgici (non enim bene recordor) sed nec diu in illo munere persitisse. Quid illo factum sit, si id habes compertum, quaeso, impertias. Urbi Dantiscanae quod faves, in eo video Te aliquum Tuum obtinere, qui semper illas amare Civitates [(transcriber); sic: Civitales] , et laudare consuevisti, quas acrior tangit tuendae libertatis [(transcriber); sic: libertalis] cura, quaeque in recta potius conscientia, et solida virtute, quam versipellibus consiliis praesidium rerum suarum reponunt. Non dubito, quin multi temeritatis et imprudentiae arguant Gedanenses. Quicquid tamen sit, spero Deum nobis fore propitium, qui honestati fideique post habuimus omnia. Patere ut addam iudicium Itali cuiusdam, Viri primarii, quod nuper in frequenti exprompsit convivio. Aiebat ille, Gedanensium virtuti et constantiae unice deberi,

non tantum quod Comitia iam altera an sede Regia celebrant Poloni, et sese paulatim refovent, sed quod aliae quoque Europae gentes sub iugum Sueticum non iverunt. Ita enim arbitrabatur: si circa primos impetus Sueticos propero illo victoriarum cursu, per blanditias, aut terrorem abripi se in partes Gedanum passa fuisset, post Poloniam, magnam Germaniae partem, ipsam adeo italiam Sueticis armis fuisse cessuram. Ad sedi ipse convivio, in quo ista cum applausu, quorundam etiam invidia, iactabantur. Cui minuendae subieci illud quondam meum.

Sed tamen hoc superis meritum transcribere praestat,
Impetus aeterni Numinis ille fuit.

Utinam, utinam, amantissime et venerande mi Cognate [(transcriber); sic: Cognante] , liceat unum Tecum diem ponere, et de his aliisque rebus libere colloqui: Conarer inprimis aliqua Te solari allocutione, quem sentio praeter senectutis incommoda, animi dolores, veteresque ac novas iniurias aegre digerere. Equidem lacrimas mihi excussit postrema illa pars epistolae Tuae, cum reliquis partibus nihil posset esse delectabilius. Si pax, quod optamus, fiat, rerum quarundam privatarum rationes, et complectendi Te desiderium impellent me ad iter in patriam suscipiendum, et spero quod misericors Pater caelestis tantum hoc bonum, antequam ambo moriamur, mihi sit confecturus. Ceterum Te pro tua pietate et prudentia, quod queribundum me aliquando monuisti, aequam mentem casibus adversis praestiturum confido. Restabat ut de rebus Polonicis, et quam earum post triennium vix

integrum mutationem deprehenderim, subiungerem aliquid [(transcriber); sic: aliliquid] . Sed cur detineam Te commemoratione luctuosa, de vastitate agrorum, ruinis urbium, arcium, pagorum, aliisque miseriis historiam contexens? quando vestris quoque oculis imago aeque tristis ex florentissima quondam vicinia nunc obicitur. *toiau=q) o( tlh/mon po/lemos2 e)chrga/teto! Consiliorum in hoc loco Comitialium momenta praecipua sunt, ut cum Cosacis ad obsequium redeuntibus plene transigatur et certi aliquid definiatur de pace cum Sueco an Mosco ineunda: nam uter pace occupandus sit, studia in diversum tendunt. Accedit quod Exercitus Regni propter non soluta stipendia obsequium si non detrectat, saltem praestat negligentius. Sed et de rationibus conquirendae pecuniae sedulo deliberatur. Ego inter ista ruminari mecum non desino illud Tui Ciceronis: optare optima, cogitare difficillima, ferre quaecumque erunt. Agitur id quoque in istis Comitiis, ut de virtute et meritis Gedanensium decreta fiant honorifica, unde non gloria tantum, sed exhausti quoque aerarii efficax solatium, aliaque commoda ad ipsos perveniant. Habes epistolam garrulam, et quae prolixitate sua respondendi moram compenset. Per candoris Tui et amicitiae nostrae genium Te rogo, ut quam primum significes an Tibi pro peccato satisfecerim, et, pariter addas, uti soles, de rebus quae illic geruntur. Non opus est, ut occasiones mittendi tuas conquiras aliunde, recta via, et ordinaria mittendas velim. Immunis enim sum, et illi ad quos scribo, immunes sunt quoties annotationem consuetam, ut in his feci literis praescribo. Te talem praescribero

nihil necesse est. Nec Te retardet quod domo nunc absum. Expeditis enim itineribus literae Gedano hunc transferuntur, speramusque insuper quod Comitia brevi finientur. Salve cum uxore dilectissima, et vivite feliciter. Warsaviae pro pridie Kal. Maias 1659.

A MONSIEUR ab AITZEMA.

Monsieur.

LA flotte marschande, qui a tant tardé a venir m' a en fin apporté le trosiesme volume de votre recueil historique sain et sauf en quoy l' ay esté plus' heureux que la plus part de nos marschans, qui ont trouvez marschandisez pres que toutes gattées par des rats et autres incommoditez causées par une si longue detention. Cest le genie de votre Livre, Monsieur, qui l' en a guarenti, estant impossible que quelque mauvoise dent y puisse mordre, ou la darée du temps gaster cet oevure Vrayement incorruptible, destiné au bien et profit, de toute la posterité. Mais comme je me sens de ce costé lá assez heureux, et encores infinement obligé pra la courtoisie reiterée, dont il vous a pleu user envers moy, ainsi suis je l' autre coste malheureux, me trouvant entierement des pourveu des moyens, pour m' en puovoir dignement revencher. Ce qui me console, c' est, que tous ceux qui tirent profit de votre travail, dont le nombre est infini, ne seront jamais capables de le pouvoir aucunement recompenser, de sorte, que j'espere, que dans une si grande multitude d' ingrats, vous pardonnerez tant plus

volontiers a l' insuffiçance de celuy, qui veut vivre, et mourir

Monsieur

Votre tres humble et tres obeis sant serviteur.

N. N. De Comitiis Polonorum. Celsissime ac Reverendissime Princeps, Clementissime Domine.

REversus ex Aula Regia superiori mense Februario, Literas Celsitud. Tuae clementissime scriptas, quo par est venerationis cultu recepi. Effecerunt illae, ut et mirarer Te tantum Principem a tam sublimi fastigio, in quo tam nascenti sors, quam virtutes Tuae Te collocarunt, ad indulgentem illam, et familiarem benevolentiam erga privatum, nulliusque meriti hominem, descendere voluisse, et incomparabili illa benignitate non vulgariter delectarer. Neque temperare mihi potui, quin principalis gratiae tam luculenta testimonia laetissima praedicatione ubique inter amicos circumferrem. Eo autem voluptatis sensu dum cupide et paene intemperanter per integrum quadrimestre perfruor, velu Ectasi hactenus abreptus, vis hoc demum tempore officii mei meminisse, et ad respondendum accingere me potui. Quamquam illius morae ratio alia quoque fuerit. Licet enim tantae clementiae eximia significatio festinatam gratiarum actionem exposcere videretur; tamen quod ne exquisitissimas quidem

gratiarum actiones paria cum summa benignitate facere posse appareret, credidi insignem aliquam materiam exspectari deberi, ut, quod alioquin mihi deesset, argumento Epistolae graviore et principe digno compensarem. Id itaque nunc faciam, et ad Celsitud. Tuam, quantum per negotia, et temporis rationem licuerit, perscribam Acta et successum nuperrimorum Comitiorum, quae proxima superiore nocte feliciter praeter omnem exspectationem finita sunt. Antequam autem id aggrediar, operae pretium fortassis erit Celsitud. Tuae paucis exponere, qua ratione in hoc Regno Comitia celebrentur, et quae eorum sit methodus. Comitia sive conventus Poloniae Generales, in quibus de tota Rep. inter Regem, Senatum, et Nobilitatem deliberatur, vel sunt Ordinarii vel extraordinarii. Ordinarii singulis fere bienniis habentur, tempus Lege publica definitum est spatium sex hebdomadum integrarum. Mensis et dies quo inchoari debent, ab arbitrio Regis pendent, exploratis tamen prius Regni Senatorum, tam praesentium, quam absentium, per literas sententiis. Extra ordinaria, aut a Rege cum Senatoribus re communicata subita incidente alia necessitate Reip. indicuntur, cum non est integrum exspectare ordinaria, aut per Legem constituuntur in Ordinariis, videlicet cum vel de omnibus a Rege propositis deliberationes institui nequiverunt, vel pro petitis et gravaminibus provinciarum tempus non superfuit. Huius generis posterioris fuit nuperrimus Conventus Regni generalis. Cum enim in proximo ordinario orta fuisset disceptatio inter Regem et Ordines, quod Rex ante omnia de iis, quae proposita fuerant,

conclusiones fieri debere contenderet, Ordines autem, inprimis Equestris, pro desideriis suis audiendis, et gravaminibus abolendis pugnarent, utrumque autem in iisdem Comitiis fieri non posset, tandem auctoritate Senatus Equestris ordo inductus est, ut ante omnia de dotalitio Reginae constituendo, aliisque de rebus ad statum universae Reip. pertinentibus Constitutiones fieri, desideria vero sua, et de gravaminibus tractationem, ad Comitia extraordinaria reici paterentur. Extraordinarii autem conventus spatio duarum aut trium hebdomatum plerumque circumscribi solent, et quandoque contingit, ut sine sollennitatibus isti celebrentur. Nuperus tamen, cuius Acta pleraque Epistola ista enarrabit, omnes sollennitates habuit, quibus ordinarii celebrari solent, praeterquam quod trium duntaxat hebdomadum tempus ipsi per Legem praefinitum fuerat. Utraque autem Comitia, tam ordinaria, quam extraordinaria, qua ratione Ordinibus universis intimentur, quomodo inchoentur, continuentur, perficiantur, quis denique sit modus deliberata et constituta ad effectum deducendi, breviter nunc edisseram. Quando de tempore habendorum Comitiorum inter Regem et Senatores convenit, literae vocatoriae ad universos Regni, et annexarum Provinciarum Palatinatus, et districtus ex Cancellaria Regia expediuntur, quibus non tantum indicatur quo tempore Generalis Conventus inchoari debeat, sed et certum tempus habendis singulorum districtuum particularibus [(transcriber); sic: particularibns] Conventibus Ante Comitialibus (utar semper vocibus his receptis) praefinitur. In omnibus fore huiusmodi Ante Comitialibus aliquis

nomine Regis comparet, quem Nuntium Regium appellant, soletque, ut plurimum, ea dignitas in quendam illius districtus Nobilem a Rege, transmissis ad ipsum mandatis, conferri. Is quid Rex ab Ordinibus in conventu Generali deliberari velit, proponit, et in Conventu illo particulari congregatos, ut idonee ad id se praeparent hortatur. Praecipuum autem munus istorum Nuntiorum est, ut Nobilitatem ad ea consilia de propositis capienda, quae proxime ad intentionem Regis accedunt, promoveant. Itur itaque secedente Regio Nuntio in Consilium, et de singulis articulis propositis resolutiones fiunt, de desideriis item Regi proponendis, referendisque in Conventu Regni Generali gravaminibus certi aliquid statuitur. Deinde nominantur ex numero eorum, qui ibi adsunt, Legati ad Comitia nomine omnium certis cum mandatis, a quibus discedere nefas, ituri: Nuntios terrestres appellant. Haec ratio visa fuit commoda constringendi aliquantulum diffusissimum publicorum consiliorum modum, et ordinem (cum alioquin universi Nobiles singuli ad ea pertineant) ideoque maxima frequentatur. Quamquam nihilominus aliquando, praecipue ad Comitia Electionum non per Deputatos vel Nuntios terrestres, sed viritim Nobilitas proficisci soleat. Quod de vocatoriis dixi, sciendum eas non requiri (nisi quod ad Borussos omni tempore expediuntur) quoties Comitia extraordinaria per legem in Comitiis Ordinariis latam indicuntur. ea enim lege tempus tam Conventus Regni Generalis, quam congregandorum Conventuum particularium Ante Comitialium contineri solet: Regius tamen Nuntius semper mittitur dissolutis

Conventibus Ante Comitialibus particularibus, legati Provinciarum, sive Nuntii Terrestres, ad locum, ubi Conventus Generalis celebrari debet (is fere semper est Warsavia, utpote in centro quodammodo vasti illius imperii sita, ideoque sedi Regiae potissimum destinata) velut fluvii ad Oceanum suum confluunt, conveniunt quoque Regni Senatores tam Ecclesiastici, quam Politici [(transcriber); sic: Polotici] , qui non sunt e numero eorum, qui Regi iam ante praesto sunt. Cum enim Regem sine adsensu et consilio Regni Senatorum nihil decernere vel statuere Leges velint, in de fit, ut semper in Comitiis Ordinariis quidam ex Ordine Senatorio deputentur, quos semper Regi adesse consilio et opera, eiusdemque Actiones inspicere eaedem leges iubent. Illi Senatores Residentes appellantur, et incumbit iis hoc residendi onus per biennium, ad subsequentia videlicet Comitia ordinaria. Die comitiorum illucescente, Rex cum Senatu et Nuntiis terrestribus in templo primario sacris, quae maxima cum sollennitate fiunt, interest. Habetur quoque sermo loco, tempori, rebusque praesentibus [(transcriber); sic: praeseniibus] accommodatus. Hoc munus disertissimis, et ingenio sissimis ex Clero a Rege iniungi solet. Vix credit Celsit. Tua, quam facunde, quam erudite, quam eleganter id illi exsequi soleant, uti quidem mihi retulerunt qui linguam Polonicam probe intelligunt. Nam mihi ad eam addiscendam nondum otii satis fuit. Ita auspicato coeptis Comitiis, omnibusque ad Regium Palatium se conferentibus, Rex cum Senatu ad arcanum plerumque consilium, Nobilitas ad Conclave suum peculiare digreditur Mareschallum illic sibi eligit ex suo ordine, qui

Consessui praesideat, et consilia publica moderetur, clavum videlicet vastae navis in undoso confusissimarum deliberationum mari gubernaturus. Munus hoc est immensi laboris, summamque requirit dexteritatem, ut quis nempe concitatos invicem animos conciliare, altercationes solerter dirimere, intricatas et subito exortas difficultates prompte dissolvere, scrupulos utpote genti de libertate sua sollicitae, atque inde ad suspicandum proclivi opportune eximere, factiones cohibere, denique blandiri, obiurgare, precibus, minis, adulando, stomachando, tempestive rem agere norit. In quibus omnibus, quo quisque praestantior feliciorque fuit, eo celebriori fama fertur. Commoda quoque et honores ita exploratam virtutem plerumque sequuntur. Vices adipiscendi dignitatem [(transcriber); sic: dignitatam] illam alternantur inter Nobiles minoris maiorisque Poloniae, et magni Ducatus Lithuaniae, quas confundere aut turbare non licet. Post peractam Mareschalli electionem, Rex cum Senatu in amplo quodam conclavi, quod Senatorium appellatur, considet, Nuntii terrestres undiquaque circumfusi adstant. Eorum Mareschallus fausta omnia Regi et Reip. ominatus, et quaedam alia loco ac tempori convenientia prolocutus, ut ipse eum fratribus ad Regiae dextrae osculum admittatur, humiliter exposcit. Respondet ad singula Regni Cancellarius, et Mareschallum, Nuntiosque ad exosculandam Regiam manum invitat. Quibus peractis, plerumque ante propositionem denuo ad suum conclave secedere Nuntii terrestres solent, ubi quaedam futurarum deliberationum praeparatoria expediuntur. Frequentius tamen querelae tum audiuntur

de hospitiis quae sibi a Mareschallorum Regni designatoribus aut plane non, aut parum idonea distributa esse, stomachari consueverunt. Quamquam procedentibus quoque consiliis haut raro ex transverso huiusmodi querelae incurrere soleant. Est autem in more positum, ut hospitia per aedes Civium tam Senatoribus, quia Palatia nulla habent propria, quam Legatis Provinciarum ô Mareschallo Regni, vel Aulico assignentur ex officio. Tenenturque Cives et incolae gratis dimidiam partem aedium suarum advenis concedere, nisi si quae aedes per Legem publicam Comitialem (nam Privilegium Regis ei rei non sufficit) ab huiusmodi servitute liberentur; quod beneficium admodum raro tribui solet. Revocati deinde ad Conclave Senatorium, eodem pacto, ut prius, absidentem Regi Senatum circumstant. Silentio per Regni Mareschallos, utpote in tanto concurrentium [(transcriber); sic: concurentium] tumultu, imperato, Regni Cancellarius [(transcriber); sic: Concellarius] materiam deliberationum publicarum, quae succincte per articulos in conventibus Ante Comitialibus particularibus iam ante proposita fuerant, prolixe et facunde explicat, cura et sollicitudine Regis pro augenda ornandaque Repub. ampliter depraedicatis. Qui Polonice sciunt, admirabilem eloquentiam, et prudentiam circa auspicia Comitiorum perorantis Illustrissimi Ossolinii Principis, qui nunc primarius Regni Cancellarius [(transcriber); sic: Concellarius] est, in caelum laudibus extollunt. Et sane sermo ille ita a naturâ factus, ita institutus est, ut per omnia in comparabilis, et prope divinus merito censeri debeat. Post propositionem in suffragia eunt Senatores, et, ut quisque potest quam

dissertissime de singulis articulis sententias suas exponunt, nec minus si quid praeterea ex Repub. esse consuerint de eo Regem et ordines admonent. Libere illic ac fortiter multa dicuntur, plerumque tamen eo sermo tendit, ut ad amplectendam Regiam intentionem Nobilitas permoveatur. Absolutis suffragiis senatorum, quibus ferendis aliquot saepe dies consumi solent, monentur a Cancellario Legati Provinciarum, ut ad suum digressi conclave, de iis quae proposita, et suffragiis senatorum, ipsis praesentibus, ventilata fuerant, consilia seorsim capiant, eaque mature, procul habentes odium atque amorem amotis rixis inutilibus, pro salute Reip. expediant. Illi per Mareschallum se quidem ad id paratos ostendunt, sed antequam ulla de re deliberatione instituant, duo sibi a Rege concedi verbis ad obsequium eximie compositis expetunt. Primum est, ut Rex dignitates sive Ecclesiasticas, sive Politicas, Praefecturas itidem, aliaque bona Reip. vacantia bene meritis conferat. pendet sane haec collatio ex libera et absoluta Regis. Quo pertinet, quod cum ex omni Nobilitate Poloniae et annexorum Provinciarum Rex eligere pro arbitrio suo possit (nisi quod indigenas quarundam Provinciarum ceteris proferri debere vetusta iura disponant) quem honoribus, commodisque talibus afficiat, fratri tamen, aut filio, praeterquam cum consensu omnium Ordinum, idque lege publica lata, largiri nihil potest. Alterum est, ut ratio a Senatoribus Residentibus publice reddatur omnium Senatus Consultorum quae a proximis Comitiis ad illud usque tempus facta fuerunt. Ne enim aliquando plus, quam per leges licet,

Aulae indulgeatur, et fortassis de huiusmodi negotiis, quorum cognitio ad universam Remp. et Comitia generalia pertinet, aliquid decernatur, id cavere hac ratione student. De utraque quando satis factum est, tum demum secedunt, et consilia de Republica sub moderamine Mareschalli ab ipsis electi in Conclavi, quod Nuntiorum Terrestrium dicitur, conferre incipiunt. Fateor deesse mihi illam scribendi facultatem, quae necessario in eo requiritur, qui Genium et indolem illius conclavis solide, suisque coloribus Celsitud. Tuae depingere velit. Sed ego posthabito verborum ornatu, quae in tribus Comitiis mihi comperta fuerunt, uti incepi, succincte, ac breviter exponere pergam. Nulla hic materiarum series observatur, nullus instituitur Ordo suffragiorum: Sed quod quisque vult, arripit, et ad deliberandum proponit. Et licet nisi venia a Mareschallo impetrata nemini de Rep. dicere concessum sit, tamen saepe contingit, ut, qui dicere iam coepit, clamoribus ceterorum obruatur, et Mareschallus ab illis, qui facultatem dicendi sibi dari certatim postulant, paene diripiatur. Maxima imprimis remora illorum consiliorum est, quod a plerisque posthabita Rep. ad desideria privata statim festinatur. Quae quidem si ordine proponerentur, tamen aliquis finis futurus esset, et ad Regiam propositionem tandem deveniretur. Sed dum quisque ante ceteros audiri, et de desideriis suis aliquid certi vult statui, neque alter alteri cedit, singulorum impetuositate saepe omnes excluduntur. Ita plures plerumque dies exeunt, antequam non dico decerni quod vim legis postea

habeat, sed ad deliberandum saltem proponi aliquid possit. Haut raro, cum eo iam videtur res deducta, ut spes sit omnes consensuros, ex inopinato unus aut alter ex angulo [(transcriber); sic: augulo] proclamat, se serio contradicere, et nisi de hoc vel illo negotio deliberationes prius expediantur, malle se potius comitia irrito effectu dissolvi, quam ulla in re adsensum praebere. Nihil autem in confessu illo concludi potest, nisi quod omnes unanimiter iubeant. Eo pacto, cum quod propemodum iam exstructum fuerat, disturbatum procumbat, idque fiat a variis, et frequentissime, inde sequitur, quod vix quicquam postea a quoquam proponi amplius possit quod contradictionibus non divexetur. Si alia causa non subsit, fortassis aliquis, cui ab eo, qui proposuit, antea contradictum fuerat, iniuriam suam ulcisci volet, itaque quod passus est, facit. Cessatur sane quandoque a clamoribus, et attente audiuntur Orationes quorundam oppido disertae et cordatae, inprimis eorum, qui auctoritate ceteris praepollent. Et illi quidem gloriam prudentiae et eloquentiae auferunt [(transcriber); sic: aufferunt] , ut tamen omnibus persuadeant, quod volunt, id vero raro contingit. Exorietur enim aliquis, qui aeque facunde ac solide, nec minori cum auctoritate contrarium suadebit, donec contendentibus [(transcriber); sic: contententibus] postea inter se utriusque Oratoris asseclis, inter mutuas altercationes, et clamores negotium tam pulchre, tanto cum applausu omnium hactenus disputatum sive affectu ullo evanescat, vel ab importuno aliquo, uti ante dictum fuit, violento dissensu ê manibus excutiatur. Arbitror hic duo occurrere Celsitud. Tuae, de quibus fortassis uberius informari

desideret. Primo quandoquidem nulla hic tractandarum materiarum est meth odus, nec pluralitas suffragiorum pro consensu valet, impossibile fortassis videbitur, illis de rebus unquam decisiones aut statuta fieri, cum omnia clamoribus et contradictionibus permisceantur. Deinde, haec consultandi ratio haud dubie perniciosa futura est Reip. cum saepe ob ista impedimenta remedia subita, quando opus est, non expediantur, et si ordine omnia fierent, plures omnino bonae leges conderentur. Ad ea ita respondeo. Quamquam aliquando propter illam confusionem Comitia dissoluta [(transcriber); sic: disoluta] fuerint, tamen leges quamplurimae, et sane saluberrimae ea quoque ratione conditae fuerunt, et Resp. Polonica a trecentis fere annis, quibus hoc instituto et methodo constanter utitur, stetit inconcussa, imo dum cetera Imperia, quae aut unius nutu, aut plurimorum consiliis ordinatis et methodicis reguntur tam per intestina, quam peregrina, bella paene pessum iverunt: illa in perpetua, aut saltem aliquando leviter interpolata pace ac tranquillitate magis magisque semper effloruit. Adeo, ut plerique arbitrentur hanc deliberandi, et de Rep. constituendi ideam non sine exitio eiusdem immutari aut transformari posse. Animam enim salutis publicae aiunt esse illibatam libertatem. Quam adulterari, et in periculum adduci arbitrantur, si qui ad consilia pro Patria capienda congregati sunt, ad necessitatem exacte propositionibus parendi adigantur, aut si plures in unam sententiam condescendentes, ceteros consensu suo tamquam torrente aliquo etiam invitos, et fortassis rectius sentientes abripiant,

cum inprimis consentaneum sit maximam partem in errorem deduci, vel etiam corrumpi facilius posse, quam universos. Sed haec accuratius disquirere non est huius loci. Plurimum tamen ut consensus interdum aliquis obtineatur, in dexteritate Mareschalli situm est, ut iam ante memini: tum si illi, qui iudicio et auctoritate valent, iis serio utantur, obnuntiatores facile compescunt, inprimis si manifeste frivola et iniqua sit obnuntiatio, aut praesens Reip. et inevitabilis necessitas negotium urgeat. Alii pollicitationibus, quod nempe in hoc vel illo negotio faventes et proclives ceteros habituri sunt emolliuntur. Pertinacissimi plerumque cum postremo omnium Ordinum congressu circa conclusionem (de qua infra dicendi locus erit) auctoritate Regia, et persuasionibus Patrum franguntur. Non omittendum, ita rixas effervescere interdum, ut acinaces utrinque stringantur, et metus sit, ne ex loco pacati consilii, cruentae digladiationis [(transcriber); sic: diglatiationis] arena fiat. Haec fere est facies illius Conclavis mirifici, verum ea tamquam in Palaestra exorietur merito cordata ingeniosaque Nobilitas, et pro tuenda libertate sua, publicaque salute, stupendis, sed fortasse tutissimis auscultandi modis adsueta. Et hac tatione quottidie (si festos dies excipias) congregati de Rep. isti soli sine Rege et Senatu deliberant. Rex interea et Senatus causis Comitialibus iudicandis vacant, quales sint, prolixum foret hic recensere. Haud raro tamen ex Senatu a Rege Deputati mitti solent, qui aut desideria Regis Nuntiis terrestribus proponant, aut eos ad iurgia prolapsos, seseque mutuis liticulis impedientes, aliaque omnia

potius, quam quae oportebat, satagentes, e diverticulo in viam reducant, et ad serio de Reip. necessitatibus cogitandum hortentur. Invicem quoque nuntii terrestres quandoque per Deputatos postulata quaedam sua ad Regem et Senatum deferri curant. Quin contingit aliquando durantibus istis consiliis Equestris Ordinis, et Iudiciis Comitialibus, Nuntios Terrestres ad Senatorium Conclave evocari, quoties vel Oratores Exterorum Principum ad universam Remp. missi, vel Regis et Reip. Legati ab exteris reversi, et Legationem renuntiantes, audiendi sunt, aut cum relationes fiunt Commissionum aliorumque negotiorum, quorum notitia ad omnes Reip. Ordines pertinet. Interdum non vocati, sed ultro eo accedunt, quoties nempe aliquid serio a Rege expetunt, quod fortassis per Deputatos obtineri posse ambigunt, quantopere ea res ipsis cordi sit, concursu consensuque isto testaturi. Porro eo saepe progreditur gens liberrima, ut colloquium Secretum cum Senatoribus absente Principe exposcat: quale etiam proximo superiori anno in Comitiis Ordinariis a mitissimo benignissimoque Rege impetrarunt. Hoc Palladium esse iactitant invictae libertatis suae, in hoc dolores, metus, suspiciones suas in sinum fratrum (ita appellant) natur maximorum liberrimis, et facundissimis interdum querelis effundunt. Quin etiam, si quid remissius parumque fortiter illi consuluerint, fecerintve, generose indignantur et exprobrant. Inter ista, Celsissime Princeps, Comitiis praefinitum tempus elabi solet. Sane legibus publicis cautum est, ut quinto die ante Comitiorum exspirationem expeditis

deliberationibus suis Nuntii terrestres Regi et Senatui sese sistant, eaque de re a Rege per Deputatos Senatores saepiuscule monentur: Sed vix unquam nisi postremo Comitiorum die id ab ipsis fieri consuevit. Conclusio Comitiorum dicitur, instituiturque eorum, quae in Conclavi Nuntiorum terrestrium fuerunt consulta. cum Principe et Senatu collatio, et velut nova deliberatio. Legit ordine Mareschallus Nobilitatis Constitutiones, in quas consenserunt, eae vel Regi et Senatui probatae, vel, si quid a quoquam desideretur ex consensu omnium interpolatae, lex fiunt publica. Si vero Constitutiones ab Equestri ordine factae omnia ad deliberandum proposita non complectantur, industria Senatorum plerumque efficitur, ut de reliquis vel omnibus, vel aliqua saltem parte eorum Constitutiones fiant. Ipsi quoque Nuntii terrestres, quorum desideriis nondum satis factum fuit, hoc demum in loco, quod in suo conclavi nequiverunt, obtinere contendunt. Adeo, ut consilia hactenus fluxa, et fortunae opposita, portum quendam suum in postremo isto congressu omnium Ordinum inveniant. Tam efficaciter interdum, ut quamvis in Conclavi Equestri nihil actum sit, nec ulla consulta facta, eaque omnibus stet sententia post Regem salutatum irrito effectu Comitiorum discedere ad conspectum tam Regis (adeo divinitus Principibus id datum est, ut venerari Maiestatem eorum necesse sit) saepe subito immutentur, et tam precibus et suadela Senatorum, quam hortatu Mareschalli sui (cui et animus, et auctoritas sub Regio conspectu crescit) ad consilia tunc demum capienda, legesque condendas circumagantur. Hoc

plane in nuperrimis Comitiis ita evenit, uti suo loco memorabitur. Inde autem fit, quod quandoque necesse sit Comitiorum tempus ad dies pauculos prorogare, quamquam aegre, et non sine contentione a Nobilitate id impetrari soleat, quod id contra leges fieri dicant. Quemadmodum quoque arguere solent, iisdem legibus vetari nocturna consilia, ideoque lumina inferri aliquando passi non sunt. Sed nunc id tam accurate non observatur, quin aliquot interdum noctes conclusionibus illis continuentur. Alii praeter causas supra memoratas operationis tam efficacis postremi illius congressus hanc quoque rationem adducunt, quod Nobilitas pedibus insistens, et quamvis in amplissimo conclavi, attamen concursu tantae multitudinis coagmentata, tam ex compressione ipsa, quam calore et impetu defendendi sua, alienisque contradicendi aestuans, adeoque sudore diffluens, occlusis undique portis, nulloque exitu proclivi, quod nec auctoritate ulla, nec rationibus effici potuit, tandem taedio ipso ad adsensum adigatur. Et tamen inter ista omnia suum quoque campum invenit eloquentia, diserteque ac ornate multa dicuntur. Nec levia quandoque iurgia, nec exigui clamores oriuntur; modestius tamen, quam in priori conclavi, omnia fiunt. Dum sic circa Conclusionem Comitiorum, et leges condendas ordines occupantur, aurigae et lixae tantae morae impatientes in area Arcis satis incommode vociferantur, adeo ut voces ad aures Regis, ceterorumque accedant, Dominosque tamquam nimis in consultando et perorando prolixos, pipulo veluti differunt, qui tumultus immani scuticarum

crepitu augeri et ipsis solet. In postremis tamen Comitiis industria Mareschallorum provisum fuerat, ut quietius agerent, severe coercitis petulantioribus. Et amen ne sic quidem obtineri potuit, quin per intervalla colluvies illa tandem aliquem finem molestissimarum deliberationum fieri, et perbellae illi eloquentiae, diffusisque orationibus alibi locum quaeri, etiam per convitia postularet. ..........

A Monsieur ab Aitzema.

Monsieur

LA votre datée du 10. Decembr. me fut rendice avanthier, avec la copie d' une antre lettre du 7. d' Octobre, dont je ne point du tontreçeu l' original. Vous vogez porla, combien d' incommodité nous donne cet embarras des postes, les quelles toutes fois comme l' espere, seront bientost redressées par l' assemblée de Commissaires, qui se fera en cette ville sur ce suiet. Je vous remercie infinement, de ce, que vous me conservez si farorablement l' honneur de vos bonnes graces, et vous prie de vous entierement asseurer de mestres fideles et tres humbles services. Faitez moy la grace de me mander par un mot, si cette lettre vous est renduë, comme aussi celle que j' envoyag a son Altesse il y a quinze jours. Je seragtant que je vivrag

Monsieur

Dantzig ce 30. de Mart. 1661.

Votre tres humble et tres obeis sant serviteur.

IOANNI BLUHM, Bibliothecario Hamburgensi.

QUandoquidem ad meas superiori anno mense Octobri nullum a Te accepi responsum, credere malo aberravisse meas, quam Te. respondere noluisse. Cur enim abrumperes commercium, ad quod ultro, tantaque humanitate me provocaveras? Mitto itaque earum a)po/ grafon Teque rogo ut rescribas, an sit copia gratificandi mihi in eo, quodam ori, fideique Tuae volui concreditum. Confido sane apud bonos atque aequos facile excusari, si quid scripsi familiarius aliquando ad Praeceptorem atque cognatum, interdum quoque et in fervore maximo et flore primae adolescentiae iudicium interposui liberiuscule; atque ideo non metuo ne mihi creetur periculum etiamsi epistolae ad to\n makari/thn (compertum enim ex aliis habeo carum mihi tibique caput diem suum obiisse) in aliorum manus pervenerint. Si nihilominus tuo beneficio recuperare eas possim, plurimum humanitati [(transcriber); sic: humunitati] tuae debebo, magis etiam, si perscribere non graveris quae Viri optimi extrema fuerint, et quae eo pertinent alia. Quis enim praeter te fidelius ista et magis perspicue enarraverit? Vides quanta fiducia utar amico recente post provocationem tam benevolam. Verum operam dabo, si vivo, ut meorum quoque in te officiorum aliqua in posterum ratio constare possit. Salve et vale feliciter. Gedan. d. 7. Febr. 1660.

Magnifico DN. NATHANAELI SCHMIEDEN, Praesidi.

Magnifice Dn. Praeses.

ACcessi heri familiariter ad Dn. Rosewingen ut ipsi valedicerem. Quaesivit ex me intes alia, qua ratione quam commodissime Muendam pervenire posset. Dixi, si vel verbulo compellet Magnific. Vestr. non defuturos ipsi equos et currus publicos. Et ita discessimus, ut ille se eo nomine Magnif. Vestr. requisiturum ostenderet. De quo Eandem praemonere observanter volui, Arbitrio et prudentiae eius deferens, an arbitretur ex usu esse, si per praefectum apparitorum nomine Magnif. Vestr. ultro ipsi offeratur, quod petiturus est. Pro sarcinis nulla opus erit vectura, utpote quae navi iam sunt impositae: saltem ipsi et familiae erit prospiciendum. Puto duos currus sufficere. Veniam huic meae libertati spero a notissima humanitate. d. 26. Iulii 1660. Gedani.

Viro Clarissimo IACOBO OISELIO. S. P.

TEmpora turbulenta, et illa rerum vertigo, quae hactenus diversis molestissimisque occupationibus implicitum circumegit, hoc inter cetera incommodum attulit, quod totum fere cum literalis amicis commercium fuerit abrumpendum. Ad quod me tamen paulatim nunc

restituo reddita temporum aliqua serenitate, meque paro amicis velut redivivum ostentare. Tibi inprimis, Clarissime Oiseli, cuius literis amantissime ac erudite scriptis responsum novem paene integris mensibus debeo. Eius vero silentii si aliam, praeter eam, quam dixi, fuisse causam suspicaris, candori meo profecto iniuriam facis. Ut primum vidi tuas in Minucium Felicem annotationes, et dudum est, quod eas vidi, aestimare caepi ingenium tuum, atque in studiis eximiam industriam, tum vero inprimis amavi operam in eo auctore illustrando collocatam, quem olim admodum adolescens legendo contriveram, adeo ut nunc quoque totum illum dialogum a)po\ so/matos recitare possim. Aestimationem illam plurimum auxerunt quae in Caium postea dedisti, sic ut nihil non ab illa ingenii praestantia, doctrinaeque, quam tanto studio tibi comparasti [(transcriber); sic: comporasti] , copia exspectandum esse iure merito censuerim. Quod in Senatus quoque nostri consessu aliquando palam profiteri non refugi. Nec tamen erat cur idcirco gratias tam accuratas mihi ageres. Nihil enim nisi officium suum facit, qui opportunitate oblata, veritati testimonium perhibere non detrectat. Amicitiam porro, quam liberaliter offers, lubens laetusque accepto, eamque omni officiorum genere, quantum quidem in me erit, excolere studebo, imo et frequenti literarum commercio alere, quod vicissim a te mihi promitto, adeoque ut id facias vehementer te rogo. Avide scire desidero ecquid novi operis moliaris, neque enim cessare te arbitror post tam illustria famae auspicia. Salve et Vale feliciter, Gedani. d, 4. Kal. Sept. 1660.

Viro Clarissimo NICOLAO HEINSIO. S.P.

COnfido dudum te rediisse in gratiam cum diva *ugi/eia, transmissumque discrimen convalescendo remensum esse, Deumque veneror seriis precibus, ut te Rei tam publicae, quam Literariae, ad seros annos prospere constanterque valentem sospitemque praestet. Literis tuis d. 15. Maii hoc anno scriptis merum amorem, meras delicias ac venustates eximia temperatas prudentia spirantibus, intimi affectus spississimum osculum impressi. Quibus cum paria me facere posse desperans, quod responsum hactenus distuli, non tam socordia, mihi crede, quam pudor potius fuit, subrusticus haud dubie, et quo me tandem exsolvere, quocumque etiam eventu, decrevi, securus inprimis de humanitate tua, et ab amico communi Dn. Pelsio subinde offici admonitus. Vix lacrimas prae gaudio tenui, cum in literis deprehendi tuam de veteri sodali inter tot nostra pericula tam amantem sollicitudinem. Internos Poloniae motus quodammodo compositos sane laetamur, faxit Deus ut solidum id nobis propriumque sit gaudium, nec lateat aliquis ignis sub doloso cinere vere proximo maiori cum pernicie in flammam prorupturus. Et sunt qui nec a septentrione, qui te nunc tenet, fida omnia aut tuta sive Germaniae, sive nobis promittant, aut potius, quod cupio et opto, vaticinentur. Sed tu pro sollertia tua ista rectius arbitraberis ac diiudicabis. Eximius Findekelderus adhuc haeret apud nos, oppido invitus. Haesitanti in plagio Critii quod tam

opportune alter mihi Apollo subvenisti, gratias habeo atque ago. Perspexi ex tuis ad Pastorium nostrum adornari in Gallia Poëmatum aliquot florilegium decerptum ex libellis hoc, quo vivimus, saeculo publicatis, Mire id videre desidero cum propter alia, tum vero ut cognoscam quo iudicio editor delegerit ex praeclarorum ingeniorum monumentis, quod primarium iudicaret. Sat scio mea Iuvenalia non esse tanti, ut in hunc censum veniant: si tamen praeter spem collector dignatus fuerit ad ea quoque oculos iudiciumque suum dimittere, tui facio arbitrii, quid ex meis maxime dignum sit in illum fascem conici. Carmen, quo nobilissimae Matri tuae parentari soleo, ut inter mea, praecipuum habere, sed scripsi id adolescens admodum viginti circiter annorum. Alii deamant querelam Dinae, quam scripsi paulo provectior. Profecto pudet talibus ineptiis tua tempora morari. Vale Vir Nobilissime atque amicissime. Gedan. d. 8. Decembr. 1663.

Viro Clarissimo DN. LEONI d' AITZEMA. S. P.

OPtimus Senex noster Chemnitius ante octiduum subito correptus morbo nunc ita decumbit, ut, quis morbi futurus sit exitus, inter spem ac metum solliciti exspectemus. Ipse quidem egregium prae se fert animi vigorem, et quodammodo alacritatem; sed corporis debilitas augetur in dies. Rogavit me hodie ut statum hunc

suum Tibi amicissimo paucis indicarem, adderemque, si supervivat, continuaturum se cons veta literarum commercia; sin aliter Deo summo vitae et mortis arbitro visum, commendare se tibi per tot annos sancte atque integerrime inter vos cultae amicitiae memoriam, omniaque precari atque optare fausta et felicia. Invitus sane maestissimusque haec nuntio, sed voluntati Viri Optimi refragari non potui. Quem si ex morbo isto ita volente Deo diem suum obire contingat, et ipse vixero, non omittam de initio progressuque morbi, deque ipso obitu plene, et per partes ad te perscribere. Interea ut hebdomadarias [(transcriber); sic: hebdomatarias] scriptiones pro solita benevolentia non intermittas, rogamus. Salve et vale feliciter. Gedani d. 16. Febr. 1664.

Nobili et Consultissimo Viro BERNHARDO LINDEMANNO I. U. D. S. P.

LIterae tuae mihi sunt omni tempore gratissimae, utpote testes propensi affectus et benevolentiae, eumque non exiguum fructum esse existimo, auspice magno Gronovio, feliciter inter nos contractae amicitiae. Avide exspecto tuum de Favore et Favorabili tractatum. De epigrammate quod exposcis, parata erat et iusta homini dudum a Musis alienissimo illius officii excusatio, sed tanto amico nihil potui denegare, etiam cum iactura existimationis. Habebis itaque id hisce literis ei adscriptum, quod tuae humanitati erit aequi bonique facere. Rebus tuis eos succensus voveo, quos virtus

tua et praestantia studiorum meretur. Intercedunt quaedam negotia quo minus nunc possim esse prolixior. Gronovio, amico veteri ac incomparabili salutem adscribo, et amicitiae, quae inter nos est, adeoque necessitudinis memoriam commendo. Valete feliciter. Gedani ipsis Kalend. Maii 1664.

Viro Nobilissimo NICOLAO HEINSIO. S.P.

MIrifice me affecit Epigramma tuum quod Regi Christianissimo scripsisti pro suscipiendo bello Turcico. Verbis paucis, sed efficacibus expressa sunt tam destinata Gallorum, quam vota multorum in Germania; et praemisisti arduis consiliis magnisque moliminibus quasi quod dam boni ominis augurium illustri ingenio tuo, ipsoque Rege, cui tam ampla fata praeparantur, exquisite dignum. Mihi occasione oblata antequam postremas tuas accepissem de eadem adversus Turcas expeditione Elegia excidit, quam cum hac Epistolas coniunxi. Non illa quidem ad tui carminis gravitatem et excellentiam adsurgit (quis enim, qui nunc vivunt, id sperare ausit?) agnosces tamen, opinor, igniculos quosdam illius venae, quae illustri Parenti Tuo olim non displicebat, saltem propter ipsam simplicitatem, quam in Elegiis meis unice solebat probare. Nisi eam tibi et aliis vigoris poëtici plenis ariditatem potius in hac Eligia interpretari lubeat, in quo, vobis non invitis, consensero. Quippe post eam Eligiam, quam ante annos quatuor et viginti Claudio Sarravio scripsi,

quaeque inter eius epistolas est edicta, nulla mihi scripta est praeter hanc, et aliam Musis Bregelanis ante annos novem Regiomonti consecratam, cum essem circa initia belli Suetici nomine publico ad Electorem Brandeburgicum oblegatus. Quid mirum itaque si hoc Musarum privilegium, si unquam ullum habui, per non usum, ut Iuris periti loquuntur, amissi, et ex veteribus amoribus homo ad studia et labores alias dudum translatus plane exarui. Nimis operose fortassis ista nugor apud Te gravioribus intentum, nec ipse vacuus a seriis, adeoque molestissimis negotiis. Sed non erat hoc tempore argumentum aliud, et hoc scribendi officium diutius differre non debui, cum iam per duos menses in aere tuo fuerim. Salve et vale feliciter, Vir Nobilissime, meisque hallucinationibus ignoscere perge, quibus Sane iste animus se sentit a curis non leviter avocari. Ged. d. 16. May. 1664.

Admodum Reverendo, Amplissimo, Clarissimo, Doctissimoque Viro, DN. NA THANAELI DILGERO. S.P.

DIcam quod res est; non parum me conturbaverat filii morbus, sed superveniens Epistola tua illa mellea, illa tota aurea me mihi restituit, nec invenio verba quibus gratias dignas agam pro tam amica, suavi, et cordatae prudentiae plena compellatione. Plane numeros omnes veri atque perfecti amici implevisti non contentus curam sollicitam filii mei aegrotantis in te suscepisse,

et matrem, afflictissimam confirmasse, quod per se satis magnum beneficium erat, nisi absenti quoque Patri et pristinas aerumnas anxia meditatione revolventi opportuno atque efficaci alloquio succurreres, doloremque ac aegritudinem omnem eximeres. Nihil habeo, quod reddam, Vir atque Amice in comparabilis, praeter illud Poëtae:

Ad negotiationes meas in hac Aula quod attinet, illae sic satis lente hactenus procedunt, propter curas et occupationes Comitiales gravissimas, quae Seren. Regis Procerumque animos mentesque avocant et distringunt. Ad Regiam, ut loquimur, audientiam admissus ipso die Nicolai ea benignitate ac clementia a Principe exceptus, auditus, dimissus sum, ut satis eam depraedicare non possim, deque rebus nostris, nisi aliquid inauspicati, quod abominor, ex transverso incurrat, omnia prospera mihi pollicear: idque de votis tuis, aliorumque piorum et patriae communis amantium precibus unice acceptum fero. Sed heus tu, Vir Optime, petesne ferre, ut tibi narrem partem colloquii cum illustrissimo quodam Viro habiti, et aeque ad Te, quam ad me pertinentis? Accesseram hisce diebus honoris et officii causa ad Episcopum Warmiensem Wizgam, Terrarum Prussiae Praesidem, et contionatorem quondam Regium celebratissimum. Is, ut est Princeps profuse, atque exquisite humanus, statim post allocutionum utrinque sollennia in varios se extendit, eosque iucundissimos sermones. Inter alia narrabat, cum ad Regiae manus osculum paulo post suum Warsaviam adventum accessis

quaesivisse Serenissimum Regem, quos nam Gedani amicos haberet, meque inter eos nominato, Maiestatem suam luculentum edidisse regiae erga me propensionis indicium. Quod, quale fuerit, verecundia referre vetat. Et haud dubie Episcopus blandiri mihi voluit, aut saltem solatio aliquo subvenire, quem calumniis fuisse aliquando appetitum fortassis aliunde resciverat. Id tamen honeste posse arbitror, quod iterato ac serio affirmavit, dixisse Regem: me esse virum bonum, ac rectum. Quale testimonium cur dissimulent boni, quin imo cur non licite de eo glorientur? ku/mbos pa/resi kou)k a)parnou=mai to\ mh/. Postea addidit: Regem ultro iniecisse ubi de Viris Gedani celebrioribus sermo fuerat ortus, Nathanaelis Dilgeri mentionem plane Regio cum Elogio. Et ostendebat ipse Episcopus, quod magni te semper fecerit meritò Tuo licet non nisi ex fama non notum: nec defugiturum, quin contionantem audiret, si germanice sciret. Iuvenem se ex peregrinationibus reducem vidisse Parentem Tuum contionantem cum summa admiratione gestuum atque actionis, licet verba non intellexisset. Omitto cetera, ne videar, palam assentiri, a quo tamen non magis instituto quodam, quam toto animo abhorrere me nosti. Lectissimam coniugem tuam, et carissima florentissimaque Coniugii vestri pignora observanter et amanter saluto, Deumque ex animo precor, ut nos omnes protegat ac gubernet. Warsav. d. 9. December. 1664.

Illustri et Magnifico Dno. ADRIANO de LINDA. Praefecto mirachoviensi, Prae Consuli Seniori. S. P. De primo Rege Christianorum. EPISTOLA I. Illustris et Magnifice Dne. Compater Honoratissime.

LUbens legi elegantes et eruditas Nobiliss. Pastorii nostri de primo Rege Christiano disquisitiones, Lucium Britanniae Regem primum illum fuisse statuentis, licet ambigere adhuc videatur, an non prior sit in hoc censu Agbarus Edessenorum Rex, propter Hieronymi auctoritatem. Amplector sane sententiam de Lucio, cuius Auctor venerabilis Beda, et post ipsum inter veteres Britannicarum rerum scriptores, Galfridus Manumetensis, cognomento Arturius, ex recentioribus autem praeter alios vir multiplicis abstrusaeque eruditionis, Ioannes Seldenus in Analectis Anglo Britannicis cap. 6. et in Chronologia ancillante, quam suo Iano Anglorum adiecit, adeo ut paene iam aliqua de Lucio possit constitui certitudo. Duo tamen sunt, quae mihi adhuc facessunt negotium, quaeque voluntati Tuae, blande id, et benevole exigentis obsecuturus, in medium proferam. Primum est, quod Beda, a quo fonte ceteri omnes profluxerunt lib. 1. Historiae Ecclesiasticae gentis Anglorum cap. 4. narrat misisse Lucium epistolam ad Eleutherium Papam expetentem ut Christianus fieret per eius ministerium

Anno per Christum natum 156, cum tamen constet ex Eusebii Chronicis, Eleutherium Episcopatum Romanae Ecclesiae demum suscepisse A. C. 177. Quod Calvisius et alii sequuntur. Agnovit id ipse Seldenus qui annum ponit nescio quo auctore 183, et antichronismum Bedae castigat, in dicta Chronol. ancillante. Sed quid faciet Galfredo? qui Lib. 5. cap. 1. Historiae Regum Britanniae diserte scribit. Lucium Regem Claudiocestriae ab hac vita migrasse, et in Ecclesia primae sedis honorifice sepultum esse Ao. 156. Estque notandum quod paulo ante lib. 4. cap. 19. Galfredus narrat Lucium misisse ad Eleutherium Exitum suum praeferre volens principio vitae per omnes actus bonitatis transactae. Quo ipso ostendit sero Christianum factum, et circa vitae exitum. Quod Seldenum in Galfredo non animadvertisse, nec aeque ac Bedae hallucinationem praesumptam redarguisse, equidem miror, cum tamen testimoniis Galfredi ad Lucii Christianismum astruendum sit usus. Accedit, quod dubitari queat, cum Beda 500 annis et amplius, Galfredus vero 900. posterior sit Lucio (floruit enim Beda sub Leone Isaurico circa Annum Christi 690. Galfredus vero seu Arthurius sub Henrico II. Anno Christi 1120. aut circiter) an ex veris certisque documentis rerumque testimoniis solidam cognitionem rei, quam tradiderunt, nancisci [(transcriber); sic: nascisci] potuerint, praecipue Arthurius, qui Archiepiscopos et Episcopos a Lucio constitutos otiose recenset, ac si res nuper esset gesta, nec post tot bella cum Romanis, mortuo iam Lucio, nec per Diocletianas persecutiones. Pictorumque ac deinde Anglo Saxonum horrendas immanesque

invasiones et crudeles devastationes tam longo temporum tractu interveniente, confusa fuissent, et fere abolita, ut vero simile est, istiusmodi notitiarum vestigia, cum inprimis nec de Lucico, nec de Eleutherio Christi cultum in Britannia per publicos ritus stabilientibus, ordinatis insuper Archiepiscopatibus et Episcopatibus ulla apud priorum meliorumque temporum, ne Historiae quidem Ecclesiasticae Scriptores mentio exstet, quos rem tantam, tamque celebrem, quae ignota esse non potuit, temere silentio praeterisse non sit probabile. Quis vero nescit quantum sibi permiserint claustralia ingenia, inprimis vergente iam aevo ad stuporem et credulam ignorantiam? Quod autem recentiores rerum Britanniae Scriptores instituerunt Bedae et Arthurii vestigiis, in eo ipsos gloriae gentis suae, ut sit, favere et velificari voluisse excusari potest. Sed sit sane: recte rem ipsam tradiderint Beda et reliqui, nec adeo accurate exigatur calculus Chronologicus a Monachis: superest alterum, in quo haereo. Nempe arbitrari me, in disquisitionem nunc vocari quis Regum vere atque absolute regnantium professus sit Christum primus, et video mihi animadvertisse Pastorium quoque nostrum ambigere, utrum talis fuerit Lucius. Quid Tacitus narret de reducta paulatim in formam provinciae proxima parte Britanniae, addita insuper veteranorum colonia; de quibusdam civitatibus Cogeduno Regi donatis, deque veteri et iam pridem recepta populi Romani consuetudine, ut haberet instrumenta [(transcriber); sic: instrumanta] servitutis, et Reges, et vita Agricolae per ipsum descripta patet. Saepe sane vindicate se in libertatem postea tentarunt Britanni

iugumque Romanum excutere, sed id non nisi sero et collabescente iam passim Romana potentia effici potuit. De Avo Lucii Mario toties ad partes vocatus Galfredus diserte scribit: quod amorem cum populo Romano habuerit, tributa solvens, quae ab ipso exigebantur. De Coillo, vel Coëlo Lucii patre: hic ab infantia Romae nutritus fuerat, moresque Romanorum edoctus in maximam ipsorum amicitiam inciderat, sed et ipse tributum reddebat, adversari diffugiens; quippe videbat totum orbem illis subditum, eorumque (NB.) quosque pagos, et quamque potentiam superare. Solvens ergo, quod exigebatur, in pace quod possidebat obtinuit. Denique de ipso Lucio: Natus est Coillo filius unicus, cui nomen erat Lucius, qui cum defuncto patre regni diademate insignitus fuisset, omnes actus bonitatis illius imitabatur, ita ut ipse Coillus a cunctis censeretur. lib. 4. cap. 17. 18. 19. Addit deinde lib. 5. cap. 1. quod Lucius sobole caruerit quae sibi succederet. Unde defuncto illo dissidium inter Britannos ortum fuit, et Romana potestas infirmata. Fuitque ea ratio, cur post mortem Lucii Senatus Severum Senatorem cum duabus legionibus in insulam mitteret cap. 2. eiusd. libri. Satis inde fit manifestum Lucium non magnam Britanniae partem, eamque fiduciariam duntaxat, et clientelari, ut loquuntur, iure, sub onere tributi obtinuisse. De tali autem Rege nunc opinor, non agebatur. Nam si id foret, quid prohibeat huc referre, et priorem Lucio statuere Regem Agrippam, qui iuxta Lucam in Apostolorum Actibus, postquam Paulum perorantem audivisset, palam edixit: parum abesse quin ipse

fieret Christianus. Nam et talis professio in illa Christianismis, ut ita dicam, teneritudine non vilipendenda est, et quis scit an non Rex ille vestro Paulino cooperante Spiritus Sancti gratia commotus, Christo nomen clam dederit, cum palam non auderet ob metum, et rationes politicas, quae dissimulatio [(transcriber); sic: disimulatio] in Nicodemo et Iosepho de Arimathia utcumque excusatur. Sed cum haec coniectura lubrica sit et anceps, omnium utique primi fuerunt Magi, qui ut Christum recens natum adorarent, et mysticis suis muneribus percolerent, Bethlehemum venerunt, quosque Christianos recte dici nemo infitiabitur. Eos vero Reges fuisse, defendit, uti rem probabilem, Baronius ex usu loquendi scripturarum, quae cuiusque oppidi Dominum Regem vocant. Baronio adstipulatur Casaubonus Exercit. 2. Sect. 10. quandoquidem constat in Perside, et vicinis Provinciis, Media, Assyria, Parthia, plures fuisse Toparchas. Illos autem potuisse Reges dici probat Casaubonus exemplo Reguli Adiabeni quem Strabo a)rxonta Iosephus vero basile/a vocent. Quodque Iosephus quendam Abenne Regem faciat *spasi/nou xa/rakos2 basile/a i. e. Regem Castri Spesini, fortasse, ut festive addit Casaubonus, non multo maiorem Rege Yvetoti Normannico. Annoto hac occasione falli Casaubonum, dum eadem Exercitatione affirmat Magos Arabum, quantum ipse meminerit, nullum scriptorem graecum nullum latinum commemorare. At Gerh. Ioh. Vossius ex Plinio et Ptolomaeo contrarium docuit in dissertatione prima de natali Christi thesi 27. Addo non omnium est, ne doctissimorum quidem, omnia meminisse.

Sed haec obiter. Hoc ergo de Magis, ut Regulis, Toparchis, seu Dynastis, si admittimus, iam eis posterior erit Agbarus, licet ponatur genuinas esse epistolas illas amoibaeas, de quibus ambigitur. Casaubonus sane, uti notatum Pastorio nostro, mavult audire doctiorum iudicia, quam ipse aliquid pronuntiare. Exercit. 13. Sect. 31. Aperte tamen ille ipse postea probat sententiam, laudatque ingenuitatem Melchioris Cani, qui Gelasii iudicium secutus, historiam dem mutuis illis literis pro fabula habet. Historiam porro de imagine a Christo expressa, et ad Abgarum missa, plane falsam et commentitiam esse multis argumentis operose demonstrat ibidem casaubonus. Eusebius, qui in Ecclesiastica historia epistolas illas utrinque missas fuisse primus docuit, non videtur sibi constare, dum in Chronicis ad A. C. 218. sub Macrino tradit: Abgarum virum sanctum regnasse Edessae, allegans ad id Africanum, tamquam ipse subdubitaret. Ad quem locum Scaliger post Lipsium monuit apud Tacitum 12. Annalium Abbarum pro Abgaro perperam legi. Notat autem ad Tacitum Lipsius id nomen sollenne illius gentibus tunc fuisse, ut Ptolomaeorum in Aegypto Locus ex Hieronymo ab amico nostro adductus me quoque, fateor, nonnihil commovit, sed fortassis obtendi possit quod monuit [(transcriber); sic: manuit] Casaubonus Exercit. 1. Sect. 9. Multa incomparabilem illum Virum ex falsa auditione falsa tradidisse, et narrare quae acceperat ab auctoribus non optimis. Et ut Hieronymo fides tribuatur, Abgarus nihilo magis ad hanc disquisitionem pertinebit, utpote Regulus et Dynasta fiduciarius, magisque Persiae vel vicinae

alicuius provinciae Regulis posterior. Age igitur dispiciamus quis eorum Principum, qui absoluto iure repugnarunt primus in Christum crediderit, et tentemus, si placet, an aliquis reperiri possit etiam ipso Lucio, si is in hanc classem referatur, prior. Inter Reges absolutos vel maxime recenseri posse Romanos Imperatores, dubium esse nequit, quippe qui Regibus imperarint, quosque graeci scriptores! saepius basile/as2, quam a)utukra/turas2 appellent. Quin imo in Catalogo Regum Britanniae, qui vetustioribus rerum Britannicarum scriptoribus in Editione Comeliana praemittitur, Severus, Bassianus, Caracalla, Constantinus Magnus, et alii ponuntur. Constantinum Magnum primum inter Imperatores Rom. Christianum communiter tradi, credique, nemini ignotum est. Sunt tamen qui asserant Philippum Arabemante Constantinum christianam religionem suscepisse, ad id adducentes testimonium Vincentii Lirinensis, et aliorum. Eusebius sane ad A. C. 244. id diserte affirmat. Sed Scaliger huius sententiae defensores acerbe acriterque perstringit in Animadversionibus ad Eusebium, tamquam in sacro sanctum Christi cultum iniurios, qui scelestum latronem Arabem eo honore afficiant, eique adsertioni tuendae multa a veteribus Christianis conficta fuisse queritur. At vero Mariana lib. 4. de rebus Hispaniae cap. 9. Philippum christianis sacris initiatum, ac non nisi sceleris suscepti prius poena exsoluta a Fabiano Pontifice admissum, qui affirment auctores se habere antiquos, et graves literis prodidit. Sed omisso Philippo, quaeri possit an pro Christiano habendus Alexander

Severus, quem in larario suo Christum habuisse in eius vita commemorat Aelius Lampridius? et alibi in eadem vita addit: Christo templum facere voluit, eumque inter Deos recipere. Quae more loquendi gentilibus tunc usitato prolata a Lampridio forte quis non absurde interpretari possit: Alexandrum ab initio privatim Christum coluisse, deinde statuisse publice quoque eius cultum promulgare, non tamen, ut cultum Deorum hactenus receptum statim ac simul aboleret, hunc enim sensum illa verba: inter Deos recipere voluit, non incommode admittere videntur, cum satis constet sub Constantino quoque M. et sequentibus Imperatoribus Christianis simul cum publico Religionis Christianae exercitio aliquandiu viguisse cultum idolorum. Subiungit postea Lampridius: Quod et Hadrianus cogitasse fertur, qui templa in omnibus Civitatibus sine simulacris iusserat fieri: quae hodie idcirco, quia non habent Numina, dicuntur Hadriani, quae ille ad hoc parasse dicebatur: sed prohibitus est ab iis, qui consulentes sacra, reppererant [(transcriber); sic: repererant] , omnes Christianos, si id optato evenisset, et templa reliqua deserenda. Postrema haec verba Lampridii de prohibitione an ad Hadrianum, an vero ad Alexandrum Severum respiciant, ambiguum est, et fortasse respiciunt ad utrumque. Prope est ut nunc exclamem invento populus quod clamat Osiri: *e(ugh/xamen, sugxai/romen; utpote opportune [(transcriber); sic: oportunè] tandem invento Hadriano, qui ante Lucium Britannum in Christum crediderit, quamquam propter rationes, quas nunc dicimus, status, publicare eius cultum prohiberetur, quod postea, adultiore iam Christianissimo Constantino M. eiusque successoribus

longe fuit proclivius. Quamquam ex Historia temporum Constantini quidam colligant satis trepide ipsum in eo sese gessisse, ne dicam lepide, adeo ut sint viri docti, qui de ingenuitate eius in professione Religionis Christianae non parum dubitent. Sed per me liberum cuique esto, de iis, quae protuli, quod voluerit, statuere. Ut enim ab initio dixi, facile ipse in sententia Excellentissimi Pastorii nostri possum acquiescere: licet nec sententia de Hadriano adspernabilis videri queat, quam Tibi, Vir Magnifice, vel propter nomen, quod geris, non ingratam futuram paene persuadeor. Antequam finiam, non erit fortassis a proposito argumento alienum, quae de Montmoranciis, illustrissima in Galliis familia olim mihi notavi, et de quibus nuper, cum colloqueremur in Curia, aliquid ieci, cum superioribus coniungere. Nempe Montmorancios primos reputari Galliae Christianos. Quercetanus (du Chesne) celebris Galliae Historiographus, genealogiam illius familiae magno volumine est complexus. Inter alia profert locum notabilem ex libro manuscripto vetusto reperto in Bibliotheca Philippi Huralti Episcopi Carnotensis. Libri titulus fuit: Enseignemens pour apprendre à blasonner Armes, compose et escrit du temps de Philippe le Kol. Ex quo Quercetanus sequentia verba publicavit: Montmorencii premier Crestien [(perhaps: Chrestien)] , que Roy en France; premier Baron en France, sur son tymbre porte un Paon, qui fait la röue; Son erg est, dieu aide au premier Chrestien; son mot est, a)pla/nws2, e' est adire sans tache. Porro scriptores Gallici conversionem Montmoranciorum

attribuunt Dionysio Areopagitae, quem primum cum Rustico et Eleutherio in gallia Evangelium docuisse [(transcriber); sic: docuisso] communis est traditio, quam etiam Baronius defendit. Res tamen dubio non caret, de quo inprimis adeundus Paschasius in disquisitionibus Gallicis (Pasquier Recherches de la France) lib. 3. cap. 6. Simon Crossius seu Cros, qui Henrici ultimi ex Ducibus Montmoranciis, Tholosae ante 25. annos secuti percussi, vitam descripsit, constare ex vetustis diplomatibus authenticis S. Remigium, qui Clodovaeum Regem sacris Christianis initiavit, inter alia praecipisse, ut Rex quotannis donarium aliquod transmitteret ad Ecclesiam Sancti Dionysii, eiusque deferendi officium honorificum attributum fuisse senioribus gentis Montmorantiae, tamquam primis Baronibus, primisque Regni christianis. Feci quoque mentionem in eodem colloquio, observasse me non ita pridem primario Curioni Rothomagensi tribui titulum Decani Christianitatis (Dogen de la Chrestiente) in censuris quae nomine Curionum Civitatis illius cum subscriptione singulorum contra Theologiam moralem Iesuitarum in lucem prodierunt ante decennium; cuius tituli Originem et causam per Gustmeierum Parisiis commode explorari posse innui. Nisi valde fallor, ea de re ad ipsum Gustmeierum scripsisti nuperrime, quae tua res est scitu dignas solide pleneque indagandi generosa aeque ac laudabilis aviditas. Vides, Generose Domine, quo me provexerit dulcedo quaedam tecum per literas colloquendi, cum vero inprimis petitioni tuae pro tenuitatis meae captu obsequendi promptitudo.

Ornatum non adhibui, quod intractatione istiusmodi argumentorum vix potest; quin omnia, quod per se satis apparet, effudi potius, quam scripsi. Salve et vale feliciter. Gedani ex Musaeo meo ipsis Kal. Nov. 1665.

EIDEM. EPISTOLA II. Illustris ac Magnifice Domine, Compater Honoratissime.

CUm ob causam interesse sacris vespertinis hodie non liceret, nec possem esse otiosus, ut tamen aliquid agerem a sacris non prorsus alienum, placuit relegere postremam Nobilissimi Pastorii de primo Rege Christiano, postquam meas de illo argumento hariolationes viderat, ad te scriptam mihique nudius tertius in Curia festinanter lectam epistolam. Quam idcirco a te reposcere ausus sum, quod non obscure visus esses meam de his quae Amicus noster coniecturis meis opposuit, sententiam exspectare. Ego vero non difficulter ipsi totam causam tradere paratus sum, cum iam initio edixerim me exercitii tantum causa protulisse cogitata mea. Quibus cum ipse non satis fiderem, merito unicuique liberum feci, ut quod vellet, de iis statueret. Quorum tamen hunc fructum tulimus uterque non spernendum, quod Pastorio nostro occasio est data ingenii et eruditionis suae divitias ulterius explicandi. Itaque iam Lucium Bedae et Galfredo, gloriaeque Britannorum resigno: nec de Magis, aut Agrippa Rege

contendo amplius, quamquam nec de illis contendi antea, aut adservi quicquam confidenter, quin timide potius eos produxi, ne producturus quidem nisi fabulosae illae Epistolae Christi et Abgari eam mihi quasi extorsissent divinationem. Abgarum vero ut ê numero hominum vel principum expungerem, numquam mihi in mentem venit, saltem secutus auctoritatem Chronici Eusebiani per rationem temporis, quo Sanctus Rex Abgarus vixit, redargui posse vanitatem commenti de illis epistolis credidi. De Philippo Arabe video Amico nostro mecum convenire, dum litem de eo Marianae et Scaligeri in medio relinquit, quod et ipse feceram. De Alexandro tamen Severo amplius fortassis deliberandum fuerit, quia, uti in suis ad Lampridium notis Casaubonus asserit: notitiam Christi habuit per Matrem, quam Christianae religionis mysteriis initiatam, et ab origine constat informatam. In Hadriano plus difficultatis esse lubens largior. Constat sollenne fuisse Romanis Romam vel transferre, ut Aesculapium et alios, vel publico cultu venerari, gentium exterarum Deos. Ut id autem eo modo de Christo cogitaverit Hadrianus subactae prudentiae Princeps, vel illius aevi quispiam alius nisi inspiratione divina, vel accuratiori indagatione, de Christi Deitate et Christianae Religionis innocentia ac veritate edoctus ignoscet mihi optimus amicus noster si adhuc subdubito. Meminit ipse illud Suetonii in Nerone cap. 16. Christiani genus hominum superstitionis novae et maleficae. Illudque Taciti Annal. 15. cap. 44. Quos per flagitia invisos vulgo Christianos appellant. Recordatus haud dubie ex

Tertulliani [(transcriber); sic: Tertuliani] Apologetico [(transcriber); sic: Apolegetico] : Christianum hominem omnium scelerum reum, Deorum, Imperatorum, legum, morum, naturae totius inimicum existimatum. Et quod promiscue iactari solebat: Bonus Vir Caius Seius, sed Christianus. De ipso porro Christo quid senserint, ex Tacito scit eod. Annali Christum per Procuratorem Pontium Pilatum, imperante Tiberio, supplicio affectum. Atque inde acerbe invehi solitos in Christianos: Quod (verba sunt Minucii Felicis) hominem summo supplicio pro facinore punitum, et ligna feralia colerent, quaeque apud alios passim leguntur. Ex quibus suspicari possis, non eum apud gentiles de Christo sensum fuisse publicum, qui de Hercule aliquo vel Aesculapio, vel Polluce et Castore fuerat. Instinctu itaque interiori, vel aliunde acquisita rectiori notitia permotos fuisse paene necesse est, qui venerationem cultumque Christo peculiarem tribuerent, ipsi templa destinarent. Sed obstant versiculi: Animula, Vagula, blandula etc. qui mihi quoque non parum negotii facessant. Sed fortasse solvetur nodus si dicatur: constare ne ipsos quidem primos Religionis Christianae post Apostolorum tempora antistetes et doctores de statu animarum post mortem usque ad gloriosum Christi supremo in iudicio adventum idem sensisse, quin imo de resurrectione carnis quosdam monstrosas quoque sententias defendisse, de quo videndus Gebhardus Elmenhorstius civis meus in suis ad libros Arnobii adversus gentes observationibus sol. mihi 4. 2. in fine. Et quid fiet Constantino M.? qui tam vesanus fuit ut Athanasium in exilium mitteret, et Arrianum exulem

revocaret. Cum mea quidem sententia haud paulo periculosius sit in articulo de divina Christi natura manifestas haereses fovisse et protexisse, quam de statu animarum post mortem non recte sensisse, in illa maxime, sicut in prioribus ieci, nascentis Christianismi teneritudine. Latronem in cruce conversum haud dubis in multis Christianae fidei articulis non fuisse informatum, et pleraque eius mysteria ignorasse probabile est. Ipse Salvator noster illam quoque fidem, quae non maior grano sinapis esset, commendavit. Sed quo tendo? Pene videri possim velle canonizare [(transcriber); sic: canonisare] , ut loquuntur, Hadrianum, atque adeo valde vereor, ne quis mihi haec ita paradocw=s2 dissertanti obiciat, quod gravis quidam scriptor, cuius nomen nunc non occurrit, literis proditum reliquit: Multos in numerum sanctorum esse relatos et collocatos in caelo, quorum animae in inferno aeternis ignibus urantur. Mihi sane semper probabitur, quod Tu, Vir Illustris, et Nobilissimus Pastorius rectius veriusque esse statueritis. Nihil enim ineptius solet, quam in re tam obscura, et tot involuta difficultatibus quicquam decretorie adseverare. Salve et Vale feliciter. Ex Musaeo meo d. 8, Nov. 1665.

EIDEM. EPISTOLA III. Illustris et Magnifice Domine.

ACquiesco lubens in voto Nobiliss. et Excellentiss. Amici nostri, ut tam bene inter Christianos Reges conveniat, quemadmodum, inter

nos in argumento per te proposito convenit. Quid enim opus ulterius hanc serram reciprocare? Cum hoc tantum sit hactenus utrinque actum, ut, Te Praetore mappam mittente, congrederemur amici antagonistae. Obtinet ergo sententia Amici nostri, vel mea, vel neutra, malim tamen ut ego vincar nein me incurrant iunctae umbone phalanges. Iterum planissime profiteor, me in hoc certamen non descendisse, nisi exercitii gratia, et ut tibi gratificarer. Et fortassis hic locum habet a)gaqh\ d) e)/ris2 h(/de brotoi=si. 11. Novembr. hoc ipso momento, quo mihi amici nostri postrema epistola communicata est.

Clarissimo et Excellentissimo Viro, IOANNI PETRO TITIO, Professori Publico, S. P.

QUantum tibi debeam propter filium meum, equidem agnosco lubens, nec cesso apud alios profiteri. Hoc saltem displicuit hactenus, quod id visus et agere (da veniam iuste conquerenti) nimia humanitate tua, ut laudem liberalis animi officiique tibi acquireres, mihi parum memoris ingratique relinqueres notam. Id si nullo modo ferre amplius possum, ignosci mihi debet. Non quod sperem me paria tecum facere posse (quis enim rerum intelligens iustum operis tuis pretium statuat?) sed ut a te contendam, ne ad sperneris tesseram ulterioris gratitudinis, nummum aureum, quem inclusi, recipere, vel saltem pro filiola tua adservare. Quod te

facturum confido, qui novisti optime inter bonos bene agier oportere. Salve et vale feliciter. gedani 14. Mart. 1666.

Nobilissimo atque Excellentis simo Viro, DN. IOACHIMO ab HIRTENBERG PASTORIO. S. P.

DE nova honoris accessione quod gratulari voluisti amico veteri, in eo humanitatem tuam, et benigni affectus constantiam agnosco atque exosculor. Non quod illa accessio valde me delectet, aut parum dignitatis esse in solo Syndicatu arbitrer; sciunt enim, qui me norunt, quam alienus semper fuerim ab ambitione omni, securus neglegenter fere ac supine

Sed quod gaudeam Iudicium Amplissimi Senatus nostri tuo quoque iudicio comprobari. Si enim quidam olim pulchrum existimavit laudari a laudatis, quidni pulchrius esse profitear ab ornatissimis ornari? Superest ut tecum Deum precer, ut quod de me Patres censuere, Civitati isti, mihique, atque amicis bene vortat. A te vero contento, ut planissime tibi persuadeas quacumque in statione vitae supremum Numen me esse voluerit, perseveratarum constanter in effectu cultuque virtutibus meritisque Tuis debito. Illud serio me efficit atque delectavit, quod ad studia me Tua vocare voluisti. Mitto [(transcriber); sic: Mitro] itaque volumen primum Actorum Legationis Fraxinaei Canaii, in quibus olim notavi loca praecipua, quae de religione ipsius et

Casauboni agunt, nempe libro 1. fol. 83 84. 278. 438. 477. et lib. 2. fol. 8. 9. 26. Adiunxi historiam Vitae Mornaei Plessiaci ubi videbis prolixe enarrari initia et eventum Colloquii Fontis Bellaquaei, deque Fraxinaeo et Casaubono libero ferri iudicia fol. 260. et pluribus sequentibus. Casauboni locus, quem requiris, est in Epistola ad Scaligerum quae est 434. editionis Gronovianae. Vale et salve cum Tuis omnibus. Gedan. 23. Martii 1666.

Viro Nobilissimo LEONI ab AITZEMA. S. P.

QUod propter qualemcumque honoris accessionem tam amanter mihi gratulari dignatus es, in eo agnosco benigni affectus candorem atque constantiam, quem tuis frequentibus beneficiis iam pridem praeclare testatum dedisti, idque sine ullo merito meo, qui in meae infelicitatis parte inprimis deputo quod hactenus nulla in re tibi utilis esse potuerim. Sed ut dicam quod res est, nimis metuo, cum exulcerata ista tempora video, ne non tam dignitas, quam pericula mea et invidiae irritamenta increverint. Quid velim, pro tua prudentia satis intelligis. De publicis haud dubie perscripsit vir optimus Chemnitius noster: Miserum est duas celeberrimas Res publ. primarias in orbe universo, publicae Libertatis vindices et custodes, Polonicam dico et Belgicam, in tot malorum perplexitates terribiles tam subito incidisse. Sed fata viam invenient, quae ut

mollissima semper experiaris, virtute insigni, praeclarisque operibus iam dudum promeruisti. Salve et vale feliciter. Gedani [(transcriber); sic: Gadani] d. 24. April. 1666.

Nob. et Praestantissimis Iuvenibus CONSTANTINO et GEORGIO FREDERIS. S. D.

OPpido gratum iucundumque mihi fuit, intelligere ex literis vestris, quod votis et exspectationi vestrae respondet Tubinga, non Musarum duntaxat, sed almae quoque Themidos propria sedes, verumque domicilium. Inprimis vobis gratulor notitiam Magni Lauterbachii, quo auspice et ductore ad arcem sanctissimae illius Divae praeclaros facilis progressus, sicuti vestigia Viri incomparabilis Parentis vestri, quem in eadem inclita Tubinga Besoldus quondam talem formavit, qualem se Rei publicae cum immortali sua laude postea praestitit. Pauca hactenus hic vidimus eorum, quae Lauterbachius edidit, eoque desideramus avidius. Utinam quamprimm in publicam lucem prodeat in libros Digestorum commentarius, ne soli vos, et iuventus illa Academica ea perfruamini cum invidia orbis literati. Nec minus felices vos iudico contubernio Excellentissimi Caldenbachii, qui vos studiis Philosophiae, et amoenioris literaturae (quo comitata praecipue gaudet et exsplendescit Iurisprudentia) porro insuescat, et opus in Patria sub Clarissimo Titio nostro feliciter inchoatum, eximius architectus absolvat. Ecquid ab ipso, ex quo Regiomonto Tubingam larem suum transtulit, sit editum, quaeso, indicate, virumque multis mihi

nominibus colendum a me amanter salvere iubete. Salvete ipsi quoque, et valete feliciter, strenueque, quod agitis, agite. Dabam Ged. d. 21. Maii 1666.

Nobilissimo Viro NICOLAO HEINSIO. S. P.

QUas anno superiori a. d. 26. Octobr. Iuliani ad me dederas literas, iisque adiuncta Lipsiana dictata, recte accepi, nec rescripsi hactenus, quod in illis ipsis literis spem faciebas de poematis tuis brevi in lucem proferendis. Quorum partem eam inscriptam nomine meo apparituram ultro esses pollicitus, non dissimulo aliquid me gloriae gargali/s1mw illectum, et impatienter desiderasse in conspectum mihi dari incomparabilis ingenii tui fetum, fructuque illo frui amicitiae nostrae, atque usque eo responsum hactenus distulisse. Quando autem nuper admodum Pelsius noster destinatum mihi exemplar tradidit, eo prolixius gavisus sum me tanti boni factum esse compotem, quod navem, quae exemplaria attulit, involutam fuisse clade illa luctuosa Uliensi omnes crederamus. Reiectis itaque aut dilatis, quibus tunc distrahebar negotiis omnibus, involavi librum tam lepidum, tam doctum, totumque me ingurgitavi in delicias atque amoenitates tuas, diem nocte continuans legendo. Quid quaeris? vidi, vidi oculis meis Venerem a)naduome/nhn (neque enim alia nunc occupato ac festinanti occurrit imago qua pulchritudinem carminum tuorum exprimam) plena se venustate, totoque numine terris

ostentantem. At vero pro honore mihi habito (quem praefero planissime universis qualiscumque fortunae aut honorum, qui unquam mihi in vita mea contigerunt praemiis) quas, quibusve verbis tibi gratias agam, Nobilissime Heinsi, equidem non invenio. Quid enim gratiarum digne reddi possit pro collatae in nomen alioquin obscurum et celebritatis, et profecto immortalitatis beneficio? Tu autem dum id meritis quibusdam meis tribuisse facunde publiceque praedicas, effecisti sane, ut iam inde omnibus constet (quamquam et iam antea de eo manifesta fides) uti ingenio ac doctrina, sic modestiae et humanitatis laudibus re, quicquid usquam est eruditorum, gloriose exsuperare. Senatui quoque nostro perquam grata fuit honorifica illa memoratio dignitati, meritisque tuis ante hos undecim annos praestiti qualiscumque officii. Sed avocant me negotia, nec licet uti volebam, ac par erat, in campo depraedicandae ingenii morumque tuorum generosae liberalitatis latius exspatiari. Unum id ad do ut te rogem, ne graveris indicare, quis ille fuerit Cassus, quis Santra, quos in Saturnalibus tam ingeniose irrides; quis porro Macrinus, in quem exstant (ut et in Mamurram, sed puto pro eodem habendos) Menagii lusus, et cui acres Scazontes olim intorsisti; quis denique (si id scire fas est) Amicus ille Batavus, cuius eximia carmina leguntur ad calcem operis tui, et an idem is auctor sit Elegiae. De Alastore omnia fatis sunt liquida. Antequam finiam, dic, quaeso, Gronovius noster quid agit? quinquennium iam est, quod mihi non

scribit, quamvis subinde compellatus. Nescio an referri debeat inter eos, de quibus in Epistola ad Ill. Virum Conradum a Beuningen blande conquereris. Ego tamen facile excuso virum studiis pertinaciter deditum, et veteris sodalis studiorum dudum transfugae, inter celebritatis suae quottidiana incrementa, ut sit, obliviscentem. Salve et vale feliciter amicorum meorum, meumque pariter columen ac decus. Dabam Gedani. a. d. 12. Septembr. Anni Gregoriani 1666.

Viro Illustri et Magnifico Dno. ADRIANO de LINDA, Praefecto Mirachoviensi, Praeconsuli Seniori, Praesidi S. P.

COnstitueram pro mea erga te observantia domi tuae defungi officio, quod lugentibus amicis praestari solet, cum ad Mirachoviae Tuae amoenitates secessisse Te nuntiatum est. Supererat itaque, ut per literas exsequerer, quod coram non licuit. Sed quia fere semper magis sollicita est scriptio, quam sermo inter praesentes, et intercurrerunt res atque negotia perplexa (de quibus puto aliunde tibi indicium factum) quae animum et tempus ad eam rem liberum vix concederent, prope fuit, ut istud quoque consilium abicerem. Quod tamen revocavi aut retinui potius, postquam re exactius perpensa arbitratus sum, non tam consolationis te egere, utpote in Philosophia Christiana eximie versatum, et,

si quid triste incidat, solatia ex Republica, et eruditis meditationibus rectius petentem, atque idcirco prolixa allocutione opus non esse, quam me non posse fere sine flagitio praetermittere, quin quam Optimae Matri Tuae viventi merito suo debui, ac conservavi semper venerationem, eadem defunctae quoque manes quamvis festinata scriptione, religiose tamen pieque prosequerer. Ornamenta virtutum in Matrona illa incomparabiliter, dum vixit, conspicua, quia publice celebrantur ab omnibus, commemorari a me necesse non est, et, si velim maxime, non vacat, ut dixi, nec, si vacet, illis digne depraedicandis par suppetit scribendi facultas. Contenebo me itaque in eo, quod me, meosque propius tangit, et a me dissimulari iustae gratitudinis ratio vetat. Anni sunt viginti duo, cum vocatus ad amplissimum Syndici munus in hanc Urbem veni, adsignataque est mihi prima habitatio (donec domus Syndicis destinata evacuaretur) in illa aedium Tibi Paternarum parte, in qua et ipse natus es, et laudatissima Mater Tua non ita pridem diem suum placide, sancteque obiit. Quod vero tunc reliquas partes ipsa incoleret, factum inde est, ut ego et Uxor mea gratissimo plane ac per honorifico contubernio cum ea coniungeremur. In quo praeter alia humanitatis et benevolentiae officia, quae sumus experti, illa potissima fuit felicitas nostra, quod Uxori meae adhuc iuvenculae, tum peregrinae, et hominum, morumque in his locis ignarae, contigit, statim ab initio in tam honoratam, tamque amabilem novae Oeconomiae, novaeque inter ignotos, ignotasque consuetudines magistram incidere, cuius blando ac

benefico ductu alterius huius patriae suae institutis opportune insuesceret. Fructus, quem inde ego aeque ac uxor tulimus, incomparabilis, et passim occurrit in oculos, neque cessabimus, dum spiritus hos regit artus, felicitatem hanc nostram, et Optimae Matris Tuae benevolentiam inusitatam, planeque maternam grata constantique commemoratione extollere, atque devenerari. Ex illo porro tempore nemini potuit esse obscurum, quam non desierit Mater Tua continuare hunc intimi affectus honorem, cui vicissim uxor mea observantiae suae cultum perpetuo approbare studuit. Adeo ut si ipsa, uti filia adoptiva luctum hunc vestrum ad se quoque pertinere existimet (uti profecto uterque existimamus) id bona vestra cum venia eam facturam, nec quemquam, qui utramque noverit, improbaturum confidam. Qui quod sepulcrum, quod ante annos complures mihi posterisque meis aere meo coemi, admirabili, planeque improviso casu contigit esse proximum sepulcro vestro avito, quo et cineres Maiorum Tuorum continguntur, et in quod nuperrime Mater Tua illata est, saxis sepulcralibus inter se, nullo separante, contiguis. Subita sane animum meum, cum nuper celebraremus [(transcriber); sic: cremus] exsequias optimae feminarum, quamvis inter tristia, suavis haec in ipso transitu cogitatio, fato quodam factum esse, quod cum qua mihi, meisque prima, eaque iucundissima in hac urbe contigisset cohabitatio, iuxta eandem habitatio nobis destinata fuerit postrema: quid dico destinata? Cum dudum iam in vicinia illa collocati, depositique sint, ipsique cohabitent duo filioli

mei, quorum alterum illa ipsa Honoratissima Mater Tua, alterum Tu, Vir Generose, ex sacro fonte levastis. Vides quo me provexerit contemplatio earum rerum, quas una cum memoria sanctissimae Matronae, intra gratae mentis penetralia iure meritoque recolere debui. Tuae erit indulgentiae ignoscere festinationi, et hanc qualemcumque debitae observantiae significationem aequi bonique facere. Vale feliciter. Gedani a. d. 27. Sept. 1666.