dram001
DRAMATA SACRA COMOEDIAE ATQVE TRAgoediae aliquot e Veteri Testamento desumptae, quibus praecipuae ipsius historiae ita eleganter in scenam producuntur, ut uix quicquam in hoc argumenti genere, iuuentuti Christianae proponi utilius possit: magna parte nunc pri mum in lucem editae. Earum uero Catalogum sta tim a Praefatione inuenies. BASILEAE.

dram002

dram003
STVDIOSIS ADOLE- scentibus, Antonio et Bartholomeo Saileris, clariss. uiri domini Hieronymi Saileri filijs, Ioan. Oporinus S. D.

ARISTIPPVS interrogatus quo modo differret ho mo doctus ab in- docto, grauiter re sopondit: Sicut equus domitus ab indomito. Voluit significare uir sapiens, ut quemadmodum ho- mo ineruditus rapitur suis depra uatis affectibus, quasi per deuia et praecipitia humanae uitae, tan- quam equus indomitus ac praefra ctus: sic etiam qui est liberali do- ctrina excultus, praeceptisque phi losophiae mansuefactus, non mo do ut in hac uitae consuetudine cum quadam suauitate ac digni-

dram004
tate inter homines uiuere posit, magis erit accommodatus, sed e- tiam sibi et toti reipub. ingentes adferet utilitates. Nam qui gu- bernacula tenent reipub. homi- nes ineruditi, quid aliud queso ui deri possint cum pro tribunali se dent iudicaturi de grauissimis con trouersijs, quam quod uulgo di- ci solet, canis in balneo? aut iuxta Aristippi quoque sententiam, la- pis super lapidem? Vera profe- cto eruditio in primis utilis ac ne cessaria est ad omnem uitae functio nem, quam uerum dram007
Christiani sunt, sed etiam quiin- ter ethnicos meliores fuerunt, san- guinem suum profundere non mi- serum, aut pertimescendum, sed gloriosum quoque, aut etiam expe tendum sibi putauerunt. Haec uos perpetuo cogitare decet optimi adolescentes, hec sine intermissio ne meditari: et quoties in manus sumitis uestros libellos, toties ar- ma uestra, et quasi diuina quae- dam instrumenta uos accipere existimate, ex quibus doctrinam uerae religionis percipiatis, et om nem praeterea liberalem eruditio- nem uobis comparetis: quarum cum altera ornabitis olim Eccle siam Dei uestro exemplo et do- ctrina, cum altera uero rempub. etiam prudenter atque utiliter ad- ministrabitis cum magna, Deo

dram008
bene fortunante, dignitate. Vt au tem utr%-que hoc adipiscamini, om nia uobis domi forisque parata sunt, quae ad summam doctrinam cum singulari etiam uirtute ac pie- tate coniungendam uideri cuiquam mortalium possunt necessaria. Vestri enim ambo parentes, quo- rum uirtutem ac pietatem quoti- die cum ingenti admiratione de- betis intueri, duo clarissima lumi na sunt, quae ad capessendum ala criter et animose studium uirtu- tis acpietatis, quasi in sublimi at- que illustri quodam loco posita uobis praelucent. Nam pater ue- ster, uir clarissimus, nihil omnino praetermittit, eorum quae ad institu tionem uestram putat esseutilia, aut ne cessaria, ut uos quamplurimum eru ditione, uirtute, ac pietate caeteris

dram009
uestri ordinis adolescentibus prae- stetis. Mater uero ea excellit pie- tate, prudentia, et integritate, e- amque in omni actione tuetur gra uitatem admirabilem, ut uel haec sola saeculi nostri ornamentum uideri possit, quae in istis summis uirtutibus cum antiquis illis He- roinis conferenda uideatur. Vosip si testimonium illi praebebitis lu culentum, quanta cura et solici- tudine uestram teneram aetatem instituat, quanta pietate illa ipsa precationis formulas uobis quo tidie prescribat, quanta grauitate orationis uos et totam familiam ad amorem religionis, ad studium uir tutis soleat cohortari. erit pro- fecto anima istius mirandae atque imitandae heroinae custodita qua si in fasciculo uiuentium apud De-

dram010
um, sicut alloquebatur sancta illa mulier Abigail Dauidem regem: cuius mulieris simulachrum haec mater uestra repraesentat euiden tissimum. Cum uero tanta uirtu te procreati sitis adolescentes, ne- quaquam satisfacere poteritis ue strae, quam de uobis conceperunt boni omnes, expectationi, nisi pietate ac eruditione reliquos ae- quales uestros longo interuallo superetis. Nam a talibus parenti bus degenerare, uobis sane fuerit turpissimum: eorum autem uir- tutem superare, cum gloriosum, tum etiam pulcherrimum. Per- moueri sane debetis imitatione paternae uirtutis, uestraeque digni tatis cogitatione, ne qua contin- gat, ut sedentes in publica sapien tum hominum congregatione.

dram011
cum gubernatio reipub. uestrae industriae permittetur, lapis su- per lapidem sedere uideatur.

Quod si ab hoc exemplo uirtutis domestico uestros oculos defle- ctatis, foris quoque uidebitis non paucos eruditione ac uirtute pre stantes, apud quos certissimam pene opinionem de indole uestra concitastis: quorum aliquos ego noui minime sane uulgares, qui ut uos augere possint omni or- namento uirtutis ac doctrinae, so licite procurant. Peruenietis au- tem ad istam quam parentes ue- striatque omnes boni optant eru ditionem, si scientiarum studia, omnesque uiros eruditos, non so- lum amabitis, sed etiam cum admiratione quadam tanquam caelestia numina intuebimini.

dram012

Nam ut grauissime docet Socra- tes apud Platonem, iuere.

dram056
Quae iam parata est, scelere linquetur domus. Tremenda caelo pariter ac terris mala Conspicio miser, ah grauior exurgit dolor. Euersa spes est funditus, regna occidunt Haec nostra, nobis nulla restabit fides. Ah quod nefandas hauseris statim dapes. Nechoc satis, quid? fuerat hic animus tibi Instruere similes inscio uiro cibos, Similque leto sternere. hoc unum potest Sciri, de distimortis hanc caussam meae. Nec effugis tamen, prior tanti mali Autor misera. nunc luce non grata fruor, Trepidante semper corde, non mortis metu, Sed sceleris. o bone Deus, haec quae fata sunt? Mori iuuabit, poena nam grauior nece est. Extrudimur, mentemque deserit quies. En fraude capta, me capere non desinis. Nunc huius horti quis per annorum uices, Totoque in aeuo poterit delicias senex Referre tot, quas unus eripuit dies! Poenas luemus pro tantis meritis, scio. Quid ipsa faciendum putas? dic libere. EV. Hem mi uir, nos pudenda nostra frondibus Tegamus. AD. Adsunt, faciam subligacula, Ne nos Deus nudos uideat incedere. EV. Recte mones. et hic ficus folia tibi Sumas, mihi parabo rite singula. AD. Ah suasor ille pessimus Serpens tuus

dram057
Consilia suggessit: quid illi obtemperans Demum malo accepto sapere stulta incipis? Audire uisus sum Dei uocem sacram. Fugiamus hinc, abscondentes sub uepribus His paululum, uideat ne nudos esse nos. Nec confitebor, dum latere quiuero. Facti pudet quidem: nec id reddi potest, Factum quod est semel. Sequere tu uxor mea: Sub haec folia repere libet, quod optimum est: Si forte quaeret hic, ne inueniat ipse nos. ACTVS TERTII, SCENA PRIMA. Lucifer. Belial. Sathan. LV. Euge bone, rem nunquid bene expediuimus Ex instituto animi, nostra sententia? BE. O optime, nec pote quidem melius fore. SA. Abi, uirum te iudico, functus tuo (Vti decet fortes) officio sedulo. LV. Hac unica caussa debetur gratia Soli mihi auobis, quod impetrauerim Quae nullus ausus aggredi, uel peragere. Quod angeli, Deusque maxime dolent, Sibi molestum quoque futurum perpetim. En habet Adam: quid gloriabitur sua Felicitate, prae nostro infortunio? Cecidit, uterque morte damnati iacent. Inobedientes sunt Deo facti, rei

dram058
Praeuaricationis. Et satis quidem Videbitis poenae sequi, nulla mora. SA. Heus tu fatere quo modo seduxeris, Dic inquio: mirum nisi percallido Consilio opus erat. Quid? solus congressus es? Vel lubrici serpentis usus es opera? Rem ipsam dolo nobis nullo effare ordine. LV. Illuc reuerti certum, et conata eloquar. Rerum malarum facilis est persuasio. Principio ut ipsam egressam conspicio foras Solam mulierem, absente longius uiro, Suborno Serpentem: statim sequitur meum Consilium. abit, doctus fuit quid diceret. Caepit mulieri illud uoluptatis genus Laudare, quod placebat unum maxime: Et increpat utriusque somnolentiam, Cur non suis rebus prospicere consulant: Cum dis sacile fieri possent, si modo uelint. Monet arboris uetitae uim tantam fructibus Inesse, quo ligno nil unquam suauius, Aut dulcius, per omnes horti terminos Crescat. iubet malum gustare, et carpere, Monente me, qui cuncta praesnes subdidi. Et hac superbia persuasa, protinus Gustauit e ligno sacro, uetito sibi: Et obtulit malum uiro, qui comme dit. Deus uolebat esse uir cum femina, Bonum et malum scientes praeter caeteros.

dram059
Successit ille mihi dolus feliciter, Obnoxius maritus est cum coniuge Factus sua, poenaeque subiacent graui. Ipsus miser nunc deflet trestes exitus Frustra, nec unquam deprecarier licet Culpam, stat animi rata Dei sententia, Poenas luent temerariae superbiae. Illis tremunt ira Dei praecordia, Instat metus, tristisque membra dolor ferit. SA. Et ecce dij sunt facti Adam, atque uxorsua, Norunt bonum malumque probe cernere. Vbi morantur nunc, dei clarissimi? LV. Nudi iacent absconditi sub uepribus, Folijsque contecti arborum, Deum timent. Fugiunt, sui pudetque facti turpiter. BE. Obene quidem factum, beasti me tuo Tam nuncio laeto. mihi melius erit Nunc, quod habeam socios grauis poenae meae, Et posterorum maximum nuerum, nec hoc Facile abolebitur, triumpho splendide. Scio, dolebit hunc genus honunum diu Casum. sed actum aget: quisquis caussam dedit, Hic ora frenis domita substrictis ligat: Stimulus grauis peccati, nescit quicscere. BE. Ilicet, Adamque gloriare si lubet, Quae sint tuae uoluptatis genera refer, Quibus nec integro die datum est frui. Ingressus es uix, egredi nunc incipis.

dram060
Me me puderet paruulae tam gloriae, Si non frui daretur amplius mihi. LV. Ridebimus, parta est nobis uictoria: Trium phus insuper ducendus agmine Armis decorato, quod uicimus genus Hominum. quid est, solidum si non hoc gaudium est? SCENA II. Raphael. Michael. Gabriel. RA. Ah quid querar? scelere doleo fratre nouo. Tam negligenter agere, tantam ne decet Rem? Vah pudet me criminis, Adami loco: Ipsum uirum auscultasse stultae mulieri. Quem sibi Deus similem primo creauerat. Fastigio cecidisse tanto gloriae. Qui fuerat immortalis homo perenniter Formatus ex sola diuina gratia. MICH. Miris, uide, diabolus hunc circumde dit Suis dolis: fallacijs imponere Non destitit, postquam semel id inceperit, Donec sub illa spe maioris praemij Abduxerit captiuam. allexit subdole, Suggessit ut mulier sapere deposceret, Quae dignitatem uincerent longe suam. Inftata tandem spe fallacij perdidit, Quod erat potestatis suae. Namque antea Aeternam habebat uitam, illa nunc excidit, Pomum boni malique postquam commedit: Vnde oculi aperti sunt, quibus praesentia

dram061
Cernunt, uagantur: et cum se nudos uident, Fugiunt, quasi quicquam latere possiet Deum, qui habet iustum oculum cuncta cernere Absconditum cui nihil fit orbis circulo. GAB. Nec ipsa contenta fuit, et uiro dedit Malum: quid o mulier fecisti pessima? Quare doloso accepto consilio, sacram Legem Dei pedibus conculcasti tuis? Vnde tibi tanta intemperantia uenit? Quo luxus insuper tuos sensus tulit? Nonne satis hac fruitione splendida Frui, bonorumque omnium pomarij Dominam esse te? quid amplius? nil defuit Ad commo dum uitae tuae, temeraria Etiam ausa contrectare interdictos cibos? Quanto satius erat fame tabescere, Quam noxiam hanc admittere imprudentia? Habita fide uerbis, tibi quae dicta sunt A callido serpente suasu daemonis, Decepta permanes, serpens immunis est. Cuius fideliora consilia putas, Quam sint Dei mandata, commodo tuo Sancita. Nunc decepta cum sies sciens, Nulla quidem ucnia digna es. Quid cogitas? Qui consuluit haec Serpens, tibi subditus Erat, neque eiusdem naturae ut credere Oportuisset illi tanta: denique Suberat potestati tuae, tuum fuit

dram062
Mandare Serpenti, iugumque imponere: A' quo tibi iam tanta constructa est lues: Quare perire maluisti funditus, Te ipsamque penitus o misera confundere. Quare relicto illo cuius facta uxor es, Ad cuius auxilium producta primitus, Cuiusque dignitatum semper particeps Fores, et eiusdem cum quo es substantiae: His singulis spretis, societatem eligis Serpentis, hostis nescij miserescere: Vt a Diabolo per illam bestiam Persuasa, sequeris Deo contrarid. Nec si es auersata consilium illius, Vt de cibo uetito ausa sies edere, mali Caussam dedisti, ductaspe uanissima. RA. Sise modo solam duxisset perditam, Honore maximoque priuasset suo, Parum esset. at quod perdidit secum uirum, Tantae ruinaeque socium fecit sibi, Miserandum erit, semperque abominabile: Cuius saluti adiutrix esse debuit, Eius fit inimicissima omnium quidem, Et reddit infensum diuinae gratiae. Quae insania hanc induxit, ut tantum ausa erat Facinus facere? quamuis uicem doleo uiri Tantum: ipsa namque precuim ob stultitiam serat. MICH. Non sat fuit forsan, beatam degere Vitam, omnibusque in paradiso crescentibus

dram063
Frui, nisi maioris etiam gloriae Fastigium pertingeret, mulier nequam. Sed hoc scelus poena graui nouit Deus Vlciscier, uirum ne impune luserit. GA. Quare suam uitam uocant in exitus Dubios, uir et mulier, nimis quorum dolor Serus futurus est, et paenitentia Nulla iuuat. malus quin hostis interim Ridebit affatim, quando illos prospicit Lapsos. nefanda fraude turpiter sua. MICH. Ergo uide a quanta deiecti gloria, Ad uilitatem miseri sint turpissimam, Antea qui erant uita terrestres angeli: Quorum potestati fuerunt omnia Subiecta, quorum imperij fines clauserat Orbis cauus late reges per omnium Circumferentias, quas mun dus continet. Quid? imper abant caeteris qui bestijs, Vni creatori suo et Deo negant Seruire. dominatum exercebant inferum, Tamen recusant Dominum rerum agnoscere, Cuius manu facti fuerunt, negligunt Eius subesse mandatis, uel uiuere Iuxta uoluntatem Dei ter maximi. Dominum time, patientem, quamdiu datur, Ne sentias seuerum posthac iudicem. At quem iuuat peccare turpiter semel, Hunc propia segnicies subagitat mentis, aut

dram064
Temerarij actus, aut uitaeque uanitas Sic mancipat uicijs, ut iam sit omnium Materia peccatorum, et seruus impudens Iniquitatum, falsorumque criminum Minister, omnis culpae seminarium. Quare suo pro merito expectet praemium: RA. Et ecce progreditur Deus, quid nescio Circumspiciat, expectandum hic est paululum. Quid fit uidebimus: peccato irascitur. O homo, quid ipse fecisti? iudex tuus Venit, tibi magnum daturus est malum. SCENA III. Deus. Adam Eua. DE. Heus heus Adame, ubi es? quid agis? ubi es? ueni. Tacent, et ora pallor albus inficit, Mentesque perculsae stupent, arguit timor. Putas'ne quod latitantem te non uiderim? Prodi. AD. Domine, post quam tuam uocem audio, Exterritus, me abscondi sub pomarij His frondibus, quia nudus incedo miser. DE. At nuditas tua haec creaturae est mea, Nun quid tu eam ut rem turpem damnare ausus es? AD. Non. DE. At scio quod nuditas confuderit Te, non mea haec uox terruit. Quid denegas? Et conscientiae stimulus hoc arguit. Quid te ipse lacerans tam meum aspectum fugis? Mens tua scelestum facere, non casus solet. Haec est fuga tua, hinc lachrymae illae fluunt tibi,

dram065
Ille est pudor tuus, geris quem pectore. Dic unde didicisti, esse nudum? Quid hoc? Nescio quid est, tibi times, membraque tremunt. Nihil grauius est, crede conscientia Ex lege territa Dei, male conscia Sibi. Quid? arboris'ne fructus commedis Vetitae? ego qua interdixi sola serio Ne sumeres tibi? nunquid haec lex est mea, Quam tu procax transgressus es? quoniam pauor Ille tuus ostendit, reumque te iudicat. AD. Domine, fateor, edi fructus ex arbore Vetita. DE. Scio legis inobediens meae Transgessor es. Num effugere manus putas Meas? fugit semper peruersus impius Culpa sua, atque persequente nemine: Et pessimus feruet sicut tumidum mare. Nec est amica pax, nec est tranquillitas Commoda. Malum qui fecerit, lucem statim Odit, nec audet progredi, se surripit. Ita tu fugis oculos meos, tenebras amas, Et irrepis sub umbras frondium nigras. Haec est enim peccatinatura, ut statim Cupiat in oculto manere proxime, Nec innitentem lucem quoque ferrier. Cur hinc fugis duris contectus inguina Perizomatis? Quare fugam, dic mihi, paras? An te putas tutum sub frondibus fore? Quem ferrei montes, nec ulla ianua

dram066
Seruare possent immunem: quid cogitas? AD. Angustior mundus erit, quam ut tutus siem. DE. Crede mihi, qui timet, non pudefieri potest: Iustusque quasi leo fit ipse confidens: Rectaque conscientia uiuit pius. Non effugit Deum, diu qui latuerit: Absconditus nec est Deo, qui effugerit. Cur tam bonus uidebaris, quando tibi Praeceperam, ne fructus eius arboris Ederes? quis haec putasset omnium? nihil Veritus meam uocem, ut dicis: quumque antea Audire me dignatus es cum gaudio, Quis iussit ut pomum tibi decerperes? AD. Haec ea mihi quam iunxisti, pomum dedit, Et prima come dere iubet dulcissimum Malum quidem. Nec ego, sed ipsa corruit Prius: sequutus mitior charissimam Sum coniugem: et nisi dedisses, non erat Factum: tum amorem coniugalem praetuli. Edi, quid uidebam nocere illi nihil, Nec esse mortiferum putaui maxime, Nullamque culpam subsequi, certus fui. Ergo quod hic peccatum est, imprudentia Peccatum erat mea: mulier causam dedit. Hoc est penes te: si placet, damna ream. DE. Vbi est ea? AD. Ecce Domine ibi est. DE. Ehem bona, Quare mulier hoc fecisti? quid'nam taces? EV. Decepta sum a Serpente, commedi, impio,

dram067
DE. Quoniam istuc ipse Serpens feceris, modo Maledictus eris inter animantia omnia, Terraeque bestias, super pectus tuum Vitae diebus omnibus gradieris, et Cibus tuus puluis futurus turpis est. Et insuper tantas inimicitias tibi Cum muliere excitabo perpetuum graues, Interque semen eius et semen tuum: Id conteret tibi caput, tuque atteres Calcaneum illius, graui odio simul. Quaecunque tibi fuere communia prius Cum homine, statim nunc eicctus consortio Eius, quasi ex mensa, propter crimen tuum: Adeout ne pomo, uel dulci pyro tibi Vesci liceat, immo rudem terram cibum Habebis. In te tua multum mutabitur Natura, nec retinebit illam pristinam Vim, qua creatus eras statu sub altero. Audi mulier, et quid posthac faciam tibi. Tuum dolorem multiplicabo plurimum, Si quando grauida eris, feresque liberos, Paries eos omnes dolore maximo: Et sub uiri potestate es posita tui, Ipse dominabitur tibi omni tempore. Dominus tuus erit, tu illi contra subdita Viues: uiri iugum feres, nil mussitans. Ast liberos illi dabis charissima, Benedictione diuina facies patrem.

dram068
Sed interim partus grauis, periculo Plenus suturus omnis est, culpa tua Retinebis attamen uiri sexum tui. Hoc te quidem dum uiues consolabit, Quia ex tuo nascetur olim semine Semen, quod huic Serpenti conterat caput, Qui tibi dedit caussam infortunij illius. Tibi porro Adam, quid ego uelim, paucissimic Dicam. Quia tuae uxoris audisti lubens Vocem, obsequuius insuperque es iussibus Eius, licetpraeceperam tibi antea, Non commedes (dicens) fructus scientiae, Qui sunt sub ipsius medio pomarij: Hoc negligens sumpsisti, quod placuit tibi Edisti, et in nihilum putas haec me loqui: Maledicta terra propter hoc facinus tuum. Nam proferet spinas, dabitque tribulos, Et germinabit zizania cunctis locis, Dolore commedes diebus omnibus Cibos tuos, herbasque campi deuorans, Errabis incertis locorum sedibus, Sudore uultus pane uesceris tui: Donec sub illam, de qua primo sumptus es, Terram reuertaris. quia leuis puluis es, In quem reuert eris uicissim postea. Terra ex sui natura fecundissima Est, innocensque ferret omni copiae Quod optimum foret: sed impeditur hac

dram069
Maledictione, quae scelera propter tua Mala est, agri incipient statim sterilescere, Tuique criminis campi poenas luent. Cum nulla pars terrae sterilis antea fuit, Fecunda quin, et fertilia passim omnia: Nunc nil minus, meatuum clausa est uia. Pauem tibi lassa tua quaeres manu: Sudoribus cibos parabis corporis: Labore uitam transiges grauissimo. Nullus calamitatum finis tibi datur, Praeter ferocis terminos mortis tuae. Namque est futurum, utque resoluaris denuo in Glebam, tuisque meritis sumas praemium. Sic est tuus lapsus de uita in pallidae Mortis graues poenas, in morbos plurimos A'sanitate, soliusque iniuria Tua: feras, culpare quod nunquam potes. Fit uita nulli mancipi, sed omnibus Nunc usui conceditur, nec amplius. Haec uestimenta pellicea feci noua, Induite uos, ornati pulchra chlamyde. Ecce unus ex nobis Adam ille factus est, Sciens bonum et malum. Elegantes dij: uide. Nunc ergo, posihac forte ne suam manum Mittat, sibique sumat ex illa arbore Vitae, ac edatque uiuat aeternaliter, Abi Raphael, et quod uolo fieri face. Expelle protinus uirum cum femina

dram070
Ex hoc uoluptatis loco, iube exeant Nulla mora paradisi sacros terminos. Abite, terram colite, de qua estis prius Sumpti, periculis subiecti plurimis Eritis, ego uidebitis quid possiem. Quid feceritis, ibi docebimini probe. Illis prohibui ne fructus attingerent Mortis: sed haec frustra sunt dicta singula, Nec abstinebant a proprio suo malo. Quare profecto curandum est, ne postea Etiam arborem uitae tentent consumere, Vt fata praeter uiuerent longissime. Abite, dixisatis, haud ulli in posterum Licebit hos paradisi fructus tangere. Multo minus gustare: stat sententia. SCENA IIII. Raphael Eua. Adam. RA. Exi hinc Adam, quae sit Dei sententia Intelligis: quin coniugem una ducito Tecum. Mora nocet, exite hinc: nullus locus Hic diutius uobis manendi linquitur. Quo uos pedes ferant, uide sub tempore. Nobis nihil curae amplius, quo commode Viuere tibi detur loco: merito tuo Tam splendidae ius sedis amisti sacrum. AD. Hem, mihi quis est finis miseriae? perditi Quid fecimus? uel quo ibimus? nullus mihi est Notus locus totius orbis, insuper

dram071
Nec quidsub illo scimus fiat tramite. RA. Heus nihil agis, cunctationem quid petis? Frustra est, eas, aduesperascit proxime. Tempusque postulat, claudendus hortus est, Post cautius, sultis, mercari discite. Verum memoriam praeteritorum amittere Caue, ne quod de gratia Dei datur, Temere aliquando amittas, curandum tibi. AD. At quo ibimus? duc nos parumper, optime. Vel redde comitem. fugere cur solos iubes? RA. Quasi locus desit sub orbe maximo. Abi. Veni Cherub tuo cum flammeo Gladio, uiam ligni uitae custodias. Ne quis subintret, diligenter uideris, Remoue procul quisquis propius accesserit. Ne quando Adami quaesituri patriam Posteri, sequantur huc uetera uestigia. Haec est Dei uoluntas nostri sanctior. AD. Quando redibimus, reduc quaeso cito. RA. Tace modo tu. de istoc cum usus uenerit Vidcbimus quid opus sit: nunc istuc age. AD. Peccata coniugis num ego dissoluam? RA. Doceat maritus coniugem, non est meum. Iam exisse decuit, quid seris fando moras? AD. Supplex recedens illud extremum precor, Ne culpa natos matris insontes trahat. RA. Originis peccata sufferent tui Tam liberi, quam sucessores omnium.

dram072
Quandoquidem ambo exibitis pomario.a Posthac cauete plurimum, uigilabitis Multum, qui horam qua uenturus est Deus Nescibitis: praedictum sit uobis uolo. AD. Abeamus ergo, quando uisum ita est Deo Nostro, quis illi unquam resistet omnium? EV. Hem mi uir, haec quae uita nostra dic mihi Futura sub rerum tanta ignorantia? Periculosa quidem uidetur maxime. AD. Exulfugio, me quippe iam poenae expetunt. Quis iste, celerem concitus fugam facit Sahan doli magister, et uanissimus. Stat ecce Titan dubius emerito die, Miratur hanc fugam: nec ulla pax dari Potest, aegestas turpis est, magnum scelus Commisimus nostra peruersa audacia. EV. Vnum est tamen quod consoletur exulem Me, scilicet successio per posteros, Quorum data est utrique nostrum firma spes. Quid tibi timendum est? pone iam trepidos metus. AD. Ponam. Sed haec uita interim plenissima Curarum erit, laboribus circundata. Terram colemus fructuum caussa rudem, Sterilemque factam ob nostra solum crimina. Porro mihi deinceps uxor unica Futura, quare sacro semper nomine Euaque uocaberis, ceu mater omnium Viuentium. Serus quid hesperus ferat,

dram073
Nescimus. Omnis terra forti patria est. Vale, locorum Paradise amoenissime. EV. Ego necis, uitaeque consors ero tibi: Quocunque abibis, te sequar comes unica. AD. Sequere. Facis quod te decet, coniunx mea. SCENA V. Cherub. CHER. O quanta calamitas sequitur Ada scelus Inobedientiae, miser andum seculum Eius, quis enarrabit hunc lapsum grauem? Quantum periculi miser sibi colligit, Deprensa culpa eius? Quis omnium potest Tantum expiare sceleris? o syluae, o ferae, O caelum, et o mare, et quic quid'nam illic erit Viuum, dolete fatum hoc omni tempore. Quanto fuisset satius, hoc oper am dare Vt uiueres Deo, quam intemper antiae Tete dares? Proh dolor, Adam manu sacra Compositus, et rerum dominus unus quidem, Praeterea homo immortalis ab ipso Deo Cretus, Deoque familiaris, incola Sanctissimus paradisi, cultor omnium Crescentium, soli datus custodiae Horti sacri, tam grauiter poenas incidit? Ob noxiam, ut videtur forsan, paruulam: Crimen inobe dientiae peius dolet Ipsi Deo, quam quod erit unquam maximum. Verum nec is solus qui peccauit, luit

dram074
Poenas: sed etiam terra quae nihil nocens Fecit, graui maledictioni subiacet. Domine Deus, quam admirabile nomen tuum est In uniuersa terra, et in caelo supra. Qui cuncta regis, solus tenes, dominaris et Orbi, et quod ipsa terra sub se continet. Hostem tuum uerbo necas, et conteris Dolos, ut hostibus tuis uirtus tua Sit nota. dextrae omnipotentis uires tuae Cognouimus, mundi spaciosa ubi uolumina, Aut uidimus rutili caeli flammantia Sidera, tuis manibus sub orbe condita: Sensus subit nostros statim admir atio, Quae'nam manus faciat haec? ergo talia Cum facias, homo quid inanis est curae tibi? Quem dotibus dignum putasti talibus? Locasti Adam dilectas interres tibi. Nec idsatis fuit, corona ornasti eum, Dominumque super opera instituis hunc omnia Manus tuae, qui cuncta possedit simul. Paulo minus minuisti eumque ab angelis, Imo tui similem, post te quoque feceris Ipsum secundum, quod nec nobis contigit. Armenta, pisces, uolucres, bestiae, ferae, Omnia pedibus eius fuere subdita. Quam gratus ille possessor fuit, uide. Legem recusans unicam, posuit iugum. Quantum boni tulisset homo, sinon Adam

dram075
Lapsus fuisset Protoplastus perdite? Infausta certe nimium erit, lachrymabilis Mortaliumque conditio. Quae filijs Adam quies futura? quae est securitas? Maerore, luctu, gemitu, uoceque lugubri Peragent dies suos, ueteris umbram uident Vitae: nec hoc integrum illis conceditur, Hostis generis humani nunquam desinet Circumuenire posteros percallide Astu, dolisque fraude nouit optime, Nunc a sinistris, nunc adest a dexteris. Donec capiat, oppugnet, prosternat suis Fallacijs quam plurimos Quis illius Dolos, furorem, machinas, artes nouas Depinxerit? mille artifex, omnia probat. Quis se putabit a tot, atque incursibus Tantis, fore omni tutum puncto temporis? Nemo est. Adamum suasu mendacissimo Mortalium primum expulit tanto loco. Cui uita nondum criminis fuit rea. Quid de suis fore successoribus putas? Quorum caro infecta est Adami crimine. Propter quod omnis terra noxium feret Loliumque auenas steriles, urticas rudes. Etiam uenena, noxiasque bestias, Quae propter illius peccata inuecta sunt In uniuersos mundilate terminos. O quam fuisset uita felix, antea

dram076
Quam lapsus erat Adamus, omnium malo. Possessor horti splendidi, solus fuit. Vbi aura spirans salubrior, mali insciens Odoris, aqua fecundior, fructiferaque Mage terra, neminique noxiae ferae Viuunt bonorum commodo, robore uigent. Nunc saeuus Auster cuncta disturbat freta, Placidumque pelagus tumida tempestas agit, Tremuere terrae, fugit attonitum pecus Passim per agros, domini Adam non amplius Memor, latet nunc omnis in saltu fera. Imperia soluit, seque luctatur iugo Eripere: cecidit quonium Adam, praesentiunt. Sensere facinus hoc caelum, et magnum mare: Equidem malorum maximum hunc cumulu reor, Si abominanda casus optata efficit. En improbo labore terra ar abitur, Et uix sudore maximo fructus dabit, Si modo boni quid proferat homini usui. Omnia Dei ira deformata sunt nimis. Vbi prius recubabat, et amoenissimas Adam inter arbores, pratorum gramine, Campique floribus, fragrantibus rosis, Herbisque passim dulcibus perambulans: Illic rudes herbae, sentesque pullulant Hodie, molestum crescit urticae genus In copia tanta, ut si quid boni uenit, Fere obruatur hominis cum dispendio.

dram077
Hoc tu malorum machinatrix facinorum Eua efficis, donec uirum seduxeris. Cui feminea nequitia ad audendum omnia Innata, nulla famae memoria est bonae. Hoc dedecus nunquam, uel uix absterseris, Nec ipsa perpetuo impunita iam manes, Poenam feres tuo peccati in corpore. Labore magno cum uiro panem tuum Quaeres, eoque uesceris sudoribus. Quae caussa tanti criminis uos implicat? Ambo noui tam mundo, quam loco hospites, Et incolae cura soluti obambulant, Gaudent, nihil malique suspicarier Visi, fruuntur fructibus cum gaudio: Amoenitate tanta uir cum feminae Sperant in aeternum frui, mox concidunt. Namque adfuit commotus inuidia malus Hostis, status hominum tam felicissimi, Suggestione falsa primo mulieris Illexit animum in ardorem legis Dei Superandae, at illa suasit haec eadem uiro: Sic fit, quod ambo uetitos fructus ederint. Vtomnibus caecus uitijs inest amor: Ita quoque futurum despicitur omni modo, Et in breuem suadent fructum praesentia. Damni libido semper in uetitum ruit, Secura poenae, dum mora est lucro, utile Putatur instans, serum creditur malum:

dram078
Donec futurum damno praesens obruat. Sic Eua boni praesentis ex dulcedine, Nihil uidet quid sit uenturum proxime, Rapit, uiro porgit malum, qui commedit. O caeca rerum, stulta quoque cupiditas. Hi sunt, quibus Deo uolente dominium Mundi fuit datum, regnique aeternitas. Et dum putant se per inobedientiam Vnam, Deo similes (uolent modo) effici Miseri esse sic cepere mortales statim: Qui mortis imperium timebant antea Nihil, metu nullo uicturi perpetim. His esus unus detestabilis, mali Radix, et humani generis exitium erat. Per hunc, quasi reseratis terrae postibus, Vitia subintrant uictricia mundum simul: In posteros ruent Adami, quos cito Sternent, agent, uertentque, mox pessundabunt. Quorum malorum nunc est copia undique. Hinc nuda paupertas uenit, morbi genus Varium, febris, cephalea, pestilentia, Et lepra, lethargus, dirusque hydrops, Eiusmodique multa alia. Grauissima Peccata surgent indies mundo nouo, Caedes, adulterium, furtum, rapina, fraus, Et pauperum despectio, cupiditas Regni, libido turpis, et luxus cibi, Potusque, bellum, pax rursus, doli mali.

dram079
Ludus frequens, ebrietas res turpissima, Vsura proximi, superbiae gradus, Alterius insuper rerum inuidia tetra. Ingens pecuniae sitis, auaraque Manus, calumniae studium, amor impij Cultus, deorum relligio uanissima. Praeterea et anxiae curae, tum seruitus, Nec non suo grauis senectus pondere, Manuum labor non deficiens, fastidium Vitae. Sed ut multa in fasces recolligam, Ludibrium fortunae, quae mundum regit, Et occupabit iura per fas et nefas. Haec sunt nihil, nisi sequeretur maximum, Heu mors ferox, parcens omnino nemini: Quae qua ueniat hora, nescitur ab omnibus. Incauta prorumpit multo ante tempora, Hominem opprimens, inque nihilum cuncta redigens. Quid haec tamen numerarier necesse erat? Tremo, horreoque, post quam tanta dixerim. Vsus docebit, rerumque experientia. Atqui his Adam si solus subiectus foret Cum femina, parum esset hoc: sed noxiam Fecit suo posteritatem omnem crimine. Qui perpetrato peccato, atque lumine Abeunte, quo fuere tum circundati, Intelligentes propriam ignominiam suam, Quaerunt sibi latebras quo se contruderent, Fugerentque praesentem Dei iracundiam,

dram080
Verum nihil iuuabat illos cognitos Latuisse, iam Deus uocatos corrigit, Et splendida patria expulit miserrimos, Primos parentes omnium mortalium, Qui nascituri sunt olim per ordinem. Ht uirgines paradisum egressi, liberos Sub lege parient sacrati connubij. Nec hoc quiete, sine fiet molestia: Nam saepe sentient famem laboribus Iunctam suis. Immite caelum algoribus, Nunc frigore, aut aridum aestu intolerabili Solum, uidebunt nunc pruinas aethere, Niues cadent, glacie constabunt flumina, Crebrasque corruscationes perferent, Et impetus uentorum, saepe fulmina Ignita cernent, audientque tonitrua. Serpentium morsus, ferarum incommoda, Fugientque, liberos ab his custodient. Quid porro opus multis? rerum pericula Mille, sibique ultro quaesitam expauescere Mortem incipere satagent: tamen frustra omnia Fient. nihil lachrymae prosunt, queruli dies, Noctesque nil iuuant:'est paenitentia Sera, omnis et frustra lachryma cadet oculis. Cupido denique pacis inanis, quies Nulla est, loco laetitiae primas continent Curae anxiae: tum miseriae eorum regunt Mentes. Quibus potuissent omnibus quidem

dram081
Pacile carere, si quiesset haec modo. Quos nam dolores ante, quas lachrymas sibi Incognitas usque huc, timere intelligent? Quanto igitur est res noua magis, tanto etiam erit Amarior, illsque semper durior Post toleratu. Vrgent grauius incognita. Vide, boni quantum Deus Adamo facit: Ne solus esset, sociam innxit coniugem, Et uirginem de carne transsumptam sua: Ex qua sibi sobolem quaesisset plurimam, Nihilo minus sub paradisi ipsis terminis. Denique sibi crescebant sponte singuli Fructus, laborare nihil opus illis fuit. Verum uolebant aliud esse sanctius, Similes Deo fieri. quod ille intelligens, Diuinit atem morte punit acriter. Adeo nihil relinquit et inultum Deus, Vt nec suis etiam parcat charissimis. Miror quid hic praesens illorum uita sit Aliud, respectu praeteritae, quam mors ferox, Cui subiacent, incipiuntque omni hora mori. Nec ulla spes salutis his relinquitur, Nisi sua agnoscant utrique crimina. Ac paenitentia graui pectus premant, Donec misericors Deus illos respexit, Et hoc quod ex illis futurum semen est Serpentis illius caput fallax terat, His qui dedit causam malis. Hac spe uiget

dram082
Animus eorum, membra languent sedulo. Conclusus hortus est, pedes nemo huc suos Feret. Beatis hic locus fit angelis: Excluso homine primo, propria culpa sua. Felix ubi, ni peccasset, quiesceret, Quam gloriam lapsus malus sibi abstulit. Estote mihi caelum, arbores, montes, mare, Flumina, ferae, testes rei certissimi, Quam male Deo creatus homo Adam fecerit, Intemperantia sua cum perderet, Quod uix in aeternum requiritur bene, Quamuis nihil nobis curae, illi luditur. Quem penitebit serius facti tamen: Et posterorum uox damnabit publica. Haec est dies signandus atro calculo, Quo generis humani perijt misere salus. FINIS.

dram083
EVA. MYTHOLOGIA PHILIP- pi Melanthonis redacta in Actionem ludi- cram, per Xystum Betuleium Augustanum. EX EPISTOLA PHILIPPIME- lanthonis ad generosum Comitem Ioan- nem de Vueda.

Sed quoniam in hanc commonefactionem ingres= sus sum, facere non potui, quin adycerem narratiun' culam, quae in quodam poemate extat, non illam qui= dem historicam, sed uenustam, et erudite confictam, admonendae adolescentiae causa: ut cogitet, et discri= mina ordinum diuinitus instituta esse, et unicuique la= borandum esse, ut uirtute suam personam tueatur. Quod si Platonem decuit grauissimis disputationibus inserere interdum loquio, figura aliqua uti. Fertur autem haec narratio. Longo interuallo post conditionem Adae et Euae, cum primi parentes iam haberent familiam, uisum est Deo semel prodire, ac se illis patefacere, ut in illa mundi solitudine quotidianis conflictanes aerumnis consola= retur. Forte igitur e fenestra prospiciens Eua, uidit ue nientem Deum conditorem cum comitatu angelorum: et quoniam postridie festus dies futurus erat, liberos coeperat lauare, affuturos patris sacrificio, et con' cioni. sed nondum omnes lauerat. Verita igitur squa= lentes ac sordidos producere in conspectum Dei, iussit

dram084
uthi se in feno et straminibus occultarent, quae ad u= sum pecudum proxime congesta erant. Caeteris com= ptis mandat, ut stent ordine, expectantes Deum in a= trio. Cumque fuerit ingressus, et a matre salutatus, ac= cedant ipsi, porrigant dextras paululum flexo popli= te: et dicta salutatione, postea taciti suo loco atque ordi ne consistant. Haec cum imperasset, ingreditur Deus in atrium, procedit obuiam pulcherrima mater, pudo= rem ac pauorem uultu significans, et uenientem reue= renter excipit amplexu. Deus comiter eam affatur, ac iubet bono animo esse, se patrem miseris esse, et non defuturum ipsis, qibus et uitam, et mentem, imagi= nem diuinitatis, impertiuisset. Postea accedunt pueri ordine, ut iussi erant: porrigunt dextras, salutant, de= inde taciti ingrediuntur. Laudat Deus matris diligen' tiam, quod non modo ornasset liberos, sed etiam ad mo rum elegantiam assuefaceret. Sed hi gestus (inquit) ele menta sunt disciplinae. Alia grauior doctrina accede= re debet, ut sciant se praecipue nasci ad agnitionem Dei, ad propagandam eius notit iam, ad conseruanda pro= missionem uobis traditam, ad exercendam obedien' tiam erga Deum. iubet doceri eos de immortalitate, de poenis impiorumaeternis. Mater respondet, sedulo baec inculcari ipsis ab utroque parente. Et addit illa= chrymans: Memini miserandi lapsus nostri, et quan' ta benignitate nos receperis: eoque omni contentione an nitimur, ut soboles nostra sit in officio, ne grauius te offendamus. Prospicimus quantae poenae impendeant posteritati nostrae, si te deseruerit. Haec igitur praeci= pua nostra cura est, ut te conditorem ipsis monstre= mus, et doceamus ipsos quae officia requiras, et quam

dram085
proposueris nobis spem salutis. Sed ipse uelim eos au= dias: ut si quid non recte didicerunt, tua uoce emendetur. Iubet igitur stantem Abelum primo loco recitare pa= rentum dictata, et iubet clare ac praesenti animo pro- nunciare. Puer incipit: Credo unum esse Deum om nipotentem, sapientem, iustum, ac bonum, conditorem totius mundi, qui in hac rerum mole admirandam ua rietatem operum proposuit, certissimum ordinem cae= lestium motuum, temporum uices, leges ac uires na- scentium, ut haec omnia testarentur mundum non casu extitisse, sed ab aliqua aeterna mente conditum esse. Nobis uero hominibus mentem indidit, in qua tanqua imagine lucere diuinitatis notitiam uoluit. Addidit et intellectum, quae officia requirat, quae improbet, ut ip= fi obediamus. Addidit et mandatum parentibus, quo ostenderent se conditori suo libenter parere, et debe= re obedientiam. Quod si paruissent, sine peccato, sine morte uixissiet genus humanum. Et in hac uita fulsis- set multo illustrior notitia Dei, arsisset in pect oribus nostris ingens amor Dei, et sine prauis cupiditatibus Deo fuissemus morigeri. Sed odio Dei diabolus, ut de formaret opus diuinum, circumuenit nostros paren' tes, et obiectis falsis opinio nibus, caliginem mentibus corum offudit, ne cogitarent quantum Deo deberent, quantopere requirat Deus, ne a suo uerbo discedamus. Ita impulsos perdidit, quia uiolata lege Deum offende runt. Quare cum omnia diuinitus condita, bona essent, peccatum non a Deo, sed a diaboli et hominum uolun tate ortum est. Hinc mors secuta est, et tyrannis ser= pentis, qui aduersus genus humanum hostiliter grassa=

dram086
tur, et omnibus calamitatibus homines opprimit. Sed tamen ut essent in hoc mundo cultores et praecones Dei, noluit Deus prorsus perire genus humanum: ideo admiranda misericordia promisit semen nostrae ma= tri, propter quod uelit placatus esse generi humano, nos exaudire et saluare, ac reddere nobis aeternam uitam, lucem, sapientiam, et iustitiam. Praecipue uero immanitas odij in serpente inflammabitur aduersue hoc semen, infiget serpens dentes suos calcaneo, et cru delissimo morsu lacerabit omnes ei addictos. Sed inte= rea caput serpentis ab hoc semine conculcabiturtuiuet enim in hoc semine diuina natura. Ideoque mortem abo Iebit, et tyrannum serpentem in horribiles cruciatus abijciet. Credo etiam sacrificia, quae a patre fieri ui= deo, signa esse sacrificij, quod pro nobis illud semen offeret ad placandum Deum. Sic enim nobis Deus fit propitiius, si credimus non propter nostra sacrificia, sed propter illud semen nobis ignosci, nos exaudiri et saluari. Et quanquam in hac mortali uita haerebunt, peccatum, mors, et caeterae calamitates, tamen inchoa= tur diuinitus noua lux et uita, in his qui haec credunt: qui quidem placent Deo, propter illud semen, ac inci= piunt ei obedire, quod ueniet etiam ut iudicet mundum, reddat uitam ijs qui ipsi credent, et puniat aeternis suppli cijs diabolum, et omnes qui semen promissum contem= nent. Ad hunc cultum credo uocatos esse omnes homines, ut haec admiranda Dei opera et beneficia praedicent, ut Dei ira et misericordia innotescant, ut Deus timeatur et glorificetur, et multi salui fiant. Nec deterreri homines ullis periculis debent, quo minus hunc cultum praestent.

dram087
Erit enim semper coetus aliquis praeconum Dei, et si ser pens et contemptores Dei immanem saeuitiam aduersus eos exercebunt usque ad iudicium, in quo immortalis gloria piorum patefiet: qui et si erunt imbecilles, tamen in cer taminibus suis diuinitus adiuuabuntur, ac seruabun' tur. Hunc igitur Deum conditorem nostrum, qui polli cetur nobis salutem propter promissum semen, timeo, inuoco, adoro: huic me commendo: ab hoc peto, ut mihi propter semen promissum propitius sit, gubernet uer bo suo, defendat me aduersus serpentem tyrannum, in' serat mihi suam lucem et pios affectus, ac credo me ue re propter promissum semen exaudiri ac respici. Oro item, ut conseruet et augeat inter nos ueram notitiam irae et misericordiae suae, ac promissi seminis, nec sinat obrui ueros cultus astutia serpentis, utregat meos mo= res, ne ipsum offendam, et ne mea exempla caeteris noceant. et quoniam ipse nobis uitam impertit, et ut alat nos terram facit fecundam, rogo ut suppeditet corpori uictum, et conseruet ualetudinem, seruet etia parentes nostros, ne desint nobis doctores, et guberna tores; seruet et regat meos fratres et sorores, ut pie et feliciter uiuant, et ornent gloriam ipsius. Cum Abel finem dicendi fecisset, interrogati caeteri, Seth, et sorores, recensent eadem. Deus igitur non modo stu dium eorum, et pietatem laudat, sed etiam orationis et sententiae tur, ac profiteantur, diligenterque de doctrina parentes audiant, nec opinionibus adulterinis contaminari do= ctrinam caelestem patiantur. Iubet et in reliqua uita

dram088
parentibus morigeros esse. Testaturque hos cultus sibi gratos esse, ac pollicetur se ipsis opitulaturum esse in omnibus periculis. Deinde matrem alloquens, parentum diligentiam comprobat. Iubet accersi caeteros liberos, maximum natu Cain, et sorores reliquas. Obiurgat Euam, quod existimarit minus cerni occultatos, quam praesentes. Soror igitur accersit reliquos, prodit et accidit Cain ad fratres, stat rigidus, toruitate uultus contumaciam animi et ferociam prae se ferens. hae= rebant in crinibus stipulae, et feni gramina: non ge= stu, non uoce salutabat Deum. Interrogatus ut paren' tum doctrinam recitet, incipit, et mutilatam ac cor= ruptam dram089
neos. Tuigitur Abel ad me accedito, ut manus impe= nens capiti tuo, te consecrem: tibi meum spiritum im= pertiam, ut sis sacerdos, eritque tuum munus, doctrinam diuinitus traditam caeteris omnibus proponere, et sa= crificia facere diuinitus monstrata, eaque recte inter= pretari. Nec defugies pericula, quae propter hanc pro fessionem subeunda erunt. Nam agnoes tui testabun' tur, piorum aerumnas esse cultus gratissimos, et signi= ficabunt quale sit futurum sacrificium promissi semi= nis. Te uero Seth, regem caeteris praeficio, sciesque et tuum munus geminum esse. primum, doctrinam, quam frater professus est, omnibus uiribus tueberis, et impios qui conuicia aduersus Deum dicunt, punies ac tolles: punies et caeteros, qui societatem uestram turbabunt. Vobis duobus uentura posteritas obtempe- ret: et hunc rusticum Cain, qui ut est inculto corpore, ita mores habet agrestes et feros, seruum esse uolo, et metu legum et poenarum coherceri, ne aut reli= gionem contumelia afficiat, aut conturbet societatem uestram. Ita distributis ordinibus, Euam rursus al= loquitur, eique curam liberorum regendorum, et eru= diendorum committit. Illa lachrymans, testatur se con sumi perpetuo dolore et cruciatu, quem adferebat hor rendi lapsus recordatio. Tandem inquit: Re ipsa com peri, caelestes minas non esse irritas, quae mortem no= bis irrogarunt. Assiduam enim mortem mecum cir= cumfero. Quoties aspicio liberos, ac praesertim hunc rigidum filium, et prospicio uentura mala, toto cor= pore perhorresco, et exanimor. Veniam igitur gra- uissimi errati mei iterum peto, et mitigari calamita.

dram090
tes oro. Deus affirmat se illi ignoscere: et quanquam genus humanum exerceri calamitatibus uelit, tamen rursus admonet eam promissi seminis. Hunc Heroa, inquit, non defuturum esse inuocantibus ipsum, et ijs olim daturum caelestem uitam, et gloriam. Hac con' solatione cum nonnihil leuasset luctum eius, discessu= rus porrigit dextram pueris. Mater abeuntem comi tatur. Cumque incensa studio sermonum dulcissimo= rum, et amore conditoris procul iam a domo progres sa esset, amplexus eam iubet Deus ad liberos redire, et pollicetur et ipsi et marito opem suam: docet etiam bos suos comites Angelos, custodes esse familiae, qui gerant perpetuum bellum, et lis cum tota familia, ut taedium solitudinis minuant. Haec cum dixisset, nube tectus in caelum redijt.

dram091
IACOBVS CRELLIVS Lectori. Illis munera pro suo fauore Largitus, tamen ista sunt colenda. Tu cultrix cole, sicut Eua, recte. Istuc officium tuum requirit. Nam situ genitrix uoles haberi, Quae natis sua iura diligenter Praestet, quod pietas monebit ipsa: Primum sit pietas, Deique cultus, Hinc mores doceas eos fideles: Hoc munus genitricis est fidelis. Quod munus patris est fidelis, ipse, Affectus patrius, Deique uerbum: In hoc gloriasola detur ipsi, Qui prolem dedit elegantiorem. Huc omnis scopus ecce Christiano Tendatur, Deus ut solus colatur. Hic ludo scopus esto semper omni.

dram093
PROLOGVS. Festiua sunt, nec sunt absurda Dramatae, Res tota sit licet conficta, si modo Sub fabulae sensu latebit ueritas. In arduis rebus Plato grauissimus Admiscet istius modi scriptis suis Festiuiores non inepte fabulas. Non uendit amus uera, nec oracula, Folijs'ue quod Sibyllae conferri queat Autoritate, sed myth a. Est hoc quidem puerile, et ualde ludicrum, Sed moribus formandis certe proderit. Cum nuper admodum legens Melanthonis, Melanthonis uiri longe doctissimi, Peruoluerm scriptum, occurrebat fabula, Quae digna uisa est actione ludicra: Hanc offcro bonis pijsque mentibus, Catonibus non ista, crede scripta sunt, Aut Stoicis tam relligiose tetricis, Quis ista semper magna sunt piacula: Istos ab actione nstra arcebimus, Hoc candidis acturi spectatoribus. Tu fabulae summam paucis ostendiot.

dram094
ARGVMENTVM. Mortalium genus postquam diuinitus Et conditum fuerat annis prioribus, Et ob scelus paradiso eiecti, Conditor Adae uolebat res domumque uisere. Festus dies er at futurus crastinus: Quapropter Eua sedulo natos lauat, Ad sacra patris, quo lauti Deum suum Pruique adorent. Audit haec Ioua, et uidet. Haec disciplina arridet optime Deo. Benedicit his Deus natis ex ordine: Cain tamen maledicit, ob mores suos. Seruum facit, mulieri mandat caetera. Horum angelis mandat suis custodiam, Abitque in auras, seque subducit Deus. PERSONAE. Ioua. seth. Eua. Noaba. Abel. Cain. Angeli. DRAMA. IOVA. ADibimus uisuri quid rerum gerat Nunc exul illa mundi solitudine, Adamus ille Protoplastus, omnium Mortalium parens in terris gentium Futurus. Ecce coniux e tugurio

dram095
Prospectat, obuiam gressura, liberis Comitata: mater Eua certe sedula est. EVA. Nati mei ridete eia dulcissimi, En nos Ioua est uisurus, en noster Deus, Creator ille noster, numen maximum, Comitatus ecce incedit angelis suis. Huic obuiam compti Deo procedite, Vos squalidi latete in feno et stramine. At uos in atrio expectantes comptuli, Postquam Deum salutauit matercula, Acceditote iuxta aetatis ordinem, Huic porrigentes quisque dexter am suam Reuerenter, atque flexo pulchre poplite, Dicta Deo salute cum modestia, In pristinum sistentes rursus ordinem. Heu quam pudore uultus nunc suffunditur, Quam cor salit, hac maiestate territum. Gratus tuus mihi est aduentus conditor, Parensque noster, semper cultiubus pijs Nobis colende: nil nobis est gratius, Quam quod uidemus res nostras clementiae Tenues tuae esse curae, et prouidentiae. IO. Virtutis hunc tuae colorem femina Laudo. Interim bono mulier animo sies, Et integro et constanti mecum pectore. Miseris bonus sum semper: sed bonis quidem Illis benignus, qui fideliter mihi Pectus suum patri purum sacrauerint.

dram096
Non defuturus illis qui syncerius Nomen meum pijs uenerantur cultibus, Quibus meus character est diuinitus Insculptus, et quibus diuinam imaginem, Tum cum daremus uiuendi spiraculum, Impressimus. EVA. Reuerenter nunc puelluli Dominum Deum excipitote, ut par est, singuli. AB. Salua Deus pater, rerumque conditor. SE. Saluato nos creator mi dexterrime. NO. A te salus nobis contingat, o Ioua, Deus creator. 10 VA. Hanc industriam tuam O Eua neutiquam improbo, quod filios Tam diligenter comptos educas tuos. Magis tamen probo, quod moribus bonis Tuos ab annis istos primis imbuis. Nam disciplinae sunt elementa isthaec quidem Non improbae: maior sed his industria Requiritur, Dei nimirum agnitio. Ad hanc enim nascuntur, et quae tradita est Proli tuae promissionem diuitem, Obedientiamque exerceant Dei, Iubeto: et edoce quod digna praemiae Sient bonis, aeterna nempe gaudia: Contra malis ignes inextingnibiles. EV. Haec o Ioua inculantur istis sedulo, Memores tuae bonitatis, qua receperas Miseros, id in nostris posthac nunc liberis Sarcire uisum est, ut colant constantia

dram097
Numen tuum, maneantque in officio suo. Adam meus, pater, nihil cur at magis. Reuersus ex agro, hoc unum negotium Sumit sibi, ut natis innotescat suis Bonitas tua ista, quam praestabas largius. Idem iubet, laboribus cum se parat, Vt sit mihi inter prima istud negotium. Adnitor id quidem, nec succedit male: Nec displicebit, ut puto, tibi Ioua, Nostra ista tam fidelis institutio. Sed quin tibi specimen doctrinae praebeant, Vt si minus quid recte traditum siet, Id corrigat tua mi Deus emendatio. Abel, Iouae recitato clare, quae pater Materque te docuere. dic apertius, Animoque praesenti, citra formidinem. AB. Vnum Ioua Deum te credo maximum, Te cuncta posse, et aequitate dextera, Bonitate summa, summa prouidentia, Te conditorem mundi solertissimum, Et hunc regis ratione non scrutabili. Rerum uices, uigor terra nascentium Testantur, et docent tuam potentiam, Non extitisse casu mundi machinam, Sed prouidentia tua polum regi Pictum, tuaeque mentis nostras lumine Mentes, tuique spiritus accendier. Diuinitatis nanque nos imaginem

dram098
Habemus in nobis, honesti legibus, In corde nostro scriptis omnes utimur. Tua uiua uox Ioua nostris parentibus Deder at quidem praecepta obedientiae: Quod sitibi paruissent, non mors ius suum Nunc obtineret in genus mortalium, Essetque maior cultus nominis tui, Arderet in nostris nunc cordibus magis Flagrantiusque amor tui. Sed prauitas Maligna daemonis miseris caliginem et Opiniones offudit, ne crederent Verbo tuo, istis artibus nos perdidit. Illud foret nefandae ingratitudinis, Si quae bene et prudenter sunt diuinitus Creata, culparemus te rerum sator. Istud malum est totum ex maligno daemone. Hinc mors sequuta est, hinc tyrannis, hinc quoque Mortalium extitisset interitus miser, Ni tu Ioua pro diuina clementia Tua, salutis instaur ator, nominis Quosdam tui praecones esse maximi, Piosque cultores uoluisses amplius, Serpentis ut caput diri semen meae Matris tuo iussu calcabit fortiter. Et si latens ex insidijs calcaneum Nostrum petat letali semper uulnere, Superat tamen bonitas istud malum tua, Qui spem salutis nobis isto in semine

dram099
Reliquam pia fecisti summam gratia. Porro sacra ista quae pater tibi facit, Credo esse signa perfecti et ueri sacri, Placare quod numen tuum solum queat. Peccata nanque non propter nostrum sacrum, Sed propter illud semen condonarier Intelligo, credoque. Deinde quamlibet Peccata, mors, uigent mortali corpore, Vita tamen noua et lux est credentibus, Illis uidelicet qui complacent tibi, Illis uidelicet qui matris semini Habent fidem, quod iudicabit seculum. In hac fide cunctos credo saluos fore. Quare Ioua ex tuo isto totus nomine Ego pendeo, te solum adoro et inuoco. Timeo te solum, et soli supplicans tibi, Commendo me soli tibi, ut faueas mihi, Tuearis a serpentis diri morsibus, Et inseras lucem mihi et mentem piam. Nec anibigo quin propter nomen seminis Exauditurus me sis, et notitiam Veri augeas, nec obrui uerum sinas Serpentis astu cultu, et ut mores meos Tuo regas diuinoo spiritu, malis Ne quem meis offendam moribus: quia Nobis Ioua uitam dedisti, nos alas. Fecunda nobis terra fructus proferat, Nos et parentes nostros serua sospites.

dram100
Da qui regant, ecclesiam mortalium: Feliciter quo uita agatur undique, Quaeratur ut nil praeter gloriam tuam, Vt nunc, ita et per multa deinde secula. IO. Mihi satis probatur indoles tua: Probatur et uestra, Eua, isthaec industria: Probatur et praeclara isthaec confessio. EV. Nunc caeteri recitate uos quoque ordine. RECITANT SETH ET caeteri eadem. IO. Haec institutio probatur optime. Studium pium laudo, placet symphonia, Concors tenor, modus, mores castissimi, Macte pijs deinceps studete moribus, Sententiamque istam const anti pectore Seruate, uestris et posthac parentibus Parete semper, nec opinionibus Adulterinis hanc doctrinam admittite Vitiarier, hortor, dilecti sedulo. Hic uerus est cultus, qui maxime placet. Hunc propter ipse opem uobis semper feram. Teque Eua nunc compello (namque industria Vestra haec placet) uos laudo, uestrum comprobo Studium pium. Sed quin producis caeteros, Illum Cain praesertim natu maximum? An tu putasti me latere quippiam? Cui cuncta nota sunt, priusquam mente uel Concepta, uel meditata sunt cuiuslibet.

dram101
EVA. Ignosce quaeso, si quid hac re mi Deus Parum satis prudenter factum est: candide Muliebris istius meae imprudentiae Rationem habere digneris. Sententia Mihi fuit, meliores huc producere: Ineptiores istos atque torpidos, Et moribus qui sunt agrestioribus, In stramine et stipulis illic abscondere. IO. Produc eos. EVA Noaba uade, accerse eos. NO. Eo, quemadmodum iubes matercula. Cain ueni, uenite uosque caeteri, Ioua iubet. CAIN. Venio quidem, sed non libens. Abhorreo maiestatem. Quid nam mihi Cum rebus istis arduis? BV. Viden Ioua, Viden' Deus benigne, quam toruus siet, Viden' quae luminum sit ista toruitas? IO. Frons ipsa praese fert quid contumaciae. Quis uultus iste? quae ue est haec ferocia? Quis hic rigor mentis? non isti flectere Norunt genu? non signa sunt reuerentiae. Ecquid sibi stipulae istae in crinibus uolunt? Cur non eos docuistis ut hosce paruulos? EV. Non est in illis neglecta institutio. IO. Recense tu Cain, natu qui maior es, Quibus tuis edoctus sis parentibus. CA. Credo Deum, Deum quendam potentia Valentiorem singulis mortalibus, Qui condidit mundum uasta amplitudine.

dram102
Illum sacris ob id colendum censeo: Ob haec enim fecundat agros fertiles. Sed an uocantes audiat, nunc ambigo: Veniam ue det peccatis, prorsus nescio. IO. Post hos dies credis ne uitam tum fore Quandam? CA. Nihil certum statuo, sed ut puto Fortassis est quoddam uitae consortium, Sed inter istos caelites. Mortalibus Quid sit futurum, nescio. Sed uidero Id forte, quando ex hac uita migrandum erit. IO. Sed quem Deum tandem putas, quem tu colis? CA. Soror mihi iam te Iouam esse dixerat. IO. De moribus uero quid censes? CA. Censeo Non negligendos esse. IO. Tu quidem Pulchre, probeque (scilicet) responsitas. Qui sunt tui mores compti, quos excolis? Ecquid sibi isthaec contumax responsio Praefert? tuo sic contumaciter Deo Responsitas? Quid de promissionibus? Quid de fide? deque hisce nullum uerbulum. Viden? silet prorsus, nequam prorsus stupet. Culpa uacant parentes, qui fideliter Pro uiribus fidei tibi negotium. Sicut tuis uere pijs fraterculis His,t radiderunt. Omnis negligentia In te redundat. si quid negligentius En hactenus commissum est a te, tempore Dein sequenti sarcias. hoc caeteros

dram103
Vos admonebo, si uestro uultis Deo Frui, loquoruobis cunctis, adtendite Quoniam quidem parentes estis singuli Deinceps futuri, et progenitores gentium, Hoc par erit, uos anteire caeteris, Et luce quadam praefulgere splendida Virtutis et doctrinae et officij pij. Nec uos minus serpens uetus crudeliter Inuadet, atque uestris his parentibus Infestus extitit. sed quis promissio Seruata erit, promissus hos seruauerit Heros, nihil serpens nocebit inuidus. Sed sic habet profectores: uerbi uolo Vos disciplina in officio tenerier. Quapropter ex coetu nunc uestro deligam Quosdam gerendis rebus hic idoneos: Prae caeteris Abel mihi indoles tua Probatur, huc ad me puelle accedito, Capitio tuo imponam manus, quo consecrem Te principem sacrorum: hinc spiritum meum Imperitam tibi, ut sacerdos sis sacer. Munus tuum fuerit docere, quae meum Numen monebit et dictabit, quae sacra Mihi placebunt, et quae sint diuinitus Rite indicata, eorum agas interpretem Dexterrimum atque longe fidelissimum Haec per manus ad posteros transmittito: Animo interim forti sis, ne te terreant

dram104
Si quae tibi ingruant ob hoc pericula. Luctandum erit tibi sacro certamine, Paradigma eris pijs per cuncta secula, Testaberis gratissimos cultus mihi Fore istiusmodi semper certamina. Sacrificiumque tale erit promissi seminis Olim futurum longe perfectissimum. Accede Seth, propius accede, quo tibi Benedictionem impertiam. Tu rex eris Futurus, et penes te sit potentia: Munus tuum geminum esto. Nam gladio tuo Tueberis doctrinam, quam frater tuus Confessus est Abelsacerdos. Haec tibi Sit cura prima: et impij conuicia Coherceas: et qui Deo blasphemias Dicunt, luant poenas meritas, te iudice: Et punies eos qui pacem publicam Turbare sunt conati prauis ausibus. Vobis duobus omnis tunc posteritas Obtemperet, uos esse agnoscant principes Populi, per orbis cuncta passim climata. Cain sedille toruus atque rusticus, Stipulas olet, olet fenum atque stramina, Qui moribus feris est atque agrestibus, Hunc legibus uestris multo dexterrimis Volo parere seruum, et hunc legum metu, Pauore poenarum, subiectum uiuere: Ne turbet inter uos uitae concordiam,

dram105
Ista sua ferina contumacia: Aut ne prophanus relligionis dogmata Qua contumelia uolet contemnere. Nunc Euate de rebusistis alloquor. Non parua reipublicae ista portio est, Si liberi domi tenelli rectius Tibi educ antur, inde ab incunabulis. Quapropter inter primas haec tibi cura sit, Vt moribus regundis esse sedula Pergas, ut incepisti: macte gnauiter. EV. O mi Deus, tua maior est benignitas, O mi Ioua, tua maior est clementia, Quam cui satis faciant conatus quamlibet Magni. Dolore uirque egoque maxime Consumimur. cruciatus conscientiae Animum meum consternit, perdite Lachrymis meis genas semper rigo meas, Quoties recordor nos peccasse turpiter. Legem tuam sanctissimam negleximus, Quae res dolorem adfert nobis tristissimum. Ad haec, Ioua, re comperiminas tuas, Non irritas nobis fuisse. sentio Quod mortis irrogarunt poenas maximas. Diras enim mortis poenas circumfero Mecum in sinu, quoties contemplor liberos: Prae caeteris rigidumistum filium tamen, Artus meos trementes horror occupat: Quoties recordor quanta mesequuta sunt,

dram106
Et orta posteritati ex me nostrae mala, Et ingemisco, et tota languens palleo. Quare Ioua, in maior sit benignitas Tua, quam meum delictum longe maximum. Despe salutis iam suerit actum meae. Immensa sed Ioua tua haec clementia, Animum meum spe fulcit atque sustinet Quare Ioua ueniam rogo mitissime Et calamitatem nostram pro clementia Tua leuato nam licet digni sumus. Parum, quibus salus contingat: sed tamen Tu dignus es, quinobis praestes maxime Tuum fauorem per clementem gratiam. IO. Quanquam uolo, ut miserum genus mort alium Exerceatur aerumnis graussimis, Dono tamen latam uobis culpam, sed hoc Tui istius respectu tantum seminis. Heros enim futurus ille maximus, Non deerit ipsum ex pectore inuocantibus, Olim pijs caelestem gloriam dabit. Valete nunc spe firmiore, quam prius Fueratis, hinc discedam. EV. Nunc puelluli Hem dexter as Domino uestras nunc tendite. Dulcis mihi Domine fuit sermo tuus, Adeoque me illexit uirtute uiuida, Vt te relinquere nunc grauissimum siet. Quapropter o Ioua boni istud consule, Si paululum progressa te comitata sum.

dram107
IO. Adliberos tuos redito femina, Et gratia mea ualeas cum coniuge. Opem meam uobis praestabo singulis, Quibusque temporibus per angelos meos. His cura uestri mandate est diuinitus, Noctu diuque pro uobis custodiam Gerunt fidelem, contra Serpentem malum Bellum gerunt Istius actionis summam, pauculis Audite. Christus est ecclesiae caput. Non uero est, ut Petrus clare disserit, In quo salus sit, quam solo isto nomine. In hoc Adam, sobolesque eius, saluatus est, Alioquin ipsa gens antiqua funditus Perijsset in peccatis, in semen foret Promissionis, quod caput nequissimi Serpentis illius quassaret fortiter. Certamen illud hic habemus splendidum, Et gloria plenum uictrici. Regna sunt Duo uidelicet, Christi atque Daemonis. Tyrannis est mera istud regnum Satanae, Cuius typus Cain homo est nefarius, Qui Christianis semper est iniquior, Affligit ipsos. ast Abel Christi gerit Clare typum, sacerdos nempe regius. Seth obtinet magistratus dexterrimi Claram figuram. sic habes mysterium Tam sacrosanctae fictionis splendidum. Hic fructus est huius sacri spectaculi. FINIS.

dram109
ISAACI IMMOLA TIO, COMOEDIAEX GENE- seos cap. 22. Hieronymo Ziegle- ro autore. AD SPECTATORES Chorus. PRaesens quisquis ades Vindelici soli Conciuis, pueris dulce loquentibus, Gratus porge tuas auriculas modo: Quo possis melius noscere quid uelint. Soluunt haec, pueri, uota solennia Caelorum domino Christiadum Deo, In terrisque magistr atibus omnibus: Quorum ius superum tangit imaginem. Haec figura mali perdomuit nefas, Qua promissus erat Christus ab aethere, De poena eriperet nos miseros graui, Soluens purpureo sanguine, non nocens. Vnus nostra Deus debita per crucem, Per quem uita reditque antea perditis Nobis, quos Stygijs fluctibus abstulit, Puros restituens iusticiae patri. Soli laus igitur sit sibimaximo, Quo non est alius sanctior omnium, Post uitam miseram ducat ad exitus Felices pariter corpora mentibus.

dram110
PERSONAE CO- moediae. Thare pater Abraae Hismael. Abraam. Isaac. Sara. Puer Abraae Deus. Aminadab. serui Abraae. Loth. Bether. Agar. Eleasar oeconomus Abraae. Geta pastoripsius Loth. Rebecca. Gabriel. Angeli tzres. Laban frater Rebeccae. Raphael. Bathuel pater Rebeccae. Michael. Melcha mater Rebeccae. PROLOGVS. ADeste mystae, populus maximi Dei, Audite Bibliae ueterem historiam sacram, Quam nos sumus nunc acturi plane nouam. Non est Terentij res ficta, aut Accij Plauti, quibus serui currunt heris suis Solliciti amicae de negotijs malae. Non hic iniqua mulier rem facit suam, Saeuas superbus nec miles parat minas. Edax parasitus, sycophanta hic nec impudens. Leno nec ipse quaestum quaeritans male, Nec tristis, et durus, uel saeuus Demea Hic ambulabit, uobis spectatoribus. Sed summa caelorum Dei benignitas, Qua nos suam creaturam, a poena graui Absoluit, et de in ferno liberauerit.

dram111
Quare Deus de caelo misit unicum, Sub carne filiumque aequalem gloria: Id quod suis testantur testimonijs Sancti prophetae, litterae sacrae undique: Et mihi manus foderunt, et pedes meos. Mittemus in panem eius lignum maxime. Quae sunt in medio manuum uestrarum graues Plagae? tibi uita quasi pendens tua. Est captus hic in peccatis crudeliter Nostris. ut haec leuaret morte funditus. Corpus meum dedi percutientibus ego. Figura passionis Christi Isac erit, Quem nunc pater mactare conatur suus. Rexque Moabitarum, cum morte filij Ciues suos captiuos reddit liberos. Sic Christus in carne humana nos liberat: Occisus ad redemptionem hinc Israel. Et ipse pergit tanquam ouis sub uictimam, Nihil loquens, patiens usque ad mortem crucis. Serpens loco deserti pendens aeneus, Christi crucem signat sanctam fidelibus. Haec actionis causam nobis plurimam Dedere: res est sancta, qua non sanctior. Id ita esse uos iam iudicare poteritis, Si cum silentio animaduertitis. Fauete, adeste aequo animo, et rem cognoscite, Vt rite pernoscatis actor quid uelit. Nullum est hic dictum, quod non sit dictum prius,

dram112
Tamen comoediae formam induit nouam, Quae legibus subiecta alias historiae erit. Rogamus omnes pariter, uestra aequanimitas Nobis agendi plus augeat industriam. ARGVMENTVM. Ex patria profectus Abraam senex, In Chanaan, una cum Sarai coniuge, uenit. Vbi sibi gnatum famula genuit Agar Suasu Sarae: facti tamen post paenitens Exclusit hanc cum filio, quam paruulo. Nam ei Deus sterili uentrem recluserat, Et filium seni ex Abraam uiro dedit: Patrijs bonis successorem, spem gentium Magnam, patri pignus charissimum. Hunc sibi Deus puram parauit uictimam. Offert pater, dum filium sontem nihil Mactare cupit, e caelo cognouit Deus Abrahae fidem: manu defendit paruulum. Regressus hic ducit Rebeccam coniugem. ACTVS PRIMI, SCENA I. Thare. Abram. Sarai. O Mihi nimis saeclorum optato tempore Filimi Abranm, tuisque amicis omnibus Pignus quidem charissimum, quem a paruulo

dram113
Eduximusque habumius, et amauimus, ut est Aequum parentes liberos, facere suis Gnatis: id adeo naturae ductu bonae, In teme oblecto, solum id est charum mihi: Ipse ut item contra me habeas, facio sedulo. Post quam ex ephebis Abram nunc excesseras, Liberius uiendi fuit potestas,m quam antea: Verum cauebam ne peior licentia Euaderes, malis praeueni moribus. Hanc tibi dedi uxorem tum adhuc iuuenculam, Eademque ob hoc ut apudte quam gratissima Esset, quibus sub corpore uno animae duae Forent, amice uitam iocundissimam Feliciter ageretis, sacri nominis Connubium auspice Deo felix cederet. Hanc sic tibi inquam spondeo mea manu Nunc denuo, tuaeque commendo fidei Quod ego per hanc te destram oro, et genium tuum, Tuam fidem, perque huius solitudinem Te obtestor, ne abs te hanc segreges, neu deseras. Site in germani fratris dilexit loco, Siue haec te solum semper fecit maximi, Seu tibi morigera fuit in rebus omnibus, Te isti uirum dedi, amicum, tutorem, patrem. Vt solam ames hanc, quam diu uult Maximus. Verum quod sterilis est, mihi nimis dolet Patri. nam ego ibi partem nunc maximam fero Lubens, et haec forsan uoluntas est Dei:

dram114
Et nescis olim quid tecum faciat Deus. Cui potestas seruandi soli datur, Cuius manu caduntque, stant et omnia. Hanc sume tecum, consortem uitae tuae, Necisque, perpetua fidei constantia. Ad nos ego Loth meum nepotem conuoco, Vt eamus hinc in Chanaan, electum locum Habitationis, per nostrae uitae dies. Abi, para omnia quae domi paranda sunt. ABR. Fiat pater mi optime, iussa capesso tua, Et quiduelis manda amplius. THA. Facis ut decet, Cum istud quod postulo, impetro cum gratia. AB. Sodes mit pater, hem ego' ne istud conari queam, Ego' ne propter me illam decipi nuseram sinam, Quae mihi suum animum, atque omnem uitam credidit, Quam ego animo egregie charam pro uxore habuerim, Bene et pudice eius doctum atque eductum sinam Coactum aegestate ingenium mutarier? Non faciam. TH. Haud uereor. nam in te solo hoc est situm. AB. Hanc habeo pater uxorem uotis optimis, Neque illius me paenitet: nec displicent, Vitae ratio, morum integritas, industria Animi probi, gestus pudici corporis, Formae gratia, uenustatis felix decus, Aetatis ipse flos, pietasque candida. Accepi, acceptam seruabo. THA Ita spero quidem. AB. Quin tu domi Sarai quae agenda sunt uide, Et omnia quae nobis opus sunt, praepara.

dram115
Namque est iter longum, et satis durum nimis: Deus uelit felix esse quod institumus, Cui meliora uota dehinc persoluimus Quo noster esse dux dignetur optimus. SAR. Mi uir, faciam omnia quae modo me iusseris: Quoquo ibis, est certum quasi umbra te sequi. Tuasum, tuaque dicar oportet castissima Coniunx, fidelis omnis fortunae comes. Tu contra mihispes, portus, et aura tutior, Nostrum omnium refugium, et consolatio. THA. Ita facite ut dix, ego conueniam Loth, qdhic Actum sit ut sciat. pergite uos, mox sequar. ABR. Ita quaeso pater, abi dum tu Sarai. SAR. Abeo. SCENA II. Abram. Deus. ABR. Quam dulcis haec nobis erit ambulatio Cum patre, cum uxore mihi charissima, Meisque cognatis? Sed cesso pergere. DE. Abram. AB. Domine quid uis. DE. Sum exercituum deus Ego. auribus tuis uocem percipe meam. Egredere de terra hac, atque relinquas eam, Tuus pater requiescet hic tumulo suo. Sed tu fuge a cognatione tua, et domo Tua, atque ab omnibus tuis affimbus. Veni, et sequere me aliam in terram, quam tibi dabo, Propriamque perpetuo dicabo semini Tuo, fluentem lacte, melleque suauiter. Ibi ter faciam in gentem multo maximam,

dram116
Benedicamque tibi semper benedicentibus, Atque maledicam maledicentibus tibi. Ego tibi ero Deus, tu mihi populus meus. Cognationes omnes terrae, nomine Sacro tuo benedicentur multipliciter. ABR. O Domine Deus pater caelorum altissime, Ego tuus seruus quocunque iusseris Vado, nec ulla prohibet temporis mora. Tu me Deus custodies pace optima, Et proteges salutem hinc ambulantium. Seruans uiam bonorum, sed peccantium Perdes, ad inferosque poenarum locum Prauissimos deducis, et iustos beas. Valeant qui malefaciunt, et gaudent in malo: Et insuper rebus subsultant pessimis. Viuat Deo beatus corde simplici, Quem ueritas linguae suae non deserit. Nec ore maledixerit altissimo Dei. Beatus homo qui nam affluit prudentia, Et inuenit sapientiam, nec abijcit Correctionem Domini, sed diligit eam. Et disciplinam eius gaudens assumpserit. Nec deficit si a Domino poenam sentiat. Dominus enim in latere pedem custodiet Eius, ne capiatur manibus ab improbis. Deludit ipse illusores, sed erigit Iustos, et animo mansuetis dat gratiam. Benedictus est homo, qui timet dominum Deum

dram117
Suum, et malorum non intrat malas uias, Qui diligit iustum, atque peccatum oderit. Indomita uirtus colitur, et mundo uago Narratur, hominesque euehit ad alta aethera: Felicibus superis iungit terrestria, Si sub Dei moriuntur iustis legibus. Bene nouit omnipotens Deus qui sunt sui. Iniustus, impius, peruersus, improbus, Transgressor ipse legis, fallax, inuidus, Culpa sua pereunt post uitam funditus. Cumiustus in caelo uiuat perenniter. His fretus egospe uiuo, et ducor maxmia. Et ambulabo per uias Dei mei. In nomine tuo gressus nostros dirige, Et aequitatis semitas hinc ducito. Sed eccam uideo ipsam exire Sarai foras. SCENA III. Sarai. Abram. Loth. SAR. Hem mi uir hic sumus, Loth, et ego. AB. Bene facitis. Vbi sunt alij? SAR. Caeteros praemisimus. Quoniam pedes nostros non possunt consequi: Quod plura secum portant. LOT. Et grauia onera Ferunt, urum, uestes, et res quam plurimas Alias, igitur eos praeire paululum Decet. breui illos consequuturi sumus, Vacui, sine impedimento ullo ponderis. ABR. Bene est. sed heus, nouerunt ipsi'ne uiam? SAR. Probissime. AB. At sequiminiuos quam maxime.

dram118
SAR. Sequimur. sed hinc aduesperascit protinus, Et lassa sum. nam aestus diei magnus est: Mea mihi membra frangit, debilia facit Omnia, Deus spero nostris laboribus Finem dabit, meminisse olim nos haec iuuet. ABR. Bono animo facsis Sarai, et te ipsam quod Fac sonsolere, nam fatorum terminus Hic est, et insuper hanc communem patriam potes Meis tuisque liberis puta sore, Quod est Dei uoluntas, et sententia. Deponite huc pondus Loth graue, tu uxor mea, Haec nostra fiet sedes, haec domus mea. Ingredere, et hanc orna, laua, purga, et uide Quid amplius sit opus: ego statim subsequar. SCENA IIII. Abram. Deus. ABR. Laus sit Deo meo, et perennis gloria, Qui me sua benignitate duxerit Huc, rebus omnibus saluis, et corpore. DE. Abram. AB. Domine. DE. Terram hanc uide tibi dabo, Et semini dicabo in aeternum tuo. Hic permanens mihi fige tabernacula, Altariaque meo tibi fac nomine. Hic seruies soli mihi, nec alteri. Zelotypus fortis tuus ego sum Deus. Postquam sacram aedificaueris domum mihi, Rite ibi sacrificabis pro peccatis tuis. Et ad placandum me facias istud, memor

dram119
Mei immolabis uitulum, coramque Domino Hinc sanguinem eius circum fundito manu Arae per uniuersum septies nota. Et pelle detracta artus concidas probe In frusta, et ignem lignorum strue facito, Ac membra quae sunt caesa, scilicet caput, Et cuncta iecori quae adhaerent, fixaque manent. Et quae sub intestinis numerantur bona Exure statim in holocaustum mihi suauissimum. De pecore uero masculum tantum offeres Sine macula Sed si oblatio de grege ouium Fit, siue de columbis tum gementibus, Vel de pudicis turturibus ipsis siet, Ferro secabis minime, sed sanguine procul Fuso in odorem Domini accendito tui. Oblatio omnis quae offertur Domino Deo, Haec absque fermento fiat purissime. Nec meilis aut fermentiquicquam tradier Igni decet. Sed quod fertur ad altaria, Hoc condies sale sacrificium maxime: Et in omnibus rebus tuis salofferes. Peccans anima nimium per ignorantiam Contra Deum. et mandata eius, male egerit, Haec offerat pro peccato uitulum suo. Qui tetigerit sub se quod est immundius Peribit, et si per feram sit mortuum, Aut a suae naturae fato ceciderit, Immundum erit, nunquam Deo acceptabile.

dram120
Iurans anima lingua sua contra Deum, Haec paenitentiam pro peccato graui Agat, offerens, agnum de gregibus, aut capram. At si pecus non habet ut offerat, satis Est offerat columbarum pullos duos, Aut turtures binos, marem cum femina: Quod si neque id potest, panis partem ferat. Spiritus enim contribulatus sacrificium erit. Cor humile, neque contritum despicio, quia Holocausta me non placant, neque sacrificium. Sed qui per errorem peccans ueniam rogat, Exaudiam eius uocem, atque dabo gratiam. Multum misericors sum, remittens plurima. Lentoque commotus gradu me uindico. Et semper expectans procedo tardius, Ad puniendum peccatores pessimos. Et distraho diu grauem sententiam, Sua uia num conuertantur improbi. Sed si nihil me acturum iam perspexero, Hanc traditatem, poenae grauitate reputo. Ignis mihi perpetuus ex ara ardeat, Quem nutries reponens largius foco Ligna super: ut nunquam deficiat igneus Calor, sed in dies in honorem splendeat Dei tui, uestris diebus omnibus. Omnis sacri ordinis sacerdotum hostia In igne consumatur rutilo protinus. Nex ex ea quisquam partem gustauerit.

dram121
Et qui sacerdos sacras offert uictimas, Hic possidebit pellem eius, nil amplius. Si pro actione ratiarum oblatio Fit, panis absque fermento coctus siet. Adipem ouis, et bouis, capraeque non edes: Nam quisquis ex his est, peribit sine mora, Etnomen eius de populo delebitur. Animalis etiam sanguinem nemo omnium Gustabit, immixtum cibo. qui fecerit Contra, peribit ille de populo suo. Vinum, et quod ebriat, nullus bibat hominum, Vt melius habeatis recti scientiam, Possitis aequum et iniustum discernere. Ego Dominus unus, Deus uestrum omnium: Audite me, negligite diuos caeteros, Quis ora stulta sunt, nihil loquentia, Aures habent, quicquam tamen non audiunt, Manus hab ent nil palpantes, uanos pedes. Ita similes illis erunt et caeteri, Quicunque faciunt ea, qui uel fidunt eis. Soli Deo tuo mihi da gloriam. Et mea facite iudicia, et praeceptum meum Seruabitis per uestros uitae terminos. Nolite morem populi huius terrae sequi, Viuere neque ex eiusdem consuetudine. Nolite fac ere quae uos ante fecerint, Nec ambuletis in malorum semitis, Nec polluamini prauis ductoribus,

dram122
Estote sancti, ego etenim sanctus sum Deus. Idola non seruabitis, reicite procul. Dominus ego uester sum, quare attendite. Leges meas qui diligens custodiet, Viuet per illas felix aeternaliter. Non ultionem diram quaersd, nrv mrmot Iniuriae tuorum ciuium sies: Sed diligas quemcunque proximum, quasi Te ipsum. Nec obseruabis uana somnia. Coram capite cano surgens, ama senem. Time Deum dominum tuum omni tempore: Et aduenas ne negligas in aedibus Tuis, sed esse te nunc cogita aduenam. Dein septimus dies erit sanctus mihi, In hoc opus nullum fiat pernniter. Ego dabo pacem uestris in finibus, Et dormietis, necsit qui uos terreat. Quod si illa negligitis, et contemnitis, ego Vester Deus faciam uobis haec scilicet, Velo citer uos uisitabo grandine, Ardore molesto, aegestate turpiter Semen seretis, frustra terra arabitur. Ponam me am faciem contra uos serio, Fugietis hinc, et persequente nemine. Qum ego recordabor pacti semper mei, Quod fecerim tecum uoluntate propria: Nihil negans stabo promissis firmiter. Si uixeris secundum me, uiues diu,

dram123
Terra bona frueris omni seculo. AB. Faciam Domine quaecunque inssisti ordine. Nun quam tui obliuiscar, donec rexerit Hos fpiritus meos artus per corpora. Tu mihi Deus, tibi uiuo, tibi morior. Quid hoc negotij? satis decernere Nequeo, nisi felicem me esse sentiam. Hic non amandus? hic non uenerandus Deus? Itaque adeo magnam fecit curam mihi Verbis suis, benignitate et gratia, Ne forte faciam inprudens quod nolit, sciens Cauebo. Sed cesso ire intro, ne nunc mora Sin egomet meis, quod expectant diutius. EX PSALMO XXXI. Chorus primus. Qui templa caeli numine commoues, Iudex piorum tempore cordium, Qui nunc, et in patrum diebus De tenero meditaris aequum. Non sordidus mi pectora contudit Fastus, superbum non animum male Vexans Erinnys restringit, Lumina celsa tuli nec unquam. Non ambulaui sub lare diuitum, Auro superbus: nec rebus arduis Immiscui uires meas, nec Quae mihi sunt grauiora tento. Si mentiar, poenam meritus luam,

dram124
Et pono gaudens hanc animam meam: Infans uelut nutrice abiectus, Qui ualeat nihil absque lacte. Nunc uiuat Israel sub Domino suo, Sperans in illum perpetua fide, Omnesque per uitae dies, qui Imperio regit unus aequo. ACTVS SECVNDI, SCENAI. Abram. Loth. AB. Quam bene apud illos diuinaregit gratia, Curae quibus fit inter se concor dia, Vtnos diu feliciter uitam egimus Vna, nec ulla nascitur discordia: Quod ego sciam. auare rerum omnem copiam Nobis sua largitus est Deus manu. Ad haec uoluntatem inter nos bonam satis. Fortuna sed quae nunquam perpetuo es bona, Hanc auferes cito, nisi prohibet Deus. Videre uideor etenim nunc illum diem, Quo nostra amicitia periret funditus, Nisi animus aliter esset in nobis situs, LOT. Ita est. sed heus quid sollicitet te, dic mihi: Ego facile his rebus medebor omnibus. AB. Nihil est quod ex culpa fiat frater tua. LO. Quid'nam est? AB. puerile. LO. Quid est? AB. Nihil. LOT. Quin dic, quid est?

dram125
AB. Et si iubes, nune dicam rem tibi ordine. Vides utrisque nobis esse gregem ouium Mtognum satis, nec hunc unquam diminui, Sed plus in omnes augeri nimis dies, Vtiam domus uix nostra capiat, sat scio. Qud commedent? porro quid nobis miserius? Et maximum quod est, res ipsa me monet. Discor diae sunt inter pastores meos Tuosque magnae, ut time am nobis quid mali. Sic est profecto, sic hercle ut dico tibi. Sed quaeso nihil horum inter nos sit omnium, Fratres enim sumus simulre et nomine. Ecce uniuersaterra coram te, obsecro A me reccde paululum quouis gentium. Et siad sinistram pergis, ego per dexteram. Situ eligis dextram, sinistram mihi dabis. LOT. Aequam tuam conditionem frater probo, Vtrisque non inutilem. nec est opus Multis, quasi hoc ame impetratre oporteat. Alium esse censes nunc me, atque olim, cum anteae Dixi tibi nil commodi in me claudier? siin rem est utrique ut fiat, hoc parabimus Iter: ego dextram tenebo, tu hic manes. Namque hoc ego puto in primis esse utile Ad nostram amicitiam conseruandam. quia Quo longius disiuncti, tanto firmius Nostrae fieturum foedus est concordiae. Et praeter hoc odiosa res Deo foret,

dram126
Et caeteris nostris uicinis scandalum, Nos litibus nos inter discordarier. Quare nefiat per amicitiam terogo, Quae incepta a paruis cum aetate accreuit simul, Idem quibus uelle et semper nolle fuerit, Frater mihi es meus, una a pueris paruuli Sumus educati, una semper suimus domi Ambo, grauia pertulimus una plurima. Quapropter nitar, faciam, experiar, denique Animam relinquam potius, quam te deseram. Ergo id repentre nobiscum dissolui Absit, neque uelim, neque necessum esse arbitror. Etfi locus disiungit nos, animus tamen Aequaque uoluntas perpetuo iunget scio. ABR. Quid istuc? siistuc animum induxti nunc tuum Fiat, tuus totus sum, et animo etcorpore. Iter iuuabo, consilijs, re, opera tuum, Quantum potero. LOT. Non esse opus puto, mane. Sed si quid est, indicabo quidem tibi. ABR. Veniam, nec ulla unquam in me erit tibi mora. LOT. Cras ibimus, uale. ABR. Et tu qui feliciter. si fecerim quod placeat minus, ignoscito. LOT. Tace rogo, nihil est quod tibi succenseam. ABR. Abit, ac rogasse uellem. sed melius fore Cras arbitror. Bene sit ei. o dij boni, Nae illiusmo di iam nobis magna ciuium Penuria est, homo antiqua uirtute ac fide: Haud cito mali quid ortum ex hoc sit publice.

dram127
Quim gaudeo, ubi etiam huius generis reliquias Restare uideo, uah quam uellem illi omnia Cedere bene, exsuique animi sententia. SCENA II. Deus. Abram. DB. Abram leua sursum tuos oculos, uide Ab hoc loco in quo stas omnes terrae plagas: Hanc ego tibi quam confpicis terram dabo In sempiternum, et semini propriam tuo. Faciam tuum semen quasi puluerem soli: Vt si quis hominum quit numer are puluerem, Semen quoque tuum numer abit, dubio procul. Surge ergo, uade, perambula terram hanc, quia Illam tibi daturus sum per secula. Noli timere, ego protector sum tuus Merces ego tua magna sum, nec altera est, ABR. Quid mihi dabis domine? uide absque liberis Vado, nec haeres ullus mihi legitimus est: Et filius procuratoris parturit Sibi liberos, et uernaculus ipsus meus Haeres mihi futurus est. Ah dolor ingens Patri, carere sibi natis haeredibus. DE. Confide, non est sic futurum, ut cogitas. Haeres tuus fiet qui de tenascuur, Et ex tuo utero progre ditur filius. En sufpice, numera stellas caeli uagi, Ita tuum erit semen. confide, et credito. ABR. Credo Domine sine dubio uerbis tuis.

dram128
DE. Ego Deus qui te duxiforti manu De terra Hur, ut patriam relinqueres tuam. Et hanc tibi terram, quam possides, darem, Post te tuis possessione filijs. AB. Genitor supreme, caelorumque conditor, Dic unde scibo quod possessurus sum eam. DE. Scito futurum percgrinum semen tuum, In non sua terrd, atque seruitutibus Sub dent eos, annis quadringentis sibi. Verum uide, cui seruituri sunt, ego Gentem manu illa iudicabo fortiter. Sed tu, sepultus in senectute optima, Ibis quidem requiescens ad patres tuos. AB. Certum nuhi, quod ita futurum domine sit. Non est enim mendacium in lingua Dei. Quin dixit, et sunt facta, quae uoluit semel, Creauit, et creata sunt, nulla mora. Quaeunque uoluit, recte fecit omnia. SCENA III. Sarai. Abram. Agar. SAR. Domine Deus, qui me creasti feminam, Legi uiri per omnia sui subditam. Igitur Abram mihi uirum charissimus Maritus, ex tuo solius numine Amandus et uener an dus omni tempore, Qui mihi caput, sacraque meae uitae anchora. Et me scio semper fecisse sedulo, Ex illius, meum pararem commodum.

dram129
Ne nostro amori incideret mala uel calamitas. Nam esse expedit nobis bonas mulieribus, Quae illis honori sumus, et laudi maxime, Per quas sibi generis ducunt sobolem sui: Quae res amorem coniugum conglutinat. Sed ego quid aut peccaui, aut quid feci Deus?` Cui clausa uentris sterili mihi sunt uiscera, Nec prole patrem feci longo tempore. Nullius etiam rei mihi sum conscia: Sed tamen ob hoc sum iustificanda a nemine. O dura fata semper, et sortem asperam, Quae saeuit, et mpm �arcot ex aequo mihi. Quo modo marito mater prolis paruulae Dicar, mihique ludat in aula paruus puer? Quid nunc? nihil demiror ego decrepita anus, Cum idem minus iuuentute mea fecerim. Tamen uoluntas maximi fi at Dei: Cui laus, honor, gloria soli per saecula. Verum scio quid faciam, si mihi datur Gratia Dei, et mariti consensus mei. En nunc famulam charam introducam Agar, Vt dormiat cum Abram, quo nascatur mihi Heres ex Agar hac patriae substantiae. Tu mihi Deus da gratiam, fac compotem Voti tuam ministram, ut uir consentiat Precibus meis, et eius in sinu cubet. ABR. Nescio quid uxor secum tacita murmurat. Nisi quid est, nunc iam uolo scire ex ea.

dram130
Atque ecce pergit horsum. salue uxor mea, Quid est tibissaluae satin res sunt? ais? SA. Miuir, si ego inuenio famula tua gratiam, Audi loquentem, ut quid porro uelim intelligas. Ecce dominus matricem conclusit meam, Ne quando parerem liberos tibi patri. Ingredere ad Agar, hanc igitur ancillam meam Si forte suscipias ex illa filios Meae, tuaeque senectutis solatiam, Legitimos bonorum haeredes omnium. AB. Age fiat uxor, si uis. et quid amplius? SA. Abi mea Agar, et sit felix quod coepimus. AG. Fiat secundum uerba tua domina mihi: Faciam lubens, spero idque adiuturum Deum. AB. Abeamus hinc intro, et quid fit uidebimus. SCENA IIII. Loth. Geta pastor. LOT. Lam'ne parata sunt, et curasti probe Omnia uiae necessaria, ne quid mihi, Vobisque desit, hinc iter facientibus? GET. Non fit tibi dubium domine, curaui enim Singula, nec est quod desit, pergamus modo. LOT. Frugies. sed heus, dic, quid tibiregio placei, In quam pari studio pergentes tendimus, Vbifata sedes longaeuas pijs dabunt? GET. Quid ni? bene esse consultu omnibus puto. Nam fertilis regio est, abundans omnium, Ne iure quicquam possis unquam conqueri.

dram131
Vbisatis patebunt lata pascua, Nec tibi malum laedet pecus contagium, Hinc proximi uicini de latere tui. Cythisum capellae carpent pratis succidum, Boues, ouesque, pecora uiridi gramine Pascentur, usque floribus uirentibus. Nec lac nouum frigore defit tibi, nec in Aestatibus, redibunt pleno ubere domum Vaccae, dieque bis pastor mulgeat eas. Non deerit ingens lactis pressi copia, Atque butyrum, condimentum cibi optimum.. Fortunate sene x hic inter fontes sacros Captabis ipse frigus, et somnum leuem. Fructus dabit tellus omnis generis: ibi Crescunt nigrae castaneae, et poma plurima, Olus, rapum, glandes, uaria legumina. Species boneae tritici, frumenti maxima Pars, hordeum, et si quid melius isthoc erit. Et bis serunt Cereris in anno munera, Vuis nec est alia terra hac feracior. Pascuntur hic apes mellis dulcissimi, Doctae sua arte longe Hyblaeas uincere. Nec interim turtur gemere cessat tibi, Bt tua palumbes curaibi circumuolant. Dices profecto fortunatas insulas. Et gaudeo uitam meam isthic degere. LOT. Laudo quidem. sed quo modo illuc ibimus? GET, Facile, uia est etenim cuiuis tutissima.

dram132
Ego caeteros iussi praeire paululum: Et credo eos itineris facere non parum. Nos mox sequemur hos pedum lento gradu: Nec est quod adeo properemus, cras ibimus, Clarus priusquam phoebus attollet diem. Nam etiam celeritas in desiderio mora est. LOT. Cum liberis uxorem abire iube tuam Hodie, ne sint molesti nobis per uiam. Si quid supererit, interim curabimus. TET. Bene est: solemus omnes obliuiscier Aliquando prae nimia cura, quod melius est. LOT. Non arbitror fieri, qui bene praeuideris Omnia, nihil praetermissum abs te conqueror. GBT. Si tibi quid feci, aut facio quod piacet Loth, Id gratum fuisse aduersum te habeo gratiam. LOT. Et nunc magis uelte quam oculos meos amo: Propterea quod seruisti liberaliter. Igitur apud me iusta tibi sit seruitus Semper. GE. Habeo ergo gratiam. LO. Haud muto quidem, Eo magis curae sunt mihi, quae agis omnia. Et nunc tibi commendo res uni meas. GET. Confide, tuto commendasti isthaec mihi: Tuas agam res quasi meas, et candide. LOT. Quid haec? aliud est quod restat maius etiam. Tu perge facere quod tibi concredidi. Nunc est eundum, ne quid simus in mora Alijs. GET. Eamus igitur. LOT. Eo, tuque sequitor.

dram133
SCENA V. AGar. Sarai. Abram. AG. Quam bene egit nobiscum Deus meus, Quae cum grauida sum facta ex Abram semine, Fructusque floret, ac tumescit pondere Aluus, uide astris gradior, et cunctas super, Altum superbo uertice attingens polum. Nunc decora regni teneo, nunc Abram me amat Prae caeteris, et summa uotorum attigi. Bene est, abunde est, iam sat est etiam mihi. Quid porro faceret cum uetula uir coniuge? Cui clausus est uenter, ne possit gignere. Sed ego parentem prole facio Abram meum. BAR. Quid dicis omnium? si nonpol omnia Haec nunc. Ita ego contemnor abs tepessima, Reddam, et tibi poenam dies non aufferet. Hem mi uir, opportune mihi uenis obuiam. ABR. Quid est mea uxor? irasceris? hem dic quid est?` Ah ne lachrymes, quid trepidas? pergis dicere? Animum recipe. SA. prorsus. AB. quid ergo id prorsus est? SAR. Agar. AB quid ea. SA. neque liberalis, neque bonae Est functa nunc officio, quin prae se meum Nomenque famam, fortunamque et omnia Contemnit, et me habet uulgo despectui. Haec illa, quam tibi dedi in sinum tuum, Magnus dolor, probrumque graue: caussam tamen Possum tueri iudice infesto meam. Nam me scio uixisse uirtute comite,

dram134
Semperque honestatem fecisse maximi. Dijudicet Domsnus inter me et te Deus: Non patiar, in me culpa multarum redit. Id nunc rogo, defendas me miseram tuam. Si unquam fuit tempus, cum ego fuerim tibi Mi uir, uoluptati, aut sum dicta uxor tibi Olim uoluntate, obsecro eius memineris: Inopisque nunc tantum te miserescat mei. AB. Caue, si me ames, istud posthac ex te audiam. Animo bono sis, recipe turbatum malis His pectus, animum mitiga, quo perferas Aduersa: nam tempus dolorem subleuat. Ecce uxor ancilla in manu tua tibi: Illa modo, per me, arbitratu utere tuo. Hanc etiam ego conueniam, colloquar rogans, Si est factura id ut sit officium suum Faciat: sin aliter de hacre est eius sententia, Respondeat mihi, ut quid agam quam primum sciam Nifaciat, illam quae aequum est, haud sic auferet. SA. In te omnis haec spes est Abram mihi sita, Tesolum habeo, tues patronus, tu mihi parens. Ille tibi moriens me commen dauit pater: Si deseris, perij. ABR. Quicquam caue dixeris. Neque faciam, neque me pie posse arbitror. SAR. Abeo. domi'nam me expectant dudum, scio. ABR. Nescio quid hoc negoti sit, nisi mihi Male time am, ne quam turbam faciat ea Ipsa intus, et nisi praeueniam. nam ita est homo,

dram135
Cum placo, aduersor sedulo, et deterreo, Et uix tamen humane patitur uerba optima. Haec (pia licet) praesertim mulier id facit. Hinc quod solet dici uerum est diuerbium, Per quatuor hanc moueri terram maxime: Cum seruus ex plebe superbus regnauerit, Si stultus est satur ciborum munere, Si mulier odiosa in coniugio permanet, Et cum suae dominae ancilla haeres facta sit. Id mihi quidem euenire uideo nunc nimis. Quare penes meres haec est, meque attinet. Quid hoc (malum) infelicitatis est? nisi Me credo natum his rebus nunc miserrimis. Primus ego sentio et rescisco omnia mala, Et primus obnuncio, solus et aegre fero Si quid fit, aut minus me uel illos decet. Haec, me quidem non indicente facta sunt: Ne fiunt etiam, quod testor, iussu meo. Nunc redeo, num pacem componere liceat: Ne maior ira feruens crescat. optimum est. EX PSALMO XXXIII. Chorus secundus. Quae ligat unanimes, pax sacra, fratres Fructus ingentes utilit atis Fert, quis nam dubitet dicere pacis Commoda? per barbam balsama gratae Fle ctit ab ore pij, uestibus haerent, Suauem dant pulchrifloris odorem.

dram136
Sicut ros Libani in montibus altis Apirat, et hinc Sion reddit ubique Fertiliorem. Vbi concor dia fratrum Regnat talis, sanctus deus ipse Transmittit bona caelestibus oris. Illa quies nummis non redimenda est. ACTVS TERTII, SCENA I. Gabriel. Agar. GAB. Ancilla Sarai, dic unde huc Agar uenis? Vel quo cupis, per huncce desertum locum? Heus quid taces? dic sola cur hic desides? AG. Ego fugio a facie Sarai, dominae meae, Qllae me modis duris tractauerit nimis, Offensaque obseruat, factorum Abrae memor Veterum. melius est igitur abscedere procul, Quam multa me non digna pati diutius. Ego me in manus domini commendo: nam ipse me Enutriet, conseruabit famulam suam. Nec alius est super hunc, deus, ter maximum. GAR. Reuertere ad dominam tuam citissime, Et humiliare sub illius pia manu. Veniam pete, ipsa enim miserebitur tui. Filia, si inique peccasti, nil adijce Tuis nouis erroribus, de pristinis: Peccata quasi de facie serpentis fuge. AG.. Lubens redirem, redeam quo pacto refer.

dram137
Exclusit, et nunquam admittet, certa hoc scio. Exul, pauens, inuisaque incerti laris, Deserta, pauper, quid precer? freta aut quibus Abeam? gradus uel quis dux diriget meos? GAB. Ego, redi ergo, uade ueloci uia. Nam haec res nihil consilij habet, tace modo. Neque perpeti poteris hanc miseriam diu: Quin fac, redi, atque potius ita te compares, Perferre: nam res ipsa docet, et admonet: Patientia nihil homini melius fore. Conside, tecum sum futurus ego Deus. Semen tuum multiplicabo nimissuper Terram, neque id numer abitur prae copia. Quia ecce concepisti, et paries filium, Cuius uocabis sacrum nomen Hismael. Eo quod audierit duram Dominus tuam Afflictionem, et liberauit te manu Fortisua. laus tua tibi per Hismael. Hic homo ferus fiet, manus einus quoque Omnes erunt contra, et contra hunc quidem omnium Manus uicissim: bellator fit fortior. AG. Tu quiae Deus uidisti me, defende me. Ibo ad meam dominam Sarai iussu tuo. Quae libera fui dudum, nunc contra in metus Reuoluor, animus haeret, acretro cupit Corpus referre, moueo nolentes gradus. Quid anime pendes? quidue consilium diu Difficile torques rebus in certissimis?

dram138
Vanum putas quod dixerit Dominus? eo, et Quemcunque dederit exitum casus feram. Horresco semper ubi pultare occipio nunc Hasce ad fores. heus heus, Agar sum ego tua. Prodit quis et nescio: concedam huc paululum. SCENA II. Sarai. Agar. SAR. Et nunc quis hostium pulset, scire cupio. Hem quisquis adsies, intro mecum huc eas. Nil mihi respondes? pepulisti tun has fores? AG. Etiam domina, supplex fores pulso tuas, Miserae mihi ueniam des, poenam deprecor, Per has meas molles adhuc rogans comas, Atque ubera ista, pene materna obsecro, Depone tumidas pectoris laesi minas, Dolorque fractus cedat e pectore tuo: Et saepe donum in pluribus ueniae fuit. Precor furorem siste, teque ipsam adiuua. Per ego aufpicatos sacrati thalami toros, Per spes futuras, per honorem Sarai tuum Precor, breuem largire peccanti moram Mihituae. Cumque insciens peccauerim, Defende saltem infelicis uitam meam. A me ipsa damnor: peccaui nimium tibi, Merui manus praebere turbinibus tuis. Agnosce paruulam prolem meo in utero, Redde mihi uitam, fata ne extendam mea. Veniam mihi da, recipe me comitem tui,

dram139
Agnosceque famulam. pro peccato graui Poenae parum satis tibi esse ducito. Si dig na sum, rursum adde me comitem tuis. Me uelsororem Sarai, uel famulam uoca. Famulamque potius, omne seruitium seram: Te imperia regere, me decet iussa exequi. Si uera pietas Sarai quaerenda est tibi, Iam mihi manus miserae pias porrige tuas: Remittere scelus hoc, erit pietas mihi. Nil te malorum moueat uox clamantium: Hanc ecce quam extrusit, rursum recipit eam. Nec te moueat, quod totus in uultus tuos Decurrat orbis, hinc et hinc populi fremant, Totusque poscat uindicem mundus suum. Contemne famam, fama uix uero fauet, Peius mere nti melior, et peior bono. Mentemque saeuam flecte, non memor meae Noxae, Deus uult hoc serutator cordium, Veniam petenti, quo praestetur gratia. Caelestis ira quos premit, miseros facit, Humana nullos: ergo posse consequi, Me gratiam fpero abs te largam protinus. O misera pietas, si matrem mori uetas, Et uiuere optas, si mori pateris tamen, In matre pecces, et prolem custodias. Et si nil hic uterus, aut pietas te mouet, En sum parata, si tibi iugulo placet Mersisse ferrum, siue maternum libet

dram140
Inuadere uterum, intrepidum mater tibi Praebebit animum. sed si non totum scelus A te peractum est, dextra sternar tua. SAR. Tam fortis animus omnium mentes mouet Ad misericordiam, ut mihi nunc fit quidem. Nam obstare primus est gradus factis malis: Pudor est secundus, si quisquam peccauerit. Veniamque pro peccatis petere, est tertius, Igitur ego ueniam dabo quarto loco. Hem quae siem cognosti tandem? et quam bene Volui tibi semper? locoque filiae Amauerim? satisque spectata haec fuit Amicitia mea erga te, quam fecerim E seruula liberta modo ut esses mihi. Satis pericli adire coepi pro tua Vita. obsequique dum studeo meo uiro, Pene meam illusi uitam. et res ita tulit Tum, nunc tamen non fert, ego non amplius Dolore proprio me dicabor bono tuo. Dubijs tamen miserta rebus, consulam Tibi, tuoque nascituro fructui. Recipio in aedes te lubens rursum meas. Ergo sequere me nunc intro, facito tuas Res ordines, ut cum partus tibi adsiet, Desit nihil. AG. Faciam domina quae iusseris, SCENA III. Deus. Abraam. Agar. DE. Abraam, tuus ego omnipotens unus sum Deus,

dram141
Perfectus esto, et rectus coram me ambula. Ponam meum foedus nos inter firmiter. Vehementer etiam te multiplicabo nimis. AB. Domine Deus meus quid uis? seruus tuus Ego sum. DE. Vide pactum ponam tecum meum, Et eris pater posthac multarum gentium. Nec amplius uocabitur nomen tuum Abram, sed hinc Abraam mihi appellaberis, Quia te patrem feci multarum gentium. Faciamque crescere te dehinc uehementissime. In gentibus ponam genus nobile tuum, Regesque plurimi ex te egredientur boni. Ponam meum foedus, eritque inter nos sacrum, Vt sim Deus tuus, tuique seminis Solus. daboque semini post te tuo Hanc terram peregrinationis Chanaan, et Quam possidebunt semper cuncta secula. AB. Domine rogo dic quo pacto haec futura sunt. DE. Faedus meum perpetuo mihi custodies, Tuumque semen omne post faciet idem, Studio sacro in generationibus suis. AG. Summe Deus, o pater, nunc serua me obsecro. Der Deus opem miserae parturienti mihi. ABR. Quid, quod Domine faciam tibi, mandas mihi? DE. Hoc est meum pactum, quod oberuabitis. Circumcidetur omnis statim masculus, Scindatur ex praeputio carnis frustulum, Vt hoc sit in signum inter uos pacti sacci.

dram142
Octo puer dierum scindatur probe Vernaculus. seruus tibi quem paraueris Circum cidatur, quo mihi sanctus siet. Et sic erit pactum carne in uestra meum, Dei tuique in foedus aeternaliter. Et masculus, cuius caro non scisa sit, Delebitur de populo, et de terra sua: Quia fecit irritum meum pactum mihi. ABR. Custodiam quaecunque mihi mandaueris. DE. Nec amplius tuam uxorem Saraiuoces, Immo Saram: nam benedicam illi Deus ego, Et tibi dabo ex illa (crede mihi) filium, Cuisum benedicturus per cuncta secula, Ex quo genus reges multi ducent suum. ABR. Putas ne centenario mihi filius Nascatur ex Sara nonagenaria? Vtinam superstes Hismael uiuat modo, Coram Deo Dominoque te sancto meo. DE. Confide, coniunx pariet filium tua Tibi, et uocabis Isaac nomen illius. Pactumque constituam solum in illo meum, Et semini eius post eum aeternaliter. Super Hismaelque exaudiui uocem tuam: Ecce benedicam ei, atque augebo illum nimis. Illeque duces duodecim generabit mihi, Et crescere faciam illum in gentem maximam. Pactum meum tamen statuam ad Isaac tuum Quem tibi pariet uxor senectute optima,

dram143
In proximo hoc anno felici tempore. ABR. Forsan putet quis, hoc non uerum: mihi tamen Nunc esse sic uerum, quo nil magis libet. Ego deorum sempiternam adeo arbitror Vitam, quod illis sunt ulouptates pares, Propriaeque. nam mihi immortalitas bona Iam est parta, si nulla aegritudo accesserit. Deus uelit perpetuum hoc fiat gaudium, Mali nec intercedat aliud quippiam. Nunc ibo, et expectabo promissum Dei. Sed quam procul uenire huc ad me conspicor, Est ne haec Agar cum filio iam paruulo? Ea est, salutabo nunc illam, et colloquar. SCENA IIII. Agar. Abraam3 AG. En filius tuus, quem genui, tibi patri. Scitus profecto puer, ut sit saluus modo Queso Deum, qui mihi dederit hanc gratiam. ABR. Fili ueni, meorum dilectissime, In quo mihi spes est futuri seminis, Promissione maximi Dei mei. Et ipse te benedicet omni tempore3 Nunc fac Agar, curae sit hic soli tibi, Ne aut uspiam forsan cadit, neu algeat. Ex lacte sit cibus, potus recens aqua. Sit iusta noctu requies, sitque interdiu. Assuefacito timere in pueritia Deum, Vt ipse longaeuus sit in terra sua.

dram144
Nam qui timet Dominum, huic non occurrunt mala: Sed seruat hunc pie in tentationibus. Et qui timet Deum, non trepidabit diu, Et non pauebit, quoniam ipse est spes omnium: Obediat tunc natu se maioribus, Amet senes, nec quenquam prae se temnere Praesumat, aut os alteri cui laedere. Sic uita sit, facile omnes perferre ac pati, Cum quibus erit, cumque unahis sese dedere, Nunquam praeponens se alijs: ita facillime Sine inuidia laudem iuueniet, et amicos pares. Demum omnia peragat uitae mediocriter. Comis sint in omnes, atque aduersus nemini, Denique pius, clemens, arridens omnibus: Sic illum amabo, bene faciamque sedulo. Neque quid suo iure agere tentet turpiter, Vt liberorum nunc mos nostrum est pessimus. Mendacium fugiat, rem iuueni libero Turpissimam, sit in ore ueritas suo. Et si facit quae fert adolescentia sua, Ea me te celet, consuefacias protinus. Nam qui mentiri, aut fallere insuerit patrem, aut Audebit, tanto magis audebit caeteros. Id quod uideri nunc passim est hoc saeculo. Vae uae parenti qui conniuet liberis. Et haec patrum iam sunt communia omniunt. Nam quod senex in animo uix nunc cogitat, Audet puer, nil interim considerans

dram145
Aequum, bonum, prauum, prosit, obsit male, Peius ue sit: nihil uidet, nisi quod lubet: Ad quo patrum benignitas iuuat frequens, Hoc tempore malum tam tritum, quam pessimum. Puer rogatus uix pro se respondeat, Si etiam necesse fuerit, loquatur semel. Sit inscius multorum, quasi mutus tacens. Neque cogitet medio uirum loqui senum. Si diligis materno affectu filium, Illque bene cupis, per uitae terminos, Impinge multum illi flagella saepius: Vt ipse laetetur nouissimo suo. Qui filium docet, cum illo laudabitur. Qui illum docet sub medio amicorum bene, Ex hoc super prudentes gloriabitur. Nam quo modo iuuenem formabis filium, Ita senties eum in senectute optima. Et si pater moritur eius, nunc est quasi Viuat, quod hunc parem sibi reliquerit. Indomitus equus est ualde durus, et ferox: Ita filius remissus praeceps fit nimis. Qui delicate a pueris seruulum suum Nutrit, is eum post contumacem sentiet. Ne des potestatem in iuuenta filio, Curua cito ceruicem eius, dumque liceat. Vetulus canis duram non patitur uirgulam. Et tunde latera eius, dumque est infantulus, Ne forte post induret, et credat nihil,

dram146
Hinc tibi dolor fiet animae maior tuus. Eius ne quicquam uide in turpitudinem Scienter offendas, neque caussa sis mali, Dominus enim peccatum de manutua Requiret, in generationem tertiam. AG. Ego faciam quicquid mihi praeceperis, Custodiam mandata diligenter haec. AB. Abi, te ego recta sequar post paululum. Nunc confitebort tibi Domine, laudabo te, Et nomen insuper hinc exaltabo tuum. Solus Deus, quo non alius est sanctior: Tibi nullus unquam similis fuit, o conditor Terrae omnis, et caelorum, elementorum omnium, Et quae in eis sunt spirituum, magni maris Dominator, ago tibi gratias o bone Deus, Quod mihi dedisti semen ex serua mea, Ex quo tibi nomen meum prae caeteris Charum esse dignoscatur cunctis gentibus. Nunc alterum est, quod me consoletur senem, Quia ex Sar apromisisti prolem unicam. Vtinam meos ille oculos. et matris suae Claudat, diesque nostros iam uideat senex: Patrijsque solus utatur, post me, bonis. Hunc esse genitum nemo non ex me sciat, Ad gloriam Domine tuam feliciter. Aestus diei quam nun quam grauissimus, Titan diem lumine suo nunc diuidit Medium, uapor surgit calidus, sudo grauiter.

dram147
Recreare uires gelido sub tegmine libet, Tantisper, usque currus flectit candidos Phoebus suos, dum noctis tempus subruat, Clarumque caeli sidus, et noctis decus Hinc luna, terris transmittat lumina sua. SCENA V. Gabriel, Raphael, Michael, angeli tres. Abram. Sara. CA. En seruus Abraam meus, arboris umbra leui Lassus cubat, captans opacum temporis Frigus, lubet nunc alloqui paucissimis. AB. Dominus in hoc uere loco est, salus mea. Nisi parum prospiciunt oculi, certe is est. Si gratiam Domine inueni in oculis tuis, Ne transe as seruum tuum, Domine obsecro. En adferam pauxillum uobis huc aquae, Qua sic pedes lauentur uestri puriter. Requiescite sub arboris umbra, ire non sinam, Ponamque bucellam panis cocti bene: Quo melius, et cor confortetur intime, Post haec licet transite quo uolueritis. Idcirco enim ad seruum declinastis, scio, Vestrum, facite igitur quae dixerim modo. RA. Fac ut loquutus es, festinans adfer huc Quicquid parati habes, uel quod penu potest. AB. Audi Sara accelera, quicquid habes promito, Tria sata similae misceas probissime,

dram148
Et subcinericios panes fer optimos. SA. En mi uir, hic habes penu quod continet. AB. Edite uiri sancti, praeter id habeo nihil: Gustate quantum uultis, et bibite merum. MI. Vbi est Sara uxor tua? cur nos non uisitat? AB. Ea intus est, subque tabernaculo sedet. MI. Ad te reuertens ueniam in isto tempore, Vita comite, et habebit uxor filium Tua paruum. S A. Ha ha hae, mulier senex puerpera. Sic nos senectus nostra praecipiti sinet Partu parentes fieri? credi non postest. Mutatur habitus, nulla iam Veneris subit Cura, et Cupido uadit incerto pede. Iam uiribus defoeta, non idem uigor, Non ora tingens nitida purpureus rubor. Populatur artus cura, iam gressus temunt, Tenerque nitidi corporis cecidit decor. Et, qui tenebant signa Phebaeae facis, Oculi, nihil elegans, nec suauius micant. Et desinunt muliebria iamdudum mihi. Meus maritus uetulus est, anusque ego. Cur nam uoluptati operam, quaeso, nunc darem? MI. Quare Sara uxor tua risit, secum loquens, Num ego paritura sum iam facta dudum anus? Nunquid Deo difficile quicquam? credito, Ad te reuertar iuxta condictum meum. Et hoc eodem tempore, uxor tua Sara Habebit ex te filium iuuenculum.

dram149
SA. Non ego domine risi. M I. Nam audiui, ne nega. Risisti, et hunc sermonem contemnis meum. RA. Aduesperascit: surgamus, abeamus hinc. AB. Ducam domine mi te in uiam recta bonam. RA. Possumne celare Abraam, quae iam peragimus? Cum sit futurus in gentem magnam mmis: In quo benedicendae sunt gentes omnium. Scio quoque quod praeceptur us sit filijs Suis, et omni domui post sese suae, Vt bene uiam Domini Dei custo diant, Atque faciant iudicium, et iustitiam bonam. Clamor Sodomae et Gomorrae ascendit aethera, Et multiplicatum scelus eorum pessime, Vltroque magis huc aggrauatur mihi nimis. Descendo igitur, ut inter iudicem pios Et impios, exemplum sint alijs graue. Soluantur igni, sulphure, pice sordida: Corpora uirum insepulta ferientur solo Rastris, arator, perque campos pascuae Hinc uentus uehet, et prorutus tumulo cinis Mergetur, ossa fluctibus spargi sinam Disiecta uastis: precium peccati sui Dignum est, et hoc si quicquam possit amplius. Nunc quod minari maximum Deus potest, Contingat, illos fata maturo exitu Facilique soluant, in suo condant solo, Et patria tellus peccantes grauiter premat, Vt luce careant, inter extinctos male.

dram150
Sic uisito errantes, sed hos moneo diu, Vias scelestas in bonum flectant suas. Sed mortuis frustra loquor, uerba facio Parietibus: uerum est, et ueritas latet Nunquam, quia Deum neglexerunt me suum. MI. Nec abominandae mortis auspicium pauent, Auspicia tamen hi metuunt, qui nil mage timent. Fidem alligaui iureiurando meam. Si peiero, timere quis Deum potest? Sic omnibus faciam, quicunque negligunt Praecepta mea, neque uocem exaudiunt meam. AB. Nunquid Deus perdes iustum, cumque impio, Absit, Domine, longe ut iustus etiam occidat. Fiatque iustus, sicut coram te impius. MI. Si inuenio quinquaginta perfectos ibi Omni loco, dimittam propter hos uiros. AB. Quid si quadraginta forent, dimittis his? Triginta quid? uiginti quid? sed si semel Coepi loqui, quid si inueneris ibi decem? GA. Propter decem non delebo, dico tibi. AB. Quam misericors Deus, qui iustus et pius. Soletur omnes peccantes, uox unica haec, Propter decem dicens non delebo locum. Quantus uide numerus erat peccantium: Vide Dei quanta siet ueniae gratia. Considera quisquis peccaueris male Hanc misericordiarum multitudinem. Igitur homo ne despera, ueniam pete,

dram151
In hunc Deum confide, qui solus potest Ad inferos ducere, saluosque reddere. In hunc respice, nec mundi spectes gloriam. Nil sunt Cupi dines, formae praestantia Nil, diuitiae cadunt sicut folia arborum, Gloria, decus corporis, honor mundi uagi Transibit, ingens fastus diuitum perit. Regum potentia, regna uolitant perditum. Stabile nec est quod mundus maximus colit. Et miror usque adeo turbatur omnibus Locis, et hoc nemo secum perpenderit, Quod pariter omnes simus terrarum hospites. Sed non minus quasi immortales nos fore Aedificat omnis homo, nec quisquam sibi tamen Aedes facit diuas, aeternumque stabiles, Vbi perenni uiuat sanus gloria, Cuiusmodi Deus dat diligentibus Se. quod si homo secum mortalis cogitet, Non esset impius uani lucri furor: Nec tanta apud mortales imperij sitis, Pro iure nec uires essent mortalibus, Non esset inter nos egens pauperrimus, Nudus suam uestem ferret, nec alteri Molestus esset quisquam, nec ius uim ferat. Ascrea nunc felices terrae terminos Regeret. sed haec hominum fugit mores feros. Totum per orbem maximum exortum est malum, Luxuria, pestis blanda: cui uires dedit,

dram152
Roburque longum tempus, atque error grauis: Collecta uitia per tot aetates diu In nos redundant, seculo premimur graui. Sed has quid hic frustra rationes deputo Mecum? satis mihi sit, qui certus scio Omnia perire praeter gratiam Dei. Quae pia uiget per seculorum secula, EX PSALMO XXXIIII. Chorus tertius. NVnc Deum coetu celebrate toto, Qui Dei statis sapienter aede, Consulat uestris precibus, benignas Applicet aures. Virginum turbae, iuuen em, senumque, Tollite et serui duplices in altum Hinc manus uestras, sacra subleuate, Dicite laudes. Sit Deus celsa benedictus aula, Qui mare et terras superumque caelum Fecti in uerbo, posuisse sancto Nos uelit orbe. ACTVS QVARTI, SCENA I. Sara. Hismael. Isaac. Abraam. SARA. ID omnibus scio innatum mulieribus, Stulte nimis nostris in rebus credulae

dram153
Simus, sed interim sollicitae non parum, Et nil uidentes quod futurum sit tamen. Contret mihi nimium fit nunc haec omnia: Nam contigit quidem, quod ego non credidi, Fore ut ex me iam anu nascertur filius. Hem natus est, et gudeo permaxime. Risum mihi fecit Deus: quique audiet, Ille mihi corridebit gaudens protinus. Quis omnium auditurus haec nam crederet Abraam? sibi quod Sara lactaret filium, Quem tum senex peperisset admodum seni. Dimitte nunc seruam domine Deus tuam In pace, quae fructum uentris uidit sui, Spem gentium multarum, sub cura tua. Quam caeteris in rebus fortunata sum, Si haec unares nunquam foret, praesentia Pueri Hismaelis, utinam abesset longius: Perfuncta sum satis, satias me iam tenet Eius, mei Isac seruibo nunc commodis. Hunc me pietas matris suadet solum sequi. Segreganda mater est procul cum filio, Cuius tuli mores, mea modestia Diu satis: tempus aliud nunc postulat. HI. Isaac ego mittam, tu mihi signa locum. IS. Mitte igitur. HI. Heus huc huc telum meum feras. IS. Tibi tela frangam nostra, tibi nostrum puer Rumpemus arcum cum pharetra, nolente te. HI. Da mihi sagittas citius, da, dico tibi.

dram154
IS. En mater haec sunt mea tela, arcus quoque meus. HI. Arma arma Sara, flagito, cura propere mihi Detracta reddi, seruo inuitis omnibus. SA. Profecto praedico tibi Hismael, caue. Delet hoc, pater sed nihili pendet. uae mihi, Vtinam hic prope adesset alicubi, atque audiret haec. Isaac ueni, sequere parentem me tuam. Dimitte matri filium probum suae, Tam bene similes lactucas labris sinito. Tu meus es unicus, soli uiuo tibi. Nunc abijt ille. te curo, tu me attines. IS. En mater obsercro. SA. Vidi, atque aegre fero. Quicquam caue cum isthoc unquam post aegeris. Sine, ego uidebo quid nunc porro consulam. AB. Hem tu mea uxor, quid sit, aut quid est tibi? SA. Quid sit, rogas? si me uiuam mi uir cupis, Eijce procul, cum filio ancillam suo. Non est enim haeres cum Isaac nostro filio. Neque patiar diutius mea in domo Hanc uiuere: aut illi cedam, si uis, ego. AB. Abi domum. quis ferre posset amplius Verbahaec tua, uel mores, ingenium pertinax: Quicquid facis, esse mulier nuncquam desinis, Nequeo mearum rerum principium bonum, aut Idoneum inuenire, aut unde exordiar, Ita tam rapente, nihil opinanti, accidunt Quae credidissem nunquam, tamen oculis meis

dram155
Partim uideo, partim accepi etiam his auribus. Quapropter exanimatum reddunt protinus, Nec quid faciam de me, plane nunc cogito, Viuus uidensque pereo, nec quid agam scio3 Si illum relinquo, eius timeo uitae nimis: Sin opem fero, iam huius uerba, et fugio minas. Nam si me amare hunc ipsa paulum senserit, Vel si libitum fuerit, causam aliquam ceperit, Quo iure, quaque iniuria det mihi malum. Abeo, et quid huic rei sit opus plus consulam. SCENA II. Deus. Abraam. ABraam tibi nihil uideatur asperum Super puero, et hac ancilla chara tibi. Omnia tibi quae dixerit Sara, facito. Audi illius uocem, quia in Isaac tuum Semen uocabitur sacrum omni tempore. Quin filium etiam ancillae, in gentem maximam Faciam, nam et hic tuae natur semen est. AB. Quando iubes faciam Deus nomine tuo. Et si mihi charus, cum matre sit meus Gnatus, tamen neglecto amore te sequar, Heus euocate Agar, sed ipsamet uenit Cum filio. nescio quid turbatum domi Absente me sit. non frustra est, quicquid siet.

dram156
SCENA III. Agar. Abraam. Puer. Hismael. AGAR. NOn hic quidem dur are quisquam nunc potest, Si sic fit. ergo quot mihi sint domini, uolo Scire, aut procul ab oculis Abraae discedere. In tempore ipso. iam opportune te mihi Ostendis Abraam, Sara nos exclusit foras, Abrie iussit longius. nequeo satis Quam hoc mihi uidetur factum praue proloqui. AB. Ne sollicita sis, quod minus redeas domum: Nam haec est uoluntas mea, nostri iussu Dei, Vt segregem uos: hinc tu discedas rogo. Ne me tamen facere istud cogites mea Caussa, sacrum Dei responsum me admonet. Quod ego tuam in rem sentio fore maxime, Et Hismael tuum una hinc tecum ducito. Abi in aliam terram, quam monstrabit tibi Dominus, ubi tu et filius manebitis. Hunc sibi Deus faciet in gentem maximam. Et ipse erit uobiscum, tibi timeas nihil. Heus heus puer, defer plenos utres aqua, Panesque coctos nuper huc fer optimos, Mox. PV. Iam hic adero. AG. Quid ita? quoniam iubet Deus Fiat, nihil negabo tibi, manda amplius. Quia dominus nobiscum, diriget uias

dram157
In pace nostras: ibimus, quando iubes. HI. Sic tam cito dimittes paruulum pater? Quo nam puer uadam, uiarum nescius. Cur me hinc patrijs detrudis sedibus, quid est? Ita'ne breui spacio prorsus de me patris Animum abijcis? quid ego tantum sceleris miser Admisi? hei mihi. AB. Non sic fili mi cogites. Haud ego minus patior aegre id, quam tu feras. Nec aliud est, nisi quod tibi bene ex animo uolo. Ast nunc Dei sequor consilium, quod dedit: Meum tamen te filium esse credito. Cum matre nunc eas, ipsaque custodiet Vitam tuam, cui sis proles charissima. PV, En hic Domine sunt, quae iusti adferri omnia. AB. Bene est. Agar nunc accipe haec humeros super, Et uade quo te recta ducit haec uia. Abi, uale mea Agar, hunc diligas rogo. HI. Vale pater suauissime. AB. Fili mi uale, Hismael, et hinc patris fac sis memor tui. HI. Meus hercle uero, et animo, et natura, pater. SCENA IIII. Deus. Abraam. DEVS. ABraam heus, Abraham. AB. Domine quid uis? adsum tibi. DE. Vidi quod omnia facis, quae te iussero: Me ipsum timens, custodis praeceptum meum. Quare tuus semper futurus sum Deus,

dram158
Et mortuo te seminis sacri tui. Nunc laudo quod famulam ablegaueris tuam Cum filio. cui ego prouidebo bene. Ecce tibi filium dedi, quodque senibus Vobis erat durum credere, soli mihi. Ille tibi charus, et dilectus unice. Hunc tolle tecum, unigenitum tuum, et mihi Eum super montem, quem tibi monstrauero, Offer in holocaustum, sine mora, suauissimim. Nunc uade, nec quicquam quod iussi differas. Hunc filium tuum, quem diligis pater, Charissimum hunc Isaac macta, offer mihi: Hoc uolo, iubeo, postulo, quod ut fiat uide. AB. Noui, Domine, quod sis bonus in opere tuo, Nec quid mali facias unquam, nec cogites. Ibo, faciam quod iussisti seruum tuum: Et offeram tibi filium charissimum Mihi, senectutis dulce baculum meae. Domum prius reuertar, unde huc filium Vocabo mecum: et si graue sit, faciam tamen. Quod ita iubet Dominus, fiat, ius postulat Suum, quia is mihi illum dedit: ergo auferat. Nec quicquam ego molestus sum, nec uerbulum Hodie quidem commutabo tecum Deus. SCENA V. Aminadab. Bether. Abraam. Isaac. Deus. A M. Herus, relictis rebus iussit omnibus,

dram159
Nos, dum exeat, se expectare hic solos foris. Et nescio, nisi rem diuinam Deo Facturus ipse sit: namque hos fasces iubet Portare nobiscum. sed ipse exit foras Vna cum Isaac, ferens faculam ardentem manu. AB. Isaac ueni, fasces hos statim subleua, Tecum ferens me sequere, una ambo hinc ibimus Vis hic pueri expectate, dum redeamus huc. Ego et puer profecturi soli sumus. Postquam Deum his adorauerimus montibus, Reuertar ad uos protinus cum filio. BE. Here quam diu uoles, hic expectabimus. Felix modo siet quod inceptas precor. IS. Pater uide. AB. Mi fili quid nunc uis tibi? IS. Ecce ignis, et ligna adsunt. sed ubi uictima? AB. Deus sibi uidebit pro uictima bona: Nesis solcitus fili mi, perge citius. IS. Eo pater pro uiribus meis. AB. Vide, Huc pone lignum, sacrificabimus Deo. Altare sacrum hoc est, ignis fac ardeat, Fumus iuuat Deum hinc ascendens aethera. Si quisquam adest uos inter praesentes uiros Homo, paternis subiectusque affectibus, Is quaeso secum perpendat quid sibi uelint Haec iussa caelorum Dei, summi arbitri Rerum omnium: et quae sim facturus protinus.

dram160
In uictimam iugulabo filium meum. Vide quot impellat ad hoc machinis Deus. Hunc tolle filium tuum (inquit) unicum. Cuius parentis animum nomen filij Non commoueret? labefactaret quoque? Et quo esset etiam hic aries fortior, addidit, Charissimum. nec hoc contentus nomine, Quem diligis, dicit. Satis poterant quidem Videri ad expugnandum haec patris pectora, Quin addit insuper Isaac uocabulum. A quo Deo audiui, In Isaac erunt tibi Promissiones: plurimae gentes sacrae Ex hoc tibi, nascenturque eius semine. Et posteros optaui mihi dudum antea: Nunc nulla erit posteritas, occiso meo Gnato unico, per quem quidem futura erat. Et hoc tamen non simpliciter facere iubet, Sed imperat sibi immolari serio: Vt inter apparandum identidem patris Excruciet animum. miseroque mihi, orbo seni. Nunc ubi meus paternus animus? ubi manet Affectus ille pietatis? quis patris amor In filium? si me roges, nullus foret. Neque id sibi satis uisum fieri fuit, Vt sine mora inter ficeretur: namque insuper Montem iubet procul me excelsum ascendere, Ad quem die ueni nunc tandem tertio. Quibus putas mihi cogitationibus

dram161
Mentem patri piam subuerti, et concuti? Hinc sollicitante affectu humano percite, Vrgente contra hinc iussu diuino Dei. Quanto putas pulsata ariete pectora, Med manu cum ducerem huc hanc uictimam? Quem non miseresceret obsequentis filij? Cuius mihi patri simplicitas cognita est. Hic innocens moritur, manu fera patris. Ohomo, pater qui unquam fueris circumspice, Cui liberi fuerunt chara pignora, Qui nominis sui successorem sibi Optauit unquam, quae sit haec crudelitas Vide, patrem suo non parcere filio, Et unico, et dilecto, denique paruulo. Quem filij nihil miseresceret sui? A patre uero credis hoc posse effici, Vt filium occidat, maius monstro est nefas. Quod siesset alienus, nec nominis mei, Quid facerem? hoc non facerem, tam impium scelus. Natura mea nunc legibus cedet suis, Nefasque quod non ulla tellus barbara Commisit unquam, ego commitam audax manu. Nunc si quid in me peccasset, non graue foret Vlcisci inimicum. at cui noceret hic puer? Cuius tenella aetas, suam innocentiam Sic indicat, quod quasi ouis uenit ad uictimam. Quam diligenter hic custodiat uide Ignem, futurum quid sit ipse nesciens.

dram162
Hoc modo cupit, patris obsequatur iussibus. O mens iniqua, et dura patris pectora, O fata ineuitabilia, grauia nimis. Quis'nam dolor, tremor manuum, quis mihi timor Incessit animum? uel quis horror me mihi Aufert, ut omnino animi uix compos siem. Animus dolore contabescit maxime. Ex hoc ego miser sollicitus sum die. In hoc mihi fuit filio solatium. Ecce omnis adempta est spes, omne gaudium. Ego senex morior uadens sine liberis. Nam quid ego nunc dicam matri Sarai suae? Quid porro amicis? quem si forsan quaeritent, En ille filij occisor post clamitent. Sed quid mea, quid haec frustra mecum puto. Quin iam Dei perficiam mandatum mei. Hinc cedat affectus patris, cedant procul Vanique cogitatus pectoris mei, Et nominisque generisque propago mei Cedat procul: nam quod iussit Deus, exequor Nulla mora, satis sit mihi quod iusserit, Potensque tota mente dominetur Deus. Tibi Domine fido, et in te omnis mea fides Posita sit. Et nunc adeo cur id differo? Quoniam Deus uult ita, fiat, nomine suo. Dilecte mi fili, sacrificium Deus Elegit omnit otens sibi uitam tuam. Hoc iussit, et uult, qui creauit omnia.

dram163
IS. Omi pater, tuo parce mihi filio. AB. Accipe Deus sacrificium gratus meum. DE. Abraam Abraam. AB. Domine. DE. Non extendas manum Super puerum, neque facias illi amplius Quicquam, satis cognoui quod timeas Deum, Et non pepercisti gnato proprio tuo, Propter meam laudem, et sacrum nomen meum. Is. Omi pater, solue ocyus mihi uincula. AB. Ecce illum arietem, inter uepres, adducito. Laudo Deus tuum nomenque opera tua: Quia nilfacis, nisi quod sit bonum mihi. Accipe sacrificium hoc, tener caper est quidem, Sit in holo caustum semper tibi suauissimum. DE. Abraam Abraam, iuraui ego sanctissime Per memetipsum, quia rem gratam feceris. Et non pepercisti unigenito filio. Tibi benedicam, multiplicans semen tuum, Sicut per aethera stellarum numerus erit, Et uelut arena quae nunc est littore maris, Sic quoque tuum semen futurum est plurimum. Semen tuum portas inimicorum malas Vi possidebit, et in hoc gentes gentium Saluae futurae sunt: quia sermoni meo Obtemperasti, quod tibi reputabitur Ad iustitiam rectam, per ora gentium. SCENA VI. Isaac. Abraam. Aminadab. Bether. ISA. Quid nunc pater fiet? cur non imus domum?

dram164
ABR. Recte mones, nunc igitur hinc una ibimut. Aram super sine ignem hunc ad honorem Dei. Sit laus, decus, gloria, Deo sanctissimo Nostro, quod omnia quae uoluit effecta sunt. Isaac ueni, spes unica nostri seminis. ISA. Sequor pater te, non minus, quam antea lubens. AMI. Dominus uenit, uide, suo cum filio. ABR. Recte facitis o pueri, quod sedetis hic Adhucredeamus ergo nunc propere domum. BET. Timui domine, nec quicquam euenisset tibi, Qui tam diu, discedens hinc, cessaueris. ISA. Mater, scio, nos iam desiderio graui Expectat. ABR. Ergo properabimus ipsi domum. Quam gaudeo nobis animi ex sententia Procedere quae uolui, non ex merito meo, Sed gratia Dei: cuius manu omnia Consilia mea ponam, et me illi dedam unice. BX CAPITE XX. EXODI. Chorus quartus. Vitam quae faciunt beatiorem, Iam dicam tibi Christiane quae sint. Vnum crede Deum. modesta lingua Iurandi male nesciens per aeuum. Solis culta dies sacrata siet: Maiorum timor, atque amor parentum. Non armata manus, sed absque rixis Viuas perpetuo. pudica uita Sit, luxu sine, nec Cupido uexet

dram165
Te, nam dulcia mixta sunt amaris. Non sis fur malus, aut iniquus ulli Testis, quin studeasque ueritati: Hinc omnis ratio tuetur aequum. Vicini domus, hortus, arbor, uxor, Non debent animo placere nostro. Fratrum caetera sunt in orbe nostrum. Haec si rite tenes, dies per omnes, Gaudebis magis, et minus dolebis. Vitam quae faciant beatiorem, Iam dixi tibi, Christiane, quae sint. ACTVS QVINTI, SCENA I. Abraam. eleasar, seruus Abraae. ABR. Seruum haud illiberalem praebes te mihi Semper, lubens igitur bene faxim tibi quidem: Verum est, et ipsare experiere propediem. Namis mihi est profecto seruus spectatus satis, Cui dominus curae est, ita ut tibi sensi, suus. Nunc, quid ego te uelim facere mihi, nota: Manum tuam subter femur ponas meum, Vt per Dominum rerum creatorem omnium, Caelique, terraeque adiurem te firmiter, Ne quando filio uxorem accipias meo, De filiabus Chananaeorum pessimis, Quos inter habitamus. sed in terram hinc eas Natiuitatis nostrae, et nostrorum patrum,

dram166
Et ad meam cognationem, nobilem Pietate, genere, tempore, conditionibus, Substantia, potentiaque, moribus. Inde accipe meo filio uxorem suam. EL. Si noluerit huc mecum tamen ire mulier, Nunquid tuum istuc filium ducere iubes? AB. Caue, ne quando filium istuc ducas meum. Dominus Deus caeli, solique conditor, Qui de domo patris me deduxit mei, Et de meae natiuitatis terminis, Qui mihi locutus est, et iurauit loquens, Hanc semini propriam dabo terram tuo, Ipse angelum coram te est missurus suum, Vt accipias meo inde uxorem filio. Sin te mulier sequi nolit, nullo modo Teneris hoc iuramento mihi praestito. Tantum meum ne ducas illuc filium. EL. Ego tibi hoc iusto seruitio debeo Conari manibus, pedibus, noctesque et dies, Capitis periculum adire, dum prosm tibi. Quare domine, bona praesens iuro fide, Quod diligenter sim facturus omnia Quae iusseris: neque ulla in me fiet mora. Iam uado, dominus sit uiae dux, et comes. Domine Deus domini mei Abraam te obsecro, Occurre mihi seruo, quod constitui iuua. Fac misericordiam cum domino Abraam meo. Ecce ego sto propefontem hunc cura confectus, et

dram167
Lassus, nec quo uadam, aut quidnunc agam scio. Sed filiae huius ciuitatis, huc aquam Ad hauriendum uenient iam sub uespere: Igitur puellae cui dico, mihi da ut bibam, Si id fecerit, dicens, bibas quantum cupis: Haec ipsa sit, quam seruo Isaac domine tuo Paraueris, quam ducat coniugem sibi: Quodque misericordiam cum domino feceris Meo, hinc facile cognoscam ego seruus tuus, SCENA II. Eleasar. Rebecca. BL. Salue puella, rogo pauxillum aquae mihi Vt praebeas hydria tua, quo modo bibam. RE. Bibe domine mi quantum libet, et quantum sitis. Quin et tuis camelis dabo, si huc duxeris. EL. Accipe tuam uirgo munus formam decens. Et dic mihi modo cuius sis filia. Est in domo patris ad manendum mihi locus? RE. Sum filia Bathuelis filij Nachor, Quem peperit Melcha sibi longa ante tempora. Palearum quoque sat, tum feni habeo plurimun. Et insuper spaciosus hospiti locus. EL. Benedictus et laudabilis dominus Deus, Qui ueritatem mihi suam non abstulit: Et misericordiam mecum fecit bonam. Qui me manu sua duxit feliciter Ad hanc domum fratris domini Abraam mei.

dram168
SCENA III. Laban. Rebecca. Eleasar. LAB. Sunt mira quae modo narrasti intus soror, Etiam satis nequeo mecum mirarier. ELE. Ita'ne domine spondes? BAT. Cur non, quin spondeo, Hinc tolle tecum illam, domumque ducito. ELE. Domine Bathuel ita'ne spondes, hem? BA. Spondeo. ELE. Benedictus in secula Dominus Deus meus, Qui me reddiderit omnis uoti compotem. Nam quid ego dicam plura? hoc sonfit quod uolo. En haec tibi sponsalitia munera iubet Dari suae sponsae, en xenia tibi patri, Et haec tibi matri socrui porbissimae. Et fratris, affinis suauissimi sui, Haec sunt. nihil restare uideo. nunc libet Viuere etiam. Cur non imus recta domum? MEL. Bene dicis. ite prae. nam ego cum patre sequar. SCENA V. Abraam. Non est dubium quin uxorem Gnato ferat Seruus fidelis, quem misi potissimum Hac gratia, quod eius mihi cognita fides Sit maxime: neque animus me fallit meus. Praeterea ut est captus seruorum, non malus, Neque oners: nam solus meamque familiam Sustentat, et meae gerit curam domus. Cui ob eam rem, si quid usus tandem uenerit, Lubens benefaxim: namque de me meritus est.

dram169
Qui habet bonum seruum, hunc sibi seruet diu: Nam nostra nunc aetas parum fidei gerit. Tam dominus opus habet bono seruo quidem, Quam seruus optimo domino seruit lubens. Seruus iunctus beneficijs animo facit Omnia, tibi praesens, absensque idem ille erit. Malo coactus officium suum facit Nullo ordine, negligenter domino seruiens. Expertus haec dico: dominus haec quinequit, Fateatur se nescire imperare seruulis. Sed cur diutius absit miror, cogito Tamen, omnia ex uoto sibi succedere. Defessus ambulando, nunc uero domi Certum obsidere est, usque donec redierit. SCENA VI. Laban. Eleasar. Melcha. Bathuel. Rebecca. LAB. Ecquid placet nostra haec regio frater tibi? Prae illa tua, quam multo dicis optimam. ELE. Non mala quidem, sed obsecro dimittite Me, ut dominum uadam, quod tempus postulat. MEL. Maneat puella nobiscum decem dies Saltem, quibus finitis tandem transeat. ELE. Nolite me retinere, quia dominus Deus Viam meam direxit mihi feliciter. Nunc igitur expeditis rebus omnibus Vadam, ne culpam in me dominus hac transerat,

dram170
Satis diu gaudentes hic permansimus. Praeterea dominus me domi expectat, scio. BA. Vocemus huc puellam, ut possis protinus, Quid habeat animi, praesens iaqm cognoscere. Abi sororem ad nos Laban uoca tuam. Et si potest fieri, mane hos dies decem. Audi Rebecca, dic, placet discedere? RE. Vadam pater mi, cum seruo sponsi mei. EL. Vade igitur, o mi filia, in pace domini: Fac sis memor nostri, dum uiuis filia. LA. Nostra es soror, crescas in mille millia, Semen tuum portas inimicorum in malum Possideat, aeternaliter regnet super Cunctas soli generationes fortiter. Benedicta sis soror, uade in pace, et uale. RE. Omnes ualete, tu pater charissime, Et mater, et frater. BA. Dominus tecum siet. SCENA VII. Isaac. Rebecca. Eleasar. ISA. Exeo, patris iussu, num uenientem meum Huc conspicer seruum. nam constitutum abit Tempus. Sed hinc quos uideo ire obuiam mihi? Nisi me animus fallit, profecto hic ipsus est, De quo tacens agebam modo. nunc me nihil Fefellit, et secum ducens hominum gregem Horsum pedes pergit. quid sit, uix suffero, Quin obuiam illis nunc eam. sed melius est, Hic, dum ueniat huc, expectare paululum.

dram171
RE. Quisnam hic adolescens est, nos qui intuetur Quique per agros in occursum nobis uenit? (hinc? EL. Ipse est Isaac dominus meus, sponsus tuus. Here mi, tua uenit sponsa nunc, filia tui Cognati Bathuelis, quam tibi dominus dedit In coniugem, hanc tibi commendo domine mi. S. Veni Deo dilecta, mea coniunx ueni Exoptata, meique thalami magnum decus. Ingredere mecum sponsa mea, charaque soror. RE. Isaac ego tua famula, fiat quod iubes. IS. Num fuit haec tibi molesta deambulatio? RE. Certe nihil propter teque, et amorem tui. EL. Ite intro nunc, nam expectat uos dudum senex Abraam, diutius illi fuimus in mora. Et uos foris frustra, moneo, expectatis hic. Nam si quid est quod restabit, non hic quidem Agetur, intus transigentur omnia, Intusque despondebitur. Vos plaudite Sponso nouo, et sponsae hymnum dicite thalami. EX PSALMO CXXVIII. In Iaudem matrimonij, Chorus quintus. BEata feminae et uiri coniunctio, Quae sub sacrato fit thoro. Qui bina iungunt, uno sensu, corpora, Ex legemaximi Dei. Et esse gratas nuptias, Christus, sibi

dram172
Monstrat Chanae sub limine. Haec angelos caelis, terrisque corpora Parit, fouens mortalia. Connubium multis probant omnes modis Dei, deaeque caelites. Maris nam arenam quiuis ante computet, Quam donater sacri thori. Felicius quod fit, si iam timor Dei Praecedit, et sequi solet. Tunc te parentem coniunx prole plurima Facit, domumque liberis Implet. tuae stabunt domus in limine Perchara uitae pignora. Nihil secus quam si tenella uitis, est Amplexa ramos, et grauat. Fertilis oliua uel cum surgit palmite, Extendit umbras longius. Sic et lare aucto, spes parentum maxima Astabit ingens liberum Cohors, tuam circum mensam perambulans: Donec tibi sub uertice Cani seni crescant, manusque languidae Soluantur imo corpore. Haec thalamus adfert sacra uitae commoda, Quae fine longo permanent. FINIS.

dram173
IOSEPH, COMOEDIA EX GENE- seos Cap. 39. et sequentibus, Cor. Croco Amsterodamo autore. DRAMATIS PERSOAE1. Mago seruulus. Sephirah matrona. Ioseph'oeconomus. Potiphar herus, praefectus satellitum regiorum, ut qui etiam praefuerit tum carceri, tum ipsi praefecto carceris, ut uidere est Genesis 40. Lorarij. Hanno pocillator regius. Puer. Gulussa carcerarius. PROLOGVS. QVod esse felix omnibus uelit Deus, Pariterque faustum, quot quot estis candidi, Nigros enim nihil moramur, ni prius Sese abluant, nouae uoluptatis nouos, Grege a nouo, sum nuncius uobis datus. Apporto nanque, non Plauti aut Terentij, Quas esse fictas nostis omnes fabulas, Vanas, prophanas, ludicras ac lubricas: Verum ueram, sacramque porto, et seriam, Castam, pudicam, sic ut ipsas uirgines Dictasse Musas, ac Mineruam deieres: Nouamque, iam scriptam recens comoediam, Cui iure, cui ex re, Ioseph nomen inditum.

dram174
Nil addo qualis caetera siet: caeterum Vostrum illud esto iudicium. At si illae tamen, Merito omibus omnium eruditorum notis, Censentur esse uitae speculum, atque eas Spectare cuncti gestiunt, dum copia est: Nihil minus, idem huic deferri historiae Aequom est: ne quid maius dicam, sed uerius. Hanc exhibere hic iam cupit, si operam datis, Vostri fauore, uostrae item in spem gratiae, Encaeniorum ferias, quibus potest Modis, honestatura sacras, auspice Christo, simulque Gratijs fauentibus, Autore Croco, publicae pubes scholae. Ceterum hoc agamus, huc qua uentum est gratia, Vt argumentum disseram comoediae. Ioseph fideli pectore reuerens Dei, Clari parentis filius clarissumus, Pudore plus quam uirgineo, cana fide, Totaque uirtutum catena praeditus, Domi malignis fratrum odijs exercitus, Et demum ab ijsdem uenditus, in Aegyptias Delatus oras, seruitutem seruijt Satellitum praefecto regiorum hero. Hic dum gubernat creditam sibi domum, Aetate florens lubrica, et forma pari, Lubidnosis captae amore amplexibus Herae petitus, nescijt corrumpier: Fugiens, relicto quo prehensus pallio est.

dram175
Quod recipienti se domum illa coniugi Praetendit, immerentem Ioseph criminans. Eumque falsis percitus querimonijs Herus, profundo mancipat mox carceri. Annis ubi duobus, aut eo amplius, Clausus, profecta regi dum diuinitus Interpretatur prodigiosa insomina, Et missionem, et rem parit sibi simul, Dei fauore, et auspicatas nuptias. Sic uincere animum sueti, quam quos nimus, hi Maiore semper post triumphant gloria. Aeste sacri: res sacra est ut maxume. Prophani adeste: res prophana est, sed sacre Tractata: quae reddat sacros, lubentibus, Vt par est, auribus recepta, ac mentibus. Omneis proin opere maxumo oratos uolo, Linguis fauete, et rem totam pernoscite. Quod comicam si forte quis licentiam Pedum putarit incessendam, huncce moneo, Faciat ne inteligendo ut nihil mtelligat. Extant bonorum exempla, qui cunctis placent, Plauti ac Terentij: quibus, alijs idem Licere facere, quod illi fecerunt, puto. Quorum aemulari praestat negligentiam, ac Morsulorum obscuram diligentiam. Quos ut quiescant potius, et faueant, rogo, Nouo, pioque puerilem pietatulam Iuuandi publice studio, et mores bonos:

dram176
Quam ut tam religioso oblatrent negotio, Superstitione liuida. et ueteri in noua Re uerbo ut utar, dent crescendi copiam, Nouarum qui spectandi faciant copiam. PROTASIS COMOEDIAE. ACTVS I. SCENA I. Mago. VT dura res est Dij, seruom prolibero Esse, alieni simul iuris et iniuriae Iniquos adeo dominos hoc seclum tulit Noctesque diesque, plus satis usque est, et super, Quo facto aut dicto est opus, quietus ne sies. Aequom an iniquom imperent, nihil iam pensi habet Wuodcunque collubitum eis, licere postulant. At olim heris, tum quom meliora tempora Fuere, humanitatais certamen fuit: Non, ut nunc seruos eodem, quo mulos, habent Loco. Verum illud duplicat molestiam, Morosioris forte seruom esse domini Si contigit, Deo irato, quales fere Plerique. Caeterum multo ille miserrimus, Heram morosam ferre quisquis perpetim Cogitur, itidem ut nos hancce, iurgijs sine Modo modestiaque quae scatet muliebribus, Nulla adeo ex caussa. rixarum ipsa autor sibi.

dram177
Quocirca meforas eduxi ex aedibus Parumper, hic ut nauseam leuem, modo Intus conceptam, quae quidem quam commodis Pridem esse moribus solet, nulli grauis? Herus sed postquam liberius coepit suis Iampridem inseruire officijs, domo frequens Abesse, Hebraei fretus oeconomi fide, Aut bile oportet, aut amore percitam. Sed comprimenda uox est, atque oratio. Crepuit fores: mirum ni ipsa exit. ut nihil Quieti loci relictum? eccam, ipsa adest tibi. Vtinam mihi hic esset quo me praecipitem darem. Iam iurgio enecabit credo, imo scio. Proin ocyus hinc me ut intro conijciam optumum est. Nam si responsem, irritem magis.Hicsenarius | perficitur | initio scenae | insequentis. SCENA II Sephirah. Mago. E. Hem, quid rei Tibi hic cessator? iam' me missus obsecro Manu? quid hic monstri alis? MA. Eho, dixin' hoc fore? E. Hoccine agis, an non? MA. Ego uero istuc mea domina. SE. Vt Te luppiter Dijque omnes perduint scelus, Quo nullus est scelestior qui uiuat hodie. Nequeon ego te interdictis audientem meis Facere? abi intro, et quod facto opues est, face: ni uelis

dram178
Cerebro hictuo uias dispergier. M A. Lubens. SCENA III. Sephirah. Pro dij immortales, quod genus hoc hominum? quae haec coniuratio est? Vno omnibus animo unum aeque studium est, esse aduorsos herae? Iam'ne abijt ille? dicere hic quiduis licet? nimis male Ego hunc metuo, ne mihi ex insidijs uerba imprdenti duit, Circumspectator, cum oculis emissitijs: ita usque Obseruat malus. ah Ioseph, Ioseph, quid ego nuit te laudem? Vt dissimilis es seruorum aliorum? sane nunquam quidquam Ita magnifice dici potest, uirtus quin id supern tua, Quae mentem animumque excantat mihi, prorsus oblita sim mei: Non ista uolgaris, quae spe metuque officium facit suum, Verum germana, uero quae studio facit. Sed mihi nimium proba, aduorsus animi sententiam mei, Vel proxume qui grauiter appellanti respondit, Deum Scelerum esse umdicem, nullum quem praetereat flagitium? At qui maiores hi sunt ignes, uerbis qui qui extingui Queant. respondet par uirtuti forma, plus qui human Conueniunt mores diuini, morumque amabilis gratia,

dram179
Tum index ingenij, animique speculum, oratio, quam cordata? Quid uerbis opus est? nihil pote supra. credo equi dem uirtutem Vna et naturam, in hoc certasse ornando: quidque possent, Vires periclit ari suas uoluisse. ut non pudori Mihi esse iure debeat, uni hunc culpae succubuisse. Nequeo durare, tantum mihi in pectore amor facit incendium: Qui amarore et maerore me implet nimio. perij: at ipsa Sperabam infelix, et gratiam inituram ab eo, mihique Fauore tam obuio sic deuinctura, nihil ut quidqui Recusaturus esset: quis etenim seruos homo tanta Benignitatem herilem non cupide amplectatur, atque Etiam bene secum esse actum dicat? imo non magnae ducat Felicitatis loco, heram habere supplicem sibi suam? Quid igitur faciam? quid restat miserae mihi? eheu, nequeo Quin lacrumem. quanto minus spei est, tanto magis amo. Nulla est me miserior: domi quae quod amem assi due uideam, Neque potiri liceat: nec qua uia sententia eius Flecti possit scio: saepe iam eius tentaui animum, saepe Praehesum solum adorta: monui, cum bona potius mihi Vt obswqueretur gratia, qui cum mala. frustra omnia,

dram180
Repulsa, spreta: rursum illi supplex fia, qui precibus Magis indurescit? meque aliarum ex moribus extiman Patiar, iniuria quibus amorem addit misere? non faciam: Et si me amor grauiter tenet. Potius me itacom parabo, Non perpeti superbi fastidia. quod utinam possem, Nihil prius, neque fortius, magis lubet putare, Haud obstinatione mihi negasse, sed pudore. Illud cogito, si forte tandem expugnari queat, tanto Deinde in amore futurum mihi constantiorem. Experiar itaque, etsi iam saepe me spes haec frustra, ta est. Deos quaeso, benignus ergame ut sit: quod cupiam, ne grauetur. Aggrediar blande, ac benedice: spero emollescet. satis'ne Sic culta incedo? satin' haec me uestis decet? dedi equidem Operam sedulo. ita poliendo atque ornando hunc con, triui diem. Vah, Salus mea seruasti me. optume, ipse exit foras. Diem festiuom, et amoenitatis plenum hunc. o faciem bene Pulchram. quantum ore egregio decus enitet? quae gratia? SCENA IIII. Ioseph. Sephirah. IO. Hic heram astare aiebat Mago: atque eccam.

dram181
Adeundi ad eum tempus: accessero. IO. Quid huic hic est rei? SE. Dij mihi uortant bene. IO. Pax tibi hera. SE. Ioseph mi, maxume Animo exoptate meo, mea uita, mea uoluptas unica IO. Ecce autem iterum. SE. In quo uno spes opesque sunt sitae meae Omnes. IO. Eia. SE. Per ego te deos, oro, misereat mei Te, cuius tibi potestas summa seruande datur. IO. Missa isthaec face. SE. Quid, missa? o loseph, Ioseph, utinam mihi, Vtinam esset pars aequa amoris tecum, IO. Ah odio me enec as. SE. Itane odisse tibi uideor, amore quae pereo tui? IO. Obtundis. an ego, quaeso, toties de eadem re audiam? Equidem te alia de caussa adij. si pateris: quod mihi tua Intus pera sit opus. SE. Et mihi hic tua, mea amoenitas. IO. Si quid uis aequi ca boni, tua est: utere, atque im pera. Si quid honesti est, non defugiam autoritatem. SE. Hem, dignior Fuit'ne quisquam amore qui esset? non humanum est per Deos

dram182
Credo: nec mirum si te mihi difficilem praebeas, Tam bellum, atque praeclara uirtute. IO. Ne te longius Amor, ac ueritas prouehat. SE. Hau, sic est: uera Praedico. IO. Si quid istiusmodi est, Dei munus id est: non mihi Ad alienam datum iniuriam, sed ad honestatem propriam. SE. Hei quid formose auertis ocellos istos, solis mihi Huius luce gratiores?aspice in me: ita te beet Semper amor. IO. Dccet non animum habere modo, sed oculos item Continentes. SE. Eia, nihil nimis. summa uitio nihil Interest uirtus. decebat te quidem, prioribus Neutiquam repugnare precibus meis: tum quod tibi Hera sum, quae imper are meo pro possum, et cogere Quae uelim, ut facias: tum, quod uehementi capta amore tui. Qui mihi tantum abest ut se remittat, ut magis ac magis Crescat indies: neque iam par esse diutius queam, Meque cogat dignitatis obliuiscier meae. Tu contra, obliuiscere modo conditionis mihi tuae. Et quod ultro defert domina, uotis etiam, si sapis, Optandum, accipe, dum tibi copia est, dumque aetas fert tua. Quae tua forma sit uides. IO. Formae atque aetaits gloria,

dram183
Fluxa et fragilis est: uirtus demum una, clara, aeternaque. Vera forma est, oculis quae placet Dei, quaeque prouocat Ad honestatem, non quae mentes lubricas mortalium Sauciat. sed non est consilium hera. SE. Cur non, lux mea? At quaeso, in rem hoc tuam erit. IO. Vt quidem emoriar, prius quam eo Dementiae ueniam. SE. Quae haec pertinacia est? non credidi Equidem, adeo inbumanum fore. eodem tu nempe, ac caeteri Ingenio es: qui semper muliebri lubentes sunt malo. Obsequere sane: ac corrige, quod pridem peccasti: nouas Nec preces expecta. haud decet istos mores tam amabiles, Istam formam ita liberalem, istam denique animi indolem Adeo generosam, superbia, ne in principe quidem uiro Toleranda satis. IO. At decet constantia. neque moribus Conuenit, nec legibus Hebraeorum, ut alienum thorum Violent: sed prima tuendi pudoris cura est, integri Nuptiarum foedere iungantur sponsis ut integris. Ne tu igitur mihi, quem amare dicis, noceas: sed sine Quam tribuit deus sortem, tueri, SE. Imo, ita uolo, respice Seruitutem tuam. IO. Equidem corpore seruos sum,

dram184
non item quoque Animo. hoc me, haud illo, metiri par est. et tuum Si respicias animum, potius quam istam, quae te huc impulit, Conditionem herilem, et feminae tibi laudem probae Auferas, et mihi demas molestiam, quotidie Qua me obtundis misere. nam uel sermones isti tui Lapides mihi uidentur meri: unde aestumes licet, Quanto res sit ipsa odio. neque iniuria. non mihi, Ne quid erres, seruitute cessit extinctus pudor, Saepe indignum %-q premit uirum. proinde istam, precor, Exue mentem, mea hera: spemque consequendi omnem abijce. Quae quidem, ut temere sumpta, huc te cupidinis perpulit. Ita penitus abiecta, in tran quillum cito restituet statum. Quam multas fuisse nobiles mtronas credere est, Quae forma captae aliena, tamen animo temperarint suo, Nec turpi uoluptati decus pudoris cesserint? Iudicium, non affectum, qui semper inconsultus est, Adhibe in consilium. finem respice. nec tam considera, In praesentia quid, quam quid semper placiturum siet. Nunc uelle iuuat: mox uoluisse pigebit. at quanto quidem Satius, eas cupiditates proponere in animo sibi, Quas et expetere honestum sit, et assequi praeclarum? Illud

dram185
Scitum est, non admittere, quicquid corrigi nunquam potest. Nulla reparabilis arte, semel laesa pudicitia est, hera. SE. Facile tu isthaec fabulare, mei securus: ast ego Sentio misera. non potis est: nam si tam tibi amari graue est, Quid mihi sit amare cogita. emoriar, nisi impetrem. IO. Isthuc sane praestat, quam sese scelere nefario Comaculare. SE. At uolgo id faciunt. uitium commune omnium est. IO. Vt sit, tanto nos eam maculam effugere gloriofius. Cogita tibi matrimonij non uiolandam fidem, nec mihi seruitij. talem etiam maritum neutiquam Fallendum tibi, neque mihi herum, de me tam meritum bene. Quod si cogites, remittas iamme onerare iniurijs. Ei ne ego tantam male gratus reponam contumeliam, Pro immortalibus eius beneficijs? tum uero pessumo Peior, ac malo quouis dignus siem. SE. Amandus is quidem, Digna qui praemia praeclaris meritis reddiderit tuis. Sed beneficium promeruisse, retulisse gratiam est. Neque nos nihil meritae sumus. at enim illum fcile latebimus: Ne quid te hoc solicitet meticulose. IO. At non Deum: neque Latebra ingenuoimpunitatis spes, sed innocentia est. Adeon me ignauom putas, aut porro ingratum, aut

dram186
Aut prophanum, ut neque benignitas me, neque pudor, neque Relligio commoueat, neque commoneat ut seruem fidem? Tum, noui probe heri animum: aduortit grauiter. quae non censeas. SE. Oh, ille'ne, qui ipsus me negligit? ne quid uerea re, mihi Isthuc curae erit. IO. Et mihi quidem, ut ne, cauere quod queam, Stulte admittam, nam. SE. Hau, nunquam'ne conce des mihi? frequens Solitudo domi, illius porro quotidiana absentia, Pax. et si quid maxume subsentiat, putabit eo Te mihi charum esse, q, ipsi intelligam esse charum: ita Vt uirtus meretur tua. IO. Decet ingenuum synce ritas Sine fraude, etiam si latere possit. nam sibi reus Quisque est prius, quam alijs. SE. Olim isti uirtuti quondam fuit Laus apud seculum prius: nunc hoc, aliam iam uitam Affert, alios mores postulat. Isthuc sapere est, nun quam ita Offirmato esse ad uitae institutum animo, quin suadeat Si quid conducibilius res, aetas, aut usus tibi, Amplectare. IO. Quin, cum turpitudine esse nihil potest Conducibile. SE. Ohe, ne tam seuere quaeso.

dram187
Horsum in me tuos deflecte, mea lux: intuitum simul Et basiolum largire, isthuc ut fas sit pignus tui Mihi ferre. IO. Atqui tu illud scito, flamma fumo est proxuma. SE. Hoc mihil dicis. abi, nunquam cresces: nescis obsequi. IO. Nil laboro crescere per flagitium et turpitudi nem. SE. Hei, Ne tam obfirma. acerbum hero funus facies, nisi tui Mihi copia fit. exorem sine, gerito amanti morem mihi; Ita herum industria, me obsequio demerueris: et gratiam A me solidam perpetuamque inieris, ac bene stabilem. IO. Auortat Deus, ut animum humani fauoris gratiae Ad malas unqui adducam partes demens. potior bene Natis institutisque esse debet semper ingenijs, Ratio honeste uiuendi, quam gratiose. SE. Ah desine, Frustra tu isthaec fabulare, quae mihi animum accendunt magis. Si unquam erga te animo esse amico, mi Ioseph, sen sisti, uti Hanc mihi unam gratiam des pro illa, nunc ego te rogo: Misereat te mei, bis miserandae, et amantis, et feminae. Quod ego te per has lacrumas oro, et Genium tuum: per mala Mea, quorum tu unus potes esse leuamen. IO. Ah,

dram188
En, dominus meus cuncta meae fidei mandauit, mihique In manum adeo tradidit, omnium ipse securus: neque A mea quidquam exemit potestate, extra unamte hera. Quid tandem ergo in animum inducere potero tan tum mali, Vt peccem in Deum? SE. Quod gratis datur boni, amittere, Ioseph, insci tia est. IO. Atqui isthoc bono nihil peius, nec est mihi, nec tbi. Sed nusquam me auelles: sat habeo offirmatu istuc, Deo Excelso fretus. SE. Miseram me: ergo disperij. hei mihi. Ioseph, Ioseph, pro, pro, ego iniquis nata fatis: siccine Decipis me, ita blanda fronte dirum adeo animum tegens? IO. Imo tu me decipis. Nam ego tibi nihilo aliter sum, ac fui. Tu, mutatis moribus, iniuria pro beneuola es mihi. SE. Ingrate, nuncubi beneuolentiam meam In te sensisti claudier? IO. Non equidem eo dico, mea hera: sed quod quo tidianis tuis, Surdas iam aureis reddidisti mihi, appellationibus.

dram189
SE. Crudelis, quum tam commodum conseruis prae beat tuis, Egon' una tam durum experiar? an me in misera periculum Facere uis, grauitas et inhumanitas quid nam pos sit tua? Si amore non flectare, senties quae odium ferat meum. Vel ex coacto, amorem explebo meum tamen. IO. Amor affectu exhibetur, haud ui cogitur. SE. Vltor ad uirum querelam deferam. IO. Falsam. SE. Quem sic tibi Incensum reddam, ut ne restinguas, lacrumis si extillaueris. IO. Non sunt isthaec iam, amantis dicta. SE. Senties iam, quae siem. Virum si noui, debitas scelestus hero poenas dabis. IO. Miseret me tui. SE. Ten me irridere inultum seruom hominem sinam? Mortuam me malim. IO. Quod ferundum erit, feram: denique animam Potius relinquam. SE. Itan' solido ex adamante pe ctus est tibi, Vt neque lacrumis, neque precibus, neque precio flecti queas? Vide quid agas. IO. Stat sententia. SE. Nimis praefractus es. IO. Mihi Sum. SE. Imo uero mihi miserae, merito haud meo. Sed per Deos, si quis precibus locus, caue: neu me

dram190
Vt talis in te suero Ioseph, qualem neutiquam uells. IO. At tu caue commiseris, ut ipsa talem te mihi Exhibeas, qualem neutiquam decet probam. SE. Hei cur ita Aperte indicas maltiam? saltem lactares spe aliqua IO. Haud meum est. SE. Si non ames, tamen odium tegeres. sed quid stul ta hunc rogo? Satis' ne fastidit mei? o facinus indignum, nunc ego Et illum scelestum esse, et me miseram sentio. nec quid agam scio. Abeo intro, quando proficio nihil. tu uideris, scelut. SCENA V. Ioseph. Abijt. Deum immortalem, ut insanum est amare? prohibeat A me Deus tantam amentiam. sed quantum intelle ximodo Eius sententiam, aliquid haec mihi conficiet mali. neque Quid agam, aut quid consilij capia scio. si huic obsequor, Deum Offendo: sin repugno, huius minas timeo, noui probe Ingenium mulierum, uehemens in utranque sic partem nimis, Siue in amorem, siue in odium. neque Deum, neque ho mines respiciunt: Nec aequi ratio ulla constet, aut boni, dum quod studet

dram191
Effectum reddant sibi. se quid mea? quid timui autem belua? Praeter culpam et peccatum, nihil homini accidere potest graue. Quiduis satius est perpeti, qui uirtutem relinquere. Cedat, quod cedere aequom est: appetitus rationi pareat, Voluptas uirtuti, corpus animo ancilletur uile suo. Nesic insaniam, ut tranquillam recti conscientiam, et Quietam mentem, maxumum utrisque in rebus solatium, Turbida et inquieta permutem. Tum castitatis usque Amplexus dulces: mellis plurimus, fellis nihil (sunt trabunt. Amoris contra etiam mel, fel merum est, ex uero si aestumes. Lubido, ut auaritia, inexplebilis est: meliusque cauetur haud Experta. non sic mei me assuefecere parentes, ut thori Subsessor alieni fiam. Verum pudicitiam, simul Pudorem rectum, et sedatum cupidinem, Dei metum, Bene factorumque amorem docuere, et fidem. Ego'ne ergo domum Eam, in qua clementer aedo sum habitus ac liberaliter, Incesto polluam impius? perij, hanc ferat uirtus no tam? Nimis ignauos sim, si quom fratres, ob sororis

dram192
Puellae raptum amoris uiolentia concubitum, nuptijs Pensandum regijs, uiris ad unum caesis, relliquam Spoliarunt urbem, ego tantum facinus mollitia admittam mea. Si obliuiosior sum, uel locus hicce redigat in memo riam, Seuere castigatum a Deo Parhonem, cum domo sua, Ob uerbum Sarae proauiae meae, et uicini Abimelech Simili in re coercitam uoluntatem. Quid Noah ille generis Nostri orbisque instaurator? ac Loth item, aui patruelis mei? Nonne inter omnis summam turpitudinis licentiam, Honestatem sancte tutati sunt? nec illum totius Exemplum mundi fregit, hic contra regionis uitia Totius tenuit sanctitatem proin ille diluuio a Deo est Ereptus, hic incendio. Non ego nunc primum scilicet Aduorsa ferre didici: sed quicquid feret Deus, cui Sic est placitum, feram usque, et perferam, ipsius ope fortiter. Malum qui patitur, idem post potitur bono. Sed sic uerba hic facio, quasi negotij nihil siet. Ibo intro. Hei, quam timeo, quorsum haec res eua= sura sit mihi. Ita obstinate operam dat, ut me illiciat. o Deus, tibi Me commendo, et salutem meam. quaeso impium cu-

dram193
Compesce dominae, et me adiuua, ne animum labe factet mihi. ACTVS II. SCENA I. Sephirah intus. PErij misera, uae mihi, uostram fidem obsecro. Properate: ferte auxilium imbelli feminae. IOSEPH EFFVGIENS. Samcte o pudor, quae haec est audacia? hoccine est Muliebre factum, aut inceptum? hoccine officium Herae? modo ut introij, forte illa solitudinem Nacta, ferox, pallio me apprehendit: ad se trahit. Procax et importuna lubido est: tum impotens Autem femina. si pergas aduorsarier, Ex insana insaniorem facias. sentium Similis est: quem quem attigerit, malo aut damno afficit. Atque illud ipsa discit experientia Semper, cui cum illis res incidit. itaque Cuius finem haud uidi, abrupi negotium. Vestem amisi; pudorem sed mecum extuli. Nudus non est, nisi culpa quem nudauerit. Pudicitia, decus ipsa suum est. Videlicet Que extra nos, nihil ad nos: animi demum bonae Solius, et propria sunt, et aeterna. fuerit Sane, fu erit patientiae, hactenus improbas Tulisse preces, seruitutis respectu meae: at Tam apertam ferre contumeliam, mera

dram194
Quidem sit ignauia. mori me satius est. Dum uerbis egit, uerbis uerba rettuli. Nunc ita tulit necessitas, res ut forent Referendae rebus. inuitus feci, nisi Quia necessum fuit. nam quid agerem, nisi Vt me, quam minimo possem, captum redimerem? Sed quum cogito, succensere illi, iniurium Me sit: quando otio perpetuo, fomite Nimirum summo amoris, corruptae, nihil Quod faciat superest, praeter amare: caeterum Mihi nulla iure sit peccati uenia. Vtinam hoc sit defunctum modo. Vnde quomodo Me expediam, incertus sum: ita subito obiectum est mihi. Neque cunctandi copia est. herus iam aderit, scio. Peiore non potest res, quam in quo nunc mea est, Loco esse. Vah nunquam seruorum aeque modo Mihi dura uisa est conditio. papae: quae illa De me iam confictura hero est, ut uidi eam Esse habitam? imo quae non confictura est? satis Eheu constat, quam amari sint in femina stimuli, lubido et ira. quae uiros quoque, Quae non audere scelera cogunt? quid igitur Faciam? aut quam'nam causam afferam? dicam ordine Vt res habet? meque expurgem? minime opus est: Neque placet, tantas ut turbas domi excitem. Quod sane nolim, maxume heri causa mei.

dram195
Scitum est profecto, et in medijs malis ea Sapere secum, quae sapere est opus: tum ipsum id male Metuo ut credat mihi, soli, aetate lubrica, Et indulgentia tanta. sat est, meum Fecisse officium, si non id fama approbat. Tacebo, et si mihi magnum ex hoc malum scio Paratum. praestat suum toler are incommodum, Quam male alienum labefacere commodum. Illiberalis prorsus est animi, sui Sudio, alienam extimationem laedere. At at, eccum: herum uideo. actum est, nisi quid opis Deus Dat, disperij. abeam, an maneam? adeam, an fugiam, Incertum est. una haec spes est, quidquid accidat, Dei sumus. postremo, quando conscius Ego sum mihi, a me culpam esse hanc procul, nihil Mali accidere, innocentia incilumi, potest. SCENA II. Potiphar. Magnam sibi quietem compar auit, seruom qui bonae Frugi comparauit sibi, per quem praesens absensque item, Defecato esse animo possit. uti ego, quom Ioseph meum Emi, felix, de Ismaelitis negociatoribus. Qui mihi iam inde usque seruijt obsequenter maxume

dram196
Iuxtaque fideliter, atque ex animi sententia mei: Nec nunus etiam, quod uel primum puto, feliciter. Vt, quo cum Deum esse prosperantem cuncta sub manus Eius, sensi. Itaque feci, ut iusta illi apud me seruitus Esset: neque adeo indulgentiam desiderare meam, Nec benignitatem posset. ac denique cunctis eum Praefeci, otioso mihi ut esse liceat, atque animo obse qui. Sic uita est: heris morigerus esse, eorumque per omnia Inseruire commodis, incommoda atque iniurias Omneis conseruorum ferre, et tegere contumelias Sibi studio habet: nulli laedere os, aduorsus nemini, Compositus, pudens, modestus, placidus: scire est li berum Ingenium, atque animum, sic siet modo, ut nunc est, quaeso Deos Deasque omneis. Atqui hic profecto captus est rarissumus, Id genus quis sortiatur ut seruom. contra improbu Et seruom frugi malae, nihil negotij ubilibet Nancisci: qui ad heri fraudationem demum, callidum Ingenium gerunt: in quibus hero nihil quidqua est praesidij Si absit uspiam, aut ubi si cesset. Itaque iam heris quid%- e Pene tanqui aegris ex medicorum praescripto uiuentibus. Vix pedem, miserum, efferre domo conceditur. Ab hac ego Expediui me molestia, pariter ac rem meam

dram197
Constabiliui. Tum est et alterum, unde iure mihi placeam, Quod habeo uxorem, ut uolo, placidam, probamque, quae me amat, Et magnifacit, suos pudicae itidem ut uiros solent: Quam ego contra amo. Proinde duas has res habere me, Praeter alios, praecipuas arbitror; uelit deus modo, Vt sint perpetuae. Sed quid hoc negotij est? Proh Dij immortales, quem conspicio exanimatum, expeditum Pro foribus? est'ne hic ipsus, quo de agebam? et certe is ipse est. Perij: hoc quid sit uereor. nequeo satis mir arier. neque Conijcere scio, mihi nescio quid animus praesagit mali. SCENA III. Ioseph. Potiphar. Mago. IO. Eheu, nec quid agam, neque quid huic respondea scio. et pudet Carere lacrumis, in maximas subito redactum Has calamitates: quas oculi, mentis bene consciae testes, Recusant fundere. nisi sic faciam, ut constitui. POT. Per tempus aduenio. Hem, quid istuc obsecor est mali? satin Saluae? dic mihi. siles mi homo, atque ora pudibundae contegis?

dram198
Quid est pudendum? Hei mihi, quid'me absente tur batum est domi? Quid sic ingemis? ecquid taces? diuinus haud sum, nec, nisi Audiero, cognosse queam. Heus heus, pridito aliquis actutum. IO. Here mi. PO. Quin dic, quid est? IO. Perij. PO. Dij melius faciant: sed Quid peristi? quidquid est, eloquere age ocyus mihi. IO. Ah. PO. Quid ah? age, ingenue mihi fatere, uti soles. Haud clam te est meus in te animus, ille amans tui, et propensior, Scito, caeteris quam erga suos esse famulos solet. IO. Fateor mi here, et immortales tibi gratias habeo atque ago. MA. Praesto sumus here, si quid uis. PO. Quae noua res domi? quae res noua est Quaeso? tacetis? Hem quid tandem hoc est rei, Quod mihi eodem omnes sitis affecti modo? IO. Mihere, equidem idte arbitrari, quod est, uelim: Quidquid huius factum est, culpa haud factum est mea, Sed ita tulit necessitas: in eum res redierat locum. PO. Quae, malum res? Cesso hinctre intro, ut hoc quamprimum, quidquid est, certum sciam?

dram199
Vos istum asseruatum curate mihi tamen. EPITASIS COMOEDIAE. ACTVS III. SCENA I. Potiphar. Sephirah. Ioseph. Lorarii. Pro deum atque hominum fidem, ex illon tam illiberale esse facinus Ortum? SE. Sic res habet, ut dixi, mi domine. uel jocce pallium Documento est, ipsusque fuga, et tota clamoris testis mei, Vt audisti, familia. PO. Me miserum, ut nulla homi ni est felicitas Ditutrna in uita? quin si laeti quid euenit, illico Acerba multa se cumulant: quae mihi necopinanti accidunt. Euge serue bone, columen uero familiae, Cui maxumam habui fidem, tun' illam, scelus? heram? aut Me adeo dignum putas quem illudas? IO. Occidi. Hem, mortuus quam uiuos nunc sim felicior. SE. Nimia illa licentia cuasit tantum in: malum. Non te ille uirum, sed feminam retur. PO. O nouam Audaciam: quid agis impure? an non est uiri Istuc scelerati prorsum, et perditi? SE. Ista'ne Indigna, et intoler anda, quaeso per Deos? IO. Tacen tu' SE. Minitatur etiam carnufex. Mirum ni quod concinnat iam mendacium. Caue isti quidquam credas, mi uir: qui, in malis Vt fit, quae conferant sibi, loquetur. PO. O

dram200
Ingentem confidentiam. tantam'ne rem Tacita ut ferat postulas? ita depuditum est semel? IO. Here, ne me spectes. PO. Ego te furcifer, Si uiuo. haeccine te flagitia facere? haeccine Te admittere indigna esse ausum domo mea? SE. Ec'quid pudet? IO. Pudere oportet eatenus, Qua res ferat. SE. Vbi nunc fas, fidesque est, et qui erat In falso tibi plurimus ore Deus? PO. At uide, Quam immerito haec Ioseph aegritudo oritur mihi Abs te potissimum, qui te pene a puero Cur aui sedulo: docui, monui, bene Praecepi et feci semper, quae potui, omniae. Neque semel complexus, fouere destiti: Propterea quod seruiebas liberaliter. Habui, amaui atque ornaui pro meo, denique In omnia mea ius tibi feci, adductus tua Ista modestia, moribusque, omni a dolo Et perfidia, uisis usque alienissumis. Nunc derepente, benignitatis iam meae, Tuaeque fortunae immemor, pro maxumis Meritis hanc ingratissume gratiam refers Mihi? promerito optume hoc praemij rependis? SE. Vt Semel hypocrisis omnis se detexit tua? Nunc quod fidelis et modestus antehac Visus es, id non fuisse ex uera uita, neque Animo ingenuo, palam nempe est. IO. Mi here.

dram201
PO. Quid mi here? IO. Vix contineo, sed me reprimam. Vnum hoc quae- so, ne mihi aetas Obstet: ne ue ex aliorum iudices ingenijs sodes. SE. Os impudens, et ferro inurendum. Imo iam ea Aetate es, ut non sit peccato ignoscier Aequom. IO. Nam quid peccaui, aut commerui? an quia Non prorsus iniusta obsequor? SE. Quid ais uenefice? istuccine tu me rogas: Qui me, et herum, et familiam dedecoras? uel fuga Tuaid tibi, quod quaeris, respondeat. quid hoc Loquitur pallium? POT. Eho propudium: qui me stipitem, Haud hominem censes. etiam sperasti inficias Tantum ire posse nefas? adeo ne te neque Pietas, neque ius et aequom, in officio improbe, Continere potuere? SE. Vide, impudentia quid facit, Et praeceps cupiditas? PO. Proh ingr atitudinem, Dijs hominibusque inuisam. SE. Ingrato homine nihil Quic quam scelestius. nimio praestat mortuum Quam ingratum esse. IO. Istanc caui turpitudinem Sedulo. PO. Parum est cauisse, non cauere. IO. Nil Ego peccaui: nisi peccare est, hero magis Fidum esse, quam sibi. PO. Quomodo sacerrume? Fuisti, non es fidus. tum beneuolentiam

dram202
Expertus es: meam nunc iram senties, Quando huc prouocas. SE. Aequom est, gratiam qui ferre nescit, offensam uti Ferat. IO. Here, ut seruom inculpatum usque gesserim, domumque Vt commodis haud aspernandis auxerim tuam, isthuc Et ipse conscius testabere: ita ut, siue introires, Gaudio fruerere tecum, seu prodires foras. PO. Ridiculum: Verbis soluere postulas, quodre malefe ceris? IO. Si quidem malefeci. PO. Si quidem? conatus mihi Pro facto est. IO. Tot iam annos tibi seruio, an tibi unquam a me ulla Est orta iniuria? PO. At id restabat scilicet. SE. An non est haec magna satis tibi? Quisquam ne ita Animo est omisso, tant am ut contumeliam Ferat? IO. Casus humanos qui norit. SE. Impu dens, Hoc'ne euenire maius, aut grauius potest? PO. Iam parce, sodes, coniunx. heus lorarij. IO. Here, per clementiam tuam te oro. PO. Satis Iam satis Ioseph, spectata erga te mea Est clementia. SE. Satis et ipsa periculi adij. PO. Faxo haud dicas, nactum esse, quem derideas. LO. Quid uis here, aut quid imperas? PO.

dram203
Hunc intro. LO. Quem'nam? PO. Ioseph. IO. Siccine mecum agis? SE. Patiundum est. PO. Meritoque id tuo. quom, quae non licent, Haud ueritus patrare, tolera quae non libent. IO. Si deliqui, nullam causam dico here. sed etiam atque etiam Vide quaeso, quae in tuos exempla familiareis statuas, Nam deinde caussae quaelibet suffecerint uxori, aut Alij, si quis cuiseruos ex sententia non sit satis: Occasione tantum opus fuerit leui. SE. Tun me scelus Tam diri ausis facinoris insimulare? PO. Rapite Inquam, atque auditin? quadrupedem constringite. IO. Nunc tandem apparet, amorem qui uocatur et uidetur Stultis, eum haud amorem esse, sed odium. SE. Odiosus es: tace, ac Sequere infelix. IO. Infelix est, non qui accipit, sed qui facit Iniuriam. pulchrum est, fidei, uel mortem obire gratia. SE. Enimuero si uir sies, dignum hic iam supplicium luat. PO. Nimis iracunde. censen repperire posse ullum seruom, Vitio qui careat? an quia non delin quont herae?

dram204
Aut tu morere, aut sceleratum illum pro meritis perde: exemplo uti Sit, ne quis posthac temerarius, herili ausit pudicitiae Insidiari. PO. Ohe uxor, ne saeui tantopere. SE. Quin tu parum Perspexisse mihi eius uidere audaciam. Ita me Dij ament, ut uideo ineptam lenitatem nuns tuam, Et facilitatem prauam: dimissurum eum credo, quo suam Etiam sic exaedificet inchoatam perfidiam. PO. Inscitia est, Nimium irae credere, quae nescit modum. post sta- tuam. SE. Non tu illum Capitis potius, quam te perdas, et familiam? Equidem cupio misera, in hac re iam defungier. Sed quae spes est, illum fore frugi? num pudor Corriget? at iam depuduit. aetas grandior? At ea, nunc ut fit, semper addit nequitiam. Quisquis semel degener auit, nun quam bonus. PO. Nescias uxor. multa accidunt mortalibus Saepe in uita, atque aetate agunda, quae uolunt, Quae nolunt. SE. Improbitas alia aliam trahit. PO. Hem, quid nam hoc rei? quid haec uolt improbitas sibi? Abi intro, ego quid facto siet opus uidero.

dram205
SCENA II. Potiphar. Vaemisero mihi: quanta spe decidi? hoccine de improuiso Mali mihi obijci tantum? o tempora, o mores. quid lam Credas, aut cui credas, quem'ue fidelem habeas, ne scias. adeo Exulcer atissumo iniquissumoque hoc saeculo, sunt Fermentata omnia, fides, fidelitas, amor, pietas, Amicitia, sodalitas, officia, beneficiaque Omnium omnia. sese omnes amant, sua quaerunt, si bibene esse Volunt solis. heu me infelicem. siccine dum ego tua fretus Fide, domo absum demens, regi inseruiens, Ioseph, Tu interea rem tuam curasti, et me in tantum coniecisti Mali? quem ego semper pudore et liber alitate Prae caeteris retinui. quo uicissim, omnibus e seruis, Heri nemo obseruantior fuit semper. quae nunc res Repente mores uertit tuos, uirtutem uti lubidini Iam posthabeas tuae? an qui serui sunt, dimidio mentis Capti sunt, ut nonnullorum est sententia? nam alioqui Non est uerisimile, neque inducere in animum meum queo, Tantam uirtutem tam subito degenerare potuisse. Frugi, usque frugi est. sed quam mira rari pectoris

dram206
Praesentia? quae constantia uultus? quam ingenua modestia? at Res est pauida et clamosa, mens sibi male conscid forsan illum Atque hanc quispiam lusit dolis. sed qui tacet, fatetur. Atqui genuina uirtus, innocentia fidit sua. Illi uerbosi sunt, qui turpia facta oratione Dissimulant. et uerecundiam eius noui, liberalem, Et reuerentem mei. ac quom cogito, haud scio an, quae dixit Vxor, sint uera omnia. quin nonnullum mihi scni pulum odio Illo inecit suo. multa saepe uerbis exagitantur, Quom res secus habeat. Tum fieri solet, ut qui ipsi iniuriam Fecere, expostulent. Iam, ut sit ita, peccatum magnum fuerit, At primum. nemo sapit omnibus horis, nec ita sum calidae Iuuentae immemor, aut tam imperitus rerum, ut quid amor ualeat Nesciam. mea potius culpa est, qui nimium lubricae eius Dederim aetati licentiae: cui tuta, etiam timenda Sunt omnia. si eum occido, seruom perdo, qualem haud temere Iterum inuenero, per quem plurima mihi commoda

dram207
Tum autem, Deum eius metuo, quem mihi per eum usque sensi Esse propitium. Illud existimo esse hum ani ingenij potius, Vt includam, dum deferuescat aetatis calor: ne Posthac idem queat, tamen usus mihi ex eo non pereat. hunc unum Hactenus expertus sum fidelem seruom, heriliumque rerum Amantem multa qui bene fecit, eius errorem ferre Acquom est. iuuenis est, corrigi pensarique potest, quod iam Mutari non potest. Satis profecto mali est ei, qui et Seruos, et peregrinus, et uinctus est simul. Itaque corrigendi Quod deliquit, si deliquit, spacium dabo. mansuetudine Et clementia nihil homini melius in uita. Caeterum Non usus est, me illi temere aperire. Eho, ubi estis uos? foras Agite huc, corruptorem isthunc seruom meum Ioseph educite. ACTVS IIII. SCENA I. Lorarii. Potiphar. Ioseph. Adsumus here, si quid nos uis, impera. PO. Age tu, huc procede bone uir,

dram208
Lepidum mancipium meum. Iam, ubi loci fortuna sient tuae, Facile intelligis. equidem efficiam, ut, qui fueris apud me, et quis prius, Scias: quando ego te uideo immutatis moribus esse, atque ingenio Ingrata atque irrita omnia habere, quae benefecimus tibi. Tu'ne pudicitiam potuisti tentare herilem? IO. Ah. PO. Quid mihi Respondes? quid nu%-c sic taces? IO. Quia me eloqui indignum est, here. PO. At tufactu esse indignum, cogitare debebas, scelus. Caeterum, equidem nondum spem omnem salutis ab ieci tuae, Ioseph: proinde quo te ad frugem recipere queas, uinculis Tibi domare lasciuiam contentus ero, grauiora merito, Pristinae id uirtutis respectu tuae. Abripite eum in carcerem, Tanti ut sceleris paeniteat. IO. Here, animum istum laudo, atque amo tuum: Quo usus benigno, et amico sum, dum licuit: nunc dum non licet Mihi, ut possum fero. at abripite sane: confido fore, Vt res me ipsa reduc at aliquando in gratiam. PO. Non mihi negotium hoc uolgaribus dolet modis: sed

dram209
Quid me frustra cruciem? quid me afflictem? quan do iam infectum Fieri haud potest. casus humani communes sunt, non mihi Primo, neque soli, nec solus a deo hicce accidit. in re (ut aiunt) Mala, bonus animus dimidium adimit mali. SCENA II. Lorarii. Ioseph. Quid isthuc quaeso Ioseph est negotij? siccine te Subito miserum aedibus eijcier in carcerem? IO. Non in carcerem eijci, sed carcere dignum admittere Aliquid, miserum est. saepe uincula probis iuxta atque improbis Accidere. dum ne ob malefacta patiar, parui aestumo. LO. Dixisti honeste, loseph: uerum huic dolor adest honesto. IO. Est qui cito corrigere et mutare potest laetis tristia, Deus: cui nota est caussa calamit atis, et ueritas rei. et Vt peruiuam in his ad summam usque aetatem, tame breue Spacium est perferundi miseriam. LO. Sapis, qui nec, praeter quas carcer habet, addas molestias: Et quas habet, recte feras. IO. Namsi me afflictem,

dram210
Lucri sit? non'ne eadem sunt ferenda? nolentita men? Quodcumque Deus ille facit, ferundum est aequo animo: cui Pugnare, et frustraneum, et impium iuxta est. Inscitia Est uero, gratis malum esse uelle, quom liceat bono. LO. Verum. Proin obdura, rebus que te serua secundis. IO. Equidem semper eauolui, et feci, ut non modo secunda mihi Sper are, sed aduorsa contemnere queam. LO. Dij uostram fidem, Hominis ingenium constans, ac praesens. lacrumas excussit Mihi, miseretque me eius. hoc nemo fuit commodior Semper, nec ad herilia negotia quisquam attentior: cui Domus parebat tota modo. ehem, quo redactus subito Est? ut mor tale nihil florere diu potest. SCENA III. Ioseph. Pro summe Deus, autor, rectorque omnium, et mun di arbiter, Quem tandem grauibus laboribus statues modum meis? Perpetuo tenore aduersis succedunt aduorsa mihi

dram211
Aspicis haec Deus: nam te nihil fallit. domi grauem Pertuli fratrum inuidiam diu, immerito meo, a quibus Etiam caedi destinatus, uerum praesenti tua Seruatus ope, ab eis uenditus, dulcem patriam exilio, Libertatem seruitute commutaui auream. sed haec, Tua benignit ate, leuia expertus sum satis: quasi Me ita fratrum odio liberatum uolueris. ecce aute, res noua Orta est porro, quae omneis mihi rationes conturbauit, et Extremam in sortem coniecit simul, o Deus. at pro fide, Continentiaque, hoc praemij fero? Sed ne me paeniteat Fuisse pium. sic praestabat, quam perpetua domi dis sidia Conflare. ego solus quom sim, facile hanc pertulero iniuriam, Qui grauiorem olim tuli. quid enim faciat aliena, quom Ipsi in me sratres ad eum saeuier int modum mei? cae terum, Qui me ab ijs eripuisti Deus, tute uiam inueneris: In te omnis spes est mihi. saepe qui, re gesta pessume, Gestu ut sit probe facis. fortasse et sic mihi tua

dram212
Consulis bonitate, tutus ab im pudica ut sim. sequor, Quo me tua sancta uoluntas uocat. addam et hanc tolerantiam Superioribus. quid mihi refert Ioseph esse nomen, nisi Factis probo? homo sum, humanis natus casibus obnoxius. Cui nihil recusandum, quod communis fert conditio: Neque grauius ferundum, quod uitari non potest. CATASTR OPHE. ACTVS V. SCENA I. Hanno. Nae alba iam raraque in hominibus auis, fides et gratia Est: quarum locum, perfidia ingratitudoque obtinet, Ita bonis intermorientibus moribus iam, affatim Succrescunt mali, magis ac magis indies: posterioribus Sem {per} deterioribus. haec mihi ex ipsa adeo re incidit Cogitatio, dum concaptiui in mentem uenit mei, Ioseph Hebraei. quem ego in tam aduorsa, aut euorsa potius, Miserum fortuna, tantum temporis interuallum male Gratus deserui. cuius me paenitet nunc, et pudet: Miseretque eius. qui mihi in contubernio nuper carceris, Qua non comitate sermonis, qua non ministerij

dram213
Sedulitate leuauit miseriam? quam solerti mihi Coniectura, insomnij aperuit ueritatem? Visus ut Fone per quietem eram, triplicem uidere palmitem Botris oneratum; grandibus iam, et uindemiae idoneis: Quibus a me resectis, expressisque in poculum regium, Mustum regi offerre bibituro pergratum ei officium Retuli ad ipsum anxius. ille, bono protinus animo iubet Esse, portendique pristinae intra triduum mihi Dignitatis restitutionem. quod uinum Deus Exhilarandis creauit animis, solandisque laboribus, Quo et amicitia conciliatur, diluitur inimicitia Mortalibus. at te (inquit) obsecro Hanno, memineris mei, Quom bene erit tibi: redde operam mihi apud Par honem, carcere Eximundum ut cures: quo detrusus sum nulla mea Culpa neque merito, sed furtim Hebraeo huc addic ctussolo: Dein ob innocentiae studium, indigna haec nocentium Sustineo supplicia, sed cessatum a me usque adhuc fuit, Ciptanti semper opportunitatem: ita, ut fit, iam duo Effluxere anni. simul secunda fortuna ebrio, Aduorse obliuio, illiusque mihi obrepsit securitas. At nunc eam pensasse utcumque tandem negligentiam, Sane uolupe est. atque ea quidem iam obtulit se occasio,

dram214
Vt non sine numine, uel hanc nunc, uel tunc obliuionem illam Contigisse, credere sit. Sed quid cesso etiam adire eum, Hoc ut tanto tamque insperato quam primum gaudio Impertiam: lubentioremque faciam, quam lubentia est. Aperite ocyus hoc: heus, ecquis hic est? ecquis audit? SCENA II. Puer. Hanno. Gulussa. Hoc Quis pultauit ostium? HA. Qui tibi proxumus astat. nuncia Vt prodeat Gulussa foras: est, qui illum conuentum esse uolt. PV. Nihil aliud dicam? HA. Vt uenire properet, ne in mora mihi Siet, itares est. PV. Fecero. HA. At iam factum opor tuit: uola. GV. Osalue mi domine. HA. Et tu multum salue, Gulussa mi. Sed Ioseph iam huc, ex praecepto regis, producto est opus. Maxumam cui laetitiam et triumphum adfero, aduentu meo. GV. Optume factum, et gaudeo. nam illi faueo iu ueni: quem ego Esse scio honore quouis dignum. HA. Est sane. at nunc matura, ita

dram215
Facto opus est. GV. Curabitur. SCENA III. Hanno. Ioseph. Gulussa. Nulla est conditio tam desperata, quae Non in melius, quom Dij uolunt, cito Restitui queat. quod de me adeo cuiuis Facile est noscere: qui nihil sane minus, Atque pistorum ille praefectus, reus Peceati in dominum meum regem, illo in crucem Acto, ego clementia eius pristinae Dignitati restitutus uiuo tamen. Sed quem uolui, eccum. Ioseph, te plurimum Saluere iubeo. IO. Salue Hanno: ist haeccine Est fides? HA. Peccaui, fateor: uincor. at Nunc, quando tibi Deus et uirtus tua Reditum et restitutionem in meliorem statum Aperuit, tuae fuerit sapientiae, Magnitudinisque animi, quod accidit, Obliuisci: quod instat, curae habere. ita Aequom ac dignum alijs factis tuis feceris. IO. More hominum fit Hanno, ut miserorum, male In felicitate capiat obliuio. At ego illud, scio, quam doluerit cordi meo. HA. At nunc gaude, mi Ioseph. IO. Quid gaudeam? HA. Equidem iam te fortunatum fecero. IO. Isthuc Deo in manu est, ubi dignabitur. HA. At, sine controuorsia, Ioseph, Dij

dram216
Te omnes adiuuant. IO. Ita uelim: sed nihil Sentio etiamnum. HAN. Faxo ergo ut sentias. IO. Quin dic, quid tandem est bonae rei? HAN. Accipe hem, A' Parhone rege missus sum modo, Vt te adducerem. IO. Hem. HA. Ne uerearis. bono Animo es, Dij te, Ioseph, seruatum uolunt. IO. Obsecro num' nam ludis tu nunc me? HAN. Egon Te? quamobrem? IO. Nescio: sed qui isthuc credam ita Esse, mihi dici uelim. HAN. Dicam tibi. Rex gemini sibi obuersati insomnij Confusus portentosis ambagibus, Cunctis diuinis ac coniectoribus, Et quot quot tota Aegypto sapientia Praestant, consultis frustra, ut cui nihil Explicare quidquam possint, quom magie Inde etiam consternaretur, de tua Et opportune maxume sapientia Suggessi, quondam ipse quam expertus fui. Quare huc te accersitum iussit ire me, Eiusdem quo beneficij, cuius mihi Olim, nunc item ipsi facias copiam, Perpetuo sic eum deuin cturus: simul Et libertatem, et nobilitatem ex eo, Et gloriam tibi, et rem pariturus. GV. Bene, ut Me Deus amet, factum gaudeo. IO. Dic, bonan

dram217
Mihi fide isthaec uerba dixisti? HA. Bona. Non mihi credis? IO. Deus supreme, iterum Mihi natus uideor, si uera praedicas. HA. Ita me amet, quam ego amo, ut haud mentior tibi Ioseph. IO. Deus tibi oro semper omnia Optata offerat. eamus: duc me ad eum obsecro. GV. Isthuc Deus bene uortat. IO. Ita spero quidem. HA. Fac modo animo praesenti ut sis. GV. Quin caue Mi Ioseph, ne committas nunc, ut tibi Ipse defuisse uideare. quod quidem Ita diuina occasione, atque indole Istatam egregia, iuxta indignum foret. Bene gerundae rei facultatem datam Amittere, dementia est. IO. Faciam sedulo. HA. Eamus iam ergo. IO. Atque aliquanto lubentius, Quam quidem huc accessi. o Gulussa uale. Gratias habeo atque ago merito maximas Tibi: uicissimque, ubi quid usus uenerit, Bene faxo lubens. GV. Benigne dicis: uale, Atque salue, Ioseph, ac bene rem gere. Oh, quid est quod nunc malim, quam quod iam huic Euenire intelligo: e paedore sic Ad benigniorem tandem sortem uti Eueh atur, uirtus ita ut meretur eius? Nam si haec regi interpretetur somnia,

dram218
Vt fecit concaptiuis antehac suis, Et libertatem ei, et opes, et gratiam, Cumulate partum iri scio. Quod reliquom est, Spectatores, qui uirtutem ducitis Maxumi, aequom est Ioseph gratia, Vos dare plausum postremo in comoedia. IOSEPH COMOEDIA EIVSDEM CVM Praecedente argumenti, Andrea Die- thero Augustano autore. PERIOCHA. FRatres Ioseph cum intelligerent puerum, fere Quem in ultima senectute genuerat, seni Patri in delicijs esse: commoti boni Fauoris afflatu, uendunt innoxium Negociatoribus auaris. Qui dein Paulo post regio praefecto militum In Aegypto uenit. cui cum gratus foret, Ob bene compositos artus, atque candidam Faciem adamatus dominae. cui, dum nititur Pellicere blanditijs ad incestum (memor Ioseph probandae exemplar castitatis) hic Repugnat totis uiribus: castus tamen, Falso: coargutus adulterij sordidi, In carcerem conijcitur. saeuis uinculis Postquam diu retentus, iussu regio

dram219
Tandem eductus, cum somnia Pharaoni scite Interpretatus esset: constitutus est In dignitatis excelsissimum gradum A rege. Post uocat suos (qui uener ant Emptum frumenta tempore difficilimo) Per fratres, dilectum parentem adse, sua Cognatione cum omni, et supellectili, Quam possidet, terramque lacte et melle dat Fluentem patri habitandam, grandaeuo seni. PERSONAE DRAMATIS. Iacob duodecim filiorum pater Gabriel Angeli Ioseph Michael Simeon Dromo Lorarij Zabulon Desmius Leui Pharao rex Gad Oenochous pincerna Ruben Nephthalim Xenius peregrinus Aser Negociatores duo Isachar Iudas Daetrus coquus Dan Oeconomus dispensa Potiphar militum praefectus tor Zephirah uxor Potipharis Beniamin.

dram220
PROLOGVS. SI quem iuuat constantia, atque castitas, Huc sensibus se referat quam integerrimis. Auribus acutis res gestas diuinitus Cupidissime hauriet. Non hac Comoedia Mulieres depinguntur, quae hortos Adonidis Ad pauculos dies uernantes, testulis Quibusdam nutriunt, fouentque animas breui Duraturas Non hic Iberae neniae. Multo minus bellipotens quo modo Hercules Tricipitem Cerberum, introitum cum Theseum Et Alcesten Admeti Phoerei coniugem Ab inferis eduxerit ad superos, ei Negantem, barba coeperit, triplicique eum Catena per Taenaron ad superos traxerit. Sed hic uides sapientiam (auditor) Dei Diuinam, atque regimen potens. nam quem Deue Exaltaturus est, primum deicit ita, Vt quasi nullum eius respectum habeat amplius, Deprimit ad inferos. Sic Ioseph contigit. Attamen omnipotens mundi rector deserit Nunquam sibi fidentes. Quod testatur hic Sapiens, cum inquit, Sapientia iustum uenditum Non dereliquit, uerum a peccatoribus Liberat eum, descenditque cum eo in foueam atra, In uineulis non dereliquit. Dum potens Illi offerret sceptrum regni, aduersusque eos Potentiam, qui deprimebant. Simulin hac

dram221
Historia Christus nobis quam scitissime Depictus est per Ioseph. Similiter etenim Actum est cum saluatore nostro ab inuidis Iudaeis, iuxta carnem fratribus. Patri Primum diligitur filijs prae caeteris. Hinc tunicam contextam filys uarijs, pater Dedit minori natu, quem coniunx parit In nonagesimo primo aetatis uiro. Hic primogenitus filius felicis est Rachel Iacob dilectae uxoris. Christus est Sic primogenitus, in quo omnes alij sumus Fratres dilecti. Varijs quae coloribus Autem tunica inter texta, sancta ecclesia est, Quae donis externis insignita uarijs, Vnum tamen corpus, et aethereus spiritus Vnus, fides eadem, alij quidem fidem Habeni firmam, alij infirmam continent fidem. Illis datum est, diuinitus ut annuncient Promissiones diuinas culiu pio: His uero orare, et pauperibus ut seruiant. Somnia duo, loseph quibus uocatus est Ad imperium, referum saluatorem probe, Dicentem, Ego et parens, unum sumus meus. Oracula sunt prophetarum ista somnia, Nec nonfigurae de Christo, quas infidi Iudaei, neque prophetarum qui spiritu Sancto loquebantur, neque Christi uocibus Percipere uoluerunt. misit gnatum Deus

dram222
In Sichem, id est ad debitores asperae Legis, sed inuenti traditionbus Humanis seruientes sunt. Ac denique, Tunciam cruore tinctam transmittunt patri, Interque mortuos, atque reos deputant Criminis, et dicunt deuoratum a bestijs, Id est, Pilato et gentibus. Postremo eum Lacui demittunt, uelut ad mortem et inferos, Quare, qui amas audire uicissitudines Rerum iocundas, et Ioseph constantiam, Faue aequo animo nobis, et cum silentio Aduertito, ut quid sibi uelit Ioseph queas Cognoscere, atque hinc mores transformes tuos. ACTVS PRIMI SCENA I. Lacob. Qvibus tibi uerbis Deus dignas agam Suppreme gratias, pro inexhausta tua in Me liberalitate? Cuius perpetis Benignitatis fontem nunquam claudier In me sensi. Neque etiam unquam preces meas Mea in tribulatione contempsti pater. Sed potius in rebus dubijs porrexeras Dextram manum. dux, et propinquantis mali Depulsor eras perpetuo, fidusque in meis Profectionibus comes fueras mihi.

dram223
Per saxa, per syrtes, uoracesque scopulos, Per frigora, atque inges per horridos procul Insomnis, impiger peragrans iussu tuo, Noctu diuque urgebar aestu, etiam gelu: Et fugiebat somnus saepe ab oculis meis. Sedistam afflictonem, atque laborem meum Manuum mearum respexisti denique. Forti manu incolumem reseruasti tamen Seruum audientem semper dictis omnibus Tuis. Dolores mitigasti pergraues, Tusolus exhibuisti amara dulcia. Vias molestas uertisti in suauissimas. Ex improborum eripuisti me faucibus, Mortalium mihi inuidentium nimis. Largitus es beneuole abundatia bona. Bonorum enim thesaurum abundantissimum Congessi, uti pecoris, et auri fulgidi: Vberrimos greges, campos latissimos. Mille meae Gaiaad errant agnae mmontibus. Frugifer hortus non fabulosi Tantali, Sed omnium celeberrimorum fructuum Ferax, amomi, balsamique, et caeteras Preciosas continet arbores multiuarias. Sunt aedium longi recessus, hinc mihi Scatet campus pecoris niuei prae copia. Lac mihi nec aestate nouum, nec defit hyeme. Dedit mihi de humi Deus pinguedine, De rore caeli, uini, olei abundantiam.

dram224
Crescere me fecit, ac multiplicauit, modo Praefecit me populorum turbis, et meae Peregrinationis terram fertilem Possedi. et dilatatus sum ad orientem, et ad Septentrionem, ac relliquas plagas duas. Cunctae benedictae sunt inme, et semine meo Terrae tribus. Fortunae muneribus, quoque Naturae commodis abundo largiter. Mihi bonorum aceruus influit in domum Sine fraude, nemini patrata iniuria. Nec secus ac formicarum properantum greges, Sic semper multiplicantur mihi magnifice opes. Atque ista quoties infpicio, patriam domum, Et coniugem, atque liberos. toties Dei Beneficium uidere me dico boni. Porrouager senex, senectam supprimens? Rigent manus mihi laboribus seni, Sunt debiles pedes, pectora trementia: Hebescunt sensus, membra torquentur male: Praemoritur uisus, auditus minuitur, et Dentes ex ordine excidunt. porro uager? Non faciam. quia nunc partum est mihi quo uictitem. Reconditumque, quod teram cum filijs. Quorum duodecim numero, magna fpes mihi Sobolis futurae, quorum Ioseph suauior. Sat hercle donorum Dei, quo filij Viuant honeste cum parentibus, suis. Quod supererit uitae, ocio dare statui, ut

dram225
Indulgeat geniosenectus ultima. Tamen laboris ut uacuum ne dem mihi Tempus, curabo: sed quod est necesse, agam. Fodere, aut arare, aut aliquid ferre denique, Ruriagere uitam fecundos inter greges Pecorum, susurrantes super gaudens apes, Inter sacros fontes, liceat dulcissime Senectutem finire depressam precor. Nec tamen usque adeo ulli est uoluptas blandiens Syncere, sed subinde aliquid interuenit Sollicitum laetis, nunc pluit, claroque nune Aethere Deus lucet, cuique ita mortalium In uita comparatum est, ita placitum Deo, Felicitati ut maeror assiduus comes Sequatur. Nil quicquam datum diuinitus Tam profpere hominibus, quin admixtum tamen Sit difficultatis aliquid. Nunc tristibus Vitam Deus, nunc laetis miscet. omnia Velut aestuario quodam recedere Fluxu, refluxuque atque accedere subito. Et reliqua miscet cuncta tempus impotens. Terrae per has uis atque robur interit, Simulque nostri corporis perit uigor, Moritur fides, perfidia pullulat inuicem. Nec animus idem, nec eadem concordia. Haud unquam dur at amicus erga amiculum: Si quidem his statim, illis post pusillum temporis Incunda quae fuerant, amara ac tristia.

dram226
Dolia namque Dei duo stant plena in limine Muneribus, quae donat Deus, in hoc sunt mala, In illo bona. miscens hinc dispensat, mala Nunc distribuens, ac tristia, nunc rursum bona. Et bona se iungere nobis haud malis licet. Atque haec ex me coniectura assequi licet. Gnatorum nam meorum, ex insolentia, Pars morbidae parant senectae plurimas, Diras quoque aerumnas, et indies grauant Maerore, cura, iniuria me adeo senem: Solus Ioseph ueretur, est modestus, et In eo me oblecto, solus est charus mihi, Frugi satis nobis, sibique maxime. Sedest ne hic ipse de quo agebam? certe is est. Tristem plus solito uideo, fratres arbitror Iurgasse cum ipso (uti solent) acerrime. Satin tibi omnia cedunt ex sententia? IO. Ego horreo dicere pater de iniuria Fratrum meorum, quid querar? facere sine Summo dolore non queo. qui maxumo Amore in eos flagrat, ei reddunt pro bono Malum. Me unum esse uideo, quem pro maxima Pater obseruantia, iram opus subire sit. Tanta est leuitas in fratribus meis. eos Vt non obedientia delectet mea Quam splendor et fauor, quo me pater optume Prosequeris, offendat, adeo sunt singuli Mihi inuisi, ut nihil ego acerbum non putem

dram227
Quod sit commune cum illis. manifeste inuident, Praesenti irascuntur mihi, absentem nimis Execrantur, tantam inuidiam uix diutius Potis sum sustinere. IA. Tangitur animus Meus dolore nimiumque necessario. IO. Omnia habeo aequiora, et suauiora, quam Animum sratrum. IA. Furore ab incepto cito Perfecero reuocentur. IO. In falsam pater Et iniquam probrorum uocatus, ut siem Video simulationem, cum tamen queat Vestigium nullum libidinis mihi Obici, aut petulantiae. sed has iniurias Terere et contundere debeo, istuc taedium Vorare. IA. Miror, quod uiris praestantibus, Virtutis et Probitatis studiosis, uelut Fato accidit quodam, improbos ut procreent Plerunque filios. aequet raro patrem Proles, sed ab his degenerant gnati plurimi. Pauci parentes probitate super ant suos. IO Ego sane putabam nos eiusmodi Fratres coniunctos esse necessitudine, Vt nulla nasceretur inter nos parens Irae atque belli discordia, regnis comes. IA. Non meritas fratrum iniurias committito Deo, qui uin dex mali, ille ulciscitur Iras iniustas. fili mi, quanto magis Ingratitudinem significant tibi, minus Tanto fauorem consequentur apud patrem

dram228
Suum. Illud cogitabis, maiorem quoque Laudem ferendo iniurias nos consequi, Quam ulciscendo. Solius ultio Dei, Qui uindicabit iniquitates omnium. SCENA II. Simeon. Zabulon. Leui. Gad. Ioseph. Iacob. Pater relictis omnibus iussit greges Pascere nos, in campis pasturis optimis, Retinens domi loseph dilectum filium: Reliquaque familia uacat a laboribus. Dijbom, quam misera nostra seruitus? Vnum Ioseph fidum, et probum in suis bonis Existimat inter caeteros. utinam puer Sublatus e medio foret, dij uelint. Consultandum nobis fratres profecto erit, Et uehementissime instandum omnibus modis, Vt hanc tetram, tam horribilem, tam infestam omnibus Nobis effugiamus luem, nullo modo Possumus ijsdem existere tuto parietibus Cum Ioseph. ZA. Vendamus eum mercatoribus. SI. Hoc quis ferre potest, hominem inertem fortibus Viris insidiari. puerum stultissimum Prudentibus? Nae ille uehementer errat, hic Si pristinam illam lenitatem iam meam Sperat futuram perpetuam. non est locus Hic lenitati, sedres ipsa flagitat Seueritatem. ZA. Occasionem cernimus,

dram229
Quandoquidemque datam nobis, aduocabimus Adnos eum, nihil dum suspicantem. Ad hanc Rem conficiendam delectus sum ego optime. Nihil est quod ipse non obire iam uelim, Vigilare, laborare, ut ego hanc a ceruicibus Nostris solus depellam molem saxeam. Si ex his laqueis, quos strictim tendo exuerit, ac Aliqua ui ac ratione modo se explicauerit, Incidet in casses, atque maiores plagas Ex improuiso. mortem acerbam struximus- LB. Occasionem oblatam arripiemus cito. Namque aestas non semper fuerit. Componimus Ad institutum nos. uiuit Ioseph enim Non ad deponendam proditionem, sed ad Confirmandam rabiem, et ferocem nequitiam. CAD. Latet mihi sub pectore repositus dolor, Frequentis accusationis ad patrem, Quem ego: sed praestat motum animum componere. Ecce aduenit, quid nunc sibi uolt os impudens? Adibo, quid sit, per contabor ocyus. Cur his regionibus te confpicio Ioseph? Salue, ecquid mandati genitor tibi dedit, Quod nobis praecipias? IO. Nihil, frater, aliud. ZA. Quid isthuc, obsecro narra, si quidem placet, Effunde nenias, quas fingis somnians. Alienius tibi uidetur, fratribus Vtcollo quaris? IO. Non, sed quidam me et pudor Subrusticus tenet, et graue est haec dicier,

dram230
Quae uidi per somnum. SI. Dic, auscultabimus, Ne tamdiu rerum nouarum nos tene Suspensos expectatione. IO. Somnium Audite fratres iam meum, quod uideram Secundum proxumam quietem, aduortite Animum. Putabam nos ligare manipulos, In agro messis temporibus: et manipulum Meum inter caeteros stare, et consurgere. Cir cumsteterunt cito parati mergites Vestri meum, inclinantes terrae mergitem Adorare extensis palmis ad sidera. SI. Nunquid eris rex noster? tibi strati ad pedes Cogemur seruire, traeque (malum) subicimur Potestati? discede hinc in crucem malam Praestigiator istis somnijs tuis. IA. En glomer ati adsunt pueri, et inter se gerunt Nescio quid occultae rei, minime integrae. heus Quid mussitatis mutuo, nolite me Celare, dum mea interest: quin dicite. IO. Aliud quiescenti apparuit insomnium. Vidi quasi Solem et Lunam, quoque undecim Stellas adorare adeo potentiam meam. IA. Quid uolt sibi hoc instar monstri adeo somnium, Quod uideras? num ego pater et mater tua, Fratresque tui ador abimus te ceu Deum Terram super? quae filij praesumptio? Custodiam tacitus haec uerba somnij Cordibus his intimis. Vos discedite, greges

dram231
Ouium boumque armenta pascitote iam, Iussa capessite parentis, tu me intro sequere. SCENA III. Ruben. Si quando simultas inter fratres incidit, Easolet esse atrocior uulgarium Simultate inimicorum, qui supra modum Cum amant, ijdem saepius supra modum Oderunt inuicem. lues foedissima est, Res dira, uerbis inuicem altercarier, Dictisque fratres dimicare mutuis, Si quando lis inciderit, aut contentio, At tollate medio res est teterrima, Frater fratrem, non perpendentes sedulo Quam destituta est uita humana, obnoxia Quantis periculis, quantis angustijs. Sexcenta morborum genera hominem indies Infestat, nec iam pauciores impetunt Casus. ruinae, bella, terraemotus, et Lapsus fulmen, et aliud quid non homini accidit? Et hoc est animal illud, quod tantos parit Et molitur tumultus? cuius orbis hic Angustus est mundi uagi cupidini. Illud uelim considerent exactius, Victoriarum ut omnium longe optima est. Etprima, si quis seipsum belle uicerit: Ita ipsum seipso inferiorem esse, est omnium Turpissimum et foedissimum. Vincit quidem

dram232
Seipsum, qui proficit in melius. Euadere Autem seipso inferiorem, est flecti semper in Peius. et hi cantiones patrias haud canunt. SCENA IIII. Iacob. Ioseph. A desdum, paucis te uolo, fili, tui Fratres morantur in Sichem, gregibus meis Pascendis praefecti, arduis in montibus. Percipe, dimittam nunc te celeriter ad eos. IO. En adsum tibi, faciam quodcunque iusseris, Hem praesto sum uoluntati tuae obsequi. IA. Vade, et uide num cuncta prospera sint tuos Inter fratres, et errantes ouium greges. Renuncia mihi quid agatur, gnate mi, Tuo charissimum patri pignus quidem. IO. Obediens faciam gentior mandata, quae Iubes, meis cunctis diebus, mi pater Per secula, ut uiuam super faciem soli Incolumis, et precium feram diui Abraam, Cui Dominus dicit, quod obedisti in omnibus, Custodisti mandata omnia Domini tui, Iis te accommodasti, propterea tui Nunquam deficient filij stirpe a tua, Immo diebus cunctis coram me firmiter Stabunt. Abeo, morandi non est hic locus. IA. Heus fili mi, uale longum. Deus tibi Omnipotens benedicat, ducant atque reducem Incolumem faciant te dij, feliciter

dram233
Ingredere iter tuum, Deus sit tibi comes. IO. Vale pater. IA. Tu quoque uale perenniter. Ioseph ingreditur aedes, et se itineri accingit. Obstupuit animus, gelidusque tremor mihi nimis Currit per ossa, gelidus formidine coit Sanguis, stantque comae horrore, et haeret faucibus Vox iam. quis nam dolor mentem incessit meam? Quis ue tremor manuum, quis ue oris habitus mihi? Animus timore contabescit maxime. Vix animi sum compos senex miserrimus. Nescio mali quid animus praesagit mihi. Tu tamen o supreme Deus, eripies meis Periclis me futuris. tum praeconia Tua cantabo cithara resonanteque grauiter, Quam sint magna tua quae facis pater omnia. Quando opera aspicio, quae tua manus conficit, Totus ceu laetitia rapiente confluo. Qui sine principio es, qui sine fine manes Deus. Et cuius sancta domus durabit firmiter Annos in perpetuos, nulla hinc sccula ferent Diem extremum. Qui sceptrum quassas fortiter Dextra manu, tibi fido, tu cornua Meae salutis attolles sursum, uelut Procera cornigerae ferae cornua Deus Erigis. Ah caelestis pater tu protege, Gnati salutem, et dirigas feliciter Gressus mei, donec incolumis redierit.

dram234
SCENA V. Ioseph. Xenus. Enimuero Ioseph loci nihil tibi Est segnitiae, quantum intellexi patris hic Sententiam, de abitione nunc tui. Sed ubi queram? quem conter? quam insistam uiam! Vbi inuestigem fratres incertum est meos. Hunc ego cesso montem ascendere ualde arduum? Abeo, ascendo, num possint illinc confpici, Videbo accurate ex umbrosis uallibus: Defpexi, non quisquam apparet. quid nunc ago? Alio me conferam? quorsum? perrexero Ne ad laeuam, aut dextram? utinam aliquis modo hicsiet Quem perconter de proxima ad fratres uia. Ecce ex inopinato tibiuir conspectus est. Heus heus ades, resiste. XE. Quis homo me uocat? IO. Statua Mercurialis mi uir sies mihi Precor, benignius monstra erranti uiam. XE. Mi adolescens, qua fortuna ductus aduenis! IO. Fratres quaesitum me pater misit meus, Ah nescis ubi sint, non uidisti forte eos? Demonstrato locum mihi ubi pascant greges. XE. Recesserunt multo ante tempore ex loco Isthoc. huc ades, o formose puer, hac greges Compulerant Simeon, Zabulon, Nepthalique Dan, Adolescentes iam florentes aetatibus. Oues huc Simeon, Zabulon huc pepulit greges Capellarum. cuncti requiescere poterant

dram235
Hic ubi uiridis ripas praetexit arundine Riuus tenera, eque sacra quercu examina Resonant, ubi uallis acuta atque densa erat Cupressu conifera, herbis salubribus uirens. Cuius in extremo est antrum ualde concauum, Qua cauus exesum antrum pumex testudinat, Arte laboratum nulia. simular at suo Ingenio natura artem: nam puimce caua, Et leuibus tofis natiuum arcum duxcrat, Fons sonat a dextra tenui perlucidus aqua. Hiatus gramineo succinctus margine Patulos. Suauia posthabuerunt haec omnia, Perrexeruntque unanimes in Dathain locum. IO. Ago tibi suauissimas uir gratias, Molestiam quod caeperis tantam mea. Hic gratia, mihi in demonstranda uia. XEN. Pergas feliciter, atque bellissime uale. IO. Tu quoque uale, dilecte amice quam optime. ACTVS SECVNDI, SCENA I. Simeon. Ruben. Ioseph. Negociatores. Iudas. NEscio quid hoc negoti sit, nisi mihi Male timeam, ne quam turbam Ioseph domi Nobis fecerit: ecce nisi oculi parummei Prospiciunt, festinanter aduenit eminus. Is ipsus est. uenite citi, dabimus eum Neci, mittemusque in fontem algidum. graues

dram236
Poenas barathro praeceps immersus fero Dabit, gemat barathro inclusus longius. Dicemus patri: Absorbuit fera pessima Eum. iam apparebit, uidisse somnium Quid conducat scitissimo: tenebitur. RV. Non inter ficiamus nostri fratris animam: Deus etenim requiret eius sanguinem Ex nostris manibus. Immo mandati Dei Recordemur, iubentis, non homicidium Facies. Nescitis qua poena multatus est Cain? cum occidisset suum fratrem ferox. Vbi est perustae frontis impudens scelus, Dixit Deus. nunc igitur maledictus sies Almam super terram, quae aperuit os suum, Suscipiens sanguinem tui fratris, manu ex Tua. Cum operatus fueris eam, nullos ea Fructus dabit, et uagus et profugus eris sper Terram. praedixi enim, fi semper egeris Bene, recipies: sin autem male, statim tuum In foribus peccatum aderit horridum tibi, Sciens quandoquidem conatus saeuum scelus, Primus impium attulisti umbris scelus, Teque scelere inexpiabili implicas, ego Deus sanguinei uindex sceleris. an improbe Non hac poena terribili terreris? nefas, Si mens rebellat tua adhuc poenae uindici. Nihil times. ipsus poenis atrocibus Vltro occurres? non te poenas existimas

dram237
Hausturum? SI. Dixisti pulchre. sapientia Non nobis eadem est, quae tibi. consentis et Tu in facinus Ioseph contra nos? utinam esset hic Discer ptus orci pallidi de faucibus, Et draco squamosus furui orci ianitor Absorbuisset eum. beatus ego forem. RV. Prius homini supremus fatorum dies Expectandus, ne se beatum iudicet Quisquam, nisi nihil mali ille exegerit Aeuum, passus. nec quenquam dic mortalium Vnquam beatum citius, atque mortuo Illo, supremum uideris uitae diem. Tu te beatum existimas, quod flatibus Fortuna prouehit benignis iam tuum Facinus? erras, in melius animo flectere. Abijce scelesta cogitationis (ut Posterior esse ali quando cogitatio Prudentior queat tibi, siquidem solent) Consilia: si quid est Parum recte, licet Corrigere posterioribus sententijs. Beneficium semper beneficium parit, Et gratiam concors meretur gratia. Considerate quam felix concordia Sit, fratres quae unanimes ligat. fructus habet Vberrimos. consona fraterno uita si Sit omnis amori, quis uerae dubitet opus Dicere pacis? tam sanctam sequitur gestiens Pacem uoluptas, quam pius pascens amor

dram238
Aethereo nectare. quoniam Dominus suam In talibus mandauit contubernijs Benedictionem firmiter manere, nec Non uitam eorum durare in secula nimis. SI. Nifallor, ipsus aduenit. IO. Fidissimi, Saluete una salute fratres singuli. SI. Inlaqueos lupus, ades, teneris optime Medius. Ornaberis uirtutibus tuis. Dignas lues Ioseph poenas factis tuis. Inuenit impium Deus tandem bonus. IO. Qui sic? nunquid mihi irascimini innoxio? RV. Tales simus in alios, quales nos poscimus Illos in nos futuro. qua mensura enim Fueritis alijs mensi, eadem caeteri Remetientur uobis: et quo iudicio Vos iudicatis, eodem iudicemini. Ob ista ne quid occultes, siquidem intuens Cuncta, audiensque cuncta proferet dies. Omnia pariter immensus ordo temporum Occulta prodit, et idem prodita occulit, Subigit atque fateri, quae quis superos apud Furtim laetatus inani forte piacula Commissa, in seram nimium mortem distulit. Celatum nil quod non reuelabitur, et est Nihil occultum, quod nescietur. quin Deus Quanquam nocentem non castigat illico, At faciet tandem, luerint sua crimina mali. Vbi enim Deum quis laeserit, nemo queat

dram239
Effugere, quamlibet potens: et quispiam Si falsurum speret Deum, cum agit aliquid, Errat. Sed potius incidit mens improba Inextremam noxam. SI. Quin iam taces, sine Tandem effutire somnium uanissimum. Agamus arbitrio nostro, poenas dabit Garrulitatis diras, furiae plectent scelus Fluiusmodi. RV. Ex malefactis perceptam dolor Supplicij consequitur uoluptatem nuser. Hominibus et Deo malignum est hoc scelus. Et abominabile, ita caedem fratris tui Persicere, quo scilicet interfecto pater Perimetur, et mater luctu maesto simul, Priuatione filij, non legibus Humanis facta: sed potius fratres mei, Deseruitote cuncti temperantiae. Praeterea uobis cunctis iracundiam Supernam saeuiorem concitabitis, Si trucidetis, quem dignum iudicauerit Noster Deus, praesit qui olim fratrum gregi. SI. Lues quod admisisti, non sine fenore. RV. Flectite animos, ad iniquitatem celeriter Nimis propensos, ultionisque cupidos Ferripotentis. Ferocem frenetis animum Fratres. SI. Vnde nouus concionator uenit? Vnde isthaec relligio noua tibi tam cito? RV. Ego quandoquidem nihil proficio tristibus Minis, discedam, nolo caedis particeps.

dram240
Videri. quum rapaces cernetis minas, Ceruicibus imminere uestris, tum feram Frenabitis primum uestram cupidinem. SI. Quid de cupidine ais? num ego mouear tuo Adhortatu? dabimus fratrem dirae neci. RV. Ah non, sed potius has in cisternas, aqua Carentes conijcite. bene si morem mihi, Quamprimum gesserint, innoxium auferam De cisterna clam fratribus, caedis auidis. SI. Lues improbe poenas, factis dignas tuis: IO. Ah quid peccaui contra uos innoxius? Ita'ne praeda feris sum futurus ego lupis? SI. Os comprimas iubeo: lateash cimprobe. IV. Negotiatoribus his potius uendite. SI. Heus impiger mercator, heus adesto. MER. Quis Me uolt? numquis me hic uocat? abeo. SI. Adesdum mane, Inquam mane, est tecum mihi negotij Quiddam. ME. Quin dic quidest? SI. En mancipium illud est Venale nobis. MER. Quanti abiectum uenditas Mancipium? SI. Agam paucis, uiginti argenteis. MER. En tibi pro mancipio quod postulas habes. SI. Proh Iupiter, nunquis hic homo sequitur? nihil, Nemo est. iam erumpere isthoc gaudium licet? Nunc tempus est. o fors fortuna, quam bene Stetisti ex partibus nostris, conatibus Afpirasti meis, nisi stimuleum tibi Statuissem supplicium, etsi omississem morae Longe poenas ultrices, Mandrabuli modo

dram241
In peius euasisses indies. quia, Qui uitulum aliquando tulerit, taurum denique Tollet. semper enim degenerasses moribus, SCENA II. Ruben. Iacob. Dan. Iudas. Ioseph, Ioseph heus, non respondes? ubi lates? Pro Iupiter, facinus foecum, o adolescentulum Infelicem, o scelestum, ui sub duxerit Ex hoc lacu fratrem mihi charissimum. IA. Me uox tua exciuit foras amarior, Mi gnate, cur non ingredere domum? quid? et Turbatus hic perstas foris? quid est rei? RV. Opater, eloquar, id quod res tempusque expetit? Quim difficile est (dij boni) tacere, cum Doleas. ferae faces ardentes de manu Atque gladios, diras'q uoluntates eis Extorquerre pater cupij, ut defendam meum Fratrem, quem ex medio conabantur tollere. Damque haec animo reuoluo sedulus meo, Circumspicio, fratrem iuuare cogitans, Ex faucibusque eruere ardentibus fame Caedis uolens, ecce e medio sublatus est. IA. Lucis adimere usuram conati filio? RV. Sic est pater. IA. O Deus, gubernacula tenes Qui caeli qui terrae. o fortuna grauior es In me, quam caeteros. ecquod unquam excidit Ore meo uerbum grauius, quo dieos laederet?

dram242
Ex magnis diuturnisque gaudijs mihi Repente pestis erupitiam maxima. Quam cito laetitia conuersa est in lachrumas? (O dura fata) atque uoluptas recidit breui Ad luctum omnis. Quid est mali, quod iam mihi Miserrimo deesse uidetur, filio Crudeliter spoliato? aut alij cui nouae Calamitati relictus ullus est locus? Existunt quaedam beluae immanes, ac ferae Forma hominum indutae (portenta) hoc in tempore, Istos non ad confirmandum scelus, sed ad Poenas luendas furiae nunc agunt suae. RV. Ecce pater. IA. Hem. RV. Nisi oculi me fallum mei, Aduenientem con conspicio Dan. quid est rei? Quid adproperat? quid gestat in manu sua? Vereor mali quid sit. IA. Dolore augetur hoc Spectaculo aeger animus. joc sparsam gerit Vestem cruore sanguineo. Vestis quid haec, Crudeli tabe peresa? DAN. Hanc inueni pater. Aspice, charissimi num fuerit filij Tui tnica. IA. Cognosco, filij mei est, Nota nimis misero, liuido tabo madens. Hunc ego te aspicio, fili mi miserrime? Tu'ne illa requies, tusera senectae meae? Ah fili fili, non te in tanta pericula Misi, non affari extremum copia data Misero patri. heu terra ignota iaces, data Praeda feris, alitibusque. Nec funera pater

dram243
Tua porduxi, pressi'ue oculos, aut uulnera Laui. Quo te consequar, aut quae tellus habet Artus tuos, auulsaque membra, atque lacerum Funus? querelarum causa es lugibrium. Onate: tanta'ne me uoluptas noxia Tenuit uidendi? quem genui, tua'ne haec pater Per uulnera asseruor uiuens te mortuo? Heu nunc misero demum mihi infelix seni Exilium, nunc me fata tangunt impia: Ofatum ineluctabile, quo praeceps me agis? Quem quondam uirtutis gloria laude extulit Cum summa ad caelum, eundem iniuriae premunt Praui secli, inuidiaque temporum nimis. Ah quod putaui gaudium fore, extitit Id in exitium. o spem falsam, uolucremque nimium Sortem, Potest'ne tibi huius uitae haec lux probe, Aut huius caeli spiritus reficere tuam Mentem? uix credo. nullam in spem amplius uocor, Abrepto filio obsequente probissime. Fugiam conspectum uulgi, nusquam prorepam Nulli uidebor in publico atratus nisi. Filt heus, affer cilicium uestem lugubrem, Domo. IV. Pater mi, faciam quod me iusseris. En tibi, ne te adeo discrucies pater rogo, Ne tantopere luge mortem gnati tui. Homines nos esse meminerimus, eo modo Natos, ut omnibus telis proposita sit Fortunae uita nostra, nos neque grauiter

dram244
Eos feramus casus, quos non possumus Vitare ullo consilio: euentus repete iam Aliorum memoria, nihil tibi noui Existimabis accidisse. IA. Beatus est, Fili mi, qui natos nunquam susceperit. RV. Genitor, minus uidentur hi miseri mihi, Qui amiserunt temporibus difficillimis Gnatos, His etenim tempestatibus cum eo Non pessime actum est, cui culpa sine licitum Est mortem cum uita commutare, genitor. Vidimus aliquoties secundam ferre te, Aspirantemque fortunam pulcherrime: Fac nunc intelligamus te aduorsam quoque Posse aeque ferre. nec id maius, quod accidit, Quam debeat uideri, onus tibi. Dolor Est nullus, quem non temporis longinquitas Emolliat. IA. Tua consolatio leuat Me paululum. sed quoties reminiscor mei Gnati, emergit luctus rursus, et ingens dolor. Nihil tam uidi mite, ac placatum nihil. Hunc unum fortuna hominum inconstans, omnium Quos unquam sol Titaneus conspexerit, Terris ostendit optimum, atque maximum. Sed heu facinus, ostendit tantum, ac protinus Subduxit: quid diuinitus dari potest Mortalibus, Deo inspectore cordium, Quod non in illo fuerit cumulatissimum? Nihil potuit (ut uisum est) dulcius mihi

dram245
Esse, idque cum uerbis, uultu, tum denique Animo. Magnus dolor meus, magnus pudor Secli nunc magna iniuria ademptae sobolis. Tu mi fili, qui curam mihi saepissime, Et angorem animi sermone leuasti tuo, Vbi nam es? ah quanto nunc fructu domestico Priuatus sum? iocunda mihi omnia ex eo Contingebant. Verum Deo te maximo Commendo. IV. Pater nil est praecipue quod in eo Doleas, quod uniuersis accidere solet. Et si cares fructu quoque iocundissimo, Et hilari uultu gnati, et consuetudine: Multum tamen maerori diminutum erit, Si hoc unum detrahi tibi potest, ne quid Huic quem amisisti, contigisse putes mali. Nemo mortalis est, quem non tangat dolor, Morbusque: multi sunt humandi liberi, Rursus creandi, morsque est finita omnibus. Reddenda est terra terrae, tum uita omnibus Metenda, ut fruges, sic iubet necessitas. Sic cogitandum erit pijs parentibus: Ego, quod genui, moriturum sciui bene, Futuras mecum commentabar miserias. IA. Fili, uera quidem narras: si non ob oculos Versaretur miserriors gnati mei, Leuarer, ceu Deus me dicinam fecerit. Ah refugere oculi, corpus macie extabuit, Et lachrumae exedere humore exangues genas,

dram246
Situ nidoris barba pedore horrida, Luctus me totum compraehendit, coepitque me. Reuertar in aedes, luctui dabo locum. SCENA III. Ioseph. O mundi rector, superum praestantissime, Cuius ab humana nomen non effabile est Voce: o rerum spes, uia, uita, salus omnium, In te praesidium statui per totum mihi. Tota salutis spes in manibus condita tuis. Non sine, ut abducant mala scandala mentem meam, Sed me fide certa confirmabis, pater. Huc age tuas aures felcte, quibus omnia Percipis, et cito fer opem, quam ambit supplex tuus. Sis mihi in auxilium, ceu rupes fortissima, Quam uis armorum nequeat ulla rumpere. Tu siquidem mea rupes, turris fortissima: Tu dux igitur, tu rector eris gressus mei. Quod posuere mali, de reti captum eripe. Longe plus roboris est tibi, quam caeteris. Errantibus lata uia est pedibus: te duce Autem peruestigabo semitas ego tuas. Respice me, miserere pater, esto pius mihi Roganti, miser immodicis aerumnis premor. Contabuit luctu facies anxia rigido: Vulnera sua sunt facta animae crudelia meae. Aetas languit assiduis trita doloribus, Fathiscunt aegra corda in aegro corpore,

dram247
Vix succus miseris ullus ossibus inerit, En omnibus ludibrio sum fratrbus. Negociatoribus en uenditus uagis Primo, posthac rursus praefecto militum, Factus denique fabula foeda omnibus meis Digressumque foribus noti fugere, nec Amicorum ullus uoluit ferre opem mihi: Nec siperest ulla ratio reliqua miserrimo. Creditus abiectae sum quasi silens rei Vmbra ego, cunctisque parbibus meis uagus Incessit corporis tremor, consilia dum Capiunt, qua ratione interficiant me, et meam Animam qua conditione capiant. nostra spes Soli tamen constanter adhaereat tibi3 Manibus certe in tuis uita mea est condita. Eripies me alme pater ab hostili manu, Sparge in me radios, et lumina uultus tui, Ne pudefiam fragilis uitae discrimine. Hoc etenim seculum immites dominos tulit: Aequom aut iniquom imperent, pensio omnino nihil Habent: quod collubitum est, licere existimant. Abeo, quid agendum sit uidebo in aedibus. SCENA IIII. Simeon. Zabulon. Ruben. LAtius opinione erat (fratres) malum hoc Disseminatum fecunde, manauerat Per plurimas regiones pestis undique, Ascenderat altas alpes serpendo malum,

dram248
Id opprimi sustentando non potuerat, Quacunque potuit ratione reluctarier Necesse fuit, nobis mox uindicandum erat. ZA. Plaudamus fratres, quoniam non nobis minus Iocundi atque illustres debent illi dies Esse, quibus conseruamur, quam illi, nos quibus Nascimur. est namque salutis certum gaudium, Nascendi incerta conditio: et quod nascimur, Amabili sine sensu, nos cum maxime Voluptate alacri conseruati carbasa Euro dabo, atque frena laxabo genio. Scelerum improbumque mach natorem omnium Aegyptijs mercatoribus hinc uendidi. RV. Harum omnium rerum uicissitudo erit. Impietate tua crudelis, quid arrogans Superbis improbe? quid iactas de Dei Bonitate talia? quorum nulla lux feret Veniam tibi, perniciem lingua nocens tua Cur meditatur sine intermissione? ceu Acutum ferrum, ueri nesciaque redamans Doli? tibi nec est fides nota, nec ubi Petenda sit, curas? num sapiunt tibi mali? Qui populi corpus comedunt? qui 'ue sanguine Iustorum uiuunt? eruet robora quae Stirpis radicitus sata, nec erit tibi In uiuis nomen. qui facit foueam alij, Plerunque primus incidit subito in eam: Exitium qui alteri parat, sciat sibi

dram249
Pestem paratam, certo ut participet parem. Hominum tibi poenas deesse adhuc puta, Furorem supplicium deorum existima. Quis est tam corde duro, cum suspexerit In caelum, uindicem Deum non sentiat, Hoc perse qui sancto uelle suo numine? Quis ex gigantibusque est illis, quos ferunt Bellum conatos immortalibus dijs Inferre, tam impius? qui non mali hoc putet Punitum iri a Deo ter longe maximo? ZA. Relinquamus nugantem hominem (fratres) nihil Quim fabulas nescio quas incipit leues. RV. At praedixi, malum si quod uos obruat, Non praedictum tibi nullo dices modo. II. Delirus est, abeamus hinc. ZA. I prae, sequar. SCENA V. Potiphar. Ioseph. INrebus prosperis, et affluentibus Voluntatem ad nostram, ne nos superbia Amara tangat: uix enim superbia Tumefacta, semper euentus dulces habet. Indomitus et furor, atque fastus absiet A me procul, freni impatiens superbia, Quorum uisque animus contingit Olympum ferox. Nam ut aduersas res immoderate ferre, sic Secundas fastu, desultoria leuitas Est. Cum luxuriant animi rebus forsitan Secundis, uel consilijs seipsos construent

dram250
Salubribus, uel legibus bonis parent. Huic cogitationi tribuamus locum: Consideremus aliquando, quanto sumus Superiores, tanto nos ut submissius Geramus. Et cauendum, ne Gnatonibus Patefaciamus aures nostras uilibus, Qui fortuna et felicitate citissime Alterius excitati, amici coeperint, Ventri quo consulant, cum ceu lupus ululet, Assentando aucupantur magnam gratiam, Atque adeo ementiendo, obtrectandoque eis, Qui de ipsis bene meriti sunt, saeuas inferunt Inuirias. et cu seruum frugi sibi Quis comparauerit, per quem praesens, item Absens negotium confectum redditur, Abalienare quam primum conantur hi. Quare prudenti animo necesse est hic sies. Custodias Ioseph, a mercatoribus Emptum impigris Ismaelitis, qui iam mihi Inde obse quenter usque seruit maxime, Iuxtaque fideliter, atque adeo ex sententia Animi mei. magna est opinio de eo, In excelso atque illustri est laus sua posita Loco. Generosa uirtus rebus singulis Patiens, et immota omnibus adeo est casibus. In illo sic adsunt adolescente omnia, Vt cum quolibet antiquorum facillime Eius uirtutes compar ari possient.

dram251
Vera quidem laude probitatis dignus est. IO. Laetus sum, laudari me ab laudato uiro. Ea est enim iocunda laus, quae permeat Ab ijs, qui aliquando et ipsi in laude uixerant. PO. Nec minus id donum, quod uel plurimum potest, Diuinum duco, quod feliciter omnia, Atque adeo prospere agit, quaecunque agenda sunt. Deum caeli terraeque rectorem cum eo Esse uideo. nam prosperantem cuncta sub Eius manus intelligo. modestus est, Compositus, et promptus, non indisertus, et Nil est eo tractabilius, nil clarius Ingenio, industriaque, mitis gratia, Pura fides, et concors amor erga singulos. Suauem placidus comitatur uultus gratiam. In omnes conseruos officiosissimus, Aduersus nemini, sed omnibus obsequi. Quare iam cognitis eius uirtutibus, Faciam, iusta illi aqud me seruitus siet. Vtque animus maneat idem, qui est ei modo, Precor deos. nam captus hic rarissimus Est, seruom agilem et frugi sortirier, fides Quem comprobat relligiosa, et constantia Dictorum inuicta, et factorum impenetrabilis. Praeficiam domut (ut otioso post mihi Liceat esse) meae, atque animo liceat obsequi. Heus Ioseph, heus serue fidelis prodi foras, Est quod loquar tecum Ioseph. IO. Domine quid est,

dram252
Quod tibi mea ars efficere possit amplius? PO. Te a paruulo postquam emerim, ut semper tibi Apud me iusta et clemens fuerit seruitus, Scis: faciam e seruo nunc sis libertus mihi, Propterea quod seruisti liberaliter. IO. Si tibi quid feci, aut facio, quod placet, Atque id fuisse gratum tibi, habeo gratiam. PO. Haud muto factum. IO. Ingentes gratias ago. Sed tu uno uerbo dic, quid est quod uolueris. PO. Breuiter exponam tibi animi sententiam Mei. Potestatem uides super omnia Regis mihi attributamque potentissimi: Animum meum uides ceu fluctibus obrui, Negotiorum semper magnitudine Herilium, distentum in rebus maximis Gerundis, sustinendisque, ut molestia Frangar fere. Insuper domesticae rei Debilitat cura me. ueniunt examine Longo insomnes curae, ac angunt me mordicut Vigiles. quare perspectis uirtutibus ego Ioseph tuis, praepono te omnibus bonis Meis, gubernabis riteque familiam. Habeto ius summum conseruos in tuos: Credo uniuersa tibi, excepta coniuge mea Casta. quapropter si te ipse excitaueris Ad omnes partes audiendi quam optime, Non ut cum caeteris, sedut quam maxime Tecum ipse certes, etsi omnem denique tuam

dram253
Mentem, curam, consilium in rebus omnibus Exellens excitaueris tuum modo, Laboribus parabis aeternam tibi, Et posteris olim futuris gloriam. Delectat quoniam strenuos gloria nobilis. IO. Cupio domine secundum nutum uiuere Tuum, modo praescribas aliquot leges mihi. IO. Sic te domestici intuebuntur mei, Vt quendam caelo delapsum hominem existiment. Quare, ut maris gubernatores optimi Vim pellunt, eius impetum saepissime Euitant: sic regesque familiam meam. Tibi data est summa potestas rerum omnium. Nihil negotij est eos, praesis quibus, Tranquille continere, cum te contines. Voluptatibus abstineas, quae datae hominibus Natura, cuius auidae sunt libidines, Etessrenatae, quando in homines noxios Remigrant, furtim uirtuti inuident graui. Euersiones hinc rerum tristes. malo hinc Luxu uoluptas coniuncta, trahit perditos Secum casus. homines in praeceps haec rapit. Tum corpori morsus uenenatos quoque, Tum animo stimulos addit acres, et morsus feros. Voluptas nomen inuidiosum, infamiae Subiectum est, mater omnium improbissima Malorum. corporis nulla capitalior Pestis. Voluptates dominae blandissimae,

dram254
Maiores saepe partes animi detrahunt A uirtute dolorum cumque faces admouent, Plerique exterrentur primo praeter modum. Denique nullum est facinus, nullum demque scelus, Ad quod fuscipiendum uoluptatis furens Libido non impellat, non praeceps agat. IO. Cauebo ab omnibus, quibus te sentio Laedi, certe: qui fructus debentur tibi Ex me, praestantiores ut queas eos, Atque uberiores capere, curabo lubens. Omnia studia, curam, operam, mentem denique Tuis in rebus curandis figo. et loco. Statui enim non officij duntaxat in eo Fructum, sed eitam pietatis laudem mihi Acquirere. et quid est, si defraudent tuos Oculos: Domini tamen effugere nequeo mei Conspectum, lumine qui conspicit omnia suo. Ego quae ad te here pertinere existimo, Tuosque liberos, omnis quam sedulo Curabo: quae cum faciam, beneuolentiam Tuam studiose imitabor erga me. sequar Etiam merita. Sed perge praecipere mihi. PO. Domui toti rogo meae fac cognitum, Tibi omnium (quibus praees) charissima, Salutem, famam, fortunas, et liberos Esse. et si quis erit, in quo nimis offenderis, De quo aliquid senseris, huic cerdideris iam nihil. Existimationis amplius tuae

dram255
Partem nullam, neque minimam commiseris, Multis enim simulationum conditur In uolucris, et quasi uelis obtenditur Quibusdam, cuiusuis natura callida. Frons, oculi, uultus, saepius pedes, manus Ementiuntur, oratio saepissime. Et sic fallaces sunt quidam, atque adeo leues, Vtseruitute longa perditam parent Se ad assentationem: quos ego tibi Fugiendos ceu luem censeo: sunt namque non Nobis fideles, uerum assentando inuident Partam nobis dulcem, et lucentem gloriam. Quare sint fundamenta dignitatis haec: Tua primum integritas, et continentia, Probitas, iustitia, facilitas, atque grauitas, Quae non solum blandae resistat gratiae, Verum tacitae suspicioni. Et omnia Huc referas, ut ij qui sub imperto tuo Erunt, beati penitus uideantur sibi. Sic omnes tibi domesticos deuincies, Amicitia, officio, atque beneuolentia Habebis implicatos, obseruantia Summa erga te, bonos uiros adiunxeris Officijs, ad necessitudinem tuam. Audistin haec? IO. Etiam domine, curabitur. Neque isthic, neque alibi usquam erit per me mora. PO. Nihil est, quam ut utuas ex praescriptis legibus IO. Curabitur. P. Eamus nunc intro. IO. I prae, sequar.

dram256
ACTVS TE TII, SCENA I. Sephirah. Ioseph. Ah Ioseph, laudibus quibus te nunc uebam? Quim seruorum aliorum es dissimilis? capta sum Virtute tua. Crediderim uirtuti simul. Et naturae pugnam fuisse maxumam In ornando te: conueniunt mores tui Diuini, eorum gratia est blandissima, Et suauem placidus se quitur uultus gratiam. Index ingenij, atque animi compositi bene Cordata oratio. Figura corporis Noua, color, uultus absque fuco uerus est. Qui uestitus, quae nitida habitudo corporis? Linguaque nunquam riget, carent rubigine Dentes, nec male odorati tristis est tui Oris anhelitus, aspectuque decorus probe. Ah tota flagro amore tui, tantum mihi Icendium molli facit falgrans amor In pectore, ut nequeam durare longius, Quin infelix ab eo impetrem, quod postulo. Acer enim in extremis haeret amor ossibus. Quid igitur daciam? quid rstat miserae mihi? Quanto minus spei est, tanto magis ego amo. Ecce animum blanditijs furtim praenderre placet. Vt non quicquam recuset, sic deuinciam. Benignitatem herilem quis seruos datam

dram257
Non amplectatur cupide? etiam secum bene Actum putet, felicitatis non loco Ducat magnae, heram habere supplicem sibi? Nec faciem te pigeat eius laudare, nec Ocellos, Phoebi clariores luce mi, Et teretes digitos, nec non auratas comas, Collum niueum, teneros artus. excitat enim Laus adolescentulos, propensos maxime A natura ad amorem. formae praeconia Eitam abstinentes, fortesque oblectant uiros. Auis Iunonia ostendit saepissime Laudata, pennas, singulari prosequor Te affectu. ut stipulae demptis adolentur leues Aristis, ardent ut spinosae facibus Sepes, uiator quas uel admouit nimis, Vel iam reliquit gaudens luce forsitan: Sic in flammas nimis ego acres misera abeo. Sic toto pectore uror, sterilem nutrio Sperando amorem, uix sustineo lachrumas. At lachrumae prosunt, alliciuntque iuuenes Ad nostri amorem. fac igitur ille uideat Madidas genas. si deficiunt lachrumae tibi, Vda manu tere oculos, num allicier queat. Tranantur obsequio flumina: nec uincere Potes si conta aquam, quae te rapit, nates. Rustica paulatim taurus indomitus subit Aratra. hunc non flectas lachrymis, nec mitiges? En ad opus omnes uires exigam meas.

dram258
Dij coeptis aspirent, perennes rogo deos, Vt impetrem bona uenia, quod postulo. Ioseph aedibus egreditur. Atque eccum egreditur aedibus, spero satis Mollescet. sedsatis incedo culta? haec satis Fulgens purpura dominam me exornat protegens? Tingit rubor niueas flore decenti genas? En nobilis auratos armos haec purpura Vestit, non auersabitur meas preces. IO. Nescio domina quid secum murmuret mea. Accedo. Pax tibi domina candida: quid est Quod adeo tacida tecum loqueris hera? dic Quid est? SE. O Ioseph Ioseph, iam te offers mihi Opportune. felicitatis aduenit Tempus. IO. Quid laeta sis, curque toties gemas, Dicas. SE. O lux, o me a uoluptas unica, Anime mi, noltto reluctari meis Quaeso precibus. hera tibi quod sum, intelligis, Quae possum pro meo iure imperare, quae Cogere potis sum te facere. quod postulo. Tum quod uehementer flagro amoribus tui, Et neque par esse potero diutius mihi. Meaeque amores cogunt obliuiscier Ah dignitatis. tu igitur iam quod femina Potens, atque adeo domina tua offet, accipe, Dum tibi copia, dumque aetas florens fert tua. Ah Ioseph Ioseph, tua quae forma sit uides. Niueo lucet in ore rubor, argutos habes

dram259
Ocellos, qui radiant in morem fiderum. Facies amorem exornat tua. brachia niue Sithonia candidiora, allicere uel deas In amorem possent quoque castissimas tui. IO. Fragilis et fluxa est omnis formae gloria. Formae meae nitor rapidus, uernalium Florum prompta uelocitate fugacior Est: et quodcunque in me miraris, id potest Dissolui triuanae febriculae ignibus. Vitreum et breue est, exigut donum temporis. Sola est uirtus clara, atque aeterna, quae facit Fortissimum quemuis cupidum constantiae. Nihil (crede mihi) uirtute est formosius, Alnssimis defixa est haec radicibus. SE. Luctantur, et leue ducunt in contraria Pectus meum, hac amor, odium hac: sed amor puto Superat. odero, si potero. si non, inuitus hunc Amabo. nec iuga taurus amat, sed tamen habet Quod odit. rogo per faciem magni numinis Instar mihi, perque tuos oculos, qui meos Rapuere, ut mollescat tuum cor saxeum. Quicquid eris, meus eris semper, tu selige Tantum me quoque uelle. et ne me contempseris, Candida minus si sim: iunguntur saepius Albae columbae uarijs, et niger ab aue Viridi turtur amatur. non effectu caret Ioseph, quod uoluere duo. precibus te meis Rogatum, rem tentasse non paeniteat: et

dram260
Dum bene ponendi munera tempus habes, tibi Ne defuisse multo post tetmpore putes. IO. Haec forma uera est, hera, quae placet Deo, Quae honestatem insignem tuetur omnium, Et feruidam coercet arctis uinculis Libidinem, excitata membra fortibus Captiua dat uinculis: non quae mortalium Animos alliciat cupidos ad libibinem. Si cura recti esset, si iustitiae tibi, Cedere deberes ignibus feruentibus, Et amborum conferre pericula horrida. Tu dominum si tuum fefelleris, feres Tristia cum magno damna pudore. nam Deus Fronte oculos centum, nec ceruice minus gerit. Nullum hominum scelus ignorat,sed uidet omnia. SEP. Herum latebit facile hoc peccatum unicum. Et si Deus conspexerit facinus, tamen Longos in annos saepius differt grauem Poenam. est enim cunctator. et si id accidit Nobis quoque, interim qgemus paenitentiam. IO. Deus quidem cunctator est, sed desidem Quoque tarditatem grauitate ultor pensitat Poenae, atque peccati reos crudelius Punit. Tantum inferam pro meritis ego mei Heri malum? ah nimium ingratus merito aestimer. Quouis malo dignissimum me deputem. Est multo melius habere fiduciam in bonis, Quae cognoscuntur, quam in malis, quae solicito

dram261
Timore celantur, spargunturque populo. BP. Amandus est equidem, qui clara praemia Meritis praeclaris digna reddidit tuis. Horsum tuos in me stecte oculos lux mea, Largire nunc mihi suauissimum osculum. IO. Ah domina, fumo feruens flamma est proxuma. Qui cupiat euitare prudenter malum, Vitanda et (ceu pestis) est occasio. Qui non uelit corruptis esse moribus, Ab improborum abstineat consuetudine. Qui cum puella non uelit cubare, ne Det osculum. quamuis fumo nihil potest Comburi, at flamma multa possunt. Fumus est Indicium flammae, erupturae citissime. SEP. Ah non te credidi adeo inhumanum fore. Existim aui eodem te ingenio, uelut Sunt caeteri, proni ac prompti ad muliebria Officia conficiendum. Formam dedecet, Et indolem tuam egregiam, superbia. Vultus seueros exue, nec rigidi uiri Iura tuere. placet inconcessa enim Venus. IO. In uetitum nitimur quidem, et negata nos Cupimus, et uelut infirmi mortales graui Morbo cum aestu, febrique iactantur, si aquam Gelidam biberint, releuati uidentur, at Posthac grauius multo afflictantur:ssemel Si celebris honestatis fines transgressa sis, Et genio indulseris satis ex bitrio

dram262
Tuo, insanoque amori femina applices. Et dux malorum, et artifex scelerum, tamen Nunquam satiaberis. Verum prioribus Postrema fiunt deteriora, affectui Isti satis nemo fecit mortalium. SE. Ah quid refert succubuisse uni noxiae? IO. Aut me rapax mittat edendum Scylla canibus, Aut quoque supponat aquae statim Trinacriae. Nocuisse posse sat est, si ipsa potestas iuuat Alique. per mala nostra precor, quorum esse poteris Leuamen, per genus, atque pernumen Dei Cuncta uidentis, adhibere preces molles sine. Spiritus enim meus per auras has leues Vanescat, quam thalamum domini uiolem mei. Iudicium, non affectum, qui semper solet Esse inconsultus, in consilium adhibe tuum. Respice finem. nec cogita in praesentia Quid placeat, quam quod semper placiturum siet. Nunc uelle iuuat, at mox uoluisse nos piget. Affectibus domina resistendum est malis, Ac fortiter reluctandum, si possies Obstare principijs. Orsus mali, malus Finis. quod coeptum est prauisque rationibus, Quamuis uidetur primo succedere, tamen Habet malum plerunque postremo exitum. Et insuper Dei graues metue minas: Quibus potest nemo, potens quamuis siet, Effugere. aquilam Deus ferocem assequitur, et

dram263
Idem marinum delphinum praeuertitur. BE. Ne me sperne (precor) mundera pro facto feres Vberrima, uultus seueros tandem exue, Qui tenero lachrymas laetus im ore meo uides. IO. Quidfles? et teneros lachrymis teris oculos? Et pectora tenera plangis indomita manu? Multae manent, quamuis custodibus carent, Inter quam plurimos intemeratae procos. Miror domina, unde hic appetitus sit tuus? BE. Si formosus minus esses, petereris minus. Audax uenusta facie cogor ego tua Esse. facis tu hoc, oculique tui, cedunt quibus Ignea sidera, qui causa sunt flammae meae. Hoc faciunt flaui crmes, atque eburnea Ceruix. Nox sunt leuiter districta pectora Telo, descendit uulnus ad ossa mea graue. Ab nimium simplex loseph ne inquam rusticus: Ab nunquam cresces Ioseph, nescis obsequi. IO. Crescere ego non cupio per turpitudinem. Parum melius est cum timoribus Dei, Quam habere cum rubore magnas copias. Qui iniquitatem seminat, metetmala. SE. Hanc faciem culpa posse carere tuam putas? Ah Ioseph, non tibi uerba damus, uulnera Mea sentis. Quod si forsitan praecordia Ferrea tangunt preces meae, nunc percipe Animo uerba minora meo. namque sum tibi Supplex, mihi quod tu fuisti saepius.

dram264
Nec moror ante tuos procubuisse iam pedes. Non flecteris? crudelis et durus nimis. Quid autem est hirto durius saxo? atque quid Est mollius gelida aqua? dura tamen, aqua Molli cauantur saxa. Tempore ueniunt Difficiles ad ar atra iuuenci. tempore pati Docentur lenta frena equi saepe alipedes. Tu feminae resistis unicae? rogo Per istas lachrymas, dexstramque te tuam, Si bene quid de te merui, miserescat mei Te. Quid precibus nostris esse potest mollius? Hanc amplecti potes, arbitrio frui tuo. Rogo per tuam fidem, et per solitudinem Nostram. ecce texui lectum meum tibi, Pictis straui tapetibus pulcherrime, Aspersi quoque roseum cubile fructibus Beneolentibus, myrrha, cynamomo, et balsamo. Veni fruamur concupitis (dum licet) Amplexibus. non est enim uir in domo. Abijt uia longissima. IO. Quaeso aedepol Domina, quando id fieri nequit quod uis, uelis Id quod possit. Quanto satius est te id dare Operam, quo amoueas istum amorem hera ex tuo Animo, quam semper id loqui, quo tua magis Lubido incendatur? SE. Damus facillime Omnes aegrotis (quum ualemus) prouida Consilia. tusi h c sis, longe aliter sentias. Grauior mihi morte est, repulsa, pallida.

dram265
IO. Domina, omnibus precibus oro atque obtestor, ut Inmaximo affectu tuo aliquid temporis Huic cogitationi impertias. Deus Quam horribiliter Pharonem tum punit potens. Plagis regem crudelibus, cum Sarai Proposuisset uitiare Abraae coniugem? Nimis ego ignauos sim, si, cum fratres mei Ob raptum concubitum sororis, liberae Puellae amoris desiderio, nuptijs Pensandum regijs, cunctis caesis uiris Reliquam diripuere urbem: ego tantum mea Mollitie admittam facinus, domina, absit procul. Hem cogita, quod coniugem decet probam Munus, pudicitia, modestia, pietas, Timor Dei. confidit in frugi uiri Cor coniuge, reddet ei maritus omnibus Diebus, operum mercedem uitae suae. Casta et pudica mulier corona est uiri. At quae confusione res dignas gerit, Deterrima est putredo in ossibus uiri. Quare accinge tuos lumbos fortitudine, Et firma brachium tuum, ut resistere Possis malis affectibus tuis, decor Marito sis. considera domus tuae Semitas, beatam dicant filij tui. Est pulchritudo uana, et fallax gratia. Nunc hic dies aliam uitam adfert, et alios Mores iam postulat, abice mollitiem animi.

dram266
Difficile erit tibi, mihi in isthacre dare Verba. SE. O mi Ioseph, tibi uerba dare me putu? Penitus quae amore pereo tui miserrima? Ah loseph Ioseph, quod datur gratis boni, Amittere, Ioseph permagna est inscitia. IO. Atqui hoc dono peius nihil nec est mihi. Tibique. nusquam me auellas, firmatus est Animus. Qui adulter est, cordis sui ob inopiam Animam suam perdet, sibique congregat Damnosam ignominiam, atque turpitudinem, Et opprobrium eius neutiquam delebitur. Hominis uias Dominus scit, et considerat Eius gressus. Iniquitates impium Capiunt suae, et peccatorum constringitur Compedibus, et tandem morte moritur miser. SE. Non merui tandem precibus, dignae ut femin Miserearis? quin amplectere, quid differes? IO. Vel ante optem tellus dehiscat mihi prius, Vel omnipotens pater adigat me fulmine Ad umbras pallentes Erebi, mortemque me Profundam, quam alieni subsessor sim thori. SE. Ioseph, si amore non flectere, senties Quid possit ira mea. feram' ne ineptias? Et magnifica uerba tua? quid si ui expleam Amorem, tamen esset reluctaturus hic? IO. Amor affectu exhibetur, haud ui cogitur. SE. Dij deaeque perdiunt, ingratus es Nimis. Abeo intro. quando proficio nihil.

dram267
Sed credito mihi, exacerbabo nimis Dominum aduersum te, ut non restinguere liceat Vnquam ir am coniectam mariti in te mei. Silices habes, et durum ferrum in pectore. Te lapis, et montes, innataque te robora Rupibus altis, te saeuae genuerunt ferae: Duris te genuit perfide horrens cautibus Caucasus, et tigres admouerunt ubera. Nunquam fletu ingemuisti crudelis meo: Non lumina flexti, non miseratus amantis es. Quae sim, mox senties. inultum hoc auferes Nunquam. IO. Isthaec non amantis dicta sunt. ego Patiar inuidiam, passo dentur praemia. Quamlibet accuses, et sis irata liceat, Et licet imperiosa capillos uellas meos, Oraque sint digitis liuida facta tuis mea, Perperiar omnia. reseruent me compedes Vinctum catenis (dum bene se, et quantum solet Ira satiauerit ipsa) tum dices tibi, Quam diligenter munit castitate se. SE. Quid sim factura, furcifer experibere. SCENA II. Ioseph. Furore multo saeuit iratum mare, Pronique fluuij, et ignis acris impetus, Inopta acerba, a erba alia quam plurima: Sed nil ita acerbum, et noxium, ut mulier malae. Quod etiam testatur quaedam mala inquiens:

dram268
Sumus quidem quales sumus nos feminae, Neque enim malae ausim dicere. namque incendio Vt nihil formidabilius est, saeuo mari Nihil periculosius, unda uincitur Raro maris: sic, his mulier simillima est. Heram meam mulierum praestantissimam, et Esse omnium probissimam, et castissimam, Eius mentem longe remotam credidi Ab omnibus libidinis et affectibus. Sed experior miser diuersu. euellere Aculeum uesanae libidini puto. Sed sic amore caeca fertur improbo, ut Cupiditatem ipsius nulla retardare eam Videatur turpitudo, etiam foedissima. O | feminae scelus longe turpissimum, O feminae libidinem effrenem nimis, Quae cupijt allicere ad nefandum me sui Amorem. et ni monitus fuissem saepius Parentibus meis, coepisset me suis Callida retibus, huiusmodi praecepta sunt Patris mei: Fili, cum praecordia licet Modici motus tangunt, in primo limine Pedem refer (dum tibi licet) mala opprime Semina, dum noua sunt. nam medicina saepius Sero paratur, praecipue cum per moras Longas malum conualuit. nam uires mora Dat, et teneras uuas coquit segnis mora. Et ualidas segetes, quod fuit gramen, facit.

dram269
Id quale sit, quodcunque amas, circmspice Mente celeri, et laesuro subtrahas iugo Collum tuum, nec longe differes malum. Dat uerba amans omnis, reperitque (credito Mihi) morando alimenta optima, sed proxuma Vindictam quaecunque dies, diram ate exigit. Quare, antequam laesus sies amoribus, Dum furor in cursu est, tum furori cedito. Natator difficulter ibit contra aquas Aduersantes, etiam si pugnet maxime. Fallax amat mollia nimis Venus ocia. Quare qui quaeris finem amori, res age: Tutus ab amoribus iam eris, quciunque amas. Sed de his satis dictum puto. quae agenda sunt Domi, curabo sedulo. o Deus iuua, Ne herae meae blanditijs ducar impijs. Abeo intro, dij bene uortant, et mecum sient. SCENA III. Sephira. Ioseph. Gabriel. Michael. Perij, nisi quis me Deus respexerit, Nemon prodit, qui miserae feminae ferat Opem? uenite cito, uenite iuuate me, Rapite moechum, rapite, dui uim mihi intulit. Ioseph hic ex domo domini fui effugit celeriter. IO. O sancte Deus, qui caelum, qui terram regis, In cuius omnium uita est condita manu, Serua obsecro me, en quippiam nostrae domi

dram270
Operis facturus, nacta solitudinem Hera ferox appraehendit pallium meum. Per uim trahit castum constratum ad lectulum, Cupiens explere libidinem diram suam. O feminam procacem, o mulieris scelus Incredibile et inaudittum, o libidinem Indomitam, o audaciam praecipitem feminae. Non timuist Deum malorum uindicem, Si hominum minus famam? prostrauisti omnia Libidine ac furore, uicit indecens Pudorem cupiditas, honorem audacia, Rectam uicit rationem ipsius amentia. Nil in mea uita uidi scelestius. Quae me, quae herum (facinus audax) fallere petit, Omnipotens pro laude tui me aegrum nominis Conserua, et opem feras mihi: tu'nam potes. Duc dextra manu miseros, et percipe Preces meas, animum tuum maesta moueat Querela. En aspice, ut insultet domina mihi? En quam furit feroctier in clades meas? Crimen mihi quaerit nefan dum obtrudere. Animum metus, et horror saeuus circumdedit. O si mihi uolucres quis alas necteret, Qualibus ire in uentos columba saepius Rapidos solet, cunctando haud differrem diu Sed ocyus effugerem, si sorsitan queam Euadere has tempestatis saeuas a quas. Quid est enim loci relictum iam bonis

dram271
Virtutibus, pudori, rectisque studijs, Probitati, uerae libertati hoc tempore Grauissimo? ingratissimoque seculo? O Deus, quibus pro nostris immortalibus Benefieys, salus charissima debeat Esse, et me ae fortunae. tum propter scelus Eorundem, nihil mihi intra parietes Tutum domi, insidijs nihil uacuum ubique. Quare age Deus linguas infames contere. Hic ingrediantur angeli in proscenium. Sed ecce quos cerno eminus illustres uiros, Eoobuiam, et flexo | genu honorem exhibuero. Pijssimi uiri, quid est, quo pergitis? Qui ue estis illustrissimi? ad me tenditis Iter? GA. Ministri et custodes sumus tuae Animae, atque corporis, legati a maxumo Deo omnium, qui exaudijt miseras tuas Querelas: nos misit, minuendi gratia Tui doloris. quare fac animo sies Eorti, Deo confide maxumo, fore Speresque, ut impetu dominae leuissimo Fracto, tua (credito mihi) gloria uetus, Et dignitas rursus cedet tibi pristina. Etsi tibi ex ijs rebus, quas forsitan Fortuna largita est, quid ereptum siet, Et hominum inuidia quippiam detraxerit, Credas tamen id majori fraudi illis fore, Nec non periculo, quam tibi molestiae.

dram272
Rectae uoluntatis, nam conscientia Incommodis rebus sit consolatio Longe praestantissima. nec est ullum malum Tremen dum, quod praeter culpas euenerit. Quando moderate praestitimus id quod decet, Vacare culpa, maximum est solatium. IO. In multis et uarijs molestijs meis, Tum me in dolore summo conscientia Recte factorum consolatur maxime. Iniurias existimo leues, graui Et firmo animo, tanquam fluctum a saxi impet Frangi oportere. quare conscientia Recti mihi uiuo, ne mortuo quidem Vnquam eripietur. At tu fidus es comes, Durissimis Deus rebus mihi cognitus. MI. Ioseph audijt et gemitus, et rogantia Verba Deus supplicis. certaque fides facit, Vt pacificam praestet ab inimicis tibi Deus Tandem quietem, qui tibi tot iam modis Esse studuerunt noxij. illos deprimet, Solus manens in regno inexpugnabili, Eorumque studia mala subito conteret. Nulla est enim spes, posse mutari malos, Nisi Deus saeuis terat poenis eos. Quare, qui amas iocunda pacis foedera, Curas tuas omnes domino committito Potenti: is tua, teque ipsum defendere potest. Ipsus loco stabili facit consistere

dram273
Iustum, et laetificae pacis habere dat bona, Ipsus pater gaudentes fuso sanguine Tandem in mortis foueam praecipitanter feret. IO. Habeo Domine magnam tuis uerbis fidem. Manebit in uerbo Domini mihi gloria Vera, et meas spes semper fixero in Deum. SCENA IIII. Sephirah. Potiphar. Ioseph. Dromo. Desmius. VBiubi est, celari non potest scelus diu. Hoccine tam audax facinus facere ausus furcifer? Vt heram falleret conari sordidus Seruus suam? hoccine est pium? si nunc mihi Detur, ut ego facile unguibus uenefico In oculos inuolem meis. PO. Perij, quid est Absente me turbatum in nostris aedibus? Adeo, quid isthuc? quem quaeris coniunx mea? Quid festinas? SE. Egon' quem conquiram, rogas? Hebraeus, quem nobis dedisti, quas dedit Turbas? PO. Perij, quid est rei? SE. Tu, illuderet Vt nobis, hunc introduxti? diram suam Libidinem cum femina castissima Exerceat? (malum infandum) ecce ingressus est Ad me, ut mecum condormiat, ui comprimens. PO. Siquidem sunt uera, quae narras, quantum scelus? SB. Tam uera sunt haec, quam supra nos est polus. Ego nisi pudicior fuissem eo,

dram274
Et uim pepulissem a me nefandam, domine mi, Succubuissem misera peccato maxumo. Cum succlamassem, et audisset uocem meam, Scelestus aufugit, relinquens pallium. In argumentum igitur fidei certissimum, Retinui pallium. PO Quid ais lectissima? Quidisthuc'nam monstri fuit? Pro Iupiter. Exi foras sceleste. at etiam restitas? Fugitiue prodi, male conciliate. IO. Obsecro. PO. Illud uide, os ut sibi distorsit carnufex. Quid huc reditio est, quid denudatio haec? Cur me enecas, aedes contaminando meas? Tantam doloris ferre uim non possum ego In posterum, quod totius adeo familiae, Nostrique nominis famam celeberrimi, Probris tuis, flagitijsque uiolaueris. Non magnitudo maleficij, si te minus Existimatio mouit mortalium? IO. Opinionem falsam uestris mentibus De me concepistis, nam conscius mihi Sum bene recti, testor salutiferos deos. PO. Huius tumet calamitatis es ingens tuae Causa, et pudicas feminas, et candidas Officiorum insimulatione furcifer Fallendo. IO. Domine, homini innocenti nil magis Est optandum, quam aequum iudicium. PO. Quid? quasi Famae tuae quicquam per inuidiam siet Cuiuspiam nostri detractum iniuria?

dram275
Rem certiorem facere uidetur et timor, Et perturbatio, nec non creberrima Mutatio coloris, et qui uultus est Suspensus, ac incertus, furcifer, tuus, Suspicionemque haec omnia faciunt mihi. Animus item demissus. Homo acutissime ad Excogitandum, et ad audendum improbissime, Et ad efficiendum acerrime, et maleficij Recentis conscientia conterrite, Nil respondes? redargue me, si mentiar. IO. Here, ut mare est tranquillum naturasua, Quod ui uentorum concitarisaepius Tamen uidemus: sic ego sponte sum mea Placatus, sed iniquissimorum uocibus Conoitor. ah res ipsa indicat, te cogniti Habere nihil, ac comperti de faeinore Meo, insimulor cuius ego insons a coniuge Tua. o si causa nunc pro se posset loqui, Defenderer facile ab obiecto crimine. PO. A crimine cupis liberarier scelus, Es qui princeps et architectus turbinis? Heus heus coniunx, exi foras citissime. SE. Hem praesto sum mi uir, quid est quod me euocas? Trifurcifer factum negas turpissime? Hic cupiditatibus omnibus domum Nostram marite manifestauit, caedere Et familiam suo pro arbitrio, et sua Lubidine. PO. Hem, quid audio de te mali?

dram276
SE. Abusus est demum omnibus nostris bonis, Scortarier, baccharier, furarier, Et nil coepit sceleris pudendi omittere. Os impudens, quid poteris his praetexere? Eloquere. quid obmutescis? et quid concidit Vultus tuus? quin respondes? quid mussitas? IO. Profecto erumpet aliquando ex me uera uox, Et dicam sine mora miser quod sentio. PO. Quid inquies trifurcifer? quod'nam genus Sceleris, aut improbitatis praetermittier Solitum est a te hoc facto unico? Ehem familiae Columen, cui fidem habui maxumam miser. Scelus, tuam dominam, an me adeo dignum putas, Quos ludas? IO. Occidi, nescio quid sit rei Cur me accusent. quid peccaui, aut commerui ego? SE. Nimia illa licentia euasit tantum in malum. PO. O ingentem confidentiam, tantam'ne rem Posse occultariexistmas? ita'ne semel Apertam circumfers (malum) fraudem tuam? IO. Permitte, me expurgem, domine audi me obsecro. SE. Mirum ni quod concinnat iam mendacium. Caue isti quicquam credas mir uir, qui in malis Suis ut fit, quae conferant, loquetur. IO. Ah Si quicquam mentitum inuenies, occidito PO. Age nunc, iam ego pol hodie, si uiuo, tibi Ostendam, heram quid sit periclifallere. Hic potiphar euocat lorarium. Audi obsecro. DR. quid uis? p. sublimem intro hunc rapt

dram277
Qua ntum potes. DE. Quem? PO. Ioseph. IO. Quid feci? PO. Rape. Cura adseruandum uinctum. atque audin', quadrupedem Constringito. IO. o Domine, flectere, quoniam meae Fortunae multum iactatae diu hactenus Portus fuisti, libera me a uinculis. PO. Tuas preces cognosco, et uota nefaria. Apagete, sin abducitis, omnes peristis hic. Rapite, ducite, tanti ut sceleris paeniteat. Tuam libidinem domare carceris Poena uolo. licentiam praedidam eam, Libertatemque uiuendi, qua abusus es. Ab in coepto furore seuoceris. hoc Itaque supplicio forte redibis in uiam. O. Me miserum, qui meis uirtutibus, fide, Probitate, humanitate in tantas incidi Aerumnas, o maxima nostri insectatio. Ah possum ego obliuisci sortis pristinae? Qui fuerim, qui iam sim, quo honore et gloriae Caream? o malorum uindex, ubi lates, Deus? Quin uindicas me? sedmultorum saepius Hominum improbitate diu depressa ueritas, Emergit tandem, et praeclara innocentiae Defensio interclusa, respirat, diu. Quem uirtutis gloria summa laude extulit, Inuidia eundem feminae improbissimae Iam deprimit me ad supllicium indignissimum. Vos uos, dij immortales, testor, qui meae

dram278
Menti, qui splendentia praefertis lumina, Quod ad hanc calamitatem solus (deus) innocens Delectus sum, mentes mouere debeo Iure omnium mortalium miserrimus. Periculum iniuste creaui nemini, Si lingua est mihi concertandum, innocentiae Virtutibus fretus uincam celerrime. Sed est mihi praecisa iam defensio. Laetor tamen, et obtestor maximum Deum, Atque adeo uos: non uitae turpitudine Me, aut magnitudine scelerum, aut infamiam Propter, subire iure, aut me persoluere Supplicia merita. Quapropter uidete, ne Atrocitas, atque adeo Isthaec crudelitas Experta in me, in uos conualescat, et repat Longius. Ego ceruices audacter meas Praebebo, ac animo aequo tacebo: quando me Tacente, uirtus pro me agit causam meam. DR. Quando loseph praestiteris, quod tuum decet Officium, liberaberis dubio procul. SCENA V. Pharao rex Oenochous. INcessit ingens me timor, et subitus tremor Corpus ferit. necesse nuncut cogitem, Res est opinione maiorque grauior. Haec somnium quid sibi uelit, quod proxume Apparuit mihi secundum languidam Quietem. nam non obrui nimio cibo,

dram279
Nec me potu heri largiore grauauerim. Nam tunc solet fieri, ut moueatur maxime, Et concitetur animus uarijs somnijs Inanibus. nos contra moderatissimo Victu quieti tradidimus. neque uiguit Noster animus motibus indefessis, neque Subiectus altis cogitationibus, Quae mentes adeo sollicitant mortalium. Horum nihil. nam solis mersum circiter, Sedataiam ciborum mole in corpore, Deposita rerum denique cura omnium, Oblata species est praepinguium boum Per somnium. quandoquidem conspecta sit Visio solis ad exortum, iudico magis Obseruandam, quodsol Phoebusque (fabulis Si credimus) uates futurorum exhibent Se: sanguinei quoque spiritus hoc tempore Dominantes, claritatem conferunt suam Cum somniali claritate: itaque solet Eorum fieri magna concordantia. At nunc quem interpretationem somnij Rogem? o si detur aliquis obuiam mihi Apollo, qui explicaret hoc insomnij. Omnes | uocaui congregatim, qui mihi Regi antecellere sophia doctissimi Videbantur, consului, at non quicquam sua Scientia explicare. Sed quis proxume Astat? Peritos non uiros sapientia

dram280
Qui praestent, nosti? magicis qui imbuti artibus? Nuper confusus portentosis somnijs, Cunctis diuinis coniectoribus undique, Et quotquot tota in Aegypto sapientia Pretstant, consultis frustra, ut cui prorsus nihil Explicari quicquam possit, quare mihi Iam longius perquirendum est. OE. o Rex pie, Incarceratus quispiam fuit puer Hebraeus mecum, excellenti modestia, Fuisse se diuenditum propter sui Ingenij acumen, nec non excellentiam A fratribus, peregrinis, dixit mihi. A mercatoribus posthac deuectus est In Aegyptum, hausit ibi puer breuissimo Tempore magicas artes, atque solertissimus Insomniorum uates euasit. nihil Ei iuris diuini, humanique nihil est Incognitum, atque adeo hoc potui facillime Insomnij ex solutione consequi Mei. Videbam forte botris palmitem Oneratum, per quietem, iam praegrandibus, Aptis uindemiae: quibus promptissime Resectis, expressisque in calicem regium, Mustum tibi offerre bibituro protinus. Anxius ei retuli. is mox me iubet bono Esse animo, restitutionem pristinae Portendi dignitatis. quod clementia Est concessum mihi tua. PH. Adducto est opus.

dram281
Quam maxime potest, celer andum censeo. Abi, pedem refer cito. iam libera. OE. Maturabo domine meis pro uiribus. SCENA VI. Oenochous. Dromo. Desmius. Ioseph. Pharao. HEus heus aperite, ecquis prodit mihi obuiam? DR. Hoc quis pultauit ostium? OE. Menhoc rogas? Qui proxume astat. Ioseph producto est opus, Ex mandato regis. DE. Factum optume, feram Illi ergo gaudium iuueni gratissimum. Ego quidem te fortunatum fecero Ioseph: Pharonis regis missus sum modo, ut Adducerem in conspectum te Ioseph. Dij Te seruatum mites uolunt. IO. Vtinam sient Quae noua narrasti, uera. num fides tuis Verbis habenda? num'nam ludis obsecro? DR. Egonte? quem dignum summis honoribus Existimaui semper. experibere Regis breuissime suauem clementiam. Ecce tibi adest. tristem caue ne uiderit Te, aut immaturos sermones profundere Intelligat, uel uerbis inconstantibus Insomnium explices. IO. Meminero horum omnium. Nunc ergo eamus. PH. Adesdum, paucis te peto. Mi fili, de tua opportune maxima Sapientia suggestum'st. uidi somnia,

dram282
Nec est qui edisserat mihi. conijcere te, Nec non discutere posse sapientissime Audiui. IO. Pharaoni Deus dicet sine Me, quam prosperrima: et ostendetur, quae salus Futura sit regi Pharaoni per Deum Meum, tuumque rex adeo inuictissime. PH. Me stare putabam supra ripam fluminis, Deque amne conscedere boues septem nimis Pulchras, praestanti forma, et obesis carnibus, Quae pascebantur in locis palustribus. Has consequebantur aliae septem boues Emergentes, de quo priores flumine, Foedae, confectaeque macie, uix ossibus Haerebant. atque in tantum deformes, ut in Terra Aegypti nun quam tales ego uiderim Quae deuoratis, consumptisque prioribus, Quorum fuit habitudo mira corporum, Nullum tamen saturitatis uestigium Dedere, sed simili macie, et squalore iam Torpebant, nec fames repressa erat in eis. Ego euigilans pressus sopore, denuo Vidi aliud somnium. IO. Quieto animo audiam. PH. Septem spicae plenae, omnium pulcherrimae In uno culmo pullulabant, quas quoque Aliae septem tenues, percussae uredine Sequebantur, quae pulchritudinem nimis Priorum deuorantes. tum uigilans mane Pauore post quietem saeuo territus,

dram283
Ad omnes misi coniectores ocyus Aegypti totius, quibus iussu meo Praesentibus narraui somnium, rogans Eos ut explicarent, atque edisserant. Eorum uero nullus uatum inuentus est, Quiposset somnij coniecturam assequi. IO. Insomnium tuum (rex o pijssime) Vnum est, quae facturus Pharaoni nunc Deus Ostendit. PH. Hanc per imaginem quodammodo? IO. Sic est. Sed percipe porro sermones meos. Septem boues egregiae obesis carnibus, Plenae spicae quae eodem culmo pullulant, Vbertatis septem anni sunt, et somnij Eandem uim complectuntur. septem quoque Tenues boues, atque macilentae, post quae eas Ascenderant: pariter spicae, quas uideras, Repercussas uento atque uredine nimium, Significant annos septem uenturae famis. Et ecce complebuntur (Rex) hoc ordine. Anni septem uenturi sunt uberrimi, Et fertilitate maxima affluentia Tempora, in omni Aegypti terra, regno tuo. Quos anni alij septem sequentur post (famis Pestis) tantae sterilitatis, rerum omnium Inopiae, ut omnis abun dantia rerum prior Obliuioni detur. consumptura inops Est undique omnem terram latius fames, Et perdet ubertatis magnitudinem

dram284
Inopiae magnitudo ita, ut non tam ferox Charybdis, neque Scylla infesta siet nauitis, Quam uentura fames nauarchis terrestribus. PH. Ioseph, quae uero sunt rationes duplicis Insomnij, obuersati mihi, dic obsecro? IO. Quod uideras (domine) secundo, pertinet Eandem ad rem, atque firmitatis maximae Est indicium, eo quod Dei sermo grauis Sit, et uelocius impleatur. Nunc uirum Ergo eligat elementia tua industrium, Et sapientem, quem praeficiat regionibus Regni tui Aegypti, qui praepositos cito Constituat per regiones, atque fructuum Qui quintam partem per septem annos fertiles, Qui iam futuri sunt, congreget in horrea, Et cuius operis nobis et laboribus Frumenti uis cellis condatur maxima, Compressa sub regis potestato unica, In urbibus seruetur ad diram famem Repellendum futuram, septem proximis, Post fertiles, annis, ne conficiat fames Aegyptios, populum tuum. PH. Ioseph placet Consilium, atque tua diuina sapientia. Ad spectatores. Num poterimus reperire tempestatibus Nostris uirum excellentiorem isto uiro? Qui spiritu plenus Dei sit? Cuius os Diuina cogitet? loquatur? uel magis

dram285
Pius, modestusque siet? ergo accommodus Nemo magis mihi uidetur partibus Praeficiendus, uel dignior, regni mei. ACTVS QVARTI, SCENA I. Pharao. Ioseph. MVltis tibi nominibus defero mei Imperij splendidissima gubernacula, (Suauissimum nostrae ornamentum familiae) Vt dignitatem amplificari tuam uelim, Ductus tua erga me sum beneuolentia, Quae non opinionibus tacitis, sed et Certis quibusdam declar ationibus, Et perspicuis signis ostenditur mihi. Vir es fide, atque incredibili constantia. Qui liberabis ingruente peste nos, Ab immani terrore nos famis auidae. IO. Clementiae tuae cliens, per omnia Tuus, seque suosque labores modo regiae Commendat. Sed scientiam pijssime Rex, quam in me esse putas, non mihi ascisco lubens. PH. Quoniam Deus Ioseph tibi ostendit sua Benignitate, quae locutus es mihi, Sapientiorem, aut similem esse tui haud arbitror. Quare tu eris rector super domum meam, Et sub tui oris imperio cunctus tremet Populus, atque ad nutum tuum conuertier

dram286
Cogatur, audiens te studiostssime, Et obsequens erit uoluntati tuae. Cum igitur nil excellentius fuerit tua Humanitate, quam ipse si pro uiribus Te ad omnes partes audiendi quam optume Paraueris, si omnem tuam incitaueris Mentem, curam, atque excellentem cupidinem In rebus omnibus, tibi paraueris (Crede mihi) aeternam gloriamque posteris. Quapropter hoc primum rogo, ne contrahas, Aut demittas animum, ne tanquam fluctibus, Sic magnitudine obrui negotij Mentem sinas, contra sed ito audentior, Et erigas. ultro occurras negotijs Hortor. non etenim eiusmodi republicae Partem geres, in qua fortuna perfida, Sed plurimum ratio atque diligentia Dominetur. in uirtute quam positam tua, Atque moder atione animi tui uides. Quid est negotij tenere eos, quibus Praees, si te ipse contines? facilimum Tibi, cuius natura talis est, ut hic Etiam sine doctrina uideatur fulgida Posse moderata dici. ea autem est adhibita Doctrina, quae uel possit uitiosissimam Excolere natur am. tu tum pecuniae, Atque uoluptati, tum omnium rerum (ut facis) Facilius cupiditati dirae cesseris.

dram287
Quid autem reperiri potest celebrius, Aut expetendum tibi magis, quam istam tui Animi moderationem et temper antiam, In tenebris non latere, non esse abditam? Sed in oculis clarissimae prouinciae, Etluce totius mei regni sitam? In auribus famam tuam esse gentium Adeo omnium? non itineribus homines tuis Perterreri, nec sumptibus moleste eos Exhauries: ut urbibus tuis uirum Mitem et pium uideatur excepisse, non Domus tyrannum, sed protectorem sui Existimet recepisse. nec est iam satis Te praeditum esse huiusmodi uirtutibus: Studiosius cir cumuagarier animum Necesse fuerit, ut in ista prouinciae Custodia, non tibi soli, sed omnibus Tui ministris imperij, atque ciuibus, Atque socijs, id quod debes, praestare iam Videare. praestabis uero istis finibus, Quos ex domesticis coniunctionibus, Aut ex necessarijs uoles tecum esse, non Horum modo facta, sed etiam dicta omnia Praestanda nobis sunt. minus uero tuae Existimationi cupientes bene Facillimum coherceas, a quis rudis Cum esses, uidetur liberalitas tua Potuisse decipi. nam ut quisque est optumus

dram288
Vir, itaque difficillime esse caeteros Aut suspicatur improbos, aut perfidos. Aures ad id quod audiunt, sient tuae Attentae, ut aestimentur quam gratissime Audire. non in quas lucelli gratia, Aut exigui quaestus ficte insusurritur. Sit annulus tuus non ut uas fictile, Sed ipse tu tanquam, uirum prae se ferat Excellentem atque praestantem. nun quam sies Minister alienae uoluntatis, sed et Testis tuae. sit cognitum prouinciae Denique toti, esse tibi omnium (praees quibus) Famam, salutem, liberos, charissima. Et omnium fortunas ex aequo tibi Esse et commendatissimas et gratius Nil posse contingere. si qui nunquam tibi in Suspicionem uenerit, nil est ei Cur non committere, aut credere quicquam putes, Sed si quis est, in quo sies offensus, et Iam senseris quiddam, huic credideris prope nihil. Existimationis huic commiseris Nullam tuae ssartem amplius. si autem tui Fortasse cognoueris amantiorem, eum Numerum ad tuum libenter adscribito. genus Nullum adeo in familiaritatibus siet Magis cauendum, quam si uideas temporis Amantiorem, quam tui. quod nouerint Omnes uias pecuniae, et quod omnia

dram289
Pecuniae ipsi gratia faciunt, neque Qui cum uicturi non sint: cuius gratia est Rara apud eos, inter quos uiuere est opus, Existimationi laudatissimae Eius consulere curant. at si est quispiam Fidelium seruorum, is sit rebus tibi in Priuatis praepositus, nec non domesticis. Quaeres ad imperij tui officium aliquod, Aut partem aliquam Reipublicae pertinuerit, Ne quid de his rebus seruus attingat tuus. Ac nemini fidas, nisi cum quo prius Absumpseris modium salis, suadeo tibi. Hominis enim ingenium potest non perspicai, Nisi conuictu diuturno, et commercio Longo. Ioseph, prudente nam sapientia Haud alia res utilior est mortalibus. Neque est amicus absque temporis mora. Mora temporis probum arguit tantum uirum: At improbum uel unico agnoscas die. Sit summa in iure dicendo seueritas, Et uniuersis siet ex aequo aequabilis. Constantia et grauitas adhibenda est gratiae Quae sine mora resistat, atque facilitas Adiungenda est in audiendo, et lenitas Indiscernendo, et summa diligentia Inomnibus. si forte sies austerior, Ne subditis seueritas acerbior Videatur, multis condimentis lenies

dram290
Humanitatis. multae enim urbes unius Nutum hominis intuentur. Idcirco tuum Fuerit, cuius natura cum moderata sit, Tum etiam excellenti doctrina sit praedita. Atque artium optimarum studijs, maxime Cauere, in tam celebri potentia tua, Ne alia potestas ulla ab ijs quos subditos Habes, desideretur. atque in oppidis Prudentia abs te prouideri debet, ut Non ferueant tumultibus, aut discordijs, Aut turbidis urbes seditionibus. Pacem toti prouinciae laetus feres. Aures tuae omnium querelis pateant, Nullius inopiam aut solitudinem tuo Accessu excludas. Idcirco id confeceris, Prouinciae ut laetitia nostrum leniat Desiderium. Quare quoniam in his urbibus Summa potestare, atque cum celeberrimo Verseris imperio. in quibus cernes tuas Virtutes consecratas, laudatasque, et in Numero deorum collocatas omnibus In rebus, quas statues, quas decernes, ages, Quid tantis hominum de te opinionibus, Quid debeas denique tantis honoribus, Tui prouincialaes quis te affecerint, Excogites, erit necesse. id autem erit Eiusmodi, ut consultum uolueris omnibus, Salutaribus us a legibus, quarum autor, et

dram291
Exactor es, non latius discedere. Te unum esse cogitabis nunc omnium oculis Expositum, qui uel ueluti sidus splendidum Atque salutare moribus innocentibus, Rebusque humanis posse salutem maximam Afferre. princeps etenim eo quasi loco Est, ut si quid leuiter ab honesto flexerit, Protinus ad subditos multos serpat grauis Vitae lues. atque haec eo non dicta sunt, Vt mea te oratio excitasse sedulum, Sed potius incitasse currentem bonas Ad uirtutes uideatur. Idcirco tibi Sume auream hanc tor quem, bene concordantium Virtutum consensum indicantem: tum quoque Gemmis coronam insignitam, quae te quidem Admoneat, omnibus ut praecellas caeteris hcroicis uirtutibus. Ecce sceptra, quae Iustitiae, et undecunque pectoris integri, Et incorrupti symbolum. Ecce purpuram, Indicium eximij cuiusdam in rempublicam Amoris. Haec tua cum uita, conferas Gestamina. IO. Ego rex, ardenti studio quidem Conabor manibus, pedibus, noctesque et dies Capitis periculum adibo, dum prosim tibi. Tuum erit, si quid praeter spem euenit, ignoscere. Hoc forte efficiam, quod saepe uiatoribus, Cum properent, euenit: ut quando surrexerint, Quam uoluerint, fortasse serius quoque

dram292
Properando citius perueniant, quo'nam uolunt, Quam si de multa nocte fuissent per agiles. Sic ego, qui in te colendo indormiui diu Profecto tarditatem cursu corrigam Tum uelis, tumque equis, tum quadrigis Dei. PHA. Occasionem oblatam manibus arripe. IO. Fiet domine omni sine mora. nam occasio Neglecta omnia. subuertit, et multa uariat. SCENA II. Iacob. Ruben. Simeon. Leui. Judas. Dan. Nephthalim. Gad. Aser. Isachar. Zabulon. Os habeo amarum, dentes plenos, lippiunt Fauces fame, ita uacuitate adeo lactibus Lassis uenio. Dura quoniam est mortalibus Miseris mors omnis. at perijsse miserrima Fame, nihil est miserius: nec uis ulla sit Crediderim, quae uitae afferat dispendium Maius. Salutis detrimentum dira fert Fames. affectum omnem excludit, uerecundiam In primis. Quare o filij, campum famis Vbique cernitis, ingrauescit in omnibus Orbis finibus annona iam, unde explebimus Hiantes uentris latratus rapidissimi? Inops genus mortis fames ignobile, Impatiens omnium, bilem in nasum trahit. Maagistra multorum improba existit fames. Abeuntes descendite in Aegyptum iam citi,

dram293
Et emite nobis, quorum usus nunc indiget, Necessaria. ne consum amur inopia: Neres eo demum deueniat inopiae, Vt alimentis absumptis, nos radicibus, Et corticibus teneris, strictis oporteat Vescirubis, uel plane suffocarier Nostram familiam famis omnem fluctibus. V. Quanquam a pueritia mea semper, tamen Temporibus hisce maxime, sicut decet Gnatum, parentis audiam dictis mei. Hoc tibi pater spondeo, nec animum, nec mihi Assiduam diligentiam unquam defore, Et detrimenti ne quid fiat omnibus Nobis dabitur opera. Cupio enim mehercule Nullam residuam sollicitudinem esse. Ego Omnia momenta obseruabo, ut praestem exitum Tis tibi quae polliceor, nullum tui Locum iuuandi praetermittam mi pater. Tu sis modo quieto animo, ingredere domum, In aurem utramuis ociose ut dormias, Volo. IA. Omnia uobiscum sumite, uiaticum, Res caeteras quae sunt necessaria uiae. Pecuniam, qua soluere fruges uos decet. RV. Abimus omnia quibus opus est ad uiam Parare, ne quid nobis desit in uia.

dram294
SCENA III. Issachar. Simeon. Leui. Iudas. Dan. Nephthalim Gad. Aser. Zabulon loseph. Dromo. Desmius. Lucessit, hoc iam cesso pultare ostium? Quid ago? quid commoror? adeo, heus heus promptius. IO. Quis quis pultauerit ostium, huc se paululum Conferat ad me intro, quidque uelit breuissime Indicet. ISA. Ego cum fratribus simul meis, Domine, haud sum dignus ingredi tectum tuum. IO. Viri uenite, et causam mihi proponite Aduentus uestri. aures sunt attentae meae Adid percipiendum, quod uos me poseitis. IS. Ego tibi dicam Regio quae uberrima Fuit hactenus, prae frugum inopia iam fame Perit. IO. Quid audio? ISA. Rotat sic omnia Fatum. grauissime fames premit Chanan Patrium solum: nobis nec est quo uiuere Possimus, et perijt pars hominum maxima Nostris in urbibus. quae res miserrima Spectaculum tremendum, adegit nos tua Petere limina. quare rogamus nos tuam Humanit atem, tempore difficillimo Subuenias nobis, suppeditatis frugibus. Annonae charitate subleuaueris. Et quoniam praeclare admonemur hoc loco, Nobis non natos esse solum, sed quoque Ortus nostri partem sibi patria uendicat,

dram295
Partem parentes, partem amici: atque omnia Quae in terris gignuntur, ad usum hominum nascier: Homines autem hominum causa gener ati sumus: Vt inter nos, ut alijs alij maxime Prodesse possimus, et in hoc ducem sequi Natur am debemus, quae nos commoda docet Communia in medium mutationibus Officiorum afferre, accipiendo, rursus et Dando, artibus, tum opere, tumque facultatibus Deuincire hominum inter homines foedera decet. Hominis Deus creauit agros gratia, Caelum nitescere, arbores frondescere, Vites, laetificas pampinis pubescere, Ramos baccarum ubertate incuruescere, Segetes largiri fruges, florere omnia, Fontes scatere, herbis pratum uestirier. Cum igitur Deus largitus est haec omnia, Auxilio humano generi, te obsecramus, ut Iuues nos annona, quoniam abundas ea. Honestum erit, feras nobis hac in re opem. Vrbs seruat urbem, seruat itidem uir uirum. Est liberale officium, serere beneficium, Vt metere possies fructum. Si singulis Beneficia, atque priuatim dantur, solent Ea esse ijs, a quis profecta sunt, magis Iam fructuosa, quam si non beneficium Dedissent. IO. Exploratores estis soli Aegyptij, tragulam adornas inijcere mi.

dram296
Putas'ne me in transennam doctis ducere Posse dolis te? ac cuniculis me oppugnarier Censes'ne inters? SI. Ah nesaeui tantopere, te Nostri misereat: nam serui sumus tui. IO. Infirmiora ut uideatis terrae meae, Venistis huc. Nil agis, assequeris, et nihil Moliris, quod mihi latere in tempore Valeat. multorum seruant aures et oculi Vos speculantur non sentientes, atque uos Custodiunt, sica illa extorquebitur inops De manibus, quamuis uos peperit ad amentiam Natura, exercuit uoluntas, iam diu Fortuna seruauit, tamen quos comparas Malleolos, et faces ad incendia mei Regni, tibi de manibus torquebo facile. LE. Non est ita domine, sed uenerunt huc tui Serui ut parent cibos. uiri omnes unius Pijssimi, integerrimique filij | Sumus. uenimus pacifici, neque famuli Hi machinantur quicquam facinoris mali. IO. Cur igitur uobis uertitur color nimis, Atque subinde euariat, nec mens certa manet, huc Et illuc migrans, et uacillans cordibus, Pedes in utrosque considit? cor palpitat? Nec non tremit ualde subter praecordia? Fata putantes instare, dentes iam quoque Occipiunt stridere. At innocenti neque color Variat, neque ualde horrescit fata instantia.

dram297
Sed mentem habes polypi uafri, qui protinus Saxis quibus se admouerit, statim refert Colorem eorum: sic tu quemcunque populum Accesseris, genti huic te aptas scitissime: Et in morem Protei, in omnem dictis tuis Speciem te uertis, dum deorsum uolueris, Ac sursum, homo furens audacia (scelus) Anhelans pestem. Res uos iam pridem, fides Nuper deficere coepit, improbissimi Scelerum omnium constructores. ISA. Nil fecimus Serui tui unquam domine, quod contra tuam Existimationem nos uellemus, et Nunquam profecto tibi nocere uoluimus. Sed domine ita habe certo statutum, nos tui Memor iam et beneficium cum beneuolentia Summa seruaturos, si nobis dederis id Quod te poposcimus, frumenta scilicet. IO. Vnde est famis uobis tantum, nisi impijs Ex moribus uestris repit uobis malum hoc? Ex hominum enim improbitate, animi atque corporis Omnes morsus, egestas ac mendicitas Conse quitur. Et si mente uos Deum pia Coleretis, haec utique euenirent non mala. Ementiendo multa falsa fingitis. Quinetiam uestrum bis senos estis mihi Mentiti, quorum numero duntaxat decem Video. quid haec enormia uos mendacia Contexitis? IV. Nobis ah parcius uiris

dram298
Obijcienda ista memento. Minimus cum patre Nostro est domi, domine, alius non est super. Nihil esse debet in nobis inane,,nil Huiusmodi in nos conuenit probri mali. IO. Quid uero inuidiosa isthaec nunc atrocitas, Et uerborum fulmina tuorum furcifer? Iam nunc experimentum uestri capiam, fidem Vestram probabo. uos non egrediemini Hinc, donec ueniat frater minimus. mittite Ex uobis unum, qui adductum curauerit. Vos interim in tenebrosi uinculis carceris Custodiemini. ISA. Hau hau, ita'ne iam decet? IO. Donec probentur, quae dixistis, uera sint, An falsa. alioquin per salutem estis uiri Pharonis exploratores. adeste mox Satellites, heus quid moramini? morae Quae causa? DR. Adsumus here. IO. Homines hos uos uinculis Mandate. et aeternis custodite tenebris. ISA. Hoi hoi quid fecimus? num'nam perimus hic? Vtinam mihi esset aliquid hic, quo me darem Praecipitem, una cum fratribus miseris meis. O rem totam odiosam: sed haec fors uiderit, Nam consilio nostro non multum uti licet. O rem difficilem, et inexplicabilem: attamen Est explicanda, quod fiat breuissime Deos precor. IO. Diduc eos in carcerem.

dram299
SCENA IIII. Ioseph. Simeon. Rub. Leui. Iudas. Dan Nephthalim Gad. Aser Isachar Zabulon. Dromo Desmius. Versantur in animo multae et graues meo Iam cogitationes, quae nullam mihi Partem quietis neque diurnae impertiunt, Neque nocturnae, qui quam meam rectissime Istam gubernem functionem. Ecce uteris Officio iudicis, captos habes tuos Germanos. propterea quid iuris, est tibi Videndum, habeas. sapientis est, absoluere Hominem, quem odit, quem non odit, damnare eum: Et semper non quid ipse uelit, sed quid bonae Leges uelintm, et religio consideret, Anim a duertere: qua lege reus citetur, et Quae res in quaestione uersetur. Boni Item fuerit, et iusti officium iudicis, Cum iudicandi sumpserit tabulam, sibi Non quodcunque cupierit licere, aut se putet Solum esse, sed legem in consilio habeat sibi, Fidem, aequitatem, et religionem maxime: Autem libidinem, odium, et arrogantiam, Inuidiam, postremo etiam cupiditatis ab Se omnem gustum remouere: conscientiam Mentis suae quam maximi aestimare, quam Ab immortalibus dijs acceperit.

dram300
Quae non potest unquam a nobis diuellier. Quae si optimorum consiliorum testis est, Et factorum in cuncta uita nobis, sine Vllo metu, et cum summa honestate, atque cum Amplissimis honoribus uiuemus. En Fratres meos aliquid obscure agere argui, Simulationis aliud specie, aliud quoque Spe ostentare. Haec omnia suspicionibus A me, et coniecturis duntaxat aliquibus Coarguuntur. Hem desideria mea Vexarier | nunc? sicque latere in lachrymis, Et sordibus foedis? idque fieri mea Saeuitia permittam perire uos meos Dilectos? Et si ob uestram inuidiam, qua diu Aduersus me inflammati eratis, sumpseram Cornua, tamen labat consilium iam meum, Quod hactenus fixum uidebatur satis. Quos magnitudo periculi, et summus timor Hic Ioseph li | berat fratres | suos et ex | oarcere edu- | Terret, uado deliberaturus cito Miserrimos de uinculis crepitantibus. Quantum (uiri) est in me situm, uobis feram Opem et salutem: itaque facillime meae Et functioni, atque uoluntati intelligo Vestrae satisfacturum. non putabitis Me adhortamenta uestra, quae cordi mihi Et sunt, et haerent in uisceribus intimis, Abiecisse, uiri, ed eorum fui memor. Itaque petitio mihi ista maximae

dram301
Curae fuit, non de me adeo, cui satis Feci uel aetate, ueletiam factis, uel (hoc Si ad rem quid attinet) praestanti gloria. Sed me solicitat inopia. quare saculos Vestros repleri iussi tritico. SI. Si tua Clementia fert opem, omnibus re bus fore Nos in tua potestate affirmamus, et Tibi omnia officia, studia, curas, tuam Qzae ad gloriam spectare uidentur, profiteor. IO. Abite uos unanimes, et ferte triticum Laeti domum uestram, et fratrem ddducite mihi Qui uestrum est minimus, ut queam probate uos, Vestrosque sermones. tamen uestrum unus hic Ligetur. SI. Ah ne saeui tantopere, mei Nec non meorum te miserescat, iam rogo. IO. Nequeo loquit porro, lachrumarum tanta uisIoseph auer- | tit se. Oboritur: attamen perficiendum est, cum eis Quod coepi. Heus exi nunc foras, constringito (do. Hunc. DR. Here adsum. IO. In carcere custodias mo- SI. Hoo hoi parce innocenti domine, neminem Praeter te habeo. te apello, reliquae spem tibi Vitae committo. IO. Rape Vos interim domum Abite, et facite quae iussi, celerrime. SCENA V. Dan. Iudas. Iacob. Leui. Ruben. Nephthalim. Gad. Aser. Isachar. Zabulon. Etsi ea sit perturbatio rerum omnium,

dram302
Suae fortunae ut quemlibet, regionibus Praecipue nostris, maxime propter famem, Quae suffocare coepit nos, paeniteat: Nemoque sit, quin ubiusi, quam ibi ubi est, esse iam Malit: tamen dubium mihi non est, bono Viro apud nos esse miserrimum sit. idem ei Sensus, et eadem est acerbitas, penuria Rerum suarum atque publicarum. augent tamen Oculi dolorem, qui ea quae caeteri audiunt, Coguntur intueri, nec diuertere A cogitationum miserijs sinunt. Et quanquam nos uiuamus in ingenti inopia Rerum, tamen miserius est nobios nibil, Quam petere ab alienis auxilium: quod adeo per Praefectum Aegypti expertus sum. Exaruit enim Vrbanitas plane uetus apud principem Prouinciae, summae uidetur esse mi Dementiae et inhum anitatis. maxima Est eius insolentia, insectatio Nostri. Imperatoris nos insolentia Illudimur: non ratio, non apud uirum Mos, non officium, non existimatio, Non apud eum ualet uerecundia, nihil Denique quod uel multis solet esse commodo. O infelix uide as pater gnatum tuum: Quem non talem, qualem reliqueras, neque Quem noras, non eum quem flens dimiseras Flentem ex tuo complexu, ne uestigium

dram303
Eius quidem, ne simulachrum, sed mortui Spirantis effigiem quandam nunc cerneres: O fili fili, diceres cum lachrymis, Quo tua recessit forma? quo redactus es? IV. Crepuit fores, pater egreditur, linguam tuam Compesce, ne nos tristiores sentiat. IA. Quid mussitatis filij inuicem? quid haec O fili fili exclamatio? ubi empta est ceres? IV. Hic est pater. IA. Simeon ubi? IV. O pater iacet. In praefecti Aegypti horrida custodia Vinculis asseruatus, manibus atque pedibus, Eadem nos poena mulctati carceris. IA. Me miserum, uos ista uirtute, uos fide, Atque probitate, humanitate, modestia, Tantas in aerumnas propter me denique Subito incidisse? Ah ordiar ego ab initio, Et ad extremum ducam, etiam nouissima Cum primis conferam, quae non postera dies Acerbior priore? et quae'nam hora inse quens Calamitosior? aut ego profecto sum miser, Ingenio egregie ad omnem natus miseriam: Aut illud falsum est, quod passim uulgo audio Dici, diem aegritudinem auferre hominibus. Quoniam quotidie mihi quidem augescit magis De filio aegritudo: et quanto diutius Abest, magis tanto cupio, et desidero. Sed dicite porro mihi retentifilij Causam. LE. Locutus est pater durissime

dram304
Nobis prouinciae heros nos putauit hic Exploratores esse suae prouinciae. Cui respondimus, pacifici nos sumus, Nec ullas molimur domine insidias. tui Serui duodecim fratres uno patre nos Geniti sumus, non superest unus: cum patre Minimus natu domi est nostrae in terra Chanan. Qui ait ad nos: Sic probabo, num bona fide Sitis, fratrum uestrum unum dimittite meis In uincilis, et cererem in uestras sumite Aedes. abite, et minimum, fratrem adducite: Ac deinceps habeatis semper licentiam Emendi apud me, quae uolitis. Cum singuli Interea effunderemus frumenta celeres, Inuenimus pecunias nostrum omnium In ore saccorum ligatas. quid sibi Miraculum hoc uelit, nequeo perpendere. IA. Ah duras partes praedicas. non uirium Habeo tantum, ut dolorem ingentem hunc perferam. Scio fuisse honestius tempus mihi Moriendi, et utilius, sed non eo modo Praetermisi. Ah non possum commorarier Diutius in tam misera uita: et qui modo Non liberis solum, atque copijs fui Beatus, uerum genere ipso pecuniae, Authoritate et dignitate caeteris Praecellui, atque existimatione ego, Et gratia non inferior, quam amplissimi,

dram305
Qui unquam fuerunt. Est quoque id miserrimum, et maximum in meis malis, atque numero Magno mearum miseriarum, liberis Meis decrepita sub senectute (ah malum Ingens) spoliarier. Ioseph non est super, Simeon tenetur uinculis: et filium Natu minorem Beniamin diducere, Et ex complexu amabili diuellere Cupitis patris, secundum iussa principis. Quid est praetermissum nunc atrocissimi Mali? uagabimur'ne egentes liberis Nostris, et cum coniugibus? hoc quid est mihi Miserrimo miserius? suffocarier Nos, et mancipia, nostraque pecora omnia Per horridam famem? ecce denuo premit Omnem terram fames atrox, rursum ibitis Gnati in Aegyptum, et emite nobis paululum Escarum. IV. Vir pronunciauit omnibus Nobis, sub attestationeque dixerat Iurisiur andi: Non uidebitis meam Faciem, nisi fratrem minorem ad me citi Adduxeritis uobiscum. Si igitur eum Vis mittere nobiscum, pergemus pariter, et Ememus tibi necessaria: si autem minus, Non ibimus pater. uir etenim (ut diximus) Denunciauit uobis dicens, Non meam Videbitis faciem, nisi adduxeritis Fratrem minimum. IA. Hoc in miseriam (pueri) meam

dram306
Fecistis, ut indicaretis ei, habere uos Fratrem. DB. Ipse interrogauit nos per ordinem, Nostram progeniem, num nam supresset pater, Num nobis essent plures fratres. Singuli Igitur respondimus, iuxta id quod nos erat Scitatus consequenter. et nesciuimus, Quod esset dicturus, Fratrem adducite mihi Vestrum. IV. Rogamus te pater, mitte puerum Nobiscum, ut abeamus fruges emptum omnibus Nobis, ne pere amus nos, atque paruuli Nostri fame. Ego suscipio puerem: de manu Mea require eum. et nisi reduxero, Et reddidero tibi, peccati ero reus In tempore omni. Si nobis dilatio Non intercessisset, iam uenissemus, et Vice altera adportassemus fruges pater. IA. Quoniam quidem ista conditio data est mihi, Acerbitates et dolores ut feram, Et omnes (filij mei charissima Pignora quidem) cruciatus animi adeo mei Libenter perferam, dummodo doloribus Vobis meis, amicitia atque gratia, Nec nonsalus pariatur. Hactenus tuli, Et multa uos propter concessi, quo salus Vestra esset maior. Et magno dolore me Hic filius afficeret, nisi ipsa ratio, quae Pepulisset omnes mihi fere molestias, Et rerum desperatione mens mea

dram307
Obduruisset ad dolorem iam nouum. Etsi necesse sic est, quod uoltis, mora Per me non stat, facite optimis de frugibus Terrae sumite, resinae, et parumper mellis, et Stactes; storacis, et terebinthi, et amygdalae. Pecuniamque duplicem, illam quae data Est in saccos uestros, uiro retribuite, Et aliam, qua denuo ematis fruges: simul Fratrem hinc minorem tollite, accedite uirum Toti Aegypto praefectum. Omnipotens iam Deus, In cuius conspectu ambulauerunt patres Mei, Deus qui pauit me largissime Ab adolescentia usque in praesentem diem; Et angelus qui me eruit cunctis malis, Benedicat istis pueris, et nomen meum Super eos inuocetur. omnipotens Deus Faciat uirum uobis placabilem, meum Gnatum tenet qui uinculis, remittat huc Vobiscum una cum Beniamin gratissimo Pignore mihi. Valete cuncti filij. FI. Et tu charissime genitor, longum uale. ACTVS QVINTI, SCBNA I. Aser. Nephthalim. Gad. Ioseph. Daetrus. Isachar. Oeconomus. Ruben. Iudas. Simeon. Za bulon. Dan. Leui.

dram308
AS. Nobis secundo si herus cererem uenderet, Fratres quae fortuna, aut quae tanta temporum Iniuria, aut quis horridus casus uiri, Huius queat delere gratam me moriam? NE. Immo uetustas quae, ipsius tanti erga nos Officij, quae obliuio delebit memoriam? Tranquillitatem omnem, et quietem, referimus Eius clementiae acceptam. GA. Quis est locus, Aut ora quae, in qua non tum fortitudinis, Tum uero humanitatis huius non patent Impressa uestigia? IO. Meis laboribus, VIri, et beneficijs meis hanc gratiam Sum consecutus. non cesso benefacere. GA. Ecce lupus est in fabula. IO. Rursus uiri Adestis, conspectus mihi est gratissimus. Daetre heus heus iam tibi dico, introduc uiros In regiam orchestram domum, atque occidito Mox uictimam saginatam probissime. Et instruas conuiuium, quoniam uiri Isti comesturi mecum funt aedibus In nostris. quare laute compara omnia, Vt nos epulemur, et laetemur hoc die. DAE. Ad nutum consequar tuum per omnia. Sub hac, uiri, umbra gelida conquiescite. IS. Propter pecuniam, quam retulimus prius Nostris domum saccis, nos introducimur Dubio procul, deuoluat ut calumniam In nos, et uiolenti sua potentia

dram309
Nos seruituti subiciat. Domine audias Nos, te rogamus uniuersi supplices. OE. Dicite uiri forti animo, sunt aures meae Attentae. RV. Nos descendimus iussu patris Nostri, ut emeremus escas. emptis iam quibus, Cum uenissemus recta ad diuersorium, Resolutis saccis inuenimus in oribus Eorum nos pecuniam: quam pondere Iam nunc eodem referimus. sed et aliud Accepimus nobiscum argentum, ut quae sient Nobis necessaria, paremus. territis Nobis, minime constat per conscientiam Nostram, quis'nam posuerit in marsupijs, OE. Nolite timere: Deus uester fortissimus, Et patris uestri, uobis thesauros dedit. Pecuniam, quam mihi dedistis, habeo ego Probatam. Quocirca omnibus molestijs Leuate animo, erroris est causa optime Sublata. Et quoniam omnes languetis e uia, Quiescite hic sub umbra frigidissima. Pedibus lauandis limpidam apportabo aquam, Simulque curo fratrem liberarier Vestrum. IO. Quid haec sarcina grauis, quid est rei?Ruben sarci- | na onustus. RV. En munera, quae pater tibi mittit, cliens Tuus: rogatque ut placide accipias, et boni aequique consulas munus leuiculum: Et officium, quod offertur tibi, probes. IO. Donis uel ipsum dictitant flecti Deum.

dram310
Certe inter homines, mille dictis luteum Praepollet aurum prorsus, ac praeponderat. Quin mihi uoluntas uestra sit gratissima, Et ceu diuinae uirgulae sint munera, Oblatio. facitis enim alienum nihil Necessitudine, et gratissima est mihi Memoria tua coniunctionis patriae. Quin eius augendae uoluntas optime His donis perplacet mihi placidissimis. Quaeso, pater uester senex ualetudine Fuit secunda hactenus, et integra usus est? IV. Beneficio ualuit Dei bellissime. IO. Faxint superi, ut isthuc semper sit proprium. Est hoc mihi auditu nam iucundissimum. Magnam mihi uoluptatem denuncias. Est hic frater, quem adducere iussi, paruulus? ISA. Est, domine, promissis satis'ne fecimus? IO. Recte inquam, perscitus natus seni puer: Qnaeso deos, ut sit superstes. qui quidem Fert indolem prae se genero sissimam. Ingredimini mecum uiri, conuiuium Quidem est paratum, laeti conuiuabimur. ISA. Nos euestigio consequimur singuli. SCENA II. Ioseph. Oeconomus. ADesdum, paucis te uolo. OEC. Dictum puta, Nempe ut curentur istaec. IO. Imo aliud. OE Quid est Quod tibi mea ars efficere possit amplius?

dram311
IO. Nihil isthac opus est arte ad rem, quam ego paro, Sed his, quas semper in te intellexi sitas, Fide, taciturnitate. OE. Expecto quid uelis. IO. Saccos uirorum imple frumentis optimis, In tantum, quantum possunt capere, et ponito Pecuniam inscientibus adeo singulis In summitate sacci. calicem autem meum Argenteum, atque precium quod minor dedit Pro cerere, pone in oribus sacci ipsius. Et postquam fulget roseis aurora aurea Capillis, acrore madet matutino humus, Pariter eos dimitte ex nostra regia. OEC. Fiet. sed quid mihi mandas amplius? IO. Nihil. SCENA III. Ioseph. Oeconomus. Gad. Iudas. Ruben. Simeon. Leui. Dan. Ne phtalim. Aser. Isachar. Zabulon. Beniamin. ME cum uetustas antiquae uirtutis, et Versus patri | an Chanam u- | nanimiter ten- | dunt cum fru | mento. Tum dignitas hominum, tum uera ratio me Humanitatis hortaretur, ut labor Meus, sollicitudo, officia praesto omnibus Viris sient istis, deceptus sum male. heus tu uoca egressos uiros, ac dicito Apprechensis, Quare reddidistis pro bono Domini malum uestri? OEC. Nutu faciam tuo. Heus heus uiri sistite gradum. calix mei Domini sublatus est a uobis clanculo.

dram312
Est ipsus, in quo dominus augurarier Solet: male egistis uiri. GA. Cur dominus id Loquitur noster, serui ut tui commiserint Tantum sceleris? pecuniam, quam inuenimus In summitate fundarum, retulimus huc Adte, de terra Chanaan. et quo consequens Modo est, ut aurum aut argentum nos de domo Domini simus nostri furati? conuenit Nullo modo: sed apud quemcunque id poculum Inuentum fuerit, morte multetur, erimus Nos caeteriseruitio perpetuo tui Deuincti. OEC. Fiat hoc iuxta sententiam Hic Oecono- | mus saccis so- | lutis inuenit calicem in fun- | da minoris.A zibus iosus ductan: apud quem poculum Fuerit repertum, ipsus siet seruus meus, Vos autem caeteri sitis iam innoxij. Deponite in terram fundas aequaliter Huc singuli, scrutabor etenim exordiens A maiore usque ad minimum. Non'ne uera ego Iam praedicaui? Sed tamen putaueram, Vestri inueniri non minimi fraterculi Folle. IV. Hau, quid respondebimus donuno meo? Vel quid loquemur, aut iuste praetexere Poterimus? Hau hau, quid restat nobis mali, Quod non contigerit nobis innocentibus? Hic ducit eos | ad Ioseph.OEC. Quam uana est, et uaga iuuentus, et lubrica. Vt iusser as, adsunt uiri, discrimine Tuo aut plectendi, aut seruandi. O. Hem quid ausus es? SA. Ah parcito seruis supplicibus his tuis,

dram313
Iniquitatem seruorum inuenit Deus. En finguli domini nostri serui sumus. IO. Satis uiri, satis spectata est iam mea Erga uos beneficentiae largitio. Satis periculi, superque adire nunc Coepi, orandi uos finem facite. nam ei Faciam offerendi finem, quoque paui canes Catulosque luporum, qui me semper lanient. An ulla fera tam ingrata sit, quae cum hominibus Sit conferenda ingratitudine? (proh deum Atque fidem hominum) quam beneficiorum fragilis est Et fluxa memoria? quam tenax iniuriae? Cur superiorum non habetur ratioque Officiorum auobis? ingratitudinis Quare subitis crimen? GA. Inscientibus Domine nobis, nescimus quis'nam imposuerit Scyphum. Vnam hanc noxam mittito nobis leuem. IO. Videte quam sitis iniqui, neque modum Benignitatis, neque quid me, perpenditis, Oretis. Nam si cogitetis dedulo, Remittatis me onerare istis iniurijs. IV. Domine quibus? IO. At rogitas? Pensasti iniuria Beneficium. Ego posthac non ulli ero placidus, Neque bengnus, nec mitis: sed fuero ferus. Simulatque enim misertum, interijt gratia. IV. Saeuire desine, ecce omnes sumus tui Serui. IO. Absit a me, ut sic agam. sed poculum Qui surripuerit, ipsus sit seruus meus.

dram314
Vos autem abite liberi ad uestrum patrem. IV. Oro domine, audi me, loquatur ut tuus Cliens in auribus tuis, et ne tuo Irascaris famulo. rogasti nos prius, Seruos tuos, habetis'ne fratrem, aut patrem? Respondimus tibi nostro domino: Senex Est nobis pater, et paruulus domi puer, Cuius uterinus diem obijt frater suum. Ast cum dixisses, Ducite ad me, nam meos Oculos super iuuenem ponam. dixi insuper: Si abduxero patri dilectum filium, Is prae dolore morietur. Tum dixeras Seruis tuis, Abite, nisi ueniat minor Frater uester, uidebitis nunquam meam Faciem. Cum ergo ascendissemus seruum ad tuum, Nostrum patrem, narrauimus nos omnia Ei, locutus est quae herus nobis meus. Ad quae ille respondit. Vos scitis, quod duos Vxor mihi genuerit filios mea. Egressus est quorum alter ad meos greges, Et dixistis, bestia eum deuorauit, ac Hucusque non apparet. et si tuleritis Istum, deducetis canos ad inferos Meos. At cum spoponderim pro filio, Dicendo, nisi reduxero, peccati ero Reus. tandem cum caepissem in fidem meam, Magno cum gemitu, et plurimis cum lachrymis Dimisit nobiscum. Manebo itaque tuus

dram315
Seruus ego pro puero, in ministerio mei Domini, ut puer cum fratribus suis simul Cito reuertatur domum. non possum enim Absque puero ad patrem reuerti, ne siem Calamitatis ego testis, quae premet patrem: Ac ne parentis cogar augere et metu Et ingenti luctu dolorem diutius. IO. Ingredimini mecum uiri, desideroAlligent e- | quos clauis | parieti affi- | xis. Porro loqui de rebus his. Animo sitis Forti, ne corda perturbentur hic metu. SCENA IIII. Iacob. VIso, queam num filios nunc uspiam Reduces uidere. en isthic non sunt, quam mei Me (filij) expectatio uestri tenet Mirabilis? quantoque uos cupio magis, Tanto minus uidere uos conceditur. Ego quid sperem, non dispicio: plurimum Crescit fames. linquunt amici, deserunt Partimque familiam meam. Istis rebus est Non ulla spes, sed est dolor maior. etenim Video uoluntatem omnium solutam, et est Virtus ligata. Reliquum est, ut me angant, suis Quod absunt infelices a pulcherrimis Gnatis, quibus nil potest festiuius Esse, ac summa pietate uos desiderant, Et diligunt, absentes nihil minus colunt. Quam in spem uocor? nobis prospicio ocyssime

dram316
In hac uita esset tabescendum. Non enim Vlla hic si spes nostrae salutis iam foret, Pro singulari in me senem persquallidum Amore, absentes essent grati tam diu. Itaque nec praesidium, parandi gratia Cuius retentus est apud me filius Natu minor, cum et hic abreptus sit meo Ex complexu, nec ullum praesidij locum Video. sed quid? Commemorando augetur dolor, Ingrediar aedes, expectabo filios. SCENA V. Ioseph. Ruben. Simeon. Leui. Iudas. Dan. Nephtalim. Gad. Aser. Isachar. Zabulon. Beniamin. Absque equis | egrediuntur.Quod ego (uiri) summa officia, beneficia, Et quaecunque in me sunt bona, aut beneficio Diuino mihi tributa, aut parta laboribus Meis, 'in uos hucusque fratres contuli, Miraculum debet ui deri nemini. Id feci adductus nimia charitate, qua Incredibiliter erga uos motus. quis est Enim nostrum, qui bene, qui liberaliter Sit educatus, cui non quam charissimi Educatores? cuique non cordi sient Probi magistri, et doctores? cui non locus Ipsus mutus, ubi alitus et eruditus est Quilibet, in mente uersentur cum gratia,

dram317
Atque recordatione? Sic fratres ego, Vere estis etenim germani fratres mei, Ego'nam sum Ioseph: quotiescunque mentio Senis parentis facta a uobis est mei, Non potui nunquam benefacere. proeo meam Siuitam profundam, nullam partem tamen Euis meritorum uideor assequutus: ac, Sed lachrymae impediunt ora rigantes loqui, Spargunt enim lachrymae mihi corpus piae. Pater meus uiuit? propius accedite, Ego sum Ioseph, quem uendidistis, nescijHic fratres | Ioseph tre- | munt, ac no- | mine fratris audito, stupent | ac in terram prostrati la- | chrymis uul- | tus rigant.Quid nam Deusper me foret acturus. neque Pauete: nec dura esse uideatur salus Vestra, quod his uendidistis me regionibus. Leuate sursum fratres uestra corpora, Salute pro uestra Deus praemisit in Aegyptum me. biennium est enim, fames Quod coeperit. Restant adhuc quoque residui Quinque, in quibus non poterit arari, nec meti. Igitur Deus praemisit me, ut seruemini, Terra super diuite hahere queatis cibos Ad uiuendum, non uestro consilio, Dei Vero uoluntate huc missus, qui me patrem Quasi Pharaonis fecit, atque eius domus Dominum uniuersae, et principem in regionibus His, quas uidetis, atque Aegypti singulis Partibus. Idcirco festinate, ascendite Patrem ad meum. dicetis, Haec mandat tuus

dram318
Gnatus Ioseph: Fecit Deus me totius Aegypti dominum, descende ad me celerius. Ne remoreris, et habita in terra Iessen, % eris Iuxta me tu, tuique chari filij, Et filiorum filij, tuaeque oues, Atque armenta tua, et uniuersa quae tenes: Ibi te pascam: adhuc quinque anni sunt famis Residui, ne et tu pereas, atque omnis domus Tua, et omnia quae in possessionibus tuis Habes. en oculi uestri, ac Beniamin mei Fratris oculi uident, quod os ad uos meum Loquatur. Nunciate patri gloriam Meam uniuersam, et cuncta quae uidistis in Aegypto. festinate, adducite ocyus Ad me. Iam singulos amplectar suauiter A minori in- | cipit Ioseph | amplecti fra- | tres.Iynge trahor, medullitus uos diligo. Adeste deliciae meae (o fratres) meum Suauium, desiderate iam diu. RV. Addicti Domino pueri laudate Dominum, Laudibus aeternis nomina maximi Dei, Laus Domini primo phoebi floreat inclyta Surgentis ab ortu, usque super occiduas plagas. O felicem, quem diuinus tangit timor, Qui scrutans praecepta Dei, et se oblectat in ijs, Praeclara posteritas nascetur a uiro Illo, huius erit semen in omni terra potens. Huic rerum cunctarum copia nunquam deerit, et qui est bonus, facile ingenua pietate se

dram319
Aceommodat, tribuens uicino largiter Mutua pensa suo. dispergit pauperibus, et Largas opes tribuit egenis. Opie Frater, si quaedam offensiuncula facta sit Peruersitate nostra, animo tuo mihi Ignoscito cum caeteris, et te uelim Ad lenitatem des, sceleris remittere Poenam. Id enim est quod uocatur hic ignoscere. Liceat semel peccasse impune, sit satis Precanti medicinae ueri confessio. IO. Deus quidem precantibus e ueniam Peccati dimittit. Quid ego seruem meis Peccata germanis? ignota singulis Errata sint uobis. Ite ad parandum iter. Ego, necesse quae fuerint, nunc porrigam. Ne quid uobis desit, cum iam eritis in uia. SCENA VI. Oenochous. Pharao. Ioseph. In hac scena Oenochous primo, postea rex egreditur, Ioseph uero euocatur. DIi boni, boni quid apporto? PH. Quid est Quod sic gestiat? OE. At ubi inueniam regem meum, Vt expleam nunc maximo eius gaudio Animum? Atque eccum, opportune adest: teipsum uolo. PH. Quid nuncias? OE. Fratres Ioseph prudentiae Excellentes uiri uenere ex patria Chanan. PH. Quid ais? OE. Summae probitatis afferunt Spem maximam, etiamnum antiquae uirtutis, et

dram320
Clarae modestiae, summaeque industriae: Quare dabis operam, ut tam praestantes uiros, Quorum iucundissima uita est, seueraque, Verum seueritas summa coniugitur Cum humanitate, et tum firmis uirtutibus, Tum etiam fortuna (si hoc quid ad rem pertinet) Honoribus afficias, quorum mores pij Apparent, uere, si uideas, deos putes. PH. Heus nunc accerse ad me foras Ioseph cito, Vt mandem ei, quid ego uelim de fratribus. OE. Fiat, Ioseph heus ex iussu regis uoco. IO. Quis me? sed eccum regem. quid uelit sibi Scire cupio, accedo. PH. Ex sermone hominum tuos Fratres recenti, copiam sui tibi Videndi fecisse audij. IO. Sic est pie Rex. PH. Impera tuis fratribus, ut Chanaan hinc Repetant, dicens, Tollite iussu regis patrem Vestrum, et totam cognationem, pergite Ad me, dabo uobis omnia terrae bona Aegypti, ut comedatis medullam nostrae humi. Praecipe etiam, ut tollant ex Aegypto mea ad Subuectionem paruulorum et coniugum, Plaustra. Atque dicito, dimittatis nihil De uestra supellectili. Nam omnes opes Aegypti erunt uestrae. IO. Domine uerbis quibus Agam tibi excellenti gratias uiro, Non reperio. Sed praesenti obseruantia, Et assiduitate memorem officij uolo

dram321
Me tibi probari in posterum. PHA=Quod iussi, age. IO. Fiat. Vos dilectissimi fratres adhuc Moramini, exeatis pariter singuli Ad me foras. En tibi dilectissime mihi, Xenia, pecuniam, et tantundem uestium Mittam mero patri, atque uobis singulis Intus dabo munera quam preciosissima. Nos hinc concedimus, uos me omnes sequimini. SCENA VII. Lacob. Simeon. Ruben. Leui. Iudas. Dan. Nephthalim. Gad. Aser. Isachar. Zabulon. Beniamin. Sicut solent, suum qui amculum diuPost oratio- | nem partis sui | Iacob, cum e- | quis egressi | patrem conue | niunt. Absentem gestiunt redire, singulas Perlustrare uias, per quas hospitem putant Sese excepturos: sicque agendum censui Mihi. Sed quanto diutius, tanto minus Apparent filij. Proh dolor, quam durus et Miser certe status parentum est omnium. Ego quia filij non redierunt mei, Quae cogito? rebus quibus nunc solicitor? Sed hic (nisi me animus fallit) nunc de quibus Agebam, eos ipsos uidi, profecto sunt. Conspectus omnium uestrum est multo mihi (O filij) iocundissimus, estis'ne ij, Qui per fidem iurarunt se breuissime Reuersuros? quae causa desidis morae?

dram322
SIM. Tibi salutem det Deus ter maximus. Tantum tibi feremus gaudij pater, Vt anteuortat omnibus facillime Maeroribus cerdis tui. IA. Quid gaudij? SIM. Deum supremum testor, saluum filium, Et incolumem tuum esse Ioseph. IAC. Lachrymas Profecto tenere non queo prae gaudio. Viuit'ne filius meus, quem bestijs Putaui deuoratum? SI. Sic (pater optime) est. Aegyptij maiores unquam nemini Habere honores, quam fratri. inque amplissimum Ipsum ordinem coaptarunt, ae ipsi ea Vltro petenti nunquam, quae petentibus Multis negarunt, ea tuo obtulere cum Summis honoribus et amore, filio. IA. Quid audio? SI. Quis clarioribus uiris Iucundior? quis ue meliorum partium? IA. Quam laetus ista percipio. RV. In amplissimo Gradu locatus est. Et hoc robore animi, Et indole hac, uirtute, ac continentia est, Vt respuat cunstas uoluptates, ita Cursum ut suae uitae in laude, ac constantia Et dignitate conficiat. Sed qui locus, Aut quae facultas redditur denique pater, Honores atque maiestatem filij, Qui ei exhibentur, enarrandi? Religio, et Pietas in ipso abundat. IA. Impetus animi Atque ardor mentis eius in pueritia

dram323
Ad iustitiam significauerunt: sicuti In herbis fit, quae uirtutis maturitas, Et quantae fruges sint futurae industriae. RV. Adduximus nobiscum ex iussu regis, et Mulos, equos, camelos, et plaustra, omnia, Viaticum, necesse fuerit hic quibus. En xenia quae gnatus laetus mitt tibi. IA. Hem, munera offers quam mihi gratissima. RV. Iter suscipiendum | quoque est nobis pater. IA. Quo'nam dilecti filij? RV. Ad Ioseph tuum Gnatum. Rex etenim ad habitandum terram dedit Nobis fluentem melle et lacte, denique Rerum omnium quas fert, abundantissimam. Quare celerrime matur andum puto, Steriles relinquentes agros, qui postulant Desiderantque cultores, quales modo Praestare nos non possumus. Nitidissimos Campos potius, et agros fructu uberrimos Possideamus, qui largius uictum exhibent. IA. Reuixit spiritus meus, si uera sunt, Quae dixisti modo. RV. Ex diuino oraculo Te accepisse putato. IA. Satis fili mihi, Si adhuc meus uiuit gnatus Ioseph. Eam, Illum uidebo, priusquam moriar. Interim Dum redeant uestri ex campis filij, omnia Parabimus. Plaustris imponemus bona Nostra, et res omnes caeteras, ne quid morae Nobis sit, omnibus reuersis filijs

dram324
E' pascuis, gregibus abactisque pecorum. Ingredior, sequimini. Videre filium Quam primum ex animo gestio. RV. Sequimur pater. EPILOGVS. Exhibita uobis, spectatores candidi, (Nigros enim haud moramur) est non fabula Expers ueri, sed historia, nobis canens Canam fidem, antiquam uirtutem, et conscium Pudorem castitatis, claram quae parat Authoritatem. Quae non spectatoribus Vt risum moueat, actasit proteruius. Sed hic uides exemplar integerrimi Adolescentis, quem cum fallax occasio, Et quotidiana tentatio circumdarent, Inquit, Mihi omnia tradidit dominus meus, Praeter te, quae uxor eius es: contra Deum Vt faciam, procul absit. Vides hic, quam Dei Pro uerbo concepto seruarit intergram Hic castitatem? Non te saeua terreant Pericla, quod Ioseph primo diuenditus, Posthac coniectus siet in caecum carcerem Propter temerariam adulteram. Nos talibus In difficultatibus oportet inscios Esse Dei consilij, ut uitae nostrae breuis Ductus fide in sola sit constitutus. Et Quando omnia aduersa adparent, tunc optima Quaecunque sunt uicina. Quis'nam tam sagax

dram325
Esse potuit, qui crederet ei Aegyptios Genua paratos flectere, qui ceusordidus Adulter, in tetrum conijcitur carcerem? Sic contra, qui uoluptatem sectaniur, ex Insperato in mortem subito auaram incidunt. Constans fides haec cernit, et complectitur, Quae nunquam confundit: sed potius erigit Infirmos, consolatur peccati reos. Quare orat hic grex noster, ut re mystica, Pro corrigendis moribus fruamini: Vestigiaque Ioseph sectemini probe. Tum nobis, hic quicquam si commodauimus, Actusque noster placuerit, plausum date. IOSEPHI FINIS.

dram326
ORNATIS SIMO, NO. bilique uiro et Domino, Georgio Fuggero, Domino in Kirchberg, et Vueissenhorn, etc. Domino suo obser. uandissimo Hieronymus Zieglerus Rotenburgensis S. D. Gaudent carminibus T heseadum chori, Et cantare melos instituit prius Orpheus, Eurydicen quam repetit suam: Rebus quo melius consulerem meis, Georgite pariter Musa petit mea, In quo dona boni cernimus omnia. Virtus commeruit sic, pietas tua, Solers ingenium, carminibus potens. Felix ut superes secula Nestoris, Votis, ominibusque et precibus rogo: Gratus nobilibus, diuitibus simul, Gratus pauperibus, spes pia Musulis, E' quarum gremio doctior aduenis. Res est magna qudem, raraque seculo, Vno tot bona sub corpore claudier. Sic uisum superis: quemque uetant mori Dignum laude uirum carmina, nec satis Ornabunt mea, uis non mihi talium. Mentis respicies munera, non rei. Inte tanta etiam spes manet omnium Nostrum. quicquid erit, consulis optime. Vani nil dedimus. prosequimur Dei

dram327
Summi facta, uetus Biblia quae docet. Illic numen adest, teste quid est opus? Nullis polluitur lectio uepribus, Kissus, atheus, et nil ualet, impius, In quofacta Dei fortia scribimus, Regis qui tumidas contuderit minas, Constantique manu per mare duxerit Horrendum populos, quo uoluit Deus. Bellum qui domuit nutibus hostium, Eius queritur hic gloria maxime: Recle qui superos, et regit inferos. Gratus ludus erit sacra petentibus Exdesiderio, mentibus intimis. Te postquam uideant quod moueat modo Verborum pietas, historiae fides, Viuentis pariter laus, honor, et decus, Et rerum grauitas perpetuo mantens. Illic nulla noto, nulla fauonio, Surgent inuidiae tempora, nec loca, Sed mens aequa, nec unquam reuocabilis, Ex patrocinio non tacito tuo. Nunc Georgi foueas, quae dedimus tibi. Hoc uinces animo: quic quid habent Deae, Ornabunt capitis tempora floribus, Regum muneribus excipient quidem: Nam parcent animae fata superstiti.

dram328
IN NOMOTHESIAM, Leonardi Gebhart Burgrauij Augu- stani Hexastichon. Hoc ita sunt magnae, paruo sub carmine, leges, Maiores nunquam legeris orbe uago. Omnia sunt praecepta Dei uerissima nostri, Quae seruanda suo iusserit ore pijs. Decretum est etenim, semel omnia discere rapt im: Huc ades, huc propera, perlege, nosce potes. PERSONAE DRAMATIS. Deus Raphael, et Ga- Moises Aaron briel, angeli Iosue Hur Caleph Iudas Simon Maria Iuditha Ietro Sephora Demus praeco Populus Isra- Phylax explo- Amalechitae. el rator

dram329
NOMOTHESIA. DRAMA TRAGICO. comicum, argumento ex secundo libro Moisi sumpto, authore Hie- ronymo Zieglero Ro- tenburgensi. PROLOGVS. MAgna est Dei nostri, ac inaestimabilis Benignitas, et misericordiae suae Quis numerus est? cui sedes caeli machina, Pedum scabellum terra quic quid continet. Exempla si tibi putabis defore, Ea Exodus dabit sub omni copia. Quot signa fecit ante per Moisi manus, Quam frangeretur regis impetus mali? Vt se Deum Israel potentenm ostenderet. Quid est maris transgressu uel praeclarius? Cum fata aquarum concitabat unico Nutu, rogantia ultro quo secederent. Quid fonte de radicibus ducto petrae, Mirabilius? aut pane caeli sanctius? Quo pauit Israel diu populum suum, Feliciori semper ducens tramitc. Durae licet ceruicis gens, et pessima, Vicit tamen diuina eos benignitas.

dram330
Quare tibi manent honores debiti, Illi Deo inquam, qui nouit miserescere Peccantibus, qui subuenit iacentibus, Et erigit lapsos, timidis dat gratiam. Cuius rei Nomothesia exemplo erit, Sacris libris eruta, decemque continens Praecepta, scripta de manu Dei optimi. Haec sunt bonis spes maxima: attamen malis, Ni corrigant uitam, poena, et grauissimus Terror futuri seculi: quo iustior Viuentium Deus suis dat praemia. Quare pater delicta nostra subleua, Idem creator omnium nos adiuua. Idem altor adsis dexter, et precantium Eo die benignus exaudi preces. Vestrum silentium spectamus optimi, Vt quid uelimus possitis cognoscere. Rem fecimus nouam, qua uix antiquior Lectoribus fuerit: tamen spero Dei Gratissimam spectatori pro gloria. Facite bonus animus labores comprobet Actoris, ut meliora post industria Eius det omnibus pijs animo pio. PERIOCHA. N ouum ducem postquam sequutus Israel, Omnis populus ad solitudinem, rubro Mari relicto peruenit, pressus siti Ob fontium defectum, murmurat. Ex petrae

dram331
Tactu, satis Moises bonae prosert aquae. Hinc liberat periculo famis graui, Et hostium uim frangit Amelech Deus. Sacras decem legum tabulas scriptas dedit Idolatras Mosies neci dat: caeteros Abducit, officio functus ducis optimi. ACTVS PRIMI, SCENA I. Moises. Aaron. Populus Israel. Maria. NOs esse gratos filij Israel decet, Nostro Deo soli, ac uni autocratori. Nam quod maris procellis uiret ho stium Prostrauit, inque nihilum cunctos reddidit, Facile est Deo. Quid mir amur miraculum? Quin potius unius celebre beneficium, Prae caeteris multis quidem laudabile Extollite pueri, uiri, cum feminis: Canamus illi carmen eucharisticon, Cognoscat omnis populi gratitudinem Huius, per omnes latos terrae terminos. AAR. Carmen Deo cultus uenit gratissimus, Non quod per hocplacetur optimus suis, Sed ut uaego orbi nomen eius cognitum Reddatur e psalmis, sacrisque canticis: Miraculorum eius meminisse, sibi placet.

dram332
POP. Fiat, bonisque mentibus praecinite uos. MOISES et AARON simul. Qui gloriosus est, magnus per omnia, Equum cum equite deiecit in Rubrum mare: En fortitudo, et laus mea Dominus Deus, Qui factus est mihi in salutem maximam. Hic est Deus, quem glorificet anima mea. Deus patris quidem mei, exaltabo eum. Dominus quasi pugnator omnipotens, manu Eortissima uicitque exercitum hostium. Benedictum erit per infinita secula Hoc nomen eius, nomen ter sanctissimum. Pharaonis Aegypti regis currus cito Proiecit in mare. profundissimo uado Haerent, et eius heroes ac principes Periere submersi inque uolubilibus aquis. Hostes abyssi operuerunt rubri maris, Instarque plumbi fundi terminos tenent. In dextra Domine tua posuisti eos, Fregisti eorum uim, aduersarios male Tractasti, in omni spiritu frangis. Quis est Similis tui? manum extendisti fortiter Eos super, donecuoraret eos solum. Sed tu fuisti dux Deus populi tui, In misericordia tua portasti eum, In fortitudine nos, tuosque protegis: Dominus in aeternum regnabit, et amplius. Ingressus est Pharaon suis cum curribus,

dram333
Equites sequuti sunt eum uelociter, Pedites, cohors armaturae leuissimae: Sed mox reduxit super eos Dominus aquas Vagas, quibus sunt obruti profunditus. At nos profecti sumus, omnesque liberi, Nullo metu, certo gradu, sicco pede, Periculo procul in uado tutissimo. Laudabilis Deus, sacros super choros, Caeli beati: laudate illum omnes uiri, Pueri, senes, puellulae, cum feminis. Cantate, laudem gloriae dicite suae. Sanctus Deus per seculorum secula. POP. IS. Amen. MO. Vide Aaron, soror uenit tuae Cum cymbalis cantans praecedit feminas. MAR. Cantemus o mulieres maximo Deo, Qu! gloriosc hostes deiecit in mare, Equum, suumque ascensorem quam turpiter: Qu! nos sequuit sunt, deleuit funditus. MO. O Israelitae. ex marirubro sumus Nunc liberati, uiuentis Dei manu, Et omnibus defuncti fratres modo malis, Nullus relictus commorandi hic est locus. Quare senes, pueri, et mulieres surgite, Me sequimini ustrum ducem, datum a Deo.Praecedit nu- | Moifes popu | Ium Israel, ad | alium usque | Iocum {pro}scenii. | ac inde sic al- | loquitur eos. SCENA II. Moises. Aaron. Populus Israel. Deus. Simon. Nolite deijci charissimi mihi

dram334
Animo, quod huc spacio dierum uenimus Trium, uiaeque nescij per aspera, Labore non paruo: quin consolamini Vos mutuo, lassi sumus, peractum iter. Rebusque nunc secundis uos seruabitis: In rebus optima spe tristibus est opus. Hic castra ponemus, fouete corpora Potu, cibo, requie, et si quid'nam aliud erit. Qui liberauit de manu hostium, potest In hac necessitate etiam saluare nos. Nec est mihi dubium, faciet omni die, Praesertim in illa dura solitudine. AAR. Et cogitate, fratres natos esse nos, Nostri laboris unquam paeniteat nihil, Dabit Deus meliora, meminisse haec iuuat. P. IS. Quid uos (malum) quid dicitis uanissmi? En tres dies perambulauimus mora Nulla, nec est finis laboris improbi. Quod maximum est, aqua dulci caremus hic: Sitique cogimur perire protinus. Quid est? aqua haec absynthio est amarior, Porro ad bibendum idonea quidem nemini. Et de salute nostra actum esse suspicor. MO. Quae uestra mentis haec frequens mutatio est, Animique dubij sedula inconstantia? Alia est priori oratio haec sententiae Contraria nimis: quae uestra haec sunt murmura? Patientia est opus, sub his molestijs.

dram335
Aaron et ego necessitatibus probe Vestris mora sine ulla prouidebimus. Animo bono sitis modo, putabitis Ne, is qui salutis author, nosque liberat Ex regis Aegypti manu, nunc dormiat? Oblitus omnium'ue nostrum sit? minus Nihil. uidete si uos per rubrum mare, Saluosque duxerit, sine dubio sitim Sedabit optimo quidem potu, et cito. Probat Deus patientiam uestram, fidem Lustrat: quid animi habetis, poscit noscere. Quare melius oportet optimi mei Sperare. nam Dominus aquam ex petra potest Dulcissimam, atque in copia producere. Faciet quidem. Verumtamen spei nihil In uiribus uestris erit. igitur in Deo Solo erigite spem: languores hic subleuat. Vah quam leui momento frangitur fides, Et pectoris nunc de imo prorsus tollitur, Qui tot Dei miracula oculis cernere Potuistis in terra Aegypti. Quid in mari Fecit Deus, nunquid memineritis animo Grato? nec id plures ante annos, proximis Quidem diebus. Ita'ne despondebitis Animum, ob aquae paruam dulcis penuriam? Donec redeo, uos paululum expectabitis. Ite potius domesticas curare res. Mox hic ero, uolente maximo duce

dram336
Meo Deo, in quo spes mihi omnis ponitur. PO. IS. Eas modo, nos interim expectabimus. At si feselleris, faba in te cuditur: Poenas dabis, dignasque tanto principe. Et insuper quod unus intricaueris, Tibi exedendum erit, nos in uado ibimus. MO. Deus meus, mihi in his afflictionibus Succurre. iudica populum, qui murmurat, Nec sustinet donec tu ipse uenias Deus. Demitte nobis auxilium ex alto tuum. Quid facimus, ut reddamur omnes liberi? Araron et ego serui tui: defende nos Ab hac, mali populi, molesta iniuria: Haec est Deus gens ceruicis durissimae. Igitur bonum quod est, in me dium consule. DE. Lignum quod hic coram iacet te, sumito, Et id in aquas profundius transmittito, Potabiles tibi statimque faciet aquas. MO. Nunquam fefellit me Deus, tentantum erit. Profecto dulcis omnis est facta haec aqua. Haurite singuli, bibite cuncti uiri, Salubris et dulcis facta est uobis aqua. Haec non ego, sed qui caelos regnat super, In gratiam uestram facit quidem omnia. Quid amplius deest? quid porro quaeritis? Non haec futura uobis esse diximus? Nunc uos itineri crastino praecingite, Sitis parati, cras enim discedimus.

dram337
Mox ego adero. SI. Quando uoles tecum ibimus. SCENA III. Moises. Deus. Tibi Deus soli debetur gratia, Qui liberasti populum, ne graui siti Periret, et me conseruasti fortiter. Nam mortis heu circundederant pericula, Nisi dedisses fontibus dulces a quas: Me sustulissent funditus, turpi nece. DE. Moises. MO. Domine. DE. Vocem quando meam audies, Aut feceris quod sit bonum, rectumque me Coram, meisque mandatis obtemperas, Custodiesque praeceptum meum sacrum, Cunctum quem in Aegypto languorem tibi dedi, Non amplius super te inducam, quin eum Mox auferam: sanator ego Deus iuus, Populique medicina tui ero certissima. MO. En alloquar populum Israel. nam ego nihil Tibi denego, obsequar tuis domine Deus Tam legibus, quam mandatis, omni die. O Israel, uocem Dei tui fero. Quem si audierimus, atque eius seruabimus Praecepta, languores sanabit omnium. Quid sit futurum praesentes attendite: Leges dabit certas, suaque gloria Dignas, et in salutem reipublicae Nostrae salubres, quo quis recte possiet Vitam hanc agere suam, multo cum commodo.

dram338
Dabit magistratum in terra loco suo, Qui sit boni exempli rectlique formula. Huc usque in Acgypto serui omnes uiximus, Nec legibus sacratis unquam subditi. Ast haec dies alios mores expostulat, Aliamque uitam adfert, relicta pristina. Nostram probare cupit obedientiam Deus, iugum an possimus imponipati Nobis, et illius praeceptis obsequi. Quare quod ipse dixerit, siet ratum. Rempublicam geret sub iusto tramite: Modo uoluntati audientes fuerimus. Nec ipse statuet, quod foret ferri graue, Nec quod siet aliquando intolerabile. Sic cogitandum erit, sine regimine nihil Durare posse saluum, uel persistere Vnum diem: quod ipse nouit sanctior, Prospexit omnibus sua prudentia. Qui deprimit superbos, erigens tamen Humiles, suosque nunquam iustus deserens. Audite me, non amplius manebimus In hoc loco, quin discedemus crastinae Sub luce prima, quare cuncti surgite, Sitis parati, facille: recta enim uia ad Helim, gradu ducam quidem certissimo Vos: dux ego uobis datus, me sequimini. Hic mons aquas dulces, purissimas quoque In copia sua dabit: nam sunt ibi

dram339
Numero duodecim fontes potus optimi, Ibi fouebimus animalia rectius, Et nostra restituemus corda uiribus Suis, cibo, cunctisque terrae fructibus Omnis generis. et proxime locabimus Tentoria quidem castra, cumque exercitu, Ne forte quid desit, necessum quando erit. Discedite domum nunc, sol cedens duplicat Vmbras, et hic iam nunc aduesperascere Coepit, gelida phaebe cupit splendescere. ACTVS SECVNDI, SCENA I. Iudas. Simon. Populus Israel. Aaron. Moises. SVrgamus, occidamus impios duces: Me sequimini uiri, senes cum feminis. Hi sunt inopiae caussa tantae maxima. Cur huc loci deduxerunt? o pessimi Quidem duces, latrones, fures improbi. Quid? num feremus amplius tales uiros? SI. Cur obsequuti consilijs prauissimis, Suis suasionibusque pessimis? Ex copia multorum fructuum bona Deducerent, in huncque desertum locum, In solitudinem tantam? quis omnium Diutius feret? Mox irruimus in eos. Animam seni primum extinguemus perdite, Quo tam impuratum poterimus nostro modo

dram340
Vlciscier. ne nos illudat saepius. Tumque alterum capite in terram uolo statuere, Cerebro uiam quo dispergat passim suo. Placet capere, ruere, rapere, prosternere, Exempla caeteris sient. Quin sequimini: Satis mihi supplicij erit: quos si modo Vlciscar, ex illisque poenas sumpsero. POP. IS. Perimus ah fame, miserique omnes, fame Perimus, heu perimus protinus quidem. AAR. Hem quae sit in castris, uide, seditio ibi. Clamant, quid hoc sibi uult nescio, uide jAnimo malo huc uersus nos adfectant uiam. Et uereor ut turba haec placari possiet, Nisi Deus prospiciat, prorsus actum erit: Vno impetu ueniunt. Quod subitum hoc est malum? MO. O Israel quid hoc, quaeso? infandos procul Auerte sensus, pectoris sani parum, Magni tamen. compesce dementem impetum. Quid hoc? Gigantes arma pestifera mouent, Vos non decet. Turba hac gladijs'ue quid est opus? Et quaeso, quo uos caecus inuergit furor? Euersa manibus saxa uestris concidant. Quodres erit, praesentes animo dicite. IV. Quo nos duces tandem caeci deducitis? Quanto melius in Aegypto essemus quidem Demortui, per sacratas Dei manus: Quando sedebamus splendentibus focis, Ad carnium ollas saturi, plena copia,

dram341
Cura soluti. uiuentes quam splendide. Cur hur uolebas in desertum ducere, Nisi ut simul deleres multitudinem Omnem, uiros cum feminis et loberis? Antea siti enecasti longo tempore, Rursus fame excrucias. Quid fiat denique Nescimus: an uobis ita tendem idonei Videmur adco, quos cupitis illudere, Freti quibus sumus ducibus? o pessimi. Irruimus in hos, mox sequimini fortes uiri. MO. Heus Israel popule Die, quid illud est? Sic agitis, o uiri, nobiscum? attendite. SI. Nihil agis, induxisti huc nox omnes, uide, Illae arbores fructum bonum nunquam ferunt. Quis est cibus? quid autem edemus? nil erit: Vos estis in caussa, triginta nunc dies Perambulauimus labore maximo: Et quae fuerunt, consumpta esse cernimus. Reliquum nihil habemus, fame pereundum erit. Lapidabimus te mox, hominum nequissime. AAR. Nolite, nolite uiri illud tantum mali Facer: breuibus audite quid frater uelit. Cum dixerit, facite, quod optime placet: Frater meus Moises his rebus consulet. MO. Obliuionis atque ingratitudinis Quis nam modus futurus est? itane decet Beneficiorum obliuione uos capi? Vestri misertus sum, nostra refert nihil.

dram342
Duces tamen uestri sumus, quodque optimum Fuerit, oportet consulere nos sedulo. Si quid mali euenit, nostris pro uiribus Auertere a uobis, bonumque accersere Decetirogo patientiam, silentium Volo, quod omnibus uobis uertet bene: Nam corrigemus quod sinistre euenerit. Nunc quid hodie uobis desit pernouimus: Sperate melius, quia uiuit Dominus Deus. Hic liberabit ex malis praesentibus. Et quod per illum differtur, non protinus Aufertur, hac probantur regula boni. Patientiam uestram, atque tolerantiam, Alio modo potuit nunquam cognoscere. Quod si boni obliti fueritis pristini, Praesentis ob mali tam parui incommo da, Quid ipse sperabit de uobis postea? Exoritur aliquid maius, de malo, bonum: Nondum ruentis Israel fatum uenit. Nullas reperiet, ut uelit, clades Deus. Quem si uelitis pessimi contemnere, Quod non statim ex uoto aderit, est iniuria. Eucusque nil mentitus est uobis per hunc Aegyptiorum uim effugistis fortiter. Oppressit hostes uestros non una uice. Sanguineus alijs fluuius, est potabilis Factus, salutiferusque uobis singulis, Ex illius mera et diuina gratia,

dram343
Nullisque meritis uestris, pertinaciter Non uulitis opera eius modo cognoscere. Postquam arma non erant, in copia dedit: Abegit hostes pro uobus, sua manu Pugnans, ut omnes saluos redderet pius. Nunc uult probare uestram in hoc patientiam. Sperate melius, prouidebit optime. IV. Miserrimum est sperare, cum speres nihil. MO. Hem sustinete, non abest procul Deus, Qui scire uult, num ferre fortiter animo Possitis aduersa, an seruire requiritis. Quid maesta multum turba laceratis comas? Miseraque tunditis quid. uestra pectora? Vel quid genas effuso uestras plurimum Fletu rigatis? leuia perpessi sumus. Ego nihil solicitus pro uita mea, Vestri doleo caussa, ne per lapides graues, Quos hic manu fertis contra me perciti, Poenas daturi sitis aliquando Deo: Quem rebus his damnare iudicamini. Conuertimini ad (obsercor uos) paenitentiam, Scelere relicto tanto: or abitis Deum, Et ipse uobis haec remittet crimina, Saluosque reddet unus omni tempore, In quo salus posita est uestra, et redemptio. SI. Gratissimus certe aspectus Moisis ducis, Et sermo suauis illius. Quisnam potest Illi repugnare? obsequemur paululum,

dram344
Redibit, ut opinor, promissionibus Plenus Dei: quem solus omnium audiet. MO. Videte, ego reuertar ad uos proxime. Nunc carstinum expectabitis tantum diem: Melius habebitis, soli mihi credite. SCENA II. Deus. Moises. Aaron. Populus Israel. Iudas. AVdi fidelis serue Moises, quid tibi Velim. Ecce ego pluam de caelo panibus, Omnis populus egrediatur post colligens, Quae sufficere possunt ad sedandam famem. Tentabo eum, probabo nunquid ambulet In lege maximi Dei sui sacra. Verum die sexto dic ut duplum inferant, Nam septimus sanctus mihi uocabitur: In quo nihil facient operis. Haec dicito Populo meo, melius erit sine dubio. MO. Audite me seniores paucis Israel, Domini salus apparuit, is uobis dabit In saturitate panes, colligite modo. Scitisne quod uos ex Aegypto duxerit Vespere, uidebitis mane eius gloriam, Domini Dei nostri. Nos uero quid sumus, Quia mussitastis contra nos? Domino Deo Iniuria haec facta est, non nobis, credite. Qui enim rresistit obstinate principi, Domino resistit, is potest retribuere.

dram345
Et nunc Deus cognouit uestra murmura, Sanabit omnes languores sub tempore Breui, modo ibitis domu, cras surgite. Et quid Deus possit, gratis uidebitis. AAR. En uesper est, in castra eundum nunc erit. Cras mecum enim ibitis sub aurora rubra, Et nunc magis magisque concussi labant Conuexa caeli, spissior densis coit Caligo tenebris, noxque se in noctem abdidit. Omnis dies fugit uos. o fratres precor Hac unica expectate nocte, quod parum est. POP. IS. per Somonem. Et si iubes, uolentes expectabimus. Si quid datur praeter spem nostram in crastinum, Festum diem celebremus consensu pari: Augere nox istaec uoluptatem potest. Eamus ergo, spectantes quid nox ferat. SCENA III. Raphael, Gabriel, angeli duo. Moises. Populus Israel. Simon. Aaron. HVc spargimus rorem felici nomine Dei, cibus fiet populo durissimae Ceruicis, omnes terminos terrae expleat, Per quam populus iste ambulat. posthac sibi Hinc colligant, quantum uolent, erit satis. Hic panis in saturitatem est illis datus. GA. Quod si uolent ingrati pro beneficio

dram346
Tanto esse, dignos quouis dicerem malo. Nam sufficit semper, nunquam corrumpitur Caeli hic cibus, qui de supernis decidit. Nos ibimus cum surgent, mane colligent Quantum placet cunctis, satis relinquitur. MO. Exeo. Manhu, quid hoc erit? gustabimus. Cibus sacer de caelo uobis missus est. O Israel, salus tui Domini Dei Descendit, atque ros conuersus in cibum est. POP. IS. Manhu Manhu? mir abilia Dei. Manhu? SI. Gustobimus, quam sanctus hic erit cibus, Suauissimus, quouisque melle dulcior. AAR. Nunc colligite uiri, quod unicuique erit In hunc diem satis, deinde singulis Diebus unum modium, nec quicquam amplius. Nihil reseruetur etiam superfluum, Quod uel diebus commedatur proximis: Nam quicquid est, a uermibus corrumpitur, Amarus etiam redditur uescentibus. MO. Vide Israel, tibi Deus quid fecerit, Hoc te cibo pascet dies per plurimos, Nihilque uobis deerit. Nam hic panis est Quem tibi dedit de caelo uescier sacro. Et hic erit semo Domini ad populum suum: Sibi quisque colligat Gomor, perque capita Singula, nec amplius. nam qui plus colligit, Non interim plus habet: aut qui sumit minus, Nec is minus reperit, et omnibus satis

dram347
Erit, sub hac mensura quouis tempore, Quicquid requiritur alimenti singulis: Nec in futurum mane quid seruabitis. Scitis quid hesterno Deus sub uespere, Et praeter omnem spem, atque uota fecerit? Venti dabant coctas coturnices uagi, Nunc mittit e caelo panem per copiam Magnam, sine ullo termino. sex collige Dies sequentes, obseruabis septimum: Namque est sacer Deo, nihilque operaberis In eo, nec inuenies panes ullos, domi Intraque castra temet ipsum contine, Omnisque turba sabbatizet septimum Diem, quod ipse commedas ex proximo est. Tu sume uas Aaron, Manhuque compleas, Quantum potest Gomor capere, reponito Coram Deo, in generationes Israel: Sicut mihi Dominus quidem praeceperit. AAr. Ponam reseruandum, subque tabernaculo. MO. Verum ne sit mora illius rei, uide. Nam cras procul discedimus, tempus uocat In Raphidim, quo castra ponemus loco: Satis diu hic fuimus, et longo tempore. SCENA IIII. Maria3 Iuditha. MEa tu soror, Iuditha, quid fit obsecro? Quis est laborum tandem finis omnium? Vn um malum ex alio malo deducitur.

dram348
Quae solitudo haec est? praeter panem nihil Habemus, aqua nos omnes rursum deficit. Pereundum erit sane, nisi quid aliud uelit Deus: Sitim quis tantam ferret amplius? Nisi Deus dignetur auxilium dare. IV. Ita est Maria, timeo peius omni die. Haec siccitas nihil boni prorsus feret, Pessundabit animos fortes uiuentium. Decreta mors, et quaeritur fati genus Per castra: sanitatis est spes paruula. Prohibere nulla ratio periturum potest, Vbi quis mori constituit, et debet mori. MA. Moderare alumna mentis effrenae impetus Animo coerce, dignam ob hoc uita reor, Quod esse temet addictam neci putas. Et si pati hoc malum coacti cernimus, Nunc cogita perpetuum nil durum fore. Omnis fsecundis rebus exultat nimis, Fluitque luxu, semper insolita appetens: At quando uis aduersae surgit turbinis, Despondet animum, quasi non uiueret Deus, Nec quid faciat sedens sancto solio pijs Dijudicant, cernunt tantum praesentia: Quid sit futurumque optimum nemo uidet. IV. Spes nulla, tantum posse leniri malum Quis nam putat? fontes aquis carent suis, Torretur aestu tacita mens animalium. Vt interim taceam uiros cum feminis,

dram349
Artus premitque intolerabilis sitis, Nemo est uirorum qui diu hos casus graues Ferat, soluto labitur moriens gradu Fortissimus quisque omnium, somni immemor, Nec se quieti reddit, et si maxime Cupit, potest: quin semper impatiens sitis, Quaerit quod ipse bibat ex imis fontibus. Mutatur habitus, nulla iam cereris subit Cura, aut salutis, quaerit omnis tantum aquam. An non misera res est? quid autumas boni Futurum? ego sperabo nunc prorsus nihil. EAR. Domini Dei scuio potestas maxima est. Hic subuenti medijs, procul dubio, malis. Vigilare nostrum nihil erit sine Domino: A quo salutem plurimam expectabimus. Quin ibimus mea tu domum: res postulant Domesticae. Quid hoc? timeo nobis ne quid Absentibus nostrae turbatum sit domi. SCENA. V. Populus Israel. Iudas. Simon. Moises. Deus. HEu principes tribuum, quid haec grauis sitis Mali ferat nescimus: hoc constat tamen, Perire nos, nobis aquam uiri date, Bibamus, et sitim extinguamus maximam. IV. Aquam nisi dederis Moises, male audies. SI. Et quam diu feremus impios duces? MO. Proh sancta pictas, proh gubernator poli,

dram350
Et qui super terram tenes regnum Deus, Vnde ista uenit generis infandi lues? Est prorsus iste gentis armigerae furor Innatus: redit ad autores prauum genus, Stirpemque primam degener sanguis refert. Vbi uultus est prior, atque maiestas uiri Decens, scelere tanto placuit ordirier? Iam iam superno numini grates ago, Testorque caeli magna sacri sidera, Me non dedisse caussam tanti criminis. O uita fallax, abditos sensus geris, Animisque pulchram turbidis faciem induis. Factum nefandum, quae haec animi mutatio? Est'ne Deus aliquis in uobis? aut nullus est? Quid sic (pudor) iurgamini contra duces Vestros, Deum sanctum nimis tentabitis. SI. Sitimus, et perimus insuper siti, Aquae penuriam quis uestrum soluerit? Cur'ue maceras Moises, si saluos reddere Cupis tuos? Cur eduxisti pessime Ex optima Aegypti terra? quid rogitas? Si modo potes, mox uniuersos suffoca. Tua esset illa gloria, ac summum decus. Duc ubi ferae sint, ubi fretum, ubi praeceps locus, Si dux es, illuc ire morituris placet3 MO. Hem sustinete paululum, dum dixero. SI. Quid perdis ultra uerba? cur haec pectora Molltre tentas precibus? hoc animo sedet,

dram351
Effundere potius luctantem animam diu Cum morte, tenebrasque petere, atque Tartaro Condi iuuat, quam tantam ferre longius Sitim. Libet, quod tandem oportet postea, Furi: quis unquam prohibere hoc quaeso potest? MO. Si dixero, quid tum placet, faciundum erit. IV. Quid ista tandem uerba proficient tua? Iuuat mori, te modo neci dabimus prius. MO. Pauca audienda tantum, magnanimi, precor. Non te ut reducam ueteris ad specimen domus O Israel peto, sed in terram optimam. Et hoc decebat, roboris tanti uiros Non esse sub dolore, nec uictos malis. Meliora pollicero, dabit finem Deus. Hic sustinete paululum, uiri optimi. Reuertar proxime, feram quod est bonum Vobis, boni cuius uos nunquam paenitet. IV. et PO. IS. Quo uelit eat, nisi statim dederit aquam, Malum feret. Qui simus, ipse uiderit. MO. Domine Deus, populo quid huic faciam? rogo Dicas. adhuc est paululum, ac me interficit. Lapidabit, irruens ira nimis fremit Contra tuum seruum, Domine Deus adiuua. Quemadmodum panem dedisti proxime, Sic praebeas potum suum sitientibus: Et liberes siti, quando uolunt ita. Quod si negas, cibi peribit gratia Suauissimi, caussam sibi dari mali

dram352
Omnis putabunt, peccandi promptissimi. DE. Ergo tibi quid sit agendum, paucis nota. Tecum senes, qui sunt in populo, sumito: Praeibis illos, Israel se quiente te. Fustem manu tolles tua, quo nam antea Percusseras fluuium, animo fortissimo, et Vi percute petram: ego super montemque Oreb Stans, te iuuabo meo sacrato numine: Exibit auqa statim cum multitudine. Vnde bibat omnis populus, et largissime. Hoc fac, et ipse uiues, et populus tuus. MO. Faciam Deus quaecunque iusseris omnia. Audite seniores uiri, atque sequimini. Promisit ex petra Deus uobis aquam: Si fuste tantum praesenti percussero, Manabit. Ecce magnus exit riuulus Aquae, bibite quantum quisque omnium uolet, Non deficit. Quid ampltus cupitis uiri? Nonne satis facit omnibus, qui de petra, Ex uirgulae tactu, tantum dederit aquae? SI. Miramur hoc repente tantum commodum. Haec est aquae dulcissimus fons. Gratia Sit tibi Deus noster, et unus ter maximus. Nihil amplius conquerimur: beneficij satis In nos tulit, quiregnabit per secula. IV. Quantum boni confert Moisi nostro duci: Vir est Dei, atque nos populus eius sumus. MO. Memento quantum in te boni transfuderit

dram353
Deus, nec ingratus sies in posterum. Vide, tibi praesentem habebis perpetim, Si te modo memorem esse beneficij uidet, Quod si satis bibistis omnes, ibimus Quo nos dies uocat, et hoc tempus postulat. ACTVS TERTII, SCENA I. Phylax explorator. Moises. Aaron. Iosue. Hur. Huc Amalech totus misit me exercitus, Quid Israel faciat, cognoscam certior. Bellum mouebunt contra perciti nimis, Neci dabunt (peregrinus est populus) eos, Suisque profligabunt finibus procul. MO. Adeste fratres; quid sibi nam uult homo Is quem noua forma, sub istis uestibus Video? habitus alienum esse indicat uirum: Quid fiat hic, uidendum prorsus, aduenit. AAR. Quantum licet coniectura capere mea, Nihil boni futurum ab illo suspicor. IO. Quare rogabimus quid habeat rei. Vel quo uelit, cur hic, examinabimus, Qui sit, quis huc uel miserit. Quod si negat Verum loqui, capiendus est: sub uinculis Narrabit omnem rem. uos illic interim, Hur, et tibi coniunctus Vrion, simul Post hostis illius tergum latebitis

dram354
Aliquantulum ex insidijs, ut quando opus erit Adsitis ex improuiso tamen mihi: Nam ego uolo succenturiatos esse uos, Cum deficio, ne frustraa nos lacesserit. Heus quis quis es, quid hic rei, dic mihi, tibi? PHY. Mihin'? tibine dicerem? Scias, nihil. IO. Nil sic ages, aut dices, aut male habueris. Quem quaeris, hic? aut quis misit mastigia? Dicturus es, uel non etiam: meus igitur es Captiuus, huc reddas fidem certissimam. Adeste uos socij, rerumque conscij: Habemus hominem captiuum, deducite. PHY. Heu quid agitis, parcite mihi miserrimo. IO. Huc huc eas, et quid'nam ueneris edoce. PHY. Si uixero, dicam. uiri miseremini Mei. date ueniam uitae: si quid dixero Falso, occidite. IO. Saluus eris, ubi uera loqueris. Heus frater, heus Moises, habemus en uirum, Vt abritramur, exploratorem hostium. Ex hoc licebit quid fit hic cognoscere, Quid porro agendum, quid ue fugiendum siet. MO. Hem dic aperte, quid uel cur huc ueneris, Timore nullo, incolumi uita dixeris, PHY. Huc Amalechitae primum misere me, Quid hic agatur explorem studiosius. Nam exercitum collectum, tum fortissimum Habent in armis, aduersus uos. Israel Circundabunt in crastinum, forti manu

dram355
Haec castra primum oppugnabunt, et postea Omnes dabunt internecionibus, ne quis Vestrum supersit omnium. MO. Quid amplius? PH. Sunt congregati omnes inhabitantes Gaboth, Petramque, coniturati quinque regibus Veniunt ducibus: hi pugnatores gentium Sunt maximi, simul cum re fortissimi. AAR. Si ita est, ut hic dicit, res non feret moram. MO. Abducite hunc intro uiri, atque uinculis Custo diatur cautius. Tu Iosue Paucis adesdum, te uolo, res postulat. IO. Quid est quod ars mea efficere possit tibi? Mandare, non rogare seruos, est tuum. MO. Nunc maxime tua fide est nobis opus, Virtutibusque bellicis quidem. Instat grauissimum bellum, populi impij, Quantum modo intelleximus: quare tibi Hinc optimos bellatores fortis animi Selige uiros, qui fortiter norunt manus Conserere, pugna contra hostes,nos libera. Quin ipse populus arma comitatus tua Tibi militabit. uade, et id bellum gere, In quo patres matresque pugnanti tibi Fauere possint, frange mox belli mala. Ego comitibus his duobus protinus Hunc proximum afcendam montem, orabo Deum, Victoriam dabit sua praesentia. Licet nec armis ad bellum ornati sumus,

dram356
Nec rebus alijs: attamen semper pijs In spe Dei, auxilioque constant omnia. Vincemus in Deo facile, qui noster est Protector: et quis omnium contra potest Facere? Duce hoc super abimus sine dubio. Habemus illum, qui manu fortissima, Ex hostium ui liberauit saepius. Et cogitate quod solus succurrerit ln plurima fame, sitique maxima, Cur non adesset, e periculo graui Nos liberaret, hostium frageret Vim, quem penes stabit potestas omnium? Adeste tribuum principes, audite quid Velim: parantur bella nobis maxima, Defendere patres nostros et matres decet Cum liberis. pugnate fortiter uiri. Inuictus acie, gentium domitor, Deus, Quot interemit nobiles, iuuenes, senes, Sparsos mari rubro, scelere pressos suo? Sic ille gentium feros harum impetus Domabit unus. Quicquid est, fratres, precor, Haec cogitate. Martis incertae uices. Licebit omne tecum orbis uagi robur trahas, Licet arma longe miles, ac late explicet, Fortuna belli semper ancipiti loco est. Primum tuis fauisse fac uotis Deum, Victoriam tandem dabit cum gloria, Tradetque gentes in manus statim tuas.

dram357
Dux uester est Iosue, ex tribu Ephraim, Robustus, et laboris patientissimus. Vos o uiri audite hunc, et sequimini: Ego rogabo pro uictoria Deum. SCENA II. Iosue. Caleph. Simon. Iudas. Moises. Aaron. Hur. Ama- lechitae. Non est morae dilatio, fratres uiri: Simon, Caleph, Iudas, tribuni, principes, Vos eligo populi duces, me sequimini. Hoc ordine instituo, bonis auibus ego Praeibo: tu cum uecti, si quid est opus, In agmen hoc, ut hostium uim frangere Possis: sed isthoc caeteri in cornu probe Dextrum locabuntur, sinistrum uos habet. Hoc cogitate, sultis esse modo uiri, Quod iste honoris gloriam ueri petat, Qui animo magis quam uoce laudari uolet: Laus uera, et humili saepe contingit uiro. CA. Audite buccinam hostium, clarum tuba Sonat: nihil cunctandum, quantum iudico, Pugnaeque tempus, tota undatis uenit Acies in armis, aera iam bellum cient, Signoque pugnam signifer moto uocat: Et quinque reges bella dispositi parant. SI. Adsunt, repugnemus duces pro uiribus. IO. Pro me nihil iam metuo, uos facitis uiri

dram358
Spem proximae, uolente Deo, uictoriae. Estote fortes animo, nil timendum erit, Dux est Deus noster. supremus omnium. Quis contra eum? quis audet? uel quis cogitat? Vestrum esse credo, quicquid est, frates mei Meum: quis hac potiri gloria uetat? Hoc est Dei bellum, haec et est acies Dei. Quae uos molestat pessimos dementia? Huc, si lubet. Quis armorum furor malus? Quis iste mentes agitat attonitus nequam? Aut uos Erinnys quae'nam uexet dicite. AM. De finibus nosris statim discedite, Aut morte pessima simul peribitis Hic quotquot estis, destinatas uictimas Superis dabimus, armorum ui clarissima. IO. Absit. Deus noster uos in nostras dabit Hodie manus, uim ui licet repellere. Prodatur omnis ira, et ex animo timor Erasus abeat. perimite hos o milites. En subiacent, fugiunt. sequim ini, sequimini. MO. O qui fide dignos seruas. sperantium Protector omnium Deus, nos libera. In te Domine speraui, ne confundar in Aeternum, et erigas, nostramque spem foue. Eripe tuos. facias saluos, defende nos: Et ex manu peccantium Domine rape. Hac de manu quae contra agit legem tuam, Iniquitati ne locum des obsecro:

dram359
Neu me sub hoc proijciasque tempore, Cum deficit uirtus mea: ne decesseris Modo, ne longius patiaris impetus. Dunitte pugnas, libera populum metu. Luctu parentes feminas, cum paruulis, Tandem Deus inausilium nostrum respice. Deus meus, ne elongeris de me rogo. Defessus artubus totius corporis. AM. Nolite fugere, terga uertunt: sistite Gradus. fugatus Israel, uictoria Sumus potiti milites fortistere IO. Haec quaefuga est? o Israel, resistere Hostidecet, quin pectus antiquum aduoca, Victasque magno pectore aerumnas doma, Resiste tantis in malis: uinci malum est. Si moreris, antecedo: si uiuis, sequor. Inhos ruamus, dum prior quouis eo: Perire sine me non potes, mecum potes. MO Domine, uide hostis clamat, Vbi Deus Israel Moratur, aut cessat? uicti sumus quidem, Nisi tu Deus uenias, praesens opem ferens. Quis eripiet illirum nos de faucibus? Ne deseras tuos, in quo spem ponimus Firmissimam. Laudabo iustitiamm tuam, Tota die cantabo nomini tuo. AM. En denuo fugiunt, sequamur proxime SI. Perimus omnes heu, deuictis subueni Deus, malorum consilia mox reprime.

dram360
MO. Accedite Aaron, Hur, simul fratres mei, Defessus omni parte corporis male, Manus suum officium negant, leuate eas, In altitudinemque prorsus tollite, Vt inuocem Domini Dei nomen sacrum. Si lassus ero manibus, mox hosti subiacent: At quando eas leuabo, uincunt fortiter. HVR. Ecce hic lapis praesens, quem supponam tibi: Huic inside, ne lapsus causam es mali. IO. Nemo hostium in nostra manu uiuat, Deus Nobiscum erit, cuius fit haec uictoria. Non uos decebit roboris tanti uiros Hoc esse sub dolore, nec uictos malis Dare terga: non est, ut putatis forsitan, Virtus, timere uitam quam debes Deo, Sed uiribus primum malis ingentibus Obstare, nec se uertere, ac retro dare. Qui nos cupis saluos, sequere cursu incito: Non haesitabit gressibus fortissimus. Vbi debuisti, redde supplicium uetus Cum occidis, et cum parcis: olim iam tuum Est hoc cadauer, perage mandatum ducis, Iamque et Dei: animus gestit antiqua exequi Supplicia. Stringe gladios, ac in sanguinc Madidos recipe: tandem timorem omnem exue, Vt te uideat hostis uictorem postea, Quando cadit gladio paruus cum maximo. Ruat ira in omnes: hostis est, quisquis mihi

dram361
Non monstrat hostem: ulciscier malos iuuat. MO. Oblite nostri uindica fortimanu Deus inimicos, clade qui tanta obruunt Populum tuum. eripe nos saeuis ab hostibus, Et libera, consilia mala mox destrue: Qui nescio quae damna nobis comparant. Nec noceat hostis fuso gaudens sanguine, Tantumque cui semel bonum esse displicet. Et ecce contra nos praui pugnant uiri, Quos laesimus nihil: nec quid peccauimus. Saltem uacent quod nostra culpa pectora, Hinc inuident, atque in nostram concurrere Student grauem perniciem. in occursum ueni, Surge Deus, aspice quantis et quot molibus Nostram petant uitam, insidijsque perdere Volunt. Deus tu exercituum inuictissime, Vires tui populi firma potentior, Ne his sis pius qui nil queunt, quam quod malum est Probare, fugiant fac retro sub uespere, Et more blaterent mutua canum murmura. Per urbis ambulent uicos, et moenia: In urbe nec profugis locus detur aliquis. Quod si meis fit maior hostis uiribus, Tu tu mihi peraesidium es et ductor meus. Disperge rector maxime uagos, quo duce Nullius hostis terror ullus terreat. Docent iniqua, nectunt nil peraeter dolos, Maledicta iactant crebra proximis suis,

dram362
Ergo tui reprobos feruoris in manu Perde age, ne digna, fex mala, sit aliquo loco: Vt te Deum uideat terrae, et magni poli. Tunc se ferent uacui uentres ieiunia Digna, et serent loco cibi sua murmura. At carmen est mihi tuae potentiae, Dicanique uirtutis sacrae uel nomina Vel factaque canam, quam diu me fpiritus Regit per artus, laudes non tacebimus: Tu nostra siquidem pietas, tu tota es salus. Spes optima est in te posita uiuentium. AAR. Omnes uide ucrtere terga, pessimi Fugiunt, potiti nostri sunt uictoria. Et adhuc calentes uiseerum uenas motant. MO. Delebit omnem memoriam Amalech Deus, Nil amplius sub caelo sit generis super Huius. Nec interim tegat c. esos humus, Nec soluat ignis, auibus epulandi licet Ferisque triste pabulum saeuis sient. Votum est sub hoc quod esse supplicium solet, Quisque insepulta spectet horum corpora. In hoc loco aedificabimus Domino Deo Altare, cuius tanta sit uictoria. Dominus mea exaltatio, salus mea. Des cendimus triumphaturi proxime. IO. O ter quaterque prospero fato dati, Sistite pedes, aduesper ascit, sit satis. Introeamus castra. quae iam cepimus,

dram363
Praedam licebit diuidat uobis uiris Quando redibit Moises. Ecce ipsus uenit, Penes quem erit rerum potestas omnium. Vos arma colligite, spolia sunt fortium Haec militum, inque castra nostraponite. Ad Sinai montem cras mane pergimus. SCENA III. Ietro. Sephora. Caleph Moises. Quanto meum generum non uidi tempore, Moisen? lubens igitur uenio, uideam modo Quid ualeat: aut quid fit, cupio cognoscere. SE. Et ego, ita me Deus amet, cupio meum uirum Videre, pater, antequam contingat mori. CA. Ietron uideo, socerum Moisis? certe ipsus est. Quid tu insolens in desertum Ietro uenis? IO. Euenit. CA. Equidem miror aduentum tuum. IE. Sed est ne saluus Moises? quid dicis? gener Meus? CA. Valet, cupis uidere? IE. Cupio quidem. Vbi obsecro est? CA. In castris forsan ambulat. Huc cuocabo: paululum spectabitis. IE Recte quidem facis, modo uenisse dic, Et conuenire cupere tandem sedulo. Quantum audio, canunt ob hanc uictoriam, Feliciter nactam praedamque diuidunt. Nec paenitet uenisse me, quando pedem Huc aufpicato contuli. SE. Nec me pater Piget. Sed ecce quis'nam ille est qui huc aduenit. IB. Is est gener meus. profecto gaudeo.

dram364
Venio socer tuus, o gener suauissime, Cum liberis legittimis uidere te. MO. Saluus sis o socer, tuus gratissimus Aduentus est. o uxor, o et filij, Felicitatis omnis equidem pignora. Felix dies illa est, quo coram contigit Videre singulos, post tot pericula. Nam uos latere eiusmodi non arbitror, Quae'nam sumus perpessi in seruitutibus Pharaonis Aegyptij regis: donec Deus Nos liberaret ex malis his omnibus, Et denuo uictoriae eius gloriam Contra Amalechitas dedit sanctissimus. IE. Audiuimus quidem, atque scimus omnia: Et hoc profecto gaudium prote fuit, Gener optime. benedictus est in secula dominus Deus, qui uos tantis et tot malis Dignatus eripere: Dominus magnus super Omnes deos, quia fortiter tecum egerit. MO. Quare Deo pacificas offeram hostias Hodie: sed ipse tu mecum sub crastinum Ibis, iuuabis me modo praesentia Tua socer, coniunx, et o charissimi Nati mei. IE. Quo cras ibis? dic serio: Aut quid negotij est grauis sub uespere? MO. Iudex sedebo pro tribunali meo, Et iudicabo populi lites Israel. IE. Quid? sunt tibi curae quaeso Respublicae?

dram365
Aut quid facis sub plebis huius ordine? MO. Ad me uenit plebs uniuersa, iudicent Caussas super suas graues, sententiam Meam feram, ius postulant omnes suum. Si aliqua suboritur ueliuris quaestio, Meis stat omnis res, caditque legibus. Praecepta confero, legesque sancio: Meque audiunt, soli mihi omnia deferunt. Fani simulque profani ius est meum. IB. Malam facis rem, inquam, labore futili Consummeris, stulto ne dicam: intelligis? Vitra tuas uires hoc est negotij. Quid uis tibi, uel quae cogit necessitas? Nunquam potes solus facere cunctis satis. Quin audias consilia mea, Dominus erit Tecum: quod est res ipsa proloquar, tenes? In his Dei quae sunt, ministrabis tuo Populo, doce quae sit uolunt as maximi, Quaeque iubeat, quae non uelit fieri sibi. Ritum, ceremoniasque constitue bonas, Reice malas. Viros prudentes selige Ex plebe cuncta, rebus his qui praesident, Et iudicent populum. bonos sumes tamen, Quos non auara mens uexat, superbia Nulla insit, atque ueritatem diligant. Prudentiores inquam sumito tibi, Iustos, fide bona, qui ament concordiam. Ex his tui populi constitues iudices.

dram366
si casus aliquis incidit nimis grauis, Huc deferant, et iudicandum tibi dabunt. Hoc fac, et omni saluus uiues tempore, Tu, et populus ille, cuius es dux inclytus. Quod si facis, complebis imperium Dei Domini tui, et praecepta seruabis sacra, Quae tibi dabit Deus tuus: quo etiam modo Omnis populus adsua reuertetur loca, Cum pace fortunatus terram possidens, Quam se daturum promisit uobis Deus. MO. Recte mones, faciam quod ipse iusseris. Tu modo socer, meaque coniunx, cum filijs In castra proximaibitis, mox ego sequar. Habeo negotij parum: necessum erit Agere prius quam negligentiae arguar. SCENA IIII. Moises. Deus. Probe admonet, nec frustra est quod dicit socer. Quantum queo, sequar eius consilia senis. Curabo diuinum: quae ciuiles erunt Res, iudicandas alijs prorsus liquero: Et optimum est, leuique fit molestia. DE. Audi meam uocem Moises, Dei tui, Dicesque domui haec lacob, et toti Israel: Quod uiderint permulta quae feci sibi, Portauerimque eos superque alas sacras Aquilarum, et insuper mihi assumpsi quidem Eos, nec alios. si ergo audiuerint meam

dram367
Vocem, meumque pactum conseruauerint, Custodientque quodcunque sibi dixero, Mibi in peculium, et populus erit meus. Haec est mea omnis terra, omnis prouincia Mibi subiacet. uos eritis perfectissimum Regnum sacerdotale, et gens sanctissima. Haec uerba filijs uide dic Israel. Quid amplius porro tibi uelim audies, Cam ueneris sub montem sanctum Sinai. SCENA V. Moises. Demus praeco. Aaron. Pop. Israel. Vbi moratur praeco? festinans abi. DE. Quid est domine, quod me facere uelis modos NO. Abi uelociter per castra singula, nuncia, signumque buccina dato, Vt protinus ueniat huc omnis Israel, Mandata quae Dei sunt coram edisseram. DEM. Quicunque subditi Domino autocratori nt, protinus sequantur huc mesine mora, Ad castra Moseos ducis populi Dei. s quid Deus uelit, edocebit ordine. AR. Omnis uenit plebs aduolans, Moises uiden MO. Silentium rogo plebs paululum date, Quid ego uelim probe possitis noscere. Haec dicit unus omnium Deus Israel, Vos nonlatere quaepro uobis fecerit, Quo'nam modo Pharaonis ex tyrannide

dram368
Eduxerit, per mare, per desertum quoque, Sitim famemque sedauie saepissime, Hostes graues uobis extinxit proxime. Nunc si audieritis uocem eius, uocem Dei, Faciet sacerdotale regnum uos sibi, Peculium eritis eius, atque sancta gens. POP. IS. Quaecunque Dominus est loquutus, omnis Faciemus unanimes diebus singulis. MO. Placet uoluntas haec, studium uestrum probo. Annunciabo proxime, atque aequum arbitror, Quum gratia bona quae uult Deus impetrat. Nec is potest uobis hoc pacto irascier, Quando facitis id quod uoluit, et iusserit. SCENA VI. Moises. Deus. Populus Israel. LAudabo populum obtemperantem perpetim, Et tam benignum. Quare respice Domine Populi uoluntatem tui, sinu foue Amplissimae simul diuinae gratiae, Quo te Deum protectorem fidissimum Et unicum, et uerum possit cognoscere. DE. Quid est? Renunciasti Moises omnia Quae iusseram populo ceruicis pessimae? MO. Renunciaui Domine mi. DE. Quid hi tibi? MO. Quaecunque iusseris, ea facient sine mora: Grati quidem, dubio procul, nulla prece. DE. Nunc denuo uade ad meum populum cito, Eosque sanctifica cras, et hodie prius

dram369
Suas lauent uestes iube purissime, Vt in diem parati tertium sient. In hoc enim descendet omnipotens Deus, Ad Sinai montis stans supra uerticem Altissimum. Verum caue ne quis uelit Ex plebe montis uerticem transcendere: Nam quisquis illum tetigerit, moriatur, et Lapidibus obruatur duris proxime: Siue fuerit iumentum, non iuuat quidem. Haec ipse dicas populo, et ut fiat uide. MO. Dicam Domine mi, diligenter omnia. P. ISR. Descendit istic Moses, quid nunc adferat Noui uidebimus: forsan multum boni. MO. Audi Israel, sanctifica temet mutuo Per tres dies, uestes lauentur omnium: Quo Domino ab omni macula puri sient. Paratus omnis dico in tertium diem adsit, tonitrua audietis maximo Quodam sono, clangorem buccinae quoque Nullo periculo ego educam uos cautius, Et sistam, ubi debetis omnes ordine, Quid uos uelit Deus, expectare commode. Nunc ibitis domum uiri, facite omnia haec: Ne forte uobis irascatur maximus, Cuius potentiae uniuersa subiacent.

dram370
ACTVS QVARTI, SCENA I. Moises. Populus Israel. Deus. AVdite me: dies haec nunc est tertia, Estisque purgati satis, quantum arbitror. Vitae mtegrae nullis malis obnoxij. Venite, sequimini ad radices montium: Nec terminos ultra hos quisquam transcenderit. POP. IS. Et ecce mons fumat, clangorque buccinae Ingens, quasi tonitruum, caelo furit. MO. Descendit ipse Dominus e solio sacro, In montis ipsius stabit cacumine. Vos hic manete, ego ascendam paulo altius. DE. Descende protinus, mandaque serius, Ne forte transcendere uelint hos terminos, Ad me uidendum, ne pereant omnes cito. MO. Nemo Domine poterit quidem transcendere Quos terminos feci, atque iusseras diu. DE. Descende, uade cura quod dixi tibi, Tum rursus ascendas, una frater tuus Tecum Aaron. Sacerdotum nullus tamen, Nec populus huc ascenderit uidere me, Ne forte Dominus illos perdat funditus. MO. Audi Israel, Dominus quae dixerit tuus, Ne terminos quisquam transcendat omnium, Quos hic ego praescripsi diligentia, Immunis etenim is nunquam erit. Verunt amen

dram371
Aaron ueni me cum, ascendas, Dominus iubet. DE. Ego sum tuus Dominus Deus, Deus tuus, Quite manu ex aegypto duxerim mea: Nullos habebis peregrinos unquam deos Prae me, nec etiam coram me: nec sculptile Facies tibi, nullamque similitudinem, Que sit sub ipso caeli magni sidere, Vel quae sit in terra deorsum maxime, Vel quas aquae fluentes aliequando dabunt: Nec ea coles, nec ea adorabis perpetim. Ego sum Deus tuus zelotes fortior, Nullam feram quicunque facit imaginem. Ego quidem inquam zelotes ter maximus Sum, uisitans iniquitatem omnem patrum In tertia et quarta generationibus: Et facio misericordiam his qui diligunt, Custo diuntque mandatum meum sacrum. Nomen Dei non assumes in os tuum Frustra, uel in uanum: quoniam sanctissimum est. Memento sabbatum sanctifices mihi meum: Namque ego diei benedixi olim septimo. Tuos parentes afficies honoribus, Timorque maiorum uersetur ob oculos: Siuis modo in terra longaeuus uiuere, Quam ibi Deus sanctus dabit feliciter. Non sint manus armatae, nullumque perimas. Nec ipse adulterabis, nec moechaberis. Non fur malus sis: aut iniquus proximum

dram372
Contra tuum testis. Domum fratris tui, Seruum, nec aliquid quod tibi forsan placet, Nec concupisces coniugem, ancillam, bouem: Aut quicquid illius fuerit, ne tetigeris. POP. IS. Nobis loquere, o Moises, dux fortissime, Non Dominus, ah ne forte moriamur, quasi Dolore contremiscunt nostra corpora: Inuasit omnes nos tremor mirabilis, Perterritisumus, atque concussi nimis. MO. Nolite o uiri timere: nam Deus Voluit probare uos, quo terror illius Inesset omnibus uobis, ne postea. Peccare cogitaretis per secula. DE. Populo meo dic Moises, quod audiuerint Me iam loquentem de caelo sancto tibi: Idola ne faciant sibi, quin in Deum Et unicum credant, quamque diu uixerint. Quod si impotenti pertinax animo abnuet, Stat tollere omnem penitus Israel domum. Porro quid ego uclim nosti, atque intelliges Cum proxime loquar tibi, et fiet cito. SCENA II. Moises. Populus Israel. AVdi Israel, Dominus quaecunque dixerit, Et ea tibi per me iussit proponere, Vnum Deum credas, neque eius nomine Iurabis. Omnem solis sanctifica diem. Parentibus honorem tribue, ac maioribus.

dram373
Ne sis latro. non fur, moechus. falsum neque Dicas. Nec ullius uxorem sumas. Domum Desideres nullam, uel quicquid aliud est, Quod non tuum est, nec iure possides bono. POP. IS. Id quod locutus est Deus, Faciemus, et Erimus obedientes illi plurimum: Cuius rei testis nobis futurus es. MO. Igitur ego aspergo uos isthoc sanguine. Qui sanguis est sacri concussi foederis: Quod ipse pepigit uobiscum Deus super Cunctis meis sermonibus, quos habuerim. Nunc sequimini me, Aaron, Nadab, atque Abiu, Vosque seniores Israel, uidetis hinc Deum Israel? pedibus sub illius quasi Saphiri lapidis opus, quasique splendidum Caelum, uel ubi serenum ac rubrum est desuper. DE. Ascende Moises ad me in montem hunc altius, Et esto ibi, daboque tabulas tibi nouas Duas lapideas, continentes omnia Praecepta, quae docebis Israel meum: Digito meo sunt scripta, mirabile opus est. MO. Heus Iosue, ascendamus. hic uos interim Donec reuertamur, parum spectabitis. Habetis Aaron, et Hur, uobiscum uiros, Et principes, et sapientes, et denique Pios, bonae fidei, rerumque consules. Si quaestionis quid tum nascitur grauis, Referatis ad eos tanquam uestros iudices.

dram374
Egoredibo, quam primum me absoluero. SCENA III. Simon. Populus Israel. Iudas. Aaron. Hur. VEnite, me sequimini quid faciemus hic Nunc per quadraginta noctes, et tot dies? Moises abest: nec descendit. Quae est haec mora? IV. Quin eligamus alterum nouum ducem, Quis huius expectabit aduentum diu? Adeamus Aaron, quae sitsententia Nunc nostra declarabimus, uiri probe: Sic ambulare longius, nec uiuere Consultum erit: spes omnis eius concidit. Nam si secundaeres de aduentu essent suo, Dudum profecto uenisset moises, scio. Vereor tamen ne quid aduersi illis accidit: Quia multa concurrunt, occasio, locus, Tempusque tantum non expectandum puto. SI. Heus Aaron, totus grex, et populus Dei Ad te uenit, non est praeter caussam, cupit Necessitas idem, quod ipse forsitan Nil cogitas, aut quid fiat minus uides, Dum tuin quiete, et semper in tuto ambulas. Quin surge, fac nobis deos alios nouos, Qui nos pedum praecedant recto tramite. Nescimus etenim Moisi quid nam contigit, Huic uiro qui nos ex Aegypto antea Deduxerit. Nolumus eum diutius

dram375
In hocloco expectare. nec uenturus est Vnquam: dies sunt nunc quadr aginta, aut eo Plus, redde quod praediximus nouos deos, Nouos duces. ueteres nihil curabimus. AAR. Ah quid facitis? haec uestra pertinacia est. Vel dura ceruix. non potestis amplius, Donec ueniat, expectare? ah audite me, Nolite tantum perpetrare rogo scelus. IV. Ah uolumus. Quid? aut quem expectandum putas? Quae dicta sint tibi, audisti modo satis. Fac quod uolumus, et uiues: sin non feceris, Ipsi duces nobis erimus, et optimi. HVR. Audite, ne peccetis in nostrum Deum. Redibit omnino Moises, mihi credite. SI. Nihil agitis, facite nouos nobis deos: Qui nos uiros praecedant, ubicunque hic siet. AAR. Et si adeo uultis, fiat. ego sine noxia Ero, scelus uestrum est, nec me tangi uelim. Idcirco uiri, inaures quotquot sunt tollite De filiarum et coniugum statim auribus, Adferte proxime huc adme, quid possiem Videbo, quo fiat uoluntas omnium. POP. IS. Faciemus id quidem nulla mora quoque. HVR. Aaron, uide quid sis facturus hic mali. AAr. Nolim mea culpa quid huius perfici. Nam si hic mali est quicquam, hemilli huius rei caput. Horum periculo fit: ego in portu abiero. SI. En hic habes omnia quaecunque tibi cupis.

dram376
Quicquid facis, fiat uide quam proxime. AAR. Fac ignis ardeat, ea in hunc proijce statim: Et quicquid inde natum est, sit uester Deus. Adferte ligna, utignis ardeat probe. Nunc quicquid huius est, inijce Simon prior. Sine ardeat, dij proruent uobis noui. Cantate laudis canticum uos interim, Per circulum saltantes gaudio simul. POP. ISRAEL cantat saltans. Israel specta, tibi mox redibunt Huc duces sancti, bene fortiores Quam fuit Moises patriarcha quondam: Mortuus ille est. Cur eumsperes adeo morantem? Quaere quo possis duce saluus esse, Te inque promissam deitate possit Ducere terram. AAR. Ecce uitulus, nouus deus, forma noua Prodit. Deum uestrum psalmis laudabitis. Huic erigite, facite, columnam ponite, Statuam Deo uestro dicate splendidam. Hic est enim, uos quem expectastis sedulo, Hic ducet in terram pinguissimam cito, Modo sequimini tam fortissimum ducem. Cantate plura: cantus illum nam iuuat. POP. IS. Vosrogoaudis, iuuenes, senesque, Feminae castae, pueri, puellae:

dram377
Aijs, quibus uiuit nihil orbe maius, Dicite carmen. Hi per Aegyptum potuere solum Israel sanctis manibus tueri, In maris rubri timidos uado per Ducere tutos. Palma caelestis uitulo relicta est, Non semel dicemus io triumphe, Vota per plebis dabimusque diuis Thura benignis. Te decem tauri, totidemque uaccae Inloco caesae, celebrare sancto Postea debent: merito decebit Te decus omne. AAR. Altare iuxta aedificetur solenniter, Ad gloriam uestri dei, uituli noui. Solennitas cras eius est, omnis aderit Homo, uocatus signo buccinae dato. POP. IS. Io bibamus et edamus, celebr abimus Festum diem, nouos deos hab ebimus, Qui nos malorum expertes poss�nt reddere. Salui sumus, si nil praesenti gaudio Inter cidat mali: quis fortunatior Nobis? At hoc dij conseruate gaudium. AAR. Ite hostias uestr as parate in crastinum. Adferte, si quid dijs oferre placuerit.

dram378
SCENA III. Deus. Moises. Iosue. Praeco. Aaron. Hur. Populus Israel. MOises abi, descende iam. populus tuus Peccauit, et deprauatus factus nimis, Deflexit a uia recta, quam docueram. Iste populus, quem ex Aegypto tu duxeris. Fecere sibi de auro uitulum loco Dei, Dicuntque uerum esse Deum, a quo sunt liberi Facti per Aegyptum, et rubrum cuncti mare, periculo salui, proculque aufugerint. Quare sine me, ut irascatur furor meus, Conficiam eos, ducamque ex te gentem mihi Magnam, uideo ceruicis esse perditae, et Durissimae. delebo omnes igitur eos. MO. O Domine, cur irascitur furor tuus, Praesertim in illos quos ex Aegypto manu Fortissima, et ui singulari eduxeris? An ut aliquando iactent post Aegyptij, Huc esse ductos fraude per te callida, ut In montibus perimeres, atque tolleres E medio? id absit, rogo Deus quin hanc tuam Iram reprime, decet, remitte noxiam Populo grauem: parum quia supplicij satis Pro maximo peccato tibi Deo, ac patri est. Memineris Abram et Isac, et Iacob, quibus Iuraueris, multiplicaturum semina Sua, ad uagi sidera caeli, ac ad pulueris

dram379
Numerum soli, atque arenas maximi maris: Et insuper daturum te terram bonam, Quam poss�deat horum semen perenniter. DE. Recedat igitur ira mea: sed tu statim Descende, tabulas tecum sumito has duas Legum, tibi quas fecerim manu mea. Digito meo scripsi, populi pro commodo. Hoc ipsi opus Domini Dei seruabitis. PRAE. Signum damus uobis sonora buccina, Quod haec dies olennitatis sit Dei. Omnes ad offerendas hostias uoco, Adsitis una mox uiri cum feminis. POP. IS. Hoc die sacrum celebrate nomen Omnibus uotis uituli, coronas Floribus gratae uarijs rosarum Nectite matres. IO. Pugnatur in castris, nam clamorem audio. MO. Nullus uidetur clamor, et adhortantium Pugnare, terga uel uertentium sua. POP. IS. Hostias largas cape, uotasume, Qui Dei functus uice nos tueris, Protinus gratam potes unus omni Reddere terram. MO. Quid tibi uidetur? audio cantantium Vocem: nisi me animus meus fefellerit. POP. IS. Nos per Aegyptum simul a Pharone, In mari tutos uoluisse scimus

dram380
Semper: hinc cultus dabis, ut precamur, Omnia salua. MO. Cantum audio laetantium, accedamus hinc. Hei mihi, quid hoc, quod ego uideo miser, scelus? Idolatrae facti patres, cum matribus. Totus ego, totus iracundia ardeo. Valeant sacrae tabulae: quid ego me plurimum Amentia illorum macero? quid hae mihi? Frangatur ipsae penitus, et pedibus lubet Calcare, frustra scriptae sint. Sequere statim. Ah frater, ah frater, quid hic populus tibi Fecit, scelere tanto obligares perdite? Male imperatur, cumregit uulgus duces. HVR. Moises uenit, quem Iosue sequitur, fremunt Ira, quid hic fiat timeo. Nihil boni Sperandum erit. dudum tibi praediximus. MO. Quae est haec frequens animi mali mutatio? Isti dei qui sunt. sine modo ulciscier. Quis hic honor in idolo fit turpissimo? Fac protinus nouus focus mihi ardeat, In puluerem idolum foedum dissoluam, Donec cinis fiat. bene est, inijcite mox: Cinerem statim nefandum misceas aquae, Vt ebibant: bibite uos filij Israel, Haec una merces idolatriae est malae. Quid fecit hic populus tibi, utque induceres Illud malum, frater, super eum maximum? AAR. Noli mihi irasci, qui noueris probe,

dram381
Quam sit populus hic peruersus, quam denique Durissimae ceruicis, ad quaeuis mala Pronus. sibi facerem deos non destitit Effagitare, donec ipse fecerim. Quid contigit, dicebant, Moisi, nos latet: Alijs opus dijs, qui nos praecedant. ita Vi uictus, aurum quod habebant iussi dare, Hoc posteaquam combussi igni, uitulus hic Est ortus illis, colere quem iam coeperint. Itaque uides nudatos esse singulos Suis quidem ornamentis, ignominiae Caussam dedi inter hostes belli tempore. MO. Nudum uideo populum, et ulciscier iuuat. Si quis Dei Dominiest, iungatur proxime. Mihi: bene est, omnes Leuitae mecum erunt. Agite uiri fortes, acommodate mox Ensem suum quisque lateri, perimite simul Fratrem atque amicum: parcite prorsus nemini: Iramque nostram sangume extinguant suo. Hec tibi Deus Dominus tuus dicit, nota, Ite et redite de porta, usque ad alter am Portam, per omnia castra nunc uiuentium, Occidite uiros, nulli cuiquam parcite: Pueros, puellulas, senes, et feminas, Donec Deus satis sit ultus Israel Idolatras turpissimos et postea Tali modo perdet, quicunque coeperint Idola colere, De umque uerum temnere.

dram382
Piebs temeritate fertur in praeceps sua, Malis domanda est, et graui semper iugo Premenda, ne quid simile tentare audeat. POP. IS. Peccauimus, peccauimus contra Deum Quis liberabit de manu Domini Dei, Punire quando praesumit: quid fecimus? Oliberi fugite. Inno centibus uiri Parcite, uiri fratres, uitam defendite. IO. Haec uox nihil iuuat, perimite uiri malos Idolatras, occidite omnes impios. Nex finis hic cruoris, aut caedis siet, Donec per amplum uiderint campum mala, Stillante sanie, liberorum uulnera, Matres, patres misere orbati charissimis. Omnes in unam contulit Deus necem, Talemque nasci fata uoluerunt diem. Nos quoque manebunt castra, si saeuo prior Ense occuparo quicquid infensum est mihi. Nobis quietem, ac Israel pacem dabo. Haec summa utrtus, petitur hac caelum uia. Admissa quamuis morte puniri parum est, Grauiora meruit impium plebis scelus. Veruntamen finem faciam, sit quoque satis. Heus sustinete uiri gradus, consistite: Sic satis erit. poenam qui meriti sunt, iacent. Seruate ciues principi, et patriae bonios. Factum est quodipse iusseras Moises probe, Millia uiginti tria cecidere hodie uirum.

dram383
MO. Hem consecrastis optimi uestras manus Domino Deo: benedictio ter maxima Vobis dabitur, eo quod idoloatriam Vlti estis in prauis hominibus et impijs. Peccastis omnes peccatum permaximum. At nunc ego ascendam ad Dominum nostrum Deum, Videbo quomodo quiuero prece Mea precari pro scelere uestro graui. Vos hic quiescite, reuertar post paululum: In castra recipite uos. donec me absoluero. ACTVS QVINTI, SCENA I. Moises. Deus. Obsecro Domine Deus, populus tuus Peccauit omnium peccatum maximum. Ignosce, fecerunt sibi aureos deos: Dimitte eis hanc noxiam uel unicam. Quod si minus facis, simul me deleas Ex hoc libro tuo sancto uiuentium, Quemque ipse manibus scripseris Deus tuis. DE. Quisquis mihi peccauerit, delebo eum Meo ex libro. Tu uade modo, quam tibi uiam Monstrauerim, aut quo sum loquutus antea, Et angelus sanctus praecedet te meus: Ego in die ultionis uisitaboque, Et corrigam hoc peccatum contrame graue. Nunc ex loco isto uade cum populo tuo, In terram eam, quam iur aui me Patribus Velle dare, Abram, Isac, Iacob, multo optima,

dram384
Et lacte melleque fleuentem perenniter. Non tamen ego tecum ascendam, durissimae Ceruicis est populus, ne te per dam in uia. Haec nuncia illis, conuoca. tecum loquar, Vt audiant omnes meam uocem sacram. SCENA II. Moises. Populus Israel. Hur. Deus. ADeste cunctiuos uiri, cum feminis, Deponite ornatum uanae superbiae, Dominus hodie appropinquabit: uidebitis Eum, sua loquentem uoce mihi quidem. HVR. At' at columna nubis hinc altissimae Descendit, usque ad hostium Moisi ducis. Flexis genibus adoremus Dominum Deum, Ipse uenit omnipotens, magni caeli arbitrer. DE. Quid uis tibi, quid uel spectas Moises diu? HVR. Audi Dei uocem, loquentem proxime Moisi, quasi a facie ad faciem. mirabile: Amicus ita amico loquitur, et uir uiro. DE. Quid uis? loquere. MO. Domine Deus, tu praecipis Educere populum: nec interim indicas, Quem'nam uelis comitem mecum una mittere, Quare Deus, si gratiam inueni tuam, Et in tuo conspectu saluus uixero, Ostende mihi faciem tuam, quo te sciam. Respice tuum populum, gentem pijssimam. DE. Quid tibi? mea facies praecedet te, atque ego

dram385
Requiem dabo tibi sub omni tempore. MO. Nisi ipse praecedas, locum hunc non auferes. Quo'nam modo nos inuenisse gratiam Scimus? nisi una nobiscum ambulaueris. DE. Id quod loquutus es, lubens faciam tibi: Quia gratiam inuenisti coram me bonam, Nouique te, tuo iamdudum ex nomine. MO. Ostende gloriam tuam Domine mihi. DE. Omne ego bonum ostendam tibi. insuper quoque Miserebor ubi, uel quando, uel cui uoluero: Clemensque ero, in quem'nam mihi posthac placet. Verum meam faciem uidere non potes, Non enim homo me uidebit, et uiuet. tace. Praecide tibi tabulas duas, nouas uolo, Instar priorum lapideas, super quibus Scribamque quod tabulis prioribus inerat, Quas tu nimis commotus ira fregeris: Esto par atus mane, quo oscendas statim In Sinai montem, nam te expectauero: Stabisque montis uerticem mecum super. At nullus ascendat prorsus tecum uirum, Neque uideatur aliquis ambulans ibi: Boues, ouesque non pascantur eo die. Si diligis me, fiat protimus, uide. SCENA III. Moises. Pop. Israel. Quam mitis est cordis sanctus Dominus Deus: Suui sumus, siquidem comes et dux erit

dram386
Noster uiae: quid amplius facere potest? Audi Israel, quae sit uoluntas maximi Dei tui, ipse nos praecedet ordine, Ad usque terram promissam ante secula Nostris patribus. Hoc salui imus quidem duce. Vos hic parum expectabitis me denuo. Nam me redire iussit una cum nouis Tabulis duabus, in quas scribet omnia Praecepta, quae seruarier recte cupit. Ego abeo, quamprimum tabulas parauero. Nemo alius ascendat montem, neque pecora jPascantur interim ibi, prohibuit quia Deus, Seruate uosmet prosperis rebus, rogo. POP. IS. Fiat probe, fiat optime, atque sedulo. SCENA IIII. Moises. Deus. Nunc exeo, tabulas nouas mecum ferens: Vt iussit, ad montem recta porrexero. Sed ecce per nubem Deus descendit huc: Nunc alloquar. Dominator omnium Deus, Patiens, misericors multum, clementissime, Qui in multa millia ostendisti gratiam Tuam, atque iniquit atem aufers, scelera tegis: Nullus tamen per se quidem uiuentium Est innocens coram te, nisi tute dederis. Prostratus in | terram dicit.Si gratiam inuenio sub conspectu tuo, Domine, obsedro gradiaris nobiscum Deus. Populus enim ceruicis est durissimae,

dram387
Iugumque non feret, recusabit meum, Et auferas peccata, nosque possidens Ducas uia recta: nam te duce uiuimus. DE. Cunctis uidentibus pactum inibo sacrum, Faciamque signa, quae ante nunquam facta sunt Terram super, multo minus sub gentibus Vllis. nouum uidebitis miraculum: Vt cernat iste populus, in cuius sies Medio, Dei terribile opus faciamque ego. At cuncta quae mandaui, obseruabis, tibi. Caue ne cum habit atoribus terrae illius Commercium sis habiturus: nam sunt tibi Ruina, pestis, perditio planissime. Porro Deum noli alienum uenerarier: Dominus mihi zelotes est nomen meum, Deus aemulator maximus magis acmagis. Per sex dies operaberis, sed septimo Cessabis a laboribus cunctis tuis. Hec scribe uerba, quibus ego tecum egerim. Et quomodo pepigi meum cumque Israel Foedus: decem praecepta populo quae dedi, Expone protinus post descensum tuum. At ubi mihi aedificabis aram, et insuper Templum, satis dictum est tibi, ut fiat uide, Nunc uade, tecum ero diebus omnibus, Hac in uia populi tui. quid amplius? Solidamque pacis alligo certae fidem.

dram388
SCENA V. Moises cornutus descendit. Populus Israel: Aaron. Fui quadragmta dies in montibus, Cumque Domino loquutus sum, nil commedens: Nec erat cibus, panis nullus, nec ulla aqua: Ieiunio consumpsi tota tempora. Sed uerba scripsi foederis facri decem, Perque tabulas illas digessi ex ordine. Nunc ergo descendens, ut his annunciem, Nos esse ituros crastino statim die, Quo destinauit omnium nostrum uiam Dominus, fruique gaudeo tali duce. POP. IS. St ecce Moisi facies cornuta est, quid hoc Sihi uelit nescio: procul fugiamus hinc. Hem monstrum alit, turpis forma est tanti uiri. MO. Heus quo fugis, reuertere Israel, gradus Cohibe tuos: quid tibi uelim, mox audies: Ex re quod est, et commodo tuo quoque. AAR. O principes populi, manete paululum, Audite quid ciat boni. mandatum habet: Silentium uestrum lo quendi copiam Illi dabit. non uos decet sugere ducem, Quem iam sequi necessitas expostulat. Vestra est salus, illumque audire conuenit. MO. Quid Israel feci tibi ut fugeres modo, In gratiam cuius dies tot abfui? Vobis nihil pericli ex indicio meo

dram389
Fiet quidem. nam nuncium porto bonum, Cuius uolo omnes participes fieri bonos. AAR. Aduentui Moises tuo quotquot sumus, Congratulamur omni beneuolentia. Nihil timet populus, praeterquam ne tua Antiqua nimium etiam illa duritia aucta sit. MO. Nihil minus: seuerus esse desino. Audite me: praecepta sunt decem data, Tabulis nouis conscripta, sicut cernitis: Quae si pie seruabitis, melius erit Vobis diebus uitae uestrae singulis: Terramque possidebitis perenniter, Quam iamdiu promisit patribus Deus Nostris. daturus est etiam quam proxime Cum liberis, tum posteris nepotibus. Nunc iam sacras ponam leges reconditas, In intimum templi quoque tabernaculi: Has ailigenter cordibus tenebitis, Ne negligentes nos Deus circa sua Praecepta cognoscat, quod non bene uerteret. Porro quid insuper tenendum praecipit Hoc audietis crastino quidem die. Haec hora discedendum uos omnes uocat. Quare parate cuncta quae paranda sunt, Praecedet author et dux omnium Deus. Confidite, ille uobiscum est. cras ibimus: Signum dabo per buccinam. Vos o uiri Dormite sub castris hac nocte suauiter,

dram390
Donec sub auroram uos omnes conuoco. CALLIOPIVS. Vos plaudite uiri, spectatores incliti. SAMSON. TRAGOEDIA NOVA, ad exemplum quomodo speranda sit diuina ultio et uictoria contra Turcas, Christianitatis hostes immanissimos: authore Hieronymo Zieglero Rotenburgense. PERSON AE. Manue, pater Samsonis. Thamnateus pater sponsae � cara, mater Samsonis Thamnatis sponsa Samsonis Samson, iudex Israel. Palestinus exercitus Eleasar Israelitae Dalila Heber Abra famula Ioachim Lao mor tonsor Iacob Philistijm, qui Samso= Nuncius nem apud Daliam ca= Agrypnus principes Philistijm piunt Iabis Talion carnifex Micha Puer. Grex triginta sodalium

dram391
GENEROSO AC ILLV. stri uiro et Domino, D. Ioanni Iacobo Baroni a Mer sperg, et Beffort, etc. domino suo obseruan dissimo, Hieronymus Zieglerus S. D. Generose o Baro, quibus te laudibus Feram satis, uel nescio, Vel me Camena deficit: magna uirum Efferre dignum gloria. Nunc me genus iuuabit antiquissimum Tuum, parentes, proaui. Quid stemmatis dicam gradus altissimos? Antiquitate uiceris. Praeclara rerum accedit his substantia, Quam tu, beatus termino Nullo deum donis benignioribus, Rectoque titulo possides. Hoc laudis usque contines, quod nec tui Fortuna mutet ingeni Mores: nec interim grauis superbia Diuexet unquam pectora. Verum nihil non fragile sub caelo, nihil Non percaducum gentibus Intelligis probe, sapis prudentior, Spem ponis inque his paruulam. Sors cuncta uersat aeque, et impotens hera Nutu regit quicquid fuit. Haec possidet magnos duces, et oppida, Et nationes nobiles.

dram392
Ab usque Bactris, ultimisque Gadibus, Huic sut iacent soli omnia. Superba uirtutis tamen sub uiribus, Proteruior praeceps cadit. Petuntur arua, diuites et insulae, Virtutis obliuiscitur. Sic stulta gens mortalium sub dispari Quaerit decoro gloriam: Deceptaspe fallaci credit optima, Quae uanus orbis continet. Hunc nobilem atque diuitem tantum putat, Cui sunt renidentes lares: Vel qui suo quam splendide uult uiuere Censu beatus dicitur. Mundus quid est? cinis leuis, postquam semel Aufugerit spectaculum. Felix mihi fiet satis, cui splendeat Nomen perenni gloria, Virtutibus, prudentia, uel ingeni Sit comprobatum dotibus. Qui rura patris excolit dulcissima, Solutus omni fenore, Qui pectoris sui diuino munere Viget, fideque splendeat, Et interim nihil uirtuti comparat, Nil maius esse cogitat: Nec fas, piumque denegabit pauperi, Sed aequitatem consulit.

dram393
Hic ter, quaterque felix iusto iudice, Hominibus, et gratus Deo. His mancipasti te bonis, ter nobilis Heros: quid amplius cupis? Quid te magis dignum inuenire quiueris? Haec uera sunt insignia, Hoc stemmatis decus feres, dum uixeris, Fouebis in tuo sinu: Quam digna laus genere tuo. Nunc macte, uiri Virtute fiunt nobiles. Ergo beatus centies, et millies, Tibi tuisque diceris: Quitam tuis uirtutibus, quam patria Ex stirpe Baro natus es. Verum quid ipsae muneris mittant tibi, Nostrae camenae cogitant. At quid laboris possiet genus tuum Maius facere uel clarius? Nihil: tamen gratissimum arbitror fore, Quod prodit ex fide intima: Vel consonum est quidem sacratis literis, Deique constat munere. Quare tibi Samsonem heroa scripsimus, Ex Bibliae sumptum libris Hunc offero, tibique commendo, simul Bonique consulas rogo. Idem rogant Musae, sacro sub omine Fatis moueri nesciae.

dram394
PROLOGVS. TRagoediam spectatores fero nouam, Quaeso ut benignis accipiatis au ribus: Quae sit licet per seuere antiquissima Tamen sub hac facie quis uidit antea? Huic argumento hoc elogium quidem fuit, Quod spiritu factum Dei sit, quicquid est. Nunc uos uelim omnes aequo animo cognoscere, Indigna res sit repetere quod est antea Dictum. Mihi uidetur esse aequissimum, Ex Bibliae quod sumitur libris, bene In alter am formam nunc posseque redigi. Nam si quis optat profanis incumbere, Terentij, uel ipsius Plauti legat, Quas fabulas scripsere moribus suis. Sed Christianos perdecet primum e sacris Exempla morum, et uitae normam discere: Vt imbibant Dei quae sint oracula, Quidis uelit fieri cognoscunt rectius: Quae sunt uagi mundi sequuntur omnia, Porro mihi facite rogo audientiam. Turcas timent omnes per orbis terminos, Christi fideles, nec quenquam resistere Vel posse, uel cupere putant: ridiculum. Quasi Deus nostri non amplius memor,

dram395
Irisuos deperditum sina: nihil, | Hoc Israel testatur non uno loco, Quos unus atque idem Deus poena graui Capituitatis puniuit longissimae, Subiecit omni seruituti gentium, Fame, siti, mulctauit pestilentia, Sed esse nunquam extinctos permisit tamen? Quin dextera leuauit fortitudinis. Quantum fuere Samsonem ante iudicem Passi Israelitae? reliqua taceam modo. Nonne est suos ultus tandem rectissime Samsonis unius sub sacris uiribus? Etsi fuit captus, caecusque redditus, In morte plus tamen quam uiuus, dat neci: Philistijm quo noscerent Deum Israel, Quantus, quis, et quam magnus defensor sui Esset, periculo quorum, nec id leui, Domus ruina testis est certissima. Quare bonis sperandum erit uiuentibus Victoriam sibi dari, sed c�itus Contra hostium uires, Turcasque barbaros, Quando Deo uisum est: cuius sententia Et stant, caduntque res mortalium. Huius rei tibi fidem historia saciet Samsonis. hanc si legeris, tum intelliges, Quid amplius secum ferat Tragoedia. Intelligatis, dabimus operam sedulo. Estis benigni: merito amant uos caelites.

dram396
PERIOCHA. Samson patri promissus ante filius, Adultus, Israelis iudex factus est. Maioribus uotis Philistijm manu Sua uir omnium uincit fortissimus. Ob hoc timor fit hostibus, quos et cupit Non uoce tantum, sed factis ulciscier. Illi tamen referre par pari student. Victoque turpi amore, amica Dalila Dat uerba, crines aufert intactos prius. Ex hoc inermis, captus, oculos perdidit. Is crine post dato, est iniuriae memor, Rapit domum, uertitque funditus. uirum Electa turba concidit, cum feminis. ACTVS PRIMI, SCENA I. Manue. REspexit omnipotens Deus me sedulo, Auxitque dignitatem cum substantia Ampla, super quod est satis uitae meae, Perplurimos mihi dedit amicos, sacrum Connubium fecit, iunxitque coniugem, (Quod alterum felicitatis aestimant Gradum esse) qua non est in urbe hac pulchior, Nam feminas inter centum eminet scio: Et quae uiri sit plus amans, nullam arbitror. Hanc etiam ego contra foueo, et amo quidem.

dram397
Sed hoc mihi molestum erat primum pati, Sterilem diu absque prole mecum uiuere. Quare rogaui, qui me exaudiuit, Deum. Hic misit Angelum suum, qui diceret, Enasciturum nobis esse filium, At optimum, clarumque fortitudine, Hostes manu nostros sacra qui sterneret Philistijm. Sed iussit ante singula, Monuitque, dicens, irrasas gerat comas Suas, nec illas ferrum tangat: interim Aquam bibat, studeatque temperantiae. Et ecce peperit uxor omni gaudio, Natusque filius, crines irrasus, a Primo die uitae usque in hodiernum, tenet: Ergo Nazaraeus dicitur, iussu Dei. Samson uocauimus: nam robustum sonat Hoc nomen. et successit effectus quidem Rei, quod illo nemo uiuat fortior. Procerus est, et staturae longissimae. Quid tibi Deus faciam contra, quod gratum eat Tuum ante conspectum? nam sanctitudine Tua choros superas caelorum maximos, Cuiusque gloria per terrarum extenditur Orbem, nec ullus gratiae finis tuae Futurus est. Dixti, sunt facta protinus Omnia: nihil falsi sub ore cernitur Tuo. Deus spem confirma de filio Nostro, per hunc da liberetur Israel.

dram398
Ipsum super constituisti populum tuum, Et iudicem facis, cuius manum rege, Ac brachium salutare tuum porrige, Opere iuua, uias illius protege. Is filius tuus moritur ipsus tibi. Respice, quod hostibus fuerimus subditi Diu, nec ulla spes redemptionis est: Nisi uelis ipse Deus omnium quidem Protector, in te unum fortis sperantium. Vide, malum fecit coram facie tua Populus, ob id dedisti eos sub hostium Manus quadraginta annis, tandem libera. Si tibi satis poenae est, per te fieri potest, Vt eripiat anobis hoc iugum graue Samsonis (ipso te sancto duce) dextera. SCENA II. Aecara mater Samsonis. Ma- nue pater. Salue uir, et quid tacitus hic obambulas Solus? quid est? quia te diu expectauimus. MA. Ego? mea uxor, nescis an ne, quanta nos Diuina circumfulsit demum gratia? Et filium dedit, ammi cui sunt bona, Nec alius est illi similis. Et nunc uide Quo dignitatis sit gradu prae caeteris Positus: super populum Dei iudex erit, Super Israel primus, per quem spes maxima Exoritur, et nec nos quicquam fefellerit.

dram399
Hic liberabit, duce Deo, graui iugo: Aut ultus inimicos quietos reddere Potest suos, in quo diuinus spiritus Viget. Quis haec fuisset ausus omnium Optare, quod nostri Dei fit munere? AEC. Hem mi uir, uxorem demus. spero fore Nepotibus nostrum genus clarissimum. Nunc quia tibi sterilis, anusque sum nimis. Is liberos pariet scio fecundior: Quod teque passim uicini admonent tui. MA. Id ipse curabit. habet aetatem suam: Quid conueniat, is optime sibi consulet. Fiat maritus, nec deest unde coniugem Alat: potest, quando uolet. nolo tamen Illi esse causa eius rei, cuius quidem In posterum paenitet multos, est magna res, Deliberatione egens permaxima. Nam quos Deus iunxit, homo nunquam segreget. Et est parentum, liberos cogere nihil: Praesertim ad hanc rem quod facit. nam uidimus, Coacta connubia raro felicia. AEC. Ita est: neque ego porro uelim, si denegat. Rogabimus cuius sit animi, primitus. Si denuo placet, tum habemus plurimas Honestioris nominis puellulas, Et demus illi quae placeat oculis suis. MA. Nunc ibimus. sed si quid ipsa intelliges, Me diligenter admonebis proxime.

dram400
Festus dies futurus est in Thamnata, Cras illo iter faciemus, una filius Ibit, regressi plura consultabimus: Bene cogitata fortunet ter maximus. SCENA III. Eleasar. Heber. Nunc exeo, uirum optimum Heber, et meum Cupio alloqui uicinum, pauca conferens. Et ecce quem uolo progressum conspicor. Quid tam insolens, solusque tam mane in foro? Praeter tuos mores. HE. Euenit. ELE. Igitur tuam Huc dextram cedo, salue. HEB. Et tu plurimum. ELE. Nunquid, quod ipse iusseram, egisti diu? HEB. Quid'nam? puto Manue, causamque filij. ELE. Istud quidem. HEB. lamdudum aetatem sedulo. ELE. Quidis? HEB. Probauit, et laudauitomnia, Tumque insuper uobis peregit gratias: Et spero consore, ut daturus coniugem Sit filio suo. nam quod dedimus modo, Multum placet consilium. ELE. Industriam tuam Laudo nimis. fiat quaeso quod optimum est. Pij parentes sunt, bonique nominis, Rarissimae famae, Dei sub legibus Studiosiusque educti utrique a paruulis, Nec est mihi dubium, quin filium pari Ratione doctum conatisunt reddere. Spes magna patefit, nec me iam fallet scio. Est temperans in omnibus rebus suis.

dram401
Quis abstinentior cibi, potusque sit, Nemo est in urbe tota nunc uiuentium. Futurus est propheta maximus Dei. Ex uentre matris benedictus fuit angeli Verbis. Quis illum uincit fortitudine? Superstes hic modo siet, spes Israel Erit: Philistijm odit, quantum uel potest. HE. Et ego Philistijm audio iam concuti, Timere nonnihil subque illo iudice: Quoniam uident eum manu niti Dei, Et spiritum eius secum in castris uiuere. Indomita uirtus colitur eius, concauo Narratur orbe quoque, nec sat terrae patet In illius laudes et fortitudinem. EL. Quis credidisset, ex sterili illa muliere, Pulchra licet, talem uirum unquam nascier? HE. Idem obtigit Abraae cum Sarai sua. EL. Euenit utrunque quidem horum diuinitus. HE. Quid igitur esse faciendum censes in hac Re? differemus'ne, uel matur abimus, Negocium de uxore ducenda, modo Quod diximus? quare utile quod est, consulas. EL. Quid ni iuuabimus, quantum nobis datur. Pro uiribus facturus est, quae uolo, scio, Certe omnia. sed heus tu, profectus est nuper In Thamnat, ad festum diem, nec est domi, Parens uterque, et filius abijt simul. Postquam redierit, allo quamur protinus,

dram402
Senteniamque animi illis declarabimus. HE. Recte mones. fiat igitur. Quid nunc facis? EL. Eo domum. HE. Sed ego hinc eo ad forum quidem. Nam me uocarunt arbitrum quidam boni Viri, quibus de finibus lis est. Dabo Operam lubens, uicini res tutarier Decet: quod unum me uicinitas docet, Quam ego propinqua parte amicitiae puto. Sunt etenim alendi uicini quam plurimum, Vbi euenit fame premi miserrima. EL. Bene dicis. At si quid, domi ero. HE. Teneo, sat est. ACTVS SECVNDI, SCENA I. Samon. Manue. Aecara. AVdio pater te tantopere rebus meis Consulere, fiam ut tibi maritus proxime Cupis, quod et mater iubet, cuncti uolunt Cognati, amici, omnes quoque necessarij, Populusque cunctus Israel. quid ipse ego Id denegem? uotis satis faciam bonis: Et coniugem cupio mihi, pulchram date. MA. Multo omnium nunc me fortunatissimum Factum puto esse, gnate, cum te intelligo Dignam facere modo tuo rem nomine, Porroque gratam maxime nostro Deo. AE. Pol ego tibi dabo elegantem uirginem, Quoniam quidem fili cupis, mihi credito.

dram403
SA. Quim mater igitur das? AE. Vicini filiam. SA. Ruffam'ne? non possum, mea mater optima. MA. Quam'nam cupis tandem Samson fili. SA. Vide, Cum tecum eram in Thamnat, uidi pulcherrimam Et elegantem uirginem, ut supra nihil, Forma bona, succi plenam, suauissimi Sermonis, atque moribus perblandulam. Mundus puellae serta publice gerit, Et fronte detecta color rubens micat. Hanc ego uolo, mihi hanc uxorem iungite. MA. De gente uis aliena ducere coniugem? Non inter Hebraeos habes, quod sit satis? Quid? perpetrare flagitij tantum cupis, Vt sumeres uxorem ex inimicis tuis? Quasi tuos inter nulla omnino foret, Quae te deceret uirgo, uel quam duceres. Moisi Deus dixit, ne filijs suis De gentibus daret uxores prorsus, ne si Cum dijs fuissent fornicati, filios Suos in alienos deos deducerent. Facerentque fornicari una secum pios. SA. Pater hanc uolo, nec dabitis aliam modo mihi, Nec uiuit ulla quae magis oculis meis Placeat. sine igitur ducam eam, optime mi pater. AE. Ah fili, oportet istuc quaeso facere te? Nunquid tibi deest mulier inter tuos Pratres? et ex Philistijm uis coniugem Habere, qui sunt incircumcisi, et mali?

dram404
MA. Quod si uxor est ducenda tibi, duc rogo parem, Genere bono natam, claris parentibus: Si modo uoles nobis consultum esse omnibus. SA. Hanc expetiui, contigit, seruaboque, Moresque conueniunt: ualeat, quisquis uelit Discordiam inter nos. ferox mors auferet, Alius quidem nemo. per unum quoque Deum Iuro, hanc eam me deserere nullo modo, Non si sciam capiundos inimicos mihi Omnes amicos. accepi, acceptam uolo. Quare pater, si poterit fieri ut des eam Mihi, placet: sin minus, ego ducam tamen. MA. Aetatem habes: quid tibi prosit, melius uides Forsan quam ego. si aedo uis fiat, ducito: Ne me tamen caussam fuisse post putes: A me procul uolo remotam maxime Culpam hanc. SA. Periculo nullo fiet tuo. Nescis pater, quid sibi uelit connubium Hoc. Me nihil fallax mouet Philistijm Religio, nec deos illorum percolo: Tantum uolo uxorem, et ducam planissime. MA. In pace uade gnate mi: quod est bonum, Videbiturque Deo, is faciat ut sibi placet Tecum. tamen primum uide, quid ipse agas. Difficilis est res, qua non est alia magis. Nam quid calamitosius est, obsecro, uiro, Quam non potiri socia fida coniuge? Credas quibus res haec forsan male cesserit.

dram405
Illi foris, domique snt nunquam boni, Sed semper infortunati, atque perditi. Adeoque muliere nullum damnum uir mala Maius potest habere, moderata nihil Melius: id o fili ante tecum conputa. Quando maritus uxorem ducit domum, Non accipit solum, ut uidetur, coniugem, Sed aut bonam sociam, aut sibi contrariam. Malum mulieres sunt omnes, et singulae: Verum sine hoc malo inhabitare non licet Domum, nec est tutum, nec ualde conuenit. Quicunque nuptias sibi fato malo, Non destinatas ambiunt, frustra illi agunt. Res sunt duae ducturo uxorem maxime Considerandae: facies, et mores boni. Namque haec duo inter sese beneuolentiam Alunt profecto mutuam, seruantque eam. Adhuc iuuenis es, et forsan succi optimi Aetatis alla: conuenietis igitur in hoc, Quo'nam potest modo melius uobis quidem Fieri, uoluntas si par uobis iungitur? Inimica res mulieri prorsus est senex. Incommoda quoque uxoriuuenis uiro seni. Et filias nunc elocare uirgines Actate conuenit, matres prudentia. Haec est tuae uitae futura particeps, Dum uiuitis superstites feliciter. At gloriantes diuitijs, genereque uiros,

dram406
Mulier domi stulta infames omnes facit. Magnum satis regnum est marito, liberi, Et uxor optimorum morum cognita. Virtutis est penu, generosa femina. Primum ad salutem est, quando uxor nunquam a uiro Dissentit: optimus consensus denique, Si uterque coniunx seruat temperantiam. Melius, bene educatam uxorem ducere Sine dote: quam uel cum pecunijs, male. Virtutibus, non forma, oblectantur uiri. Haec omnia prius fili mi considera, Quam uel tibi ducas uxorem, suadeo, De gente praesertim aliena. graue est iugum, Quod non facile collo excuties posthac tuo. SA. Faciam pater mi, et spero mihi comitem Deum. MA. Deus quod in coeptas, fortunet optimus. SA. Abeo, ualete pariter, mater et pater. SCENA II. Eleasar. Manue. Puer. LVcessit, hic iam cesso pultare ostium, Manue mei uicini, et optimi uiri? Nam uideo miserum hunc tam excruciarier nimis Ex filij discessu, consolarier Oportet: et senex quod potero, iuuo senem. Vt caeteros amicis atque aequalibus Suis uideo seruire sub negotijs, Ita et senes est aequum senibus obsequi. MA. Aut ego profecto ingenio ualde ad miseriam

dram407
Sum natus, aut illud falsum est quod audio Dici, diem adimere aegritudinem hominibus. Nam mihi quidem quotidie augescit nunc magis De filio aegritudo: et quanto diutius Abest, magis tanto timeo, en quid mali Fiat. quid animus mihi meus praesagiat Iam, nescio: nam nuptias istas nimis Horreo, fugio, deuoueo miris modis. EL. Et hunc foras egressum uideo, colloquar. Manue, salutis plurimum tibi precor. MA. Bona tibi salus Eleasar, tam mane quid? EL. Nihil, nisi quod te conuentum uoluerim. Quaeso, quid aut quaeris tibi, quid'ue maceras Vitam tuam, quoniam nihil te respicis, Nihil remittis quoque laboris, iam senex: Haec non uoluptati esse, satis certo scio, Omnia facisque praeter aetatem tuam. Si quid laboris, nolim: si quid est mali, Dic obsecro, consilio ego, aut re iuuero. MA. Hem, filium unicum mihi adolescentulum Scis esse? nunc habeam, necne, incertum est quidem, BL. Quid istud est? ego non intelligo. MA. Scies, Quem iudicem constituistis populi Israel, Nosti, regitque iam diu feliciter, Rebusque gestis optime uiuit, sine Vxore longo caelebs, ut scis, tempore. Nunc quia opus esset uxore, ut dem cogito: Et quam darem elegi, is sibi aliam quaeritat

dram408
Ex gente peregrina, incircumcisa quidem, De filiabus illorum Philistijm. Dolet, quasi nulla hic in Israel foret Quae nuberet sibi. imo forsan pulchrior Fuisset inuenta. at quid tibi dicam? hoc ita est. EL. Non est uiri fortis, tam ferre duriter Aduersa quae sunt aliquando. quin cogita Potius Dei uoluntate fieri. uides Nos iam Philistijm captiuos subijci, Iugum ferentes illorum grauissimum. Quaerit igitur Deus, quo pacto ulciscier Eos queat tandem quod nunc per filium Poterit iuum sacere quam commodissime. Nescio quid animus maius, et solito amplius Sperat, magistratum sub filij tui. Facis, quasi id non factum sit quoque antea. Quod si ita Deo uisum fuit quid mussitas? Quum tu, neque ille eius quicquam sententiam Mutare possitis, melius sperabitis. Deo datus tibi est, rerumque temperans, Virtutis unicum decus, quo nullus est Magis hominum modo qui uiuunt fortior. Deus comes futurus illi est, credito: Quicquid aget, ipse diriget manu sua. MA. Bene dicis. at quaerebam primum coniugem De gente nostra sancta, quam coniugerem. Narraut amicis consilium multis meum, Quid animi erat, dixi laudarunt hi quidem

dram409
Vno ore filium: beatumque esse me Duxere singuli, qui haberem filium Hoc praeditum ingenio, quo sibimet consulat. A filio sapienter factum praedicant: Nisi stultus ego sum, uel Deo fidens minus. EL. Manue rogo, audisti dic mihi unquam antea, Opulentiores pauperiorum filias Ducere domum, uel indotatas maxime, Et saepius felicius procedere? Quid si modo hanc ducit quam filius cupit, Maior data est occasio contra suos Hostes Philistijm. faciet ut rem malam Metuant, minore nos uiuemus postea Timore, iudex dum nostram ille iniuriam Vliciscier potest sacra sub dextera. Hac subdet inimicos, nobis ut seruiant, Quemadmodum nos illis longo tempore. Bono iubeo sis animo, quoniam nunc uenit Optata forsan plurimis bonis dies. Posthac id etiam quod nescis, resciueris. MA. Bene me mones, igitur facere certum est ita. EL. Heus tu, forum qui frustra cireuis modo, Iubere melius prandium dari decet, Fortasse enim iam filius tuus aduenit. MA. Ita faciam. Salutigerulus obuiam Prodit puer, quid sit spectabis paululum. PV. Here mi domum redi, uenit tibi filius, Diluculo cras summo discessurus est.

dram410
MA. Quid filius redit? PV. Sic est. MA. Hui tam cito? Nimis uidere cupio. quid tu nunc agis? EL. Oportet hunc rogare uicinum meum Sit aduocatus mihi: quanquam dudum domi Praesto esse apud me cogito, uisam tamen. SCENA III. Samson. QVid? enecant, dum sanctas nuptias nimis Student facere, mater paterque. iam diem In apparando consumpsere protinus: Nec dumque eunt, quando isse dudum oportuit. In crastinum dictae diem sunt nuptiae: Non hic, sed in Thamnata fiant postulo. Venio uocare saltem amicos proximos, Festum diem sua celebrent praesentia. Et ire cras uterque promisit parens Mecum, licet senes ambo sunt, tamen eunt. O me quis omnium uiuit felicior, Cui tam secundae res sient? de nuptijs Nihil pater mutat, nec ipsa mater est Irata mihi: saluus sum, nemo hercle magis. Porro pater descendet, et conuiuium Faciet me aesponsae, sicut mos iusserit. Quid nunc noui dicam? mir abilia nimis. Et ecce cum primum descendi comitibus Parentibus meis, occurrit mihi leo Rugiens aperto, furibundusque gutture, Animosus, audax, et rabidus omni modo.

dram411
Hunc ubi uideo, quid ego inermis? stans quid uelit Expecto, mox in me iratus, frendens ruit. Quem ego manu arripio, statimque suffoco. Non hic opus erat armis, nec gladio quidem: Armatus armaturae uir mulium grauis, Est seruus armorum, quae fert, et alteri. Sic ille mortuus leo manibus meis Iacet: nec id cuiquam dico, taceo quidem. Nam nec mihi tribuo, sed uncio Deo: Cuius potentia magna feci omnia. Postquam redeo, uidere accedo gestiens Cadauer hoc, ibi mellis dulcissimi Fauum sub ore eius, quem fecerunt apes, Inuenio, tres fauos mihi capio statim, Meae puellae detuli, dono dedi, Cum caeteris sponsalitijs donis nouis: Quae cuncta suscepit, summeque diligit Me. Denuo quis uiuit fortunatior? Deus potestatem suam ostendit sacram In me, quod haec subito congruerint commoda. Nunc in uado omnis res erit, una fit domus, Vxor patri se commendabit unice. Hoc gaudium perpetuum sit, faxit Deus. Sed ne mihi ipsi sim mora, intro nunc eo: Quo sese itineri accingant, curabo probe.

dram412
SCENA IIII. Agrypnus. Iabis. Micha. samson. Puer. SCitis futuras hic Sampsonis nuptias Cras, iudicis super Israel fortissimi: Quare timendum, ne nos possit fallere, Et turpiter necl det fallacissimus. Igitur quid hic agendum sit, uos dicite. IA. Recte mones: nam scimus omnes Israel Populos grauiter infensos nobis omnibus, Quod tam diu nostrum iugum ferunt graue: Hocque duce forsan quo se pacto liberent, Quaerunt. malus animus quidem, mala quoque mens. MI. Verum est quod hic dicit, quid fiet nescio. Is nunc apud nos semper permansurus est, Propter nouam sponsam, simulque coniugem Suam: profecto si potest, dabit malum. AG. Iungamus illi triginta iuuenes bonos, Fortesque, sermonis comites, ut interim Hi diligenter obseruent sponsum, ne quid Iniquius uel tentet, uel committere Praesumat: est enim mentis non fractae homo. MI. Sed aduocandus est, prius quam fiat hoc, Ne quid mali forsan putet fieri sibi, Iramque factum permoueat ei nimis, Et inde se ulcisci pro tanta iniuria Volet: scio quod ira pietatem fugat. Homo est malorum contemptor, cui nil nocet

dram413
Aduersitas: uirtus eius quiduis premit. Mortis metus nullus ei inest: fortis animus Dominatur omni fortuneae, etsi pessimae. Praecogitatis finis felicissimus. Proin quid est? nunc tempus et spacium date: Quod ratio nequijt, saepe sanauit mora. AG. Nulla mora est opus, ubi uult necessitas. Adibimus, quid dicat audiendum erit. Iuuenes uolo custodes esse corporis Nostri, simul populi tanti Philistijm. Abi Micha, illos conuoca, redi cito, Adducito: nam tempus instans postulat. Sed ecce pergit huc Samson, qui nunc redit. SA. Vos o uiri saluete plurimum: quid est? In nuptijs mihi hospites eritis meis? AG. Quid ni? sed heus Samson, uides omnes senes Nos esse, nec te illa oblectarier scio Aetate: quare triginta iuuenes tibi Socios dabimus, hi cunctorum uices gerent, Tecumque erunt omni loco, omni tempore, Sub nuptijs: his finitis, si uis, quoque. SA. Placet uiri. ubi'nam sunt illi? huc mihi date. AG. Adsunt, uiden quos secum deducit Micha? MI. Hi sunt tuarum nuptiarum seduli Socij, tibique seruient quantum uoles. PV. Parata iam sunt omnia intus, sponse duc Intro uiros. nam uos expectant singuli. SA. Praeite uos: statim sequemur ordine.

dram414
SCENA V. Samson. Grex triginta Sodalium. VEnite iucundissimi socij mei, Vobis ego, si modo placent, aenigmata Propono. primum si diebus maximis Septem mihi solueritis,uobis syndones Triginta, et itidem tunicas tot dabo bonas: Sed si minus solueritis, dabitis mihi. Intelligam saltem uestram sapientiam, Cum gloria prudentiae, lucrum graue, Et possidebitis simul uictoriam. PRIMVS SODALIVM. Propone problema tuum, quid est noui? SA. Qui cuncta deuorat, suauem genuit cibum, Licet nimis sit ipse insuauis omnibus. Hoc si mihi dies per septem soluitis Conuiuij, dabo quod promissum fuit. Quare quid omnes possitis, uigilabitis. PRIM VSSODALVM. Tentabimus pro uiri- bus, quan quam graue est: Tamen adeo difficile nil, quin facile sit Quaerendo, quiduis uincit improbus labor. Nullus etiam socors, celebris quidem uir est. Labore saepius parta est generositas. 2. Omnes laborantem pariter Dei adiuuant, Quaesita quoque tandem inuenimus omnia probe. 3. Industria et labore prenduntur bona.

dram415
Dicunt enim Sophi, cura sapientiam Vt plur imum indigere, tanquam maximo. 4. Quod quaeritur, comprehendi facile potest: Effugiet autem, quod tantum non quaeritur. 5. Quae pulchrasunt, infinitis lboribus Possunt parari, sordescunt ex ocio. 6. Labore praecedente uendunt omnia Bona dij, nec ulli quicquam denegant boni. 7. Subiecta mundi cuncta diligentiae. 8. Stillante gutta desuper, durus lapis Cauatur in scissur am altissimam qui dem. 9. Plus diligens uiro tribuit industria, Quam uel bonum ingenium, aut fortunae aequalitas. IO. Fit sedulus labor per consuetudinem Se leuior ipso, et circa finem dulcior. 11. Eas uoluptates uenari nos decet, Quae uel labore consequuntur optimae. 12. Exercitatione plures sunt boni, Quam reddit aliquando naturae puritas. 13. Iuuenem labores effugere, res est mala, Imo omnium rerum quidem turpissima. 14. Res nulla magna sine labore prouenit. 15. Necessum erit laboret, qui felix cupit Fieri, nihil stertenti collocabitur. 16. Qui gloriosam laudem consequi uelit, Oportet illum esse deditum laboribus. 17. Nulla ratio effecti prorsus laboris est: Namque est suimet certum uirtus praemium.

dram416
18. Iucunda praeteriti laboris memoria. 19. Quid haesitamus? quia laboranti nihil Negatur: et quicquid cupit, statim euenit. 20. Virtutis omnis laus sub actione stat. 21. Labore, non uerbis, opus fuerit quidem, Aenigma quisquis recte nostrum soluerit. 22. Iocundus est labor, quem quis lubens facit. 23. Nec solicitus ero soluendo aenigmate, Si modo laboris nil taedebit, nec piget. SA. Tentate, propositum uictori est praemium: Et maius hoc, laudis perennis gloria. 24. Industriam durus uincet nostram labor. 25. Iustus labor dignus cunctis honoribus, Et praemijs decoratur ornatissime. 26. Nil sine labore maximo mortalibus Natura solers, uitaeque raio dedit. 27. Laboribus nihil parcamus, dummodo Solui queat, ne nos deceptos iudicet. 28. Nullum laborem uincet cogitatio, Problema donec ueritate soluimus. 29. Grauiora passi quondam, dij soluent scio. 30. Igitur sodales cogitate singuli, Vsque in diem, qui dictus nobis, septimum: Nam parua res, parum deliber abimus. SA. Vel tu quidem solus diuinabis prob:. Porro tibique factu facile hoc est, quia Deo uolente nauigas uel uimine.

dram417
ACTVS TERTII, SCENA I. Thamnatis sponsa. Grex sodalium. Quid uultis o adolescen es mei intimi, Quod me uocastis, serium est quiddam, foras? I. SO. Audi, tuum nunc officium age, respiee Tuos amicos, libera graui metu. Problema nosti, uir quod soluendum dedit, Id quia modo nullo detur dissoluere. Et sexta nunc dies, unus tantum est super. Blandire molliter uiro, ut nosti, tuo, Vt is tibi dicat certum, quale hoc siet: Porro id statim subindica nobis tuis. Quod si recusas, continuo teque et domum Prorsus tuam incendemus igni torrido. At si per unam te reisit ueritas Patefacta, gratiam parabis tibi bonam: Quoniam potes facile. tuum audere est nefas. THA. Noui probe, quo pacto tractandus siet. Hac nocte cum dormire mecum aduenerit, Rogabo primum amoris signum aenigmate Ostendat. ille uix, scio, mihi denegat: Et si me amabit, hoc dcturus est statim. ISo. Eas igitur, fortuna te comitab: tur. Non est mihi dubium, quin uincat callide Mentem uiri. nam mulierum blanditias

dram418
Nostis, quod imperitae in rebus sint bonis, Verum omnium malorum opifices optimae. Quae parum caussae ad dicendum inuenerint Addunt alia: quoniam nihil sani loqui, Mulieribus uoluptas est ter maxima. 2. So. Omnia scio tentabit: astuta est nimis. Cur non faceret? ex nostri generis semine Prognata circumcisum cur amet uirum? 3. So. Cras liberabit illa nos, certo scio. SCENA II. Micha. Nihil profecto uidi unquam mage splendidum, Omnia uoluptatis sunt hic plenissima. Tum sponsus Hebraeus uirum fortissimus, Vitae grauis, morum integerque, temperans, Qui nec cibi, nec uini multum est appetens, Mo destus omnire, loquitur parcissime. Quare timeo, ne nobis uictor sufferat Super Israel iuris quod iam diu fuit. Nisi ex amore sponsae uictus de sinat: Non uincitur nec uiribus, nec artibus. Et is triumphat serio pro aenigmate, Quod non sibi solui putat certissimus. Quanta elocutione nostris praeualet: Quicquid semel coepit, sapienter dicitur: Prudens animus eius, sermo constans quidem. Astutus est, catus, quantiuis precij. Imo nihil supra, quid dicam nescio.

dram419
Sed ipsa sponsa noua uenit. miror quid est. Verum uidebo, et huc parum concessero. SCENA III. Thamnatis sponsa. Puer. Grex 30. sodalium. Samson. Heus heus puer, sponsi uoca comites mei. Nebulo quid hic cessas? mox perge, cas. PV. Eo. Noui quid hoc? quid est boni? bonum adfero Sine dubio. sed cesso pultare has fores? SO. Quis hic? PV. Vocat uos Samsonis coniunx noua. Venite mecum, expectat illic sedula. SO. Imus. Quid ipsa uult, nisi iam problema scit? THA. Audite amici, quid uelim. uici uirum Lachrymis meis, quanquam negaret saepius: Victus tamen, soluit nodum problematis Sui, mihique dixit illud quale sit, Amoris ergo: quod uobis dicam modo. 1. SO. Hem mea, quid est? dic uerum, bene facis optima. THA. Primum uidete Samson quid nam fecerit. Manu leonem discerpsit. post haec abit: Deinde mox rediens, sub ore eius nouum Paum inuenit, mellis plenum dulcissimi. Hic est cibus suauis, quem protulit leo Ferus, animalium omnium insuauissimus. Nunc uos potestis hoc problema soluere. Verum ne me dixisse quisquam proferat, Cauendum erit. dixi, facite quod iusseram. 1. SO. Adest dies hic septimus, tempus iubet

dram420
An gina solui Samsonis, uocabimus Ei, fpras. Abi, dic praesto nos fore. 3. SOD. Heus Samson, huc prodi, tibi si modo uacat. SAM. Quis me cupit? uos nunc aenigma soluitis? 3. SOD. Volumus quidem. SAM. Dicite. 4. SO. Dic tu, nosti optime. SOD. Neque est Leone quicquam insuauius fero, Nec dulcius aliud melle est utentibus. SAM. Nec quicquam aliud est muliere hac dolosius: Quae nunc meum exposuit uerbum, et sensum meum. Mulier, dedit natura cui pronum malo Animum, ad nocendum pectus instruxit dolis: Soluam tamen promissa crastina die. Vos ite modo domum, cras siquidem habebitis. Si non arassetis cumque hac uitula mea, Non inuenire potuissetis (credite) Aenigma magnum, et insolubile nimium. Vos facinus ingens ausos? assumpta in scelus Consorte nostri perfidi facti tori. Grauissimum fit coniugis nefas meae, Iusque omne pereat: non sit auestris malis Immune caelum, cum micant stellae polo, Phoebusque seruat debitum mundo decus. Nox atra fiat, excidat caelo dies: Misceo penates, odia, caedes, funera. Excede pietas, si modo in nostra domo Vnquam fuisti dira furiarum cohors, Discorsque Erinnys ueniat, et geminas faces

dram421
Megaera quatiens. non satis magno meum Ardet furore pectus, inpleri iuuat Grauiore monstro, neque idinultum perferent. Nullum relinquam facinus, et nullum est satis Ferrum, nec ignis, mille scelera cogito, Nunquam meus cessabit in poenas furor, Crescetque semper uindictae studium mihi: Nec cura iuris, sanctitas, pietas, fides Nulla mihi erit, facere licebit omnia. Odi mulieres, te uero nunc maxime: Quae quando cogitas malum, quodque loqueris Blande mihi, scelesta te quae nam magis Viuit? miser, nunc demum sentio scelus. Metuenda mulier est uehementer, et statim Verbis benignis si utitur: nam decipit Virum, nec ullius manet fidei memor. Nunc quanta mens insit mulierum pectori, Noui, atque sum probe expertus damno meo. Quis quis mulieribus credit, is et furibus Credit, uel impostoribus prauissimis. Non impudentius animal muliere fit. Rarum est beneficium mulieris improbae. Ex hac facio coniectur am, miser, mea. Quam blanda finxit ore mendacissimo, Donec quod aenigma esset, perdi dicit probe. Serum est cauendi tempus in me dijs malis. Abibo mox Ascalonem, quos opprimam Noui uiros. feram tunicas, et syndones,

dram422
Quibus satisfaciam, atque promissis stabo. Sed non abibunt odia, uiuaces aget Violentus iras animus, et saeuus dolor Aeterna bella pace sublata geret. Quid bella? quicquid horrendum tellus creat, Quicquid uel ipse pontus, aut aer tulit Terribile, dirum, pestilens, atrox, ferum, Huic inferam domui quidem Philistijm. SCENA IIII. Micha. Samson, Thamnateus. Quid sit futurum, nonne dudum diximus? Samson uiros triginta iam neci dedit, Tunicasque syndones illorum sustulit. Illis eas, quibus nam debuit, dedit. Quid porro fiat nescio: non desinet Vlciscier suos inimicos, quam diu Viuit. Sed ecce portans haedum huc aduenit. Hinc ego procul discedam, me hoc in tempore Nolo uideat, animus dum irriratus nimis Est eius. optime quidem discessero. SAM. Heus heus quis huc prodit? nemon? quis hic erit? Vbi est mea uxor? quis nam respondet mihi? THAM. Quid est? redire te nunquam putauimus. Quare dedi cognato coniugem suo. At si sororem illius uis, dabo tibi. SAM. Nolo. Quia hoc fecistis, et contemnitis Me simul, ab hac die nulla in me culpa erit. Quantum potest, odio tantum te prosequar.

dram423
Mulier fefellisti fidem, dico, meam. Nunc ecce tibi renuncio, diuortij Mittam libellum, nec te dicam coniugem Meam, nec ipsa me tuum uolo nomines. Vix tempero animo, uix dolor frenos capit: Vlciscar omne scelus, et incestam domum Vertam, et penates impio Marte obteram, Ne post superba ferat caput fastu graui, Contra Philistijm quod possum fecero, Cunctis mala inferam: atque donec uixero, Ero memor contra uos tantae iniuriae. Posthac uidebitis Samson quid possiet. SCENA V. Eleasar. Ioachim. Heber. Nun cius. Praeco Philisteus. Nescitis o uiri, quod Samson fecerit Contra Philistijm? qui nobis imperant, Quorumque sub diti sumus. nec cogitat Quid inde fiat Israel periculi, Saltem suae faciat satis libidini: Rectum, bonum, prauum ue sit, nihil putat. Quid nam uidetur subse qui uobis boni? IO. Timeo misere. nam nuncium audio malum, Omnes in armis esse praedicant palam. HE. Libet ire contra. fortuna ignauos premit: Nunquam potest non esse uirtuti locus. IO. Quid dicat hic prius audiamus nuncius. Huc pergit, ille est quem dixi uobis modo.

dram424
NV. Audite patres, quid nam designauerit Samson, scelere nouo fe cit se nobilem. Vulpes feras cepit trecentas pessimus, Et lampades ardentes caudis singulis Affixit, et binas coniunxit firmiter, Quas postea immisit sub messes hostium Philistijm: depcpulatusque omnes agros, Exussit omnium fructus, inque nihilum Redegit arua: quare nunc armati eunt Contra Israel, uindictam pro tanto malo Cupiunt. Quis est qui liberet, nemo potest. En castra ponunt sub Lechi modo sua, Vestrum quidem oppugnantes urbem prodeunt. Quiduos? nihil potestis prorsus: actum erit. Quando suum praeconem huc ad uos miserint, Consulite quid respondendum hostibus siet, Velitis aut pugnare, aut illis cedere. Vestra est salus posita in magno periculo: Ipst sibi uide pepercerunt nihil. Nam qui dedit causam mali, Thamnateum Socerum eius, atque filiam, simul domum Illius igni combussere funditus. Quid fiat hinc de nobis, diuinabitis. IO. Vbi est, ubi Samson latet? dic optime. NV. Sub Ethen (hoc est saxum ualde altissimum) Habitat, locus munitus, et tutissimus, Nec uincitur ui, robore expenso tumet, Et posse caelum uiribus uinci docet

dram425
Suis, agendo subdet et cunctos sibi: Nec flexit humeros molis immensae labor, His uiribus quaesiuit ad superos uiam. Quod cum uiderem, me quoque inuasit timor. HE. Audin procul clangentium belli tubam? Praeconis hoc signum est, portas mox claudite, Huic obuiam ibimus. quia nam, dicat, uelit. PRAE. O uos ubi estis Israelitae uiri? EL. Quare uenitis huc deperdendum pios? Nunquid sumus serui Philistijm antea? Quid nunc mali peccauimus? quin parcite. PRAE. Ligare Samsonem hostem nostrum uenimus. Red damus illi quaeque in nos operatus est, Professa quaerunt odia uindictae locum. EL. Culpa est, uiri, Samsonis tota iudicis, Sam son petatur, solus is poenas luat Quas debet, a nobis leuate iniuriam. PRAE. Date ergo Samsonem in nostras captum manus. EL. Ibi sumus, faciemus hoc. dic modo tuis Vt paululum expectent, nec quicquam ausi sient Agere, priusquam uerbis praestetur fides. Captum dabimus illum uobis: quid amplius Fieri potest, uoti dum sitis compotes? PRAE. Satis quidem. namque hoc pacto seruabitis Et liberos uestros, uos atque coniuges. Hoc nunciatum defero mulitibus. EL. Leuis est dolor, qui capere consilium potest. Abi igitur hinc tu Ioachim cum militum

dram426
Forti manu, captumque Samsonem statim Philistijm potetati traducito: Ex quo sibi poenam sumant, quam modo uelint. Neque est ne cessum, ob unius culpam luant Et caeteri poenas: uideat quid fecerit. SCENA VI. Samson. Ioachim. Palesti- nus exercitus. Prodi tuorum ciuium, Samson, mala Reique publicae pernicies. ubi lates? SAM. Quid est, mei ciues? quid his armis opus? IO. Nescis Palestinos habere in Israel Ius imperi? SAM. Scio. IO. Cur ergo male memor, Segetes eorum incendis? SAM. Par retuli pari. IO. Vinctum modo te demus illis, uenimus. SAM. Siquidem mihi uiolentas non fertis manus, Viuumque traditis, ligate, abducite. IO. Fidem damus: nam sic uolunt, sic conuenit Inter tuos inimicos, et populum Israel. PA. Adducitur capitalis hostis Samson huc, Nunquam effugiet, uleiscendi tempus datur. Venite, sumamus uindicatm de uiro. Irruimus in eum, quid mora facit haec uiri? Nunc nunc tibi finis uitae instabit tuae. SAM. Si quid animi est, agite, uinctum me aggredimini. PA. Perimus, abrumpit laqueos, et uincula. SAM. Disrumpite laquei, comites discedite Procul. nihil mihi est opus praesentia

dram427
Vestra, impios hostes Dei mox conteram. Perge ira, perge, et magna me ditantes preme. Congredere, manibus ipse iam lacera tuis. Domini Dei in me spiritus fortis uiget. Nil arma moror, hac maxilla pugnauero. Huc si quid, huc uenite, detestabilis Cohors, et impios tuos animos age. Certetur omni ui, nunc altera uice String antur enses, nec sit irarum modus, Pudor ue, mentes caecus instiget furor. En fortitudo sub manu Domini Dei. Vos ipse conteret. Iacet pars maxima. Et signifer cecidit, dux ipse exercitus Perijt. Viri cecidere mille, et amplius. Domine Deus, qui in maxilla asini tot uiros Percusseris Palestinos, dextrae tuae Opus fuit, quod in manu uictoriam Serui tui dedisti, tibi sit gratia. En nunc siti morior. sitio praeter modum, In intimis mihi incensum flagrat siti Cor, et perustis flamma uisceribus micat. Nunc in Palestinorum deuenio manus, Quod me nec amplius possim defendere, Nisi bibere des, et restinguas modo sitim. Sed ecce de maxilla surgit fons aquae, Bibam. bona est, heus quam dulcis potus aqua. Domini est opus, iam spiritus redit mihi, In me uigent uires totius corporis.

dram428
Huic sit loco ex maxilla nomen inditum Perenniter. Sed ego modo discessero. Pate facta forti mihi manu retro uia est, Et membra dirae mortis in aperto iacent Campo. quis haec terrae mandet, curo nihil. Ego triumphabo superbifica manu: Sed in Dei mei uiuentis gloriam. ACTVS QVARTI, SCENA I. Samson. Cum fortefortuna nuper fecissem iter, Gazam usque perueni, oppidum perelegans, Vbi puellam uidi forma non mala, Vultu modesto, quae iam coeperat oculis Placere nimis. accessi, dormiuique ibi. Sed principes Gazae edocti praesentiam Meam, urbis omnes clauserunt portas suae, Ne quo liceret uel discedere clanculum. Custodibus mandarunt, senuarent uias, Et exeuntem uinculis me traderent. Hoc ego tamen praesentiens, portae fores Vi sustuli, totoque solui cardine, Sub noctis intempestae tacito tempore Exiui, et id prorsus sciente nemine. Has nunc in Hebron montem mecum deferam, Quo me mali incircumcisi pernoscere Possint, quis et quantus sim gratia Dei.

dram429
Quod si fit, in uallem Soreth quam proxime Ad Dalilam ibo, amatam candide mihi. Haec etenim erit quae nunc oculis placeat meis, Mulier diserta, moribus blandissimis, Et plena succi, flos aetatis optimae. SCENA II. Dalila Principes Philistinorum. Expecto Samsonem meum, qui se quidem Promiserat uenturum praesenti die, Hodie. quid ergo cesset tantum, nescio, Prodire sub forum lubet, num conspicer Venientem eum: nusquam est, nec quem rogem scio. Quare domum redeo recta, quod optimum est. Ibi mihi expectandus est amasius Meus. nam amore uictus, non mor abitur Diu, uirum quotquot uiuunt fortissimus. PRI. Heus Dalila, expecta, est quod dicamus tibi. DA. O principes uiri quid est? dicite mihi, Facite sciam. uotis uestris non deero. PRI. Taciturnitate, tuaque nobis est fide Ad hanc rem opus, quam nunc omnes parauimus: Nec paenitet nostris seruisse commodis Te serium est, ausculta paucis quid uelim. DA. Quin dicitis quid sit? quod iusseritis, ego Faciam, nec ulla me tenet excusatio. PRI. Habes ne Samsonem tuis in aedibus, Istum Israelis iudicem? nosti bene.

dram430
DA. Non o uiri, sed ipsum expecto hoc uesperi: Quoniam sub hac se nocte uenturum mihi Promisit. et ueniet, non me fallit scio. PRIN. Si uenerit, primum tibi dicat, roga, Quae fortitudinis suae sit maxima Causa, aut ubi potissimum tantum gerat: Et quo modo uinci queat, quibus artibus Frangantur eius uires tantae corporis. Quod si facis, docesque nos illud tuos, Argenteos tibi mille centum soluimus. DAL. Ne mihi tamen fraudi fiat, curabitis. PRIN. Tu sine metu uiues, procul periculo. Hoc expedi modo, qood postulauimus: Et non negabit ille, tui charissimus: Si te quidem unquam amauerit recte et bene. DA. Amat, scio, me non solum, sed deperit, Quare negare nil mihi quicquam potest. Verum uolo statim uos anim aduertere, Clam sub meo tecto noctu uigilabitis Cum dormit, ipsa quando uos uo cauero Adsitis armati, capite, et abducite. Pecuniae summam tamen numerabitis. PRIN. Bona fide promittimus, si nos tamen Nihil fe felleris: quod est dictum, siet. DAL. Ego? nisi mihi Samson (quod nunquam quidem Credo) daturus uerba sit, quin firmiter Stabo quidem promissis omnibus meis.

dram431
SCENA III. Samson. Dalila. Abra. NVnc forsitan mea Dalila male cogitat, Me odisse se, quod absim longius parum, Vltraque promissum tempus, data fide. Sed gaudeo redisse me tandem bene Et prospere ualentem, animoque corpore. Quare in sinu requiescam dilectae meae. Quam uolo, uideo. quam opportune obuiam uenis, Salue mi Dalila mea dilectissima. DA. Salue anime mi, o mi Samson salue, ut uales? Saluum uenire gaudeo. SAM. Teneo'ne te O Dalila, animo maxime optata meo? DA. Cur non? quid hoc rogas, Samson charissime? Iam nunc ego desperassem aduentum tuum, Nec te redire posthac ausa credere. SAM. Adeon putas me ingratum, difficilem quoque, Vt te, mihi dilectam, tam cito deseram. DA. Audiuimus mi Samson, facta fortia De te frequenter fieri, nec quis fortior Te uiuit unquam, dictu mihi mirabile. Licet ne Samson orare, ut dicas mihi, In quo tibi sit fortitudo corporis Tam firma, uel quibus ligatus nemini Nocere possis, ulli nec resistere? SAM. Si funibus septem nouis ligaueris Me, fio sicut caeteri sunt, debilis, Infirmus, et tantis priuatus uiribus.

dram432
DA. Mirabile est, anime mi, creditu, modo Sunt uera quae coram praesens ex te audio. SA. Ita est, fidem astringo tibi firmissimam. Profecto dormiturio, mea Dalila. DA. Ergo in sinum meum recumbe paululum, Dormique nam iam uesperascere coepit, Tandem probe cenati intrabimus torum: Nunc lassus es. SA. Faciam quod ipsa iusseris. DA. Hem dormit: heus famula, nouos laqueos feras Septem, uidebo nunquid uera dixerit. AB. Adsunt, cape. DA. Mea tu, liga, quantum potes. Discede nunc, ligatus est tutissime. Philistijm Samson super te, quin fuge. SA. Ehem mulier ubi sunt? frangantur protinus Funes, quibus ligaueris manus meas. DA. Ita decipis me Samson? hem credam tibi? Quid misera credam? non me post deluseris. SA. Non amplius te fallam, sic se res habet. Quando mei capitis crines septem accipis, Eosque circum clauum ferreum ligas, Terraeque fixeris clauum, infirmus quidem Futurus ipsesum. Sed ne molesta sis Quaeso mihi, sine dormiam parum modo. DA. En denuo dormit, tentabo et alterum Quod dixit. euellam crines septem sibi, Circumligatos hinc clauo, figam solo. Et ecce iam cessit probe. Samson caue, Philistijm super te, surge mox, fuge.

dram433
SA. Vbi nam? Quid mihi molesta multum mulier es? Et neminem uideo, nugaris pessima. DA. Sic digna uisa sum tibi, quam saepius Ludas dolis Samson, quod nun quam credidi. Hic est amor tuus, quem fingis sedulo. Discede, quaeras aliam, me missam face. SA. Non sic, anime mi, non sic te facere decet: Iocatus equidem dixi, uera proloquar, Si me modo audies, irata ne sies. Ferrum caput meum ascendit nunquam, quia Nazaraeus ipse sum, qudo est sacer Deo, Id quod sub utero matris promissum est meae. Nunc si caput fuerit abrasum forcipe, Recedet a me fortitudo protinus, Deficiam, et ero sicut mortales caeteri. Verum tibi dixi, mihi illud credere Oportet, ibimus caenatum intro: mea Dalila, tuus sum, porro uolo dicar tuus. DA. I prae, sequar. nam paululum negotij Restat. uide parata sine, mox ibi adero, Omnia, mor abor nusquam, Samson anime mi. SCENA IIII. Principes Philistijm. Dalila. ECce ipsa prodit omnium astutisima, Quae saepius decepit expectantium Animos. rogabimus, cur isthaec fecerit. DA. Hem o uiri, opportune adestis principes. PR. Quid tu tibi mulier? sic nos cir cumuenis,

dram434
Et uerba saepe das, non uno nomine. Quid porro creden dum tibi putas plurima? DA. Non fit mea culpa, delusit me ioco. At iam loquutus serio, uerum mihi Confessus est: quare praesentes uespere hoc Adsitis armati uolo, non frustra erit. Operam dabo, ne nos deludat saepius. Illum in manus uestras tradam, dubio procul. Nam quo modo fieri posset, perdocta sum Probe, nec ultra me fallet, certo scio. Ego ad uirum aliquam fabricam finxi nouam. Quod uera dixerit, uici fortem licet. PR. Vide ne denuo nos fallas Dalila. Hoc si fit, ipsa poenam pro scelere lues Tanto, nec unquam faeile excusabis quidem. DA. Nihil minus. uos interim conducite Qui me domi obseruent, uocatique adsient. PR. Non negligemus, imo iam fortissimos Viros tibi triginta mittemus domum. Hos instrue, doce quid fieri uelis, iube. Ne praeda nostris elabatur faucibus, Quam nunc sequuti tandem fere prendimus. Eamus hinc, ne quid nobis noceat mora. SCENA V. Samson. Dalila. Abra. Laomor tonsor. Philistiim. HEm Dalila mea quo nunc, dicas, ibimus? Saturi quidem cibo et potu, quantum sua

dram435
Cuiusque naturae necessitas cupit: Aduesperascit. caelo fulgent sidera. DA. Deambulabimus domus per porticum. Et si placet, totam noctem hic requie scimus Vna. uide, quid aere illo salubrius? SA. Ita eat. Ego quidem sub hac cupio domo Dormire, postquam paululum ambulauimus. DA. Quicquid iubes, fiat. tua unica fuero, In te me oblecto, et solum id est charum mihi. SA. Quin tu uicissim spes mea, atque gaudium, Et corculum, mea lux, meum suauium es: Quo non erit aliud uel elegantius, Vel dulcius, socia meae uitae manes. DA. Nunquid fefellisti, quod ipse dixeris De fortitudine crinibus sita in tuis? SA. Qui credis hoc, me posse mentiri tibi? Nemo (mihi credas) me uincet perpetim, Dum irrasus usque uixero meas comas. Videbis: expecta, et dices in posterum. DA. Hoc Samson ambo perno ctabimus loco. SA. Placet, tibi me dedo Dalila maxime. Quiduis iube: faciam quaecunque iusseis. DA. Caput tuum pone in sinum Samson meum, Et dormiemus una suauiter diu, Tu famula, si quid est opus, curam gere, Sub seruiasque diligenter nutui Meo. Quid hoc Samson, quam nunc dormis cito? SA. Nondum, sed usque dormiturio nimis.

dram436
DA. Iam colloqui decet. SA. Oculi somno graues Sunt, paululum sine dormiam: tu idem face, Quod postulat tempus. Vale, iam dormio. DA. Sinam te anime mi, quaneum dormias cupis. He famula, dormit: tonsorem mox aduoca. AB. Adest domina tonsor. TON. Quid est quod me uocas? DA. Ecce hosce crines Samsonis cum forcipe Abrade penitus, hoc uolo, hoc iubeo quoque, Nulla mora fac, et priusquam edormiat, Surgat ue de somno, et quid fiat, sentiat. Septem comas scimdas, nec his plures, nota. LA. Quid amplius uis? hoc factum est probissime. DA. Sat est, abi modo, procul discedite. Heus tu, Philistijm propere ueniant iube. Philistijm Samson super te, quin fuge. SA. Hem mulier, o quid fecisti in me pessima? Recessit omnis fortitudo corporis, Roburque membrorum, crines quia perdidi. Fragilis nimis fractus sum ego miserrimus, Libet experiri uiribus fractus meis, An cedat animis temere conceptus furor- Nihil facio, succumbo prorsus hostibus. PH. Quid hic agis? quin ambula, captus sies. SA. Quo me uiri, quo ducitis? sic ne decet? PH. Satis diu lusisti nos, o inclyte Iudex, uirum qui uel uiuunt fortissime. Quae te, uiden, uicit mulier est. Omnium Iniurias solues, modo si uiuimus.

dram437
SCENA VI. Principes. Philistei. Talion. QVid est? habent hominem, tumultuarier Hinc audio. Captum ducunt ad nos uirum. PH. Habetis inimicum Samsonem principes Vestrum, facite quae digna sunt fieri. mali Quem sensimus primum authorem, poenas luat Tandem, ne quis post ausit agere huiusmodi. PR. Putas ne te impune in nos semper ludere Samson? quid ais? ubi est tui nunc corporis Robur, tuaque nam fortitudo uirium? Nostri dei uicere te, in nostras manus Dedere captum te, quid amplius putas Superesse uitae? dic. poenam nobis dabis. SA. Non dij quidem uestri, sed peccati mei Poena est, neglexi patrias leges, senum Statuta contempsi, moresque gentium Imitatus, haec merui: quod fuerit initium Omnis mali: si quid patior, hinc mihi uenit. Non sunt dei ultores uestri, mihi credite: Qui nec uident, nec audiunt, nihil ualent. Sed quid tamen nunc plura mecum deputo? Fortuna opes auferre, non animum potest. Compesco uerba, parco iam captus minis, Casusque semper tempori aptari decet. PR. Abducite hinc in carcerem teterrimum, Vbi fores occlusae sint uidebitis. Quid uos rogo sententiam, nunc dicite.

dram438
ALTER EX PRIN. Dignus graui poena, tamen non arbitror Prorsus necandum, quin uitae aerumnas ferat, Oculos ei eruendos esse censeo, Caecumque molere faciemus Gazae quidem, Vbi molestus nemini, laboribus Datus luet poenas malorum, maximas. PR. Placet tuum consilium, conuo cetur huc. Samson, super te audi latam sententiam: Vita tua donauimus te, sed oculum Eruimus utrunque tibi, caecus ambules. Tu carnifex cape hunc, satis sententiae Fac principum Philistijm, sed publice. CA. Quod est meum officium, facio, nec amplius. SA. Oluna, et osol, te nunquam uideo, uale. Hau quo redactus sum? ue ue misero mihi. CA. Num'nam satisfeci, ciues, sententiae? PR. Satis. per urbis uicos caecum ducito, Vt hunc suum cernant inimicum singuli, Pueri, senes, mulieres cum puellulis, Quibus molestus nil fu turus amplius. Deuicimus sola hunc deorum gratia. At nunc pecuniam numerabo Dalilae: Fidei satisfecit, quare aequum iudico. SA. O quid mali in me peccas Dalila, Vah omnium quidem mulierum pessima, Culpa tua nunc caecus ambulo miser, Omnis mihi uita est grauis, cupio mori.

dram439
Qua nam fui fretus, cuique animum credidi Omnem meum mulieri prorsus impiae? Precium fero iustum pro stultitia mea. Nec tu puto auferes inultum longius, Quae me pecunia sumpta prodere cupis: Et perdidisti amatorem planissime. Nunc si dolis meram liceret querere Victoriam, mulieres imperent uiris. Dira est qudem uis fluctuum, magni maris, Vehemensque fluuij, ignis feruentis impetus Intoler abilis, paupertas pessima Res est, aliaque sunt mala innumera quoque, Immanius tamen nullum muliere malum, Si iram capit magnam, atque meditatur dolos. Nam non potest scribi nec uerbis exprimi, Quas aegritudines uiris solent dare. O res nimis passim miserae mortalium, O perditi muliebres insuper animi: Quanta aegritudine affecistis plurimos. Amarulenta mulier natur aliter, Effrenis etiam, et disciplinae negligens. Ego hoc mulieri unum credam, non amplius, A morte quod nun quam reuiuat mortua: In caeteris licet omnibus diffidere. Mulier in optimis fit imperitior Rebus, malar um mir us est tamen artifex. Te Daliam ualde probam concredidi, Sed me fefellisti. Haec amantis est fides?

dram440
Hoc foedus, haec est gratia? et tantum nefas Quis uidit antea? sceleris quis est modus. Ne des mulieri animae potestantem tuae, Nec in tua uirtute sustineat gradus. Quod si facis, confunderis: sicut mihi Factum est. Caue quisquis sapis, tutus meo Exemplo eris: certant in omne facinus, et Pensi nihil dicunt, si praecipites agit Iratus animus, nec nefas aliquid putant Scio quo ferantur, quanta moliri parent. Propter mulieris speciem perierunt boni Quam plurimi. Quisquis fueris, audi meam Vocem, ne credas meretrici quod dixerit. Meretricis etenim labia distillans erunt Fauus, nitidius guttur oleo eius stabit. Nouissima autem amara illius sunt, quasi Absynthium: gladio lingua est acutior. Ad inferos gressus eius penetrant. uagi Sunt quoque gradus, inuestigabiles pedes. Fouea profunda meretrix est, fomes mali, Quae per uiam insidiatur omnem latro quasi, Vt deuoret quos incautos deprenderit. Quisquis nutrit scortum, perdit substantiam. Ego uero, et oculos cum substantia meos: Cuius rei causa est iniqua Dalila. Captiuus insuper, futurus risui Cunctis Philisteis ex iudice Israel. Quid est mulier. amicitiae hostis sedula,

dram441
Ineffugabilis poena, atque calamitas, Malum quoque necessarium, tentatio, Domesticum periculum, fraudis comes. Cur ego miser sum passus haec fieri? dolis Deceptus: ah nimis sero me paenitet, Obtemperasse Dalilae uerbis malae. Non cessit animus, uim licet corpus tulit. Blandum malum mulier, et ante cognitum Paucissimis, quam expertum sit: semper nocent, Et profuere nunquam. exempla me docent. Quid concupiscit mulier, quod non ausa sit Tentare? quid uult, quod etiam non possiet? Quae'nam ingeni uires, artes, laquei, quibus Vigent, ualent, queunt struere fallacias? Quot, quanta nefaria, etiam horrenda pessimis Teguntur oris picti sub pellicula, Sub uestibus, gemmis, anulis, et purpura? Vtinam intueri animo liceret libere, Quam sit libidinosum, et infidum, procax Animal mulier, iracundum, superbiae Natum, studens uano, sed uero rarius. Si mentiar, quaecunque fecerint patent. Euae cupido mali cunctos perdidit: Derisit ipsa Sarai nuncium angeli: Quid filiae Loth perpetrarint, nouimus. Illae in patrem tantum ausae sunt facinus suum. Rachel parentem delusit, dum quaereret Idola: Iosephum accusat Zephira uiro.

dram442
Nec non Moabitae mulieres filios Israel dolo deceperunt. Idem Raab Meretrix facit: dumque explor atores malos Quondam fefellit arte quadam industriae, Iahel fit obuiam dolose Sisarae, Atque in suas aedes ducit, et interficit. Quid contigit mihi, quando problemate Vxor soluto inimicis prodidit meis? His omnibus monitus nihil caui tamen. Quid me iuuat tot enumerare incommoda? Quae ego satis sensi sub Dalilae fide. Ornata uitijs mulier fuit, ab hostibus Instructa dormienti crines abscidit, Effeminatum reddidit, uinctum dedit. Amantis haec pietas? crudelitas Fuit mulieris. sic fides agit inclyta? Quem nullus hominum potuit unquam uincere, Non uincula, aut ferrum captiuum stringere, (O nulli longi temporis felicitas) Nunc a mulieribus uincor, latrunculis Fortuna agente: ubi hostibus meis fui Quondam graui terrori, nunc uersa uice Conuersus in ludum, caecus uiuo miser. O bone Deus, deceptus heu sum a coniuge, Dudumque, et iterum in fictas lachrymas Dalilae Meretriculae memet dedi, culpa mea. O ultor omnium Deus, me uindica. CA. Hem desinas, frustra est expostulatio.

dram443
Nam quod semel factum est, infectum non potest Fieri, feras quod uitari nunquam licet. SA. Duc ergo quo me uis, sequar, suades bene. Ego tamen cunstis ero exemplum uiris, Ne facile credant feminis, cauti meo Damno, cauebunt sermones blandos nimis. CA. Sies licet, mihi nihil est huiusmodi. Malo capere de te exemplum, quam tibi dare. ACTVS QVINTI, SCENA I. Principes Philistijm. PRIN. PRIMVS. Iam liberi facti sumus graui metu, Hostem tenemus uinculis tutissimis, Et id dei Dagonis solum gratia: Is in manus nostras Samsonem tradidit, Qui fructuum nostros agros exusserit, Multosque percussit manu fortissima. At nunc iocus factus, nec non et fabula, Caecus, miser seruusque noster mancipi. Celebrandus est festus dies hic annuus In urbe tota, perque fundi terminos Nostri: uirique munus offerant Deo Nostr o quidem Dagoni ter sanctissimo. SECVND VS PRIN. Conuiuium parabimus iam publicum, Ornentur omnia templa pulchris floribus, Solumque repleatur passim gramine,

dram444
Frontem uirensque nobis uiola protegat. Laetamini pueri, senes cum feminis, Haec est dies festus Dagonis. altius Ascendite aedes, una ibi cantabimus. TER TIVS PRIN. Heus tu, iube Samsonem adduci proxime, Vt saltet hic. Fiat, cura centurio. Saties dapis nos, nec minus uini tenet, Augere Samson hanc uoluptatem potest. Ipsus uenit, profer sonor as fistulas, Adeste musici pariter omnes ibi. Saltabit Israelis iudex inclytus. Crescunt comae, crinisque factus densior, Manus recenti sanguine etiamnum madent, Vultusque prae se scelera truculenti ferunt. Oculos furoris cerno, dij fallant metum. Bibat prius, Centurio da poculum. Bide Samson, hoc modo poculum infusum cape Gentile uino, uina libentur deis. Post haec honorabis saltu festum diem. SCENA II. Samson. Principes. Puer. QVid ego miser, caecusque gaudij feram Saltando uobis hic, utroque sum pede Lassus, nec usquam uisus dirigit uiam. PR. Nilhic agis, salta pro consuetudine Tua, secundum Hebraeorum mores quoque. Cantate cythara musici, quin ludite,

dram445
Videbimus quid iudex possit Israel. Et ecce quam salta probe Samson, bene est, Perge hoc modo, saltus placet: discedite, Viam date, uiro saltanti. namque hoc deo Nostro facit Dagoni, qui uiuum cupit. SA. Sinite rogo miserum parum requiescere. PR. Quiesce paululum, redibis denuo. Nos interim bibamus. huc o principes Philistijm uenite, meque sequimini. SA. Heu quam grauis calor. defessus sum nimis, Sudor per artus spumat, et gelidus fluit. Nequeo amplius, saltu disrumpunt pectora. Heus tu puer, dimitte me, tangam modo Illas columnas, in quibus fixa est domus, Et tota moles eius incumbit, uolo Requiescere illic. tu discedas longius A' me: quid in quam nunc agunt Philistijm? PV. Edunt, bibuntque, circiter tria millia. SA. Satis est, tace: tu abi, uocatus adsies. Domine Deus meus, memento iam mei, Et fortitudinem mihi da pristinam, Deus meus, ut ulciscar hostes impios, Et pro duorum amissione luminum Vnam ultionem sumere liceat mihi. Haec celsa pollens daemonis domus mali Ruat, uel in me, dummodo inque hostes ruat. Age anime fac, quod nulla posteritas dolet, Sed nulla taceat, ulciscendum erit nefas

dram446
Atrox, cruentum, quod Philistijm mihi Dedere magnum: quare respiciat Deus Modo cogitata, pergo non dubio animo. Ruat domus, ruant omnes, pereant uiri Cum feminis, hic quotquot adsunt perdite. Moriatur anima mea nunc cum Philistijm. Mors innocentem sola fortunae eripit. SCENA III. Puer. ODira fata numinum, o caeci furor. Heu facta saeua, miseranda, horridaque nimis, O triste casus illius magni malum. Ah corruit templum, ruina maxima. Heu ciuitatis calamitas, o respice Dagon, quid hic caecus mali tibi dedit. Pereunt uiri quotquot sunt, feminae simul, Puerique, nec salua est una ex illis caro. En hic iacent, pes, et digiti, ibi brachium, Caput amputatum parte sub uulnere stupet: Ex corpore hinc manat turpis trunco cruor, Exundat, illinc ora cum fremitu iacent. Iuncta est cruenta coniunx et uiro suo, Et uberi iunguntur hic parentibus, Ac signa caedis ueste maculata gerunt. Videte acerba caede funestam domum. Euersa domus est funditus, tecta occidunt. Quam magna lachrymis pars adhuc nostris abest. Hinc hinc reliquias uehite ciues corporum:

dram447
Nam densa terra cuiuis incubat uiro. Periere cuncta, concidit noster status. Nam principes hic lapide permisto iacent. Vrbi timetur, ne nos Israel opprimat, Et qui solebant uiuentes defendere Rempublicam, demortui misere ruunt. Quoscunque luctus fleuero, flebo meos. Sua quemque tantum, me omnium clades premit. Damnum quod ingens deerat, hoc Samson dedit. En cunmulus est templum, sunt et pariter uiri. Agedum, quid? an patres, uel coniuges fleam? An uel iuuentam? an me, uel nostram patriam? Haec est uiri hostis Samsonis captiuitas? Haec ultio sui damni con quiritur? Qui mortuus plures, quam uiuus, enecat. Quid nunc futurum est? quid porro sperabimus? Nulla est salutis spes: quaeram exilio locum, Vltroque uulneri graui opponam caput, Ne mihi uidendi siet occasio mali: Fugere libet procul, patriamque deseram.

dram448
RVTH COMOEDIA, IACOBO Zouitio Driescharo autore. PERSONAE. Noemi uetula Loedorus. Orpha Viduae ad- modum iu- uenculae. Boos. Ruth Misobigamus. Attabas. Thaltybius. Numenius. Eutrapelus. {{?AZIFU}Quibus accedent septem seniores. Eudulus. Prodicus. Lerna. Philopolites Philoponus. PROLOGVS. ET si sciam, uiri optimi, quam dignitas Et tituli, et authoris, subinde frigido Cuiuis operi, quamplurimum addit gratiae: Nunquam tamen diffido, quin uel opellulae Nostrae huius hoc tam sordido titulo, mihi Aliquantulum inuidiae, licet non ambiam Hanc: scaenicae arti gratiae, quamuis nihil Desideret: uobis quidem, risus satis, Quem plurimum cupitis, parabo non parum. Quid quaeso, ut obticeam interim de authore, cum

dram449
Zelandi ob ignor antiam a quibuslibet Male audiant, uocabulo Ruth, homunculis Abiectius, contemptiusque est? namque ne Isthoc laborent, mille se periculis Obijcere non uerentur. ut uitent idem, Quos non labores perferunt? per saxa, per Mare cursitant, aestumque frigusque tolerant. Praetereo nunc iniurias, sacrilegia, Proscriptiunculas, latrocinia. neque Iniuria, quom ubique ab hoc, quo alienior Mortalium quisque sit, eo suspicitur et Extollitur mage. Tituli uocabulum Quanto laboret odio, habetis optimi Viri, modo quam nomini ingenium male Conueniat, et quam sit Silenus, fixius Si habueritis, percipite identidem precor. Peregrina nostra isthaec Ruth est, poetico Vestitu adornata, noua, confecta senio Tamen. homini uestitus, et formam, et etiam Famam parat, conciliat. Haec itaque noua Est, digna cognitu, uenusta auditu. Id et Scire uolo, quid desiderari posset in Hac forma? at hac quantumuis occidua, Helene Non cederet scio: absit huic dicto tamen nam est? quam ut auribus obuijs Hanc scenicam actiunculam accipias. Modo Id feceris, tyrunculis ad scenicos De caetero ludos, mihi authori quidem Ad dictitandum animi addidisti plurimum. PERIOCHA. Socrus peregrina, peregrinas quum nurus Haberet, orbantur maritis socrus, et Nurus. Socrus studet reuerti in patriam, Vna comitatur hanc, parentes negligens Proprios, penates, atque cognatos. Suae haec Socrus uolens ire obuiam indigentiae, Spicas honeste honesta colligit, quibus Socrus famem sedat. Deinde occurritur, Quas unice flet, orbitati et est Acheronticam hanc tam obruere donis dolij Tui sinistri? siccine in mulier culam Saeuis tot incommoda? quibus quamuis foret Vir Ianus alter, nec salutem quampiam Reperire posset: nedum ego muliercula, Tum consilij tum consulentis indiga, Quam luctuosa et anxia infortunia. Heu perpulit me a patria proculfamis Violentia, atque alimoniae ingens caritas. Digressa et illinc sum admodum diues, uiro Pol optimo inter opimates praedita, Quem mihi ferocia inuidere diutius Fata. exin utraque soboles hic coniuges Ducunt, satis quidem probas. Demum utraque Obit absque liberis. Dencem annis hic moror Aliena, pauperie laborans maxima. Cum haud suppetit, quo farciam mihi indigum Stomachum, labore nec mihi corradere Valeo. sum anus namque impotens. nisi et meae Nurus probissimae mihi ferrent opem, Quid quaeso praeter restim huic reliquum foret?

dram453
Hae uero non tam beneficae semper mihi Erunt, licet (quam sunt pio erga me animulo) Semper futur as beneuolas mihi, satis Certo scio. nam nubiles sunt, et bonae Formae quidem. communis atque est mos uiris, Aegre ut ferant, si digamae nimium colant Socrus priores. ergo quid misellula Agam, haud scio. saltem unica est mihi uia Salutis: haec si fallit mulier culam, Illius in dubium scio uita ueniet. Age, conferam me in patriam quam ocyssime, Inuenero fortassis illic quempiam, Qui uel mei miserebitur: namque audio Famem esse profligatam. Ob hoc prae foribus hic Volo desidere modo, usque donec redierint Nurus. scio ut non ostiatim garriunt, Re acta domum se conferent. Vah, commodum Huc conferunt se. ubi dixero haec ipsis, scio Nunquam sinent. Sed quod statutum est in animo, id Conficere quam primum arbitror consultius. SCENA II. Orpha. Ruth. Noemi. Quis mea Ruth, est mortalium tam saxei Pectusculi, quem acerbior Rhamnusiae Euentus haud deijceret in luctum? Virum Quem suspicabar, heu, mihi fore comitem Perpetuum, et hic quam breui, imo temporis

dram454
Vel punctulo subtractus est mihi. O fera et Saeua Atropos, sic unice charum mihi, Quid? imo charius quam ego ipsa sum mihi, Diuellere a me scilicet tibi libuit? Quot sunt, diem connubij ulnis obuijs Laetum manentes alterum? istos negligis, Respuis inofficiosa. ubi pessima uolunt, Non uis: ubi nolunt, uenis ultro. atque item Vbi copula est hac hice charior, inuida Saeuis: ubi uero est tenebris tristior Cymmerijs, maleblanda blandiris. Mea Ruth, nunc piget uiuere. utinam in materculae Licuisset oppetijsse nixu infantulae. RV. Siste lachrymas. Quid adiumenti conferunt Hae lachrymae infortunio? Mortalis is Fuit. OR. Ruth, o, fuerit licet mortalis is, Quoties tamen uirum imaginor charissimum, Pol tum penes me non sum ego. Quid femina Est sine uiro? RV. Quid femina inquis sine uiro? Quam stultula es. Tu'ne peteres uiro alteri Nubere, ubi tam probum habueris? Pol, ita me Hymen, Etsi ordinis iam patricij uiro forem Nluptura, crede, potius ipsa mihi necem Asciscerem, quam nuberem: sic me uiri Demortui astrinxit sibi gratissimus Amor. uiri mortem aequius ferrem aedepol, Colloquia si minime negarentur mihi. Sed id est quod excutit mihi saepe lachrymas.

dram455
OR. Imo alia me excruciant magis. RV. Nempe generis Interitus. id doleo etiam. OR. Imo alia. R. Alia? Quae? dicito. OR. Curis domus, Ruth, anxia est. Vir fuit, is intercepit. Et si quando erat Epulandum apud nostr atium non infimos, Tan quam umbra eum comitabatur officiosa: Sic Mihi uidebar inter optimas quidem Non infima. at neglecta iam, et satis anxia, Contineo me domi. RV. Et quidem satius puto. Sibi femina placente nihil est stultius. Denique probae est mulierculae, domesticam Curare rem, minime studere epulis. Ea' Ne te Orpha solicitant? OR. Adhuc quid est: sed id Est religio eloqui. RV. Hancce relligiosulam, Quam similis es tui. Tibi ista male anxiae Relinquo. ego saltem mihi salubria Colloquia denegari: id inquam unum fleo, Quam casta, et heu, qui sancta erant. Dicere solet, Vnum suos colere Deum, quique omnia Creauerat, leges adhaec dederat suis Autographas. OR. Sanctas. RV. Eas si quipiam Seruauerint, olympico fruerentur hi Elysio. Et ad suos mihi dedit fidem Nos demigraturos, fames ubi suos Destituerat. Quam eius fui cupida, Deus Pol ille nouerit. OR. Et ego eius quoque fui Vsque cupidissima, sed uiro comite. NO. Audio Illas loqui haudscio suis quid de uiris.

dram456
RV. Si, sed aliquis peccasset in leges datas, Perpetuus illi poena tartarus foret. OR. Quam Theseas hic porrigat lapsis manus, Quamque facilis sit aditus ijsdem ad hunc, ubi Deli querint quicquam, meus tandem addidit. NO. Loquuntur audio de suorum coniugum Confabulatiunculis. Mihi mora Quaeuis odio est. Huc huc adeste filiae- OR. Socrus uocat nos. RV. Ipsa ubi est? OR. Hem respice. RV. Tun hic eras mater? Quid hic iam desides? NO. Expecto uos. RV. Prae foribus? NO. Hic nisi domus Dium sit. RV. Absit. quid rei est tibi in animo? Vt quae soles cochleae instar assidue domi Latitare, nunc prae foribus hic modo sedeas? (pol OR. Sane id ego demiror quidem. RV. atque ego aede- NO. Egressa sum actura hic periculum, num anus Iter animo acceptum queam conficere. RV. Iter? OR. Iter? RV. Quod acceptum iter ais? NO. Habetis ex Me, nos adactas huc famis saeuitia. RV. En mater hic nulla est ciborum caritas. OR. Imo omnium est hic magna uilitas. NO. Satis Experta, noui. Interloqui sed sistite. Comitata coniuge et duobus liberis, Coniunx obit. Ducunt deinde in coniuges Vos: id mihi displicuit, ut quod maxime Mihi placuit. OR. Dij boni, beatulas Nos dicerem, si essent adhuc superstites. NO. Ambo moriuntur absque liberis, ita

dram457
De genere nostro actum est, quod unice fleo. RV. Sic, mater, erat in fatis. Quis'nam potest Contra renitentia reniti fata? NO. Pol Belle, renituntur mihi fata oppido. Ego quae fui quondam Habraamo ditior, Sum inops modo. Et nobilis: at o quid modo minus? Comitata, sed sola modo. RV. Mater conqueri Cessa: nec es pauper, nec ignobilis, et haud Sola es. Putas te pauperem, horribilis ubi Fortuna subtraxerit id a te quod suum est? Nos e matris aluo nudae in hunc mundum sumus Ingressae, et haec fouet suis nos reculis. Iam si manum retrahere huic libeat, agas Tum gratias, uelut usa alius reculis. Porro alterum hulcus quod animo tuo dolet, Papula est. Ais te ignobilem? OR. Arbitraris hanc Nostra ex domo nobis adesse mater? Haec Aut ex Stoa, aut Academia Platonica Prodit, quae ita in numer ato habet philosophiae Dogmata. RV. Si ego tibi lapides (mater) loquor, Hic comprimam me. NO, Tun mihi lapides? polex Animo loquor, meras mihi loqueris rosas. Perge obsecro. RV. Quod uero ais te ignobilem, Mihi uidentur fabulae. Haud holosericae, Aut florulentae, mater, aut id uestium Genus, aliquam indicat esse nobilem: neque Anteambulonibus, aut pedissequis quidem Stipata, sit uocanda nobilis. sed haec,

dram458
Quam nobilem generosa uirtus efficit. Cuius fuisti absque dubio usque sedula Cultrix. NO. Deus qui cuncta nouit, nouerit. Pulchre quidem tu philosophata es. caeterum Quod sola sim, non quit negari. RV. Sola tu? Mane parum. OR. Num solitudo nos premit? RV. Quid at hesperus serus uehat, nescis. meus Mihi tamen dixit maritus saepius, Futur um id, ut numerosiores uel habeat Deserta proles, atque quae uiro nupta est. Forsan et habebis qui excitabit indolem Ex te, aut tuis: mutasse te ut fateberis Feliciter. NO. Quid dicis, ex me? nihil quidem: Sed ex meis sperare possum quidpiam. Certum est ob hoc iam, filiae, ingredi: ut ocyus Mihi parem uiaticum, quo utar ego in hoc Itinere. quando adire patriam mihi est In animo, et hinc migrare. RV. Mater siccine Nos deseres? NO. Sententia est mea. RV. Pol ego Comitabor hanc quoquo iuerit, cum illa quidem Vel ad suos proficar. OR. Atque ego sequar. ACTVS SECVNDVS. Attabas. Numenius. Pro summe Iupiter, haudscio quidem de me Quid fiet, omnes choriolae meae latrant: Et lippiunt fauces mihi fame. Eheu me, Qui mihi color? quae habitudo corporis quondam

dram459
Fuit? modo at squalidus sum, et aeger, et sentus, Et id mea culpa quidem. Paternam rem Namque abliguriui impigre alea et uino Chio. NV. Hiccine est heus Attabas, loci, nec non Nostri ordinis? certe ipsus est. Quid hic narrat De Chio et alea? num is exulat mecum Patria, quod hunc regione in hac modo cerno? Crede. Et num is omnem rem alea abliguriuit, Chium quod incusat? ita suspicor. Sed cur Virum alloqui, atque interrogare rem cesso? Heus Attaba. AT. Hem quis nominat me? NV. E- go. AT. Quis tu es? NV. Numenius, tuus hercle amicus. AT. Hem noster? NV. Sic est. AT. Qui ego teconspicor, mihi enarra, Hoc in loco? NV. Me? AT. Te inquam. NV. Id ordine efferam Tibi: sed ea lege, ut et item mihi narres, Qui huc ueneris. AT. Recipio me illud acturum Tibi. differor quamuis fame, attamen scire id Desidero. NV. Fame hem? uiatici quaeso Nihil tibi est? AT. Id'ne monogrannuca haec pulchre Tibi arguit facies? uiatici quic quid Erat, id iter prodegit. Ast libet scire: Sed Asianus ne esto. NV. Ero Lacon. Nosti Quare exulem patria: ergo ubi reliqui exul Patriam, Corinthum adnauigaui, onustus re Ampla. ast ubi appuli, ilico haud scio sane Qui occurrere, et rogare, quid noui adferrem. Sed penitius post quam uidere me, noscunt quid

dram460
Vener. Officiose adest probus quidam, Vt rebar, exquirens, petesserem'ne ipse Probus, probum hospitium, annui? Probus tum ille Duxit me in hospitium, aedepol uidebatur Primitus honestum. Intr antem ubi uiderunt me Famuli, exhibent sellam mihi, assido. nunquid Libeat mihi? rogare. prandium dixi Pontificium uolo. obediunt statim, sternunt Et lectulos. decumbitur. papae, quos non Hic apparatus? dubium erat quidem. AT. Ah Come, Quam iniquus es. si esset mihi modo panis Aterrimus, faterere me lupum. NV. Mox te Iuuero. AT. Mihi exigua mora annus est hercle. NV. Mox dixero. accubuere homunciones hic Mecum hercle festiuissimi, potabamus Hilariter. mox de Planesio hic, alter De Thaide occipiunt loqui. AT. Disertos hos Fecundus effecit calix. NV. Tenes. Quidam Mihi tacenti, Heus nulla Noeuia, aut Thais Est tibi? ego, Nulla, inquam. sed unica est Lais, Hunc quae Corinthum allexit. ille tum. Magno Meret. Hic ego: Pecuniae satis, detur Modo potiril. ostendi et ocyus zonam Aere tumidam. Hanc ubi uidere, dicebant, Num Laidem petis? Peto. ilico fertur Per seruulum. Iunonia aduenit, secum Trahens decem pedissequas. AT,. Num erat forma? NV. Forma? hercle praetulisset hanc Alexander

dram461
Veneri. ego saxeus uidendo femellam Sedi. Salutatis quibuslibet, nostro Lateri statim se adiunxit, haud scio quare: Puto me aduenam credebat unicum forte. NV. Molestus tu: Iam fecero. Estur et potatur, ut dixi.

dram462
Vbi nox adest, ad calculum uocantur tum Omnia, minae consumptae erant ibi plusquam Nouendecim. AT. Nouendecim? die et uno? Vah, satrapes quamuis fuisset illius Amator, haud potuisset hos tamen sumptus Sufferre. NV. Sumptus hos? mane parum, audi id quod Plus est. Domum se quisque proripit, praeter Laida, suis cum ancillulis. Precari tum Coepi miser noctem. inquit illa, Tun credis Posse precibus te id consequi? nihil sane Agis. Quid, inquam, precibus? optime exoluam: Atque etiam ita, ut dicas bene esse tecum actum. Ne sic quidem, numerato mille drachmas (si Te admitto) Coelozonae, ait, meae. AT. Inuisum Propudiolum. Hem Agitet Venus. uel prandij appetit tempus. Nondum, inquio. Facessito, parato mox Vt uestiar, dixit. aliae statim adcurrunt, Hanc uestiunt, abeunt, citus sequor. Rursus Ientaculum paratur elegans, lautum, Indulsimus genio beatuli. Sed quid Multis? ago hanc uitam pecunia salua.

dram463
At perdita, nusquam ipsa Lais, ancillae et Nusquam, imo fracta est tessera. AT. Obsecro dicas, Quid commodi tu conse quutus es tandem, Ex Laidis forma? NV. Rogas? quid ex Cires Comites Vlyssis? AT. Haudscio. NV. Id tibi dicam. Hunc reddidit leonem, et alterum uulpem. AT. Aut es leo, aut uulpes? NV Ego et leo et uulpes Sum. quid? cum enim ui extorqueo a uiatore Pecuniam, dic, nim probe tibi functus Munere leonis uideor? et cum ubique omnes Circumuenire proditoria fraude Conor, quid heus? num rite dicor et uulpes? AT. Sed num satis tuto quidem? NV. Quid, hem tuto? Quam sit super stitiosus iste, non nosti, Populus. Hic unum credere in Deum se, inquit, Qui uult, reseruetur sibi in malos poena. Potius enim (credito) manus in ignem, quam in Latrunculum aut furem inijcerent. AT. Inauditum Genus hominum. At qui huc ueneris, scio nondum. NV. Faxo scies. Forte ut fit, incidit sermo Inter epulas, zona ualente, diuersis Super hominum ritibus et institutis. Haud Sine omninum ritibus et institutis. Haud Adduxit in medium, animo meo insculpsi, Mecum arbitrans: Vacua crumenula, id certum Mihi erit asylum. Factum opinioni mox Respondit. AT. Hic ne my quidem huius audiuit, Regionis ignarus etiam est. pudor namque

dram464
Hunc reddidit patriae exulem. Haud potest dici Quam gaudeam, me repperisse te longe A patria. Numeni eris mihi praesens Deus, famem sedare si uelis, qua nunc Crucior Saguntina. Nv. Id rogas? meum quicquid Est, id tuum esse existimato. AT. Fac detur. NV. Sequitor. Mane, quem uideo? AT. Quid tibi cum istoc? NV. Cum isthoc ais? per Herculem, haud secus tales Quam Corycaeus subsequor, tum et obseruo. Namque cruciarer eripi bolum nostris E faucibus. AT. Certe ex meis bolum impune Auferret haud quisquam, scio. Bolus gaza Mihi Persica esset, ualeat ille. Narrabo Mox tibi meum infortunium. NV. Lucrum nobis Huberrimum spirabit hinc, scio: quaeso Lateamus hic paucillulum. AT. Fames atque Sitis nihil super lucro mouentur: quin Vel panis atri frusto, et undulae haustu quam Mimimo, Midae regno hercle cederem. NV. Numquam id Faceres scio, si Soebidas fores. Hem audi. SCENA II. Eudulus. Iussit me herus rebus relictis omnibus Prodire rus, et qui se habent agrariae Res uisere. illuc prodij. uideo alios Cribracula, atque alios cylindros, et alios Messoriaas falces parare. Quisque pro Se operatus est sedulo ut aceruarent diu

dram465
Fruges petitas. Haec ubi uideo, inquio Mecum, Quam inique comparatum est, ut qui egent Minus, laborent magis, et ociosulos Suis alant laboribus. namque agricolae hi Non sibi, at heris serunt, metunt. nam uictitant Olusculo et sero atque lacte: cum interim Heri impigre obsonant, potant, unguenta olent. Quid hoc malum infelicitatis est? nisi, ut Credo, hos ferundis miserijs natos. At haec Dum ego reputo, imprudens reliqui uillam heri: Id sentiens, rursum reuertor. Ast ubi Illuc redi, conspicor herilem uillicum Nil agere. coepi mecum ego cogitare, Ehem Si rite quid factum expetis, mandes huic, Qui caeteris operantibus latet domi Securus. hiccine ullicus frugi est? uirum Adij, rogo, num se ocij pudeat? Qui ita? Ille. rogo, Num uides alios rei dare Operam? inquit ille, omnia parata esse, et nihil Desiderari hic absque coadiutoribus. Quantum queo, conijcio me mox in pedes, Isthaec hero renunciaturus. At ubi Inueniam herum nescio, domi, an apud forum. Sed estne hic ipsus de quo agebam? et certe is est, Nescio quid hic ambulet. adibo, et alloquar. SCENA III. Attabas. Boos. Numenius. Eudulus.

dram466
Nunquam hercle amico amicus es tu. NV. St, tace, Quaeso morare paululum, te contine, Fortassis obijcietur hic ouis lupo. EV. Salue here. BO. Mihi quis herus? ades ne Eudule mi? Frugi es, probo negotium capessere, Atque expedire id ocyus. EV. Sic est. BO. Sed heus, Qui res agrariae se habent? dicito, satin Saluae? EV. Satin? maxime here. BO. Laetor. Quomodo Fruges se habent interrogo, et quid uillicus, Messoribus num eget? EV. Rogas, fruges? Here Quondam hos agros fuisse nudos frugibus, Modo si uideres, diceres. BO. Id arguit Fames decennalis. EV. Here, et ante istos decem Annos. BO. Potest credi? EV. Nihil magis. BO. Deus Bone, quam benignus es in tuos male meritos. AT. Illud uide silicernium, beneficium Cereris suo asscribit Deo. NV. St, ne audiant. BO. Demessione num etiam egent? EV. Num egent rogas? Iamdudum et aream, quid dico aream? imo iam Omnia parata, uillici ocium arguit. BO. Quid ocium? num somnium illud ocio Torpet modo? EV. Non, coadiutores sed manet. BO. Coadiutores? indicasset id tibi Per seruulum, si uillicus frugi esset. At Scis quid uolo? EV. Si dixeris, sciam. BO. Volo Cras strenuos operarios conduxeris, Qui arcere noctiuagos latrunculos queant. EV. Fiet. Here numquid aliud? BO. Hoc curato. EV. Iam

dram467
Curatum erit. BO. Villico renunciato, te Diluculo summo adfuturum. EV. Illuc eo, NV. Nunc faxo edes, modo sequitor me. Agant Quidquid uelint, mihi messis huius cedet haud Exigua portio tamen. Sequeris? AT. Libens. NV. Foemellulae. AT. Foemellulis nihil boli est. SCENA IIII. Noemi. Orpha. Ruth. POl non anilem credo fabulam esse, sed Oraculum Mosaicum, quod inquiunt, Quemuis uiatorem bonam partem itineris Fecisse, si porta sit egressus. nam ego Egressa uix anilibus pedibus domo, Videro mihi absoluisse iam medium iter, et Adhuc pedes mihi pruriunt, fugamque item Ardent. ita et uiuit Deus, si non putem Alas mihi esse, aut Mercuri talaria Vestri. Nam ego quamuis sum anus, ueruntamen Mercede uel promptissima, non cederem Vestro aedepol Ladae, aut Doloni, aut Herculi, In ittnere hoc faciendo. et ignoro quidem Qui hoc fit. mihi namque si allo esset iter, haud Testudinem praeuerterer. Credo haud secus, Quam aliquis equus non bene satur: quo si tibi est Certum uspiam pergere, opus est bene stimules Calcaribus: sed ubi reuerteris domum, Freno indigebis tum. OR. Paterni quam soli Auida est socrus. RV. Mater, solum omne patria

dram468
Est forti, ut aequor piscibus. NO. Sed immemor Sui ut sit, haud sinit tamen cuiuis sua Patria. domum quaeso reuertimini. RV. Domum, Mater? OR. Domum dicis? RV. Nihil faciam minus. Quin ad tuos pergam simul tecum. OR. Atque ego. NO. Quid mecum? RV. Ita est, tecum. NO. Ad meos? RV. Imo ad tuos. NO. Absit rogo, ut uestros relinquentes deos, Iurare uelletis mei in leges Dei: Quae quam graues sint, nostis. RV. Hem graues? NO. Graues. RV. Stipendium at dulcissimum est. NO. Non ambigo, Sed apostatae a uestris uocabimini. RV. Ain hem? Apostatae? nihil minus sumus. Iam enim, Si uera fas sit eloqui, re apostatae Sumus. cum enim sint hi dei, si dij tamen Sint nominandi scilicet, manuum hominum Opuscula: insuper os habentes, nec loqui Posse: et oculos, nec cernere: atque aures, neque Audire: quid magis sumus quam apostatae, Hos si deos coluerimus? OR. Perpol eadem Audiuimus meo xo uiro. RV. EX meo omnia Haec habeo. Caeterum, Deus bone, quantula Et o quam inaudita in suos beneficia Mihi retulit collata uestro et a Deo. Pol sic ubi haec uerissima esse credidi, Cupida hinc migrare et aduolare illuc, fui. OR. Fuit mihi idem animus quidem semper. NO. Fide Bona, nihil uos commouent cognatuli?

dram469
RV. Tu mihi pater, tu mater. haud ullus est Cognatulus praeter tuos. NO. Sed facilius Hic consequemini uiros, cum filiae Estis bonae, bonis item prognatae. at id Quod aucupantur huius aetatis proci, Dotem puto ingentem, parum est. nihil sed est Quod conquerantur caeteris de dotibus Naturae, adultae cum estis, et formosulae. RV. Me suspicaris uelle nubere uiro Vnquam alteri, quam praeter ex te mihi datum? Id absit a me. NO. Ineptin hem? num ex me uirum? Nonagenaria pareret tibi uirum? Ridiculum id est. Esto tamen, puellulus Gignendus esset (nugae) ab hac iuuencula Nonagenaria: sterilis certe, prius Quam masculesceret puer, foret utraque. Morare. OR. Pol, nil uerius. NO. Consultius Est uos redire in genus uestrum fere Nullum: sepultum semper optatis, quod et Bene stabile, aeternumque forsitan foret. OR. Credito mihi, non dimouerer a tuo Latere, nisi istud me moueret. RV. Hau, quae ais? Tun dimoueberis? NO. Rogo, comitare tu. RV. Te? NO. Illam. OR. Aedepol mater (ita me omnes oderint Dij) redirem, sin id urgeret. Vale Itaque diu mater. NO. Vale et tu filia. Det tibi Deus concordiam cum coniuge, Que sortitura es. RV. Siccine abscedis? OR. Vides.

dram470
NO. Tu sequere eam, ut coeptum queam conficere iter. RV. Sequererne ego? ne unum quidem latum pedem abs Te dimouebor, quin futura sum comes Tibi, uel ad imos aedepol manes. NO. Procul Auertat id Deus optimus maximus. RV. Ita est Tamen. N. Ais adsuperos. R. Mihi pladet. NO. Si sic tua Sententia est. cum fabulando triuimus Tempus, adeundo resarciamus id ocyus. RV. I prae, sequor. saltem impera, et factum puta. ACTVS TERTIVS. Lerna. NEmo aedepol me astutior, uel cautior Nemo est meo in quaestu. Oenopolas quoslibet, Primarios etiam, ego respuo femina Prae me. Scio si transuehi accidat Potentiorem heroa, et heroida etiam, Diuertit hic potens ad oenopolia Frequentia, et iuxta forum posita, ut potens Sic scilicet uideatur et quibuslibet, Famulitia hinc solicita sunt ob istius Aduentum. Item postquam parata mensa sit Sybaritica, aut etiam apparatu Persico Pulchre apparata, tum potens mensae assidet Solus, alijs astantibus: de quolibet Hic apparatu paululum gustat. proin Idem apparatus ob feruntur caeteris, Tum seruulis. Papae, quam auidi cibi hi Sunt? namque Betylum uorarent: purpura

dram471
Voraciores, credo. Sic superest nihil, Quo seruuli et ancillulae famulitio Lassi, queant stomachum latrantem reddere Placidum. Insuper cum ad calculum sint singula Vocitanda, uix caupo audet officio suo Fungi, imo praefinito uix audet loqui. Quicquid datur, saepe accipit: uultu quidem Hilari, animo sed non satis placido. Itaque Conducitur magno domus, similiter et Famuli. Quid huic? nonne nimium debitum, illico Profugium habet certissimam comitem? mihi Quidem uidetur: et omnium experientia Rerum magistra, docuit id quam plurimos. Ego quidem his astutior: domunculam Pecunia emi mediocri pone moenia. Quid mihi rei isthoc cum foro est, quod cum meo Questu usque dissidet? Nihil quidem, quia Hi qui uideri non uolunt, primum obtinent Locum mea in domo. nam ab his mihi aedepol Pecuniae non minima portio uenit. Ipsi si enim deuerterent alio, meus Frigeret omnino mihi quaestus. Sed id Ne fiat, artes mille sunt notae mihi. Bona pars meorum sunt iuuenculi, patrum Qui sunt sub imperio: eidem modo quaeritant Hospitia clancularia, ignorantibus Parentibus possint suo pro ingeniolo Viuere. Etiam sunt mihi aliquot puellulae,

dram472
Formae quidem non mediocris, uicinae: eas Accerso, ubi ueniunt mei, perpol probae, Istos, uti in nassam bene illectos tenent, Et nostrae inauctorant scholae. Et si quando non Supersit illis aes, fides negatur haud Ipsis: ea lege attamen, redeant breui Pecunia praesente. uel si adhuc deest, Quicquid queant subripere clam parentibus, Id adferant. sic neque Ceres, neque caro huic Vnquam deest, cum clanculumj hanc ex horreis, Isthanc item ex tinis ferunt furaciter. Sed quid mea unde? modo habeam, gratum est lucrum. Denique malorum omne genus ad me non secus Confluit, uti ad Lernam Atticam omne sordium. Quare in ditum merito est meum nomen mihi. Ditescere at qui uult, opust a quolibet Accipiat ulnis obuijs lucrum, nihil Curans de honesto. Quid mihi, si appellitent Subinde me Lenam? parum est discriminis, Nun Lerna uel Lena uocor. At plaudo mihi, Postquam meus quaestus calet: quem mihi bene Stabilem peto, et perpetuum. Is aedepol modo Recte se habet. nam sunt mihi hospites duo Boni uana uellem: scilicet quod patria Ipsi exulant, et per latrocinia, etiam Furta, in animo esse hic uictitare. At stultulae Magni aestimo id? tales si enim propellerem,

dram473
Ex cluderem, oedcpol mihi res colum Ilico rediret. Quod quidem aiunt adfore Genium Temesseum, in diem istud est. Neque Haec tractitet secum in animo, ditescere Qui uult. Sed hem? num uideo eos? certe quidem. Transcurso opust hinc ad forum ocyus mihi, Deinde ad macellum, obsonij ut quid comparem. Pol, polyphagos hos dixerim uere: usque enim, Quid edet, rogant. Siccine moror? lingua ubi agitur, Victoria est mulierculis certissima. Nam lingua ubi soluta sit, nescit modum Silentij ullum. Sed ego ne loquacula Videar eis, forum adeo quam citissime. SCAENA II. Attabas. Numenius. MOdo hercle non ad clepsydras paratus sum Confabulari: pomeridianum sed Tempusculum hoc transigere fabulis totum Libet, et quidem illis continentibus. NV. Sane Ne continens sis metuo. AT. Vah, calet lingua: Neque bos, foret quamuis Batauus, haud linguam Tamen coerceret. NV. Quid? Attaba hem, tu quae Tibi, nemini. heus audin? caue. Nam henas, nosti, Repetita fit chilias. AT. Tun arbitraris me Quidquam? id mihi relligio maxima esset. Scin Casus meos enucleare, tanquam rem Sacram? tibi libet. NV. Agito id. AT. Parentes hic Aiunt nihil magis salute gnatorum

dram474
Desiderate. Sed meos magis credo Sitisse perniciem meam (impium quamuis Sentire talia de parentibus sit) quam Salutem. NV. At heus, credi id potest? Parentes num Sunt uspiam intantum improbi, improbum optarent Qui filium? haud credo quidem. AT. Prius rem ipsam Audito, tum dicas id. Hercla uix quinque Decembribus nato, mihi exhibet gnato Pecuniam matercula haec. nuces mercor, Lusurus his cum aequalibus mihi. uerum Iaciendo in orcam, mihi perit statim grumus Nucum omnis. Hic puer reuertor ad matrem, Exigo pecuniam. dat ipsa quamplurimum. Itidem facit plus milis. Nuces uero Vbi rreliqueram, atque traderer cuidam Probo magistro, allexit haud scio quanam Re, stulta mater cula puellulum inuitum, Vt salices capesseret iugum gnatus Scholasticum. Puero placet, duce et matre Adeo magistrum primitus mihi blandum. Postea ubi me panaria laborare Temulentia uidet, suum probe munus Facit, uel Orbilio ferocior quouis. Non ausus id matri referre, compulsus Feci meum officium: et quidem probe. Namque Ne quidpiam manare posset ad prauum Hunc plagosum, sedulo hercle caui, dum Illud rescitum iri arbitrabar. At quando

dram475
Id clam putabam fore, redibam ego rursus Impigre ad ingenium. Hic ubi modum uero Nullum facit, puer hic satis superque audax, Matrem rogabat: si super stitem uellet Me gnatulum, retineat a schola saltem. NV. Sed quid animi mater tum habehat? AT. Hem mater? Vltro patrem accessit, aliquid suo gnato Indulgeat modo obsecrans, et hunc saltem Puerum sinat uiuere sua uoluntate. Nam non necesse habes tuo marite, inquit, Agitare pro imperio omnia. Ipse tum durus Coepit preces retundere ipsius. Tandem Vero improbis orationibus uictus, Gerito ipsam curam filij, inquit. utrum aut hic Saluus sit, aut perditus, ad hunc nihil spectat, Curato tu. NV. Quaenam Attaba haec fuit Gello? et Hiccine pater? qualis fenestra aperta hic tum Fuit tibi ad nequitiam? AT. Id exitus multum Miser probauit. liberum tum enim factum est Mihi, meam inclinare quolibet mentem, Quia exulabat natibus seuerus tum Orbilius. hinc cum aequalibus meis, buxo Certare, globis, atque item pita coepi, Quaeque animus affectabat exequebar. NV. Num Et paruus inuisere soles suburras? AT. Non, Quia illud aetas uetuit. Ex ephebis sed Postquam exij, penitius huius inquam tum Ingeniolum scisses. Quid huic fuit cura

dram476
Tunc unica, experientia doceri, quid Aut senio ferret lucrosus, aut quidnam Damnosa raderet canicula. NV. At numi Ande? AT. Vnde ais? mater pecuniae plusquam Satis administrabat, patre inscio. NV. Nunquid Pater resciuit postea? AT. Nihil quidquam. Imo si aliquid subinde is, conniuebat. NV. Vah, Nimia cribo item aedeis, talenta congessi Plusquam uiginti. NV. Vah, tot aeris uni ne Homunculo suffecit? obsecro qui iste Tibi perijt tantus pecuniae coetus? AT. Id audies. Moritur parens uterque, ut mox Dixi: et quidem expectatus. Attalo me tum Opulentiorem credidi. NV. Mihi Plutus Sane fuisses. AT. Nortiae arbitrabar uel Me gnatulum, cui nullus esset aequalis, Cuique omne liberum foret. NV. Papae, mira et Praua arrogantia diuitum. sed enarra Quaeso, unde tam subita opulentulo euenit Tibi metamorphosis, beatior Croeso ut

dram477
Euaseris iam Irus? AT. Scies, modo posses Tacere. prouocare in aleam audebam Tum quosuis, imo sorte maxima quauis Apposita. ego solus monarcha regnabam, Tanta potens pecunia, nec audebat Quisquam aleae certamen aggredi mecum, Vel prouocatus. caeterum aduenit quidam, Nescio quis. NV. Is'ne erat opulentior te, uel Potentior? AT. Nescio quidem, ast eundem me Potentiorem uel fuisse, monstrauit Rei exitus. Paratus hic erat mecum Sortem aleae experirier. Fuit nobis Praescripta lex, ut quisque senionem uel Coum iacit, tum alter talentulum ponet. Qui uero chium uel caniculam mittit, Idem talentum poneret. sed is qui tum Venerem iacit, bene cumulatum accruum idem Tolleret. utrique lex placet. rem adimus, non Auibus bonis. NV. Malis? AT. Monarcha nummatus ne Venerem tibi propitiam? Iniquum id est hercle, Beneficium exoptare ab hac, cui nunquam Benefeceris. contrariae imo cuius tu

dram478
Parti faues. AT. Riden Numeni in hac retum Misera, tum iniqua? NV. Iniqua ais? manet mente Alta repostum odium hercle iniquae in Aeneam Iunonis. AT. Haud aequum facis, dolentem qui Rides amicum: credidi dolorem esse Communem amicis. NV. Doleo maxime, sed nos E poculo laetor bibisse eodem. nam Iniuria Veneris uterque rem nostram Haud paenitendam amisimus. Mala arbitror Communia esse mitiora. Sed quod sors Fert, animo id Attaba feramus aequo. In re Enim mala, iuuat animus bonus multum. AT. Huic Credis animi quid deesse? Si hercle ferueret Militia, haud facerem pili quidem. Sed nunc Ex Attaba fiam Irides miser, dum sim Laboris inscius. NV. Ecce me: se qui si huius Dogmata uoles, nunquam Irides eris faxo. AT. Ego, si modo posses, nihil recusabo Laboris, esseciendo quicquid obtrudes. Famelicus namque peteret uel e flamma Cibum. NV. Viden nostram? AT. Quam, heram? NV. Ipsam. AT. Ain? quidnam Operatur? NV. Ostia ambit, ut solet. AT. Num ergo Loquax? NV. Loquacissima. Negocium si illt Sit ad forum, saepe annus est priusquam illinc Redeat. AT. Ita est. NV. Hinc audiamus haec secum Quid garriet. Desint si huic quibus narret, Quicquid animo gerit, experire, num longo

dram479
Sermone id aut lapidibus, aut luto dicet. SCENA III. Lerna. HA ha, hae mihi iam nunc quidem ex animo libet Ridere, cum uideo omnia ex animi mei Sententia succedere. Haud credo deos, Etiam si id intime uelint, posse alicui Magis esse propitios. cui quaeso citius, Aut etiam abundantius opes obtrudere Possent, quam huic modo faciunt? Pol nemini. Sustineo sola familiam lautissimam, Et id quidem paruo meo quaestu. Attamen Carissimam annonam fuisse nemini Latet. Quid at modo faciam? ditissima Fiam breui est necesse. Nam baculo licet Pecuniam propellere optarem, haud secus Atque in quiunt Graecos famem solere, pol Minime ualerem. Annona nam uilissima est. Hodie ubi deueni in forum, concurrere Cupediarij, coqui, caetarij: Offerre non, sed potius obtrudere mihi Merces uidebantur. Papae, quam subita mox Mutatio rerum, ex inaudita cibi Penuria, per maximam ecce copiam. Obsonij tantum emi ego, quod uel nouem Hospitibus esset satis, ut arbitror, tribus Argenteis. Hinc mihi lucrum est uberrimum. Causabor annonam esse caram, id arguet

dram480
Mecum prior rerum indigentia. At pol mei Floccifacient id hospites. non sunt enim Vt Numenius. TRiuenefica hinc siccine abijt? capin Numeni, quid Inepta garrijt? NV. Peroptime, at dixin Hoc fore? AT. Mea sententia quidem nobis Mutandus esset mox locus. NV. Locum dicis? Stulte sapis, tutius ubi pararemus Nobis asylum nescio. AT. Sed hercle isthaec Vel satrapen exenteraret. NV. Id credo Quidem. Sed audistine saepe, quod partum

dram481
Sit male, maleid rursum subinde dilabi? Dignum iam habet patella operculum. AT. Quid tun Numeni habes uel male pecuniam partam? NV. Nonne id tibi dixi, me huic rei totis Incumbere hic neruis, quo ne quid uel de latrunculis noctu Ab area arcendis loquutus hic sit? NV. Phy Stolide, putas'ne hos posse deprimi somno? AT. Scio. At loci inscius sum ego, atque ob id furto Inidoneus. NV. Docebo te locum, et furti Modum. Tu huic dabis operam rei, ipse autem Dabo interim alteri periculi multum Maioris, ut qui exercitatior, nec non Loci et modi mage conscius. AT. Placet, dexter Mercurius adsit modo. sed. N. He tibi aute. AT. quid? NV. Mercurius interuenit. A. Ain? NV. Vide. AT. Nu est is Silicernij seruus? NV. Tenes, facessamus Hinc. Nam ut diei tempus est, morari nos Credo hospitam, ut quae lectulos modo strauit. SCENA. V. Eudulus. NAe stultus est, qui se manus credit Dei Effugere posse pedibus humanis: licet Accipitre sit pernicior, longae hercle sunt Dei manus, necnon ineuitabiles. Expertus id sum hodie. Ego namque rure cum Reuerterer: uideo duas mulierculas Ante praeeuntes, cupidus has dinoscere, Praeeuntibus quantum queo, insto, consequor, Saluto, cognosco resalutantes: erat Nostras Noemi cum nuru, ut dixit, sua, Hanc de Elimelech rogo, mortuum cum filijs

dram483
Dixit. Quid et sic sola nudaque ueniat, Interrogo. flens tale responsum dedit: Egressasum plena, uacuam iam me Deus Reducit. Illius hercle fortunae oppido Modo miseret me ut quae solet numerarier Inter opulentulas, modo pauperrima Redeat. Hero haec cur cesso nunciare? nam Fortasse paupertatulae huius obuiam Ibit. Tamen uereor ne conspirauerit Tenacibus pecunia Plutis: quibus Quanto est pecuniae magis, tanto hercle sunt Attentiores ad rem. Egenus atque si Quicquam poposcerit, audit ilico male Ab eisdem. herum tamen meum illis imparem Spero. Monet tempus, domum ut me hinc conferam, Ne si hic diutius modo subsisterem, Cum aduesperascit, forte post festum adforem. ACTVS QVARTVS. Eudulus. Multa hercle adhuc nox est meis oculis, idem Et solitudo huius fori arguit. Solet Enim die crepusculo frequentibus Forum scatere operarijs: nullum modo Video. Quid hem? ni ambigua lunae lux sit, aut Ni aedituus indocte, ut solet, modo rexerit Horologium, uix tertia est. Ego dum nimis Hero obsecundarestudeo, multum meam

dram484
Defraudo naturam. Quid hic modo faciam. Ignoro. Obambulare liberum est mihi hic Ad satietatem usque. Si operarios enim Manere, uti certum est, uolo, discedere e Foro haud licet. Sed heus, Noemin et nurum? Quas tamen ob hesternam profectiunculam Scio defatigatas fuisse oppido. Equidem Ita est, adibo interrogans quo'nam uelit. SCENA II. Noemi. Ruth. Eudulus. Nemini ego plura acerba suspicor homini Vnquam accidisse, quam mihi mulierculae Oblata sunt. heu me miserrimam, hanccine Non licuit una cum uiro atque filijs Posuisse uitam? haccine ego caussa tantum eram Cupidd reuertendi in solum natale? cui O quanto erat praestabilius, gentium ubiuis Vitam agere, qum huc redire, et hanc penuriam Pati. Etiam et in patria datur stabulare sub Dio. Num id est itineris exhausti, Deus Bone, praemium? rogito inopis te nunc mei Miserescat. RV. Obsecro bono mater animo Sis. Satius aedepol fuisset, arbitror, Huc non migrasse. Sed tamen quando hic sumus, Quaeque obferuntur, perferamus ea animo Aequo. EV. Noemi hem. NO. Me Noemi nominas? Pol, falso id est nomen mihi inditum. Quis es? Ho tu'ne es Eudulus? EV. Tenes: quo tenditis?

dram485
NO. Sane haud scio quo tendimus, ferme ubisumus Ignoro, tanta me aegritudo oppressit. EV. Hem Quid aegritudo? quae'nam ea est? NO. Dicam tibi, Intrasse me nosti die hesterna oppidum. EV. Crepusculo nostis, scio. NO. Vacuam quidem. EV. Id Dolui etiam. RV. Fortunae id inconstantiae Asscribito. NO. Siccine fuit Rhamnusiae Pro ludo, huic uetulae nouercari, ut etiam Ne obolum reliquerit, unde restim emat? equidem Haec iam mihi foret expetenda maxime, Si hominis nihil superesse post mortem, citra Putidum cadauer credcrem. EV. Quaeso bona Verba. neque fortunae imputes: cum quicquid est Tibi, credito, infortunij, id tibi a Deo Penitus profectum sit, etiam ne dixeris Tibi esse eundem iniurium: quia forte uel Maiora de illo merita es. RV. Hem, tun' hanc, bone Vir, in Deum peccasse diceres? NO. Volo, Commeruimus malum: attamen dignum hisce uel Iniurijs nunquam. EV. Deus nouit. NO. Quid hem Vetula aliquid commiteret, quamobrem fame Periret? EV. Id nunquam sinent cognatuli. NO. Pauperculis cognatus est nullus. nam heri Dum ueni in urbem, quia pecuniae nihil Mihi erat, adibam alicuius aedes misera, quem Mihi suspicabar esse uel primarium. Pepuli fores grauiter quidem. BV. Scio ueterem Ob familiaritatemid egisti. NO. Tenes.

dram486
Mox prodit hospes, me rogans quid'nam uelim. Tibi loqui, dico. fores aperit, rogat Quae sim. Ego, Noemi. Quae Noemi inquit. Quasi Non noueris, dixi. sobrinus tu mihi es. Cognata non est nomine hoc mihi, quod sciam: Respondit. Ev. Hunc forte ob diutinam arbitror Absentiam, nomen tuum praeterierat. NO. Quid si apud Hyperboreos talentum rem decem Mortua reliquissem, an'ne uir bonus ille me Bene nosceret? Sane, et quidem memoriter Meam usque progeniem, ab auo atque atauo ordine Bene numerans. EV. Bona uerba quaeso. NO. Imo mala Potius. E. Noemi perge narrare. NO. Quid opust Verbis? meos homini missellula aperio Casus. EV. Vt euidentiora scilicet Indicia noscendi te haberet. NO. Id tenes. EV. Quid deinde? NO. Quid deinde quaerisss Ista dum Oratione satis quidem longa eloquor, concludo, nil pecuniae mihi esse. EV. Quid? Nihil obtulit? NO. Nihil. E. Nec hospitio excipit? NO. Imo nec agnoscit. Die sed crastino Nos latius confabulaturos, mihi Promittit, hac dere. EV. Interim hospitio cares. NO. Quia egens, relicta misera sum ignoratur heu Nomen, ego negligor. Vide quia'nam facit recteomnia?

dram488
E. Ita quod sciam. P. Sed hem, quid est quod Iachrymas Etiam excutit tibi? E. Elimelech uxor. P. Quid haec? Num Elimeelch reuersus est? E. Quam uellem. L. Ob id Tu lachrymaris, sin minus diu ualeat? EV. Valet, Nunquihercle posthac male habiturus. PH. Obsecro Te Eudule, quid'nam aegri in animo tibi sit? rogo Ne animum meum diutius suspendito. LOE. Idem obscro. EV. Vidistis has mulierculas? P. Mox in foro? uidi. LOE. Atque ego. E. Noemi erat, Altera nurus. PH. Cuius? EV. Noemi. PH. Elimelech Cum filijs aderat'ne? EV. Dixit mortuos Esse. LOE. Id'ne fles? quodsi adforent iuuenes, seni Iniuriae nihil ortum. EV. Ain? LOE. Si Caspius Vixisset, in clusus, fame confectus is Dudum fuisset. EV. Riden heus? LOE. Nequaqui: is est Mos Caspijs, sexagenarios fame Conficere, scilicet. imo erat genitus, ut et Moreretur. EV. Id nullus negat. Sed alia res Est. PH. Explica obsecro. EV. Eius uxor redijt huc. LOE. Plures idem efficient scio. EV. At tali hercule Fortuna, ut eius te recusares fore Riualem. LOE. Ob id misera arbitror. EV. Miserrima: Nam neque obolus, restim quo emat, superest ei. PHI. Non dicis id. EV. Nihil magis. PHI. Mutatio Tantan Deus bone rebus insit? quam male Fortuna saeuis, lubrica et uaga. Ne obolum Reliquum esse, tantum habuisse? LOE. Tali miseriae Nil miserius dici potest. PHI. Sed obsecro

dram489
Te Eudule, qui illi perijt substantiae Tam magna protio? EV. Deus nouit. PHI. Neque id Retulit tibi EV. Id quod retulit, narrabitur Tibi postea. Prius ulo rem agere meam, Verba mihi ne lucrifaciam. Dicite mihi, O peraier uos uelle falces arguunt, Vu|tis'ne heri demetere fruges? quantum enim Quisquam suis operarijs dederit, is et Vobis dabit. PH. Iamdudum id optabamus, ut Qui sciuimus nobis ab ipso opellulae Solatium promptissimum esse. LOE. Tun bone Vir, opellulam uocitas? PHI. Labor non est labor, Mercedem ubi recipis. EV. Probe dicitis. Agite Adeamus agrum: hic uos labore, ego fabulis Tempusculi molestiam triuerimus. PH. Id Nobis placet. Sed num puellulae tibi. Frugem ut? EV. Scio, sunt, uideo herum. Quam ocyssime Abeamus hinc. LOE. Is non potest uidere nos, Quum non habet uitreos ocellulos. EV. Male Dicax, num herum rides? PH. ingenium hominis Est hercle. EV. Loedorus, papae, ingenium audio Cum nomine optime quadrat. PH. Rem ipsam tenes. SCENA IIII. Boos. Fidem quis in seruo, obsecro, unquam quaereret? Num rara auis seruus fidelis? Quis homisum Id diffiteretur? Fidelem isthunc meum Dico esse, si quisquam alius. Ad quaeuis quidem

dram490
Negotia expedienda non ineptus est. Credo, suae non parceret uitae, modo Posset mihi prodesse: tantum abest ut ab Hoc luderer dolis. apud me est hercule Illi fides tanta, ut etiam si posset, haud Me falleret credam. Quid eius praedicem Laudes? Mihi est et nomine et re Eudulus, hic Sane mihi est monosyllabus. Nam iniunxeram Illi de hesterna, ut operarios modo Conduceret laboriosos. obsecro Quam is habuit id curae? Mihi, ne forsitan Oppressus alto somnois, id minus bene Curasset, hercle cura somno inimica non Defuerat. Experectus hunc uoco, uolens Hominem excitare. at ille nil contra, insolens Quidem id facit, mecum inquio. Ipse aliquantulum Iratus e lecto prosilio, et ad Cubiculum eius pulsitans grauiter fores Prorepo, nec quenquam audio, cubile item Cerno uacuum. Quietior recipio me in Lectum ocyus, mecum inquiens, eiusmodi Seruos nequaquam esse minimum decus aedium, Ego semiplena luce ubi resplenduit Sol, uestibus me uestio, atque huc ad forum Venio: nec hic uideo uirum. De eo hos uiros, Nisi ruri enim scirem esse, percontarer. At Certum est mihi illuc ire, sacrificium ubi Diluculare sit absolutum, id in animo est.

dram491
SCENA V. Numenius. Attabas. Modo Attaba audin? ipsa res manus poscit. AT. Qui sic? NV. Rogas? ea'ne excidere quae dudum Dixi tibi? AT. Quae nam? NV. Hercle dixerim Lethem Te uerius, quam hominem. Seni aream? AT. ah, tamquam Nomen meum. NV. Nunc demum opus tua exprompta est Astutia. AT. Hercle exprompta bellule, namque hac Mea periere talenta. Sed uirum dices, Modo mihi significes locum et modum. N. Laudo, Portam hanc biturritam uiden? AT. Nisi credas Oculos mihi deesse. NV. Ea exeunda est a Cena tibi. AT. Villam haud scio. NV. Mane, postqui Exieris hanc, aedificio eleganti aedem Extructam ad hanc manum uidebis, illaec est. AT. Itur'ne eo per publicam uiam? NV. Itur. Sed Exorbitabis tu sciens. AT. Scio. Nempe Priuata res quia geritur, uia utendum est Pruata. N. Ita st. AT. Quid si aream insciens tum non Inuenero? NV. Inuenias facillime faxo, Graminea, quam diximus, ubi uia haec esse Desinit, habet semitam frequentem ab utraque Manu, una ducit ad aream, aut aedeis, Altera sinistra, hac sursum ab aedibus tendit, Hac facito iter. AT. Tun me iubes aberrare Ab aedibus, quum pone eas tamen praeda Deliteat? NV. Haud scis quo uelim. prius totam Rem audi. Via isthaec te in nemusculum ducet

dram492
Villae obiacens, latitabis usque in hoc, donec Tempus aliud poposcerit. AT. Scio donec Operarios omno obrutos putem. NV. Recte. Descendito tum per nemus, domum uersus, Ibi area est propter, tu in hac tibi iniunctam Rem denique efficito. AT. Sed haud scio, quo'nam id Fiet modo. NV. Faxo scies. Solet talis Res aggredi a primatibus uiris huius Sectae, priusquam inimica lux propinquaret. Ego id uolo a te ante mediam aggredi noctem. AT. Proflare toto pectore arbitraris tum Operarios somnum? NV. Tu eos negas esse Homines? Die non segniter laborare, et Noctu excubare, suspicaris humanum Id esse? AT. Quid si officij id, alteri cuidam Acheronticus commiserit? NV. Quid et si nun Caelum ruat? Veruntamen suus cuique Est uillulae nam uelit demiror. Hinc Facillime obseruabo eum, quo'nam iuerit. SCENA VIII. Boos. Attabas. Qui procul ab aedibus operarios habet, Si non grauetur hos subinde inuisere, Viae laborem feneratum sentiet Pulchre sibi. Id nunc scilicet me prolicit, Etiam facit quo iniurias aestus feram Aequius. Eo illuc uero nunc, ut quid'nam agan Sciam. Solet uulgus operariorum enim Plerunque heris absentibus, tempusculum haud Labore, sed magis ocio atque fabulis Terere. Meus si Eudulus acquisiuerit Tales, ne ab ijs latum ibo culmum, imo neque Domum reuertar, usque donec opellulae Pensum diurnae absoluerint. Veruntamen Habeat licet fide probata operarios, Nun quam tamen dum uentilauero aream, Domum reuertar. Nam scio, uigilantius Praesente me incumbent, ut et noctu area Libera sit a latrunculis et furibus. Rem nosciturus itaque recta ad uillam eo. AT. Argis licet custodiam commiseris, Faxo tamen de praeda optima maereas Tu, atque ego triumphem. I, callidum mesenties. ACTVS QVINTVS. Loedorus. Philoponus.

dram497
Philpone tam mane ne, domum cum sero heri? Euripusipus es hercule, inquiete cum Isthac tua. PH. Loedore scin? insomnia quidem dormire me haud sinunt. LOE. Quid insomnia ais? o Quam uellem, ut Arcadicam habuisses hanc modo Noctem: meae uxoris nates a frigoris Iniuria sesquihorulam, uel plus eo Defenderem. suspicor adhuc, insomnia Quae haec sunt? PH. Quid id uerbi est prius mihi dicito. LOE. Apud Arcades insomniorum uisitur Nihil, inquiunt. PH. Credi potest? LOE. Nihil magis. PH. Noctem lapillo candido dignam. hercule Id ducerem felicitatis maximae Loco, una sitalis daretur nox mihi. LOE. Dabitur, modo illuc demigres. Sed dicito Qualia fuere insomnia haec, quae hac nocte te Philopone, exagitauere? PH. Qualia censeas, De isthac peregrind. LOE. Noemi de nuru Scilicet. PH. Habes. LOE. Mirum profecto ni parum In somniando fuerit huic difcriminis Tecum. PH. Facesse hinc in malam crucem scelus, Cu hac opinione parum pudica. L. Quid, scin heus Quid arbitrer? PH. Facile id tuo ex ingeniolo Conijcio. Certe honestiorem, uel socrus Amantiorem uidimus neminem. Etiam Id dicere ausim ego, quam habet uirtutem, hanc ei Fore Eius fuisset inopiae, spicas item Colligeret hic modo sedula. Ast quid? num uiri Spes consequendi hic a socru? Veruntamen Nullos huic sciebat esse liberos. Quid igitur? L. Erga socrum amor censes? PH. Rem acu Tetigisti. LOE. Ego demiror aedepol aliquem Posse faciei eiusmodi monstro allici. Quod si essem ego uiduus, magis quam talium Cuticulae, pecuniae rubiginem Ambirem. PH. Abi hinc cum ambitione isthac tua. Scin esse Virtuti suum Cupidinem? LOE. Veneris'ne is est puer etiam? PH. Caelestis. Hic Mortalis est tuus Cupido. Nec ut tuo, Caduca forma huic placet, sed mage animi Probitas. Hic arctius proborum hominum animos Amore sancto colligat. LOE. Deformis hic Sit est necesse per Iouem, qui, ut praedicas, Rationem habet nullam elegantiae. Liquet Enim omnibus, simile usque gaudere simili. PH. Stultus ego, qui tecum habeo uerba: cum es bom Sermonis infestissimus gladius. Id in

dram499
Animo habeo, uidebis hunc Cupidinem Bene meritum de eadem. At hic ne fabulis Male collocamus tempus? Hinc adirerus, Velsolis exortus monet. LOE. Philopone, quam Operarijs mercedula est solatio. Quid, censen hunc herum priori? prompta ne? PH. Tun'id times? operarios mercedula Fraudare, relligio foret tali arbitror. LOE. Animum ad laborem dederis hercle. age, sequor. SCENA II. Misobigamus. AEquo uidentur longiores aedepol Noctes mihi quantumuis etstiuae, arbitror Id esse propter coniugis demortuae Absentam. Deus bone, haec si uti fuit Dulcis iuuentae socia, solatium etiam Potuisset esse meae senectuti, hercle me Plycrate fortunatiorem dicerem. Rem quam habuimus non medicorem a parentibus, Mirum quidem qua industria hanc tutata sit. Haec solitudinis propulsit taedium, Qua nunc miserrime angor: haec. Sed augeo Mihi aegritudinem. Hercle idem nolle atque idem Velle usque iuxta mecum huic fuerit. neque Forma, neque dos etiam mouebit me, ut aliam Ego coniugem unquam duxero, cum rara auis Mulier proba est. Tentasse me laetor tamen Quam ueritati affine sit, Mulier bona

dram500
Pars bona. Etiam de caetero cauebo, ne Vel sentiam, quam non sit improba mulier Simplex malum. Quid est enim quod me haud sinit Esse bigamia deterreant. compellerer Vxorculae, morosasi contingeret, Libidini inseruire, iam aeuo frigidus. Non possum. agam quiduis prius. Nouimus enim, Seruire multis, sortis esse miserrimae. SCENA III. Numenius. Attabas. TAntum'ne inest formidinis, ut etiam Formidet umbram? AT. Vmbram inquis? hercle spectrum erat Deforme: sed breuiusculum, niueum caput, Cetera nigrum. NV. Femina fuit. AT. Gibbr etiam Totum fuit corpus. NV. Scio, hordeaceum, Mirum hercle ni praedam tibi interceperit. AT. Noctu'ne sola femina? haud credo quidem. NV. Viragines non credis esse feminas, Audacia quae ueluiro non cederent? At qui hercle degenerem animum timor arguit. AT. Si credidissem ego id fuisse feminam, Per herculem intercepta praeda iam foret Nostra. NV. Ah belle quidem: si feminam

dram501
Fuisse scisset, facinus aedepol uiro Exercuisset dignum. At heus, quid si uirum? AT Aeque quidem Sed credidi spectrum esse, uel Daemona. NV. Periculum de eo egisses quidem. AT. Prae horrore constupui fere. NV. Quando timidos Statuisse uidisti trophaeum unquam? Hercle quod Si talis oblatus fuisset mihi bolus, Vel e famelici lupi faucibus, is hic Adesset ereptus. mihi praedae nihil Tunc temporis uisum est, solum uertere mihi Hercle in animo est. AT. Diutius subsistere hic, Nunquam scio ex re nostra id esset. NV. Queso quo Diuorteremus? AT. Quo lubet: dispice aliquid. N. quid? hem scio. A. quo dicito? N. huc aurem admoue. AT. Hercule equites illic futuri sumus. NV. Habes. Sed hem, quid? audisti'ne? NV. Sane etiam nihil Non his licere, et id quidem impune, mihi Dixere. NV. Quid tu? iusque fasque esse in quiunt, Quemuis uiatorem pecuniario Leuare fasce. A. Quid itaque hic te detinet? NV. Impunitas mali. AT. Haec ubi est summa? NV. Regio Contermina huic regioni habet sane haud scio Quos Hercules, aut Theseos, acerrimos Talium equitum hostes. AT. Ne Hercules contra duos Tamen. NV. Nihil periculi foret aedepol, Ni doryphoris stipati adessent. AT. Metuis id Ne? fuga timoris socia tum nobis erit Subsidio. NV. At heus, quid si comprehendimur? AT. Id quoque est

dram502
Ferendum. ij enim qui aut in rota, aut in cruce obeunt, Mortem magis propitiam habent, arbitror, eis Qui uel phthisi uel calculo miseram exigunt Vitam. NV. Age age, quando ita accipis, non abnuo Rei exitum experirier tecum, modo Respondeat linguae animus. AT. Id re senties. Non tantum enim in loculos, sed in corpus etiam Vsque tibi coniunctissimus ferociam. NV. Recte quidem. cedet scio in diuerbium, Coniunctus est suo Attabas Numenio. AT. Quod si paroemiographus dedisset id, Per Herculem immortale nobis iam foret Nomen. Sed heus, accingimur'ne iam itineri? NV. Iamiam. AT. Graue et longum est, ad haec uiatici Parum. NV. Nihil nobis molestiae, arbitror, Sarcinulae onus pariet. Viaticum in uia Nobis erit curae. AT. Sed hem, Lernae nihil? NV. Valeat, suum sibi feneratum sentiat Munus. AT. Equidem pulchre. Deus, quantas ciet Turbas. NV. Licet caelum inferis huic misceat Per me: hinc ego facesso. AT. Subseqzor libens. SCENA IIII. Boos. Thaltybius. Prodicus. Eutrapelus. Misobigamus. Philopolites. DOsonis agnomen dehonestat hercule Virum. Measententia, potius uiri est, Rem habere cum uerbis simul promptissimam.

dram503
En commodum quos quaerito; et Thaltybius hos Sequitur, laboris plurimum mihi dempserit Aduentus horum. Vos uiri huc adeste, opus Vestro mihi est arbitrio. tu Thaltybi Praeco, Polybulum et caeteros accersito Huc, patricij ordinis uiros, ego interim His aperiam sententiam meam. TH. Vin ut Omnes? BO. Vola, fac sint decem numero. TH. Abeo. Desiderantur septem adhuc, tertius adest Philopolites. BO. Quid'nam mihi usu uenerit, Viri, et quid optem, iam audietis, PR. Quid nam id est? BO. Nostis Noemi suspicor nurum, cui Nomen Ruth est. EV. Probitare rara: nouimus. B. Secunda abhinc nocte accidit mihi quid noui ab Hac. Ventilueramus aream, atque tum Hilarior ipse aliquantulum, me reposui Iuxta manipulos dormiens. tandem haecubi Me sensit alto, suspicor, somno obrutum, Prostrauit a pedibus meis semet. PH. Nurus Noemi id? hem. BO. Sane. hic ego nocte mediae Expergefactus, sentio iuxta pedes Nescio quid. PR. Haec erat? BO. Arbitr abar daemonem, aut Spectrum esse. PR. Tantum audaciae puellulis Inest, ut ad uiri pedes? BO. Mane parum Audacior, coepi rogare quis foret? Respondit intrepide: Ruth ancilla tua sum. Necessitate extrema adactae, socrus et ego, Compellimur proscribere atque uendere

dram504
Agrum, precamur hunc emas. modo tamen Hanc tegito pallio tuo, propinquus es. EV. Edocta sic erat a socru, laudo hercule. Quid tu tum? BO. Ego laudabam idipsum, tulit et a Me mite responsum aedepol. Cognouimus, Ego et meae urbis quiuis, inquiens, probam Te esse mulierem, et quia secus quam ut assolent Puellulae, non concupiueris uiros Aetatulae tuae idoneos magis, ideo Non defetiscar unquam ego experirier, Donec tibi quod me petis confecero. Sed alius est propinquior me, huic aperiam Rem omnem, arbitris praesentibus. si is abnuit, Ecce ipse adest, qui hanc tibi adimet curam ocyus, Viuit Deus. Vos itaque in hacre mihi uolo Testes et arbitros. EV. Probe facis quidem. BO. En aduenit propinquior me. EV. Quid, num is est Misobigamus noster? BO. Tenes. Quod si modo Praesto forent alij uiri, iam arbitrio Defuncti abiretis. EV. Scio, mox praesto erunt. BO. Misobigame huc ades, assidetopaululum, Est quidpiam tecum rei mihi. MI. Mecum ais? BO. Tecum. EV. En adest Thaltybius, atque caeteri. MI. Quid'nam? BO. Audies statim. Assidetote his uiri, Vt et mihi hac in re arbitri et testes sitis. Res, quam paro, communis est Misobigamo Mecum. Elimelech demortui uxor uendere Exoptat agrum: id tibi aperire statuimus,

dram505
Senioribus praesentibus. Nouisti enim, Quantum subinde pariat et periurij et Molestiae, isthaec clancularia emptio: Quum uenditori genere proximus, interim Vel panis excitus bolo, temerare non Veretur aram, qua nihil uel sanctius, Imo uel antiquius homuncionibus Existit. hunc si empturus es, mihi dicito. Quod si secus de hac re tua est sententia, Respondeas mihi, ut sciam quid'nam ego agitem. MI. Prouentibus dominum annuis ager beat: Cum scrinia interim pecunia futilis Rubigine inficit. emam agrum. BO. Laudo quidem. Nosti'ne mantissae quid agro uendito Oportet accedere? MI. Quid? BO. Id dicam tibi. Quicunque agrum emerit, Ruth ipsius nurum In coniugem accipiet. MI. Ego'ne coniugem? Nec nomen illud, nec etiam ferret animus. Non mihi satis superque curae coniuge ex Prima relicti liberi pariunt? egon Haereditate propria fraudarem eos? Propinquitatis cedo iuri. BO. Testor hos, In huius indicium tuum mihi calceum Sufficito. MI. Malo incalceatus uiuere, Quam coniugem ducere modo, accipe. BO. Viri Peroptimi, uos testor ipse, quod omnia. Nunc quae fuerunt Elimelech possederim, et In coniugem Ruth duxerim, ut uel suscitem

dram506
Demortui nomen, sepultum quod Deus Sane esse noluit. PR. Sumus nos eius et Testes, et arbitri. EV. Deum precor habeat Muliercula haec usque sibi propitia, ut Rachel Atque Lya, certe specimina Israeliticae Domus euidentia. BO. Hic tuu sermo arguit, Quam uere id es quod diceris: gratiam habeo. Heus Thaltybi, renunciato celeriter Isthaec Noemi, quae dolore ac misceria Tabescit: illi fueris optatissimus Legatus, idscio. uiri, qui nam placet Factum? PR. Rogas? nos sumus id autores tibi. PH. Speramus ex sene iuniorem modo Boos, Qui neutiquam a parente degener ans suo, Rempublicam uita hac magis charam, haud secus Quam rexerit pater, reget. BO. Saepenumero Philiopolite hoc audiuimus, quod re modo Ipsa experimur, te esse amicum urbis meae, Vt qui prectatus fueris illi principem, Rem publicae reisalutarem, bonum. Laudo id ego. Caeterum uiri, negotij Quicquid mea caussa subistis, postea Vobis rependam, per Iouem haud sine fenore. Veruntamen meis uolo uos nuptijs Hodie interesse, pro arbitratus praemio. PH. Suscipimus id libenter. imo hercule decet Et nos in hacre, et in alia quauis tibi Generose princeps dare operam. BO. Bene facitis.

dram507
SCENA V. Noemi. Thaltybius. Ruth. ITan' ais? uxorem'ne? TH. Maxime. NO. Boos? TH. Ipsus. NO. Boos ducet meam? TH. Sane quidem. N. In coniugem? T. ah. non credis? hac die. N. hac die? An quaequam erit Ruth te beatior? uiro Quae principi nubes: an et felicior Quaequam me erit? Sed cui hoc bonum acceptum fera? Mihi quae dedi consilium? an huic quae incipere sit Ausa? an Deo qui eius gubernator fuit Rei? Deus bone, obsecro haec nohis bona Seruato. TH. Fac serues modum, nimia hercule es. NO. Tu Thaltybi non exilires gaudio, Tibi si accidisset simile? Pol sunt fabulae Quae garriunt de Pitana, ego ni uera sim Pitana. Quam, ut hanc, aeque uiro superstite Cognoueris felicem? at hoc demortuo, Quae fuerit infelicior, uel miserior? TH. Legationem isthanc obiui hercule lubens: Vt quem tui miserebat infortunij. Sed modo tuae consultum erit miseriae: ego et Vicem tuam laetor. Paratote ocyus Vos, ne morae sitis, ubi uenerit hodie Petiturus uxorem. Valete. NO. Thaltybi, Antiqua si conditio uitae adhuc staret, Bene tibi id euangelium iam diceres Pol feneratum. TH. Beneuolus placet animus

dram508
Saltem ualete. RV. Thaltybi praeco uale Multum, diuque: senties me usque memorem Huius. NO. Valeto Thaltybi. Quid dixin hoc Fore filia? RV. Hoc uiro nihil constantius. NO. Dei id opus est uere. RV. Quis est potentior? Quis ditior? quis misericors magis Deo? Quis humilium mage rationem habet? licet Caelestis aut mortalis is fuerit. Deus Bone siccine e limo erigis me inopem? et honos Sit auribus, siccine misellulam euehis E stercore, ut me nuptui uel principi Viro dares? filij Heli Deus Phinees Samel Eleasar Biniamites nuncius Iacob Nurus ipsius Heli Puer Obstetrix. Ioachim. ARGVMENTIVM. Duos cum haberet filios Heli senex, Eos sacerdotes magnos fecit Dei. Qui compotes uoti, uiuunt priuissime. Licentia patris luxuriae student Omni, sacra officia frequentes negligunt. Quos dum pater mansuetior nil corrigit, Summi grauem Dei incurrit sententiam. In praelium pergunt contra Philistijm, Domi manente patre, filij duo. Vbi, cum malo pugnaretur fato, occidunt,

dram511
Et arca foederis capitur ab hostibus. Hoc audiens senex, de sella protinus Retro cadit, ceruicein frangit, turpiter Vno die moritur pater cum filijs: Quam sibi tulerunt poenam negligentiae. CHORVS. Ne inuoluamur caecitate impiorum, et in aeternum pereamus. Ex Psalmo XIII. CVr nostri Deus oblitus es omnium. Auertisque oculos? Respice denuo, Fac ut uel uideam, uel ferar ante te. Vrgent me dolor, hinc hostis et impius, Qui nec consilijs esse sinant locum. Quanto uexat iners tempore cor labor, Hostis quam'ue diu me miserum tenet. Festina, auxilium fer Deus optime, Accendas niuei lumina pectoris. Da sublimem animum, quo malus occidat. Applaudat'ue nihil hostis atrox sibi. Nec dicat, super hunc praeualui uirum. Cristas atra dies imminuat suas. In te semper erit spes mihi libera, Cor gestitque meum cum Domino Deo. Hinc cantabo tuas, concelebraboque Laudes, perpetuis delcibus bis sonis. Viuo namque tibique, et morior tibi. Quod spiro, et placeo, si placeo tuum est.

dram512
ACTVS PRIMI, SCENA I. Heli. Ophni. Phinees. AVdite filij perchara pignora, Meae senectutisque baculum dulcius, Rerumque successores, atque nominis: Quos ego Dei solius habeo munere. Vtinam diu superstites sitis mihi, Ego senex decrepitus sum, tremulus nimis. Nec ullus animi, corporisque mihi uigor, Imago uisum dubia iam fallit meum. Nec non paludi Stygiae morte proximus, Mortalis aeui cardinem extremum premens. Nil uiribus ualens, nil officijs Dei Ex usu, et ipsius pondus inutile soli. Ergo mihi succedetis, nunc tramite Iusto patris sequimini uestigia pij, Seruate sacram patis exemplo fidem. Fungi meo nunco officio uos postea, Et sancta sanctorum ingredi solos decet. Laetamini, gaudete gnati, plurima Vestra est salus: uestrum firmate spiritum. Dominus ad hoc elegit uos duos Deus. Eligere Dominus nescit mala, bona deamat. Quis tam sinister, qui improbet factum Dei? Soli super caelorum aras Dei sacras Sacrificium offeretis, incensum quoque.

dram513
Et ipsum Ephot uestimentum portabitis Magni sacerdotis, coram domino Deo Nostro, diebus uitae uestris omnibus: Omnia tamen facite Dei ter maximi Ad gloriam, cuius ministri fueritis. Cognoscite Dei iudicio quemuis sui Sceleris nocentem debitas poenas dare. Hic iste ueri rector, atque aeui arbiter. Qui cuncta nutu dirigit, regit, tenet, Conseruat, et alit multiplici frauctu suos. Est ipse Dominus, cuius aspectum timet Peccator omnis, iniustus, cumque improbo. Ego quia nimis uos amo affectu patris, Mores tuli uestros mea licentia. Quicquid placuit unquam facere, copia fuit. Sumptus dedi, indulgentes ut patres decet. Amoris in uos maximum regnum fero, Amoris impatiens uos usque prosequar. OPH. Cognouimus pater animum mitem tuum, Tua adeo nunc opera uiuemus suauiter, Qui omnia tibi esse post putaris maxime Prae commodo nostro: famam, peccataque, Maledicta, amorem, et si quid aliud maius est, Id transtulisti in te, nihil supra pote. O quid pater ego te laudem? quid amplius Dicam? superet id quin uirtus maxima tua. Ita nos habere praeter alios arbitror Hanc rem, patrem primarum principem artium

dram514
Hic neminem magis. Quare pater diu Viuas tuis: nam nos nemo alius respicit. PHI. Et nunc pater, quod officium spcctat sacrum, Non est quod ipsus sollicitus multum sies, Neque dubites, tradita nobis prouincia est, Spartam sumus nacti munere Dei, et tuo. Hanc diligenter exornabimus quidem: Artus perennis dum regit per corpora Spiritus, et imo pectoris sedet sinu Mens sana. Nam tibi patrisuc cedere Nobis datur laudi, ac honori uertitur Tibi, filios tales tali natos patre. HE. Recte facitis o filij, pergite modo Esse ut cupio, et ut iam caepistis antea. Nullus labor durus, nullum tempus graue Debet uideri, quo beatitudinis Acquiritur posthaec perennis gloria. Ite hinc ad officia, nam tempus postulat, Ne quid uidete desit: nam culpa est grauis, Sum mo minus quo fiat sacrificium Deo, Abite uos, ego mox intro consequar. SCENA II. Eleasar. Oqui Deus sammam omnium rerum tenes. Sedes uolubilis caeli cui machina, Terraque pedum scabellum speciosa est tuum, Et qui profundi imperium habes maris magni, Qui diuidis Titan orbi clarum cauo,

dram515
Considera mortalium res, actaque Perpende iustior, nutu dirige tuo, Tibi sume habenas genitor, et flagrantibus Loris tribue moderari pectora haec fera Mortalium, ne jos in infernum trahant Scelera grauia hominum, est quos omnis res penes. Defende populum: saeuit infelix amor Numi, superbiae fastus, luxuriae, Fraudisque, proximi inuidia gliscens malum. Quodcunque nunquam pontus aut tulit nefas, Aut neque uidebit Isthmos effera, horrida, Tremenda caelo pariter, ac terris mala: Haec nunc ferunt fluidi huius mundi saeculae Furore uiolento, ius est quod cui placet. Non est amor tui Deus, gloria ualet. Impia regit passim manus, nihil pudet Quenquam, uoluptas falsa cupientes subit. O placida quam diu nimis sunt numina, O quis futurus est finis mortalium? Sed tu Deus festina, libera metu, Et subueni tandem tuo erranti gregi. Fidum crea pastorem, consilia adiuua. Et mitte nobis munus aetheriae domus, Decusque regni, spiritum sanctum tuum. Ecce hic Heli tuus sacerdos maximus, Tremulus senex, pedibus, manibus et corpore, Iam qui Israel quadraginta iudex regit Annos, satis nunc functus officio suo:

dram516
In cuius o Deus locum tibi elige, Qui nos uoluntatem iuste edoceat tuam. Et qui rite opimas ante aras uictimas Mactetque thuris aras extruat tibi. In te Domine speramus solum, tu dabis Sperantibus sacrum auxilium de alto Syon. Nunc felcte mentem nostram, pectus aduoca Antiquum, in unum te nostraque opera erige. Nam iusta sunt tua quae facis per omnia: Extingue fortiter nomen peccantium In te, tuoque nomini da gloriam. Sed quid adeo tristem uicinum conspicor? Et murmur antem ire obuiam solum mihi? Huc paululum concedam, ut quid uelit sciam Oratio haec: non frustra est, timeo quid siet. SCENA III. Iacob. Eleasar. Heu quo pios deduxit dira calamitas Hoc seculo, omniumque perditissimo. Ita res hominibus commississe perditis Nostras, quius sacrum est, nisi sit utile, nihil. Quae haec caecitas nostra est? quae dirae nos agunt? Animum feralis aut quae Erinnys occupat, Furiosa regit et uexat semperque stimulans? Quo usque genus humanum illudi patitur sibi? Heu me parum felicem, qui huc uertice niue Albo magis peruenerim, uitae tedet, Actum est quidem de re praesenti publica.

dram517
Hinc uultur, illinc luctifer bubo gemit, Omenque triste resonant infaustae stryges: Nunc mihi sinistra praedicit de quercu auis, Et alta caelo tacta signant culmina, Et arborum horrent fronde nigrantes comae. Quid sit futurum, nam mihi timeo male. ELE. Hoc quid siet nescio, subueniendum arbitror. Et nunc peropus est, cum ipso de his aliquid loqui. Heus heus mane, expecta Iacob, sistas gradum, Quid tecum ais? cur clamas? quis frendens dolor, Quae cura, uel metus sollicitat, dic mihi, Te? dic, sumus soli, uicinus ego tuus. IA. Rogas? miser sollicitus ex hoc sum die, In hunc enim ministrisunt facti Dei Heli senis peruersi filij, malae Vitae, superbi, auari, mendaces, pigri Ventres, honesti osores, et pleni mero Noctes diesque, amatoresque turpium Mulierum, et ut ludos taceam foedissimos. Igitur boni nihil sperandum, his regentibus. rerumque maestus finis, et mundi ultima Sunt tempora haec. ELE. Siquidem tu uera praedicas, Hem istos'ne dicis, quibus haud dissolutius Vllus quidem uixit, luxu omni perditos? IA. Ipsos eos, quorum uitam probissime Nosti. loco peiore res non esse quit. EL. Quis igitur illos iussit, aut quis author est? IA. Nescio. nisi malus genius nobis male

dram518
Voluerit, hoc qui hominum induxit prauum genus. ELE. Quid? olim erat apud priscum seclum clericis Mos alius, etiam consuetudo sanctior Quam nunc, quibus cordi uerbum Dei fuit. Cuius loco uentosa nunc superbia Regnat populum qua miserum omnem supprimant. IA. Rem ipsam tenes. Nunquam tamen uim sufferet Verbum Dei, summique patris ueritas. Sed quod tu ibi speres, profecto nihil erit. Quos nouimus prauos his uitae moribus Viuere, patris nec unquam uerbis corrigi Audiuimus. ELE. Neque a uia puer sua Recedet, ubi senuerit, quia sibi placet. IA. Patri tamen dolor stultus fit filius. ELE. Et quis bonus, nisi puer iam ceperit Esse bonus, qut flagellum quem domat patris? IA. Cui filij sunt, illos curet paruulos. Gloria patris probo de filio uenit. ELE. Et neque pater per stultum delectabitur. IA. Boni parentes generant liberos bonos. Nam qualis est urbis rector, tales erunt Qui possident eam, imitatores mali. Rex stultus omnes perdit subditos cito. Veue parentibus, qui conniuent suis. ELE. Sero nimis peruersos corrigi uides, Et difficile quidem: exemplo sunt mihi duo Hi filij, quorum delirat et pater Heli senex, quem commonentem negligunt,

dram519
Nec audiunt. rident delirantem senem, Gaudent iugo a ceruice iam excusso suo. IA. Et crede refert multum, quo puerum modo Iam paruulum educas annis melioribus. ELE. Et quando peruentum nobis adeo est eo, Edissere breuiter quid sentias in hoc: Aut qua putes educandos potissimum Ratione pueros, a primis anniculis. IA. Etsi mihi longum, iubente te tamen Faciambreui compendio, quantum potest. Paterni ubi animi iacta iam sunt senuna, Instatque partus, non locus, tempus, dies, Vel astra sunt curanda tibi fatalia: Necessitant nunquam, sed inclinant frequens. Dein proxima est cura, ut pater natos regat, Vt esse genitos nemo non ex se sciat. Porro (quod aiunt) mox ab incunabulis Est pectus informandum rude pueri optimis, Quae post suo suppullulant in tempore. Nam quod semel erit imbutum, diu manet, Et longum odorem seruat testa tibi recens. Praeceptor insuper gnato quaerendus est Doctus, pius, non corruptus, sed integer, Longo grauis rerum usu, cui synceritas Vitae faciat authoritatis non parum. Nam clauus in naui nunquam committitur. Qui genere claro praestat, aut natalibus, Sed qui fide, et gubernandi scientia

dram520
Superat: ita et iuuenilis mens, est protinus Tradenda, qui uirtutum uincit dotibus. Nam saepius qui curent eligis canes, Auem, aut equum: nihil referre deputans, Cui filium formandum primo mitteres. Cum pleraque ingenia uergant mortalium Prona in malum, nec tam felix ullum fuit Quod non mala educatione perierit. Nam si puer apud nutritur stultissimos Scurras, bibones, aleatores malos, Inter uoluptatum architectos optimos, Quid aliud hic diseit,uel audit rogo? nisi Meras uoluptates, luxum, et nugas, quibus Plenus, scholae eius fit gnarus discipulus. Nam qui cum ingenijs conflictatur eiusmodi, Neque commouetur animus in ea re tamen, Scias posse habere iam ipsum uitae suae modum: Et scito magnum exemplum continentiae. Denique satis non est reuocare a turpibus Animos rudes puerorum, immo quod ad bona Inuitet inculcandum menti sedulo. Omnem insuper mouendum lapidem esse arbitror, Ne se sodalitio iungat prauo puer: Quoniam uoluntas, et iuuentus, uana sunt. ELE. O dij boni quam regia educatio. IA. Sed heus, mane, quod est potissimum uide: Ante omnia ac primum infigendum penitus est Puero, ne male de uero sentiat Deo,

dram521
Sed eius omnia legat dogmata diligens, Et haec in intimos cordis fundat sinus. Quo nil sibi ducat praestantius fore, Quam si sacras eius leges ita combibat, Vt siue dormiat, siue uigilet, nihil Quam uerba cogitet pijssimus Dei. Quod si fit, haud dubium quin uir probissimus Euadat. et quod aetas posthac postulat Virilis, id locus, res, tempus commode Illum docebit, lege non constringitur. ELE. Credo. sed ipse quid de filijs Heli Sentis? pater quos nunquam uere corrigit. IA. Et corrigit eos quidem: alio tamen modo Quam se decet. nam non uera est correctio, Sed mala magis, lenis, licens, remissaque, Nunquam grauis, nihil seria, semper leuis. Ita negligentia corrupti primitus, Neque quod bonum, neque quod prauum est dijudicant. ELE. Rogandus est igitur Deus, quo gratia Sua benignus adsit, iustus protegat Rempublicam. IA. Nam exhis est sperandum nihil, Quorum scelus nullum non est tyrannicum, Non desinit, sed crescit noctes et dies: Dentes eorum similes sunt leonibus. Pauet animus, artus horridus quassat tremor, Quum subit in animum tanti sceleris memoria. Maius scelus eorum quam nunc capiat fidem. ELE. Ipsi uidebunt: atqui accipiet praemium

dram522
Eductionis aliquando dignum pater. IA. Negotij mihi paululum restat domi, Igitur eo, ne quid me expectent longius. Vale diu. ELE. Et tu ualeas rursus optime. CHORVS. Expsalmo 8. Qui regis terras, superumque caelum, Quam est tuum nomen super uniuerso Orbe mirandum, merito eleuatum Aethera supra. Ore de infantum tua laus profecta, Conteras hostem manibus potenter, Nota sit uirtus Domini, potestas, Et decus omne. Ipse si caelos oculis uidebo, Solis et lumen, rutilasque stellas, Hoc opus mecum, manuum tuarum, Miror in aeuum. Si facis iustus fabricator illa, Cur memor nostri? quid homo? quid aetas? Quid tibi curae sinis esse multum Infima rerum? Qualis est mortalis homo, quod inter Res tibi charas statuisti, et ipsum Inde sublimi decoras corona, Sospite cursu? Insuper mundi dominum creasti.

dram523
Cuncta quae uellet sibi subiugando, Cum boue et capris, pecus omne campi Nomine frenat. Et maris pisces, uolucresque caeli, et Quicquid in curuo uiget orbe uiuum, Hic domat solus, dominusque rerum Factus in aeuum. Qui regis terras, superumque caelum, Quam est tuum nomen super uniuerso Orbe mir andum, merito eleuatum Aethera supra. ACTVS SECVNDI, SCENA I. Ophni Phinees. Puer. Quam bene patris consilio eueniunt omnia. Frater. nihil enim nobis unquam defuit Optantibus, uoluptatis fit plurimum. Benignus est pater, beneuolus nos amat: Ne nos parentis pigeat consili, uide. Cuius potestas dudum uires suppetat, Authoritatis multum geminabit scio. Si confugimus ad hunc, placatos hic sinus Expandit affectu patris, nec desinit Amare nos: talem ad caelum feras patrem Laudibus, et hunc nobis Deus uetat mori. PHI. Recte profecto dicis, etiam gratulor Vtrisque, ob eius in nos beneuolentiam.

dram524
Verum necesse erit principio, ut dicitur, Rem perfricata fronte audacter aggredi, Ne nostra nobis obstet pigra tarditas: Et plus laboris incumbat, quam commodi. Quare puer subornandus nobis erit, Qui nostra nutu iussa capessat protinus, Et quid sibi faciendum siet intelligat. Heus age puer, quid opus sit facto denota: Sin negligis quicquam, tergo penas dabis, Virgis nouis caesus pensabis turpiter. PV. Quid est, mea ars quod uobis efficere potest? PHI. Tua fide sola nobis in hacre opus Erit, labore nullo, tantum industria. Me ergo uide, porro quid cupiam intelligas. Ad uictimas quam primum coctas ueneris, Manu tridentem fuscinulam mittito tuam In testam, et ollas: hinc quod optimum est leua, Et tolle tecum deferens, huc in domum Nostram, mihi fratrique in cenam splendidam. Sed si quis prohibet, ui quic quid lubet rape, Nil interim uoces cura praesentium. Haec nostra sunt, haec fieri mandamus tibi. Nunc aduoca astus, nunc fraudes, omnes dolos Huc tende, nil timeas, hic ingenio est opus. Fidem alliga mihi iureiurando tuam: Sipeieras, timere quid grauius potes? PV. Non est opus monitore, scio quid debeam Vobis meo seruitio, nullos hic metus

dram525
Animosa mens admittit: audet, cum uidet Gratum esse uobis, contra fas, contra nefas Spoliare, rapere ui, de uictimis Dei. Quod optimum fuerit carpam, caetera alijs Arae ministris relinquam nolentibus: Dummodo placet, rationeque stat sententia, Et haec fide qua possum cur abo optima, Quo nihil uo | untati uestrae desit modo. Eo. OPH. Itafacito, ne cures quenquam. credito, Nostra est potestas hic faciendi quidlibet. Et quando bene successit, hunc hilarem diem Sumemus, una curantes probe cutem. Eccum patrem uideo, quo se nunc proripit? PHI. Huc obuiam nobis uenit: mane amus hic, Vt colloquamur, et salutemus semel. SCENA II. Heli. Phinees. Ophni. Hem uos eratis hic, dilecti filij? Quid fit? quid agitur? PHI. Bene, si tu saluus sies. OPH. Hem mi pater, nunquid tibi, ut dicis, placet Quod agimus in tuo conspectu, et omnium? HE. Bene est quod agitis filij, pergite rogo Esse mihi honori, uobis laudi maximae. Facite quod ego praemonui, et docui sedulo. Sacrificijs adeste diligentia Vestra, Deo seruite per omne seculum. Peccata fugite, quasi de ipsis serpentibus. Et cogitate uosnon pueros, sed uiros

dram526
Esse: haec dies alios mores expostulat. Nam quicquid ante fecistis, nil me attinet. Dum tempus ad eam rem tulit, siui lubens Vt quisque moribus animum expleret suis. PHI. Ergo pater te plus quam | oculos amo meos. Tu gaudium, tu spes uitae nostrae unica. OPH. Domum ibimus, si nil uis amplius pater. HE. Nil nisi mentem uobis dari optimam. Age age, probe experior quid ego nune possiem Agere benigne, et blande dicere, quia eo Haec prouocat dies: ego quoque a meis Me cupio amari, et magni pendi postulo. Siid obsequendo, et dando fit, nunquam feram Partes quidem posteriores. Blandus uocor, Benignus, et lenis pater. Tum me colunt, Et praedicant, et usque in caelum subuehunt. Ibo intro: nam me expectant iamdudum scio. SCENA III. Puer. Probe aedepol curasti commissum tibi, Lauteque munus administrasti tuum. Abi, uirum et seruum frugi te iudico. Postquam uidebam quod cruor largus pias Inundat aras sacratis de uictimis, Nihil loci segnitiae, neque socordiae Vidi dari, quin hac tridente protinus Partem meam extraxi, non hercle pessimam: Quam nunc domum mecum dominis feram meis.

dram527
Ius postulant suum. Quid id refert meae, Cum mumurat populus, aut cum querulus fremit? Illis modo morem geram, mihi erit satis. Nam nunc meo damno fere inueni uiam. Ne mihi fames molesta sit, res pessima. Domini mei libenter laute uictitant, Nec unde sit curant, adsit modo, sat est. Idem ego facio lubens, paro conuiuium De ipso die in diem, genio indulgens meo. Eosi scio me contra ius facere, tamen Facio coactus. Imperaui quoque mihi Nunc omnia adsentari, quod et uberrimus Quaestus apudhoc genus hominum deperditum. Verum quid ego de dominorum uita loquar Plurima, uel illorum mores describerem? In omnium ore est, quo modo uiuant: colunt Ventrem, Dei res negligunt planissime: Curios foris simulant, Bacch analia domi Viuunt: magis promos quam condos diceres. Attamen ubi uentum est in publicum semel, Nihil putares sanctius, nec castius Illis: ita didicerunt populo imponere. Sed cur ego anxius isthaec mecum deputo: Ibo domum, ac me ibi curabo molliter, Et hunc diem cyathos sorbillans conteram. Haec in cenam coquenda dominis sunt cito, Igni fouendus est focus largissimo.

dram528
SCENA IIII. Ophni. Phinees. Puer. Omnia uide coquantur haec probissime Nobis in hanc cenam. Piscem sed interim Istum lupum prius pura sinito in aqua Ludere Parum: si uenero, exossabitur. PHI. Quid uult sibi pater suis cum moribus, Qui nos (quasi necessum siet) usque admonet Vitae piae, officij, conditionis sacrae? Et hoc quidem dum uiuet, ad aurem obganniet. Sera est nimisque, et frustra castigatio, Quae post pubertatis tenerae fit tempora. Si is illius animi fuit, cur distulit In hos dies: nam uerba parietibus facit, Et mortuis loquitur, delirus est senex. Nunc singulari studio noctes et dies Gaudentium interturbat nostra gaudia. OPH. Facit ut senes omnes solent, stulti nimis, Qui nos putant statim a pueris nasci senes: Errant mea quidem longe sententia. Satis mihi fuerit senectae incommoda Scnsisse, sub Charontis cymba pallidi: Post aliquot annos sapere sufficit mihi. Iuuenes sumus, et aetas in prospero statu est, Viresque florent, sorte felici uigent. Si fata cogunt, ante tamen ueniunt diem. Nam si quis ultro se malis offert uolens, Hic omnia bona perdere est dignissimus:

dram529
Quia nescit uti. Ergo annorum uiuam memor: Mentem relaxabo, dum per tempus datur. Curas mihi Bacchus pellat dulcis graues: Qui bene potest, laetitiae maximus dator. Aetate mobili fruar: nam labitur Cito pede, nec expectat reges inclytos: Corrumpit omnem mundi machinamuagi, Nihilque stabili gressu permanet suo. Satis mihi est cana sapientia frui. Nunc facile pectus est, mens nullis obruta Curis, seniles nondum sentio gradus. Hos optimos uitae dies perdere sinam Tristi mea uita? nunquam faciam quidem. Nam ut saepe dicitur, decet tristis senem Frons, laetitia iuuenem, et fouet rectam indolem. Quid me coercerem rerum molestia? Quid porro patri auscultarem exanguiseni? PH. Sine ut haec dies ueniat, quo moriatur pater, Tum liberior erit potestas omnium. OP. Vtinam quidem, quod cum salute eius tamers Fiat, ut ita modo decumbat lecto suo, Vt surgere triduo hoc prorsus nunquam queat. PH. Ita fiat, et si quid possit nunc rectius. Namque hos dies, ut coepimus, cupio nimis In gaudio perpetuos dulci degere. Quando senuerimus, tunc paenitebimus. OP. Sine euenire quod uolo, uidebimus Quid alter alteri inseruire possiet.

dram530
Nunc est domum nobis eundum, tempus est Cenae: ne corrumpatur illa, cautio est. Sum nactus exsententia pisces, uide Vini optimi copia. PH. Bene est, eamus hinc. PV. At at mihi sunt uerba data. nam quod bibi Vinum, pedes uicit, luctator pessimus. Et lingua faucibus pendet. Quid ominis? Et me bibere plus uini memini saepius, Tamen uidebar semper pulchre sobrius. Hoc nisi sit, ego quod suspicor, aliud genus Vini fuit: nam uix sex cyathos ebibi. Dominos uideo meos, dissimulandum est mihi. Domini, domiuos expectat sodalium Cohors, et ipsa cena iam corrumpitur: Parata sunt omnia, properandum est. OP. Ibimus. SCENA V. Ioachim. QVanto magis magisque mecum cogito, Heli profecto filij magnum malum Dabunt religionique, et uitae publicae. Quemadmodum partim stans hinc procul, auribus Audiui, et oculis his partim uidi meis. Nam quae haec amentia est? puerum plenum mero, Dominos adhuc madidos hesterna crapula: Eos modo quos hinc abire uidimus. Sunt hij Dei Christi quaeso? Obone Deus, Hanccine uitam, hoscine mores, hanc dementiam? Actum esse plane diuinare nunc licet

dram531
De his omnibus, solum quibus priuata res Cordi est magis (dicere pudet) quam publica, Nec omnia minus pessimi prae studio agunt, Quam si esset ingens laus, et uera gloria, Perdere gregem quem sibi Deus concrederet. Ecce similia sunt omnia, omnes congruunt: Omnes quidem noris, si unum cognoueris. Omnes magistro ab uno docti daemone, Etex eodem ludo, eiusdem quoque gregis. Est sumptuosa domus, et luxu perditi Sunt filij, serui sequunturque dominos: Senex delirans. ipsa si cupiat Salus, Seruare prorsus non potest hanc familiam. Oscelera, o hominum mores et pectora, Omaria, o caelum, genera sacrilegaque, Hi sunt sacerdotes, quibus hic omnis salus Committitur, rei praesentis publicae? Adeste, adeste sceleris ultrices deae, Comam solutis squalidae serpentibus, Atram cruentis manibus amplexae facem: Adeste protinus, perdite prauum genus Radicitus, fundite, rumpite, prosternite Quic quid relictum erit, procul hinc reicite deae. Sua quemque tantum, me omnium pestis premit. Vt qui aedificat urbem foedato sanguine, Et praeparat in iniquitatibus suis, Circumdabit eum calix Domini dexterae, Et uomitus ignominiae eius per gloriam.

dram532
Nam iustum et impium Deus dijudicat, Et impios uidi sepultos funditus, Qui etiam cum adhuc hic uiuerent sancto loco Erant, et ibi laudabantur quasi optimi, et Operum bonorum effectores sanctissimi. Verum quid ego plura anxius dicam? penes Heli patrem est omnis culpahaec: ipse uideat. Hic ille qui corrupit liberos suos, Connixit omnibus factis turpissime, Sumptus dedit frequens, materiam omnis mali: Et negligens correxit, si correxerit Tamen: quia idraro factum esse nouimus. Vae uae sibi, quod liberis pepercerit. Nam uisitabit peccatum Deus patris, In tertium et quartum generis sui gradum. In his, Dei nullus, uel iustitiae est amor: Auidi lucri, imperij, superbiae, doli, Fraudis, breuiter ut dicam, omnis pariter mali. Certant in omne facinus, et pensi nihil Ducunt, ubi illos animus praecipites agit: Nefasque nullum, per nefas nati, putant. Illos suae patriae nullus tangit pudor. Nec ulla ratio sub ditorum ciuium est: Quos laniant misere, rapaces sunt lupi. Idque adeo patris mansueto animo factitant: Cuius licentia deteriores nimis Facti, reduci nullis uiribus queunt. Ita fit, ubi (malum) non uere uiuitur.

dram533
Igitur ne peccent filij, curet pater, Et uictimas pro illis sacras Deo offerat: Sed ipse neglexit. Quamuis mea nihil Refert, adeoque nihil curo: doleo tamen Nostras eores uenisse, ut si omnes sua Consilia conferant, atque huic tanto malo Quaerant salutem, auxilij nil quicquam adferant. Ibo domum, ut quid facto opus sit consulam. CHORVS SECVNDVS. Excap. XII. Esaiae TIbi confitebor Domine, quoniam iratus es Mihi furor tamen tuus Conuersus est: et consolatus me es Deus. Igitur agambono omine Fiducialiter nihil quicquam timens, Quia fortitudo, meaque laus Es, et in salutem factus maximam mihi: Meumque solus gaudium. De fonte saluatoris cum laetitia aquas Exhaurietis funditus. Illaque dicetis die, qui uiuitis: Inue ntiones maximi Dei, facite notas cunctis mortalibus, Et confitemini Deo, Quoniam bonus, iustus, multumque misericors, Et inuocate eius sacrum Nomen, quod est excelsum super omnia nimis.

dram534
Cantate, quia magnifica sunt Quae fecit, et mirabilia sancti Dei Annunciate pluribus. Lauda, Sionque exulta: nam in medio tui, Magnus regit rex Israel. ACTVS TERTII SCENA I. Ioachim. Heli. LVcessit, hoc iam cesso pultare ostium Pontificis, ut ex me, quo pacto filij Viuant, sciat. quamuis adolescentes quidem Hoc nolle satis intelligo, et patrem quoque. Vicinitas tamen, et mea conuersatio, (Quod ego in propinqua parte amicitiae puto) Facit, ut audacter moneam, et familiariter. Quia mihi uidentur praeter aetatem suam Facere, et honesti rationem, foedissime: Diutius ferri profecto non potest. Ipsum foras egressum uideo, et alloquar. Heli sacerdotum princeps, et maxime, Saluus sis. HE. Et tu, sed quid tam mane insolens? IO. Ita me dij amabunt, ut tuarum miseritum est Permaxime fortunarum, quare exeo. HE. Credo hercle te gaudere, si quid mihi boni est. IO. Verum sacerdotem Dei te maximum, Virumque grandaeuum, uerbis monere me, Est turpe: qui domi consilia habes bona.

dram535
Sed quicquid ego facio, tuorum caussa sit. Nam me tuam uicem dolere credito. Omnibus amicis, mihi quod est, cupio esse idem. HE. Sunt quos sciam esse animos, sunt quos sufpicor: Sunt quorum ingenia atque amicos non possum satis Cognoscere, inimici, an amici ueniantboni, Adme. sed ipse mihi ex amicis optimis Certissimus uenis. Quare si me improbe Fecisse deputans, nil accusaueris, Tute ipse eris mihi obiurgandus plurimum. IO. Nunquam licebit obiurgare te mihi, Cui subditus sim, tu dominus unus meus, Magnus sacerdos. Admonere me tamen, Si nesciente te quid fit mali, decet. Denique tuum est bene corrigere, quod fit male. Namproh deum atque hominum fidem, quid uis tibi? aut Quid quaeris? annos nonaginta natus es, Aut plus eo, ut conijcio, diues et opum, Seruos habes complures, filios duos Tamen male eductos, (ut pace mihi tua Liceat loqui) quos corrigere tuum foret. Nam liberos habere nihil est plurimos: Sed institutos bene, laudi patri datur. Nec est satis genuisse, nisi reddas bonos. Igitur ob hoc maiorem curam habeat pater In filiorum animis alendis, dum licet, Quam corporibus ipsis (quoniam mens corpori Praestat) quod est officium patris optimi.

dram536
Hominis enim laus ex honore patris sui: Et dedecus, sine honore, filij pater. Nunquam placebit impius Deo suo, Et gloriam sapientes possident pij: Stulti sed exultatio uanus pudor. Verum quod ex tam claro genere natus es, Et filios degeneres tibi produxeris, Vitio datur tibi, quorum tusis pater. Et nunc rogabis forsan me, quid fecerint, Nequeo tacere enimuero, quos neque pudet Quicquam, neque metuunt quemquam, neque legem putant Tenere se ullam. Nam illa quae antehac facta sunt Omitto, modo quid'nam designarint, uide. Primum quod est, sacrificio homines detrahunt Dei, malum ferendum nullique penitus: Hei nescientes officium quam sit graue Dei sacerdotum. Exemplo quibus forent Chore, Dathan, Abiron, quos ignis perdidit. Cur eleuantur populum super eius Dei, Cuius genus sunt electum, regaleque Gens sancta, uerbique sui praecones sacri? Cum mulieribus, quae templi obseruant ostium, Hi dormiunt: quas est nefas uel tangere. Nam propter mulieris speciem mens frangitur, Et plurimi pereunt. et ex illis quasi Ignis rutilus, exardescit animus uiri. Vitam quis hanc dissolutam ferre poterit? Nunquam tam mane egredior, neque tam uesperi

dram537
Domum reuertor, hos quin plenos conspicer. Quod mihi dedit tum existimandi copiam, Quotidianae uitae consuetudinem: Quae cuiusque ingenium, ut sit, declarat maxime. Quid te futurum censes, quem assidue exedent? Qui diligit epulas, in egestate erit. Qui uinum amat, nunquam uere ditabitur. Melior igitur est pauper, et sapiens puer, Rege sene, stulto quoque, qui nil quicquam sibi In posterum cauere melius possiet. Homini bono inconspectu Deus ipsus dedit Sapientiam, et scientiam superfluam: Afflictionem contra peccatoribus. HE. Non me sciente fiunt haec, neque iusseram Adeo, sed hac dere conueniam illos statim. IO. Satis uehemens caussa ad obiurgandum tibi est. Ea primum ab illis nunc animaduertenda erit Iniuria, ipseque id operam cito dabis: Hoc est tuuum officium, te fpectant omnia. Quin restituis eos, ad frugem corrigis, Ei rei operam dare fuerat multo aequius, Si qui probiores facere possis. non quodin Similem, et eandem accederes infamiam, Malumque eorum misceres tuo malo. HE. Curabo sedulo. IO. Felix sit quod cupis. Lachrumas mihi excussit, miseretque eius nimis. HE. Nec nil, neque omnia haec sunt, quae dicit, tamen Molesta sunt dici mihi. sed ostendere

dram538
Me aegrepati illi nolui, quamuis bene Monet. profecto iniuriam faciunt mihi Hanc filij: taedere credebam omnium. Sperabam iam deferuisse adolescentiam. Gaudebam. Ecce autem de integro, nisi quicquid est Volo scire protinus. Sed quos, uideo, uolo. Et aperiuntur aedes quo ibam commode. SCENA III. Heli. Ophni. Pinees. QVid audio mali o filij mei? Quid agitis? usque quo quaeso'nam infantiam Diligitis, et sequimini quae sunt noxia Vobis, mihi, totique nostrae familiae? Nolite filij, conuertimini ad meam Correptionem, uobis ipse ego proferam Huc fpiritum meumque ostendam oris mei Verba, patris affectu: solumque audite me. Ofilij obseruate tempus, a malo Ceupeste deuitetis longius procul. Ne differatis conuerti ad Dominum Deum. Subito uenit, et opinantes nil opprimit. Namque ira praeceps illius, taciti gradus: Et uos breui uindictae perdet tempore. Nam si in uirum uir quid grauius peccauerit, Placare ei Deus potest, ueniae dator: Si autem in Deum peccauerit, quis ibi rogat Veniam uiro? nisi detur sola gratia. OP. Quid igitur est pater? quid tandem fecimus?

dram539
HE. Rogas? Dei populum mandata transgredi Facitis, et ipsis mulieribus operam datis Turpem: mero pleni omnem uitam uiuitis. Erratis, animi si me ignar um dicitis Vestri. nec est quod me lateat, palam quod est. Sumptus in his rebus, quos fecistis, tuli: Et tempus esse dixi, lusum quoque satis. Quae tum, obsecuti mihi, fecistis ut decet. Nunc uos eandem in uitam redijstis scio. Quin dirigite uestras uias in optima, Et ambulate per uias rectas Dei, Sic permanebunt actus uestri perpetim: Sin uolueritis, et permanseritis, ego Immunis ero, uos ambo perietis tamen, Et facitis adeo mihi, et omnibus iniuriam. OP. Nil esse pater istorum, quae nunc dixeris, Dabimus quidem iusiurandum: et quid amplius? HE. Gaudeo ita me dij ament: nam uos pariter amo. PH. Cui est pater tantum ocij de resua, Vt curet aliena, nihil quae ad eum pertinent? Tu quoque pater (quod hic dicendum sit tamen) Es credulus nimium, non laudo, nec oportet. Iam bis puer, pedem in Charontis cymba habens, Moueris his dictis prauis mortalium, Et nos habes propter paucos contemptui. OP. Namque hoc student, scio, paternum animum tuum, Vt transmouere possint a nobis quidem: Quod si futurum est, iam perimus funditus.

dram540
HE. Non filij, non sic fiet, creaite mihi: Sed haec facere uos sedulo tantum uelim, Quae essent honori uobis, et laudi Deo, PH. Nihil pater sit tibi curae. namque omnia Quaecurque fiunt, recto fiunt ordine. Nec iure quisquam possit unquam conqueri. Facimus, ad extremum usque uitae spiritum. Quid uis aliuds HE. Vt curetis uestram fidem. PH. Fit sedulo pater. HE. Valete filij. SCENA III. Theander. Heli. HEus heus Heli, siste gradum, sta, refpice. HE. Quid est? loquere domine, quid uis? ego audio. TH. Haec dicit unus cuncta qui regit Deus, Nunquid locutus sum patris domui tui? Cumque esset in dementi Aegypto captus, in Regis domo Pharaonis? illo tempore Elegi eum ex omnitribu sacra Israel Mihi in sacerdotem meum, ut ascenderet Ad sancta sanctorum, sacra munera offerrens. Cur calce uictimam abiecistis pessimi, Et munera mea, quae offerri praeceperam? Et magis honorasti ipse, quam me filios Tuos, ut omnis primitias sacrificij Ederent mei populi. Quare Dominus Deus Ait, locutus sum loquens, ut tua domus, Tuique patris mihi ministr aret Deo Insempiternum, in conspectu sancto meo.

dram541
Nunc dicit ipse Dominus, absit hoc procul: Sed qui me honorificat, glorificabo illum ego. Ecce uenient dies, ut brachium tuum Sic praecidam, ut non sit senex tua in domo. Hoc signum erit tibi, quod ueuturum est tuis His filijs duobus, Ophni et Phinees: Vno die morientur ambo turpiter. Et suscitabo mihi sacerdotem nouum, Pium et fidelem, seruum iuxta animam meam. Hic ambulabit mihi coram Christo meo, Cunctis diebus felix omni tempore. Ne dixeris, peccaui, et quid mihi accidit Nunc tristius? Deus patiens altissimus Est redditor: sed in peccatores grauis Ira illius, duplicique poena respicit. Sapientiae est radix, timere modo Deum, Et illius rami longaeui maxime. SCENA IIII. Deus. Samuel. Heli. AVdi Samuel, audi. SA. Loquere domine Deus. DE. Opera uides Heli sacerdotis, quem ego Diu uocaui, et extendi meam manum, Sed ipse renuit caecus consilium meum, Denique meas correctiones respuit: Ecce ego facio uerbum meum hoc in Israel Vt quisquis audierit, illi aures tinniant. Illa in die, contra sacerdotem senem

dram542
Heli, malum omne suscitabo percite. Quodcunque sum locutus super eius domum, Fiet sine mora, et complebo, ut dixi antea: Quod ego suam essem iudicaturus domum, Propter scelera et iniquitatem eius nimis: Eo quod ipse nouerat male filios Agere, nec illos serio correxerat. Idcirco iuraui domui, in ira mea, Suae, nec expietur illa iniquitas Vllo sacro munere, nec ullis uictimis. Qui scelere partus est, scelere pereat gradus: Sic ego Deus faciam cunctis parentibus, Qui filijs indulgent, et nil corrigunt. Peccata eorum de manibus quaeram patrum; Aut hic inopia, aut illic aeternaliter. Abominatio mihi est lenis pater, Et negligentem proprios circa liberos Vlciscar hac mea manu grauissime. Maledictus erit in ciuitate sua quidem, Et horreum suum cumque domo corruet. Maledictus et fructus fiet sui soli, Omnique tempore sustmeat calumniam, Et opprimatur hostium uiolentia. Caelum quod est supra illum, fiat aeneum: Et terra quam pedibus calcabit, ferrea. Vita mala paruulorum interficiet eum, Illumque prosperitas stultorum perditum Faciet, timorem qui non suspicit Dei.

dram543
SA. Domlne Deus quis tibi quaeso refisteret? Noui quod es iustus, quaecunque dixeris Facid. Ego me commendo tibi deus meus. Heu mihi, quis horror incessit animum meum? Nunquam Dei sententiam ulli dicerem, Multo minus seni patri: ni me mala Premerent grauia, quae sunt futura protinus Heli super, domumque eiusque liberos. ME. Samuel ueni meorum dilectissime, Dic quid locutus est Dominus tecum Deus? Oro ne me celes quicquam, quae dicta sunt. Sed si mihi ex illis aliquid absconderis, Faciat tibi Deus ea, et addat plurima. SA. Irascitur Dominus in te grauiter Heli. Neque auferetur de domo tua malum, Tecum furentes sceleribus poenas dabit Vterque filius, adest mortis terminus, HE. Quod est bonum in oculis suis, faciat Deus Ego sub potestate eius sum, ipse Dominus est. Fatum sequar, quo me cunque ire iusserit. Spes nulla monstrat rebus afflictis uiam. CHORVS. III. Pro magistratu et pace publica. Ex Psal. 20. SI casus metuis graues, uidesque Sub uita dubia, timore plenus. Quid possis melius? precesque uota

dram544
Summo funde Deo, iuuabit ipse Exclusis procul omnibus molestis. Te aegrum sancta sui umbra subleuabit, Mittens auxilium sacrato olympo: Decertaque Sionis aede, iustus Te forti digito tuebiturque. Cui sunt munera grata, quae dedisti, Tenebit memorique mente cuncta Et quic quid petis ipse subministrat, Cordis consiliumque complet omne. Exultabimus in salute multa, Ponentesque Deo trophaea sancta. Nam pondus faciet preces habere Nostras, nomine sub suo potente. Certus denique sum, quod unus ipse Conseruet, foueat pius suum unctum. Nam caelo residens, uocantis audit Clamorem, unde salus uenit ad imum. Confidunt in equis, rotisque multi: Nostra autem in Domino Deo manet spes. Hi uicti siquidem cadent sub armis, Cum nos pectora celsa stare cernas. Nobis auxilium Deus fer, audi Vocem, solliciti cum opem petemus. ACTVS QVARTI, SCENA I. Heli. Ophni. Phinees.

dram545
Proh sancta pietas, proh gubernator poli, Vnde ista rerum subita uenit calamitas? O filij, uictores sunt Philistijm, Hominum genus prauum, quo non aliud magis. Idolatrae, cultores uani daemonum, Quibus tamen cadunt omnia feliciter. Fortuna fallax ab ditos sensus gerit, Animisque pulchram turbidis faciem induit. Quid fiet amplius? mei non sum potens. Et ipsa nostrae fata cognosco domus. Nam caesa sunt quatuor uirorum millia, Statimque totus Israel reuersus est Ad castra sua, relictis spolijs optimis. Natuque maiores dixere ad inuicem, Huc afferamus de Slo arcam foederis Domini Dei nostri, ut saluet nos de manu Philistijm. Leuemus arcam, forsitan Pugnabit illa nobiscum, quoniam in ea Sunt sancta testimonia domini Dei, Que patribus praescripsit nostris, sancto In monte Oreb, post Aegypti longam fugam. Igitur uoluntati patrum resistere Non licet. et ipsares agitur hic publica. On iresacra mittamus arcam proxime In castra nostrorum qu dem popularium, Quo de manu salui fiamus hostium. Vos ite filij, itinerique accingite, Vestram est opus, munusque sacerdotum pium.

dram546
Parate cuncta quae necessaria fore Putatis, ut quamprimum fiant liberi. Peruos, metuque soluantur nulla mora. OPH. Tuum pater mandare, nostrum est exequi Mandata, quod probos decet nos filios. Ibimus, et hanc diuinam rem iuuabimus, Pro uiribusque fortiter pugnabimus Ad gloriam Dei: is uictoriam dabit Populo suo Israel. cuius sunt in manu Mortalium consilia, quo uult dirigit. PHI. Ergo pater tusolus hic manes domi? HE. Maneo, uir exanguisque bello inutilis. PHI. Igitur Deum precare. namque illum tibi, Certo scio, quo uir melior multo es quidem Quam nos sumus, ita obtemperaturum magis: Vt omnia ex sententia nostra cadant, Saluique tibi rede amus ambo propediem. HE. Vtinam cito, sed cum uestra uictoriae. SCENA II. Heli. Huc huc pias et duplices palmas tendite OIsraelitae, in caelum, pro gratia. Nam barbari has segetes habebunt milites, Agros quibus miseri nostros conseuimus. En huc malorum nos duxit discordia: Armatus accedit miserescere nescius Hostis, timendus quo non est alius magis. Haec nostra franget uictor, haec spolia auferet,

dram547
Victosque ducet cum pueris, ipsos senes: Matres ab ipso coniugum raptas sinu Saeuus catena miseras imposita trahet. Nos, nostraque bona Martijs telis petet, Flammisque tecta, et exiguo trudet lare: Nisi ueniat e sublimi uictoria Caelo, suumque populum respiciat Deus. Quin hostibus uirtute uestra obsistite, Reicite iugum, libertatem defendite: In seruitutem cadere de regno graue est. Nec interim timendus multitudine Hostis sua, ad disperdendas leges patrum, Qui nunc uenit: uerum fortes pugnabimus: Dominus Deus sub nostris manibus eonteret Eos, et in facie eorum nos liberat. Adsunt manu fortissima, dudum stetit Acies in armis: aera iam bellum cient, Diramque pugnam signifer motus uocat. Accingimini, et estote uiribus uiri. Quoniam melius est infausto bello mori Nos, quam uidere gentis Israel mala. Clamemus in caelum, et nostri miserebitur Deus, memorque fiet foederis sui, Sanctique testamenti, quod cum patribus Nostris prius fecit. Dabit pacem emnibus Sperantibus. fidelis est Dominus Deus, Nec derelinquet electum populum suum. Sed ecce prodeunt cumque arca filij:

dram548
Laudate Dominum omnes gentes, psallite Deo, Quoniam super nos eius misericordia. Pergite uiri, nec ulla uos frangat mora. Dominus manus ducat uestras ad praelium, Pugnetque pro uobis Deus, dux sanctior. SCENA III. Iacob. Heu quid mali futurum miseri cernimus. O terque quaterque beati, quis contigit Ante ora patrum oppetere, Mose sub duce, In inuio deferto, aestu grauissimo. O Israel, tui appropinquat seculi Finis. Quid autem magne regnator deum Tam lentus audis scelera? tam lentus uides? Ecquando saeua fulmen emittes manu? Aut quando pcccatum contra te erit satis? Nemo tui curam gerit planissime. Illi, penes quos omnis est authoritas, Cunctis mala imitandi uitae exempla exhibent. Nunc quum foret pugnandum aduersum uim hostium, Commissa ratio est belli perditis uiris, His qui tui arcam foederis secum ferunt, Homines quibus sacri nihil quicquam placet, Contemptui quibus populi tui est salus. Te te creator caelitum testem inuoco, Qui cordium scrutator es mortalium, Actum est, perijt omnis res nostra publica. Videor uidere illum diem, quo'nam simul

dram549
Labem hanc pudoris eluet noster cruor. Hinc me paternis laribus expellit timor. Quae posse fiert non putem, metuam tamen. Cuncta expauesco, meque non credo mihi. In nos aliquid iam fata moliriparant. Nam quidrear, quod generi isti deperdito Commissa sit, non bene, res omnis bellica. Omnes graui quidem reseruamur malo. Proh misera pietas, eloqui fatum pudet. Nos tandem eo deuenisse miseriae dolet, Vt sit periculum uitae: res nil moror, Si modo liceret aliquo pacto uiuere. Est pauperires, uita quoque, suauissima. Sed proh dolor, sic nos fortuna circumagit, Imperia sic excelsa fortunae subiacent, Vt nulla spes miseris reliqua nobis siet. Vtcunque tamen euenerit, fatum feram. Haud est uirile terga fortunae dare, Aut ante tempora extrema animo deijci: Viuis quidem sperandum, dum spirant, erit. Sed quid ego frustra has rationes hic deputo, Cum nemo sit cui res cordi uere siet: Vestro tamen damno, et sero uidebitis Aliquando, stultum opportuna locutum uirum. ACTVS QVINTI, SCENA I. Biniamites nuncius.

dram550
Obsecro populares auxilium mihi Ferte, miseroque subuenite inopi ctatim. Quisquis ades hic, meas quaerelas pendito, Miserere nostri, et nunc uoces placidus pias Patiensque recipe, mitius lapsum preme. Misero datur, quodcunque fortunae datur. Audite maria, tuque terra audi hoc scelus, Audite quicunque superestis: protinus Audi domus Dei, gens sanctaque reliqua, Tibi sum relictus, solat u miserum uides. Pro me nihil precabor, sed uerum fero. Israel cecidit, heuflebili leto occubat, Euersa domus est funditus, regna occidunt. Millia uirorum triginta iam caesa sunt, Et arca Domini capta sub manu hostium est, In qua una erat spes constituta militum. O saeculum infelix, infausta o dies: Ohora maledicta diei, in qua pugna erat. O nulla longitemporis felicitas. Etiam ille adhuc me terror attonitum mouet, Vocem dolori lingua luctifica negat. Quoniam salus uno perit Israel die, Omne refugium abijt, iacet spes omnium Nec proloqui datur quae sors quassam domum Dei aggrauet, quibus tristetur luctibus. Postrema passa fata nunc prosternitur. Fugiens scelestas hostium euito manus, Vix quoque manus effugi solus hostium

dram551
Philistijim impiorum, bene pugnantium. Nam uulnera impresso properans ferro dedi, Et uulneratus uitam defendi fuga. Deflenda lachrymis funera, ac populi strues. Infesta, genti strage tam late edita. Nulli pepercit aetati uis hostium, Miserabilis strages facta est populi Dei, Vluatus ingens, et clamor cadentium Horrendus, in caelum tristis uox personat. Manans cruor campos inundat turpiter, Et menbra prosternuntur hic miserrimo Nihil loci sepulturae relinquitur, Auium cibus uirorum fiunt corpora, Et ore lacerantur ferarum turpium. Quid agimus Israelitae, nihil amplius Spei relinquitur, consilij quit nihil Consistere in turbato nimium pectore. Irascitur Deus, nec est finis suae Irae super nos, augescit sed indies. Peccauimus, et iniquitatem fecimus Cum patribus nostris, nec qui miseretur est, Nisi tu Deus peccata grauia remiseris. Age paenitentiam quisquis homo uixeris, Corpus tuum sacco, et cinere caput reple, Ieiunio trium dierum quoque uaca, Atque macera carnem pro peccato tuam, Quis scit an ipse misereatur tibi Deus. Aliquando tempus ueniet, ac felix dies,

dram552
Defensor Israel quo descendat Deus, Et de manus nos inimicorum uindicet, Si perseuerat hostis ita, perimus, et Iam funditus nostrum nomen delebitur. Scio quo feratur, quanta moliri paret, Ideoque timeo, sed uos nihili ducitis. Pectus mihi meum, magna praesagit mala Cladis futurae, quasi sit haec non maxima. Sed tu Deus facile impij belli minas Auertere unus, tuque uaecordes potes Inhibere inimicos, ciuibus pacem dare, Patriae quietem, uictis uitamque miseris. SCENA II. Heli. Nurus Obstetrix. Puer. Quid est, quod omnes passim uel cigradu Hinc inde cursitant? non frustra est, quicquid est. Heus aduocate puerum, ut quid'nam sit sciam. Audi obsecro tu mea nurus, tuque obstetrix, Quis urbis hic clamor, uel quae'nam calamitas? Nouum malum timeo, nec aberit longius. Vlulant, tremunt, plorant, clamanique plurimi: Nihil boni mens mea praesagit certior. Abi roga quid sit, redi uelociter. NV. Hem mi pater, sursum deorsumque omnia Verti uideo, uae miserae feminae mihi. Pol non sum apud me, curriculo curre obstetrix. Vide quid hoc siet. OB. Puer adest tibi statim

dram553
NV. Hem quis dolor, tremor manuum, quis mihi timor Incessit animum, uel quis horror me mihi Aufert, ut omnino animi uix compos siem. Ita hoc misera sollicita sum nimis die, Aut uir meus mortuus est, aut exercitus Omnis fugatus est. PV. Venit uir aduena Modo, caput nudus, scissisque uestibus, Sanguine nimis misere conspersus undique, Afflictus alto per caput uulnere suum. Is nescio quid clamitet. nam omnes timent Sibi, futurum aliquod horrent magnum malum. NV. Ah aduoca pater hominem, quo protinus In rebus afflictis, salutem quaerere Liceat, priusquam pereamus morte miseri. HE. Serum est cauendi tempus in medijs malis: Miserrimumque timere est, cum speres nihil. Nam magna lachrymis pars adhuc nostris abest. Eatur, atque conuocetur huc statim. Bene cogitata respiciat summus Deus. Perge puer, illumque huc celeri deduc gradu. SCENA III. Biniamites nuncius. Puer. Heli. Nurus. Obstetrix. Quis mihi sacerdotis demonstrat maximi Aedes Heli, ut de me primus casum sciat Israel grauem? PV. Hospes ego te quaerito frequens. BI. Quid est? PV. Senex Heli te conuentum expetit. BI. bi sum puer, duc me. P. Sequere. B. permaxime.

dram554
HE. Huc mihi feras sellam, sedebo paululum: Nam stare donec ueniat hospes, mihi taedium est. NV. En mi pater, adest illic. horresco intuens. HB. Videre prorsus nequeo, uisus deficit Me, huc aduoca. PV. Hic est quem quaesisti sedulo. BI. Ego sum ille qui de aciefugi celerrime Ex praelio. HE. Quid actum est, dic fili mihi: Clades ne metuas fortiter fari asperas, Non imparatum pectus aerumnis fero. Dic mihi quid actum sit, ueri nihil nega. BI. Fugatus Israel, coram Philistijm Cecidit graui pugna, ruinaque maxima Facta est, et insuper duo filij tui Sunt mortui, pugnantes fortiter prius. Primo cecidit Ophni: Phinees tardior, Conuersus ad pugnam truci uultu ferox, Stat intrepidus, et neque tulit retro gradum. Ferrum ut latere dextro eius, hostis abdidit. Subitus recepta morte prorupit cruor Per uulnus ingens. Nec tamen moriens adhuc Deponit animum: cecidit, arcam continens Forti manu premit, sed frustra: fortior Hostis, Dei arcam morienti sibi abstulit. Sic arca capta est cito malis ab hostibus. HE. De filijs, et me prophetauit quidem Tbeander, ut moriamur simul uno die. De arca nihil dictum tamen fuit, quid hic Possum? ecce perijt Israel, quoniam ab eo

dram555
Ablata iustitia. uae misero mihiseni. BI. Quid tibi pater? ceruicem fregit, tollite. NV. Ah differor doloribus, iuua, iuua. O obstetrix iuua, morior doloribus. Summe Deus o pater, caelorumque arbiter Serua, mei nuserere, opem fer obsecro. OB. Ah mea feras patienter, nam tibi natus est En filius. melius igitur spera fore. NV. Ah quid misera dicam? morimur nunc quattor Vna pro anima, socer, leuir, maritus, et Ego mulier. uae mihi, spiritus ah deficit. OB. O sors acerba et dura, famulatus grauis, Cur te ad nefandos nuncium casus uocat? Cur huc uenire optasti, causa omnis mali? En mortui senex, nurusque eius, iacent: Quos tu peremisti hoc infausto nuncio. O dira fata numinum, o saeuus furor. Sic ad patrem gnatorum mors uoto redit. Bellum peractum est. Quo meas lachrymas feram? Nurum, an senem, duos uel filios fleam? An omnia? an me? sola mors uotum meum. Et hanc anilis expuam leti moram. Vitae meae taedet, uideo stabile nihil. Iacent perempti turpiter, quos anteae Exim ia dignitas, alto sub limite Tulit, rigida nimis uicissim mors premit Inglorios, pedibus subiecit hosti um. Haec superbae dubia fortunae alea:

dram556
Cui quisquis aut fidit, stultus uel credidit, Dignus malo quouis, et infortunio. Huc exanime corpus uehite mecum uiri, Patefacite acerba caede funestam domum, Quo mortuorum corpora ferantur statim. Nam quid boni speremus, non est amplius, CHORVS V. Horam mortis non esse timendam, quod omnium certissima sit. Ex Eccles. cap. 41. Heu quam grauis res est mori mortalibus, Memoriaque mortis pallidae Amara, pacifice uiuentibus uiris, Rebus quietis omnibus: Et qui ualent sani suos capere cibos, Quibusque deficit nihil. Contra bonum iudicium, o mors, est tuum Homini indigenti pluribus, Et uiribus languenti, tyemulo corpore, In ultima aetateque sua, Nihilque credenti, uel qui spem perdidit, Nec quid futurum prospicit. Noli timere mortis iudicium graue, Aequo regit pede omnia. Sed et priorum, quos nunc tartarus premit, Et ultimorum memineris. Quia hoc erit iudicium aequum carni tuae,

dram557
Quod protulit iustus Deus. Et quid recusas in beneplacito Dei Altissimi, cui debeas, Siue tibi sint decem, siue anni centum erunt, Aut mille, uel quam plurimi: Nil nisi cinis es, et umbra terrae futilis, Et terminus uitae breuis. Nec est in inferno uitae accusatio. Viuas igitur mortis memor: Et sic in aeternum non peccabis quidem, Dum cogitas nouissima. FINIS.

dram558
BASILEAE EXOFFI- cina Ioannis Oporini, Anno Salutis partae M. D. XLVII. Mense Martio.

dram559

Dramatum Sa crorum, ex ue teri testamento desumptorunto

mus secun dus.

dram560

dram561
PRAECLARAE INDO LISPVERO LVDOVICO HO. sero, sibi charissimo, Xystus Be- tuleius Augustanus S. D. A Vita uirtus, Ludouice candide, Quae multo retro tempore Inciuitate nostra floruit uirens, In te relucet uiuida. Proauus, auusque sceptra Reipublicae Gessere cum prudentia, Cum gloria, suis perchari ciuibus, Meriti de quouis optime. Hosera gens est nobilis uirtutibus, Et aequit ate dextera. Haec ornamenta sunt multo clarissimam Multisque splendent saeculis, Ad posteros transmissa magnis laudibus, Et splendida cum gloria. Istius es uirtutis haeres maximae, His dignus et nat alibus. Fuerit tuum uidere, ut his respondeas, Neu sis iners, aut degener. Deus tibi bonus praeclara munera Mentis dedit, atque indolis. Do cumenta sunt uirtutis in hoc dramate, Ciuilis et prudentiae. Hinc disce auitis ingredi uestigijs,

dram562
Hoc nostra uult dicatio. Quae pignus esto amoris integerrimi, Quo te domi complectimur. PERSONAE Dramatis. Rex Solomon Sado cus sacerdos Iosaphat cancellarius Zabuthus regis socius Azarias aulicus Chirami regis Tyri Achisar praefectus aulae, legatus siue Atriensis Regina Sabea Techophile meretrix Eunuchus reginae Tecnophone meretrix Marcolphus Praeco Satelles.

dram563
SAPIENTIA SO- LOMONIS, DRAMA COMICO- tragicum, Xysto Betuleio Augustano autore. PROLOGVS. S Cripsere multi multa passim principis Regis' ue de iusti bonique munere: Faciunt probe quidem. nam nilsalubrius Mortalium rebus, quam si princeps | siet Ornatus aequitate, cum prudentia. Probe docent, qui uinclo non solubili Partes honesti inter sese reuinciunt. Non iustus est quisquam, ni prudens is siet, Fortis, modestus: sic prudens nemo tibi, Sapiens ue, ni iustus, fortis, modestus hic Idem sit. Atque sic in orbem complices Faciunt honestum principem in Republica. Sed ni pius sit, et synceris cultibus, Pura fide, nec non addicto pectore Summum Deum colat, fit mera uanitas: Sterilisque uirtus, quae non ueri tincta sit Cultu Dei. Quapropter haec parentibus Sit prima cura, ut a primis cunabulis Natos suos magistris tradant optimis,

dram564
Vereque doctis, et Christum sapientibus. Sed finis his studiorum sit Respublica. Si natus est, non natus est (credas) tibi, Sibi ue tam, quam singulis quibuslibet, In ciuitate in uniuersum ciuibus. Vt si Deus uolet, uel ad munus suae Ecclesiae, uel ad rem forte publicam Ipsum uocare, sit is instructus, ut queat Pro dignitate hoc officio perfungier. Hoc rectius non ex alijs perdiscitur, Quam uel sacris, uel non prophanis, credito, Libris. In his est exemplorum copia, Cuiusmodi uobis acturi nunc sumus, Ex tertio Regum, Sapientiae piae Solomonis id, quod uos nunc hic spectabitis. Fauete linguis. Summam paucis dicito. ARGVMENTVM. In urbe sacra Rex Dauidis filius Solomon pius, sapiens, cordatus, diues est, Potensque: cui uotum Deus uolens dedit. Optauit is sapientiam, sceptris suis Idoneam. Voti compos fit Rex statim. Sapientiam sortitur summam, qua regit. Dicitque ius longe suis dexterrime. Mulieribus duabus lis grauissima est, De filio superstite atque mortuo: Simulatione expiscatur, quae mortui Sit mater aut uiuentis, isthaec ordine.

dram565
Hiram Tyri rex postquam factus certior De regis unctione, misit illico Ad ciuitatem sanctam oratores suos. Solomon petit cedros, Tyrius morem gerit, Surgitque opus templi. Sabaea uentitat Regina, ut audiat regis sapientiam. Intelligetis rem cunctam, quem admodum Peracta sit, sacro et pio isto dramate. CHORVS, EX CAP. prouerbiorum VIII. Sub perso- na Sapientiae. Ode tricolos tristrophos, sicut illa Prudentiana, Per quinquennia iam decem. SIc fatur sapientia, Celsa uociferans uertice sic tonat, Et uoces foribus grandilo quas dat uenerabilis: Exaudite meam uiri Vocem, et uos pueri, queis sapientia Non in corde suo est, non animis ullus inest uigor. Sunt quaecunque loquar bona, Non est in labijs certe aliud meis, Quam uerum: impietas est procul a gutture noxia. Sermo iusticiam meus Optatam sapit, haud est dolus in meis Peruersus labijs, dogmata non falsa meis logis. Doctrinam accipite hanc meam, Aurum quae rutilum, quae superat suo Argentum precio, quae superat largifluas opes.

dram566
ACTVS PRIMI, SCENA I. Duo aulici mirantur regis Solomonis sa- pientiam et diuitias. Achisar praefectus aulae, siue atriensis. Satelles. COmpluribus uidetur haec ad gloriam, Laudemque sola et uera commendatio, Que bellicis ex rebus euenit uiris, Forti manu praestantibus. quod contigit Prae caeteris Regis patri, qui gloria Superauit ipsum Saulem. sic quam plurimi ex Maioribus nostris. Sed en hoc temp ore Rex noster successor sceptri patrij, Tantam sibi parauit gloriam et fidem, Quantam prioribus non quisquam seculis, Non rebus id gestis, non fortitudine, Opinione sed quadam prudentiae, Qua pollet annis hic iuuenilibus qui dem. Accedit aequitas dextra prudentiae, Quaedam pia et morum grauis mo destia. Maturitas est rara: sed serenitas Vultas amabilis inuitat omnium Mentes, rapitque eas certe uiolentia Quadam sua, ut mirentur ipsi plur imum Virtutis ipsius tant am praestantiam. Ex arce sed Satelles en celerrime Descendit. SA. Inueniendus est auae mihi

dram567
Praeses. Sed istic ambulat, ni luminum Me fallti hebetudo: sed certe ipsus est. AC. Me uult, et hauddubie me accersit nuncius A rege missus. En accedit. SA. Regiae Iussu uoco te Maiestatis, splendide Vir, magna sunt apud regem negotia. AC. Quid nam? quid est? quid Rex molitur inclytus? SA. Epulum sacrum instituit quam splendidissime, Ad hoc tua utetur nimirum industria. AC. Sed tempus hinc ad aulam me nunc auocat. SCENA II. Iosaphat. Azarias. EN Azarias, en Regi charissimus, Meusque amicus singularis: quid precor, Ecquid deambulans hic tanta gaudia Et uoce clara, et gestibus laetissimis Effundit? Atqui accedam, et haec intelligam. Hem frater atque amice mi charissime, Quid istud est quod gestis, oro, gaudijs Tantis? quid est, rogo dic. AZ. Nihil est promptius, Tuto mihi credas, quam cum bono uiro, Qualem diu atque saepe iam te comperi, Con ferre de rebus, statuque publico. IO. Nemo bonus, nisi summus atque maximus Deus. interim delector et ipse talibus Sermonibus de bono, honesto, et inclytis Sum mi Dei sacratis aepe legibus. AZ. Quid arbitraris quaeso, an fatis aemulis,

dram568
An or dini rerum, uicibus' ue temporum, An prouidentiae diuinae regium Tribuis statum florentem? dic precor mihi Sententiam tuam, quam semper plurimi Feci. IO. Deum testor, dum temporum uices Mecum reuoluo, dumque expendo singula Exactius, Diuina prouidentia Fieri, regique cor regis Dei manu. AZ. Dubio procul, Hebraea nunc monarchia Quidam typus futuri existit temporis. IO. Sic censeo. AZ. Gentes habent paroemiam, Veram quidem nimis, sed isto tempore Falsam tamen. IO. Quod' nam, quale est? dic obsecro. AZ. Necesse principem nasci, siue fatuum. Sed rege nostro nil habet sapientius Hic orbis, atque praesens nostrum saeculum. IO. Ergo licet, imo decet nos gratias Semper Deo, laudemque largam dicere. AZ. Sed ecce Rex solus progressus ambulat, Meditationibus plenis sapientia. IO. Cedemus ergo spectaturi in angulum Aliquo. AZ. Probe mones. En hic spectabimus, Quod' nam futurum sit pulchrum spectaculum. SCENA III: Rex Solomon solus exponit somnium in excelsis Gibeon, siue ut Iosephus habet in Che- brone sibi factum. Solomon solus.

dram569
CVm nuper admodum regni fundamine Posito, atque pace firma iam celsissimo Deo patrum nostrorum in summit atibus In Gabaone rite sacra pinguia Facerem (sacri dum celsa templi culmina Surgunt) Deus mihi uisus nocte, cum sopor Quiete in alta membra presserat mea, Dat optionem, quid' nam uellem poscerem. Non uana uisa nobis haec oracula. Votis meis petebam non fluxas opes, Sed hoc, quod esset tam dignum danti Deo, Quam commodum mihi mortali, et utile. Recordor (inquam) mi Deis quam splendide Cum patre Dauid, cum regnaret, egeris. Patris mei, iussu tuo, teneo thronum. Parum quidein sum dignus tanto munere, Quisum puer uix dum regendis gressibus Idoneus. Sapientiam et prudentiam Idoneam regundo tanto muneri, Diuinitus peto. Datur: danturque opes Quantum satis, superque, plures, splendidae. Et insuper tantis sum constitutus in Honoribus, quantis monarcha nullus est In orbe terrarum, post orbem conditum. Promisit insuper potens mihi Deus, Si patris in uestigijs perrexero, Macte beatam uitam in multa tempora Daturum. et hinc reuersus in Hierusalem

dram570
Ad foederis cibotum, ad aram maximi Dei, sacra atque holocauma feci splendide, Pacis sacrum peregi, nunc epulum sacrum Celebrabo in arce, ut morsi est, solenniter. SCENA IIII. Azarias et Iosaphat rursus conferunt ser- mones de flore regni. Azarias. Iosaphat. SAtis superque iam spectata Regis est Prudentia, et pietas, et sancta pectoris Iustitia. IO. Hac totus beatus Israel. Beatus est etenim Rex ille, qui Deum Timet. AZ. Beatus ergo est et populus Dei, Cui contigit rex talis. IO. Heu quanti interest, Rex an tyrannus imperet. AZ. Saulis docent Hoc regna. nam si conferas tyrannidem Saulis, pia cum regis hac clementia, Facile patebit causa. Saul quidem bonus Ab initio fuit, pius, prophetico Correptus inter caeteros diuinitus Enthusiasmo: sed Dauidis aemulus, Liuore ductus nugro. tunc fauor Dei Deseruit ipsum, post uaesanus, percitus Stimulis et oestro insanae conscientiae, Dauid pium insectatur. IO. Ast ego arbitror Prae destinatione et prouidentia Fieri Dei. AZ. Verum dicis: sed sic tamen, Vt prouidentia ista pro mortalium

dram571
Mutata moribus, mutetur. IO. Sed uide Quis ille sit, qui prodit. AZ. Praeco regis est. SCENA V. Praeco indicit regium conuiuium: Praeco solus. Epulum sacrum Rex comparauit splendide, Huc confluant omnes ministri regij, Rebus sacris praefecti, principes boni, Scribae, duces, aulae magistri, praesides, Et duodecemuiri, tribuni clari in Israel, Comites et officiales cum quaestoribus: Adeste cuncti mox Solomontis aulici, Epulum sacrum laeti regis nunc sumite. CHORVS, EX EODEM Prouerbiorum cap. uersu Choriambico. COnstanter redamo, qui me adamant, pios: Et qui me studijs quaeritat, inuenit. Nec non diuitiae sunt mihi maximae, Virtutis decor, et gloria splendida. Diuinis opibus non pereuntibus Praesto, iustitia fulcio pectora. Et fructus meus est amplior, et magis Pollens diuitijs splendidioribus. Hic fructus superat, quae preciosa sunt, Obrizum rutilans. est preciosior Argento nitido, uincit et omnia Quae praestant precijs irradiantibus.

dram572
ACTVS SECVNDI, SCENA I. Altera ex mulieribus conqueritur de atroci suae contubernalis iniuria. Techophila NOn est meus puer hic, non est meus puer, O facinus audax, o scelus nepharium. Maligna mortuum suum dolo mihi Supposuit. o facinus crudele ac barbarum. Ah quid agam? uel quid captabo consili. Non testis ullus: sola sum, deserta sum. Sed en scelesta stat domus sub ianua. SCENA II. Rixantur mulieres inter se. Tecnophone. Tecnophila. MEa tu, quid ista tanta uociferatio Sibi uult? quid est? quid accidit, mea, te precor? Dic, te rogo, quid ita tu exanimata? quid? Ecquid tuus puer exhalauit spiritum? TECNOPHI. Discede mox procul scelesta. TECNOPHO. Siccine Agis? TECNOPHI. Meum tu redde, quem dolo molo Mihi sustulisti, cum dormirem, pessuma. TECNCPHO. Num sana tu satis? mentem recollige. Mecum meus saluus probe est in aedibus. Si nunc tuus tibi mortuus, iniquior. In me tumultuaris, et stomachum tu

dram573
Effundis in me? non decet. TECNOPHI. Hic mortuus. Quem pigra stertens suffocasti comprimens, Hic est tuus: sed tu scelesta meum tuis Vberibus admoues, perinde ac is tuus siet. TECNOPHO. Audaciam ingentem: mores mortalium. Vah quid magis temer arium dici potest, Quam uelle mortui tui culpam mihi Impingere? ecce si non est audacia Haec summa, quae maior potest dici? Tamen Suis eam relinquam nunc furoribus, Quae sum dierum uix trium puerpera: Ne quid mihi, dulci ue infantulo meo Ex lacte perturbato his turbis accidat. SCENA III. Techophila sola. OReligionem ter quater nefariam. Os impudicum, non Deum ultorem timens, Suum necauit. Haec neci temeraria Adiungit ecce nunc plagium triuenefica, Satis superque acerbum parricidium Fuerat, sed ista pignus en meum sibi Furtim rapit, dolosis praua fraudibus. Sed quid' nam agam? sed quid captabo consili? Sum destituta ope, et fauore iudicum. Contempta sum, quae uulgo quaestum corpore Contra Dei legem sacratam factito. Misella sum, nec est mihi quod iudici

dram574
Donem. Sed ipsa eadem est forte praedita. Sed plus reus fauoris in forensibus Causis habet, quam iustus actor. Iudices Reo fauent, suspecta res actoris est. Caussam Deo commendem, iusto iudici? Sed huic meae ratio uitae parum placet. At ista non melior, sed aeque turpis est, Atque ego. Quid ergo?`Caussae uincat aequitas. Sed quid' nam agam? aut inceptem? quem' nam consulam? Quis deferet caussam meam hanc ad iudices? Non sunt mihi ulla dona, quis iter mihi Parem ad tribunal iudicis. Sed ecce ibi, Ex arce regia ad nos huc Iosaphat Descendit, haud parum laetus, primarius Vir, atque dexter, Regia commentarijs. Adibo eum, caussamque exponam. Nam uolet Audire me, serenitas dum mentis est. SCENA IIII. Descendit ex conuiuio Iosaphat cancel- larius, laudans secum regem. Iosaphat solus. NIl laetius unquam, nihil fe stiuius, Nihil serenius, quam rex in hoc fuit Conuiuio, uidere contigit meis Oculis. iuuat sub hoc tam pulchro principe, Pulchros dies in pace multa uiuere. Quic quid suis in hoc dixit conuiuio, Graues fuere et prudentes sententiae,

dram575
Legis sacrum nomen meretur, quicquid ex Ipsius ore profluit, prouerbia Sunt omnia illa, quae fluunt ex tempore. Non triste quam, non trux aut tyrannicum, Nihil superbius, nihil arrogantius: Humanitas sed ipsa cum modestia Mirabili condita: nil tamen leue, Aut infra dignitatem ipsius regiam. Festiua in ipso est uel maiestas regia. Sunt temperata pulchre in rege singula: Nihil nimis, nihil parum, sed omnia Consentiunt ceu harmonia musica. Sed quid sibi muliercula ista' nam uolet? SCENA V. Mulier exponit Cancellario caussam suam, consulit ipsum: pollicetur ipse mulierculae operam. Tecnophila. Iosaphat. Occasio nulla amittenda est. Optume Mihi obuiam fit, allo quar. Benignius Opinor ipse respondebit consulens. O Domine mi, salueto, o prudentissime Vir. IO. Hem quid est mulier? quid palles? quid tibi Pectus tuum molestat, aut cruciat? TEC. Dolor Summus. IO. Tuam causam mihi dic libere. Si quid boni possum tuo negotio Consulere, non grauabor: exponas modo Mihi tuam caussam uerbis paucissimis.

dram576
TEC. Trium dierum uix eram puerpera, Vnaque mecum unis mulier in aedibus Pepererat. Ipsa dum stertit, puerum suum Ignaua suffocat: meum ex ulnis meis, Dum dormio secura, furtim perfida Aufert. suum reponit illa mortuum. Factum negat, incusat parricidij, Prolis suae necatrix. Quare consule Mihi misellae. IO. Caussa isthaec est ardua. Ais, negat. Status conie cturalis est. Non testis ullus, non signum probabile. Sed ecce Rex, quo nullus est sapientior: Tribunal ipsus occupabit. iudicis Munus subibit hoc credas dexterrime. Non munus, aut personae existimatio Quic quam ualebit. huic tuam causam probe Expone. TEC. At o te quaeso, uir dexterrime, Vt ipse causam ad regem iustam deferas. IO. Adsis modo tua cum ista aduersaria, Vtroque cum puero, uiuo atque mortuo. Operam meam tibi praestabo candide, CHORVS, EX EODEM Prouerbiorum capite, uersu Sapphico. Illa ego prudens Sapientia, ecce Iuncta sum semper rationis almae Legibus, tectis habitamus unis consociatae.

dram577
Odium praui domini potentis Est timor. ualde misere superbos Execror sensus animi tumentes, Atque dolosos. Me penes prudens Sophiae est sagacis Astus, ac rerum uigor almus in me est: Me penes fortis, sapiens, potensque, et Viuida uirtus. Regibus per me suus est regendi Dexter et iustus modus, atque sceptra Iudices recte subeunt potentes, Imperitantque. ACTVS TERTII. SCENA I. Praeco edicit, Regem si quae lites sint, sua diremptu rum esse sententia. Fiat buceina signum. populus conuolet. Praeco. Ciues boni, iussu et mandato regio Edico uobis, si qua sit contentio Forensis, inter uos Maiestas ipsa iam Hanc dirimet dextra sua sententia. Quipropter o populares, cui concordia Curae est, huc ad tribunal regium uolet: Nihil iustius dictura uel Dice pia. SCENA II.

dram578
Confluit populus ad uocem tubae. Iosaphat Regi prodeunti, et pro tribunali sedenti, mulieris cau- sam indicat, et commendat. Tecnophila. Iosaphat. Tecno- phone. Solomon. Sed ecce ceu solis clari serenitas Incedit. o Iosaphat clarissime, Regi meam causam commenda, ut aequitas Docet. IO. Tace: id modo probe curauero. TECNOPHO. Non ambigo, quin Rex multo dexterrimus, Sententiam secundum me pronunciet. REX. Intelligo uiri Israel, quid regium Sceptrum deceat: ut salua sit iustitia, Vt lex Dei seruet uigorem maximi. Agnosco me summi Dei uicarium. Non quod libido dictitat, sed lex Dei, Spectauero, causas uestras dijudicans. Quapropter hic si cui sit controuersia Aduersus alterum fratrem, dicat modo Caussam suam, missis omnino affectibus, Exordijs longis. Veritatis est Simplex, caretque fuco omnino oratio. IO. Mulierculae litem duae, Rex inclite, Habent: lis est de filijs natis recens. Alter quidem uiuit, sed alter mortuus Est. At suum uiuum esse certat utraque. Has audias Rex, pro tua clementia.

dram579
SCENA III. Mulieres dicunt caussam suam apud Regem. Rex. Tecnophile. Tecnophone. Achisar atriensis. Actrix suam paucis causam dicat prior. TECNOPHI. O Rex tuae serenitatis gratia Confisa dicam, nil mentita, sed probe Vt res habet, narrabo paucis ordine. Duae sumus pariter unis in aedibus, Ego et domestica ista, eodem tempore, Euenit ut pareremus hos infantulos, Hunc ista mortuum, sed illum ego meum, Qui uiuit: at die lapso iam tertio, Cum nemo adesset, praeter nos, in aedibus Testis, quiescens somno isthaec profundius Compressa, iam suo cumbentem lectulo Hunc dum premit stertentis mole corporis En fuffocat, mater haec parricida fit, Surgit, meis dum dormio ex ulnis rapit Meum: reponit in locum, istum mortuum. Post excitata somno, ut lactarem meum, Sensi meum non esse ex me genitum statim. Contemplor, ecquid sit meus. sed non erat. Repeto meum, sed iurgijs haec intonat: Iurans Deum, Deique sancta numina. Sed interim, Rex, orba filio meo, Fraude et dolo malo istius nunc feminae. Dextram tuam, sceptrumque imploro Regium,

dram580
Nihil peto quam quod iubebit aequitas Te Rex penes summa est rerum. Tu iudica, In te sita est iuris dextri prudentia. REX. Audiuimus pro more partem nunc quidem Vnam, sed audiemus etiam alteram. Dic tu mulier, ais' ne, an crimen hoc negas? An excipis? pro more iuris dicito. TECNOPHO. Maior tua est Rex aequitas, quam ut debeam De iure sollicita esse religiosius. Haec multa dicit, quae probare non potest. Quae dicit isthaec fista, cuncta pernego. Non signa sunt, multo minus tecmeria, Non ulla coniectura quod istud fecerim. Haec ipsa dum neci natum dedit suum, Hoc crimen in me fingit, ista trans ferens, De quo foret mulcta isthaec tam nefaria, Tantum loci potest in ipsa habere: sed Eiusmodi mores nunc sunt mortalium, Vt trans ferant in alteros, quod perpetrant. Ex me puer uiuens hic natus est mihi, Hunc assero meum sed mortuum sibi Habeat suum calumniatrix pessuma. Sed quin secura caussam Rex dexterrime, Sententiae tuae relinquo hanc integram. TECNOPHI. Tomeraria uiden o Rex audaciam? Os impudens, num tu meum scelesta uis Contra tuam tibi uendicare consciam

dram581
Mentem, meum dico, scelesta, sanguinem? TECNOPHO. Nihil impudentius, Rex o, nil uanius Oculis meis uidi unquam. Quid temerarium Dici potest, hoc si non ipsa temeritas, Aut uanitas dici meretur? Haec meum Audet suum per numen sanctum dicere? REX. Est hic sacer locus, nec iurgijs: Ius, aequitas, aequum bonum, uerax Dice Coluntur hic. a iurgijs facessite. Tuque Atriensis, tu qui es inter aulicos Meos amicos, crede, nunc primarius, Quae pertinent ad hanc rem, tu curaueris. AC. Curauero id quidem ut decet, Rex maxime, In me non deprehendatur ulla Rex mora. Nam nil mihi est magis in uotis, credito, Quam regij sceptriflos, et florens status. Et nunc potissimum, cum floret maximis Tuis sub auspicijs nunc florentissimis Sapientia haec prudens, sapiens prudentia, promittit amplum quiddam quod potens Deus Gubernet et secundet pro magna sua Bonitate. perge, macte sic uirtutibus Populi tui Israel salutem quaerere, Vestigijs patris Dauid insistere. In rebus his terrenis nil praeclarius, Quam rem Dei, statumque saluum publicum Curare, ob id iussum capesso sedulo.

dram582
SCENA IIII. Haec scena continet Regis sententiam. Rex. Satelles. Tecnophile. Tec- nophone. Praeco. Marcolphus. Vtranque partem nos pro iure audiuimus. Perplexa caussa est, nec facile quis dixerit, Vtran penes partem maior sit aequitas. Non signa sunt, multo minus tecmeria, Non testimonium. nec id tutum arbitror, Vt deferatur iusiur andum feminis, Fidei malae. nec certum quaestionibus Est argumentum, nec usitatae in Israel. Promptum sed est mihi consilium, ut reor, bonum. Ponatur huc uterque actutum nunc puer. Audinsatelles, audin huc gladium cito Acutie probata uagina extrahe. SA. En domine Rex, fatalis est gladius tibi Peracutus et politus, splendens et minax. REX. Puellum utrunque, tam uiuum quam mortuum, Medium seca, atque actrici partes alteras, Et alteras rursus dato matri reae. Vtrique quo pars eueniat nati sui. TECNOPHI. Non. Istud absit, o Rex clementissime, Non diuidatur ille uiuus, sed magis Huic alteri cedat uiuus. Nam lumina Facinus abhorrent, ut crudele et barbarum. Commota sunt mihi ex hoc dicto uiscera. Nati mei conspectu malo perfrui,

dram583
Et matris istius putatae cernere in Gremio foueri, dum uiuat meus modo. TECNOPHO. Imo probe Rex censuisti maxime. Secetur, ut dixti, medius uiuus puer: Malo uidere hic ante oculos natum meum Secarier, quam falsae matris filium Existimari. Quin magis Rex inclite, Haec torta confitebitur, num sit suus. Nam quaestione, certa fit probatio. REX. Quo fonte uox prolata sit haec utraque Aduerto, signis profecto certissmis. Viuum suae matri uerae natum dato, Haec uera mater est: id haec affectibus Docet, fluentibus materno ex pectore. SA. Prolem tuam recipe, Regis sententia. TECNOPHI. Me fortunatam, o Rex tibi gratias ago. REX. At tu scelesta, quae cupis pueri necem, Te prodis ipsa: nil materni sanguinis Habes. Id non fieri potest, ut qua siet Mater, suae uidere quae necem queat Prolis. tuine tu spectatrix sanguinis, Dum funditur, temeraria esse tun potes? Ni maior, heus, nobis ratio clementiae Esset, tuo te (crede) tractarem modo, Faceremque ut esses exemplum quam plurimis. Quid amplius Praeco causarum? PRAE. Nil quidem, ORex, scio. REX. Laus sit Deo, quod rege me Tranquillitas est tanta nunc in Israel,

dram584
Vt regum tribunal istis fabulis Anilibus uacet. sed haec documenta sint In posterum. astin regiam nunc ibimus, Deliberaturi de publico statu. MAR. Quanto anteeo regem meum sapientia? Non nouit hanc mulieris rex astutiam: Quia fundit ista largas flendo stillulas, Gemitque amare, credit hic suspirijs, Et aestimat mulieres ex se, et ex suis Vah moribus. ridendus rex dignis modis. Qui nescit hoc, quod non fides sit feminis Habenda, quae secus dicunt quam sentiunt. SCENA V. Discedente rege colloquuntur Iosaphat et Azarias, mirantur Regis in ferenda sententia extemporalem prudentiam. Iosaphat. Azarias. Iosaphat amice, frater optime, Nil tale legi. num legisti talia Saeclis uetustis esse facta in Israel? IO. Prorsus nihil. AZ. Puerilis haec sententia Primum uidebatur: sed post sagacitas Sapiens Monarchae nunc satis nobis puto Spectata. Cunctis nunc innotuit bene, Qualis siet, quantus'ue Rex in Israel. IO. Audiuimus iactarier prouerbium, Rex qualis est, talem cito populum fore. AZ. Sequetur ergo mox populi prudentia.

dram585
IO. Pro me quidem discedo nunc prudentior, Nec arbitror quenquam istius spectaculi Fuisse spectatorem, quin cordatior Discedat hinc, quam paulo accesserit prius. SCENA VI. Actrix congratulatur sibi de uin dicato puero. Tecnophile. Praeco. Affulsit hic dies mihi festiuiter, Peperi prius natum doloribus meum, Peperit sed ipse magna matri gaudia. Notandus est dies hic albo calculo, Semper mihi celebrandus, atque filio, Qui uindicatus est suis natalibus, Solenniter per sceptrum hoc regium die. PRAE. Quantum Dei donum magistratus bonus Sit, hoc docet uos (o uiri) spectaculum. Valete nunc, demum laudantes plaudite. ACTVS QVARTI, SCENA I. Continet historiam de Chirami regis Tyrii ora- toribus, et legatis Solomonis ad Chiramum de petendis ad aedificium tem pli architectis. Sadocus sacerdos. Zabuthus Regis socius.Hi duo collo | quuntur de | multiiuga Re | gis sapientia. Ecquid placet tibi isthaec consultatio,

dram586
De structione templi, de Dei domo? Et de sacris rite instituendis maximo Deo? ZA. Quid autem isthaec Regis prudentia? SA. Spectata iam regalis sanctimonia est. ZA. Spectata iam satis regis sapientia. SA. Multi fuere clari ubique gentium Sapientiae titulo, praesertim Aegyptij. ZA. Longe sed hos superat: relinquit, qui modo Sapientia praestant, hebraeos, plurima, Post se. uidelicet si nominarier Quosdam tibi uoles, Gaethanum et A manum, Et Chalceum, et Dodanum, Haemaonis filios. SA. Ain? ZA. Ego ipse testis haud uanus tibi: Rebus gerendis, inquam, saepe interfui, Cum contulit sermones cum prudentibus Viris, ad ipsum regem qui nunc confluunt. Manibus meis euolui commentarium, Qui continet odarum multa millia. Quid? quod ego ex ipsius ore plura, quam Ter mille collegi in librum prouerbia, A Rege dicta in ipsius sermonibus Prudenter et cordate, uel ex tempore. Cum disserit de rebus natur alibus, Polyhistor est, disertus et uere sophus: De stirpibus, de gemmis atque plantulis, Animantiumque formis dicit omnibus. Nihil fugit solidam Regis scientiam: Ex singulis aenigma, uel diuerbium

dram587
Fingit. SA. Ferunt de Rege, quod uim daemonas Habeat fugandi, quod morbis mederier Varijs queat manu solerti. ZA. Sic ferunt? Ferunt probe. his oculis hoc uidi saepius. SA. Sed ecce qui sunt isti, quos uideo procul Venire? me si non oculi fefellerint, Videntur oratores. ZA. Sunt Tyrij uiri. Hoc indicat uestis. SA. Miror quid'nam uelint. ZA. Spectabimus ecquid uelint, ut regiae Denunciemus maiestati. SA. Consulis Probe. uiden? equis iam desiliunt uiri. SCENA II. Sacerdos et Regius consiliarius legatum excipi- unt, Legatus petit ad Regem aditum. datur. Legatus Chirami. Sadocus. Zabuthus. Saluete uos uiri, saluete plurimum. SA. Vos maximus saluos Deus custodiat. ZA. Vos rector ille mundi in Israel Deus, Pro maxima uos saluet hic clementia. Vestrum, uiri, unde iter? quo quaeso tenditis Gressus citos? SA. Quae causa uos huc appulit? Ecquid, rogo, est uobis uiri hic negotij? Si uos iuuare o hospites, nos possumus, Faciemus id libenter et promptissime: Modo indicate nobis. nulla erit mora. ZA. Videmini praeferre quid negotij

dram588
Vobis apud Regem nostrum esse. Si quid est, Aditus patebit per nos huc ad regiam. LE. Nos adsumus Tyrij legati principis, Hiramus huc nos ad Solomonta missitat, Vt ipsius maiestati atque honoribus Sua uice gratulemur. ZA. Ecce rex uenit E regia progressus cum satellite Raro, atque amicis omnium fidissimis. SCENA III. Legatus exponit regi causam sui aduentus. Gra tulatur illi uice Hirami Tyrii regis, de regio ad quod nuper fuerat enectus fastigio. Zabuthus. Rex. Legatus. Achisar oeconomus regius. Huc uentitarunt Oratores, maxime Rex, principis Tyrij, qui celsitudinem Tuam saltutaturi Hirami nomine. REX. Vobis uiri uestrum licet negotium Coram exequi, quod est commissum, libere. LE. Serenitatem rex tuam nos seruuli Huc uenimus salutatum, regis uice Nostri, Tyrum qui diuitem dextre regit, Gratusque Dauidi tuo magno patri. Simulatque rumor est delatus ad Tirum, Hic unctione inauguratum regia, Solomonta amici gnatum, sceptra in Israel Patris loco administrantem dexterrime,

dram589
Sapientiaque summa instructum, gaudijs Perfusus est (nobis credas) quam maximis. Congratulatus est populo, ex animo pio, Tuo, et tibi o Rex comprecatur omnia, Salutis almae dona orat diuinitus Tibi dari, quae regni uera munera Dici merentur. Officium suum insuper Offert tibi, Solomon rex potentissime, Offertque amicitiam suam integerrimam, Qua semper est ueneratus et coluit patrem Dauid tuum, uirum secundum cor Dei. Regni tui uigorem hic aestimat fore, Regni sui salutem constantissimam. Mittit simul tibi o Rex hasce literas. REX. Mihi uestra comprecatio est gratissima, Et liberalis ista significatio Per uos amicitiae cum patre candidae. Referte regi uestro magnas gratias, Referte nostrum et officium uicarium. Nec ambigo, quin ipsius fides siet Erga domum meam nunc constantissima, Nec haud minus quam quondam cum meo patre, Fuit per annos plures integerrima. Missurus ipse eram ad Tyri regem meos Famulos meis instructos ecce litteris, Vltro petitum amicitiam tanti uiri, Qui posset instituto morem nunc meo Gerere in cedrinis lignis et cupressinis,

dram590
Ad templa summo sonstruenda, quae pater Vouit Deo quondam: sed ipse bellicis Rebus fuit semper multo implicatior, Quam qui suum coeptum ad finem perducere Potuerit, ast rebus nucn tranquillimis, Occasionem nactus aedem construam Sacram Deo, quam uouit ille splendidam: Non sumptibus parcam magnificentissimis. Sed Achisar curato nostros hospites, Tractato eos pro dignitate splendide. Abduc eos in aulam. ACH. O Rex, curauero. SCENA IIII. Rex Cancellario scribendarum ad Tyrium Regem literarum negotium, Za- butho legationem mandat. Rex. Iosaphat. Zabuthus. Zabuthe amice longe mi charissime, Fideque summa inter proceres nunc aulicos: Et tu fidelis o Iosaphat mihi, Semperque ob id prae caeteris charissime: Vos scitis institutum quid nuper siet, De structione templi: fundamenta iam Locantur, atque orbis circum describitur, Opusque coeptum sur git iam quodam modo. Lapides tamen quadrati, et dura marmora, Cedri, cupressi, desunt duro robore Trabes. et architecti non idonei Ad hoc opus nobis sunt, qui fastigia

dram591
Templi sacri caelo queant subducere. Liban us abundat hisce, abundat et Tyrus Artifice docto. Et affabre Sidonij Secare ligna, et saxa norunt scindere. Istis opus nobis erit. Quare bone Zabuthe, in hac re opus tua quam maxime Opera et fide, credas, habeo. ZA. Quicquid mea Industria o Rex efficere poterit, lubens Onus subibo in re longe sanctissima. REX. Adibis ergo regem mox Sidonium, Istis comes instructus ipse pluribus Ex aulicis nostris, equestri ex ordine Viris, salutem et officium dicas meum Tyrio tyranno, amico patris unico, Et singulari. ob idque nostro nomine, Doctos fabros pete ut nobis communicet, Hi ligna norunt affabre secare, quae Libanus abunde fert, et cedros maxime. Mons noster est, uiri sed desunt, qui sciant Cedros secare, aut saxa recte fodere, Non gratis hos petimus, sed certis legibus, Et pensione certa in annos singulos, Quicquid dabit, dabit haec nostris pro sumptibus. Possunt cedri rates percommode mari Committier, ratibusque saxa imponier. Cum rege foedus antiquum patris mei Renoua: nouum'ue, si uidetur, concipe. Et tu meo perchare cordi Iosaphat,

dram592
Haec literis ad regem scribe nomine Nostro, atque literas nostro signauero Noc annulo. IO. Negotium hoc cur abimus Pro fide nostra, Rex o clementissime. REX. Eamus intro nunc in aulam ad hospites, Vt exequamur, quae rebus praesentibus Sunt usui futura ad hoc iter tuum. SCENA V. Marcolphus solus. PEriculum nuper cautus suspendij, Astu meo deceptis seruis regijs, Euasimus. tentanda sed fors, num queam Me rursus insinuare in regis gratiam. Captanda sed rei cuiusque oc casio et, Venabor ecquid fors benigna quid mihi Datura sit, quod esse possit usui. Pars contigit mihi de corde uulturis, Hinc conferendus regisum prudentia. Si contigisset totum, forte regia Haec contigisset Marcolpho potentia: Fortuna sed uincenda erit mihi dolo. CHORVS. Ex Cap Prouerb. 9. eo genere, quo est Horatianum illud, Soluitur acris hyems. En sapientia pendens aedificat domum politam Nitentibus septem arduam columnis, Nunc cadit ante sacras huic uictima rite pintuis aras, Coronat auro, uinasacra miscens.

dram593
Instruit alma suas mensas epulis decore largis, Et ornat hoc conuiuium celebre. Et comites famulas mittit celeres ad urbis altos Locos, ut inuitet, sonante uoce: Huc agite o iuuenes, qui estis fatui, uenite cuncti, Venite uaecordes, opem rogate. Ad mea certatim conuiuia lauta commeate, Cibo salubri uos replebo cunctos. Nectar et ambrosiam miscere uolo suauitatis Scientiae, daps mentis en opima. Vescimini iuuenes fructu sapientiae beatae, In hac uoluptas est pia atque sancta. Stultitiae potius tetrae se mitam iube ualere, Agesque uitam ter quater beatam. Dirige per calles sophiae gradiens tuos meatus, Inambula recti ui as decori. ACTVS QVINTI,Continet hi- | storiam de Re- | gina Sabaea. SCENA I. Sacerdos religionem et templum Solomonis miratur Consiliarius sapientiam: qui commemorat Solomonem cum Hiramo, siue ut Iosephus nominat, Eromo proposi is aenigmatibus sponsione disputaffe. quod Iose- phus ex Dio historico refert. Sadocus sacerdos, Zabu thus orator. Zabuthe mi charissime, ut biti placet Solomonis ista relligio atque sanctitas? Heu quam Deo patrum delubra ditia,

dram594
Et splendido polita condit marmore? Ditauit hoc auro atque argento splendido. Quid sacra commemorabo, tam solennia Holocausta, crebra, et omne uictimae genus? De more rite mactat hic bidentium Greges, Deoque litat hic creberrime, Perlitat autem semper. Hoc nos edocet Successus iste felix, quem foris habet, Domique. Nam duella certe nulla sunt Aduersa, semper uictor est ex hostibus. Tributa pendent perduelles undique, Cum regibus uicinis figit foedera. Quid multa? Tute nosti, quis regni siet Status, magisque quam nunc nemo principum, Qui pars earum tute rerum maxima es, Qui functus es claris legationibus. ZA. Sunt uera, quae dicis sacerdos optime, Sunt magna, sunt (mihi crede) isthaec miracula. Maiora sed sunt illa, quae sapientia, Nulli satis mortalium percognita, Designat. Hanc admiror saepe cum meis Aequalibus: sed quo magis miror, magis Animo fatigor. cuius exemplum tibi Referam, quod ex meis legationibus Habeo, satis dignum quod multis saeculis Memoretur, et cantetur olim posteris Nostris. SA. Ain? ZA. Aio. SA. Quid est? dic obsecro. ZA. Hiramus ad Solomonta nostrum missitat

dram595
Scirpos, et implicata quaedam aenigmata, Tentans eum num possit illa soluere. Sed noster ut sapientia mirabili Semper ualet, facile haec resoluit, et cito, Rex noster. at mihi in mandatis hoc dedit, Cum mitteret me ad Hiramum regem Tyri, Iniunxit inquam et istud inter caetera, Proponerem ut Regi nonnulla aenigmata, Se uelle secum sponsione maximae Summae pecuniae prompte contendere. Hiramus at nequibat haec sophismata Dissoluere: at Tyrius puer cui nomen est Abdemonus, mirabili scientia Problematum soluendi praeditus, probe. Hunc rex subornat, hic dissoluit omnia. Proponit is rursum puer problemata Solomonti nostro, qui paruo negotio Soluebat ista. SA. Credo. non ego ambigo Mirabili de regia prudentia. Non nostra in hoc uersatur ista quaestio, Sapientiae sed fons est summae maxime Dei timor, quod inter eius apophtegmata Audiuimus persaepe commemorarier. Et propter hoc, quod ipsum tale quicquid est, Fiet magis, puto, ergo tale. ZA. Non nego. SA. Ad haec Dei cultus Deo fit gratior, Quo simplici magis modo fiat. ZA. Scio Illud quidem, credoque. Sed non pugnat, ut

dram596
Opinor, hoc quod simplex est, sapientiae: Prudensque simplicitas est uirtus maxima, Deoque ualde grata: uerum astutia Versuta, uafra, callida et excessio Sapientiae uerae. Sa Sed ecce regios Currus procul uideo uenire. ZA. Quisquis est, Valde potens est. SA Hoc comitatus indicat. ZA. Age nos eis eamus obsecor obuiam. SA. Eamus ergo, et excipiemus ut dect. SCENA II. Sacerdos et legatus excipiunt Reginam Sahaeam. Sadocus. zabuthus. Regina. SAtellites nigri uidentur, et comis Crispantibus, uncti Sabaei sunt, siue Arabes odorati. ZA. Sed ecce Regij Iam nos ministri obseruarunt, iam curruum Stat pompa. SA. Sed REgina curru desilit, Mitrata, et auro picta, ea nobis obuiam Venire praefert. Allo quemur, ecquid huc Veniat, et ipsius quae sint negotia. RE. Saluete plurimum, uiri clarissimi. SA. Tibi salus regina praeclarissima, Diuinitus contingat, et sospes sies. ZA. Vobis Dei benignitas Regina det Quod sit tibi et tuis salubre maxima. Quid hac Sionis urbe sacra, drc rogo, Negotij est apud Regem ter maximum? RE. chisar oecono- mus regius. ADibo regem: tu sacer dos optime Maneto cum Regina, dum renuncio

dram598
Regis serenitati, de praesentia Reginae, ut ipse per me fiat certior. I tu modo, manebo dum resciuerit. SA. Noli grauari ex hac mora, castissima Regina, nunc pro more te Rex inclytus, Pro dignitate regia excipiet modo. RE. Nihil est mihi molestum, o uir sanctissime. ZA. Regina, Rex, terrae Sabeae huc appulit, Vt allo quatur te de rebus arduis, Sapientiae nimirum, qua te praedicat Hic orbis. SO. Hanc ex arce nunc prospeximus, Huic obuiam procedo, ut excipiam meo Pro more eam. RE. Rex nunc adest. o maxime Rex, te Deus caeli atque terrae maximus, Regni et tui seruet uigorem pro sua Clementia benigna. SO. Salue tu quoque Sabaea, reginarum orbis clarum decus. Quae caussa ad hoc iter te quaeso compulit? Non leue sit necesse est, quod te feminam Ad hoc iter tam durum et insuperabile Coegit. RE. O Rex, sunt profecto maximae Caussae mihi, ueruntamen periculis Negotium meum est procul. Sed inclitus Sapientiae rumor tuae me feminam, Crede, impulit famulam tuam ad mirandum Tantum uidendum, et audiendum. SO. Plus mihi Tribuis, et amplius de rebus praedicas Meis opinione quadam spendida,

dram599
Quam uel fiet, uel quam mihi esse sentiam. Sellae duae curules atque regiae Huc afferantur interim, tuque Achisar Curato pro fide tua impedimenta, et hos Vastos in arce elephantos Indicos probe, Mulos, camelos, atque equos cum currubus. Et pabuli satis. Cura pararier Conuiuium regale nobis splendide. Nos interim hoc in porticu fabulabimur Paulisper, et sermones hic miscebimus Dulces. AC. Probe, o Rex, pro fide curauero, Regina regio modo tractabitur. SCENA IIII. Sabaea don at regi munera, miratur eius aedificia, famulit um. Et hinc colligit, sapientiam eius opinione ma iorem esse. Itur postea ad conuiuium. Solomon. Regina. Eunuchus Reginae. Praeco. SAbaea reginarum felicissima, Sedem capesse: collo quemur paululum. RE. Non addecet, o rex, ut ulla femina Viro prior locum capessat, nedum ego Femella, maiestate tanta territa. Disuadet hoc sexus uirilis dignitas, Prohibet id amplitudo certe regia. SO. Hoc si domi fiat, tibi concesserim, Si quid tibi iubeat uenusta urbanitas, Parum sed hoc ciuile (crede) fecero.

dram600
Veruntamen ne totus hoc abeat modo Dies, geram morem tibi: pulchrumque erit Fortassis, ut uincatur mas a femina. RE. Festiuiter ludos agis, sed candide, O Rex serene. Verum eunuche nunc tuum Fac munus: affer haec, ego quae tradidi. EV. Auri talenta sunt hic, hic aromata. RE. Solomon tyranne longe felicissime, Scio receptum passim more gentium, Ne quis salutet regium temere caput, Quin hoc prius placet uenusto munere. Quare serena fronte quicquid istud est, Capias rogo: coronarium hoc boni obsecro Pro more consulas, et mansuetudine, Sabaea tellus ista fert domestica, Haec mente prompta ancilla fert, o Rex, tua. SO. Mos est quidem, sed nescio an probabilis, Vt qui minus habent, diuitioribus Addant: sed interim quiesce paululum. RE. Quia idiubes, mones, et instas sedulo, Parebo. SO. Munus istud plane regium, Gratissimum quidem est: et isthoc nomine Primum, quod est grato profectum pectore: Sed deinde, quod monumenta existunt regia Terrae Sabaeae, et fama et re ditissimae. RE. Preciosa sunt foris, domi quae uilia Habentur. At miror magis sapientiam Istam tuam. nolim putes idauribus

dram601
Tuis dari, Rex omnium celsissime. Contemplor ecce diligenter omnia, Has aedium structuras splendidissimas, Templique ex opposito praecelsa culmina, Et ordines uirum tibi hic astantium. Ex his tuam sapientiam sic colligo, Aequalis ut nullus tibi sit uspiam Terrarum. et hoc magis magisque intelligo, Opinione maius est quod conspicor Praesens meis en clare ocellis. Te Deus, Dator bonorum te beauit plurimis Modis: dedit sapientiam tantam tibi, Quantam prius non uspiam cuiquam uiro. Stupenda rumor praedicabat in Saba: Diues Arabs, Aegyptius laudes tuas Celebrat tuum nomen sonat Nilus ferax: Meroe canit Solomonta. quicquid Candaces Dictamini patet, notique climata: Et Aethiops, et Persa, et Indi flumina, Eous et Ganges, rapax Tygris, uagus Et flexuosus Euphrates. En transuolat Vtranque zonam fama nominis tui, et Pertingit haec adusque machinae polos. SO. Plusquam satis, Regina, laudibus meis Diserta buccinatrix es. RE. Non assequor Verbis meis, o rex, quod de te sentio. De me uicissim quam benigne sentiam, Patientibus, te obtestor, ausculta auribus.

dram602
Studiosa sum sapientiae a primordijs Aui mei, admirorque, honore prosequor. Amoque, quos sapientes esse intelligo. Meroe licet mihi sit subiecta feminae, Regitur tamen per me, puto, dexterrime. Sapientiam colo in ditione sic mea, Vt tam puellae quam puelli litteras Tractent, et artes discant non inutiles. Vt discerem, me huc compulit flagrans amor Sapientiae uerae, te quaestionibus Adoriar perplexis, quas dissoluier Mihi uelim per te, Rex prudentissime. SO. Quod literas et sceptra pro colo geris, Supra tuum sexum facis, uirtutibus Adsueta. Si quid est in quo tu doctior Fieri cupis, fontes meos lubens foras Deriuo. Dic, quae sint tibi problemata. RE. Sunt plura, quam breui queant memor arier. SO. Seruemus ergo isthaec in commodum locum. De rebus his loquemur in conuiuio: Et cum uacabit, his diebus plusculis. In arcis altae tecta nunc intrabimuc, Vt te quieti des, defessa. RE. Perlubens Quo duxeris, sequar: lubens spectauero Mir aculum mundi hoc longe celeberrimum. SO. Tu praeco nostris aulicis indixeris, Vt hospites nostros tractent humaniter. PR. Curabo Rex quae me iubes, dexterrime.

dram603
SCENA V. Praeco exequitur mandatum Regis. Marcolphus. Praeco. HAec reddit ex stultis insanos: pro fidem? PR. Tu morio, quid garris hic pro moribus? Aufer cauillum, ni tu longa littera Fieri uoles. MAR. Quid hoc, rogo, est aenigmatis? PR. Da signa buxinator, ut nunc praedicem, Quod Rex iubet, mandatum propter hospites. TARATANTARA. PR. Vos aulici Solomontos regis Israel, Edicit hoc uobis maiestas regia, Vt hospites Sabaeos non iniuria Laedatis ulla, sed pro mansuetudine Tractate quisque quenque. Nam ius xenium Suo uigore saluum uult Rex maximus. Mulctabit hunc, qui legem contumaciter Neglexit, prio dignitate criminis. Valete nunc, in arce agentur caetera. CHORVS, Ex nono cap. Prouerb. ut illud Horatianum Sic te diua potens Cypri. DIuinae Sapientiae Firmum principium fit Domini timor. summum scire Deum tuum, Est uere sapere, et summa scientia. Per me uia tibi tua,

dram604
Longaeuoque dies multiplices erunt. Fili, si sapies bene, Multis utilitas eueniet tua: Sin risor fueris malus, Fructum percipies pro merito tuo. EPILOGVS. Vidistis in spectaculo hoc, uiri optimi, Matronae honestae, nec non castae uirgines, Regis typum sapientis, et iusti et pij. Quae caussa sit sapientiae, percepimus. Pius fuit, Deoque totus deditus. Cui cum fideliter seruiret, et sacrum Faceret pium, dictante sancto pectore, Gratum fuit, fragransque naribus Dei, Voto suo diuinitus potitus est, Sapientiam Solomon petiuit unice, Talis data est: cui sunt coniunctae caeterae Virtutis almae partes. Nam dexterrima In rege nostro floruit quondam aequitas. Non defuit clarum modestiae decus, Miscere iustum nouit cum clementia. Animus fuit celsus, uereque regius. Hinc discimus, pueri, quae sint diuinitus Petenda, quisque finis esse debeat Studijs pijs et praefixus, nempe gloria Non nostra, sed Dei potentis et boni. Huc dirigantur actiones singulae,

dram605
Dubio procul uoti fiemus compotes, Continget ut felicius studijs bonis Studeamus, atque amplis progressionibus. Pergamus, ut prosimus cuique proximo. Nam non sumus nobis nati, sed patriae, Vt doctus ille Plato recte censuit. Vocationem dein nostri, Deo integram Mindabimus, securi. nam quid utile Nobis siet, pernouit ipse, qui dedit Quod nos sumus, dabit quo simus et boni. Hoc consequemur, si uotis ardentibus Pet amus a Deo optimo atque maximo. Cui laus, honor, cui cedat omnis gloria. CHORVS. Ex Psalmo LXXII. Quo ueri Solomonis, Christi niml- rum, sapientia et iust cia describitur: in quo absolute felicis regni status, quasi typo quodam de- pingitur uersu Choriambico. Qui uirtute regis magnifice tua Rex, qui sceptra tuae justiciae quatis, Da regi imperium, da moderamina Rerum, et iusticiam non uiolabilem. Aequis ut populo legibus imperet, Vindex eripiat iusticia bonos, Pressos exilio, et rebus egentibus, Adflictis misere praestet opem piam. Montes celsijugi dulcia proferant

dram606
Pacis per populos foedera candidae, Colles iusticiae dona piae ferant, Dextri et arbitrij iudicium bonis. Ille aequus miseris arbiter indigis, Iudex pauperibus dexter egentibus, Censor iura pijs exulibus dabit, Haud ullus locus hoc rege calumniae. Omnes te metuent, dum spacium suum Phoebus flexiuagum conficit igneus. Cuncti te recolent, cornua menstruae Lunae dum redeunt, euariantia. Aduentus domini gratus erit magis, Quam si imber tenuis caelitus irriget, Vt uellus tenerum germina graminis, Telluris'ue sinus, quae sitit, aridae. Huius sceptrigeri temporibus uigor, Celso iusticiae huc adueniet polo. Pacis tempora tunc florida tam diu, Quam Phaebes redeunt cornua, floreant. Iunget littoribus littora Rex pio Sceptro, et imperium proferet amplius, Quam sacri a medio flumine Ior danis, Ad uasti Oceani latifluum mare. Hunc regem Aethiopes latiuagi colent, Huic soluent celebri sacra piamine. Prostratus genibus figere pulueri Hostis munificus tunc uolet oscula. Reges Tarsigenae muneribus pijs

dram607
Hunc regem excipient largifluis suum. Huic dites Arabum sceptrigeri, et Sabae Felicis referent debita munera. Hunc orbis domini muneribus suis, Hunc orbis populi cultibus undique Terrarum uarijs excipient ducem, Hunc gentes dominum rite colent suum. Causa est: Eripiet mox inopem suo Praesenti auxilio, si querulus petat, Suc curret misero. Percipiet preces Clamantis patiens aure pia uiri. Hic promptus redimet fraudibus et dolo Vexatorum animas, fenore liberos Reddens, innocui corpore sanguinis. Effusi precium coram oculis erit. Viuent tunc inopes, atque Arabum sacris Thesauris capient aurea munera: Gazae participes se fore regiae Iactantes, hilari laude Deum ferent. Et tunc prouenient germina fructuum, Messis diues erit montibus arduis, Vt fructus Libani copia diffluet, Ciues ut uiridi gramen erunt solo. Vncti nomen erit sole celebrius, Aeterni spacio nobile sae culi, Gentes omnigenae nomine sub tuo Felices, recolent Rex tua numina. Israelis erit laus et honos Deo,

dram608
Et quae digna tuo gloria nomine, Qui quaecunque facis, mirificas facis Res, uirtute tua tam memorabili. FINIS. IOBVS. PATIENTIAE SPECTA culum, in Comoediam redactus, Io. Lorichio Hadamario autore. ARGVMENTVM. IObus in terra potens Hussitide, Syncerus undique et cultor pius Dei. Pro se suisque filijs libamina Pura offerens, Deo fuit gratissimus. Regi nimis dolebant ista Tartari, Quaerit modum sagax quo possit perdere, Lapidem mouet quemhis, subinde ringitur. Adit Deum sedis rectorem caelicae, Tentare quo liceat sibi. permittitur, Sed in bonis solum suis fit copia. Mox cuncta perdit hostibus grassantibus, Flammis oues pereunt omnes caelestibus, Ruina iunctos natos aedium opprimit. Nec hoc fuit furor contentus daemonis, Iobus ut sibi non fractus constitit, Vt membra contingat manu sua, impetrat. Mox inficit percussum corpus ulcere,

dram609
Et occupat foetenti artus putredine. Laturi amici commodum solatium, Probris lacessunt, disputantes arguunt, Et aggrauant duris aegrum sermonibus. Diuina tandem respicit clementia, Suscepta Iobi iusti paenitudine. Tum sanitatem reddit omnem corpori, Duplici refert adempta quaeque fenore, Congratulantur rursus omnes cogniti Fratres, sorores munera offerunt uiro, Sequitur decundus infortunia exitus. PERSONAE. Iobus heros. Dina uxor. Philias filij. Thelon Dominus. Peirastes diabolus Eliphas amici Iobi Baelolath Sophar Distychus nuncij et famuli Iob. Certomus Geta Spudaeus Ismalus fratres Heliu rhetor Hanania Mendicus. Iemina sorores Iobi. Kezia

dram610
PROLOGVS. Amplissimi uos, ijdem et celeberrimi uiri, Caeterique spectatores candidissimi, Saluete, contingant quae uultis omnia, Salubria eueniant cuncta, et felicia. Spectare quod uos actum et ludum scenicum Dignamini, meritas agimus nunc gratias. et semper acturi sumus, dum uita erit. Sed forsan hoc omnes simul miramini, Cur tempore et loco insueto nunc prodeam. Quae causa subsit, eloquar breuissime. Probatione longares non indiget. Quam conferant studia haec nouis tyronibus, Non arbitror quicquam quod expediat magis, Permulta quamuis scriptitent et lectitent, Trahenda in usum tandem sunt haec omnia, In publicum cum prodeundum est denique, Hic compar abitur modesta audacia, Ne praebeat Timona tum criptor Non maior his, aut terris est potentior, Quas sol nouus, progressus undis Thetyos Circumspicit late subiecta climata,

dram614
Agros et arua pene immensa possidet, Quot uix oberret miluus iugera. Amplum nimis tum suppetit peculium, Sed optime bonis concessis utitur, Benignus et pius laudatur omnibus, Nihil suae benignitatis claudier In pauperes sinit, beat sed largiter. Accedo nunquam, quin discedam laetior, Non illa (sat scio) me spes frustrabitur. Hic ergo desidebo aprico in gramine, Ex aedibus dum se quis istis proferat. Sed ipse procedit nunc: o factum bene, Iam consuletur hinc mihi famelico. SCENA II. Iobus. Philias, Thelon. Spudaeus. Mendicus. O liberi, aetatis meae solatia, Quos semper exopto superstites mihi, Scitis paterna iussa quae uobis dedi, Eadem esse, fixa haec permanet sententia: Deum timore quo ueneremini pio: Nihil quod illi displicet, gratum siet: Nil quod placet,uestra intermittat dextera. PHI. Habemus in recenti adhuc memoria. THE. Non excident pater quae dixti. P. Nullum saeculum Auellet haec a nostro iussa pectore. IO. Vos sedulo primis ab incunabulis Monui, tenellam sic aetatem dirigens.

dram615
Nunc contigit uobis animus maturior, In omnibus iam consuletis rectius. Quod uos decet, uitas scrutamini omnium, Ab omnibus uobis exempla sumite, Hoc prehendite, atque ab hoc longe discedite: Hoc laudi erit uobis, illud uitio datur. PHI. Morem tibi geremus omnes, o pater, THE. Faciam libens, quodcunque tu praeceperis, Vt gaudio frui mox possim caelico. IO. Dicis bene, amplector tuam hanc aetatulam. Me ponite exemplum uobis domesticum: Praeibo, uos recte decebit persequi. Adhortor inprimis, natu qui es maximus, Hoc unice semper cures negotium, Fraterna quo sic floreat concordia, Vt nunc uiget: res haec Deo est gratissima. PHI. Hoc curae erit, summo cernes cum gaudio. IO. Sic flcietur omnis res feliciter, Aderit Deus coeptis secundus omnibus, Et omnibus potentes praeualebitis. PHI. Summa fide quod praecipis seruabimus. MEN. O Iob, Dei minister excelsi optime, Me, quod potes, quod et soles, nunc respice, Non est famem quo possim diram pellere. Succurre tu uel sicci panis crustula. IO. Par atus ipse sum meis cum liberis, Iuuare egenos, et solari pauperes. Nec deseram te summa pressum inopia.

dram616
Aurum cape hoc Spudaee, et offer pauperi, Ad nostra tum misellum deduc limina, Deprome poenum, et esurienti consule. SP. Fiet. ME. Satis tu pol mandas benigniter, Facisque: submissas ago ipse gratias Pro rebus his. nunc omnia optata offerat Clemens Deus, referatque largo fenore. SP. Hodie satis progressus es feliciter. Infarciere iam, et totus replebere Domi. sed heus sequere intro me. ME. I, sequor. IO. Reuolutus est quando dies iam septimus. Et orbe transactum est suo conuiuium, Fas est, nouis Deum placare uictimis, Si forte quid commissum sit piaculi, Cur nunc rei diuinae operam dabo. Vos rite cuncti sacro adeste muneri, Vt auspicemur hoc pie diluculum. Honos Dei quaerendus est ante omnia. PHI. Nil obstat, aut morae est. namque intus omnia Sunt ordinata, sanctisque apta ritibus. SCENA III. Philias. Spudaeus. Dum caeteri pias adornant uictimas, Curabo ne quid ipse desim commodis Communibus. certo statutum est ordine, Vt per uices laeto simul conuiuio Fratres in unis congregentur aedibus. Mihi hoc negoti iam dedere caeteri,

dram617
In hunc diem ut mecum sient de symbolis, Id exequar. Sed quid Spudaeum detinet? Quid tamdiu in patris moratur aedibus? Pultabo: quin male conciliate prouenis Spudaee? desidem Spudaeum nonuno. SP. Quid me uocas? PHI. Asellum, truncum, stipitem. SP. Cur? cum uolem pernicis more Pegasi, PH. Immo gradum pigrae sequeris testudinis, Quid in patris tantum es cunctatus aedibus? SP. Tui executus sum patris negotium, Dapibus uirum laetis refeci pauperem. PHI. An hoc satis uidetur? SP. Arbitror quidem, Nam praebui quae deuoraret largiter, Ingens saburra iam distendit uiscera. Si uellet, hinc sex esuriret integros Dies. PHI. Quid hoc respondes o maslygia? Aliud rogo. SP. Nesciebam hic te opperirier. Quid imperas? iam iussa nulla demoror. PHI. Fratres ad omnes transcurso est opus tibi, Cunctas adi simul sororculas. SP. Quid ergo dicam? PHI. Vt adsint hora prand. Mea in domo. SP. Citius quam credas fecero. PHI. Nihil uide excusationis accipe, Conuiuij requirit hoc solennitas. SP. Curabitur. Sed heus ad cenam et me uoca, Veniam libens, rebus relictis omnibus. PHI. Adsis, placet. tum flagra ferto maxima, Vt sit canes qui possit tecto expellere.

dram618
SPV. Abigam, sed haud sequar depulsos aedibus. PHI. Videbitur. nunc curre, ego intro conferam Me, ne paratis desim forte uictimis. SPV. Cyllenij optarem mihi talaria, Sic cursitandum est omnibus locis mihi. Nunc proximam uiam quaero, et compendium SCENA IIII. Peirastes diabolus, solus. Multis uidebitur mirum unde prodeam: Ex tartari pedem speluncis effero, Vbi horror est grauis, stridorque dentium. Nunc exeo mundi uisurus climata, Humana gens intercidat quo funditus, Quam cladibus iuuat multis affligere. His ut truces turbatis inferam manus, Nunc machinas struo, nunc illas destruo. Necto dolos uarios, technasque confero. Quam saepe ringor, et liuore pessimo Tabesco, cum uigere orbem feliciter Video, Dei cum cuncta florent munera? Cum bellicus nusquam tumultus perstrepit, Furorque ubique cessat Martius, Cum terra nullis est uexata cladibus, Sed alma uiuit pax, bona et concordia. Lachrymae cadunt, cum nil cerno lachramabile: Non rideo, nisi risus ex doloribus Nascatur, humanum quos pertulit genus. Hinc arua saepe contero florentia,

dram619
Exuro, et his pedibus conculco gramina. Sed hinc dolor mihi longe fit maximus, Cultus Dei cum uerus omnibus locis Sese exerit, pietasque summa prouenit, Et regna cum uigent supremi numinis, Quo cum mihi bellum sine pace est horridum. Vt huius ergo possim sceptra frangere, Quiduis ago, manibus pedibusque sedulo Adnitor, ut serantur falsa dogmata, Veram fidem obfuscent ut multa schismata. Dum terminos agri perlustro Hussitidis, Iob, optimum uirum, potentem et nobilem, Dolore cum summo uidi, et gemitus dedi: Huic ut nocere possim, semper cogito. Quiesco nunquam, nil moror, nec dormio, Reuerentia tanta Deum colit suum, Tanta fide malis resistit omnibus: Fruitur suis, bene partis, optime bonis. Nunc quomodo huic noceam, mecum delibero. SCENA V. Dominus. Peirastes. Quid murmuras tecum scelerum mille artifex? Quid solitudo uult? quid cogitatio? PE. Nil nouum. DO. Credo, tuum antiquum obtines. Sis Euripo licet magis mutabilis, Nunquam tamen uitae mores piae induis. Sed unde te nunc proripis? quid insolens Hic ambulas? PE. Totius terrae climata

dram620
Peragro, tot emensis sed nunc regionibus Huc contuli pedem. DO. Sed nunquid aspicis, Quod non iuuet? quare cogaris ringier? PE. Quaedam placent satis, nonnulla displicent. DO. Quid de meo Iob seruo saltem existimas? Quid iudicas? nonne exploratus complacet? Tacet, sat est hoc ipsum laudis dicere. PE. Non admodum laudo, quod tu euehis praeconio. DO. Scio parem non esse ubiuis gentium, Tam simplici rectoque seruit pectore, Sic nostri honorat et timet uim numinis, Tamque execratur omne criminum genus, Non hunc potest liuor tuus reprehendere. PE. Recte sapit, mea quidem sententia, Qui te colit, dum tot profundis commoda, Auges bonis cunctis, beas honoribus. Sic Iot tuae semper bonus clementiae Adhaeret, haud abs re, tibique est deditus, Dum tu sereno laetum uultu respicis. Excreuit ingens iam uiri possessio, Locuples, beatus, et uicinis imperat, Vallatus est tua et munitus dextera, Seruas domum, totamque adeo substantiam: Quicquid facit, succedit omne prospere. Benedicis illi semper, protegis, iuuas. Hoc ille certis dum rationibus putat, Laudat, colit, tuam promptus potentiam. Hypocrisis illa uana est, fucoque illita,

dram621
Sic et suum multi uenerantur Bezebud. Extende dextram, continge brachio Quae possidet: cum se udiebit deseri. Retro cadet mutatus infortunio, Tum plena plaustra congeret conuicijs: Faciem tuam scelestis uerbis impetet. DO. Nil istius futurum sat periculum. Facias licet nunc ipse tu periculum. Sunt in tua manu quaecunque possidet, Haec tange, perde, quo libet modo: Corpus ueto tangi, concedo caetera. PE. Sat est datum, nil praeter imperium exequar. Certe meam satis sic mentem expleuero. DO. Caelos petam, tu septa transilias caue. Aut post malum feres. PEI. Sile, et dictum putae. SCTVS SECVNDI. SCENA I. Geta. Lobus. Certomus. OVim, dolum, caedes, rapinam, iniuriam, O parricidas, o bustirapas truces, O flagriones impios, ne quam nequissimos. Quid hoc mali? terras uastare, et terminos Inuadere? o quibus tantum permittitur. Non iura, non fas, hoc impune perferunt. Audiuit hoc in terra nemo Hussitide, Heu, quanta nunc effugi unus pericula, Pedibus timor pennas ueloces addidit,

dram622
Sola fuga eripui me fatis tristibus. Ars utilis saepe est fugam capessere. Sed cesso herum hoc malo impartiri propere? En optime, suas ante aedes constitit. IO. Praesaga mens quid nescio denunciat. Forte imminent quaedam mihi discrimina. Quam fluxa nostra sit, scio, felicitas. In optimo dum res uersantur cardine, Timenda sunt aduersae sortis spicula. Cumque in uado sumus, rapidas timebimus Maris procellas. praesisium unicum est Deus. Auertat ille, quicquid est mali ominis. Ex his malis me praesens ipse liberet. Sed quid timens ad me et properans Geta aduenu GE. Te commode hic offendo, si qua commode Narrantur unquam cuiuis infortunia. IO. Quid parturis? tribus rem uerbis expedi, Subindicauit hoc diu mens tristior. GE. Dum pascimus pratis asellos floridis, Boum iugis dum terram scindimus, Subito impetu truculentus hostis irruit. Sabaea gens, quae possidet confinia, Iumenta abegit, omnes ferro sustulit Quotquot fuere serui, et subditi tibi, Vix impiorum tela effugi, nuncius Ne tot malis deesset unicus. IO. Iniqua narras, et caedem miserabilem. Iam pertimesco, defunctum ne sit modo hoc.

dram623
CE. O incolae, terraeque Hussitis accolae, Ciues, coloni, omnes succurite, Vim ui, quod aequitas sinit, propellite. Nemo uenit, nil usquam cerno praesidi. Herum petam, ut resciscat haec incommoda. IO. Num Certomum uides turba incedere? Properat, graui concussus est formidine. GE. Video, reuocemus, ad sinistrum tendit tramitem. IO. Malum seret certe. GE. Te quaerit. IO. Heu mihi. GE. Sta Certome, heus sta, quem uis? en herum tibi. IO. Ah uerba Certomi uereor durissima. CE. Factum nefandum et prorsus saeuum perfero, Chaldaea gens, regione uiuens proxima, Trepidos tuos tribus seruos cohortibus, Aggressa, ui camelos omnes abstulit. Custodibus caesis abiere libere: Seruauit infelicem mesors unicum. Vt unus esset tantae cladis nuncius. IO. Non illa de nihilo sciui praesagia Terrere mentem, nescio an diuinitus Profecta sint, fuere signa tot malis. Iam nescio, quam facti causam excogitem, Quae res meos in me excitarit accolas, Vt impetant me nescientem hostiliter. Non his fui, quod nouerum, unquam iniurius: Non intuli, sed saepe damna depuli. Refertur illa pro meritis nunc gratia. Miror nimis: sed hoc uerum est diuerbij,

dram624
Malum ex mala saepe aduenit uicinia. SCENA II. Distychus nuncius. Geta. Certomus. Iobus. QVid nunc agam? quo me uertam muserrimus? Vbi sum? unde ueni? quo ruo? quid molior? Nam flamma conspectum eripuit, caecutio, Lolio ac diu si uictitassem noxio: Video minus talpa, quae terram suffodit, Plus aspicit syphar, quod exuit draco. Opertus atra uultus est caligine, Circumuolat sulphur fumusque tempora, Rebar crematum Olympi uerticem, Phaetontis illa credidisses secula, Sic igne cuncta perfulgebant fulminis. Horresco totus, pertimesco fulgura. GE. En Distychum huc here aduentantem respice. CE. Satis'ne sanum credis istum Distychum? GE. Furore motus est, aut oestro percitus. CE. Ceritus est, mentis'ue laesus crimine. IO. Dubio proculnoui quid afferet, His ultimam adijciet cladem malis. Nanque hoc die, quicunque se obtulerit mihi, Aduersa nunciabit, haud aliter puto. CE. Huc Distyche adsis, huc te confer Distyche. DI. Quis me uocat? sonum clamantis audio. CE. Nonne hic uides herum? non aspicis nos bellua? DI. Non uideram, nec iam uideo satis. IO. Quid est?

dram625
Ad te redi. quid uult metus? quid consternatio? DI. Nemo puto, pauoris et formidinis Percepit unquam tantum, atque hoc die Vidi miser. IO. Minima attigit te portio, Ad me redit malum, in me faba cuditur, Ego impetor. sed missis omnem ambagibus Rem pande. DI. Quam potero dicam breuissime. Compulsus umbra sub uiridi bidentium Grex cum iaceret omnis herbas ruminans, Subitis micat caelum rutilum fragoribus, Elisus ignis ex concussis nubibus Cum turbine in subiectas terras decidit, Globi uoracis flammae desuper ruunt, Consumit apprehensos greges incendium, Pereunt simul iactis custodes ignibus, Elapsus aegre, ad te domine optime Curriculo percurri, ut esses horum certior. IO. Deus bone, ac Pater, queis tandem erit modus? Furor tuus ratione qua sedabitur? Abite uos, ego hic morabor paululum, Dicam preces Deo, post expiabo uictimis Totam domum, natos, omnem et familiam. DI. Vah, numina inuocare adhuc placet? Sapientiorem te putabam redditum. Adhuc'ne desipis? nam quid iuuat Deus? SCENA III. Spudaeus. Iobus. NVnc illud est, quod si omnia omnes conferant

dram626
Solatia et monitus, suasus, sententias, Atque huic malo salutem quaerant, nil ferant Opis, quod obtigit modo huic familiae. Iniqua sors herime totum concutit: Et rem redisse in hunc locum, crucior nimis. Vt his herus nequeat malis emergere, Eius uices dolore summo conqueror. Et non secus perculso affligor pectore, Quam si caput meum utamque haec perderent. Sic hunc apud dum uixi, pene a paruulo Clemens, fuit, tum iusta seruitus mihi. Qui, si malum miser tantum resciuerit, Animo feret satis cognosco aegerrimo. Nil'ne esse proprium cuiquam mortalium? Fortuna nulli quare perpetuo bona es? Qui tot Dei modo timentes liberos Eduxerat, summo laetus cum gaudio, Virtute quauis proles praeditas: Idcirco uicini uno ore omnes omnia Bona dicere, laudare fortunham uiri: Nunc orbus est repente factus fato acerrimo. Sed nunc opus quid facto sit, delibero. Ah consili nihil consisitit pectore, Trepido eloquar'ne statim? aut actum differ am? Omnes enim quibus res aegra contigit, Obiectus aut labos alicunde est maximus, Hoc omne temporis lucrum esse ducimus, Malum priusquam seu damnum intelleximus.

dram627
Tacebo? non uidetur hoc tam commodum. Dicam, cito malum peruincet cognitum. Nam summa inest hero meo constantia: Non ille diuino pugnabit numini. IO. Spudaeus aduenit, seruus mihi fidissimus, Stupens dolore, et iratus, uidelicet Audiuit haec mea damna, hoc illi nunc dolet, Frugi, nec ut seruorum est captus maximus, Qui negligenter administrant omnia. Vocabo, ut ipse quid loquatur, audiam. Supdaee. SP. quis me uocat? tun'hic aderas here? IO. Adsum, quid est? quid pallor et trepidatio Tua arguunt? SP. Heu nobis, occidimus simul. IO. Mentem resume. SP. prorsus. IO. quid tande sibi Vult prorsus? SP. Interimus. IO. Mitte lachrymas, Ni fallor, omne iam percepi incommodum. SP. Ignoro quid scias tu, sed nouum adfero. IO. Dic ergo. SP. Dicam, tu maerorem contine, Bonitate fretus caelica a luctu abstine. Iuncti fuere in unis aedibus tui Gnati, celebr antes pium conuiuium, Honore cum Dei libabant pocula, Boreas repente surgens in domum irruit, Violentus, a septem spirans Trionibus, Et quatuor domus concussit angulos, Que maximo statim fragore concidit, Oppressit haectuos ruina liberos. Solus futurus index ipse liberor,

dram628
Inauspicata te uox ut percelleret. IO. Retine cadentem, prorsus interij miser. Ah sustine. SP. Subeo libens, sed hoc here Te non decet, tuum resume spiritum. SCENA IIII. Iobus solus. QVid hoc, malum, infelicitatis est nouae? Nequeo modum aut finem certum decernere, Repente tot nunc irruere incommoda, Discrucior omnibus modis miserrimus, Incommodi hoc mihi ex improuiso obijci Tantum, ut quid ipse agam incertum siet mihi. Concussa membra sunt noua formidine, Et pectus obstupescit his horroribus. Natum malis ferundis esse suspicor Me maxime, lunae sub quartae lumine. Namque inuenire exordium sat commodum Rerum mearum uix ego sum potis miser. Heu quam trahunt curae diuersae animum meum? Luclenta nil mouet mentem possessio, Qua decidi, bonis amissis omnibus: Sed liberos mihi, chariora pignora, Nunc lugeo, ereptos fatis tam tristibus. Horum neces mortis uicinae commonent Et me sepulchro qui meo sum proximus. Namfrondibus cadunt delapsisque arbores. Fortuna blanda nuper, nunc asperrima, Tantas in unum et tot res contulit diem,

dram629
Vt prro iam haud mihi sit suaue uiuere: Nil morte rebus in malis optatius. Sed nudus e materno uentre prodij, Cum uagiens terras subirem maximas. Inops ut huc proueni primo e carcere, Sic fata terram nunc iubent relinquere: Decreuit hoc uoluntas alma numinis, Nutu haec patris cuncta euenere caelici. Sit laus Deo, sit huic, honos et gloria. Dominus dedit, cum uellet, et nunc abstulit, Id iure pro suo facit regaliter. Vt sphongiam replet quicunque humoribus, Bibulas liquore multo extendit cellulas, Mox arctius destris contractis exprimit: Sic dat Deus cum uult, et concessa eripit. Placet mihi, Deo quodcunque complacet. Mens aequa condimentum longe est optimum. Dabit uiam tot in periculis Deus. ACTVS TERTII, SCENA I. Peirastes solus. NOn me fefellit omen, horrida Stygis Palude cum ferus ipse emergerem, solum Vagarer ut per omne, cernerem, Quid ante nostri nuncij confecerint. Hi multa per se sat gesserunt gnauiter, Attentiores sed Domini facit praesentia.

dram630
Vidichaos immensum criminum omnium, Placuere nobis illa ualde, et in sinum Intemperatum mox effudi gaudium. Sed hoc mihi dolere fecit lumina, Quod unus esset, nostras fortis machinas Qui spernat, ipse lob, gerens cor ferreum. Vt dura cautes, nullis icta fluctibus Labascit, aequoris quae infringit impetus: Sic ille magnis prorsus uinci cladibus Nequiuit, excelso sed corde restitit. Nouis eundem tento dolis inuadere, His nunc balistis ipso eductis tartaro Dabit manus, catapulta robur atteret. Conueni eum pridem, qui seruat aethera Manu potenti, et concutit fragoribus, Qui sede me quondam detrusit caelica. Fidem sui tum serui euexit laudibus, Quod casibus nullis Iob mouerier Queat, Dei cultum quo summi deserat: Num cernis, inquit, damni cuiusuis artifex? Satis'ne mens perspecta constat et fides Mei, quem honore summo dignum iudico, Iob? nunquid est quod possis iure carpere? Periere cuncta, quae tenebat plurima, Charissimus ad hoc priuatus liberis, Omni Dei cultu quae instruxit pignora. Nihil maerentem tale poenis grandibus Afflixi, in hoc pater malorum pessime

dram631
Tu nostra pectora urges importunius, lam lucideuides quod nullum pectori Sub sit scelus, sed usque perstet innocens. Hui, quid tot effers, inquam tum, praeconijs? Non sic monet tempus, triumphum concinis Adhuc nimis cum incerta sit uictoria. Haec pertulit quaecunque sunt leuissima. Pro pelle quisquis pellem dat libens, Et cuncta nil curat redempto corpore. Hic conniuere tu, uultumque auertere Si uis, meae et uirum plagae committere, Iam senties blasphema uerba, et iurgia, Non abstinebit dictis tum procacibus. Vix credidi hoc sperandum, sed tamen annuit, Quo totus axis caeli nutu contremit. Licentiae nactus tantum, nil differam: Sed quicquid Orcus dat mali, lam colligam: Omnes precor mi subuenite Erinnydes, Ne sit labor mihi sumendus irritus. Nunc adsit omne morborum genus cito, Heus agminatim pestes huc concurrite. Sed est nouum quiddam repertum consili, Idem probatum uix mihi, nunc respuo. Hac mantica gero, penula et sub sordida, Prioribus luem non uisam seculis, Hac corpus attingam, efficiamque luridum, Vt posteri sciant et hoc mirabile Iam cesso uerba solus mecum fundere,

dram632
Et nunc eo, breui facturus tempore, Vt orbe toto Iob miser compareat. Adsit, nouum si cui placet spectaculum. Transacta, facta sunt, quae constitui omnia, Propino deridendum Iobum hunc omnibus, Ex fimo ei iam concinnabo lectulum. SCENA II. Iobus solus. FAcillime uerba inueniunt miseri quidem. Deesse dicta non solent dolentibus: Meum dolorem tanta copia impedit, Vt hanc querendi telam haud possim ordirier. Sic comparatum est certa lege numinis, Sic fata cunctis dura dant mortalibus, Vt una plures attrahat semper calamitas. Nil restat omnibus nobis ex copijs, Amplissimas quas antea possedimus. Ruina natos abstulit dulcissimos, Iam parte priuatus sum plus media mei. Tum labe foeda corpus nostrum tangitur, Et putresacta rodunt artus ulcera. Iam membra languent, aegrum cor exaestuat, Grassatur undique et saeuit dirus dolor. Nec ire, nec satis queo consistere. Taedet domus lapsae uidere culmina, Iubar placet solis spectare fulgidum. Hinc more tardae prorepo testudinis, Innitor aegre et huic incumbo stipiti,

dram633
Heu purulenta quam me troquent ulcera, Saniem iuuat testis et lignis scalpere, Ab infima pedum quae serpsit plantula, Capitis supremum contigi iam uerticem. Foetor grauis leuem corrumpit aera. Si possem, abesse corpori meo, uelim, Sic ipse mira suffocor memphitide Quid? occupabo nunc uicina compita? Ligno morabor transeuntes crepero? In haec magis proulouar alta stercora, His delitescam, inque his extinguar sordidus. SCENA III. Dina uxor. Iobus. Peirastes. SEmper mihi mens tam fuit despectui Simplex Iob mei mariti, et cnadida, Quam spreta sunt quaecunque sunt uanissima. PE. Nunc gaudeo, geminantur aegri uulnera. Poenas meas ludum iocumque dixeris, Huius prae ut rabies quae nunc dabit, malum Genus, uiris quae maestis gaudent feminae. DI. Iactabat ille, uix agnosco, quem Deum, Huic fidere uni credidit tutissimum: Pietatis hoc insigne iam fert praemium. PE. Mulier mulier mala herba, mala uerba, Mala uerbera. Puff puff puff sie. DI. Salue marite, salue, quid nunc mussitas? Quid inter stercora, tustercore deformior? Probitatis ampla conspicis iam munera.

dram634
Sis integer, sis omni simplex tempore, Deo tuo dignas referto gratias. IO. Ades parata me tristem lacessere? Quod hoc genus uestrum? quae coniuratio? Vt feminae studeant pari sententia, Eademque nolint. declinata uix erit Aliarum ab ingenio ulla, si perspexeris, Aeque uiris aduersae ut sint omnes student, Consentiunt in hoc tam pertinaciter. Doctas eodem inludo cunctas arbitror. Eique ludo, si ullus est, certo scio, Te posse non male et magistram praefici. DI. Lepidus maritus, euge quam lepide hoc refert. An uera nondum me nouisse intelligis, Nunc laudibus Deo dictis extinguere, Et foetidus lacum subito Cocyti. Quid nunc taces? IO. Quin tu obmutescis bestia, Iam feminarum modo gannis improba, Quae maximas magno conatu proferunt Nugas. loqui genus uestrum prudentia Quis uidit unquam uerba? Quin te proripis? Obtundit ista inepta me loquacitas. In rebus aduersatrix omnibus mihi es. Te talibus semper moratam moribus Noui satis, miserum irridere desine: Si negligis me, summum patrem respice. DI. Omnes uiri quod si sapiunt pari modo, Muliercula esse malo salua et stultula,

dram635
Quam sapere tam grandia, et sic angier. a

dram642
Mea crimina, et qua nunc premor calamitas. Euinceret culpam sic poena maxima, Vt hunc harenae ponti excedunt puluerem. Ergo sonat dolorem nostra oratio, Hinc eiulatu et planctibus sic perstrepit. Non uiribus tantis robustis polleo, Vt corpus has ferat procellas debite. Non haec caro nodis compacta est aeneis, Adamanta nec durum gero sub pectore. Deseruere me, quos fidos credidi, Sum destitutus omnibus miser solatijs. At gaudeo tamen uestra praesentia, Vos me pijs docete nunc sermonibus, Non iurgia expeto, cedat procul contentio. Audite si libet me disserentem paucula, Tum iudicare de uerbis uos conuenit, Fortasse non inepta, recta certe dixero. Quodcunque nobis uiuitur mortalibus, Est militare, ni fallor, negotium. Vt signa tyro qui sectatur Martia, Semper timet certae necis pericula: Sic mille homo extimescit hic discrimina. Vt seruus intentus suis laboribus, Mercede conductus desudat strennue, Sic cum dolore mihi extrahuntur tempora, Gemitu dies noctesque personant crebro, Exaruit cutis, corpus putedrine Contabuit, membris lues cunctis latet.

dram643
Vita euolauit heu notho uelocior. Nec tempora haec uentura possum credere, Secunda sors laetos huc ut referat pedes, Spes nulla uitae restat aut boni mihi. O parce tandem, dira tolle uerbera, Genitor supreme, seruum redde perditum: Ni subtrahis flagella, est actum funditus, Corpus diutius nequit consistere. BA. Non desines loqui te uerba non decentia? Nihil Deus clemens benigne iudicat, Opem rogantibus non denegat suam. Si forte poenam hanc commeruere filij, Exaudiet tamen, preces nec respuet. Reuolue prisca exempla tecum, si libet: Intelliges, hanc esse numinis clementiam. IO. Perspecta sunt mihi, quae dicis, omnia, Et miror immensam Dei potentiam. Sed quid dolore suggerente effutio? Miser tremo, pauore summo territus, Non expedire linguam nunc stupidam queo. Quid, mi Deus, tibi me gaudio est affligere? Manus tuae minimum cur plasma conteris? Cur tantus imminet malorum exercitus? Vitae diu meae dum cursum examino, Vijs malorum semper abfui longissime. Sum conscius mihi nullius criminis. Cesset furor tuus, redique mitior. SO. Tandem, loquax, praesta silentium, precor,

dram644
Dum uerba tu iactas, et multa congeris, Non possumus iam nos uerum discernere. Vitae refers tuae laudes innoxiae, Si uerba rectius Dei consideres Satis uideres te leuiora perpeti, Quam summa iamdudum meruere crimina. Celata nemo compraehendit uestigia Dei, pedes illius uanum est persequi. Nil sic ages, si pergis contradicere: Saluaberis, si paenitere coeperis. Peccata tolle, iam resurges fortiter. Oriere primum ut clarus fulget bosphorus Cum te putabit inuidus disperditum. PE. Belli senes loquuntur omnia, ut uolo: Hui, magna inest sapientia his silicernijs. Inspiro multa et insusurro clanculum, Quae proferunt temere, inconsulti effutiunt, Hic effero meam nimis uersutiam, Contra Deum quoniam loquuntur omnia. Sic pergite, in recto manete tramite SCENA. II. Iobus. Eliphas. Baldad. Sophar. Peirastes. Non sola uos penes lates sapientia, Inuidia nostris absit sermonibus. Nec me patris summi fugiunt mysteria, Non cedo uobis ulla in re, aut patientia, Quis nescit illius tantam potentiam?

dram645
Seduos magis quam stulta uerba dicitis, Ineptias uestras sermone proditis, Cur uos precor personam suscipitis Dei? Non ille uestris indiget mendatijs. Feram libens manibus me illius confici, Dependeo ex illius semper gratia, Iniquitate me uidebit liberum, Si iudicis me totum more expenderit. Cur non tribunal sistor ad tuum? Cur non loqui tecum mihi conceditur? Quid me caducis molliorem frondibus, Stipulam quid aridam sic deprimis malo? Heu quam cito mortali natus semine Cadit, perit, fugiens ut umbra praeterit? Vt concidunt agitante uento flosculi, Vix una uiuitur nobis diecula. Recisa ligna cur semper repullulant? Resurgit arbor,l efflorescit plantula? Homo quid est? semel qui concidit, Iacet sopore iugi, et umbris clauditur, Dum uiuit, angitur crebris doloribus, Operi tuo manus Rex alme porrige. ELI. Heus arroganter, ut tuam sapieniam. Iactas amice? et quam superba detonas? Non primus es tu conditus mortalium, Secreta nec tu perspexisti numinis, Pari teneris et quo nos malo. Nemo Dei in conspectu est integer satis,

dram646
Nec purus est (ut de te tute praedicas) Viuentium quisquam. sic stat sententia: Superbit impius, tumetque perpetim, Sed cum sua breui perit tyrannide. IO. Occalluere his aures iam sermonibus. Videor mihi non consolarier, magas Desertus, atque desolatus maxime. Facile est ualentes uos me obtundere, Cum iam premar dolore, et excrucier nimis, Deus meus graui furore percitus, Effudit irae habenas in me desuper, Hostilibus laniandum dextris praebuit. Hem quo redactus sum loci? me deserunt, Fugiunt amici, insultat hostis acriter. Tumescit os fletu, caligant palpebrae, Haec innocens et citra noxam perfero. Namque ad Deum preces fudi iustissimas. Vt umbra abit, sic euanesco futilis: Ineo uiam, redire qua nulli datur, Solum sepulchrum restat, et summus dies. Tenuis meat conclusa fauce spiritus, Stygium miser lacum subibo protnius, Si forte contingat fesso quies ibi. BA. Interempta quid loquacitate garrule Lacessis, et perstringis ore lubrico? Non terra te propter uacua esse coeperit, De sede nec rupes recident suae. Nunquid Deus malos terret formidine?

dram647
Inuadit horror illos, angor conficit. IO. Heu pectus aegrum cur affugitis? Incumbitis, quo me perdatis perditum. Meritum luo poenas praeter meum. Planctus gementis nullus accipit. Sed una me tenet | spes, et fouet nimis: Viget meus Redemptor omni seculo, Sur gam die e terra nouissimo, Hac carne, pelle et hac circumdatus, Videbo iudidem, non haec spes irrita est. SO. Vitro citroque cum dicta effer antur plurima, Mea sic ratio est, et sic animum induco meum, Non impij stat laus, decus'ue permanet, Non hypocritae uana constat gloria: Cumque extulit nubes sub ipsas uerticem. Vt fumus euanescit, uel bulla imbrium. IO. Immo bonis florent mali successibus. Hominem decet, iuuatque, humana proloqui. Cur subleuantur impij? augnetur bonis? Cur filij uiuunt? gaudent nepotuli? Se cura tecta sunt? carent formidine, Citharae sonant, strepunt acuta tympana. Quid nota lippis profero et tonsoribus? Diu quae sunt, non semper permanent tamen. Seruantur et uiuunt, dum perditio ingruit, Grauiore tum multo ruunt periculo, Sparguntur a terra ut paleae leues. Sed accidunt mihi haud merenti talia

dram648
Incommoda, ut quid sit consultum nesciam. PEIRASTES interloquitur. Homines uidete cuncti, Pius atque iustus ille Pereat dolore quanto, Ope nec iuuetur ulla. Quis uellet esse iustus, Dominum nimis uereri, Miseras pati querelas, Cruciatus ferre tantos? ELI. Laterem lauas, si te peccasse denegas, Si te putas innoxium coram Deo. Sed paenitens delicti, ad te reuertere, Vt lumen aeterni patris refulgeat, Vitam timore sic absque omni transiges. IO. Amara cor rursus sentiscit uulnera, Dum iudicem nimis potentem comparo, Timeo miser quid proferat sententiae, Vitae licet bonae sim conscius mihi. Hominum quid eloquar nunc mille crimina? Caedes, rapina, uis, dolus atque iniuria, Dominantur orbe toto, et omnibus locis, Cunctis sed his ego rebus semper abfui. BA. Sordet coram Deo mortalis quilibet, Ingens scatet uitiorum lerna et criminum. Non luna fulgens emicat, nec sidera, Ad huius aspestum cuncta in tenebris latent. IO. Non haec nego, quid attinet probare talia?

dram649
Aliud nihil possum quam conqueri miser. Iam disputare plura non sinit dolor. Nam quis dabit fortunam elapsi temporis? Cum tutus ambularem praesidio Dei, Secunda fecit ille cuncta, et prospera, Nomen, decus, uoluptas cum leporibus, Quies, honos tanquilla mens, securitas, Tunc ad fuere: asylum tum miseris fui, Tum blanda pauperi dabam solatia. Nunc rideor, contemnor, impetor iocis. Nuper canes qui inter meos cupiere pascier, Petullanter insultam, habent despectui. Insamis eheu, ignaui uulgi fabula Sum factus, execramur omnes, conspuunt, Sed cur amicum uertis lumen o Deus? Cur te uocantem corde ex infimo iam negligis? An non tuarum amore legum feruui? Cogitationibus mens foedis libera, Seruata semper est, manusque innoxia? Te praeter addictus deorum nemini, Colui tuum tremore numen maximo? Moechus thorum alterius non pollui, Nec praeter aequum fraude pellexi orphanos? Si tale quid patraui, haud poenam deprecor.. ELI. Nimis places tibi, cupis uiderier Mundatus, integer, rectus, pius, bonus. Iam pluribus tecum pertaedet colloqui: Abimus, heus tu, quaere qui respondeat.

dram650
SCNEA III. Heliu rhetor. Eliphas. Sophar. Baldad. Iobus. Peirastes. Vah qui senes deliri tantum blaterant, Nunc haesitant, ac auribus lupum tenent, Dubij, quid aegre affecto Iob respondeant. Non barba, non aetas parit prudentiam. Sed illa contingit, cuicunque dat Deus. Ephebus, aut puer quandoque rectius Quid administrat, ac silicernij senes. Heus quo senes diuersum tenditis uiri? E. Quis nos uocat? SO. Quid uult non uisus antea? HE. Fere omnia hic quae disputastis inuicem, Hinc stans procul percepi, et multa displicent. Adeste paucis, rem perplexam transigam, Nam uestra me sic commouere iurgia. BA. Si plus uides ac nos, mone, tacebimus. PE. Si cui uacat uentosum audire rhetorem, Nunc praebeat longis aures ambagibus: Distentus est nam uerbis sesquipedalibus. Moreretur, haec si uerba non erumperent. HE. Repetita primum crambe, o Iob, quam pene me Occidit, hoc toties cum praue iactitas, Te criminum cunctis carere sordibus, Hinc cum Deo miris modis expostulas, Ratione ut aequa reddita te iudicet. Sic te tuo mucrone possum uincere, Nam nemo iustus sic almo obstrepit Deo.

dram651
PE. Hominis uide manian atque amentiam, Affligit hic grauius miserum, quam caeteri. HE. Non uerba sic facit Deus, non erudit Hoc crede pacto, dictum sufficit semel. Rationibus deinde miris illorum admonet, Persaepe cum serpit quies gratissima, Subindicat quid per nocturna somnia. Dolore quondam et aerumnis nos increpat, Hinc paenitenti rursus fit placabilis, Per has uices operatur summus arbiter. Est aequitas Dei summa, et clementia: Nil ille causam praeter, unquam iudicat, Nihil hunc ualet penes personae authoritas, Domat potentes, et tyrannos deijcit, Sternit minaces hic, ducesque subruit. Nunc si quid est tibi decretum rectius, Loquere, audiam. IO. Dictis tuis consentio. HE. At uos senilem adferte nunc scientiam. ELI. Nos calculum addimus tuis rationibus. SO. Subscribimus tibi nostrum suffragium. HE. Respondeo prioribus sermonibus: Pietas Deo nihil prodest mortalium. Nihil huic scelus nocet uel maximum. Homo pijs iuuatur actis proximus, Iniqua uicinos laedunt flagitia. Non officit nostra actio, uel commodat, Patri supremo, sed iuuat nos hic magis. Non tolli a iustis benigna lumina:

dram652
Quoties sed illos castigare cernitur, Salutis ergo ipsorum hoc, crede, conficit. Quare fer aequo, quod dat ille, pectore, Et mira facta semper cogita Dei. Melior redibit omnino lux, crastina: Sed erigare certa nunc fiducia, Calamitatem finiet breui tuam. Non est proculsalus tibi, quod auguror. Sed ecce, num Deum aduentare conspicor, Sic fissa magno nubes turbine Me terruit, fulgor uisum eripuit mihi. Ad nos uenit summi maiestas numinis, Tibi salutem conferens et gaudium. SCEN IIII. Dominus. Iobus. Eliphas. Baldad. Sophar. Quis hic miser tam uerba perdit friuola, Et inscius graues miscet sententias, Quae neutiquam sunt uoce humana effabiles. Si quid potes, pauca haec mihi respondeas. Quo tum, cedo, latebas clausus carcere, Telluris ut latae posui fundamima, Et ostijs pelagi furentis impetus Clausi, populum meo fulciui robore, Bases locaui, rutila affixique sidera? Quis protulit niues, imbres tonitrua, Glaciem, gelu, pruinam, dura frigora? Tuis'ne tanta es facturus ex uiribus?

dram653
Nunquid timenti immittes orbi fulgura? Reuerenter illa nempe seruiunt mihi: Elementa nostra contremunt potentia. Considera nunc mira quotquot praestiti, Suis ut impleui terram cultoribus Cum tot feras, uariasque condidi potens: Animalculorum tu perpende robora, Speciesque mille formas, nomina omnium, Quae cuique sit natura quae ratio, aut modus, Scrutare uires, et sectare pascua, Miraberis summam meam potentiam. Qui cum Deo durum certamen suscipit, Cur desinit uerbis tandem resistere? IO. O conditor supreme, o mitis arbiter, Sum uilior quam qui tibi respondeam. Peccata iam cognosco cum silentio: Sum uoce lapsus, lingua errauit lubrica. Heu penitet dicti, uix audeo hiscere, Guttur manu uagum nunc comprimo. Vnum excidit, misere quod dictum non uelim: Sunt plura, quae posthac silebo iugiter. DO. Tu nunquid irritam facies sententiam Miser meam, tu iustus ut compareas? Si brachij uales diuini uiribus, Summum pete, et te pulchris orna uestibus, Et sic polum super sublimis intona. Disperge contumaces, et rebellium Stringe ora, fortiter superbos contere:

dram654
Tum te tua saluari posse dextera Credam. sed heus quid possit haec manus uide, Cum plasmate effinxi te primum terreo, Tum condidi Behemot tecum uastissimum, Et membra fortibus struxi compagibus, Hic gramine ut boues et feno pascitur, Et praeualet membrorum ingenti robore, In uentre uirtus est immensa maximo, Sic undequaque continetur nexibus Neruorum, ut esse credas cornua. Vt cedrus ingens illi cauda extenditur. Ossa aereis sunt duriora fistulis, Et cartilago ferri euincit laminas. Absorbet ipsa hianti fauce flumina, Tumens in ora eius lordanus influit, Magnis gerit tergo munita turribus Castella, et armis sustinet graueis uiros. Nunc cogita Leuiathan ponti belluam, Qui stagna permeat citus Neptunia, An illius ligabis fune guttura? Aut extrahes hamis captum fallacibus? Num ferreo nares frenabis circulo? Num uoce te captus rogabit supplice? Aut mollibus pro se uerbis precabitur? Num seruitutem uictus pollicebitur? Aut certa inibit tecum fractus foedera? Tangas manu, aut saltem si uideris ferum, Memento iam tibi paratum praelium,

dram655
Et concitatum sat scias periculum. Haec monstra tum quaecunque sunt saeuissima Vt condidi quondam, fecique dextera hac, Sic omnibus nostra ui factis impero, Facile est mihi nullis domare nisibus. Quid ergo pugnam incautus me cum suscipis Iobe? de uitute nun quid ambigis mea? IO. Scio pater quid possis excelsissime, Scrutaris ima quae latent sub sensibus, Nil te latet, tu cogitata perspicis. Inepta dixi, et ualde stult a protuli, Vocis tuae per caepi saepe fulmina, Nunc et tuum numen uidere contigit: Resipisco quare et ducor paenitudine, Fauilla totum nigra corpus conteget, Meum cinis caput proiectus obruet. DO. Nunc Elipha Them anite cum caeteris, Haec quae loquor, mente intima reponite. Furore uos super commotus ardeo, Cum perperam sitis locuti plurima: Sed seruus hic meus dicendo constitit. Nunc hostias ergo mihi libabitis, Mactate tauros septem, atque hircos caedite Totidem, piabunt haec holocausta crimina, Iob pius pro uobis deprecabitur, V estras remittam illius noxas gratia, Nec im putabitur linguae peccatum nesciae, EL. Faciemus illa, et amplius si quid iubes,

dram656
O rex, Deus uiuens per omne seculum. BA. Eamus ergo, et exequamur ocyus. IO. Humi iacentem me sustollite, Vt hoc queam sacco caput conuoluere, Deflebimus densis tenebris abditi. EL. Humeris meis Iob dilecte innitere. IO. Valeo meliuscule, dolorque maximus Recessit. BA. Obonum et festiuum praedicas. Bonitate iam Dei subito sanabere. SO. Deus tibi affulsit satis feliciter. SCENA V. Heliu. Peirastes. MAnifesta Iobum monstrant integerrimum Exempla, et almo quod satis placeat Deo, Quem maximo posthac honore prosequar. PE. Quid nunc agam? turbae silent, redit quies, Iobus exultat, triumphat, iubilat, Iam liber ex pedicis, meisque uinculis, Pudore summo discedendum est hinc mihi. Sed garrulum hunc uideo, atque nugiuendulum. Certum est prius nebulonem hunc ipsum ludere. HE. Omagna serua me Salus, quis aduenit? PE. Quid extimescis? HE. Heu fuge pestis maxima. PE. Te rabula hinc magis rabiose proripe. HE. Non sum tui iuris, pete regna Tartari. PE. Sed te tamen mecum illuc auferam simul, Videbis aulae sic meae satellites, Acturus Aeaco causas sub iudice.

dram657
HE. Abi procul, recede quo libet in malum. PE. Non me amouebis hinc tuis sermonibus, Nec pellere hinc curtis potes enthymematis. Sequere huc. HE. Nihil minus. PE. Quin sic tibi impero. HE. Alium rape hinc, ego at me conijcio in pedes. PE. Nil tempore hoc praedae possum nanciscier, Doleo mihi hunc bolum ereptum esse faucibus. Acherontium sed nunc subibo gurgitem, Alios nouo mox aggrediar tentamine. ACTVS QVINTI, SCENA I. Spudaeus solus. OFors bona o fortuna, quantis commodis Deus pater, quantis onerauit hunc diem Felicitatibus, metumque sustulit, Prae gaudio tectis nunc effero pedem, Facerem ut palam, et quo gaudium hoc erumperet. Res nulla certe homini tanta accidit, Quae mentis adferat tantam aegritudinem, Quam non Deus tandem clementer prosperet, Quis damna nescit, clades, infortunia, Plagas acerbas, poenas, dira stigmata, Quae pertulit Dominus meus uir integer? Non pluribus potest exemplis perdier Homo, sed is Deo confisus perstitit: Et paenitere cum coepisset intime, Deo recepit dante cuncta perdita.

dram658
Speciosa tecta surgunt, et sic enitent, Vt ante nunquam, sunt geminata singula, Iactura parua grande lucrum protulit. Fuere magna Iob quae possidebat antea, Sed iam data excedunt modis haec pluribus. Repente et ipse saluo est mundus corpore, Fluuiatili ualet iam pisce sanior. Hic miror immensam Dei potentiam, Et normulam qua seruos explorat suos. Do cumenta magna ex hac re comparo mihi, Patientiam summam, dicem et constamiam, Tacito reuoluo mecum pectore. Certe uirum Dei timemem iudico, Dominum meum, cui seruiam fideliter Post hac, Deo mea et placebit seruitus. SCENA II. Iobus. Geta. OQuot, quibusque nos probas rationibus Pater supreme, consilio mir abili, Vijsque nos omnes tentas absconditis. Magnas tibi iam gratias habeo, atque ago, Scrutator a me, conditor, parens, Deus. Ex ore me trucis rapuisti Tartari, Reducemque ab Orco me secisti mortuum. Cognosco iam lucem nouam, tum sidera Iam pulchrius nitent, amoenius iubar Solis refulget. o summi pietas Dei, Accessit aegro robur corpori nouum.

dram659
Ni fallor, annos et senium exui meum, Redit iuuenta, firmior datur uigor. Iam syphar antiquum posuisse me arbitror, Videor fugacibus ceruis uiuacior Futurus, humana si lege uixero. Nunc dedo me totum supremo numini, Cultum illius sectabor iugiter bonum. Legis suae sancta seruabo examina, Si largiatur idem, et uires suggerat. Sed quid moror? cur non hecatombas apparo, GE. Sis saluus o here, o felix ter et quater, Dij te uolunt beatum, et huic familiae Fauet salus, adest benedictio Dei. Gradu citato in hunc locum nunc aduolo Vt laeta nunciem, qui dudum tristibus Animum tuum impleui, et querelis terrui. IO. Exordium narrationis incipis? quid est? GE. Cum restitutum te uidissem, protinus Deambulans ad rus tuum me contuli, Armenta uidi passim errantia, Numerum gregis uidi innumer abilem, Ouilibus plenis, caulis caprilibus, Vix cuncta septis possunt claudier, Boues, cameli, asinae, caballi plurimi, Satrapes pecus tam multum nemo possidet, Non rex nec imperator ullus praedijs Tam diues est. IO. Nihil mir andum praedicas, GE. Quidni? IO. Satis'ne comprobatum est iam tibi,

dram660
Quod summa det Deus celerime, Et auferat tributa cum uult ocyus. Nuper tenebam multa, eram ditissimus, Deo uolente factus sum pauperrimus. Subito bonum nobis dat, et rapit Deus. GE. Sed centuplum recepisti nunc omnia. IO. Laudandus ergo est nobis aeui conditor. Quare sacris parandis adfer uictimas, Tauros, oues, ut quaeque sunt pinguissima. Nunc amoue te. I plumeus, non plumbeus. GE. Volo, licet uolucris non sum, nec plumiger. SCENA III. Dino uxor. Iobus. MIsera, heu nimis uereor, ne tantum offenderim Meum maritum, illudendo ssrocaciter, Vt deprecari culpam uix possim meam. Ah stulta saepe dicimus mulier culae. Arcana nescimus Dei mysteria. Pietas uiri totam me summa corrigit, Melior dehinc futura et obsequentior Adsum, modo hoc ignoseat unicum. Salue uir, hac mihi uita incundior: Quid solitarijs haeres recessibus? IO. Tun'hic eras coniunx mihi dulcissima? Ehem, molestia obrutum cur deseris? Cur spernis in tanto uirum periculo? DI. Iobe mi, peccatum confiteor meum, Grauitate uincor a tua. nunc te obsecro,

dram661
Animus tuus quanto est meo maturior, Tu grandior natu, et uere ignoscentior, Ineptijs meis aliquid sit praesidi Iusticia, quae tibi est innata maxima. Non antea noram, quod nunc cognosco luminis. IO. Benignitate abuteris coniunx mea, Mea te docet multum mali clementia. DI. Pudet uir optime, ac delicti paenitet. Sed quicquid est a me commissum criminis, Hoc imputa, quaeso, fatis tam tristibus. Me daemonum puto deceptam astutijs, Vt capta mente ualde stulta dicerem, Vt a Deo et marito te meo desciscerem, Qui te plagis fortem tentauit maximis, Nec uicit, immo uictus est grauissime. Labore non magno uicit mulier culam. Sed nunc marite comprecor charissime, Aequissimo ueniam mihi da pectore. IO. Equidem libens ignosco erratis omnibus, Eadem manet mens erga te, ac semper fuit, Veniam rogare ex ipso sed decet Deo. DI. Te maximi semper merito feci tuo, Amplector obuijs ergo te brachijs, Et suauium tibi mellitum impertior. IO. Tua me refecit uxor iam mutatio. Non gaudeo parum, quod talis facta sis. Sed hoc uide, ut Deum places precibus tuis. DI. His rite quae iubes, perfungar omnibus.

dram662
Post hac tibi cunctis in rebus obsequar. Nunc gratia si forsan excidi tua, Maioribus post officijs resarciam. SCENA IIII. Ismalus. Hanania. Cognati Iobi. Iemina. Kezia. Sorores. Iobus. Dina. EAtur ergo. Vah quid nunc moramini? Dum se parant, comunt, adornant feminae, Elabitur non lux, sed annus integer. IE. Nihil morae in nobis erit, prae cedite. HA. Proferte gazas, et lapillos indicos, Holosericas citae uestes producite, Lanasque phocaico pertinctas murice, Auri talenta, crateras argenteos, Et aureos, scyphosque gemmis nobiles, Torques, inaures, et collo monilia. KE. Quo tantus apparatus deportabitur? IS. Iobi ad aedes omnium integerrimi, Nam seruus est Dei, et frater noster. KE. Probe Monetis, hoc mihi in me ntem non uenerat. IE. Sed commode nobis sua cum coniuge Procedit obuius. IS. Salue charissime Frater, decus nostrae et columen familiae. IO. Salute uos simili fratres impertior, Sororibus meis optata comprecor, Et omnibus cognatis opto quae uolunt. IE. Est gratia. et tu salua Dina sis mea.

dram663
DI. Contingat omnis et uobis felicitas. IS. Dolore summo nos malum affecit tuum, Et tam grauis cladis misertum est maxime. HA. Tulimus uices tuas animo tristissimo. Libuit, sed haud in nostra erat potentia, Succurrere, et morbi leuare taedium. Nunc gaudio haud paruo tua nos reficit salus. Hinc gratulamur omnes imo ex pectore. IO. Credo pij fratres mecum doluisse uos, De charitate uestra nullus ambigo. IS. Sed hoc quo certius tibi compareat, Tibique constei nostri amoris symbolum, Ad te simul laeti atque hilares conuenimus, Nostrum fauorem uili quisque munere Testabitur, tu mentem candidam aestima. IO. Ah quid boni fratres haec munera Fertis, quasi nos inter nos non norimus. HA. Non sic, amice, nostrae primum inibimus Dilectionis foedus, sed firmabimus. Tu nunc cape haec, precor, uultu placabili. IO. Quid debeo pro donis tam specio sis gratiae? IS. Haec missa fac. HA. Aliud cura, sic nos decet. IE. Honoris hoc nostri est. KE. Deus sic exigit. IS. Meritis scio maiora debere tuis. Sed impedit meniem facultas arctior, Tu uelle nostrum consulas magis boni. Io. Spectata pol satis uestra est integritas HA. Nunc apparetur idcirco conuiuium

dram664
Vti diem sumamus hunc cum gaudio. Solatium blandum dabit sodalitas. IS. Meminisse gratum erit tui periculi, Pellentur hoc graues curae commercio. IO. Suadetis optime. IS. Tu frontem exporrige. IO. Fiet. Sed heus prius par anda est uictima, Honos Dei primo curetur omnium. Illis adeste quaeso nunc prompti sacris: Quibus peractis, caetera et uidebimus. HA. Ne quis moretur hic uisurus exitum. In aedibus nunc transigentur omnia. CONCLVSIO CO- moediae. SI scenicus tibi, spectator optime, Arrisit actus, et nobis faues, Quid, Dij boni, quantum et debemus gratiae? Vix hoc breui puto me compraehendere Sermone posse, nec si Tullij, Tam fertilis dicendi copia, Tam pura et elegans foret nobis oratio. Nunc cum referre nec res nostra perferat, Nec exigat fortuna uestra, laus Deo, Quam possumus grates habemus maximas, Gratisque semper hoc profitemur mentibus vestro stetisse nos fauore maxime. Si forte quis (quod suspicari non queo) Sit inuidus, quaeso inuideat miser diu

dram665
Cunctis, sed inuidere ipsi nemo quest. Qui cunque de nobis maligne iudicat, Nescit, sciamus hunc quam parui pendere. Si defuisse quid putatis, temporum Angustiam in causa fuisse credite: Et non agi secus siuit necessitas. Nam qui student fictis ad tempus fabulis Placere, maiori id possunt cum gratia. Sed haec sacrae dum tracto scripta paginae, Inclusus arctioribus spacijs fui: Nil addere hic licuit mihi, nil demere. Nunc arbitri ualete candidissimi, Et nos amare, nos tueri pergite. FINIS. HAMANVS TRAGOEDIA, EXLI- bro Hester, Thoma Nao- georgo autore. PROLOGVS. S At nota est haec quam sumus acturi fabulam, Si quidem iam olim sacris est conscripta literis. Hamanus hostis Iudaeorum pessimus, Ob denegatum a Mardochaeo uno sibi Honorem, omnes proscribit Iudaeos simul,

dram666
Certoque praecipit die disterdere, Hinc Mardochei et Iudaeorum maximus Oritur in Susis luctus et alibi gentium. Reginae Mardochaeus quaerenti indicat Luctus causam, atque edicto transmisso rogat Ingressa ut ad Regem aliquid impetret boni, Prose, proque populo. Ingreditur regina, et ad Conuiuium Regem exorat uenire cum Hamano.Veniunt, conuiuantur. Tum quoque Postridie Esthera ad se promittant petit. Promittunt. Interea Hamanus mire sibi E reginae fauore simulato placens, Parare Mardochaeo altem iussit crucem, Quum ignoraret quidem Reginae esse patruum, Vt eo cruifixo laetus ad conuiuium Cum Rege pergeret. At uenienti in regiam Primo mane, ut eum a rege deposcat sibi, Rex ibi demandat Mardochaeum purpura Diademateque percultum honoris gratia Per urbem regio in equo circum ducere. Facto hoc, pergere iubetur ad conuiuium. Ibi a Regina accusatus, suam in crucem Quam Mardochaeo compararat, actus est Hanc nos pro arbitrio fabulam tractabimus, Vt ridiculi et tumultus plus etiam siet, Non curantes quid maleuoli dissentiant, Ronchosque ciant, carpant, rodantque uerbulis, Hoc nusquam est, hoc aliter est, isthuc non placet

dram667
Abeant hi cum iudicijs quo lubet suis, Aut melius faciant, et sui periculum Vna nobiscum in ipso aedant proscenio. Adeste, cogno scite quid sibi Hamanus uelit. PERSONAE. Hamanus. Philarches. Artaxerxes Rex. Polytlas. Esthera Regina. Carcharophon. Atachus eunuchus Reginae. Mardochaeus. Harbonas eunuchus. Cyrinus seruus. Charsenas consiliarius. Zares uxor Hamae. Carphologus. ni. Physotas. Syrus seruus.

dram668
ACTVS PRIMI, SCENA I. Mardochaeus. Cyrinus. SI quis miratus unquam est consilium Dei In insperatis rerum uersionibus, Eundem iure nunc mirari conuenit, Tot paradoxa uidentem atque mir abilia, quae Nunquam quisquam in somnis sperare possiet. Potentes de suis turbantur sedibus, Abiecti contra gloriae obtinent thronum. Ingenui liberique contemnuntur, et Seruilis adres magnas erigitur status. Namque hoc tempore regina Vasthis, omnium Facile quae sunt mulierum forma et genere caput, Amisit dignitatis honorem regiae, Et Artaxerxis excidit connubio, Parere superba quod uo canti noluit. At illius in locum tot inter uirgines Et nobiles et liberas nulla placuit Vt succederet, et regis digna esset thoro, Praeter quam una Esthera mei fratris filia, In seruitutem quae ducta est cum caeteris, Qui cum Iechonia rege transtati sumus, Quis uersatilem fortunae haud miretur rotam? Nisi forte illius ignorant et patriam et genus,

dram669
Quae praecepi hominum ut indicaret nemini. Vtcunque sit, nobis certe monstrat Deus, Quod quamuis genus afflixerit nostrum male, Non omnimo tamen abiecerit, et fundit us Nulla uelit dignatum misericordia. Si quidem ut Dioscuri feruntur prosperum Nautis signum, sic Iudaeis erit omnibus Sub Persarum imperio quicunque uiuimus, Hadassa refugium et portus tutissimus. Recte ego, qui filiam illam adoptarim mihi, Quam sic in altum diuinus extulit fauor. Quippe ex ea si quid cui quam orietur boni, Acceptum referent mihi, eroque omnis particeps Beneficij, mihique ab ea prae caeteris Commoda iure obtingent perpetuo duplicia. Nihil ambio peto'ue amplius pro me et meis, Satis erga me et meam adoptatam erga filiam, Deise insperate effudit benignitas, Pro qua immortales decet ut agamus gratias. Duntaxat precor, ut haec esse uelit propria Mihi filiaeque, et Iudaeis adeo omnibus, Stabiliaque conseruet, genius ne aliquis malus Perturbet, infortunioque dissipet. Quam male Satanam habeat bene agere probos, Et improborum quantum ualeat malitia, Quum diloqui instabilis omnis sit felicitas scio, Suopte pondere, et nota ferentium Iam plus satis imbecillitate uirium.

dram670
Et quanquam aduersos semper casus conuenit Sublimes metuere, et felices, mihi tamen Reflantem fortunam magis ut metuam, duplex Obiecta est causa. c. Frustra hercule (quantum reor) Quidquam metuis, adeo iam res omnis tuae Constabilitae sunt, simul et gentis totius Nostrae, ut neque ecnephias, neque turbo nec typhon Deijcere de gradu queat aut conuellere. MAR. Videtur ita quidem, sed ego metuo tamen Et primum propter Hamanum illum, qui plurimi Apud Regem potest, quem etiam patris loco Rex colit et obseruat, praecepitque omnibus Eumut adorent, ueluti caeleste quodpiam Numen. CY. Scio. MAR. Et quum omnes hono rem hunc caeteri Praefecti, principes, duces et aulici Ei exhibeant, et prope Dei colant loco, Solus eog, paternis plus legibus obediens, Regis quam aut hominum constitutionibus, Nec adoro, nec salua queo consciencia Dei honorem nostri alicui mortalium dare. Quod cum animaduorterit ipsus, aut resciuerit, Forte ab alijs hominem habebit scio pessime, Inque meum aliquod exitium machinabitur. Adde, quod etiam alioqui infensus est mihi, Ob delatos affixos que eunuchos cruci, Regem insidijs uoluissent occidere. Hinc timeo. Potens inimicus ingens est malum:

dram671
Neque enim qui places, aut resistas, in manu est. CY. Vera profecto narras. MAR. Deinde somnium Quod nuper uidi, etiam hunc timorem auget magis. Dracones duo capitibus erectis, graui Inter si conflictu decertabant, uti Res componi nisi morte non posset. Hominum Vtrique fauebant multae myriades, quasi Victuri aut interituri cum draconibus. Aspexi, et ecce uicerat alter, atque mox Partibus ab eius stans populus, uiolenter et Nemine prohibente in hostes irruit suos, Et gloriosam adeptus est uictoriam. Incertussum, quidhoc portendat somnium. Metuoque omnia, tametsi Estherae gratia Vulgaris haudquaquam mihi lux affulgeat. Viden, ut nos Dei cultores unius Idololatras inter, gentesque impias Agamus tam tuto, quam oues inter lupos? Viden occasionem ut ad quamuis leuem Amarulenter seruitutis iam uetus Vbique iugum Iudaeis exprobrent, et ut Haereticos impiosque quosdam iudicent Quos ipsorum irati dij huc detruserint Miseriarum? Ita non solum nos, qui meruimus, Sed una quoque noster contemnitur Deus, Quisi qui seruare nequaquam nos potuerit. CY. Spero aliquando hanc suam nostramque iniuriam Deum ulturum. . MAR. Haud dubie. Nisi nil audiat

dram672
Videatque. quic quid ipsi peccant, admodum Leue est, et inter se ignoscunt facile sibi. Lupus lupinam hand est, neque caninam canis, Porro si forte quic quam nos delinquimus, Capitale est, nec delinquentis, sed omnium Nostrum clamatur expiandum sanguine. CY. Haec mera sunt captiuitatis commoda, Et fert Iudaici haec odium auitum nominis. At ego neque te, neque me, nulli hic mortalium Iudaeos esse dixi. Hinc fiet arbitror Vt nobis aequiores sini, quasi ethnicis. MAR. Et ego hactenus celaui, herique primitus Physotae interroganti, curprae caeteris Hamanum solus non adorarem, uirum Excellenti tam digitate praeditum: Iudaeis, respondi, isthuc non licere, qui Honorem hunc iussi sint praestare uni Deo. CY. Hinc hercle aliqua tempestas orietur tibi. MAR. Quid faciam? Etiam si uerbis isthuc nemini Dixerimus, ex cultu nostro ac ceremonijs, Nos Iudaeos esse ipsi animaduertent tamen. At cuncta duntaxat feramus fortiter, Quaecunque propter legem nobis accidunt. CY. Quid si hoc forte Physotas Hamano nunciets MAR. Inde ego metuo. CY. Deus bene uortet. MAR. Itidem ego Quoque spero, precorque. Sed qui sunt illi, uiden? Qui primo huc regiae appropin quant limini.

dram673
CY. Vnde ego scirem? Babylonios esse hospites Et uestitu conijcio. MAR. Idem mihi quoque Apparet. Sed uideamus, ut accipiat eos Carcharophon. CY. Non dubito quin pessime, ut solet Seruorum ad limina, bipedumque pessimus. M. St. CY. Quid? quando huc nuper ueni aduorsum tibi, Casuque apertum ostiolum eram transgressus, ex Tugurio si se suo proripiens, horridumque Inclamans, cursu est me secutus concito, Et apprehenso colaphos infregit decem. Et resupinans me illa eiecit qua ueneram, Subinde humeros cruraque nodosa uerberans Scutica, nihilque non me nuncupans mali. MAR. Huiusmodi homines ad portas statuuntur, ut Quicunque huc ob negotium peruenerinc, Perd scant se ante quiduis malle perpeti, Vllam quam ob causam aulas adire regias. Ita leuantur multis Reges molestijs CY. Ego tamen rebar Regum esse atque Principum, In admittendo et audiendo facilimos Se ut exhibeant, atque itasint oppressis patres, Iniuriam refugiumque patientibus, Et praecipua spes miseris et fiducia. MAR. Tace, et concede huc ut sedeamus. Rex, scio, Ignorat hoc, aliaque multa similia, Hamani peperit institutio quae noua. Cui Rex non solum aulam, sed se quoque credidit: Nempe aliter longe Hamanum, atque est, existimat.

dram674
Si mihi mens non laeua est, illos etiam antea Vidisse uideor hospites. Sed iam lubens Carcharophonta audiam, an esse uelit similis sui. SCENA. II. Philarches. Polytlas. Carcha- rophon. Vtinam nostra amborum ocyus negotia Expediantur, ne rerum cum dispendio Hic haereamus. PO. Nil mallem, quum perparum Mihi sit uiatici. CA. Heus uos, quo tandem (malum) Tam confidenter itis? aut quem quaeritis? Esse ante portam uobis nescitis locum? Egredimini, aio, cito. PH. Custos portae obsecro Nesaeui tantopere. CA. Ita sum custos quidem. Si Rex essem, et melius haberent res quam habem, Fortunaque multo consuluisset rectius. PH. Fortasse. CA. Sed exite. PH. Licet ne breuibus loquis CA. Neque breuibus, neque longis. exite ocyus: Foris licet, si quid me uultis alloqui. PO. Etiam ne? manus saltem precamur abstine. Eximus. PHI. Quaeso te, non me nosti? CA. Neque Noui, neque nosse adeo uolo PH. Abhinc tamen dies Vix sunt nouem, quum ingredientibus huc obstitit Nemo. CA. Quid isthuc mea? Alius hic tum praefuit. Me praesidente, nemo huc inferet pedem. Ita enim ab Hamano est mihi mandatum principe. Quam pridem aduenistis? PH. Venimus, ut uides, Modo. C. uah insulsi homines. uix ingressi oppidum,

dram675
Currunt in regiam, quasi nil negotij Nobis sit praeterea, quam ut e uestigio Quorumuis uacet examinare iurgia, et Petitiones uarias ac querimonias Auscultare. PH. Hem, Nobis ais, quasi tu quoque Numero in aliquo sies. CA. Ego? etiam regiam Si latrinam lauarem, longe essem tamen Te, similibusque tui, et melior et dignior. PH. Hoc est uere (quod aiunt) sandalium Iouis, Non mihi profecto uideris esse sobrius. CA. Hic operire, donec fiam sobrius, Qui plus sapiam ebrius quam tu unquam sobrius. PHI. Fortasse. Sed rogo, nobis atrium ingredi Permitte, ut circunspiciamus sicubi ferat Occasio, ut aut Regi, aut Hamano literas Hasce in manus tradamus, aut sermonibus Exponamus quamprimum ea quae uterque uolumus. Dilatio omnis, praeter quam irae solius, Damnosa est. CA. Vobis sit, mea resert nihil. Non intrabitis huc mendici et profugi homines. PO. Iusset' ne Rex haec dicere aduenientibus? CA. Quid mihi uobiscum est? ite in cauponam, quoad Refrigeremini, et post tertium diem Redite. PHI. Nimis iracunde. dic mihi rogo, Hamanus est'ne intus? CA. Sciens hoc nescio. PH. Quid hoc aenigmatis est? CA. Nondum mihi placet, Vt index uobis gratuitus sim. PO. Nempe uis Aliquid tibi dari in manum? CA. Videlicet.

dram676
PO. Ademerint nisi dij sanam me ntem mihi, Hodie a me ne teruncium quidem auferes. PH. Neque hercle a me. CA. Quin igitur hinc facessitis Mendici in rem malam? PH. Hic etiam nolente te Praestolabimur, Hamanus donec exeat. Sed commode illum per scalarum iam gradus Illic a longe perspicio descendere. Abijt. proh deum et hominum fidem, quod hoc genus Hominum est? superbum, petulans, munerum capax? Hem qui dat, ut magni fit ubique gentium? Dantibus amici sunt, dantibus et ferreae Patent aedes, cuncta obsequuntur dantibus. Opes qui amant, haudqua quam omnino insaniunt: Per eas enim licet nancisci quidlibet. PO. Re ipsa experior, quam incommodum sit nil dare, Quamque nihil habere res ualde sit inefficax. Emersissem ex iniurijs iam olim omnibus, Si numerassem, Iam quia non est quod dem, haereo. PH. Ego uero Hamano centum daricos dedi, Animi tamen pendeo, quid de re quam uolo, Quaeque mihi a rege est promissa, futurum siet. SCENA III. Hamanus. Carphologus. Physotas. SAtis'ne habes, si praesto quae dixi tibi? CA. Prorsus. Recor dare, ut fuerim tibi intimus A multis iam annis, quomo dote prae caeteris Coluerim ceu parentem, aut uerius deum:

dram677
Quoties iucunditati et commodo tibi, Dede cori contra propter te fuerim mihi: Eunti et redeunti ut semper fuerim comes, Et facta tua laudesque in maius uexerim Semper. Ethaec feci omnia, quum dignitatis huc Potentiaeque ingentis hauddum ueneras, Nunc quoque precor ut me mor aliquando sis mei. HA. Potes'ne quiescere? Praefecturam aliquam tibi Opimam et succulentam, quae uacauerit Prima, ab Rege impetrabo. Quin quandam scio, Quam hercule non omnino poteris contemnere. Ea, rogabo Regem, ut commendetur tibi. CA. Quid ais, rogabo Regem, quum ipse Rex sies? A que tuo nutu regnum totum pendeat? Possisque bene maleque facere quibus libet? HA. Itares est, quare spem bonam habe. CA. Profecto Dij Sapientiam eximiasque uirtutes tuas Sine fructu noluerunt delitescere. Iam Regi, totque sub ditis prouincijs, Nobisque in maiorem prodesse potes modum. HA. Non erras hercle. Quippe dedi salubre ians Consilium Regi, unde quoque prouinciae Immortales (scio) habebunt gratias mihi. Quid aulam quod nouis redegi legibus In ordinem? Suaue Rex iam agit ocium, Neque supplicibus toto ut ante libellis, nec nouis Subinde moleste iurgijs obtunditur, Translatis regni omnibus ad me negotijs.

dram678
Hoc est quod dixi, et ubique cunctis praedico, Regem scire satis ne propriam quidem domum Regere absque te. Tu regni et cores et caput, Fossa et uallum, infractusque rebus scipio. Te praesidente instaurabuntur diruta, Deserta habitabuntur, florebunt omnia. Fortunatum Regem, consilijs qui tuis Fruitur, regiturque. nam tantum sapientia et Virtute satrapas reliquos omnes anteis, Quantum stellas omnis praecellit lucifer. HA. epaedicauerim? Si quis tuarum quid rerum scire cupit, ad Me extemplo concurrunt, ad cantum prouocant (Vt aiunt) lusciniam, narro, extollo uirum Te maximum, Virtutem dico ipsam quoque Partes facile primas tibi concedere. Mirantur omnes, seque beatos praedicant, Tuo quod seculo se nasci contigit. HA. Iugiter in his si perseueras moribus, A me, ab alijs quoque magnam inibis gratiam, Et obtinebis quae uobes. Quid tu tibi Physota postulas ut benefaciam? PHY. Nihil Equidem princeps, nisi ut tua liceat frui Amicitia. Video te magnificum uirum, Secundum a Rege: immo hercle magis Regis patrem.

dram679
Inde meam omnem felicitatem metior. Potentiam, honorem, commodaque tua omnia Mea esse reor. HA. Recte facis. P. Quapropter et Aucta esse, et desensa uelim. H. Quod uis, iam tenes. P. Magna equidem exparte. Ceterum me hoc habet male, Quod interdum in maleuolos incido uiros, Sermonibus tuo qui honori detrahant, Nec eam quam debent exhibeant reuerentiam. Iniuriam hanc meam quoque esse censeo, Et uindicarem, si sat mi esse uirium. HA. Negent honorem, uerbulisque detrahant, Dummodo caueant, ne quo pacto resciscam ego. Quod si neglexerint, disperiam funditus, Nisi eiusmodi in illos edidero exempla, quae Cunctos a similibus homines absterreant. CA. Quasi uero aliquis sit, qui loqui de te male Tibique honorem ausit negare debitum, et Edicto a rege praeceptum. HA. Dic quempiam Si nosti, ut illi ostendam qualis uir siem. Et uindicem pro me et te. PH. Omissis caeteris Compluribus et obscuris, nunquid eum, ad fores Palatij qui residet, nosti? HA. At plurimi Regis serui illic resident. PH. Peregrinum aio quem Eo tempore, quo uirgines, huc dictitant Aduenisse. eius iam sum oblitus nominis. HA. Hem, Mardochaeum dicis? P. IS est. H. Qui prodidit Eunuchos Regi? P. IS ipse est. HA. Audet iste me Contemnere? PH. Nunquam, quantum intellexi ego,

dram680
Ingredienti exeunti'ue assurgit tibi, Nec adorat, ut omnes Persarum satrapae solent. HA. Non? PH. Dicit se Iudaeum esse, nec eiusmodi Ritibus aliquem mortalium posse colere. HA. Iudaeus est, et facere dedignatur id Seruus, qui Medi et Persae faciunt liberi? CA. Lucrum putet, quod ego nunquam isthuc uiderim. Oculos homini profecto eripuissem statim: Indigna res est, Princeps, ne patere obsecro. HA. Ego'ne patiar, ut semissis homo me sibi Contemptui habeat? Misere mauelim mori. CA. Rex te colit, magnique facit. Statuas decet In hoc exemplum, ut animum inducant caeteri, De te sentire idem quod Rex, et prosequi Eodem homore. HA. Ni fecero, nolim amplius Nec Hamanus, nec tanti Regis dici pater. Sed se quimini, experimentum eius et ipse capiam. SCENA IIII: Philarches. Hamanus. Polythas. Carphologus. VEnit Hamanus, uultu irato tragicum tuens. Aggrediar. Salue Princeps. HA. Quid tu uis tibi? PH. Scis princeps quid uelim. dies sunt plus minus Octo, quum quoque rei eius gratia hic fui, Hodieque redire sum iussus. Quare obsecro, Has literas des Regi, et rem quantum potes Verbis iuues tuis, huius beneficij Nunquam immemorem dices. HA. Regem nihil opus est

dram681
Literis obtundere, mihi iam negotia Regni comnssa sunt. quare mihi scrbite, et Ad me reserte, si quis quic quam habet rei. Quid tu uelis, scire uideor iam mihi. Mane, Heus Carphologe. Praefecturam hic petit sibi In Babylone, satis opulentam. quam, si placet, Tibi dabo. CA. Obsecro Hamane, mei ut sis memor. HA. Tace. Ita est Philarches. rem tuam pro uiribus Apud regem egi et uerbis persuasus meis Magnopere tibi fauet. PH. Gratiam habeo. HA. Et cupit Praefecturam illam tibi potius committere, Quam alij alicui. sed tu nimium sero uenis: Quippe alius iam anteuertit, a quonon decet Concessam repeti. Quare aliam expectes, licet, PH. Qui sero? aut alius potuit qui anteuertere, Quum ego eam uacare huc primus nunciauerim? HA. Est ut dixi: ad aliam mea non deerit opera, Nec ad hanc defuit. At facta insecta reddere, Regisque placita non licet rescindere. PH. Promisit eam mihi Rex ante biennium, Id scriptis quoque possum probare literis. HA. Oportebat uigilare. nam uigilantibus Et iura, et omnis res aliae subseruiunt. PH. Hercle equidem uix tantundem per decennium Vigilaui, quantum prohac re. Sed opinor, alius Me uigilantem nimis anteuertit dormiens. HA. Hic ego cuae non possum consulere rei.

dram682
PH. Si promissi admoneretur Rex, haud puto Hasce suas unquam literas rescinderet. HA. Duobus munus idem concedi non potest: Nec posteriorem ferre decet, quod iam prior Iure obtinuit. PH. Qui iure quum promissa sit Mihi? HA. Quaecumque facit Rex, iure fiunt optimo, Nec argui possunt. PH. Quid autem pro meis Centum adipiscor daricis? HA. Mihi negotia Iam alia sunt. PO. Quaeso Princeps, has cape literas Regi inscriptas. H. Quid Regi? quasi non sit palam. Audire regem uelle ne muscam quidem Praesente me. Quin potius dic quid sit rei? PO. Res ni fallor. tibi nota est, utpote iam diu Acta, neque peracta. nam quaestor Babylonius Sine causa me omnibus fortunis exuit, Mensesque in carcerem compegit quatuor. Has iam diu miser conqueror iniurias, Nec iusmeum obtinere queo, nec mea mihi Restituuntur. Quapropter nunc iterum rogo, Vt e tantis tandem eripiar iniurijs. HA. Videris mihi homo contentiosius esse, qui Emas litigium, nec possis quiescere. PO. O Dij, contentiosus ego, qui ad hunc modum Malis urgeor, exagitor, trudorque improbe? Emunt litigium, nec possunt quiescere, Non qui queruntur, sed faciunt iniuriam, Si iusto modo res dici debent nomine. Quiescerem ego uelusque ad extremum halitum,

dram683
Audax si uicinorum improbitas, et odium, et Manifesta malitia me sinerent quiescere. Nunc adigor in Susa uenire, et Regis fores Maiori rerum adire cum dispendio. Vtinam uiaticum liceret liberis, Vxorique, et alijs reseruare usibus. HA. Tu forsitan arbitraris nos aliud nihil Agere, uestras quam expectare querimonias. Currem uos inter non ipsi componitis? PO. Per me haud stetit quo fieret minus, immo magis Desideraui nihil. At non est unius, Causas componere, parte nolente altera. Quaestor ad iniurias me etiam derisui Habet, et caute omnem congressum fugit meum. Quid aliud faciam, quam uobis ut conquerar, Quibus et in quaestorem potestas est data? HA. Dicam tibi homo meam breuiter sententiam: Operam da ita res ut decidatur, ne amplius Huc questum uenias. Quaestor ille homo magnus est. PO. Sentio. Cornix cornici haud elidit oculos. HA. Quid? num uis et Susorum habitare carcerem Aliquantisper? Sequimini hac. PO. Hei misero mihi, Quid nunc agam? quo me uertam? quod refugium aut Auxilium quaeram? quem homines omnes deserunt? PH. Ego quoque amice circumducor nequiter, Simul et promissis frustror, et pecunijs, Certum est tamen peraurare hic aliquot dies. Forsitan aliqua spir abit aura mitior.

dram684
Manebo una, etiam si me Hamanus deuoret. SCENA V. Hamanus. Carphologus. Physo tas. Mardochaeus. VBi est ille? PH. Viden illic inter caeteros? HA. Recte, praeter eamus agentes aliud quasi. PH. Alij quidem assurgunt omnes, is uero ceu Lapis truncus'ue, ne mouetur quidem. CA. Etiam Vultum auertit scelestus. HA. Vt istum Iuppiter Dijque omnes selecti perdant, nihili hominem. CA. Ego ira maceror. Num uis eam, et caput Isti comminuam? HA. Age rursus transe amus, ut Qualis sit, ceu uulnus specio, explorem magis, PH. Nihil est. Honoris plus statua haberet tibi. CA. Irruo'ne in hominem, et frustillatim differo? HA. Facere non possum quin adeam, atque scisciter, Quid causae sit, quod non faciat quae caeteri. PH. Tu cognosces magis. HA. Heus tu, quae superbia Aut contumacia te agitat, ut contemnere Regis praecepta ausis solus sedentium Palatij ad fores? MA. Quamobrem isthuc ais? CA. Vah quasi nesciat. HA. Ignor as edictum meis De honoribus? MAR. Noui. HA. Nempe ut adoratrer ab Omnibus, et genua mihi reuerenter flecterent Tam ciues quam aduenae? MAR.. Noui. PH. Ne nunc quidem Assurgit, aut genua flectit homo perditus, Tantum alloquens uirum. HA. Quid ergo? Non tibi Videtur dignus Rex, cuius sis audiens

dram685
Dicto? neque ego, quem honore honores debito? MAR. Et Rex et tu mortalium dignissimi. Ego patrijs tamen prohibeor legibus, Hominum ne adorem quenquam, sed solum Deum, HA. Quas tu mihi leges, aut quem narras deum? MAR. Leges, quas nobis per Mosen dedit Deus: Deus ille, qui rerum est creator omnium. HA. Noli seruus deum tuum, aut leges tuas Iactare, quando de honoribus agitur meis. Medi, Persaeque, homines me adorant liberi, Nullo deorum, nullisque usquam legibus Obstantibus. Nunquid melior est Deus tuus, Dijs Medorum atque Persarum? An leges tuas, Nostris et Artaxerxis praefers legibus? MAR. Vt simpliciter quod uerum est confitear tibi. Deus noster terrarum omnes superat deos, Nostraque lex legum est omnium sanctissima. HA. Audite rogo hominis impudentem audaciam. Non solum me et Regem, sed et nostros deos, Legesque uilipendit. Ego hercule arbitror Esse haereticum, et a genio agitari pessimo. PH. Ostende duntaxat Regi, qui uiderit Procul dubio, ne a seruis Iudaeisque, Dij Legesque Persarum habeantur tam nullius Momenti. HA. Hoc aedepol certum est facere, ut simul Et honos a Iudaeis defendatur meus. Quid enim Regis caetera mihi prosunt monia, Iste unus fugitiuus si me deriserit?

dram686
Responde tu, uis Regi parere et mihi? MAR. Inijs, ad rem quae pertinebunt publicam, Neque Dei labefecerine cultum, lubens Parebo. si quid autem praeceptum secus Fuerit, nec possum obtemperare, nec licet. HA. Non uis igitur me adorare, aut genua mihi Curuare? MAR. Non licet. HA. Iam surge, si sapis, Et adora me. M. Nolo. HA. Non uis? Terram uelim Mihi dehiscere, nisi isthaec, Nolo, Non licet, Excussero tibi. CAR. Vix me princeps cohibeo, Ne in barbam, inque capillos Iudaeo hinc inuolem. Ita'ne contemnat solus te, ac irridat? HA. Sine. aliud maius, hacque contumelia Dignius isti parabo (ne uiuam) malum. Ego ad Regem eo uos me sequimini. si placet. SCENA VI. Mardochaeus. Cyrinus. Actum est Cyrine, nouit Hamanus iam omnia, Mentem, religionem, simulque animum meum. Habet iam, ob quod uires in me exerat suas, Eunuchosque crucifixos uindicatum eat. Nec dubito, quin magnum aliquod sit mihi malum Conflaturus. adeo totus iracundia Ardet: sermo, uultus, oculi satis indicant Haec nostra ante ueritus sum, ne rescisceret. Verum hoc Physatas expediuit nuncium, Malis ex nostris aliquid ambiens boni. CY. Quid ergo nos sedemus hic totos dies,

dram687
Eo toties praetereunte? Ad tempus quidem Celarinostra posse semper sum ratus, Non perpetuo, ac multo hic in conspectu minus. MAR. Nondum religionis me nostrae paenitet, Pudetque adeo, ut perpetuo celatam uelim, Recte Cyrine faciundum est tam in hostium Quam in amicorum conspectu. Quisquis angulos Occultaque quaerit, lucem fugiens, is male Aut egit, agit'ue, aut certe omnino acturus est. Semper mala latere cupit conscientia. CY. Pulchre quidem dicis. Sed in periculum Interea nosmet conijcimus, quasi sorices. Quid si iam conueniens Regem, nos impios Regisque decretis rebelles deferat? Causaque statim Rex indicta pronunciet? MAR. Ferendum erit, quidquid tulerit necessitas. Viuit Dominus, qui nunquam deserit suos. Et nos uel aduersum Hamanos tres potest Suis, quae nescimus, medijs defendere. Hadassam non in hoc frustra fastigium Euexit. Quare ego illi committo omnia. Suo haud deerit honori, suisque legibus. Tu iam Cyrine uade curriculo ad forum, Et contribuli Iosepho uerbis meis Ad me ut ueniat dicito. nam est illum quod uelim. SCENA VII. Hamanus. Physotas. Carphologus.

dram688
EXemplum ab hoc ludaei sument caeteri, In cunctis regni quotquot agunt prouincijs, Vt me contemnant, meque habeant pro fabula. PHY. Nil certius. Principijs obsta, si sapis. HA. Hunc perdere tam certum est mihi, quam me uiuere, Sed nauci homo tanto meo non est satis Furori, insigne quiddam gestit facere. Quid Vos autores estis mihi? PH. Arripi iube Hominem, et suffigi in maximam malam crucem. HA. Consuetum puerile est. Hoc non satur abitur, Vsque adeo in me quae feruet iracundia. CA. Quin tu totum simul Iudaeorum genus Ab radicibus euellis imis funditus? Hocuolo. HA. Recte censes. CA. Eadem opera hercule Qua Mardochaeum solum, omnes extinxeris Iudaeos. Quales sint, in hoc specimen habes. Superbus, contumaxque populus, impiae Nouaeque leges, religio intoler abilis, Nempe Deum contemptrix atque hominum. HA. Propter haec Populus quidem perditione est dignissimus. Sed mihi aliud quoque iam tandem in mentem uenit, Vah, ob quod crucior, quod non ante perierit. PO. Quis ais? H. Amalechitarum (unde oriundus sum ego, Iudaei olim exiinxerunt propemodum genus. CAR. Oh ludaei tuum genus? Iustissimas Iamirae, simulque uindictae causas habes. Si non hunc perdis populum, nolo uiuere. HA. Viues, confide. Ingredior ad Regem. haud reor

dram689
Me frustratum iri in re tantilla. sed scies. Vos opperimini hic me, donec exeo. SCENA VIII. Artaxerxes. Charsenas. Hamanus. HInc nonne uideor Charsena regnum meum confirmasse, et rebus consuluisse omnibus, Hamanum qui mecum habeam, et dignitatis huc Constituerim? CH. Mihi quoque uidetur Rex, tdem. Hoc duntaxat moneo, ne quid credas nimis, Ne'ue illius arbitrio permittas omnia, Et res ad omnes obsecundes ilico. Homo est, humanis agitur passionibus, Quibus uix reperias, qui non peccet, hominem. Quapropter arbitror esse, Rex, consultius, Credere quibusuis hactenus atque fidere, Quatenus homines eos meminerimus esse, qui Hodie hoc cras uero aliud diuersum sentiant. AR. Recte hoc quidem. Mihi uero Hamanus iam satis Perspectus est, uir cui quiduis recte queat Credi, committique, patris merito quem loco Obseruo, ut faciam quae uelit modo omnia. CH. Vtinam Dij fortunent, quae tu, quaeque is facit. Sed nimio amore ne pecces quaeso, uide. AR. Nihil opus est. sed ingreditur. HA. Te perpetim Rex, regnumque tuum, sospitet et seruet salus. AR. Dij dent tibi quae uelis. Quid noster uult sibi Hamanus? H. Parum equidem. Est qui in regni ac tuum,

dram690
ORex, consulere commodum uolo, si licet. AR. Dic optime Hamane. nam te deditum scio Nostris semper, adeoque regni commodis. HA. Dabo operam Rex, hoc magis etiam ut appareat. Est autem populus omnes per prouincias Regni tui dispersus, et a se mutuo Disiunctus. is legibus atque ceremonijs Alijs prae cunctis populis, utitur nouis, Dissidia ex quibus oriuntur et turbatio Populos inter uicinos, nec non oppida. Insuper et Regis scita contemnit, neque Satrapae ullius praefectique est dicto audiens. Nec tamen hominum imperia spreuisse habet satis, Sed cultum quoque nostrorum contemnit deum, Vnum (nescio quem) solum confingens sibi. Rebus ut in diuinis humanisque pariter Sint noxij, impijque et refractarij. Hominum hoc genus tua nouit prudentia, Satis superque. regno nequaquam tuo Prodesset, ut inualescat per licentiam. Si lubet igitur cunctis praestare subditis Non uulgare ali quod beneficium, si omnibus Pacem et tranquillitatem uis prouincijs Statuere perpetuam, si cordi est denique Te decretaque tua, satrapas simul et deos Aliquando uindicare a contemptu, et tuae Facere ut leges seruentur ubique et ab omnibus Decerne, populus ut illicor adicitus

dram691
Cumque ramento simul dispereat, et semel. Nec tanti fac tributa quae ab illis accipis, Propterea ut malis omnes seditionibus Feruere, lateque misceri prouincias. Aut omnino tributa si te commouent, Inse meis cuncta dependam pecunijs, Talentum nempe magnorum millia decem. Neque ea mihi pensio uidebitur grauis, Modo leges decretaque conseruentur tua, Et pax prouinciarum constet omnium. AR. Probe facis, optime Hamane, quisemper id agas, Quo pacto mihi regnoque prosis maxime, Ac uel tuis pacem emere uelis pecunijs. Sed argentum quod polliceris, sit tuum, Maneatque tibi. de populo autem age, quod collibet. Ecce meum habes literis signandis annulum, Sub nomine uti meo annuloque omnes tibi Ad id satrapae prouinciarum pareant. HA. Gratiam habeo o Rex. Studiose omnia exequar, Vt laeteris tu, regnumque tuum floreat. Nunquid aliud uis? AR. Vt maneas similis tui. HA. Nihil hoc quidem certius est. AR. Etiam ad prandium Volo uenias. HA. Libenter. AR. Hinc quoque, Charsena, Qualis uir, quantusque sit Hamanus, perspici, Vt regni emolumenta semper cogitet, Et dormiamus ut nos altum, ipse uigilet. SH. Intelligo, Caeterum (uenia loquor tua)

dram692
Credulitatem facilitatemque tuam oppido Miror, qui non quaesieris primum ex aliquibus Alijs, quis populus sit, quantarum uirium, Quibus legibus et quibus agat ceremonijs, Et an peccarit ea quae Hamanus indicat. Denique an alijs prorsus nullis queat uijs Ad debitam perduci obedientiam, Aut corrigi. Praeterea nequaquam absonum Fuisset aequitati, partem etiam alteram Audire, ne fors, causa et sanguis innocens Inimicitijs cuiusquam uel libidini Temere donaretur. AR. Ego Hamanum, Charsena, Eum esse uirum iudico, qui ad me falsi nihil, Iniusti'ue ferat, quique errare non queat. CH. Exitus hoc Rex probabit. Hoc mihi firmiter Persuasum exploratumque est, nil mendacius Esse homine, et inconstantius. Sed cuncta Dij Secundent precor. SCENA IX. Carphologus. Hamanus. Physotas. EXit Hamanus. HA. Nunc tu quidem Viues Carphologe. Car. Verum? HA. Immo uerissimum. Exterminandisunt Iudaei funditus, Vt ut mihi placuerit. Hunc annulum uides? CAR. Video hercle. ita Dij faxint. discent tum ceteri Quale sit, Hamanum irritare et contemnere. PH. Gaudeo plane tibi uindicandi copiam

dram693
Esse datam. HA. Recte facis. Sed agite ocyus Insinum coram me iam sortes mittite, Quo mense anni quo'ue die gens interfici Debeat. CA. Ego recte mecum chartas attuli. PH. Signa notis. CA. Huius ego sum rei artifex. Age nunc, permisce. Sine me quoque. Tu uerte te. Iam clausis oculis chartularum unam excipe. HA. Quid est? CA. Hem mensis exijt duodecimus. HA. Nimis longum est. Sed quid faciam? diem quoque Sortibus inuestiga. PH. In triginta chartul as Partes scinde, suisque notis singulas nota. CAR. Scio, mox fecero. Iam nunc lege qua prius, Vnam accipe. HA. Quid nunc? CA. Quartus et decimus dies Obtigit. HA. Obtempero, quamuis longum sit nimis. Vos summas ex ludaeorum, iubeo, nece Sperare opes. Occisorum siquidem bona Decernam diripi. CA. Euge. Me regem fore Video. HA. Sed cesso adire scribas regios, Vt omnes quamprimum expediantur literae, Inque uniuersas mittantur prouincias, Et hinc praesertim iamiam edictum pendeat, Vt Iudaeorum mox ubique gentium Scelesta recte turbentur myrmecia. Sedeo: uos prima me operimini domi. CHORVS. ESt homo pernicies homini, uicinaque pestis, Scorpius et serpens, est lupus atque leo.

dram694
Est homini quoque rursus homo lux, uita, salusque: Id quod et ipsae res dictaque multa probant. Verum haec utrinque augentur, quum forte potestas Rexerit aut irae, siue fauoris equos. Perdidit immerito permultos ira potentum, Ceu ignis syluam, aut saeuus ouile lupus. Et fauor e regione ad res promouit opimas, Profuit et multis saepe potentis amor. Recte hoc: namque ideo est omnis collata potestas, Prosit ut, humanum promoueatque bonum. At satanas homicida ex Orco protulit illud, Vt sit pene potens natus in exitium. Bella mouent, caedes faciunt, utcunque libido est, Aque illis fuso sanguine squallet humus. Omniaque insano gaudent miscere furore, Causam ob nullam: aut, si suppetit ulla, leuem. Vt iam homini exitium non sit praesentius ullum, Atque homo, praesertim diues et ampla potens. Aspides inter ages longe securius aeuum, Dipsades intantum nec nocuisse uolent, Atque homo, quum rabies illum praeceperit irae, Et morem genio gesserit indomito. ACTVS SECVNDI, SCENA I. Philarches. Polytlas. LVbet'ne Polytla, postquam iam pransi sumus, Reuisere ad aulam? PO. Maxime. Periculum

dram695
Faciundum est, importunitate utrum queat Aliquid adipisci potius, quam iure omnibus Communi. PH. Immo fauore puto ac pecunijs Plus expugnaretur. Sed tamen tentanda sunt Omnia. post horam Hamanus aliud forsitan Sentiet, et mitius. Id spero. haud in temporePO, Conuenimus eum oportuno, siquidem mihi Videbatur non leuiter commotus. PH. Itidem Mihi quoque uisum est, idque apparuit magis, Relictis quod nobis in quendam fortiter Palatij ante fores sedentem inuectus est. Paulo post animo defecato, aequior erit. PO. Opinor. Sed quid pandocheus noster tibi Placet? caeteraque in Susis diuersoria? PH. Sic sunt. Ferendum est. PO. Ita'ne repellant hospites Peregrinos, qui praeter tectum, caetera quidem Vtcunque circunferre possunt? An timent Ne non simus soluendo? PH. In nobis haud puto. Sed delectum duntaxat suscipiunt genus, Neque praeter id alios. PO. Atqui putaueram Publica cunctis patere diuersoria Debere, ut apud nos in Babylone moris est. Totum fere oppidum, hospitium lustrauimus Quaerentes, alius porro excusauit aliud. Si ita semper commentis eludunt hospites, Oportet eos nequam esse homines, et nullius Ciuilitatis. Denique pandocheus, is ad Quem postremo diuortimus, praedo potius

dram696
Cesendus est, quam hospes. Ita precium quadruplex Pro prandio exegit, praestolabar diu Vt iniquis contr adiceres rationibus. Dedisti quod poposcit, et ne gry quidem. Te dante primum, me quoque dare oportuit. PH. Dandum est Polytla quidquid tandem postulant. Magnae quoque sunt insuper agendae gratiae, Si modo cupias homo uideri sobrius. Reclamando efficis ac recusando nihil, Nec plus quam si in catasta sis uinctus pedes. Aut truculenti sub tortoris dominio agas. Si quid mutis, uultum cauponis aspicis, Quasi interfe cturi te, aut certe in carcerem Ducturi. Quare si homo uis esse commodus, Si aliquod tibi uis patere diuersorium, Da quod posceris. Vt non omnia pateant uides (Quantumuis etiam publica sint) quib uslibet, In aliud soli aurigae admittuntur, aliud Soli equites possident. Rarus caupo pedites Amat, nisi uel mercatores sint, uel fimum Oleant equinum, uel bene numatam ferant Turgentemque crumenam. Siquidem cauponibus Praeter lucrum praedamque est charum nihil. Ex uultu, ex uestitu, ex incessu iudicant, An aliquid tibi praeter iustum abradi queat. Si displicueris, mercatores dictitant, Aut equites uenturos, ut nil tibi loci: Aut aliud comminiscuntur aliquid, ut foras

dram697
Trudare, per omnes quamuis obsecres deos. PO. Id dicis, quod reuera hodie experti sumus. Sed illos Dij perdant homines famelicos, Erga peregrinos quotquot sunt eiusmodi, et Praeter satrapas tecto dignantur neminem. PH. Hem mira solitudo circa regiam est. Age accedamus illum qui sedet ad fores, Et sciscitemur an Hamanum utderit. SCENA II. Mardochaeus. Philarches. Polytlas. Miror quid sit, Cyrinus quod nondum a foro, Quo miseram, redit. Iosephus forsitan Nequit inueniri, aut inuolutus arduo est Negotio, ut maneat Cyrinus, donec id Absoluatur. PH. Salue hospes. MAR. Salue tu quoque. PH. Quaeso hospes, habes'ne nobis dicere ubi siet Hamanus? MAR. Intus opinor, nec enim egressus est Meridie. PH. Huc ad te nisi graue est, sedebimus. Quousque egrediatur. MAR. Sedete, haud est graue. Vnde estis amici? PH. E Babylone. MAR. Quid illie agunt Iudaei? PH. Suauiter, quod ego quidem sciam. M. Est'ne illis pax cum ciuibus indigenis? PH. Bonae Quan quam sunt quidam, qui illis male loquantur et Velint. facerentque fortassis, si copia Fieret faciundi. MAR. Perfacile id crdeo quidem. Nemo uel unus cunctis satis facere potest, Nec sine amicis, neque sine inimicis uiuere

dram698
Possumus: alijs uidemur probi, alijs secus. Vt libera, ita uaria sunt iudicia hominum. PO. Verum dicis. MAR. Quid attulistis huc boni? PH. Nihil. Est utrique paruulum negocium. MAR. Conuenistis Hamanum? PH. Conuenimus quidem, Sed nostrarum impetr auimus rerum nihil. Aliud agit, quam ut nobis consultum uelit. MAR. Hoc sane, amici, iam queruntur plurimi. PH. Sunt mihi literae super re quadam Regiae, Nec eam tamen licet adipisci. Hoc antea In hac aula non sum expertus. MAR. nec mirum. Nouam Hamanus institutionem ab integro Condidit. In cunctis illi rex obtemperat. Leges figit, refigitque, ut libido fert. Decreta regis literasque seruat, aut Non seruat, sibi prout ui detur commodum. Negotium aliquod habentes cogit in suam Verbis inuitos asperis sententiam. Contemnit inferiores atque subditos, Oneribus et multis grauans iniurijs, Oppressis ius dicit nullum, atque neminem A'ui libidineque superiorum eripit. PO. Haec tu hercle mihi experta refers ac uerissima. Truci aspectu, rufa barba, horrorem incutit Atque timorem cunctis, rei qui quidpiam Quae illi non placeat, habent. Insuper et carceres, Vincula, turres, confestim crepat, ubi forte quis Quod ad eius non faciat stomachum locutus est.

dram699
PH. Nae tu non regnum nobis, sed tyrannidem Pingis. MAR. Sic est. Habet et alias in hunc modum Virtutes multas, quas dicere longum foret. PH. Scit'ne haec Rex, et patitur. MAR. Ansciat, ego nescio: In Susis est profecto nemo, quin sciat. Sciunt et illi, quotquot ob negocium Huc uenerunt. PO. Experti nos scimus quoque. PH. Quid homines? nunquid faciunt ut Rex omniae Resciscat? MA. Ille uero omnes obstruxit et Sepsit aditus ad regem, mirumque in modum Cauet, ne qua actiones permanent suae Illo. Ad regem alio qui nemo audet ingredi, Nisi uocatus: nullae redduntur literae, Quantumuis ad manus inscriptae regias: Resignat Hamanus omnes, perlegit, ad suam Dein commoditatem decernit omnia. Querentem contra illum, exitium certissimum Susciperet. Est timori igitur et aulicis, Et alijs, haud secus ac frendens agnis lupus. Ad regem soli semper ingredi licet, Vocato et inuocato, solus omnia Apud Regem potest, dicens et innuens. PH. Magnum uirum, et magnum nebulonem praedicas. Et, ut audio, nos quoque uix quidquam obtinebimus. MAR. Non ausim polliceri, facite periculum. SCENA III. Cyrinus. Mardochaeus. Phi- larches. Polytlas.

dram700
ORem miseram et inauditam. o nos perditos. MAR. Vix tandem curriculo Cyrinus aduenit. Cur tam sero? ubi relinquis Iosephum? CY. Sine Respirem. MA. Vah, quid tu tam palles et tremis? CY. Vt here breuiter dicam tibi: extincti sumus. MAR. Deus meliora Cyrine. cur isthuc ais? CY. Proscripti sumus, et destinati ad inferos. M. A quo cedo? C. Haud dubium quin ab Hamano hoste, sub Regis signo et nomine. M. Proscripti uero qui? CY. Ego, tuque, et omnes Iudaei cum liberis, Vxoribusque. MAR. Heu heu Cyrine, rem malam et Lachrymis doloribusque plenam nuncias. Sed unde scis? CY. Post quam hinc adiens ueni ad forum, Iosephum domi conueni, cui tua Exposui mandata, rogans ut mecum simul Ad te iret. is facturum dixit statim Vt, quas scribebat, absoluisset literas. Sto paululum expectans, mox clamor in foro, Concursus, eiulatus. nos conterriti, Stuporeque pleni ad homines exiliuimus, Rogantes quid sit. nemo uerbum, sed cito Ad tabulam currere, nos sequi. Crudele ibi Edictum pendebat, prae multitudine Quod uix legere licuit. Oquantus pectora Nostra dolor perculit, inuasitque. Concidit Exanimis ante tabulam Iosephus. quem ego Vix tandem recreatum rogo, det qui queam Edictum describere, id ut adferrem tibi.

dram701
Dedit, descripsi. Inter scirbendum uero (quid Ego tibi dicam?) Iudaei clamoribus, Fletu, ploratu, ululatuque insolito forum Replere: irridere inimici, atque plaudere. Ea fere mihi perfregit cor acerbitas. Tremulis scirpsi manibus, ut te uix arbitrer Legere posse. En habes. MAR. Heu totus horreo. Nil uideo, caecutiuntque oculi prae angustia. Lege tu. CY. Faciam. Rex Artaxerxes maximus, Et caetera. Quum imperarem multis gentibus, Et uniuersum orbem misissem sub iugum, Volui abuti tanta haudquaquam potentia, Sed lenitate cunctos ac clementia Regere, ut uitam absque timore ullo silentio Agentes, optata omnibus mortalibus Pace fruerentur. MAR. Non mala sunt prooemia. CY. Me autem quaerente meis a consiliarijs, Quo pacto hoc posset impleri, unus qui fide Sapientiaque praecellebat caeteros, Eratque post Regem secundus, nomine Hamanus. MAR. Ecce autem huius choragus fabulae, Hamanus. CY. Indicauit per prouincias Regni omnes Iudaicum dispersum esse populum, Qui nostris non pareret unquam legibus, Sed contra aliarum gentium suetudinem Faciens, regum decreta uilipenderet, Et subiecti nobis populi concordiam et Pacem dissensione uiolaret sua.

dram702
Quod quum referente Hamano (qui prouincijs Praepositus cunctis, atque alter meus et pater) Didicissemus, iussimus ut populus ille cum Coniugibus, liberisque extirpetur, et Nulla ad uitam fruatur misericordia, Eiusque ab inimicis diripiantur bona Quarta decima die mensis duodecimi. Die ut una descendentes ad inferos Nefarij homines, reddant nostro concordiam Pacemque imperio, quam turbarunt hactenus. Ah here quid hoc? Suppetias cito ferte obsecro, Exanimatur homo, Mardochaee animum rogo Resume. Spes aliqua restat adhuc in Deo. Cedo manum. PH. Surge, nec animum despondeas. MAR. O interiturm, o calamitates semper sibi Succedentes nostras. Heu ut semper malum Aliud ex alio in nostrum uoluitur caput. Inuita etiam nos terra (uidetur) sustinet. Quid agimus? quo fugimus? quare periculum Euadimus? Quod refugium aut auxilium mali Quaerimus, et inuenimus? Actum est, uiximus. CY. Heu Mardochaee quid agis? Vos altrinsecus Tenete. PO. Ah ne desperes pater, animo face Sis forti. aliquis deorum aut hominum opem tibi Feret. Multa fieri possunt duodecimum Anni huius ante mensem. MAR. Heu interiuimus. Hamanus haec nobis par auit, hospites. Hinc conijcito qualis uir siet. Vtinam forem

dram703
Nunquam natus, ne calamitates has mei Aspicerem populi. Haec sunt quae timui, et meum Fodicabant agitabantque animum. PO. Multa hercle Amice rerum est uarietas, aequanimiter Quae hominibus est ferenda, nunquam tam bonae Res sunt, quin aliquid obrepere queat mali: Nec tam desperatae, quin lux affulgeat Alicunde. Est quoque miseros qui respiciat Deus. Et ego grauia sum passus, patiorque hactenus. Post tempestatem hanc uehementem spero tamen Oriturum aliquando et fulsurum solem mihi. Te quoque decet in bona esse spe, nec abijcere Animum. MAR. Consoletur te quoque Deus meus, Affictiones tuas misericordia Dignetur. Sed nostrum eheu maius est malum Et certius, quam consolatione quod Leuari queat. O dolor, o gemitus. has age Cyrine abijciamus uestes, et lugubres Atrasque sumamus: sic fert rerum status. Puluere meum tuumque conspergito caput, Vt miserias has defleamus maximas, Luctuque nos inefficaci quidpiam Solemur ante, quam casus rapiat grauis. SCENA IIII. Carphologus PReterijt prima, Hamanus tamen ut dixerat Nullus uenit. Reuiso in aulam, uti quid agat sciam. Referamque bonum ei ex Iudaeorum luctibus

dram704
Nuncium. At ohe etiam Mardochaeus contumax Hamam contemptor nostri, ab animo excidit Priori, ut uideo. Iam puto adoraret lubens, Genuque flecteret, si fieret copia Literas retractandi. Euge nefarij homines, Vbi nunc leges, illeque uester magnus Deus? Parere Hamano dijsque nostris discite. Iacete in sordibus, donec ueniat dies Quo doleamini. Euge: sed ad Hamanum eo. SCENA V. Mardochaeus. Cyrinus. Atachus. O Deus acerbam rem, illudi etiam ab hostibus, Aliosque nostris gaudere calamitatibus. Ita'ne semper nostris addis maeroribus, O hostis Hamane, ita'ne tibi uisum est parum Furoreque indignum tuo me perdere Solum, nisi et Iudaici generis quidquid est, Extinctum uelles. O me infaustum hominem nimis, Perire solum cui non licet. Odium mei Populum omnem nostrum um conficit miserrime. CY. O nos miseros, huc unquam qui intulimus pedem. Escam secuti ceu in tectam foueam lupus. MAR. Quibus pereundum est, uniuersae ijs eo Proficiunt res, nec se ratione queunt sua Tueri: quaerunt bona, sed inueniunt malae. CY. Mirum, suae homines quod fidant prudentiae, Quum humana etiam, sicut uolumus, nolint regi.

dram705
MAR. O Deus Israel, ita ne populum illum tuum Quem elegisti, et nominis in gloriam tui Creasti, iam tandemin finem usque proijcis? Itane tibi placet ut conculcent impij Se iustiores? ut adoretur scilicet Hamanus, tot hominum perire millia Iustum est? O mi Cyrine, quam sum ego nocens. O mater mea, quid genuisti? Non filium, Sed exitium, dolorum, et pestem totius Gentis. CY. Non est gens ulla credo tot malis Et calamitatibus usquam, quot nos subdita. AT. Heus Mardochaee. MAR. Ah, quie ego solem tot reus Animarum, aspicio? At. Mardochaee audin? MAR. Quid est? AT. Resciuit Regina dolorem et planctum tuum, Misit me quaerere, quid sibi mutatio Vestis uelit, et prorsus quid acciderit mali. Iupit quoque animo te bono esse, induereque Has uestes cultiores. MAR. Inimici induant Atache nostri, quibus ex uindicta gaudium Nascitur, anthracina fortunam nostram decent. AT. Mihi quidem haec aenigmata loqueris. non sum Oedipus. Dic, Reginae ut possim referre, quicquid est. MAR. Habere magnas me Reginae gratias Dic primum, quod luctum non contempsit meum. Deinde, tam ipsam quam nos omnes traditos In mortem Iudaeos, Hamani pessimi Iniusto odio atque machinaticnibus.

dram706
Esseque delendos cum uxoribus et liberis, In mense duodecimo, quarta et decima die. Quare merito luctu lugemus maximo, Pro tam immani tamque immerita nostra nece. In cuius testimonium hoc edictum habes, Quod illi defer. Dic me orare uelut patrem, Vt ingrediens ad Regem, uitam liberet Et omnium nostrum, et suam ipsius quoque Ipsam pro cunctis aliquid posse, ne bonam hanc Bene promerendi occasionem negligat. Me hoc dignitatis a Deo arbitrarier Ideo obtigisse, ut sit Iudaeis omnibus Vna aduersus Hamanum salutis anchora. AT. Exponam haec Mardochaee diligenter. MAR. Ah, Nec contemnat miserias has miserrimas. Tametsi speret fore se ab hisce liberam. AT. Dicam sedulo. MAR. Vtinam Cyrine negotium Regina suscipiat. Si nolet, o Deus, Interitus nobis imminet certissimus. CY. Miror, quid animi habeat Hamanus, adeo qui Nostrorum multorum nihili pendit sanguinem. MAR. Rogas? Id quod potentes omnes impij, Qui quoniam contemnunt Deum, et mortalium Interitum nauci faciunt. Mundus corruat, Caedibus et bellis misceantur omnia, Sanguine sudet humus, dummodo ipsi floreant, Proque libidine uotisque faciant omnia, Rem nullius omnino arbitrantur ponderis.

dram707
C. Ita fit profecto. MAR. Heu quam peccata nos grauant. Quam faciem a nobis auertit Deus suam, Datque in direptionem praedamque omnibus. Nos in captiuitatem abductos esse, non Satis est me aspexisse, nisi extremae necis Non solum testis, sed causa quoque authorque sim? Vae mihi. CY. Me hoc peius ista habet proscriptio, Quod innocentes et falso sub nomine Damnamur. Vbi enim nos populi concordiam Pacemque turbauimus? Vbi regis spreuimus Edicta, nisi quod ad religionem attinet? In qua Rex edictis magis peccat suis, Quam nos inobedientia. Non possumus Religionis nostrae leges non omnibus Regum anteferre edicits. Iure Deo homines Cedunt. Sed magna ubique hominum est insania. Et montes et maria et terras, ipsum quoque Deum cedere sibi uolunt, et legibus Constringere. MAR. Verum dicis. Sic insania Furoreque Hamani, non merito proscribimur Nostro. Nunquam probi bono sub nomine Perierunt: nec quaerit mundus quo nomine Damnet, sed ut damnet. Ad hos facilius nihil, Quam nomen falsum quodlibet confingere. Sed redit Atachus. Vtinam aliquid spei adferat. AT. Exposui Mardochaee sermones tuos, Edictumque dedi Reginae, quae plurimum Sane, ut res fert, est inde conturbata, nec

dram708
SE scire (inquit) quo pacto consulat rei, Tametsi maxime et cupiat, et opus siet: Neque enim audet non accersita ad Regem ingredi, Nisi uelit iuxta legem continuo mori. Et hoc minus, quod per triginta ima dies Non est uocata. Decreuit mortis tamen Potius periculum subire, quam tuum Mandatum, populique salutem negligere. Vos Interea iupit summum suppliciter Deum Precari, ingressa ut contra legem, regis et Clementem animum et mitem experiatur, et queat Virgae contactu uitae habere copiam. MAR. O Atache, uix queo prae lachrymis dicere, Fortis quam iste animus Reginae placeat mihi: Nec fortis solum, sed etiam populo bene Volens. Confortet in hoc illam Deus meus. Dic ita pergat, nec auxilium metuat Dei Defore, quem nos quoque supplices precabimur, Suam a nobis auertat iracundiam, Magnamque det illi coram Rege gratiam. AT. Ita facite, et ualete. MAR. Vtinam Atache liceat. Reuocauit animum Regina meum paululum Cyrine. CY. Aderit Deus populo, et uerbo suo. MAR. Age uade, et expone haec Iudaeis omnibus, Deumque ut orent dic quam possunt maxime. CY. Faciam. MAR. O Deus noster, multum peccauimus, Quare iusta in nos est tua iracundia. Sed nostri Domine miserere, et placabilis

dram709
Seruis esto tuis, propter nomen tuum: Ne nos in Hamani et inimicorum des manus, Consilia illorum aduersum nos frange o Deus. Ne dicant, nostra manus excelsa prout lubet, Vertit potenter, et reuertit omnia: Nec ullus est Deus, qui seruet aut tegat, Quos nos insontes destinamus perdere: Praeualeat gloria et nomen sanctum tuum, Credentibus in te crescat ut fiducia, Quandoquidem propter te et uerbum et cultum tuum Nobis irati sunt, et anent disperdere, Quos tu in nominis elegisti laudem tui Hadassam sublimasti, omnem Domine Deus Supra nostram spem, da nunc illi gratiam Ingredienti ad Regem quaeso, ne turpiter Et illa e sublimi cadat, et in sibilum et Derisum spes nostra in te ueniat, et salus. SCENA VI. Polytlas. Philarches. Hzamanus. Carphologus. HVius profecto me miseret mijeri senis, Iudaicique populi, in tantas repente qui Calamitates incidit. PH. Et me. sed ita status Rerum est humanarum. Nullum tantum est malum, Quod homini non sit expectandum. Plus mali In uita quam boni experimur: aut bona Certe multa, insigni aliquo complentur malo. Demiror quando tandem Hamanus egredi

dram710
Velit. Sed ecce illinc ebrius incespitat. PO. Profecto ebrius est. O egregium columen et Anchora regni. Hodie iam nihil impetrabimus. PH. Quid ab ebrio impetres, nisi in te ut corruat? HA. Ain tu uestem mutasse Iudaeos, male et Afflictos et tlistes sedele in puluele? Tene ne cadam. CA. Aio, et Mardochaeum illum quoque Tuum contemptorem. HA. Lecte pel pessicum Ignem. Sic Mardochaeus haeleticus sciet Quid sit adolale Hamanum. PH. Adsumus, adhuc bonum Princeps sperantes responsum. HA. Aliud non licet A me impetlale lesponsum, quam quod dedi Baba, ite domum consulo. PH. Proh deum et hominum fidem, Quales nonnunquam homines magnis negotijs Praeficiuntur. mane furiosi, uesperi Vino probe madidi: ut quandocunque uenias, Nihil agas. PO. Ego fere rumpor prae ira miser. Ita ne non obtinere posse ius meum? O Quam dijs ille fruitur facilioribus, Iniuriam qui facit, et conturbat homines, Quam qui patitur, et rectis ingreditur uijs. Eamus ad praedonem nostrum, ut is quoque Si quid adhuc reliquum est ambobus, auferat. SCENA VII. Mardochaeus. HEi nobis o Deus, nos lamentamur et In summa spiritus agimus angustia. An contra hostes nostri, et Hamanus pessimus,

dram711
Salse derident nos, uino et conuiuijs Indulgent. Respice nos tandem Deus meus. CHORVS. Mvndi iustitiam laudibus efferunt Qui nunc imnodicis, an quoque nescio Digni laudibus ullis, Possint iure uiderier. Quid laudant etenim tantopere? an placent Confictae species, uanaque somnia Rerum? Nomina forsan Mir ari sine re solent. Quo tandem in populo, uel quibus in locis Rectis corde bene est, atque malis male? Rectores ubi curant, Iusta ac aequa dare omnibus? Regnant improbitas atque doli mali, Vulgo certa hominum regnat iniquitas. Fures omnia complent, Regum aulas, fora, compita. Praedonum insidijs non uia publica Solum audit male, sed tecta habet urbium Cauponarius hospes, Praedones superans uiae. Conturbans homines, aut male uerber ans, Affligensue malis artibus improbe, Iusti nec faciens, nec Quidquam perpetuo uolens, Is uir cum reliquis dicitur optimus

dram712
Mundi iudicio, per forum honoribus Ornatus spaciatur, Contemnens digitis probos. Diuexantur oues, pax bona uiperis, Et nemo temere laeserit aspides, A serpentibus unus Longe quisque tenet manus. Sic pax nulla probis. sed nebulonibus, Impostoribus et praua gerentibus, Ad uotum (malum) ubique Succedunt facile omnia. Sub regno Satanae non aliter licet Sperare, hoc Salomon atque Prophetici Vates saepe queruntur, Ipsae res quoque concinunt. Quare quisque probus quaerere desinat Mundi iustitiam, dignaque praemia A regno Satanae. sed Speret iustitiam Dei. ACTVS TERTII, SCENA I. Esthera DOmine Deus noster, quem solum nouimus, Assiste nunc ingredienti ad Regem mihi, Adiutor Israelis in omni tempore. Sine te in mundo magnum mihi est periculum, Morsque ipsa iam oculos ante obuersatur meos.

dram713
Sed ah Deus noster me miser am protege, Daque mihi im miti coram Rege gratiam. Iustus tu quidem es, in inimtcorum quod manus Nos tradideris, nam multum tibi peccauimus: At Domine misericors et clemens, sit satis Aliquando afflictionum nostrarum o Deus. Noli penitus haereditatem omnem tuam Delere, oraque claudere te confitentium, Ne gentes Idolorum fortitudinem Et impietates contra te laudent suas. Memento quid patribus nostris promiseris, Memento quid deceat nomen sanctum tuum, Nunc et in afflictione nobis subueni, et Loquendi magnam da mihi fidueiam, Ab interitu uti liberemur, et tua Etiam inter gentes innotescat gloria. SCENA II. Philarches. Polytlas. NOn est desperandum Polytla. forsitan Nostra importunitate motus, denique Faciet quae uloumus. PO. Aut irritatus magis, Et dicet nobis omnino aut faciet male. PH. Non arbitror. PO. A tam truculento aspectu boni Vix quidquam obtineas. PH. Vade rogo tu ad regiam, et Vbi sit inquire, ego cauponem absoluam interim PO. Ita facito, omne meum tibi reddidero domi.

dram714
SCENA III. Esthera. Atachus. IN magnum o Atache memet iam periculum Conijcio, magnum et horrendum molior opus, Quod uel uirile cor formidet aggredi. AT. Confide Regina, aderit tibi Deus tuus, Remque bene uortet. ES. Et nisi ille quidem ferat Suppetias, et numine dextro iam adsit mihi, Actum est. Hominum is solus consilia dissipat, Inque sua regum corda continet manu, Potestque cito quocunque uult conuertere. Aduersus quem callida nil consilia ualent, Omnisque frustra intenditur prudentia. AT. Is quoque te liberabit, et populum tuum, Quod ego quidem et certa concepispe, et precor. ES. Pro hac spe et uotis is quoque benefaciat tibi. Certum est illius me fidei committere, In hunc immeritam quoque qui me posuit statum. Graue erit Regi suam iugularre coniugem. AT. Grauissimum. nec committet. multum quoque Regalis hic ornatus addet gratiae, Vt iunctis caeteris Regi placeas magis. Et quamuis monitore haud egeas, moneo tamen, Tristitiam ut omnem in imo condas pectore. Oculi sint hilares, ac renidentes: status Et qui maiestatem deceat, et gratiam: Vultus iucundum quid totus prae se ferat. Homines tristes tetricosque nec reges amant,

dram715
Neque dij, nec quisquis recta sapit mortalium. ES. Scio Atache, et consilio in his parebo tuo. Quanquam sane perdifficile est, tantum premi Corde dolorem posse, et coniunctum maxime Mortis timori praesentis: faciam tamen. Tu age interea conuiuium instrue, ut decet, Mensamque adorna. nanque Deus si fauerit, Regem huc me ducturam spero ad conuiuium, Vt inter pocula illi exponam, quid uelim. AT Recte feceris. ego mea curabo probe. ES. Sequimini hac me puelleae. adesto mihi o Deus. SCENA IIII. Artaxerxes. Charsenas. Esthera. HAmano nostro tu profecto plurimum Aduorsaris, nec animum inducis idem de eo Sentire quod ego. o dij, dic causa quae siet? CH. Nil ille uero me laesit, nec quod loquor Vllo ex odio proficiscitur: sed inde, quod Plus tte, regnumque tuum, quam Hamanum diligam: Tibique potius, et regno, quam illi bene uelim. AR. Hoc tu quidem recte facis. sed hoc quoque Vellem, diligeres quoscunque ego diligo. CH. Facio et hoc Rex, mea quatenus dilectio In te concedit. nunquid aduersarios Me uis tuos diligere? AR. Nequaquam hoc quidem Sed num tu Hamanum dicis aduersarium? CH. Non dicam, si non fuerit. te latet, scio.

dram716
Siquidem cius actiones nemo tibi refert. Ego sane Rex (credus uelim) te maximum ut Regem esse cupio, ita et clementem et beneficum, Iustumque et subiectorum amant em lubens Audirem dici. istis etenim uirtutibus Regni stabilimenta acquiruntur, et fauor. Es tu quidem talis per te, sed omnia Tuo sub nomine regit Hamnus, non satis Pro uirtutibus et recta natura tua. Acerbe multa, multa quoque crudeliter Et inique consulit et decernit. aliquibus Adimit sua ui, suisque donat asseclis. Iudicia exercet neque iure neque legibus, Sed pro arbitrio determinat suo omnia. Ex his alijsque odium populi conflat sibi: Nec soli sibi, sed etiam tibi. quippe populus Illius omnia abs te proficisci autumat: Teque fieri quae fiunt, iuss: sse omnia. Neque errat omnino populus, quod regibus Tam bona praefectorum quam mala opera imputat. Etenim regum est, non solum ut ipsi sint boni, Sed etiam praefectos ut praeficiant bonos. Nihil enim regum populo integritas proderit, Si satrapis omnis permissa sit iniquitas, Qui regis nomine administrant omnia. Hamanus igitur gloriae haud seruit tuae, Nec nomini, nec honori: sed magis tibi Vsquam ullus quam alius aduersarius nocet,

dram717
Odium pupuli in te iniquit ate concitans, Vt multae ubique declarant querimoniae. Sed regina foris. AR. Vbi ingredere coniunx mea. Ne timeas. charior mihi es, quam ut te quoque Lege alios propter lata constrictam uelim. Accede, et tange sceptrum. qudi narras mea Esthera charissima? quae est tua petitio? Etiam regni si partem dimidiam petas, Non patieris repulsam. ES. Si quam gratiam Coram te domine mi Rex inueni, et tibi Placet, uenias cum Hamano ad me hodie obsecro, ad Conuiuium quod praeparaui. AR. Hoc tu quidem Mea Esthera facile impetras. Heus Harbona, Accerse cito Hamanum, ut Reginae obediat Voluntati. simul ac Hamanus uenerit, Regina, ad te simul ibimus e uestigio. Tu interea nos paratis atis expecta omnibus. ES. Gratiam habeo domine mi Rex. nulla erit mora In apparatu. ueniat Rex quando uelit. SCENA V. Philarches. Polytlas. Hamanus. Harbones. Qvid ais? PO. Illum uenisse hodie in aulam negamt. Domi esse aiunt. PH. Eamus ergo, et ad fores Illic expectemus. PO. Placet. HAM. Regina me Ergo conuiuam cum Rege expetit sibi? MAR. Prorsus. HA. Et id nominatim ais? AR. Vix. uerbulum

dram718
Adregem, extemplo mentionem illic tui. HAM. Quod tanto habear in precio, gaudeo hercule, Vt me Regina conuiuam prae caeteris Velit. HAR. Neque uero quisquam est inter aulicos Honoratior uno te, neque potentior. HAM. Verum dicis. eamus, ne simus in mora. PO. Ecce tibi ille obuiam. PH. Festinat, nescio Quo, tamen alloquar. Oro princeps uerbis tribus Nos audi. HAM. Neque tribus, neque quatuor. mihi In qulam iam properandum est ad conuiuium. Cur non itis domum? dixi uobis semel Nihil impetraturos. PH. At nos melius adhuc Speramus. HA. Inanem spem fouetis hercule. PH. Ah princeps non ad hunc agas modum obsecro. Si saltem redderentur Darici mihi, Vtcunque repulsam ferrem. HA. Iterum atque iterum aio, ne Sitis odiosi, quamprimum discedite. Maioribus occupamur iam negotijs, Quam quicquam nugas uestras audire ut uacet. PH. Dij immortales, quid futurum est denique Polytla? Et hodie iam nil praeterea agimus. Vereor enim ut Hamanum nobis conuiuium Iterum ebrium reddat. Ego quoque despero rem Propemodum, toties frustra compellans. PO. Mihi Stat sententia prae ira et animi aegritudine, Vt pensilem me faciam. PH. Isthuc faxis caue, Ne fiat quod tuus cupit aduersarius. Tueamur nos quibus tandem quimus modis.

dram719
Spe quamuis falsa, et animi magnitudine, Nondum nos soli tristamur et affligimur, Nec solis res non cedunt ex sententia. Per tecta ex alto in omnes si inspiceres domos, Paucas uideres uacuas a maeroribus. Forsitan et in ipsa regia, non omnia Secunda sunt: adeo mala sunt communia Summis et infimis. PO. Vtinam in conuiuio Quod primum biberit Hamanus, fiat toxicum. SCENA VI. Artaxerxex. Charsenas. Hamanus. EN Charsena et Regina Hamanum diligit, Magni facit, et inuitat ad conuiuium. Tu solus aduersus illum multa congeris. Nonne mihi et Reginae, qui tanti pendimus Hamanum, te quam multis contra queri? Vtiliusque tibi, quam multis contra queri? CH. Fateor Rex, si mea in his solius quaererem, Et non tua potius regnique commoda. Porro quum ita se gerat Hamanus, uti sit tibi In dedecus, in suspirium prouincijs, Quid faciam aliud, nisi amicus ut sim tibi magis, Et regno, quam illi? AR. Quid multa loqueris? caue Verbum posthac aduersus Hamanum proferas. Aliud quam ego et Regnia, noli, si sapis, Sapere. CH. Quaeso Rex ne irascare. ego fidem Apud te liberare meam in his debui.

dram720
Viuat Hamnus, consilijs teque beet suis. AR. Ita dic potius. CH. Necesse est. AR. En lupum tibi In fabula. HA. Salue Rex perpetuum. AR. Venis Hamane. te regina conuiuam cupit. Age eamus, iam diu nos expectat scio. CHORVS. VOs quicunque mali iustitiae uias Et praecepta Dei sperniti simpie, Viuentes hominum in perniciem omnium, Fiat nefario ut uestro animo satis. Vos inquam moneo, ne nimium bonis Fortunis temere decipiamini: et Quod uotis melius singula prospere Vobis eueniant, et nihil omnium Aduersae incutiat sollicitudinem Fortunae, quasi ob id uestra Deus probet, Et poenas scelerum reddere deneget, Nec curare uelit quisque quo agat modo. Is uero uigilans annotat in librum Quicquid nefarie, quicquid et impie, Quicquid uel scelerate atque tyrannice A uobis agitur, quo meritas quo Poenas tempore det tardigrado licet. Certe dum bibitur, luditur, estur et Cantatur, bene dum uiuitur, et mali Dum feruet stdium, perpetuae interim Prauos certum et atrox iudicium manet Mortis, quae ante chori saepius exitum,

dram721
Securos rapit, et trudit ad inferos, Irae exempla Dei constitucns malis. ACTVS QVARTI, SCENA I. Carphologus. Physotas. A edepol equos per quam elegantes. sat placenl Physota. Sed mancipia tibi cuiusmodi Videntur? PH. Eximia. hoc sane pecuniae In equos mancipiaque collocasti perbene. Sed quid tibi uis his emptis? CA. Ridicule rogas. Babyloniensis praefectura postulat. Mutatur ordo uitae, mutanda est quoque Vitae ratio: eundum in equis, serui plusculi Ducendi, persona alia gerenda, sumptibus Minus parcendum: ut quandoquidem illic nomine Sum Regis praefuturus, in me regiae Etiam maiestatis nonnihil appareat. PHY. Haec tu quidem belle. sed Regis litteras Numquid habes? C. Nondum: nec magnopere illas moror. PHY. Quamobrem? CA. Hamani solae sunt satis mihi. PHY. Illius ergo habes? CA. Nec illius quidem. PHY. Tuam profecto demiror fiducim, Qui rem quasi ad certam mancipia et equos emas. CAR. Quasi ad certam ais? Ego uero reor certissimam. PHY. Tametsi nullus dicas; emptio indicat. CAR. Phy. Promisit Hamanus. num mendacem putas? PHY. Non. caeterum multa inter offam et os ferunt

dram722
Interuenire posse, non semper homines Stant promissis, tametsi maxime uelint. Namque duo ad ueritatem facti pertinent, Primum uoluntas prompta, dein potentia: Alterutrum si defuerit, efficis nihil. CAR. Times forsitan Hamanus ut possit nihil. PHY. Nonnihil o bone, sed non omnia. C. Non omnia? Tantundem omnino quantum uel Rex maximus. PHY. Fortasse. CA. Apage sis. Me (uideo) dubium animi Libenter uelles facere. sed frustra hoc agis. Mihi est Sibyllae folium quic quid dixerit Hamanus, hominum qui uiuunt longe optimus. Pro literis tamen illum conueniam modo, Ne obliuioni tradat, et ego risui Sim. Quo tu nunc is? habeo gratiam tibi, Quod in emptione fideliter me iuueris. PHY. Benigne factum CA. Quin tu mecum una uenis, Visisque quid agat? PH. Neque sane est quod agam prius. Recte mones. bSCENA II. Hamanus. Zares. CVr non aduorsum omnes mihi Venistis. Furciferi, uacerrae, stipites. An officium quod'nam uostrum, uos fugit? Age commonefaciam pulchre, loreos Cum reddidero. non unam rem dici semel Satis est, nisi eandem millies obganniam. Rapite hos inquam lorarij, adque sanguinis

dram723
Loris operite usque profluuium. ZA. Ah rogo Miuir. ne adeo impotenter his succenseas, Ego detinui ne irent datis negotijs. HA. Audio. quid tu autem seruos detines meos, Quo minus eant quo uolo? ZA. Nunc quidem ita res tulit. Noli temulentiam uel iracundiam Si quam foris concepisti, in seruos domi Effundere. HA. Et tibi os pugnis tundam probe, Nisi taces, et abis, et res componis tuas. ZA. Au mi uir, abiero potius. HA. Sapies magis. Abducite, quid statis? ZA. Magna hercle miseria est, Non satis esse uiris bene foris agere, bibere, Conuiuari, ludere, nisi et ebrij domum Cum uenerint, in sobrios insaniant: Omnemque, si qua est obiecta, aegritudinem In seruos, ancillas, et uxorem euomant. HA. Prope iam hercle murmur istud comprimam tibi. SCENA III. Carphologus. Hamanus. Physotas. Zares. HEm clamat Hamanus intus, iracundia Quasi commotus. HA. Docebo seruos, te quoque Nisi comperscis linguam imperium quanti meum Sit faciundum. Si non foris domique pro Imperio omnes meo ut faciant, perfecero, Male dispeream. CAR. Salue princops. HA. Ex perfidae Proscriptione gentis exemplum petat, Quicunque fuerit ausus me contemnere.

dram724
C. Salue princeps. HA. Ges tota propter me perit, Et me mei haud recte curabunt seruuli? Agite sultis. PH. Princeps salue. HA. Et ne adhuc quidem Homo Mardochaeus nihili flectit mihi genu. Proh pudor. Ego quid sit faciundum uidero. CAR. Mitte iram, et ad amicos tuos iam respice. HA. Ehem, adestis uos. nil idi prae iracundia, Adeo sumincensus. CAR. Quas ob causas? HA. Et graues, Et multas. CA. Credo equidem. nam non nisi maximis Soles moueri. at illis dij faciant male, Sicuti certe faciunt, irarum qui tibi Materiam suppeditant, uerum scire'ne licet Quid sit? HA. Quidni? Cupiebam Hercle rediens domum, Aut uos aut alium aliquem cui narrarem dari. Quippe ferunt animi conceptam aegritudinem Leuius ferri, si quis amicis eam, ut oneris Partem totius aliquam, communicauerit. Sedete ergo, ut uobis denarrem singula. Ades dum uxor, et ausculta quid sit rei. Vah prae ira uix narrationis initium Repperio. PH. Quid si diuinem quis te usserit? HA. Diuina si potes. PH. Num Mardochaeus est? Nam illum ante nominasti. HA. Recte. Teneo iam Principium. C. ILle'ne maledictus adhuc molestus est? MA. Scies. hodie Regina me ad conuiuium Cum Rege uocauit. CAR. Regina ad conuiuium?

dram725
HA. Ita inquam. Sed porro, audi. accubuimus simul Ego, Rex et Regina soli. Splendidum Opiparumque nimis erat conuiuium, utpote Magnifice et apparatu instructum regio. Regina intentis me intuebatur oculis, Subridens nonnihil; ita tamen, astantium Vt nemo neque Rex illud posset cernere. At satis erga me animum declarauit suum, Quod mihi secundum Regem summe bene uelit. CAR. Nec immerito hercle. es enim uir longe maximus. HA. Ita opinor. Epulauimus inde Sybaritice: Graeco more bibimus, propinante mihi Regina. PH. Non Regi primum? HA. Primum quidem Regi, sed nihil illud commemorare est opus. PHY. Scio, perge. HA. Quid iam uobis dicam caeter as Iucunditate et laetiti conuiuium Finiuimus. Regina post magnas mihi, Quod esse sibi conuiua dignatus forem, Agebat gratias. PH. Haud dubium, quin diu Vultum desiderauerit aspicere tuum. HA. Videtur. Sed mane, nondum audisti omnia. Subiecit Rex, post quam uino incaluit satis, Pete iam Regina quidquid uis. nam dabo tibi, Tametsi regni partem dimidiam petas. CAR. Satis munifice. Expecto quid petierit. O si huiusmodi mihi daretur optio Quiduis petendi uel semel, facerem, mihi Petitione unquam ne esset opus altera.

dram726
Quid illa? HA. Dicam. Vultu ad gratiam Composito atque sereno pro munificentia, Regi primum egit gratias: deinde, si Placet,inquit, o Rex uenias oro cras quoque Ad me cum Hamano, ad (quod parabo) prandium. CAR. Quid ais? Mirum quin iam tandem cognouerit Qui uir sis, in rebus quod ducit maximis, Te esse sibi conuiuam, et tuo aspectu frui. Audit uidetque te ad Regemingredi et egredi Solum, tuoque solius nutu omnia Gubernari, inque tua uitam et mortem manu Consistere. quid faceret aliud? Et ipsa te Propius nosse et amicitiam percupit tuam. HA. Eadem et ego auguror, et inde magis ac magis Mihi placeo. PH. Neque isthuc iniuria hercule. Quid postea? HA. Tantum addidit, cras, inquiens, Porro uoluntatem aperia, Regi meam. CAR. Scio, petitura etiam quid sit perendie. HA. Quid'nam? CAR. Vt postridie quoque uenias ad prandium. HA. Vereor ut possim. CAR. Cur? Morem consulo geras. HA. Eo sane die in Babylonem ire statui. CAR. Ohe in Babylonem? Propter me fortassis, ut Illic me satrapam facias? HA. Non obid quidem, Quamuis eadem fieri tum possit opera. CAR. Ego equos modo, et. HA. Sine perorem, post dicito. A Regina igitur bene poti ita discessimus. Multa ibi ego mecum animo uersans, Regis animum Et reginae erga me beneuolentissimum

dram727
Non potui non magni aestimare: tum quoque, Quod praeterea opibus possum, et potentia. Mei in magnam perduxit me fiduciam, Fortunae quoque porrectas uideo et identidem Porectiores gloriam ad meam manus, Vt me hominem censeam iure beatissimum. At si quid forte de me sentio nimis, Si qid me gero magnificentius ac addecet, Docete, ut intra me meos contincam terminos. Atqui scitis quanta mea sit possessio, Quot qualiaque praedia, quot armenta et greges, Quot oppida populique seruiant mihi, Quanta sit auri puri argentique copia, Quam domus hic mea parum differat a regia. Hijs adijcite fecunditatem uxoris, et Felicem liberorum numerum, qui domus Vel soli sunt felicitatisque anchora. Meam nec stirpem quisquam contemnere potest, Cuius maiores gesserunt diademata, Vt nobilitate etiam antecellam caeteros, Quoscunque Rex habuit aut nunc satrapas habet. His omnibus addite, quantis Rex honoribus Me illustret, ut charum atque patris me habeat loco, Vt omne regnum commendauerit mihi, Vt faciat quae me cognoscit uelle, omnia, Vt ingressum mihi liberum permiserit, Etiam inuocato, quod sane alij nemini. Accessit iam huc quoque Reginae immensus fauor,

dram728
Quod me hodie solum cum Rege ad conuiuium Vocauit, et in summis habet beneficijs, Vt cras quoque ueniam. Qualia uos omnia haec Putatis esse? Quid ais uxor? ZA. Sat bonae Sunt res nostrae, Dij faxint perpetuae ut siem. Placere Regi et Reginae, non ultimum Rerum esse nostrarum uidetur commodum. HA. Quid tu Physota? PH. Magnifica sunt omnia Quae narrasti, nihilque est quod tuis queat Fortunis addi, nisi etiam in Regis locum Aliquando succedas: quod dij faciant precor. HA. Carphologe quid putas? CAR. Beatitudinis Omnem merito solus numerum assecutus es. Et ad deorum solus uitam proxime Accedis: quin te reor agere felicius, Quam in caelis unquam supremus agit Iuppiter. Si saperet Rex, uelletque dignum quidpiam Pro meritis facere tuis, aram atque uictimas Tibi dicaret, numenque tuum aeque ac Persicum Coleret ignem. quod enim sol est in aethere, In regno tu Persarum id es cumulatius. HA. Recte dicis. Rex solo etiam me nomine Praecellit: caetera in me augustiora sunt. CAR. Prorsus. Rex sine te umbra esset picta in pariete Minus etiam. Atque hoc scitur publice ab omnibus. HA. Ecce autem ego hic beatus, et dijs similior Quam hominibus, Regis et Reginae amicus, et Pater hodie descendens e palatio.

dram729
Non sat magnifice comitatu instructus fui. Nam duo soli sunt me secuti seruuli, Alios haec bona mea uxor detinuit domi. Quod postquam animaduerti, haud equidem uulgariter Comotus sum. At missum hoc faciam. Posthac mihi Si factum fuerit. nolo plura dicere. Deinde progredienti omnes quum assurgerent. Genuaque mihi satis reuerenter flecternt, Solus iterum iste scelestus Iudaeus sua In pristina permansit pertinacia. Non solum non surrexit, sed neque de loco Me praetereunte se, quicquam mouit: sed ex Sacco limis fronte rugata aspiciens scelus, Meam nec dignitatem maximam, neque Calamitates in quibus est, perpendit suas. Quid mihi diuitiae, quid opes, quid potentia, Quid maiestas et honos, quid Reginae fauor Regisque prodest? aut quid omnis denique Me satr aparum nobiliumque reuerentia Iuuat, Iudaeus iste si turpissimus In contumeliam atque contemptum mei Affectatum, diutius ad palatij Fores sederit? Ante mihi terram mauelim Dehiscere, quam contemptum tantum perpeti. PH. Veniat sine duntaxat mensis duodecimus, Cum caeteris et isthuc uindic abitur. HA. Ego ne in hoc mensem maneam duodecimum? Sudemue hanc tantisper feram in oculis ita

dram730
Quotidie? Haud possum. Nec potus nec cibus Iucundus erit, donec Iudaeum uidero Sedentem illic. Quid cras Reginae prandium Quamuis opiparum me delectare poterit, Si istum ingrediens aut egrediens offendero? Nolo illuc ad conuiuium ubi me mordeat Ingredientem exeuntemque in limine sedens Canis. Cramben recoctam atque cicutam domi Absynthiumque malo. Dij male faciant Illis maledictis quae obuenere sortibus, Quae uindictam usque morantur in anni terminum. Iudaeis sane prosint illae relliquis, Sed impuro isti nequaquam. Sententiam Vestram quid facto sit opus, dicite. Dic Zares. ZA. Edicto praecipe, ne ille uel alius aliquis Ante fores dedeat Iudaeus. transgressus id, Confestim se sciat occidendum. PH. Quin iubes Illum permissu Regis in turrim abripi, Aut in tenebrosum foetidumque carcerem, Vbi malam malus aetatem exigat, oculos neque Tuos, neque amicorum offendat cuiuspiam. HA. Quid dicis Carphologe. CAR. Dictum est satis quidem. Tamen si mea ageretur res, ut nunc tua, Iuberem cubitos quinquaginta altam crecum Parari, et mane cras primo Regi statim Suggererem, si me uellet conuiuam sibi, Praeterea si Reginae uellet obsequi Me conuiua adducto, e medio ante tolleret

dram731
Iudaeum, praeciperetque suffigi in crucem. Tum sane laetus pergerem ad conuiuium, Et exemplum edidissem contemptus probum. HA. Dispere am, si non consulis rectissime, Tuumque hoc consilium sequar, simulac dies Crastinus illuxerit. Heus serui, curate crux Cubitos excelsa quin quaginta in crastinum Parata ut sit. Nihil faciliori est loco, Quam turpissimum hominem in crucem subigere, ne Cor dolium ad Regem eunti sit quotidie. CAR. Recte proque iracundia isthuc feceris. Sed quaeso, cras ad Regem si perueneris, Eadem opera negocium meum expedi. HA. Quodnam? CAR. De praefectura (scis) Babyloniae. HA. Scio, cras habebis literas. CAR. Ita fac rogo. HA. Faciam. Sedubi tu hodie, quodpatronum tuum Non es comitatus? CAR. Nempe equos, quod dicere Volebam, et seruos comparaui hodie mihi Ad praefecturam. Quare te maiorem in modum Oro, des operam ne frustra emisse uidear. HA. Ille ex Babylone adhuc expectat ut impetret, Vrgetque nimis daricos centum quos dedit. CAR. Ah daricos illi potius redde obsecro. HA. Nequaquam. Non reddere, sed accipere aulicu est. CAR. Discedat hinc fac rogo quouis modo. Sine Suis nummis mihi tuam operam redemerit. HA. Quiesce, curabitur CAR. In te mea spes sita est. HA. Iuste. Me eunte in Babylone, ibis tu quoque.

dram732
Sublimis nempe in equis. Placet. Nunc ergo nos (Noctescit enim) domus nostras imus, nisi Quid uis? HA. Nihil iam. Cras ad me reuisite. CAR. Faciemus. Bene ualeas Princeps in crastinum. SCENA IIII. Carphologus. Physotas. Syrus. HAc nocte Physota iam securus dormiam. PH. Licet. CAR. Num tu quoque nobis in Babyloneneris, Comes? PH. Siquidem aliud nihil fuerit in manu Potius quid agam. SY. Carphologe audi. Verbis tribus Te uolo. CAR. Quid est? SY. Obsecro mi Carpho loge. Crucis Nos seruulos conturbat sermo, quis herus Succenset ob nullum nostrum facinus malum, Nunquid scis quem nostrum uelit agere in cruce! CAR. Nihil uero ad uos sermo pertinet crucis Syre. Mardochaeo, Regis qui sedet ad fores, Paranda est. SY. Gratias habemus maximas. Reuocasti a morte omnes nos. ita nobis male Timuimus. CA. Nihil est, mihi credite. SY. Vale optime. CHORVS. MOrtales miseros uocant poetae Haud quaquam temere, uocabulique, Videre innumeras grauesque causas. Morbis mitte nouis subinde tangi, Funesto quoque bellico tumultu Extingui innumeros, opum lucrique Insanum studium quid angat omnes.

dram733
Quid feruens amor, et cupido dira, Quid praua ambitio, fames, geluque, Quid terrae maris et uiae pericla, Conturbent homines, referre noli. Sed nec commemores quid aestus irae, Vel quid triste odium, sagaxque propter Vicinum inuidia adferant malorum, Nos sane miseri satis superque Ob mentis tenebras uidemur omnes, Quod sortis mala nos latent futurae, Nec uentura bona in malis uidemus. Ceu quis noctis inambulat tenebris, Inscite omnia palpitans tremensque, Nec lamas uidet ante se profundas, Nec sossas neque plana nouit agri, Nec decliuia, nec trahens in imum Saxum praecipitandus ante uitat. Sic densis tenebris tenemur omnes. Et mentes ualida occupat caligo, In praesentibus ad futura nunquam Respectus licet obtinere certos. Quapropter male fallimur miselli Luctu, tristitiaque gaudijsque. Etspe fallimur ac timore nostro. Ira fallimur ac amore capti. Fallit uenditio, emptioque fallit. Fallit ditio, fallit et potestas, Fallit propositum et simul uoluntas.

dram734
Stulti utrinq, sumus, futura semper Si certo adfore uel secus putamus, Aut praesentia si tenent utrinque Constrictas odio aut amore mentes. Nil cautus, nimis expetit, nec odit, Nec sperat nimium, nec extimescit, Sed se ad rem medium coaptat omnem. ACTVS QVINTI, SCENA I. Polytlas. Philarches. DIi immortales, quam afflictis hominibus et Noctes diesque, quamuis contracti et breues, Longi uidentur, apud alienos maxime, Et in harpyias huiusmodi si quis incidit. Annum me hic perpetuum fuisse puto. adeo Somnus abit, meque meum excruciat negocium, Sollicitumque habet. Ad haec caupo, ad quem nos mala Aliqua tulit fortuna, suis rationibus, Nobis cum nummis demum et uestes detrahet. Ita ut lubet nos inter ungues macerat, Vt pulchre deplumatos dimittat domum, Ego sufficiens non sum pecuniariam Eius satiare ingluuiem. Quare tu, ut placet. Ego domum cogito uel solus, nec uolo Spem magno cum damno infinitam persequi. Diescit, et ad iter inuitat serenitas. PH. Hunc duntaxat diem apud me quaeso permane.

dram735
Si nihil ostensum fuerit melioris spei, Nullum alium neque ego post hic haerebo diem. PO. Nihil est profecto quod speremus, aut diu Hic haereamus. Hamani ego sententia Omnem abieci animum. PH. Efficere uult isthuc quidem: Sed mihi consultum non est, id pecuniae Quod incaute dedi, desperare. Hunc diem Solum mane. unus non multum dispendij Dare poterit dies. PO. Tua hercle gratia. Propter me Hamanum possum ne aspicere quidem: Adeo mihi cuncta eius uidentur fellea. PH. Age eamus, ut quamprimum illius copia Nobis conueniundi fiat. PO. Nondum arbitror Hesternam illum edormisse crapulam, ut tibi Necesse sit tam mane properare. PH. Neque ego. Negocium quis tamen est, mane et uesperi Curare oportet, et uigilare. Nil sine Magno fere labore datur mortalibus, Non raro quoque uel magnus frustratur labos. PO. Ita est. PH. Eamus ergo expertum omnia. SCENA II. Syrus. Hamanus. Philarches. Polytlas. Animo hercle defecato uos esse iubeo. Increduli estis homines. Sed quid sit scio. Quibus res sunt malae, semper aliquid etiam Porro mali suspicantur. Sed mihi credite, Qui diligenter sum expiscatus omnia.

dram736
Nihil crux ad quenquam nostrum pertinet: Satis alioqui heri uos furor exercuit. HA. Lucescit. Heus serui. SY. Quid est? HA. Parata ne est Crux qualem iussi? SY. Est. HA. Monstrate ut uideam. SY. Vide. HA. Bene est. Hem exemplum statuam contemptoribus Quid expectent, quamque adeo eos sim molliter Curaturus. SY. Vbi autem nos te contempsimus! HA. Non de uobis agitur. Sequimini in regiam. PH. Hamanus ecce qutem illic graditur, quem tu adhui Dormire putabas. PO. Actus est insomnijs, Opinor. PH. Magnis hercle graditur passibus. Age properemus et nos, ante in regiam Quam perueniat, ut assequamur. PO. Hoc quidem Fieri nequit, quum iam appropinquet foribus. Et Ego festinando illius causa ramices Non sum rupturus. HA. Vah, tam mane iam ad fores Piaculum sedet. Miror quid quaeritet Hic sibi. SY. Quis? HA. Faxo equidem magnum inueniat malum Pro sessione hac, proque contemptu mei. SY. Quis? HA. Sordidatus iste, flagitium hominis. Lucrum putet has aliquot horas. Curauero Postremum hodie ut ingredientem uideat. SY. Probe. HA. Videte ut rigeat frendeatque dentibus, Sed sequimini. Crucem cumulate commeret. PO. Quid nunc agimus? Ingressus est. PH. Nil iam quidem, Nisi hic ut praestolemur donec exeat.

dram737
SCENA III. Hamanus. Harbonas. QVid esse dicam, quod adhuc has fores sera Cohibet? An Rex nondum surrexit Harbona? HAR. Immo uero nctem hanc perpetuam peruigil Traduxit. HA. Quid causae? Aegrotat? HAR. Non arbitror. HA. Quid agit ergo obseratis foribus? HAR. Temporum Iussit proferri annales historiasque, quas Auscultaret, ne frustra (opinor) somnij Abiret tempus, cuius est parcissimus. Mame est, post paulum credo aperire iusserit. HA. Expectabo paulisper. Aliud forsitan Aliquid habet negocij cui neminem Interuenire uelit. HAR. Nescio aliud. Hoc scio. SCENA IIII. Artaxerxes. Charsenas, Hamanus. NOn frustra etiam noctem hanc traduxi Charsena. Libenter audiut, quae legisti omnia, Ita multorum refricata memoria est mihi. Vtilius est profecto nec iucundius Historijs nihil, ad hanc quantum uitam attinet. Instituitur his animus, simulque pascitur. Magnarum plurimarumque sine periculo Rerum et sub tecto quaeritur prudentia. Diluculauit iam, et alia ad negotia Tempus uocat. Age uero eam in quaes, paginam

dram738
Legendo totam absolue. CH. Regni tertio Deinde anno, Mithridates in Persepoli Seditionem et defectionem maximam, Rebus studens nouis, conflauit. quam cito Araspes Medus indicauit, et operam In comprendendo Mithridate bonam dedit. Quo seditio quieuit, et defectio Soluta est. Mithridates ille quidem cute Viuo detracta, obiectus est leonibus, At Araspi pro fide ducenta iugera Data sunt. AR. Perfidus homo Mithridates, et nimis Ingratus, digna perfidiae habet praemia. CH. Anno sequenti, quum in uenatione Rex In grandi esset periculo cum equo cadens, Syluarum distractis alijs indagine, Ante omnes primus subuenit Regi Orphias, Regemque leuauit casu turbatum oppido. Pro qua fide et opera illi Rex iussit dari Talentum auri magnum. AR. Memini hercle, et horreo Casum illum adhuc. CH. Nec mirum. quippe grauis erat. CH. Anno deinceps octauo. Eunuchi duo Bagathas, et Thares, coniur arunt in necem Regis, certoque die statuto surgere Volebant in Regem. Quod facinus comperit, Ad Regem detulitque Mardochaeus, ad Palatij fores hoc tempore qui sedet. Illique examinati, et confessi, in crucem Acti sunt. AR. Magna audacia et periculum

dram739
Insigne Charsena. Ex multis iam illud mihi In mentem uenit, insidias et pericula, Casusque magnos. multosque esse principum Regumque a: deo ut nisi eos diuinum texerit Seruaueritque numen, impossibile sit Humanis consilijs diu subsistere. Tum certe Mardo chaeus nos certissima ex Nec praesenti, aliquo eripuit consilio Dei. Ecqid ei scis a nosis pro fide datum? CH. Nihil est hic annotatum, nec quidquam arbitror. AR. Aliquid omnino a nobis condecet dari, Vt magis etiam ad fidem inuitemus caeteros, Et is fructum fidei in nos dignum ferat. HA. Nimis longum erit ut aperias, et res quam fero Nullam patitur moram. Pulsabo ianuam. AR. Sat iam lectum est. Reclude, et quis foris siet Vide. CH. Hamanus est. AR. Ingrediatur. HA. Te plurima Exortus hic dies salute o Rex beet. AR. Te Iuppiter amet. Nil iam te opportunius Veniret: quippe est quod te consultum uolo. HA. Mihi hercle etiam est, quod Regi suggestum uolo. AR. Me primum audi, post rem quoque tuam dicito. Est ur, quem Rex honorare cupit ampliter, Dic quem in modum tandem is honorari debeat? Te hoc pro tua scire arbitror prudentia. HA. Et quis uir ille sit, et honoris scio modum Vir, quem Rex ampliter honorare percupit,

dram740
Vestibus et purpura induatur regia, Et torque Regis pariterque diademate Ornatus, in equum quem Rex equitare assolet, Imponatur, eumque satrapes primarius Pedester praecedat, equum loro continens, Atque per omnem urbem circumducens clamitet: Honori pari honorabitur omnis, qui fide Recteque factis Regise probauerit. AR. Pulchre dixti. Vestes ergo hic et torquem habes Cum diademate, equumque meum assume celeriter, Et Mardochaeo qui pallatij ad fores Sedet, fac omnia ad hunc tuam sententiam. Aliquid omittas de his quae dixisti, caue. HA. Obsecro uero Rex, alij hoc committe potius. AR. Tibi mamdo, nec alius est satrapes mihi te prior. Age, uade, ut tempori redeas ad prandium. HA. O mihi iam terra dehiscat. Quid negotij Hoc est futurum? Quid facto hoc Rex uult sibi? In latomias hinc recta abire mauelim. Sed faciundum est. Agite serui, ornamenta uos Haec capite, uos duo Regis equum producite, Meque sequimini. SCENA V. Polytlas. Philarches. Mardo- chaeus. Hamanus. OPtime sendx, quid tu in sordibus Ita iaces? Me quidem hercule miseret tui. Quamuis ego sum ipse miser plusquam credat aliquis,

dram741
Resque mea plane restim n#mihi quaesitum eat. Ecquam salutis spem tibi habes promittere? MAR. Actum est amice. Nulla est spes nisi in Deo. Ab hominibus tantum sperare non licet Vt aut misereantur nostri, aut pericula Suscipiant et labores pro nobis. Fugit Etiam imminente ruina ab amicis quisque, nec Facile inuenitur qui fortunae destinet Ita etiam aduersae esse ut secundae particeps. PO. Verum profecto dicis. PH. Hoc uellem tamen Amice facere, tametsi nil esset spei, (Quandoquidem nil luctu diuturno, neque Istis uel perpetuis acquiras sordibus) Affligendo me ut non augerem gaudium Inimicis. Iam facis quod te facere uolunt. MAR. Recte quidem mones. Sed est solatium Atque leuamen quoddam afflictis luctus. Et est Spes una Deum adfore immerito lugentibus. Quid uos autem? Quid consecuti estis? PH. Nihil Adhuc, iussit domum ire negatis omnibus. PO. Vt illum dij perdant caelestes et inferi. MAR. Sic est ut dixi uobis. Hoc specimen uiri. Suos ut honores stabiliat, et suam augeat Rem familiarem, gentis nostrae sanguinem Opesque nostras expetiuit. quid alijs Sit expectandum, hinc facile conijci potest. Sed ecce egreditur nostri thesaurus mali. PH. Is hercle uero ad nos (uideo) affectat uiam.

dram742
Alloquere iam: paratam eius habes copiam. PH. Sine audiam prius quid dicturus siet. HA. Age Mardochaee, istas cito uestes exue, Vt induam te his quas fero, atque impositum equo Per ciuitatem circumducam. Quid teris Pedem? Quid ita toruum aspicis, et mordes labrum? Ita praecepit Rex qui te honorare statuit. Quin surgis? MAR. Omnium pessime, non satis habes Nos certo morti destinatos tempore, Nisi etiam derisum aduenias? HA. Non hercule Derisus uenio gratia, sed ita mihi Praecepit Rex. MAR. Nempe ut nobis illuderes? HA. Non, sed te ut honoraret. MAR. Honoraret pessime, Quem te calumniante proscriptum scio? HA. Est ut dico. Tu obtemperabis, si sapis. Nec aliquam Regis iussui inferes moram. Exue te inquam. MAR. Quamobrem Rex honoris hoc Habere uult mihi? HA. Haud scio. Ita uult, ita iubet. MAR. Nunc intelligo, tua est haec machinatio, Qui nobis sub praetextu etiam honoris, malum Struis. Quin abis in rem malam teterrime. HA. Quin tu (malum) tandem istas sordes exuis, Meque ocyus imperium Regis sinis exequi? PO. Obtempera amice. Aliuqid orietur hinc tibi Fortasse boni. Honorem haud conuenit exculdere, Sat lento alioqui ad integros pergit gradu. MAR. Si ita est necessum, obtemperabo, et exuam haec.

dram743
Accipe iam has uestes, et diadema regium. MAR. Mirum: quin aliquid moliatur his Deus Noui in salutem. Non reluctabor, uocet Ad ignominiam: aut mage si placet, ad gloriam. PH. Quo haec sunt Polytla euasura uidebo hercule Lubens. Mirifica rerum haec est conuersio. SCENA VI. Carphologus. Physotas. Hama- nus. Mardochaeus. QVin demiror si somnum hac nocte cepit, ut Mihi quidem incensus contra Mardochaeum heri Est uisus. Ante lucem (opinor) regiam Peliuit, iamque Mardochaeum habet in manu, Vt quamprimum in paratam suffigat crucem. PHY. Verisimule aedepol. Sed sequere, ut exitum Rei uideamus. GAR. Ego uero ulens ac lubens. PHY. Nondum uidisset tantum contemptum sui, Neque tu, qui in caeteris esse attentus soles, Nisi indicassem ego. Quid praemij putas Me habiturum? CAR. Quid? Scelesti hominis et totius Ex interitu gentis ditesces affatim: Quin ego quoque muhi inde auguror immensas opes. Perpulchrum aedepol intriuisti negotium, Magnam a dijs hominibusque quo inibis gratiam. PHY. Sic soleo Carphologe, et praeripui istuc tibi. CAR. Facile fero, dum fructuum sum particeps. HA. Iam nunc equum inscende, stapedes (puto) sat tibi Sunt demissi. Teneo, inscende, et pone sequere.

dram744
PHY. Quid illc agitur Carphologe ante regiam? Quo Rex solus? CAR. Miror quid sit? Vestes quide Et diadema et equum regis agnosco satis, Sed esse Regem solitudo denegat. Quid si est Hamanus? PH. Est ne is Hamanus, qui tenet Et praecedit equum? GAR. Is est profecto. Quid rei? Propius age accedamus. Quisquis est eques, Egregium esse uirum oportet, quem comitatur et Ducit Hamanus pedes. PH. Sciemus iam, papae. HA. Silete, meisque dictis animum aduortite: Hunc ad modum eos honorabit Rex, qui fide Recteque factis Regi se probauerint. PHY. Audin quid loquitur? Bene aliquid promeritus est De Rege. Quis sit curo. CAR. Non potest tamen Diu celari quisquis est. Iam regius Personam cognosci ille ornatus haud sinit. HA. Silete, meisque dictis animum aduortite: Hunc ad modum eos honorabit Rex, qui fide Recteque factis Regi se probauerint. PHY. Reducet opinor ad aulam, rursumque exuet, Tum noscemus hominem. CAR. Scilicet. Huc ergo iam Adeamus ad fores, si quidem et Hamanus huc Gressum dirigit. PH. Hem Iudaeus nusquam hic adest, Iam dudum suspensum arbitror. CAR. Nil certius. Prae rebus omnibus eum e medio sustulit Hodie, mirorque seruum cur reliquerit, Quem adhuc alios inter sedere conspicor. HA. Silete, meisque dictis animum aduortite:

dram745
Hunc ad modum eos honorabit Rex, qui fide Recteque factis REgise probauerint. CAR. Facies ignota hominis, et mire lurida. PHY. Gestio scire hercle quis sit, quidque fecerit, Ob quod eum hoc REx honore dignum censuit. HA. Peractum est, quod de te Rex mandauit mihi. Descende nunc, uestesque rursus regias Exue. Tuas resumas per Regem licet. MAR. Auspicium non malum salutis hoc mihi Interpretor, Deusque confirmet precor. CAR. Proh, dij immortales, hic uero (quid loquar) Iudaeus est. PH. Stupeo, et quid dicam nescio. HA. Heus uso referte uestes cum diademate Ad Regem intro, tu uero equum reducito, Deinde domum omnes. Vos me sequimini caeteri. CAR. Hui quid agis Hamane? Quid est? Quis te uertit Deus Ita repente in tristem hanc rema consilio bono? HA. Heu genius aliquis pestifer ocurrit mihi. Sed sequimini cito. Reliquum uobis domi. SCENA VII. Polytlas. Philarches. Hamanus. Is uero domum properat. Cur non alloqueris, et Occasionem oblatam mordicus tenes? PHY. Quin tu recte mones, sequere. Sed quid sibi Capite uult inuoluto? PO. Forsitan timet Ne tegulae e tectis sibi comminuant caput,

dram746
Ita mala est plena timoris conscientia. PHY. Tace et sequere. Salue princeps. HA Quid uis tibi? PHA. Nos tandem quaesumus princeps absoluito. Scis iam quid uterque nostrum consequi uelit. HA. Ita absoluam uos, si mihi posthac uel semel Fueritis odiosi, ambos (ne uiuam) in crucem Agam. PH. Ego sane istuc non emam pecunijs. HA. Audisti iam. Cute salua abite dum licet. PO. Habes responsum pro daricis optimum. Fruere. Vah ardebant oculi, iracundia Ex uultu erumpebat. Age nunc, si quid lubet, Vel paulum huius nasum ursi tentes amplius. PH. Non desinam tamen. PO. Ne me comite modo. PH. Vel Mardochaeum illum allegabo, quem puto Iam aliquid apud eum posse. PO. Nil hercle egeris. PH. Omnem mouebo lapidem, etiamsi scorpius Sub unoquoque dormiat. Redeamus huc. SCENA VIII. Hamanus. Carphologus. Physotas. Zares. QVid ego uobis dicam? Praeter spem adeo nihil. Dissilio prae ira, et ad usque mortem maceror. Ex hoc quid sit futurum, non etiam scio. CAR. Ego maluissem urbanas purgare foricas. HA. Iussit Rex ante quam dere uerbum mea Locutus sum. PH. Quapropter? HA. Prorsus nescio. Inauspicato hodie domo extuli pedem, Vt ludaeo isti impio anteambulo forem.

dram747
ZA. Certe mi uir, Iudaeus me sollicitam habet, Ne his factis aliquod pariat tibi magnum malum, Neu tu illi nequeas, uerum ille resistat tibi. HA. Non arbitror, quanquam mala sunt praesagia. CAR. Quid Regi tantum profuit? Miraculum est Ignobili homini tantum honoris haberier. HA. Quiescam hodie, cras autem nisi eum iusserit Rex in crucem tolli, ante coruos pascere Velim, de caetero esse quam Regis pater. PH. Vereor ut difficulter istud impetes, Quum eum Rex tanti faciat. CAR. At tu desipis. Ego non dubito, quin certo si Rex uiderit Alterutro esse carendum, istum malit perdere, Quam hunc amittere qui gubernat omnia. HA. Rem tangis. CAR. Sed quid actum est de litteris? HA. Nihil Meam rem non licuit dicere, nedum tuam. A prandio de te cum Rege colloquar. SCENA IX. Harbonas. Syrus. Carpho- logus. Hamanus. HEm Syre, quid agitur? SY. Statur. HAR. Video. sed ubi herus? SY. In consilio intus. HAR. Oh cui uestrum tam alta crux Hic stat parata? SY. Nostrum nemini Harbona, Sed mardochaeo, cui tantum hodie contigit Honoris. HAR. Mardochaeo? SY. Ita inqui. HAR. eum ne uos Crucifigetis, qui Regi tantopere placet?

dram748
6Y. Ita audiui. HAR. Videte etiam. Sed intro eo. C. Obsecro. Equos scis. Sed Harbonas. HAR. Rex ocyus Hamane, Reginae ad conuiuium iubet Venire te. Quare iam mecum consulo. CAR. I, exporige frontem uino et hilaritudine. HA. Exporrigerem melius, si Iudaeus manus Hodie exporrexisset. HAR. Hem quae haec est fabula? HA. Nihil est. Tecum eo. Vos me secunda ad regiam Egredientem opperimini. Est, quod uos uelim. SCENA X. Philarches. Polytlas. Mardochaeus. HAmanus extrema nos iam sententia Reiecit Mardochaee, minatur crucem Si nostra de re posthac uerbum fuerimus Locuti. MAR. Nempe iam est affectus pessime, Quod tantum mihi honoris habere debuit. PH. Credo profecto. Ceritus mihi uisus est. MAR. Vrit hominem mihi inimicissimum honor meus, Cuius eum haud spectatorem solum oportuit, Sed etiam actorem esse. PO. Ego profecto gaudeo Amice, propter honorem habitum tibi, et precor Vt hinc iam contingant prosperiora indies. MAR. Gratiam habeo. Tibi quoque benefaciat Deus. Quid porro facturi estis? PH. Hic ad uesperum Vsque sedebimus hodie, cras mane statim domum Ituri. Nihil enim amplius superest spei, Nisi tu patronus nobis fueris. MAR. Si quidem

dram749
Voluntati meae facultas adforet: Sed sub Hamano quis sit rerum status, uides. PO. Hamanus redit, et opinor, ad conuiuium. Nos ringimur interim bona eius gratia. SCENA XI. Artaxerxes. Hamanus. Esthera. TArdus ades. Non mihi esurire uideris, aut Domi gustasse aliquid. HA. Non equidem. Sed mihi Exulcerauit stomachum circumductio. AR. Quapropter? HA. Cras exponam Regi. AR. ut uis, age Eamus. Charsena, Harbonaque sequimini. Salue Regina. ES. Te perpetuum sospitet Salus, domine Rex. AR. Veniunt conuiuae, ut uides. IS. Gratum est, habeoque gratiam. Discumbite AR. Ascende Hamane, dextrum tibi claudam latus, Ita sedebit Regina ex aduorsum mihi. ES. Adfer iam escas Atache, uinumque caeteri Apponite. AR. Non Regina Esthera erat satis Herinos conuiuas fuisse tuos, nisi Hodie sumptum faceres quoque nostri gratia? ES. Libenter o Rex aspectu et praesentia Fruor tua. Sed his iam apponat Rex manus. AR. Faciam, Esthera. Sequere Hamane. HA. In me non erit mora. AR. Haec tuus Esthera bene hercle condiuit coquus. ES. Vtinam palatum domine Rex, iuuent tuum. Propino hoc tibi Rex dimidiatum, si palcet. AR. Accipio abs te libenter. Prosit plurimum.

dram750
Hamane tibi hoc totum. Respondeas uolo. HA. Haud illibenter. Haec mihi responsio Perfacilis est. AR. Ambrosia nos et nectare Regina accipis. Et quanquam hodie somnus mihi Fuit iratus, nec tempora nec oculos meos Fouere uoluit, et inde non nihil caput Grauauit, ut cibi potusque nulla mi Ad hoc usque diei fuerit cupiditas: Conuiuium hoc tamen memet mihi reddidit, Et hilaritate iam perfudit affatim. Et quia scio ac intelligo conuiuium hoc Petitionis ergo alicuius habere te, Dic demum Esthera mea, quid tibi uelis dari. Confirmo enim, sancteque promitto, omne me Vsque ad regni daturum dimidiam tibi Partem. Quid est? Ne lachryma, nec catastrophen Conuiuio adde inconuenientem. Quin ego Hoc totum iam ut hilarescas praebibo tibi. ES. Non possum o Rex, nec licet in tantis quos gero Maeroribus. AR. Dij meliora. Non intelligo Quid isthuc ist mea Esthera. Fac me quidquid est, Vti sciam. ES. Pro benignitate domine Rex Qua te mihi daturum promisti omnia, Immortales et ago habeoque gratias. Ego uero non regnum nec opes ullas peto, Ob quae spectantur homines suntque inclyti: Sed donet mihi quaeso Rex misericorditer Meam populique uitam atque salutem mei.

dram751
Quare petis quod ante cumulate obtines, Nec petere necessum est. ES. necessum (Proh dolor) O' Rex. AR. Ah nefleas. Expecto quid siet. ES. Nam uenditi sumus, et in mortem dediti, Tam ego quam populus meae radix propaginis, Ob nullum nostrum facinus impium et malum. Exemplo nullo, nullo iure omnes sumus Simul delendi, ut hostem nostrum sanguine Placemus nostro. Vtinam autem uenderemur in Seruos et ancillas, si quid peccauimus, Et maiestatem offendimius si quid tuam: Ferremus id mali, grauemque infamiam, Aequo animo: et ego ipsa seruitutis sufferens Incommoda tacerem, nec auribus tuis Opplorarem. Iam uero nulla calamitas, Nec rerum aut capitis diminutio potest Hostem placare nostrum, sed simul et seme! In uniuersum nos cogitat eradere, Quem tamen unquam nec re nec uerbo lesimus, Nec contra te o Rex inuentisumus mali. Supplico igitur pro me, proque populo meo, Ne dedas nos inimico nostro, tu quoque Tot innocentum animarum ne fias reus, Nosterque sanguis nostri hostis libidini, Odio, maliciae, auaritiaeque seruiat. AR. Quis iste autem? et quantae est autoritatis et Potentiae, ut haec facere ausit? ES. Hostis noster est, Pessimus Hamanas iste, qui nostrum cupit

dram752
Vastissima ingluuie exorbere sanguinem. AR. Quid? Tu'ne is es, qui in consortem nostram manu Mittere uelis? Hoc a tesperem pessime? Hui scelera, o insidias. Vos mecum. SCENA XII. Artaxerxes. Charsenas. OMaximam Repertam in aulicis ingratitudinem. O' temerariam meam facilitatem. Vt mihi Nullis fideles queo parare honoribus? Mihi inter scorpiones habitare uideor, Quandoquidem meus insidiatur mihi intimus, Hem tot honoribus impertitis nihil effici? Iam tibi de Hamano quae dixisti Charsena, Credo. Iam me deceptum ab eo esse conspicor. Vah quam fidelem, quam iustum, quam denique Amantem se mei simulauit perfidus? Quam diligentem in regni atque meis commodis Tuendis atque promouendis se mihi Finxit? Nunc intelligo, permagno examine, et Multo difficilique inspiciendos tempore, Quis te credas, quos fidos semper censeas. Humano corde pariter est et peius nihil, Nec abstrusius. Haud dubito quidem iam Charsena, Quin et alia multa clam contra me et subditos Sit machinatus. CH. Vt dixi Rex. Si scias, Mirabere, teque ipse reprehendes, qui patrem Aliquando tam inaleuolum appellaris uirum.

dram753
AR. Non feret inultum, si quidem hoc uiuet caput. Redeamus intro. SCENA XIII. Hamanus. Esthera. Arta- xerxes. Harbonas. Mardochaeus. OBsecro uero Regina, ne Ob hanc rem irascare mihi. Dij (qui omnia) sciunt, Tuum mihi hactenus esse ignoratum genus, Nec ludaeos ad te attineresum ratus. IS. Nescieris sane. Quid tu autem hominu pessime Populum innocentem, quite nulla laeserit Iniuria, falsis defers calumnijs, Et crudeli facis ut damnes sententia? HA. Ah da ueniam obsecro. ES. Quin abis ame. Haud feram Vt sanguinolentis manibus me attingas tuis. AR. O' scelus et furiae, quid'nam aspicio. Me in domo Etiam praesente uult Reginam perdere. Comprendite, uincite, adque morlem ducite. O' Charsena mi, recte redij in tempore, O' audax facinus. Heus lorarij, hunc uirum Abducite actutum. Sed annulum prius Meum ei diripite de manu. iam nunc meo e Cospectu abducite, et asseruate cautius, (in domum Donec praeterea quid iussero. HAR. Quum hodie Hamani (domine Rex) uenissem, forte ibi Cubitos altam ad quinquaginta uidi crucem,

dram754
Quam Mardochaeo illi, qui pro Rege optima Semper sensit, parasse serui dictitant. AR. Quid? Mardochaeo, cui honos est habitus, crucem? O' scelera, ut mihi charos omnes disperderet. Faxo, pararit insciens illam sibi. ES. Hei mihi. Patruum etiam uoluit suspendere, Vt expeditam inde ad me sibi strueret uiam. AR. Num est Mardochaeus Esthera patruus tuus? ES. Est, o Rex, meque sibi adpotauit filiam. AR. Cur tu non istuc olim dixisti mihi? I, mardochaeum mox huc accerse Harbona Tonsum cultumque purpura. Quid audio? Tam prope consanguineos Regina Esthera habes, Nec indicasti? omnem illi gratia tui Honorem contulissem, mihique proximus Fuisset. ES. Ne palam facerem, interdixerat. AR. Male hercle interdictum. MAR. Rogare mittite, Loquar pro uobis, si qua fuerit copia. AR. Sed aduenit. MAR. Salue Rex perpetuum, et meum Huc aduentum clementer quaeso suscipe. AR. At surge, ne timeas. Venit hodie mihi In mentem beneficij tui in nos Mardochaee, Eunuchorum insidias quod propalaueris, Vitamque nobis opera seruaris tua, Et ea propter honoris id hodie habitum est tibi. Et quanquam ex hoc magis etiam benefacere Propensus fuerim, hodie tamen percommode Cecidit, quod Hamani infanda scelera, ac perfida

dram755
In nos molimina compererim, simulque quod Praecelsam tibi (cuius adhuc opera uiuimus, Quemque hodie primum nobis affinem audio, Reginaeque patruum nostrae) parauerit Crucem. unde statui in Ham ani perfidi locum Te fidum nobis sufficere. Hic ergo annulum Accipe meum, sisque meorum primus principum. Operamque da, tantis meis beneficijs Et dignitati collatae ut respondeas. Et talem erga nos in cunctis animum geras, Qualem iam nostrum in te manifesto perspicis. MAR. Immortales tibi ago habeoque gratias, O Rex, meisque summis nitar uiribus, Ne instupidum uel in ingratum dignitatis hoc Videaris collocasse. ES. Ego quoque Rex tibi Magnas ago gratias, non solum plurimi Quod me abs te fieri, et charam haberi sentiam, Sed patruum etiam meum quod tanta gloria, Tantoque dignit atis ornaris gradu. AR. Merito factum mea Esthera, quid ultra petis? Si certo Rex coram te inueni gratiam, Hamani hostis nostri literas, quas in tui Omnes regni misit prouincias mei Ad perditionem populi, fac quaeso irritas Fieri, utque alijs nouis reuocentur epistolis. Quomodo enim aspiciam populi exterminium mei, Qui nil peccauit, sed odio proscriptus est? MAR. Itidem ego quoque precor. Sis innocentiae

dram756
Rex nostrae tutor. AR. Bono animo este. Scribite Pro Iudaeis ut lubet, meum habetis annulum. Quid praeterea uultis? ES Dic Mardochaee, scis Quid fieri conueniat. MAR. Hoc Rex quoque si placet, Permitte Iudaeis, ut uice uersa suos Vlciscantur inimicos, ut salutis et duos Simul ultionis gaudium obtineant duplex. AR. Fiat. MAR. Habuit ad facinorasua Hamanus Instigatores, nebulones deterrimos, Physotan et Carphologum, quos negotij Aduersum nos esse autores certo scio, Nec dubium et in alijs eos similes sui Fuisse. Carcharophonta quoque qui ad regiae Portam est, samae tuae o Rex consulere parum In admittendis pro suare hominibus, et Literis accipiendis, est manifestum omnibus. Idque se Hamani institutione facere ait. Hos igitur puniri, et mali exempla studij Edere, ad existimationem pertinet Regis. Sunt praeterea ex Babylone duo hospites, Iam triduum hic expectantes pro rebus suis Ab Hamano responsum. Ille uero repulit Eos duriter, et comminatus est crucem, Sires suas ad ipsum ferrent amplius. Omnia ego haec ad fores dum sedi, comperi. Non autem iustum et aequum, in rebus homines Iustis audire nolle, sed repellere. Quum afflicti omnes, et qui quid habent negotij,

dram757
Tanquam oraculum et asylum adeant Regis fores, Vt maxime secundum qui Deum hominibus Prodesse queat, et ab iniquis defendere. Non hos autem solos Hamanus reppulit, Sed et alios complures, ut querimonijs Omnium ubique aures caleant, et Regi imputent Quidquid Hamanus uel eius consectanei Inique agunt. Quare precor, huic rei quoque Rex consulat. AR. Credo iam hercle tibi Charsena, Qui mihi de Hamano similia prope dixeris. O dij qualem foui in sinu pestem meo? Sumus ne nos infortunati homines, quibus Falsa intimorum impoitur fiducia? Vade Harbona, Carphologum atque Physotam cito, Carcharophonta quoque comprehendi praecipe, Ad meque perduci. tum illos Babylonios Etiam accerse huc. MAR. Omnes ante fores Harbona Inuenies. HA. Recte. AR. Ex hisce Mardochaee iam Mihi disce subesse, ac praeesse caeteris. Sis honus ipse, mihi fidus, aequus omnibus, Ab omni iniquitate quamuis abdita Abstine. Deus est enim qui terram iudicat, Nec operum prauitatem impunitam sinit. Non possumus per nos Reges facere omnia, Nec famulorum nobis corda licet fingere. Quapropter nisi famuli nostri metuant Deum, Et nobis consulunt sibique pessime, Vt e quamuis alto deijciantur gradu.

dram758
Haec Mardochaee memento. Nemo charior, Nemo mihi uisus magis ex sententia Vir esse, nemo denique apud me honoribus Auctior Hamano fuit: insidijs quia tamen Vos et me adortus est, uoluitque perdere: Et quia (quod est malorum radix omnium) Suis in actionibus haud metuit Deum, In cruce tibi parata erit exemplum omnibus. Sed aduenit Hamani sodalitium. MAR. Dabo Operam o Rex summam, ut me inuenias qualem uelis. AR. Fac Mardochaee. Nihil certe est longaeuius Vtiliusque integritate: quamuis improbi Aliter existiment. SCENA XIIII. Physotas. Carphologus. AR- taxerxes. Mardochaeus. Carcharophon. DIi superi et inferi, Quid hoc ese potest, quod captiui ducimur, Nil nobis conscij? CAR. Demiror ubi siet Hamanus. Certe scit quod iter restet mihi. AR. Quid est? Hamam uos socios esse audio? PHY. Sumus. AR. Satis tu hercle ad crucem confessus es. Malefactoris socius non est sine crimine. Quid tu? Male accepisse diceris hospites, Si qui ob negotia ad nos uenerunt sua. CARC. Feci nempe id quod Hamanus praecepit mihi. AR. Intelligo. Qualis praeceptor, talis etiam

dram759
Discipulus. Hamanum heus rursus huc adducite, Vt cortem et socios postremum uideat suos. PHY. Hei mihi quid uideo? Hamanum uinctum. O tempora. AR. Abducite nunc omnes, atque crucifigite. Hamanus curate in eam figatur, sibi Non Mardochaeo, quam parauit insciens. Et filios Hamani una crucifigite, Progenies haec ut deleatur funditus, Vt Iudaeos cecreuit ipse perdere. Curate ut ante occasum solis pendeant. AR. O mancipia et equi quos frustra emi mihi. AR. Faxo, purgetur aula a Carcharophontibus, Carphologis et Physotis, atque horum patre Hamano. Mardochaee duc Babylonios Ad te, rebusque examinatis quas uolunt, Decerne, iustum quod et aequum uidebitur. MAR. Faciam, AR. Sequimini hac. MAR. Vos mecum Babylonij. Nolite spectatores expectare ut huc Redeamus. Nemo redibit. Vos ualete nunc. Iustitiam colite, Deumque timere discite. CHORVS. CVr mali pacem requiemque uobis Pollicetis? Quid studijs malignis Quaeritis, mortem nisi sempiternam et Dedecus omne? Impijs nullam literae prophanae,

dram760
Et minus multo sacra scripta uerbi Praedicant pacem, sed acerba semper Multa minantur. Iam docent casus hominum stupendi, Fabulae tradunt ueteres hebraeue quam partem maior sit aequitas, Non haec habent pensi: sed si stipendium Hic grandius numerat, tum miles impius Lucro inhians desertor atque proditor Fit patriae, atque principis proprij sui. Quid rusticorum, te precor, tumultus est? Seu rectius, serulis euocatio? Quid ambigo? Breuis mea haec sententia est. In orbe Christiano bella multa sunt, Sed intestina et omnino ciuilia. Eo magis lamentis et suspirijs Ploranda nobis daemonis uersutia. Quid ergo Turca? Barbarossa barbarus? Quid ipse Gallus? Quid? Nebucbadnezer est?

dram767
Ecquid Philistim? Quid Pharaon Aegyptius? Quid Assyrius Holophernes hoc in dramate? Si te iubet Dominus ferro decernere, Est auspicatum crede bellum. Et optimum Augurium pro focisque arisque sumitur. Sed arma in hoc bello sunt haec ualidissima, Preces fluentes ex sincero pectore, Iunium, atque uitae paenitentia. Si bella sint nobis cum Turca barbaro, His machinis uincemus. Sed quod uimcimur Subinde turpiter, sit quod uirtutibus Adscribimus tropaea per uictorias Quaesita, quodque castrae sunt blasphemijs Scortisque plena, et si quid scortis turpius. Num Turca sit tam turpis miror maxime. Non assolet Deus largiri gratiam, Nisi si duint qui soli gloriam sibi Meramque et intergram. Hincque saepius fuga Tergum damus, saeuitque in nos crudelius Victor superbus tam dira tyrannide. Nec martias feruat leges, nec gentium Ius, nec piae naturae: nec mouet quidem Hum anitas pectus ferinum barbari. Leombus sunt sexuum discrimina In saeuiendo, qui parcunt aetatulae Tenerae. Sed hic crudelis ecce barbarus Laniat misellos nil meritos infantulos, Animus meus tam foeda exhorret dicere,

dram768
Quam saeuus ille factitat. spectaculis Pascens suos oculos cruentos. Non satis, O Rector orbis, ista erat rabies fera, Nomenque sanctum Christi pulsum ex Asia Et Africa, ni iam monarchae maximi Christi gerentes nomen tam plausibile, Cedant locum Machometo, et inirent foedera Cum perduelle nominis sancti tui O Chrsite: causa sed sunt nostra crimina, Quod non tuum nomen uener amur, ut decet: Quod nec fides fluens ex puro pectore Confidit in te, non salutis perditae Credit sibi esse autorem, nec patris tui Caelestis almam maiestatem cultibus Colimus suis, quod stulti nostris finibus Expellimus uerbum salutiferum tuum, Non ambigo uiri Augustenses optimi, Quin si Deum colamus puris mentibus, Vitae prioris emendantes crimina, Veraque nos mutemus paenitudine, Bonus Deus staturus sancto foederi, Ceruicibusque sit pulsurus onera Tam dira, ut hoc uidere licebit dramate. ARGVMENTVM. BEthulia est sita in tribu Manasside, In rupe celsa, accessus illus asper est. Hanc marte duro saeuus pressit barbarus, Assyrius ille Cambyses bello potens.

dram769
Holphernes dux superbus est exercitus. Senatus et populus periclo territi, Domino diem statuunt, si forte opem ferat. Deliber ant, uelint ne hosti se dedere. Sed ecce femina est uiris cordatior, Iudith uirago mente praesentissima, Periculis in ipsis plena consili, Belli molem totam in sesponte suscipit. Indicit illis publicum ieiunium, Committit se castris tenera puellula Comitata. causas caedis aptas quaeritat, Noctem tyranno pollicetur. sobria Dum stertit ipse, et noctu uino difsluit, Sica secat ducis caput. Reuertitur Victrix in urbem. Terror hostes occupat. En fit fuga ingens. Ecce castra praeda sunt. Hymnus Deo cantatur, et tripudijs Laetis repletur urbs gestis Bethulia. CHORVSEX PSAL. XLVL TVtum confugium Deus, Firmum robur is, atque auxilium cito Compressis miseris per mala, quae pertulimus diu. Quare non metus amplius Exterrens animos occupet anxios, Quamuis terrasuo se moueat pondere maximo, Si montis celeri iuga Cursu, et praecipiti turbine corruant, Fluctus aequoreos concutiant per rapidum impetum:

dram770
Si uel inde maris sonus Frendat terribili murmure saeuius: Aut si celsijugis montibus adsit furor insolens. Nam sunt flumina riuulis, Quae mulcent liquidis moenia murmure Dulci: moenia quae cunctipotens en Dominus colit. Inque aeuum sacra permanet Vrbs, cuius me dio praesidet optimus Defensor populi, qui auxilium tempore fert suo. Gentes dira tremant, furor In regnis trepidans concitus ingruat, Per ierras fragor esto altisonus concutiens solum: Praesens at Dominus suis Pressis auxilium pro imperio feret: Solus cunctipotens. Nam Deus est o lacob tuus. Festinate uiri boni Huc, spectate Dei facta celebria, Admiranda cito, quae fuerant, euanuere ea. Martis terrificos tulit Horrores, peperit pacificos dies Cunctis gentibus, ut uita quieta undique sit loci. Is dicet merito suis: Excelsus Dominus gentibus ille ego. Ergo cognita cunctis mea sit magna potentia. Dux est agminibus Deus Nostris, et miseris rebus in arduis Tutum confugium est. O Iacob, his Dominus, Sela.

dram771
ACTVS PRIMI, SCENAI. Ozias Cos. Ioachim summusHierarcha con | sultat cum con- | sule de futu- | ris periculis | sustinendis. Sacerdos. REs ardua est, ut indicas, sanctissime Dei sacerdos, et princeps dextterrime, Pericula isthaec sunt sane grauissmia: At si modo simus forti constantia, Non ambigo, quin tota Palaestina sit Futura salua. 10. At amplius requiritur, Simplex fides, preces, castum ieiunium. Sed nterim te consul hoc interrogo, Constantiae cum iam sit facta mentio, Num uestra sit praesenti plebs constantia? Quid mussitet grauissimis rumoribus, Quid hinc et inde incerta captet consili, Num iactitetur uspiam defectio, Si res redacta sit fortunae ad ultima? OZI. Quindo aura spirat passim fortunatior, Constans satis, per seque quisque fortis est: At quando belli perstrepunt pericula, Rigent plerique frigida formidine. 10. At quid senatus? OZI. Haud procliue est dicere. 10. Qui sit? OZI. Pudet fateri inertiam. 10. Pudet? OZI. Imo 10. Deus prohibeat. OZI. Hic tibi dixerim, Vix unus aut alter facit fere suum. Officium: et heus, quotusquisque est locum suum Quum sit necesse, qui uelit tueri. 10. Eho,

dram772
Quid audio? OZI. Si res uenerit ad calculum. Videas parere qui malint tam barbaro Domino, atque dulcem libertatem amittere, Quam qui focos, aras, Deique gloriam Velint manusua forti defendere. 10. At quid precor, de uestra ais concordia? OZI. Rebelle nil, uel contumax me consule, Quod nunc sciam tentatum'st, ne tantillulum. 10. Multum interest, crede hoc, si sit conordia Inter patres, plebemque. tum respublica Floret, uigetque. Si uero e contrario Discordia est, nil saluum ibi relinquitur. O Consul, o Ozia mi charissime, Integritas magistratus hoc efficit, Vt uniuersa ciuitas iam prompta sit, Quicquid bonum atque candidum est, amplectier. Si sit pius princeps, Deique cultui Studeat, facit populus contentionibus Magnis idipsum: sin princeps sit impius, Aut nulla sit tinctus Dei sententia, Frigus per urbem sit, crede hoc, celerrime. Lex atque scripta prophetarum funditus Tolluntur, in diem secure uiuitur, Si uulgus aemulatur facta principis. Ergo, uides, quae sit tui expectatio. OZI. Tua me monentis uerba sunt mihi admodum Iucunda, nec non grata princeps optime. Sed tempus instat ut finem negotio

dram773
Quaeramus, ut huc primo quoque tempore Vocetur ad te ciuitatis concio. Mandabo seruis publicis publicis negotium hoc. SCENA II. Ozias. Praeco. ampparitor.Consul iubet | contionem con- | vocari. PRaeco. PRAE. Paratus o Cos. iusum tuum, Vt me decet, statim exequar. OZI. Abi cito, Voca senatum huc ad forum: nam concio Fiet frequens. apparitor fidissime, Dic buccinatori ut pro more signa det, Quo conuloet populus frequens huc ad forum. Summus sacerdos alo quctur publice Populum et senatum de rebus grauissimis. APP. Negotium hoc, ut conuenit, factum dabo Promptissimus, segnis mora esto a me procul. SCENA III. Ioachim. Ozias.Prosequuntu | deliberatio- | nem. MEnti meae sermo tuus subinde fit Recens, et auribus meis: nec pectore Arcere possum, quod dicis de ciuibus, Tam non inesse illis firmam constantiam: Quae causa sit, non uideo, ni sit infrequens Diuina passim lectio, tam publice In concione, quam rebus domesticis: Si sint Dei beneficia bene recentia, Quae contulit nostris olim patribus pijs. Quid Abrahae et Isaac, Iacob fecerit. Si gesta Mosi, Aegyptia atque Iosuae,

dram774
Dauidis, Ezechiae, et in Babylonica Captiuitate nuper Danielis, et Zorobabelis, qui postliminium dedit, Aliquis legat: tum fieri non, aut uix potest, Quin rebus ut in aduersis sit et erectius, Et firmius fiat pectus mortalium: Credens Deum suum, qui sic maioribus Fecit suis, cunctis retrorsum seculis, Et fultus audet tot promissionibus In rebus afflictis constanter fidere. OZI. Sunt uera quae dicis sacerdos maxime: Sed en senatus uentitat. Quin concio En conuolat turbatim (ut fit rebus nouis) Thronum occupato, dum presbyteri singuli Pro more te excipiant, sacerdos maxime. 10. Id stando fiat, ne nota hinc superbiae Nascatur. haec uirtus nam principem decet, Vt quanto quisque maior aut potentior, Is tanto se gerat in populo submissius. SCENA IIII. Cos. dat scri- | bae negotium | excipiendi.Ozias. Scriba., Ioachim. EN Scriba uir diserte, en summus Pontifex, Oratione publica excipito uirum, Vt ipse nosti pro tua eloquentia. Namque hoc tuum officium, scit tute, efflagitat. SCR. Faciam meum officium consul quam sedulo. OZI. Thronum capesse, ut te monui, princeps pie, Dum scriba noster iussus pauca dixerit.

dram775
10. Non addecet sedere cunctis stantibus. SCR. Consul, senatus et populus Bethuliae, Dei sacerdos, et princeps in Israel Huc te uenisse gaudent ex animo sibi. Praesentiam tuam credunt sibi bono Fore, et auspicatam ualde reipublicae. Quare pijs congratulantur plausibus, Obedientiamque promptam deferunt, Rogantque sit faustum et felix Bethulie. Aequi bonique fer pater sanctissime, Si quid fecus quam sit tua expectatio, Geratur hic. animi sunt candidissimi. Aperi modo hic illis tuam senteniam. SCENA V. Ioachim. Ozias. ChabriPontifex hor- | tatur populum | Bethuliensem | ad constantiam. Melchiel. ANimos benignos uestros clare intelligo, Animis benignis sic uicissim audite nunc, Viri Bethulienses. Res est ardua (Pectoribus hoc firmis, hoc tuto credite) Et caussa huius peregrinationis est, Quae me, piumque quenque in Israel uirum Merito tenebit sollicitum. Multos dies Omneis per angulos Iudaeae, et oppida Celer peragrans huc ueni Bethuliam, Monitus graui Babylonico periculo. Ex quo nuper postliminio nos Zorobabel Reduxit, heros ille prudens, strennuus,

dram776
Fortisque princeps Israelis. Hinc ego Monitus saluti consulturus publicae. Trepidatio est, terrorque magnus undique. Ad nos relatus certus rumor bellicus, Assryrium Cambysen ad arma martium Spectare contra nos, qui illum nec laesimus, Nec contra gentium ius hunc uiolauimus Quoquo modo. Victorijs superbit hic. Haec summa lupi contra oues occasio est, Robustior quod est, hoc est tyrannidis: Vt quo quis imperij protendit latius Fines, hoc latius regnare percupit. Visum est eis in nos utile, regnantia Vibrare sceptra. Quod Nabuchadnezer, is Quinos subegit, factitauit antea, Quum nos modis miseris afflixit. qui sumus Prae caeteris populis, priscis temporibus, Vt scitis, et nostri iuris semper, quia Praescriptione temporis liberrimi, et Nulli seruiuimus tyranno. Viximus Et legibus pijs, et sanctimonijs Domino Deo fuimus semper charissimi. Sed est timendum, ne sit hic crudelior Futurus, ut qui habet ducem saeuissimum, Holofernem, inanes exhalantem glorias, Qui non solet deuictis ullis parcere. Grassatur aequa in omnes inclementia, Teneros, senesque, iuxta et castas uirgines,

dram777
Matres pudicas, atque feto turgidas. Victorijs superbit ille barbarus, Quod Idumaeos sub regis sui iugum Redegit, Heptapolimque cepit uiribus Magnis in deditionem. Item phalangibus Itineribusque magnis nunc in Israel Contendit, id quod non pridem per epistolam Est indicatum tam uobis, quam caeteris. Et oppidis et rebus publicis Dei Sibi arrogat nomen, cultumque maximi Celsissimi. sed sicmaiestas corruet. Nullis dijs pepercit uictor (si modo Sunt nominandi dij qui caecis gentibus Coluntur) is superbit ex uictoria, Ea frui cupit. Quare illi commodum Videtur, ut deuictos nos tyrannidi Regis sui subigat, nostris ceruicibus Iugum graue imponat. Multo grauissima est Haec omnium conditio, quod ille impius Templum Dei nostri Optimi atque Maximi Prophanat, interdicit concionibus, Sacrisque in uniuersum caeteris. tamen Nolim uiri fratres animo consternier Quenquam. Dei praesidio sed constantius Nixi confidite. Is non deseret pios. Natura uestram ciuitatem munijt, Anfractibus saxosis, et angustijs, Locoque nullo rupes hosti peruiae.

dram778
Si cura adhaec uigil uobis accesserit, Si commeatus sit, si instructa ciuitas Et machinis, et rebus necessarijs, Tum caeteras Deo curas committite. Is turris est, et arx uobis fortissima. Si nos eum uotis pijs precabimur, Si continentes curam nostri corporis Negligimus atrati, et squalore sordidi Geramus intus corda ualde candida: Si sit magis nobis curae eius gloria Diuina, quam salus uel nostri corporis, Vel spelendidae fortunae: tum promptus dabit Voti esse compotes. id quod maioribus Nostris, prioribus iam reiro seculis Euenit inter caeteros uel maxime Mosi duci, quem hostis Amelech male Vexabat armis: sed expansis brachijs Orans Deum, uincebat: at si languidus Remisit, inclinata tum uictoria Est uisa. Quur? hostis fidebat fragili, Qua fultus ille tum fuit, potentia. Sed er at ualentior multo precatio, Quam tela sint, et omnes belli machinae: Quia Dominus praesto illis et praesens fuit, Viri Bethulienses. Haec pro temporis Necessitate uisum est aduos dicere. Curate uos quae uestra sunt. modum dedi. Nam si fuit tempus post orbem conditum,

dram779
Quo paenitentia uera fuerit opus, Vigilantiaque, nunc est hoc quam maxime. Iter meum per Israelis oppida Pergam, meo functurus Isthic munere. Commendo uos Deo Optimo atque Maximo, Visurus, ut spero, uos pulsis hostibus. Valete. Spem cunctam uos ponite in Deo. OZI. Viri Bethulienses, ciues optimi, Audistis haec quae princeps et sacer Dei Antistes hic pro concione dixerit. Nec rumor ille qui de bello spargitur, Vos hic latet. Causas bellorum tollite. Non hostis haec molitur uiribus suis: Est uirga, qua suos emendat maximus Monarcha mundi, quando fit defectio. Caussae duelli sunt, commissa crimina. Purgate mentes, emendate pectora, Negotium bono Deo committite. Sed non sit interim uobis ignauiae Locus pudendae, sed praesenti pectore Animisque promptis ae uirtute bellica, Votis pijs, instructi mente sobria, Vtranque sortem (quod princeps pijssimus Manduit) expectate quaeso fortiter. Haec sunt patres, quae uisa sunt pro tempore Vos admonere. Verum si quid amplius Seruire scitis rebus afflictissimis, Pro more dicat quisque. Chabri tu prior

dram780
Sententiam tuam dic. CH. Praeclarissime Hier archa dixit, nec tu quid renussius Ozia. Fortitudo caelitus peti Debet. Modus placet, sententia. Ego non puto quenquam fore, id qui non uelit, Nisi cui salus non pectus tangat publica. OZI. Dic Melchiel. MELC. Pro re nil utilius potest Dici. adprobo. Si qua maior prudentia Latet recondita in cuiusdam pectore, Haec audiatur. OZI. En nutu, silentio, Et gestibus patrum, populique maximus Consensus est. Laus detur autocratori. Abite quisque ad coniugem atque liberos, Curabimus nos nostras partes sedulo. Si signa tubae clangor dabit, currite Huc ad forum telis instructi et pectore, Memores sacri ciuilis recte foederis. Iam rectat o patres, ut sanctum principem Summi Dei sacerdotem benignius, Vt nostra nos humanitas docebit, hic Tractemus. haec domi curata cuncta sunt. Negotium melius nos in conuiuio Et pensitemus, et fraumur principis Sermonibus solum Deum sapientibus, Quo promptiores, simus si necesse sit. Iprae, tuum latus claudam sanctissime Mystes, senatus nos sequetur. Vos patres Sequiminor, ut nos instituamur rectius.

dram781
CHORVS EX PSAL. LXXXIII. AN quisquam similis tibi supreme Atque aeterne Deus, potens et alme, Quur mutus retices silentio alto? Quur pressis miseris quiescis? Ecquid Iam nos deseris? Ecquid hoste diro Nobis auxilium negas premente? Hostes nominis en tui tumultus Saeuos, terribiles mouent maligni, Osores caput efferunt superbum. Aduersus populum tuum dolosas Fraudes, insidias struunt latentes, Sanctum consilijs petunt iniquis. Conspirant, populum euocatione Cogunt, huc age, conuenite, adeste. Quur non perdimus hunc cito popellum? Quur non funditus Israelis omne Nomen tollimus? ecquid orde toto Nos illos superesse sustinemus? Conspir ant animis iniquiores Contra te Domine, atque inire foedus Ausi sunt temerarium prophani. En tentoria fixa sunt Edomis, Ismael populi expeditione Ventitant, Agaronides Moabque. Ammon et Gab alitidis phalanges Aduentant, Amalech Philistijmque Vna cum Tyrijs originis uetustae.

dram782
Omnes Assyrijs sua arma iungunt, Vt Locho auxilium ferant uetusto, Firmo foedere symmachi fideles. Illis ut Madian uices repende, Illis ut Sysarae irrogato poenas: Poenas quas Iabim ad Chisona dabas. Nanque illi periere in oppido Endor, Quod agro est fimus atque pingue stercus, Illud sit sanies tabesque putris. Et fac esse duces eorum ut olim Orebus Midian, itemque Zebus, Ductores Zebe, Salmanach potentes: Bellis qui populum tuum nefandis Vexabant miserum, superbientes Iactaabant, habitemus arua sorte. Illis fac Deus ut rotentur acti, Vt uento stipulae leni actitentur, Vt syluae uirides edantur igne. Tali supplicio Deus tyrannos Istos affice, turbinis procella Illos obrue, fulminisque telo. Illorum facies pudore multo Impleto, ut memores tuumque nomen Confusi uenerentur, atque adorent. Turbentur uario colore tincti, Turbati pereant, modo ut Deum te Agnoscant Dominum potemiorem.

dram783
ACTVS SECVNDI, SCENA I. Demius. Desimon. amchior. Sphendonites. Gregorus. Phylax. Gnoster.Achior sym | machus pro- | ditionis insi- | mulatus, Be- | thuliensibus ab | Holoferne | exposiens, ar | bori alliga- | tur. NE plus satis pergamus, hem refer pedem. DES. Ni fallor isthic est uigilum custodia. En excubant, statio est insomnis, peruigil, Adtenta. tu caue tibi. DEM. Refer pedem. DES. Fundas habent, funda ualent, caue tibi. Hostili gressu huc ad nos adsectant uiam. DEM. Fidei malae uirum ut meruit ligabimus Huic arbori. DES. Liga pedes. ego uolo Manus eo modo constringere, ut modo Nullo queat resoluere. DEM. At maturius. DES. Dic oppidanis, quis'nam te huc constrinxerit. Discede mox, morasque rumpe. Is hic bene Sedet, luet poenam dignam factis suis. Cunctis uelim fieri sic proditoribus, Quo tuta sit semper maiestas regia. SPH. Cursu cito insequere, citius propera, fugam Adornat alter. PH. Quin funda uteris tua? Iaculare. nil cesses. DEM. En sundis missitant. DES. Celeri gradu propera, insequuntur, ne suam Libidinem in nos expleant crudelius. DEM. Tute uide ut neuter pes posterior siet, Sub calce ne nascantur tarda gramina. DES. Nunquam necessitas nobis sic institit,

dram784
En saxa fundis aduolant celerrima. SPH. En uinctus hac in arbore. Quis'nam tu putas Is est? GRE. Adito, quaere ex ipso quis siet, Aut unde sit, cuias, quis huc ligauerit. PHY. Iudaeus haudquaquam est, hoc uestis arguit. Assyrius est, ni fallor, nec gregarius. SPH. Quid uinctus hic sedes? dic quis te huc uinxerit. ACH. Haud difficulter isthuc uobis dixero. Si uita salua sit, si pax sit publica, Nil promptius mihi est, quam uobis dicere, Quid haec sibi uelit captiua sessio. PHY. Fidem meam stipulor tibi te saluum fore, Si tu tuam fidem bonam seruaueris. ACH. Nil amplius peto, nexus resoluite, Statuite me pro more uestro, ducite. Lubens sequor, nil promptius. Senatui Vectro dabo rationem, uel populo satis Superque declarabo meam innocentiam. Quin insuper docebo, quod uestrum interest, Vel maxime rescire, quantis uiribus Dux Assur, et quid'nam captarit consili Aduersus Israel populum Chaldaicum. DEM. Adparet esse non malus, nostratibus Fauere partibus non ambigo. illius Nos uincla restringemus. GN. Dic nomen tuum. GRE. Dic. ACH. Achior. SPH. Animo macte sis integro, Securus esto, adibis nostrum consulem: Is, ut bonus uir est, te pace publica

dram785
Donabit, et tractabit humanissime. PHY. Sequere modo intrepidus, praesenti pectore. Non est in Israel id moris, ut dolo Malo, aut malis agatur artibus. Bonum Aequumque tam coluit semper gens Israel, Quam non alia sub sole. Nil temerario Decernitur consilio: sed prudenter hic Deliberantur aequa lance singula Nostro in senatu, quum frequens est sessio Dijudicantur. ACH. Nil detrecto, ducite Modo, et nihil tam prompte faxo, credite. Nec gratius continget isto tempore, Quam si in frequenti concione hic audiar. Nam conscius mihi sum me nil in Israel Mali aut iniqui designasse: quin magis Periclitatus sum, quod hunc impensius Populum duci uestrum meo laudauerim. Studio salutis uestrae sum huic periculo Expositus. SPH. Hic pericli nihil timendum erit, Causam senatui si tu probaueris Tuam bonam esse, aliud si nihil dixeris Quam quod bonum atque aequum fuerit. Nam pessimum, Vt scis, malum consilium est consultoribus. SCENA II. Liturgus. Gregorus. Achior. Achior ab | oppidanis | obseruatur | et capitur. QVis hic uir est? mirum est, quo ceperint loco. Vbi nam uirum hunc cepistis | ? Certe is hostis est. SRE. Homines eius foris uinxerunt arbori.

dram786
ACH. Non hostis (hoc credas) nec perduellio, Exautoratus per meos sum proditus Vobis. Ob hoc soluta sacramenta sunt. Aut captus, aut amicus sum Bethuliae. SCENA III. Liturgus. Ozias in senatu. Liturgus fa- | mulus publi- | cus, de AIO. or ad senatum | refert. Achi- | or senatui ne | gotium expo | .amchior. VIgiles, patres dum pro officio excubias agunt, Nacti uirum foris ex Assyrio agmine, Qui ait suos se prodidisse milites. OZI. Sistatur huc. iube ingredi. LIT. Fiat modo. Causam tuam, uir Assur, nunc senatui Expone. ACH. Pax patres sit huic consessui. OZI. Pacem precaris perduellio tuis Hic hostibus? Tu incir cuncisus Assur es. Quid'nam sibi isthaec proditio uelit tua, Id non satis liquet. dolum nobis malum, Et hostium fraudem arguit. Non proditus, Sed huc uenisti explorares proditor. ACH. Quod hostium dolus uobis suspectus est, Non id quidem mirum patres Bethuliae. At qui Deum testor ustrum sanctissime, Fas sit mihi Assur sacra iura soluere, Fas sit uiros odisse, et uobis omnia Consilia quae tegunt, sub auras prodere, Nec legibus patrijs ullis tenear. Fero Me proditum esse. non ego interim nego, Non esse me uestratem: sed si facta sit

dram787
Per uos potestas, ut dicam rem hic ordine, Faxo lubens. et hoc saluti seruiet Vestrae meaeque. OZI. Sit tibi fandi copia. Quod si innocens fueris deprensus, hoc tibi Bonum atque commodum fuerit. dic libere. ACH. Viri Bethulienses, et patres pij, Verissima haec sunt, quae dicam breuissime. Postquam superbus multis ex uictorijs Dux Assur est Holophernes, qui sine sanguine Regis sui ditioni et regna et oppida Subegit, ad Euphratis alti terminos Vtrinque: quinrebellium saeuus solo Aequauit urbes, et superba moenia. Et ferro et igne uastans cuncta perdidit. Agros Damasci in ipso messis tempore Absumpsit igne, diripuitque praedia. Cilicas feros, Iaphet inde terminos, Plagas Noti, atque adeo terram ditissimam Arabum occupauit, atque adflixit pessume. Trepidatio uicinas urbes horrida Inuasit, et Sidona diuitem, et Tyrum Vetustam, et Ascalona, Azotum, amplissimas Et caeteras, quas non necesse singulas Numerarier. suos ad ipsum missitant Pacem petitum oratores, qui coemant Quascunque conditiones non aequissimas, Tributa non detrectent uel grauissima. Ex his superbit ille uictor, nil putans

dram788
Suae amplius potentiae resistere. Veruntamen postquam resciuit Israel Spectare ad arma, non offerre promptius Claues, Malum, inquit, frendens toruus dentibus, Quis populus iste qui rupes hic montium Colit? Cito dynastas omnes conuocat, Exquirit, ecquae uestra sit potentia, Quibus'ue praesidijs nixi contemnere Ipsum audeatis, quur praecludere aut uias, Aut arma capere, aut armis sortem credere, Consultat. Indignantur omnes, et tacent Reliqui, duces Moab et Amoritidum. Interrogatus et ipse, quid'nam censeam, (Neque enim gregarius miles, sed dux fui Ammonius prae caeteris praestantior, Et Achior nomen mihi est notissimum) Tum liberam peto dicundi copiam, Ne fraudi id esset, si secus quid dicerem, Quam forte multorum esset expectatio. Datur. mora dico sublata, quod mihi Ex lectione crebra cognitum fuit, Exorsus, inde quod uestris ex Beblijs De gente uestra, de Deo uestratium Compertum erat, quomodo in Aegypto fertili Pharaonis atrocis saeuam tyrannidem Passis diu, dederit per fluctus exitum Siccis, et insequentes hostes merserit: Arabumque petris, et solis in alpibus

dram789
Per quadraginta annos, uobis benignius Benefecerit, caeleste manna miserit, Sitientibusque aquas dulces durissima Dederit petra duris uibratu Mose Vt sim breuis. Vestris quondam maioribus Id esse priscis obseruatum seculis: Si uestra gens mala fide Suo Deo seruiuerit, tum destitutos omnibus Beneficijs Dei, ut in rupto foedere Fieri solet. Nam foedus uos firmissimum Habere cum uestro Deo, idque legibus Certisque conditionibus (quas dixeram) Nempe ut Deus uester defensor undique, Assertor et uindex afflictionibus Vestris uelit iuuando adesse accerrimus, Sise pio cultu uelitis, nec deos Alios latria prosequi. Multum et diu Paradigmatis id obseruatum saepius, Constantibus uobis datas uictorias, Pulsosque reges, ex sedibus passim uiros Fortes cessisse. Nam uestrum Deum Sic aemulum esse, ut non alios ferat deos. Nec auspicato quem tentasse id hactenus Illi occupare regnum, siue gloriam. Et haec quidem narraueram. Nec interim, Patres, feram dissimulanter quid consili Dederim duci, non esse quur despondeat' Animum, aut suis coeptis desistat turpiter:

dram790
Quid id magis confestim explor atoribus Negotium det, qui haec explorent singula, Si qua Dei uestri iram concitaritis Cultu dei peregrini, uel quoquo modo, Certissimam uictoriam sibi fore: Veruntamen, quod si officium faciat suum Hic quisque uestrum, uobis propitium Deum Vestrum fore, et partes uestras defendere, Mihi esse compertissimum: nec illius Exercitum, currus, equos, tentoria Quic quam ualere. Et uix cessaram dicere, Quis clamor? et quanta illic indignatio In me ducis? quam dentibus tum frendere? Spirant minas, et uoce clamant horrida, Laesam esse per me maiestatem regiam, Quod ego potentiorem dixerim Deum, Quam sit potestas regis Assur maximi. Iam miles omnis iurat in necem meam, Haud aliter atque si sim uester proditor, Ac partibus uestris patronus adsiem. Communibus uotis adclamant singuli: Is hostis est, is hostis est, is hostibus Tradendus. Hinc patres uobis sum proditus, Vt aut luam, uobis ira impotentibus, Vel in suas uictoris incidam manus, Si forte sim seruatus ex periculis. Hinc, hinc patres et praesides Bethuliae, Vestrum est uidere, quid'nam uos hic aequitas

dram791
Moneat. Fidem uestram miser nunc inuoco, Vobis meam stipulor fidem sanctissime. SCENA IIII. Ozias. Senatus. ettota conccio. OAchior, tu duras partes praedicas, Nostras tuasque iuxta. O ciues optimi, Auditis in quo sit status noster loco. Praesentius non est nunc afflictissimis In rebus auxilium, quam maximi Dei Nostri: sed is forte sit infensior Vel casibus non cautis, uel neglectui Cultus sui, preces fundamus consonas Suspirijs natis in imo pectore. Nam maxime his placatur ipse uictimis. Nec gratius sacrum (si psalmis credimus Dauidicis) quam uitae paenitentia. PRECATIO CONCIONIS. ALtissime caeli Deus, Terraeque dexter arbiter, Hinc arce uim saeuissimam, Minas superbas hostium. Clemens uicissim respice, Quam nostra sit simplicitas Submissa, quam plebis tuae Sit pura sanctimonia. Iustas luat superbia Poenas, declara fortiter

dram792
Te deditos tibi bonos Forti manu defendere. SCENA V. Consul solat | Achior. Da- | rur Phrurar- | chae negotium, | ut curet uigi | lias.Ozias. Achior. Chabri. Melchiel. Phrurarcha. NOn est quod abijcias animum, quin tu magis Fiducia spem forti firmam concipe. Noster Deus, quem fortiter professus es, (Bona fide hoc recipio tibi) fidelis est. Est autocrator, est monarcha maximus. Tibi is tuam rependet hic constantiam. Faxit tuos uideas hostes occumbere Tum, cum sua bonitate liberauerit Nos ex malis his nobis ingruentibus, Nostrasque partes uindex iustus asseret, Nos uindicabit profligatis hostibus. Tum res tuas benedictionibus suis Almis secundabit (credas) benignius. Quod si tibi id rebus tuis uidebitur Consultum, et hic lubentes te donabimus Nostra tribu, nostraque ciuitate: Quid Multis? eris nobis longe charissimus, Gratissimusque. Et charam coniugem tuam, Tuosque liberos nobiscum habebimus Honore summo, non secus quam si sient Prognati in Israel. ACH. Isthaec humanitas Hic uestra sane grata (nec id iniuria) Nobis erit. Tolerabimus bona et mala

dram793
Vna. Nec est periculum, quod abnuam Subire, dummodo inter uos possim meam Cultor Dei uestri uitam consumere. Vestra fruar bonitate, quum proselytus Fuero. OZI. Viri fratres, et presbyteri Israel, Virum hunc conuiuio excipiemus sobrio, Cenabimus domi meae, atque corpora Curabimus factis refectionibus. Inibimus consilium sanum et sobrium, Quibus modis possit defendi ciuitas, Et quomodo sit salua nobis patria. CHA. Sic censeo, domi id multo fit rectius. Nec est necesse haec ad populum referrier. MEL. In arduis rebus placet suffragium Plebis, domi possunt haec forte transigi. OZI. Phrurarcha tute scis negotium tibi hoc Datum, uias, portas et propugnacula Custodibus munire, et fontes maxime. Illisque manda, si quis huc exercitus, Aut miles Assur occupet hic angustias, Mihi id domi meae celerem per nuncium Mora sine omni nuncietur. PH. Hoc bene Curabimus, hic nulla negligentia est, Faciemus officium nostrum quam sedulo. CHORVS EXPSAL. LIX. ERipe me Domine hostibus his, Perdere qui satagunt animam Ecce meam innumeri studijs

dram794
Omnigenis, uario quoque consilio. Destrue consilia haec Domine. Eripe me Deus hisce malis Hostibus. Ecce furore suo Nescio quo mihi damna parant, Ne precor hinoceant scelere, Sanguinc qui saturi esse uolunt. Insidias mihi nanque parant Horribiles misero. Ecce ruunt Ex statione suaualidi. Nec ratio ulla subest alia, Quam quia non malus esse uolo. Perdere nil meritum properant. Surge rogo, auxilium misero Ferre para mihi nunc celere, O deus agminibus superis Praeses et omnipotens Domine. Nec populis pius esse uelis, Qui bona nulla probare queunt, Omnia qui faciunt scelera. Non miserere uirum, potius Sumito supplicium meritum. ACTVS TERTII, Vigiliae no- | cturnae in ur- | be habentur.SCENA I. Nephelodes. Pyrgophylax. Tichophylax. Nictoporeus. Pylius. Pylorus. OPyrgophylax, o Pyrgophylax,

dram795
Nunquam mage, quam modo crede fuit Opus ut uigilantibus hic animis Oculisque hoc in discrimine nunc Peragamus noctiuagi excubias. PYR. Imo, nisi moenia celsa Deus Tueatur et inuigilet, uigiles Frustra uigilabimus assidui. NE. Nihilominus est opus ut uigiles. Turrim tibi mando tuam, atque uale. PYR. Quin tu quoque iam officium facito Hac nocte tuum. TI. Te Nycroporeu Moneo officij. NY. Tibi Tichophylax, Murus tibi creditus est. Valeas. TI. Valeas quoque tu. uigil esto bonus. Ecquid tibi in his rebus miseris? PYLI. Mihi porta data est, alijsque meis Socijs. PYLOR. Si quid uobis fuerit Visum, quod non placeat, siue quid Hostile foris, aut arma sonet, Facite indicium. TI. Patria potius Nihil est, nec uita mihi, aut aliud Quic quam. PYLI. Commune malum satis hoc Monet, ut curae sit publica res. NEP, Quarta o boni ciues sonora Campella dixit, quod sit hora. Hostis procul, procul fuge. TI. Quarta o boni ciues sonora Campella dixit quod sit hora.

dram796
Hostis procul, procul fuge. SCENA II. Phrurarcha. Pannychius. Agry- Agitur idem.pnus. Gnoster. Pyrgophylax. Tichophylax. Pylius. NOx alta silet, strepitus procul est, Nec in urbe modo, sed moenia sunt Tranquilla satis, GN. Quid Pyrgophylax? Ecquid? tibi quid? PYR. Bene cuncta quidem. Etiamnum hostile nihil uideo. PHR. Cura ut uigiles memor officij. PYR. Fidei mihi semper erit ratio. PAN. Mora parturit haud dubie mala. PHR. Vach Multo citius praesto fuerint Hostes timeo, quam nos cupimus. Vigiles muri officij moneas. GNO. Hem Tichophilax, uigilas'ne bene= TI. Nihil est potius mihi in hisce malis, Quam publica (crede) salus. PHR. Bene. sed Nunquis strepitus fit ab hoste? TI. Mali Nil dum uideo: si quid uideam, Fidei memor esse uolo. PHR. Facito. Num porta Pyli satis excubijs Munita? PY. Puto. PHR. Facite officium. Somnus procul esse uelit: moneas Socios, uigilent alacres. PY. Moneo. PHR. Non est locus aut tempus uigili Somno indulgere modo his grauibus

dram797
Rebus, PY. Moneo fidei, moneo Patienter ut hoc commune malum Nunc sustineant, nihil efficio, Quin murmura sunt. PHR. Nil murmure opus. AGR. Quur non proceres hic excubias Peragunt? Miseri sunt, bis miseri. PHR. Te haec uerba malum ciuem esse probant: Ciule nihil sapis: at magis est Tibi seditio studio. proceres Sat habent quod agant, uigilare solent Quum stertis, et alta quies tibifit, Qui praesidibus maledicit, is et Domino maledicit. PY. Idem monui, Sed frustra tamen. PHR. Bene tu bone uir Facis ut decet, hoc iubet ipsa fides. SCENA III. Pyrgophylax. Tichophylax. Nyctoporeus. Polites. Eudu-Holopher- | nes noctu ur- | bem obsidet, | ponit castra, | uigiles de his | consuli indi- | cium faciunt, | uocantur ci- | ues ad arma. los. Ozias. Buccinator. Demus. Tharsus. HEus Tichophylax, heus Tichophilax. TI. Hem Pyrgophylax, hem quid tibi uis? PYR. Ec quid tibi, te togo, num strepitus Auditur? TI. Idipsum, nec procul est. Exercitus in cliuis, nisi me Oculi fallant, hinc despicio Sub praecipiti anfractu, et uiridi. haud Procul a saltu sonipes crepitat,

dram798
Hinnit, fremit: et trepidat sonitu Tellus. PYR. Videor mihi idem auribus his Audire: sed ipse en hostis adest, Est impius Assyrius. propera, Fac indicium celere, celera Ad consulis aedes: hinc mora sit Procul: ista pericula dic celere. TI. Quin Nyctoporo iubeas. Melius Fuerit, satiusque manere. PYR. Vigil Heus Nyctopore. NYC. Hem? PYR. Propera citius. NY. Quo nam? Quid'nam tibi uis? PYR. Celera, Fac praesidibus mox indicium, Huc Assyrium uentasse. NYC. Malum id Omen, miseros nos, heu miseros. PO. Quid uociferatio? Quid precor heus Miserabilis iste tuus sibi uult Clamor? NYC. Miseri sumus. hostis adest. PO. Heu nos miseros, heu nos miseros. NYC. Mecum propera, nos indicium Faciemus praesidibus: ianuam Pulsato, prior siquidem fueris Cursu. EV. Quae'nam ista frequens Crepitatio? NYC. Mox. Domino uolumus Facere indicium, quod barbarus est Sub moenibus. OZI. Heus uigiles. NYC. Domine Consul, fragor armorum crepitat. Sub moenibus altis, Pyrgophilax Me iussit ut indicium facerem

dram799
Tibi, praesidibusque alijs. OZI. Preperans Fac classica saeua sonent, citius Quo confluat armiferus populus. NYC. Faciam. PO. Trepidatio magna nimis Fiet taratantarico sonitu. NYC. Heus classice classica signa dato. BVC. Ni consul id ipse suo iubeat Iussu, minime faciam. NYC. Facias. Nam consul id ipse iubet, tibi sum Huc nuncius. hoc mihi fide fide Sancraque bonaque. BVC. Satis mihi fit. Taratantara nunc resonet fremitu. PO. Horribiliter sonitus sonat iste satis. Concursio fit, trepidatio fit, Populi fremitus, strepitus, miseros Nos, heu miseros. Quis finis erit? DEM. Quid classicus hic sibi uult? rogo te. POLI. Heu hostis adest. Heu Assur adest. THA. Armis opus est. nil efficitur Clamore. Timor procul esto, procul. Praesentia nunc mihi pectora sint, Fortisque animus. PO. Nil arma ualent, Ni dux Daominus praesens fuerit: Is solus iura salutis habet. En consul adest, arm atus is est Armis, animo, et bene consilijs.

dram800
SCENA III. Ozias. Phrurarcha. Pylorus. Pyrgophylax. Holophernes. Consul Iustrat | urbem, excu- | bias et por- | tas, nequid doli | aut proditio- | nis lateat. Ha | bet cum hoste | deditionem pe | tente ex mu- | ro colloqui%- u.MActe o ciues animis opus est, Et pectoribus firmis. Agite, Pellite curasque metumque procul, In Domino fidite. Magnipotens Etenim robur dabit. Auxilio Veniet, sicut et nostris patribus. Ad signa manete, fides animis Sit integra. Quin Phurarcha ueni, Comes esto mihi. Vigiles uidero, Portasque, dolus ne quis lateat Malus, aut mala proditio. PHR. Nihil o Consul melius quam consilium hoc. Oculus domini melius uidet id, Si quid geritur non ualde probe. OZI. Ecquid uigiles agitur? PYL. Strepitus Ingens sonat armorum, uarijs Clamoribus o patriae pater, o Consul caput urbis: et armisonus Exercitus horrifico frendet truciter Fremitu. OZI. Nunquid sera salua satis? PYL. Sera salua quidem est, et salua fides. OZI. Nihil amplius ipse potes facere, Quam si patriae praestes fidei Ius. Ad turrim celer abimus, et Ibi prospiciam, quid'nam hostis agat.

dram801
PHR. Heus Pyrgophylax, quid'nam Assur agit? PYR. Fragor ipse docet, quod castra locat. Sub praecipiti cliui, domine Consul, uideo ni fallor eum. OZI. Hostem'ne? PYR. Ducem. PHR. Numquid properas Eques huc? PYR. Sub moenibus ipse furit, Spiratque minas, et collo quium. HOL. Heus heus uigiles, heus heus uigiles. PYR. Holophernes nos uigiles uocat. OZI. Hem. Ecquid sibi barbarus ille uelit, Rogitato. PYR. Holopherne, quid tibi uis? HOL. Proceres uolo. PYR. Consul adest. HOL. Vbinam? Dic prodeat huc in collo quium. PYR. Amlissime consul, colloquium Tecum petit hostis. Nunc aderit. OZI. Hem barbare uir, quid tu tibi uis? Ecquis furor est nouus iste tibi? Quid bella pijs heus saeue moues? Ecquid placidam turbas requiem? Cur ius uiolas, quod gentibus est? Non Assyrijs Iudae ex tribubus Iniuria fit, uel facta fuit Vnquam. Sine nos cum pace bona Exercituum Donunum colere. HOL. Quid ius siue fas, nil id moror. heus, Hoc ipsum causae plus satis est, Quod uos alium quam Assur Dominum Colitis. Deus ille tuus ualeat.

dram802
Hic Assyrio paret imperio, Iniuria magna satis fuerit, Et causa duelli ualde grauis. Haec est apud Assur sufficiens Iniuria, quod non imperio Vos sponte suo portas patulas Praebetis, ut haud pauci populi Fecere, sibi, patriaeque suae Peperere salutem. Nanque sine Vel sanguine, uel sine uulnere se Se dedere conditione bona Potius uoluere, tributa dare, Et supplicibus sceptrum genubus Assur uenerari, et pace frui, Quam saeua et dira duella pati. Reges, populi, respublicae in has, Has ecce manus claues facile Offerre meas nihil addubitant: Hinc gloria magna mihi erigitur. Non uestra potentia maior erit. Quae uos rabies miseros agitat? Quae'nam uaecordia tam stupidos Vos reddidit? aut cur pectora sunt Vobis tam dura? Superbia uah Vobis uestra exitio fuerit. Vobis non ulla superstes erit Soboles. Pauor et luctus miseris, Et plurima mortis imago. Viri,

dram803
Matres, cum uirginibus, iuuenes Hic ecce cadent diro gladio. Discrimina sexus nulla aderunt, Nulla aetatis: sed campus erit, Voimoe nia uestra superba modo Stant. Nam ut uictis dolor unicus est: Sic nil nisi maxima pernicies Vobis erit expectanda. Caue. Ast si melior mens iusserit, ut Hac relligione mala posita, Vos uestraque deditione modo Dedatis in Assyrij imperium, Pars pacis erit tetigisse manus Nostras. positis armis, patulis Portis, ueniam rogitantibus hoc Dabo, ut liceat porro facile Aequis tolerabilibusque domi Et uiuere conditionibus, et Cum pace frui imperio Assyrio. OZI. Oratio dura, superba quidem Satis est: minitaris acerba satis. Ad quae modo pauca tibi refero Pro me. Deus omnipotens Deus est Noster, Dominus Sebaoth, uarijs Bonitatibus in nos conspicuus, Terram dedit hanc nobis, pariter Foedus pepigit, sanctum populum Voluit sibi nos, Deus ipse pium

dram804
Nobis populo fore pollicitus Ex f�dere se Dominum, ille aderit Nobis, feret auxilium properans. Heus obsidione tua facile Nos eripiet, tutos faciet A te. Neque enim cuiquam temere Rex ille suum aeternum imperium Cedet. Quia uero minister ego Patriae populique mei, dominus Vero minime sum, haec pauca tibi Pro me uolui. Sed quid populo Visum fuerit, scibis. Quoniam Pro more senatus cum populo Iam iam statuet, responsa dabit. Ne sit tibi nunc mora difficilis. HOL. Quae uis aut praesidium huic populo, Cui tanta superbia inest animis? Vah tantula, uah nos oppidula Tantis contemptibus excipiant? Quod'nam facinus fieri poterat Indignius? Haud scio quid faciam. Tantos se dedere uel populos, Vel regna, modo oppidulum istud erit, Cui nostra potentia magna siet Materia risus? Pro dolor. An Impune ferent? Non illud erit. His non lapis ullus erit reliquus, Quin corruat. Non tuti fuerint

dram805
Vel huberibus matris teneri Fetus, uel ex utero scindam pueros. Exempla satis crudelia nos Edemus in ipsos, ut reliqui Circumcisi populi sapiant Damno ex alieno, et Assyrios Dominos agnoscant esse suos. SCENA V. Ozias. Chabri. Rasaias. Mesech. Sabeth. Iabina. Ioseph. Emanuel. Nathanias. Melchias. Iebanuas.Senatus de | rebus dubiis | consultat, de- | cernit ut ne- | gotii summa Deo commen- | detur, armaque | in defensionem | patriae capiam- | tur. Lechinan. Charmi. VIri Bethulienses, patres optimi, Patriae salus iubet rem forti pectore Gerere atque consilio, fide et prudentia Opus est. Patres conscripti, qui respublica Salue esse possit, hic nunc consultabimus. Locum suum capessat, quisque armatus, et Prior locus sit consilijs: hinc pectore Forti geramus rem, ne nostra ciuitas Veniat in hostium manus, ignauia Nostra. Id foret per Israel turpissimum, Iuxtaque cum periculo Manassidis, Coniunctius, quam quis fortasse iudicet. Quanto periculo sit heu respublica Nunc constituta, id experimur maximo Nostro malo: ast id unde sit, nouit Deus.

dram806
Nos intra sacra et saxa nunc angustijs Premimur grauissimis. Paucis sic res habet. Dux Assur obsidione nos premit graui, Petitque deditionem saluis omnibus. At is tamen dat conditiones admodum Duras et intolerabiles cultoribus Summi atque maximi Dei, nec libero Populo ferendas: contra iura gent ium Vrbem petens his legibus, nostrum ut Deum Negemus, Assyrios deos hinc cultibus Veneremur, ut tributa non adeo quidem Tyrannica ipsius regi pendamus, et Iuremus in nomen magni regis sui. Quid sit opus facto, patres perpendite: Conferte quid sit aut honestum, atu utile Considerate, quid salua fieri fide Queat. Chabri pro more dic sent entiam. CHA. Res non leuis, sed ardua est, et pergrauis. Dicam tamen paucis, quod reipublicae Videtur esse salutiferum. Tyrannus hic Tumultuatur, et minas spirat graueis, Vt inscius, cum quo monarcha res siet Illi futura: is aestimat praesentia, et Praeterita iuxta. atqui is longe, dubio procul Errat, mea quidem sententia: quia Ignorat et foedus nostrum, et potentiam Confoederati. Quod si id intellexerit, Ab instituto opinor forte cesserit.

dram807
Sed quid uiri redarguo ignorantiam, Quum uix sient pauci in populo, fidi Dei Qui foederi, fideique in rebus asperis Fidant? Quod o utinam uiri dicam male Falsus. tenet me non mediocris, credite, Timor, mali quid mens praesagit. attamen Vt sim breuit, rebus patres praesentibus Sic consulo, ut pro concione publica Populus in hostem animetur, et ut firma fide Sancto Dei porro optimi atque maximi Et foederi fidens nitatur, et pijs Precibus in uota uocet Dominum. Tum consuli Mandetur, ut ne rebus his respublica Quid detrimenti capiat. Haec sententia est. RAS. Quam praeter expectationem adobruit Nos hostis ille, cuius nos potentiam Merito extimescimus. sed quid timere nos Iuuat id quod est ineuitabile. heu dolor, Nihil timendo proficiemus: sed male Diffido nostris uiribus, licet probe Munita sit natura nostra ciuitas. Annona uero deficiet nos, et fames Nos arta tandem ad deditionem turpiter Compellet. id quod rebus nostris integris Habere possumus, pacem implorabimus. Nequicquam, et ipse quem dicit Chabri Deus Irsacitur nobis, quod foedus fregimus, Nec idsemel, sed heu dolor frequentius,

dram808
Vita impia, et peccatis multo plurimis. Hinc, hinc patres, irascitur nobis Deus, Duella mittit. Assur est Dei manus, Qua nos ferit, punitque iam foedifragos: Cui qui resistit, is resistit maximae Dei potentiae, et diuinis uiribus. Quare meo nos consilio nunc barbaro Dedemus, et fruemur pace. Nam salus Cum seruitute praeferenda perditis Rebus. quid heus iuuat perire funditus? Videre nostros liberos crudelius Mactari, et id quod est multo foedissimum, Ad stupra nostras coniuges et uirgines Rapi, grauissimis duelli legibus. Nam nulla uictis est relicta alia salus, Quam quod salutis nulla spes relinquitur. Ast seruitus potest successu temporis Tolli: sicut dies edax est tristium Rerum omnium consumptrix. Haec mens est mea. MES. Rasaias uidetur istud optime Considerasse, quid sit e republica, Caussasque rerum ponderasse exactius. Non nos Nabuchadnezer in Babyloniam Duxisset, aut Philistijm multo prius Vexasset armis, ni Deus peccamina Populi sui punire decreuisset: at Post quam expiauimus belli piaculo, aut Captiuitatis, et satis poenarum erat

dram809
Datum, Deus nos postlimino reddidit: Virgam suam, ut pater, fregit cum filios Correxit. En Deus decreuit plectere: Durum est Dei stimulo recalcitrare, uel Diuina fata uelle ui confringere. Quin potius ut patris feremus fortiter Ferulam. id, mea sententia, salubrius Consilium erit, quam nos et nostros liberos Perire diris armis, atque extinguier Hic funditus. Babylonis transmigratio Conditio durior fuit, quam sit modo Haec quam dedit dux Assur. Tempora Adimunt mala ista. sed nulli praeiudico. Per me sibi quibusque sit sententia Et libera, et salua, atque ut par est, integra. SA. Dicis probe Mesech, id ipsum sentio, Et in tuam pedibus eo sententiam. Quid inde lucri, si uel nostros liberos Vel coniuges mactationi turpiter Nos destinemus, prostituamus uirgines? Nihil. Nec hoc uero simile fit, quod Deo Probetur istud, et si iratus maxime Nobis siet. Inter duo dicunt mala, Minus malum, si dira quem necessitas Premat, eligendum. Sed nos leges hostium Negotio minori, quam saeuitiem Feremus. Ac tyrannidi quam tempora Ferunt, dies medebitur. Nam temporis

dram810
Medela si licet non praesens sit, tamen Tolerabilis magis, quam praesens hostium Caedes. Deum qui mortui laudabimus? Quae laus Deo fieri potest in tartaro Nigro? Licet nobis negandus sit Deus, Id ore fit, laudemus ipsum pectore. Scrutator ipse est nanque, ut scitis, cordium. Simulabimus prudenter ad tempus Dei Posuisse cultum. Forte a nobis exigent Oden Sionis, ut quondam Babylonij. Canemus ipsis threnos pro psalterio. Isthaec mea est patres pij sententia. IA. Mea mens patres longe est alia quam sit uirum Qui iam ante me dixere, qui non candida Fide Deo credunt, suam fiduciam Male conscij sibi abiecerunt, nec Deo Tot euidentibus documentis optime Nobis benigno audent constanter fidere. Quam callidum hoc est consilium, quod maximos Luctus, dies quos affert, hos diuturnitas Tollit? quid impium magis quis dicere Quaeso potest, quam quod uolunt prudentia Praecipere fata, et consilio suo Dei Consilia quod nituntur ante ferre? Qui? Quid stultius, uel e rep. minus Dici queat non perspicio. sed optimi Patres, mea haec breuis et clare est sententia. In uota nos uocemus cum fiducia

dram811
Dominum Deum, memor quod esse foederis Velit. benignus est, fidelis credite, Errata condonabit paenitentibus. Medela praesens esto paenitentia. Quod si pise stabit nostra ex parte, uicimus. Quapropter hosti fortiter resistere Conemur, idque freti praesidio Dei. IO. Miseratione digniores iudico, Quam liuido odio, qui suadent dedere Patriam hostibus, producunt res antiquitus Gestas in Israelis gente: sed quia Ipsi fide sunt destituti candida, (Que causa semper est erroris) turpiter Caecutientes errant, et absurdius Ratiocinantur, et sua prudentia Bene callida inferunt iram Dei magis Magisque. Nanque sola diffidentia Maioribus nostris fuit uel maxima Irae del caussa, et Babylonis pro Deum Captiuitas: et quicquid ullo tempore Maioribus nostris mali accidit, suum Originem indesumpsit. Ergo uos patres, Quid facto opus sit, rectius perpendite. Non deseret nos noster optimus Deus, Si firma sit fides nostra, et constantior In rebus his et omnibus fiducia. EMA. Quis contra nos, pro nobis si Deus erit? Si quis fidem facere uolet dictis suis

dram812
Paradigmatis, res gestas ille antiquitus Exactius debet causas expendere, Quis fine quoque euentus consequutus est. Vnus scopus scripturae semper est sibi Similis, Deum suis adesse. Det precor Vestrum quis historiam sacris ex Biblijs. In qua Deus sanctos deseruerit suos. Sanctos uoco, quisancta ipsius foedera Constanter et fideliter custodiunt, Qui non leui quouis iactantur uentulo. Quod si Dei foedus sancte seruabimus, Seruabit ipse nos in his angustijs. Tam fortis est, quam cunctis retor seculis, Qui semper est bonus, nec ullo tempore Vel deficit, uel fit sese imbecillior. Quare Dei meo patres suffragio Mandabimus tutelae sancta moenia. NAT. Sunt uera quae dicis Emanuel. Bene, Prudenter et cordate disseris. Bene Causas duelli aduersi nobis explicas. Exempla sunt res gestae patrum seculis, Iram Dei exarsisse tum uehementius, Cum foederis sancti fidem fefellimus. Noster Deus seuerus aemulator est, Non gloriam suam concedit alteri: Non fert, honoris ullus ut sit particeps Sui. Vicissim quando recto pectore Coluimus ipsum, nobis semper extitit

dram813
Praesens, opem nobis tulit fideliter. Non principis cuiusquam uel tyranni erat, Regis'ue tam ualens in nos potentia, Quae nos manu quantumlibet forti sua Ferire, uel superbam quae uictoriam Referre de nobis potuisset. At Deus Robur dedit populo et uires tantas suo, Vt saepe magnos pauci bello fuderint Exercitus, fugarint, et uictorias Claras reportarint, trophaea erexerint, Et coeperint in deditionem maximas Vrbes, suis tyrannos saepe sedibus Pulsauerint. Quae uos, uiri, uaecordia Inuasit, ut uelimus hosti turpiter Nos atque ciuitatem nostram dedere? Nunquam id mea fiet, patres, sententia. MEL. Videmini patres consulto singula Dixisse, nec quid mutem habeo, nisi unicum hoc Addam, fides amissa mutat pectora. Cor languidum fit, quando conscientia Vel foederis neglecti, uel fidei malae Eroditur, diris terretur, et modis Miserrimis cruciatur atque affligitur: Nec est uir amplius, cui uirtus pectore Fideli erat prius longe fortissima. Exempla sunt abunde, sed non temporis Ratio feret citarier. Sed o patres Macte modo uirtute rem capessite.

dram814
Non nostrares, sed hic negotium Dei Nunc agitur. is uires sibi dat fidentibus. IE. Dominus tulit legem, et sanciuit foedere, Ne quem Deum, quam se colamus amplius, Cur nos pijs Cambysen et Assur cultibus Veneremur? Ecce eadem lege natus est, Vt moriatur: est ijsdem obnoxius Periculis, quibus nos. Non diuinitas Fortuna praesens est censenda, sed magis Praecipitium. modis eiusmodi Deus Fastigio celso ponit, quos perdere Vult: nam periculosius tanto cadunt, Quanto altius casus fit, maior impetus, Qui celsior. sed interim tentat Deus Nostram fidem. Quam turpiter nos dabimus, Si non fidem seruabimus Deo integram? Poenas luemus iustas, sed grauissimas. Quare patres obtestor hoc bona fide, Magis fore e republica, si moenia Tutabimur. Deus curabit caetera. LEC. Sic prorsus est, melius nihil scio patres. Satis superque causarum est a singulis Dictum, ex quibus relinquitur, quod optimum Sit, atque consultissimum, nunc moenia Munirier: nil quod munitionibus Conducit, intermittier: sed omnia Fretos Deo, tentare extrema fortiter. Natura nostram ciuitatem anfractibus

dram815
Scopulisque muniuit, uiarum angustijs Decem uiris resistet sola femina Cordata, quae praesentis esset consilij. Saxis adobruet uir unus agmina Scandentium et haerentium altis rupibus, Ad ima deturbabit, et dabit uiros Mille unus in praeceps. Viarum angustias Nos occupemus mox armato milite. Consul tius patres quod e republica Magis siet, profecto nil prorsus scio. Ne nos Deo pro summo, solo, maximo Cogamur in tyrannidis potentia Vulgus deum uanis religionibus Colere. quod absit o a nobis longius. CHA. Accedit huc patres, quod est turpissimum Mortalium in rebus, qui sumus foedere Sancto Israelis genti uincti, corporis Vnius omnes membra sancta legibus Certis, ea tentare quicquam nescia, Desertionis crimen id esset maximum. Non nostra res unorum agitur, sed omnium Qui sunt eodem sanctae gentis foedere Socij. Tribus Manassidis Bethulia Pars est: Manassis, Israelis. o patres, Ceu porta firma his nostra existit ciuitas, Si nos uelimus Assur esse maxime. At turpius fuerit socios sic prodere, Et hostibus uias praebere in Israel.

dram816
Non sic patres, non sic fiet: constantior Maneat fides, ne proditores turpiter Fiamus Israelis. macte uiribus Hosti resistemus, sociosque ex foedere Poscamus auxilium. certe quod foederis Fuerit sacri, facient suis pro uiribus. Nostrum sua quisque hoc facier manu, Quod iusserit patriae salus, et religio, Amor Dei, cuius agitur negotium: Consulque curet istud pro sua fide, Ne detrime nti quid capiat respublica. OZI. Quamuis sit unus, alter, atque tertius, Qui non probe dixerunt de republica: Maior tamen pars huc inclinat maxime, Fiducia ut nostra in Deo constantior Posita, et geramus rem manu uiriliter. Operam fidelem dabo reipublicae. Nunc quid senatus his in rebus censeat, Id concioni paucis indicabimus, Nunquid uelit quod nos decreuimus ratum. Mox hinc duci responsa dabo, quae peiti. Et comes eat prose mihi nunc quilibet. SCENA VI. Ozias. Emanuel. Nathanias. Coneioni se- | natusconsul- | tum indica%-t. | Responsum | Holoferni da | tur.Holophernes. %- Armiger. VIri Bethulienses, fratres optimi, Quae sint pericla, quis status sit publicus, Videtis. hinc senatus ita censuit,

dram817
Vt quisque uestrum pro se patriae suae Operam suam locet: Deoque maximo Committat inde curas tuto caeteras, Cuius negotium geritur, et religio Defenditur. Qui ciuis esse uolet bonus, Testetur id confessione publica, Extendat ad caelum suam nunc dexteram. Vestram probo ciues sanctam concordiam, Pectusque deditum saluti publicae. Emaus ergo responsuir ad moenia. Comites patres mihi uos adiungier uolo. Eamus. EMA. O si dux Assur saperet bene, Et oppidum nostrum obsidione solueret. NAT. Saperet mea quidem probe sententia. Miror quid isthaec tam superba audacia Portendat, ut summo ausit atque maximo Inferre bella. Quae'nam isthaec audacia est? EMA. Ludibrio est Deus prophano pectori. Metitur ex praesenti sorte singula. Successus ille quo iam multo tempore Est usus, insolentem reddidit ducem. Non se metitur ex se. NAT. Vah superbiam. Secura uero isthaec uirium praesumptio Erumpet in neruum tandem. Periculum Tanto duci grauius cum exercitu suo Certe imminet, quanto ipsus est securior. OZI. Dux Assur, ehem, responsa tibi Porto. Seniores cum populo

dram818
Statuerunt omnia ferre prius Discrimina, quam tibi dedere se. Freti auxilio summi Domini, Tutabimur urbem quam dedit, et Ex foedere cuncta geremus, eo Quod summa fides, et summa Dei Nostri bonitas, nobis aderit. Noster Deus est exercituum Dominus, Deus omnipotens, Dominus Caeli astriferi, terrae atque maris, Cui mors paret, et dux tartareus. Dominantium enim Dominus Deus est. Cuius regni non finis erit: Sicut illius imperium fuit ab Aeterno tempore perpetuum. Hic praesidium nobis et opem Est pollicitus, stat pollicitis. Sed rex tuus Assyrius nihil est, Nisi mortalis, uarijsque malis Obnoxius haud minus atque alius Homo, quem fortuna incerta regit. Est umbra fugax, ut bulla perit. Nunc si placet, imperium Domini Cum rege tuo confer: temere Ne quid statuas, fidus moneo. HOL. Monitore superbo non opus est. Abs te hoste putas me consilium Petere? Erras. Quin potius moneo

dram819
Te, ut prospicias tibi. Consilium Animo statui, iuroque tibi Per sceptra, per imperium domini Cambysae regis, et Assyrium Nomen, me moenia uestra solo Aequaturum, iuga celsa trahent Mox ecce ruinam a sedibus, hinc Vrbem totam eruet ista manus. Auulsaque saxis saxa uidens, Mixtisque undantem pulueribus Fumum, pauidus, trepidansque tuas Tendes ad sidera uociferans Palmas, gemituque replebis iners Totum aera, cum sero sapies, Cum nullis amplius est precibus Locus hic ullus reliquus miseris. Heus armiger, heus, serua officium, Quid'nam induperator uel manibus Vel luminibus nutet, pareas: Sispromptus ad offici um ipse tuum. ARM. Non esse queo dux officij Desertor, sed mea semper erit Erecta fides. pro te domine Durissima quaeque subibo lubens: Pro te morior, quocunque iubes: Per fata sequar. nil ecce mihi Antiquius est, quam uel gerere Rem fortiter hic, uel oppetere

dram820
Mortem pro laude tua. HOL. Probo te, Animumque tuum, laudoque fidem. ARM. Et si per ipse quidem uideor Annis, animo uir fortis ero. Haec gloria summa mihi fuerit, Si pro domino fidus moriar. SCENA VII. Apud signa | Cos, roborat | ciuium ani- | mos, precipit | de custodiis | et munitioni | bus.Ozias. NOlite patres animis cadere, Non desperatio consilijs Adhibenda est. Atqui agitate animis, Quod et hosti non ratio solida Vel explorata salutis adest. Euentus belli sunt dubij. Non is seiunctus ab interitu est. Animis opus est, et consilio Praesenti, et auxilio Domini, Qui nos non deseret, ast aderit. Sed inertibus id non polliceor. Sunt moenia nobis alta satis, Sunt propugnacula celsa iuga, Anfractibus haec munita probe. Aditus non est multis patulus: Populi pars conseruent aditus, Ne qua hostibus accessus pateat, Neu qua dolus uspiam adesse queat: Vel ne qua hostes prensent manibus Scopulos, telis hos obruite.

dram821
Pars turres, moenia: quisque suum Feciat munus, quod quenque decet. Matres castis cum uirginibus, Puerisque suis pugnent precibus. Haec fortia tela, ut ulla alia. Huc signifer, huc signum statue. Ciues cum huc cina signa dabit, Memores sitis, quid uos patriae Debeatis. Vestra salus agitur. SCENA VIII. Holophernes. Amorites. Moa- bites. Scapharchus.Holopher- | nex consultat | cum chiliar- | chis et tribu- | nis militaribus | de expugna- |tione oppidi- | priuatur ciui | tas auqis. VOs symmachi, et centuriones optimi, Et uos tribuni forte rob ur militum, Vtquisque uestrum exercitatus est probe, Gnarusque rei bellicae diutino Vsu, fidesque uos monet, sanctissimi Cunctos sacramenti, nunc nobis consulat, Quibus modis isto potiamur oppido. Quibus precor nituntur ipsi uiribus? Dubio procul latet quid hicce praesidij, Quod arma contra nos superba sumpserint. AMO. Nil tale quicquam o imperator maxime. Nos cuncta diligenter explor auimus, Quibus modis queat expugnari hoc opp idum. Munitius nihil natura condidit: In rupibus situm est, nobis nec uspiam Accessus amplior, quam iumento patet.

dram822
Nec pluribus quam binis peruius uiris, Vix singulis quibusque scansio datur. Vnum tamen uidi quod praebet maximam Spem ciuitatis hic potiundae. HOL. Siccine? AMO. Iuxta latus portae fons uiuus uenula, Per saxa dulci purus ecce murmure Scaturit: ibi multam uidi frequentiam Petentem aquas magnis contentionibus. Hinc colligo magnam esse aquae penuriam. Si fonte nos potiamur, nostra ciuitas Dubio procul fuerit. HO. Quid? Hem, lepidum caput. Quid tu Moab? quid hisce in rebus consulis? Ecquid tibi uidetur, o exercite? MOA. Laudo uiri fidelem isthanc industriam. Hic dignus est, cui tu benefaxis, quemque ames. Nihil est opus tormentis siue machinis: Sitis premet, si commeatus suppetat. Puto tamen canalibus deducier Aquae satis pro defendendis moenibus. Quare puto consultum, si canalibus Priuentur oppidani. HOL. Recte consulis. Mittemus isthuc militum decuriam, Centuriamue, aut plures qui custodijs Hinc oppidanos arceant a fonte. AMO. Opus Quidem manu est armata, sed fossoribus, Ligonibusque in primis. HOL. Sed ne uos manu Armata adobruant ciues, si sentiant. MO. Prudenter hoc quidem tu o dux, ut omnia.

dram823
Nam pluribus pauci possunt resister. Haec est loci natura, sed meatus est Angustus admodum, non binis peruius, Vix singulis iter patet scandentibus. Anfractibus crebris in praeceps lubricis, Contectus es meatus densis frondibus, Vt nemo nos ex urbe possit cernere. Dux ipse ero, praemissis explorantibus. HOL. Probe mones. Scapharche, quicquid iusserit Dux Amor, expeditum redde gnauiter. SCA. In me mora est nulla. AMO. Ergo uos me sequimini. MOA. Sic optime quies datur nunc militi Fesso ex laboribus itineris grauissimis, Curetque corpus, ut melior ad arma sit. SCENA IX.Conqueren- | tibus de aqua- | rum penuria | puellis, sedi- | tio in urbe o- | rit factionis | corum qui ad | defectionem | inclinabant. Hydrophila. Anhydria. IAm emum miseri sumus, Iam non spes superest magis: Afflicti nimium sumus, Non spes ulla salutis adest Nobis, o Deus, o Deus. ANH. Quid quaeso mea tu, sibi Clamor uult tuus? Obtice. An tu sana satis? mea Tu, praesenti animo sies. HYD. Rebus tam miseris erit Tam uaecors animo? Viden? Hostis saeuus aquas tulit,

dram824
Vrbis diuitias. ANH. Ain? HYD. En, hic ipsa uides. ANH. Aquas? HYD. En ne gutta quidem, uiden? ANH. Eheu, uah nimium mala Nobis heu miseris dies Orta est. tota salus male Nobis disperijt. HYD. Patres Prudentes sapiunt ita Prudenter. ANH. Quid ais? Tuum Os non sustuleris loquax In caelum. Maledicere Diuis principibustuis Non debes, temeraria. HYD. Pax cum conditionibus Oblata est, sapiens tamen Ordo presbyterum male Vult urbem perijsse. Quid? Si uaecordia non tibi, Vel caecus potius stupor Censendus fuerit? ANH. Mea Tu, res ardua (credito) est, Quam prudens, uenerabilis, Sanctus presbyterum senum Consessus melius uidet. En quantus numerus tibi Grassatur, domui puto Oziae uenerabilis Propinquat, celerans uiden?

dram825
Quidnam hoc esse mali potest? Si non seditionibus Res nobis agitur domi, Non intelligo quid siet. Non damni satis est foris, Ni ciues furijs domi Funestis agitati eo, ut Intestina monere non Cernant arma suis male Sani ciuibus, in suos Fratres stringere dirius Ferrum: quae Deus o potens Hos uaesania tristior Coepit? Pro dolor, o Deus. Nostris auxilium malis Non differ. perijt tuum Nomen, ni adfueris cito. SCENA X. Mesech cum turba. Misael puer. Ozias.Mesech sena- | tor, dux et au | tor defectio- | nis armata ci | uium manu con- | sulem adit, peri | culum minatur, | nisi hosti de- | ditio, primo | quoque tempo | re fiat. PVer, heus. Vbi consul, ubi est dominus? MIS. Non est procul, ecquid turba sibi Vult? MES. Dic populum sibi uelle loqui. MIS. Pater optime, prospice, te precor. En, Ignobile uulgus colloquium Petit. MES. Hem scelus. OZI. Ecquid tanta sibi In temperies uult? quid populus Mesech tecum? Quidnam iste furor?

dram826
MES. Non est furor iste, dolor potius Iustus, merito susceptus. Age, Descende cito ad nos colloquij Caussa. OZI. Iam nunc adero. MIS. Veniet. OZI. Non hic modus hactenus alloquij Fuit. Hic uulgi magis hem furor est, Cuius caput ipse uideris. Age Dic quid sibi uult nouus iste furor? MES. Non est furor, inquam, sed dolor est Populi, qui hic astat collachrymans. OZI. Non, non opus hastis, non gladijs. MES. Tanto discrimine non gladijs? OZI. Ecquid sibi turba uelit, breuibus Hic expedias. Mes. Deus altipotens, Iudex atque arbiter esse uelit Inter nos et uos presbyteros. Hem siccine confieri? OZI. Quid age? MES. Respublica per uos prodita. OZI. Quid? Bona uerba precor. MES. Se res ita habet. Nam pacis conditiones uos, Si non aequas, at iure tamen Belli proiecistis temere. En nulla salus nobis superest. Rex Assyri us, qui est uirga Dei, Nostrum interiutm iurauit. Age, Tam uos prudentes hem patriae Patres? haec cura? fides et amor In ciues uestros? proh facinus,

dram827
Tantumue uirum, tantumue ducem, Tantisque triumphis famigerum, Contemnere uos? Quo praesidio? Quibus auxilijs freti? Deus haud Pro nobis pugnabit miseris. Offensus nostra saepe mala Vita, dedit Assyrio ecce duci. Si deueniendum erit in Assyrij, Holoph erne nunc uictore, manus, En hi iurarunt malle sibi Iam consulere, atque suis bene adhuc Saluis, quam turpiter ac misere Mactari immanibus ac grauibus Coram sua pignora acinacibus, Modo sit respublica salua aliqua, Modo sit nobis patria exilium. En quanta sitis, qua nos premimur? Mors ante oculos nobis uolitat. Non uicerit armis, uicerit at Nos obsidione graui miseros. Aqua deficit. Ecce canalibus hinc, Hinc dulcis aquae ductus procul est+ Deflexus ab hostibus, aethereus Liquor est exhaustus, sunt uacuae Cisternae, annona etiam grauis est: Armata manus seruat latices. Penuria eorum multa grauat. Sitis ast in primis exitium

dram828
Nobis feret. Amplius haud poterit Quisquam tolerare. Sitim ferimus Auroras bis decies miseri. Exhausti uiribus, esurie Et totidem noctes uigiles Transegimus insomnes. Tibi nunc Edicimus (ut populus statuit) Vt deditio fiat citius. Satius ducit seruire sibi, Cum coniugibus, cum pignoribus Charis, quam cernere, moenibus hic Solo aequatis, quae dira feret Belli sors, quae iustus meritis Nostris Dominus dabit miseris. Nos dira et tristia fata manent, Nos qui. deliquimus heu grauiter, Nil certius nobis supplicio. Haud euitabilis ira Dei Nobis spectanda uenit miseris. Aut est moriendum, aut Assyrij Heu triste iugum seruile humeris Portandum. At nobis hoc satius Visum est, rebus tu consulito. OZI. Communi in naui nos ferimur, Communi in naui uos uehimur, Vestro iussu imperium teneo. Sors haec uoluit. In dignus eram? Quur elegistis? Si mage sum

dram829
Visus dignus, qui consulerem, Non id regere est: quin est potius Seruire animali monstrifero, Et multiplici monstro capiti. Sum conscius ipse mihi bene, quod Aliud nil quaesierim, nisi quod Pietate siet fultum. Accipite. Non me penes est quicquam facere, Ad presbyteros uestras referam Turbas. MES. Locus haudquaquam morae erit. OZI. Proceres rem iam mox accipient. SCENA XI.Ozias consul | frequenti cum | patribus sena- | tu deliberat, | quomodo in- | testino ciuita | tis malo suc- | eurredum sit. Cos. cum consessu senatus. SAncti patres, malum malis coniungitur, Vt uera sint, quae dicuntur prouerbio, Nullum malum magnum solum mortalibus Solet euenire. Num malis hostilibus Accedit intestina nunc discordia. Inclinat heu iam uulgus, ut defectio Turpissime fiat. nam hos sic trepidatio Cepit. Patres praesenti animo fuerit opus, Prudentiaque forti in his periculis. Praesentibus rebus tu Ioseph consule. IO. Manet prior uiri patres sententia, Hostibus non fido conditionibus. Hostis fides, non est fides constantiae. Fortis Deus nobis aderit precantibus, Precantibus sincera mente, et pectore

dram830
Non frigido. Maior Dei potentia est, Quam quae queat per hostis uires uincier. Tumultus iste forte sedari potest, Si quinque eis dierum detur terminus, Hic interim Deus forte exorabitur. EMA. Clemens Deus ne nunc quidem nos deseret. Fidus Deus nostram tentat constantiam. Necessitas probat quam fortiter Dei Iugum feramus, num sibi firma fide Fidamus. at rationem inire oportet, ut Queas leui mederi huic inconstantiae Vulgi. Negamus quod petit praefractius, Timendum erit, ne fracti animis tentauerint, Violentius ne moliantur, quod rei Vehementer obsit uniuersim publicae. Vulgus modum nescit. Quod uult, uel nimium est In alteram partem, uel est quam par minus. Populi furor quadam arte mitigandus est, Perniciosa opinio eximenda ei, Eo modo, ut nihil decedat gloriae Dei: Deique summam gratiam fore, Cum summa sunt pericula: praesentior Quod fit Dei fauor, quando est afflictio: Sed sic fidem demum ueram probarier, Si sint preces ieiunae, castae, sobriae. NAT. Quod attinet praesens, patres, negotium, Subscripserim Iosepho prudentissimo. Tractandus est populus furens clementius,

dram831
Alias suum non agnoscit stultus bonum3 MEL. Pro temporis necepitate non puto Quicquam patres melius a quoquam consuli Potuisse, quam quod isti dixerunt uiri. IE. Prudenter haec sunt dicta ab his ex tempore, Si sit modo, qui possit eloquentia Exasperatis his animis mederier. Non tempus est aliud, quo quid periculis Maioribus queat turbare publicum Statum. IECH. Dolenda res me exterret, horreo Quoties recordor, quo simus periculo. Ex ciuibus magis quam ex ipsis hostibus, Quoquomodo hoc arceri possit, approbo Consilium. et hoc patres uobiscum censec, Non praesidio Dei quicquam praesentius. Precibus id excitari duntaxat potest. Et si quid est neglectum huc usque ex faedere, Precantibus ueniam dabit dubio procul, Fidum integrabit foedus, et sacri sui Erit memor iurisiurandi. sanius Consilium erit, quam sic furori atrocius Ire obuiam. CHAR. Prorsus uobis assentior. Sed caeterum quantum ad meam uitam attinet, Ego susque deque mortis has minas fero. Domine Deus tibi me totum commiserim, Vitae necisque sors iuxta fuerit mihi. Satis est Deum me habere clementissimum. Si mors mea est cessura ad gloriam tuam,

dram832
Nil promptius fuerit, quam hanc lucem perdere. CHA. Placet mihi collecta iam sententia, Vt res prius tentetur, et creberrimis Precibus Deo fusis, et paenitentia. Dei iuuamen haud a nobis est procul. RAS. Modo ne diutius figatur terminus. Angustiae longas aegre ferunt moras, Tum maxime, cum uitae instat periculum. Nam tum dies, quam totus annus longior Videtur. IA. Iosepho ego subscripserim. SAB. Res non moras fert. Haec mea est sententia. OZI. Conabor an possim placare mentium Turbas, et obtinere nequid durius Statuant. MES. Soluta iam consessio est. OZI. Fratres, uiri Bethulienses optimi, Charissimique, quid senatus consulat, Audite nunc rogo benignis auribus. Aerumna qua premimur, fatemur, durior Est, quam diu ferri queat. solus Deus Potis est, ut auferat multo maius malum: Si modo malum est quod ipse iniunxit dextera Sua. fatemini haec fieri diuinitus? Dedit haec Deus idem Deus dexterrimus Vt est, ita et benignus isthaec auferet. Si nos modo in precibus perseuer abimus Ieiuna et abstinente paenitentia. Rogant patres, rogat senatus optimus, Et offerunt nobis fidem integerrimam,

dram833
Quod si diebus hisce quinque, et noctibus Constanter ad Deum precantibus salus Omnino nulla affulserit, quod poscitis, Tum dabitur necessitati maximae. Nec est quod interim lymphae penuria Vos acrius turbet: uel pluuijs aquis Necepitas extrema utetur. Nil erit Nostrum domi priuatim, nilque publicum, Quod non sit expositum uestris hic usibus. Non uiribus, non hostis urbem machinis Capiet. MES. Patres pro hisce ad haec respondeo, Abibimus domum hisce maesti legibus, Famelici quintum expectabimus diem. CHOR VS EX ODE, DA pacem Domine. DA pacem placidam diebus istis Afflictis dominator alme rerum, Fatum nos premit asperum duelli, Sors nos dira magis magisque uexat. Hostis non alius magis laborat, Quam qui nomina saeuus insequendo Pessundet tua, cum modo colendi Vindex ergo tuum tuere honorem. Da pacem placidam Deus fidelis, Quam nos perdidimus malignitate Concussaque fide, benignitatis Aeternae fuimus bonis abusi. Nam mens conscia confitetur ultro

dram834
Culpam, foedera negligentiores Quam par nos fuerat Deus benigne, Heu seruauimus. at fidelis es tu. Da pacem placidam, uumque SCENA I. Iudith. Promptulus. Chabri. Charmi. Ozias. EHem puer. PR. Quid hera? quid? ecce praesto sum. IV. Curre ad forum, senes duos mihi quaerito. PRO. Ecquos? IV. Opinor Chabri et Charmi, Promptule Nosti, uiros honestos et senatorios. PRO. Noui probe. IV. His ex me salutem dicito. Dic me rogare, ne grauentur paululum Mihi dare aures: esse rem ualde arduam, Quur allo qui ipsos peruelim. PRO. Expediuero Rumpens moras omnes. nam nil est promptius Mihi, quam meae seruire herae fideliter. Eccos simul, ni fallor ante curiam Stant colloquentes. certe sunt ipsissimi.

dram835
Hos alloquar. Iudith hera, uiri optimi Salutat officiose uos, rogat simul Ad se uenire primo qucque tempore Dignemini: negotium esse perarduum. CHA. Quidnam pia haec, quaeso, mulier uolet sibi? CHAR. Miror quidem, quidnam siet. CHAB. Sed heus, puer Herae tuae responde, nos iam gressibus Properantibus uenire. Veniemus, currito. PR O. Renunciabo id herae adcuratissime. CHA. Est digna cui priuatim, nec non publice Certatim ab omnibus geratur mos. CHAR. Ego Causa Manassidis mariti, quicuqid est Operae, lubens insumam. Nanque exemplum erat Virtutis antiquae, atque reipublicae Columna. CHAB. Sed quid si genus clarum patris Recenseas ab Israel ad proauos, Ad Oziel, ad Ox ipsum Merari patrem? CHAR. Sunt ornamenta gentis, et Bethuliae. CHA. En praestolatur nos profecto ante ostium. Pacem Deus tibi duit castissima. CHAR. Vrbis decus pacem tibi diuinitus Precor. IVD. Precor uobis uicissim maximi Pacem De, uiri patres. Res ardua est, Quod uos uoco: non aegre ferte: candido Animo uocaui uos. CHAR. Absit, domina, procul, Molestius quicquam ut feramus. candida es, Quouisque honore digna. dic quidnam uelis. CHA. Tibi paratum est officium promptissimum,

dram836
Si qua modo te cum tuis iuuare nos Quid possumus. IV. Quae nunc uolo, sunt publica. C. Quid est? IVD. Dolenda sut pro fecto, si modo Sunt uera. CHAR. Dic. CHAB. Die obsecro inte- IV. Delatus est ad me rumor tristissimus, . (gerrima. Quod uos patres, consulque alias sanctissimus Vir, in senatu sanctione consona Statueritis Deo iuuandi terminum. Indigna res, fideque cassa: feminae Si sitis, haud decebit: quin forti magis Estote, re non conclamata, pectore. Quod facitis, est extrema desperatio. Dirum nefas, si rem uos diligentius Spectabitis. CHA. Fatemur id, sed quidnam agas? Populus inaudax hoc nobis extorserat. CHAR. Sed ecce consul ipse Ozias aduenit. OZI. Salute uos impertior, charissimi, Et tu decus sexus muliebris. res tuae ut Se habent in hoc rerum statu? IVD. Mediocriter. Sed quod adest, animo forti ferendum erit. CHA. Haec ipsa res o consul est, quam herois haec Nostrum senatusconsultum percepit, et Hoc improbat. Quare audiamus, quae siet Sententiae ratio. OZI. Pudicitae decus Dic libere, quid sentias, nos non pudet A femina cordata plus prudentiae Haurire. IVD. Non ignoro, quod sit feminae Prepon: salus tamen magis me patriae,

dram837
Deique honor mouet, quam quod mos publicus Iubet. Decoro iam cedat necessitas. Vos sumitis uobis patres, quod non decet Mortalium cuiquam, ut uelit praescribere Leges modumue Deo optimo atque maximo. Ipsius in manu sunt cuncta: arbitrij Ipsius est, iuuare quando et quomodo Vult ispe. non, non consilijs mortalium Deus indiget. Grauius Deus irascitur Tentantibus, et ipsi diffidentibus. Non est nefas aliud, a quo cunctipotens Vehementius rerum Dominus abhorreat, Quam sit id ipsum ingratae diffidentiae. Nouit modum, nouit iuuandi terminum. Iuuabit ipse, cum facta est probatio. Probationis autem sunt comitantia Indicia, et cor paenitens, et supplices Preces: mouetur his, illis acerbius Irascitur. Veniae impetrandaeunus modus Est, nempe paenitens pectus, animi dolor Acerbus ex delictis. Conciliatio Vero fauoris gmatis domesticis Habet, Deum nos defendisse fortiter. Originum libri referti sunt sacri, Constantibus fide quod adfuerit Deus, Et Abrahae, prolique ipsius perpetim, Maioribus nostris et Mos et Iosuae, Et hisce qui pollebant inter iudices, Regique Dauid, ipsius nepotibus. Et non diu antequam fuimus nos exules. Quando Israelis rex Ezechias maximum Obtinuit hunc triumphum, quo fortis suum Hostem duello uicit Senchrib, angelis Diuinitus sibi in auxilium missis. Age

dram839
Macte uiri uirtute estote. Res Dei Geritur. suam profecto rem non deseret. Habetis e contrario documenta, quod Maioribus nostris antiquo tempore Misit malum, cum ferrent indignantius Onus suum, misit serpentes noxios In solitudinis pertrosae anfractibus, Lethalibus necantes insidijs, malum Profecto dirum. Vah, quoties in hostium Dedit manus rebelles, intractabiles Et murmur antes aduersus sententiam Suam? Patres, si nos edemus murmura Contra Deum crebro tumultuantia, Timendum erit, ne quid grauius nunc accidat. Si nostra conferetis haec pericula His quae patrum saepe accidere aetatibus, Et lance non iniqua haec aestimaritis, Videbitis quod isthaec desperatio Et uita nostra sit multo scelestior, Quam quanta quanta haec nostra sit afflictio. Habete et hoc persuasum, et certo certius, Quod hostis obsidio, sit castigatio Paterna, qua nos admonet benignius Populum suum, reducit ad officium Deus. OZI. Sunt uera quae dicis, decus Bethuliae. Nos haud negamus quicquam eorum. sed pius Animus tuus spectatus est, et cognitus Nobis satis superque. nec dubium fuit

dram840
Nobis, Deo te deditissimam, atque ob hanc Causam Deus tuas preces exaudiet Prae caeteris quibusque. Quare supplicans Populi tui subito uices. CHA. Exaudiet Tu as preces, cui non irascitur Deus. IV. Si quid meis uotis efficitur, o patres, Non fuero segnis. sed predum communio Est efficacior multo. CHAR. Subscripserim Tibi lubens. IVD. Haec admonere uisum erat. Non sunt minora, quae moliri mens iubet. Videte num consulto consilium meum Susceperim, statim cras sub diluculum Exire portam. adeste ibi cum clauibus, Aderoque et ipsa cum fideli ancillula. Reserate nobis, securi de caeteris Rebus: me um fuerit curare caetera. Vos interim pro nobis ad Deum preces Per uniuersam ciuitatem fundite. Tranquilla reddam spero uobis omnia, Metu tyrannidis sublato funditus. OZI. Sapientiam tibi tantam, tantam fidem Tribuimus, ut non quicquam contra patriam Statuas. tibi nos obsequemur candide, Exibis. IVD. Interim ualete, patriae Patres. OZI. Vale, te comitabimur domum: Nox ingruit. IV. Non est opus. CHAR. Sic conuenit. Ozia tu duc ipsam, nos sequemur, et Comitabimur uos usque ad aedes feminae.

dram841
IVD. Non est domus procul, sed hic e proximo est. Nec ipsa ab aedibus recessi longius. En hic domus patet. sed ades mi Promptule. PRO. Equidem paratus sum. IVD. Facis, quod te decet. Officia uestra patres sunt gratissima. Abite quisque domum tranquillis memibus. Nil sit prius quam ut sedulo precamini Instetis. haec sunt arma adeo ualidissima. OZ. Faciemus ut iubes. Dominus custodiat Te semper. CHAB. Ecquidnam hoc fieri putabimus? CHAR. Exempla non desunt, nobis heroides Gessisse res egregias saepe fortius Ipsis uiris diuina prouidentia. CHA. Fortassis haec diuino afflata numine Iussu'ue rectoris summi salubria Molitur. CHAR. Haud aberras Chabri longius A' ueritate, nox discessum flagitat. OZI. Valeie, cras adeste indicto tempore. CHA. Aderimus ad tempus, consul dexterrime. SCENA II. EX CAPITE NONO.Iudith in con | claui noctem | orando tran- | sigit, continet | adeo haec sce | na ipsius pre | cationem. Iudith. DEus meus, patris Symeonis o Deus, Cui semper adfuisti in rebus arduis, Cui pectus et gladium dedisti uindicem,Quod ut spe | ctatores ui- | dere posint, | siat apertis | cubiculi fene | stris. In filiarum temperatores sanguine Madidum, rapina factae illorum coniuges,

dram842
Deus, Deus, seruator o celsissime, Defensor aequitatis, exaudi preces Viduae. Tuam nil prouidentiam fugit, Antiqua eorum coram te recentia Sunt: et futura quaeque tibi Deus pater, Praesentia, et nihil conantur quod tibi Non cognitum sit. Nosti quid rex Assur hic Contra tuam maiestatem tentauerit, Quam sit superbus, quam contemptor arrogans Potentiae tuae. Contemptim negligunt Nixi sui armis, equis et uiribus. Tuum o pater potens dicamen nesciunt, Quod bellicos tumultus dissipas manu Forti, tuis deletis hostibus. Tibi Celsissimum Domini nomen proprium est tuum. Hostile robur rumpe, extingue funditus, Exere furorem in Assyrios dexterrimum: Statuere enim tua sancta, prophana reddee, Templumque nominis tui atque gloriae Replere abominationibus, tuae Arae sacrata demoliri cornua. Effunde mox furorem et iram in hostium Capita, meae robur manui Deus insere. Apud animum facinus concepi callidum, Astutijs meis hostem rogo percute, Vt milites, ducesque mixtim corruant. Fac ut meo pereat hostis strategia. Robur tuum non est in multitudine,

dram843
Non sonipedis strepitus unquam tibi placet: Robur tuum tantum submisso in pectore est. Robur soles praestare potenissimum, Adiutor es paruorum et imbecillium, Defensor et seruator praesentissimus Spe destitutorum. Paterne mi Deus, Deus potens possessionis Israel, Domine poli astriferi, terraeque amplissimae, Creator et rex uniuersae machinae: Ego freta, mi Deus, tua clementia, Tibi supplico, ut tui memor sis foederis. Sermon bus meis adhibe fraudem et dolum, Quibus tuos hostes flagello et uulnere Neci duim qui contra sancta foedera, Contraque sanctum templum, contra uerticem Syonis, et solum nostrum, uah partium, Concilia ceperunt: in illos mi Deus Statuae tuae potentiae paradgmata, Vt innotescat cunctis passim gentibus Populum Israel curae tibi tuum fore. SCENA III. EX CAPITE DECIMO.Iudith, ut con- | stitutum erat, | ante auroram | a consule ape | ritur porta, | exit cum fa- | mula, acce- | ptis ad itex | eduliis. Judith. Abra ancilla. Ozias. Chabri. Charmi Promptu- Ius. Chorus. EIa age ades mea tu, mea Abra ancullula Semper mihi fidelis, audi quid uelim, Quod facinus apud animum meum conceperim.

dram844
Scis quanta nos miseros premat afflictio, Ex hostis hanc patriam dulcem manibus meam Eripere, te, tuaque opera mihi erit opus. Non ambigo, quin sit tibi id animo tuo Quoque insitum. Iste nanque animus tuus mihi Spectatus est, quod sit muliebri in corpore Pectus uirile. ABR. Nilo hera antiquius Fuerit mihi, quam pro patria hanc essundere Vitam. Iube, parebo, nil grauabor, ac Lubens subibo quoduis onus maximum. IVD. Laudo tuam puellarem fiduciam. Caelum rubescit, en per Orizonta nunc Solare lumen ascendet: nunc tempus est Mihi constitutum ab ipso nostro consule. En consulem, et uiros duos primarios. ABR. Video probe. IVD. Age iam nunc nos parabimus Ad iter. En. OZI. Hunc diem uobis faustum precor. CHA. Precamur et tibi Cos. clarissime Reique publicae tranquilla tempora. OZI. Aderit opinor mox Iudith femina Quouis uiro cordatior. CHAR. Diutius Haec non moras faciet CHAB. Veniet, modo uenit. CHAR. Nisi fallor, en crepuere ab ista iam fores. CHAB. Est ipsa cum puella. CHAR. Succincta utraque est. IVD. Vt iussero facias. repone sportulam, Et sacculum farinae, et panes azymos, Carycasque dulces, hoc disponens ordine Im ponito, ut olei locus sit uasculo,

dram845
Vinique quincunci sic recte construe. ABR. Sunt recta sic, hera? VD. Sunt recte singula. Facis probe: tuam laudo hanc industriam. Nunc. suscipe haec, meum sequens uestigium. Tu cereum funale praefer Promptule, Praeito nobis usque ad portam. PRO. Promptus en Ohera sum. IVD. Recte facis. Sed consul est Cum patribus Chabri atque Charmi ad urbicam Portam, ut mihi indixere hesterno uespere. CHAR. Sed eccam Iudith, ipsa adest ancillula Ornata et onerata. OZI. Salue, femina Columen Bethuliae. IVD. Saluete praesides Vrbis, parata sum, uobis quemadmodum Promiseram: reserate portam. Egrediar, Factura quae Dominus dictabit spiritu Suo mihi. OZI. Fiat. IVD. Cura mi Promptule Quae iusseram PRO. o hera id faxo, atque sedulo Curabo diligenter, ut puerum frugi decet. Deus pudicitiam uestram custodiat. IVD. Eo patres, preces uobis mandauerim Crebras, domi priuatim, nec non publice, Insynagoga, et concionibus sacris, Cum liberis, et coniugibus. OZI. Curabimus. Patrius Deus tecum siet cum gratia Sua, et fauore consilium regat tuum, Solymorum ut urbs per te fruatur commodis Suis, tuum quo nomen in domo Israel Celebretur, et soboles tua multis seculis

dram846
Materiem laudis, firmaeque gloriae Habeat. CH. Amen, fiat. Deus te dirigat. IVD. Mea Abra, nos conabimur Deo duce Rem maximam, pudicitiae periculo, Quod arduum magis mihi prae caeteris, Adeoque uitae ipsius est. AB. Acerba sunt Quae dicis hera, sed pectus fiducia Firma Deus meum muniuit. nos Deus Non deseret, nec destituet nos gratia Sua. Scio, miles genus tam barbarum, Inferre uim parabit nobis callidam, Perinde erit nobis ut agno simplici, Inter lupos rapaces. Quod si non Deus Tuebitur nos, quo sit salua castitas, Non sexus est nostro satis uirtus potens, Valida ue: sed curae istuderit summo Deo. Promptulus | puer enarrat | percunctanti- | bus patribus, | quidnam Iu- | dith hera no | ctu fecerit: %- q | quia in actionem | commode ue | nire non po- | reramt, per pue | ri narrationem | exponuntur. | Mirantur pa | tres super for | mam et orna | tum, atque a- | deo forte con- | silium.SCENA IIII. Chabri. Charmi. Promptu- lus. Ozias. HEra tua se miris exornauit modis, Quibus solent choreas, quae tripudijs Salacibus uolunt salientes ducere. Dic mi puer, quibus noctem studijs tua Domina peregit istam, cum uenit domum. PRO. Nos conuocauit, et hortata sedulo Nos ad preces, modum precandi dictitans, Vt rector ille rerum quod conceperit, Facinus suum ad patriae salutem dirigat.

dram847
Precata dein uotis ipsa est ardentibus. CHAR. Vtinam sient plures in urbe eiusmodi Antiquioris disciplinae feminae. Sed pro dolor, rarissima haec exempla sunt Aetate nostra matronarum talium, Quibus Dei cultus magis, quam sordidus Questus siet curae. famulis nunc utimur Instar iumenti: cui tamen lex dictitat Ferias, ut alternans requies illis siet. CHAB. Sed heus puer bone, quid hera ipsa, quid domi, Et quid precor fecit? PRO. Quid? ipsa peruigil Orauit, hirto cilicio corpusculum Amicta. Quid? caput cinere conspersit, et Noctem genuslexo transegit supplicans. Precibus peractis ueste exuta sordida, Sumit suas festiuas, ut uidistis hic, Niueaque crura haec induit sandalibus. CHA. Mirabar ornamenta, odores, et comas, Auro plicatas, quam mitrae uolumina: Pellucidis gemmis fuluoque auro riget. Quid uestis illa consecrata gaudijs, Dico stolam, qua dum uir uixit usa erat? Mirabar et armillas cum monilibus, Et anulis, et inauribus splendentibus. CHAR. Adscita sunt quae narras, sed natiuus est Ornatus. en uenustas ipsa corporis, Niueusque candor aspersus laetissimae Rosae colore, quo uirum libidines

dram848
Facile excitabit. OZ. Quid? quod praeter corporis Habitum uenustum, nescio quid amplius Habeat decori, quae maiestas nescio, In fronte sit, diuina quadam gratia Condita? CHAR. Spero illius arte excidium Hosti imminere. CHAB. Deus faxit. OZI. Dubio procul Haec liberabit nos Dei praesentia. SCENA. V. Iudith ab Ho | Iophernis ex- | cubatoribus | excipic. Ipsa | defectionem si- | mulat.Demius. Desmon. Iudith. Abra. Ex urbe quispiam uenit Desmon uiden? Ni fallor, est mulier, eiusque pedissequa. DES. Muliebris hoc uestitus arguit quidem, Nisi caligo mihi perstringit lumina. IVD. En Abra, miles excubias illic agit. ABR. Sensere nos uigiles, o hera, o heu mihi Miserae. Deus succurre nobis. IVD. Nil agis Clamore, sed memorne quantas glorias Efflaueris? nil te trepidatio iuuat. Animo est opus, nec non cordato pectore. ABR. Memini, sed an non censes me esse uirginem, Meae pudicitiae timentem, et fragilem, Obnoxiamque perturbationibus? DEM. Interroga cuiates sint, aut quo uelint, Aut quod sit institutum earum. DES. Me sine. Ehem gradum parumper nobis sistite Vestrum, quid ambulatis sub diluculum? IVD. Hebraea sum. DES. Vestis docet, si maxime

dram849
Taceas. IVD. Fidem uestram miserae nos supplices Hic inuocamus, et fidei nos dedimus. DES. Mulierculae uenustae, uos temerarias Oportet esse, quae committitis hostibus Vestram salutem. IVD. Non profecto, longius Erratis a uero. Haec potius prudentia est Callida satis, quae non perire in oppido Cum ciuibus nostris uolumus. fiducia Vestrae aequitatis fretae, nos huc transfugae, Vestram fidem petimus his conditionibus, Si uera erunt, quae nos duci narrabimus Vestro. DEM. Manebimus promissionibus Nostris, fidem seruata si seruaueris. IVD. Dextram ducis tetigisse pacis pars erit. DES. Conscende currum cum tua pedissequa. Non mos apud nos est, honestas feminas Pedibus iter facere. nobiscum ad principem Ibis, modo ut sies praesenti pectore. DEM. Dux noster est benignus liberalibus, Et candidis, mirusque amator, si qua sit Mulier, sicut tu paulo liberalior. Non sordidas amat, quibus sed gratia est Ex moribus bonis. nam multo gratior Virtus fluens ex eleganti corpore. Non ambigo, quin sis futura principi Propter bonos mores tuos gratissima. DES. Comitem modo praebeto nobis non grauem. IV. Sequemur Abra. nunquid ut praedixeram,

dram850
Sic euenit, quae sors nobis felicior Continget unquam, uel quibus felicitas Affulsit, ut non possit obscurarier? Inibimus summam, ut confido, gratiam Ab imperatore ipso tot uictorijs Pleno. ABR. Meis pro uiribus conaborut Ex parte quadam sim nonnihil blandula. DEM. Mulier uiden nostrum ducem in tentorio Cum satrapis? IVD. Video. DEM. Princeps benignus est ABR. En hera quanta militum turba aduolat. DES. Gynecrates Holoferni mox renuntia, Istas duas mulieres ecce transfugas, Defectionem ad Assur quod prudentulae Parauerint, suae saluti ut consulant. SCENA VI. EX CAPITE 11. Sistit Iudith | Holophernis | tribunali, sup | plex rogat a | duce ueniam. | promittit am | plissima. Fi- | des ab hosti si | mulationi ha | betur.Gynaecius. Holophernes. Gynecrates. Iudith. ECce imperator, ecce praedam milites Cepere dignam te duce elegantulam. In rupibus Bethuliae tales ferae Versantur. En Herbraeam peruenustulam. Vel haec potest oblata fortitudinis Occasio esse. Ecquis non uel grauissimum Periculum subiret? nanque hoc oppidum Captum, suam dabit mulierem in singulos. HOL. Leuate eam manibus, inuenit gratiam in

dram851
Oculis meis. sine ut oculos meos probe Pulchro illius queam conspectu pascere. GYN. Resurge pulchra, spem secura concipe, Et moribus duci probato te tuis, Blanditijs, tua res habebit optime. Ponas metum, nihil est pericli femina. HOL. Ne me putes uirum superbum, uel trucem, Tyrannidis tam fastuosae principem, Qui contra fas uel contra iura gentium Mortalium quenquam uiolauerim, nisi Regis prius maiestatem lacesseret, Rebellione, uel quocunque alias modo Contra Assur arma duelli sumpserit. Quod si maligna gens tua isthaec non meis Victoriosis armis obstitisset, en Tranquilla pax esset iam uobis omnibus. Sed laudo te, sanumque consilium tuum Vehementer approbo. haec salus erit tua, Tu nostra eris, felixque, cum gens funditus Tua haec peribit. Hoc amabo te rogo, Quis autor extitit tibi quod transfugis? IV. O imperator, audi quod famula tuae Dictura sim. tibi hoc de me promittito, Me nil tibi dicturam, quin sit maxime Ex re tua futurum, et pro uictoria Hoc assequenda. HOL. Dic audacter omnia. IV. Quod si sequeris, quae tibi dux iam dixero, Habebis hanc dubio procul uictoriam,

dram852
Tam uersasunt quae dicam, quam quod maximus Rex ille Cambyses et uiuit, et regit, Cuiusque tu uirtutis exequutio es, Scelerumque uindex, quod tibi haec uictoria Continget. Imperium sicut mortalium, Sic bestiarum terrae, quidque in aethere Volucrum, marisque procellosi piscium, Regni Assur haud alij quam mundi machinae Sunt termini. tua laus per orbis climata Celebratur, et contingit astriphorum polum. Increbuit rumor per urbem, per tribus, Quod Achior tibi futura dixerat. Sunt uera, quae dixit. Nobis iustus Deus Irascitur, furore iusto percitus. Minatus est nobis persaepe oraculis Propheticis, ni nos resipiscamus, fore ut Hostis manu cadant haec nostra moenia. Quid amplius tibi uis? o dux amplissime, Male conscij ciues sibi sunt, et lauguidi, Spe destituti, sunt exhausti uiribus. Sitis premit, fames eneruat, peruigil Eos labor fatigat, semimortuos Iuraueris: tanta est ipsis necessitas Famis sitisque, ut destinarint omnia Quae lex cauet, mactare, et quae sacrificijs Sunt consecrata, quae prophanis est nefas Comedere, uel haurire nefandos sanguincs. Et uasa rebus destinata quae acris

dram853
Sunt, cuncta uertent in pecunias, sibi ut Oleum atque uinum emant, et quae uita indiget. Misere nuncios Hierosolymam, patres, Vt consulant senatum, et ordinem sacrum. (Metropolis ipsa designauit talia) Statim atque nuncij redibunt, oppidi Facient sui mox deditionem, atque id sine Vitae aut salutis certis conditionibus. Hae sunt meae causae imperator maxime, Quod ciuitatem deploratam desero. HOL. Es digna cui recte benefaxo. IV. Ad te Deus Me misit, ut tibi isthaec omnia indicem, Victoriose dux. Ob id tibi supplico, Vt pace salua in castris hic uersarier Liceat, Deoque seruire in conuallibus. Ipse indicabit quae sit uera occasio, Vt auspicato possit nostra ciuitas Ariete turrifrago per te dux concuti. Dein urbe capta, aperta et armis hic uia, Compendio ad urbem sanctam tibi dux ero. Non est quod obstet, quin se dedant oppida, Quibus Bethulia est pro propugnaculo, Portaque: nam patebunt inde caetera. Non allatrabit te catellulus quidem, Tibi omnia expedita erunt. Victoriam Habebis hanc diuina prouidentia. HOL. Collaudo te, tuam propter prudentiam Disertam, et elegamiae decus tuae

dram854
Demiror. Huc nostrum ueni in tentorium, Nostras opes, auri atque argenti copiam Lustrato, quis sit splendor: lustra singula. IV. Sequere Abra. AB. Iprae mea hera, te sequar. SCENA VII. Amorites. Moabites. Holo- phernes. Iudith. Vagao. Dux et chi- | liarche miram- | tur eius uenu | statem. Ipsa im | petrat a duce, | quae captamdae | occasionis | gratia petie- | rat.Thaltybius praeco. QVo saepius conuerto in ipsam lumina, Haec me magis delectat, et in lasciuiam Adeo resoluo oculos. MO. Te digna erit O imperator, et praeda haec cedet tibi Merito: placet, sed quantum, non queo eloqui. HOL. Verum est, uiri. Quis non talem prudentiam In femina miretur? quae in paucis uiris Viget. Venustas quanta in hoc est corpore? Non hactenus uidi ullam tantis dotibus In feminarum stulto sexu praeditam. Hebraea gens si tales nutrit feminas, Quis non uolet genti huic lubens dominarier? Sed singularis haec tibi est felicitas, Quod te Deus uoluit tuus seruarier, Nobisque per te fecit certum, quid uelit. Quod si Deus nobis tuus praestabit hanc, In quam sumus erecti spem, tuum Deum Merito colemus pro Deo uerissimo In regia Nabuchadnezer. sed tui Mulier habebitur, credas: honestior

dram855
Ratio, per imperium nomen passim tuum Celebrabitur. Nostris en fruere commodis, Nostraque mensa. IV. Non grauatim fecero, Quaecunque me pro dignitate iusseris O imperator. hoc unum te deprecor, Vt liberum sit uesci non quibuslibet, Quibus piaculum est Hebraeis uescier. Nec si meos offensus irritos bonus Faciat Deus conatus. HOL. Sed quid si tibi Cibus tuus deficiat? IVD. Haud fiet scio. Nam suppetet tantum, quantum necesse erit Pro tempore isto, quo pendet uictoria. Tam certa sum meo deisthoc conamine, Quam uiuis o dux, imperator inclyte. HOL. Benigniter promittis. En tentorium Tibi destinatum cum tua hac ancillula. In hoc morator, et tranquilla uiuito. IV. Res ista sola sollicitam miseram tenet, Vt tuta sim, liceatque pace publica Sine militum petulanti intemperantia. HOL. Nil denego: quaecunque flagitaueris, Euenient. tam tuta eris, quam si domi Castris remotis cum tuis sis. Vagao. VAG. Ecquid meo officio tibi est opus rogo Praeclare dux? HOL. Dus feminam in tentorium. Tu praeco militi haec per castra edicito, Ne quisquam eis uelit capitis periculo, Molestus esse. VAG. Vestrahic est habitatio

dram856
Instructa. IV. Laudo, uade, nobis sufficit. TH. Dux Assur imperator noster maximus Edicit, ut liceat Hebraeis feminis Per castra tute ab omnium insolentia Versarier. Poenaest capitis periculum. CHORVS. Ex Psal. LXX. Sub persona Bethuliae. EN tuum supplex Deus o benigne, Euoco promptum celera iuuamen. Non morae porro locus est misellae. Valde necesse est. Sit tubor stultis, pudeat malignos Et fuga turpi redeant, salutis Qui meae diri uoluere tristeis Texere technas. In fugam uersi redeant, pudore Languidi longe fugiant iniqui, Qui nuunt tristi miseraeque sannos Valde superbos. Gaudeat rursus bonitate celse Qui tua rector fruitur benigna, Qui tuae laudis celebrare pergunt Nomina sancta. Rebus afflictis miserator alme, Mox opem feras celerem. Peribo, Ni citam praebes miserae salutem. Porrige dextram.

dram857
ACTVS QVINTI, SCENA I. Holophernes. Iudith.Holophernes | uocat Iudith | ad cenam. Vagao. Abra. STatui diem hanc festiuiter consumere: Quapropter curre, et feminam hanc mihi uoca. Promitte ei uerbis meis quiduis, modo ut Illam queas huc ad cenam perducere. Nam turpe nobis Assyrijs esset quidem, Si talis a nobis abiret femina, Non legibus tentata amoris. Haec mihi Illuserit? non id fiet. curre, hanc uoca Iussu meo. VAG. Faciam: scio quod sit meum Munus, meo officio probe fungar. Iners Essem, ac fidelis haud satis, nisi ego duci Cubiculum curarem pro fide mea. Sed ecce pulchra pro foribus tentorij Stat cum puella. Salue femineum decus. Dux nunciat tibi salutem plurimam, Rogatque ne graueris secum sumere Cenam. tui tenetur amore maximo. Est dignus ut morem sibi hac in re geras. IV. Ecquid mihi causae tantae arrogantiae, Aut insolentiet fuerit, quur quid duci, Vestro uelim officij negare? perlubens Morem geram. Promptum officium magno duci Ex me renuncia. nulla in me erit mora. VAG. Recte facis. Vale, non differ longius.

dram858
Mulier sapit, praestat uolentes obsequi Cum gatia bona, quibus non liberum est Viuere ut uolent. Amorque multo dulcior Est, qui cupidinis constat blanditijs, Quam qui coastus est dira tyrannide. HOL. Quid nuncias? Qua fronte nostrum nuncium Excepit? VAG. O dux nil uidisti blandius. Quae sit futura, id indicauit gestibus. Benigniter promittit, nec diutius Aberit. IV. Eamus Abra, sis compositis Apud ducem, blandis et amicis moribus Instructa. Nam meministi quid tibi dixerim. His artibus nobis hostis uincendus est. AB. Memini probe, memorque ero. HOL. Ehem Vagao, Cura ut coquus laute paret, uinisque sit Pincerna dulcibus nigris instructior. Genialis hic nobis dies laetus fluat, Cum muliere hac Hebraea festiuissima. VAG. Mulier adest. IV. Sis saluus dux fortissime. HOL. Ades suauium meum. probe facis, Quod beneuolentiae meae tantum studes. IV. Rei gerendae tempus indixit Deus Mihi meus. HOL. Laetum facis. IV. Nil certius. Est tempus ipsum, et certa nunc occasio. HOL. Laetabimur merito. hanc nostem donabimus Iucunditati. IV. Non aberit industria, Si quid potest, mea in hac re. HOL. Potest quidem. Sed tempus est cenae. tu nobis Vagao

dram859
Facis moras. Tribuni praesto sunt, item Centuriones, signiferique. VAG. En omnia Parata sunt, modo hospites mensae alloces. SCENA II. Holophernes. Vagao. Iudith. Abra. Liturgus. Signiferi. Centuriones, et tribuni assi-Hec scena con | uiuium conti | net. dentmensae. ACcumbe dextrae adiuncta corculum meum, Roseum tuum mihi osculum praebe prius. Lateri tuo adiungas tuam pedissequam. IV. Lubens parebo. Huc Abra iussu principis Latus meum claude. AB. Hoc honore digna sum Minime. IV. Sed expedi quae sunt in sportula, Cibosque nostros profer qus nos uescimur. HOL. Ecquid sibi isthaec uult superstitio tua Iudaica? uiues nobiscum lautius. IV. Nobis religio est prophanis uescier Cibis. HOL. Sed haec est expiabilis tamen. IV. Nihilominus festiuas exhibebimus Nos omnibus uobis pro tempore et loco. LI. Sed interim mihi assideas puellula. O sors secunda, quae me ornasti splendide. Quid me beatius? qui multos inuidos Habeo. quid obliquo me spectas lumine? Nunquid uides, quod sit amarum animo tuo. Cum signifer decumanus sis, et arrogans? TR. Mordet quidem, sed aequius tamen fero.

dram860
Memini uices rerum semper reciprocas Fuisse. Vina erunt loco puellulae. Pincerna cura uina ne nos negligant. PI. Inibimus certamen, num sis fortior Bibendo, uel uinis coronandis ego. MO. Praesta uirum hoc poculo Sigmalion. SIG. Tam fortiter bibam, quam si uictoria Sita sit mihi in hoc hauriendo poculo. Hoc populum uino corona. PING. Gnauiter Bibite, moras nullas faciam perstrenui In poculis uiri. DON. Profecto dignus es, Cui nos coronis uestiemus tempora. AMO. Heus heus ades dum cum tuo fusorio. Vehementer a te pincerna hic dissentio, Subinde cyphos quos tu supples sedulo, Vacuos tibi reddo contentionibus Magnis. PIN. Vter uero prius lassabitur, Tu senties. LI. Quae dicis, ipsa est ueritas. In poculis sunt bellicosi milites. MO. Et tu uales, cum res est cum mulierculis. LI. Tibin dolet? Viden? MO. Video, quid amplius? HOL. Cessatis? IV. Haudquaquam. HOL. Potate largius. Propino cyphum, exhaurias ut integrum, Sic dulcior noctis fiet dormitio. IV. Non sexus hoc fert, nec tam uino assueuimus. Aequi bonique feret tua haec integritas, Si pro decoro femineo respondero. Vides opinor quid calices fecunduli

dram861
Effecerint. Probe, quia garrulae sumus Factae: nec unquam uiximus nos lautius, Nec laetius. HOL. Vocato nobis Phemium: Mulierculae cantu capiuntur musico. VAG. Phemi ueni, dux te uocat, citius uola. PHE. Sum praesto, quid me uult? VAG. Stulte rogas. Facies tuum officium. THR. Inunge guttura. PHE. Facis probe. nam uina guttur leniunt. HOL. Conuiuium hoc ornato nobis carmine Pulchro, meam laudabis hanc amasiam. PHE. Vitam quae faciunt beatiorem, Ofortissime dictitator haec sunt: Si fortunta beat uirum secunda, Extollitque sua serenitate. Fortes imperio potente donat, Vt nunc Assyium ducem eleuauit, Cui uictoria cessit in cruenta, Et cui contigit esse gratiosum. Cui uirtus ualida est ad haurienda Large uina, sicut duci benigno. Et cui pulchra Venus solet fauera, Et cui uiuere fas uoluptuose. Huic Hebraea placere curat, ipsum Felicem faciet suaui amore. Hebraeae decor est amore dignus. Ipsa est digna tuo uenusta amore. Hac o dux fruitor die atque nocte, Haec uitam faciet beatiorem.

dram862
SIM. Haec cantilena pulchre facta ex tempore est, Cantataque in loco. ablue dinem. PHE. Medicamen hoc lenibit rauca guttura. HOL. Vos non fuistis pro loco atque tempore Laetae satis, quam par abstemiae magis. IV. Satis superque. Nos fuimus laetissimae. Merebor hanc benignitatem, quo queo Modo. HOL. Potes amplexibus dulcissimis. HER. Timeo tibi o dux a dolo, et mulier culis. Nam non satis tuto fides huic sexui. Nil feminis, credas mihi, fallacius. Ex hostibus speras fidem? fideliter Te moneo pro officio. Salus exercitus Sita est tua in salute. Nam si tu cadis, Cecidit status regni Assyrij iam funditus. HOL. Nos umbra noctis iam praeceps adobruit. Saturi sumus nos, eructantes crapulam. Surgemus, ac quieti noctem quisque pro Se dabimus. Tu mecum eris suauissima, Nos transigemus istam noctem dulcibus Amplexibus. IV. Faciam lubens, quodiusseris. HOL. Phrurarcha cura ut excubiae fiant probe. PHR. Quod mihi iubes, faciam pro more sedulo. HOL. Euicit hoc uillum. uix pes suum facit Officium, amore isthoc tuo fruar tamen. Tu Vagao, cura ut tent orium probe Claudatur. VAG. Haec cur abo fidelissime, Dormi modo securus cum muliercula

dram863
Ista. IV. Sed Abra, aurem tuam mihi admoue. ABR. Teneo probe, curabo recte singula, Modo principem tu dignis accipias modis. PHR. His artibus nunquam capiemus oppidum. Animus meus praesagit, haud satis scio Quidnam mali, quod dux confidit feminae. Est iactitatum antiquitus diuerbijs, Mulier fidem quod tum mereatur optimam, Quando est aperte fallax, et uere mala. IV. Huc Abra. ABR. Quid? IV. Expecta me ad tentorium. Animo est opus praesenti in hoc negotio. Spero fore, ut Deus me uictrici manu Reducat ad nostros. dux stertit crapula Madidus. Meum nunc consilium intus prosequar. ABR. Faxti Deus. Deus manum tuam regat. SCENA III. Iudith. Abra. Demius. Desmon. Pyrgophylax.Abscisso du- | cis capite, pe- | tit urbem: in- | tromitti se iu- | bet. EN Abra, summus atque maximus Deus Hanc in manus dedit meas uictoriam. In hanc caput peram tyranni condito. Per castra mox tacito transi mecum pede, Sed tardiore gressu, ne quis sentiat, Nobis'ue suspicionem festinatio Pariat, per excubias, ac si pro moribus Nostris precatum eamus. ABR. Obseruauero. Sed hera quaeso te, quibus modis? IVD. Tace, Dum castra nos transiuerimus. AB. Recte mones.

dram864
DEM. Haebraea Desmon, cum sua pedissequa Abit precatum. DES. Quanta est haec religio? IV. Euasimus reor. ABR. Dic hera te rogo MIhi modum caedis tam uastae belluae. IV. Dum stertit ipse somno profundissimo, Acinacem stringens grauem, seco caput. ABR. Exhorrui caput uidens, facinus tuum Fortissimum quidem, nec non heroicum. IV. Ehem uigil, Oziae mox renuncies, Vt recipiat me uictricem intra moenia, Assur ducem manibus meis iacere nunc. PYR. Quid praeter expectationem tam fuit Vnquam? IV. Moras abrumpe actutum, illi mox nuncia, Totam domum Israel per me esse liberam, Imo Dei potent ia et clementia. Laus optimo Deo. Spargit fama | in urbe. exci- | tantur ciues. | itur Iudith | Obuiam.SCENA IIII. Pyrgophylax. Tichophylax. Nyctoporeus. Promptu- lus. Ozias. TIchoph ylax bone, Mox consuli indicium fac, ante moenia Iudith esse uictricem laetissimam. TIC. Io triumphus, ecquid hoc fest iuius, Aut laetius die illuxit? ex maximo Dolore nascitur plerunque gaudium Summum. Viri ciues uobis annuncio, Quod nos Iudith omnes liber auerit,

dram865
O Consul, o uir, et rei cor publicae, Iudith ante portam laeta te uocat, Et intromitti ouans cupit de hostibus Victrix. OZI. Itan ais minister optime? O femina quouis uiro cordatior. TIC. Portam cupit reserari, et id maturius Fieri. OZI. Renunciato mox haec caeteris Senioribus re damantibus rempublicam, Et obuijs quibusque. TI. Faxo promptius. NYC. Sexta o boni ciues sonora Campella dixit quae sit hora, Hostis procul procul fuge. TI. Facesse ab his longe tuis clamoribus, Aliud magis necesse est publicarier. NYC. Ecquid putas? TI. Iudith urbem liberam Ab hoste reddidit manu fortissima. NYC. Num uera dicis? TI. Quid rogas mali ominis Homo? ante portam uictrix cum pedissequa est. NYC. Iudith o boni ciues necauit Hostem malignum, nos beauit, Hostis metus sublatus est. PRO. Hem Nyctopore, quid ais? quid clamitas! NYC. Heram tuam peperisse nobis gaudia. Illi obuiam procede mox funalibus. PRO. Io triumphe, ecquis me laetior? OZI. Puer Quid clamitas? quid uocifer atio tua Sibi uult? PRO. Salus o consul hanc mihi publica Extorquet, et salus herae. OZI. Taeda ardeat

dram866
Per urbis angulos, nec non per compita, Ouatio ut splendore clarior siet Heroidis, per quam sumus iam liberi. SCENA V. Confluit tota | ciuitas, intro- | mittit Iudith. | Refert ad con- | tionem res a | se gestas.Iudith. Ozias. Chabri. Ema- nuel. Archidemius. SAluete ciues, hem consul sanctissime, Gaudete mecum. OZI. Quis non summum gaudium Gauderet? o Deus tibi det praemium. CHA. Reditum tuum quis ausus pollicerier Fuisset? IV. Hoc Deo placet sic uindici, Vt caussa uictrix nos maneret. EM. Laus Deo, Qui tum solet nobis adesse, cum minus Nobis uidetur, cumque opus est maxime. IVD. Habenda concio est solennis, ut patres Vobis recenseam quae gesserim foris. OZI. Locum parate qui sit eminentior, Vt ex eo ad populum dicat comnodius. IVD. Laudes Deo uiri patres decernite, Qui pro sua clementia nos liberos Ab hoste fecit, quod nos firma cum fide Orauimus, per me famulam tranquillitas Vobis tribus per singulas in Israel. Si quis minus fidei dictis habeat meis, Habeat fidem tecmerio certissimo. Holophernis hoc caput spectate tam trucis. Quod si cui signum hoc satis parum siet, Cruenta spectet ista linteamina,

dram867
Quibus fuit contectus uinolentia Stertens, mea hac muliebri dextra truncus est. Quam summa uirtus armauit summi Dei, Genium dedit mihi comitem meum bonum, Et qui sua seruauit me custodia, Ne quam tyrannus ille dirus uim mihi Faceret: pudicitiam seruauit integram Nobis, reduxit, ac nos restituit. Modo Restat, Deo ut dignas agamus gratias. CON. Laus sit Deo patri, qui nos benigniter Ab hoste liber auit per manus tuas. OZI. Bonum foret, si nunc praesto esset Achior. Minister, ito, acerse eum. ARC. Expediuero. OZI. Laudem tuam quis enarrabit? Gratiam Summi Dei quam fecit in te maximam. Potens Deus te duxit, ut tu femina Faceres manu forti, quod non quisquam uirum Fuisset ausus contra Assur potentiam. Facinus, Deus me amet, dignum palmario: Vel si quid est, quod sit palma praeclarius. Nam quando grata mentio clementiae Fiet Dei, celebrabitur facinus tuum, Quae non pepercisti saluti corporis, Et amplius pudicitiae periculum Non difficulter suscepisti pro tua Patria, Deique cultu. Nunc uenit Achior. IV. En Achior, res saluae sunt, uiden caput Holophernis? Ecce tam potens noster Deus.

dram868
Fastum superbum per meas necans manus. Putabat ille se bellum contra Israel Mouisse, non intelligens, summo Deo Temer arium indixisse bellum. Nunc iacet, Qui comminatus est tibi diram necem. Ecquid mali hoc? animo forti sis Achior. ARC. En destitutus uiribus psycholepsia, Opus est refe ctione, et forti aromate. IV. meliuscule est, uires parum recolligit. ACH. Beata tu uero es Iudith: laudibus Vehenda est, per quem maximus Deus Auertit hoc malum ab Israelis domo, Hostemque illius afflixit dignis modis. Quicunque deinceps audiet facinus tuum, Celebrabit is nomen tuum: cum gloriam Dei canit, fieri proselytus uolet. IV. Viri Bethulienses, quando illuxerit Dies, caput prae moenibus suspendite: Et uiribus collectis urbis undique, In castra mox ruentes armati, impetum Facite. Ducis magnis cont entionibus Tentorium petite. uigiles si senserint, Statim imperatoris scenam urgebunt citi Ad praelium excitaturi, frustra tamen. Vbi uiderint corpus truncatum in fanguine, Animus cadet, mox in fugam uer si ruent: Vt folium tremulum cadens ex arbore Zephyris fugatur et turbatur stridulis.

dram869
Potens Deus uestras hos in manus dedit Eusos, fugatos hostes ferro sternere. OZI. Victoria hac fruamur ciues optimi, Vt nos monet uictrix Iudith. Nam foret Parum decorum nos uiros cunctantius Rem gerere, quam feminae istae gesserint. Mox arma sumite quisque prosua fide. Non classicum canemus, ne si sentiant Hostes, ad arma promptiores obuiam Veniant. caput uos ex hasta caesi ducis Horrorem ut incutiat turbatis hostibus, Suspendite: et curate quae necesse sunt, Ea expedite instructis ex armarijs. IV. Vires Deus, cor et uirile praebeat Vobis. meo perfuncta opinor munere Sum, mando uobis absoluenda caetera. Eamus, iprae cum funali, Promptule. SCENA VI. Ozias. Signifer. Populus.Interea caput | Holophernis | suspendi%-t, cou- | fluit armata | ciuitas, trad | tur signa fi- | gnifero, orat | Deus ante {quam} | fiat eruptio | in castra ho- | ftium. SIgnum in manus trado tuas tibi signifer, Tuere pro fide tua. Salus erit, Erecta dum uolabunt. SIG. Haec curauero, Fungar probe meo, mihi fide, munere. Sedo Deus, nisi tu robur concesseris, Actum meis de uiribus profecto erit. Intelligent tuam praesentem gratiam, Si signa uiderint erecta, et integra. Vestram fidem ciues adiuro. Singulis

dram870
Commendo uobis, et signa quae gero. OZI. Ciues Deo rem nos geremus auspice. Nil certius nobis quam Dei gratia, De qua prius dubij nos Assyrio male Sani duci uolebamus nosmet dedere. Haec est diesquae declarabit cui siet Patriae salus curae, Deique gloria. Sed ne quid audeamus nos temer arie, In uota nunc uo cabimus Deum auspicem, Pro more patrio nos deuouebimus. Me dictitantem uerba nunc solennia Sequiminor alta quisque uoce clamitans: Si gloriam tuam Deus nos quaerimus. PO. Si gloriam tuam Deus nos quaerimus. OZI. Funde ac fuga tuos hostes nunc ante nos. PO. Funde ac fuga tuos hostes nunc ante nos. OZI. Vt ante Mosen, Iosuam atque caeteros. PO. Vt ante Mosen, Iosuam atque caeteros. OZI. Hoc sacramento adstricti eruptionibus Magnis in hostes me ruentes sequimini. SCENA VII. Demius. Desmon. Amorites. Moa bites. Vagao. Herold. Mesech. O- Eruentes ex | urbe oppida- | nos uigiles au | diunt, castra ter | rore complent, | et maior fit | trepidato, cum | dux | truncatuszias. Signifer. Architecton. Phru- rarcha. Gnoster. Phylax. Gregorus. NOn audis arma ex oppido crepantia?` DES. Equidem audio sonitus armorum non procul.

dram871
DEM. Certe oppidani faciunt in nos impetum.inueni%-t, apex | to per cubicu | Iarium tento | rio. Incusatur | mulieris He- | bree perfidia. | capiuntur ca | stra. Assyrii fu | si fugati que ca | stra deserunt. | Oppidani ca | stra diripiunt, | ouantes am- | plis spoliis in | urbem redeunt. DES. Impressiones in nos, quos contemp simus? Discamus hinc nullos hostes contemnere, Quantumlibet uiles. DEM. Mox Desmon in pedes, Mox in pedes nos conijciamus. Quid moras Facis? DES. Quid hoc mali est? Vis hostium Facit impetum parum cautos. AM. Quid clamit as? DEM. Ad arma mox, nos oppidani adobruunt. MO. Trepidatio est, quam, si non fallor, audio. Strepitus uir um est ar matorum, strepitus uirum est Profecto. AM. Tu profecto diuinator es Inauspicatus. DES. hostes in nos ingruunt? MO. Quid Vagao? Quin excitas celer ducem.Vagao insul | tans in ducis | et mulieris | tentoria sic uo | eiferatur. VAG. O imperator, hostes adsunt: perfida Mulier fefellit te: mox ad poenas hanc arripe. Quid hoc rei? ducis corpus truncum iacet. O facinus audax, o scelus nepharium, Hebraea nuspiam, proditionibus Hem castra sunt referta, proh exercitus Est proditus, facinus hoc est nepharium. MO. Ecquid tu ais? Quod nam facinus tu praedicas? AM. Ducem ne catum. VAG. An non facinus turpissimum, Toti Assur illusum esse sic a femina? A femina, inquam, tam scelerata? Num fidem Dux debuit synceram in hoste credere? HER. Hoc uates ante plusquam uerus dixeram. Caput ducis uiden pendet pro moenibus.Chiliarche {pro} | pter rei indi- MO. Non amplius superest spes ulla milites,

dram872
gnitatme la- | cerant {pro} mo | re uestes, et | ex repentino | terrore paramt | fugam.Suae saluti quisque ut uisum est, consulat. Turpi fuga, uel de ditione, uel sui Defensione: cuncta conclamata sunt. AMO. Caeso duce, est nil quod moremur amplius. En oppidani incumbunt nostro tergori. Haud ulla uictis est miseris nobis salus, Quam quod salutis spes sublata pror sus est. Extrema spes est mera desperatio. MES. Ecquid moras facis? quid stas fidei malae Vir, quin fugis? HER. Clementius supplex rogo Ab ducas, ut captiuum: uestris partibus Fui deditus, quod hic testabor libere, Colamque uestrum circumcisus maximum Deum. MES. Veni mecum nunc mancipium meum. HER. Proselytus uestrae uolo esse ecclesiae. MES. Victoris est, leges suis uictis dare: Vitae necisque ius mihi in te perfide est. Interea hosti | bus fusis fu | gatisque, con- | sul ad ciues | orationem ha | het. | OZI. Res ipsa nunc declarat quod Deus potens Cum uult, suum nomen potest defendere. Si promptius nobis opem tulisset, haud Nos credidissemus fieri diuinitus. Extrema sed necessitas nos edocet, Soli Deo quod debeatur gloria. Sed quando nobis hanc uictoriam dedit, Dedit simul praedam nobis hanc diuitem, Qua nos fruamur in commune singuli. SIG. Hanc partiemur aequis portionibus, Vt aequitas ciuilis istud postulat.

dram873
OZI. En Architecton, cura quo canalibus Redeat in urbem fons thesaurus nobilis. ARC, Curabo. Tota ciuitas intelligit Nunc, quanta sit fontalis haec penuria. OZI. Sed signifer, quod hanc ad praedam pertinet, Per me ratum sit quod senatus censet: hoc Vnum peto, ne sit immunis femina Victrix Iudith. SIG. Illi cedat portio Non paenitenda, sed spolia clarissima, Quae pertine bant ad corpus caesi ducis. Illam decent uirtutis haec insignia. Phrurarcha cura, ut praeda uehatur in oppidum. PHR. Curabo. Gnoster, et Phylax, et caeteri Seruate cura diligenti haec omnia. GNO. Curabimus. quanti haec est arca ponderis? PHY. Redundat auro opinor, aut pecunia.Inter haec con- | sul cum Signi | fero exeuntes | Holophernis | tentorium, spo | lia Iudith per | tinentia por- | tant. GRE. Quid saccus ille? uestes arbitror ducis Habet. GN. Grauis pera est, sunt magni ponderis. SIG. Thesaurus iste barbaricus heu quantus est? Inaestimabilis. OZI. Praedae isti Signifer Vix mensis unus sufficiet, dum singula Nos diuidamus. Signa date, tubicen. Redibimus laeti et ouantes nunc domum. SCENA VIII.Profligatis | hostibus urbem | ingrediuntur | ouantes. exci | piuntur tara- | tamtara. obuiam | illis procedis Iudith. Ozias. Congratulor uobis hac de uictoria, Quae contigit nobis nutu magni Dei. OZI. Per te Deus nos respexit benignius.

dram874
Iudith. Hanc | spoliis opimis | donat consul, | collaudat po | pulum: cines | ut arma depo | namt, dimittit.Tu maior es pars istius tam splendidae Sortis, tibi debentur digna praemia. Collaudo uos, uestramque uirtutem optimi Ciues. Deo solo sit mera gloria. Ex hac sumus uictoria nos diuites, Quam rector orbis hodie nobis dedit. Spolia uiritim diuidemus omnia, In singulos aequales partes. portio Decumana pro meritis debetur feminae, Opima nempe, quae ducem forti manu Neci dedit. Tropaea fortitudinis Statuantur illi. Et ista dum sit ocium, In publicum portentur cuncta armarium. Abite quisque uictor in domum suam. SCENA IX. Interea dum | quisque do- | mi arma de- | ponit, Anhy- | dria et Hydro | phila aquatum | uenientes, su | Periorem di- | sputationem | reintegrant. | Puer Iudith | et filiolus con | sulis de commu | ni gratulamtes | salute, Iudith | fortitudinem | audibus cele | brant.Anhydria. Hydrophila. Prom- Ptulus. Misael. MEa tu, quid ais? salue dilectissima. HYD. Et salua sis. Qui nam tuae se res habent? ANH. Nil conqueror, modo salua sit respublica. MOdo suppetat liquor multo utilissimus. HYD. Auqae quidem satis superque suppetit. ANH. Non hoc uirum debetur fortitudini, Qui molliores sunt, quam quaeuis femina. Herois ast Iudith uictrix fortis est, Haec sexui nostro peperit hanc gloriam. HYD. Natura nobis ingenium tam arrogans Inseuit, ut nos stultae, si qua nobilis

dram875
Facinus patrauit fortassis prudentius, Id arrogemus nobis, ceu nostrum sit hoc. Tum particeps uult esse illius quaelibet Ignauior (pace hoc tua tibi dixerim) Ferebamus impatienter cum uiri boni Vellent manu forti nostram defendere, Scin? patriam. Secunda sors sent entiam Mutauit. At si res cessisset nunc secus, Quintae querelae? Sed culina me uocat. Aquae satis nunc exilit canalibus. ANH. Sit laus Deo, qui nos curat benigniter. Vale modo, replebo aquis hanc hxdriam. PRO. Sis saluus, hem pater tuus dominam meam Donabit heus non paenitendo munere, Spolia ampla, nempe quae necauit, principis Acinacem et thoracem, et militaria Insignia, atque nescio quae munera. MIS. Est digna cui benefaxit tota ciuitas, Cui deferant dignos honores singuli. Sed quid noui fertur precor per oppidum? PRO. Nihil noui sane, quam quod sit omnibus Notum. satis felix haec fama spargitur. MIS. Haec causa nobis esto summi gaudij. Heus Promptule istud affirmauerim tibi, Quod si legas maiorum gesta antiquitus, Non splendidum magis facinus, quam sit tuae Herae, leges. aequari maximis potest. Pueri sumus teneres aetate, et paruuli,

dram876
Sed ex tenella aetate nascitur noua Respublica, et qui praesunt functionibus In urbe passim per tribus nunc publicis. Pueri fuere et ipsi. Si tempus feret, Fungamur ut nos publico quoque munere, Habebimus par adigma splendidissimum Rei gerendae: nil refert quod femina Sit illa. Nam pulchrum quod extitit semel, Deforme nunquam sit. PRO. Tibi certe assentior. In hemicyclis audiui ex maiorbus Natu, magis uix esse quid probabile, Quam talibus si quidquam exemplis discitur. Cur abimus quo crescant cum prudentia Anni. MIS. Pater meus uiden nunc exijt. PRO. Video quidem, nos hoc loco spectabimus. SCENA X. Publicus fa- | mulus consuli | renunciat, hie | rarcham cum | quibusdam | presbyteris | ex Hierosoly | mis, de uicto | ria Bethulien | sibus congra | tula tum uenis- | se. uocat a con | sule. Interea | confluit sena | tus. Liturgus. Ozias. Ioseph. Chabri. HIer archa sanctus o consul pijssime, Huc aduenit Solymorum ex urbe, cum uiris Senioribus quibusdam. OZI. Haud tempestiuius Poterat uenire, quam sub tempus gaudij. Liturgus hic, uiri boni, mihi nunciat, Quod pontifex uisum nos huc aduenerit. IO. En quam bene hoc sactum uir consultissime. Nunc temporis nil commode fieri magis Potuit. Videre uictricem nostram uolet, Miraculum uisu longe dignissimum.

dram877
CHA. Abibo, eam uocabo. me comit abitur Opinor haud grauatim. Nam non dedecus, Heroidem tantam cum sancto principe, Et cum uiris senioribus, ut iudico, De publicis agere Dei negotijs. OZI. Recte mones, abi, uocato heroidem. IO. En aduenit princeps sacerdos maximus. SCENA XI. Ozias. Ioachim. Simeon. Iudas. Sachar. Onias. Emanuel.Excipit sum- | mus sacer- | dos, et eius co | mites presby | teri amplexi- | tus et osculis | amicitia ple- | nis. congratir | Iantur ipsi ur | cissim de pa- | ce. congratu- | Iantu iudith | de uirture. pon | tifex aduen- | tus caussam | exponit, at que | tia hoc collo | quio claudit | actio. Iudith. NIl gratius nobis potuit contingere. Quam quod Dei summus sacerdos maximi In gaudio hoc ad nos uenit Bethuliam. IO. Congaudeo uobis fratres in gaudio Vestro. OZI. Patres et presbyteri sanctissimi, Gratissima est nobis haec uisitatio Vestra, et pius sinceri candor pectoris Tam gratus est nobis, quam quod gratissimum est. SIM. Pacem Deus suam potens, quam praestitit Vobis, uelit seruare in multa tempora Vobis, et Israeli pro clementia Sua. IV. Bethuliam Deus benigniter Respexit, istud augeat benignius: Quod auxit, id seruet per cuncta secula. SAC. Grauis dolor fuit profecto singulis Tribubus in Israel, quum uestra ciuitas Premeretur hoste tam crudeli et barbaro.

dram878
Sed sunt uices rerum uobis diuinitus Festiuiores concessae. nunc plausibus Et iubilis Deum celebramus maximum. Sic conuenit ueris amicis, ut sient Affectibus pijs pro casu praediti, Quibus uident amicos esse obnoxios. ONI. Hierusalem dolebat tota ciuitas, Cum cingerentur castris uestra moenia: Laetatur at, post quam uident uos liberos Ab hoste tam crudeli, et id per feminam. Hoc gentibus cunctis est summum de decus. Mirabilis ratio est Deo iuuaminis. IOA. Heroidem hanc uidere fratres gestio, Per quam Deus facinus hoc tantum fecerit. EM. Aderit in ipso temporis hoc articulo. Consul uocauit hanc, statim atque acceperat Adesse uos. En ipsa iam nunc aduenit. SI. Est haec in Israel decus tam nobile? IVD. Nunquam fuit quicquam desiderabile Mihi magis, quam ut hancuiderem feminam, Quae pectoris plus, et fortis prudentiae Quam quilibet uirum per Israel habet. SAC. NOn lingua tam diserta, quae digne satis Encomium hoc heroidis celer auerit. ONI. Virtutis est honos decorae praemium. virtutis ast huius non comparatio Facile inuenitur. Ergo praemium suum Capiat ab ipso summo maximo Deo,

dram879
Non hic (caduca nanque in terris omnia Sunt) ast in alto cum beatis aethere. IOA. Tu salua sis matrona lauda tissima. IV. Salue uicissim magni sacerdos Dei, Et Israelis princeps splendidissime. IOA. Tua fama fertur in Solymis celeberrima. Iam tota propter te gaudet gens Israel, Quae nos malis ex hisce reddis liberos. Heroicum facinus fecisti fortiter, Quae publicam propter salutem, corporis Incolumitatem neglexisti, femina Quouis uiro praestantior: et ob id quoque Maioribus digna es ipsis honoribus. Non unus est laudis tuae clarissimae Modus. Pudicitiamtuam clemens Deus Respexit, atque armauit istam robore Macte uirili te uiduam castissimam, Et continentem uirum a cosuetudine, Postquam Manasses uir tuus celeberrimus Cum patribus dormiuit. Fortitudinis Istud fuit. Quapropter et manum tuam Deus potens armauit fortitudine, Auxitque te tam splendida uictoria, Et gloria nunquam moritura seculis Vllis tuam exornauit hanc praestantiam. IV. Encomion maius et amplius mihi Tribuis sacer quam pro meritis mystes meis. Soli Deo debetur omnis gloria.

dram880
OZI. Sedes, patres, pro more nunc capessite. Matrona tu medium teneto pro tuo Merito. IVD. Senatrix en defungor munere Nunc publico. Ehem quanta sum pij patres? OZI. Vos hospites, in his locis prioribus Sedete. Nunc facerdos excelsi Dei, Nos auribus patrntibus uerbum tuum Nunc audiemus, ecquid uisitatio Isthaec uelit repentino in hoc gaudio. IOA. Viri Bethulienses, et tu femina, Sexus decus muliebris, nos Hierusalem Nos ciuitas huc misit, post quam nuncium Accepimus rei gestae feliciter: Congratulemur uobis de successibus, Et gaudium uobis testemur publicum, Sicut prius sumus testati maximos: Et publicos dolores hic solamine. Nunc offerunt per nos suam promptissimam Vobis amicam cunctis beneuolentiam. Ae qui bonique id officij uiri optimi Suscipite. Summum, optimum atque maximum Laudamus una uobiscum, qui depulit Forti manu sua tanta haec pericula. Ad haec uiri Bethulienses optimi, Quoniam decet gratos bonum hoc agnoscere, Test arierque quod acceptum est, ecce uos Inuito, et hortor uos uiri quammaxime, Solymorum in urbem cum uestris pijs sacris

dram881
Gratos Deo pro tanto uos ostendite Beneficio. Nam gratitudo plus ualet Apud Deum rebus secundis, quam pium Supplexque uotum, cum premit necessitas. OZI. Pergrata nobis officij haec oblatio est. Hortatus iste uester me afficit modis Miris: geremus huic morem promptissimi. Sacrum Deo gratum feremus maximo, Votum redemptionis soluemus pium. Adhaec fuit nobis haec uisitatio, Et uester ad nos aduentus gratissimus. Victoria haec nos omnes fe cit diuites. Pinguemque praedam partiemur sigulis, Vt aequitas iubebit: ast heroidem Spolijs opimis nos merito donabimus, Vt quae ducem forti manu interfecerit. IOA. Merito quidem donatis hisce heroidem. OZI. Donamus hac corona te nunc ciuica, Vt quae tuos ciues nos liberaueris. Debentur et tibi epilytra, niceteria. Vertutis haec monumenta sunt, haec consule Aequi bonique. istis donat te ciuitas Bene grata, sed Deus rependat caetera. IV. Quam feminam exornabunt isti acinaces, Et aspides et thorax et manubiae, At si minus nobis haec usui sient. Erunt tamen monumenta isthaec gratissima, Parum licet sim digna muner arier

dram882
Huiusmodi tantis uestris insignibus. OZI. Nihil satis potest tibi rependier Pro dignitate, pro meritis amplissimis Tuis. IOA. Tuis meritis condigna sunt quidem Maiora. quire aequi bonique haec consule. IV. Haec dona uestra ego nequaquam respuo: Imo mihi sunt, ut dixi, gratissima. Sed haec Deo redemptori suspendere Solymorum in urbe, in templo sacr atissimo, Volo, in piae monumentum gratitudinis: Vt omnibus peregrinis quiilluc uenerint, Sit cognitum, quod summa sit potentia Penes Deum rectorem mundi maximum. OZI. Haec arma uos pueri portate praeuij, Portate in aedes uictricis fortissimae. Veni sacerdos, deducem us splendide Iudith hanc domum, sequetur ordine Senatus et populus magno cum gaudio. CALLIOPIVS. Valete spectatores, haec peracta sunt. FINIS. EPILOGVS. SPectastis hunc uiri ludum clarissimi. Audite nunc breuibus quae sit utilitas Huius, docebo quae ludi medulla sit. Neque enim mali ominis, ut multi garriunt,

dram883
Huiusmodi ludisunt, sed plenissimi Fructu bono, et do cumentis pertinentibus Vitae ad statum communis, nostro tempore Potissimum, quo saeuit hostis impius, Sititque nil, quam Christianum sanguinem, Qui deuorauit orbis partes plurimas. Innisce dico nunc afflictionibus Cebris, habemus quod discamus optimi Viri, quibus modis sit isti barbaro Nunc obuiam ueniendum, quando is impetum Iinos facit crebris incursionibus, Quibus uemachinis propelli debeat. Paradgma in hoc praeclarum habemus dramate. Cum Turca trux incursiones factitat In regna nostra, tum pio precamine Et paenitentia expiemus crimina Vitae prioris. Hae sunt uerae machinae. Licet quidem nobis pro chara patria Pugnare, proque Christiano nomine: Erratur ast in hoc persaepe turpiter, Praetextus est multis honestus patriae, Ipsa tamen re possidendi latius Cupiditas, uel pinguius stipendium. Haec uniuersim nunc audite singula. Pro concione presbyter curabit, ut Ne concitet turbas, si sit tranquillior Respublica, at ne faxit corda languida, Et inbecilla. porro si uictoria

dram884
Contingat, ut sit gratiarum actio Erga Deum priuatim, nec non publice. Munus tuum sacerdos est, precatio Iugis tua pro sacrosancta ecclesia. Hic praeses urbis rector reipublicae Typum tuum gerit Ozias consul hic. Deum suum colit uir hic dexterrime. Saluum cupit statum suae urbis publicum. Cordatus est et fortis uir periculis. Turbas suorum ciuium modestius Prudens tulit, parens prudenti feminae: Et uictor aequus. Quid? Consul dexterrimus. Senator hic habet quod discat optime. Ne factionibus faue ant, grauissimo Malo: sed ut studeant piae concordiae. Concordia est in urbe longe maximum Bonum. Timor fauorque, longe pessimi In rebus arduis suasores. Maximi Negotium Dei maligne prohibent. Popularis hinc documenta ciuis hauriet, Ne cum pericli in ciuitate terror est, Animum suum despondeat uaecordia: Aut nutet huc illucque, quando uentulus Parum secundus rebus nostris flauerit. Hinc disce, quod sit urbi nil praeclarius, Salubrius'ue quam dulcis concordia: Discordiaque nil perniciosius In omnibus, sed maxime in republica.

dram885
In re domestica pater domestice, Si non modum nec regulam domus habes, Hinc disce uel a femina, quod sit tuum Munus regendae prudenter tuae domus. Herois haec docebit, ut domesticos Doceas, regas uerbis, exemplo, et moribus. Prudentiam sanam cum fortitudine, In femina hac cordata nunc spectauimus. Sed feminae maius paradgma in hac habent. Cum feminarum sic decus haec maximum, Indith est cordta, fortis et pia, Pudica, constans et praesentis consili, Mirabilis suae est amatrix patriae. Non hic uides, quod est fere in nostratibus Mulieribus, quibus tantum loquacitas Studio est, inepta et arrogans superbia. Viros suos reddunt pleraeque uxorios. Sed haec uiris plerisque habet plus pectoris, En territos confirmat forti robore. Et consulem et patres regit prudentia Sua, et senatum errantem pulchre corrigit. Famuli sua hunc famulaeque discunt munera: His Abra, pulchre illos monebit Promptulus. Vt rebus in pijs, honestis et bonis Dominis suis pareant fide promptissima. Sed miles hinc suas doctrinas hauriet, Ne sit nimis in castris uino deditus, Libidini'ue impurae forte indulgeat.

dram886
Nil feminis cum castris sit negotij. Haec ipsa sunt quae uisa sunt dignissima Monitu. suas ad aedes pergat quisque nunc. Nil amplius quod hinc spectetis optimi Ciues, uiri, nec non honestae feminae. Aequi bonique ferte, abite, et plaudite. CHORVS. Exipsius textus Cap. XVI. Sub persona uel Bethuliae, uel totius Iudaeae, canticum Iudith. HYmnis te Domine et tympanicis sonis, Laeti te lyrico concelebrent melo, Collaudent celebri te modulamine: Nomen dulcifluis carminibus canant. Nomen celsijugi tollite laudibus Amplis: et quoties ipsa necessitas Vrget, supplicibus numina maxima Implor ate Dei uocibus o pij. Nam celsus Dominus conterit horrida Forti bella manu, et dissipat arbiter. Clemens eripuit de medio Deus Caedis, quam populus struxerat impie. Atrox Assyrius trans Aquilonios Montes terrifico fecit iter gradu, Instructis properans ualde phalangibus, Duris militibus terruit acriter. En tantus numerus fluminibus suum Cursum ut praepediant uel rapientibus. Armatus sonipes per iuga montium

dram887
Terrorem strepitu concitat horrido. Hostis ualde minax territat omnium Mentes horrificis et miseris minis, Se uastando meos igne et acinace Laetos uelle truci perdere terminos. Iurauit stolide dux temerarius, Iactando iuuenes perdere strenuos, Lactantes pueros ecce meos neci Crudeli dare eos, ponere et insolo. Hostis uir ginibus uim uiolentius Proh castis faciet, si Deus hoc uolet, Et pulchas rapiet pro spolijs sibi. Haec iactans temere, funditus interit. At iustus Dominus feminea manu Concussit rabiem barbarici ducis, Non magnis iuuenum uiribus horridam. Hunc per me Dominus sustulit impium. Non Titan ferus hunc praecipitem dedit, Non hunc terrigenae magnanimi uiri Confecere, sed hunc femina fortiter Occidit Merari filia candidi. Hunc Iudith specie praecipitem dedit, Eneruans animi martia robora. Sic charam patriam liberat hostibus. Obsessum propere soluitur oppidum. Atratam posuit dissimulans slolam, Nec quic quam uiduae consimile adfuie. Vnguentis faciem dulcibus illita,

dram888
Cum mitrae tereti complicuit comas. Pascens dux oculos fallitur impius, Dum spectat pedibus uincula feminae Hebraeae niueis: corripuit furor Vaesanus miserum, et exitio dedit. Deceptrix animum forma uiro suum Captiuum tenuit, perdidit. Et caput Horrendum secuit feminae acinaces Crudelis, facinus quam memorablie. Horror corripuit barbaricum genus Persarum. trepidant toxophori cito Medi, cum facinus tam temer arium Aduertunt: pauor hos occupat horridus. Nostrates humiles nunc ululatibus Complent aethereum terrificis polum. Infirmique siti tum trepidant, fugam Capessunt pauidi, territi ab hostibus. Versis ast uicibus, qui geniti meis Natabus ualidi, fortiter hostibus Impungunt stimulo uulnera saucijs, Qui uictore Deo diffugiunt procul. Cantabo Dominum carmine te nouo Victorem celebrans insuperabilem, Qui uirtute tua tu tibi gloriam Aeternam facis o laudibus inclyte. Agnoscant Dominum mente pia Deum, Et seruire uelint, quaeque creata sunt Factori Domino, numine quisuo

dram889
Et uerbo facili condidit omnia. Non firmum fuerit, quod tua numina Vel uitare queat, uel tibi uiribus Audax obstrepitu uelle resistere Tentet, iussibus haud morigerum tuis, Montes celsijugos, et fluidas aquas Concussu facili disijciet Deus. Ex fundaminibus, de facie Dei, Petra ut cera fluet a radijs liquens. Sed sancte timidis tu placidus soles Et clemens fieri, non sacra te mouent. Non libamina te, non holocaumata Delectant liquidis dexter odoribus. Magnus semper erit, qui Dominum timet. Vae sed gentibus his, qui generi meo Insultant. Dominus cunctipotens Deus, Vindex ae quus erit, iustus et arbiter. Istos ignis edax caelitus ingruens Absumet, putridum uermiculi exedent Corpus tabifici. Mens male conscia Aeternas crucians ad lachrymas aget. FINIS.

dram890
SVSANNA, DRAMA COMICOTRA gicum, autore ab eodem reco- gnitum et auctum. PVERI IN LAVDEM patriae. AVgustae celebri, laudibus inclytae, Germani imperij quae decus omnium Est splendore sui nobile maxime, Charae nunc patriae pandimus haec sacra. Laudabunt alij uel Rhodon inclytam, Thebas centifores, uel Babylonicos Muros, Palladis aut moenia uirginis, Romam aut pontificis fulminis turgidam: Ast Augusta magis florida singulis, Auctrix imperij Christicoli pia, Summi iussa facit principis haec sui. Princeps est Dominus, maximus, optimus. Quae Missae procul hinc expulit impiae Foetores, alacris numine feruida Zelotes studij sanctilo qui, cupit Vt rex cunctipotens imperet omnibus. Musae pierides. plausibus omnia Vestris nunc resonent, spargite ramulos Castae laurigeros Daphnidis arbore: Rorem Castalium spargite largius.

dram891
Pubis nunc tenerae, quae studijs sacra est Vestris, uota sient auribus, et preces, Haud ingrata pijs. Numina musica Inspirate, canent carmine ludicro. PERSONARVM NOMINA. Chelkias pater Richel mater Ioakim maritus Susanna matrona Benlamin filius Susanna filia Daniel prophetes Promptula ancillae. Herophilus Serui Spudaea Supudoecius Achab actores Praeco Sedechias Cleter apparitores Dadan Quaesitor Abed Agira Iudices Populus Galaad Nabuchadonosor rex Histiob Signaeus Imperatores Maloco Strategus Ierobaal Achschedar Satrapae Hedioih Persa Arradan Pachus praesides prouinciae Dibon Toparcha Zaba Adargazaraeus duces Besasa Ephorus Dabrani Gedabeceus dispensator Iauan Aspenax magister Eunuchorum Nomenclator Symbulus a consilijs.

dram892
PROLOGVS. TErentius poeta festiuissimus, Qui conqueritur in omnibus Comoedijs De zoilis suis (nec mirum est id quidem, Qui etiamnum habet suos infensos aemulos) Facit, ut sui studio graui respondeam Calumniae. Sic nos sumus (si dijs placet) Iam sanctuli, quibus isthaec sancta cautio est, Quo non puer tenellus Christo deditus Ex limpido latice castarum uirginum Ingurgitet quid philtri. Ringitur, Se prodit ictus. Heus, dicam modestius, Dicamque quod tibi placebit optime. Extorsit hoc nobis tua importunitas, Vt rem sacram pro fabulis Terentij Agamus. Haud impuritas tibi placet Lenonis, haud iuuenis tam luxu perditus, Vt Aeschinus: neque hoc quidem, puellula Laborans e doloribus. Sed nec tibi Placebit hic, quodcunque quisque dixerit, Quia non decet malis personas fingere Bonas. Malus manebit usque malus. Senes Corruptiores sunt, quam uel Terentius Vel Plautus introduxerit. Libidine Adeo nefanda uterque diffluit miser.

dram893
Acolastus arridebit blandius? Puto. Sed is nec Aeschino cedit luxuria, Nec Pamphilo. Magis Christum probaueris, Qui uictor ex ligno regnabit perpetim? Pium quidem hoc ama est. Sed interim tuo Puero officit nefandus Iudas proditor, Ne discat hinc is praeceptores prodere. Taceo, quod inficietur turbae moribus, Quae filium summi Dei ligno crucis Poena nefanda sustulit. bona tibi Hoc assero fide, quod nil crudelius Sophocles dedit. Neque ullum tota antiquitas Immanius me morat scelus, ne Scythicum Quidem. Iuuat Ioseph magis audire? Sed Terentius nullum scortum impudentius Petulantius'ue inducit, quam sit Sephirach. Age mos tibi geratur. En habes sacram Comoediam. Sed heus paria nobis face, Ne dentibus caninis amplius bonum Terentium pergas nobis proscindere. Sed heus puer, tu drama paucis dicito. ARGVMENTVM. ISti senes, atque Israelis arbitri Ardent publicam Ioak imi coniugem, Natam Chelkia, quae Swsanna nomine. Tentant minis, nil ipsa cedit machinis. In ius uocant conuictam testimonijs Falsis adulterij, prophetes Daniel

dram894
Absoluit, instinctu diuini numinis, Senesque talionis lege iudicat. Populus rapit reos, et saxis obruit. Tu planius populo dicas Germanice. ACTVS PRIMI, SCENA I. Alter senex solus in horto inambulans, de libidinis tortura secum conqueritur. Sedechias presbyter. HEu, caecus ignis ardet imo pectore: Miserum me amor uesanus urit. Aestuat Medulla flagrans, uulnus est in uiscere. En, totus ardeo miser Cupidinis Telo. nisi haec mulier medebitur mihi, Spes nulla tantum posse leniri malum, Finisque flammis nullus insanis erit. Miror magis quomodo hoc seni fiat mihi. Non ausus sum caelum intueri, et sidera. Erumpit oculis ignis, et lapsae genae Lucem recusant, nil idem dubio p'acet, Artusque uarie iactat ineertus dolor. Sed uideon collegam? At ipsus est, eo. SCENA II. Duo senes sibi mutuo suum in eandem confitentur amorem, consultant, quomodo libidinem expleant. Achab Sedechias. PApae? Quis est, solum procul quem conspicor Deambulantem in horto? Is est, qui saepius Huc commeat. Seden mihi sit obuiam.

dram895
Adibo. SED. Saluus sis. ACH. Idem et tibi precor. Collega, frater, atque amice candide, Fretus tuo iampridem amore, qui diu Adoleuit inter nos, tibi nunc conloquar. Per dextram amice obtestor, et fidem tuam, Habeas ne clam me, quod tuum diu tenet Animum anxium: solumque te hic quod conspicor Iam saepius modo huc, modo illuc lumina Suspirijs uoluentem. Posses dieere: Achab, tantum'ne est abre tua ocij tibi, Aliena ut cures, eaque nihil quae ad te attineni? Homo sum, humani ame nihil alienum puto. Si quo modo tuum dolorem tollere Queam, paratum senties. SED. Benignus es. Sed heus amice, animum meum tenet quoque Non parua sane (crede) commir atio, Quid monstri alat deambulatio frequens: Quom non forum rixis strepit, tum maxime Spaciaris. hoc obseruo plurimum. AC. Obsecro. SED. Sane. ACH. Tuum morbum fidenti detege Animo, uicissim dixero morbum meum. SE. Curae leues loquuntur, ingentes stupent. ACH. Committe curas auribus srater meis. SE. Hoc impetrabis, si fidem silentij Spoponderis, parique dixeris uice, Quae cura, quis'ue morbus occupet tuum Cor. ACH. Hoc bona faciam fide, atque spondeo. Haec malus esto testis, atque conscia.

dram896
SE. Videre eodem quo laboro maxime, Malo teneri. ACH. Vah. SE. Cupidinis face Accensus, et furtiuum amorem in pectore Meditor, ferorque adeoque fluctuo omnium Miserrimus. ACH. Ain? SED. Modusque nullus est, Quo possim amorem tam nefandum fallere, Sed ut soluto labitur moriens gradu, Sic uix labente sustineo collo caput, Nec me quieti reddo: sed somni immemor, Noctem querelis transigo, et suspirijs. ACH. Quid narras? Oestro eodem percitus miser Nunquam quiesco, sed furore perpetim Noctes diesque carpor. Is per ossa abit, Augetque morbum. SE. Quid'nam ais? Deus bone Quae'nam tuam mentem omnium charissime Delectat? aut animo tuo tam complacet? ACH. Pudet pigetque crimen istud prodere. SE. Quamuis tegatur, proditur uultu furor. Non est, quod in me rimulam putes: rogo, Effare: fido pectore arcana occulam. ACH. Alium silere quod uoles, primus sile. SE. Nemo istud alius, me quidem excepto, audiet. Tu te exhibes tam difficilem? pariuice Dic quaeso. nam silentium promiserim. ACH. Moratur, ut scis, hisce in aedibus uir hic, Qui est omnibus nostratibus charissimus. SED. dicis'ne Ioakim, quo confluit forum? Quique ordinis nostri modo potissimus

dram897
Opibus, genus, nomen, famamque maximam Habens? ACH. Sed est felicior nunc omnibus, Qui coniugem domi suae pulcherrimam Habet. Nec est prior Venus, nec Cynthia Formosior formosa. SE. Credo, tibique mi Achab ego consentio: nunquam meis Oculis imago talis obseruata. Ego In ea ardeo: meumque cor mihi salit, Quoties recordor, et recolligo meo Animo, nouus candescit ignis aestuans. ACH. Quid ergo agendum existimas? SE. Quid? omnium Primum ut libidini satis fiat, fiat, neque Quic quam nobis sit omnium rerum prius. ACH. Sed quomodo? SE. Inueniam uiam nobis bonam. ACH. Quam quaeso? SE. Tempus est, et apta occasio Oblata, qua fieri id potest facillime. ACH. Age cedo. SE. Vidi saepius cum Phoebus est Vtraque terra idem, sereno in ambulat Caelo, atque carpit umbram opaco in gramine: Positaque ueste, artus tenellos perluit Vnda sonora, quam latex pelluicdus Effundit. id cum uideram, coepit meum Ardere pectus, flagrat usque perdite. ACH. Aduerti id ipsum, eademque causa est et mihi Deambulandi. oculos solebam pascere, Cum omnes abirent, ac domum reuerterent. Foro soluto, me huc receperam, angulo Aliquo latens tebar: ac quo saepius

dram898
Vidi, hoc placet magis, magis furor rapit. Nunquam tamen fuit adire audacia: Occasionem etiamnum ego aucupor miser. SE. En iam datur percommode. ACH. Nobis datur Occasio? SE. Atque animum tuum firmaueris. Abdamus, hicque clanculum post arborem Lateamus ex insidijs. hinc cum iusserit Pro more abire puellulas, erumpere Conemur, atque hanc obruamus territam, Nil tale suspicantem: et anxiam nimis Adoriamur. omnibus modis eam Tentabimus, preces minis miscebimus. ACH. Suades bene. Venus secundet omnia. SE. Incedit, en stipata nympharum agmine. SCENA III. Susanna cum an cillis lauatum hortum ingreditur. ablegatis ancillis, senes matronam adobruunt. Susanna matrona. Promptula et Spu- daea ancillae. Achab et Sede= chias, senes. Mrabilis Dei bonitas, puellulae, In omnibus rebus lucet. PR. Vel saxeum Pectus sibi uerum Deum persuaserit, Sanctum Deum populi Israel, qui condidit Polum, mare, atque terrae molem maximam. Non Bel queant, non ullum idolum gentium. SV. Bene admodum Psaltes Dauid rex Israel Psalmis sacris cecinit Dei praestantiam.

dram899
PRO. Quaeso hera, nobis hanc oden edissere. SV. Caeli Dei recensent amplam gloriam, Stabileque firmamentum hoc comprobauerit, Certissime manuum suarum hoc esse opus. PRO. Vel caecus hoc uideret, admirabitur Hoc contuens opus Dei mir abile: Idsol uagus, docent id clara sidera, Satis superque id officijs suis probant. Phoebe facit nunc caelo curua cornua, Nunc orbe pleno lucet totis noctibus. Fugiunt niues zephyro fugante frigora, Ver aestas proterit, campisque gramina Virent, opesque large autumnus pomifer Effundit. inde bruma iners reuertitur. Rerum uices iter antibus meatibus Laudem Dei celebrant usque sedulo. SPV. Hortus uiret herbis, florumque lumina Stellant. PRO. Comis micant uirentes arbores, Tellus ferax munusculis luxuriat. SVS. Ne erretis: haud Deus est ex rebus conditis Amandus: atqui res creatae maxime Propter Deum in precio mortalibus sient. PRO. Recte mones hera, et pie sic censeo, Ne plaustra equos trahant. quod tum fieri solet, Si causa amoris sit ex rerum commodo. Sicut Dei bonitas se effundit largiter In res creatas, plenaque Deo omnia: Pari modo propter Deum sunt maxime

dram900
Amanda cuncta, qui malum nil condidit. SV. En iam dies medius trahit rerum breues Vmbras. Vtrinque sol pari spacio meat, Altissimusque in orbe nunc radijs calet. Discussit en nebulas, et aestus aestuat. Placidusque stridor, quem liquor praebet. facit Vt me iuuet corpusculum hoc aspergine Perfundere, atque abluere sudorem meum. Abite, festinate, et ocyus mihi Oleum fragrans, et smegma ferte. et insuper Studiose quaeso pessulum ostio obdite, Ne me obruat, posito meo uelamine Testis calumniator, aut hic qui struat Meo pudori uel dolum, aut technas malas. PRO. Faciemus, ut iubes me ahera, ut condecet Seruas fideleis. SPV. Hoc potissimum mihi est, Dominae meae semper studere, et obsequi. Eamus. PRO. Heus mea tu, moras tumet facis. SPV. Tu pessulum obde, ut iussae sumus. P. Maxime. ACH. Non amplius meum queo morbum pati. SE. Nondum puellae abiere prorsus, heus mane. ACH. En crura nudat uinculis. SE. Eburnea Sunt. A. Quae latent, meliora sunt. S. Putas? A. Puto. SE. Quid nunc moramur? approperemus ocyus. Quid, odium cessas gradu testudinis? Quin te moues? AC. Moueo. SE. Tamen nil promoues. ACH. Studio gradum celero senili maxime.

dram901
SCENA IIII. Senes matronam de adulterio nequicquam sollicitant. Susanna. Achab. Sedechias. PErij, procul dubio meus pudor male Periclitatur. Heu mihi miserae, Deus. SE. Hem fortiter, tenta, perage decretum tuum, Intrepida constent uerba. qui timide rogat, Docet negare. Magna pars sceleris tui Olim peracta est, serus est nobis pudor. Incepimus, ne cesses. ACH. Sic. cepta exequar. Non est quod expauescas o decus meum. SE. O corculum meum, tuum suspirium, Lachrymas tuas omitte: nullus hostis hic, Nullum periculum timendum erit tibi, Non arbiter paradsus hic dolis uacat. Secreta cum sit culpa, quis testis siet? ACH. Causa est amor, quod adsumus. Morem gero Amor sacer, si tu modo Christi cupis Fieri parens. Sunt certa, crede, oracula. SE. Morem geras nobis precamur omnium Pulcherrima, et sanctissimae libidini Medere. Opus facies pium. SV. Tantum'ne ego Facinus? Deus meliora det. Meus pudor, Meaque fides manebit usque dum Deus Volet, meoque coniugi cast issimo Seruado. proin ualete, abite perfidi. Procul impudicos corpore a casto amoue

dram902
Tactus. Quid hoc est? Etiam in amplexus ruis? ACH. Donum feres non paenitendum. SE. Quid cupis? SV. Facesse cum donis tuis, nil efficis. ACH. Placido'ne amori, etiam pugnas, pulcherrima? SE. Vim senties, ni sponte morem gesseris. SV. Eadem dies lucem et pudorem extinxerit. ACH. Finem dolori faciet, aut uitae dies. Miserere amantis. SV. Magne regnator Deus, Tam lentus audis scelera? tam lentus uides? ACH. Dicam te adulterio deprensam. SE. Consule Vitae, et saluti, dum licet percommode. ACH. Nobis fides habetur undique maxima. SV. Afflicta sum. Miseram malum undiquaque me Concludit, et nusquam salus comparet. heu Quo nunc, Deus, me uertam: Nanque solus es Qui ferre opem miseris potes. Feras mihi. Saxum hinc, sacrumque me premens hinc imminet. Nam si coacta nefas, scelusque admisero, Fefelleroque coniugi meo fidem, Iram Dei magni in me prouocauero, Simulque notam non delebilem meis Natalibus malum hoc patrans inussero, Cum me rapit populus, sibi ut paradigmasim. Quod si parauero uobis resistere, Idem periculum tenet miseram. Quia Quum praesides iniqui, et omni criminum Genere implicati, subditos suppresserint, Non aequitas ibi ualet, non castitas

dram903
Est tuta: sed leges silent, ius languidum est. Satius uero est, libidini uestrae malae Resistere, et subire nunc periculum Vitae: necemque fortiter feram, modo Sciat Deus, qui corda cuncta et uiscera Rimatur, esse me extra noxiam. SE. Licet Multis queratur esse uim, uis attamen Grata est puellis: et uenus uiolentior, Iucundior. SV. Tete inuoco uindex Pater. ACH. Tentaueris non auspicato, ni Venus Secunda sit. Nam aut perfice, aut non incipe. Indexque tollitur, statim atque criminis Est facta particeps. Auis non commode Alis fugit uisco illitis. SV. Testis Deus Et arbiter, uindex, et ultor eripe. Miseram tuere, et innocentiam meam Defende. Nil famae periculum moror, Modo sim mihi bene atque recte conscia, Modo tu scias secreta pectoris mei. Dextram Deus nunc porrigas. SE. Nil efficis Clamore. Curre ad hostium, atque concita Tumultum. Ego obseruabo eam, et custodiam, Vt hoc scelus uideat hic omnis Israel. ACH. Heus uos uoco populares, heus accurrite, Celerate: nunc deprensa uah adultera, Quam nemo suspicatus est unquam minus. Quae castitatis omnibus paradigma erat, Exemplum erit nunc omnibus libidinis.

dram904
Isthic adulter cum sua est adultera Deprensus. Obseruauimus furti locum. Furtum tori deprendimus. Concurrite, Videbitis complexibus iam turpibus Eos frui, legesque inire Cypridis. Heus uos uolo testes. SE. Scelestus aufugit Me aetate leuior per posticum celer. SCENA V. Senes cum non successisset, concursum faciunt. Hetam aneil- lae consolantur. Herophilus seruus. Sedechias se- nex. Spudoecius seruus. Achab se- nex. Promptula. Susanna. Spudaea. QVis clamor his foribus seratis pessulo? Quid'nam excitas turbas iam uoce tertia? SE. Iuuenis fugam dedit. HER. Reclusan' ianua? SE. Erupit. HE. Heus quid clamitas, senex? SE. Tuam Deprendimus domina, secus quam condecet Castam uiri boni, atque magni nominis Hic coniugem. HER. Quid nam? SE. Rogasne? Perfida Indulsit hic complexibus. HER. Nugas agis Calumniator. SE. O, Deus faxit. HE. Deus Vindex erit calumniae. Meam scio Heram suum semper parasse commodum Ex commodis uiri sui. Potissimus Ducit sibi nomen bonum: tum coniugi Soli placere sedulo, atque moribus Se accommodare ipsius. Haec confingitis.

dram905
ACH. Ni conscientiae. SPV. Quid conscientiae? Vobis doli mali estis conscij. Scelus. Quod si esset hoc uerum facinus quam maxime, Quod artibus malis innoxiae struens In odium uocas: tamen summi Dei Lex te iubet, celare crimen proximi. Ecquis fidem uobis malis autoribus habebit? Hoc scio, atque certus sum mihi, Instructa sic lege est ab incunabulis, Timens Deum, pudica, castis moribus, Vt uestra nil queat peruersitas mala. PRO. Lachrymas mea hera mitte, fortiter tuum, Vt assoles, casum feras. SV. O Promptula Mea tu periclitatur innocentia. PRO. Malis'ne tu periclitari noxia? Probitas stabit tum, quando iniquitas perit. Nescis'ne ahaeneo muro esse fortius, Nulla bonos culpa mali pallescere? SPV. Veni mea hera, animumque in aedibus tuis Recolligas, morata nil calumnias. Deus hoc inultum non sinet, iudex erit. ACH. Eamus hinc. Videbit an deliquerit. CHORVS PRIMVS. Psal. XXX. sub persona Susannae. SPem tua firmam posui paterna In manu, mundi dominator. Hinc fit, Quod pudoris non faciem rubore Conscia muto.

dram906
Aequitas me nunc tua liberato His malis pressam, miseraeque pronas Praebeas aures, celera iuuamen, Eripe dextra. Tuque protector meus, atque tutum Sis fugae asylum trepidae timore, Tu feras promptam miserae salutem, Confugium tu. Tu meum robur, reducem beatam Fac tuum propter precor alme nomen: Gratia larga foueas misellam, Rector olympi. Libera me nunc dominator alte Omnibus technis, laqueis, dolisque, Quos malignantes posuere mihi. Protege dextra. In tuas palmas animam dolore Territam mando Domine et redemptor, Tu Deus ueri, reijcisque longe Pectore uana. ACTVS SECVNDI, SCENA I. Senes consultant de intendenda Susannae lite. Achab, Sedechias, presbyteri. LVcescit, et Phoebus suboritur: aies Gelidam fugat noctem: meum collegam Achab Adibo, consilium meum nunc conferam Cum eo. Viam, modumque inibimus bonum,

dram907
Vt ipsa sentiat, quid egerit mali, Quod noluit nobis parere, et obsequi. Sed cesso nunc illius ostium uiri Pultare? En ipse egreditur foras, meus Socius, adibo ut recte congruant, Sibique pulchre ubique res consentiat: Erit id necesse in ipso causae cardine. Amice salue. ACH. Saluus esto. Dic mihi Quam formulam suades, putas'ue intendere? Aut quam dicam scribemus obsecro? SE. Omnium Primum tuis in aedibus negotium Spectabimus. ACH. Locus est nobis percommodus. SE. Somnium hercle ego hac nocte oculis non uidi meis, Rationem ut inuenirem. AC. Age eccos. SE. Quos. AC. Patrem Virumque feminae. Megera haec, aut Erynnis est. ACH. Eamus hinc, ne quisquam id ex dolo malo Dicat geris. SE. Recte mones. Ito impigre. SCENA II. Pater et maritus Susannae conferunt sermones, et maritus mala ominatur. Ioakim. Chelkias. BOnum diem tibi socer charissime Precor, patris loco colende. CHE. Amplissime Iudex, et aequus Israelis arbiter, Quid tu uales charatua cum coniuge? IO. Valemus. Atqui nescio quid tristis est Praeter suum more. Ingemiscit iugiter: Nec ausus illa, quid nam id esset, alloqui.

dram908
Eiusque caussa tota domus maeret pie. Ad haec profecto mi socer pie nescio, Quid mens mali praesagiat. CH. Meliora det Deus, tuumque quicquid est praesagij, Auertat, et uobis secundet omnia. IO. Hoc faxit opse rector, fata qui regit. Sed ecce coetus iudicum nunc conuolat. CH. Achab et alter conferunt en seria Colloquia. IO. Certe id ipsum et indicant manus Capitisque nutus, admodumque argutuli Gestus. CH. Ferunt nimirum et arduas, puto, Grauesque causas. IO. O beatum, qui suam Vitam seorsim ab omnibus forensibus Negocijs agit, sibique uictitat, Deoque CH. Sic. nam id ipse censeo. IO. Pater Paulisper hinc dum tota adest consessio, Deambulando secedamus longius. SCENA III. Confluit iudicum consessus. duo dejudicis officio disput%- at. Hedioth, Histiob, presbyteri. QVid'nam Histiob animus uersat? Quid ponderas? HI. Quid? quaeris? an pectus tuum curis uacat? Qui iudicis munus geris tute ipse, quem Non addecet solidam quiete absumere Noctem: sed alta nocte somnum frangere, Fraudare tete, ut publicum queas bene Prospicere commodum. Tibi non natus es. HE. Cui'nam HI. Rogasne? singulis mortalibus.

dram909
HE. Ain? Ego ignoraui, crede, id hactenus. HI. An ambigis? HE. Non ambigo quidem. sed hoc Haud ullus edocuit mortalium, neque Memini quod unquam legerim. HI. Deus docet. HE. Vbi'nam? HE. Fogas? HE. Rogo. HI. Legisse conuenit Legem. HE Rogo te atque obsecro, hoc edissere. Legis peritus omnibus celebrior, Peritior, prudentior, cordatior, Facile es. Tuas enim id quidem sententias Dijudicans aduerti. Age explica mihi Officia iudicis. HI. Dicam quid sentiam De me: scio, supellex curta est admodum Mihi domi, et pede me meo dimetior, Infantior sum Ionge alijs: sed maxime Libenter his concesserim locum, et meas Aures eorum uocibus hic arrigam, Si quis queat dignis modis de iudicis Munere secundum scripta patrum dogmata Disserere, tum secundum legem maxime, Quam censeo esse oraculum. Quin iudico Nesas morari, et uiuere in republica, Et non tenere, quid'nam iura dictitent. Sed ecce iudicum conuentus aduolat. SCENA IIII. Alii duo eadem de re sermones conferunt. Agira, Maloco, Dadan, presbyteri. AN coparatu est sic diuinitus? M. Dada Audin, D. Quid audiam? M. Loquent%e Agiram tibi.

dram910
Hominis scio officium, et boni semper uiri Munus, suis operam dare, atq, tum obsequi Clientibus, bonisque amicis omnibus, Cum de suis rebus periclitantur, aut Cum fama controuertitur. MAL. Sic res habet, Nemo id negabit, ut puto. AGI. Sed nescio Id quomodo fiat, negotijs fori Abhorreo. Nam dum uolo huic adesse, uah En alterumin me prouocauero, boni Aequique iuxta mantem, amicum etiam optimum Et intimum. Lupus tenendus auribus. MAL. Vt ille iudicum statum nouit probe? AGI. Et interim dum maxime omnibus paro Gratari, et obsequi, perit benignitas. MAL. Lepidum caput, quam scite uerba isthic facit Ad curiam? DA. Nihil minus. MA. Quid'nam male? DA. Dicam hoc: is haud spcctabit id qui dirimit Lites, amicos'ne, an minus paret sibi. AG. Quis isthic est? DA. Epices emendatio est Iuris. AG. Meus Dadan, reor, uir optimus. DA. Sed aequitate, Lesbia norma solet Vti, Sed ille fert suas sententias Ad gratiam. Studium ualet. Conducitur Mercede. MAL. Quantum publice interest Dadan, Bonos habere iudices? AG. Nil audio Quae uerba fecerint, id nil moror, mea Nihil interest. Autoritate plurimum Aurum ualet. Nam illius aestimatio

dram911
Animum diu deuinxit. Achab iustus est. Nil caeteros moror: nam iniqui sunt. Eo. Sed en forum totum strepit sermonibus. SCENA V. Parasceue iudicii. Adparitores laudant IoaKim. Abed, Cleter, apparitores. Dadan quaesitor. CEleremus, instat hora. en omnes iudices Adsunt. Ioakim et ipse cum socero suo, Vterque summus. CL. Aeacus, Rhadamanthus, aut Nostratium quisquam, mea sententia, Integritate, candida prudentia, Alijsque dotibus, eis nec est prior, Nec conferendus. AB. Hic sapit, si quis sapit. CL. Salomonem eius sapiunt bona ac prudentia Consilia, pectus in graui causa Dauid Refert. Agendis rebus inest constantia, Animus sibi similis. tum et aemulus pius, Ezechias in hoc, in illo is Iosua est. AB. Si pergas illius pari studio bonas Dotes uocare ad calculum, non sufficit Totus dies. CLE. Eamus ergo, tempus est. Apparitoris publici officium est boni, Adesse, et apparere semper praesidi. Sumus executi o iudex dexterrime, Quae dignitas praeceperat nobis tua. D. Q. Fecistis, ut uos addecet. cum iudices Aderunt, suum tum quisque munus sedulo

dram912
Peragat. AB. Erit curae id nobis. GL. Curabimus. CHORVS SECVNDVS. Ex VIII. Prouerbiorum cap. sub per- sona Sapientiae. NVnquid summa ferit sidera maximus Clamor, quem resonat stans sapientia Caelestis. semitis, per iuga montium, Et portis patulis intonat oppidi. Alta uos uoco, uos uoce mea uiri, Teque Adae soboles, quae male desipis, Hoc prudens animo consilium meum, Praeceptum hoc fatuus pectore claudito. Auscultate, loquar conspicuum meis Verum nunc labijs, ut doceam bona. Guttur ueriloquos pangere percupit Sermones. Labium schismata abhorruit. Plectris iusta pijs dogmata proloquar, Non fraus ulla meo, nec dolus ore erit. Qui sanum sapiunt, his mea candida Ac sincera sophis, simplicibus sopha. Argentum superat Nuthesiae meae Pondus. Corripite hanc, atque scientiam, Aurum quae precio praeualet optimum, Quae gemmis melior, nilque iucundius. Clarus cui titulus, quae sapientia Compellor Domini, possideo bonum Summum. Nam teneo nempe scientiae Thesauros, opibus splendeo maximis.

dram913
Haud parum sapit is, qui timet optimum Rectorem, Dominum stelliferi Deum Caeli. Nanque Deum qui timet, oderit Technas letiferi tartareas mali. Nam fastum tumidum, quicquid et arrogat Elatis animis, atque uiam mali, Et peruersa dolis ora ueneficis, Detestor, fugio pessume et execror. Et quaecunque gero consilijs meis, Euentus docet haec confieri bene, Aequum iustitiae tempero callide. Nos inquam penes est summa potentia. Nostris auspicijs imperium tenent Reges, et proceres constituunt sacras Leges, quas temerans, ius uiolauerit: Iudex aequa meo numine iudicat. ACTVS TERTII, SCENA I. Praeco mandat silentium, iudex auspicatur iu dicium. Ioakim Quaesitor. Praeco. Nomenclator. PRaeco, fori ritu manda silentium. PR. Primo silentium uobis mandauerim: Rursus secundo, et tertio, ne iudicum Quis uerba tentet murmure interrumpere, Cui nulla fandi copia est a iudice. Siclis duobus sentiet mulctarier, Qui contumax nunc hicce contra fecerit.

dram914
QV. Nomenclator heus, recense nomina, Quibus dies sit constituta, partium. NO. Haiab reus uestra ampliatus maxime Clementia, uadimonium, periculum Causae timens deseruit. Atqui caeterum In ius uocaui neminem. Pax undique. IO. Laus optimo atque maximo Deo siet, Cui pacis et concordiae studium placet. Secede. Consultabimus nunc publica. O Ioakim decus celebre, quam bene Fauet Deus suis ubique gentium. SCENA II. Accusatur in senatu a senibus Susanna. Dadan quaesitor. Ioakim. A- chab. Chelkias. INter duo contentionis optimi Viri Israel generareferuntur: alterum Est aemulationis aemulatio, Studijsque honestioribus contendere, Quae caelitus demissa olim est mortalibus: Quae cum uiget, florebit et respublica, Quam quisque prudens recte comprobauerit. Sed alteram genuit profunda nox, malum Deterrimum, mortalium quod pectora Diuersa corripit, furorem concitat, Facitque quod forum contentionibus Strepit subinde, et iurgijs grauissimis. Quoniam uero patres nil iam forensium

dram915
Causarum adest, Deo optimo sit graita, Quod pestis illa paululum cessauerit. Proin cum sit opportunitas percommoda Oblata nunc, ne tempus extraxerimus Incassum. et nunc percommode nobis uacat Dispicere, qui legem ruinas patrio Et pristino nitori, et amplitudini Queamus auspicijs diuinis reddere. DA. Suades probe, uir omnium sanctissime, Proin quisque uestrum pro se dicat ordine. Vbi' nam domus uicium grauissimum facit? Achab tuam sententiam dicas prior. AC. Quia iussus hac inre meam sententiam Aperire, quamuis non lubenti animo, et graui, Animus tuuandi, et arcta conscientia Instanter urgent, dicere hic piaculum. Nunc publici status caput quam maxime Laborat, et nutat, minatur acriter Grauem ruinam. Nam caput si langueat, Quid quaeso erit sperandum de membris caeteris? IO. Apertius dicas. ACH. Patres Israel ah Inuitus hoc dico: tamen lex dictitat, Idesse iudicis boni, nec ordinis Rationem habere, dignitatis' ue, aut loci: Sed iudicare aequum, scelusque auertere. Proin pace Ioakim tua indicium deis Faciam. Patres uobis opinor omnibus Susanna pulchra cognita est, quae Ioakim

dram916
Amabilis coniux Chelkiae filia est. Commisit haec scelus nefandum, adultera Deprensa cum suo est adultero. IO. Hoc ain? AC. Quae poena sit illi irroganda, lex docet. IO. Eadem docet lex, falsa testimonia Cauenda. AC. Mentior nihil. curate eam Accersier, tum uos bene edocebimus Quaecunque facta sunt. IOA. Procul domo mea Sit haec calumnia. Senex mentem tuam Et conscientiam tuam paulo altius Examines uelim, ne affectibus magis Rem nunc agas, quam sancta ueritas tibi Studio siet. Nam conscius mihi bene, Affirmo nil domi meae (quod iactitas) Factum esse, quod luat caput. Precor Desiste coeptis: obsecro, calumniam Omitte. Si sossam fodis dolo mihi, Ne tute in ipsam primus irruas, caue. O mi paterm, uides nobis technas strui, Nunc illcet, procul domum me conferam: Nam fas non est, reos fori sedilia Capessere. Atra uestis heu magis decet. Abdico munus iudicis. sortem meam Capessat is, qui digne possit fungier. CH. O iuste iudex, pectorumque cognitor, Vindex et ultor omnium dexterrime, Cognosce nostras innocentias, Deus Causam tuae fidei mandamus. Vltio,

dram917
Vindicta, mulcta, poenae et irrogatio Penes tuam clementiam solam sient. Fili, gener, dolere nunc nobis licet, Nihil amplius? IO. Imo amplius licet pater, Sperare spem. CH. Quam? IOA. Num rogas? Bonam Pater. Deus, cui causam et hoc negocium Iam credidissti, uiuit. is non deseret Vocantium fidem, cuius iuuamine Medit abimur causam. Ipse cognitor siet. SCENA III. Conferuntur sententiae. Dadan. quaesitor. Agira. Histiob. Maloco. Hedioth. Dibon. Zabra. Dabrani. Iauan. Achab. Sedechias. ONus graue et molestum uah nunc imminet Humeris meis. Quiduis Deus magis uelim, Quam quaestionis istius iudex modo Esse, atque luctu sordidus, doloribus Meo cum amico atratus esse, quam ut toga Conspicuus hic quaesitor occupem miser Inuitus haec modo tribunalia. o fidem Hominum. Timor me habet, ne constuprata sit (Quae casta et incorrupta legibus debet Manere) mens ac iudicum sententia. Sed si necessitas id urget, quid paro Recalcitrare? Quin magis Deum precor, Vt non agamus hoc quod non aequum siet, Temer arium'un. Iudicis munus boni

dram918
Hoc sempere esse iudico, ut si causa sit Magna ac grauis, qua fama agatur, aut caput, Considerare recte circunstantias, Natalium splendorem, et quae fortuna sit: Et maxime omnium, quibus uitae modis Aeuum ante uixerit. Patres haec singula, Dum ponderamus, atque inquirimus bene, Non admodum scio, num sit praestantior Et generis, et pietatis, atque caeteris Nominibus. Atque sic puto esse partium Nostrarum, in hac re longe circumspectius Prudentiusque agere, atque si sint crimina Confessa, et ante peracta uita perdita. Sane, mea sententia, prudentius Agemus, et magis pie, si quisque nunc Nostrum, procul calumnia, famam malam Auertat, atque dedecus familiae Tantisper arceatur, dum res cognita Fiat. Tuam dicas sententiam prior, Sapiens Agira. AGI. Si me interrogas meam Sententiam, dicam, sua ut cuiusque sit et salua, et integra. Omnium clarissime Quaesitor, hac in re tuae sententiae Subscribo, nec probo manus crudelius Inferre, sed uocarier per publicum Seruum modestius, Tumnon puto satis Consulto agi, si partibus permittitur His assidere iudicum subsellijs.

dram919
Praeterea cum secesserint, tum iudicum Numerum repleri. QV. Histiob, tuum fer calculum. HI. Videntur aequa, quae nunc iste protulit. QV. Et tu Maloco. MAL. Agiras dixit candide, Et aequitas hoc postulat. QV. Dic Hedioth. HE. Probatur hoc, quod hi dixere: conuenit, Peritioribus lubens suscripserim. QV. Suffragium Dibon feras. DI. Suffragium Idem fero. QV. Zaba, tu detegas quoque Mentem tuam. ZA. Dixere recte singuli. QV. Dabrani dic. DA. Loquuntur optime. et puto Quod censuerunt, longe consultissimumst Isthuc iubebit aequitas. Sic censeo. QV. Iauan tuam pronuncia sententiam. IA. Sic est, id annuo. QV. Consensus omnium Decreuit, id quod est solenne curiae. Quapropter hinc senes seorsim cedite. Nam partibus non conuenit, quod iudicis Est munus, hic subire. Controuersiam Meditemini potius piam, ac calumnia Vacum. lubens dabo uobis (quod aequum erit) Hanc actionem. ACH. Etiam si tanta autoritas Nobis sit, ut pro dignitatis ordine, Propterque presbyteri sacrum munus fides Dictis haberi conueniat nostris: tamen Quia sic placet senatui, fiat. SE. Eo. Causam modo peragemus, ut ne, iudices, Fecisse nostram nos queat conuincere

dram920
Quisquam, modo ut sistatur huc adultera, SCENA IIII. Mandatur apparitoribus ut Susanna sistatur. Quaesitor. AParitores ite, quod decreuimus, Perficite. Coniugem Ioakimi optimi Viri pudicam, et innocentiae decus, Iubete iussu publico innocentiam Suam tueri: in ius ut ambulet, bonis Instructa testimonijs, fide bona Validis, et amplis factionibus suis. Capitis ream manibus presate cautius, Quo praxis hic seruetur omnibus modis. CL. Nos exequemur publicum hoc negotium. SCENA V. Apparitores iussa expediunt, sed inuiti. Cleter, Abed, apparitores. EAmus, atque quod mandauit optimus Quaesitor, expediamus ocyus. AB. Sequor, Celera. CL. Non admodum. Dolor magnus meum Nunc pectus occupat. ni muneris modo Necessitas iuberet, nunc absisterem. Repugnat, an, Deus me amet, pectus meum Abhorret, atque nescio quibus modis Fiat, quid id genius faciat. AB. Praesagium est. SCENA VI. Suppletur numerus iudicum. Quaesitor. Nomenclator.

dram921
Nomenclator hoc negocium dabo Tibi, moras tu rumpe, quo frequens forum Siet. uocato Galaad, Ierobaal, Aradan atque Besasan, uir os senes, Numerumque iudicum dicas quo compleant. NO. Curabo diligenter hos accersier. CHORVS III. Ex Psal. Beati immaculati. Principes persequuti. HEu me prosequitur technis procerum mala turba Non merito grauibus. Horruit ast trepidum pectus formidine saltans Ardua uerba tua. Eloquium rursum diuini numinis almum Pectora laetificat. Haud sedus ac spolijs diues, clarusque triumpho Gaudia concipio. Fraudes pestiferas fugitans, legemque beatam In precio posui. ACTVS QVARTI, SCENA I. Iudicibus subrogatis, Quaesitor caussam proponit. Galaad. Ierobaal. Arradan. Besasa. Quaesitor. QVid obsecro noui est? Quae causa? IE. Nescio, Nisi quod grauis siet, necesse erit. Quia Nunc ordo iudicum suis subsellijs

dram922
Ex parte cessit. AR. Factionibus puto, Vt mos habet, suisque quisque partibus Indulget. BE. Hoc fieri potest. Nunc optime Sciemus. QV. Hem, seniores Israel uiri, Capitalis est hic causa. eo capessite Vices eorum, qui pro factionibus Absunt, et actionem dictitant grauem Sanctae piaeque feminae, quam cernitis Huc uentitare. Iuris dictio mihi est Molesta, Iubeo. locos illic capessite. SCENA II: Dum Susanna ad iudicium ducitur, parentes, liberi, et familiares dolorem testantur. Susanna filia. Beniamin filius. Ioa- kim. Rachel mater. Promptula. Chelkias. Quaesitor. No- menclator. QVo ducitis materculam, nequissimi? DEN. Scelus, nequicquam hoc feceris. IO. Ne liberi. Venite ad me, mea chara pignora. BEN. O pater, Quo ducitur mihi mater dulcissima? RA. O scelera, pro fidem, doloribus meum Cor rumpitur. CH. Modestius. RA. Cain genus. PROM. Ferenda erat captiuitas. Num hoc patrium est? Tyrannus haud queat crudelius, si maxime Volet. RA. Queat? Aegyptus olim aequissima Patribus fuit, si con feras, o Promptula. O tellus, hosce absorbe: o tarda fulmina.

dram923
CH. Memor decori, etiam male infortunio Vexante, matrona esse debet. RA. Pro dolor. O sacrilegum genus. CH. Suos innoxios Deus tuetur, et probat periculis, Quo clarior uirtus probata sp lendeat. IO. Animo bono coniux sies charissima. Sicut tuam castissimam semper fidem Hucusque castis moribus seruaueris, Sic senties comitem necis tractarier. Constanter heus tuam nunc innocentiam Testabor hic profusione sanguinis. Stipulorque uitam, sponsione perfidis Facta, Dei fretus fide dexterrimi. Causa cadent, dubio procul. spem tu cape. QV. Nomenclator, tu renuncia uiris Senibus licere, si uolent intendere Nunc actionem. NO. Nunc datur uobis uiri Peragere ream. Iudex modo statuet sttatum. SCENA III. Susanna sistitur iu dicio, senibus datur actio. Quaesitur. Achab. Sedechias. Rachel. Praeco. REam uiri indicastis, hincque iudices Id disputantes censuere singuli, ut Suscepta cognitio scrutetur optime. Assistit hic, quam detulistis uos, rea. Inter eos delata nunc recepta sit, Incumbit ulterius uobis procedere.

dram924
Legitimus esto contra eam processus, et Absit dolus malus, ne per proteruiam Videamini obsequi malis affectibus, Causamque uestram facere uelle callide. AC. Quaesitor, atque iudices populi Israel, Id omne quod forensis usus continet, Teneo, nec hic negotialis pragmata, Aut formulas iuris ministret cognitor. Id quicquid est, exercitati nouimus. Si quid fugit, subscriptor hicce suggeret. SE. Condecet, ut haec modo detecta fronte sit, Quo uos queatis ex oculis uersantibus Videre, quae sit frontis conscientia: Non facile erit crimen non uultu prodere. RA. Hem proditor, scelus, furor libidinis, Non patrius illud ritus dictitat, scelus. Nescis magistratum decere non modo Manus habere continentes? Quin decet Etiam uacare oculos omni cupidine. Nondum satis satiastis hem nequissimi Libidines? Sinister ignis aestuat, Et odium nigrum, atque ardens uaesaniae Telum. SE. Tacere tu potin' triuenefica? RA. Vitam dabit uobis, pudicitiam suam Dat nemini. AC. Quaesitor siccine conuenit? Num praeco mandauit silentium fori? QV. Praeco ritu fori manda silentium. PR. Primo silentium uobis mandauerim:

dram925
Rursus secundo, et tertio, ne iudicum Quis uerba tentet murmure interrumpere, Cui nulla fandi copia est a iudice. Siclis duobus sentiet mulctarier, Qui contumax nunc hicce contra fecerit. SCENA IIII. Susanna fit rea. Causam suam agit breuibus. Quaesitor. Achab. Sedechias. Susanna. NVnc quaestionem ferre commode potes, Strepitus silet, ne quid nimijs affectibus Indulgeas. Simplex ueri est oratio. AC. O' quaestionis iudex, atque caeteri Viri patres, non indigemus, credite, Monitu: sed aestimate nos eos magis, Quibus bonum studio sit, atque aequum: uelut Vos conscij bene estis, nos potissimum Operam dedisse, quo reis clementia Praestetur, atque contumelijs Dice Vacet, nedum cuiquam ex malis affectibus Damnum struamus. ab sit hoc nobis procul. Quoties dolor miser ationis pectora Mouit, reus si plecteretur iustius? Vtinam, ne fur sit, aut adulter uspiam, Velut ista, quae thalamos iugales perfida Violauit, (haud enim placent suetae dapes) Ritusque castos uenere non casta exuit. Nil circuitione usi, totam narrabimus,

dram926
Vt gesta sit rem uobis ordine. Heri peracto prandio, cum Loxias Obliquis radios uibraret, et mora Aestum grauem faceret, nec tum forensibus Nos occupatos casus huc perduxerat, Paradisi et arborum iucunda opacitas Illexerat, dum cedimus sub arbore Collo quia rempublicam spectantia, Incedit ecce casta, scilicet, suis Binis stipata nymphis formosissimis. Haec turbidis animis faciem pulchram induit, Vtduatque calceis eburneos pedes. Quod si comes cum ea mansisset altera, Poterat uidere ibi corpusculum suum Salientis undae rore uelle spargere. Sublata mox suspicio. Nam iuuenis celer, Nec inelegans, ex angulo horti prosilit. Congreditur hanc, statim salutant mutuo. En locus ab omni liber arbitrio uacat. Haud mora, sub arbore osculis in gramine Viridi suauibus, lusere amplexibus. Si quid licentiosius tentat puer, Perfricta frons nihil abnuit uel paululum. Caetera pudet uiros dicendo promere, Quae feminam scelestam facere non pudet. Hinc, hinc patres uidere consuetudinem Potestis hanc fuisse illi creberrimam. Verum ne debilis uisus nos falleret,

dram927
Ex umbra tum sumus progressi, propius Accessimus eos: iacuere turpiter. Simulatque nos spectaculum turpissimum Abominati detestationibus, Acurrimus senili tardius gradu. Deprensus attamen, nisi quod motu pedum Melior iuuenta fretus, atque corporis Viribus ualentior, lucta praestantior Elapsus, et graues senes nos supprimens Adulter in pedes celer se contulit. Et ianuae postici insultans fortius, Vno impetu ui limen audax transilit. Liquit stupratam, ciuium accursum timens. Ipsam tenentes, ecquis hic, quaesiuimus: Sed nec precando, quis siet, fidifraga Confessa, nec ullis minis extorsimus. Aisne cuncta gesta, collega optime, Vt diximus? Dic testimonium tuum. SE. Contestor, et quae dixit assero omnia. Si non fides satis ualet, iurabimus. Deliberate o incorrupti iudices, Statuite ne quis uestra clementia locus Queat uideri apertus. Exemplum modo Sit caeteris in posterum mortalibus, Ne uindicet Deus commotus Israel. Quapropter o Iudex fiat anacrisis. QV. Susanna matronarum amplissimum decus, Nunc quaestioni respondebis, quam tulit.

dram928
Fateris haec in uniuersum, an excipis? SV. Praecido eo modo, quo nulla exceptio Siet. nego praecise quae dicunt senes. Nouit Deus doli peruersam fabricam. Nec quicquam eorum quae calumnijs malis Dixere, testimonijs queunt bonis Probare. sufficiat mentem esse consciam. SCENA V. Feruntur sententiae. senibus iusiurandum oblatum permittitur. Quaesitor. Maloco. Ierobaal Hedi- oth. Arradan. Dibon. Zaba. Besasa. Dabrani. Iauan. Agira Galaad. Histiob. HAnc quaestionem acerrimam, pij patres, Audistis, atque audistis rursus alteram Partem. Senes aiunt, negatque femina. Capiti senes anquirunt, haec id abnuit. Res controuersa est, summa litis uertitur Ex his, patres. status causae inficialis est. Deliberate quid fiat nunc amplius. Maloco, te rogo tuam sententiam. MA. Quia nunc rogor sententiam, boni patres, Alijs honorem eum quidem concesserim: Dicam tamen, quod aequitas me iusserit. Quid dixerint senes grandaeui audiuimus, Audiuimusque quid matrona parcius

dram929
Responderit. Quod asserunt, haec pernegat. Ob idque causae cardo uertitur modo. Quipropter o patres actori censeo Incumbat, ut probatio robustior Tecmerijs et coniectationibus. Sed nullius sententiae praeiudico. QV. Ierobaal, tu sensa mentis detege. IE. Satis uidetur Achab rem dilucide Narrasse, et actio satis probabilis Videtur. Atqui si maturitas uirum Grandaeua, non satis pro aetate roboris Habet, fides saltem siet sanctissimo, Quod obtulere, iureiurando senes. QV. Dic Hedioth, quid sit tibi probabile. HE. Probatur id quod caeteris bonis placet. Pedibusque in illius sententiam uolo Discedere. QV. Arradan tuam dic tu quoque Sententiam. AR. Cum litis contestatio Sit constituta, et actio probabilis Audita, et frigidum admodum negatio: Id restat, ut sexus fiat collatio, Et ponderentur recte circunstantiae. Hinc sunt senes concordi testimonio, Autoritatis amplae, et huius ordinis Primarij, quibusque relligio siet, Quod obiulerunt, iusturandum fallere. Econtra liquet feminam esse fragilem, Iuuenemque non libidinis resistere

dram930
Impulsibus potuisse, qui non frangier Queat timore, et tam graui periculo? Si non delinquere illi relligio fuit, Atque temerare sacram coniugi fidem, Multo minus uerebitur nunc fallere Numen. Fero iudex meam sententiam, Si non fides actoris testimonio Habetur, at ualeant iurata numina. QV. Dibon bone, hac in re graui pronuncia. Quid'nam uidetur? DI. Hoc uenia dicam bonae. Longe alia mens mihi est, prorsus dissentio. Si autoritas grandaeua uobis tam ualet, Valetque tam senilis aestimatio, Vt haec pudicitiae queat castissimae Officere, nescio. sed hoc scio, patrem Et coniugem splendere tam natalibus, Tamque esse claros et graues prudentia, Quam quisquam eorum qui haec intentamt crimina: Adhaec pijs studijs Dei quam maxime Sunt dediti. Respondet uita legibus, Respondet haec natalibus. Requiritur Quum fama controuertitur, quae uita sit Peracta dispicere: ecquid audiat male. Quod si laboret fama, tunc probabile est Admissa forte tam nefanda crimina. Sed praeter hos nil tale suspicatus est Quisquam. Tacebo, iusiurandum esse improbum Offerre, ne sit uspiam aduersario

dram931
Conditio. sed uidetur is sententiam Pronunciare uelle de causa sua. Nec sexus, ut non ipsa iuret, impedit. Quapropter ut nunc conditio detur reae (Quod arrogat sibi actor) aequum censeo. Id ipsum et aequitas matronae adiudicat. QV. Dic Zaba quid tu sentias. ZA. Hoc sentio, Arradan hac in causa ego subscripserim. Videtur aequitas fauere actoribus. QV. Dic Besasa. BE. Sic ut Arradan sentio. QV. Dicas Dabrani, quid'nam tua mens suggerit? DA. Haec quae Dibon dixit, strepunt affectibus, Qui longe abesse debent sancto iudici. Amor facit, amori condonanda sunt Quae dixit haec. Sed est isthuc sententiam Pronunciarer? Nempe, sensa protulit. Tam profuit causae, quam si defenderet, Litemque pro uirili faceret hanc suam. Mihi magis, quod Arradan dixit, placet. QV. Iauan, adde quod probatur calculum. IA. Est ut Dibon bonus prudenter dixerat. Non est (mea sententia) quod caeteri Dixere. QV. Quid tu Agira? quid pronuncias? AGI. Dixere multi multa, iusque fluctuat Hinc inde: dumque dicta cuncta pondero, Animus meus nutat. Num hinc est miseratio Sexus, senilis illinc est autoritas, Cui plurimum subscribit conscientia.

dram932
Quae tristte urget importunius clementia. Ami cus est Chelkis, atque Ioakim, Sed amica certe ueritas nobis magis. Amicus his uiris ad aras extiti, Sed ueritas mihi modo praeponderat. QV. Tu Galaad, dic quid tibi sit integrum. GA. Vis magna testimonijs, testes ualent. In ore uel duum, trium'ue ueritas Consistit, idque lex diuina dictitat, Valetque iusiur andum in iure plurimum. Medetur hoc iuri, si est lis perplexior. QV. O Histiob, dic quod uirum bonum decet, HI: Quaesitor alme, nil ualet nunc aequitas, Laborat ut uides nunc innocentia, Nil efficit nudum meum suffragium: Dicam tamen nunc libere, quod sentio. Amico flaua ueritas magis ualet Alijs, ualetque alijs quod testimonijs Conuicta res (si dijs placet) adulterae. Trucidat alter amicus, alter legibus Abutitur, facitque normam Lesbiam. Agriam urget stricta conscientia, Vt sit necesse tristem impingi literam. O conscientiam. Quid? ampliatio Occlusa erat, dum non constabat ueritas, Si non salutis tesseram seuerior, At amplius pronunciasse conuenit.

dram933
Si non queo saluare castam, innoxiam, Piamque feminam mea sententia, Absit tamen manus foedare sanguine Innoxio. Sed liberam pronuncio. SCENA VI. Ius iurandum accusatoribus iudex praeit. Susanna damna tur etiam populi suffragio. Quaesitor. Achab. Sedechias. Populus. MAior reis fauor, quam sit actoribus, Plerunque habertur: hic nil aequitas potest, Hic non licet reae, quod fas actoribus Est. ueritas iacet, ualent sophismata. Osi liceret iudici rescindere, Quod perfidis putet decretum calculis: Sed quia modo necessitas sic postulat, Vt hoc agam, quod exigit peruersitas, Sententias numeratas iam praetoriae Facio ratas autoritatis calculo, Iurisque iurandi his concipio formulam. Senes uiri, dextras matronae in uertice, Vt mos habet, positas tenete, uerbaque Dictabo docta, iusiurandum clarius, Dum praeeo, se quentes omnes syllabas Pronunciate, ne qua mussitatio Linguae siet. AC. Nos recte sumus conscij. SE. Modum tenemus hunc forensis paxes.

dram934
A. S. Nos Achab atque Sedechias conscij QV. Iuramus sancte per Deum uiuentium, A. S. Iuramus sancte per Deum uiuentium, QV. Testem dictis Deum uocamus Sebaoth A. S. Testem dictis Deum uocamus Sebaoth QV. Si non Susannam adulteram deprendimus, A. S. Si non Susannam adulteram deprendimus, QV. Si non res dictis congruat per omnia, A. S. Si non res dicitis congruat per omnia, QV. Vindex deus faxit Babylonis exules Moriamur.--AC. SE. Vindex Deus faxit Babylonis exules Moriamur.--QV. --Nec postlimino reuertere Vnquam siet fas,--AC. SE. --Nec postlimino reuertere Vnquam siet fas,--QV. --et nos terra sobeat. AC. SE. --et nos terra sobeat, QV. Sicut Dathan et Abyron antiquitus. A. S. Sicut Dathan et Abyron antiquitus, QV. Sic lepra corripiat, ut Naaman Syrum, A. S. Sic lepra corripiat, ut Naaman Syrum, QV. Et capitibus nostris maiorum crimina Cuncta ingruant.--AC. SE. Et capitibus nostris maiorum crimina Cuncta ingruant.--QV. --Et execrationibus.

dram935
Interminatis, legibus Mosaicis, A. S.--Et execrationibus Interminatis, legibus Mosaicis, QV. Oraculisque uatum obnoxij male Vexemur.--AC. SE. Oraculisque uatum obnoxij male Vexemur.--QV. --Vt populo paradigma nos Periurij semper posthac simus, Amen. A. S.--Vt populo paradigma nos Periurij semper posthac simus, Amen. POPVLVS. Rapiatur ad poenas. Scelesta nunc luat. Lex mandat, ut domus Israela crimine Sit munda. Labes ista nunc ferenda erit? Tollatur ergo haec e medio. Lex obrui Saxis iubet. Isthanc decet mulctarier. QV. Postquam religio senum sententiae Fecit satis prolatae, iam nil amplius Restat, nisi quod summum ius dictitauerit, Et ut satis fiat populi furoribus, Vt mortte culpam praestes diram femina, Nisi ad acta prouocaueris, uel termino Ninc constituto (nam hoc triduum tibi damus) Ad sceptra regis per nos appellatio Concessa sit, cui summa iuris dictio est, Quam uictor ipse sibi Nabuchadonosor Nunc uendicat, populusque uictus omnia

dram936
Sua iura in ipsum transtulit. Ius Martium Hoc est, sit uictis praesentissimus dolor. Id ecce libertatis habet captiuitas: De moribus legis licet cognoscere. Deliberato cum dilecto coniuge, Charisque cum parentibus. salus tua Nunc pendet omnis ex Regis clementia. SCENA VII. Susanna coniugi, liberis et parentibus ualedicit. Ioakim. Rachel. Chelkias. Prom- ptul. Susanna. Ben Iamin. Susanna filia. Ocasta coniux, cor meum mihi rumpitur Doloribus. RA. Pro, quid? iuuat'ne uiuere Quenquam? Malum malo geminatur. CHE. O Deus, Captiuitatis hoc molestiae malum Grauissimum nunc additur. PRO. Tyrannidis Vitauimus uim, castas esse martium Ius siuit. Hera nil iuuat nos amplius Vita frui. Senes tantum facinus modo? CH. Aequissimus gnata est Nachuchadonosor, Ad hunc licet nunc appellare. SV. Mi pater, An aequitas incircuncisi praeualet? Non, non uidetur hoc probabile. IO. Hoc potest Meum decus. SV. Tibi in fero nunc dedecus. IO. Tantisper id, dum falsis instaurauerit Talia Deus iudex incorruptissimus. V. Dicis probe. Nam is solus innocentiam,

dram937
Thalami tui fidem, secreta pectoris Nouit mei. Regem caelorum prouoco. Proin nunc ualeto coniux mi charissime, Tori fidem testabor rore sanguinis. IO. O socia thalami, siccine adflictum uirum Hic deseris? SV. Commendo chara pignora, O nate nunc ualeas, o chara filia, Te nunc pari relinquo expositam malo. En mors pudicae uitae indignum praemium. Idem malum tibi imminet mea Promptula, Spudaea, Nil ualebit ultra castitas. PR. O hera, quam iuuat comitem esse, quam malis Sic obijci? SV. Tibi commendo liberos. BE. Mater mane. SV. FI. Mane precor matercula, Ne nos relinquas orphanos miserrimos. SV. En uos parentes, ecce diligentiae Fructus, et educationis haec trepteria. Qui me pudicis enutristis moribus, Aetate uos confectos, captos, exules, Afflictionum ego grauissima omnium Afficio. me uestrum pudet parentes, nil moror Vitam meam fatis iniquis soluere. RA. O gnata, et miseram nefanda mors rapit? SV. Genitrix mea, haud miserum est fatis concedere. Miserum est nefanda morte dignum admittere. Mortalium id sors fert bonis iuxta ac malis, Vt sint malis hic fortuitis obnoxij. GH. Recte sapis, quod haec aequi boni facis,

dram938
Robur Deus tuis addat conatibus, Virtutibus macta, et ferendo uincito. Genuisse me mortalem haudquaquam nescio. SV. Dominus Deus meus creator, sic suam Ratione laudem perficiet mirabili. Persuasum id esse mentibus uestris uolo, Hanc esse notam, quae dubio procul siet Oblitter anda pulchre gloria noua. Animi mei sententiam nunc iudici Dicam. Valete, aequi bonique haec omnia Facite. Deo negotium committite. SCENA VIII. Susanna, Quaesitor, Cleter. Abed. VOs Israelis arbitri, iam contuli Charo emo cum coniuge, ac parentibus Vitae negotium. Quid appellatio Prodest mihi? mos prouocationis est, Curare ne quis error uspiam siet. Appello eum qui summa sceptra concutit, A quo potestas iudicandi caeteris, Etiam malis conceditur potentibus, Is corda nouit, et scrutatur uiscera, Erroribusque nullis est obnoxius, Is uindicans iustam feret sententiam. QV. Mori uolenti deesse nunquam mors potest. Summi iuris fiat nunc executio. Iuris rigor Susanna saxis obrui Nunc te iubet: apparitores prrendite.

dram939
CL. Matron a nos precamur, quod sententia Praecepit, ut ne acerbius feras. AB. Mea Aequi bonique facias, nos necessitas Themistos urget hoc ministros publicos. SV. Corrupta uos urget Themis, nihil imprecor. Causam meam Themis diuina suscipe, Tuum tribunal atque sceptrum dextrum Imploro, te non fallunt testimonia Adulterata, nil affectibus strepens Oratio, nil lata legis fimbria, Sed candor atque pectus integrum bene Tibi ualent. nil te fugit reconditum. Tu scis, quibus me technis circumuenerint Senes, suis cum nollem ego acquiescere Votis libidinosis. Tute conscia es Dolo malo geri rem: et hoc testabitur Cruor meus. Gentiles, heus aduertite, Babylonijque ciues, hoc potissimum Studium siet uobis, quo salua castitas Tam filiabus quam matronis floreat, Quorum interest uidere ne respublica Quid detrimenti capiat: nec mala ingruant, Mala consilia ueteratorum retundite. Alas mala haec pestis serpet crudelius, Pudicitia laborabit letaliter. Partim mali sunt, partimque his assentiunt, Partim boni: sed pauci aduersus nil queunt. Sapite uiri Israel meo periculo.

dram940
CHORVS. Ex Psal. LXXXII. PR.esens in medijs consilijs Deum Diuos cunctipotens iudicat impios. Quis finis male fidis Vestris iudicijs erit? Quantisper facies praeualet impij? Pompas magnificas respicitis foro? Pupilli mage digna Afflicti ratio siet. Iustum iudicium pauperibus feras, Suppressos inopes assere liberos, Iniusti eripias bonos Censoris uiolentia. Ignorant stupidi, nec sapiunt bene, Palpantes manibus, per tenebras eunt. Hinc tellus tremit, atque Diris turbida fluctuat. Vobis summus honos, numina uos uoco, Excelsique Dei progeniem tamen Sors Adae capiet uos, Fatique imperium premet. Summis praecipites fastigijs dabo, Exurgas Domine, ut iudicium feras Terrae. Nam dominaris Cunctis gentibus undique.

dram941
ACTVS QVINTI, SCENA I. Daniel Susannam iubet in integrum restitul. Danielpropheta. Agira. Quae- sitor. Cleter apparitor. EHem, domus seniores Israel patres, Immunis en sum ab innocenti sanguine. AGI. Ehem puer, quid clamitas temerarie? Quid uult tuus sermo? quid intercessio? DA. Patres iniqua uidicastis hodie. AG. Quaesitor en temerariam hanc audaciam. Puer senes hic insimulat calumniae, Et actiones interpeallat. Irritam Rem iudicatam factitans, infamiae Eximere nota satagit. QV. Tun puellule, Ain? Tibi'ne intercessori cedere Senes cupis? DA. Deus reis hanc eximit. Nec aequa, nec bona est uestra haec sententia, Nec has uestras mentes celeres probauerim. Imo Deus generis sator mortalium, Legisque lator odit iusticiam nimis Duram, atque plus satis rigidam. quid quod neque Humana uita res Deo leuiuscula est. Non lusus esto heus in periclo sanguinis. Nec is sapit, qui rectum non intelligit. Peruersa crede, et callida est uaecordia: Adiudicastis hanc neci, quae est innocens, Scelerisque, quo de condemnastis, libera.

dram942
Aliena non erat, sed stemmate, et bonis Natalibus domus Israel filiam Damnastis. hem gradum ad tribunal uertite, Restituite hanc matronam honestam in integrum. AG. In intergrum? Num ius suum non obtinent? Aut unde tanta autoritas puellulo? QV. Diuinitus puto. Nam qui prudentiam Tantam dedit, tamque admirabilem Deus, Idem dabit ius uindicandi innoxiam. Quapropter o patres, honorem iudicis Huic deferemus. AG. Deferemus? QV. Maxime. Puer tenelle, qui prophetae pneumate Donatus es, capesse munus iudicis. Oraculum nobis tua sit sentemia. Quod spiritus dictabit, id ratum siet. Vestros locos laeti patres capessite. Manus tenellas liberate uinculis. CL. Faciemus id Praetormanu promptissima. QV. Restituite hanc matronam honestam in integrum. SCENA II. Absoluitur Susanna, uinciuntur senes. Daniel. Quaesitor. Achab Se- dechias. Cleter, Abed, apparitores. PAtres domus Israel inclytissimi, Quandoquidem honorarium et amplissimum modo Munus datum mihi, atque causae arbitrium st. Audite paucis, quid nam in hac resentiam.

dram943
Nec latus efficiet clauus senatui Aptos uiros, nec picta lege fimbria. Animis teneri iura eertum est argui. Sed aequitas praestabit iura singula. Sed ne morer multis, senes seiungite. Erat status coniecturalis, hinc senes Oportuit probasse rem tecmerijs. Iurare tam facile est malis periuria, Quam candidis suae uitae innocentiam Testarier. Viros senes secernite. Sitatur alter ad tribunal, alterum Foris tenete cautius, quo ueritas Patescat ex claris coniecturalibus, Quae ponderis plusquam confusa iudicum, Nec pon derata recte habent suffragia. Nam ponderandas, non numerandas dixerim Sententias, fallitque dis quisitio: Aliena mens, tribunal certe alienum erit. QV. Recte puer monet, propheta maximus. AC. Actum ne agamus. Hoc procul nobis siet. SE. Iteranda ne pronunciata causa erit? O iura, quis uigor uobis nunc amplius? QV. Nunc? Optimus. Apparitores prendite Viros senes, missa Ioakim coniuge. In hemicyclum sistite Achab feruidum, Et alterum foras seorsum excludite, Sed cautius, ne causam coeptam deserat. AB. Ehem senex, times'ne causae? perfide,

dram944
Mecum ueni foras. CL. Deus laudem suam Ex ore perficiet tenelli infantuli. Huc siste nunc gradum. nunc iudici tibi Diuinitus dato responde libere. SCENA III. Damnatur Achaba Daniele. Daniel. Achab. Quaesitor. Cleter. Abed. VEterator annis et dolis grauissime, Nequam sceleste, quae uos dirae possident? Ab unguibus teneris meditati crimina Nefanda, et exercetis usque perdite? Quo nam usque censes optimum atque maximum Deum tuis nefandis indulgentius His machinis sic conniuere? Falleris, Si hoc credis. Haud cedet bono clementia Eius Dei, cui corda cuncta cognita. Tutum esse facinus credis? et uacuum metu? Astu doloque abscondere hoc tantum nefas? At ille rebus lumen infundens suum Mortalium sator, scelus tuum uidet. Negata magnis sceleribus semper fides Contingere haud potest secundo numine. Age, nunquid hactenus patrata crimina Nunc innotescunt omnibus mortalibus? Hucusque uestris in genibus sita salus Multorum erat, qui destituti dextero Patrocinio misere periere innoxij.

dram945
Censura uestra agit columbas simplices, Veniam et quietem dat coruis rapacibus. Damnastis usque innoxios, et innocens Pessundatus poenas luit, te iudice. Prauissimis albos ferebas calculos, Et ex reis tu noxios exemeras, Videlicet consortes, et per munera Sententiam tuam expugnantes, perfide. Id ille qui mundam quatit, non perferet. Sed est tibi parum curae quod praecipit Summus nomotheta, atque imperator maximus? Quandoquidem eam uitilitigator uideras, Dic qua sub arbore eos amplexibus frui Deprenderis. AC. Sub qua? Recordor. dixero. Schinus fuit. DA. Memorem esse mendacem decet. Ehem sceleste, qui proteruiam facis, Mentiris in caput tuum, poenam lues. Summi minister habet latam diuinitus Sententiam, medium te ne ea amplius? Similis puto est aranearum stamini. QV. Praeco, iube silentium. Nunc legibus Fiet satis. PR. Quid uestra turbulentia Sibi uult? satis faciet praetor nunc legibus, Temerarius siclis binis mulctabitur. QV. Vtrumque testem rursum in circum sistite. Apparitores, ad tribunal ducite Senes reos, conuictos testimonij Adulterati. CL. Eatur ergo. PR. Pergite. SCENA VI. Damnantur senes solenni iuris processu. Quaesitor. Arradan. Dibon. Zaba. Besasa Dabrani. Iauam. Agira. Gala- ad. Histiob. Maloco. Hiero- baal. Hedioth. QVamuis Deus iudex supremus omnium Per pusionem uatem sic sententiam Certam tulit, ne sit qui nunc id ambigat, Quin ueritas rei clare detecta sit: Iuris tamen processus hic ritu fori Seruetur. Ac dicat quiuis sententiam. Arradan id quod sentis, hoc edissere. AR. Iam uideo nil fidendum circunstantijs, Nec fimbriae, nec canis, nec propendulae Barbae. Caper sic esset iudicum ordine Numerandus, atque lupus hirsuto tergore.

dram949
Palinodiam pudicae feminae cano. Sed talionis poenam his falsis testibus Adiudicauerim. Sed rex minister est, Si quis facit capital, tum iuris dictio Penes Nabuchadnezer est, non pessimum Regem, nisi quod lincircuncisus imperat: Sed aequitate pollet plurimum. Dedit Nobis subactis, ut causis moralibus Ius limitandis esset: atque legibus Permittit, ut sit uigor ille pristinus. Videtur ergo, rem referendam esse integram, Et tr ansferendam ad regem. Sic inibimus Dubio procul quandam tum beneuolentiam. QV. Dibon bone, quid animus tuus nunc iudicat? DI. Non me fefellerat mens, quippe hos noueram Intusque et in cute essc peruersissimos, Sed cordium scrutator corrigit uices, Omnia sub auras tempus aperiens refert. Age, exequatur rex quod iste protulit. QV. Dic Zaba. ZA. Si quid asperius in te Dibon Dixi, memineris me hominem errori obnoxium. Nam quod dedi, nollem datum. Sic iudico Vt iudicarunt hi, qui me prudentia Superant. Ero deinceps opinor cautior. QV. Dic Besasa. BE. Sic ut Arradan sentio. QV. Dic Dabrani. DA. Muto meam sententiam. Id accidit, quod euenit creberrime, Ques lingua non frenata, quique impendio

dram950
Loquaciores. Nam tacuisse nemini Nocet, nocet locutum. Quam uicium sonat, Quam nunc dedi hac inre, sententia? et solet Prouerbio dici, quod sit oratio Eiusmodi, cuiusmodi est qui protulit. Hanc deprecor suspicionem, fratres pij, Possem uideri esse Euripo inconstantior. Necessitas cogit nunc uela uertere, Palinodiamque cantitare iniuriae. Nunc assero hamc matronam honestam, innoxiam, Senibusque quod dixit puer, pronuncio. QV. Iauan tuum uidere dic. IA. Sto pristinae Sententiae. Matrona nequaquam est nocens. Mulcta graui capitis mulctandi sunt senes. QV. Agira mentis sensa detege. AG. Amplius Pronuncio, atque lambda est noster calculus. Ratio est, quod isthaec causa est admodum ardua. Parum liquet, num quae geruntur, sint satis Rata, aut puer legitime ius dixerit Impuber. Atque recte iuris dictio Transfertur, unde fluxit dignitas ea. Verum bonus quaesitor hancce transtulit, Quam non habeat propriam, suffragijs Populi, atque presbyterorum rite calculis, Quibus ipse iudex noster constitutus est. Oportuit mandari. ob hoc id irritum est. QV. Dic Galad. GA. Credebam testimonijs: Quae iusta sunt, cum testibus fides bona est.

dram951
Hinc fit quod hac inre muto sententiam. QV. O Histiob, suffragium profer tuum. HI. Quid nunc Agira? arridet ampliatio? Quid? ambigis'ne, an quid momenti Habitura sit pueri? ast hoc crede plurimum. Translatio est consensu facta maximo Populique applausu: et quod tibi sit amplius, Monarcha summus hanc in ipsum transtulit. A' quo uenit potestas omnis omnibus. Negas? Rogo miraculum considera. Fateberis dubio procul diuinitus Haec esse. prorsus nil mihi hic est irritum. QV. Et tu Maloco dicito sententiam. MA. Consulueram prius, quod aequitas iubet, Vt haec foret probatio robustior, Tecmerijs et coniectationibus. Nec me fefellit. Id prudens sagacitas Pueri potest. Senes nos ita fatuos Vaecordia occupauit, ut ne opus quod est, Videamus in negotijs his arduis. Quod si mihi plerique tum subscribere Minime grauati essent, stetisset ueritas. Sed stat, Deo laus, et modo isto clarior, Quam si lateret adhuc iniuqitas senum. QV. Ierobaal tuum uidere detege. IE. Detexeram prius, sedme fefellerat Maturitas senilis, atque numina Iurata. nunc necesse est ut sententiam

dram952
Mutem, sequarque Dei tribunal. QV. Hedioth, Quid asseris? HE. Bonas probo sententias. QV. Collecta nunc damnant senes suffragia. Si quod quibusdam non fidei satis queat Oraculum praebere. Restat amplius Nunc executio. En Nabuchadonosor, Rex en stipatus, en satellitum agmine Multisque satrapis, illi mandabimus Negotium. Minister summi regis est, Quo de puer uates tulit oraculum. SCENA VII. Causa ad Regem defertur. Signaeus. Strategus. Nabuchado. nosor rex. Aspenax magister eunu chorum. Quaesitor. Achschedar et Persa, satrapae. Pachus. Topar- chus. Adargazareus. Ephorus. Dethabraaeus. Sym= bulus. EN rex Babel Nabuchhadnezer max ime, En concio populi Israel non infrequens. Si non meus me fallit uisus debilis, Forum celebrant. NA. Sed quid pusio facit? Senes puello nimirum almum iudicis Pro more deferunt munus. Quid moris est? AS. An Bel me amet, Nabuchadnezer inclyte, Est Belthaschazar hic puellus aulicus, Nuper meae curae mandatus, optimae

dram953
Spei puer, nec non donatus indole, Quam uero quis uellet in prole regia Videre. pollet is graui prudentia: Et ne suo fraudentur honore caeteri Qui nuper ex eo genere fidei meae Sunt crediti, Babylonijs felicius, Studijs suis pergunt in usum regium. Sed omnibus multo hic fiet praestantior. Columen, decusque regni longe maximum. NA. Ain? Videntur uelle nos accedere. Sistamus hic gradum: miror, spectabimus. QV. Vinctos senes ad maiestatem regiam Ducite. Patres, eamus omnes obuiam. Vates puer, dextram mihi tu claudito. AC. Veniunt o rex Nabuchadnezer agmine. QV. Viuat Nabuchadnezer rex Babylonius. NA. Quid fertis o uiri? Quid isthaec concio Portendit? aut quid' nam uincti sibi uolunt? QV. O Rex Nabuchadnezer uictor maxime, Hi testimonijs confictis, et dolo Malo, pudicitia memorabili, et probis Castisque moribus hanc mulierem, quia pia Non obsequi uoluit prauae libidini, Satagunt ream facere. Sed nos tanta autoritas Virum fefellit, hancque condemnauimus, Vt adulteram. Sed en Deus comparuit, Cum nulla spes salutis esset feminae, Misit puellum uatem, qui prudentia

dram954
Excellit omnes Israelis arbitros. Conuicit hos calumniae. NA. Hiccine pusio? QV. Verum'st. PER. Sagacitas puero est mirabilis. QV. Hos lex Dei nostri iubet mulctarier, Legisque sensus est peccati talio. O Rex, tibi est in nos nunc iuris dictio Capitalis, hoc tua aestimabit aequitas. NA. Pronunciauit hoc puellus iudicans? QV. Imo. NA. Viri proceres, charique principes, Miraculum hoc an non uidetur maximum? Conuertite quaeso uestra in hac re symbola. AS. O Rex Babel, nil possum in hac re infringere, Quin rata sint quaecunque dixit Balthasar. STR. Humana uis non est, sed fit diuinitus. PER. non abnuo, crediderim hoc. SI. O Rex, placet. Spes magna, Rex, relucet in puellulo. Ornabit haud dubie regnum Babylonicum. PA. Dico ratum. ratum esto quod diuinitus Euenit. Esto oraculum. TO. Non displicet. Hic temporis successu fiet satrapas. AD. O magne Rex, spes ampla fit es Israel. EP. Secunda cunctasunt, et regnum floridum est, Dum hic incolit populus felix Babyloniam. DE. Mandetur ergo illis nunc executio, Crescatque Baltheschazar. SYM. Consulunt bene. O rex Babel, Nabuchcadnezer maxime. NA. O Israelis arbitri, nobis placet, Quod exules in nobis non conceditis

dram955
Patulam fenestram iniquitatibus. Probo. Calumnias maneto digna talio, Quam patria lex satuit, Mosesue dictitat. Nunc executio uobis commissa sit. Nos hic necis spectabimus specta culum. SCENA VIII. Redditur Susanna suis. sit magna congratulatio. Quaesitor. Susanna. Beniamin. Daniel. Ioakim. Rachel. Chel- kias. Promptula. SVsanna, singulare pudicitiae decus, Examen ignis aurum uitutis probat. Prudenter appellasti summum iudicem. Congratulor tuae saluti, et nescio An esse quicquam possit, quod gratum magis, Magisque uolupe sit, quam quod tua modo Detecta (gratia Dei uiuentis) est Pudicitia salua, constans, integra. Fac modo animo praesenti sis cum coniuge Charo, tuisque liberis. Deus bene Vortat, tibique optata semper offerat. SV. O summe deus, autorque et rector omnium, O iuste iudex, me periclitarier Sinis, perire non sinis: praesens ades Tum, cum adeo uideor iam destituta maxime. Freti tuae benignitati firmiter, Nunquam peribunt. quin submersae funditus Tantis miserijs porrigens manum tuam,

dram956
Precor Deus ne me tentationibus Grauioribus posthac uelis committere, Quin uiribus ualidis mollem suffulcias, Si tam tuae laudi sum accommodum organon. O Ioakim coniux, nati dulcissimi, Et uos parentes optimi, Deus potest, Vt iam liquet, miseros rebus iam perditis, In spem bonam et salutem praesentissimam Sic collocare, ne deinceps periculum Noceat. Opera Dei sunt mir abilia, Qui consilia hominum uicissitudine Inuertit, haud ullis modis reciproca. Quare Benlamin fili mi suauissime, Tuum fuerit isti lepido puellulo Grates agere de reddita matercula, Quem summus ille iudex aequus arbitrum Mihi dedit, causam meam qui uindicet. BEN. O Daniel, lepidum caput, facis bene. Qui pro tua commoditate meam matrem mihi Reddideris, haec enim mihi est charissima. Habeo atque ago tibi merito nunc gratias Quam maxumas. Vbi quid usus uenerit, Lubens tibi benfaxo, pro modulo meo. DA. Dicis benigne. En iam licebit gaudio Tuo frui. Fruere, Domino Deo tuo Debes tuam matrem, cuius uices gero. QV. O Ioakim tuis laetor nunc partibus. Senes periclitantur, atque in limine

dram957
Portus tibi est, tutusque in uado nauigas. Dominum Deum, pro moribus tuis, time. De castitate coniugis iam certus es, Aurum probatum habes probationibus, Et lilium natum inter spinas asperas: Vxor tua uelut fructisera uitis siet, Prolesque tua sit instar oliuae plantulae. Dominus tibi benedicat in Syon largissime, Sobolemque postliminio olim uideas tuam, Laetus redire. Quod si ea res tibi libet, Licet tuis de inimicis ulcisci modo, Et par pari rependere. 10. Non id moror. Inautoratos hoc decet pro munere Suo. Dominus etiam uindictam uendicat Sibi. Mihi priuato non decorum erit. Hoc lex iubet, ne interficiam ego proximum. Nobis magis conueniet laetis hanc diem Domino Deo tripudijs insumere. Valete Presbyteri, censores Israel, Deo sint hanc ob aequitatem gratiae. O socia thalami, quae fidem tuam mihi Seruaueris constans, ex quo conueneras Mihi in manus nubens. Quin uulgo dictitant, Castam esse eam quam nullus uir rogauerit: Tentata precibus, restitisti machinis. Non cessit animus, neque uim pertulit tuus Pudor. SV. Deus uires dabat conatibus. Quod iactitem nihil est, studium boni Deus

dram958
Autor bonorum pectoribus mortalium Larga sua bonitate inspirat. 10. O meum Decus, beatus sum, talis cui contigit Consors tori, taedis tuis felicius Aut auspicatius nil usquam gentium Fuit. Parentem pulchra prole me facis. Iamiam pater iuuat procul forensibus Negotijs uitam meam consumere. Domus mihi deinceps amica, erit optima Domus. Deo uiuam, charaeque coniugi, SV. O gnata gnata, quam pectus salit meum? Affectibus uarijs rapior. Eadem dies Plusquam satis funesta apparuit mihi, Mihique reddidit te festiuissima. Benedictus esto summe rerum conditor. Valeat deum uulgus reliquorum longius. Tu tu Deus Sion, tu inquam rectissime Dextra administras mundi gubernacula, Tu flexuosa cuncta recte dirigis. CH. Tu uera praedicas, coniux. o filia, O mi gener, fili mi lachrumo gaudio. Nam non queo modis alijs effundere Quod pectus insiliens eructat. SV. Mi pater, Materque, sic deinceps futurum iudico Castis locum matronis, ac puellulis Periculo tutum meo fore. PRO. Puto, Speroque. Nil uotis meis responderit Vnquam magis. nil ex animi sent entia

dram959
Successerit magis unquam, quam castitas Secura. si non hoc nefas uel maximum, Pomario suo pudicam feminam, Non dico ab hostibus saeuis, sed maxime Ab Israelis arbitris non tutam esse, Profecto nescio quid possit amplius Dici nefas, nisi sic Deus robur tuum Mea hera eo modo probe tentauerit. SV. Quid? Hau mea tu, hoc absit mea Promptula. Natam hanc meam puellulam uolo Meo periculo laboribus consuescere. Si tu sapis, cauebis dein' ab ocio, Ne te in periclum praecipitem duis. Beatus ille certe qui ex alijs sapit. Sed hinc eamus, ne uideam hoc foedissimum Spectaculum, aut ne cui uidear uindictae amans. 10. Recte mones meum delicium maximum. SCENA IX. Sumitur de senibus supplicium. Abed. Sedechias. Cleter. Achab. Quaesitor. Praeco. IAm tempus o miseri instat, ut uestrum scelus Luatis. SE. Heus precor, sine ut populo loquar. AB. Loquere. SE. Viri, puerique extorres Israel, Babylonijque ciues, hoc miseris date, Quicunque publico splendetis munere, Cauete ne fraus ulla nec dolus malus Corda occupet uestra, aut praua libidine

dram960
Ruatis in praeceps. Sapite periculo Nostro. Facinori dignam poenam pendimus. Malum consilium consultori pessimum est. Orate nunc Deum, quem iustum sentio, Miseris suo ut parcat iudicio, quo satis Habeat modo hoc paruo supplicio pro sua Clementia, quamuis delicta maxima Sient, sed hac magis ratione splendeat Bonitas eius, magis si superet gratia. AC. Sit fas mihi quoque pauca proloqui. CL. Licet. AC. Mohuit meus socius probe, sed amplius Monebo. Nam non sufficit, nec crimine Prorsus uacat, qui non designat: interim Tamen manus muneribus gratis patent, Caecique dorophagi ferunt senteniias Ad gratiam, quibus nos freti pessime Deliquimus, Dicemque prouocauimus, Nostro iumento accersentes nobis malum. Fortuna parcit in poenam quam plurimis. Vel sic Deo uisum est, ut sese examinent, Nostroque damno agant nunc paenitentiam, Nec differant in sera fata piaculum. Vestrae preces fiant pro nobis ad Deum. AB. Ehem senes, Dice moras iam rumpere Iubet. SE. Precor da paulum temporis Deum precandi, si miseris auertere Dicas uelit, et ultiones tartari. AB. Est sera crede in fundo paenitentia.

dram961
Speras tuam Liten, quod Ate tempore Longo suis malis turbarit artibus, Sarcire posse? SE. Tanta Dei est benignitas, Suspirijs inclamo ex imo pectoris, Gemituque paenitudinis seras preces Eructo. Domine anhelas has uoces meas Accipe, tuas aures patulas pandas meis Precationibus. Deus, quis sustinet, Si iudicans scelera rigore examines? Finis licet nullus meorum criminum, Finis tamen nullus tuae clementiae est. Ai tartari sum poena dignus maxime. At tu tamen non dignus, qui crudelius In noxios statuas. Saluabis Israel. O si salus communis haec diuinitus Mihi scelesto iam queat contingere. CL. Licet tibi quoque tuas preces attollere. AC. Ne saeuius domine Deus furor tuus Me corripiat, et ira in me commotior Nunc ingruens clementius me uerberet. En fulminis telum minatur acriter, Et imminens manus terrore concutit Mentem, et animus horret formidine nimis. O scelera tetra. non est ulla sanitas In carne tota, totus langueo miser. Dum mente concipio quandam irae imaginem, Nec conscientiae pax est meis in ossibus. Quoties recordor quam caput nequitia,

dram962
Vertexque mersus, quamque onus pessundatum Grauiter premat, tremiscere tribunalia Possum tua, sed ea haud possum uitare. Vae Misero mihi, iustam tuam sententiam Non sustinere possum, ni miseratio Plus ponderis meis habeat nequitijs. QV. Quamuis meum caput peccatis abrutum Sit, attamen mos urget, ut exordiar. Patres domus Israel e medio malum, Vt dictitat lex Moseos, hinc tollite. SE. Animam meam tibi mandauerim Deus. AC. Animam tibi mando domine Deus meus. CL. Habent satis lapidum. AB. Nunc tuta opinor est Pudicitia. CL. Viden quam torua lumina Hinc inde iactitant? AB. Ne spes uos deserat, Cum patribus maioribus quiescite. QV. Ponantur hinc exanima uirum cadauera, Terraeque mandentur pro more patrio. PR. Vixere. Nunc domum se quisque conferat. Exempla statuite ante oculos sibi Quilibet. Adulteris sic fit in Israel. CHORVS. Ex Psal. I. BEatus ille qui procul consessibus Et impijs mortalium Synedrijs, et peccatorum compitis, Solutus omni crimine, Nec occupet cathedras pestilentiae

dram963
Caecus malis dogmatibus, Nec ludicris diorum mentes inficit, Felix et ter, et amplius, Totus uacans Dei sacratis legibus, Eas uolutans sedulo, Noctes diesque mente uersat candida. Is crescet instar arboris Ad riuli ripam sitae pellucidi, Quae leta tendens brachia, Fructus ferens suo rependet tempore: Cui non nocebit Africus, Non bruma frondibus comas detraxerit, Huic cuncta fient prospera. Non sic tibi, non sic continget impie, Sed tu peribis funditus, Cum uentus instar pulueris te iactitat Per aera atq, inania. Hinc fit, quod impios arbitrium Dei Pesundabit letaliter, Hircos ab agnis cum pastor seiunxerit, Quem nil latebit uspiam, Viam piorum cognitor iustus sciet, Mittet malos ad tartara. EPILOGVS. NIl quicquam aliud est scena, praestantissimi Viri, patreque consultissimi, mea Quidem sententia, quam clarum et lucidum Mortalium uitae speculum, quod exhibet

dram964
Faciem maligni seculi. sic Tullius Romanus ille orator pulchre comparat, Cum disserit, quid sit decorum singulis, Iubet intueri Comici spectaculum, Quo quisque personam suam recte gerit. Sic contra dum suum persona scenica Seruat a mortalibus. Visum id satius, ac si nugas Tragoedijs Agamus. hoc enim culpat paroemia. Nos nostra sic studia semper paramus, ut Lusus sit e republica. idque honestius Nos iudicamus, quam si rebus friuolis Indulgeamus, in quibus non commodi Qui cquam est. Sed hoc uestrum fuerit munus Patre Conscripti, ut hoc curetis inter caetera,

dram965
Ne detrimenti quicquam in herba publicus Capiat status. Capiet uero, si parcius Studijs datur fomentum liberalibus. Aequi bonique facite isthaec puerilia. FINIS.

dram966
MATHAEVSPHILAR- gyrus Martino suo Osterminich. HAec mandata dedit fortissimus ille deorum, Credita ne merces suffodiatur bumo. Felix, o nimium felix, praecepta recondit Qui iuuenum, expendens aurea dicta Dei. His ego cum primis numero te dulcis amice: Credidit en Christus munera larga tibi. Ingenium felix, uarijs uirtutibus auctum, Doctrina exuperans, relligione simul. Non tamen hoc terrae mamdas rubigine laesum, Vt nihili seruus, quem cecinere Sophi. Nec maculas turpi diuina libidine dona: Non iacis immundo munera tanta luto. Proijcis obsceno nequaque e stercore amomum, Neue sub ignauos lilia rubra sues. Credita sed reddis multo cum fenore dona, Vt frugi sernus, quem cecinere Sophi. Praemia digna feres tanto pro munere, iudex Talia cum dicet, Tu benedicte ueni. Huc Paradisiacis inter spaciabere campis Serue Dei patris, regna parata cape. Id tibi contingat precor, alti scandere Olympi Limina, quin uesci nectare et ambrosia. Caelicolas inter uitam det uiuere dulcem, Et contemplari numina sancta Dei.

dram967
ET MAIORVMSPLEN dore et indole sua clarissimo adolescenti Geor- gio Heruuartto, Martinus Ostermincher S.

QVamuis parentis tui erga me liberalitas tamta sit, sua- uissime Georgi, ut aegre uel minime eius parti sa- tisfieri possit: ne tamen animum gra- tum mihi similiter deesse existimares, sicuti facultas accepta beneficia tibi referendi deest, dies noctesque (quam= diu me parentis fouit benignitas) su- daui, et summa opera in id unum in- tentus fui, ut quamprimum ex aliqua lucubratiuncula cerneres, quam sim gratitudinis cupidus, et eximie studio sus. Ad quod consilium et opem ha- bui doctissimi uiri Xysti Betuleij, pre ceptoris mei omni honore dignissi- me, abundantem, et ex omni parte cu mulatam. Is equidem non silum uiam, modumque praescripsit, et monstrauit, sed et praecurrit, ita ut nihil mihi dees- set in opsius summa beneuolentia et pie

dram968
tate. Drama nanque sacrum uernacula lingua a se ante aliquot annos conscri ptum mihi dederat olim, ut id pro in- genij mei tenuitate latinitate donarem. non interim anxius curandos existi- mans aliorum nasos, qui me forsitan onus impar meis uiribus (ut prima fronte uidetur) suscepisse clamitabunt, indeque risu et subsannatione prose- quentur: modo tibi placerem, et ani- mi mei gratitudinem, ut par est, satis et abunde declararem. Praeceptori ob- sequutus, id feci, quod multis me no- minibus, ut spero, omnibus doctis et pijs commendare poterit, Dramaque datum pro exiguis meis uiribus ex Ger- manico in latinum uerti: quod sub tuo nomine (non ex me quidem, sed praeceptoris supradicti instinctu, qui facem mihi in hac tota re praetulit) in uulgus propalatum uides. Ex eo au- tem, quo me parens tuus, clarissimus uir, et Augustanae reipublicae colu men maximum, Thubingam, ad excellentissimum legum et politioris

dram969
literaturae doctorem Melchiorem Vol- marium, unice obseruandum prae- ceptorem misit, maiorem eius par- tem absolui, non ita feliciter nego- tio antea procedente. Tu, quic- quid est, clarissime adolescens, aequi bo nique consules, et hic summam animi mei gratitudinem uelut in tabella de- pictam contemplaberis, eam apud tuos exornando, et me in plurium amorem rapiendo. Vale, Thubingae ad quin- tum idus Ociobris, 1545.

dram970
PERSONAE. Daniel prophetae. Sechania Sacer dotes Habacuc Seraia Balthasar ministri Dani- el. Zodak Hananias Cadmiel Ariel angelus. Iozobad Cyrus rex. Iedaia Arioth architriclinus. Ministri regij Hasbaddana Nehemias pincerna. Philargyra Vxores Archigrammateus. Acolasta Arbela. Pachys Sitophorus. Philedona Tamias. Symsai Secretarius. Liberi Catacoemistes, a cubiculo Puer Praeco. Aedituus Elam hypoenocus. Filius aeditui. Rabsusin hypositophorus Nahthoma pistor. rus. Rabtabbath archimagei Sanallabath praefectus Satellites 4. urbis. Archimedes artifices Thecolatra ciues Cylindrius Polydemus Gonius Stasiotes Sphaereus. Thorybodes. Vulgus

dram971
BEEL, TRAGOEDIAEX GER manico Xysti Betuleij latine reddita, per Martinum Osterminche- rum Vindelicium. PROLOGVS. VT ostendam uobis quicunque dramati Nostro interesse non dedignabimini, Siue id spectando, uel solum legendo sit, Quem'nam finem nos mente conceperimus Huius nostri ludi, paucis aduertite. Mundus ferme totus dissensionibus Inter se dissidet, quantum ad ipsam fidem, Et religionem Christianam pertinet. Hic nanque Petrum clauigerum censet deum, Alius Paulum insignem fulgenti gladio, Adorat tertius turriferam Barbaram, Mariamque quartus, et quintus Elizabet Conspicuam frusto panis atque cantharo, Et sic infinitos sibi constituunt deos. Alij deinde diuino offusi spiritu, Vnum Deum colunt, eum qui condidit Caelum, terra, mare, et quae continentur his: Qui carne humana assumpta pro peccantibus,

dram972
Pilato iudice ad crucem damnatus est, Viuisque exemptus inferorum contulit Ad regna se, in quibus superato satana Victor tandem surrexit luce tertia E tumulo. sublatus posthaec ad astra, ubi Iam rector mundi dextrae patris assidet. Surgunt hinc inde utrinque bella atrocia. Et qui Christum iactant, armis Mauortijs Petuntur ab his, qui Christo posthabito Idola honorant, et suam fiduciam In idolis locant. Iam ferro dirimi Pios uidemus, nunc flammis flagrantibus. Et sic quorum caro est infirma, territi Multi fortem ducem suum Christum abnegant, Iisque se adiungunt cohortibus, quibus Huius mundi monarchas atque principes Cernunt adiunctos, ubi secure uiuitur, Vbi nulla perferenda est contumelia. Tu Christiane, qui coepisti agnoscere Verum Deum, huiusque audire euangelion, Tuo sub duce miles constanti pectore Perge esse, ne te multitudo tam frequens Domino aduersantium seu arma tyrannica Auertant. nam qui te afficit iniuria, Sibi id Dominus adscribit: qui te negligit, Hunc ipsum negligit,qui cuncta territat. Quod cum sit, et Dominus huc usque a condito Mun do nunquam saeuire impune siuerit

dram973
In se turbam impia, quid est quod horreas? Tuos nanque hostes luctus, et te gaudium Manet: luctus inquam, qui sit perpetuo Duraturus, nullis precationibus, Nullis uotis, nec exorandus lachrymis. Dilucide haec uobis nostrum drama exhibet. In quo sub sacerdotibus, et ciuibus Babylonicis, uera Salanae ecclesia, Qua idololatra comprehendo et antitheos: Sub Daniele uero Christi pingitur, Que uno Deo, hoc est Christo capiti suo Addicta, uexatur incursionibus Idololatr arum, et longe afflictissima Laetos tandem et triumphos inclytos agit Sicut fidelis triumphauit Daniel, Ereptus de fauce leonum frendentium. ARGVMENTVM. Terra est quam uocitamus Babyloniam, Propinqua et adiacens Iudaico solo. In hanc captiua olim ducta est gens israel, Coacta ibi uanum colere idolum Beel. Quod cum diuinus recusasset Daniel, Sacerdotes urbis Cyrus rex conuocat. Conuincit hos uates, et fraudes detegit, Ferocibus inde exponuntur leonibus, Idolum Daniel cum templo destruit. Peractis his, Draco adoratur ciuibus Babylonicis, sua quem prophetes manu Necat. quo concitatum uulgus humile

dram974
Senem rapit, leonibus similiter Exponens. is diebus atque noctibus Septem saluus uersans cum bestijs, Ex antroliberatur: huic succedere Coguntur autores. sic ludi finis est. ACTVS PRIMI, SCENA I. Aedituus. Puer aeditui. Sacer- dotes. Cyrus Rex, cum satellitio. HAud arbitror praetermissa a me tempora Vlla esse unquam, quibus non laborauerim, Et diligentiam permagnam impenderim, Vt munere hoc quod obtulit Beel mihi, Sic fungerer, ne quis mihi quid uitio dare Posset, et exprobrare negligentiam. Quid quaeso postea mihi agendum putem? Quid? dum uidere clara solis lumina Meus dabit Beel, sudabo peruigil, Vt omnes uno me ore extollant laudibus, Et sentiant me longe eos praecellere Opera, studio, fidelitate, industria, Qui praefuerunt ante me templo et sacris. At multa quid iacto? probum exhibebo me, Fidumque, et rebus in omnibus perstrennuum. Ac iam primum omnium curanda sunt sacra. Heus tu puer, mihi pignus suauissimum, Ades, iuua patrem. PV. Quid est quod me uelis,

dram975
O mi parens? tibi commodare qualibet In re uelim, tenella si tantummodo Aetas queat, minusculae et uires meae. AE. Laudo indolem tuam, parentis unica O spes, tuaeque matris dulce gaudium: Campanula hac, ut poteris, pulses fortiter. PV. Fiat pater. AE. Nunc satis est, discedas domum, Dicens matri, curare prandium uelit. Sed ecce sanctiores huc se conferunt. Domini, necesse erit ut praestolemini Hic paululum, donec faces accendero, Atque interim quoque cum suis Rex adueniet. Verum nil obstat, si iuuabit, psallite. CANTVS SACERDOTVM. DEum Deus quam maxime, Quam pura sanctimonia, Et quam submissa pectora Tuae plebis sint, respice. Defende gloriam, Beel, Tuam, superbos uindica, Et hostium blasphemias Extingue, quaesumus, cito. Elata colla deprime, Et arce uim saeuissimam, Nocere quae tuis queat, Semper tibi sit gloria.

dram976
SCENA II. Archigrammateus. Cyrus Rex. cum Satellitio. VIx mente consto, et extra se cor ponitur, Sic me mouet spreti Beel iniuria. Nec animus hic meus solum percellitur, Sed totiusque corporis membra omnia Horrent, stupent, tremunt, ac si cruenta mors Me spiculis suis petat lethalibus. Incertus haereo, hoc malum cui deferam. Sed rex adest: ni fallor, e templo huc uenit. Huic indicabo, qui me uexet scrupulus. CY. Quid scriba tam anxium potest tenere te? Et quid modo huc, modo illuc ipsa lumina Suspirijs uoluta, praeferunt mali? AR. Ah mi Beel. CY. Quid ingemiscis obsecro? AR. Nil. CY. Dicito. AR. Nil. CY. Rem uolo expiscarier: An quid tibi aut tuis pericli contigit? AR. Nihil, sed hoc dolores tot mihi excitat, Quod undiquaque Bel noster contemnitur, Spernitur, et ignominiose illuditur. CY. Quid audio supreme Beel? capum haec meum Superant. an in nostra aula blasphemator est? AR. Est, Daniel latro notae quam pessimae, Deprehensus est talis, negare non potest Quin ipse blasphemator sit asperrimus. Hic ille curuus ne tanti quidem facit Beel, sed aspernatur atque despicit.

dram977
Quod certe utcunque tolerari aequo quidem Animo posset, nisi alij adhaereret deo, Eumque inter uulgus tentaret spargere. Quod si petas Rex magne testimonia, Aliorum erunt (mihi crede) multa millia Nostrorum ciuium, quae illum conuicerint. Quare si regno con sultum tuo uelis, Eradicabis funditus hunc apostatam. CY. Bene est, probe mones: haec rers si clarior Eluxerit, luet luet dubio procul. At nunc tamen conabor, an auertier, Possitque reduci ad sanitatem pristinam. SCENA III. Daniel. Cyrus. Satellitium. ETsi scio insidias mihi clandestinas A ueritatis aduersarijs strui: Nunquam tamen mali tanta erit copia, Quae me a cultu Dei mei deterreat. Teneo satis, quod perditus Satan, ut est Non impiger, ambulet locis in omnibus, Et angulis terrae, ceu rugiens leo, Quaerens sua quem fauce deuoret rapax. Qui si nihil quet sanctis Dei optimi Praestare incommodi, aut si uersutia Pios sua non est potis seducere, Tamen mille artifex haud unquam desinit Hostilibus iustos tentare machinis: Videlicet suos ministros instruit,

dram978
Vt auxilio illorum damna inferat probis. Haec quamlibet mentem possint consternere, Veruntamen uel centum millia hostium Timebo neutiquam, etiam petentium Crebro caput meum iaculis lethalibus. Dominus enim colaphos incutiet malueuolis. Is turris est, et arx mihi fortissima: Cuius potentia nisus et squallida Cum morte ausim procedere in militiam. Cuius uoluntas ut fiat in omnibus, Sic illius nomen laudetur undique. Sed ecce Rex noster recta huc tendit uia. Praeseferens haud uulgarem tristitiam. Est hercle quod dolore eum magno afficit. CY. Saluos sis Daniel. DA. Rex inuictissime Salue. CY. Cupis causam aduentus mei? DA. Cupio. CY. Mi Daniel, audiui nostrum numen abs Te despici, nec eo modo aestimarier Magni, sicut uirum decebat candidum. Atque quod inprimis dictu est nurabile, Quidam mihi de te narrare, scilicet Illum Iudaicum deum te agnoscere. Quod hercule per intimas cordis mei Penetrat medullas, atque mentis impotem Pene facit, ut possim fateri libere, Tam magnum me, quamuis perpessum plurima, Dolorem non coepisse ex ullo unquam malo. Res ardua est sane, nec non grauissima,

dram979
Ita ut sciam me horis nocturnis saepius Nullum meis uisurum oculis somnum, quoad Versabitur res omnis haec in cardine. At me tui miseret non parum Daniel, In tam nefarium incidisse te scelus, Tam turpiterque notam ingratitudinis Parasse: non te talem iudicaueram. Cur non tuae uitae statum miserrimum Consider as, in quo uiuere coactus es Statim ac parens in hanc te lucem protulit? Videlicet quam durum humeris tuis iugum Captiuitatis detestandae gesseris? An immemor mei erga te es beneficij? An nescis, et ex mente decidit tua, Quantum tibi prae caeteris persoluerim Precij? nempe quod seruitutis uinculum Rupi, ut esses liber, totoque in orbe celebris? Ego te uirum feci excellentem, et splendidum, Magnique nominis apud omnes principes. Omnes tibi cedunt, te obseruant unicum. Tute hactenus circumlatus ore omnium es. Igitur foret turpissimum, laudes tuas, Famamque magnificam, atque cunctis cognitam, Verti in macuiosam infamiam. Hoc ne accidat, tibi consulam fideliter. (Existimes enim me noctes et dies Curare, ut bene siet tibi, charissimo Mihi seni, inter omnes quotquot confoueo)

dram980
Quapropter si qua gratia Ignobile apud uulgus, et primarios Etiam uiros ualere ex animo gestias. Sic uiuito, ut hominum consuetudo exigit. Alioquin inimicos inuidos pares, Et incurres in acerbum omnium odium. Nanque hunc amant ut plurimum, qui cuiuslibet Obtemperare sic studeat sententiae, Vt nemini rebellis sit, et nemini Aduorsus, sed in omnibus consentiat. Desiste nunc ergo, ne quid noui inseras Reipublicae: nec concites plebeculam Rudem, si uis diu ut te amore prosequar. Qui si in furorem conuertatur impium. Hoc dixero, quod in me non sit amplius Vllus locus clementiae. Ergo iterum atque iterum adhortor te quam maxime, Vt hac relligione tua falsa posita, Beel colas sceptrum ut decet flexo genu. Quod si meis monitis locum reliqueris, Experieris certe quantum inde fenoris Breui tibi possit cedere. Tantum habeo affirmare, et plane promittere, Donec tibi in tuo futurus corpore Sit spiritus, nulla te unquam molestia Oppressum iri, qiin solus felicissimus Eris, eminebis inter caeteros uiros. DA. Absit procul, nec hoc Deus concesserit,

dram981
Me caecitate tam nefanda inuoluier, Vt prosequar diuis honoribus Beel. Inane scuptile, in quo nec tantillum inest Diuinitatis, quo uel praestat quilibet Hominum, quamuis mortalium. An'non agi uiderer ipsa insania, Si duplices tollens manus procumberem Vel ante lignum, aut ante saxum tetricum, Quibus materijs Beel formatus est? Non ulla uis, non ulla me uiolentia Auertet, quin non fatear liberrime, Vanum esse quic quid praeter unicum Ducem rerum inuocatur, uel terra, uel aequore. CY. Eho quid audio? an'non ut debes Beel Posthac coles, qui cultus est a condito Orbe et uiris et feminis, et omnibus? Cuius potentiam indies cognoscimus, Cuius diuina uis ex plurimis micat Signis, ut haud dubium sit quid subesse numinis? Considera quid sumptus in hunc unicum Ego conferam, et intelliges tum planius Num sit deus, num sit colendus, reliqua Ignobili spreta diuum plebecula. Certissimum est, ut scripta maiorum indicant, Nostrum nihil uitali posse spiritu Frui, nisi id edat bibatque ad corporis Infirmi fulcimen et sustentaculum: Sed ille luce qualibet, statim ac nitens

dram982
Opaca noctis nubila Phoebus depulit, Bix sex panes, et illos maximos uorat. Quibus tamen uenter capax non fit satur: Imo quottidie ingentia bidentium Corpora ouium uiginti bis, et plus glutit. Ad hoc uini dulcissimi sex amphorae Nihil sufficiunt: quas exhaurit eo modo, ut Iurare possis, nil prorsus appositum ei. An'non uidetur sumptus esse, Daniel, Quapropter quis iure optimo non diceret Hunc omnium deum esse longe maximum? DA. Nullo Deus cibi aut poti genere utitur, Vt fragiles et aegri mortales solent, Qui quolibet die praescripto tempore Epulantur, et sumunt quod ipsa postulat Necessitas, uidelicet quo terreum Corpusculum firmetur, et caro languida. Nullo Deus cibi aut poti genere utitur, Cum sit dubio procul solummodo spiritus, Non uisui obiectus, nec mole carnea Indutus, ut sibi persuadent inscij. Hic ille sidera incolit flammantia, Manu sua sceptrum tenens, quo circulum Rotatilis mundi gubernat et regit. Huius ferax tellus scabellum dicitur, Huius nutu creata pendent omnia. Non est, mihi credas, non est obnoxius Vlli ruinae, sicut caeteri dij.

dram983
CY. Obiectus ergo est, ut dicis, Bel casibus? DA. Quid obstaret, cum uisui sit obuius, Et tactui, cum sit ex terra conditus? Quaeso quibus probas tum Beel deum. Qui scilicet potestate in homunculi Fuit, fieret'ne formae huius, an aliter? Hoc dixerim uilissimum passer culum Longissime uestrum Beel praecellere: Quod olfacit, tangit, gustat, audit, uidet: Queis omnibus caret Beel, uestra anchora, Ad quam rebus in aduersis confugitis. Quod si haec in hanc, Rex magne, meam sententiam Te uerba non trahunt, adhuc alia afferam. Non arbitror latere ullum mortalium, A' sordibus numen debere liberum, Et immune esse ab omni turpi crimine: At si Beel sic adeo infanda crapula Conuincitur, labe omnium deterrima Quotquot scio quibus succumbit lubricus Homo, iam deus nullo modo censendus est. Sed quid opus tanto uerborum circuitu? Ego omnino mecum constitui in pectore, Nihil non me prius experturum, quam hunc Deum Negem, caeleste qui regnum Rex occupat. Valeat Beel, ualeat uulgus ignobile Diuum: sint qui uelint, quos homines inuocant. Deo meo soli laus sit et gloria, Cuius diuina uirtute atque robore

dram984
Confisus, non mundus, non mundi signifer Satan, non tartarus ipse refertissimus Cacodaemonum, mihi terrori esse poterit. CY. Proh Bel, quid audio ex hoc deliro sene? Eon' radijsse, ut nullus sit honor bibi? Vt tu, quem ueteres tam multis seculis Coluere, iam nullus, uili et passerculo Minor habearis? quousque obsecro feres? Catacoemista. CA. Domine. CY. Prodito. CA. quid est? CY. Coetum sacerdotum festinare huc iube. CA. Meam rex magne uidebis promptitudinem. CY. Per imperium, per sceptra, per Babylonicum Nomen tibi iuro Daniel, poenam te eam Daturum, quod si iniuste spreueris Beel, Cuius atrocitatem magnam nullius Sonori gutturis facundia protulerit, Tendes me spectatore, ni mors praeueniat, Dolore plenus et cinctus maestitia, Tendes inquam tremulas palmas ad sidera, Raucedine senili complens aera, Cum sera te monebit paenitentia, Cum lachrymas, cum uota incassum fuderis. Tun' audes te praeponere his qui mysticis In rebus sunt doctissimi, quibusque sunt Reclusa arcana Dei, quem nos suspicimus? Tun' tam late patentem tellurem undique Decoratam uiris exercitissimis In rebus ad diuina pertinentibus,

dram985
Erroris argues? duram prouinciam Hoc est suscipere, et onus impar uirilbus. Praedixero tibi, caue caue oculatior, Ne exedere oporteat te quod ultro interis. Nihil tamen temerarius decreuero, Sed aequa lance ponderabo singula. DA. Nullas timer magne Rex minas queo. Dum praepotentis Domini dominantium Oculos super hunc suum crebro iustissimos Sciam esse: quo tutore nemo cadat animo. Qui quamlibet corpusculum hoc perfragile Durissimis saepe obijci miserijs Sinat, nec non omnino perdier, Animam tamen summis reseruat gaudijs, Quae sit olim uictura in cuncta secula: Cuius nomen benedictum in aeuum omne sit. SCENA IIII. Catacoemistes. Cyrus. Archigram mateus. Sechania, cum reliquis sacerdotibus. ENimuero non amplius segnitiae So cordiaeque ullus locus linquendus est. Nam quid mali futuri mens praesagiat, Nisi ocyus tumultus et discordia haec Sedetur, nescio: fieri aedepol queat, Vt corruat, et solo aequetur tota Babel.

dram986
Etenim de lana caprina, quod dicitur, Contentio hic non est, sed de grauissima Re, quae multis possit afferre exitium. Sed ago moras, quin fungar officio meo. Rex magne, quod mandasti, feci sedulo. CY. Bene actum est, tu me comitare Daniel, Tragoediam istanc pacari curabimus. AR. Hem magne Rex, coetus sanctorum confluit. CY. Sacerdotes Beel, patres sanctissimi, Huc uos uenisse corde laetor intimo, Praesentiam uestram credens nobis bono Fore, et auspicatam Reipublicae. Quare sic animum uobis affero meum, Vt hunc nisi atra mors nil seiuncturum sit. SE. Inuicte rex, haud nos ea ignorantia Habet, aut habebit unquam, ut simus inscij, Dies noctesque singulis nostrum nihil Prius, nihilque debere esse antiquius, Quam fiat ut satis maiestati tuae, Si quid praeceperit haec. nam potestatibus, Et his qui sceptro regio prae caeteris Insignes sunt, ualde pium est morem gerere. Quoniam uero benignitas Beel diu Tam strennuum te fouit pietatis ducem, Qui sustulit semper quae gloriam ipsius Labefactare, et obscurare uisa sunt: Et iam negotio tempestas ingruit Diuino pergrauis, nos merito nauibus

dram987
Et quadrigis enixe laborabimus, Vt quantum in nobis situm erit, malum imminens Demus quieti, te solicitudine Et cura liberantes, si qua es saucius. Quod accidet, si Bel pijs precabimur Votis, gerentes intus corda candida, Si saepius sacratum altare implebimus, Et uictimis crebris, uinoque limpido. At indicari, si maiestati placet Tuae, uelim nobis, quid hoc rei siet, Quod accersiti sumus huc more insolito. Spero iuuante Bel fortunata omnia Futura. AR. Faxit Bel monarcha maximus. CY. Thronos capessite o patres sanctissimi, Dum Grammateus rem uobis enarrauerit. Fac Grammateu, diserte uir, fac indices Dominis negotium, ut potes, paucissimis. AR. Faciam meum officium, Rex magne, sedulo. Viri patres, satis res haec est ardua. Pectoribus hoc firmis, hoc uto credite. Et causa talis est uestrae praesentiae, Quae regem, et quenque pium, cui reipublicae Salus curae est, merito teneibit arxium. Aiunt Beel, quem tam diu suspeximus Velut deum magnum, esse idolum sculptile, Quod struxerit manus fabri lignarij. Et ut apertius dicam, tot copias Magnorum sumptuum perire penitius,

dram988
Quoniam his Beel frui non posse comprobant, Qui sensuum non sit donatus munere: Qui nullius usus, sed truncus sit mortuus. Quis ergo tot petulca agnorum corpora, Quis tot uorat panes? uinum quis ebibit? Hunc expedite paucis ancipitem nodum, Si securo uelitis capite uiuere. Quod si fueritis doli expertes mali, Ne unum quidem pilum amittetis, credite: Si autem nefarijs techuis et fraudibus Deceptos nos usque huc sub auram prodeat, Tetram ad mortem euestigio accingemini. SE. Ita n'maligna fama regis pectora Inuertit, et falsam incussit sententiam? O peruersan mortalium nequitiam, Quam non fides ulla integra est hoc seculo. Per Bel quaeso, rex inuictissime, sinas Vanam opinionem, et uanas uulgi fabulas, Et mitiges mentem furore percitam. Nihil etenim subire nos magis iuuat, Quam te docere eo pacto, ut intelligas Quic quid clamesum uulgus ad te detulit, Instabile esse, et subdolim id mendacium: Sicut patet citra omnem controuersiam, Nil imposturae prorsus exercere nos, Sed Bel deum esse, quem tellus Bebylonca A' mole mundi condita usque in hunc diem Studiose magnifecit, id quod indicant

dram989
Geminae manus sublatae ad celsa sidera, Flexi pedes, nudum caput, et piae preces. Quapropter ausim dicere, blasphemiam Foedissimam esse, tam mordacibus Beel Iactare uerbis, et conuiciorum insequi Licentia tanta: ulciscetur hoc breui, Et obruet scelestos, qui audent talia. Vbi de mum cognosces quam simus candidi. AR. Quin dicitis, quis tot sumptus consumpserit, Quos omnibus modis tex cumulatissimos Fecit multos annos, unius gratia. Mirum est tantum esse comedonem posse deum, Cui nec census sufficiunt, nec reditus. Senex hic canus nunquam laudatus satis, Vir magni nominis, cuius prudentia, Et summa perspicacitas est cognita Ab hinc usque ad astrorum nitida lumina, Nec non Antipodas, quo demum sub aethere Non accuratior ueri inquisitor est, Hic ille argumentis certe euidentibus Docet, Beel nihil minus esse quam uerum Deum. Atque inde sumptus non peruenire ad eum. Ob quod cupit uobiscum literarium Inire certamen: quare adarmemini. Quod si potestis illius propellere Acuta iacula, et acutioribus Superare, restabit poenam det, asperam Mortem ferens, dignum patella operculum.

dram990
Si autem minus uobis cedet uictoria, Prae foribus uestris horrenda mors erit. DA. Quod dixi, dixi, constans praedicta assero, Quae quod uerissima sint, probabo magne Rex: Sed id facturus sum Deo meo auspice, Quo opem ferente ostendam tam dilucide Vestras technas, dolos, fraudes, uersutias, Quibus rudem seduxistis plebeculam, Quam lucida sunt poli depicti sidera. Vos quid moramini? quid statis hic rogo? Quin innocentiam uestram depingitis Coloribus suis? quod obtinebitis Id, quod lignum deus sit, palinodiam Canam statim, et ustram mandabo literis Industriam, ut eius nemo non sit memor. SE. Per Bel te quaesumus rex inuictissime, Ne uanis te nugis sinas seducier. Nos equidem nihil timemus, nec existimes Defectionem ullam apud nos iactarier, Imo ipse uidebis successu temporis Quis'nam humectaturus genas tepentibus Sit lachrymis, et quis euulsurus dolens Capillos sit, cum sera paenitentia, Et pectoris emendatio nil proficiet. Verum ut palam fiat nostra innocentia, Sic magne rex mihi uidetur optimum, Vt places ipse sacrificio Beel, Manuque propria templi claudas ostium

dram991
Tuo sigillo pro tua prudentia Obsignans, et eo modo communiens, Vt accessum nulli patere liqueat. CY. Bene est, istuc consilij mihi non displicet. Atqui introibo. Daniel est quod tibi Loquar: uos interea in templo parabitis, Domini, uestras res, donec adsint singula. SCENA V. Sitophorus. Nehemias. Elam. Rabsusin. Iussit me rex, ut iam relictis omnibus Cur arem Bel honor ari sacrificio. Faciam, quia id mei esse muneris scio: Et promptitudinem meam auget plurimum, Quod uenit tempus, quo indaganda ueritas Sit, sed uelim Oenochum quoque certum redditum Istac de re: nanque et ipsius interest. Sed ipsus aduenit, celeri incedens gradu. Quid est quod sic uolat praeter morem suum? Adibo: salue Nehemia. NE. Et tu plurimum. SI. Nil rex tibi dixit? NE. Nihil, quid dixerit? SI. Sacrificandum est Beel. NE. Recte me commones. Rumpamus heus moram, deum colamus omnibus Posthabitis, ut decet, qui nos clementia Mira gubernat, et qui fons est uiuidus Cunctae salutis hac in uita fragili. Sed ubi ministri sunt? quid contrahunt moras? SI. Adsunt domine, quid est quod transigi uelis?

dram992
NE. Replestis'ne amphoras? EL. Non. NE. Replete ocyus, Suamque partem in templum ferte quilibet: EL. Nil promptius faciam. RA. Scio quid sit meum. NE. Nos interim templum petemus, uocibus Castis precantes Bel, ut auferat malum, Si quod rempublicam possit subuertere. SI. Placet, probe dicis: Beel fortunet omnia. SCENA VI. Cyrus Daniel Nahthoma. Rabtab- bat. Elam Rabsusin. Sechania cum reliquis sacerdotibus. Bal- thasar. Aedituus. VEra indicas, sic res se habet: Sed coepta perfici modo curabimus. DA. Placet uia haec fugandae noctis algidae, Et lucis almae conse quendae, in qua ambulans Se prosperum uere esse quis aduerterit. Nunc laus sit autocratori quam plurima, Illi Deo sit laus, qui lucidum poli Struxit globum, et uario adornauit sidere, Qui rauco cinxit terram ponti murmure, Et qui soli feracis molem condidit. Hic nanque preces fusas suscepit auribus Pronis, et uota respexit serui sui. Vix sum potis mouere pedes ob oneris Grauitatem summam: resumamus spiritum. NA. Socij, quam ualde lassa sunt membra omnia. Merito in suam tutelam nos Bel suscipit,

dram993
Cui tam magnificas ministramus dapes. Mihi nunquam insignior uisus est helluo. RA. Haud credo quod solus insumat omnia. Nisi id uerum est, quod uentrem instar uinarij Cadi distentum habeat. uerum quieuimus Satis superque, res abeamus postulat, Leuate nates, heus heus accingimini. Nisi me fallunt oculi, noster pistor obdormijt. Dij te ament, sic rem diuinam Nahthoma Curas? cras stertito, iam tempus aliud exigit. En somniatorem, uix dum expergiscitur: NA. Quam sunt grauati oculi, et obtusum quam caput. Eamus, ecce in templo cuncta perstrepunt. CY. Sacerdotes pij, Beel sacrificium Offerte: nam in promptu est, ut ipsi cernitis. SE. Ecquid nobis causae taniae arrogantiae, Tanti tumoris et insolentiae fuerit, Vt magne rex rogari nos oporteat?` Imo tuo ex nutu pendemus, et tuum est Ceruicibus nostris quiduis imponere. Atque ut procedat magne rex negotium, Diuinum opplebimus altare sacrificio. Tute interim prostratus, et presso ad solum Vultu, sed ad poli splendentis aera Mentis piae sublatis oculis, inuoca Vt conuenit pro sanctitate tua Beel, Id Daniel quoque cum tota aula fecerit. DA. Os impudens, an non scis me auto cratora

dram994
Meum colere, et non alius implorare opem? SE. Scelus. DA. Tuum cura, nec me respexeris, CANTVS SACERDOTVM. OBeel uasti moder ator orbis, Dissipa murmur tacitum tuorum Hostium, nomen tueare sanctum, Tolle superbos. Fac sciat passim spaciosus huius Circulus mundi, scelerum potentem Vindicem te perpetuo fuisse, Et fore posthac. Porrigas nobis uali dum tuarum Robur et uires manuum, rogamus, Nomen et laudes regimenque nostri Regis adauge. ALITER. TE laudibus Bel inclytis, Tuam canimus potentiam, Te cuncta gens concelebrat, Totus te mundus suspicit. Nos consecrati cultui Tuo, solum in te fidimus. Plebs nostra, rex, et principes Omnes te agnoscunt unicum. Et contra nomen Daniel Solus tuum recalcitrat. Quare precamur supplices, Auerte hanc pestem penitus.

dram995
Vires diuinas exhibe, Fac contremiscat ante nos Tuo furore territus, Tibi sit laus et gloria. PRECATIO SECHA- niae ad Beel. BEel Deus, cuius non est effabile Nomen, cuius humana lingua gloriam Praeconio nullo potest depromere: Tu quiper amplam huius telluris machinam Extendis brachium tuum, qui nutu territas Arcem caeli, et iuga ardua terrae montium, Et aequoris tumultus, denique omnia Solus potes: cernis quo te eludat modo Daniel, osor tui impius, quo perplacet Pulchre sibi, arbitrans sui esse muneris, Si quid queat moliri in contemptum tui. Quire deus tui nunc tandem nominis Vlciscere blasphemiam, quo caeteri Graui periculo discant, te unum deum. Sacrificium hoc sereno uultu suscipe, Quod exhibet pium cor regis optimi, Quam attollas ad felicitatis maximum Culmen, fac semper pacem tranquillam ambiens Iusto suum sceptro gubernet populum, Huius semen bene dic, et omnes posteros. Et insuper nostram salutem protege, Ne quo malo haec ruat, et tollatur impetu

dram996
Hostili: nam uidetur imminere iam, Nobisque instare nescio quid incommodi. Quod si premamur qui sumus sancti tui. Premetur et nomen tuum atque gloria. SECHANIA ADREGEM, An alme rex nunc quid requiris amplius? CY. Nihil. SE. Restat ergo cures sacrificium Ipse, et communias probissime Templi ostium, tuo sigillo istoc notans. Nos functi nostro munere, hinc discedimus. CY. Bel fortunet omnia. DA. Ite, res placet. O mi Deus, Deus saluator unice, Nun quam satis tuam laudem testarier Possum, cuius magna et immensa benignitas Diffusa per spaciosi mundi terminos Omnes, modis quam plurimis aegros iuuat Homines. hunc enim blanda ditat coniuge, Et prole dulci, alium beat diuitijs, Amplis illum in republica ornat honoribus, Et quarto indit rebus in aduersis pectora Fortia, quae nullo possint consterni malo. Quintum perspicaci donat prudentia, Qua me quoque munerum dispensator pie Donauisti. etsi quod habeo est tenuissimum, Grates tamen tibi persoluo conditor Caeli summas, facturus quam diu solum Pes hic senilis conteret. Iam uero cum meum prorsus induxerim

dram997
Animum, patefacere technas et nequitiam, Quam exercuere diuij qui prae caeteris Integritate debebant lucescere, Bone o parens conamen hocce perfice, Et me instrumento ostende tuam potentiam, Qua gentium dij tollantur funditus, Et te imbibant homines qui uerus es Deus. At ubi ministri sunt? heus heus prodite quis, Te Balthasar opportuno offers tempore. EAL. Si uel dulcissimam uitam profundere Oporteat pro te domine, paratus ero. DA. Animum, fidemque erectam Balthasar probo, Laudoque, ocyus cum cribro ferto cinerem, Quibus usurus ad hanc rem sum quam praeparo. BA. Fiet domine, per me non ulla erit mora. IO. Sed quid si Daniel qua ualet astutia, Noctu ueniet nobis commessantibus? SE. Maneat: namque ipsius haud cupio praesentiam, Cuius uel uoce audita summe contremo. Maneat procul, talem conuiuam non peto. Nam parum laute uiueremus, si foret Praesto. IO. Sic est: sed quin penates uisimus, Eamus, et paremus nos ad crapulam. SCENA VII. Balthasar. Daniel. Aedi- tuus. Cyrus. QVod dominus iniunxit meus, curatum id est. Et si quid amplius sit, quod studio meo

dram998
Meaque opera effici possit, id fecerim Luhens: en here, cribrum et cinis praesto sunt. DA. En magne rex, uide obsecro qua nam uia Sacerdotes capturus sim. exi Balthasar Cum aedituo. CY. Mirandus es o Daniel, Credo te neminem in terris prudentia Superiorem esse. quis te hanc artem edocuit? DA. Deus meus. Cribrum et saccum accipe Balthasar Rursus. BAL. Paratus sum, accipio. DA. Tu magne Rex, Ipsus, ut scis, communito ostium probe. Aeditue claues porrige in tui Beel Honorem. AED. Bel rependet id, iustissimus Semper suorum dictributor munerum. DA. Nil efficis rex magne, his absque clauibus. CY. Da igitur: en me sacerdotem, et diaconum, Regemque Daniel simul. DA. Ceram hic habes. CY. Cerae nulli parcemus. DA. Nec laboribus. CY. Nisime meus fallat animus, sic ostium hoc Occlusi, ut haud facile queat inuadier. Eamus. DA. Bel, laute tuos tracta hospites. ACTVS SECVNDI, SCENA I.

Sechania, Seraia, Zodac, Cadmiel, Iozobad, Iedaia, Hasbaddana, sa= cerdotes. Philargyra. Acolasta, Pa- chys, Philedona, uxores. Liberi

duo. Puer.

dram999
FRatres, Deus nobis longe omnium largissimus, Quotquot mortalibus coluntur, contigit. Nam regijs nos excipit conuiuijs, Non aliter ac si simus incolae poli. Age cum ipsius inexhausta munificentiae Vltro tot et tantis nos oneret beneficijs, His si fruamur, quis id improbauerit? SE. Quid dictitas? imo crebris sudoribus Quod porrigit meremur, nec spes est aliam Nos posse uenari praedam, hac deperdita. Non oscitantibus haec, nec stertentibus, Bel subministrat, sed in singulos dies Vsque ad rauim ipsam in templo clamitantibus. Si igitur inungamus paulisper guttura Defessa, et abluamus hanc raucedinem, Quis mentis integrae et sani iudicij homo Nobis uitio uertet? nemo est qui fecerit. ZO. Pulchre dicis, Iudaeo fac quaeso indices, Nimirum senties qua consecrauerit Nobis dapes salute. CA. Quid? si uiuere Vita salua et illaesis dignitatibus Cupimus, non parua ope et nisu curandum erit. Ne cuius forsan spargat lingua futilis In inuidum uulgus, secretam hanc crapulam. IO. Recte mones. aurora namque crastina, Fratres parum laeti et hilares curru aureo Supra Horizonta lumen caeleste aduehi Conspiceremus: forsan mortis poena asperae

dram1000
Hac nocte nostras pulsatura esset fores, Si rude uulgus facinus hoc rescisceret. Sed quid curamus haec? absit maestitia Tristis procul, quin potius hanc festiuiter Noctem consumimus, euacuando pocula, Et opplendo gulam ad summum quod est satis, Ehem puer, uide ut calices pleni sient. PV. Bibite, moras nullas faciam. IO. Sed interim Tuam quoque curabis cuticulam PV. Faciam SE. Dic qui, Sechania, tibi caro haec sapit? SE. Mel Atticum inest, sat scio hoc. HAS. Apponite Et nobis quid, ne deuoretis omnia. Edite filioli, charissima pignora, Vobis Beel dat haec ditissimus deus. Puer uino suaui hoc corona poculum: En hic bibite. MAIORFI. Nimium apponis mihi Partem ministraturus sum fraterculo. FI. MI. Dilecte parens, qua nam ratione inseruiam Beel, pro luxu ciborum tam dapsili? HAS, Id gratiarum fiat actionibus, Encomioque laudum, et gloriae ipsius Praeconio frequenti, fili mi bone. ZO. Cur uos matronae se detis tam abstemiae? Ac si sponsae sitis? quin animo estote bono. EE. Incommodo magno uestro feriamini Materculae: genio indulgete. Cadmiel, Vxor mea sit tibi curae, rogo si iuuat

dram1001
Eam salutes poculo. CA. Obsequor lubens. Puer uides quid desit? hic age tu mea, Hoc calice exhauriendo, ita ut in imo nihil Liquoris haereat, te morigeram mihi Praebebis. PA. Hui mi domine, non tantum bibo, Ignosces si pro decoro femineo Respondero. CA. Velis nolis satis facies, Et sic iucundior erit tua dormitio. PA. Tentabo quid possim, quia repugnare non Licet mihi. Vinum pol nunquam dulcius Nec uidi, nec bibi, nectar esse arbitror. BE. Cessatis. IO. Nequaquam. SE. Potate largius. Propino scyphum, exhaurias ut integrum. IO. Quid, integrum? imo senties qui uir siem In poculis, modo praebibas. SE. Fusurio Puer cyathum hunc imple, et propone Iozobad. IO. Eccete quam sim ingurgitando strennuus. HA. Vir es. sed quid si carebis luxuria Posthac tanti uini, quid obsecro inquies? IO. Alienum ab auribus plane dicis meis. HAS. Qua tunc eris fronte? IO. Ignoro quid tibi uelis, Beel'ne nos priuabit his beneficijs? HAS. Sic est, sic auguratur mens uaticinans. Nos Daniel ille nequam, tempus ad brcue Intra suos casses captos, tyrannus it. Crudelis est, tractabit pro libidine Sua: si non pestem et ruinam intulerit

dram1002
Vitae, tamen famae atque dignitatibus Nostris labem summis parabit uiribus: Et quod nobis diu fuit solatio, Posthac in uniuersum latro id auferet. Videlicet ab hospitis huius diuersorio Excludet, et magnae egestatis causa erit. IO. Nugare, te pleni calices sic garrulum Fecere. VX. SE. Non nugatur, facile assentior. Et sic futurum, sicut dixit, arbitror. Namque id dolor intestinus et inquies, Qui me hactenus pene eneruauit, nunciat. Quem cum diu represserim, atque saepius Percuntanti marito nunquam uoluerim Aperire, uobis hanc ob causam detego, Ne essetis inscij, hoc nihil significarier Aliud, quam nostrorum omnium perniciem. Id quod, qui paululum pollet prudentia, Similiter exponet. SE. Isthaec mir anda sunt. VX. Accedit huc, quod nocte hac sum grauissima Perpessa, quam totam insomnis duxi. SE. Enecas. VX. Quare consilio callido, et prudentia Serpentina opus erit, si extensa retia Nostri in ruinam uelimus effugere. SE. Si uera sunt, fratres, quae modo dixit mea Coniunx, a fronte et a tergo necesse erit Simus oculati, circumspecti, et prouidi. Et hercle si haec in uulgus commessatio Non erumpat, miraculum esse duxero.

dram1003
Tum per clementiam Beel diutius Gulam pingui succu odor ati sacrificij Pascemus, inueteratum illum in malicia Et prauitate Iudaeum crudiphago Leone contuentes laniarier. Sed tempus exigit, ut suam domum petat Quisque, ne de improuiso nos quis obruat. HAS. Imus, magnus Beel fortunet omnia. SCENA II. Daniel. Cyrus. Satellites. Se- chania, cum reliquis sacer dotibus. Arbela Sitophorus. Arioth. MIrabilis Dei bonitas in omnibus Suis operibus lucet, ut uel saxeum Pectus sibi uerum Deum persuaserit, Sanctum Deum populi Israel. qui condidit Globum poli uario candentem lumine, Et alueum maris, terraeque pergraue Pondus, gubernans haec mira prudentia. Sed iam lucescit, et croceo uelamine Aurora fulgens, oceani nimirum aquis Mundata aduehitur, pellens atra nubila. Adibo regem, ut liberem ignorantia Ipsum, qua obcaecatus, diu, complexus est Verum pro falso. en ipse egreditur iam foras. CY. Precor hunc diem tibi felicem Daniel. DA. Tantundem quoque tibi precor, rex optime.

dram1004
CY. Quid? an'non nocte hac curis exhaustus es? An non senile pectus corrupit timor? An non animum abiecisti in hoc negotio Ta periculoso? DA. Cur? CY. Rogas? an immemor Es, quae miseria maneat te si insimules Falso sacerdotes tantorum criminum? DA. Non sum immemor, sed quae siet causa, obsecro, Me tristri, et edaci cura affligere Hoc annosum caput, cum iusta sint quae ago, Quae tento et molior, cum conscientia Mea tam firmiter constrictum habeam, Deum Meum, Deum qui cuncta nutu territat, Suis adesse, suos manu fortissima Tueri in omni tempestatum cumulo. Age montium celsorum corruant iuga Praecipiti turbine, et in terris sit fragor Rabidus, hoc qui solum concutiat undique, Et insuper frendat saeui maris sonus Terribili murmure, caelum denique ipsum cadat, Tamen nullus me occupabit mecus anxium, Cum iamdudum in cordis insculpserim intima, Id quod diuina scripta cantant crebrius, Scilicet Deum sibi fi dentibus manum Auxiliatricem ferre, quantumuis sient Horrenda pericla, quae collum nostrum premant. Id non possunt idola muta gentium. Quae uana sunt, nulla ualent potentia, Nihil iuuant, nulla est sperarda ex his salus.

dram1005
CY. Proh, Beel, proh deum atque hominum fidem, quid hoc Est Daniel? quid sibi uult occlusum ostium? Et quid sigilla intacta? uae tibi seni: Me plurimum tui miseret. quiduis deus Vellem pati, quam te mortis tyrannide Funestae perdi cernere his oculis meis. DA. Rex magne, uelim experiare diligentius Singula. CY. Nunquiduides non reseratum ostium? DA. Video, sed propterea me sontem non sequitur. CY. Tibi obsequar, et Hierodulum ipsus agam Denuo, sciam nobis an factus sit fucus. At at quid hoc? o te miserum mi Daniel: Nefandus ille dies, quo te mater tua In hanc foedam malorum sentinam edidit. Satius fiusset, ut genitrix infantulum Te strangulasset prima os pappa liniens, Quam te canum ad durum supplicium oporteat Trahi, et perire morte multo asperrima. Inuenias autem, qui id non fieri iniuria Dicant, cum tu ipse imposueris humeris tuis Duram hanc cruce, et ipsus sis causa omnis mali, Eius dei fretus praesidio, quem uides Aut non posse, aut non uelle opitulari tibi. Magnus igitur es o Bel, fortis, et praepotens, Tu principem locum citra litem tenes Omnes inter deos, nemo similis tibi. Tute insequentes saeuius tua nomina, Et gloriam tuam Beel pessundare

dram1006
Studentes, deturbas pudore tristius Tinctos, tua et de facie pellis exules, Non aliter quam candens radijs flammantibus Sol aufugat gelidae noctis nubeculas, Postquam per henusphaerium sublatus est. DA. Toto caelo erras Rex, pace tua dixerim, Tamen et mutabis posthac hunc animum tuum. Quin despice humi, et uide cuius uestigia haec Impressa cineri sint, aliter senties. CY. Nisi quis fucus resistat luminibus meis, Vestigia haec a feminis relicta sunt, Virisque, et pueris, et puellullis simul. O mores hominum perditi, atque tempora Sceler ata, quam sunt pauci tuto credere Quibus possis. tantum uero mihi obijci Mali tanta in re? in qua salus nostri imperi Omnis sita est? haud perferendum censeo. Abite satellites, et huc deducite Mihi sacrificulos: exempla statuam Digna in eos, ut discant quem suis dolis Eluserint. abite, moramque frangite. SA. I. Rex augustissime, merito furciferi, Et iure suarum fraudum sument praemium. Eamus socij, ne turpis socordia In nobis forte dicatur grassarier. SA. II. Quis obsecro non nostris sacerdotibus Adscripsisset uictoriam? SA. III. An es inscius Qui Daniel uir sit? quae sit prudentia

dram1007
Ipsius, et rerum omnium peritia? SA. IIII. En obuiam nobis fiunt sacerrimi. Quid haec summo mane sibi uult praesentia Vestra, domini? num uisere Bel contenditis? SE. Rem acu tangis. SA. I. Cyrus rex nos legauit huc, Vos aduocandum. is imperat, ut citissime Suo in conspectu appareatis. namque habet Quod dictitet uobis, reperietis eum Cum Daniele conferentem rem arduam, Ante ostium templi. SE. Itan ais? SA. II. Sic se habet. ZO. Sat scio quae causa sit, nos conuocarier. Nobis solatium unicum sit, conscia Mens recti: eo tuti nitemur praesidio. Nam murus est aheneus, nihil sibi Mali conscire, nec culpa pallescere. Quare laeti regem accedemus inclytum. AR. Hui quanta paucitas sacerdotum uenit. Vbi reliqui? nimirum conscientiae Torquentur pondere, et plumbum gestant In corde suo, grauantur ut adesse non Queam. at satis erit, si modo capita ac duces Praesto sient, qui praetulere caeteris Facem ad nequitiam et flagitia horrida. SA. I. En magne rex, quae mandasti peregimus. CY Video: mouete uos abhinc, donec uocemini. Vocati adeste cito, relictis omnibus. Quid obsecro domini fecistis antequam Sol ortus esset in templo? num aliquam Beel

dram1008
Vestro missam celebrastis? at non prospere Successit id, uobis ipsi perniciem Moliti estis, ipsi inquam uosmet perditis. SE. Alienum ab auribus meis rex optime Dicis, non scire possum quid tibi uelis, Quomodo quid detrimenti accidere insontibus Posset? an'non consumptum est sacrificium? An non uides uacuata uasa singula? Atque a nullo nisi Bel deo sanctissimo. Tute ostium tuo hoc designans annulo, Eo cinxisti robore, ut uel plurima Hastarum millia non ualuerint frangere. CY. Mentire, uos fuisse hic sum certissimus, Id edocent satis uesi igia haec a feminis Et masculis relicta hac nocte squallida. Quae'nam unde sint, nequam peruersi dicite. SE Itan rex magne ira turpi conuinceris? Parce obsecro nobis, nec imprudentius Causa nostra integra nos obijcias malo. Bel obtestor, quod hactenus omnia candide Peregimus, uiuentes sine dolo malo. CY. An pergis mihi (scelus) suffundere tenebras? SE. O quam nunc experior iniqua tempora, Quam parum tuta ueritas, quam non iuuat In hac uita ambulasse sine mendacio. O innocentia, quam undique es paupercula, Quam derelicta, quam destituta auxilio? Quis tibi misellae adest? quis porrigit manum

dram1009
Pressae tibi, et lerna malorum obrutae? DA. Ecce insontes, eia rex magna iniuria Dominis fit, cur sic excrucias innoxios? CY. Durae ceruicis homines, monstretis uolo Per quae ad sacrificium repitis latibula. SE. Ah domine, supplex imploro clementiam Tuam, ne irascaris, quam par est, saeuius. CY. Cur non irascerer, dum ad hoc me compellitis? SE. O Bel rex superum, quam indurata pectora Habes, cur sic taces alto silentio? Cur non placido uultu ministros respicis Tuos? an non te lenit haec miseria? Seda Beel. seda quaeso hosce turbidos Calamitatum fluctus, et nos de gurgite Quo nunc immergimur, ut pitens, es, libera. An tot iuuas crebro qui nobis cedunt nomine, Auctoritate, sanctitate, sanctitate, et gloria: Et nobis electis tuis sic detrahis Opem? ah uiros bonos, pie parens, excita, Qui nos educant tanto de siscrimine. At dormitas adhuc heus uos tribules, Heus ciues, nemo est qui erga nos tangi uelit Affectu misericordiae? heas accurrite. Iudaeus hic uetulus, squallens, et tetricus, Necem parat nobis longe indignissimam. DA. Probe dicis, pergas te sic defendere. At rex noster, ut amplectitur iusticiam, Aures habebit occlusas: nec tibi fidem

dram1010
Daturus est, cum sis ipsum mendacium. CY. Quae uos incessit (scelera) contumacia, Adhuc me circumducere delectamini? Dicatis, impero, quod dudum petij. SE. Miseris nobis ueniam des clementissime Rex, nos peccauimus: sed tu peccantibus Propitius sis, et pro delicto graui Poenae parum satis tibi esse ducito. CY. Quin clancularium locum hic ostendite. SE. Sub altari meatus est, cuius quidem Beneficio adiuti, de sacrificio diu Laute atque splendide imprudentes uiximus. SI. Sat est. reliquum mea quidem sententia Esse arbitror, uestro ipsius plectamini Nunc gladio, et uenenum exhauriatis id, Quo instituer atis Danielem tollere, Qui columen est domus Israeliticae. AR. Aequissime dicis, tuam in sententiam Pedibus manibusque eo. et si magnus rex petat Suffragium meum, non aliud censeo Ferendum, quam ut hi impostores dignis modis Luant, sceleratae uitae digna praemia Recipientes, quibus nunquam improbi solent Carere. nam plerunque facta turpia Poena sequitur, non tardo, sed celerrimo, Nec claudo, sed longe firmissimo pede. AR. Sic est, id longa edocuit experientia, Verti impiorum gaudium in tristiciam:

dram1011
Et qui modo effuse ridet, lugentibus Illum post lachrymis maxillas humefacere. Sed hi cum maiestatis saesae crimini Obnoxij sint, et dolosam fabricam Parauerint ei uiro, a quo ne quidem Vnguiculam sibi offensam testarier Possunt, ut interim alia taceam incommoda Stupenda, quae inuexerunt in Rempublicam, Restabit ut per regem deturbentur in Hanc foueam, quam struxerunt iustissmo. DA. Videte nunc quotquot adestis singuli Quae sint, et quid possint idola gentium. Certum est, quod ora habent, at per ista eloqui Nihil possunt, deest uox et omnis sonus. Aures habent occlusas, quae non audiunt Vllas preces: et ideo isti surdis canunt, Quicunque exhis opem petunt suis malis. Sunt caeco lumine, ipsorum et sub naribus Nullus odor est, carent gustantibus organis. Inutiles gestant manus, nunquam pedem Obambulandi causa possunt figere. Haec qui colunt, suum Deo celsissimo Honorem subtr ahentes, in eiusmodi Horrenda monstra transuertantur imprecor. Non eos Deus Zelotes flagrantissimus, Qui scelerum nostrorum acutus spectator est, Sinct esse impunes: sed suam grauissimam Iram effundens, cunctos contemptores sui

dram1012
Trucidabit, et contundet, ceu fremens leo, Qui quamlibet feram solet prosternere. Nec tum quiescet, si impium osorem sui Extinxerit, sed ipsius in posterum Semen, genusque totum saeuiet. patrum Enim uitam exprobrat memor nepotibus. Caelum hisce mittit aeneum, atque ferreum Solum, et pluuias aquas polo alto detinet, Ne decidant fecundantes ipsorum agrum. Ad hoc fame aspera et dira siti necat. Cum sibi contra, uera fide credentibus Sua munera absque mensura dispertiat. Caelum his facit serenum, et solis lumine Rutilum, creata quod telluris omnia Confirmat, et suos fructus dare perficit. Et insuper si sit necsse, nubila Caelo praetendit, quisuis liquoribus In terra operentur, et radios solis iuuent, Ipsorum prata pingui ditat munere: Granum unicum proiectum, aristas plurimas Facit producere, atque laeta pascua Ipsis ex ualde sterili colle conficit. Ibi educat herbas salutiferas sua Virtute, et queis uescamur optima olera. Sed quid benignitatem tam magnam in pios Verbis meis pronunciare gestio? Quae cognita est ab orbibus caelestibus Altum per aera, usque ad terrae machinam.

dram1013
Tu magne rex quid iam restet, considera. CY. Quid sit meum, nullo modo me praeterit. Quin optime instructus sum, atque legibus Edoctus, improbos tollendos e repulica: Contra uero bonos tuendos fortiter, Et protegendos malorum ab iniurijs. Sed longius quam est tempus protraho. Ministros accersam. heus adeste satellites, Adeste inquam, uestra opera nobis est opus. DA. Et te simul uolo prodire Balthasar: At audiunt, tumultum in aula commouent. SCENA III. Satellites. Cyrus. Daniel. Sa cerdotes. Balthasar. SA. I. Qvis nos uocat? SA. II. Audiui regis stridulam Vocem. SA. III. Curramus ergo, ne nobis mora Dominetur. SA. IIII. Ad quid haec praeceps uelocitas? Dij perduint uos hoc una cum silice, Qui me fecit cadere, pedemque laedere. SA. I. Ha ha he, uidete iacentem hominem nostrum solo. SA. IIII. Etiamrides miserum? SA. II. Sinite haec, surge, ibimus. CY. Manus ministri inijcite sacerdotibus, Et singulique singulos abducite In carceres, ligate membra eo modo Vt solui ne queant ulla arte uincula. Nam quod sibi ipsis intriuerunt, id decet Vt exedant, ne frustrentur labore suo. SA. I. Ehem, ite nobiscum uos sanctuli Beel.

dram1014
SE. O quam iucundum est uiuenti feliciter Vexare, et hunc ridere quem infelicior Et aduersus hinc inde uentus iactitat. O Bel, adhuc dormis? non expergisceris? Aperi fenestram taberna culi tui Sancti, et quae nos circundet respice angustia. An addecet deum pectus tam saxeum, Tanta duricie rigens, et tam asperum Habere? quin trunco et syluestri bestiae Tribulatio haec adferre queat clementiam. DA. Quid obtices Beel, cur subtrahis manum Tuam a sanctis tuis? deus es pol impius: O uerba amara, miserere inopum mi Beel. CY. Nil audit Bel, abite uestros in nidos. Ac uos redeuntes, hos tres quoque abducites. Tibi interim senex, mihi dilectissime, Mi Daniel, diuino semine edite, Cuius uirtus, prudentia et integritas Nobis eo modo est spectata, sicut in Ignibus aurum fuluum solet spectarier: Tibi in quam, Daniel, trado in tuas manus Idolum Bel, cum tota templi machina. Tu pro tua, quae in te magna est, sapientia Id agas cum his, quod e re nostri regni fuerit. Ego abeo: uos si placet, sequamini. SCENA IIII. Daniel. Balthasar. DEo meo, Deo cutus palatium

dram1015
Corusca sidera sunt, qui fecit omnia Verbo, tum aues alto uolantes in polo, Tum bestias specubus latentes in feris, Et quae mortalibus iumenta inseruiunt: tum fulgidos profundi pisces aequoris, Et quae usquam sunt res ab olympo usque in solum: Huic inquam Deo grates persoluo maximas, Quod tot meas preces suscepit auribus Pronis, nec respuit serui sui suspiria. Quod declarauit, me nihil temerius Egisse, confutando inane sculptile Tot annos, et spernendo falsa dogmata. Atqui dum idolum cum templo in mea manu Situm est, ostendam cunctis in propatulo, Tam longe abesse ut sit Beel uerus deus: Quam longe abest, hunc culmum esse risibilem. Quapropter Balt hasar uoca lignarios Fabros, dic me iussisse ut adsient cito. BA. Domine, nihil desider abis in mea Strennuitate, labore, et diligentia. Mihi ipsi hercle placeo non mediocriter, Nec infimum famulorum me esse existimo, Cui contigit herus nominib us plurimis Clarissimus. quid enim huic deest? quid non habet? Quod obsecro decus, quam uirtutem industria Hum ana perscrutabitur, quae non siet In hoc meo domino longe plenissima? Sed tardiorem me esse uetat negotium

dram1016
Praesens, quin eo ne uidear forte plumbeus. SA. I. Vbi reliqui sunt? nos quatuor curauimus, At hic stantes lugent, contundunt pectora. Venite: nil clamor, nil luctus proficit, Nimis sero fit uestra paenitentia. SCENA V. Daniel. Balthasar. Archimedes. Cy= lindrius. Gonius. Sphaereus. ADuesperascit, et sol inter nubila Illic procul reconditur hemisphaerio, Statim tegendus et lauandus in mari. Velim praesto esse Balthasar. At ipsus aduenit, iamiam te optaueram. BA. En domine, quae mechanicorum confluit Manus tuum ad iussum? DA. Bene est, et perplacet. AR. Salue senex, mystes multo sanctissime, Nos per tuum ministrum accersiti adsumus. Quid est quo nostra opera sanctitas tua Eget? si uel uitae et rerum dispendio Nostrarum unquam tibi commodare possumus, Prompti erimus diebus atque noctibus. DA. Monstrum hoc, uiri, forti manu prosternite. AR. Hui, cur nos imbecilles maximo Deo, Deo potenti, cui telluris et poli Potestas est, resistere, uel uerbulo, Nedum manus saeuas inferre deceat? Quis exitus? quae nos maneret ultio? DA. Horrore liberate uestra pectora.

dram1017
Si subsequatur quid uobis discriminis, In hoc caput cudatur faba protinus. Quin pugna fit? quin inchoatis praelium? AR. Corroborasti me, et tua uerba animum mihi Omnino reddidere, cessit hinc timor. Quare socij irruamus omnes in Beel. Cur non fuga tibi de salute prospicis? Heus heus Beel, quid hic taces iners? CY. habet. Nimirum si queat nobis resistere, Iam surgeret, et in nos quam crudelissime Saeuiret, sed lignum est: quis obsecro audijt, Aut uidit unquam lignum contra artificem Se defendisse? CO. Ni me fallant lumina, Lignum est: dij uos perduint, qui tam diu Nos simplices uestris tractastis artibus. SP. Quid hoc? deum immortalem, quid hoc obsecro? Cur admir atione extremum spiritum Vitae meae non edo? et quid uiuo amplius? Egon lignum hactenus deum esse censui? O facinus indignum, o scelus, o carnifices, Latrones o nefarij. DA. Bone uir tace, Iam restat ut templum quoque aequetis solo. SP. Imo memoria nulla Bel posthac siet. SCENA VI. Cyrus. Pachys, cum duobus filijs et filia Satellites. Sacerdo- tes. Nehemias.

dram1018
VIsam quid nam rerum agatur ad carceres, Vinctique ut ineant fuluis cum leonibus Certamen curabo, ut tandem quid fecerint Videant, experianturque quid haec dextera Possit, quam infestaijs siet qui male agunt. Heus satellitium, has carnes leonibus Propone. nam dudum inhiareijs scio. PA. Iamiam demum sumus miserrimi omnium, Iam non spes ulla nobis restat amplius O filij, o dilecta mihi pignora, Quae nos procella malorum circumdedit, Quae calamitas supra caput nostrum imminet. Bel truncatus, templum ruinae proximum est. Non est magis quod nos possit solarier Vllum subsidium, de uita simul et bonis Nostris actum est, uae nobis, actum est liberi. O illum infelicem diem, quo prodij De uentre matris, quo mea me genitrix tulit In hanc lucem: cur non primo me balneo Necauit? quid conseruauit periculis Tantis? o immanem, o crudelem, et asperam. Sed forsitan inuita non discederem Ego ex mundo hoc, modo uos uoluptas unica Mihi superstites essetis, nec crudelius Ferrum mactaret hos artus tenerrimos. Sed quid iuctus? quid lachrymae? quid suspiria Iuuant? migrandum est hinc, praebete ah oscula Mihi materculae uestrae, et liceat prius

dram1019
Amplexibus mammas maternas tangere, Quae uos diu (proh dolor) enutriuer ant. Valete, nam diutius manere non queo. Cor frangitur dolore, et me mors pallida Suis petit iaculis, ut hoc corpusculum Expugnet: hinc secedam, et ultimam meae Vitae uim ipsa adferam. ualete longius. FI. MA. Quo uis mater, mane precor matercula, Ne nos relinquas orphanos miserrimos. FI. MIN. O genitrix chara, siccine nos deseris? An non te nostri miseret? FILIA. O matercula, O mea mater cula hic mane, mane obsecro. Non audit, quid soli nunc inceptabimus Frater culi? nemo est qui possit aut uelit Succurrere orphanis, praeter materteram. Eam uisamus. FRA. MA. Ah me ferte hinc ad eam. CY. Satellites, sententiam exequamini Latam de his. SA. I. Magne rex, fiet sicut iubes. En hic regnum Bel, hic fruaris gaudio. SE. Ohorridam mortem. SA. II. Et tu inde quoque desili. SE. Au quo perueniam, sine, sine me superstitem. SA. 3. Tibi hic locus manendi non conceditur, Quare migra ad tuos. ZO. Ah da uitam mihi. Quo miserum detrudis, et addis uerbera? SA. Committe te Beel. CA. O fata immania. SA. I. Audi, te socius euocat, sequere. IO. Occidi, Et uos sequimini. IE. Vae mihi. HA. Perij. CY. Ea consequuti sunt puto, ad quae uiribus

dram1020
Summis diu tendebant noctes et dies. Iam discedamus hinc ad regia limina, Nostro expensuri animo quid cum mulier culie Et prole sit agendum. sane in pectore Meo dudum firmissime ratum fuit, Me subuersurum progeniem hanc: quod equidem Fiet, ni consilium mutet clementia. NE. Miranda sunt, miranda sunt certissime, Distare tam paruo interuallo gaudium, Tristitiamque quapropter uerissime Voluptatem esse mali parentem dicitur, Eamque fetum miseriam relinquere. Id literis ego commendandum censeo, Vt plurimis exemplum sit, tripudiae Voluptatesque uitandas summopere. ACTVS TERTII, SCENA I. Therolatra. Hanania. TErribilis o Draco, deusque praepotens, Ego infelix homo tua numina supplico, Me rebus in aduersis auxilio tuo Iuues, et munias aduersus hostium Meorum laqueos, quorum sunt plurimi. Sic ipse me uicissim gratum numini Tuo exhibebo sacrificijs frequentibus. HA. Miror quid hic uetulus secum submurmuret? Aut quid habeat cum Dracone commercij? Adorat, nisi par um prospiciant lumina.

dram1021
O utinam hero meo praesente istud facias. TH. Quid de carnifice hero tuo mihi uerba facis? Desine, priusquam pugnis contundam os tibi. Si me Beel donasset sceptro regio, Te cum domino tuo confestim perditum Darem. HA. At laetor, quod non queas. he dic mihi Si Beel tuus diuina praeditus fuit Virtute, cur non fabris, imbecillibus Homunculis istis, tum reluctatus est, Cum ipsum de altari celso praecipitem darent? TH. Lento gradu dij solent procedere, Cum uindicare uolunt lapsus mortalium: Sed tarditatem et indulgentiam suam Compensant postea Poenarum copia. Interitum Bel non longe abhinc polrabitis. HA. Ah stulte, quis furor tibi ab stulit tuam Mentem? quod aestimas id appellarier Aut esse posse numen, quod est sub ditum Imperio mortis, et quod huius nutui Paret. haec creditu sunt difficilima. Imo ipsa mors coram diuino contremit Conspectu, et cogitur huius mandata exequi. At haec sinam tractare, placet praesentia. An spes te habet, Draconem tibi bono fore? Eumque tuas partes defensurum in malis? Cui tu magis queas opitulari, et deus Dici. sed se cedendum est hunc in angulum: Rex praesto est, et uenenosam bestiam

dram1022
Conspicit, o si dominus meus conficeret hanc. SCENA II. Cyrus. Daniel. Balthasar, Hana- nias. Archigrammateus. QVae dicis uera sunt, nec non persuadier Iis possum, recondam in cordis intima. Sed ex te audire uelim tuam sententiam, Hoc de Dracone: an non deum pronuncias? DA. Haudquaquam, nec magis quam Bel pronuncio. CY. Hem Daniel quid ais? DA. Vnus est Deus, Et ille olympum habet, terra non ingreditur. AR. Ah quaeso Daniel, senex mihi iucundissime, Ah canae parce quaeso senectuti tuae, Os obsecro, linguam moderare, labia Coerce, nequid ex te incogitantius Procedat. non te rerum usus erudijt, Quot unicum uerbum possit tragoedias Ciere? quot tumultus? et quot grandines? Contra uero, tacere quot amicitias Paret, quam beneuolentiae hominum causa sit? An non tuis oculis ocurrit, quod halat, Quod comedit, quod bibit, quod graditur solo. Non est, non est (mihi crede) ligneus, ut Beel. Quare deum uiuentem iure dixeris optimo. DA. Id absit, ut uero relicto numine, Quod clemens est, quod mite, et misericordia Inexplicabili affluens, saeuae, truci, Immani et detestandae beluae adhaeream:

dram1023
Per quam peccata, mors, crux et tribulatio Totum genus humanum inuasisse dicitur: Cuius suasu, Dei praecepta spreta sunt. Quare ut breui dicam, ante supremum diem, Dei mei, qui machinam caelestem habet, Cultura, in me non ulla ui extirpabitur. Nam certo certius mihi Cyre est cognitum, Ipsum esse solum et uerum pantocratora, Qui tam terrestres res quam olympicas Imperijs aeternis regit, atque fulmine, Nymbis, tonitrubus, tempestate territat. CY. Magna equidem Scylla liberatus es prius, At iam caue ne te Charybdis deuoret, Viuit Draco, deum ergo iure dixeris. DA. Papae, deorum quanta futura est copia, Si quod uitam degit, id omne nomine Diuino dignum erit? et Draco fragilis est. CY. Quid an Draconem dicis corruptibilem? DA. Et hac manu queat uita priuarier, Non fuste, non sagittis, et non lancea Adhibita ulla. CY. Age tibi potestas plena sit Draconis, at felici Marte praelium Ineas uide: precor tibi bona omnia. DA. Praestigijs plane nullis tractabo uos, Sed candide, sed integre agam omnia. Quod ut possitis intelligere singuli, Balthasarum meum iubeo hic struere focum? Hanania, tu picem et adipem proferas.

dram1024
HA. Factum puta, prius mihi nil duxero. AR. Quid aeger et delirus molitur senex? Quousque destitutus esse animi, rogo, Vi pergit? et quando sobrius esse incipit? Vereor ne maximum malum sibi attrahat, Vt Caecias nubes atrrahere dicitur. Nam citra controuersiam uindicta Bel Prae foribus est, quam non poterit cuadere. SCENA III. Hananias. Daniel. Symsai. Nehe- mia. Arbela. Cyrus. Balthasar. MAiori gaudio animus nunquam efferbuit Mihi, quoniam hunc diem uidere contigit, Quo uerus ille Deus, de quo multa audij Priuatim ex hero, in uulgus ubique spargitur. Verum istud omne debetur domino meo, Qui morte spreta libere professus est Hunc et uerbis, et uita syncerissima. At quid, quam par est, absum longius? Moue pedes Hanania, et fac sis tuo Hero gratus: domine praesto sunt singula. DA. Bene habet, appone haec igni, et fac liquescere. SY. Praestigiator quid struit? DA. Et cum senseris Satis liquoris esse, retrahe, et da mihi. SY. Osi mearex praeditus sententia Esset, et haberet Symsatana pectora. HA. En domine, sunt parata haec, uti iusscras. DA. Rex magne, integritatem noturus meam

dram1025
Accede, et experiere quibus artibus Draco cogatur e uiuis discedere. Nimirum te Draco praedura uexitat Vrgetque fames, nec non sitis opprimit, En uentrem imple tuam, sume en opimas dapes, NE. Quid hoc? itan dij nostri potentiae Nullius, ut queant humanis uiribus Aduersari, et eas totum confringere? Valeant ergo, posthac uel unguem offendier Ipsorum gratia nullo patiar modo. AR. Vt intumet uenter, ut intus uiscera Tumultuantur saeuientia inuicem? Vt torta cutis, ut ignita lumina, Vt flammis aestuat undique, ut uirus euomit. Heus Draco, qui miseris opem praestare diceris, Temet iuua, qui nunc extrema toleras. DA. Tandem liquere existimo, uos hactenus Vanis dijs inseruijsse, et pectoris Oculos uestros obnubilatos tenebris Multis fuisse. iam uero me spes alit Haud dubia, uos lucem nactos clarissimam, Vos hunc Deum agnoscere, qui semper fuis Ab aeterno, qui uerbo fecit omnia, Cuius maiestas, cuius misericordia Pertingit a terra usque ad splendida sidera. Qui per natum suum, quem tot oraculis Nobis promisit, omnem deleturus est Labem, qui omnes fideles et iusticiam

dram1026
Operantes saluabit, et in tabernaculum Suum reciptet, ut uiuant perenniter. CY. O ter quaterque te beatum Daniel, Quis usquam te mortalium felicior? Qui talem habes Deum, aedepol circun feram hunc Posthac uigilanter in corde intimo meo. Hic fulcrum erit, hic forte propugnaculum Mihi, et hic me sub umbra tutabitur Suarum alarum: quoniam, ut audio, potest, Et uult. DA. Procul dubio uult, dicis optime. CY. Tempus nunc prandium desiderat, satis Superque habet Draco, quiescat hic permolliter. SCENA IIII. Polydemus. Therolatra. Sannalla- bath Thorybodes. Stasiotes. IBo, Draconem supplicabo, ut filiae Nostrae dignetur interesse nuptijs. Vxor tute interim cura de prandio, Vt rediens rite sint apposita singula. Quid hoc rei? Draco intercluso spiritu Hic mortuus iacet, nil audit amplius. O facinus audax, o scelus nefarium. Spes nostra (proh dolor) sublata est turpiter. TH. Ecquid tu ais? quod nam facinus tu praedicas? Pene enecasti me tuis clamoribus. PO. Rogas? accede propius, et tum senties. TH. Ni parum uideo, Dracon interemptus est. Heus heus Draco, heus heus, nos adsumus tuum

dram1027
Adoraturi numen, exaudi supplices. Nil audit, PO. Heus Draco. TH. Surdo canis. Polydeme, ferendum censes diutius? Vt nos domemur, et subsimus foetidi Senis iugo. quibus libertas maxima est. PO. Prius, quam ad hoc ducar, mortem suspendio Quaeeram. TH. Imo me tellus prius absorbeat. SA. Saluete ciues optimi. ecquis spargitur Rumor per urbem, quidque uulgus iactitat? PO. Malum malo saepe audiui coniungier. Et uera sunt quae dicuntur diuerbio, Nullum malum magnum solum mortalibus Vnquam contingere. nam internecionibus Beel, sacerdotum, longe indignissima Caedes Draconis accedit. SA. Hui quid refers? PO. Sic est, uide. res ad extrema redijt, Nobis sublatae omnes sunt caeremoniae, Felicitas quam maxima, rex dormitat. In sacra nostra pro suo arbitrio senex Furiosus impetit, nil non tyrannide Tollit, fanum profanat, et altaria. Et quod meritissimo debet plorarier, Deos blasphemijs ad usque tartara Plutonia insequitur. necid quidem satis Crudelibus uotis respondet: nam insuper Vitam demit. nec hoc satis, quin mortuos Affligit, et instar canum hinc atque hinc trahit. SA. Tua me Polydeme uerba plane iam ebrium

dram1028
Dolore reddierunt, ita patriae Communis haec pestis grauiter me commouet. Restat, ciues, ut firmo simus pectore, Et Iudaeum, qui nos in tot angustias Induxit, ipsi rapiamus ad supplicium. TH. Praefecte, tu uideris istud optime Considerasse, quid sit e republica. Tuam sententiam probo, consulte uir. Huic instituto nulla commoditas deest. Vulgus cunctum nostris stabit a partibus. Sunt arma ei, sunt corda praesentissima. Est audax spiritus, tum, cum infelicior Ventus perflat fortunas ipsius et bona. Accedit huc, quod fuerit praestantissimum Natura summe infesta principatui, Monarchis, et qui soli rebus imperant. Taceo iam de odio Iudaici Dei, Quo tantopere flagrat, ut potius omnia Pati uelit, quam hunc recipere intra limina Sua. quid multis? nemo non dexteram dabit. SA. Prudenter et ornate tu quoque disseris, Thorybodes, et quid tu profers sententiae? TH. Pro temporis necessitate non puto Quicquam, ciues, melius a quoquam consuli Potuisse, quam quod nunc pulchre retulistis hic. Quod pace non potest, id ui debet geri. SA. Hanc ego meam fidem et promissa singulis Vobis do, uos et uestra in tranquillo fore

dram1029
Omnia, si non fracti animis, sed forti constantia Omnem metum pellentes, adsitis mihi. Quare domos discerdite. Si signa tubae clagnor dederit, currite Huc ad forum, telis instructi et pectore. STA. Curabimus nos nostras partes sedulo. SCENA V. Sanallabath. Buccinator Stasiotes. Thorybodes. Polydemus. The- rolatra. Vulgus. TV buccinator heus, properans Fac classica saeua sonent citius, Quo confluat armigerus populus. BV. Quid haec trepidatio insolita? Quid hasta sibi uult uulnifica? ST. Heus elassice, classica signa dato, Facias taratantaricum sonitum. BV. Satis est iam quod tu quoque iubeas, Resonet tarat antara nunc fremitu. TH. Quicunque patriam et rempublicam cupit Saluam, ille nos sequatur, et suum locum Nobiscum una defendat ab iniuria Tyrannica. Tu tympanistes, tympana Fac resonent: quid moraris? quin populum excita. PO. Adeste ciues, heus adeste singuli, Quibus libertatem incolumem seruarier Placet, ne lancearum obliuiscamini. Hastile de humeris pendeat, ensis de latere.

dram1030
Ibi in foro praefectus urbis est, pater Patriae, et caput totius reipublicae. Ad illum currite, ille uester dux erit. Quid cessas tubicen? TH. Cessas? signa cane. Sed hanc uirum sufficere multitudinem Credo, si corda intus numero responderint. Quis nostram non formidabit praesentiam? Praefecte, tu uiris rerum harum nescijs, Qua es eloquentia, recense quid siet Causae, quae nos praeter solitum obarmauerit. SA. Haudme fugit quae uestra sit integritas, Qui candor, et qui amor telluris patriae, Ciues mei optimi: quod cum deprechenderim Ex argumentis multis, et asperserit Ammum meum uoluptate incredibili, Tamen prae caeteris id longe maximum Oblectamentum semper attulit mihi, Quod tanto studio, quod contentionibus, Curaque tanta huc usque caeremonias, Religionem, deos, et quicquid ad sacra Spectat, defendistis, ne quo malo Fato, ne quo casu possent subuertier. Hinc inde totum orbem terrarum et gentium, Laudes uestrae, nomenque magnum peruolat. Vos praedicant, uos in altum caelum ferunt Laudando, in omnium ore uos uersamini. Adeo manes profundos dico conscios Famae uestrae. et quis ignorat Babylonicum

dram1031
Populum decus totius mundi machinae? Verum cum non tam pulchrum est laudes quaerere, Quam eas cum sunt quaesitae, non amittere: Macte o ciues, ut incepistis, pergite, Mecumque pro focis, aris, et gloria Deum pugnate, tollamus ludibria, Superbos contemptus et insolentiam Hebraei, qui destituit omnibus sacris Nos, et conatur reddere insuper suae Potestatis. quod antequam ciues fieri Sinamus, in mortis demur discrimina. Quare quicunque consentitis in necem Iudaei, dextra sublata indicium facite, In haecque uerba clare uno omnes ore dicite. Hac iuro dextera mea, CI. Hac iuro, etc. SA. Per Draconem et Beel deos, CI. Per Draconem, etc. SA. Me non sumpturum prandium, CI. Me non, etc. SA. Nisi Daniel occisus sit, CI. Nisi Daniel, etc. SA. Hoc ut fiat caput meum CI. Hoc ut fiat, etc. SA. Ponam, et omnes sub stantias CI. Ponam, et omnes, etc. SA. Cum nil rebellionis usquam appareat, Ad regia recta tendemus limina, et

dram1032
Nobis poscemus Danielem tradier. Insructum sit agmen, ego uobis dux ero. SCENA VI. Arioth. Sanallabath, cum seditio- sis. Cyrus. Daniel. NIsi mente lapsus sim, non procul hinc audio Fragorem armorum, crepitat en tellus sonitu. At recte diuinaui: quid insania haec Sibi uult, ciues? quid arma (rogo) micantia? Quid tantum in uos rex potuit committere, Quod dignum sit tanta armorum uiolentia? Hoccine est humanum factum, aut inceptum? hoccine est Ciuis, duella inferre magistratui? Quem summus atque maximus Deus In terris constituit, ut frenum imponeret Nostrae libidini, et tetris flagitijs, Vt nostram pensitaret salutem uigil, Et nos uicissim summa obedientia Ipsum audiremus, humiles toti et subditi. SA. Vnde tibi tot audaciae, tam libere In nos stomachari? tace, non est animus Nobis tecum agere, aut nostra aperire consilia. AR. Bona uerba quaeso. SA. Quin ad regem ocyus referas, Populum sibi uelle loqui dic, sine mora prodeat. AR. Hem magne rex, hem uir illustrissime, uide, Indomitum, insanum uulgus colloquium petit. CY. Ecquid tamta sibi intemperies uult? quid populus

dram1033
Sanallabath tecum? quid hastae? quid gladij? Dic quid sibi uult nouus et Mauortius ille furor? SA. Non est furor, sed merito susceptus dolor. CY. Proh deum atque hominum fide, quid est si non furor. Sed quid sibi turba tumultuosa uelit, recites. SA. Ego supplex nomine cunctorum astantium Peto per Bel, Draconem, et sacra omnia, In has manus nostras uelis hic tradere Iudaeum Daniel: quod si impetrabimus, Confirmamus te tutum omni periculo Fore: nec arma isthaec tibi Rex infesta erunt, Sed ualde amica, et multum salutaria. CY. Quid obsecro mali uobis bonus senex Deditquid erga uos deliquit? dicite, Quid est quod uestram erga hominem hunc inuidentiam Plus plusque sic acuit? his donis egregijs, Cumulatis, magnifice de uobis promerito, Hic est honos? haec merces? haecce praemia? Vos pro tot beneficijs ingentibus Hanc gratiam refertis hoc probos decet? O facinus nullius lingua excusabile. SA. Quae Rex iactas hominis in nos beneficia? Id benefactum dicis, tot sanguinis uirum Insontium fusum esse totque corpora Sancta data dilaceranda saeuis bestijs? Beel caesum, Draconem cassum lumine, Infectam urbem cultu Iudaci Dei? Haec me hercle bene ficia non salutem adferunt,

dram1034
Sed damnum: non prosunt, sed obsunt maxime. Quare non est quod haec nobis quasi exprobres, Sed his omissis Danielem poscimus. CY. Sapienter is et optime egit omnia, Et quid in rem uestram esse possit, uos modo Agnosceretis magnam pietatem uiri. Quapropter certum est animo, me nil non prius Experturum, antequam auferatis hunc mihi. SA. Dimitte nos cum Daniele, quaesumus, In pace, priusquam uterque uestrum sentiat, Quam bellatrix in obis iracundia Latitet, quam non muliebris animus corporibus His inhabitet, sed uirilis et strennuus. CY. Heu mihi quid faciam? quid agam? quid respondeam? Miser intra sacra et saxa nunc grauissimis Angustijs premor. SA. Cur sic rem protrahis? Quod si nihil sub missa uota promouent, Nil supplices preces, nil blanda monitio, Nil dignitas, nil grauitas quae uiris inest, Serio rem agemus, atque armis tentabimus. Nec est quod nostra paucitas tib excitet Animum, et solatio sit. nam locauimus Haud longe abhinc subsidia munitissima, Quae et Ipsa suam nobis astrinxerunt fidem. CY. Si manus abstinebitis uestras, SA. Nil efficis. CY. At abducetis in carceres. SA. Minime, sed ad necem die hac adigendus est. GY. Heu grande malum. mi Daniel, rogo me leua

dram1035
Tuo consilio, et quid sit agendum indica. Da. Si quem duo mala urgeant, Rex optime, Id expeti debet, quod in se continet Securitatis plus, minusque periculi. Multo ergo satius est unam animam extinguier, Eamque senio confectam, et quae desineret Alioqui esse in uiuis, quam multa millia Strage et occidione foeda occidier. CY. Tu si nos deseris, quis portus noster erit, Et opitulatio aduersus uersutias, Quibus subinde nos capient antithei? DA. Ne perge obstare uoluntati Dei mei. Sic fatis nulli mutabilibus complacet: Sic ille uult, per quem uiuescunt omnia. Et cum aliter fieri non possit, promptissimus Resoluar, cum Deo uiuens in secula. Dominus Deus meus creator sic suam Ratione perficiet laudem mirabili. CY. Robur, Deus tuis addat conatibus: Virtutibus macte, et suo te spiritu Iuuet, ut malum tam indignum fortis sufferas, Et sufferendo uincas, hostium tuum Superbientes insultus retundito. Deus tuus hominum sator mortalium, Tecum siet, suam praestando gratiam. DA. Recte sapis, commitendum est negotium Deo. Rex magne, uale. ualete uos uiri. CY. O uos iniqui, o feri, o scelere acerrimo

dram1036
Inflammati, o uos crudelissimi, Qua nam e fornace tam uobis spirant graues Irarum aestus? et tanta ruunt incendia? Quid propagationi Israeliticae Tam acerbi estis, tam infensi pertinaciter? Erit dies, erit, quo mirum in modum Paeniteat perpetrasse tam indignum nefas. SA. Hic est triumphus? haec tua est ouatio Iudaee? siccine tuas uictorias Magnas Parnasiae sequuntur laureae? TH. Quin inuocas tuum deum, cui subditam Arcem Caeli refers, cuiusque pendeat A nutu terra, et uasti circuitus maris: Qui possit et uelit suos defendere. Hunc inuoca, exhibeat nobis qui sit deus. SA. Hic desili, hic sceptrum gerit deus tuus, Cuius regnum desiderasti tantopere. Habet, ciues: domos uestras discedite, Et si placet mecum communi prandio Ad crastinam lucem simul laetamini, Ibi plura agentur quae erunt necessaria. ACTVS QVARTI, SCENA I. Haanias. O Caeca, o crudelis o ferocissime Immanis soboles Babylonica, integris, bonis. Pijs et sanctis, omnibus demum nimium Heu pertinaciter inimica uatibus.

dram1037
Quid est quod adeo commouit bilem tuam In hunc spectatum hominem? quid, hominem dictito? Imo sane quidem possem ueracius Diuinum et caelestem prophetam dicere: Vt qui nobis miserrimis mortalibus, Stupenda pietate et prudentia ferens Opem atque auxilium, minime recusauerit Parare aditum ad caelestia arcis gaudia. O uere scelerati canes, quos dicitur Res sanctas rabidis lacerare dentibus. O immundi sues, qui pulchras negligitis Margaritas, et obscenis uestris pedibus Conculcatis, foetenti uosmet stercore Potius delectantes, et fimo putrido. Cauete quicunque estis diuini angeli, Vates, et nuncij, diuina oracula Et fata arcana propalantes: admonco Cauete, ne uestri thesauri participes Feras tam carniuoras uelitis reddere. Cruenta mors heri mei spectaculo Vobis siet, ne uisatis solum impium hoc. Sed Balthasar meus huc ad me aduentitat, Qui plurimum mihi praestat solatij, Quoniam calamitatis et curarum socium Habere grande malum saepissime leuat. Hic praestolabor dum ueniat. SCENA II. Balthasar. Hananias.

dram1038
DVdum Hanania hic esse te, mihi incidit. Quid cogitabundus ob ambulas? quid te cruciat? HA. Violenta fata heri nostri considero, Ex quibus haud exiguum dolorem concipio. BA. Haud incusanda facis: sed aliud dixero Tibi, id quod estineuit abile, neque Potest auerti, nec ulla depellier Via, id inquam aequa mente sufferendum erit. Non mussitandum, neque defectionibus Indulgendum, sed animus erigendus est. Cernis rerum omnium uicissitudinem: Cernis, qui nunc palmae in morem altus eminet, Quod premitur ille, et turpem casum perpetitur. Cernis, quem nunc solis splendor illuminat, Quod in tenebras ille incidit, atque in his perit. Cernis post tempestates, postque grandines, Caelum serenum, et clara sidera conspici: Post nubila Phoebus, postque ponti murmura Tanquillitas subsequitur. Sic dubio procul Caeli gubernator, terrarum conditor, Deus ille quem noster herus sudoribus Tantis docuit, suorum neutiquam immemor, Infringet omnem prorsus insolentiam Eorum qui nunc sibi uidentur tangere Vertice caelum, et malum multo cum fenore Iis reddet, qui sitiunt roseum sanguinem Piorum, hoc plane tibi persuadeas uelim. HA. Non aberras. at quoties heri industriam,

dram1039
Mores, prudentiam, et dulcem facundiam, Graitatem quoque tanta comitate conditam, Naturam denique multo perfectissimam, Tenax repetit memoria, Toties cheu cur non licitum fuerit mihi Insontem caesum saltem lamentarier? BA. Sane multas perdis lachrymas Hanania, Ad rem amissam recuperandam faciunt nihil, Imo magis tuum dolorem exasperant. Quare sinas, requiescit herus optimus In pace tranquilla. sed ecce confluunt Latrones, etiam Danielem mortuum Conuicio iactitaturi. audiamus hic Quid nam uelint, tu fac ne quicquam horum sentiant. SCENA III. Therolatra. Polydemus. Bal- thasar. Hananias. EN Polydeme mi, ecce tyrones, nouos En discipulos sectae Iudaicae. Quos ille liquit, ut possint testarier Liuorem et inuidentiam permaximam Suam, quae adeo dum inter uiuos ageret, fuit Inexhausta, ut quoque iam extinctus cupiuerit Eam non extingui, sed longa in tempora Viuere. adeamus Polydeme, si placet. Salutem uobis optamus, et omnia bona Precamur, his tamen conditionibus, Iisque legibus, ut posthac nunquam ingredi

dram1040
Magistri uestri uelitis uestigia. BA. Istud absit ut abnegemus hunc deum, Quem noster herus Daniel testatus est Fluore sanguinis: quin nostro statuimus In corde, palam eum fateri uelle nos Ex tota mente nostra, et totis uiribus. PO. Quid? an uos duo stimulis recalcitrabitis? Vnde noua insolentia uestra? unde hic tumor? HA. Id quod charissimus frater meus satis Expresse dixit, approbo, nec ulla me Vertet sententia. semel nanque pectori Persuasi, nunquam inter mortales degere Mihi dulce fore, si non pro gloria Dei Mei insignem perpetiar contumeliam. BA. Si nanque omnes quotquot orbis complectitur Properamus, et ad unam metam tendimus, Si mors suas sub leges singulos uocat, Et persequitur summos ex aequo ut infimos, Cur non lubenti animo pro eo hinc discederem Qui post mortem, quod credo nihil haesitans, Aliam uitam donat, quae nullo casui Obiecta, sed tranquilla et plena gaudij est? TH. Multis tuum deum crepas: at quis uidet, Aut uidit unquam, quod ipse esse ostenderit Se talem, qualem tu falso ore praedicas? Si tantus est, et si super omnes maximus, Cur non suum illud posse exhibuit proxime Quaeso? uestrae cum factionis prinicipem

dram1041
Abduceremus, et pro alimento bestijs Proponeremus? hem quid nunc sic obtices? HA. Leges modum ue Deo optimo atque maximo Praescribere, non decet quenquam mortalium. Ipsius in manu sunt cuncta, arbitrij Ipsius est iuuare quando et quomodo Velit, nouit rationem iuuandi potimam. At si probares, possim tibi narrare nunc, Vbi Deus ille meus constantibus fide Adfuerit, et fortem dextram porrexerit. TH. Audire non grauabor. PO. Dicet somnia. HA. Postquam Nabuchodonezer princeps diu Captiuitate tenuisset domum Israel, Locum idolo fecit, id imperitans coli, Deo uero relicto, qui astris inhabitat. Ibi tum deicolae quidam uiri, sui Creatoris fulti summa potentia, Et quatuor praecipue, quorum in numero fui Daniel, recusarunt deflectere a suo Numine, et se ad idolum profanunm uertere. Eos autem prae caeteris locauerat Summis in dignitatibus. Praefecerat regionibus et oppidis, Multosque alios honores atque munera Maxmia detulerat ipsis, ita ut hoc modo Inter reliquos magistratus splendescerent, Ceu lumen solis inter reliqua sidera Affixa caelo splendet, omnia superans

dram1042
Notore. quid multis? fuerant amplissimi, Nemo non ipsos obseruare et suspicere. At res haec cum per assentatores palam Facta esset regi, et ipse seductus precibus Coepisset anmum habere alienatum a quatuor Istis uiris, priuauit primo honoribus Illorum tres, Hananiam atque Misael, Assariamque, et deinde in fornacem, strui Quam iusserat, destinauit, ut ignibus Consumerentur: ecce autem cum crederent Omnes, flammis uitam ipsos finijsse suam, Obambulare in medio fornacis simul Socio angelo, tuti a flammarum iniuria, Ita ut ne capillus quidem minimus fuerit Adustus cuiquam, tanta Dei potentia. Quod cum uidisset ipse princeps, egredi Iussit, laudans uires inexplicabiles, Et bonitatem immensam illus Dei, uiros Qui liberarat ex necessitatibus Vrgentibus. Inde per cunctos terminos Babylonici regni edicto praecepit, ut Quotquot suae potestati essent subditi, Illum colerent Deum, quem uos illuditis. Hic certe mihi credatis, haud diutius Opprobrio uobis erit, sed exeret Suas uires, caedendo coetus improbos. PO. Compescito linguam scelus: si feceris Posthac uel unum uerbum. HA. Nimirum miseris

dram1043
Nobis ignem quoque parare conaberis. TH. Breui uulgus Iudaicum experiemini, Babylonicos uos ciues irritasse sic, Haud impune. BA. Nil unquam promouebitis, Valete. PO. Ite in malam crucem: horae postulant Tendamus ut domum, ubi collectis caeteris Viris et ciuibus quid faciendum in loco Hoc sit, communicabimus. SCENA IIII. Ariel. Habacuc. Daniel. HIC locus est Habacuc, cuius te gratia Ex finibus Iudaeae, in Babylonem, inuidam Sanctis uiris terram duxi, absque corporis Tui omni fessitudine. In hanc cauernam prospice, et propone cibum Diuino Dniel, ut inde domum Solumque patrium me reductore petas. Horrendae bestiae, heus leones, carniuorae, Cedite uiro Dei, abstinete uulnificos Dentes ab eo, sic iussit exercituum Deus, qui cunctis imperat animantibus. HA. Pax tecum Daniel, salus et gratia Altissimi Dei, qui me legauit huc Ex Berzoar, ut essem nuncius tibi, Se non tui oblitum, sed tenacissime Memorem esse. quare te iubet clementia Sua niti: quam ut perspiceres haud exiguam, Cibum ecce cum potu mittit, quae recreent

dram1044
Fame afflictum corpus, dent et solatium Animo tuo, te posse liberarier. DA. Benedictus es Domine, fortis Deus patrum Nostrorum, et laude dignus in omnia secula. Benedictum nomen san ctum gloriae tuae, Et concelebrandum sempiterno encomio. Quoniam agnouisti humlitatem serui tui, Eumque respexisti a caelesti throno. Laudate Dominum gentes omnes quas tcgit Sublime caelum, laudibus inquam extollite Eum, quoniam pius, et misericordia ipsius In aeternum durat, finisque nescia est. Dic sancte uir, quod est nomen tibi? et genus Tuum unde ducis? ut memor tui siem. HA. Mihi nomen Habacuc, genusque est Simeon. Ego quidem cum Iudaea propagatio Captiua abduceretur, diuino monitus Oraculo, in secretiora contuli Me loca teluris nostrae, ad quae furor Ducis Babylonij non penetrarat. paulisper ubi Moratus, dum quieuisset saeuities Belli, tum prodij demum repetens domum. DA. Ingenti me suffundit gaudio, Habacuc, Id quod te spiritu diuino ducier Audio. sed expedi quomo do tam longum iter Peragere potueris, seu quo perueneris Huc comite. libetenim sic colloqui. HA. Tempus erat Daniel, quo escam messoribus

dram1045
Meis cogebar ferre. ibi tum rus exij, Gestans quae uides hic praesentia usacula. Et cum iam operarijs propinquus essem, ij Quoque expectantes me uiderent, intonat Ecce subito de caelis uox altissimi Dei, me detinet: et deinde nuncius Missus ab eodem facie formosissima Iuuenis, descendit, et salutat suauiter, Iubetque confestim per oras Syriae Arabiaeque ad Babylonem me tendere, Et hoc te cibo pascere in specu abdito. Ego his auditis, rem paulo penitius Animo mecum considero, et respondeo, Obstacula inter reliqua hoc esse maximum, Quod longum sit iter, cuius prorsus sim inscius. At stultus haud reuoluebam potentiam Dei summam, qui sicut uerbo potuerit Creare caelum et terram, et plenitudinem Horum, sic posset me horae unius tempore Per uniuersas orbis partes ducere. Ille, haec ut dixeram, apprehendit me capitis Capillo, et euestigio ducit in locum hunc. DA. Iucunda mihi tua uerba sunt, o Habacuc. Subindicant enim proculdubio, Deum Miserari uelle sui serui, atque uincula Eius dirumpere, ut fecit saepe antea. HA. Bene dicis, nec est quod aliter credideris. Spera in Dominum | sic non potes consundier.

dram1046
Ipse ut nosti, est potens robur fidentium, Cui non ulla uis potest resistere, Accedit huc immensa misericordia, Qua erga suos iugiter nunquam non usus est, Si exempla maiorum respiciamus modo. Et nunc quidem communicare plurima Tecum uoluptati esset, ni me tempus hinc Vocaret. nam me messores mei manent In aruis floridis: tu ualeas interim O frater Daniel, Deusque te suo Sancto et diuino spiritu corroboret, Vt fortiter superando tot iniurias Inimicorum tuorum, triumphare queas, Et signa trophaea ferre, amplasque reddere Laudes et gloriam Dei: in longum uale Inquam, Deus tecum optimus, qui et maximus. DA. Idem et tibi precor, summasque soluo gratias Pro hoc beneficio, quo me reuocasti ex mortuis Quasi, et uitam dedisti: uale uir pie. ACTVS QVINTI, SCENA I. Cyrus. Arbela. Daniel. Praeco. Satellites. FAcile adhibere fidem possum uerbis tuis: Namque ipsemet idem, o bone, in corde sentio, Quod tu recenses: et communis nos premit Anxietas, nauique in communi soluimus. AR. Sic est. nam quis illo uiro praestantior?

dram1047
Quis se similem unquam iactitare ausus fuit? Profecto si de caelo quis delapsus homo Fuisset, haud potuissem persuadere mihi, Illum diuino praeferendum Daniel. At expectare non queo quin praeueniam. Papae, quid hoc miraculi est? Accede magne rex, accede ocyus rogo, Accede, uidebis rem nouam, et prodigium Inauditum: stat saeuas inter bestias Incolumis Daniel: o fortem illum Deum. CY. Supreme Deus, captum hoc longe uincit meum. Scio esse te nec mendacem, nec perfidum, Ipsa rei magnitudo tamen fidem negat. AR. Sic est, accede. CY. Sane uera praedicas. O Daniel, prae nimio lachrumo gaudio: Nam non possum modis alijs effundere, Et prodere, quod eructat pectus insiliens. AR. Varijs et ego rapior intus affectibus, Et cor meum summa exultat laeticia. CY. O deus, o domine Daniel, quam sunt tua Opera miranda, longeque excedentia Cogitationes humanas. quis enim poterit Aut mente concipere, aut lingua explicare satis, Quae tu facis, quae tu rector mortalium Moliris hac terra creata inter tua? Cedo dextram, et ad nos ascende protinus. Suorum, atque humana destitutorum ope, Deum tuum custodem esse, aperte liquet,

dram1048
Qui te quidem septem per noctes et dies Inter feras homini omnium infestissimas, Truces, immanes, immites et inuidas Sustentauit: ebenedictus ille in secula. DA. Iam demum existimo uidere quemlibet Sani iudicij posse hominem, hunc illum Deum Magnum, inclytum, robustum, et super omnes positum, Qui non solum uitam mihi a saeuitia Leonum munijt, sed et alimenta dedit, Per Habacuc prophetam Israeliticum. CY. Per hanc coronam, regia haec insignia, (Si modo Deus tuus meos dignabitur Iuuare conatus) per hanc inquam tibi Iuro coronam, me ulturum breui scelus Babylonicorum ciuium. quod si minus Factum fuerit, posthac me non putauero Dignum, qui rex regni Babylonici uocer. Praeco. PR. Paratus o rex magne, iussa tua, Vt me decet, statim exequar. CY. Abi cito, Voca in nostram aulam principes. PR. Negotium hoc, ut conuenit, factum dabo Promptissimus, segnis mora esto a me procul. CY. Satellites. SA. I. Domine rex. CY. Accingimini, Et praefectum cum foederatis prehendite, Eos dico, qui collocarunt insidias Nostro hunc Daniel. sed hanc geritote rem Prudenter, ne quis deliteat dolus malus. SA. I. Tenebimus memoria rex quod imperas.

dram1049
Socij, quam nil non hoc mundo est mutabile: Eccete, actor cogetur luere pro reo. SA. II. Merito. sic uindicat sese innocentia. SA. III. Inuertit cuncta ipsus dies, credite mihi: Que detegenda, ea detegit sine dubio. Haec temistos natura est, ut succumbere Iustos nunquam sinat, sed semper erigit. SCENA II.

Praeco. Arioth. Sitophorus. Nehe- mias Tamias. Daniel. Cyrus. Satel-

lites. Sanallabath, cum seditiosis. EN magne rex, en exequutus sedulo Id sum, quod iniunxisti mihi famulo tuo. AR. Nisi me fallant oculi, conspicio Daniel, Qui nuper est datus ris leonibus. SI. Is est. AR. Ah quot modis onustus gaudijs Ingentibus sum: o incompraehensae illum deum Maiestatis, qui nobis restituit uirum Tot nominibus tollendum adnitida sidera. Salue pie praesul. SI. Salue antistes optime. NE. Sis saluos uir clarissime. TA. Aue ipsa sactitas. DA. Grates, uiri illustres, summas ago singulis. AR. Gaudemus Daniel te nobis redditum. CY. Merito gaudebit tota natio Israel, Tantum se rursus consequutum esse decus. Sedete uiri, agemus rem necessariam. Videtis arbitror dilucidissime.

dram1050
Deus ilel quem nobis reuerendus hic senex Tanto occinit labore, quam mirabiliter, Prout clemens et fortis est, seruet suos Videtis insuper, quam iniuste agantij, Qui sanguine sanctorum suas rigant manus. Id quod Deus caeli et terrarum conditor Satis et abunde declarauit in eo, Quod Danielem haud passus est ab horridis Feris, leonibus, antro in caeco diripi, Sed uitam prorogauit, quam uiuat diu, Depellens humanorum cordium tenebras. Quare uisum est mihi autores accersere, Qui sunt nocentes ista peragenda nece, Vt uideant quam contempserint summum Deum. Atqui ueniunt trifurcifert huc, homicida gens Babylonia, et sitiens iustorum sanguinem, Cur insequuta es tantopere bonum hunc uirum? Qui contulit in te ingentia beneficia: Et in Deum ipsius, quod est miserabile Et dictu et auditu: cur tanta conuicia, Tantt as blasphemias et contumelias Tam obstinate edidisti? iam nunc senties Lupina gens, quid adferat oues persequi. Dic Daniel, quid sit tibi probabile. DA. Non id uidetur, Rex, esse deicolae uiri, Vindictae, quam Deus caelorum conditor Sibi reseruat, inhiare: quin ei Cuius nutu terrentur cuncta animantia,

dram1051
Qui dicit, se manus habere uindices, Se posse retribuere cuique pro merito, Ei negotium totum commiserim. CY. Dic Arioth, tuam profer sententiam. AR. Quia nunc rogor sententiam, permagne rex, Alijs honorem eum lubens concesserim: Dicam tamen quod ae quitas me iusserit. Ac iamprimum omnium constare existimo, In quem finem nobis magistratus siet Praefectus, et in quem usum concessus gladius Ei, nempe ut malum auferat e Republica, Et populi motus supplicijs coerceat: Quo caeteri conspicientes eiusmodi Documenta exemplorum, discant desistere Et abstinere se a delictis, atque uiuere Quiete tranquilla, in hac societate hominum. Quapropter cum hi facinorosi inter reliqua Flagitia hoc longe perpetrarint maximum, Quod communem pacem turbanies, optimum Virum, et nulla unquam in re, quod scio, culpabilem, Absque omni causa sunt conati perdere, Et non uulgari, sed nece atrocissima, Id reipublicae mea sententia Salutiferum esse uidetur, mortis hoc genus Subeant, quo machinati insontem tollere Sunt Daniel. atque haec mea est sententia. Iam consultandi alijs locum relinquere Decet. CY. Suam mentem nunc detegat sequens.

dram1052
AR. Probatur id, quod huic bono uiro placet, Pedibusque in illius sententiam uolo Discedere. nam iura, haud ignoro, postulant, Et aequitas, ut iam dictam poenam luant. SI. Non haec possum mutare, quae prolata sunt. Sic sentio, ut hi dixerunt, inuicte rex. NE. Cum et ipse nunc iubear, quid in re hac sentiam, Pronunciare, et addere calculum meum, Id approbo quod nunc disseruistis, patres: Et malefactores hos meo suffragio Damno in spelaeum, quo leonum habitaculum est. Quod si simili modo esse possunt per dies Septem, praesidio Bel et Draconis sui, Incolumes, forsan uitae ipsroum consuli Poterit, et domini regis cor inuertier. TA. Hos magne rex miseratione iudico Dignos, cum res in tuto iam et pacata sit. Nam quid sibi uult tantus legum rigor? Qui saepe princpium est et causa incommodi. Non tamen omnino liberos euadere Debere dico, sed culpam hanc praestare queunt Alia graui poena: quare hoc delibera. CY. Haud sic fiet. nam quae dicis, affectibus Strepunt, quibus solutus sit sanctus iudex. Amor facit, id amori condonandum erit Quod dixisti: quin fiat exequutio Acribodicaei. ehem ministri, prehendite hos, Et ad leones, queis cum Daniel fuit,

dram1053
Abducite: heus curate, ut nostis, optime. Nos iam porro inuicem communicabimus, Quid sit agendum cum gente Israelitica, Quo pacto unus Deus annunciarier In nostro regno possit, Deus ille Israel: Vos iam spectatores ualete, et plaudite. CORONIS. HAbe tis rem totam, auditores optimi: Quam si prono et intento audistis pectore, Immortales uobis habemus gratias. Precamur et, ut singulos altissimus Deus, cui tota mundi moles subdita est, In aduersis rebus donet constantia, Ea qua Danielem donauit, ut hoc Aperte uidistis in nostro drammate. Nunc ad suas se conferat res quilibet, Omnem Deo soli dans gloriam: Cui laus, honor, triumphus et uictoria. FINIS.

dram1054
IOANNI ENTOMIO, quod feliciter absoluerit Zorobabelem, Matthaeus Philargyrus. Sunt homines soliti rebus gaudere secundis, Ex animo nobis prospera cuncta fluant. Sed tamen inprimis uarijs procul errat in oris, Si quis amicorum lit tora rauca secet. Huis si contigerit felices tangere portus, Vel datur optatos cernere quando locos, Festa dies dicetur, io laetentur amici, Laudabunt superos, restituisse uirum. Restituisse uirum, puppim rexisse per undam Fluctisonam, ne mors proh patienda foret. Quare praecipuos inter uenerande sodales, Laeticia exulto, quod tibi contigerit Per mare ueliuolum uentis soluisse secundis, Optatosque nauim quin petijsse locos. Hoc mihi nil fateor potuit contingere maius, Quo tamen audieram tempore, laetus eram. Dettibi caelipotens, omneis sic tamgere portus, Nauita, qui uentos, qui mare, cuncta regit. Hic nobis Helice, nobis Cynosura, per altum, Hoc, si uela dabis tu, duce tutus eris.

dram1055
ZOROBABEL,

DRAMASACRVMCO- micum, ex Esdrae libro. In quo typus est regni fe- liciter constituti: unde monarchae discant, uirtuti- bus et prudentiae praemia esse constituenda. Primum uernaculo Rhythmo olim Basileae a Xysto Be- tuleio scriptum, nunc per Ioannem Entomium Au-

gustanum Latinis numeris redditum. PERSONAE. Darius rex Persarum Buccinator Aulaeus scriba. Ouys }{ZIFU}tabella rij Talthybius praeco regius Dromaeus Cophus }{ZIFU}Satellites re- gij Tachystus Oenocrates Persiae }{ZIFU}Satrapes Colax Mediae Zorobabel Aethiopiae Hipparchus Signifer Cancellarius Phrurarcha Atriensis Dapifer Pincerna Nomophylax }{ZIFU}prin cipes Quaestor Caduciferi, siue Praefectus annonae Caduceator Diadochus }{ZIFU}milites gregarij Thraso Anander

dram1056
PROLOGVS IN Zorobabelem. NIhil Domini Dei magis quod pro uehat, Seu quod fouere possit, almam gloriam, Quam si magistratus, pijque principes, Intelligant, Deique discant dogmata. Testantur haec sacrae tibi uolumina Legis, docebit ista frequens lectio. Tacemus hic locos ubiuis obuios. Iam ponderabimus quid hoc uelit sibi, Quod exhibet, sacrisque dictat literis Esdras: probabis, displicebit neutiquam. Vt rex Darius, a parentibus genus Ducens regalibus, pioque stemmate, Cultum Dei reeeperit fideliter, Spretis dijs, quos odit maximus Deus, Pluris putans princeps bonus prudentiam Honoribus, uenantur isti quos uiri. Sanguine genus metitur haud iam nibile, Nec opes Darius ipse suspicit suas, Regni sui miratur haud potentiam. Praestantiorem ducit, et laudat magis Famulum suum praestantem intelligentia. Honore et dignitate cunctis praetulit,

dram1057
Solam respexit iste rex prudentiam: Dei benignitas ob hoc beniginter, Multas uiro largita opes, potentiam: Prae caeteris regem probauit omnibus, Deum quod agnouit salutis arbitrum, Babylonicis populum remisit finibus Kudaicum, manumisit rex optimus. Aedem uiris reparare permisit sacram, Illis potestatem colendi fecerat Deum, pijs obsignat illud iussibus. Sed rem uidebimus penitus amabilem. Breussime caput rei tentabimus. A calce mox ad fines usque proferam, Quantum tenera feret labensque aetatula, Quae non dies uitae suae multos habet, Nulla est habenda aetatis nunc ratio meae. Quare rogo, precorque cum silentio Audite quaeso hoc dramatis notabile Factum, patebit fructus hic amplissimus. Intelligetis inde, quam sit ut ile ad Rerum statum, si princeps in republica Prudentia diuina praeditus siet, Aut iuxta praescriptum uiuant prudentium, Quando his uiros tales Deus concesserit. Tacete nunc, adeste cum silentio, Turbas uiri cauete praestantissimi. DIXI.

dram1058
ARGVMENTVM. Celebrans suum Darius natalem diem, Tunc sumptuoso satrapas conuiuio Excepit omnes, et tractauit splendide. Certamen acre tres parant Satellites. Primus satelles uina laudat feruida: Regis secundus euehit potentiam: Zorobabel autem feminas laudat pius, Sed ueritatem candidam longe magis. Victoriam quare reportat masculam: Pro praemio uictoriae mox impetrat, Redire quo possit postliminio domum, Templum Deo ut suum instaturetur inclytum. ACTVS PRIMI, SCENA I. Darius rex solus. MIhi fideles principes, charissimi, Hilares meam sententiam perpendite, Quae caussa sit quod uos ad me uocauerim, Huc regiae iubens subire limina, Post sumptuosum quod meis conuiu ium Feci uiris: pro more plane regio, Celebranda natalis dies mihi cum foret, Pro se ministri quisque ad aulam conuolat. Quise cupit nostro approbari nutui, Spectare tum uaria solent spectacula, Varios uidere ludos et certamina, Iactant iocos tunc libere, ac facetias,

dram1059
Ludos equestres, curuum certamina, Victoribus corona praemium datur. Quidam sagittis corpus exercent suum, Pro uiribus certare tentant quilibet. Tunc quisque pro se rem gerit fortissime, Quo gloriam reportet hinc laudabilem, Meam sibi ut quoquo modo clementiam Deuinciat, mihi se totos approbent. Regalis hoc modo ecce liberalitas Ad liberales artes incitat uiros, Tam praemijs quam honoribus propositis. Regno probe possunt nostro conducere, Pro temporis successibus, tales uiri. Nouum genus uidete nunc certaminis, Nullo prius quod ante uisum est tempore. Non aula nostra, nulla regni portio Eiusmodi uidit genus certaminis. Prudentia est huius certaminis typus. Audite, cum cibo refertus surgerem, Suaussimo corpus potu cum maduit, Mox me quieti tradidi placidissimae. Securus ut diu quieui molliter, Somnoque postquam expergefactus intimo: Me conuenere tres uires ualidissimi, Qui corporis mei gerunt custodiam, Quod diligenter exequuntur, et bene, Hunc offerunt mihi libellum supplicem, Qui singulis uobis coram recitabitur.

dram1060
Quis sensus huius sit, studiose attendite. Recitato schedam aperte Cancellarie, Vt principes petita illorum intelligant. SCENA II. Aulaeus scriba. ATende quae petamus, o rex inclyte, Honos, decus regni tui laudabile: Humiles preces nostras rogo perpendito Clementer, et benigne, quod semper facis. Regem fauore prosequuntur qui suum, Nomenque regis laudibus concelebrant: Nihil fuit quod comparare gloriam Possit mage, et regni decus tutarier, Quam si locus prudentiae relinquitur, Nutritur, et summis ornatur praemijs. Quare decet tuam magis clementiam, Multa benignitate prudentes uiros Fouere, dignitatis his gradus dare, Honoribusque ornare. Multi cn hodie Retulere dona pro uirtute splendida, Victorijs, quas quisque nactus, acribus. Melior tamen nulla extitit uictoria, Prae caeteris, quae sit uehenda laudibus, Prudentia quam si quis antecellere Possit uiros multis gradibus acerrimos. Quare preces nostras, rogamus supplices, Exaudias, parui nec aestimes uiros,

dram1061
Rex magne, qui tuis decori sub ditis, Si nostra nil ualet tuis autoritas, Tuos ministros esse quod sciant, uiris, Nos rectius ministros intellexeris. Monumenta prisca multa exempla continent, Humili gradu uiros fuisse praeditos Prudentia, et praecelluisse diuites. Hic nobilis ualde est, qui praeditus probe est Prae caeteris uera uiris prudentia. Sapientiam non bulla aut uestis arguit. Humanitatis est tuae rex maxime, Posthac uiris prudentibus proponere, Praestantius multo, et brabeion dulcius, Homini ut locus priuato, sitque accessio, Queat bonis honoribus fungi suis. Problema nostrum quisque habet rex maxime, Probae quod cupit pro uiribus suis, Et qua ualet sua graui prudentia. Primus sibi uinum uideri dictitat Donum Dei longe omnium fortissimum. Alter fauorem gratiamque maximi Regis, contendit fortiorem caeteris. Sed tertius, quiddam nouum iam proferet, Assignat iste feminis robur ualens: Exceptione sed seruata maxima, Quod ueritas palmam teneat uictoriae, Semper manu sua potenti fortiter. Sed te penes, Rex, sit censura, et principes,

dram1062
Cui uestra palmam adiudicant suffragia, Ille esto uictor gloriosus, praemium Reportet, et coronam cum uictoria. Hoc nomini semper tuo laudabile O rex erit, si praedicetur undique, Si fama diuulgabitur apud exteras Gentes, tuae quae ditioni subiacent, Summum quod hic tenet locum prudentia. Celebris docet uulgaris haec paroemia, Artes honos alit, fouetque largiter, Virtutis nutrimentum est optimum. Quare preces hae supplices, o sceptriger, Curae uelim forentque consultantibus, Nostrique uoti compotes nos redderent, Posthac magis magisque quo prudentia Plantetur, etregnum tuum per secula Laudetur, longe celebretur undique, Operamque nunc summo nostram studio tibi Trado, bonique consulito quae scripsimus. SCENA III. Darius Talthybius. VOs principes, et regni nostri satrapae, Populum gubernantes emum fideliter, Ex supplici libello quid uiri petant, Satis supeerque uobis nunc est cognitum. Nunc ocyus uocabimus ad nos uiros, Qua sint uiri prudentia aestimabimus: Pro dignitate dein rei sententijs

dram1063
Per ordinem collectis, iudicabimus. Quare uiros nobis uoca tu Talthybi, Mox apparere ne morentur impera. TA. Mandata rex nunc exequar celerime. CHORVS PRIMVS. Ex Psal. XV. Domine quis habitabit in tabernaculo tuo? QVis nam cunctipotens incolet, o Deus, Templum conspicuum laudibus hic tuum? Quis dignus fuerit, quis poterit rogo Versari sedulo montis in arcibus? Viuens innocue, pectore candido, Quod iustum est operans, ueraque dictitans, Qui non alterius nominis est nocens, Non damno socium tur�iter afficit. Vicinum opprobrio haud afficiens suum, Famam non lacerans nomina proximi, Assuetos homines turpia prodere Contemnens, mala qui facta uolunt sequi. Obseruans Domini dogmata qui colunt: Qui iurans, opus hoc haud facit irritum: Vsura insuper haud auxerit aes suum, Insontem super haud munera sumpserit. Hoc quisquis faciet tempore quolibet, Perpurus manet hic, crimine dum caret, Hic saluabitur ut supplicio carens, Aeterno perit haud tempore, sed manet.

dram1064
ACTVS SECVNDI, SCENA I. Talthybius. Cophus. Darius. Oenocrates. VOs regis apparere iussu dictito, Qui literis praetenditis certamina. CO. Prompti studemus iussa regis exequi. DA. Iam uos ministri, quos fideles arbitror, Prodite uoti compotes, fit copia Vobis ministris nunc dicendi libere. Aetate qui prouectiore, initium Orationis auspicetur, interim Vos auscultate summo cum silentio. OE. Quando quidem nunc copiam fandi dedit Rex maximus, pro regia clementia, Omnesque quotquot assident uiri boni, Quid quisque possit pro suo arbitrio loqui, Proferre quae uiro placent cuilibet: Ex plurimis propositum hoc solum placet, Prae caeteris uinum puto fortissimum. Manifesta res cunctis patet mortalibus: Probatione res puto non indiget. Nil fortius profecto in rebus omnibus Existit, alta mente si quis repputet: Nil latius uires, quam uina feruida, Extendit, orbe toto, ubique gentium. Tyrannidem diram hoc exercet. Non sinit Mortalium quenquam esse iure liberum,

dram1065
Pessundat uniuersos uiribus suis. Non ulla uis, non ulla usquam potentia Quae possit huic uel paululum resistere Non ipse Rex Medorum, nullus satrapum Procerum ue ab istius liber tyrannide est. Adusque seruum futilem, dominium quidem Exercet hoc, nullis parens mortalibus. Nemo fuit tam prudens ullo tempore, Tam cautus, ut uitauerit tyrannidem, Potentiamque uini ineuitabilem. Vis quaelibet, sit quanta quanta, sternitur, Cum uina uirtutem atque robur exerunt. Est magna uirtus mentis, ut quae caelitus Traxit suam (praeclara res) originem: Succumbit ast magnae uini potentiae. Sed nulla uis menti potest resistere, Potest suis uinum sedare uiribus Sensus, caputque deijcit loco suo, Ratio sagax uino captiua ducitur. Aequaliter uinum uniuersis imperat. Vinum penes non est respectus diuitum. Fert susque deque principum potentiam: Nullamque habet rationem ullius pauperis. Pastorque Rexque idem sunt, seu seruus miser, Seu principis sit constitutus quis gradu. Priuatus atque rector aeque seruiunt, Parentque uicti, uini fortitudine. Non istud est fortassis tam mirabile.

dram1066
Nam quolibet retro fuit id tempore, Vt si quis esset uel rex, uel dominus potens, Mitis, benignus, liberalis maxime, Huic promptius seruire quilibet uolet: Isto modo fit regnum multo firmius. Similis inest uino natura, et indoles, Est mite, dulce, forte, ad haec bibentibus haud parua praestat cum uirtute munera, Hoc plura, quo quis haurit istud largius. Melius enim sermo fluit post pocula, Diserta multo lingua redditur magis, Omnem procul profligat maestitudinem, Fert gaudium, multam laetitiam merum. Animosiores reddit largum pectore: Parui facit putare diuitias, opes, Curare nil de debitis, inopia, Omnes dolores abijci atque negligi. An credas esse, terra quod ferax alat, Virtute uino conferendum quod siet? Vbi enim locum tenet uinum dignissimum, Ibi est honos, decus, remota turpia. Quid? quod solet magnam regis potentiam Domare? quid, quod principum tyrannicos Animos facit, fiant ut mansuetissimi. Imo facit quo dignitatis regiae Non sit memor, decori oblitus turpiter. Non sceptra, non coronam, non diademata, Non purpuram curat temulentus amplius.

dram1067
Contra suas merum uirtutes exerit, In pauperis fortunas mirabiliter. Virum prius qui uixerat pauperrimus, Vt moribus superbis sit, reddit merum: Inflatque mentem, uana ut arrogantia Tumescat, oblitus sortis pauper suae, Vt iactet amplas diuitias felix suas, Cui non domi suae fuit teruncium: Et uerba profert surgens sesquipedalia, Qui mutus ante, conscius miser sibi. Vis quanta sit uini, obseruabis amplius: Coniuncta rumpit uincla amicitiae cito. Non foedus est, non hospitalis tessera Tam firma, tam suffulta iustis legibus, Quam non refringat aut rumpat uirtus meri. Amor nihil, faterna nilque charitas Illi ualet, uinum ista cuncta despicit. Vinosus ecce ferrum stringit, non habens Rationem amici, quemlibet uirum petit. Inuadit omnes non seruato discrimine, Numerum nihil curat, nullam frequentiam, Discurrit et confert manus cum millibus. Sed per quietem si uinum edormierit, Statim uanescit omne quod uoluit prius Vino grauatus exequi suauissimo. Vestris uiri perpenditote mentibus, Num iure uino debeatis optimo Victoriam, et num cunctis fortius siet.

dram1068
SCENA II. EX CAPITE QVARTO, Darius rex. Colax satelles. VIdere dic tuum Colax suauissime, Cunctis tuam declara nunc prudentiam. CO. O rex tui regni decus laudabile, O principes regi Dario qui fauent, Pro dignitate ut quisque compellandus est, Dicturus hic quae sim breui cognoscite, Ex uniuersis uobis atque singulis Problema quoddam propositum quaesiuerim. Vllo ne percepistis ante tempore Mortalis ullius uiri potentiam, Terra, mari, per cuncta mundi climata, Quae conferenda sit. Non tanta creditote ullis temporibus Fuit potestas, quae sit ausa Mediae Sceptro et coronae, maiestati Regiae, Temerarie quoquo modo se opponere. Parere et obsequi paratus quilibet. Ad bella si suos iubet rex sub ditos, Capessit arma quilibet crepantia, Montes iugis quae celsa tangunt sidera, Turres, poli ferire stellas quae solent, Nituntur isti uiribus conuellere. Montes suis mouere sedibus uolunt, Direptioni quisque ciuium studet Vrbis, soletque in hac sudare strenue.

dram1069
Mandata regis tam pie colunt uiri, Vt turpe ducant in duello gnauiter Rem gerere, sed certatim pro se quilibet Forti manu cupit cum perduellibus Vel cominus uel eminus iam congredi. Non ultimus, sed primus esse quilibet In hostium castris, in muro, in aggere Contendit, idque tantum regis nomine. Iactura uitae aucitur parui breuis. Haec omnibus semper uiris sententia, Nullo modo regis mandata linquere. Luetque bello parta praeda uberrima, Quae sita et armis gloria ex uictoria Debetur omnis Regi longe maxima. Quid, quod suis laboribus terram colens, Vt sospes atque saluus esse rex queat, Aulam suis laboribus regis fouet, Satis superque sit uini atque tritici, Vt commeatus toti regno suppetat, Retinere quo suam possit potentiam, Tributa fisco principis reddenda sunt. Sunt uerba regis optimilex uiuida, Auferre uox regis potest uitam omnibus. Praescribit ille quo modo se quilibet, Moresque debeat suos componere. Recte facit, regis praecepta qui colit. Solus potest rex, quae placebunt, optime, Et quae uidentur usui esse, perse qui.

dram1070
Cibum capit, indulget uino largius, Carpit leuem somnum, uigil rex excubat, Nulli tamen facti rationem reddere Tenetur, arbitrio gerit suo omnia. Satellites fidi curam fideliter Vitae gerunt, et corporis custodiam, A quo recedunt ne latum digitum quidem, Huius tuentur maiestatem fortiter. Orationi nunc meae finem uiri Impono: uos hanc nostram controuersiam Nunc aequitatis lance recte expendite, Maior ne ueritas penes uirum siet Qui iam prior dixit, uel me penes modo. SCENA III. Drius. Zorobabel. MInister heus fidelis, te uices habent, Problema nunc tuum paucis edissere. ZO. Quoniam quidem mihi rrex loquendi copiam Fecit, sine omni dicam contumelia, Orationis nunc meae telam ordiar. Testabor hoc uos omnes inclyti uiri, Verissima esse quae nos dicturi sumus. Rationibus uos edocebo liqidis, Quod nec potens rex sit, nec uina fortia, Si conferantur his quae nos probabimus. Nam si meam quis percipiet sententiam, Muliebris antecellit haec sexus sagax. Potentior censenda caussa effectibus:

dram1071
Rex ipse natus est potens de femina, Hinc quidquid est hominum, genus traxit suum, Seu sit colonus, rex, pastor, dux, artifex, Originem de feminis trahit suam. Mortalium totum genus est ex femina. Immensa si quis possidebit pondera Auri nitentis, aut talenta argentea, Hinc si puella arriserit uenustior, Opes nihil quam umbra illi leuis. In hac uigil, somnoque pressus mentem habet Defixius, cogitatione sedula Placere quo possit puellae amabili. Illi magis uultus puellae lacteus Arridet, auri gaza quam ditissima. Nati parentes deserunt charissimos, Et patriam relinquunt en dulcissimam, Qua nil potest antiquius contingere, Caussa elegantis atque amatae feminae. Mulierculis plerique affectant obsequi, Parere, nil recusant ne uilissimum Seruitium quidem detrectant exequi: Tam caeco amore amant mulieres plurimi, Vento ut leui uitam audeant committere. Haud ulla sunt tam dira illis pericula, Quae non amoris caussa perferant uiri, In uniuersum cunct. Namq, bellicos Motus amoris caussa saepe concitant, Et saxa, et ignes, et maris discrimina

dram1072
Subire nil recusant isti mancipes, Vt mos geratur imperiosae feminae. Vxorios uideas uiros quam plurimos, Qui non habent rationem honesti, turpiter Res perpetrant, modo obsequantur feminis. Negatis hoc? nemo negat, certo scio, Nec principum quisquam, nec rex ipsus negat. Rapina, furta, caedes, insidiae, doli Fiunt, modo ut mulieris imperio satis Fiat, libido ut expleatur insolens. Discrimen haud ullum fuerit tam flebile, Tam dira nulla sunt, inquam, pericula, Vxorius quae non subire peruelit, Dum coniugis seruare gratiam queat, Et expleat luxuriam insatiabilem. Vnius amplexus noctis pecuniae Summa graui, turpis gynaeocratumenus Emit, sibi fauorem ignauus comparans. Dignam rei siquis fidem desiderat, Exempla sun teius rei quam plurima, Quod feminarum amoris caussa plurimi Aequum bonum, atque honesta qui reliquerint, Chara'q, libertate et uita turpiter Miseri priuati sint. Id euidentius Fiet, magisque exemplo nunc probabile. Quis quaeso uestrum est, qui negare id audeat, Quin rex siet fortis, potens prae caeteris? Huic comparandus nullus usquam gentium est:

dram1073
Vidi tamen meis istud oculis, uiri, Quod concubina regis gnata Bartaci, Primarij uiri, sedebat Apame A dextra regis monarchae maximi, Diadema regi detrahebat regium, Regis decus: suo imponentem uertici Regemque uerberat haec laeua manu. Ad haec bonus rex contuetur pellicem. Et ore aperto arridens, non gry mussitat, Hanc contumeliam uorans acerrimam. Si rideat ista, ridet ille rex miser. Sed cum tuetur illo toruo lumine, Blanditur illi ceu captator gratiae, Tantisper illi conciliata haec annuit. Quare uiri, nemo negabit ut puto, Mulierculis potestatem esse meximam, Quibus parere pro se quisque uirum studet. Quid, o uiri, in me sic uos intuemini? Quid murmuratis? quid uc haec mussitatio Sibi uult? Sunt uestra isthaec suffragia? Sunt ludus atque iocus, quae iam diximus. Quid porro sim dicturus, hic attendite. Fortes quidem mulieres, nemo istud negat. Immensa terrae mgnitudo, ad haec polus Opinione celsior, mundum tamen Radijs uagans sol ambit uinco die, Solus potest haec efficere uerus Dus. Mortalibus stupenda haec sunt miracula:

dram1074
Sed msius hoc, praestantiusque est omnibus, Quae manat ex eodem ueritas Deo. Nil ueritate fortius mortalium In rebus. Hanc orbis inuosus laudibus Ad astra fert, caelorum hanc concelebrant throni, Elementa rerum ueritatem maximam Meriot timent, tremiscunt, horrent singula. Non error ullus est in ista lubricus. Si conferas cum ueritate fortia Ex uite nata uina, iniqua maxime: Iniustus ipse rex est saepiuscule, Plenae dolo fallaci sunt mulierculae. In uniuersum, tota gens mortalium In uanitate mersa oberrat perditissime, Non ueritas inest rebus mortalium Corrupta sunt sed uanitate singula. Mendacio peribit gens mortalium, At ueritas aeterna durat secula. Non hanc penes respectus est mortalium. Nam pauperem et potentem iuxta haec aestimat. Haec aequitate quae facit, statuit bona. Iniquitati non tamen locum dat ueritas: Cunctis benignam se exhibet. mitissima Hinc innotescit illius potentia, In orbe terrarum, per regna et oppida. Aequum bonumque quod bene seruat iudicans. Illam penes robur, maiestas regia, Et dignitas potens in multa secula,

dram1075
Huic ueritatis sit Deo laus maximo. CHORVS SECVNDVS, In laudem ueritatis. SEmper laudibus est uehenda magnis, Quam laudat bene, uereitas, satelles. Hanc palmam tribuisse ueritati Dicemus, merito uehenda laude. Dixit Pythagoras, deus colendus Quod sit, post tamen ipsa ueritasque: Non hac qui fruitur, beatiorem Contingit fieri, datur ue cuiquam: Vllus ue est animo cibus repertus, Qui sit dulcior ipsa ueritate, Durat secula ueritas, manetque Conflans plurima: sed peribit ille, Mendax qui fuerit, loquenque flasa, Ceu fumus perijt leues in auras. Christum uos celebrate ueritatis Autorem, bona qui rependit omni. Vocem tollite uos, mouete cantus, Quorum pectore ueritas resedit. ACTVS TERTII, SCENA I. Rex cum principibus suis ocnsultat, quo quisque satellitum praemio dignus sit. Darius, Satrapas Persiae, Satrapas Mediae, et reliqui prin- cipes.

dram1076
Ex tribus istis, principes charissimi, Quis caeteris uidetur hic prudentior? Docote, quisque proferens sententiam. Tuum uidere expone praeses Persidis. PE. Quoniam fateri ueritatem maximus Rex iussit, ecce ueritas palmam sibi, Sententia mea, nam uictrix, uendicet. DA. Quid sentias, palam dic princeps Mediae. SA. ME. Animo placent uiri meo isti singuli: Longe tamen uidetur hic praestantior, Qui ueritati gloriam tribuit suam, Huic candido nunc suffragabor calculo. DA. Hipparche mi, cui tu palmam tribuis rogo? HI: Zorobabel esse dico uere nobilem Virtute, fortitudine, et sapientia: Quae uera, non famosa tibi est nobilitas, Distabit a bonis nihil uirtutibus, Bona fide rex magne tuto hoc credito, Palmam cuiquam hac in re nolle obtrudere, Vel auribus cuiusquam hoc blanditijs dare, Zorobabel arridet quod prae caeteris. Quis non putauerit, quod omnipotens Deus In gratiam Regem receperit suam: Quin te corona regia donauerit, At cot bonis, potentia et uirtutibus: Idem sed ipse te donauit hoc uiro, Regni tui decus qui praestantissimum st Cuiusmodi dabit tibi posthac plurimos.

dram1077
Honore quouis dignus est iuenis bonus, Reuerentia summa colendus o mnibus. Quotquot, uelim, sunt principes regni tui, Ad hunc modum sint praediti prudentia, Vt praeditus satelles hicn nouissimus. Hoc si queam uotis effectum reddere, Non dubitarem id iactura substantiae. En tantum abest, ut hoc iniquo animo feram, Si principies inter posthac numerabitur. Hic euidens uirtutis exemplum meis Oculis erit, semper tueri quod lubet. Gens ipsius gaudebit hoc merito uiro, Cui sum futurus ego posthac fauentior. Saepissime mirabar, o rex inclyte, Quae causa sit quod Cyrus huic adeo fauit, Regnum bonis cum retineret legibus. Sed iam uidere me caussam istius puto. Pietate rex erat plenus, prudentia, Quae prouenit diuinitus mortalibus. Haec serio, quaecunque sunt rex, dissero Vt me mouet simplicitas, quod res docet Suadere nunc uelim postlimino uirum hunc Reduceres, Cyrus sicut fecit prius, Qui pristinam dedit potestatem suam. Nunc caeteri quid hac de re pronuncient, Quae singulis probentur, ex his quaerito, DA. Ecquid fidelis legum custos, dic tua Mihi pro fide, et legum uigore: quis tibi

dram1078
Videtur optime dixisse. NO. Maxime Rex, libere quidem fateor, sed imprudentior Tamen, meam. Putaui, sed stultissime, Non posse quenquam quicquam de uirtutibus Prudenter aut cordate ueris dicere, Ni sit prius titulotenus Doctor: sed hic Videmus hoc, cordata quod prudentia Satelliti data est talis diuinitus, Qualem sibi uero uel Rex, uel principum Quisquam suis rebus gerendis peruolet Dari. DA. Tuam sententiam doctissime, In quaestione isthac, mi Cancellarie Aperi. CAN. Lubens quidem istud o Rex fecreo. Semper putaui cordatam prudentiam Cum maxima potestate esse uinculo Vinctam insolubili copulatam: sed modo Video secus, in hoc uili satellite: Non annuli, non uestis rubens murice. Satellites sapienter pro se singuli Dixere, sed prae caeteris hic Zorobabel, Sapientia diuina et eloquentia Instructus haud uulgari, dignum praemio Pronuncio, uictorem praestantissimum. DA. Tuque Atriensis, tu fidelis regiae Custos meae, dic quid de controuersia Satellitum disertorum tu sentias. AT. Hipparchus hoc, o Rex, dixit, quod sentio. Est laude digna istorum concertatio:

dram1079
Palmam tamen Philalethes iste rettinet: Ornandus est profecto insigni munere Et euehendus as quoddam fastigium,, Et principes inter numer andus maximos. SI. Nolo amplius posthac, sicut consueueram Nullius aestimationis spernere Prae me uiros, parui putare proximos. Fatebor, illiu do locum, cedo procul. Si militaribus licet decernere Decursibus, praestare me uirum queo, Sensus fugit prorsus meos prudentia. PH. De commeatu prouidere possumus: Si uerba sunt facienda de prudentia, Satelliti palmam promptus concesserim. DA. Non credidissem tantam inesse satelliti Prudentiam, quem nullus obseruauerit. PI. Ego hactenus uinum, ut munus quoque postulat, Operam dedi quo nil cuiquam desit meri. Cui debeatur, qui quidem prudentiam Parum curaui: sed tamen satellitem Laudauero, qui intelligit sapientiam. QV. Isthiccine est Zorobabel, qui non dudum Tribunus extitit? sed nescio tamen Quibus modis fauore regis maximi Exciderat. est ne rrestitutus gratiae? Hic auferet iure palmam uictoriae, Alijs quibuslibet longe praestantior. Iudaeus hic quamuis sit, attamen potest

dram1080
Ornare dignis ueritatem laudibus. Tecmirijs certis patet, Iudaicum Populum, Deum uerum coluisse cum fide. PRAE. AN. Si quis fidem uerbis meis incredulus Hic derogauerit, uideat, documenta sunt, Non est iocus, suntuera quae is nunc praedicat. Ex pectoris Dei sinu haec prudentia Dubio procul fluit profuse et largiter. SCENA II. Zorobabeli offert uotum, defert honorem, ad dignitatem e- uehit. Zorobabel admonet promissi, petit post- liminium. uoti sit compos. Darius. Zorobabel. Spectata nobis est satis, o mi Zorobabel, Diserta iam prudensque dexteritas tua. Maioribus rebus minister natus es, Quam qui satelles noster esse debeas. Quare minister o mihi Charissime, Votis locus iam sit tuis liberrimus. Tu iure compos ecce uotis, si petas, Fieri potes. Ne sis petendo segnior. Locus tibi a me consecretur proximus, Propinquus appellaberis semper meus, Quod extitisti caeteris prudentior. ZO. Quoniam mihi data est per te Rex maxime, Pro praemio euicto petendi copia, Paucis aduerte quid uelim rex inclyte. Meministi adhuc opinor anno proximo,

dram1081
Babylonici cum sceptra regni sumeres, Votum Deo uouisse, si respexerit Benignius, teque ut maiores auxerit, Te uelle mox gentem postlimino piam Reducere, et suis donare finibus, Quam rex Babel Nabuchadnezer maximus Graui prius captiuitate presserat: Vrbem sacram instaurare, et genti reddere Nostrae: atque uasa sacra, quae Cyrus prius Decreuerat Babylonico discrimine. Tu uoueras o Rex templum Deo sacrum, Summo prius uastatum a gente barbara, Incendio ab Edom nefaria manu. Huius memor uoti tui rex inclyte Sis, ne sequantur te nefanda incommoda. Edicta per regna et per territoria, Ne gentium quis quam impediat uotum tuum, Affixa curato, ut Maiestas salua sit Dei, salusque rerum regni rex tui. Hae sunt preces, hetc uota Rex sunt maxime, Quae pro mea abs te nunc peto uictoria. DA. Quaecunque fide corporis custos mei Petis tibi ista spondeo per dexteram Fidemque nostram, per caput iuro meum, Et per coronam, et per sceptrum hoc eburneum, Voti tui tu uictor compos factus es. Id osculo hoc amico test atum uolo, Amplexibusque amicis, Nunc tu principum

dram1082
Fulgebis ornamentis clarus ordine. En purpuratus esto nunc, et annulo Decorus. Ecce te ducem pronuncio, Populi ducem tui, quem liberum uolo. Vos principes muito mihi charissimi, Testes adestis istius negotij. Vos interim facite moras hic paululum, Negotium istud dum scribae mandauero: Heus scriba, nos sequere intro. SC. O Rex promptus sequor. CHORVS III. Ex Psalmo CXIII. Laudate pueri Dominum. LAudibus tollant pueri tenentem Regna terrarum, nitidumque caelum, Nomen aeterni celebrent Tonantis Carmine dulci. Duret haec cunctos speciosa in annos Gloria, et soli Domino ferendus Est honos, uiuo simul, et potenti, Non simulachris. Solis ex ortu rutilantis, atque Qua cadit noctu regione caeli Lumen hoc clarum, celebrentur almi Nomina regis. Haec super celsi uolitare caeli Cardines flexos, super astra picta Aetheris magni uideas potentis Nomina regis. Ecquis est nostro similis benigno

dram1083
Atque praecelso Domino, polo qui Despicit terras, humilisque summum Spectat Olympum. Adiuuat cunctos miseros, egenos Puluere ex foedo misere iacentes Subleuat clemens, domat et superbos, Terque potentes. Principes inter medium potentes, Hic locat fidum populi patronum, Vt regat dextra pietate gentem, Iusticiaque. Hic facit laeta steriles parentes Prole fecundos, generationis Inditur summi dominantis almo Robore uirtus. ACTVS QVARTI, SCENA I. Dum haec intus transiguntur, principes conferunt inter se sermones uarios.

Nomophlax. Atriensis. Satrapes. Mediae. Hipparchus. Dapifer. Si- gnifer. Quaestor. Praefectus anno-

nae. Satrapes Aethiopiae. QVo nam modo uobis placet contentio, Inter satellites quae commissa est modo, Ridiculi nihil hic est, principes boni. Orationes has equidem probauerim: Verum tamen res ista, ut stultus, omnino

dram1084
Nobis malum portendet haud dubie exitum. AT. Sic ipse, (nescio quid mens praesagiat, Animo) licet paulo ante diu indissimulauerim. Hebraeus at captiuus iste homo mancipi Euectus in tantum princeps fastigium, Magnum dabit nobis (uereor) potens malum. Nobis peribit fastus et potentia. SAME. Periculi nihil fuerit nobis puto, Ad arduos honores si quis aduena Peruenerit uirtutibus, laudabile Nomen sibi parauerit, non artibus Malis, dolo, aut mala fraudulentia. Nihil nobis nascetur hinc incommodi. NO. Iniqua tantum est, credite, inuidentia, Paruam uiri quod hinc reportant gratiam, Odisse uirtutes solemus exterum. Liuoris istius haec causa est unica. Quin hoc magis summo labore incumbere Cunctos decet, uirtutibus laudem bonis Nobis parare, gloriam, uitae decus. HI. Saepissime mirabar infortunium, Quod aduenas uexat: spernuntur undique. Tantum ueremur, nostra ne superbia Minuatur, et fastus premant nostros uiri Sapientia praestantes. haud opinor hic Tam pertinacis nulla causo odij subest. DA. Obtestor hoc summi Dei atque maximi (Verbis meis procul inuidia tamen)

dram1085
Eabylonicas res non floruisse tempore Alio magis, nec ipsas inquam Persicas, Quam cum generosus iste Daniel Ex Israel captiuus in Babylonico Praecelluit regno, clarus prudentia, In regis aula gessit rem dexterrime. SI. Miror quid hac in re tu Quaestor sentias: Quid sentiant illi, nos intelleximus. QV. Feliciter regi Dario quaelibet Tum contigere, cum uates Daniel pius, Babyloniae terris uirentis aduena, Zorobabel ut posthac erit semper bonus. SI. Mecum facis profecto. Nam sic sentio: Historias ueteres si quis domesticas Non negligenter lectitans excusserit. Satis superque exemplorum producere Poterit, quibus res ista fuat probabilis. Cum fertilem Iosephus Aegyptum pius Penetraret, et locum teneret proximum Regi, decus, summam et nactus potentiam, Magis uiri semper, magisque gloria Accreuit, auctus non honoribus minus, Quam dignis ipse antehac fuerat uirtutibus. Quae causa sit, praefectus annonaemihi Hic explicet uelim, mihique suggerat. PR. AN. Si quaeris ex me caussam, chare signifer, Dicam tibi uerum, ut res poscit, ordine. Israelitae uerum nouerunt Deum,

dram1086
Hoc libere pronunciabo iugiter. Designat hic in pluribus miracula, Sed maxime per hos quos iustos et pios Nouit, licet statu seruli seruiant, Per hos tamen suam potentiam exerit. HI. Ego nil moror, quod quidem parum candide De gente Iudaeorum hinc inde sentiunt. Zorobabel hic, mihi probatus admodum Est nobilis, tuotus licet natalibus Obscurioribus plane prouenerit. Multo tamen conducit hic regi magis Virtutibus, prudentia atque industria, Quam plurium Chaldaei uel autochthones. Et quid, parentibus bonis prosapiam, Genus meum quod duxerim uirtutibus Sunt aestimandi, nobiles qui sunt uiri. Virtute qui praecellit, ille est nobilis. SA. Ae. Est uerasane, quam profers, sententia: Generositas non sumit ur a parentibus. Claro genere natus si quis, sed negligit Artes bonas, parentes dedecorat suos, Generi suo labem affert turpidinis. SA. ME. Res disputatione certe haud indiget. Thesaurus est longe optimus prudentia, Auferre quem nullus uel fraude uel dolo Poterit: uiro qualem uidemus inditam. Hunc nobilem dico, atque dignum principis Gradu, probatur indoles,

dram1087
Ac nescio, an possit certare maximis Qui claruerunt ullo saeculo uiris. SCENA II. Miles quidam ambit succedere in locum Zorobabelis. Diadochus. Phrurarcha. PHrurarcha, quid miles petat gregarius, Auderto, quaeso amotis hinc ambagibus. Non te latet, quod cesset istud temporis Nunc militaris functio. Quare rogo, Pro me precator maiestatem rergiam, Seu tempus id, sue postulet necessitas: Quod militem bonum fortemque conuenit, Id sedulus curabo semper credito. PH. Miles tui rationem mi fortissime, Vt par erit, habebo sedulo, Meritis tuis debetur istud strenuis Vt tu satellitis fungaris munere, In hunc uiri locum succedes arbitror. CHORVS QVARTVS. Ex Psal. XLVII. Omnes gentes plaudite manibus. PLausibus crebris populi frequentes, Voce festiua resonte laeti, Grata gaudentes Domino potenti Iubila ferte. Imperat celsus etiam potenter, Territans rerum Dominus caducae Incolas terrae, spaciosa mundi Climata rector.

dram1088
Subdidit uerbo populos potenti Christus a cult fidei remotos, Regna subiecit pedibus maligna Plurima nostris. Fecit haeredes, statuitque regni Nos sui charam sobolem Abrahami, Quos pio sanctos adamauit almus Pectore Christus. Iubilo uectus Deus est ad astra Celsa, quem clara tuba uoce tollit Aetheris summa ad rutilantis usque Climata caeli. Nunc Deum psalmis celebrate sacris, Et melo dulces canitote laudes, Cuncta regnanti cithara sonante Ludite regi. Rex enim terrae Deus uniuersae, Iussa quae Christus iubet imperator, Factitent cuncti studio fideles Omnia prompto. Qui regit gentes, populos gubernat Extimos, sanctus Deus ille rerum Rector, in sancta sedet en honoris Sede benignus. Principes ultro et populi uenere, Qui Deo subdant sua colla terrae, Quem ferunt mulium coluisse semper

dram1089
Nam super reges proceresque terrae Altior, magnum et celebre gerentes Nomen, haud ulli gerit ipse sceptra Rite gerenda. ACTVS QVINTI, SCENA I. Zorobabel solus obambulat secum, ac Deo gratias agit. Zorobabel. BEnedictus o noster Deus celsithrone, Prudentia qui nunc me ornasti plurima, Seruum tuum, beas tantis uirtutibus. Vehendus es semper mihi summis laudibus, Dedisti quod seruo tuo prudentiam, Per hancque dignitatem longe maximam, Nomen tuum multis iactabo laudibus. Beneficij tanti non obliuiscar o Deus benigne, donec hosce rexerit Vitalis artus atque membra spiritus. Sit nomini laus et perennis gloria Semper tuo, et uitae diebus omnibus: Quoniam tuis largiris dona plurima, Nomen tuum per nostrum praedicabitur Os semper posthac, in cuncta secula. Sed ecce Rex ipse, Darius ipse nunc uenit. SCENA II. Rex dat Caduceatori publicandi decreti negotium. Darius. Caducifer.

dram1090
Heus tu Caducifer, legito bullam uiris, Auro nitentem fulgido, uerissimam Mentis meae testem recense clarius, Vt uniuersi singulique intelligant, Zorobabelem propter hanc uictoriam, Factum ducem postliminij Iudaici, Sicut prius Rex Cyrus destinauerat Abire liberos, et urbis inclytae Solymae instaurare mandans ille moenia, Fierique sacra summo ac maximo Deo. Sed morte rex et fatis interceptus est, Opus istud impeditum est fraudibus, dolo malo. Verum Dei nunc nactus ipse gratiam, ut Successerim regno ipsius tam florido, Prognatus ex obscurae gentis stemmate, Domum Israel ego manumissam uolo, Zorobabel nunc eius rei uolo ducem: Id esse firmum, publice pronuncia. CA. Quod me iubes curauero rex maxime, Negotium non est quod me morabitur. SCENA III. Caduceator publicat regis edictum de Israeliticae domus manumissione, datur Prius signum tuba. Caducifer. Buccinator. HEus buccinator, fac tubae clangor sonet. BV. Fungar meo probe, ut uide bis, munere. Nunc tuba datur signum. Silentium populares atque principes

dram1091
Praestate, dum decreta regis dixero. Fauete linguis uniuersi et singuli, Audite quae regis uoluntas dictitat. Darius ipse Rex uester Babyloniae, Et Mediae, atque Persiae, atque Syriae, Phoeniciaeque, quae ad Libanum celsum sita est, Et Indiae, Aethiopumque, summi maximi Dei minister, uniuersis singulisque Optamus et precamur uobis principes, Populique nostro passim sceptro subditi, Et gratiam et fauorem Regis maximi, Qui cuncta nutu maiestatis concutit. Postquam mei regni satelles aulicus, Zorobabel, Israelis ex tribu suum Referens genus, summa uirtute praeditus, Meruit suis uirtutibus dexterrimis, Locum secundum post thronum istum regium, Efflagitauit ut suae gentis grauem Captiuitatem, qua tenetur, soluerem, Liceat domum postliminio reducier. Edicimus ergo, si quis Clementiae Nostrae fauorem saluum et integrum uolet, Nullo modo faciat uiris negotium, Aut impedire tentet his iter suum, Solymorum ad urbem, at derritorium Suum, ut colant agros suos, Deo suo Queant sacram domum instaurare, et moenia, Vastata ab Idumaeis, atque diruta,

dram1092
Faciantque sacra patrio ritu et modo, Vero Deo. Verum deum fatebimur, Quem cultibus pijs ueneratur Israel. Qui in re belli possederunt praedia, Agrosque, uillas, casas, seu tuguria, Cedunto eis locum, et colant noualia In finibus patrijs longo post tempore. Nunc annuo sumptu dabuntur aurei Bis sex uiris sic mille, donec optime Structura templi consummatur inclyti. Peragantur insuper Deo libamina Boum, satis palant um quoque ipsis degrege Dentur uolumus haud grauatim regio. Et dignitatem Antistes seruet pristinam Saluam sibi suam, et honores integros, Praestetur illis uictus omni tempore, Ad rem sacram peragendam dentur aurei Sex mille in annos pensione singulos. Et extruentibus pensetur praemium, Quod maximum est, libertas grata et aurea: Mercesque digna singulis laboribus, Communicatio laboris aequa sit, Et militi qui missus in praesidium, Ex aere nostro habeat suum stipendium. Thesaurus autem templi qui Babyloniae diu Scruatus est illaesus retro tempore Saluusque longo, quem Nabuchadnezer is Qui duxerat captiuos hos grauissime,

dram1093
Ad impios simulacrum cultus transtulit, Aurum micans, argentum seu solide nitens, Seu gemma candens, siue ebur sit Indicum, Siue ornamenta, uasa seu fulgentia, Reddantur istis cuncta nunc, procul mora Sit, stat meaementis constans sententia. Non esse fas agnosco, ganza regia Quicquam sacrae rei teneri. Ob id uolo, Quemadmodum prius Crus decreuerat, Reddantur haec Domino suo aeterno Deo: Quod hactenus neglectum fraude perfida Septem tyrannorum dolo regnantium. Sed me Deus postquam respexit optimus, Faciam satis uoto potentis, quod prius Zorobabel hic contendit a me sedulo. Edicta nostra haec seruet, qui ciementiae Nostrae sibi fauorem affectat integrum. SCENA IIII. Datur nunciis negotium, ut edictum per regna diuulgent. Darius. Scriba. Ocys, Dramaeus, Tachistus, nuncijs. NVnc archigrammateus quet sunt fidei tuae Commissa, non mireris: exequere ocyus. BCR. aut ARTI. Huc nuncij cursum uolantes tendite, Audite quid regis uelit clementia, Hinc aufer Ocys litteras, te proripe

dram1094
Babylonicas reuise terras ocyus. Tu, literae tradantur omnes, perfice. OK. O scriba, nunc iter paratus ingredi, Recte, optime curabitur quod praecipis. SC. Nec tu moreris o Dromaee longius, Fac commodo pergas abire tempore. De monte tu iubeto nunc Libani cedros Omnes secare, et conere bipennibus Structura templi ut consummetur inclyti. Ne causa praetendatur ulla dicito. DR. Pro uiribus conor meis discedere, Mandata quae sunt ocyus nunc exequar. SC. Terram Palaestinam Diactor ocyus Perambula Tachiste, istud diploma da Populis, Idumaeam terram incolentibus. De pace namque publica est haec actio, Ex parte sunt mandata, quae praelecta sunt. TA. In me futura nulla discessus mora, Peruius hinc uolabo more Pegasi. SCENA V. Phrurarcha intercedit apud regem pro milite, ut in locum Zorobabelis subrogetur. Phrurarcha. Darius. Scriba. Diado chus. Thraso. Anander. ESt quod petam a te Rex, pro nostro munere. Creandus est nouus satelles, corporis Custos tui, qui fidus atque martius Sit: en uirum fortissimum in re bellica,

dram1095
Cuius fides spectata nunc penitus mihi. Comperta ni sit uita militis probe, Nunquam tuam rex fallerem clementiam Existimatione falsa credito. Sicut decet, se gessit hic uiriliter, Et militis probe perfunctus munere. Quare mei me rex uoti fac compotem, Non paenitebit hoc tuam clementiam. DA. Hic integer cum sit, fortis, cumque impiger, Edoctus ut primum, mihi nunc spondeat, Suo probe uelit quod fungi munere. Heus scriba, uerba huic dictita solennia, Vt quid boni poscat munus satellitis, Sciat, suo et probe fungatur munere. SC. Adeptus est a rege si quis gratiam, Vt fecerit regni sui satellitem, Hic audiat quid munus eius postulet. Haec illius praescripta est norma et regula: Iurabit hic se uelle summa iugiter Vigilantia obseruare regem, neutiquam A rege ne latum digitum discedere, Summa fide corpus regis tutarier, Forti manu a domesticis et exteris Arcere damnis, et malis periculis: Subeat prius uitae suae discrimina, Quam rex malum seu damna noxia sentiat. Subesse perfidam fidem si senserit, Mox incidet manus hic carnificis rudis,

dram1096
Rex ut prius decreuit hoc mitissimus. PH. Heus nunc manu forti bipennes arripe, Ne deseras quod iusiurandum te mouet. DI. Certe meo rite perfungar munere, Putare quod uelim, mihi et confidere. THR. Fortunet omne quod facis deus potens, Laetor secunda quod fortuna affalserit. AN. Fortuna saepe commodum fert alteri: Apparet illud hoc praesenti tempore. Quaelaetior fortuna nuper contigit Zorobabel, haec nunc commodo tibi quoque. DI. Semper locus bonis datur uirtutibus. Thesaurus ingens uirtus est olympica. Virtutibus nihil extitit praestantius. Virtus prudentiae coniuncta est optima, Satellitis nacto munus. Vos plaudite, Valete spectatores festiuissimi. DRAMATIS FINIS. CHORVS V. Ex Psalmo CXXXVIII. Super flumina Babylonis, etc. Zorobabel. QVum sederemus rapidos ad amnes, Terra quos nutrit Babylonis altae, Fleuimus, planctus miseri edebamus, Illachrymantes. Nam Sion mentem quoties subibat, Fudimus semper lachrymas amaras, Saepe nos tristes madido rigamus

dram1097
Flumine uultus. Musicas illic citharas dolore Fiximus ramis salicis amarae, Quas alit ripae gelidis aquosas Humor in uluis. Sorte qui dura tenuere captos, Festa poscebant citharae sonantis Signa, quaerebant caneremus ore Carmina tristi. Inter et nostros gemitus iubebant, More nos nostro ut patrio canamus, Exigunt cantus hilares Sionis Edere auitae. Quomodo cantus alijs in aruis Possumus laetos canere, hic alacre Quis dijs quaeso melos insonabit Carmine uanis? Cum tui nunquam meminisse possum. Ciuitas magnis opulenta donis, Amplius cum non poteris amari Patria dulcis, Tunc meet Musae taceat sonorum Carmen, ac nostrae sileant Camenae Non Deo deinceps citharaepotenti Plectra sonanti. Intus haerescat stupido palato Lingua, si uiuens meminisse cesso, Gaudeo si quid magis est futurum

dram1098
Vrbe beata. Sis memor gentis genitor Idumes, Quam tuum tractent populum maligne. Saeuior cunctis fuit illa nuper Hostibus urbis. Funditus mandat sacra ciuitatis Erui sanctae loca, iniquiores Ne qua pars possit superesse fundi Iussa iterabunt. Tu manu forti Babylon peribis. Lege qui reddat tibi cuncta eadem, Quique mensura metietur aequa, Dico beatum. Qui tuam prolem teneram secabit, Conteret saxis teneras puellas, Iste dicatur magis esse felix. Tempore quouis. EPILOGVS. AVdisse uos opinor omnes optime, Viri uirtute quauis praestantissimi, Plantanda quod cunctis modis prudentia: Quam nationibus cunctis id conferat, Bonis si magistratus esset artibus Instructus, atque inteligeret cultum Dei, Non paenitenda res in urbibus foret, Quod proh dolor fit rarius. Sed quo breuis Oratio sit, multa praeteribimus. Iam quae uidistis, sunt opinor cognita.

dram1099
Hic, auditores, facta templi mentilo. Sed forsitan sunt qui non intellexerint, Erroris hinc caussam mali rapiunt sibi. Nam scripta Petri qui reuoluit altius, Procul labore intelligit mysterium Venerabilis templi, domusque fulgidae. Non haec domus saxis quadrangularibus Constructa, templi signat hoc mysterium. Nunc Christianos innocentes, et pios, Per saxa tu nquadrata imaginabere, Generata per baptismum sancta pectora. Sed in locatione tum fundaminis In primis obseruandum erit (sic arbitror) Ne sumptibus parcatur ullis, aut bonis. Nam pendet ex illo totum negotium. Fundamen illud uirtus est heroica: Dico fidem, qua consummantur omnia. Nunquid, domus ni fundamenta iacta sint, Non tecta, non paries ponuntur solide. Quare patres uos nunc rogamus optimi, Res sita nunc uestram penes est custodiam: Vos publicarum nunc rerum estis praesides, Existimate uestros ecce liberos, Nos, postmodum in uestros locos succedere, Sic ut Deus commiserit quibuslibet, Nos liberos putate praestantissimi Vestros uiri: nos non sues, nos non canes, Nos publicae rei sed seminarium,

dram1100
Animosa gentis totius spes, credite- Quare pij si uultis esse praesides, Hoc aestimate lucrum praestantissimum, Vt collocetis optime fundamina, Quae sustinere possint structur am bene. Huc destinata quondam erant ecclesiae Piae facultates nostris maioribus, Alimentum ut senes primum, dein literis Iuuenes pijs enutrirentur liberi. Non est satis, honos diuini numinis Si duret tam diu, quam uita permanet: Doctis uiris est consulendum in posterum. Rem publicam considerate rectius, Hoc diligenter uos monemus, o uiri. In pace nunc abite, et hinc discedite. Multas, uiri, uobis habemus gratias, Quod nos dignati estis uestra praesentia.DIXI. ERRATVM. Pagina 528. uers. ultimo lege, probatur libe- ralis indoles. DRAMATVM SACRORVM TOMI SECVNDI FINIS.