SUSANNA, DRAMA COMICOTRAgicum, auctore ab eodem recognitum et auctum.

PVERI IN LAUDEM patriae.

AUgustae celebri, laudibus inclitae,
Germani imperii quae decus omnium
Est splendore sui nobile maxime,
Charae nunc patriae pandimus haec sacra.
Laudabunt alii vel Rhodon inclitam,
Thebas centi fores, vel Babylonicos
Muros, Palladis aut moenia virginis,
Romam aut pontificis fulminis turgidam:
Ast Augusta magis florida singulis,
Auctrix imperii Christicoli pia,
Summi iussa facit principis haec sui.
Princeps est Dominus, maximus, optimus.
Quae Missae procul hinc expulit impiae
Foetores, alacris numine fervida
Zelotes studii sancti loqui, cupit
Ut rex cunctipotens imperet omnibus.
Musae pierides. plausibus omnia
Vestris nunc resonent, spargite ramulos
Castae laurigeros Daphnidis arbore:
Rorem Castalium spargite largius.

Pubis nunc tenerae, quae studiis sacra est
Vestris, vota sient auribus, et preces,
Haud ingrata piis. Numina musica
Inspirate, canent carmine ludicro.

PERSONARUM NOMINA.

Chelkias pater
Richel mater
Ioakim maritus
Susanna matrona
Beniamin filius
Susanna filia
Daniel prophetes
Promptula [(reading uncertain: layout problem)] ancillae.
Herophilus [(reading uncertain: layout problem)] Servi Spudaea
Supudoecius
Achab [(reading uncertain: layout problem)] actores Praeco
Sedechias Cleter [(reading uncertain: layout problem)] apparitores
Dadan Quaesitor Abed
Agira [(reading uncertain: layout problem)] Iudices Populus
Galaad Nabuchadonosor rex
Histiob Signaeus [(reading uncertain: layout problem)] Imperatores
Maloco Strategus
Ierobaal Achschedar [(reading uncertain: layout problem)] Satrapae
Hedioth Persa
Arradan Pachus [(reading uncertain: layout problem)] praesides provinciae
Dibon Toparcha
Zaba Adargazaraeus [(reading uncertain: layout problem)] duces
Besasa Ephorus
Dabrani Gedabeceus dispensator
Iavan Aspenax magister Eunuchorum
Nomenclator Symbulus a consiliis.

PROLOGUS.

TErentius poeta festivissimus,
Qui conqueritur in omnibus Comoediis
De zoilis suis (nec mirum est id quidem,
Qui etiamnum habet suos infensos aemulos)
Facit, ut sui studio gravi respondeam
Calumniae. Sic nos sumus (si diis placet)
Iam sanctuli, quibus isthaec sancta cautio est,
Quo non puer tenellus Christo deditus
Ex limpido latice castarum virginum
Ingurgitet quid philtri. Ringitur,
Se prodit ictus. Heus, dicam modestius,
Dicamque quod tibi placebit optime.
Extorsit hoc nobis tua importunitas,
Ut rem sacram pro fabulis Terentii
Agamus. Haud impuritas tibi placet
Lenonis, haud iuvenis tam luxu perditus,
Ut Aeschinus: neque hoc quidem, puellula
Laborans e doloribus. Sed nec tibi
Placebit hic, quodcumque quisque dixerit,
Quia non decet malis personas fingere
Bonas. Malus manebit usque malus. Senes
Corruptiores sunt, quam vel Terentius
Vel Plautus introduxerit. Libidine
Adeo nefanda uterque diffluit miser.

Acolastus arridebit blandius? Puto.
Sed is nec Aeschino cedit luxuria,
Nec Pamphilo. Magis Christum probaveris,
Qui victor ex ligno regnabit perpetim?
Pium quidem hoc ama est. Sed interim tuo
Puero officit nefandus Iudas proditor,
Ne discat hinc is praeceptores prodere.
Taceo, quod inficietur turbae moribus,
Quae filium summi Dei ligno crucis
Poena nefanda sustulit. bona tibi
Hoc assero fide, quod nil crudelius
Sophocles dedit. Neque ullum tota antiquitas
Immanius memorat scelus, ne Scythicum
Quidem. Iuvat Ioseph magis audire? Sed
Terentius nullum scortum impudentius
Petulantiusue inducit, quam sit Sephirach.
Age mos tibi geratur. En habes sacram
Comoediam. Sed heus paria nobis face,
Ne dentibus caninis amplius bonum
Terentium pergas nobis proscindere.
Sed heus puer, tu drama paucis dicito.

ARGUMENTUM.

ISti senes, atque Israelis arbitri
Ardent publicam Ioakimi coniugem,
Natam Chelkia, quae Ssanna nomine.
Tentant minis, nil ipsa cedit machinis.
In ius vocant convictam testimoniis
Falsis adulterii, prophetes Daniel

Absolvit, instinctu divini numinis,
Senesque talionis lege iudicat.
Populus rapit reos, et saxis obruit.
Tu planius populo dicas Germanice.

ACTUS PRIMI,

SCENA I.

HEu, caecus ignis ardet imo pectore:
Miserum me amor vesanus urit. Aestuat
Medulla flagrans, vulnus est in viscere.
En, totus ardeo miser Cupidinis
Telo. nisi haec mulier medebitur mihi,
Spes nulla tantum posse leniri malum,
Finisque flammis nullus insanis erit.
Miror magis quomodo hoc seni fiat mihi.
Non ausus sum caelum intueri, et sidera.
Erumpit oculis ignis, et lapsae genae
Lucem recusant, nil idem dubio pacet,
Artusque varie iactat incertus dolor.
Sed videon collegam? At ipsus est, eo.

SCENA II.

PApae? Quis est, solum procul quem conspicor
Deambulantem in horto? Is est, qui saepius
Huc commeat. Sed en mihi sit obviam.

Adibo. SED. Salvus sis. ACH. Idem et tibi precor.
Collega, frater, atque amice candide,
Fretus tuo iampridem amore, qui diu
Adolevit inter nos, tibi nunc conloquar.
Per dextram amice obtestor, et fidem tuam,
Habeas ne clam me, quod tuum diu tenet
Animum anxium: solumque te hic quod conspicor
Iam saepius modo huc, modo illuc lumina
Suspiriis voluentem. Posses dicere:
Achab, tantumne est abre tua otii tibi,
Aliena ut cures, eaque nihil quae ad te attinent?
Homo sum, humani a me nihil alienum puto.
Si quo modo tuum dolorem tollere
Queam, paratum senties. SED. Benignus es.
Sed heus amice, animum meum tenet quoque
Non parva sane (crede) commiratio,
Quid monstri alat deambulatio frequens:
Quom non forum rixis strepit, tum maxime
Spatiaris. hoc observo plurimum. AC. Obsecro.
SED. Sane. ACH. Tuum morbum fidenti detege
Animo, vicissim dixero morbum meum.
SE. Curae leves loquuntur, ingentes stupent.
ACH. Committe curas auribus frater meis.
SE. Hoc impetrabis, si fidem silentii
Spoponderis, parique dixeris vice,
Quae cura, quisue morbus occupet tuum
Cor. ACH. Hoc bona faciam fide, atque spondeo.
Haec malus esto testis, atque conscia.

SE. Videre eodem quo laboro maxime,
Malo teneri. ACH. Vah. SE. Cupidinis face
Accensus, et furtivum amorem in pectore
Meditor, ferorque adeoque fluctuo omnium
Miserrimus. ACH. Ain? SED. Modusque nullus est,
Quo possim amorem tam nefandum fallere,
Sed ut soluto labitur moriens gradu,
Sic vix labente sustineo collo caput,
Nec me quieti reddo: sed somni immemor,
Noctem querelis transigo, et suspiriis.
ACH. Quid narras? Oestro eodem percitus miser
Numquam quiesco, sed furore perpetim
Noctes diesque carpor. Is per ossa abit,
Augetque morbum. SE. Quidnam ais? Deus bone
Quae'nam tuam mentem omnium carissime
Delectat? aut animo tuo tam complacet?
ACH. Pudet pigetque crimen istud prodere.
SE. Quamvis tegatur, proditur vultu furor.
Non est, quod in me rimulam putes: rogo,
Effare: fido pectore arcana occulam.
ACH. Alium silere quod voles, primus sile.
SE. Nemo istud alius, me quidem excepto, audiet.
Tu te exhibes tam difficilem? pari vice
Dic quaeso. nam silentium promiserim.
ACH. Moratur, ut scis, hisce in aedibus vir hic,
Qui est omnibus nostratibus carissimus.
SED. dicisne Ioakim, quo confluit forum?
Quique ordinis nostri modo potissimus

Opibus, genus, nomen, famamque maximam
Habens? ACH. Sed est felicior nunc omnibus,
Qui coniugem domi suae pulcherrimam
Habet. Nec est prior Venus, nec Cynthia
Formosior formosa. SE. Credo, tibique mi
Achab ego consentio: numquam meis
Oculis imago talis observata. Ego
In ea ardeo: meumque cor mihi salit,
Quoties recordor, et recolligo meo
Animo, novus candescit ignis aestuans.
ACH. Quid ergo agendum existimas? SE. Quid? omnium
Primum ut libidini satis fiat, fiat, neque
Quicquam nobis sit omnium rerum prius.
ACH. Sed quomodo? SE. Inveniam viam nobis bonam.
ACH. Quam quaeso? SE. Tempus est, et apta occasio
Oblata, qua fieri id potest facillime.
ACH. Age cedo. SE. Vidi saepius cum Phoebus est
Utraque terra idem, sereno in ambulat
Caelo, atque carpit umbram opaco in gramine:
Positaque veste, artus tenellos perluit
Unda sonora, quam latex pellucidus
Effundit. id cum videram, coepit meum
Ardere pectus, flagrat usque perdite.
ACH. Adverti id ipsum, eademque causa est et mihi
Deambulandi. oculos solebam pascere,
Cum omnes abirent, ac domum reverterent.
Foro soluto, me huc receperam, angulo
Aliquo latens tuebar: ac quo saepius

Vidi, hoc placet magis, magis furor rapit.
Numquam tamen fuit adire audacia:
Occasionem etiamnum ego aucupor miser.
SE. En iam datur percommode. ACH. Nobis datur
Occasio? SE. Atque animum tuum firmaveris.
Abdamus, hicque clanculum post arborem
Lateamus ex insidiis. hinc cum iusserit
Pro more abire puellulas, erumpere
Conemur, atque hanc obruamus territam,
Nil tale suspicantem: et anxiam nimis
Adoriamur. omnibus modis eam
Tentabimus, preces minis miscebimus.
ACH. Suades bene. Venus secundet omnia.
SE. Incedit, en stipata nympharum agmine.

SCENA III.

MIrabilis Dei bonitas, puellulae,
In omnibus rebus lucet. PR. Vel saxeum
Pectus sibi verum Deum persuaserit,
Sanctum Deum populi Israel, qui condidit
Polum, mare, atque terrae molem maximam.
Non Bel queant, non ullum idolum gentium.
SV. Bene admodum Psaltes David rex Israel
Psalmis sacris cecinit Dei praestantiam.

PRO. Quaeso hera, nobis hanc oden edissere.
SV. Caeli Dei recensent amplam gloriam,
Stabileque firmamentum hoc comprobaverit,
Certissime manuum suarum hoc esse opus.
PRO. Vel caecus hoc videret, admirabitur
Hoc contuens opus Dei mirabile:
Id sol vagus, docent id clara sidera,
Satis superque id officiis suis probant.
Phoebe facit nunc caelo curva cornua,
Nunc orbe pleno lucet totis noctibus.
Fugiunt nives zephyro fugante frigora,
Ver aestas proterit, campisque gramina
Virent, opesque large autumnus pomifer
Effundit. inde bruma iners revertitur.
Rerum vices iter antibus meatibus
Laudem Dei celebrant usque sedulo.
SPV. Hortus viret herbis, florumque lumina
Stellant. PRO. Comis micant virentes arbores,
Tellus ferax munusculis luxuriat.
SUS. Ne erretis: haud Deus est ex rebus conditis
Amandus: atqui res creatae maxime
Propter Deum in pretio mortalibus sient.
PRO. Recte mones hera, et pie sic censeo,
Ne plaustra equos trahant. quod tum fieri solet,
Si causa amoris sit ex rerum commodo.
Sicut Dei bonitas se effundit largiter
In res creatas, plenaque Deo omnia:
Pari modo propter Deum sunt maxime

Amanda cuncta, qui malum nil condidit.
SV. En iam dies medius trahit rerum breves
Umbras. Utrinque sol pari spatio meat,
Altissimusque in orbe nunc radiis calet.
Discussit en nebulas, et aestus aestuat.
Placidusque stridor, quem liquor praebet. facit
Ut me iuvet corpusculum hoc aspergine
Perfundere, atque abluere sudorem meum.
Abite, festinate, et ocius mihi
Oleum fragrans, et smegma ferte. et insuper
Studiose quaeso pessulum ostio obdite,
Ne me obruat, posito meo velamine
Testis calumniator, aut hic qui struat
Meo pudori vel dolum, aut technas malas.
PRO. Faciemus, ut iubes me a hera, ut condecet
Servas fidelis [(transcriber); sic: fideleis] . SPV. Hoc potissimum mihi est,
Dominae meae semper studere, et obsequi.
Eamus. PRO. Heus mea tu, moras tumet facis.
SPV. Tu pessulum obde, ut iussae sumus. P. Maxime.
ACH. Non amplius meum queo morbum pati.
SE. Nondum puellae abiere prorsus, heus mane.
ACH. En crura nudat vinculis. SE. Eburnea
Sunt. A. Quae latent, meliora sunt. S. Putas? A. Puto.
SE. Quid nunc moramur? approperemus ocius.
Quid, odium cessas gradu testudinis?
Quin te moves? AC. Moveo. SE. Tamen nil promoves.
ACH. Studio gradum celero senili maxime.

SCENA IIII.

PErii, procul dubio meus pudor male
Periclitatur. Heu mihi miserae, Deus.
SE. Hem fortiter, tenta, perage decretum tuum,
Intrepida constent verba. qui timide rogat,
Docet negare. Magna pars sceleris tui
Olim peracta est, serus est nobis pudor.
Incepimus, ne cesses. ACH. Sic. coepta [(transcriber); sic: cepta] exsequar.
Non est quod expavescas o decus meum.
SE. O corculum meum, tuum suspirium,
Lacrimas tuas omitte: nullus hostis hic,
Nullum periculum timendum erit tibi,
Non arbiter paradeisus hic dolis vacat.
Secreta cum sit culpa, quis testis siet?
ACH. Causa est amor, quod adsumus. Morem gero
Amor sacer, si tu modo Christi cupis
Fieri parens. Sunt certa, crede, oracula.
SE. Morem geras nobis precamur omnium
Pulcherrima, et sanctissimae libidini
Medere. Opus facies pium. SV. Tantumne ego
Facinus? Deus meliora det. Meus pudor,
Meaque fides manebit usque dum Deus
Volet, meoque coniugi castissimo
Servado. proin valete, abite perfidi.
Procul impudicos corpore a casto amove

Tactus. Quid hoc est? Etiam in amplexus ruis?
ACH. Donum feres non paenitendum. SE. Quid cupis?
SV. Facesse cum donis tuis, nil efficis.
ACH. Placido'ne amori, etiam pugnas, pulcherrima?
SE. Vim senties, ni sponte morem gesseris.
SV. Eadem dies lucem et pudorem extinxerit.
ACH. Finem dolori faciet, aut vitae dies.
Miserere amantis. SV. Magne regnator Deus,
Tam lentus audis scelera? tam lentus vides?
ACH. Dicam te adulterio deprensam. SE. Consule
Vitae, et saluti, dum licet percommode.
ACH. Nobis fides habetur undique maxima.
SV. Afflicta sum. Miseram malum undiquaque me
Concludit, et nusquam salus comparet. heu
Quo nunc, Deus, me vertam: Nanque solus es
Qui ferre opem miseris potes. Feras mihi.
Saxum hinc, sacrumque me premens hinc imminet.
Nam si coacta nefas, scelusque admisero,
Fefelleroque coniugi meo fidem,
Iram Dei magni in me prouocavero,
Simulque notam non delebilem meis
Natalibus malum hoc patrans inussero,
Cum me rapit populus, sibi ut paradigma sim.
Quod si paravero vobis resistere,
Idem periculum tenet miseram. Quia
Quum praesides iniqui, et omni criminum
Genere implicati, subditos suppresserint,
Non aequitas ibi valet, non castitas

Est tuta: sed leges silent, ius languidum est.
Satius vero est, libidini vestrae malae
Resistere, et subire nunc periculum
Vitae: necemque fortiter feram, modo
Sciat Deus, qui corda cuncta et viscera
Rimatur, esse me extra noxiam. SE. Licet
Multis queratur esse vim, vis attamen
Grata est puellis: et venus violentior,
Iucundior. SV. Tete invoco vindex Pater.
ACH. Tentaveris non auspicato, ni Venus
Secunda sit. Nam aut perfice, aut non incipe.
Indexque tollitur, statim atque criminis
Est facta particeps. Auis non commode
Alis fugit visco illitis. SV. Testis Deus
Et arbiter, vindex, et ultor eripe.
Miseram tuere, et innocentiam meam
Defende. Nil famae periculum moror,
Modo sim mihi bene atque recte conscia,
Modo tu scias secreta pectoris mei.
Dextram Deus nunc porrigas. SE. Nil efficis
Clamore. Curre ad hostium, atque concita
Tumultum. Ego observabo eam, et custodiam,
Ut hoc scelus videat hic omnis Israel.
ACH. Heus vos voco populares, heus accurrite,
Celerate: nunc deprensa vah adultera,
Quam nemo suspicatus est unquam minus.
Quae castitatis omnibus paradigma erat,
Exemplum erit nunc omnibus libidinis.

Isthic adulter cum sua est adultera
Deprensus. Observavimus furti locum.
Furtum tori deprendimus. Concurrite,
Videbitis complexibus iam turpibus
Eos frui, legesque inire Cypridis.
Heus vos volo testes. SE. Scelestus aufugit
Me aetate levior per posticum celer.

SCENA V.

QUis clamor his foribus seratis pessulo?
Quid'nam excitas turbas iam voce tertia?
SE. Iuvenis fugam dedit. HER. Reclusan' ianua?
SE. Erupit. HE. Heus quid clamitas, senex? SE. Tuam
Deprendimus domina, secus quam condecet
Castam viri boni, atque magni nominis
Hic coniugem. HER. Quid nam? SE. Rogasne? Perfida
Indulsit hic complexibus. HER. Nugas agis
Calumniator. SE. O, Deus faxit. HE. Deus
Vindex erit calumniae. Meam scio
Heram suum semper parasse commodum
Ex commodis viri sui. Potissimus
Ducit sibi nomen bonum: tum coniugi
Soli placere sedulo, atque moribus
Se accommodare ipsius. Haec confingitis.

ACH. Ni conscientiae. SPV. Quid conscientiae?
Vobis doli mali estis conscii. Scelus.
Quod si esset hoc verum facinus quam maxime,
Quod artibus malis innoxiae struens
In odium vocas: tamen summi Dei
Lex te iubet, celare crimen proximi.
Ecquis fidem vobis malis auctoribus
habebit? Hoc scio, atque certus sum mihi,
Instructa sic lege est ab incunabulis,
Timens Deum, pudica, castis moribus,
Ut vestra nil queat perversitas mala.
PRO. Lacrimas mea hera mitte, fortiter tuum,
Ut assoles, casum feras. SV. O Promptula
Mea tu periclitatur innocentia.
PRO. Malis'ne tu periclitari noxia?
Probitas stabit tum, quando iniquitas perit.
Nescisne ahaeneo muro esse fortius,
Nulla bonos culpa mali pallescere?
SPV. Veni mea hera, animumque in aedibus tuis
Recolligas, morata nil calumnias.
Deus hoc inultum non sinet, iudex erit.
ACH. Eamus hinc. Videbit an deliquerit.

CHORUS PRIMUS.

SPem tua firmam posui paterna
In manu, mundi dominator. Hinc fit,
Quod pudoris non faciem rubore Conscia muto.

Aequitas me nunc tua liberato
His malis pressam, miseraeque pronas
Praebeas aures, celera iuvamen, Eripe dextra.
Tuque protector meus, atque tutum
Sis fugae asylum trepidae timore,
Tu feras promptam miserae salutem, Confugium tu.
Tu meum robur, reducem beatam
Fac tuum propter precor alme nomen:
Gratia larga foveas misellam, Rector olympi.
Libera me nunc dominator alte
Omnibus technis, laqueis, dolisque,
Quos malignantes posuere mihi. Protege dextra.
In tuas palmas animam dolore
Territam mando Domine et redemptor,
Tu Deus veri, reicisque longe Pectore vana.

ACTUS SECUNDI,

SCENA I.

LUcescit, et Phoebus suboritur: dies
Gelidam fugat noctem: meum collegam Achab
Adibo, consilium meum nunc conferam
Cum eo. Viam, modumque inibimus bonum,

Ut ipsa sentiat, quid egerit mali,
Quod noluit nobis parere, et obsequi.
Sed cesso nunc illius ostium viri
Pultare? En ipse egreditur foras, meus
Socius, adibo ut recte congruant,
Sibique pulchre ubique res consentiat:
Erit id necesse in ipso causae cardine.
Amice salve. ACH. Salvus esto. Dic mihi
Quam formulam suades, putas've intendere?
Aut quam dicam scribemus obsecro? SE. Omnium
Primum tuis in aedibus negotium
Spectabimus. ACH. Locus est nobis percommodus.
SE. Somnium hercle ego hac nocte oculis non vidi meis,
Rationem ut invenirem. AC. Age eccos. SE. Quos. AC. Patrem
Virumque feminae. Megera haec, aut Erinys est.
ACH. Eamus hinc, ne quisquam id ex dolo malo
Dicat geris. SE. Recte mones. Ito impigre.

SCENA II.

BOnum diem tibi socer carissime
Precor, patris loco colende. CHE. Amplissime
Iudex, et aequus Israelis arbiter,
Quid tu vales cara tua cum coniuge?
IO. Valemus. Atqui nescio quid tristis est
Praeter suum more. Ingemiscit iugiter:
Nec ausus illa, quid nam id esset, alloqui.

Eiusque causa tota domus maeret pie.
Ad haec profecto mi socer pie nescio,
Quid mens mali praesagiat. CH. Meliora det
Deus, tuumque quicquid est praesagii,
Avertat, et vobis secundet omnia.
IO. Hoc faxit ipse rector, fata qui regit.
Sed ecce coetus iudicum nunc convolat.
CH. Achab et alter conferunt en seria
Colloquia. IO. Certe id ipsum et indicant manus
Capitisque nutus, admodumque argutuli
Gestus. CH. Ferunt nimirum et arduas, puto,
Gravesque causas. IO. O beatum, qui suam
Vitam seorsim ab omnibus forensibus
Negotiis agit, sibique victitat,
Deoque CH. Sic. nam id ipse censeo. IO. Pater
Paulisper hinc dum tota adest confessio,
Deambulando secedamus longius.

SCENA III.

QUid'nam Histiob animus versat? Quid ponderas?
HI. Quid? quaeris? an pectus tuum curis vacat?
Qui iudicis munus geris tute ipse, quem
Non addecet solidam quiete absumere
Noctem: sed alta nocte somnum frangere,
Fraudare tete, ut publicum queas bene
Prospicere commodum. Tibi non natus es.
HE. Cui'nam HI. Rogasne? singulis mortalibus.

HE. Ain? Ego ignoravi, crede, id hactenus.
HI. An ambigis? HE. Non ambigo quidem. sed hoc
Haud ullus edocuit mortalium, neque
Memini quod unquam legerim. HI. Deus docet.
HE. Ubinam? HE. Rogas? HE. Rogo. HI. Legisse convenit
Legem. HE Rogo te atque obsecro, hoc edissere.
Legis peritus omnibus celebrior,
Peritior, prudentior, cordatior,
Facile es. Tuas enim id quidem sententias
Diiudicans adverti. Age explica mihi
Officia iudicis. HI. Dicam quid sentiam
De me: scio, supellex curta est admodum
Mihi domi, et pede me meo dimetior,
Infantior sum longe aliis: sed maxime
Libenter his concesserim locum, et meas
Aures eorum vocibus hic arrigam,
Si quis queat dignis modis de iudicis
Munere secundum scripta patrum dogmata
Disserere, tum secundum legem maxime,
Quam censeo esse oraculum. Quin iudico
Nefas morari, et vivere in republica,
Et non tenere, quid'nam iura dictitent.
Sed ecce iudicum conventus advolat.

SCENA IIII.

AN coparatum est sic divinitus? M. Dadam
Audin, D. Quid audiam? M. Loquentem Agiram tibi.

Hominis scio officium, et boni semper viri
Munus, suis operam dare, atque tum obsequi
Clientibus, bonisque amicis omnibus,
Cum de suis rebus periclitantur, aut
Cum fama controvertitur. MAL. Sic res habet,
Nemo id negabit, ut puto. AGI. Sed nescio
Id quomodo fiat, negotiis fori
Abhorreo. Nam dum volo huic adesse, vah
En alterum in me prouocavero, boni
Aequique iuxta mantem, amicum etiam optimum
Et intimum. Lupus tenendus auribus.
MAL. Ut ille iudicum statum novit probe?
AGI. Et interim dum maxime omnibus paro
Gratari, et obsequi, perit benignitas.
MAL. Lepidum caput, quam scite verba isthic facit
Ad curiam? DA. Nihil minus. MA. Quid'nam male?
DA. Dicam hoc: is haud spectabit id qui dirimit
Lites, amicos'ne, an minus paret sibi.
AG. Quis isthic est? DA. Epices emendatio est
Iuris. AG. Meus Dadan, reor, vir optimus.
DA. Sed aequitate, Lesbia norma solet
Uti, Sed ille fert suas sententias
Ad gratiam. Studium valet. Conducitur
Mercede. MAL. Quantum publice interest Dadan,
Bonos habere iudices? AG. Nil audio
Quae verba fecerint, id nil moror, mea
Nihil interest. Auctoritate plurimum
Aurum valet. Nam illius aestimatio

Animum diu devinxit. Achab iustus est.
Nil ceteros moror: nam iniqui sunt. Eo.
Sed en forum totum strepit sermonibus.

SCENA V.

CEleremus, instat hora. en omnes iudices
Adsunt. Ioakim et ipse cum socero suo,
Uterque summus. CL. Aeacus, Rhadamanthus, aut
Nostratium quisquam, mea sententia,
Integritate, candida prudentia,
Aliisque dotibus, eis nec est prior,
Nec conferendus. AB. Hic sapit, si quis sapit.
CL. Salomonem eius sapiunt bona ac prudentia
Consilia, pectus in gravi causa David
Refert. Agendis rebus inest constantia,
Animus sibi similis. tum et aemulus pius,
Ezechias in hoc, in illo is Iosua est.
AB. Si pergas illius pari studio bonas
Dotes vocare ad calculum, non sufficit
Totus dies. CLE. Eamus ergo, tempus est.
Apparitoris publici officium est boni,
Adesse, et apparere semper praesidi.
Sumus exsecuti o iudex dexterrime,
Quae dignitas praeceperat nobis tua.
D. Q. Fecistis, ut vos addecet. cum iudices
Aderunt, suum tum quisque munus sedulo

Peragat. AB. Erit curae id nobis. CL. Curabimus.

CHORUS SECUNDUS.

NUnquid summa ferit sidera maximus
Clamor, quem resonat stans sapientia
Caelestis. semitis, per iuga montium,
Et portis patulis intonat oppidi.
Alta vos voco, vos voce mea viri,
Teque Adae soboles, quae male desipis,
Hoc prudens animo consilium meum,
Praeceptum hoc fatuus pectore claudito.
Auscultate, loquar conspicuum meis
Verum nunc labiis, ut doceam bona.
Guttur verilo quos pangere percupit
Sermones. Labium schismata abhorruit.
Plectris iusta piis dogmata proloquar,
Non fraus ulla meo, nec dolus ore erit.
Qui sanum sapiunt, his mea candida
Ac sincera sophis, simplicibus sopha.
Argentum superat Nuthesiae meae
Pondus. Corripite hanc, atque scientiam,
Aurum quae pretio praevalet optimum,
Quae gemmis melior, nilque iucundius.
Clarus cui titulus, quae sapientia
Compellor Domini, possideo bonum
Summum. Nam teneo nempe scientiae
Thesauros, opibus splendeo maximis.

Haud parum sapit is, qui timet optimum
Rectorem, Dominum stelliferi Deum
Caeli. Nanque Deum qui timet, oderit
Technas letiferi tartareas mali.
Nam fastum tumidum, quicquid et arrogat
Elatis animis, atque viam mali,
Et perversa dolis ora veneficis,
Detestor, fugio pessume et exsecror.
Et quaecumque gero consiliis meis,
Euentus docet haec confieri bene,
Aequum iustitiae tempero callide.
Nos inquam penes est summa potentia.
Nostris auspiciis imperium tenent
Reges, et proceres constituunt sacras
Leges, quas temerans, ius violaverit:
Iudex aequa meo numine iudicat.

ACTUS TERTII,

SCENA I.

PRaeco, fori ritu manda silentium.
PR. Primo silentium vobis mandaverim:
Rursus secundo, et tertio, ne iudicum
Quis verba tentet murmure interrumpere,
Cui nulla fandi copia est a iudice.
Siclis duobus sentiet mulctarier,
Qui contumax nunc hicce contra fecerit.

QU. Nomenclator heus, recense nomina,
Quibus dies sit constituta, partium.
NO. Haiab reus vestra ampliatus maxime
Clementia, vadimonium, periculum
Causae timens deseruit. Atqui ceterum
In ius vocavi neminem. Pax undique.
IO. Laus optimo atque maximo Deo siet,
Cui pacis et concordiae studium placet.
Secede. Consultabimus nunc publica.
O Ioakim decus celebre, quam bene
Favet Deus suis ubique gentium.

SCENA II.

INter duo contentionis optimi
Viri Israel genera referuntur: alterum
Est aemulationis aemulatio,
Studiisque honestioribus contendere,
Quae caelitus demissa olim est mortalibus:
Quae cum viget, florebit et res publica,
Quam quisque prudens recte comprobaverit.
Sed alteram genuit profunda nox, malum
Deterrimum, mortalium quod pectora
Diversa corripit, furorem concitat,
Facitque quod forum contentionibus
Strepit subinde, et iurgiis gravissimis.
Quoniam vero patres nil iam forensium

Causarum adest, Deo optimo sit gratia,
Quod pestis illa paululum cessaverit.
Proin cum sit opportunitas percommoda
Oblata nunc, ne tempus extraxerimus
Incassum. et nunc percommode nobis vacat
Dispicere, qui legem ruinas patrio
Et pristino nitori, et amplitudini
Queamus auspiciis divinis reddere.
DA. Suades probe, vir omnium sanctissime,
Proin quisque vestrum pro se dicat ordine.
Ubinam domus vicium gravissimum facit?
Achab tuam sententiam dicas prior.
AC. Quia iussus hac in re meam sententiam
Aperire, quamvis non lubenti animo, et gravi,
Animus iuvandi, et arcta conscientia
Instanter urgent, dicere hic piaculum.
Nunc publici status caput quam maxime
Laborat, et nutat, minatur acriter
Gravem ruinam. Nam caput si langueat,
Quid quaeso erit sperandum de membris ceteris?
IO. Apertius dicas. ACH. Patres Israel ah
Invitus hoc dico: tamen lex dictitat,
Id esse iudicis boni, nec ordinis
Rationem habere, dignitatisue, aut loci:
Sed iudicare aequum, scelusque avertere.
Proin pace Ioakim tua indicium deis
Faciam. Patres vobis opinor omnibus
Susanna pulchra cognita est, quae Ioakim

Amabilis coniux Chelkiae filia est.
Commisit haec scelus nefandum, adultera
Deprensa cum suo est adultero. IO. Hoc ain?
AC. Quae poena sit illi irroganda, lex docet.
IO. Eadem docet lex, falsa testimonia
Cavenda. AC. Mentior nihil. curate eam
Accersier, tum vos bene edocebimus
Quaecumque facta sunt. IOA. Procul domo mea
Sit haec calumnia. Senex mentem tuam
Et conscientiam tuam paulo altius
Examines velim, ne affectibus magis
Rem nunc agas, quam sancta veritas tibi
Studio siet. Nam conscius mihi bene,
Affirmo nil domi meae (quod iactitas)
Factum esse, quod luat caput. Precor
Desiste coeptis: obsecro, calumniam
Omitte. Si fossam fodis dolo mihi,
Ne tute in ipsam primus irruas, cave.
O mi pater, vides nobis technas strui,
Nunc ilicet, procul domum me conferam:
Nam fas non est, reos fori sedilia
Capessere. Atra vestis heu magis decet.
Abdico munus iudicis. sortem meam
Capessat is, qui digne possit fungier.
CH. O iuste iudex, pectorumque cognitor,
Vindex et ultor omnium dexterrime,
Cognosce nostras innocentias, Deus
Causam tuae fidei mandamus. Ultio,

Vindicta, mulcta, poenae et irrogatio
Penes tuam clementiam solam sient.
Fili, gener, dolere nunc nobis licet,
Nihil amplius? IO. Imo amplius licet pater,
Sperare spem. CH. Quam? IOA. Num rogas? Bonam
Pater. Deus, cui causam et hoc negotium
Iam credidisti, vivit. is non deseret
Vocantium fidem, cuius iuvamine
Meditabimur causam. Ipse cognitor siet.

SCENA III.

ONus grave et molestum vah nunc imminet
Humeris meis. Quiduis Deus magis velim,
Quam quaestionis istius iudex modo
Esse, atque luctu sordidus, doloribus
Meo cum amico atratus esse, quam ut toga
Conspicuus hic quaesitor occupem miser
Invitus haec modo tribunalia. o fidem
Hominum. Timor me habet, ne constuprata sit
(Quae casta et incorrupta legibus debet
Manere) mens ac iudicum sententia.
Sed si necessitas id urget, quid paro
Recalcitrare? Quin magis Deum precor,
Ut non agamus hoc quod non aequum siet,
Temerariumue. Iudicis munus boni

Hoc semper esse iudico, ut si causa sit
Magna ac gravis, qua fama agatur, aut caput,
Considerare recte circumstantias,
Natalium splendorem, et quae fortuna sit:
Et maxime omnium, quibus vitae modis
Aevum ante vixerit. Patres haec singula,
Dum ponderamus, atque inquirimus bene,
Non admodum scio, num sit praestantior
Et generis, et pietatis, atque ceteris
Nominibus. Atque sic puto esse partium
Nostrarum, in hac re longe circumspectius
Prudentiusque agere, atque si sint crimina
Confessa, et ante peracta vita perdita.
Sane, mea sententia, prudentius
Agemus, et magis pie, si quisque nunc
Nostrum, procul calumnia, famam malam
Avertat, atque dedecus familiae
Tantisper arceatur, dum res cognita
Fiat. Tuam dicas sententiam prior,
Sapiens Agira. AGI. Si me interrogas meam
Sententiam, dicam, sua ut cuiusque sit
et salva, et integra. Omnium clarissime
Quaesitor, hac in re tuae sententiae
Subscribo, nec probo manus crudelius
Inferre, sed vocarier per publicum
Servum modestius, Tum non puto satis
Consulto agi, si partibus permittitur
His assidere iudicum subselliis.

Praeterea cum secesserint, tum iudicum
Numerum repleri. QU. Histiob, tuum fer calculum.
HI. Videntur aequa, quae nunc iste protulit.
QU. Et tu Maloco. MAL. Agiras dixit candide,
Et aequitas hoc postulat. QU. Dic Hedioth.
HE. Probatur hoc, quod hi dixere: convenit,
Peritioribus lubens sus scripserim [(transcriber); sic: suscripserim] .
QU. Suffragium Dibon feras. DI. Suffragium
Idem fero. QU. Zaba, tu detegas quoque
Mentem tuam. ZA. Dixere recte singuli.
QU. Dabrani dic. DA. Loquuntur optime. et puto
Quod censuerunt, longe consultissimumst
Isthuc iubebit aequitas. Sic censeo.
QU. Iavan tuam pronuntia sententiam.
IA. Sic est, id annuo. QU. Consensus omnium
Decrevit, id quod est sollenne curiae.
Quapropter hinc senes seorsim cedite.
Nam partibus non convenit, quod iudicis
Est munus, hic subire. Controversiam
Meditemini potius piam, ac calumnia
Vacum. lubens dabo vobis (quod aequum erit)
Hanc actionem. ACH. Etiam si tanta auctoritas
Nobis sit, ut pro dignitatis ordine,
Propterque presbyteri sacrum munus fides
Dictis haberi conveniat nostris: tamen
Quia sic placet senatui, fiat. SE. Eo.
Causam modo peragemus, ut ne, iudices,
Fecisse nostram nos queat convincere

Quisquam, modo ut sistatur huc adultera,

SCENA IIII.

A Paritores ite, quod decrevimus,
Perficite. Coniugem Ioakimi optimi
Viri pudicam, et innocentiae decus,
Iubete iussu publico innocentiam
Suam tueri: in ius ut ambulet, bonis
Instructa testimoniis, fide bona
Validis, et amplis factionibus suis.
Capitis ream manibus prensate cautius,
Quo praxis hic servetur omnibus modis.
CL. Nos exsequemur publicum hoc negotium.

SCENA V.

EAmus, atque quod mandavit optimus
Quaesitor, expediamus ocius. AB. Sequor,
Celera. CL. Non admodum. Dolor magnus meum
Nunc pectus occupat. ni muneris modo
Necessitas iuberet, nunc absisterem.
Repugnat, an, Deus me amet, pectus meum
Abhorret, atque nescio quibus modis
Fiat, quid id genius faciat. AB. Praesagium est.

SCENA VI.

Nomenclator hoc negotium dabo
Tibi, moras tu rumpe, quo frequens forum
Siet. vocato Galaad, Ierobaal,
Aradan atque Besasan, vir os senes,
Numerumque iudicum dicas quo compleant.
NO. Curabo diligenter hos accersier.

CHORUS III.

HEu me prosequitur technis procerum mala turba
Non merito gravibus.
Horruit ast trepidum pectus formidine saltans
Ardua verba tua.
Eloquium rursum divini numinis almum
Pectora laetificat.
Haud secus ac spoliis dives, clarusque triumpho
Gaudia concipio.
Fraudes pestiferas fugitans, legemque beatam
In pretio posui.

ACTUS QUARTI,

SCENA I.

QUid obsecro novi est? Quae causa? IE. Nescio,
Nisi quod gravis siet, necesse erit. Quia
Nunc ordo iudicum suis subselliis

Ex parte cessit. AR. Factionibus puto,
Ut mos habet, suisque quisque partibus
Indulget. BE. Hoc fieri potest. Nunc optime
Sciemus. QU. Hem, seniores Israel viri,
Capitalis est hic causa. eo capessite
Vices eorum, qui pro factionibus
Absunt, et actionem dictitant gravem
Sanctae piaeque feminae, quam cernitis
Huc ventitare. Iuris dictio mihi est
Molesta, Iubeo. locos illic capessite.

SCENA II:

QUo ducitis materculam, nequissimi?
DEN. Scelus, ne quicquam hoc feceris. IO. Ne liberi.
Venite ad me, mea cara pignora. BEN. O pater,
Quo ducitur mihi mater dulcissima?
RA. O scelera, pro fidem, doloribus meum
Cor rumpitur. CH. Modestius. RA. Cain genus.
PROM. Ferenda erat captivitas. Num hoc patrium est?
Tyrannus haud queat crudelius, si maxime
Volet. RA. Queat? Aegyptus olim aequissima
Patribus fuit, si conferas, o Promptula.
O tellus, hosce absorbe: o tarda fulmina.

CH. Memor decori, etiam male infortunio
Vexante, matrona esse debet. RA. Pro dolor.
O sacrilegum genus. CH. Suos innoxios
Deus tuetur, et probat periculis,
Quo clarior virtus probata splendeat.
IO. Animo bono coniux sies carissima.
Sicut tuam castissimam semper fidem
Hucusque castis moribus servaveris,
Sic senties comitem necis tractarier.
Constanter heus tuam nunc innocentiam
Testabor hic profusione sanguinis.
Stipulorque vitam, sponsione perfidis
Facta, Dei fretus fide dexterrimi.
Causa cadent, dubio procul. spem tu cape.
QU. Nomenclator, tu renuntia viris
Senibus licere, si volent intendere
Nunc actionem. NO. Nunc datur vobis viri
Peragere ream. Iudex modo statuet statum.

SCENA III.

REam viri indicastis, hincque iudices
Id disputantes censuere singuli, ut
Suscepta cognitio scrutetur optime.
Assistit hic, quam detulistis vos, rea.
Inter eos delata nunc recepta sit,
Incumbit ulterius vobis procedere.

Legitimus esto contra eam processus, et
Absit dolus malus, ne per proterviam
Videamini obsequi malis affectibus,
Causamque vestram facere velle callide.
AC. Quaesitor, atque iudices populi Israel,
Id omne quod forensis usus continet,
Teneo, nec hic negotialis pragmata,
Aut formulas iuris ministret cognitor.
Id quicquid est, exercitati novimus.
Si quid fugit, subscriptor hicce suggeret.
SE. Condecet, ut haec modo detecta fronte sit,
Quo vos queatis ex oculis versantibus
Videre, quae sit frontis conscientia:
Non facile erit crimen non vultu prodere.
RA. Hem proditor, scelus, furor libidinis,
Non patrius illud ritus dictitat, scelus.
Nescis magistratum decere non modo
Manus habere continentes? Quin decet
Etiam vacare oculos omni cupidine.
Nondum satis satiastis hem nequissimi
Libidines? Sinister ignis aestuat,
Et odium nigrum, atque ardens vaesaniae
Telum. SE. Tacere tu potin' trivenefica?
RA. Vitam dabit vobis, pudicitiam suam
Dat nemini. AC. Quaesitor siccine convenit?
Num praeco mandavit silentium fori?
QU. Praeco ritu fori manda silentium.
PR. Primo silentium vobis mandaverim:

Rursus secundo, et tertio, ne iudicum
Quis verba tentet murmure interrumpere,
Cui nulla fandi copia est a iudice.
Siclis duobus sentiet mulctarier,
Qui contumax nunc hicce contra fecerit.

SCENA IIII.

NUnc quaestionem ferre commode potes,
Strepitus silet, ne quid nimiis affectibus
Indulgeas. Simplex veri est oratio.
AC. O' quaestionis iudex, atque ceteri
Viri patres, non indigemus, credite,
Monitu: sed aestimate nos eos magis,
Quibus bonum studio sit, atque aequum: velut
Vos conscii bene estis, nos potissimum
Operam dedisse, quo reis clementia
Praestetur, atque contumeliis Dice
Vacet, nedum cuiquam ex malis affectibus
Damnum struamus. ab sit hoc nobis procul.
Quoties dolor miserationis pectora
Movit, reus si plecteretur iustius?
Utinam, ne fur sit, aut adulter uspiam,
Velut ista, quae thalamos iugales perfida
Violavit, (haud enim placent suetae dapes)
Ritusque castos venere non casta exuit.
Nil circuitione usi, totam narrabimus,

Ut gesta sit rem vobis ordine.
Heri peracto prandio, cum Loxias
Obliquis radios vibraret, et mora
Aestum gravem faceret, nec tum forensibus
Nos occupatos casus huc perduxerat,
Paradisi et arborum iucunda opacitas
Illexerat, dum cedimus sub arbore
Collo quia rem publicam spectantia,
Incedit ecce casta, scilicet, suis
Binis stipata nymphis formosissimis.
Haec turbidis animis faciem pulchram induit,
Viduatque calceis eburneos pedes.
Quod si comes cum ea mansisset altera,
Poterat videre ibi corpusculum suum
Salientis undae rore velle spargere.
Sublata mox suspicio. Nam iuvenis celer,
Nec inelegans, ex angulo horti prosilit.
Congreditur hanc, statim salutant mutuo.
En locus ab omni liber arbitrio vacat.
Haud mora, sub arbore osculis in gramine
Viridi suavibus, lusere amplexibus.
Si quid licentiosius tentat puer,
Perfricta frons nihil abnuit vel paululum.
Cetera pudet viros dicendo promere,
Quae feminam scelestam facere non pudet.
Hinc, hinc patres videre consuetudinem
Potestis hanc fuisse illi creberrimam.
Verum ne debilis visus nos falleret,

Ex umbra tum sumus progressi, propius
Accessimus eos: iacuere turpiter.
Simulatque nos spectaculum turpissimum
Abominati detestationibus,
Acurrimus senili tardius gradu.
Deprensus attamen, nisi quod motu pedum
Melior iuventa fretus, atque corporis
Viribus valentior, lucta praestantior
Elapsus, et graves senes nos supprimens
Adulter in pedes celer se contulit.
Et ianuae postici insultans fortius,
Uno impetu vi limen audax transilit.
Liquit stupratam, civium accursum timens.
Ipsam tenentes, ecquis hic, quaesivimus:
Sed nec precando, quis siet, fidi fraga
Confessa, nec ullis minis extorsimus.
Aisne cuncta gesta, collega optime,
Ut diximus? Dic testimonium tuum.
SE. Contestor, et quae dixit assero omnia.
Si non fides satis valet, iurabimus.
Deliberate o incorrupti iudices,
Statuite ne quis vestra clementia locus
Queat videri apertus. Exemplum modo
Sit ceteris in posterum mortalibus,
Ne vindicet Deus commotus Israel.
Quapropter o Iudex fiat ana crisis.
QU. Susanna matronarum amplissimum decus,
Nunc quaestioni respondebis, quam tulit.

Fateris haec in universum, an excipis?
SV. Praecido eo modo, quo nulla exceptio
Siet. nego praecise quae dicunt senes.
Novit Deus doli perversam fabricam.
Nec quicquam eorum quae calumniis malis
Dixere, testimoniis queunt bonis
Probare. sufficiat mentem esse consciam.

SCENA V.

HAnc quaestionem acerrimam, pii patres,
Audistis, atque audistis rursus alteram
Partem. Senes aiunt, negatque femina.
Capiti senes anquirunt, haec id abnuit.
Res controversa est, summa litis vertitur
Ex his, patres. status causae inficialis est.
Deliberate quid fiat nunc amplius.
Maloco, te rogo tuam sententiam.
MA. Quia nunc rogor sententiam, boni patres,
Aliis honorem eum quidem concesserim:
Dicam tamen, quod aequitas me iusserit.
Quid dixerint senes grandaevi audivimus,
Audivimusque quid matrona parcius

Responderit. Quod asserunt, haec pernegat.
Ob idque causae cardo vertitur modo.
Quapropter o patres actori censeo
Incumbat, ut probatio robustior
Tecmeriis et coniectationibus.
Sed nullius sententiae praeiudico.
QU. Ierobaal, tu sensa mentis detege.
IE. Satis videtur Achab rem dilucide
Narrasse, et actio satis probabilis
Videtur. Atqui si maturitas virum
Grandaeva, non satis pro aetate roboris
Habet, fides saltem siet sanctissimo,
Quod obtulere, iureiurando senes.
QU. Dic Hedioth, quid sit tibi probabile.
HE. Probatur id quod ceteris bonis placet.
Pedibusque in illius sententiam volo
Discedere. QU. Arradan tuam dic tu quoque
Sententiam. AR. Cum litis contestatio
Sit constituta, et actio probabilis
Audita, et frigidum admodum negatio:
Id restat, ut sexus fiat collatio,
Et ponderentur recte circumstantiae [(transcriber); sic: circumstantiae] .
Hinc sunt senes concordi testimonio,
Auctoritatis amplae, et huius ordinis
Primarii, quibusque relligio siet,
Quod obtulerunt, ius iurandum fallere.
Econtra liquet feminam esse fragilem,
Iuvenemque non libidinis resistere

Impulsibus potuisse, qui non frangier
Queat timore, et tam gravi periculo?
Si non delinquere illi relligio fuit,
Atque temerare sacram coniugi fidem,
Multo minus verebitur nunc fallere
Numen. Fero iudex meam sententiam,
Si non fides actoris testimonio
Habetur, at valeant iurata numina.
QU. Dibon bone, hac in re gravi pronuntia.
Quidnam videtur? DI. Hoc venia dicam bonae.
Longe alia mens mihi est, prorsus dissentio.
Si auctoritas grandaeva vobis tam valet,
Valetque tam senilis aestimatio,
Ut haec pudicitiae queat castissimae
Officere, nescio. sed hoc scio, patrem
Et coniugem splendere tam natalibus,
Tamque esse claros et graves prudentia,
Quam quisquam eorum qui haec intentant crimina:
Adhaec piis studiis Dei quam maxime
Sunt dediti. Respondet vita legibus,
Respondet haec natalibus. Requiritur
Quum fama controvertitur, quae vita sit
Peracta dispicere: ecquid audiat male.
Quod si laboret fama, tunc probabile est
Admissa forte tam nefanda crimina.
Sed praeter hos nil tale suspicatus est
Quisquam. Tacebo, ius iurandum esse improbum
Offerre, ne sit uspiam adversario

Conditio. sed videtur is sententiam
Pronuntiare velle de causa sua.
Nec sexus, ut non ipsa iuret, impedit.
Quapropter ut nunc conditio detur reae
(Quod arrogat sibi actor) aequum censeo.
Id ipsum et aequitas matronae adiudicat.
QU. Dic Zaba quid tu sentias. ZA. Hoc sentio,
Arradan hac in causa ego subscripserim.
Videtur aequitas favere actoribus.
QU. Dic Besasa. BE. Sic ut Arradan sentio.
QU. Dicas Dabrani, quidnam tua mens suggerit?
DA. Haec quae Dibon dixit, strepunt affectibus,
Qui longe abesse debent sancto iudici.
Amor facit, amori condonanda sunt
Quae dixit haec. Sed est isthuc sententiam
Pronuntiare? Nempe, sensa protulit.
Tam profuit causae, quam si defenderet,
Litemque pro virili faceret hanc suam.
Mihi magis, quod Arradan dixit, placet.
QU. Iavan, adde quod probatur calculum.
IA. Est ut Dibon bonus prudenter dixerat.
Non est (mea sententia) quod ceteri
Dixere. QU. Quid tu Agira? quid pronuntias?
AGI. Dixere multi multa, iusque fluctuat
Hinc inde: dumque dicta cuncta pondero,
Animus meus nutat. Num hinc est miseratio
Sexus, senilis illinc est auctoritas,
Cui plurimum subscribit conscientia.

Quae triste
[Gap desc: greek text]
dictitat, sed candidum
T
[Gap desc: greek text]
urget importunius clementia.
Amicus est Chelkis, atque Ioakim,
Sed amica certe veritas nobis magis.
Amicus his viris ad aras exstiti,
Sed veritas mihi modo praeponderat.
QU. Tu Galaad, dic quid tibi sit integrum.
GA. Vis magna testimoniis, testes valent.
In ore vel duum, triumue veritas
Consistit, idque lex divina dictitat,
Valetque ius iurandum in iure plurimum.
Medetur hoc iuri, si est lis perplexior.
QU. O Histiob, dic quod virum bonum decet,
HI: Quaesitor alme, nil valet nunc aequitas,
Laborat ut vides nunc innocentia,
Nil efficit nudum meum suffragium:
Dicam tamen nunc libere, quod sentio.
Amico flava veritas magis valet
Aliis, valetque aliis quod testimoniis
Convicta res (si diis placet) adulterae.
Trucidat alter amicus, alter legibus
Abutitur, facitque normam Lesbiam.
Agriam urget stricta conscientia,
Ut sit necesse tristem impingi literam.
O conscientiam. Quid? ampliatio
Occlusa erat, dum non constabat veritas,
Si non salutis tesseram severior,
At amplius pronuntiasse convenit.

Si non queo salvare castam, innoxiam,
Piamque feminam mea sententia,
Absit tamen manus foedare sanguine
Innoxio. Sed liberam pronuntio.

SCENA VI.

MAior reis favor, quam sit actoribus,
Plerumque habetur: hic nil aequitas potest,
Hic non licet reae, quod fas actoribus
Est. veritas iacet, valent sophismata.
Osi liceret iudici rescindere,
Quod perfidis putet decretum calculis:
Sed quia modo necessitas sic postulat,
Ut hoc agam, quod exigit perversitas,
Sententias numeratas iam praetoriae
Facio ratas auctoritatis calculo,
Iurisque iurandi his concipio formulam.
Senes viri, dextras matronae in vertice,
Ut mos habet, positas tenete, verbaque
Dictabo docta, ius iurandum clarius,
Dum praeeo, sequentes omnes syllabas
Pronuntiate, ne qua mussitatio
Linguae siet. AC. Nos recte sumus conscii.
SE. Modum tenemus hunc forensis paxe
[Gap desc: greek text]
s.

A. S. Nos Achab atque Sedechias conscii
QU. Iuramus sancte per Deum viventium,
A. S. Iuramus sancte per Deum viventium,
QU. Testem dictis Deum vocamus Sebaoth
A. S. Testem dictis Deum vocamus Sebaoth
QU. Si non Susannam adulteram deprendimus,
A. S. Si non Susannam adulteram deprendimus,
QU. Si non res dictis congruat per omnia,
A. S. Si non res dicitis congruat per omnia,
QU. Vindex deus faxit Babylonis exules
Moriamur.--AC. SE.
Vindex Deus faxit Babylonis exules
Moriamur.--QU.
--Nec postliminio [(transcriber); sic: postlimino] revertere
Unquam siet fas,--AC. SE.
--Nec postliminio [(transcriber); sic: postlimino] revertere
Unquam siet fas,--QU.
--et nos terra sorbeat. AC. SE.
--et nos terra sorbeat,
QU. Sicut Dathan et Abyron antiquitus.
A. S. Sicut Dathan et Abyron antiquitus,
QU. Sic lepra corripiat, ut Naaman Syrum,
A. S. Sic lepra corripiat, ut Naaman Syrum,
QU. Et capitibus nostris maiorum crimina
Cuncta ingruant.--AC. SE.
Et capitibus nostris maiorum crimina
Cuncta ingruant.--QU.
--Et exsecrationibus.

Interminatis, legibus Mosaicis,
A. S.--Et exsecrationibus
Interminatis, legibus Mosaicis,
QU. Oraculisque vatum obnoxii male
Vexemur.--AC. SE.
Oraculisque vatum obnoxii male
Vexemur.--QU.
--Ut populo paradigma nos
Periurii semper posthac simus, Amen.
A. S.--Ut populo paradigma nos
Periurii semper posthac simus, Amen.
POPULUS. Rapiatur ad poenas. Scelesta nunc luat.
Lex mandat, ut domus Israel a crimine
Sit munda. Labes ista nunc ferenda erit?
Tollatur ergo haec e medio. Lex obrui
Saxis iubet. Isthanc decet mulctarier.
QU. Postquam religio senum sententiae
Fecit satis prolatae, iam nil amplius
Restat, nisi quod summum ius dictitaverit,
Et ut satis fiat populi furoribus,
Ut morte culpam praestes diram femina,
Nisi ad acta prouocaveris, vel termino
Nunc constituto (nam hoc triduum tibi damus)
Ad sceptra regis per nos appellatio
Concessa sit, cui summa iuris dictio est,
Quam victor ipse sibi Nabuchadonosor
Nunc vendicat, populusque victus omnia

Sua iura in ipsum transtulit. Ius Martium
Hoc est, sit victis praesentissimus dolor.
Id ecce libertatis habet captivitas:
De moribus legis licet cognoscere.
Deliberato cum dilecto coniuge,
Charisque cum parentibus. salus tua
Nunc pendet omnis ex Regis clementia.

SCENA VII.

O Casta coniux, cor meum mihi rumpitur
Doloribus. RA. Pro, quid? iuvatne vivere
Quemquam? Malum malo geminatur. CHE. O Deus,
Captivitatis hoc molestiae malum
Gravissimum nunc additur. PRO. Tyrannidis
Vitavimus vim, castas esse martium
Ius sivit. Hera nil iuvat nos amplius
Vita frui. Senes tantum facinus modo?
CH. Aequissimus gnata est Nachuchadonosor,
Ad hunc licet nunc appellare. SV. Mi pater,
An aequitas in circumcisi praevalet?
Non, non videtur hoc probabile. IO. Hoc potest
Meum decus. SV. Tibi in fero nunc dedecus.
IO. Tantisper id, dum falsis instauraverit
Talia Deus iudex incorruptissimus.
V. Dicis probe. Nam is solus innocentiam,

Thalami tui fidem, secreta pectoris
Novit mei. Regem caelorum provoco.
Proin nunc valeto coniux mi carissime,
Tori fidem testabor rore sanguinis.
IO. O socia thalami, siccine adflictum virum
Hic deseris? SV. Commendo cara pignora,
O nate nunc valeas, o cara filia,
Te nunc pari relinquo expositam malo.
En mors pudicae vitae indignum praemium.
Idem malum tibi imminet mea Promptula,
Spudaea, Nil valebit ultra castitas.
PR. O hera, quam iuvat comitem esse, quam malis
Sic obici? SV. Tibi commendo liberos.
BE. Mater mane. SV. FI. Mane precor matercula,
Ne nos relinquas orphanos miserrimos.
SV. En vos parentes, ecce diligentiae
Fructus, et educationis haec trepteria.
Qui me pudicis enutristis moribus,
Aetate vos confectos, captos, exules,
Afflictionum ego gravissima omnium
Afficio. me vestrum pudet parentes, nil moror
Vitam meam fatis iniquis solvere.
RA. O gnata, et miseram nefanda mors rapit?
SV. Genitrix mea, haud miserum est fatis concedere.
Miserum est nefanda morte dignum admittere.
Mortalium id sors fert bonis iuxta ac malis,
Ut sint malis hic fortuitis obnoxii.
CH. Recte sapis, quod haec aequi boni facis,

Robur Deus tuis addat conatibus,
Virtutibus macta, et ferendo vincito.
Genuisse me mortalem haudquaquam nescio.
SV. Dominus Deus meus creator, sic suam
Ratione laudem perficiet mirabili.
Persuasum id esse mentibus vestris volo,
Hanc esse notam, quae dubio procul siet
Oblitteranda pulchre gloria nova.
Animi mei sententiam nunc iudici
Dicam. Valete, aequi bonique haec omnia
Facite. Deo negotium committite.

SCENA VIII.

VOs Israelis arbitri, iam contuli
Caro emo cum coniuge, ac parentibus
Vitae negotium. Quid appellatio
Prodest mihi? mos provocationis est,
Curare ne quis error uspiam siet.
Appello eum qui summa sceptra concutit,
A [(reading uncertain: writing unclear)] quo potestas iudicandi ceteris,
Etiam malis conceditur potentibus,
Is corda novit, et scrutatur viscera,
Erroribusque nullis est obnoxius,
Is vindicans iustam feret sententiam.
QU. Mori volenti deesse numquam mors potest.
Summi iuris fiat nunc exsecutio.
Iuris rigor Susanna saxis obrui
Nunc te iubet: apparitores prendite.

CL. Matrona nos precamur, quod sententia
Praecepit, ut ne acerbius feras. AB. Mea
Aequi bonique facias, nos necessitas
Themistos urget hoc ministros publicos.
SV. Corrupta vos urget Themis, nihil imprecor.
Causam meam Themis divina suscipe,
Tuum tribunal atque sceptrum dextrum
Imploro, te non fallunt testimonia
Adulterata, nil affectibus strepens
Oratio, nil lata legis fimbria,
Sed candor atque pectus integrum bene
Tibi valent. nil te fugit reconditum.
Tu scis, quibus me technis circumvenerint
Senes, suis cum nollem ego acquiescere
Votis libidinosis. Tute conscia es
Dolo malo geri rem: et hoc testabitur
Cruor meus. Gentiles, heus advertite,
Babyloniique cives, hoc potissimum
Studium siet vobis, quo salva castitas
Tam filiabus quam matronis floreat,
Quorum interest videre ne res publica
Quid detrimenti capiat: nec mala ingruant,
Mala consilia veteratorum retundite.
Alas mala haec pestis serpet crudelius,
Pudicitia laborabit letaliter.
Partim mali sunt, partimque his assentiunt,
Partim boni: sed pauci adversus nil queunt.
Sapite viri Israel meo periculo.

CHORUS.

PRaesens in mediis consiliis Deum
Divos cunctipotens iudicat impios.
Quis finis male fidis
Vestris iudiciis erit?
Quantisper facies praevalet impii?
Pompas magnificas respicitis foro?
Pupilli mage digna
Afflicti ratio siet.
Iustum iudicium pauperibus feras,
Suppressos inopes assere liberos,
Iniusti eripias bonos
Censoris violentia.
Ignorant stupidi, nec sapiunt bene,
Palpantes manibus, per tenebras eunt.
Hinc tellus tremit, atque
Diris turbida fluctuat.
Vobis summus honos, numina vos voco,
Excelsique Dei progeniem tamen
Sors Adae capiet vos,
Fatique imperium premet.
Summis praecipites fastigiis dabo,
Exurgas Domine, ut iudicium feras
Terrae. Nam dominaris
Cunctis gentibus undique.

ACTUS QUINTI,

SCENA I.

EHem, domus seniores Israel patres,
Immunis en sum ab innocenti sanguine.
AGI. Ehem puer, quid clamitas temerarie?
Quid vult tuus sermo? quid intercessio?
DA. Patres iniqua iudicastis hodie.
AG. Quaesitor en temerariam hanc audaciam.
Puer senes hic insimulat calumniae,
Et actiones inter peallat. Irritam
Rem iudicatam factitans, infamiae
Eximere nota satagit. QU. Tun puellule,
Ain? Tibine intercessori cedere
Senes cupis? DA. Deus reis hanc eximit.
Nec aequa, nec bona est vestra haec sententia,
Nec has vestras mentes celeres probaverim.
Imo Deus generis sator mortalium,
Legisque lator odit iustitiam nimis
Duram, atque plus satis rigidam. quid quod neque
Humana vita res Deo levis cula [(transcriber); sic: leviuscula] est.
Non lusus esto heus in periclo sanguinis.
Nec is sapit, qui rectum non intelligit.
Perversa crede, et callida est vaecordia:
Adiudicastis hanc neci, quae est innocens,
Scelerisque, quo de condemnastis, libera.

Aliena non erat, sed stemmate, et bonis
Natalibus domus Israel filiam
Damnastis. hem gradum ad tribunal vertite,
Restituite hanc matronam honestam in integrum.
AG. In integrum? Num ius suum non obtinent?
Aut unde tanta auctoritas puellulo?
QU. Divinitus puto. Nam qui prudentiam
Tantam dedit, tamque admirabilem Deus,
Idem dabit ius vindicandi innoxiam.
Quapropter o patres, honorem iudicis
Huic deferemus. AG. Deferemus? QU. Maxime.
Puer tenelle, qui prophetae pneumate
Donatus es, capesse munus iudicis.
Oraculum nobis tua sit sententia.
Quod spiritus dictabit, id ratum siet.
Vestros locos laeti patres capessite.
Manus tenellas liberate vinculis.
CL. Faciemus id Praetor manu promptissima.
QU. Restituite hanc matronam honestam in integrum.

SCENA II.

PAtres domus Israel inclitissimi,
Quandoquidem honorarium et amplissimum modo
Munus datum mihi, atque causae arbitrium st.
Audite paucis, quid nam in hac resentiam.

Nec latus efficiet clavus senatui
Aptos viros, nec picta lege fimbria.
Animis teneri iura certum est argui.
Sed aequitas praestabit iura singula.
Sed ne morer multis, senes seiungite.
Erat status coniecturalis, hinc senes
Oportuit probasse rem tecmeriis.
Iurare tam facile est malis periuria,
Quam candidis suae vitae innocentiam
Testarier. Viros senes secernite.
Sistatur alter ad tribunal, alterum
Foris tenete cautius, quo veritas
Patescat ex claris coniecturalibus,
Quae ponderis plusquam confusa iudicum,
Nec ponderata recte habent suffragia.
Nam ponderandas, non numerandas dixerim
Sententias, fallitque disquisitio:
Aliena mens, tribunal certe alienum erit.
QU. Recte puer monet, propheta maximus.
AC. Actum ne agamus. Hoc procul nobis siet.
SE. Iteranda ne pronuntiata causa erit?
O iura, quis vigor vobis nunc amplius?
QU. Nunc? Optimus. Apparitores prendite
Viros senes, missa Ioakim coniuge.
In hemicyclum sistite Achab fervidum,
Et alterum foras seorsum excludite,
Sed cautius, ne causam coeptam deserat.
AB. Ehem senex, timesne causae? perfide,

Mecum veni foras. CL. Deus laudem suam
Ex ore perficiet tenelli infantuli.
Huc siste nunc gradum. nunc iudici tibi
Divinitus dato responde libere.

SCENA III.

VEterator annis et dolis gravissime,
Nequam sceleste, quae vos dirae possident?
Ab unguibus teneris meditati crimina
Nefanda, et exercetis usque perdite?
Quo nam usque censes optimum atque maximum
Deum tuis nefandis indulgentius
His machinis sic connivere? Falleris,
Si hoc credis. Haud cedet bono clementia
Eius Dei, cui corda cuncta cognita.
Tutum esse facinus credis? et vacuum metu?
Astu doloque abscondere hoc tantum nefas?
At ille rebus lumen infundens suum
Mortalium sator, scelus tuum videt.
Negata magnis sceleribus semper fides
Contingere haud potest secundo numine.
Age, numquid hactenus patrata crimina
Nunc innotescunt omnibus mortalibus?
Hucusque vestris in genibus sita salus
Multorum erat, qui destituti dextero
Patrocinio misere periere innoxii.

Censura vestra agit columbas simplices,
Veniam et quietem dat coruis rapacibus.
Damnastis usque innoxios, et innocens
Pessum datus [(transcriber); sic: Pessundatus] poenas luit, te iudice.
Pravissimis albos ferebas calculos,
Et ex reis tu noxios exemeras,
Videlicet consortes, et per munera
Sententiam tuam expugnantes, perfide.
Id ille qui mundam quatit, non perferet.
Sed est tibi parum curae quod praecipit
Summus nomotheta, atque imperator maximus?
Quandoquidem eam vitilitigator videras,
Dic qua sub arbore eos amplexibus frui
Deprenderis. AC. Sub qua? Recordor. dixero.
Schinus fuit. DA. Memorem esse mendacem decet.
Ehem sceleste, qui proterviam facis,
Mentiris in caput tuum, poenam lues.
Summi minister habet latam divinitus
Sententiam, medium te
[Gap desc: greek text]
Is perditum.
QU. Certis signis calumniae hic convictus est,
Abduce cautius, vinctum custodias.
CL. Me consequere. QU. Sed alterum huc accersier
Cures. CL. Bene id curabitur. Veni.
Ehem, tua ferocia. nil efficis,
Nil te iuvabit ista torua luminum
Truculentia. huc Abed senem istunc sistito.
AB. Age nunc senex tuum dic testimonium.
Non fallitur prophetes hic infantulus.

Ehem, tremis? reatus forte conscius
Tibi es. Quid oris pallor? conscientiae
Signum? Tribunal hoc tibi est formidini?

SCENA IIII.

HEm, degener Iudaea tuis natalibus.
Tu Chanaan sapis magis teterrimam,
Te forma praestans, elegantiae decus,
vultusque gratia impulit. Vaesania
Hinc nata, amorque falgrat caeco pectore.
Ingens furor libidinis cor occupat.
Multoque retro tempore, atque saepius
Vitium obtulistis filiabus Israel.
Dolo malo pudicas usque virgines
Temerastis, ac matres familias malis
Violastis artibus: quibus celebritas
Fucata vestra diu formidini fuit,
Petulantiae vestrae parebant crebrius
Miserae, fruentes vestra consuetudine.
Ast nata stirpe Iudae fortior fuit,
Animus probus probis quadrat natalibus,
Aheneus murus vobis fortissime,
Invicta victrix non dignata cedere:
Sed restitit truci minarum fulmini,
Dulces preces vestras inermes reddidit.
Ensemque melle tinctum casta viribus

Caelestibus fregit, technasque depulit.
Gladio peribis ipse tuo nequissime.
Sed ne putes forte hoc ex composito geri,
Dic quaeso, qua sub arbore ipsos mutuo
Deprenderis in horto amoeno colloqui?
SE Non fallor, arbor prinus est adulteris
Veneris nefandae testis, crede conscia.
DA. Sycophanta, ain? Mentiris in tuum caput.
Gladio Dei minister vindex imminet,

[Gap desc: greek text]
nunc medium. Nam haec ista est ultio,
Si talionis poena hanc vindicaverit,
Adiudicaveritque vos dignae neci.
QU. Tamquam exsecutor aequitatis strenuus,
Committe eos si sit animus nunc colloqui.

POPULUS, ex Psal. VIII.

QUam tuum nomen dominator omnis
Terminis terrae celebre, atque miris
Hoc modis clarum volat ultra cunctos Undique caelos.
Tu tuas laudes pueri tenelli
Perficis plectro resonante, quo tu
Destruas hostis pariter maligni Funditus artes.

SCENA V.

HOminum fidem? Populares, indignissime
Factum videmus. Claret innocentia

Nunc coniugis Ioakim? Pro calumniam.
Quid talionis lex? Valetne ea amplius?
Similis puto est aranearum stamini.
QU. Praeco, iube silentium. Nunc legibus
Fiet satis. PR. Quid vestra turbulentia
Sibi vult? satis faciet praetor nunc legibus,
Temerarius siclis binis mulctabitur.
QU. Utrumque testem rursum in circum sistite.
Apparitores, ad tribunal ducite
Senes reos, convictos testimonii
Adulterati. CL. Eatur ergo. PR. Pergite.

SCENA VI.

QUam vis Deus iudex supremus omnium
Per pusionem vatem sic sententiam
Certam tulit, ne sit qui nunc id ambigat,
Quin veritas rei clare detecta sit:
Iuris tamen processus hic ritu fori
Servetur. Ac dicat quivis sententiam.
Arradan id quod sentis, hoc edissere.
AR. Iam video nil fidendum circumstantiis,
Nec fimbriae, nec canis, nec propendulae
Barbae. Caper sic esset iudicum ordine
Numerandus, atque lupus hirsuto tergore.

Palinodiam pudicae feminae cano.
Sed talionis poenam his falsis testibus
Adiudicaverim. Sed rex minister est,
Si quis facit capital, tum iuris dictio
Penes Nabuchadnezer est, non pessimum
Regem, nisi quod incircuncisus imperat:
Sed aequitate pollet plurimum. Dedit
Nobis subactis, ut causis moralibus
Ius limitandis esset: atque legibus
Permittit, ut sit vigor ille pristinus.
Videtur ergo, rem referendam esse integram,
Et transferendam ad regem. Sic inibimus
Dubio procul quandam tum benevolentiam.
QU. Dibon bone, quid animus tuus nunc iudicat?
DI. Non me fefellerat mens, quippe hos noveram
Intusque et in cute esse perversissimos,
Sed cordium scrutator corrigit vices,
Omnia sub auras tempus aperiens refert.
Age, exsequatur rex quod iste protulit.
QU. Dic Zaba. ZA. Si quid asperius in te Dibon
Dixi, memineris me hominem errori obnoxium.
Nam quod dedi, nollem datum. Sic iudico
Ut iudicarunt hi, qui me prudentia
Superant. Ero deinceps opinor cautior.
QU. Dic Besasa. BE. Sic ut Arradan sentio.
QU. Dic Dabrani. DA. Muto meam sententiam.
Id accidit, quod evenit creberrime,
Qus lingua non frenata, quique impendio

Loquaciores. Nam tacuisse nemini
Nocet, nocet locutum. Quam vicium sonat,
Quam nunc dedi hac in re, sententia? et solet
Proverbio dici, quod sit oratio
Eiusmodi, cuiusmodi est qui protulit.
Hanc deprecor suspicionem, fratres pii,
Possem videri esse Euripo inconstantior.
Necessitas cogit nunc vela vertere,
Palinodiamque cantitare iniuriae.
Nunc assero hanc matronam honestam, innoxiam,
Senibusque quod dixit puer, pronuntio.
QU. Iavan tuum videre dic. IA. Sto pristinae
Sententiae. Matrona nequaquam est nocens.
Mulcta gravi capitis mulctandi sunt senes.
QU. Agira mentis sensa detege. AG. Amplius
Pronuntio, atque lambda est noster calculus.
Ratio est, quod isthaec causa est admodum ardua.
Parum liquet, num quae geruntur, sint satis
Rata, aut puer legitime ius dixerit
Impuber. Atque recte iuris dictio
Transfertur, unde fluxit dignitas ea.
Verum bonus quaesitor hancce transtulit,
Quam non habeat propriam, suffragiis
Populi, atque presbyterorum rite calculis,
Quibus ipse iudex noster constitutus est.
Oportuit mandari. ob hoc id irritum est.
QU. Dic Galad. GA. Credebam testimoniis:
Quae iusta sunt, cum testibus fides bona est.

Hinc fit quod hac in re muto sententiam.
QU. O Histiob, suffragium profer tuum.
HI. Quid nunc Agira? arridet ampliatio?
Quid? ambigisne, an quid momenti
Habitura sit pueri? ast hoc crede plurimum.
Translatio est consensu facta maximo
Populique applausu: et quod tibi sit amplius,
Monarcha summus hanc in ipsum transtulit.
A quo venit potestas omnis omnibus.
Negas? Rogo miraculum considera.
Fateberis dubio procul divinitus
Haec esse. prorsus nil mihi hic est irritum.
QU. Et tu Maloco dicito sententiam.
MA. Consulueram prius, quod aequitas iubet,
Ut haec foret probatio robustior,
Tecmeriis et coniectationibus.
Nec me fefellit. Id prudens sagacitas
Pueri potest. Senes nos ita fatuos
Vaecordia occupavit, ut ne opus quod est,
Videamus in negotiis his arduis.
Quod si mihi plerique tum subscribere
Minime gravati essent, stetisset veritas.
Sed stat, Deo laus, et modo isto clarior,
Quam si lateret adhuc iniquitas senum.
QU. Ierobaal tuum videre detege.
IE. Detexeram prius, sed me fefellerat
Maturitas senilis, atque numina
Iurata. nunc necesse est ut sententiam

Mutem, sequarque Dei tribunal. QU. Hedioth,
Quid asseris? HE. Bonas probo sententias.
QU. Collecta nunc damnant senes suffragia.
Si quod quibusdam non fidei satis queat
Oraculum praebere. Restat amplius
Nunc exsecutio. En Nabuchadonosor,
Rex en stipatus, en satellitum agmine
Multisque satrapis, illi mandabimus
Negotium. Minister summi regis est,
Quo de puer vates tulit oraculum.

SCENA VII.

EN rex Babel Nabuchhadnezer maxime,
En concio populi Israel non infrequens.
Si non meus me fallit visus debilis,
Forum celebrant. NA. Sed quid pusio facit?
Senes puello nimirum almum iudicis
Pro more deferunt munus. Quid moris est?
AS. An Bel me amet, Nabuchadnezer inclite,
Est Belthaschazar hic puellus aulicus,
Nuper meae curae mandatus, optimae

Spei puer, nec non donatus indole,
Quam vero quis vellet in prole regia
Videre. pollet is gravi prudentia:
Et ne suo fraudentur honore ceteri
Qui nuper ex eo genere fidei meae
Sunt crediti, Babyloniis felicius,
Studiis suis pergunt in usum regium.
Sed omnibus multo hic fiet praestantior.
Columen, decusque regni longe maximum.
NA. Ain? Videntur velle nos accedere.
Sistamus hic gradum: miror, spectabimus.
QU. Vinctos senes ad maiestatem regiam
Ducite. Patres, eamus omnes obviam.
Vates puer, dextram mihi tu claudito.
AC. Veniunt o rex Nabuchadnezer agmine.
QU. Vivat Nabuchadnezer rex Babylonius.
NA. Quid fertis o viri? Quid isthaec concio
Portendit? aut quidnam vincti sibi volunt?
QU. O Rex Nabuchadnezer victor maxime,
Hi testimoniis confictis, et dolo
Malo, pudicitia memorabili, et probis
Castisque moribus hanc mulierem, quia pia
Non obsequi voluit pravae libidini,
Satagunt ream facere. Sed nos tanta auctoritas
Virum fefellit, hancque condemnavimus,
Ut adulteram. Sed en Deus comparuit,
Cum nulla spes salutis esset feminae,
Misit puellum vatem, qui prudentia

Excellit omnes Israelis arbitros.
Convicit hos calumniae. NA. Hiccine pusio?
QU. Verumst. PER. Sagacitas puero est mirabilis.
QU. Hos lex Dei nostri iubet mulctarier,
Legisque sensus est peccati talio.
O Rex, tibi est in nos nunc iuris dictio
Capitalis, hoc tua aestimabit aequitas.
NA. Pronuntiavit hoc puellus iudicans?
QU. Imo. NA. Viri proceres, charique principes,
Miraculum hoc an non videtur maximum?
Convertite quaeso vestra in hac re symbola.
AS. O Rex Babel, nil possum in hac re infringere,
Quin rata sint quaecumque dixit Balthasar.
STR. Humana vis non est, sed fit divinitus.
PER. non abnuo, crediderim hoc. SI. O Rex, placet.
Spes magna, Rex, relucet in puellulo.
Ornabit haud dubie regnum Babylonicum.
PA. Dico ratum. ratum esto quod divinitus
Evenit. Esto oraculum. TO. Non displicet.
Hic temporis successu fiet satrapas.
AD. O magne Rex, spes ampla fit es Israel.
EP. Secunda cuncta sunt, et regnum floridum est,
Dum hic incolit populus felix Babyloniam.
DE. Mandetur ergo illis nunc exsecutio,
Crescatque Baltheschazar. SYM. Consulunt bene.
O rex Babel, Nabuchcadnezer maxime.
NA. O Israelis arbitri, nobis placet,
Quod exules in nobis non conceditis

Patulam fenestram iniquitatibus. Probo.
Calumnias maneto digna talio,
Quam patria lex statuit, Mosesue dictitat.
Nunc exsecutio vobis commissa sit.
Nos hic necis spectabimus specta culum.

SCENA VIII.

SUsanna, singulare pudicitiae decus,
Examen ignis aurum vitutis probat.
Prudenter appellasti summum iudicem.
Congratulor tuae saluti, et nescio
An esse quicquam possit, quod gratum magis,
Magisque volupe sit, quam quod tua modo
Detecta (gratia Dei viventis) est
Pudicitia salva, constans, integra.
Fac modo animo praesenti sis cum coniuge
Caro, tuisque liberis. Deus bene
Vortat, tibique optata semper offerat.
SV. O summe deus, auctorque et rector omnium,
O iuste iudex, me periclitarier
Sinis, perire non sinis: praesens ades
Tum, cum adeo videor iam destituta maxime.
Freti tuae benignitati firmiter,
Numquam peribunt. quin submersae funditus
Tantis miseriis porrigens manum tuam,

Precor Deus ne me tentationibus
Gravioribus posthac velis committere,
Quin viribus validis mollem suffulcias,
Si tam tuae laudi sum accommodum organon.
O Ioakim coniux, nati dulcissimi,
Et vos parentes optimi, Deus potest,
Ut iam liquet, miseros rebus iam perditis,
In spem bonam et salutem praesentissimam
Sic collocare, ne deinceps periculum
Noceat. Opera Dei sunt mirabilia,
Qui consilia hominum vicissitudine
Invertit, haud ullis modis reciproca.
Quare Beniamin fili mi suavissime,
Tuum fuerit isti lepido puellulo
Grates agere de reddita matercula,
Quem summus ille iudex aequus arbitrum
Mihi dedit, causam meam qui vindicet.
BEN. O Daniel, lepidum caput, facis bene.
Qui pro tua commoditate meam matrem mihi
Reddideris, haec enim mihi est carissima.
Habeo atque ago tibi merito nunc gratias
Quam maxumas. Ubi quid usus venerit,
Lubens tibi benefaxo, pro modulo meo.
DA. Dicis benigne. En iam licebit gaudio
Tuo frui. Fruere, Domino Deo tuo
Debes tuam matrem, cuius vices gero.
QU. O Ioakim tuis laetor nunc partibus.
Senes periclitantur, atque in limine

Portus tibi est, tutusque in vado navigas.
Dominum Deum, pro moribus tuis, time.
De castitate coniugis iam certus es,
Aurum probatum habes probationibus,
Et lilium natum inter spinas asperas:
Uxor tua velut fructi fera vitis siet,
Prolesque tua sit instar olivae plantulae.
Dominus tibi benedicat in Syon largissime,
Sobolemque postliminio olim videas tuam,
Laetus redire. Quod si ea res tibi libet,
Licet tuis de inimicis ulcisci modo,
Et par pari rependere. 10. Non id moror.
In auctoratos hoc decet pro munere
Suo. Dominus etiam vindictam vendicat
Sibi. Mihi privato non decorum erit.
Hoc lex iubet, ne interficiam ego proximum.
Nobis magis conveniet laetis hanc diem
Domino Deo tripudiis insumere.
Valete Presbyteri, censores Israel,
Deo sint hanc ob aequitatem gratiae.
O socia thalami, quae fidem tuam mihi
Servaveris constans, ex quo conveneras
Mihi in manus nubens. Quin vulgo dictitant,
Castam esse eam quam nullus vir rogaverit:
Tentata precibus, restitisti machinis.
Non cessit animus, neque vim pertulit tuus
Pudor. SV. Deus vires dabat conatibus.
Quod iactitem nihil est, studium boni Deus

Auctor bonorum pectoribus mortalium
Larga sua bonitate inspirat. 10. O meum
Decus, beatus sum, talis cui contigit
Consors tori, taedis tuis felicius
Aut auspicatius nil usquam gentium
Fuit. Parentem pulchra prole me facis.
Iamiam pater iuvat procul forensibus
Negotiis vitam meam consumere.
Domus mihi deinceps amica, erit optima
Domus. Deo vivam, charaeque coniugi,
SV. O gnata gnata, quam pectus salit meum?
Affectibus variis rapior. Eadem dies
Plusquam satis funesta apparuit mihi,
Mihique reddidit te festivissima.
Benedictus esto summe rerum conditor.
Valeat deum vulgus reliquorum longius.
Tu tu Deus Sion, tu inquam rectissime
Dextra administras mundi gubernacula,
Tu flexuosa cuncta recte dirigis.
CH. Tu vera praedicas, coniux. o filia,
O mi gener, fili mi lachrumo gaudio.
Nam non queo modis aliis effundere
Quod pectus insiliens eructat. SV. Mi pater,
Materque, sic deinceps futurum iudico
Castis locum matronis, ac puellulis
Periculo tutum meo fore. PRO. Puto,
Speroque. Nil votis meis responderit
Unquam magis. nil ex animi sententia

Successerit magis unquam, quam castitas
Secura. si non hoc nefas vel maximum,
Pomario suo pudicam feminam,
Non dico ab hostibus saevis, sed maxime
Ab Israelis arbitris non tutam esse,
Profecto nescio quid possit amplius
Dici nefas, nisi sic Deus robur tuum
Mea hera eo modo probe tentaverit.
SV. Quid? Hau mea tu, hoc absit mea Promptula.
Natam hanc meam puellulam volo
Meo periculo laboribus consuescere.
Si tu sapis, cavebis dein' ab otio,
Ne te in periclum praecipitem duis.
Beatus ille certe qui ex aliis sapit.
Sed hinc eamus, ne videam hoc foedissimum
Spectaculum, aut ne cui videar vindictae amans.
10. Recte mones meum delicium maximum.

SCENA IX.

IAm tempus o miseri instat, ut vestrum scelus
Luatis. SE. Heus precor, sine ut populo loquar.
AB. Loquere. SE. Viri, puerique extorres Israel,
Babyloniique cives, hoc miseris date,
Quicumque publico splendetis munere,
Cavete ne fraus ulla nec dolus malus
Corda occupet vestra, aut prava libidine

Ruatis in praeceps. Sapite periculo
Nostro. Facinori dignam poenam pendimus.
Malum consilium consultori pessimum est.
Orate nunc Deum, quem iustum sentio,
Miseris suo ut parcat iudicio, quo satis
Habeat modo hoc paruo supplicio pro sua
Clementia, quamvis delicta maxima
Sient, sed hac magis ratione splendeat
Bonitas eius, magis si superet gratia.
AC. Sit fas mihi quoque pauca proloqui. CL. Licet.
AC. Monuit meus socius probe, sed amplius
Monebo. Nam non sufficit, nec crimine
Prorsus vacat, qui non designat: interim
Tamen manus muneribus gratis patent,
Caecique doro phagi ferunt sententias
Ad gratiam, quibus nos freti pessime
Deliquimus, Dicemque prouocavimus,
Nostro iumento accersentes nobis malum.
Fortuna parcit in poenam quam plurimis.
Vel sic Deo visum est, ut sese examinent,
Nostroque damno agant nunc paenitentiam,
Nec differant in sera fata piaculum.
Vestrae preces fiant pro nobis ad Deum.
AB. Ehem senes, Dice moras iam rumpere
Iubet. SE. Precor da paulum temporis
Deum precandi, si miseris avertere
Dicas velit, et ultiones tartari.
AB. Est sera crede in fundo paenitentia.

Speras tuam Liten, quod Ate tempore
Longo suis malis turbarit artibus,
Sarcire posse? SE. Tanta Dei est benignitas,
Suspiriis inclamo ex imo pectoris,
Gemituque paenitudinis seras preces
Eructo. Domine anhelas has voces meas
Accipe, tuas aures patulas pandas meis
Precationibus. Deus, quis sustinet,
Si iudicans scelera rigore examines?
Finis licet nullus meorum criminum,
Finis tamen nullus tuae clementiae est.
Ai tartari sum poena dignus maxime.
At tu tamen non dignus, qui crudelius
In noxios statuas. Salvabis Israel.
O si salus communis haec divinitus
Mihi scelesto iam queat contingere.
CL. Licet tibi quoque tuas preces attollere.
AC. Ne saevius domine Deus furor tuus
Me corripiat, et ira in me commotior
Nunc ingruens clementius me verberet.
En fulminis telum minatur acriter,
Et imminens manus terrore concutit
Mentem, et animus horret formidine nimis.
O scelera tetra. non est ulla sanitas
In carne tota, totus langueo miser.
Dum mente concipio quandam irae imaginem,
Nec conscientiae pax est meis in ossibus.
Quoties recordor quam caput nequitia,

Vertexque mersus, quamque onus pessum datum [(transcriber); sic: pessundatum]
Graviter premat, tremiscere tribunalia
Possum tua, sed ea haud possum vitare. Vae
Misero mihi, iustam tuam sententiam
Non sustinere possum, ni miseratio
Plus ponderis meis habeat nequitiis.
QU. Quamvis meum caput peccatis abrutum
Sit, attamen mos urget, ut exordiar.
Patres domus Israel e medio malum,
Ut dictitat lex Moseos, hinc tollite.
SE. Animam meam tibi mandaverim Deus.
AC. Animam tibi mando domine Deus meus.
CL. Habent satis lapidum. AB. Nunc tuta opinor est
Pudicitia. CL. Viden quam torua lumina
Hinc inde iactitant? AB. Ne spes vos deserat,
Cum patribus maioribus quiescite.
QU. Ponantur hinc exanima virum cadavera,
Terraeque mandentur pro more patrio.
PR. Vixere. Nunc domum se quisque conferat.
Exempla statuite ante oculos sibi
Quilibet. Adulteris sic fit in Israel.

CHORUS.

BEatus ille qui procul consessibus
Et impiis mortalium [(reading uncertain: layout problem)]
Synedriis, et peccatorum compitis,
Solutus omni crimine,
Nec occupet cathedras pestilentiae

Caecus malis dogmatibus, [(reading uncertain: layout problem)]
Nec ludicris diorum mentes inficit,
Felix et ter, et amplius,
Totus vacans Dei sacratis legibus,
Eas volutans sedulo,
Noctes diesque mente versat candida.
Is crescet instar arboris
Ad rivuli ripam sitae pellucidi,
Quae leta tendens brachia,
Fructus ferens suo rependet tempore:
Cui non nocebit Africus,
Non bruma frondibus comas detraxerit,
Huic cuncta fient prospera.
Non sic tibi, non sic continget impie,
Sed tu peribis funditus,
Cum ventus instar pulveris te iactitat
Per aera atque inania.
Hinc fit, quod impios arbitrium Dei
Pessum dabit [(transcriber); sic: Pessundabit] letaliter,
Hircos ab agnis cum pastor seiunxerit,
Quem nil latebit uspiam,
Viam piorum cognitor iustus sciet,
Mittet malos ad tartara.

EPILOGUS.

NIl quicquam aliud est SCENA, praestantissimi
Viri, patreque consultissimi, mea
Quidem sententia, quam clarum et lucidum
Mortalium vitae speculum, quod exhibet

Faciem maligni saeculi. sic Tullius
Romanus ille orator pulchre comparat,
Cum disserit, quid sit decorum singulis,
Iubet intueri Comici spectaculum,
Quo quisque personam suam recte gerit.
Sic contra dum suum persona scenica
Servat
[Gap desc: greek text]
, docet magis contrarium
Plerumque, quid deceat rarissime docet.
Senes scelesti dum decorum sedulo
Custodiunt, docent senes longissime
Cessisse ab officio, ac persona iudicis.
Susanna contra sedulo servat suum

[Gap desc: greek text]
. Videbit hinc matrona moribus
Petulantibus, se iam cessisse longius
Suo decoro. Ex paucis his sic cetera
Vos aestimate, dum is plectro vernaculo
Sonabit, ut cunctos populus intelligat.
Nos interim studii nostri specimen damus,
Non serii quidem. Haec nobis sunt ludicra,
Quae sunt gravia atque utilia mortalibus.
Visum id satius, ac si nugas Tragoediis
Agamus. hoc enim culpat paroemia.
Nos nostra sic studia semper paramus, ut
Lusus sit e republica. idque honestius
Nos iudicamus, quam si rebus frivolis
Indulgeamus, in quibus non commodi
Quicquam est. Sed hoc vestrum fuerit munus Patre
Conscripti, ut hoc curetis inter cetera,

Ne detrimenti quicquam in herba publicus
Capiat status. Capiet vero, si parcius
Studiis datur fomentum liberalibus.
Aequi bonique facite isthaec puerilia.

FINIS.

MATHAEUS PHILARgyrus Martino suo Osterminich.

HAec mandata dedit fortissimus ille deorum,
Credita ne merces suffodiatur humo.
Felix, o nimium felix, praecepta recondit
Qui iuvenum, expendens aurea dicta Dei.
His ego cum primis numero te dulcis amice:
Credidit en Christus munera larga tibi.
Ingenium felix, variis virtutibus auctum,
Doctrina exsuperans, relligione simul.
Non tamen hoc terrae mandas rubigine laesum,
Ut nihili servus, quem cecinere Sophi.
Nec maculas turpi divina libidine dona:
Non iacis immundo munera tanta luto.
Proicis obsceno ne quaque e stercore amomum,
Neve sub ignavos lilia rubra sues.
Credita sed reddis multo cum foenore dona,
Ut frugi servus, quem cecinere Sophi.
Praemia digna feres tanto pro munere, iudex
Talia cum dicet, Tu benedicte veni.
Huc Paradisiacis inter spatiabere campis
Serve Dei patris, regna parata cape.
Id tibi contingat precor, alti scandere Olympi
Limina, quin vesci nectare et ambrosia.
Caelicolas inter vitam det vivere dulcem,
Et contemplari numina sancta Dei.

ET MAIORUM SPLENdore et indole sua clarissimo adolescenti Georgio Heruvartto, Martinus Ostermincher S.

QUam vis parentis tui erga me liberalitas tanta sit, suavissime Georgi, ut aegre vel minime eius parti satisfieri possit: ne tamen animum gra- tum mihi similiter deesse existimares, sicuti facultas accepta beneficia tibi referendi deest, dies noctesque (quamdiu me parentis fovit benignitas) sudavi, et summa opera in id unum intentus fui, ut quamprimum ex aliqua lucubratiuncula cerneres, quam sim gratitudinis cupidus, et eximie studio sus. Ad quod consilium et opem habui doctissimi viri Xysti Betuleii, praeceptoris mei omni honore dignissimi, abundantem, et ex omni parte cumulatam. Is equidem non solum viam, modumque praescripsit, et monstravit, sed et praecurrit, ita ut nihil mihi deesset in ipsius summa benevolentia et pietate.

Drama nanque sacrum vernacula lingua a se ante aliquot annos conscriptum mihi dederat olim, ut id pro ingenii mei tenuitate latinitate donarem. non interim anxius curandos existimans aliorum nasos, qui me forsitan onus impar meis viribus (ut prima fronte videtur) suscepisse clamitabunt, indeque risu et subsannatione prosequentur: modo tibi placerem, et animi mei gratitudinem, ut par est, satis et abunde declararem. Praeceptori obsequutus, id feci, quod multis me nominibus, ut spero, omnibus doctis et piis commendare poterit, Dramaque datum pro exiguis meis viribus ex Germanico in latinum verti: quod sub tuo nomine (non ex me quidem, sed praeceptoris supra dicti instinctu, qui facem mihi in hac tota re praetulit) in vulgus propalatum vides. Ex eo autem, quo me parens tuus, clarissimus vir, et Augustanae rei publicae columen maximum, Thubingam, ad excellentissimum legum et politioris

literaturae doctorem Melchiorem Volmarium, unice observandum praeceptorem misit, maiorem eius partem absolvi, non ita feliciter negotio antea procedente. Tu, quicquid est, clarissime adolescens, aequi bonique consules, et hic summam animi mei gratitudinem velut in tabella depictam contemplaberis, eam apud tuos exornando, et me in plurium amorem rapiendo. Vale, Thubingae ad quintum idus Octobris, 1545.

PERSONAE.

Daniel [(reading uncertain: layout problem)] prophetae. Sechania [(reading uncertain: layout problem)] Sacerdotes
Habacuc Seraia
Balthasar [(reading uncertain: layout problem)] ministri Dani- el. Zodak
Hananias Cadmiel
Ariel angelus. Iozobad
Cyrus rex. Iedaia
Arioth architriclinus. [(reading uncertain: layout problem)] Ministri regii Hasbaddana
Nehemias pincerna. Philargyra [(reading uncertain: layout problem)] Uxores
Archigrammateus. Acolasta
Arbela. Pachys
Sitophorus. Philedona
Tamias.
Symsai Secretarius. Liberi
Catacoemistes, a cubiculo Puer
Praeco. Aedituus
Elam hypoenocus. Filius aeditui.
Rabsusin hypositophorus
Nahthoma pistor. rus.
Rabtabbath archimagei Sanallabath praefectus
Satellites 4. urbis.
Archimedes [(reading uncertain: layout problem)] artifices Thecolatra [(reading uncertain: layout problem)] cives
Cylindrius Polydemus
Gonius Stasiotes
Sphaereus. Thorybodes.
Vulgus

BEEL, TRAGOEDIA EX GERmanico Xysti Betuleii latine reddita, per Martinum Ostermincherum Vindelicium.

PROLOGUS.

UT ostendam vobis quicumque dramati
Nostro interesse non dedignabimini,
Sive id spectando, vel solum legendo sit,
Quemnam finem nos mente conceperimus
Huius nostri ludi, paucis advertite.
Mundus ferme totus dissensionibus
Inter se dissidet, quantum ad ipsam fidem,
Et religionem Christianam pertinet.
Hic nanque Petrum clavigerum censet deum,
Alius Paulum insignem fulgenti gladio,
Adorat tertius turri feram Barbaram,
Mariamque quartus, et quintus Elizabet
Conspicuam frusto panis atque cantharo,
Et sic infinitos sibi constituunt deos.
Alii deinde divino offusi spiritu,
Unum Deum colunt, eum qui condidit
Caelum, terra, mare, et quae continentur his:
Qui carne humana assumpta pro peccantibus,

Pilato iudice ad crucem damnatus est,
Vivisque exemptus inferorum contulit
Ad regna se, in quibus superato satana
Victor tandem surrexit luce tertia
E tumulo. sublatus posthaec ad astra, ubi
Iam rector mundi dextrae patris assidet.
Surgunt hinc inde utrinque bella atrocia.
Et qui Christum iactant, armis Mavortiis
Petuntur ab his, qui Christo posthabito
Idola honorant, et suam fiduciam
In idolis locant. Iam ferro dirimi
Pios videmus, nunc flammis flagrantibus.
Et sic quorum caro est infirma, territi
Multi fortem ducem suum Christum abnegant,
Iisque se adiungunt cohortibus, quibus
Huius mundi monarchas atque principes
Cernunt adiunctos, ubi secure vivitur,
Ubi nulla perferenda est contumelia.
Tu Christiane, qui coepisti agnoscere
Verum Deum, huiusque audire evangelion,
Tuo sub duce miles constanti pectore
Perge esse, ne te multitudo tam frequens
Domino adversantium seu arma tyrannica
Avertant. nam qui te afficit iniuria,
Sibi id Dominus adscribit: qui te negligit,
Hunc ipsum negligit,qui cuncta territat.
Quod cum sit, et Dominus huc usque a condito
Mundo numquam saevire impune siverit

In se turbam impia, quid est quod horreas?
Tuos nanque hostes luctus, et te gaudium
Manet: luctus inquam, qui sit perpetuo
Duraturus, nullis precationibus,
Nullis votis, nec exorandus lacrimis.
Dilucide haec vobis nostrum drama exhibet.
In quo sub sacerdotibus, et civibus
Babylonicis, vera Salanae ecclesia,
Qua idololatra comprehendo et antitheos:
Sub Daniele vero Christi pingitur,
Quae uno Deo, hoc est Christo capiti suo
Addicta, vexatur incursionibus
Idololatrarum, et longe afflictissima
Laetos tandem et triumphos inclitos agit
Sicut fidelis triumphavit Daniel,
Ereptus de fauce leonum frendentium.

ARGUMENTUM.

Terra est quam vocitamus Babyloniam,
Propinqua et adiacens Iudaico solo.
In hanc captiva olim ducta est gens israel,
Coacta ibi vanum colere idolum Beel.
Quod cum divinus recusasset Daniel,
Sacerdotes urbis Cyrus rex convocat.
Convincit hos vates, et fraudes detegit,
Ferocibus inde exponuntur leonibus,
Idolum Daniel cum templo destruit.
Peractis his, Draco adoratur civibus
Babylonicis, sua quem prophetes manu
Necat. quo concitatum vulgus humile

Senem rapit, leonibus similiter
Exponens. is diebus atque noctibus
Septem salvus versans cum bestiis,
Ex antro liberatur: huic succedere
Coguntur auctores. sic ludi finis est.

ACTUS PRIMI,

SCENA I.

HAud arbitror praetermissa a me tempora
Ulla esse unquam, quibus non laboraverim,
Et diligentiam permagnam impenderim,
Ut munere hoc quod obtulit Beel mihi,
Sic fungerer, ne quis mihi quid vitio dare
Posset, et exprobrare negligentiam.
Quid quaeso postea mihi agendum putem?
Quid? dum videre clara solis lumina
Meus dabit Beel, sudabo pervigil,
Ut omnes uno me ore extollant laudibus,
Et sentiant me longe eos praecellere
Opera, studio, fidelitate, industria,
Qui praefuerunt ante me templo et sacris.
At multa quid iacto? probum exhibebo me,
Fidumque, et rebus in omnibus per strennuum.
Ac iam primum omnium curanda sunt sacra.
Heus tu puer, mihi pignus suavissimum,
Ades, iuva patrem. PV. Quid est quod me velis,

O mi parens? tibi commodare qualibet
In re velim, tenella si tantummodo
Aetas queat, minusculae et vires meae.
AE. Laudo indolem tuam, parentis unica
O spes, tuaeque matris dulce gaudium:
Campanula hac, ut poteris, pulses fortiter.
PV. Fiat pater. AE. Nunc satis est, discedas domum,
Dicens matri, curare prandium velit.
Sed ecce sanctiores huc se conferunt.
Domini, necesse erit ut praestolemini
Hic paululum, donec faces accendero,
Atque interim quoque cum suis Rex adveniet.
Verum nil obstat, si iuvabit, psallite.

CANTUS SACERDOTUM.

DEum Deus quam maxime,
Quam pura sanctimonia,
Et quam submissa pectora
Tuae plebis sint, respice.
Defende gloriam, Beel,
Tuam, superbos vindica,
Et hostium blasphemias
Exstingue, quaesumus, cito.
Elata colla deprime,
Et arce vim saevissimam,
Nocere quae tuis queat,
Semper tibi sit gloria.

SCENA II.

VIx mente consto, et extra se cor ponitur,
Sic me movet spreti Beel iniuria.
Nec animus hic meus solum percellitur,
Sed totiusque corporis membra omnia
Horrent, stupent, tremunt, ac si cruenta mors
Me spiculis suis petat letalibus.
Incertus haereo, hoc malum cui deferam.
Sed rex adest: ni fallor, e templo huc venit.
Huic indicabo, qui me vexet scrupulus.
CY. Quid scriba tam anxium potest tenere te?
Et quid modo huc, modo illuc ipsa lumina
Suspiriis voluta, praeferunt mali?
AR. Ah mi Beel. CY. Quid ingemiscis obsecro?
AR. Nil. CY. Dicito. AR. Nil. CY. Rem volo expiscarier:
An quid tibi aut tuis pericli contigit?
AR. Nihil, sed hoc dolores tot mihi excitat,
Quod undiquaque Bel noster contemnitur,
Spernitur, et ignominiose illuditur.
CY. Quid audio supreme Beel? capum haec meum
Superant. an in nostra aula blasphemator est?
AR. Est, Daniel latro notae quam pessimae,
Deprehensus est talis, negare non potest
Quin ipse blasphemator sit asperrimus.
Hic ille curvus ne tanti quidem facit
Beel, sed aspernatur atque despicit.

Quod certe utcumque tolerari aequo quidem
Animo posset, nisi alii adhaereret deo,
Eumque inter vulgus tentaret spargere.
Quod si petas Rex magne testimonia,
Aliorum erunt (mihi crede) multa milia
Nostrorum civium, quae illum convicerint.
Quare si regno consultum tuo velis,
Eradicabis funditus hunc apostatam.
CY. Bene est, probe mones: haec res si clarior
Eluxerit, luet luet dubio procul.
At nunc tamen conabor, an avertier,
Possitque reduci ad sanitatem pristinam.

SCENA III.

ETsi scio insidias mihi clandestinas
A veritatis adversariis strui:
Numquam tamen mali tanta erit copia,
Quae me a cultu Dei mei deterreat.
Teneo satis, quod perditus Satan, ut est
Non impiger, ambulet locis in omnibus,
Et angulis terrae, ceu rugiens leo,
Quaerens sua quem fauce devoret rapax.
Qui si nihil queat sanctis Dei optimi
Praestare incommodi, aut si versutia
Pios sua non est potis seducere,
Tamen mille artifex haud unquam desinit
Hostilibus iustos tentare machinis:
Videlicet suos ministros instruit,

Ut auxilio illorum damna inferat probis.
Haec quamlibet mentem possint consternere,
Veruntamen vel centum milia hostium
Timebo neutiquam, etiam petentium
Crebro caput meum iaculis letalibus.
Dominus enim colaphos incutiet malve volis.
Is turris est, et arx mihi fortissima:
Cuius potentia nisus et squalida [(transcriber); sic: squalida]
Cum morte ausim procedere in militiam.
Cuius voluntas ut fiat in omnibus,
Sic illius nomen laudetur undique.
Sed ecce Rex noster recta huc tendit via.
Prae se ferens haud vulgarem tristitiam.
Est hercle quod dolore eum magno afficit.
CY. Salvos sis Daniel. DA. Rex invictissime
Salve. CY. Cupis causam adventus mei? DA. Cupio.
CY. Mi Daniel, audivi nostrum numen abs
Te despici, nec eo modo aestimarier
Magni, sicut virum decebat candidum.
Atque quod inprimis dictu est mirabile,
Quidam mihi de te narrare, scilicet
Illum Iudaicum deum te agnoscere.
Quod hercule per intimas cordis mei
Penetrat medullas, atque mentis impotem
Pene facit, ut possim fateri libere,
Tam magnum me, quamvis perpessum plurima,
Dolorem non coepisse ex ullo unquam malo.
Res ardua est sane, nec non gravissima,

Ita ut sciam me horis nocturnis saepius
Nullum meis visurum oculis somnum, quoad
Versabitur res omnis haec in cardine.
At me tui miseret non parum Daniel,
In tam nefarium incidisse te scelus,
Tam turpiterque notam ingratitudinis
Parasse: non te talem iudicaveram.
Cur non tuae vitae statum miserrimum
Consideras, in quo vivere coactus es
Statim ac parens in hanc te lucem protulit?
Videlicet quam durum humeris tuis iugum
Captivitatis detestandae gesseris?
An immemor mei erga te es beneficii?
An nescis, et ex mente decidit tua,
Quantum tibi prae ceteris persolverim
Pretii? nempe quod servitutis vinculum
Rupi, ut esses liber, totoque in orbe celebris?
Ego te virum feci excellentem, et splendidum,
Magnique nominis apud omnes principes.
Omnes tibi cedunt, te observant unicum.
Tute hactenus circumlatus ore omnium es.
Igitur foret turpissimum, laudes tuas,
Famamque magnificam, atque cunctis cognitam,
Verti in maculosam infamiam.
Hoc ne accidat, tibi consulam fideliter.
(Existimes enim me noctes et dies
Curare, ut bene siet tibi, carissimo
Mihi seni, inter omnes quotquot confoveo)

Quapropter si qua gratia
Ignobile apud vulgus, et primarios
Etiam viros valere ex animo gestias.
Sic vivito, ut hominum consuetudo exigit.
Alioquin inimicos invidos pares,
Et incurres in acerbum omnium odium.
Nanque hunc amant ut plurimum, qui cuiuslibet
Obtemperare sic studeat sententiae,
Ut nemini rebellis sit, et nemini
Advorsus, sed in omnibus consentiat.
Desiste nunc ergo, ne quid novi inseras
Rei publicae: nec concites plebeculam
Rudem, si vis diu ut te amore prosequar.
Qui si in furorem convertatur impium.
Hoc dixero, quod in me non sit amplius
Ullus locus clementiae.
Ergo iterum atque iterum adhortor te quam maxime,
Ut hac relligione tua falsa posita,
Beel colas sceptrum ut decet flexo genu.
Quod si meis monitis locum reliqueris,
Experieris certe quantum inde foenoris
Brevi tibi possit cedere.
Tantum habeo affirmare, et plane promittere,
Donec tibi in tuo futurus corpore
Sit spiritus, nulla te unquam molestia
Oppressum iri, qin solus felicissimus
Eris, eminebis inter ceteros viros.
DA. Absit procul, nec hoc Deus concesserit,

Me caecitate tam nefanda involuier,
Ut prosequar divis honoribus Beel.
Inane sculptile [(transcriber); sic: scuptile] , in quo nec tantillum inest
Divinitatis, quo vel praestat quilibet
Hominum, quamvis mortalium.
An'non agi viderer ipsa insania,
Si duplices tollens manus procumberem
Vel ante lignum, aut ante saxum tetricum,
Quibus materiis Beel formatus est?
Non ulla vis, non ulla me violentia
Avertet, quin non fatear liberrime,
Vanum esse quicquid praeter unicum
Ducem rerum invocatur, vel terra, vel aequore.
CY. Eho quid audio? an'non ut debes Beel
Posthac coles, qui cultus est a condito
Orbe et viris et feminis, et omnibus?
Cuius potentiam indies cognoscimus,
Cuius divina vis ex plurimis micat
Signis, ut haud dubium sit quid subesse numinis?
Considera quid sumptus in hunc unicum
Ego conferam, et intelliges tum planius
Num sit deus, num sit colendus, reliqua
Ignobili spreta divum plebecula.
Certissimum est, ut scripta maiorum indicant,
Nostrum nihil vitali posse spiritu
Frui, nisi id edat bibatque ad corporis
Infirmi fulcimen et sustentaculum:
Sed ille luce qualibet, statim ac nitens

Opaca noctis nubila Phoebus depulit,
Bis [(transcriber); sic: Bix] sex panes, et illos maximos vorat.
Quibus tamen venter capax non fit satur:
Imo quottidie ingentia bidentium
Corpora ovium viginti bis, et plus glutit.
Ad hoc vini dulcissimi sex amphorae
Nihil sufficiunt: quas exhaurit eo modo, ut
Iurare possis, nil prorsus appositum ei.
An'non videtur sumptus esse, Daniel,
Quapropter quis iure optimo non diceret
Hunc omnium deum esse longe maximum?
DA. Nullo Deus cibi aut poti genere utitur,
Ut fragiles et aegri mortales solent,
Qui quolibet die praescripto tempore
Epulantur, et sumunt quod ipsa postulat
Necessitas, videlicet quo terreum
Corpusculum firmetur, et caro languida.
Nullo Deus cibi aut poti genere utitur,
Cum sit dubio procul solummodo spiritus,
Non visui obiectus, nec mole carnea
Indutus, ut sibi persuadent inscii.
Hic ille sidera incolit flammantia,
Manu sua sceptrum tenens, quo circulum
Rotatilis mundi gubernat et regit.
Huius ferax tellus scabellum dicitur,
Huius nutu creata pendent omnia.
Non est, mihi credas, non est obnoxius
Ulli ruinae, sicut ceteri dii.

CY. Obiectus ergo est, ut dicis, Bel casibus?
DA. Quid obstaret, cum visui sit obvius,
Et tactui, cum sit ex terra conditus?
Quaeso quibus probas tum Beel deum.
Qui scilicet potestate in homunculi
Fuit, fieretne formae huius, an aliter?
Hoc dixerim vilissimum passer culum
Longissime vestrum Beel praecellere:
Quod olfacit, tangit, gustat, audit, videt:
Queis omnibus caret Beel, vestra anchora,
Ad quam rebus in adversis confugitis.
Quod si haec in hanc, Rex magne, meam sententiam
Te verba non trahunt, adhuc alia afferam.
Non arbitror latere ullum mortalium,
A' sordibus numen debere liberum,
Et immune esse ab omni turpi crimine:
At si Beel sic adeo infanda crapula
Convincitur, labe omnium deterrima
Quotquot scio quibus succumbit lubricus
Homo, iam deus nullo modo censendus est.
Sed quid opus tanto verborum circuitu?
Ego omnino mecum constitui in pectore,
Nihil non me prius experturum, quam hunc Deum
Negem, caeleste qui regnum Rex occupat.
Valeat Beel, valeat vulgus ignobile
Divum: sint qui velint, quos homines invocant.
Deo meo soli laus sit et gloria,
Cuius divina virtute atque robore

Confisus, non mundus, non mundi signifer
Satan, non tartarus ipse refertissimus
Cacodaemonum, mihi terrori esse poterit.
CY. Proh Bel, quid audio ex hoc deliro sene?
Eon' radiisse, ut nullus sit honor bibi?
Ut tu, quem veteres tam multis saeculis
Coluere, iam nullus, vili et passerculo
Minor habearis? quousque obsecro feres?
Catacoemista. CA. Domine. CY. Prodito. CA. quid est?
CY. Coetum sacerdotum festinare huc iube.
CA. Meam rex magne videbis promptitudinem.
CY. Per imperium, per sceptra, per Babylonicum
Nomen tibi iuro Daniel, poenam te eam
Daturum, quod si iniuste spreveris Beel,
Cuius atrocitatem magnam nullius
Sonori gutturis facundia protulerit,
Tendes me spectatore, ni mors praeveniat,
Dolore plenus et cinctus maestitia,
Tendes inquam tremulas palmas ad sidera,
Raucedine senili complens aera,
Cum sera te monebit paenitentia,
Cum lacrimas, cum vota incassum fuderis.
Tun' audes te praeponere his qui mysticis
In rebus sunt doctissimi, quibusque sunt
Reclusa arcana Dei, quem nos suspicimus?
Tun' tam late patentem tellurem undique
Decoratam viris exercitissimis
In rebus ad divina pertinentibus,

Erroris argues? duram provinciam
Hoc est suscipere, et onus impar viribus.
Praedixero tibi, cave cave oculatior,
Ne exedere oporteat te quod ultro interis.
Nihil tamen temerarius decrevero,
Sed aequa lance ponderabo singula.
DA. Nullas timere magne Rex minas queo.
Dum praepotentis Domini dominantium
Oculos super hunc suum crebro iustissimos
Sciam esse: quo tutore nemo cadat animo.
Qui quamlibet corpusculum hoc per fragile
Durissimis saepe obici miseriis
Sinat, nec non omnino perdier,
Animam tamen summis reservat gaudiis,
Quae sit olim victura in cuncta saecula:
Cuius nomen benedictum in aevum omne sit.

SCENA IIII.

ENimuero non amplius segnitiae
Socordiaeque ullus locus linquendus est.
Nam quid mali futuri mens praesagiat,
Nisi ocius tumultus et discordia haec
Sedetur, nescio: fieri aedepol queat,
Ut corruat, et solo aequetur tota Babel.

Etenim de lana caprina, quod dicitur,
Contentio hic non est, sed de gravissima
Re, quae multis possit afferre exitium.
Sed ago moras, quin fungar officio meo.
Rex magne, quod mandasti, feci sedulo.
CY. Bene actum est, tu me comitare Daniel,
Tragoediam istanc pacari curabimus.
AR. Hem magne Rex, coetus sanctorum confluit.
CY. Sacerdotes Beel, patres sanctissimi,
Huc vos venisse corde laetor intimo,
Praesentiam vestram credens nobis bono
Fore, et auspicatam Rei publicae.
Quare sic animum vobis affero meum,
Ut hunc nisi atra mors nil seiuncturum sit.
SE. Invicte rex, haud nos ea ignorantia
Habet, aut habebit unquam, ut simus inscii,
Dies noctesque singulis nostrum nihil
Prius, nihilque debere esse antiquius,
Quam fiat ut satis maiestati tuae,
Si quid praeceperit haec. nam potestatibus,
Et his qui sceptro regio prae ceteris
Insignes sunt, valde pium est morem gerere.
Quoniam vero benignitas Beel diu
Tam strennuum te fovit pietatis ducem,
Qui sustulit semper quae gloriam ipsius
Labefactare, et obscurare visa sunt:
Et iam negotio tempestas ingruit
Divino pergravis, nos merito navibus

Et quadrigis enixe laborabimus,
Ut quantum in nobis situm erit, malum imminens
Demus quieti, te sollicitudine
Et cura liberantes, si qua es saucius.
Quod accidet, si Bel piis precabimur
Votis, gerentes intus corda candida,
Si saepius sacratum altare implebimus,
Et victimis crebris, vinoque limpido.
At indicari, si maiestati placet
Tuae, velim nobis, quid hoc rei siet,
Quod accersiti sumus huc more insolito.
Spero iuvante Bel fortunata omnia
Futura. AR. Faxit Bel monarcha maximus.
CY. Thronos capessite o patres sanctissimi,
Dum Grammateus rem vobis enarraverit.
Fac Grammateu, diserte vir, fac indices
Dominis negotium, ut potes, paucissimis.
AR. Faciam meum officium, Rex magne, sedulo.
Viri patres, satis res haec est ardua.
Pectoribus hoc firmis, hoc uto credite.
Et causa talis est vestrae praesentiae,
Quae regem, et quenque pium, cui rei publicae
Salus curae est, merito tenerbit anxium.
Aiunt Beel, quem tam diu suspeximus
Velut deum magnum, esse idolum sculptile,
Quod struxerit manus fabri lignarii.
Et ut apertius dicam, tot copias
Magnorum sumptuum perire penitius,

Quoniam his Beel frui non posse comprobant,
Qui sensuum non sit donatus munere:
Qui nullius usus, sed truncus sit mortuus.
Quis ergo tot petulca agnorum corpora,
Quis tot vorat panes? vinum quis ebibit?
Hunc expedite paucis ancipitem nodum,
Si securo velitis capite vivere.
Quod si fueritis doli expertes mali,
Ne unum quidem pilum amittetis, credite:
Si autem nefariis technis et fraudibus
Deceptos nos usque huc sub auram prodeat,
Tetram ad mortem evestigio accingemini.
SE. Ita n'maligna fama regis pectora
Invertit, et falsam incussit sententiam?
O perversam mortalium nequitiam,
Quam non fides ulla integra est hoc saeculo.
Per Bel quaeso, rex invictissime, sinas
Vanam opinionem, et vanas vulgi fabulas,
Et mitiges mentem furore percitam.
Nihil etenim subire nos magis iuvat,
Quam te docere eo pacto, ut intelligas
Quicquid clamosum vulgus ad te detulit,
Instabile esse, et subdolum id mendacium:
Sicut patet citra omnem controversiam,
Nil imposturae prorsus exercere nos,
Sed Bel deum esse, quem tellus Babylonica
A' mole mundi condita usque in hunc diem
Studiose magni fecit, id quod indicant

Geminae manus sublatae ad celsa sidera,
Flexi pedes, nudum caput, et piae preces.
Quapropter ausim dicere, blasphemiam
Foedissimam esse, tam mordacibus Beel
Iactare verbis, et conviciorum insequi
Licentia tanta: ulciscetur hoc brevi,
Et obruet scelestos, qui audent talia.
Ubi demum cognosces quam simus candidi.
AR. Quin dicitis, quis tot sumptus consumpserit,
Quos omnibus modis rex cumulatissimos
Fecit multos annos, unius gratia.
Mirum est tantum esse come donem posse deum,
Cui nec census sufficiunt, nec reditus.
Senex hic canus numquam laudatus satis,
Vir magni nominis, cuius prudentia,
Et summa perspicacitas est cognita
Ab hinc usque ad astrorum nitida lumina,
Nec non Antipodas, quo demum sub aethere
Non accuratior veri inquisitor est,
Hic ille argumentis certe evidentibus
Docet, Beel nihil minus esse quam verum Deum.
Atque inde sumptus non pervenire ad eum.
Ob quod cupit vobiscum literarium
Inire certamen: quare adarmemini.
Quod si potestis illius propellere
Acuta iacula, et acutioribus
Superare, restabit poenam det, asperam
Mortem ferens, dignum patella operculum.

Si autem minus vobis cedet victoria,
Prae foribus vestris horrenda mors erit.
DA. Quod dixi, dixi, constans praedicta assero,
Quae quod verissima sint, probabo magne Rex:
Sed id facturus sum Deo meo auspice,
Quo opem ferente ostendam tam dilucide
Vestras technas, dolos, fraudes, versutias,
Quibus rudem seduxistis plebeculam,
Quam lucida sunt poli depicti sidera.
Vos quid moramini? quid statis hic rogo?
Quin innocentiam vestram depingitis
Coloribus suis? quod obtinebitis
Id, quod lignum deus sit, palinodiam
Canam statim, et ustram mandabo literis
Industriam, ut eius nemo non sit memor.
SE. Per Bel te quaesumus rex invictissime,
Ne vanis te nugis sinas seducier.
Nos equidem nihil timemus, nec existimes
Defectionem ullam apud nos iactarier,
Imo ipse videbis successu temporis
Quis'nam humectaturus genas tepentibus
Sit lacrimis, et quis evulsurus dolens
Capillos sit, cum sera paenitentia,
Et pectoris emendatio nil proficiet.
Verum ut palam fiat nostra innocentia,
Sic magne rex mihi videtur optimum,
Ut places ipse sacrificio Beel,
Manuque propria templi claudas ostium

Tuo sigillo pro tua prudentia
Obsignans, et eo modo communiens,
Ut accessum nulli patere liqueat.
CY. Bene est, istuc consilii mihi non displicet.
Atqui introibo. Daniel est quod tibi
Loquar: vos interea in templo parabitis,
Domini, vestras res, donec adsint singula.

SCENA V.

Iussit me rex, ut iam relictis omnibus
Cur arem Bel honor ari sacrificio.
Faciam, quia id mei esse muneris scio:
Et promptitudinem meam auget plurimum,
Quod venit tempus, quo indaganda veritas
Sit, sed velim Oenochum quoque certum redditum
Istac de re: nanque et ipsius interest.
Sed ipsus advenit, celeri incedens gradu.
Quid est quod sic volat praeter morem suum?
Adibo: salve Nehemia. NE. Et tu plurimum.
SI. Nil rex tibi dixit? NE. Nihil, quid dixerit?
SI. Sacrificandum est Beel. NE. Recte me commones.
Rumpamus heus moram, deum colamus omnibus
Posthabitis, ut decet, qui nos clementia
Mira gubernat, et qui fons est vividus
Cunctae salutis hac in vita fragili.
Sed ubi ministri sunt? quid contrahunt moras?
SI. Adsunt domine, quid est quod transigi velis?

NE. Replestis'ne amphoras? EL. Non. NE. Replete ocius,
Suamque partem in templum ferte quilibet:
EL. Nil promptius faciam. RA. Scio quid sit meum.
NE. Nos interim templum petemus, vocibus
Castis precantes Bel, ut auferat malum,
Si quod rem publicam possit subvertere.
SI. Placet, probe dicis: Beel fortunet omnia.

SCENA VI.

VEra indicas, sic res se habet:
Sed coepta perfici modo curabimus.
DA. Placet via haec fugandae noctis algidae,
Et lucis almae consequendae, in qua ambulans
Se prosperum vere esse quis adverterit.
Nunc laus sit autocratori quam plurima,
Illi Deo sit laus, qui lucidum poli
Struxit globum, et vario adornavit sidere,
Qui rauco cinxit terram ponti murmure,
Et qui soli feracis molem condidit.
Hic nanque preces fusas suscepit auribus
Pronis, et vota respexit servi sui.
Vix sum potis movere pedes ob oneris
Gravitatem summam: resumamus spiritum.
NA. Socii, quam valde lassa sunt membra omnia.
Merito in suam tutelam nos Bel suscipit,

Cui tam magnificas ministramus dapes.
Mihi numquam insignior visus est helluo.
RA. Haud credo quod solus insumat omnia.
Nisi id verum est, quod ventrem instar vinarii
Cadi distentum habeat. verum quievimus
Satis superque, res abeamus postulat,
Levate nates, heus heus accingimini.
Nisi me fallunt oculi, noster pistor obdormiit.
Dii te ament, sic rem divinam Nahthoma
Curas? cras stertito, iam tempus aliud exigit.
En somniatorem, vix dum expergiscitur:
NA. Quam sunt gravati oculi, et obtusum quam caput.
Eamus, ecce in templo cuncta perstrepunt.
CY. Sacerdotes pii, Beel sacrificium
Offerte: nam in promptu est, ut ipsi cernitis.
SE. Ecquid nobis causae tantae arrogantiae,
Tanti tumoris et insolentiae fuerit,
Ut magne rex rogari nos oporteat?`
Imo tuo ex nutu pendemus, et tuum est
Cervicibus nostris quiduis imponere.
Atque ut procedat magne rex negotium,
Divinum opplebimus altare sacrificio.
Tute interim prostratus, et presso ad solum
Vultu, sed ad poli splendentis aera
Mentis piae sublatis oculis, invoca
Ut convenit pro sanctitate tua Beel,
Id Daniel quoque cum tota aula fecerit.
DA. Os impudens, an non scis me autocratora

Meum colere, et non alius implorare opem?
SE. Scelus. DA. Tuum cura, nec me respexeris,

CANTUS SACERDOTUM.

O Beel vasti moderator orbis,
Dissipa murmur tacitum tuorum
Hostium, nomen tueare sanctum, Tolle superbos.
Fac sciat passim spatiosus huius
Circulus mundi, scelerum potentem
Vindicem te perpetuo fuisse, Et fore posthac.
Porrigas nobis validum tuarum
Robur et vires manuum, rogamus,
Nomen et laudes regimenque nostri Regis adauge.

ALITER.

TE laudibus Bel inclitis,
Tuam canimus potentiam,
Te cuncta gens concelebrat,
Totus te mundus suspicit.
Nos consecrati cultui
Tuo, solum in te fidimus.
Plebs nostra, rex, et principes
Omnes te agnoscunt unicum.
Et contra nomen Daniel
Solus tuum recalcitrat.
Quare precamur supplices,
Averte hanc pestem penitus.

Vires divinas exhibe,
Fac contremiscat ante nos
Tuo furore territus,
Tibi sit laus et gloria.

PRECATIO SECHAniae ad Beel.

BEel Deus, cuius non est effabile
Nomen, cuius humana lingua gloriam
Praeconio nullo potest depromere:
Tu qui per amplam huius telluris machinam
Extendis brachium tuum, qui nutu territas
Arcem caeli, et iuga ardua terrae montium,
Et aequoris tumultus, denique omnia
Solus potes: cernis quo te eludat modo
Daniel, osor tui impius, quo perplacet
Pulchre sibi, arbitrans sui esse muneris,
Si quid queat moliri in contemptum tui.
Quare deus tui nunc tandem nominis
Ulciscere blasphemiam, quo ceteri
Gravi periculo discant, te unum deum.
Sacrificium hoc sereno vultu suscipe,
Quod exhibet pium cor regis optimi,
Quam attollas ad felicitatis maximum
Culmen, fac semper pacem tranquillam ambiens
Iusto suum sceptro gubernet populum,
Huius semen bene dic, et omnes posteros.
Et insuper nostram salutem protege,
Ne quo malo haec ruat, et tollatur impetu

Hostili: nam videtur imminere iam,
Nobisque instare nescio quid incommodi.
Quod si premamur qui sumus sancti tui.
Premetur et nomen tuum atque gloria.
SECHANIA AD REGEM, An alme rex nunc quid requiris amplius?
CY. Nihil. SE. Restat ergo cures sacrificium
Ipse, et communias probissime
Templi ostium, tuo sigillo istoc notans.
Nos functi nostro munere, hinc discedimus.
CY. Bel fortunet omnia. DA. Ite, res placet.
O mi Deus, Deus salvator unice,
Numquam satis tuam laudem testarier
Possum, cuius magna et immensa benignitas
Diffusa per spatiosi mundi terminos
Omnes, modis quam plurimis aegros iuvat
Homines. hunc enim blanda ditat coniuge,
Et prole dulci, alium beat divitiis,
Amplis illum in republica ornat honoribus,
Et quarto indit rebus in adversis pectora
Fortia, quae nullo possint consterni malo.
Quintum perspicaci donat prudentia,
Qua me quoque munerum dispensator pie
Donavisti. etsi quod habeo est tenuissimum,
Grates tamen tibi persoluo conditor
Caeli summas, facturus quam diu solum
Pes hic senilis conteret.
Iam vero cum meum prorsus induxerim

Animum, patefacere technas et nequitiam,
Quam exercuere diu ii qui prae ceteris
Integritate debebant lucescere,
Bone o parens conamen hocce perfice,
Et me instrumento ostende tuam potentiam,
Qua gentium dii tollantur funditus,
Et te imbibant homines qui verus es Deus.
At ubi ministri sunt? heus heus prodite quis,
Te Balthasar opportuno offers tempore.
BAL. Si vel dulcissimam vitam profundere
Oporteat pro te domine, paratus ero.
DA. Animum, fidemque erectam Balthasar probo,
Laudoque, ocius cum cribro ferto cinerem,
Quibus usurus ad hanc rem sum quam praeparo.
BA. Fiet domine, per me non ulla erit mora.
IO. Sed quid si Daniel qua valet astutia,
Noctu veniet nobis commessantibus?
SE. Maneat: namque ipsius haud cupio praesentiam,
Cuius vel voce audita summe contremo.
Maneat procul, talem convivam non peto.
Nam parum laute viveremus, si foret
Praesto. IO. Sic est: sed quin penates visimus,
Eamus, et paremus nos ad crapulam.

SCENA VII.

QUod dominus iniunxit meus, curatum id est.
Et si quid amplius sit, quod studio meo

Meaque opera effici possit, id fecerim
Lubens: en here, cribrum et cinis praesto sunt.
DA. En magne rex, vide obsecro qua nam via
Sacerdotes capturus sim. exi Balthasar
Cum aedituo. CY. Mirandus es o Daniel,
Credo te neminem in terris prudentia
Superiorem esse. quis te hanc artem edocuit?
DA. Deus meus. Cribrum et saccum accipe Balthasar
Rursus. BAL. Paratus sum, accipio. DA. Tu magne Rex,
Ipsus, ut scis, communito ostium probe.
Aeditue claves porrige in tui Beel
Honorem. AED. Bel rependet id, iustissimus
Semper suorum distributor munerum.
DA. Nil efficis rex magne, his absque clavibus.
CY. Da igitur: en me sacerdotem, et diaconum,
Regemque Daniel simul. DA. Ceram hic habes.
CY. Cerae nulli parcemus. DA. Nec laboribus.
CY. Nisi me meus fallat animus, sic ostium hoc
Occlusi, ut haud facile queat invadier.
Eamus. DA. Bel, laute tuos tracta hospites.

ACTUS SECUNDI,

SCENA I.

FRatres, Deus nobis longe omnium largissimus,
Quotquot mortalibus coluntur, contigit.
Nam regiis nos excipit conviviis,
Non aliter ac si simus incolae poli.
Age cum ipsius inexhausta munificentiae
Ultro tot et tantis nos oneret beneficiis,
His si fruamur, quis id improbaverit?
SE. Quid dictitas? imo crebris sudoribus
Quod porrigit meremur, nec spes est aliam
Nos posse venari praedam, hac deperdita.
Non oscitantibus haec, nec stertentibus,
Bel subministrat, sed in singulos dies
Usque ad ravim ipsam in templo clamitantibus.
Si igitur inungamus paulisper guttura
Defessa, et abluamus hanc raucedinem,
Quis mentis integrae et sani iudicii homo
Nobis vitio vertet? nemo est qui fecerit.
ZO. Pulchre dicis, Iudaeo fac quaeso indices,
Nimirum senties qua consecraverit
Nobis dapes salute. CA. Quid? si vivere
Vita salva et illaesis dignitatibus
Cupimus, non parva ope et nisu curandum erit.
Ne cuius forsan spargat lingua futilis
In invidum vulgus, secretam hanc crapulam.
IO. Recte mones. aurora namque crastina,
Fratres parum laeti et hilares curru aureo
Supra Horizonta lumen caeleste advehi
Conspiceremus: forsan mortis poena asperae

Hac nocte nostras pulsatura esset fores,
Si rude vulgus facinus hoc rescisceret.
Sed quid curamus haec? absit maestitia
Tristis procul, quin potius hanc festiviter
Noctem consumimus, evacuando pocula,
Et opplendo gulam ad summum quod est satis,
Ehem puer, vide ut calices pleni sient.
PV. Bibite, moras nullas faciam. IO. Sed interim
Tuam quoque curabis cuticulam PV. Faciam
SE. Dic qui, Sechania, tibi caro haec sapit?
SE. Mel Atticum inest, sat scio hoc. HAS. Apponite
Et nobis quid, ne devoretis omnia.
Edite filioli, carissima pignora,
Vobis Beel dat haec ditissimus deus.
Puer vino suavi hoc corona poculum:
En hic bibite. MAIOR FI. Nimium apponis mihi
Partem ministraturus sum fraterculo.
FI. MI. Dilecte parens, qua nam ratione inserviam
Beel, pro luxu ciborum tam dapsili?
HAS, Id gratiarum fiat actionibus,
Encomioque laudum, et gloriae ipsius
Praeconio frequenti, fili mi bone.
ZO. Cur vos matronae se detis tam abstemiae?
Ac si sponsae sitis? quin animo estote bono.
EE. Incommodo magno vestro feriamini
Materculae: genio indulgete. Cadmiel,
Uxor mea sit tibi curae, rogo si iuvat

Eam salutes poculo. CA. Obsequor lubens.
Puer vides quid desit? hic age tu mea,
Hoc calice exhauriendo, ita ut in imo nihil
Liquoris haereat, te morigeram mihi
Praebebis. PA. Hui mi domine, non tantum bibo,
Ignosces si pro decoro femineo
Respondero. CA. Velis nolis satis facies,
Et sic iucundior erit tua dormitio.
PA. Tentabo quid possim, quia repugnare non
Licet mihi. Vinum pol numquam dulcius
Nec vidi, nec bibi, nectar esse arbitror.
BE. Cessatis. IO. Nequaquam. SE. Potate largius.
Propino scyphum, exhaurias ut integrum.
IO. Quid, integrum? imo senties qui vir siem
In poculis, modo praebibas. SE. Fusuro [(transcriber); sic: Fusurio]
Puer cyathum hunc imple, et propone Iozobad.
IO. Ecce te quam sim ingurgitando strennuus.
HA. Vir es. sed quid si carebis luxuria
Posthac tanti vini, quid obsecro inquies?
IO. Alienum ab auribus plane dicis meis.
HAS. Qua tunc eris fronte? IO. Ignoro quid tibi velis,
Beel'ne nos privabit his beneficiis?
HAS. Sic est, sic auguratur mens vaticinans.
Nos Daniel ille nequam, tempus ad breve
Intra suos casses captos, tyrannus it.
Crudelis est, tractabit pro libidine
Sua: si non pestem et ruinam intulerit

Vitae, tamen famae atque dignitatibus
Nostris labem summis parabit viribus:
Et quod nobis diu fuit solatio,
Posthac in universum latro id auferet.
Videlicet ab hospitis huius diversorio
Excludet, et magnae egestatis causa erit.
IO. Nugare, te pleni calices sic garrulum
Fecere. UX. SE. Non nugatur, facile assentior.
Et sic futurum, sicut dixit, arbitror.
Namque id dolor intestinus et inquies,
Qui me hactenus pene enervavit, nuntiat.
Quem cum diu represserim, atque saepius
Percontanti [(transcriber); sic: Percuntanti] marito numquam voluerim
Aperire, vobis hanc ob causam detego,
Ne essetis inscii, hoc nihil significarier
Aliud, quam nostrorum omnium perniciem.
Id quod, qui paululum pollet prudentia,
Similiter exponet. SE. Isthaec miranda sunt.
UX. Accedit huc, quod nocte hac sum gravissima
Perpessa, quam totam insomnis duxi. SE. Enecas.
UX. Quare consilio callido, et prudentia
Serpentina opus erit, si extensa retia
Nostri in ruinam velimus effugere.
SE. Si vera sunt, fratres, quae modo dixit mea
Coniunx, a fronte et a tergo necesse erit
Simus oculati, circumspecti, et providi.
Et hercle si haec in vulgus commessatio
Non erumpat, miraculum esse duxero.

Tum per clementiam Beel diutius
Gulam pingui sucu [(transcriber); sic: succu] odor ati sacrificii
Pascemus, inveteratum illum in malicia
Et pravitate Iudaeum crudi phago
Leone contuentes laniarier.
Sed tempus exigit, ut suam domum petat
Quisque, ne de improviso nos quis obruat.
HAS. Imus, magnus Beel fortunet omnia.

SCENA II.

MIrabilis Dei bonitas in omnibus
Suis operibus lucet, ut vel saxeum
Pectus sibi verum Deum persuaserit,
Sanctum Deum populi Israel. qui condidit
Globum poli vario candentem lumine,
Et alveum maris, terraeque pergrave
Pondus, gubernans haec mira prudentia.
Sed iam lucescit, et croceo velamine
Aurora fulgens, oceani nimirum aquis
Mundata advehitur, pellens atra nubila.
Adibo regem, ut liberem ignorantia
Ipsum, qua obcaecatus, diu, complexus est
Verum pro falso. en ipse egreditur iam foras.
CY. Precor hunc diem tibi felicem Daniel.
DA. Tantundem quoque tibi precor, rex optime.

CY. Quid? an'non nocte hac curis exhaustus es?
An non senile pectus corrupit timor?
An non animum abiecisti in hoc negotio
Ta periculoso? DA. Cur? CY. Rogas? an immemor
Es, quae miseria maneat te si insimules
Falso sacerdotes tantorum criminum?
DA. Non sum immemor, sed quae siet causa, obsecro,
Me tristari, et edaci cura affligere
Hoc annosum caput, cum iusta sint quae ago,
Quae tento et molior, cum conscientia
Mea tam firmiter constrictum habeam, Deum
Meum, Deum qui cuncta nutu territat,
Suis adesse, suos manu fortissima
Tueri in omni tempestatum cumulo.
Age montium celsorum corruant iuga
Praecipiti turbine, et in terris sit fragor
Rabidus, hoc qui solum concutiat undique,
Et insuper frendat saevi maris sonus
Terribili murmure, caelum denique ipsum cadat,
Tamen nullus me occupabit metus anxium,
Cum iamdudum in cordis insculpserim intima,
Id quod divina scripta cantant crebrius,
Scilicet Deum sibi fi dentibus manum
Auxiliatricem ferre, quantumvis sient
Horrenda pericla, quae collum nostrum premant.
Id non possunt idola muta gentium.
Quae vana sunt, nulla valent potentia,
Nihil iuvant, nulla est speranda ex his salus.

CY. Proh, Beel, proh deum atque hominum fidem, quid hoc
Est Daniel? quid sibi vult occlusum ostium?
Et quid sigilla intacta? vae tibi seni:
Me plurimum tui miseret. quiduis deus
Vellem pati, quam te mortis tyrannide
Funestae perdi cernere his oculis meis.
DA. Rex magne, velim experiare diligentius
Singula. CY. Numquid vides non reseratum ostium?
DA. Video, sed propterea me sontem non sequitur.
CY. Tibi obsequar, et Hierodulum ipsus agam
Denuo, sciam nobis an factus sit fucus.
At at quid hoc? o te miserum mi Daniel:
Nefandus ille dies, quo te mater tua
In hanc foedam malorum sentinam edidit.
Satius fiusset, ut genitrix infantulum
Te strangulasset prima os pappa liniens,
Quam te canum ad durum supplicium oporteat
Trahi, et perire morte multo asperrima.
Invenias autem, qui id non fieri iniuria
Dicant, cum tu ipse imposueris humeris tuis
Duram hanc cruce, et ipsus sis causa omnis mali,
Eius dei fretus praesidio, quem vides
Aut non posse, aut non velle opitulari tibi.
Magnus igitur es o Bel, fortis, et praepotens,
Tu principem locum citra litem tenes
Omnes inter deos, nemo similis tibi.
Tute insequentes saevius tua nomina,
Et gloriam tuam Beel pessum dare [(transcriber); sic: pessundare]

Studentes, deturbas pudore tristius
Tinctos, tua et de facie pellis exules,
Non aliter quam candens radiis flammantibus
Sol aufugat gelidae noctis nubeculas,
Postquam per hemisphaerium sublatus est.
DA. Toto caelo erras Rex, pace tua dixerim,
Tamen et mutabis posthac hunc animum tuum.
Quin despice humi, et vide cuius vestigia haec
Impressa cineri sint, aliter senties.
CY. Nisi quis fucus resistat luminibus meis,
Vestigia haec a feminis relicta sunt,
Virisque, et pueris, et puellullis simul.
O mores hominum perditi, atque tempora
Scelerata, quam sunt pauci tuto credere
Quibus possis. tantum vero mihi obici
Mali tanta in re? in qua salus nostri imperi
Omnis sita est? haud perferendum censeo.
Abite satellites, et huc deducite
Mihi sacrificulos: exempla statuam
Digna in eos, ut discant quem suis dolis
Eluserint. abite, moramque frangite.
SA. I. Rex augustissime, merito furciferi,
Et iure suarum fraudum sument praemium.
Eamus socii, ne turpis socordia
In nobis forte dicatur grassarier.
SA. II. Quis obsecro non nostris sacerdotibus
Adscripsisset victoriam? SA. III. An es inscius
Qui Daniel vir sit? quae sit prudentia

Ipsius, et rerum omnium peritia?
SA. IIII. En obviam nobis fiunt sacerrimi.
Quid haec summo mane sibi vult praesentia
Vestra, domini? num visere Bel contenditis?
SE. Rem acu tangis. SA. I. Cyrus rex nos legavit huc,
Vos advocandum. is imperat, ut citissime
Suo in conspectu appareatis. namque habet
Quod dictitet vobis, reperietis eum
Cum Daniele conferentem rem arduam,
Ante ostium templi. SE. Itan ais? SA. II. Sic se
habet. [(reading uncertain: writing unclear)]
ZO. Sat scio quae causa sit, nos convocarier.
Nobis solatium unicum sit, conscia
Mens recti: eo tuti nitemur praesidio.
Nam murus est aheneus, nihil sibi
Mali conscire, nec culpa pallescere.
Quare laeti regem accedemus inclitum.
AR. Hui quanta paucitas sacerdotum venit.
Ubi reliqui? nimirum conscientiae
Torquentur pondere, et plumbum gestant
In corde suo, gravantur ut adesse non
Queam. at satis erit, si modo capita ac duces
Praesto sient, qui praetulere ceteris
Facem ad nequitiam et flagitia horrida.
SA. I. En magne rex, quae mandasti peregimus.
CY Video: movete vos abhinc, donec vocemini.
Vocati adeste cito, relictis omnibus.
Quid obsecro domini fecistis antequam
Sol ortus esset in templo? num aliquam Beel

Vestro missam celebrastis? at non prospere
Successit id, vobis ipsi perniciem
Moliti estis, ipsi inquam vosmet perditis.
SE. Alienum ab auribus meis rex optime
Dicis, non scire possum quid tibi velis,
Quomodo quid detrimenti accidere insontibus
Posset? an'non consumptum est sacrificium?
An non vides vacuata vasa singula?
Atque a nullo nisi Bel deo sanctissimo.
Tute ostium tuo hoc designans annulo,
Eo cinxisti robore, ut vel plurima
Hastarum milia non valuerint frangere.
CY. Mentire, vos fuisse hic sum certissimus,
Id edocent satis vestigia haec a feminis
Et masculis relicta hac nocte squalida.
Quae'nam unde sint, nequam perversi dicite.
SE Itan rex magne ira turpi convinceris?
Parce obsecro nobis, nec imprudentius
Causa nostra integra nos obicias malo.
Bel obtestor, quod hactenus omnia candide
Peregimus, viventes sine dolo malo.
CY. An pergis mihi (scelus) suffundere tenebras?
SE. O quam nunc experior iniqua tempora,
Quam parum tuta veritas, quam non iuvat
In hac vita ambulasse sine mendacio.
O innocentia, quam undique es paupercula,
Quam derelicta, quam destituta auxilio?
Quis tibi misellae adest? quis porrigit manum

Pressae tibi, et lerna malorum obrutae?
DA. Ecce insontes, eia rex magna iniuria
Dominis fit, cur sic excrucias innoxios?
CY. Durae cervicis homines, monstretis volo
Per quae ad sacrificium repitis latibula.
SE. Ah domine, supplex imploro clementiam
Tuam, ne irascaris, quam par est, saevius.
CY. Cur non irascerer, dum ad hoc me compellitis?
SE. O Bel rex superum, quam indurata pectora
Habes, cur sic taces alto silentio?
Cur non placido vultu ministros respicis
Tuos? an non te lenit haec miseria?
Seda Beel. seda quaeso hosce turbidos
Calamitatum fluctus, et nos de gurgite
Quo nunc immergimur, ut potens, es, libera.
An tot iuvas crebro qui nobis cedunt nomine,
Auctoritate, sanctitate, sanctitate, et gloria:
Et nobis electis tuis sic detrahis
Opem? ah viros bonos, pie parens, excita,
Qui nos educant tanto de discrimine.
At dormitas adhuc heus vos tribules,
Heus cives, nemo est qui erga nos tangi velit
Affectu misericordiae? heus accurrite.
Iudaeus hic vetulus, squalens, et tetricus,
Necem parat nobis longe indignissimam.
DA. Probe dicis, pergas te sic defendere.
At rex noster, ut amplectitur iustitiam,
Aures habebit occlusas: nec tibi fidem

Daturus est, cum sis ipsum mendacium.
CY. Quae vos incessit (scelera) contumacia,
Adhuc me circumducere delectamini?
Dicatis, impero, quod dudum petii.
SE. Miseris nobis veniam des clementissime
Rex, nos peccavimus: sed tu peccantibus
Propitius sis, et pro delicto gravi
Poenae parum satis tibi esse ducito.
CY. Quin clancularium locum hic ostendite.
SE. Sub altari meatus est, cuius quidem
Beneficio adiuti, de sacrificio diu
Laute atque splendide imprudentes viximus.
SI. Sat est. reliquum mea quidem sententia
Esse arbitror, vestro ipsius plectamini
Nunc gladio, et venenum exhauriatis id,
Quo instituer atis Danielem tollere,
Qui columen est domus Israeliticae.
AR. Aequissime dicis, tuam in sententiam
Pedibus manibusque eo. et si magnus rex petat
Suffragium meum, non aliud censeo
Ferendum, quam ut hi impostores dignis modis
Luant, sceleratae vitae digna praemia
Recipientes, quibus numquam improbi solent
Carere. nam plerumque facta turpia
Poena sequitur, non tardo, sed celerrimo,
Nec claudo, sed longe firmissimo pede.
AR. Sic est, id longa edocuit experientia,
Verti impiorum gaudium in tristiciam:

Et qui modo effuse ridet, lugentibus
Illum post lacrimis maxillas umefacere [(transcriber); sic: humefacere] .
Sed hi cum maiestatis laesae crimini
Obnoxii sint, et dolosam fabricam
Paraverint ei viro, a quo ne quidem
Unguiculam sibi offensam testarier
Possunt, ut interim alia taceam incommoda
Stupenda, quae invexerunt in Rem publicam,
Restabit ut per regem deturbentur in
Hanc foveam, quam struxerunt iustissmo.
DA. Videte nunc quotquot adestis singuli
Quae sint, et quid possint idola gentium.
Certum est, quod ora habent, at per ista eloqui
Nihil possunt, deest vox et omnis sonus.
Aures habent occlusas, quae non audiunt
Ullas preces: et ideo isti surdis canunt,
Quicumque ex his opem petunt suis malis.
Sunt caeco lumine, ipsorum et sub naribus
Nullus odor est, carent gustantibus organis.
Inutiles gestant manus, numquam pedem
Obambulandi causa possunt figere.
Haec qui colunt, suum Deo celsissimo
Honorem subtrahentes, in eiusmodi
Horrenda monstra transvertantur imprecor.
Non eos Deus Zelotes flagrantissimus,
Qui scelerum nostrorum acutus spectator est,
Sinat [(transcriber); sic: Sinct] esse impunes: sed suam gravissimam
Iram effundens, cunctos contemptores sui

Trucidabit, et contundet, ceu fremens leo,
Qui quamlibet feram solet prosternere.
Nec tum quiescet, si impium osorem sui
Extinxerit, sed ipsius in posterum
Semen, genusque totum saeviet. patrum
Enim vitam exprobrat memor nepotibus.
Caelum hisce mittit aeneum, atque ferreum
Solum, et pluvias aquas polo alto detinet,
Ne decidant fecundantes ipsorum agrum.
Ad hoc fame aspera et dira siti necat.
Cum sibi contra, vera fide credentibus
Sua munera absque mensura dispertiat.
Caelum his facit serenum, et solis lumine
Rutilum, creata quod telluris omnia
Confirmat, et suos fructus dare perficit.
Et insuper si sit necesse, nubila
Caelo praetendit, qui suis liquoribus
In terra operentur, et radios solis iuvent,
Ipsorum prata pingui ditat munere:
Granum unicum proiectum, aristas plurimas
Facit producere, atque laeta pascua
Ipsis ex valde sterili colle conficit.
Ibi educat herbas salutiferas sua
Virtute, et queis vescamur optima olera.
Sed quid benignitatem tam magnam in pios
Verbis meis pronuntiare gestio?
Quae cognita est ab orbibus caelestibus
Altum per aera, usque ad terrae machinam.

Tu magne rex quid iam restet, considera.
CY. Quid sit meum, nullo modo me praeterit.
Quin optime instructus sum, atque legibus
Edoctus, improbos tollendos e repulica:
Contra vero bonos tuendos fortiter,
Et protegendos malorum ab iniuriis.
Sed longius quam est tempus protraho.
Ministros accersam. heus adeste satellites,
Adeste inquam, vestra opera nobis est opus.
DA. Et te simul volo prodire Balthasar:
At audiunt, tumultum in aula commovent.

SCENA III.

SA. I. Quis nos vocat? SA. II. Audivi regis stridulam
Vocem. SA. III. Curramus ergo, ne nobis mora
Dominetur. SA. IIII. Ad quid haec praeceps velocitas?
Dii perduint vos hoc una cum silice,
Qui me fecit cadere, pedemque laedere.
SA. I. Ha ha he, videte iacentem hominem nostrum solo.
SA. IIII. Etiam rides miserum? SA. II. Sinite haec, surge, ibimus.
CY. Manus ministri inicite sacerdotibus,
Et singulique singulos abducite
In carceres, ligate membra eo modo
Ut solvi ne queant ulla arte vincula.
Nam quod sibi ipsis intriverunt, id decet
Ut exedant, ne frustrentur labore suo.
SA. I. Ehem, ite nobiscum vos sanctuli Beel.

SE. O quam iucundum est viventi feliciter
Vexare, et hunc ridere quem infelicior
Et adversus hinc inde ventus iactitat.
O Bel, adhuc dormis? non expergisceris?
Aperi fenestram taberna culi tui
Sancti, et quae nos circumdet respice angustia.
An addecet deum pectus tam saxeum,
Tanta duritie [(transcriber); sic: duricie] rigens, et tam asperum
Habere? quin trunco et silvestri bestiae
Tribulatio haec adferre queat clementiam.
DA. Quid obtices Beel, cur subtrahis manum
Tuam a sanctis tuis? deus es pol impius:
O verba amara, miserere inopum mi Beel.
CY. Nil audit Bel, abite vestros in nidos.
Ac vos redeuntes, hos tres quoque abducite.
Tibi interim senex, mihi dilectissime,
Mi Daniel, divino semine edite,
Cuius virtus, prudentia et integritas
Nobis eo modo est spectata, sicut in
Ignibus aurum fuluum solet spectarier:
Tibi in quam, Daniel, trado in tuas manus
Idolum Bel, cum tota templi machina.
Tu pro tua, quae in te magna est, sapientia
Id agas cum his, quod e re nostri regni fuerit.
Ego abeo: vos si placet, sequamini.

SCENA IIII.

DEo meo, Deo cuius palatium

Corusca sidera sunt, qui fecit omnia
Verbo, tum aves alto volantes in polo,
Tum bestias specubus latentes in feris,
Et quae mortalibus iumenta inserviunt:
tum fulgidos profundi pisces aequoris,
Et quae usquam sunt res ab olympo usque in solum:
Huic inquam Deo grates persoluo maximas,
Quod tot meas preces suscepit auribus
Pronis, nec respuit servi sui suspiria.
Quod declaravit, me nihil te merius
Egisse, confutando inane sculptile
Tot annos, et spernendo falsa dogmata.
Atqui dum idolum cum templo in mea manu
Situm est, ostendam cunctis in propatulo,
Tam longe abesse ut sit Beel verus deus:
Quam longe abest, hunc culmum esse risibilem.
Quapropter Balthasar voca lignarios
Fabros, dic me iussisse ut adsient cito.
BA. Domine, nihil desiderabis in mea
Strennuitate, labore, et diligentia.
Mihi ipsi hercle placeo non mediocriter,
Nec infimum famulorum me esse existimo,
Cui contigit herus nominibus plurimis
Clarissimus. quid enim huic deest? quid non habet?
Quod obsecro decus, quam virtutem industria
Hum ana perscrutabitur, quae non siet
In hoc meo domino longe plenissima?
Sed tardiorem me esse vetat negotium

Praesens, quin eo ne videar forte plumbeus.
SA. I. Ubi reliqui sunt? nos quatuor curavimus,
At hic stantes lugent, contundunt pectora.
Venite: nil clamor, nil luctus proficit,
Nimis sero fit vestra paenitentia.

SCENA V.

ADuesperascit, et sol inter nubila
Illic procul reconditur hemisphaerio,
Statim tegendus et lavandus in mari.
Velim praesto esse Balthasar.
At ipsus advenit, iamiam te optaveram.
BA. En domine, quae mechanicorum confluit
Manus tuum ad iussum? DA. Bene est, et perplacet.
AR. Salve senex, mystes multo sanctissime,
Nos per tuum ministrum accersiti adsumus.
Quid est quo nostra opera sanctitas tua
Eget? si vel vitae et rerum dispendio
Nostrarum unquam tibi commodare possumus,
Prompti erimus diebus atque noctibus.
DA. Monstrum hoc, viri, forti manu prosternite.
AR. Hui, cur nos imbecilles maximo Deo,
Deo potenti, cui telluris et poli
Potestas est, resistere, vel verbulo,
Nedum manus saevas inferre deceat?
Quis exitus? quae nos maneret ultio?
DA. Horrore liberate vestra pectora.

Si subsequatur quid vobis discriminis,
In hoc caput cudatur faba protinus.
Quin pugna fit? quin inchoatis proelium?
AR. Corroborasti me, et tua verba animum mihi
Omnino reddidere, cessit hinc timor.
Quare socii irruamus omnes in Beel.
Cur non fuga tibi de salute prospicis?
Heus heus Beel, quid hic taces iners? CY. habet.
Nimirum si queat nobis resistere,
Iam surgeret, et in nos quam crudelissime
Saeviret, sed lignum est: quis obsecro audiit,
Aut vidit unquam lignum contra artificem
Se defendisse? CO. Ni me fallant lumina,
Lignum est: dii vos perduint, qui tam diu
Nos simplices vestris tractastis artibus.
SP. Quid hoc? deum immortalem, quid hoc obsecro?
Cur admiratione extremum spiritum
Vitae meae non edo? et quid vivo amplius?
Egon lignum hactenus deum esse censui?
O facinus indignum, o scelus, o carnifices,
Latrones o nefarii. DA. Bone vir tace,
Iam restat ut templum quoque aequetis solo.
SP. Imo memoria nulla Bel posthac siet.

SCENA VI.

VIsam quid nam rerum agatur ad carceres,
Vinctique ut ineant fuluis cum leonibus
Certamen curabo, ut tandem quid fecerint
Videant, experianturque quid haec dextera
Possit, quam infesta iis siet qui male agunt.
Heus satellitium, has carnes leonibus
Propone. nam dudum inhiare iis scio.
PA. Iamiam demum sumus miserrimi omnium,
Iam non spes ulla nobis restat amplius
O filii, o dilecta mihi pignora,
Quae nos procella malorum circumdedit,
Quae calamitas supra caput nostrum imminet.
Bel truncatus, templum ruinae proximum est.
Non est magis quod nos possit solarier
Ullum subsidium, de vita simul et bonis
Nostris actum est, vae nobis, actum est liberi.
O illum infelicem diem, quo prodii
De ventre matris, quo mea me genitrix tulit
In hanc lucem: cur non primo me balneo
Necavit? quid conservavit periculis
Tantis? o immanem, o crudelem, et asperam.
Sed forsitan invita non discederem
Ego ex mundo hoc, modo vos voluptas unica
Mihi superstites essetis, nec crudelius
Ferrum mactaret hos artus tenerrimos.
Sed quid iuctus? quid lacrimae? quid suspiria
Iuvant? migrandum est hinc, praebete ah oscula
Mihi materculae vestrae, et liceat prius

Amplexibus mammas maternas tangere,
Quae vos diu (proh dolor) enutriverant.
Valete, nam diutius manere non queo.
Cor frangitur dolore, et me mors pallida
Suis petit iaculis, ut hoc corpusculum
Expugnet: hinc secedam, et ultimam meae
Vitae vim ipsa adferam. valete longius.
FI. MA. Quo vis mater, mane precor matercula,
Ne nos relinquas orphanos miserrimos.
FI. MIN. O genitrix cara, siccine nos deseris?
An non te nostri miseret? FILIA. O matercula,
O mea matercula hic mane, mane obsecro.
Non audit, quid soli nunc inceptabimus
Frater culi? nemo est qui possit aut velit
Succurrere orphanis, praeter materteram.
Eam visamus. FRA. MA. Ah me ferte hinc ad eam.
CY. Satellites, sententiam exsequamini
Latam de his. SA. I. Magne rex, fiet sicut iubes.
En hic regnum Bel, hic fruaris gaudio.
SE. O horridam mortem. SA. II. Et tu inde quoque desili.
SE. Au quo perveniam, sine, sine me superstitem.
SA. 3. Tibi hic locus manendi non conceditur,
Quare migra ad tuos. ZO. Ah da vitam mihi.
Quo miserum detrudis, et addis verbera?
SA. Committe te Beel. CA. O fata immania.
SA. I. Audi, te socius evocat, sequere. IO. Occidi,
Et vos sequimini. IE. Vae mihi. HA. Perii.
CY. Ea consequuti sunt puto, ad quae viribus

Summis diu tendebant noctes et dies.
Iam discedamus hinc ad regia limina,
Nostro expensuri animo quid cum mulierculie
Et prole sit agendum. sane in pectore
Meo dudum firmissime ratum fuit,
Me subversurum progeniem hanc: quod equidem
Fiet, ni consilium mutet clementia.
NE. Miranda sunt, miranda sunt certissime,
Distare tam paruo intervallo gaudium,
Tristitiamque quapropter verissime
Voluptatem esse mali parentem dicitur,
Eamque fetum miseriam relinquere.
Id literis ego commendandum censeo,
Ut plurimis exemplum sit, tripudiae
Voluptatesque vitandas summopere.

ACTUS TERTII,

SCENA I.

TErribilis o Draco, deusque praepotens,
Ego infelix homo tua numina supplico,
Me rebus in adversis auxilio tuo
Iuves, et munias adversus hostium
Meorum laqueos, quorum sunt plurimi.
Sic ipse me vicissim gratum numini
Tuo exhibebo sacrificiis frequentibus.
HA. Miror quid hic vetulus secum submurmuret?
Aut quid habeat cum Dracone commercii?
Adorat, nisi parum prospiciant lumina.

O utinam hero meo praesente istud facias.
TH. Quid de carnifice hero tuo mihi verba facis?
Desine, priusquam pugnis contundam os tibi.
Si me Beel donasset sceptro regio,
Te cum domino tuo confestim perditum
Darem. HA. At laetor, quod non queas. he dic mihi
Si Beel tuus divina praeditus fuit
Virtute, cur non fabris, imbecillibus
Homunculis istis, tum reluctatus est,
Cum ipsum de altari celso praecipitem darent?
TH. Lento gradu dii solent procedere,
Cum vindicare volunt lapsus mortalium:
Sed tarditatem et indulgentiam suam
Compensant postea Poenarum copia.
Interitum Bel non longe abhinc plorabitis.
HA. Ah stulte, quis furor tibi abstulit tuam
Mentem? quod aestimas id appellarier
Aut esse posse numen, quod est sub ditum
Imperio mortis, et quod huius nutui
Paret. haec creditu sunt difficilima.
Imo ipsa mors coram divino contremit
Conspectu, et cogitur huius mandata exsequi.
At haec sinam tractare, placet praesentia.
An spes te habet, Draconem tibi bono fore?
Eumque tuas partes defensurum in malis?
Cui tu magis queas opitulari, et deus
Dici. sed se cedendum est hunc in angulum:
Rex praesto est, et venenosam bestiam

Conspicit, o si dominus meus conficeret hanc.

SCENA II.

QUae dicis vera sunt, nec non persuadier [(transcriber); sic: persuadier]
Iis possum, recondam in cordis intima.
Sed ex te audire velim tuam sententiam,
Hoc de Dracone: an non deum pronuntias?
DA. Haudquaquam, nec magis quam Bel pronuntio.
CY. Hem Daniel quid ais? DA. Unus est Deus,
Et ille olympum habet, terra non ingreditur.
AR. Ah quaeso Daniel, senex mihi iucundissime,
Ah canae parce quaeso senectuti tuae,
Os obsecro, linguam moderare, labia
Coerce, ne quid ex te incogitantius
Procedat. non te rerum usus erudiit,
Quot unicum verbum possit tragoedias
Ciere? quot tumultus? et quot grandines?
Contra vero, tacere quot amicitias
Paret, quam benevolentiae hominum causa sit?
An non tuis oculis occurrit [(transcriber); sic: ocurrit] , quod halat,
Quod comedit, quod bibit, quod graditur solo.
Non est, non est (mihi crede) ligneus, ut Beel.
Quare deum viventem iure dixeris optimo.
DA. Id absit, ut vero relicto numine,
Quod clemens est, quod mite, et misericordia
Inexplicabili affluens, saevae, truci,
Immani et detestandae beluae adhaeream:

Per quam peccata, mors, crux et tribulatio
Totum genus humanum invasisse dicitur:
Cuius suasu, Dei praecepta spreta sunt.
Quare ut brevi dicam, ante supremum diem,
Dei mei, qui machinam caelestem habet,
Cultura, in me non ulla vi extirpabitur.
Nam certo certius mihi Cyre est cognitum,
Ipsum esse solum et verum pantocratora,
Qui tam terrestres res quam olympicas
Imperiis aeternis regit, atque fulmine,
Nymbis, tonitrubus, tempestate territat.
CY. Magna equidem Scylla liberatus es prius,
At iam cave ne te Charybdis devoret,
Vivit Draco, deum ergo iure dixeris.
DA. Papae, deorum quanta futura est copia,
Si quod vitam degit, id omne nomine
Divino dignum erit? et Draco fragilis est.
CY. Quid an Draconem dicis corruptibilem?
DA. Et hac manu queat vita privarier,
Non fuste, non sagittis, et non lancea
Adhibita ulla. CY. Age tibi potestas plena sit
Draconis, at felici Marte proelium
Ineas vide: precor tibi bona omnia.
DA. Praestigiis plane nullis tractabo vos,
Sed candide, sed integre agam omnia.
Quod ut possitis intelligere singuli,
Balthasarum meum iubeo hic struere focum?
Hanania, tu picem et adipem proferas.

HA. Factum puta, prius mihi nil duxero.
AR. Quid aeger et delirus molitur senex?
Quousque destitutus esse animi, rogo,
Vi pergit? et quando sobrius esse incipit?
Vereor ne maximum malum sibi attrahat,
Ut Caecias nubes attrahere dicitur.
Nam citra controversiam vindicta Bel
Prae foribus est, quam non poterit evadere.

SCENA III.

MAiori gaudio animus numquam efferbuit
Mihi, quoniam hunc diem videre contigit,
Quo verus ille Deus, de quo multa audii
Privatim ex hero, in vulgus ubique spargitur.
Verum istud omne debetur domino meo,
Qui morte spreta libere professus est
Hunc et verbis, et vita sincerissima.
At quid, quam par est, absum longius?
Move pedes Hanania, et fac sis tuo
Hero gratus: domine praesto sunt singula.
DA. Bene habet, appone haec igni, et fac liquescere.
SY. Praestigiator quid struit? DA. Et cum senseris
Satis liquoris esse, retrahe, et da mihi.
SY. Osi mea rex praeditus sententia
Esset, et haberet Symsatana pectora.
HA. En domine, sunt parata haec, uti iusseras.
DA. Rex magne, integritatem noturus meam

Accede, et experiere quibus artibus
Draco cogatur e vivis discedere.
Nimirum te Draco praedura vexitat
Urgetque fames, nec non sitis opprimit,
En ventrem imple tuam, sume en opimas dapes,
NE. Quid hoc? itan dii nostri potentiae
Nullius, ut queant humanis viribus
Adversari, et eas totum confringere?
Valeant ergo, posthac vel unguem offendier
Ipsorum gratia nullo patiar modo.
AR. Ut intumet venter, ut intus viscera
Tumultuantur saevientia invicem?
Ut torta cutis, ut ignita lumina,
Ut flammis aestuat undique, ut virus evomit.
Heus Draco, qui miseris opem praestare diceris,
Temet iuva, qui nunc extrema toleras.
DA. Tandem liquere existimo, vos hactenus
Vanis diis inserviisse, et pectoris
Oculos vestros obnubilatos tenebris
Multis fuisse. iam vero me spes alit
Haud dubia, vos lucem nactos clarissimam,
Vos hunc Deum agnoscere, qui semper fuit
Ab aeterno, qui verbo fecit omnia,
Cuius maiestas, cuius misericordia
Pertingit a terra usque ad splendida sidera.
Qui per natum suum, quem tot oraculis
Nobis promisit, omnem deleturus est
Labem, qui omnes fideles et iustitiam

Operantes salvabit, et in tabernaculum
Suum recipiet, ut vivant perenniter.
CY. O ter quaterque te beatum Daniel,
Quis usquam te mortalium felicior?
Qui talem habes Deum, aedepol circumferam hunc
Posthac vigilanter in corde intimo meo.
Hic fulcrum erit, hic forte propugnaculum
Mihi, et hic me sub umbra tutabitur
Suarum alarum: quoniam, ut audio, potest,
Et vult. DA. Procul dubio vult, dicis optime.
CY. Tempus nunc prandium desiderat, satis
Superque habet Draco, quiescat hic permolliter.

SCENA IIII.

IBo, Draconem supplicabo, ut filiae
Nostrae dignetur interesse nuptiis.
Uxor tute interim cura de prandio,
Ut rediens rite sint apposita singula.
Quid hoc rei? Draco intercluso spiritu
Hic mortuus iacet, nil audit amplius.
O facinus audax, o scelus nefarium.
Spes nostra (proh dolor) sublata est turpiter.
TH. Ecquid tu ais? quod nam facinus tu praedicas?
Pene enecasti me tuis clamoribus.
PO. Rogas? accede propius, et tum senties.
TH. Ni parum video, Dracon interemptus est.
Heus heus Draco, heus heus, nos adsumus tuum

Adoraturi numen, exaudi supplices.
Nil audit, PO. Heus Draco. TH. Surdo canis.
Polydeme, ferendum censes diutius?
Ut nos domemur, et subsimus foetidi
Senis iugo. quibus libertas maxima est.
PO. Prius, quam ad hoc ducar, mortem suspendio
Quaeram. TH. Imo me tellus prius absorbeat.
SA. Salvete cives optimi. ecquis spargitur
Rumor per urbem, quidque vulgus iactitat?
PO. Malum malo saepe audivi coniungier.
Et vera sunt quae dicuntur diverbio,
Nullum malum magnum solum mortalibus
Unquam contingere. nam internecionibus
Beel, sacerdotum, longe indignissima
Caedes Draconis accedit. SA. Hui quid refers?
PO. Sic est, vide. res ad extrema rediit,
Nobis sublatae omnes sunt caeremoniae,
Felicitas quam maxima, rex dormitat.
In sacra nostra pro suo arbitrio senex
Furiosus impetit, nil non tyrannide
Tollit, fanum profanat, et altaria.
Et quod meritissimo debet plorarier,
Deos blasphemiis ad usque tartara
Plutonia insequitur. nec id quidem satis
Crudelibus votis respondet: nam insuper
Vitam demit. nec hoc satis, quin mortuos
Affligit, et instar canum hinc atque hinc trahit.
SA. Tua me Polydeme verba plane iam ebrium

Dolore reddiderunt, ita patriae
Communis haec pestis graviter me commovet.
Restat, cives, ut firmo simus pectore,
Et Iudaeum, qui nos in tot angustias
Induxit, ipsi rapiamus ad supplicium.
TH. Praefecte, tu videris istud optime
Considerasse, quid sit e republica.
Tuam sententiam probo, consulte vir.
Huic instituto nulla commoditas deest.
Vulgus cunctum nostris stabit a partibus.
Sunt arma ei, sunt corda praesentissima.
Est audax spiritus, tum, cum infelicior
Ventus perflat fortunas ipsius et bona.
Accedit huc, quod fuerit praestantissimum
Natura summe infesta principatui,
Monarchis, et qui soli rebus imperant.
Taceo iam de odio Iudaici Dei,
Quo tantopere flagrat, ut potius omnia
Pati velit, quam hunc recipere intra limina
Sua. quid multis? nemo non dexteram dabit.
SA. Prudenter et ornate tu quoque disseris,
Thorybodes, et quid tu profers sententiae?
TH. Pro temporis necessitate non puto
Quicquam, cives, melius a quoquam consuli
Potuisse, quam quod nunc pulchre retulistis hic.
Quod pace non potest, id vi debet geri.
SA. Hanc ego meam fidem et promissa singulis
Vobis do, vos et vestra in tranquillo fore

Omnia, si non fracti animis, sed forti constantia
Omnem metum pellentes, adsitis mihi.
Quare domos discedite.
Si signa tubae clagnor dederit, currite
Huc ad forum, telis instructi et pectore.
STA. Curabimus nos nostras partes sedulo.

SCENA V.

TV buccinator heus, properans
Fac classica saeva sonent citius,
Quo confluat armigerus populus.
BV. Quid haec trepidatio insolita?
Quid hasta sibi vult vulnifica?
ST. Heus classice, classica signa dato,
Facias taratantaricum sonitum.
BV. Satis est iam quod tu quoque iubeas,
Resonet taratantara nunc fremitu.
TH. Quicumque patriam et rem publicam cupit
Salvam, ille nos sequatur, et suum locum
Nobiscum una defendat ab iniuria
Tyrannica. Tu tympanistes, tympana
Fac resonent: quid moraris? quin populum excita.
PO. Adeste cives, heus adeste singuli,
Quibus libertatem incolumem servarier
Placet, ne lancearum obliviscamini.
Hastile de humeris pendeat, ensis de latere.

Ibi in foro praefectus urbis est, pater
Patriae, et caput totius rei publicae.
Ad illum currite, ille vester dux erit.
Quid cessas tubicen? TH. Cessas? signa cane.
Sed hanc virum sufficere multitudinem
Credo, si corda intus numero responderint.
Quis nostram non formidabit praesentiam?
Praefecte, tu viris rerum harum nesciis,
Qua es eloquentia, recense quid siet
Causae, quae nos praeter solitum obarmaverit.
SA. Haud me fugit quae vestra sit integritas,
Qui candor, et qui amor telluris patriae,
Cives mei optimi: quod cum deprehenderim
Ex argumentis multis, et asperserit
Animum meum voluptate incredibili,
Tamen prae ceteris id longe maximum
Oblectamentum semper attulit mihi,
Quod tanto studio, quod contentionibus,
Curaque tanta huc usque caeremonias,
Religionem, deos, et quicquid ad sacra
Spectat, defendistis, ne quo malo
Fato, ne quo casu possent subvertier.
Hinc inde totum orbem terrarum et gentium,
Laudes vestrae, nomenque magnum pervolat.
Vos praedicant, vos in altum caelum ferunt
Laudando, in omnium ore vos versamini.
Adeo manes profundos dico conscios
Famae vestrae. et quis ignorat Babylonicum

Populum decus totius mundi machinae?
Verum cum non tam pulchrum est laudes quaerere,
Quam eas cum sunt quaesitae, non amittere:
Macte o cives, ut incepistis, pergite,
Mecumque pro focis, aris, et gloria
Deum pugnate, tollamus ludibria,
Superbos contemptus et insolentiam
Hebraei, qui destituit omnibus sacris
Nos, et conatur reddere insuper suae
Potestatis. quod antequam cives fieri
Sinamus, in mortis demur discrimina.
Quare quicumque consentitis in necem
Iudaei, dextra sublata indicium facite,
In haecque verba clare uno omnes ore dicite.
Hac iuro dextera mea,
CI. Hac iuro, etc.
SA. Per Draconem et Beel deos,
CI. Per Draconem, etc.
SA. Me non sumpturum prandium,
CI. Me non, etc.
SA. Nisi Daniel occisus sit,
CI. Nisi Daniel, etc.
SA. Hoc ut fiat caput meum
CI. Hoc ut fiat, etc.
SA. Ponam, et omnes substantias
CI. Ponam, et omnes, etc.
SA. Cum nil rebellionis usquam appareat,
Ad regia recta tendemus limina, et

Nobis poscemus Danielem tradier.
Instructum sit agmen, ego vobis dux ero.

SCENA VI.

NIsi mente lapsus sim, non procul hinc audio
Fragorem armorum, crepitat en tellus sonitu.
At recte diuinavi: quid insania haec
Sibi vult, cives? quid arma (rogo) micantia?
Quid tantum in vos rex potuit committere,
Quod dignum sit tanta armorum violentia?
Hoccine est humanum factum, aut inceptum? hoccine est
Civis, duella inferre magistratui?
Quem summus atque maximus Deus
In terris constituit, ut frenum imponeret
Nostrae libidini, et tetris flagitiis,
Ut nostram pensitaret salutem vigil,
Et nos vicissim summa oboedientia
Ipsum audiremus, humiles toti et subditi.
SA. Unde tibi tot audaciae, tam libere
In nos stomachari? tace, non est animus
Nobis tecum agere, aut nostra aperire consilia.
AR. Bona verba quaeso. SA. Quin ad regem ocius referas,
Populum sibi velle loqui dic, sine mora prodeat.
AR. Hem magne rex, hem vir illustrissime, vide,
Indomitum, insanum vulgus colloquium petit.
CY. Ecquid tanta sibi intemperies vult? quid populus

Sanallabath tecum? quid hastae? quid gladii?
Dic quid sibi vult novus et Mavortius ille furor?
SA. Non est furor, sed merito susceptus dolor.
CY. Proh deum atque hominum fide, quid est si non furor.
Sed quid sibi turba tumultuosa velit, recites.
SA. Ego supplex nomine cunctorum astantium
Peto per Bel, Draconem, et sacra omnia,
In has manus nostras velis hic tradere
Iudaeum Daniel: quod si impetrabimus,
Confirmamus te tutum omni periculo
Fore: nec arma isthaec tibi Rex infesta erunt,
Sed valde amica, et multum salutaria.
CY. Quid obsecro mali vobis bonus senex
Dedit? quid erga vos deliquit? dicite,
Quid est quod vestram erga hominem hunc invidentiam
Plus plusque sic acuit? his donis egregiis,
Cumulatis, magnifice de vobis promerito,
Hic est honos? haec merces? haecce praemia?
Vos pro tot beneficiis ingentibus
Hanc gratiam refertis hoc probos decet?
O facinus nullius lingua excusabile.
SA. Quae Rex iactas hominis in nos beneficia?
Id benefactum dicis, tot sanguinis virum
Insontium fusum esse totque corpora
Sancta data dilaceranda saevis bestiis?
Beel caesum, Draconem cassum lumine,
Infectam urbem cultu Iudaci Dei?
Haec me hercle beneficia non salutem adferunt,

Sed damnum: non prosunt, sed obsunt maxime.
Quare non est quod haec nobis quasi exprobres,
Sed his omissis Danielem poscimus.
CY. Sapienter is et optime egit omnia,
Et quid in rem vestram esse possit, vos modo
Agnosceretis magnam pietatem viri.
Quapropter certum est animo, me nil non prius
Experturum, antequam auferatis hunc mihi.
SA. Dimitte nos cum Daniele, quaesumus,
In pace, priusquam uterque vestrum sentiat,
Quam bellatrix in obis iracundia
Latitet, quam non muliebris animus corporibus
His inhabitet, sed virilis et strennuus.
CY. Heu mihi quid faciam? quid agam? quid respondeam?
Miser intra sacra et saxa nunc gravissimis
Angustiis premor. SA. Cur sic rem protrahis?
Quod si nihil sub missa vota promovent,
Nil supplices preces, nil blanda monitio,
Nil dignitas, nil gravitas quae viris inest,
Serio rem agemus, atque armis tentabimus.
Nec est quod nostra paucitas tib excitet
Animum, et solatio sit. nam locavimus
Haud longe abhinc subsidia munitissima,
Quae et Ipsa suam nobis astrinxerunt fidem.
CY. Si manus abstinebitis vestras,
SA. Nil efficis. CY. At abducetis in carceres.
SA. Minime, sed ad necem die hac adigendus est.
GY. Heu grande malum. mi Daniel, rogo me leva

Tuo consilio, et quid sit agendum indica.
Da. Si quem duo mala urgeant, Rex optime,
Id expeti debet, quod in se continet
Securitatis plus, minusque periculi.
Multo ergo satius est unam animam exstinguier,
Eamque senio confectam, et quae desineret
Alioqui esse in vivis, quam multa milia
Strage et occidione foeda occidier.
CY. Tu si nos deseris, quis portus noster erit,
Et opitulatio adversus versutias,
Quibus subinde nos capient antithei?
DA. Ne perge obstare voluntati Dei mei.
Sic fatis nulli mutabilibus complacet:
Sic ille vult, per quem vivescunt omnia.
Et cum aliter fieri non possit, promptissimus
Resolvar, cum Deo vivens in saecula.
Dominus Deus meus creator sic suam
Ratione perficiet laudem mirabili.
CY. Robur, Deus tuis addat conatibus:
Virtutibus macte, et suo te spiritu
Iuvet, ut malum tam indignum fortis sufferas,
Et sufferendo vincas, hostium tuum
Superbientes insultus retundito.
Deus tuus hominum sator mortalium,
Tecum siet, suam praestando gratiam.
DA. Recte sapis, committendum [(transcriber); sic: commitendum] est negotium
Deo. Rex magne, vale. valete vos viri.
CY. O vos iniqui, o feri, o scelere acerrimo

Inflammati, o vos crudelissimi,
Qua nam e fornace tam vobis spirant graves
Irarum aestus? et tanta ruunt incendia?
Quid propagationi Israeliticae
Tam acerbi estis, tam infensi pertinaciter?
Erit dies, erit, quo mirum in modum
Paeniteat perpetrasse tam indignum nefas.
SA. Hic est triumphus? haec tua est ovatio
Iudaee? siccine tuas victorias
Magnas Parnasiae sequuntur laureae?
TH. Quin invocas tuum deum, cui subditam
Arcem Caeli refers, cuiusque pendeat
A nutu terra, et vasti circuitus maris:
Qui possit et velit suos defendere.
Hunc invoca, exhibeat nobis qui sit deus.
SA. Hic desili, hic sceptrum gerit deus tuus,
Cuius regnum desiderasti tantopere.
Habet, cives: domos vestras discedite,
Et si placet mecum communi prandio
Ad crastinam lucem simul laetamini,
Ibi plura agentur quae erunt necessaria.

ACTUS QUARTI,

SCENA I.

O Caeca, o crudelis o ferocissime
Immanis soboles Babylonica, integris, bonis.
Piis et sanctis, omnibus demum nimium
Heu pertinaciter inimica vatibus.

Quid est quod adeo commovit bilem tuam
In hunc spectatum hominem? quid, hominem dictito?
Imo sane quidem possem veracius
Divinum et caelestem prophetam dicere:
Ut qui nobis miserrimis mortalibus,
Stupenda pietate et prudentia ferens
Opem atque auxilium, minime recusaverit
Parare aditum ad caelestia arcis gaudia.
O vere scelerati canes, quos dicitur
Res sanctas rabidis lacerare dentibus.
O immundi sues, qui pulchras negligitis
Margaritas, et obscenis vestris pedibus
Conculcatis, fetenti vosmet stercore
Potius delectantes, et fimo putrido.
Cavete quicumque estis divini angeli,
Vates, et nuntii, divina oracula
Et fata arcana propalantes: admoneo
Cavete, ne vestri thesauri participes
Feras tam carnivoras velitis reddere.
Cruenta mors heri mei spectaculo
Vobis siet, ne visatis solum impium hoc.
Sed Balthasar meus huc ad me adventitat,
Qui plurimum mihi praestat solatii,
Quoniam calamitatis et curarum socium
Habere grande malum saepissime levat.
Hic praestolabor dum veniat.

SCENA II.

DUdum Hanania hic esse te, mihi incidit.
Quid cogitabundus ob ambulas? quid te cruciat?
HA. Violenta fata heri nostri considero,
Ex quibus haud exiguum dolorem concipio.
BA. Haud incusanda facis: sed aliud dixero
Tibi, id quod estinevitabile, neque
Potest averti, nec ulla depellier
Via, id inquam aequa mente sufferendum erit.
Non mussitandum, neque defectionibus
Indulgendum, sed animus erigendus est.
Cernis rerum omnium vicissitudinem:
Cernis, qui nunc palmae in morem altus eminet,
Quod premitur ille, et turpem casum perpetitur.
Cernis, quem nunc solis splendor illuminat,
Quod in tenebras ille incidit, atque in his perit.
Cernis post tempestates, postque grandines,
Caelum serenum, et clara sidera conspici:
Post nubila Phoebus, postque ponti murmura
Tanquillitas subsequitur. Sic dubio procul
Caeli gubernator, terrarum conditor,
Deus ille quem noster herus sudoribus
Tantis docuit, suorum neutiquam immemor,
Infringet omnem prorsus insolentiam
Eorum qui nunc sibi videntur tangere
Vertice caelum, et malum multo cum foenore
Iis reddet, qui sitiunt roseum sanguinem
Piorum, hoc plane tibi persuadeas velim.
HA. Non aberras. at quoties heri industriam,

Mores, prudentiam, et dulcem facundiam,
Gravitatem quoque tanta comitate conditam,
Naturam denique multo perfectissimam,
Tenax repetit memoria,
Toties eheu cur non licitum fuerit mihi
Insontem caesum saltem lamentarier?
BA. Sane multas perdis lacrimas Hanania,
Ad rem amissam recuperandam faciunt nihil,
Imo magis tuum dolorem exasperant.
Quare sinas, requiescit herus optimus
In pace tranquilla. sed ecce confluunt
Latrones, etiam Danielem mortuum
Convicio iactitaturi. audiamus hic
Quid nam velint, tu fac ne quicquam horum sentiant.

SCENA III.

EN Polydeme mi, ecce tyrones, novos
En discipulos sectae Iudaicae.
Quos ille liquit, ut possint testarier
Livorem et invidentiam permaximam
Suam, quae adeo dum inter vivos ageret, fuit
Inexhausta, ut quoque iam exstinctus cupiverit
Eam non exstingui, sed longa in tempora
Vivere. adeamus Polydeme, si placet.
Salutem vobis optamus, et omnia bona
Precamur, his tamen conditionibus,
Iisque legibus, ut posthac numquam ingredi

Magistri vestri velitis vestigia.
BA. Istud absit ut abnegemus hunc deum,
Quem noster herus Daniel testatus est
Fluore sanguinis: quin nostro statuimus
In corde, palam eum fateri velle nos
Ex tota mente nostra, et totis viribus.
PO. Quid? an vos duo stimulis recalcitrabitis?
Unde nova insolentia vestra? unde hic tumor?
HA. Id quod carissimus frater meus satis
Expresse dixit, approbo, nec ulla me
Vertet sententia. semel nanque pectori
Persuasi, numquam inter mortales degere
Mihi dulce fore, si non pro gloria Dei
Mei insignem perpetiar contumeliam.
BA. Si nanque omnes quotquot orbis complectitur
Properamus, et ad unam metam tendimus,
Si mors suas sub leges singulos vocat,
Et persequitur summos ex aequo ut infimos,
Cur non lubenti animo pro eo hinc discederem
Qui post mortem, quod credo nihil haesitans,
Aliam vitam donat, quae nullo casui
Obiecta, sed tranquilla et plena gaudii est?
TH. Multis tuum deum crepas: at quis videt,
Aut vidit unquam, quod ipse esse ostenderit
Se talem, qualem tu falso ore praedicas?
Si tantus est, et si super omnes maximus,
Cur non suum illud posse exhibuit proxime
Quaeso? vestrae cum factionis prinicipem

Abduceremus, et pro alimento bestiis
Proponeremus? hem quid nunc sic obtices?
HA. Leges modumue Deo optimo atque maximo
Praescribere, non decet quemquam mortalium.
Ipsius in manu sunt cuncta, arbitrii
Ipsius est iuvare quando et quomodo
Velit, novit rationem iuvandi optimam.
At si probares, possim tibi narrare nunc,
Ubi Deus ille meus constantibus fide
Adfuerit, et fortem dextram porrexerit.
TH. Audire non gravabor. PO. Dicet somnia.
HA. Postquam Nabuchodonezer princeps diu
Captivitate tenuisset domum Israel,
Locum idolo fecit, id imperitans coli,
Deo vero relicto, qui astris inhabitat.
Ibi tum deicolae quidam viri, sui
Creatoris fulti summa potentia,
Et quatuor praecipue, quorum in numero fui
Daniel, recusarunt deflectere a suo
Numine, et se ad idolum profanum vertere.
Eos autem prae ceteris locaverat
Summis in dignitatibus.
Praefecerat regionibus et oppidis,
Multosque alios honores atque munera
Maxima detulerat ipsis, ita ut hoc modo
Inter reliquos magistratus splendescerent,
Ceu lumen solis inter reliqua sidera
Affixa caelo splendet, omnia superans

Notore. quid multis? fuerant amplissimi,
Nemo non ipsos observare et suspicere.
At res haec cum per assentatores palam
Facta esset regi, et ipse seductus precibus
Coepisset animum habere alienatum a quatuor
Istis viris, priuavit primo honoribus
Illorum tres, Hananiam atque Misael,
Assariamque, et deinde in fornacem, strui
Quam iusserat, destinavit, ut ignibus
Consumerentur: ecce autem cum crederent
Omnes, flammis vitam ipsos finiisse suam,
Obambulare in medio fornacis simul
Socio angelo, tuti a flammarum iniuria,
Ita ut ne capillus quidem minimus fuerit
Adustus cuiquam, tanta Dei potentia.
Quod cum vidisset ipse princeps, egredi
Iussit, laudans vires inexplicabiles,
Et bonitatem immensam illius Dei, viros
Qui liberarat ex necessitatibus
Urgentibus. Inde per cunctos terminos
Babylonici regni edicto praecepit, ut
Quotquot suae potestati essent subditi,
Illum colerent Deum, quem vos illuditis.
Hic certe mihi credatis, haud diutius
Opprobrio vobis erit, sed exseret
Suas vires, caedendo coetus improbos.
PO. Compescito linguam scelus: si feceris
Posthac vel unum verbum. HA. Nimirum miseris

Nobis ignem quoque parare conaberis.
TH. Brevi vulgus Iudaicum experiemini,
Babylonicos vos cives irritasse sic,
Haud impune. BA. Nil unquam promovebitis,
Valete. PO. Ite in malam crucem: horae postulant
Tendamus ut domum, ubi collectis ceteris
Viris et civibus quid faciendum in loco
Hoc sit, communicabimus.

SCENA IIII.

HIC locus est Habacuc, cuius te gratia
Ex finibus Iudaeae, in Babylonem, invidam
Sanctis viris terram duxi, absque corporis
Tui omni festitudine [(transcriber); sic: fessitudine] .
In hanc cavernam prospice, et propone cibum
Divino Daniel, ut inde domum
Solumque patrium me reductore petas.
Horrendae bestiae, heus leones, carnivorae,
Cedite viro Dei, abstinete vulnificos
Dentes ab eo, sic iussit exercituum
Deus, qui cunctis imperat animantibus.
HA. Pax tecum Daniel, salus et gratia
Altissimi Dei, qui me legavit huc
Ex Berzoar, ut essem nuntius tibi,
Se non tui oblitum, sed tenacissime
Memorem esse. quare te iubet clementia
Sua niti: quam ut perspiceres haud exiguam,
Cibum ecce cum potu mittit, quae recreent

Fame afflictum corpus, dent et solatium
Animo tuo, te posse liberarier.
DA. Benedictus es Domine, fortis Deus patrum
Nostrorum, et laude dignus in omnia saecula.
Benedictum nomen sanctum gloriae tuae,
Et concelebrandum sempiterno encomio.
Quoniam agnovisti humilitatem servi tui,
Eumque respexisti a caelesti throno.
Laudate Dominum gentes omnes quas togit
Sublime caelum, laudibus inquam extollite
Eum, quoniam pius, et misericordia ipsius
In aeternum durat, finisque nescia est.
Dic sancte vir, quod est nomen tibi? et genus
Tuum unde ducis? ut memor tui siem.
HA. Mihi nomen Habacuc, genusque est Simeon.
Ego quidem cum Iudaea propagatio
Captiva abduceretur, divino monitus
Oraculo, in secretiora contuli
Me loca telluris nostrae, ad quae furor
Ducis Babylonii non penetrarat. paulisper ubi
Moratus, dum quievisset saevities
Belli, tum prodii demum repetens domum.
DA. Ingenti me suffundit gaudio, Habacuc,
Id quod te spiritu divino ducier
Audio. sed expedi quomodo tam longum iter
Peragere potueris, seu quo perveneris
Huc comite. libet enim sic colloqui.
HA. Tempus erat Daniel, quo escam messoribus

Meis cogebar ferre. ibi tum rus exii,
Gestans quae vides hic praesentia vascula.
Et cum iam operariis propinquus essem, ii
Quoque exspectantes me viderent, intonat
Ecce subito de caelis vox altissimi
Dei, me detinet: et deinde nuntius
Missus ab eodem facie formosissima
Iuvenis, descendit, et salutat suaviter,
Iubetque confestim per oras Syriae
Arabiaeque ad Babylonem me tendere,
Et hoc te cibo pascere in specu abdito.
Ego his auditis, rem paulo penitius
Animo mecum considero, et respondeo,
Obstacula inter reliqua hoc esse maximum,
Quod longum sit iter, cuius prorsus sim inscius.
At stultus haud revoluebam potentiam
Dei summam, qui sicut verbo potuerit
Creare caelum et terram, et plenitudinem
Horum, sic posset me horae unius tempore
Per universas orbis partes ducere.
Ille, haec ut dixeram, apprehendit me capitis
Capillo, et evestigio ducit in locum hunc.
DA. Iucunda mihi tua verba sunt, o Habacuc.
Subindicant enim procul dubio, Deum
Miserari velle sui servi, atque vincula
Eius dirumpere, ut fecit saepe antea.
HA. Bene dicis, nec est quod aliter credideris.
Spera in Dominum, sic non potes confundier.

Ipse ut nosti, est potens robur fidentium,
Cui non ulla vis potest resistere,
Accedit huc immensa misericordia,
Qua erga suos iugiter numquam non usus est,
Si exempla maiorum respiciamus modo.
Et nunc quidem communicare plurima
Tecum voluptati esset, ni me tempus hinc
Vocaret. nam me messores mei manent
In aruis floridis: tu valeas interim
O frater Daniel, Deusque te suo
Sancto et divino spiritu corroboret,
Ut fortiter superando tot iniurias
Inimicorum tuorum, triumphare queas,
Et signa tropaea ferre, amplasque reddere
Laudes et gloriam Dei: in longum vale
Inquam, Deus tecum optimus, qui et maximus.
DA. Idem et tibi precor, summasque soluo gratias
Pro hoc beneficio, quo me revocasti ex mortuis
Quasi, et vitam dedisti: vale vir pie.

ACTUS QUINTI,

SCENA I.

FAcile adhibere fidem possum verbis tuis:
Namque ipsemet idem, o bone, in corde sentio,
Quod tu recenses: et communis nos premit
Anxietas, navique in communi solvimus.
AR. Sic est. nam quis illo viro praestantior?

Quis se similem unquam iactitare ausus fuit?
Profecto si de caelo quis delapsus homo
Fuisset, haud potuissem persuadere mihi,
Illum divino praeferendum Daniel.
At exspectare non queo quin praeveniam.
Papae, quid hoc miraculi est?
Accede magne rex, accede ocius rogo,
Accede, videbis rem novam, et prodigium
Inauditum: stat saevas inter bestias
Incolumis Daniel: o fortem illum Deum.
CY. Supreme Deus, captum hoc longe vincit meum.
Scio esse te nec mendacem, nec perfidum,
Ipsa rei magnitudo tamen fidem negat.
AR. Sic est, accede. CY. Sane vera praedicas.
O Daniel, prae nimio lachrumo gaudio:
Nam non possum modis aliis effundere,
Et prodere, quod eructat pectus insiliens.
AR. Variis et ego rapior intus affectibus,
Et cor meum summa exsultat laetitia.
CY. O deus, o domine Daniel, quam sunt tua
Opera miranda, longeque excedentia
Cogitationes humanas. quis enim poterit
Aut mente concipere, aut lingua explicare satis,
Quae tu facis, quae tu rector mortalium
Moliris hac terra creata inter tua?
Cedo dextram, et ad nos ascende protinus.
Suorum, atque humana destitutorum ope,
Deum tuum custodem esse, aperte liquet,

Qui te quidem septem per noctes et dies
Inter feras homini omnium infestissimas,
Truces, immanes, immites et invidas
Sustentavit: ebenedictus ille in saecula.
DA. Iam demum existimo videre quemlibet
Sani iudicii posse hominem, hunc illum Deum
Magnum, inclitum, robustum, et super omnes positum,
Qui non solum vitam mihi a saevitia
Leonum muniit, sed et alimenta dedit,
Per Habacuc prophetam Israeliticum.
CY. Per hanc coronam, regia haec insignia,
(Si modo Deus tuus meos dignabitur
Iuvare conatus) per hanc inquam tibi
Iuro coronam, me ulturum brevi scelus
Babylonicorum civium. quod si minus
Factum fuerit, posthac me non putavero
Dignum, qui rex regni Babylonici vocer.
Praeco. PR. Paratus o rex magne, iussa tua,
Ut me decet, statim exsequar. CY. Abi cito,
Voca in nostram aulam principes.
PR. Negotium hoc, ut convenit, factum dabo
Promptissimus, segnis mora esto a me procul.
CY. Satellites. SA. I. Domine rex. CY. Accingimini,
Et praefectum cum foederatis prehendite,
Eos dico, qui collocarunt insidias
Nostro hunc Daniel. sed hanc geritote rem
Prudenter, ne quis deliteat dolus malus.
SA. I. Tenebimus memoria rex quod imperas.

Socii, quam nil non hoc mundo est mutabile:
Ecce te, actor cogetur luere pro reo.
SA. II. Merito. sic vindicat sese innocentia.
SA. III. Invertit cuncta ipsus dies, credite mihi:
Quae detegenda, ea detegit sine dubio.
Haec themistos natura est, ut succumbere
Iustos numquam sinat, sed semper erigit.

SCENA II.

EN magne rex, en exsequutus sedulo
Id sum, quod iniunxisti mihi famulo tuo.
AR. Nisi me fallant oculi, conspicio Daniel,
Qui nuper est datus ris [(reading uncertain: letter unclear)] leonibus.
SI. Is est. AR. Ah quot modis onustus gaudiis
Ingentibus sum: o incompraehensae illum deum
Maiestatis, qui nobis restituit virum
Tot nominibus tollendum adnitida sidera.
Salve pie praesul. SI. Salve antistes optime.
NE. Sis salvos vir clarissime. TA. Aue ipsa sanctitas.
DA. Grates, viri illustres, summas ago singulis.
AR. Gaudemus Daniel te nobis redditum.
CY. Merito gaudebit tota natio Israel,
Tantum se rursus consequutum esse decus.
Sedete viri, agemus rem necessariam.
Videtis arbitror dilucidissime.

Deus ille quem nobis reverendus hic senex
Tanto occinit labore, quam mirabiliter,
Prout clemens et fortis est, servet suos
Videtis insuper, quam iniuste agantii,
Qui sanguine sanctorum suas rigant manus.
Id quod Deus caeli et terrarum conditor
Satis et abunde declaravit in eo,
Quod Danielem haud passus est ab horridis
Feris, leonibus, antro in caeco diripi,
Sed vitam prorogavit, quam vivat diu,
Depellens humanorum cordium tenebras.
Quare visum est mihi auctores accersere,
Qui sunt nocentes ista peragenda nece,
Ut videant quam contempserint summum Deum.
Atqui veniunt trifurcifert huc, homicida gens
Babylonia, et sitiens iustorum sanguinem,
Cur insequuta es tantopere bonum hunc virum?
Qui contulit in te ingentia beneficia:
Et in Deum ipsius, quod est miserabile
Et dictu et auditu: cur tanta convicia,
Tantas blasphemias et contumelias
Tam obstinate edidisti? iam nunc senties
Lupina gens, quid adferat oves persequi.
Dic Daniel, quid sit tibi probabile.
DA. Non id videtur, Rex, esse dei colae viri,
Vindictae, quam Deus caelorum conditor
Sibi reservat, inhiare: quin ei
Cuius nutu terrentur cuncta animantia,

Qui dicit, se manus habere vindices,
Se posse retribuere cuique pro merito,
Ei negotium totum commiserim.
CY. Dic Arioth, tuam profer sententiam.
AR. Quia nunc rogor sententiam, permagne rex,
Aliis honorem eum lubens concesserim:
Dicam tamen quod aequitas me iusserit.
Ac iam primum omnium constare existimo,
In quem finem nobis magistratus siet
Praefectus, et in quem usum concessus gladius
Ei, nempe ut malum auferat e Republica,
Et populi motus suppliciis coerceat:
Quo ceteri conspicientes eiusmodi
Documenta exemplorum, discant desistere
Et abstinere se a delictis, atque vivere
Quiete tranquilla, in hac societate hominum.
Quapropter cum hi facinorosi inter reliqua
Flagitia hoc longe perpetrarint maximum,
Quod communem pacem turbantes, optimum
Virum, et nulla unquam in re, quod scio, culpabilem,
Absque omni causa sunt conati perdere,
Et non vulgari, sed nece atrocissima,
Id rei publicae mea sententia
Salutiferum esse videtur, mortis hoc genus
Subeant, quo machinati insontem tollere
Sunt Daniel. atque haec mea est sententia.
Iam consultandi aliis locum relinquere
Decet. CY. Suam mentem nunc detegat sequens.

AR. Probatur id, quod huic bono viro placet,
Pedibusque in illius sententiam volo
Discedere. nam iura, haud ignoro, postulant,
Et aequitas, ut iam dictam poenam luant.
SI. Non haec possum mutare, quae prolata sunt.
Sic sentio, ut hi dixerunt, invicte rex.
NE. Cum et ipse nunc iubear, quid in re hac sentiam,
Pronuntiare, et addere calculum meum,
Id approbo quod nunc disseruistis, patres:
Et malefactores hos meo suffragio
Damno in spelaeum, quo leonum habitaculum est.
Quod si simili modo esse possunt per dies
Septem, praesidio Bel et Draconis sui,
Incolumes, forsan vitae ipsorum consuli
Poterit, et domini regis cor invertier.
TA. Hos magne rex miseratione iudico
Dignos, cum res in tuto iam et pacata sit.
Nam quid sibi vult tantus legum rigor?
Qui saepe princpium est et causa incommodi.
Non tamen omnino liberos evadere
Debere dico, sed culpam hanc praestare queunt
Alia gravi poena: quare hoc delibera.
CY. Haud sic fiet. nam quae dicis, affectibus
Strepunt, quibus solutus sit sanctus iudex.
Amor facit, id amori condonandum erit
Quod dixisti: quin fiat exsequutio
Acribodicaei. ehem ministri, prehendite hos,
Et ad leones, queis cum Daniel fuit,

Abducite: heus curate, ut nostis, optime.
Nos iam porro invicem communicabimus,
Quid sit agendum cum gente Israelitica,
Quo pacto unus Deus annuntiarier
In nostro regno possit, Deus ille Israel:
Vos iam spectatores valete, et plaudite.

CORONIS.

HAbetis rem totam, auditores optimi:
Quam si prono et intento audistis pectore,
Immortales vobis habemus gratias.
Precamur et, ut singulos altissimus
Deus, cui tota mundi moles subdita est,
In adversis rebus donet constantia,
Ea qua Danielem donavit, ut hoc
Aperte vidistis in nostro dramate [(transcriber); sic: drammate] .
Nunc ad suas se conferat res quilibet,
Omnem Deo soli dans gloriam:
Cui laus, honor, triumphus et victoria.

FINIS.