10 October 2003 Rüdiger Niehl
Markup added; typed text - structural tagging complete (but some speaker-tags lacking) - partial semantic tagging - partial manual and complete MORPHEUS spell check


page 37, image: s037

EURICII CORDI IN NATALEM CHRISTI Hymnus.

QUis nocturna repens astra fugat nitor?
Unde illud mediis in tenebris iubar?
Summo qualis ab axe,
Claros sol radios iacit?
Quo nam praeveniens ordine Lucifer
Tanto praeproperum lumine fert diem?
Ortus numquid Eous?
Num Titonius hic rubor?
Quae symphonia, quae musica, quod melos,
Quis concentus hic, et qui numeri sonant,
Quae vox, quae citharaeque,
Tam dulces recinunt modos?
En sunt angelici, sunt video, chori,
Demissi supero vertice nuntii.
Quae nam iubila fundunt,
Quae mandataque perferunt?
Quid pastoriciis approperant casis,
Et circumuolitant lanigeros greges?
Arrecta aure stupescunt,
Miratique timent viri.
Io Io quam bona, quam laetaque nuntia,
Quam iucundaque, quam magnaque gaudia,
Tristi desuper orbi
Hic fert caelituum globus,
Assertorum hominum, seruaque perditi
Rupturum populi vincula vindicem,
Summi viscera patris,
Natum virgine iam deum.
Quem repleta sacro pneumate concio
A tot pollicita est affore saeculis,
Quem captiva vetustas
Clausis poscit ab inferis,
Hoc signum, lacera non procul in domo
Foetam cum tenera prole puerperam
Istac inveniemus,
Una cum socio viro,
Qua Iudaea tribus, parvaque civitas,
Assurgens humili culmine Bethleem
Per declive cacumen,
Vicinis patet accolis.
O multis celebrem nominibus locum.
Hic felix Iacob pavit oves suas,
Hic coniux sua Rachel,
Iessaeusque cubat cinis.
Hic clarus lyrica rex fide nascitur,
Qui fuluas domuit pastor adhuc iubas,


page 38, image: s038

Immanemque gigantem
Forti fudit humi manu.
At natale solum nunc geniti dei
Cunctis perpetuo tempore finibus,
Excelsam super aethram
Notescit nova gloria.
Heus nos o properi nos comites viri
Ad tanti patriam ducite filii,
Haec et nostra libido
Ipsam visere Bethleem.
En ut certa fides, veraque ut omnia
Haec est ipsa, papae, mater, et hic puer,
Tectos condite vultus,
Quis tantos radios ferat?
Sic immixta rosis lilia candicant,
Sic gemmans facies Persidos arboris,
Primo vere renidet,
Sic floret redolens citrus.
Haec tu femina, quam vaticinans deus,
Post iam facta statim sidera, prodidit
Calcati caput anguis
Trituram domino pede?
Haec tu, quam tot ab hinc enthea saeculis
Praesensere sacro pectora numine,
Praesagaeque Sibyllae,
Nec phoebi tacuit tripos?
Haec tu virgo, novos quae reparas dies.
Tu Iessaea ferens virgula flosculum,
Tu magni Solomonis
Caro dente nitens thronus.
Tu falsis rutilans ignibus es rubus,
Tu sicco madidum vellus es in solo,
Tu monstrosus Aaron
Natis stipes amygdalis?
Haec tu porta manens clausa perenniter,
Tu signatus es is fons vitreis aquis,
Tu non peruius hortus,
Et qui sunt reliqui typis
Salve, salve iterum sancta dei parens.
Salve iam posita candidior nive,
Formosissima virgo,
Et pulcherrime tu puer.
O immensa nimis, miraque caritas,
Quae felice tui te patris e sinu,
Summa traxit ab arce
In tristis lacrimas soli,
Et rerum dominum compulit omnium,
Propter foeda levis crimina servuli,
Hunc assumere limum,
Et taetrum chaos ingredi.
Tantae molis erat, tantus erat labor
Amissae miseros reddere gratiae?
An tanti fuit unquam
Humanum superis genus?


page 39, image: s039

En quem siderei non capiunt poli,
Qui quassum tonitru concutit aethera,
In praesepe locatus,
Infans vagit homuncio.
Qui se cuncta replens condita sustinet,
Per quem ne gracilis musca quidem famet.
Paruo lacte fovetur,
Materni indigus uberis.
Nunc o sancte puer, maxime parvule,
Omnes unanimi te prece poscimus,
Placato bonus ore
Arride famulis tuis.

NICANDRI ANTIQUISSIMI POETAE, ET MEdici Theriaca, in Latinum carmen redacta per Euricium Cordum medicum.

REptilium, quae dente nocent, ictuque, ferarum
Tum varias formas, tum noxia vulnera, quis hae
Incautos perimant homines, illisque rebelles
Pestibus antidotos, mihi multos inter amicos,
Quos consanguineae iungit vicinia stirpis,
Care Hermesianax, facili veraceque Musa
Et candente libens ac promptus pectore dicam.
Ergo laborantes in silva et rure coloni
Te medicum obseruent, ut si qua ibi agentibus illis
Mortiferos rabido dentes inflixerit ore,
Abs te morborum medicamina certa suorum,
Quae prius ipse meo didicisti carmine, sumant.
Fama est multiplici variata phalangia forma,
Omneque serpentum genus, et quae cetera turba est,
Quae letale fovent, fundunt, spirantque venenum,
Anguipedum fuso prodisse cruore Gigantum,
Dum contra superum tollentes arma Tonantem
Illius trifido tererentur fulmine, si iam
Phocaici quondam prope sacra fluenta recessus
Non ficta Ascraeus cecinit mendacia vates.
At largos puncti facientem corporis imbres,
Atque unca invisum post tergum cuspide vermem,
Filia Titanis Coei Latonia diva
Produxit, celeri quando festina volatu
Boeotam impeteret quo perderet Orionem,
Quod puram ille deae vestem sordente sit ausus
Attrectare manu, Latitans hinc scorpius ille
Occultas tacite insidias mortemque paravit,
Et solidam fixo percussit acumine plantam.
Cuius lucida nunc, ceu venatoris, imago
Ardua praecincto micat inter sidera telo.
Quodque venenatum non magno reptile nisu
Omnibus ex stabulis, ex quolibet imo cubili,


page 40, image: s040

Seu stratum sit humi, seu sit sublime, fugaris.
Tunc ubi torrentes, Phoebi vitaveris ignes,
Et scissos fugiens per agros tua membra locaris
Congestis facto stipulis sub nocte grabato.
Aut densos quando colles extremave vallis
Iugera, qua talis reperitur plurima pestis.
Nempe per umbrosas silvas per opacaque lustra,
Aut aequas ubi planities et densa vepreta,
Quae primum surgens herbarum foetus inumbrat,
Transieris, siccam tunc dorsi exuta senectam
Bestia segne trahit molli ceruice volumen.
Cum tepido sub vere suum modo liquerit antrum,
Et caliganti male cernit lumine, sed cui
Arrosus mox feniculi sua robora caulis,
Atque novum reddit, qualis fuit ante, vigorem.
Noxia serpentum redolenti spicula thymbra,
Ceruinique gravi cornu nidore fugabis.
Et siccum accendens gagatae quandoque lapillum,
Quem consumentis non exedit impetus ignis.
Multifidam filicem crepitantibus inice flammis,
Aut imas viridis libanotidos accipe fibras,
Tantundemque acris nasturci, his iunge duobus
Aequali capreae iam iactum pondere cornu.
Aut exsiccantem nares cerebrumque nigellam,
Interdum sulpur, foedum quandoque bitumen,
Ut sumpta aequali pendantur singula parte.
Vel tu threicium flamma succende lapillum,
Qui licet irriguis mersus tamen ardet in undis,
Expressaque statim restinguitur unctus oliva,
Huc quem fluctisoni mittunt a littore Ponti,
Qui, rude vulgus, ibi vescentes carne magistri
Pascendi pecoris sua post armenta sequuntur.
Praeterea graveolens candentibus in dita prunis
Galbana, et ignitum faciens urtica dolorem,
Dentatisque cedrum [(transcriber); sic: cedrm] maxillis sectile lignum,
Omnibus invisum serpentibus efflat odorem.
Istis auxiliis cava lustra nigrosque recessus,
Ac omnes tali purgabis peste latebras,
Et placido prostratus humi satiabere somno.
Sin haec difficili constent non prompta labore,
Atraque nox subitis tellurem contegat alis,
Finitisque operis dulcem tibi forte quietem,
Ut sua defessis redeat vis artubus, optes.
Tunc iuxta virides sinuosi vorticis alueos,
Amnicolam nepetam per obesas collige ripas,
His ea quando locis nascatur plurima, nanque
Udis laeta labris, et amoeno flumine gaudet.
Aut tibi casta salix, pulchro quae flore renidet,
Praebeat instrata securum fronde grabatum.
Sic quoque montanum polium, cuius grave spirans
Horret odor, nomenque suum quae debet echidnae
Herba, et ab Euxina quae fertur origanus urbe,
Quaecumque illarum decerpitur obuia, prodest.
Quin etiam multo per aprica cacumina flore


page 41, image: s041

Ridens abrotonus, pecorique grata petitum
Pabula serpillum, molli quod pascitur horto,
Atque suas circum radices figit, et hirtis
Expassum foliis pendentia brachia fulcit.
Praestat item exiguam circumlustrare conyzam
Viticeasque comas, et spinosas anagyros,
Sic et punicea sectis ex arbore ramis,
Regalisque amplis licet hastae frondibus uti.
Accipe item innocuo medicantem frigore strumum,
Atque invisa pigris Scyra prima aestate bubulcis,
Quod tum, si pascens armentum has ederit herbas,
Praecipiti fuerat per inhospita devia cursu.
Hac ratione etiam densi coma pinastelli,
Cuius amarus odor longas effertur in auras,
Quaeque venenato fugat occurrentia morus.
Atque haec sola tibi substernenda decenti,
Quod struis in vacuo pernoctans rure, cubili.
Porro suspectas potes obturare cavernas,
Ut prodire foras timeant, nec sibila tollant
Colla tibi, si cedrinas in fictile baccas
Triveris, huicque tuos tibi cautus inunxeris artus.
Vel grave spirantis si germina pinastelli,
Siccaque quae incultis campestribus intiba surgunt
Palladio intuderis, facturus ut ante, liquore.
Hoc quoque cana modo tibi saluia proderit, et quae
Multa fere solas radix pretiosa Cyrenas
Incolit, et grato medicinam exornat honore.
Cunctarum doctrix etiam experientia rerum
Prodidit, et testans non vanum comprobat usus,
Vulnificus procul infesto quod porcus odore
Effuget horrendos cogatque facessere dentes.
Quod si rodentes olus et frondentia vermes,
Tetra quibus virides depingunt terga colores,
Vel tenerum florem per agros venientis hibisci
In medico sacra de Palladis arbore succo
Triveris, hincque tuum colleveris undique corpus,
Tuta dabis dulci securus membra quieti,
Nulliusque ferae metues lacrimabile vulnus.
Iniectosque in parva duos mortaria ramos
Nobilis abrotoni non fessa contere dextra,
Aequalique oboli nasturcia pondere misce.
Sic quoque ducentis lapidem nova semina dauci,
Hincque breves faciens rotulas pallente sub umbra,
Quae tamen admisso sit libera flamine, sicca.
Quas, postquam aruerint, rursum tere, deinde perunge;
Quandoque in triviis generandae dedita proli
Reptilia aspicere est, secum coeuntia, quae si
Figlinae caute tollens immiseris ollae,
Egregium antidotum contra illa venena repones.
Sed superadde bonae cervino ex osse medullae,
Vel pinguis, caleat quod adhuc a caede, cerebri.
Triginta quantum possum sustollere drachmae,
Quattuor heminas praestantis odore rosacei,
Cuius facta semel, bis, terue expressio praestat,


page 42, image: s042

Splendentisque olei, crudis quod fluxit olivis,
Tantundem, et purae dodrantem his adiice cerae.
Haec bene Feruenti celer omnia concoque vase,
Squamea dum liquidi mollescant membra draconis.
Dehinc fabrefacta tibi mola sit, qua cuncta terantur,
Turbenturque simul. sed acutas exime spinas,
Quandoquidem his atrum soleat pendere venenum:
Hoc ex ungento tua colline membra, deinde
In quodcumque voles iter, et quodcumque grabatum
Te poteris tuta semper conferre salute,
Vel cum succisae torrenti messis in aestu
Dives ad areae opus scrutante profunda tridente
Stramina congestum cillens instraris aceruum.
Sin his non uncto fortassis corpore succis
Acribus aspidibus ieiuno occurreris ore,
Illud quando malum mortales turbat et angit,
Ad nostra antidota et mandata, ut triste venenum
Et letum effugias, cauta cito mente recurre.

Vipera.

Porro ex vipereo, quod noris, germine peior
Femina, quae veluti maiori accenditur ira,
Sic vehemente magis fert noxia vulnera morsu,
Et plus gliscenti se cauda et corpore voluit,
Unde citatior hac ictos mors occupat artus.
Noxius est autem reliquo plus tempore morsus
Obseruandus, ubi vectori proxima Tauro
Turba, subexoriens monstrarint Pleiades astrum,
Sive ubi cum catulis tacite apricantibus olim
Nil cum pasta suis furtim insidiosa cavernis.
Dipsas dormierit, et quando famelica prodit,
Vel satiata redit, ne tum, tibi consulo, saevae
Ullis in triviis occurreris obuius unquam,
Cum durum fugiens morsum ignescentis echidnae
Frendit echis, vel ubi feruente libidinis aestu
Saevo dente sui resecat caput illa mariti.
Ast ubi post vegetam coeperunt pignora vitam,
Iamque propinqua adsunt maturi tempora partus,
Indignam cari mortem ulciscentia patris,
Erosa miserae nascuntur matris ab aluo.
Sola etenim vivo gravidatur vipera foetu,
Mortua cum reliquum passim genus ova reponat,
Squamigerosque greges per inhospita tesqua propaget.
Tunc etiam caveas horrendam quando senectam
Exutus serpens renovata pube resultat.
Vel quando aeripedum timidus fugit ora ferarum,
Mortiferoque hominem petit acriter incitus ore.
Maxime enim longas ducenti corpore spiras,
Tunc indignantes cerui, capreaeque sequuntur,
Atque per omnia quae colit illa cubilia pestis,
Horribili accelerant flatu, strepitanteque roncho.

Varia reptilium genera. Seps.

Praeterea candens nive et asper vepribus Othrys
Ruffis reptilibus scatet, et cava vallis, et altae
Ac rigidae salebris rupes, nemorosaque saxa,
Qua sitibundus, et haud uno apparere colore
Visus seps habitat, seps semper concolor illi,


page 43, image: s043

Qua subfossa tenet tecta atque cubilia, terrae.
Ex illis quota pars saxosi concava clivi,
Paciferoque deo congestos servat aceruos,
Atque gravem infligit morsis mortalibus ictum.
Nec faciles cuiquam sine noxa adiguntur aculei,
Imo malum diri fundunt in membra venenum.
Terrestres alii cochleas similare videntur,
Sunt alii viridi quos pingit squama colore,
Oblongumque fabre vario facit ordine circlum.
Plerique, in bibulis quod delicientur arenis,
Quodam ceu leprae spiras albore scabrescunt.

Aspis.

Nunc age terribilem sitientibus aspida squamis,
Pestile plus aliis hoc ex grege reptile, nosce,
Formidabile cui corpus, tardumque volumen.
Quandoquidem transversa via est, prolixaque ventris
Spira, veternosi nivere videntur ocelli.
At simul ac facili forte observaverit aure
Vel minimum strepitum, segnes a corpore somnos
Excutit, et teretem sinuat mox aspera tractum,
Horrendumque caput, porrectaque pectora tollit,
Tam procera, extensa queunt quam bracchia duci.
Tantaque crassities est, quantum missile telum,
Quod faciens hastas docta faber expolit arte,
Pro trucium horrisona taurorum, et, caede leonum.
Squalidus inter dum color albet, saepe virenti
Cum maculis, saepe est cineres imitante figura,
Nonnumquam ardenti veluti succenditur igne,
Idque nigra Aethiopum sub terra, quale refusus
Nilus saepe lutum vicinum in Nerea volvit.
Praeterea geminae, calli instar, fronte carunclae
Haerent, sanguineis scintillant lumina flammis,
Turgida squalet item ceruix, grave sibilat ipsa
Bestia, dum certam vomit ira concita mortem,
Quattuor hinc intra maxillae concava dentes
Radices fixere suas, quos iuncta quibusdam
Pelliculis tunica obducit, triste unde venenum
Effundit, si forte suo haec approximet hosti.
Nec tamen ulla vides impressi vulnera morsus,
Nec dignus fatu tumor ictum corpus adurit,
Sed qui laesus homo est citra omnem fata laborem
Claudit, et ignavo moriens torpore fatiscit.
Solus eam potis est ichneumon vincere pestem,
Cum grave cautus ei bellum parat, aeditaque ova,
Quae fovet in multorum hominum insuperabile letum,
Omnia fracta terit, mordaceque dente lacessit.

Ichneumon quale animal

Tale autem ichneumon animal, velut acrior ictis
Quae cicures alta prendit sub nocte volucres
Qua struxere suum supra tabulata cubile,
Et parvam abscondunt sobolem fotricibus alis.
Ast ubi Niliacos inter decernere iuncos
Cum feruente suis de moribus aspide tentat,
Altas continuo sese demittit in undas,
Submersoque petit limosum corpore fundum,
Et sua defoedat contacto tergora caeno,


page 44, image: s044

Dum rapido villum desiccet Sirius aestu,
Atque paret rigidos facienda ad vulnera dentes.
Tunc praetendentis linguam, horribilisque colubri
Impetit aduersum caput acri mordicus ore,
Aut algosa [(reading uncertain: print faded)] trahit deprensa in flumina cauda.

Vipera.

Hic quoque vipeream, quae cernit acuta, figuram
Aspicias ut non uno se corpore prodat,
Et nunc haec longum, parvum trahat illa volumen,
Nec pare consimiles forma sit ubique dracones
Cernere, nam gignit nostra haec Europa minores.
Tum qui molle supra praetendant cornua guttur,
Et quodam candore micent, alii ad scopulosos
Scironis montes, alta et Pammonia, et ipsum
Riphaeum, et dictum corvi cognomine pagum
Et canentem habitant Aselenum, quin et alumna
Fert Asia ultra tres longis qui tractibus ulnas
Se tendant, rigidum quales Bucarteron, atque
Arduus Aegagees, et celsus Cercaphus intra
Se multos refovet, quorum satis ampla patescunt
In latum capita, et summae circa ultima spirae
Femina pone trahit ceu mancam vipera caudam
Perpetuo duris horrentem tergora squamis,
Et per opaca pigrum raptat dumeta volumen.
Ipse sed acre caput mas fert prolixior illa
Quandoque, et quandoque minor, sed non ita lato
Ventre patet, mutila est similisque per omnia cauda.
Prolixi semper tractus, similes quoque squamae.
Atqui irritata quoties excanduit ira,
Sanguineo facies oculique rubore coruscant,
Diffissaque micans celer incrispanteque lingua
Obliquam sinuat postremo in corpore caudam.
Hinc miseras faciens iter edit turba querelas
Accepto ex morsu. geminos, nerui instar, acutos,
Triste quibus virus iacit, ipse, at femina plures
Ore suo dentes habet, hos perpendere latos
Icta ex carne licet, porro ipso ex vulnere quaedam
It sanies, quae nunc pinguis, nunc esse cruenta
Cernitur, et nullum praefert quandoque colorem.
Sed quae circumdat plagam caro, turgida moles
Tollitur, interdum rubicunda, palamue videtur
Livida, non nunquam quodam velut hydrope gliscit.
Praeterea quales ambusto in corpore bullae
Exteriore solent summatim emergere pelle.
Inde subexoriens plagam et vicina, putredo
Occupat, et tristem ciet in praecordia mortem.
Aspera quandoquidem vehementer, et ignea noxa
Totum corpus edit, miserae arcto ex gutture voces
Perstrepitant, caecaque caput vertigine nutat
Multaque debilitas membra, anxietasque fatigat,
Et gravis oppressum vexat caligo cerebrum.
Arida faux, saepe extremos it frigus in ungues,
Atque hiberna statim cadit omnes grando per artus,
Crebri etiam bilis vomitus, fit pallidus aeger,
Atque imitante nives circum sudore madescit.


page 45, image: s045

Plumbeus est aliquando color, quandoque nigrescit,
Fusilis interdum similatur floribus aeris.

Cerastes.

Nunc potes astutum insidiatoremque cerasten
Noscere, vipereum veluti genus, huic quia dispar
Non is corpus habet, sed quatuor aut duo profert
Cornua, cum mutila videatur vipera fronte.
Squalidus albenti color est, bibulis sub arenis,
Vel qua facta rotis via longa sub scrobe dormit.
Ex iis alter echis velocibus obuia spinis
Recto terga tibi prolixus tramite ducit,
Sed medio diffusius hic se corpore voluit
Curuum errans per iter resonantibus aspera squamis.
Qualiter aequoreo longissima gurgite navis,
Quam violentus agit nunc huc nunc Africus illuc,
Pellitur, et laterum gemibunda fragore suorum
Extra sulcandas [(reading uncertain: print unclear)] sinuose fluctuat undas.
Is si forte gravem serpens impresserit ictum,
Fit similis clavo tumor, obscureque levantur
Pustulae, et afflicta non magnum parte dolorem
Exagitant, verum tristis magis inguina tentat
Atque ambos poplites labor, et pallente colore
Exanimis fractisque fatiscens viribus aeger
Conspicitur, ter tresque dies superum aethera cernit,
Raroque conceptam fugit hoc ex vulnere mortem.

Haemorrhous.

Qui noscenda sit hinc serpens haemorrhois audi.
Rimosas colit illa petras, sibique aspera tecta
Et modice pendens facit inflexumque cubile.
Unum longa pedem, totoque gracillima tractu,
Ignea quandoque est, quandoque est candida forma,
Constrictumque satis collum, et tenuissima cauda.
Bina supra gelidos oculos frons cornua profert,
Splendentum quadam radiorum albentia luce,
Silvestres ut apes populatricesque locustae.
Insuper horribile ac asprum caput horret, et instar
Ipsius oblique sua parvula terga cerastae
Claudicat, ex medio videas appellere dorso
Paruum navigium, terit imam lubrica terram
Aluus, et haud alio tacite trahit ilia motu.
Ac per arundineum si transeat illa grabatum,
Protinus, horrendos ubi mordens intulit ictus,
Decolor accurrit species, quaedamque nigredo,
Anxia corda dolent, gelidae sitis ingruit undae.
Quin et sanguinei prima sub nocte fluores
Ipsis prosiliunt ex naribus, auribus, ore,
Vesicaque simul, quae sunt in corpore plagae
Rumpuntur, quadamque cutis fuligine marcet.
Ergo cave, imprimisque suum ne femina virus
Invomat, haec quoniam diro quem presserit ore,
Ignitas queritur gingivas, atque per ipsos
Erumpens ungues miro fluit impete sanguis,
Et male olente madent foedi putredine dentes.
Quondam animosa Helene cygni Iovis incluta proles
Eversa rediens Troia (nisi vana vetustas)
Huic indignata est generi, Pharias ut ad oras


page 46, image: s046

Venit, et aduersi declinans flamina venti
Fluctivagam statuit iuxta Nili ostia classem.
Nanque ubi nauclerus se fessum forte Canobus
Sterneret et bibulis fusus dormiret arenis,
Laesa venenosos haemorrhois impulit ictus,
Illaetamque tulit letali dente quietem.
Protinus oviparae cernens id filia Ledae
Oppressae medium serpenti feruida dorsum
Infregit, tritaeque excussit vincula spinae.
Quae fragili illius sic dempta e corpore fugit,
Et graciles haemorrhoi obliquique cerastae
Ex hoc clauda trahunt iam soli tempore membra.

Sepedon

Iam quae Sepedonis species sit, qualeque corpus,
Accipe, diversa tractum ratione figurat.
Quin etiam mutilae nulla insunt cornua fronti,
Et color, hirsuti qualem est spectare tapetis,
Grande caput, brevior, dum currit, cauda videtur,
Quam tamen obliquo maiorem tramite ducit.
Quod fit ab hoc vulnus, magnos, nocuosque dolores
Excitat, interimens quia fundit et ipse venenum,
Quo sata marcentes tabes depascitur artus,
Indeque sic cata resolutus pelle capillus
Spargitur, ut volitans candentis pappus achantae.
Praeterea foedum turpi vitiligine corpus,
Et velut urenti maculas a sole videre est.

Dipsas.

Exiguae similis spectatur dipsas echidnae
Sed festina magis mors ictos occupat aegros.
Parva et lurida cui circa ultima, cauda nigrescit.
Quem ferit, accenso miseras is corde querelas.
Fundit, et arenti sitibundus fauce dehiscit,
Quaesitisque, velut taurus, superincubat undis,
Immensoque replet, sed frustra, viscera potu,
Dum crepet intensus rupto mox sumine venter.
Pervetus est iuvenum et narratur fabula, quod, cum
Maximus aetheream coepisset Iuppiter arcem
Diviso in fratres maris, et quod Tartara, regno,
Aeternam dederit mortalibus inde iuventam,
Ut dignum meritis impertiretur honorem.
Iam quoniam supero surreptae ex aethere flammae
Praedonem amentes odere Promethea, quod non
Ipsos perpetuum virides fecisset in aevum.
At nihil hoc illis divinum et nobile munus
Profuit a facili iam suscepisse tonante,
Quandoquidem pigro fessi tandem illud asello
Imposuere, gravis qui mox sub pondere doni,
Arida dum tentat vicino guttura fonte
Colluere, aspecto subito serpente stupescit,
Utque sibi tutum velit is concedere potum
Supplicat, ille bonum fore se respondet, at istae
Conditione, suo si det quae pondera dorso
Baiulet, insipiens (suasit sitis) annuit ille.
Hinc est quod veterem serpentes corpore pellem
Abiciant, et quoque novi reparentur in anno,
Infelix hominum genus omni ex parte, sequenti


page 47, image: s047

Perpetuo senio, certoque sub infera fato,
Ipseque sic serpens, velut ante accensus asellus,
Ferueat, et peiore hominem clam vulnere laedat.

Chersydrus

Nunc mea chersydrum facili dic carmine musa,
Qui pare productu similantique aspida vultu
Exprimit, ac viridis celeberrimus incola stagni
Infestum ranis odium, non molleque bellum
Infert, ac siccis ubi desinit unda lacunis,
Egressus terra se continet, hic sua membra
Squalidus informisque fovet feruente sub aestu,
In tritisque viis afflante atrociter ore
Exedit arentes, quos fecerat orbita, sulcos.
Pessima quas fecit plagas hic signa sequuntur.
Arida tota cutis circum putret, horribilemque
Elevat aspectum, magni ignitique dolores
Tandem hominem interimunt, mox plurima pustula surgit,
Ac aliae ex alia bullae se parte refundunt,
Et miserum diris turbant affectibus aegrum.

Amphisbaena.

Post hunc exiguam tibi subdimus amphisbaenam
Duplice conspicuam (monstrum mirabile) vultu,
Cuius perpetua caecum est caligine lumen,
Quod latas utrinque genas porrectaque menta
Plus aliis alto serpentibus aggere tendat.
Terreus est illi color, et densissima pellis,
Plurima quam varie distinctam signa figurant.
Haec ubi iam crevit, coedentes ligna coloni
Sectam deglabrant oleastri ex arbore virgam,
Quale pedum, strictisque prehensi pellibus anguis
Insertam obvolvunt, quas certis deinde diebus
Exarere sinunt cantantes ante cicadas.
Utilis hic baculus frigentibus artubus esse
Fertur, ubi exanimis digitos torpedo fatigat.
Tunc quia constrictos, et eorum vincula, neruos
Calfacit immisso fovet extenditque calore.

Scytala.

Bifronti similem reperis Scytalam amphisbaenae
Pinguior est tamen, et cauda, quae nulla fere exit,
Crassior, ut quantum solita est comprendere lignum
Curua manus strictum quoties tenet ipsa ligonem.
Tam prolixa, vagans pluvio quam reptile caelo,
Quod fecunda genus sua gignit viscera tellus.
Nec post quam, iuvenis venienti tempore veris,
Magna deum quando profert serpentia mater,
Liquerit obscuram consueta cubilia petram,
Et nitidos tepido sub sole extriverit artus,
Pandentis se feniculi teneram exedit herbam,
Sed per opaca morans imi declivia montis
Se tenet, et multo graviter latet obruta somno,
Eque alta sua conquirit sibi pabula terra,
Nec licet id magno cupiat studeatque labore,
Arescente sitim potis est depellere fauce.

Basiliscus.

Nunc modicum, at dominum serpentum perspice regem.
Eminet argutum caput, est flavo ipse colore,
Et tribus extenso porrectus corpore palmis.
Illius auditos exspectant nulla susurros


page 48, image: s048

Quantumvis magnas sinuent animalia spiras,
Quando vel in pastum, vel opacae devia silvae,
Irriguos ve locos mediae sub luce diei
Excandescenti succensa furore feruntur,
Sed turpi conversa fugae dant terga retrorsum.
Quod ferit hic multo corpus succenditur igne,
A membris resoluta suis caro defluit, et fit
Lurida, et obscuro nigrescit opaca colore.
Nullae etiam volucres, quae foeda cadavera pascunt,
Sic occisum hominem tangunt, ut vultur, et omnes
Huic similes aliae, pluviae quoque nuntius aurae
Coruus, nec quaecumque ferae per devia lustra
Degunt, e tali capiunt sibi pabula carne.
Tam teter vacuas odor hinc exhalat in auras,
Atque propinquantes penetrat non segniter artus,
Sin cogente fame veniens approximet ales,
Tristia fata refert, certamque ex aere mortem.

Dryinas.

Dicendum facili dryinan nunc accipe mente,
Hydrum etiam quidam, quidam dixere chelydrum.
Ille cavas habitat quercus, alibi quoque fagos,
Posthabitisque algis, dulcique palude, lacuque
Quadrupedes ranas gracilesque moluridas haurit.
Hunc si infesta myops odiosa animalibus ales
Impetat, exesae celeri impete robora quercus
Insilit, hic imo constructo in cespite nido.
Candidus est tergi color, est aequalis et hydro
In capite aspectus, gravis itque a corpore foetor
Qualem dant madidae, corii praesegmina, sordes,
Quas tereti radunt ab equino tergore ferro.
Quod si cui prensum dryinas talumue pedemue
Laeserit, a toto se spargens corpore fertur
Tristis odor, surguntque nigri, qua plaga, tumores,
Maestaque tristitia et lacrimabilis opprimit angor
Comprensam morsi quadam caligine mentem,
Et periens nimio flaccescit forma dolore,
Usque adeo pascens absumit membra venenum.
Quin etiam obfuscans obducit lumina nubes,
Et misere affectum perdit letaliter aegrum.
Sunt etiam, eiusdem qui morsi dentibus anguis,
Instar balantum soleant clamare caprarum,
Sive ovium, et gravibus torti cruciatibus angi.
Pallidus ruinae liquor it, torpensque veternus
Ingruit, et crebris quassi singultibus aegri
Nunc similem felli vomitum, nunc sanguinolentum
Eiciunt, ipsumque malum facit arida labra,
Postremoque gravem fundit per membra tremorem.

Draco.

Nunc viridem et nigrum post dicta venena draconem
Aspice, quem patula fago Phoebeia proles
In gelido Peli nutrivit culmine iuxta
Laeta Pelethroniae quondam declivia vallis.
Formosa apparet species, pulchro illius ore
Triplice conspicui se produnt ordine dentes,
Magna sub egregia scintillant lumina fronte,
Tinctaque felle tegunt imum palearia mentum.


page 49, image: s049

Nec tamen ille graves, ut cetera turba, dolores,
Si velit, infixo cum forte momorderit ore,
Suscitat, exiguus non noxia vulnera punctus
(Qui ceu rodentis noctu quaeque obuia muris)
Infligit, modicum tenuis dat plaga cruorem.
Hunc petit invisum magni Iovis armiger hostem,
Cumque genis parat acre suis ex aethere bellum
Pascentem in silvis quam primum viderit illum,
Quod totos ferus is nidos cum mitibus ovis,
Et simul ipsa terens et vastans pignora perdat.
Non timet hoc serpens, imo quodam impete dumis
Prosiliens, ipsamque aquilam, leporemque tenellum
Extrahit ex rapidis vi fraudeque fortior uncis.
Cauta malum declinat avis, fit ibi aspera pugna
Ut queat extortam victor sibi tollere praedam.
Sed frustra elapsam et volitantem hinc inde volucri
Insequitur, longos sinuum contractus in orbes,
Obliquoque levans sursum sua lumina visu.
Sin nimbosa Samus petitur vel Lemnia tellus,
(Utraque Threicios prope conspicit insula fines)
Qua procul alta patet divae Rescynthidos aedes,
Clarus ubi est Hebrus, notaeque nivalia Zonae
Culmina, et Oeagridae quercus Zerinthiaque antra,

Cenchris

Prolixam invenies inamabile Cenchrida monstrum
Quem variis pictum squamis dixere leonem..
Non stata crassities, eadem nec spira videtur,
Quam facit haec plagam, nulla medicabilis arte
Tabes insequitur, quae diro membra veneno
Exedit, ac turgens cruciatum suscitat hydrops,
Donec is effracta [(reading uncertain: print faded)] prope sumen parte residat.
Atqui cum rapidis fervescens solibus aestus
Ardet, in horrida se silvarum devia confert,
Imbellesque rapax venatur praedo bidentes
Per celsive Sai iuga, frondosive Mosychli,
Sub viridis quando frigentibus abietis umbris
Securi recubant, grege circum errante, magistri.
Hic cave quantumvis fortis videaris et audax
Hoc aduersus eas vel tentes proelia monstrum,
In te pestifero ne flammas halet hiatu,
Atque tuum implicita corpus liget undique cauda,
Et bibat exsuctum per utrinque soluta cruorem
Claustra, procul fugito non recto tramite, verum
Obliquum per iter, cita quo vestigia frangas.
Laedit enim curuo per spinas tergora flexu,
Cum celeres alias recto ferat impetet cursus.
Talis Threicio servat se bestia tractu.

Stellio.

Hic etiam insidians invisos stellio morsus
Incutit, Hanc illi fertur tribuisse figuram
Maesta Ceres pueri mutato corpore iuxta
Callichorum puteum, Celeaeis quando Terapnis
Nobilis hospitio Divam Metanira recepit.

Plura alia reptilia.

Plures reptilium, quae non ita noxia, formae
Per densas habitant silvas, per opacaque lustra,
Quos helopes Libyasque coronatosque myagros


page 50, image: s050

Dicunt, sunt iaculis insignes, suntque moluri,
Sunt caecique alii, sed nescia laedere turba.
Ad quorum inflictas propulsatoria plagas
Radices, herbas, folia, et quo tempore velli
Atque legi praestet, referam, quibus ipse medelis
Usus praecipiti possis succurrere morbo.
Ut virides carpas, opus est tibi, sedulus herbas,
Dum nova stillat adhuc quasi primo plaga cruore,
Praestantissimum id est fieri quo pabula tractu
Per frondosa vagi quaerunt umbracula henopes.

Varia antidota contra venenatos morsus.

Ergo salutarem primum tibi convenit herbam
Vellere, idem cum centauro cognomen habentem.
Quam gelido Chiron in Peli vertice quondam
Prendit, amaracino folio similis coma surgit,
Aureus est flori vultus, non altaque radix.
Vult silvestre solum quo plurima nascitur herba,
Hanc tu vel viridem vel siccam contere, deinde
Nobilis hemina permisce atque accipe vini.
Cuilibet haec homini mensura sat esse videtur.
Sunt qui et hanc alio panaceum nomine dicunt,
Optima post partum valet hic et aristolochia,
Umbrosa quae gaudet humo, similesque sequaci
Periclymenoque hederaeque comas, floresque rubentes
Exhibet, unde gravem fundens exhalat odorem.
Nascentem in medio [(transcriber); sic: nedio] cernes pyri imagine fructum,
Atque rotunda patet, quodam sed acumine radix
Femellae, prolixa mari, similique colore
Horicio est buxo, quam contra tristis echidnae
Letiferos morsus praesens exquire levamen.
Unius hinc drachmae pondus nigro inde lyaeo,
Et bibe, non istos modicum conducit adictus.
A tribus hinc dictam foliis si sumpseris herbam,
Non leve praesidium contra illa venena pararis.
Sive alto hanc in monte vel ima valle prehendas.
Sunt et qui minianthes eam, sunt qui tripetelon
Appellant, qualis loto est, apparet imago,
Et similem rutae, donec viget, edit odorem.
At flores ubi magna suos, adnataque membra
Coeperit, ingratum solet eructare bitumen.
Collectum illius sume et bene contere semen,
Appositi quantum breve vas comprendit aceti,
Atque bonum aduersus serpentes ebibe potum.
Nunc age mixta tibi tales pellentia morbos
Antidota expediam, facilique docebo Minerva.
Thrinaciam Thapsi radicum velle salubrem,
Atque albo castum misce de vitice semen,
Nerin item, et late spargentem germina rutam
Thymbraeasque comas, sed eas quae propter odorum
Serpillum veniunt, et dictae a regibus hastae,
Vel caulem, vel radicem, vel semina sume,
Helxinenque, alio clybatim quam nomine dicunt,
Udis gaudentem semper natalibus, et quae
Per dispersa suos protrudit brachia flores.
Has omnes, prius in cotulam si triveris, herbas


page 51, image: s051

Ebibe, commixto tamen his vino vel aceto,
Si neutrum adfuerit, puram cape fluminis undam.
Inde bonam obserua radicem nobilis herbae,
Cui dedit aeternum Alcibiusque et vipera nomen,
Spinosis semper foliis, similanteque flore
Purpureas violas, facilis fibrosaque radix
Altius omniparae scrutatur viscera matris.
Extremum Alcibii mordens percusserat inguen
Vipera, quando cavo dormiret forte sub antro
Egestae areae, ab hac medica vi peste revixit.
Atque hoc contigit id pacto, pungente dolore
Iam vigil ille statim visam prope proruit herbam.
Mandit et exsuxit radicem, semina vero,
Et siliquas, caulemque dolens oblevit in ulcus.
Praeterea caesa potes uti fronde virentis
Marrubi hoc contra vino splendente venenum.
Quae solet enixae lac herba augere iuvencae,
Et facere ut, pulsae prius, offerat ubera, proli.
Quamque melictaenam pastores, et meliphyllon
Appellant, dulci quod apes delectet odore,
Quae magno densae circum hanc stridore susurrant.
Quin etiam hanc ad opem tenuis membranula prodest,
Quam cerebro gallina suo gerit, inter dumque
Psegma, polycnemonque et origanon accipe, sive
Aprinum derade iecur, qua concava mensa,
Acreque fel, et porta cibi est, hanc contere pellem.
Tusaque commixto simul haec cuncta offer aceto,
At melius foret Haec facienda ad pocula vinum.
Accipe item aeterna viridantem fronde cupressum,
Vel panaces, vel fibrino sectum inguine testem
Seu fluvialis equi, super atram quem Sain edit,
Atque malum plenos messorem immittit in agros
Niliacus vortex, fluctu siquidem ille relicto,
Cum iam nata seges, surgentem demetit herbam,
Et tantum illius spatium praescribit et ambit,
Retrogrado quantum potis est depascere tractu.
Illa cavo tere vase simul pare pondere drachmae,
Et superinfusae quod sat sit conice lymphae.
Nec pulchri abrotoni, aut sacrae obliviscere lauri
Quas gerit haec baccas, his mollis amaracus addi
Debet, in irriguo quae gaudet amoenior horto,
Et teneri leporis, similisue coagula fetus,
Qualis capreolus pressansque grave hinnulus uber.
Pingueve ceruinum, quo cingit viscera, rete.
Ex his accipiens bis drachmae pondera rebus
Quatuor in cyathos antiqui deice vini.
Nec veteris medicina cedri te iuniperique
Clam sit, quasque gerit pilulas umbratilis arbor,
Aptaque ad attegias platanus, quibus addita dicti
Semina bupleuri, iuxta ideaeque cupressi.
Omnia quandoquidem certae sunt illa medelae.
Inflictosque abigunt serpentum dente dolores.


page 52, image: s052

Nunc aliud leti effugium, contraque malignos
Antidotum morsus facili cape serius aure.
Inquisitam igitur tere pulybataean, et inde
Heminam ptisanae super adde, duosque vetuste
Mox cyathos vini, pressique liquoris oliva
Aequalem partem, quae sic commixta medela
Tale tibi evellet securo e pectore virus.
Bis cape quinque picis drachmas medianque medullam
Iunge huic frondentis ferulae, vel equestris opimam
Feniculi radicem et semina, cumque cedrinis
Baccis algosas apii nascentis ad undas,
Et quod corni pedum nomen sibi cepit equorum
Praegnantem umbellam, et drachmarum pondo duorum,
Acribus e Myrrhae lacrimis summique cymini
Decerptum certo dispendens pondere fructum.
Cuius tres cyathos vino medicaminis hauri,
Vipereumque caput, quaeque hinc sunt damna repelles.
Unius egregiam drachmae accipe pondere nardum,
Et misce octipedem fluvii sine tergore cancrum,
Lacte recens mulso, redolentemque irida tunde,
Quam Naron, vel amoena fugacis ripa Drilonis
Nutrivit, qua Sidonius cum coniuge Cadmus
Harmonia egressus sua tecta novam advena sedem
Quaesiit, inque duos versi sunt ambo dracones.
Quin et florentem et diffusae frondis ericen
Accipe, pascentis gratas examinis escas,
Ac sterilem aeternae fruticem tamaricis, honorum
Viventum vatem, per quem Coripaeus Apollo
Conscia venturi fieri praesagia iussit,
Atque gubernandi populi pia iura sacravit,
His etiam viridis plantam coniunge conyzae,
Et virgas sambuce tuas, et florida grati
Bracchia samsuchi, cytisum et vegetas thymalides.
Omnia sumpta suo, quod sat sit, pondere tunde,
Atque boni heminam, vel plus, infunde lyaei.
Prende coaxantes etiam prope flumina ranas,
Nempe minutarum patres, quorum optima turba est,
Sive ipsos coctos, seu pinguia iuscula sumas.
Vipereum simili iocinus ratione iuvabit,
Si schedio mixtum vino potaveris, imo
Utile et eiusdem caput est serpentis, ubi sic
Sumitur a laesis viroso dente puellis.
Nec nitidos heliochrysi tu desere flores,
Et clausis foliis noscendam corcoron herbam,
Omnigenisque malis dictam prodesse conilam,
Quam vocat herculeam quoque vulgus origanon, adde.
Et quaedam est, asini folium quae dicitur, herba,
Hanc ipsumque simul tere origanon, atque rotundum,
Ex thymbra fructum (florentem intellige spicam)
Certa mali haec etenim sunt propugnacula morbi.
Praeterea simili quam parva papavera vultu
Assimilare vides rhamnum caper ore madentem,


page 53, image: s053

Circa quam niveos est semper cernere flores,
Quamque alio quidam philetaerim nomine dicunt,
Qui Gygaea colunt monimenta altumque Tymolum.
Densaque Parthenii iuga, celsi ubi pascua Clesi
Errantes carpunt per amoena vireta caballi,
Ipseque collecto caput effert amne Caister.
Nunc medicas age radices, quae triste venenum
Expellunt, mordens quod fudit bestia, dicam.
Atque duo hic echiaea [(reading uncertain: print faded)] vide, quorum alterum inhorret
Spinoso anchusae folio, parvaque prehendit
Nutricem radice suam, sublimior exit
Alterius caulis, quem circa est purpureus flos,
Viperea germen specie, durumque cacumen
Monstrat, ab hoc utroque resectam contere partem
In facto ex ligno vel saxo vase, iuvabit.
Horridi item eryngi simul et medicantis acanthi,
Ipsiusque, imis quae montibus haeret, erini
(Aemula riparum quam Romulus ocima dicit)
Tritas aequali radices pondere sume.
Sic grave montanae eucnemi nemus, et nemeaei
Semen api, aeternum foliis quod seruat honorem,
Et grati anesi duplex his adice pondus,
Atque haec mixta suo rite et bene confice vase,
Ut vel viperei contra mala vulnera dentis,
Aut uncam caudam, vel dira phalangia certum
Condas antidotum, cuius, si forte ministres,
Tres obolos suavi commiscens porrige vino.
Perpendenda etiam est varii medicina leonis,
Montanae, et radios imitantis floribus, herbae.
Illius esse duas species cognosce, prioris
Assimilis scolymo quadam caligine forma
Atque rotunda effusa iuba est, densa aurea radix,
Aprica effugiens loca opacis nascitur umbris.
Asperius folium, sed nullum habet altera caulem,
Imo humili medium floris caput horret echino,
Alba intus radix referenti mella sapore.
Vitandus niger est, tacitum fovet ille venenum,
Mixti autem lympha drachmam potaveris albi.
Alteram ab Alcibio dictam cape providus herbam,
Prendenti quantum poteris constringere dextra,
Commixtoque mero factum celer ebibe potum.
Repperit hanc olim quidam venator, ut aiunt,
Quando Phalacraeis scopulis Crymnaea per arva
Et per amoena Grasi clamosus Equique vireta.
Exhortante canum latratus voce cieret.
Hic viridi in silva celeris vestigia caprae
Sectans in madidum prope lumina vertagus hirquum
Vipereis tristem suscepit dentibus ictum.
Ergo procul querulo et morsum testante latratu
Haerentem a sese serpentem excussit, et inde
Huius morsa statim folia herbae glutiit, et sic,
Horribilem interitum tali medicamine fugit.
Et viridem librum pinguis deglube ricini,
Quem simul asperuli misce foliis apiastri.


page 54, image: s054

Vel sua debentem soli cognomina ramum,
Haec ad eum quoniam semper convertitur herba
Assimilanti oleam folii aspicienda figura.
Sicque cavi radix cotyledonis utilis atris
Ulceribus, si cui fidit imam pernio calcem,
Atque virens pyrethrum, messa et scolopendria prodest.
Quin Phlegyaeum etiam Panaces cape, clara quod olim
Phoebi progenies ad caerula flumina carpsit,
Praelustri ex Iphicle satum curans Iolaum,
Herculei quando comes adiutorque laboris
Lernaeam domuit victoribus ignibus hydram.
Et teneram felem, venatricemue parentem
Illius accipiens ambustos extere crines,
Et quae foeda latent dissecto viscera ventre
Exime, et aspersam sale dehinc et sulpure carnem
Exsicca in patula seclusis solibus umbra.
Atque ubi te tristis fortuna coegerit, inde
Sume quotam et reseca minima in corpuscula partem,
Quale solet silphi frustum vel lacteus orbis
Incidi, haec praesens, si qua est, praestansque medela
Cuncta simul vincet mala tali inflicta veneno.
Nunc Neptunia quo valeat testudo vigore
Accipe, certa quidem haec semper tutela probatur
Contra se longis voluentes tractibus angues,
Quantocumque etiam, et quam multo vulnere laedant.
Hanc ubi versati piscator in arida Ponti
Traxerit, infixo resupinam interfice cultro,
Atque novo figuli fusum excipe vase cruorem.
Tum quae subsidunt imo liventia fundo
Humida defaeca, siccati deinde capesse
Sanguinis aequata quantum secta uncia lance
Elevat, agrestis cui dimidium adde cymini,
Cuius quartam aequent leporina coagula partem.
Ex toto hoc unam pastillo demito drachmam,
Inque bono dato, si quem laesit bestia, vino.
Atque haec aduersus serpentes esto medela.

Phalangia.

Dira venena dehinc nocui perpende phalangis
Quaeque malos ictus illius signa sequuntur.

Rox.

Splendidus hic primus rox est nigricante colore,
Et multis pedibus, septa ore et dentibus alvus.
Quem ferit hic nullam profert in corpore plagam.
Ast ima tacite rufescunt lumina parte,
Horrida frigiditas penetratos occupat artus,
Mutatusque color, resolutaque membra deorsum
Denutant, flacco languescunt inguina peni,
Egelidique labant luxato poplite lumbi.

Asterion.

Istis Asterion signis agnosce secundum,
In summo apparent quaedam quasi pinguia dorso,
Atque nitens varium depingit virgula corpus.
Percussum hoc hominem subitus cum flatibus horror,
Aggreditur, gravidum languet torpore cerebrum,
Lassaque, praecipue genuum, compago fatiscit.

Cyaneum.

Caeruleum genus est aliud sublime pilosum,
Hirsutaque sui lanugine corporis horret.


page 55, image: s055

Difficilem hoc infert labefactis artubus ictum,
Debile cor multo tremit et languore gravatur,
Et circumfusa caligant tempora nocte.
Lubricus et tenui, quam texit aranea, telae
Assimilis vomitus subit, hinc lacrimabile fatum,

Agrostes.

Hinc alia agrostes species distinguitur, ut qui
Cernitur esse lupo similis, qui mollia texit
Retia, et his muscas, culices venatur, apesque,
Oestraque, et extensos quodcumque volatile casses
Impetit, imbellem fert hic innoxius ictum.

Dysderi.

Mox aliud gravius genus est, dysderi vocare,
Sphecaeumque solent, rutilo quod fulget honore,
Crudivoraeque sua similatur imagine vespae.
Quae fortis spectatur equi non languida proles,
Nam quia equi vespas edunt examina tauri.
Si quod id inflixit temere non neglige vulnus.
Turgidus, ex illo tumor est, deprensaque morbo
Genua labant, tremulus subit intima viscera languor
Sublataeque cadunt quasi toto in corpore vires.
Ictum ut saepe hominem domet interimatque malignum
Extremeque nocens animal, lethaea venena
Quod vomit, et parvo talem dat vulnere somnum,
Ut ferat aeternam cessante labore quietem.

Myrmetion

Nunc age nosce genus formicae nomine dictum,
Tale quod insectum similis demonstret imago.
Splendida colla rubent, reliquum quasi putrida corpus
Nigrities pingit, stellantibus undique guttis
Distinctum est dorsum, cineres imitante colore,
Conspicuum caput exigua cervice levatur.
Ex illo similes aliorum expende dolores.

Aliud phalangii genus.

Saepe subincidens si quando legumina messor
Atque alia in medio viridi crescentia parte
Euellit similes scarabaeis pascere vermes
Parua, puta, et flammas imitata phalangia prendit.
Circa huius generis cruciantem tubera morsum,
Multaque consurgit turgenti pustula pelle,
Atque vagi cor agunt aestus, incondita lingua
Perstrepit, et vario torquentur lumina gyro.

Quaedam Aegypti volatilia et reptilia venenosae Cranocolaptae.

Nunc animo perpende tuo, quas barbara Memphis,
Bestiolas nutrit, volitantis imagine vermis,
Quem circum accensas petulantem nocte lucernas
Serae cenae abigunt, angustae cuius et alae
Squalent, non viridi velut ipsa conila colore,
Sed quendam veluti cinerem, dum prenderis, edunt.
Hunc etiam referens in Perside bestia fronde
Pascitur, horribili quae semper cernua vultu
Nutat, at infixo, qui summo e vertice prodit,
Quod stimulo infligit facile et tolerabile vulnus.
Citra omnem est etenim mortem, interitum, atque laborem.

Scorpio. I.

Inde dolorifica cantandus scorpio cauda,
Et tetricae illius species, qui primus eorum
Albicat, haud mala, nec mortalia vulnera figit.


page 56, image: s056

II.

Sed rutilis quem forte genis splendere videbis,
Hic calidas flammas, flagrantemque incutit aestum,
Quo detenti homines horrore et frigore quodam
Concutiuntur, uti qui febre sitique laborant.

III.

Luridus apparens trepidantes vulnere motus
Fert percusso homini, bipatente qui oris hiatus,
Ut solet attonitus vel vanus morio, ridet.

IIII.

Est viridans alius, qui quem percusserit, illi
Mox tremulum horrorem ciet, et penetrabile frigus
Atque acri corpus se aspergi grandine sentit,
Supremus rapida quamvis sol lampade flagret.
Tam gravis et tanta est factae hoc afflictio noxae,
Cuius nexa novem iuncturis horrida spina
Extremo nocuum iaculatur acumine virus.

V.

Lividus est alius, grandi qui cernitur aluo,
Nam rosea vescens manet insaturabilis herba.
Quae ferit, infuso depascit membra veneno,
Et licet exiguo tamen inguina sublevat ictu.
Tam malus et vehemens infixus aculeus illi est.

VI.

Deprendes aliud genus assimilante figura
Octipedem cancrum, qui albentes incolit algas,
Extremosque maris carpendo pabula fluctus.

VII.

Incuruis quidam similes etiam esse paguris
Cernuntur, maiore alios qui corpore vincunt.
Chelis, forcipibusque aeque solidi atque paguri,
Qui saxosa tenent timidi cava, quin etiam illi
Hisce suum ducunt sed non genitoribus ortum.
Nam camuras quando sua nempe cubilia, rupes
Destituere, nec algosum prope littus oberrant
Insidiosus eos tumidis piscator ab undis
Extrahit, hac ubi se senserunt fraude teneri,
Confestim subfossa petunt a muribus antra,
Noxia ubi illorum soboles nutritur, ibique
Euectis e corporibus damnata propago
Ista per erumpit formamque foramina sumit.

VIII.

Inde melichlori species venit ultima, cuius
Summum verticulum multa fuscedine nigret.
Fundit inexstinctum, quos percutit ille, venenum,
Excretisque uriis longe infensissimus hostis,
At parvos natu pueros celeri nece perdit.
Alitibus similis, quae rodunt farra, locustis,
Quae super extremas solitae se tollere spicas
Extritam illarum plane populantur aristam,
Pedasios per agros vagae inhorrentesque corymbos.
Atqui horum aduersus novi iacula insectorum
Praesens antidotum facere, et quo denique pacto

Bembix Apis.

Solo montanae [(transcriber); sic: mantanae] punctu bembicis apisue
Non exspectatum soleat subrepere letum,
Cum nimis audaci sua circa alvaria gressu
Versantem vel agro fessum percusserit aegrum,
Ut studiose etiam sua in ipso spicula linquat.
Nam pungens ea fert mortem vitamque volucris.
Compertumque mihi est saevus quid patret Iulus,
Perniciemque ferens quid vespa, et parvula possit


page 57, image: s057

Pemphredon Scolopendra. Mus araneus Seps. Salamandra.

Pemphredon, quid item dissecta caput scolopendra,
Quae sua sic, quando prorepit, brachia profert,
Ut properans navis pellentes aequora remos.
Caecae mygalees (quae bestia araneus est mus
Romano populo) novi quoque triste venenum
Quamque ictis det perniciem mortalibus, et qui
Non visis subiecta rotis plaustri ipsa teratur.
Sic etiam parvis humili compage lacertis

Salamandra.

Non ita dissimilem declinans effuge sepem.
Praeterea invisus salamandrae morsus habetur.
Quae rapidum et clare ardentem secura per ignem
Fertur, et absque ullo meat indefessa dolore,
Nec quicquamque flagrans gradienti illi officit aestus
Vel rupta cute, vel quacumque in corpore parte.
Praeterea quae cumque suis mare fluctibus ambit
Novimus, inter quae cautae mirabile factum

Murena.

Murenae est, quod saepe cito vivaria lapsu
Deserat, atrocique petens audacula morsu
Voluat in aequoreas piscantem e nave procellas.
Fama est, si modo vera, quod haec sua pascua linquat
Atque eat in siccum, cogente libidine, litus,
Et cum vipereo coiens serpente gravetur.

Pastinaca marina [(reading uncertain: blot)] .

Novi etiam aequoream compescere pastinacam
Depopulatorem vastatoremque draconem.
Pestilis illa quidem letalia vulnera figit,
Piscantes si quando viros suae acumine caudae
Percutit, aut laesae cum ramis arboris haeret.
Quae tum mox obscurior hinc ignobiliorque
Languet, ab hoc siquidem, rapidis ceu solibus, ictu
Arentes pereunt huic radicesque comaeque.
Sed percusso homini foedae putredine carnes
Absumuntur, eo quondam periisse veneno
Afflictum quidam dicunt et rentur Ulyssem.
Omnium ego illorum contra mala vulnera, quosque
Illa ferunt secum morbos tristesque dolores,
Certa tibi, quibus obsistas, medicamina dicam.
Sume itaque humentis, quam lac cognominat, herbae.
Assimilem anchusae frondem, aut a quinque vocatam
Radicem foliis, vel acuti germina sentis.
Arctium item his quartus, cui nomen acedula, rumex
Adsit, et effusa se spargens fronde lycapsus,
Cicamaque ordilumque, et odoro flore chamele,
Cumque humili picea simul altae tergora fagi.
Carpe brevem quoque caucalidem natalibus aruis,
Quaeque adeo huic similis producit semina daucus,
Atque novum et varium terebinthi ex arbore fructum.
Quin etiam aequoreis rubicantem fluctibus algam,
Et graciles puri contunde comas adianti,
In cuius siccis foliis vel nube cadente
Non minimus, qui deprendi queat, insidet humor.
Nobile Smyrnaeum iuvat hic quoque, et utraque leucas,
Alta sed eryngi radix addatur, ut aeque
Cum gravida commixta simul libanotide sumas.
Hunc inconveniens non est nec desit ad usum


page 58, image: s058

Somniferum, ex omni quod inhorret parte, papaver
Tam quod maiorem quam parvum sustinet orbem.
Agrestis tenerum ficus etiam accipe ramum,
Aut ex hac ipsa collectos arbore grossos,
Qui prius ac alii iam maturescere fructus
Incipiant, curuo apparent florere tumore,
Sic asper strobilus, sic collecti e mare flores
Verbasco, sic aegylopisque, chelidoniaeque
Trita iuvant folia, aequali si parte bibuntur,
Mixta quoque ex alba cum dauco tubera vite,
Turpes quae maculas muliebri e corpore tollunt.
Talem sumpta etiam fert verbenaca salutem,
Quae resupinatis expandit brachia ramis.
Aut virides frondes abigentis noxia rhamni
Accipe, sola quidem haec ieiuno mansa palato
Talia defenso propellit toxica corde.
Scabrae etiam helxines decerptos collige ramos,
Corcorum item, aut Latio cervinam nomine linguam,
Et cum Lemnigena multum et bene contere milto,
Quae certa est contra quoduis medicina venenum.
Hoc dat agrestis ittem cucumis radice iuvamen,
Quin etiam surgens foliis paliurus acutis
Fructu saepe suo trist pestem expulit alvo,
Sicque ferens spinas coma, cirratique orobauchi.
Punici item sumas hyacinthina germina mali
Conniventia adhuc, clausasque foventia gemmas,
Donec quondam albo nunc undique flore rubescunt.
Et iuvat hyssopus, quaeque est multo angulo onosis,
Telephiique comae, et crescens in palmite botrus,
Allii item nucleus cum montani coriandri
Infuso fructu, aut tenerae folia ipsa conyzae.
Saepe recens etiam piper, et nasturcia tunde
Persica, et aequali permixta haec porrige parte.
Florigerum quoque pulegium, et strumum, atque sinapi
Hac victum exanimemque queunt te peste levare.
Notum et militibus porrum cape, et acre nocensque
Interdum urticae semen, (qua laeta iuventus
Assolet affixo vesti colludere ramo)
Ac album scyllae caput, atque arentia bulbi
Semina, et alterutrum, cui dat draco nomina, caulem.
Vulsosque asparagos simul ex Thamnitide rhamno,
Quaeque virens silvis producit germina pinus,
Accipe fortis item, quam scorpio nominat, herbae
Radicem, eiusdem similantem spicula vermis.
Amnicolasque sidas quas fert Psamathaeia tellus,
Copaeumque solum viridantibus educat undis,
Qua cita Schoenaei Cnopique fluenta feruntur.
Adiice amygdaleos facie referentia fructus
Pistacia, horrisoni quae mittit terra Choaspi.
Caucalidesque una cum stringenti atque calente
Myrtiadum succo baccarum. Iunge salubris
Ormini stipulas, umbelligerumque marathrum,
Et silvestre cicer, viridemque simul baryodmen.
Talis item morbi sisymbria dulce levamen


page 59, image: s059

Praestiterint, et regia quae Campanaque serta
Dicitur, et suavem circum iaculatur odorem,
Et patulae flores labruscae, rustica turba
Quos legit, atque suum solita intra augescere fructum
Utraque ceu lychnis rubicansque flore thryallis,
Et gratae teneris violaeque rosaeque puellis.
Quin etiam multi vocitatam seminis herbam
Demete, psillotrumque et purpureum hyacinthum,
Quem tristi gemitu deplorans luxit Apollo,
Formosum puerum viridis dum flore iuventae
Propter Amyclaeas imprudens perdidit undas,
Actus ubi iuvenis recidens in tempora discus
Frangeret extrema collisum parte cerebrum.
Et tribus insignem foliis non setius herbam
Atque Cyrenaicum commiscens accipe sucum,
Tresque utriusque obolos aeque pendente bilance.
Vel referens cornu serpillum, saepeque crethmum,
Et cyparissum herbam, simul annesum [Reg: anisum] , lybicasque
Radices tundens medicum fac et ebibe potum.
Cuncta ea commiscens alias, quandoque seorsim
Singula cum vino, vel aceto, aut simplice lympha,
Imo recente iuvant etiam si lacte bibantur.
Sin proficiscentem peregre per devia lustra
Te gravis illorum cuiusdam prenderit ictus,
Mox quascumque vides herbas, quodcumqueve semen
Mande, et in acceptam, si expresseris, exspue plagam,
Ut miseram fugias ex illo vulnere mortem.
Aerea tum laesae suffixa cucurbita parti
Extrahat imbibitum saniosa ex carne venenum,
Atque cruentato simul exterat ulcera tabo.
Vel tu manantes e ficu insperge liquores.
Aut candens ferrum media intra vulnera conde.
Imo tumens vino caprae tibi proderit utris,
Si qua malum impressit feriens tibi bestia dentem.
Fortiter autem ictas intra utris concava partes
Contine, et apprendens circumluat undique vinum,
Donec ab his omnem constet traxisse dolorem.
Et sitibunda iuvat si comprendatur hirudo,
Quae multum tandem saturo trahat ore cruorem.
Vel potes expressum caepae instillare liquorem.
Interdum veteris faecem vini vel aceti,
Caprinumque fimum tumidae trita illine plagae.
Omnia nunc vero tibi contra vulnera ponam
Insigne antidotum, tutam cui crede salutem,
Has omnes si quando simul contriveris herbas.
Ergo potens praesto sit aristolochia, et odorae
Iridis et nardi fibrae, fervensque pyrethrum,
Quaeque alias prodest vel solo galbana tactu,
Et similans nidum daucus, iuxta albaque vitis
Qua parte haeret humo, sic dicta a Paeone radix.
His nigrum elleborum, cum nitri coniuge spuma
Stante aeque librae trutina, pallensque cyminum
Adiciens humilis frondentia sume conyzae


page 60, image: s060

Germina, et agrestis commixto aequaliter uvae
Cortice collectas laurina ex arbore baccas,
Atque petitum apibus cytisum, tritamque chamelen.
Eque caballino lichenem crure recisum,
Et gratum suibus sed virus piscibus orbem,
Quemque recentia iam fudere papavera sucum.
Et castum semen, cinamumque [Reg: cinnamumque] et balsamon una,
Spondylion item, plenum quibus adde marini
Cymbiolum laticis, mixto aequa parte coaglo
Auriti leporis, tractoque e flumine cancro.
Illa cavo mortario agas, tu cuncta terasque
Factis ex saxo pistillis, tusae aparinae
Expresso hinc siccata iterum quate turbida succo,
Uniusque dehinc pastillos pondere drachmae
Finge, trahens medio iustas examine lances,
Quos demum arentes heminis inde duabus,
Infusoque mero rursum tere, et utere, quando
Sors tulerit, memor interea, qui talia scripsit
Nicandri, frigente Clarus quem nutriit urbe.

FINIS.

NICANDRI POETAE ET MEDICI ALEXIPHARMAca per Euricium Cordum in latinum carmen redacta.

QUamquam maiores sua quondam moenia nostri,
Quorum et nos de stirpe sumus, non urbibus istis
Vestrae Asiae iunxere, meanque tuamque sit inter
Immensus patriam, qui nos disiungat, hiatus
Optime Protagora, salsis quia proximus undis
Tu mediam ursam habitas, sacri qua parte Lobrines
Sunt thalami, atque Attes celebratur, at ipse feracem
Incolo tellurem, quam magnae clara Creusae
Stirps tenuit, Clarius qua oracula reddit Apollo,
Non tamen ulla meum prohibent obstacula votum,
Quo minus aduersus letale paranda venenum
Antidota, et diros dem propugnacula potus.

Aconitum.

Perspectum ergo cavens aconitum noris amarum,
Plena quod educens Acherontis ripa propagat
Qua Plutonicus est specus, irremeabileque antrum,
E quo quantumvis festinus nemo redivit.
Qua versa Herculeo Priolai moenia bello
Terribili streperam traxere fragore ruinam.
Illius horribilis totum os adstringit amaror
Maxillas, dentes, gingivas, labra, palatum,
Praecipuumque statim membrum, cor scilicet ipsum,
Impetit, atque malo properans errore vagatur,


page 61, image: s061

Maerentemque hominem [(transcriber); sic: honinem] cruciante dolore fatigat.
Summum ventriculi siquidem os divellitur, id quod
Cor quoque dixerunt aliqui, et quadam quasi porta
Clausa coarctantur luctanti viscera motu,
Plurimi item crepitus infraque supraque feruntur,
Et madidus toto promanat corpore sudor.
Invisum caput urget onus, tumidaeque resultant
Temporibus venae, duplex capit omnia visus.
Non secus ac alta temulentus nocte, velutue
Cornigeri altores Bacchi, ebria turba, Sileni
Expressae mentem suffusi potibus uvae
Turbida diverso detorquent lumina ductu,
Atque labante genu, nutanteque corpore toto
Per Nisaea inopes animi declivia currunt.
Sic hebetes oculos habet hac qui peste gravatur.
Illud idem quidam dixere myoctonon, ut quod
Gustantes soleat prope fontes perdere mures.
Quidam alio appellant id nomine pardalianches,
Monstroso quod huic animanti rustica turba
Interitum struat, hanc si quando obiecerit herbam,
Per iuga frondosae Phalacraeis vallibus Idae.
Saepeque thelyphonon, nec non et cammoron [Reg: cammaron] , illud
Femineum dicunt Aconaeis crescere saxis.
Hoc tibi ne noceat malum, inexstinctae accipe calcis
Quantum plena tenet manus, atque rubente lyaeo
Commisce, unde replens cotulam mensura bibatur.
Aut pulchrum abrotani caulem et decerpta virentis,
Germina marrubi, quod iam dicunt meliphyllon,
Atque in frondifera natos oleagine flores,
Et gracilem reseca rutam, et mixto ebibe melle.
Vitigena candens quoque ferrum exstingue liquore [(transcriber); sic: linquore] ,
Vel quae stillat idem calido excrementa camino,
Sicque novam argenti sive auri denique massam.
Dimidiatum humilis piceae quoque sume maniplum.
Montanae socius cui sucus onitidos adsit,
Sive polycnemi modo natam contere virgam,
Quattuor et cyathis melliti porrige vini.
Imo medullarem contrito passere potum
Accipe, ubi densa volucrem concoxeris olla.
Et iuvenis vituli pingui iam mollia callo
Cornua rescindens sumpto bene concoque vase,
Atque illa vescens offa tua viscera pasce.
Quin etiam humano vel equino balsama lacti
Misce aliquot guttis, et eundem porrige potum.
Proderit is tum si crudorum onus ante ciborum
Sumpturus vomitu per collum effuderit aeger.
Saepe etiam patulis oculis dormire solentis
Pensicula catuli tenerique coagula cerui,
Lenaeoque terens potanda liquore propina,
Sic Aegyptiacae radices contere fici,
Et mixto coctas da vino apiumque labore.
Quae si sollicita modo feceris omnia mente.
Invisum poteris, dominumque avertere morbum.
Redditus ut rursum sibi vitam proroget aeger,


page 62, image: s062

Et valido quocumque libet se corpore sistat.

Cerussa.

Nunc mala damnosae cerussae pocula pende
Spumanti similis lacti cum tempore verno
Suppositas rauco pressum replet impete mulctras.
Haec data spuma statim multum adstringente vigore
Infectum tenet os, subeunti frigore siccae
Gingivae arescunt, crispanteque pelle trahuntur.
Aspera lingua scabret, flaccae prope guttura glandes
Deficiunt, nullamque cient e fauce salivam,
Cassaque tussis obit, pigra pondere lumina nutant.
Interea crebros homo sursum expellere ructus
Auditur, labat, oppletaque extenditur aluo,
Et grave turbata queritur ratione cerebrum,
Vanaque vel media phantasmata luce videri.
Nauseat, et tristi gemitus e pectore ducit.
Interdum obrepens oritur cum frigore somnus,
Torpet iners motus, languentia membra fatiscunt
Officium pertaesa suum, et nisi protinus adsit
Praesens auxilium, tandem dominante dolore
Succumbens stygias aeger descendet ad umbras.
Utilis hoc contra bibitur medicina venenum,
Palladia placidum quod nuper fronde liquamen
Premadia, aut orchas, myrtinave coxit oliva,
Lubricus ut venter rursum mala pharmaca reddat,
Seu distenta premens tenerae celer ubera vaccae
Pingue natante dabis lac cum cute tristibus aegris.
Aut tu mollificae reseca et tere germina maluae,
Expressumque homini potandum porrige sucum.
Tusa etiam mixto sic praebe sesama vino,
Sic et combusto cinerem de palmite sume,
Atque superfusa turbatum perlue lympha,
Hinc angusta novae cola per vimina sportae,
Verum interposito de lini stamine panno,
Ut seclusa simul descendere crassa vetentur,
Limpidus hinc penetrat, bibitus qui proderit, humor.
Non secus huic etiam possunt succurrere damno
Palladio triti bibitique liquamine nuclei,
Quos olim alatus volitansque per aera Perseus
Coephaea elatis pedibus tellure relicta,
Quando Medusaeum curuo caput ense putasset.
Intulit antiquis Cephei nova dona Mycenis,
ad viridem cecidit qua parte Melanthidis arcem
Praeceps ex alto capulus, Langaea ubi nympha
Exhibuit nato Iovis ipsi pocula Perseo.
Saepeque Gerraei ramis circumflua turis
Lacrima, cum tosti Ptisana tibi proderit hordei,
Et destillantes atalymno, ulmo et nuce guttae,
Quas rite immixtas tepido liqua et offer Iaccho.
Ut quaedam vomat, et quaedam per balnea soluat,
Cum madido elicitus manarit corpore sudor.
Oblatoque cibo languens se recreet aeger,
Pingueque nonnumquam vinum bibat, ac erit ut mox
Paene resecta novo reparet sibi stamina penso.

Cantharides.

Nec tu frugisecam, piceum quae reddit odorem,


page 63, image: s063

Cantharidem pota, quia talem imitata resinam
Plenas illa trahit nares, et dentibus ipsis
Infecto cedriae sapor obuersatur in ore,
Morsaque labra dolent, alias extrema superni
Ianua ventriculi, contortaque vellitur aluus,
Atque cruentam acer vesicam supprimit angor,
Multa coarctatum stringitque angustia pectus,
Subsidensque cibi coquus ima ad viscera tendit.
Redditur impatiens mutatis moribus aeger,
Ut pulsa ob tantum mente et ratione dolorem
Lamentabilibus cadat intereatque querelis,
Qualis in horrenti spinarum pappus echino,
Quem violenta rapit per inaneque dissipat aura.
Huic propere ut medeare malo, frugale subinde
Pulegium dulci nympharum munere funde,
Ieiunae et Cereris facto aegris porrige potu,
Haec quo diva suas apud Hippothoonta rigavit
Fauces, Threiciae numerosum ad carmen Iambes.
Praeterea iuvenis capraeve, suisue, vel agni
Decocto capite, aut etiam ansere pinguia iura,
Quae tamen adiecto lini sint lubrica fructu,
Offer, ab oppleto dum surgat nausea ventre,
Mox ubi tunc imo sederunt omnia fundo,
Infimam adusque gulam, crudas dum senseris escas,
Inserto vomitum proritans indice produc.
Saepe etiam infernis ovium lac partibus inde,
Et sic multa trahes mollem excrementa per aluum.
Non minus id praestat sumptum per labra iuvamen.
Pampineas etiam viridi de palmite frondes
Accipe, et infuso potandas melle propina.
Quin et acuta inter petras radicula prodest.
Cuius perpetui fronde apricantur aculei,
Sed dulces apium tusae superadde labores.
Illius herba velut molothurus floret, et altis
Conspicitur ramis, gracilique assurgere caule.
Quattuor et Samiam drachmarum pondere terram
Intere quam fruticans intra sua viscera Phyllis
Imbrasidem iuxta fovet educitque fodinam,
Et quam Chesiadas aries docuisse puellas
Fertur, ubi gelidus iuncosis Carcetus undis.
Postquam etiam passis vinum confeceris uvis,
Da duplicem potum, et castam simul inice rutam.
Pinguis eis pariter partem miscendo rosacei,
Aut etiam Illyricam redolentes irida sucos.
Hoc valde antidotum valet, et mala pocula vincit.

Coriandrum.

Quod si noxia quis biberit coriandra, repente
Ablato exagitur sensu, stridenteque voce
Edit acuta velut furiosae iubila Bacchae,
Seu Stygiae iniecto quasi percitus angue Megaerae.
Contra haec ex dulci da Pramnia vina racemo,
Ut madido spumans fudit vindemia praelo,
Diluat infuso tamen haec maris unda catino.
Quin et inanitis, gallinae partubus, ovis,
Confractis salsam testis superinice spumam,


page 64, image: s064

Qua vescens cepphus se servat et interit esca.
Piscantes pueri strictis ubi fraudibus illi
Insidiantur avi, sic ut capiatur ab his, dum
Albentem sequitur non provida in aequore spumam
Quin etiam tumidis aegrum submerge procellis,
Quas una cum flammivomo Saturnius igne
Aeoliae iussit parere tridentifer aulae.
Immissis siquidem devictus flatibus ignis
Cedit, et ambo timent dominos obnoxia ventos.
Ipsum autem rapidis metuendum fluctibus aequor
Subiectis nautis, et navibus imperat, et vim
Infert, infesto sed silva obtemperat igni
Iuxta quem genitrix statuit natura tenorem.
Hunc etiam poterit penitus sedare laborem
Mixtum vino oleum, vel dilutum nive mustum,
Quando legit cantans maturos vinitor uvas,
Et spumosa sonat plenis vindemia labris,
Tunc ubi mellilegae circa humida praela volucres,
Vespaque, pemphredonque, et monticolae bembyces
Delicias tortiva suas acinosque sequuntur.
Callida quando secat nitidos vulpecula botros.

Cicuta.

Deinde malae obserua letalia pocla cicutae.
Haec siquidem caecas capiti infert sumpta tenebras,
Atque caduca oculis celeres vertigine gyros,
Ut titubante gradu, et pronus palpantibus aeger
Prorepat manibus, clausas angustia fauces
Strangulat, et summos frigens subit horror in artus,
Contractaeque silent et ducunt otia venae,
Ille autem modicum stricto trahit aera collo,
Et crebro exanimis singultu vellitur, inde
Horrida terribilis visurus limina Ditis.
Oblato hunc oleo sincero sive Lyaeo
Imple, ut luctificam mox lubricus evomat Aten.
Sive per infernas clysteribus utere partes.
Saepe et forte merum, vel summi germina dauci,
Thessalicaeque comas languenti porrige lauri,
Quae fluidos Phoebi redimivit prima capillos.
Seu mordax piper, ac urticae feruida sume
Semina, et austero da turbida vina liquore,
Sic et odorifer a quae synthesis iride constat,
Atque Cyrenaicus nitida cum Pallade sucus
Proderit, et dulcis pariter data pocula mulsi,
Iuncta quibus pinguis fuerit cutis extima lactis,
Quam modico leni super igne in vase resolue.

Toxicum.

Pellere nunc etiam perimentia toxica disce,
Quando suis hominem misere cruciatibus angunt.
Crassa fit illius iuxta imum lingua recessum,
Turgida labra calent, mox arida sputa sequuntur,
Atque recedentes inferna parte dehiscunt
Gingivae, eque sua luxae statione moventur,
Cor stupet, omnis abit sensus, turbataque mens est.
Hinc rabida innumeras edit vesania nugas,
Clamosoque dolens homo vociferatur hiatu,
Secta velut trunco vellatur corpore ceruix,


page 65, image: s065

Nec secus ac magnae matris furiosa sacerdos
Nona sacrificans mensis per compita luce
Longum terribili circumsonat ore boatum,
Quem prope percipiens per montes turba tremiscit
Non aliter rabido miser eiulat ille furore,
Et trucium fugiens ululat de more luporum
Obliquisque, ferus ceu taurus, atrociter hirquis
Prospicit, ac nudo fremibundus dente renidet.
Hunc bene complicitis devinctum nexibus ambi.
Infusoque statim thoracem prolue vino,
Atque vel invitum satia, mansuetaque verba
Da furienti homini, ac inserto stipite frendens
Fortiter os aperi, ut dirum mox evomat haustum,
Vel tu pascentis tenerum anseris accipe pullum,
Et coque, et austerae cui montes patria, pomi
Silvestrem (fuerit mundus tamen a cute) librum,
Vel cape plantatos nascentia mala per hortos,
Ludicra quae pulchris fert aestas dona puellis.
Aut etiam gravida struthia ex arbore carpe,
Atque adstringenti laudata cydonia succo,
Quae riguo dives produxit Creta recessu,
Atque haec tusa probe fluviali perlue lympha,
Mixtaque pulegii ramis simul omnia tunde.
Praeterea sumpta redolentis parte rosacei
In bibula, instillans os, ut bibat illine lana.
Hunc etiam praestans valet iridis unguen ad usum.
Sic aegre et multo tandem post longa labore
Tempora, vix tremulis languens incessibus ibit,
Attonitumque geret non certo lumine visum.
Illo Gerrhaeos Euphratis ad arua colonos
Humanam in caedem sua tingere spicula dicunt.
Sic quia tincta ferunt haec immedicabile vulnus,
Quod nigram fovet hinc carnem, sub ea acre venenum
Putrescit, foedoque cutis sudore fatiscit.

Ephemeron.

Si vero invisum Medeae Colchidos ignem
Incauto quis atrox potarit ephemeron ore,
Aspera ceu quodam pruritu labra queretur,
Nec secus ac caesae ficus albente liquore,
Et velut affrictos urtica sentiet artus,
Sive calescentis praegnanti vertice scyllae,
Quae ciet in tenera quasi flammae incendia carne.
Hinc mala ventriculum gravitas incessit, et urget
Ad crebrum vomitum, et letali protinus igne
Ulcerat, ut foedum regerat per colla liquorem
A lotis qualem coquus effert carnibus imo
Tetrica commotam iacit excrementa per aluum.
Hoc contra medicina malum tibi quercea frons est,
Fagineaeque, pari si sumas pondere, glandes.
Sive recens asinae aut vaccae lac offer, eoque
Selanguens satiet, plenumque os colluat aeger.
Appellatum etiam sistendo a sanguine germen
Atque novo eiusdem lacti iuvat indita radix.
Quin etiam intritus fluviali pampinus undae


page 66, image: s066

Aequalique rubi commixtus pondere ramus.
Insuper hirsutis horrentes exue tectis
Castaneas, plena quas Castanis arbore profert
Terra nuces, una cum cortice deinde sequenti
Da mediam huic tunicam clausae quae proxima carni est.
Imae etiam ferulae prodest exempta medulla,
Quae tenet astripetae vulcania furta Promethei.
Adstringentis item baccas tibi collige myrti
Hisque e Puniceis extrema putamina malis
Adiice, et infuso potum ex his confice vino,
Quo procul infestum possis dispergere morbum.

Ixias.

Nec gravis ulophoni te noxia pocula fallant,
Quae labiis gustata tuis qualem ipsa saporem
Ocima praesentant, extremaeque intima faucis
Principia exasprant, et acutis ignibus urunt.
Turbatumque animo vesania destruit aegrum,
Ut linguam frendente suam praemordeat ore
Sublata attonitus ratione, et utrosque meatus
Obturans flatus tenet, altaque murmurat aluus,
Qualia nimboso est audire tonitrua caelo,
Saepeque ut illisae scopulis sonuere procellae.
Hoc ita detentus dum ringitur ille veneno,
Anxia constricto suspiria pectore ducit.
Atque adeo urgenti reicit per viscera potu
Consimiles grumos nondum durentibus ovis,
Qualia concumbens gallis pugnacibus ales,
Nempe rudes globulos incoctaque pignora fundit.
Sic adfecto homini diluta absinthia possunt
Cum nuper presso cruciatum tollere musto.
Lenta potest etiam terebinthi obstare resina.
Ipsa etiam piceae tristis quoque lacrima pinus,
A qua detractam demens tibi Marsya pellem
Victor promerito quondam suspendit Apollo.
Hinc ea adhuc arbor per opacos sola recessus
Nobile conqueritur lugubri murmure fatum.
Da quoque ei maris ac mures auferre solentis
Collectos polii cum rutae germine flores.
Sic et spectantem Syriae confinia nardum,
Atque cape amnicola rescissum e castore testem.
Sive Cyrenaici cultello rade liquoris
Quod levat aequatum drachmae pars tertia pondus.
Sic et habens olidi cognomen origanus hirci,
Concretive iuvat metae instar copia lactis.

Sanguis tauri.

Sin errans aliquis taurinum forte cruorem
Sumpserit, illaeto gemit afficiturque dolore.
Quandoquidem internis ubi venis ille propinquat,
Condensatur, et in media concernitur aluo.
Clausa hinc spirituum via, ademptus anhelitus intra
Impletum guttur prohibetur, et anxius aeger
Voluitur in terram, spumanteque palpitat ore.
Contra hoc sume malum viridantis germina fici,
Quae superinfuso madefacta rigentur aceto,
Et modicam misce, quae potum temperet, undam.
Irritanda etiam est ficulno cortice sedes.


page 67, image: s067

Dandaque vel capreae tenerive coagula cerui
Aut celeris leporis, raro quae stamine rite
Colaris, certam poterunt haec ferre salutem.
Vel bene contritum da drachmae pondere nitrum,
Idque suo suavis dono contemperet Euan.
Ipsius et laserpici, et lecti inde liquoris
Aequalem partem, quod et edit brassica semen
Accipe, et admixto fiat tibi potus aceto.
Aut humilis satura languentem caule conizae.
Quin etiam tritum piper et collecta ruborum
Semina contundas, isto certissima pacto
Antidota aduersus talem te crede cruorem
Composuisse, omnes quibus intra viscera grumos
Solueris, ut vegetae pateant spiracula vitae.

Buprestis.

Nosse etiam invisae buprestidis acre venenum
Convenit, et domitum qui affligat et opprimat aegrum.
Haec alio aspergens sumentis labra colore
Nitrosum infecto graviter cit in ore saporem,
Et facit eroso non suavia tormina ventre,
Quorum vel solo est cruciatus cernere vultu,
Obstruit urinas, ima hinc vesica laborat,
Et tumet inflatus sicco velut hydrope venter
Per mediasque effert umblicum insumine sordes,
Ac levat extensam sursum circa ilia pellem,
Saepe pigram haec vaccam, vitulum quandoque salacem
Perdit, pascentes sua quando armenta magistri
Discernunt, et ob id buprestem nomine dicunt.
Hic coctum siccis cum ficubus accipe vinum,
Imo sua abscissos ipsos a fronde minutim
Contere, et elixa, dulcemque hinc porrige potum.
Certa calentis enim fuerit medicina veneni.
Sive recente reple non magnum lacte catinum,
Et tenerum misce victrice ex arbore fructum,
Vel montanorum praebe genus omne pirorum.
Interdumque ipsas in vinum conice myrtos.
Et se femineum, qualis puer, aeger et uber
Admoveat, prensasque tenax trahat ore papillas,
Ut petulans, vitulus fetae qui femina matris
Pulsat, et haud tacitis cit dulcia flumina labris.
Saepe etiam pressae succo satietur olivae,
Inde vel invitus vomat, imae ad concava faucis
Immissa penitus pennave manuve, iuvatque
Flexile concisi folium sic indere libri,
Quod trahat ex alto sursum mala pharmaca ventre.

Lac coagulatum.

Forte recens si lac, cui mixta coagula, sumat
Imprudens aliquis, praesuffocatur, ei tres
Da potus, acris quorum sit primus aceti,
Lenaei reliqui constent duo munere patris.
Aut etiam Libyci radices intere silphi.
Saepe Cyrenaici modicum dissolue liquoris.
Quin etiam mollem potes admiscere conilam,
Vel similem musco, qui crescit in aequore spicam
Eredolente thymo, sic et prodesse probatur
Eucnemi bibitus cum terrae sanguine botrus.


page 68, image: s068

Interdumque illos sparsere coagula grumos.
Rugosaeque comae quas fert Plutonia pellex,
Mellilegisve adeo dilecta volucribus herba,
Si superinfuso riguae potentur aceto.
Nunc age potati mala contemplare dorycni
Cui plane similis lacti faciesque saporque.
Qui bibit insuetis quatitur singultibus aeger,
Sanguineumque cibum vomit, et muccosa per aluum
Defertur pituita, velut si tormina vexent,
Aut excernendi frustra irritata cupido.
Iam tunc arenti profligitur ille dolore,
Et labefactato strepit et se corpore volvit.
Arida nec multum desiderat ora rigari.
Contra tale malum data lactis copia prodest,
Salsius aut miscens in potu porrige passum.
Praeterea pinguis carnes e pectore capi
Commodus illarum est sucus quoque, quotquot et alti
Beluae aquas habitant maris, et muscosa pererrant
Littora, quarum aliis crudis, coctisque quibusdam
Vescatur, rapido possunt quaedam igne foveri.
Sed multo tamen ipsa magis conchylia prosunt,
Suavis item calches, pinnae atque rubentis echini
Sana caro est, patulique ctenes, non ipseque ceryx
Desit, et arrosis solita algis crescere tethe.

Pharicon.

Nunc cave, potatum ne vitae pharicon obsit,
Hoc similem nardo noris praestare saporem,
Et tremulos homines rabida convellere mente,
Uno adeoque die Stygio demittere regi.
Contra hoc emulsam certo da pondere nardum,
Scorteus antiquum cui nomen sacculus indit,
Quam Cilices edunt prope Cestri flumina montes.
Et bene contusum Smyrnaeum saepe iuvabit.
Ipsam praeterea languentibus irida praebe,
Florigerumque caput, cui non propensa Dione est.
Propter praelatae temere certamina formae.
Hinc mediis eius foliis turpissima probra
Indidit, informes, asinina puta inguina, clavas.
Sumpta etiam, cui facta acies sit acuta, novacla
Totum rade caput, liquentiaque hordea nuper
Iacto flore, una et foliosum germen inunge,
Et croceos castae flores tibi collige rutae,
(Cui contraria dans alimenta eruca resistit)
Ac acido bene contritos per funde liquore,
Inde line hanc liquidam circa utraque tempora pultem.

Hyoscyamus.

Ne quis item incauto non prudens ore nocentem
Sumat hyoscyamum, puto non minus esse monendum,
Ceu fatui pueri, qui iam nutrice relicta,
Et primis positis cum infante aetate capillis
Iam non quadrupedes proprio procedere nisu
Incipiunt, multo quod non potuere periclo,
Harum ignorantes quoniam illi incommoda rerum
Conspicuam nocuis degustant floribus herbam,
Atque terunt nato nuper mala semina dente,
Hinc tumidas misera gingivas voce queruntur.


page 69, image: s069

Hoc aduersus erit bona lac medicina venenum,
Interdum Graecum quod dicunt nomine faenum
Accipe, curuatis insignem cornibus herbam.
Quae tum maiorem narratur habere vigorem,
Si bene Palladio perfusa liquore natarit.
Vel calidae fervens urticae contere semen,
Vel cruda eiusdem folia herbae mande, vel ipsum
Ex his contusis expressum collige sucum.
Denique cichorium, et nasturcia, persaeumque
Accipe, et omnibus his aequali pondere misce
Eliciens lacrimas semen, similique vigore
Praedita caeparum praesegmina, ructificique
Taleolas raphani, Latiae haec radicula genti est.
Hoc etiam adversus vidi prodesse venenum
Multifidi caput, in vino si sumitur, alli.

Opium.

Inde soporatos opio respexeris aegros,
Summa quibus friget cutis, et pigra lumina nutant,
Stillat odoratus sudor, pallensque laborat
Corpus, et ignito velut ardent labra calore
Malis visa suis laxos demittere nexus.
Paruus item et frigens e gutture spiritus exit,
Obtortae apparent nares, fit lividus unguis,
Atque latescentes oculi sua in antra recedunt,
Quae certam tibi signa queunt portendere mortem,
Quae tamen omnia non metue, imo sit tibi curae
Illi qua ratione queas succurrere pesti.
Dulci itaque exsanguem reple calidoque lyaeo.
Quin et Hymettidum opus tere commisceque volucrum.
Quae procumbentis nemorosa in valle iuvencae
E putrido fiunt vegetata cadavere proles,
Namque cava hic primum posuere cubilia quercu,
Et feruenti una lectae incubuere labori,
Digestosque favos Cereri fecere vehentes
Indutis pedibus thyma, florentes et erycas.
Suavis item lana modicum quid sume rosacei
Indeque diductis adaperto dentibus ori,
Si gravior mersos sopor illius occupet artus,
Tunc quantum sat erit trahe, velle, ferique, iacentem,
Saepe etiam constans ex iride inunge liquamen
Nunc clamans, nunc impellens, ut languidus ille
Excutiat nocuum vitali a sede veternum,
Atque malum regerat stomachi conatibus haustum.
Et viles oleo vinoque intingere vestes
Proderit, et gelidum admotis circumdare corpus,
Et fac ut impleto saepe intret balnea labro,
Ut calidae in grumos concreti sanguinis undae
Disiciant, fotis unguentum hinc illine membris.

Lepus marinus.

Quod si fluctivagi leporis letale venenum
Deprendas, foedum qui sumpserit halat odorem
Qualiter exemptae reliquo cum viscere squamae,
Vel putridi quod olent neque loto corpore pisces,
Talis et immando sapor obuersatur in ore.
Porro sordidus hic lepus ut natalibus undis
Editus est, timidae forulis se teuthidis abdit,


page 70, image: s070

Ceu genita ex illa proles vel sepia is esset,
Quae vitream, si quando peti se senserit, undam
Felle suo atque adeo quadam nigredine turbat.
Post bibitum hoc virus viridis stagnantia fellis
Excrementa manent, tenebroso lumina visu
Caligant, liquidaeque abeunt in corpore carnes.
Nausea adest, tumet alta cutis, talique calescunt.
Subque cavis oculis roseo fucata rubore
Apparet facies, sistensque urina moratur,
Quae nunc purpureo, nunc sanguineo esse colore
Cernitur, et quemcumque videt contemnere piscem
Assolet aversans, ut quaelibet aequoris, aeger.
Contra hunc Phocaicum veratri porrige potum
Elicitasque recens carpti lacrimas colophoni.
Perniciosa mali et compescas pharmaca piscis.
Interdum enixae mulsum lac potet asellae.
Insuper elixae da lubrica muscula maluae.
Tum quoque cedrinae viginti grana resinae.
Punicei interdum, cui Creta est patria, mali
Formosum poterit potu aeger sumere fructum.
Oenopesque, et quod Promenium nomine dicunt
Aeginetin item, et tenui quaecumque rubentes
Et duras cute habent mollique putamine crustas
Quandoque exemptas gravidis e vitibus uvas
Exprime fiscella, novae ut excolantur olivae.

Hirudo.

Sin sitibundus homo est, cui, proni ubi more iuvenci
Porrecto optatum procumbens gutture potum
Attrahit, aut sera non cernens nocte petito
Vase bibit, simul hausta intus rapiatur hirudo,
Saepe suae sentit non parva pericula vitae.
Quandoquidem prensae sugens se bestia carni
Applicat, et vegetum trahit alto ex corpore sucum,
Aut etiam extrema pendens in fauce moratur,
Angustasque animae tenet ad praecordia portas,
Aut imae suffixa gulae praecludit eunti
In subiecta cibo declivem viscera lapsum.
Tum fusum patera confestim potet acetum,
Sive nivalis aquae gelido sese irriget haustu.
Saepe et Hyperboreo concretam flamine crustam
Porrige, vel sumptam salsuginis intere glebam,
Hincque salutarem conturba et confice potum.
Ipsum saepe salum feruenti sole vel igni
Coge, vel effossum pariter sal sume, vel albam
Eiusdem spumam, quam qui sal suffodit imo
Colligit in fundo, quando undae infuderit undam.

Fungi venenum.

Nec te ortum tellure malum Zemona fatiget
Pectore saepe tumens, suffocans gutture saepe,
Quod prope vipereis attritum tractibus antrum
Enatum diro vibratum ex ore venenum,
Atque graves in se vicinum sorbuit auras.
Communi fungos appellant nomine, verum
Diversae species diversa voce feruntur.
Contra hos inflexum raphani caput optima cura est.
Aut involventes viridantia brachia rutae,


page 71, image: s071

Sic et in aeriferis glacies concreta metallis
Qua tingens corium cogit nigrescere sutor.
Mixto et clematidis cineres mox offer aceto.
Aut tritam ardentis radicem immerge pyrethri,
Vel nitrum, et crescens scisso nasturcium in agro.
Medicum item malum, et faciens lacrimare sinapi.
Insuper ex acido potandam trade liquore
Tostam, quam fundunt vini tibi dolia, faecem.
Sive domesticae avis lecta excrementa propina.
Insertaque manu postremi faucibus oris
Abs te irritato tristem vomitu eice mortem,

Transpositum est huc a fine hoc remedium.

His invisa etiam Dictynnae proderit arbor,
Quae numquam Imbrasiae Iunoni facta corona est.
Nanque sub umbrosae quando olim collibus Idae
Suscepere suae divae certamina formae
Myrtea victricem cinxerunt serta Dionem.
Sume ab aquosa igitur myrti rubicantia silva
Grana, vel hibernae crescentia flatibus aurae
Phoebeae radiis excocta et fota quadrigae
Et pressum ex tritis per colum traice sucum,
Ac parvam cotulam capienti infunde catino,
Vel maiore etiam cyatho, neque enim nocet, ultra
Si quis acetabli mensuram porrigat, imo
Iste salutaris procul arcet noxia potus.

Salamandra.

Sin tibi summa malae nocuere venena lacertae
Nempe emittentis liquidum sucum salamandrae,
Cui nullus poterit fumusue ignisue nocere,
Continuo stupido lingua inflammatur in ore,
Et subito torpet languore, malique tremores
Frigida concutiunt soluuntque in corpore membra,
Ut quadrupes pronus, pueri instar, inambulet aeger,
Usque adeo obtusum est, et hebescit mentis acumen.
Multa etiam in summa vibex cute livet, et inde
Imbibitum infecti perstillat saepe venenum.
Hic lectum piceae tenthrenes munere fletum.
Confice, vel viridem, quam profert aiuga, silvam,
Coniferaeque simul nucleos huic adiice pinus,
Vel calidae feruens urticae contere semen,
Contusique mola permixtam erui adde farinam.
Ipsam etiam urticam, simul arida et hordea pingui
Misce oleo, et facta languentem pulte sagina.
Praesentem quoque praestat opem collecta resina,
Et sacer Hyblaeae vomitusque laborque volucris,
Imaque qua terris in fixa est Galbana parte,
Nec non nata recens tardae testudinis ova.
Pinguis item confert mactati axungia porci,
Cui coctum aequoreae partum testudinis adde,
Quae summos tranat fluctus velocibus alis.
Accipe non nunquam vel sola, ubi cetera desunt,
Montanae et cytiso pastae testudinis ova,
Quam, cum muta prius fuerit fecisse canoram
Fertur progenitus Maia et Iove filius olim.
Inclusis siquidem spoliavit carnibus ille
Quadrupedem et vario pictam fabre ordine testam.


page 72, image: s072

Atque duos summis cubitos adnexuit armis.
Imo coaxantes deprendens confice ranas,
Et vulsam eryngi radicem iunge, deinde
Sufficiente coquens scammoni parte remolli,
Hocque cibo vel iam dispersam collige vitam.

Rubeta.

Sin nocuae aestivo mala tempore pocla rubetae
Quis bibat, aut mutae simili quasi imagine ranae
Quae densos frutices venienti vere frequentat,
Et vitreum pascit lingendo noxia rorem,
Aspicitur viridi sua pingi membra colore
Inficiente velut, quam Thapsus protulit, herba,
Et subeunte statim languens incenditur aestu.
Atque frequens arcto vix gutture spiritus exit;
Horribilemque altis e faucibus efflat odorem.
Huic tu raninas elixa et porrige carnes,
Aut suavi piceum vino coniunge liquamen.
Praeterea apprensae splen cura est optima ranae,
Quae colit algosae ripas clamosa paludis,
Primaque florigerum rauco ver nuntiat ore.
At quae muta silet calamisque et arundine gaudet,
Offundit viridem ceu buxi membra colorem.
Tristi os bile replet, crebri quoque corde dolentem
Singultus aegrum quatiunt, et labile semen
Spargitur, atque utrumque vetat generare parentem.
Sic affecto homini mera vini pocula funde,
Utque vomat, quamvis invitum coge, foveque
In calido, donec sudarit toxica, labro.
Quin et arundineas vino tere tradeque fibras,
Quas suus extrema lacus enutrivit in unda
Qua tenues fluitant, turba olim rustica, ranae.
Sic et odorati radicibus utere iunci,
Quem distinguenti quadratum nomine dicunt.
Ipsum etiam aegrotum pallente fameque sitique
Extenua, et multo fac contabescere motu,

Spuma argenti

Non invisa etiam cruciansque argentea spuma
Te fallat, quae sumpta tuam male vellicat aluum.
Nanque revoluentes sese sub sumine flatus
Instrepitant, ut vix medicam admittentia curam
Tormina, quae magnis hominem cruciatibus angunt.
Nec suus urinae patet exitus, omnia membra
Ardent, et nigricans imitantur livida plumbum.
Hic modico praebe contritam pondere myrrham,
Quod duo sustollunt oboli, quandoque recentem
Ormini potum, montanam saepe hypericon.
Interdum ramos hyssopi, quin et agrestem
Nonnumquam ficum, ac apii penetrabile semen,
Isthmia quam norunt herbam certamina, quando
Alta Corinthus (ubi priscis dominata sub annis
sisyphia est proles) sit facta hinc usa corona
Exhibitis ludis, quibus obruto aquis Melicertae
Claro Inus puero funebria iusta celebrat.
Accipe item feruens, quod protulit Irio, semen.
Rugosumque piper stante aequa examine lance,
Daque suavi intrita mero, et letale venenum


page 73, image: s073

Discuties, florentis ad haec muscosa ligustri
Germina, quosque novos fert punica contere fructus.

Taxus

Insuper Oeteam potu cave sumere taxum
Abiegnis similem ramis, miseraeque datricem
Mortis, eam sumptus vini fecundior haustus
Vicerit, aereos ubi strinxerit illa meatus.
Porro nostra videns haec olim carmina lector
Accipe non alia quam sunt ea condita mente,
Nicandrique tui iuxta memor esto poetae,
Sic erit ut facili tibi Iuppiter annuat aure.

FINIS.

FUNEBRIS THRENODIA IN MORTEM [(transcriber); sic: b] ILLUstrissimi Hassiae principis Gulielmi, Philippi patris, Ricio Cordo Simesusio auctore.

PLangite funestis pleni singultibus Hessi,
Et madido tristes ore movete sonos.
Ex hilari laetas secludite pectore mentes.
Nullaque ridendo ducite verba ioco.
Horreat immundo situs squalore situque,
Nec faciat glabras docta novacla genas.
Obtectae lateant frontes, niger adsit amictus,
Et quicquid tristis signa doloris habet.
Scilicet immiti correptus funere princeps
Occidit et fulgens traxit ab orbe iubar.
Non secus ac torvi subvectus ab ore draconis
Sol perit, et medium surripit umbra diem.
Non nova componit dubius mendacia rumor,
Qui tulit exanguem saepius ante metum.
Vera nimis fama est, verae iam credite famae,
Hei mihi, quod seram non habet illa fidem.
Cominus atratam video procedere pompam,
Qua mixtus dominum defleo et ipse meum.
Longa sacerdotum series, candensque iuventus
Tristia funebri carmina voce sonat.
Per medias onerosa gemit libitina plateas,
Plumbea conditum lamina claudit onus.
Non cana terribiles diffundunt tympana bombos,
Nec gravis inflexo perstrepit aere fragor.
Est procul assueti petulans symphonia cantus,
Nec resonas pulsant garrula plectra fides.
Flebilis auditur crebro querimonia luctu,
Alta, repercussis planctibus, aura gemit.
Amissum patriae patrem respublica plorat,
Patronum queritur pauper inopsque suum.
Troia sic lacerum defleverat Hectora pubes,
Taliter Aeacidem Graecia maesta ducem.
Tantus erat Thebae luctus, moriente Polimi
Germine, quo cecidit parta stetitque salus.
Ominis infelix, o lamentabilis, o tu,


page 74, image: s074

Fellis, et absinthi plena aloesque dies,
Talia quae pavido profers spectacula vulgo,
Et desolatos tot facis esse viros.
Quis modo nos saevo defendet ab hoste relictos,
Si nova quis nostris bella parabit agris?
Tuta huc usque dabant tranquillam tempora pacem.
Et viguit patrii candida fama soli.
Sit licet umbrosis densissima montibus ora,
Qua multas Cacus posset habere domos.
Non tamen ulla malos clausit spelunca latrones,
Securum carpsit quisque viator iter.
Dicite, qui vestras peregrina per oppida merces
Venditis, et fuluas concumulatis opes.
Quando quis Hessiacis vos depopularit in agris?
Tutior in toto non erat orbe locus.
Nempe potens rapidos princeps sedare tumultus,
Inque citam potuit praecipitare fugam,
In patrios nullum est passus saevire penates,
Pro populoque stetit fortis Athleta suo.
Hoc duce aperta nihil bifrontis limina Iani
Duximus, et raucas bellica signa tubas.
Non fera nos acies, non strictus terruit ensis,
Nostra Medusaeum signa fuere caput.
Scilicet audaces mage sunt in proelia cervi,
Quos petit horrendo percitus ore leo.
Illius hic animum gessit fortissimus heros,
Et verae quicquid nobilitatis erat.
Non nisi quem simili suffultum robore vidit,
Aggressus, iusta strinxerat [(transcriber); sic: strixerat] arma manu.
Magna (lacessito sed pectore) bella gerebat,
Quae nova confecta foedera strage dabant.
Quid levis in tantum linter delabitur aequor,
Quo bene rostratis classibus esset opus?
Non meus alta potest fastigia tangere contus,
Haec satius luctans flumina remus aget.
Det deus ut docti, quos iam tulit Hessia, vates
Maeonio celebrent fortia bella pede.
Quam valido rapidum traiecit milite Rhenum,
Totque Palatinis castra locavit agris.
Proh nihil haec potuit dominata iuvare potestas,
Quin modo crudelem corruit ante necem.
Nullum dedecus est isto cecidisse sub hoste,
Omnia qui stabili lege animata rapit.
Quem neque torquentes liventia pondera fundae.
Pulsa nec accenso puluere saxa domant.
Cui nihil indutae possunt obstare trilices,
Quique alias tutum protegit umbo caput.
Nec si Palladia circumdatus aegide pugnes,
Et fidam Persei falx tibi ferret opem.
Nil iuvat immanem quae stravit clava leonem,
Nec qui Stymphalidas contudit arcus aves.
Bellica si possent certantes arma tueri,
Saevaque robustae vincere fata manus.
Cum tot ubique viris, quorum memoranda canuntur


page 75, image: s075

Gesta, per aeternos viveret ille dies.
Sed quoniam certis succumbunt omnia fatis,
Non isti potuit non dare colla iugo.
Et dedit, et tanto suspiria nulla labore
Traxit, ut invictum magnanimumque decet.
Qui fuit ante animus, summam duravit in horam,
Namque pudet fortem degenerare virum.
Tartareo solita virtute resistitit hosti,
Infecit nullum livida plaga locum.
Nil dubito aetherea quin vivat spiritus arce,
Alta quidem virtus sed super astra levat.
Incluta maiestas celsum conscendit olympum,
Mansit in hac nobis flebile funus humo.
Cui circumfusi meritum impartimur honorem,
Et damus in celebri digna sepulchra loco.
Hic ubi praelabens sacram Lanus alluit aedem,
Et duo marmorea culmina mole patent.
Structaque Phidiaco qua Mausolaea labore
Condita divigeni stemmatis ossa tegunt.
Hocque superpositum signamus carmine marmor,
Quod leget inscripto posterus orbe nepos.
Omnibus insignis virtutibus, optimus heros
Contegitur princeps hac Guilielmus humo.
Quo duce iusta Iovis caelestes filia sedes,
Liquit et humano rursus in orbe fuit.
Quae nunc musa dabit tanti mihi carminis orsum,
Ut valeam questus commemorare graves,
Quos crebro effundis gemitu maestissima consors,
Pallida dum cernis coniugis ora tui?
Arguta esset opus cithara, qua Thracius Orpheus
Eurydicen flevit sola per arva suam.
Quis Cato, quis Marius, tua si lamenta videret
A madidis lacrimas temperet ire genis?
Tam gravis anxietas, tantus te pungit amaror,
Tanta doloroso pectore cura sedet.
Ah tristes video vultus, exhaustaque fletu
Lumina, non solitus purpurat ora decor.
Nulla caput redimit pretiosis mitra lapillis,
Nec lucent teretes Mentoris arte manus.
Tecta latet cervix, quae fulvas ante catenas,
Et varias Indi culta gerebat opes.
Non Tyriam assistens chlamydem cosmeta ministrat.
Quae viduam deceat, vadis amicta toga.
Rorantes admota genas sudaria tergunt,
Mille plicis lacrimas illa bibere suis.
Non adeo ingenti Carum regina dolore
Ad nigra dilectum est busta secuta virum.
Si veteres praesens mores admitteret aevum,
Tabidaque accensus perderet ossa rogus.
Apposita malles cineres absumere calua,
Et fore paulatim coniugis urna tui.
Has tua delicias aetas, haec gaudia carpit.
Ah nimis ante suam est ista querela diem.
Est et eo maior, quod te feruentior aestus


page 76, image: s076

In socium primo iunxit amore thorum.
Vix modo coepisti divam producere prolem,
Iniecit diras invida Parca manus.
Sub verno qualis Pestavum sidere florem
Falx secat, et viridi lilia sternit humo.
Parua voluptatis vidisti tempora, longum
Quod miseram spatium te cruciavit, erat.
Quae tres affecit te sollicitudo per annos,
Arcanum thalami scit penetrale tui.
Nulla quies, nullus tua mulsit pectora ludus,
Aegrotum donec morbus haberet herum.
Quae tulit ille suis confectus stigmata membris,
Haec etiam cordi fixa fuere tuo.
Officiosa gravi comes in languedine semper,
Ad carum haesisti nocte dieque latus.
Incolumem poscens et pristina robora divos.
Usque dabas amplam mitis alumna stipem.
Te miserae laceros sumentem civis amictus
Vidimus exuto quaerere templa pede.
Relligiosa nihil loca, nil pia dona iuvabant,
Et quas fudisti supplice corde preces.
Non minus atra suas iam mors exercuit iras,
Parcentes nulli sic voluere Deae.
Certa quod astra trahunt, quod vult divina potestas,
Tranquillo patiens pectore ferre stude.
Simus in adversa nonnumquam sorte necesse est,
Melle madent nostrae felleque pensa colus.
Cuique suam instabilis miscet fortuna sinapi,
Et verso tristes adicit orbe vices.
Adde quod ex omni te non haec parte reliquit,
Quo maestum capiat gaudia pectus, habes.
Sunt duo namque tibi patrios imitantia vultus
Pignora de diva nobile stirpe genus.
Paruus in augusta tibi ludit filius aula
Et summi thalamo digna puella Iovis.
Qui velut in primo vernantes flore amaranthi,
Prae se mira ingens indole stemma ferunt.
Qui solo tristes aspectu pellere curas,
Et possent animo gaudia ferre tuo.
Tanta decentia inest illis, tam viva venustas,
In viridi ridet sic Hyacinthus agro.
Hi modo buglossi maestae lenimina mentis
Dent tibi, et afflictus emoderare tuos.
Quid tibi mordacem cupio sedare dolorem,
Cum nequeam lacrimas ipse tenere meas?
Non possum simili tecum non flere querela,
Prosilit invitis feruida gutta genis.
Ultra hoc, imbibitoque illum amplectebar amore,
Et mihi dilecti quod vice patris erat.
Promissam queror hanc cecidisse in morte salutem,
Omne meae columen succubuisse spei.
Vix modo praesidium de se sperare iubebat,
Atque suam nobis affore dixit opem,
Invida ubi irruerent inopino fata furore,


page 77, image: s077

Moxque ratam in ventos dissoluere fidem.
Ergo benigna tui princeps miserere clientis,
Qui tibi mandanti quodque subibit onus.
Proque tuo, ut fas est, nato stabitque cadetque,
Et fessas unquam non sinet esse fides.
Utque mihi sitis faciles mitesque patroni,
Vos precor insignes nobilitate viri.
Quos penes Hessiaci sunt tradita frena leonis,
Quis moderatrices sors dat habere manus.
Iam viduae lapsis patriae succurrite rebus.
Ferteque quam supplex turba precatur opem.
Nescio quos timeo praesago corde tumultus,
Fracta procelloso gurgite cymba natat.
Ex supero mittat placidam Deus aethere pacem,
Tuteturque suum Diva patrona genus.

FINIS.

EURICII CORDI PALINODIA, QUOD MORtuum Erasmum scripserat.

EURICIUS CORDUS ADAMO Vegetio Fuldensi amico suo S.

EA mihi familiaritate iunctus est Christophorus Hacus, ut cum aeque ac vestrum quemque carissimum amem. Est enim tum bonus et sincerus, tum non vulgariter eruditus, quicum, ut congerrone meo, nunc nugari, nunc seria communicare soleo. Ad cum nuper in obitum Erasmi, tum undique ab omnibus constanter nuntiatum, ex tempore planctum effudi, qui, et si postea rem aliter habere audissem, urgente tamen Dracone, vulgatus est. Illum dum tu publice praelegisti, ego domi ad eundem Hacum palinodiam cecini, Quam ecce ad te ideo mitto, ut quos tunc Erasmi morte plangendo contristasti, eosdem nunc eius adhuc superstitis vita exhilares plaudendo. Arida est, fateor et ieiuna, adeo ut vel hinc Cordi possit agnosci, ob idque indigna fortassis, ut in hac audienda studiosi iuvenes bonas horas male collocent, sed dabis operam, ut quod ego per meam tenuitatem non potui, tu ubertate tua suppedites,

Vale.


page 78, image: s078

EURICIUS CORDUS CHRIstophoro Haco suo.

PErlege, quid trepidas? nihil hic quod triste dolebis,
Nec tua quod rursus pectora turbet, erit.
Quae gravis ante fuit, dum planxit, causa querelae
Fert bona iam ridens gaudia musa tibi.
Scilicet haec, quae tunc movit, lamenta recantat,
Exhaustasque pio tergit ab imbre genas.
Quin igitur potius pesti, laetare, triumpha,
Et tanti quidquid, pelle, doloris habes.
Ille diu nobis obiisse putatus Erasmus,
Dii faciant centum saecula, vivit adhuc.
Vivit adhuc inquam, verae quod credito famae,
Quae mendax superis gratia, nuper erat.
Certus adest, istinc qui fert haec nuntia, testis,
Et visum Maiis idibus esse virum.
Hisque ab eo dum nos lugemus, scripta diebus
Exhibet hic pleno bibliopola foro.
In nova lugubres abierunt iubila planctus,
Nil nisi Io, Phoebi turba, triumphe, sonat.
Dicit Io quicumque bonas amplectitur artes,
Et bene Pierio vult, bonus ipse, choro,
Quicumque, ut graviter nutans ecclesia surgat,
Paeneque quam factus fabula Christus, amat.
Ut cui pura fides, et nostrae dogmata legis,
Cui sancti mores, castaque vita placet,
Quodque trucidatis tenebrarum, ut ab Hercule, monstris
Incipiat tandem clarior ire dies,
Et sacra quod priscum referat doctrina nitorem,
E trucium iam vix eruta fauce canum,
Sub quorum longa quasi serua tyrannide pressa est,
Milleque non digne dedecorata modis,
Quantus in hac regnet, nemo est qui nescit, Erasmus,
Quamque supra reliquos, quotquot ubique, volet,
Aeditior quam quem rabidus contingere livor,
Atra licet frendens erigat ora, queat.
Quem non illa trahat tanto facundia fluxu,
Nec moveat vincens Attica mella lepos?
Quis satis omnisciae miretur acumina mentis,
Et tot fecundum dotibus ingenium?
O quae notitia est veterum, quae copia rerum,
Mirum est haec unum tot potuisse virum,
Quanta est strenuitas, quanta est industria cernis,
Quantus inexhausta sedulitate labor.
Quis tamen est usquam, quem non pervolverit, auctor,
Quem non ut digitos calleat ipse suos?
Seu sit hic Hebraeus, seu Graecus, sive Latinus,
Tot linguas uno, quis putet? ore sonat.
Quis non excussus cuiuslibet angulus artis,
Quis non est motus pro pietate lapis?
Quod non ille sciat, seu sacrum sive profanum,
Tam nihil abstrusum est, tam variumque nihil,
Quae celebrem possent, vel singula, reddere famam,
Cuncta simul locuples hic bona Croesus habet,
Nec tamen haec adeo, quantumvis maxima, quam quod


page 79, image: s079

Consona doctrinae vita sit ipsa, moror,
Quae vel hypocrito sine, Christo digna, cucullo,
Teste, quibus niteat moribus, orbe patet.
Sed quid in hanc fragili, stultus, rate labor abyssum?
Nil brevis in tanto gurgite contus agit.
Rostratis opus est id eunti, classibus aequor.
Quae mare non didicit litora cymba legit.
Ista levem longe superant praeconia cannam,
Vocalesque tubas, magnaque sistra volunt.
Hoc est, quendam alium, qui tantum possit, Erasmum
Quem timeo nunquam postera saecla dabunt.
Unicus hic certos dum phoenix clauserit annos
Nulla potest similem post reparare cinis.
Cur magis admiror quod tam non gnava sit aetas,
Ut velit hoc rarum non modo nosse bonum.
Ista nec e longis volet ad spectacula terris.
Quam cupiet veniens id potuisse dies.
O mihi si liceat tantum olim visere lumen,
Et carum hoc etiam cernere posse caput,
Anteque tam praesens vel humi procumbere numen,
Pronaque in amplexos figere labra pedes.
Cetera frustrentur sterilis quae cumque cupido
Concipit, haec aliquis det rata vota deus.
Contigit id forsan tibi iam doctissime Iona,
Hunc modo qui visum diceris isse virum,
Et si, nescio quas, praetexis, ut audio, thermas,
Illius haec tanquam sit tibi causa viae.
Haec eadem quam me scabies prurigoque vexat,
Nulla quies donec sic quoque et ipse lavem.
Quamque libens comes his etiam sub solibus, issem,
Vel mediis Iani, si licuisset, aquis.
At solitas inter, dicas, exercite sordes,
Cum te non dignis quid tibi munditiis?
Quid commune cani cum balneo? Age, usque adeone
Abiectus vobis litterulator ero?
Quae tamen adversa est laevi inclementia fati,
Quod misero crimen, quae mihi culpa nocet?
Quod tam dilectis adeo contemnor amicis,
Vilior ut summo non natet alga mari,
Quod, cum tot celebret tam multa tabella sodales,
Nomen ibi video semper abesse meum,
Nullaque solius ratio, neque mentio Cordi,
Nullus item numerus, nullus et ordo fuit?
Sed mea me ruditas, et iners inscitia prodit.
Haec est, cur doctis sordeo, causa viris.
Quid tibi cum niveis blaterator oloribus anser?
Nil tuus est istas sibilus inter aves.
Si nihil est aliud, facilem meruisse favorem
Fervidus, in musas quem gero, posset amor,
Tantus hic ut carus, sit et ipse Vatinius, hostis.
Aoniae feriat dummodo plectra lyrae.
Dum queror, ecce repens fert exsultatio mentem,
Et nova perculsum gaudia pectus agunt.
Quem tantis dudum desidero cernere votis,


page 80, image: s080

Et mea quo potuit carmine musa vehit.
Ipse Brabantino mihi scribit Erasmus ab orbe,
Illius en dulcem tracto legoque manum.
Ille suos inter Cordum dignatur amicos,
Seque ait ex animo, nec pudet, esse meum.
Quot modo dem toties perlectae basia chartae,
Quasque putem, censes, hoc mihi pignus opes?
Tam rutilum nonest, adeo quod rideat, aurum,
Tam custoditum continet arca nihil,
Hunc ego thesaurum cunctis seruabo diebus,
Has ego delicias semper habebo meas.
En, ut ego, accipiens veluti crepitacula pupus,
Non bene constanti gestio more vides.
Da veniam, nimio mihi mens lymphatur amore,
Ebria me subito corda furore ferunt.
Quis velit ad talem non exsultare libellum,
Tantaque quis tristi gaudia fronte premat?
Iam tibi tam fido carissime gratia Iona
Quo venit haec nobis missa ferente salus.
Scilicet ex illis (vis has nos credere) thermis,
Quae scatebris mundant omnia foeda suis,
Peneque iam totum, diffuso flumine, mundum,
Qui longa sitiit ariditate, rigant.
Unanimi, superest, pulsemus numina voto,
Illud ut obscuro lumen in orbe sinant.
Incolumemque diu nobis tueantur Erasmum,
Ut sit qui veram monstret ad astra viam.

RICII CORDI NOCTURNAE PERICLITAtionis Hessiaticorum Fontium Nymphis Sacrum expiatorium Poema.

HELII EOBANI HESSI IN RIcii Cordi Nocturnam periclitationem iocus.

Musicus Hessiaco dum Ricius errat in agro,
Taliter exorsus dicitur esse loqui.
Dii patrii, indigetes Musae, servator Apollo,
Nocte sub hac misero dicite qua sit iter.
Nec mora clamanti caput obruit unda Poetae
Dumque avide potat Phocidos unda fuit.
Quodque vides patriis invenit carmen in undis
I nunc et Musas nos quoque habere nega.


page 81, image: s081

HUmida declinans pluvii sol cornua capri
Sub Ganymedeas adproperabat aquas.
Iamque novum Ianus pridie introduxerat annum
Et sua magnates dona dedere mansu.
Ardua festino cum me pede causa coegit
Patria per gelidas quaerere tecta nives.
Liquimus inviti dulces cum coniuge natos,
Parsque prior vitae mansit in urbe meae,
Primus apud Rufum prono me vesper olympo
Prendit, ad instructas cum sedet ille dapes.
Mox omnes patuere fores, iussique ministri
Optima de plenis vina tulere cadis.
Et quamvis vario splendebat mensa paratu
Et Libycis fuerant aemula fercla fabis,
Plus tamen auditu est quam gustu accepta voluptas.
Threiciae rebar plectra sonare lyrae,
Tam facundas erat vates, qui longa suavi
Tempora in exiguas abscidit ore moras.
Sic, ubi in Hyblaeis redolet vindemia campis,
E liquido manant aurea mella favo.
Qui doctum, integrum, facilem, humanumque videre
Expetis, et celebrem relligione virum,
Quem non vana trahit mirantis opinio vulgi,
Qui cupiat tacitos claudere posse dies,
Hoc intra hospitium, quod Delphica ut antra frequentat,
Cum canit ex adytis alter Apollo suis.
Et tua ne dubius [(transcriber); sic: dubitus] vestigia sevocet error
(Non est vulgari semita trita pede)
Secreta in tacito est sedes post templa recessu,
Nobile Daedalii paene laboris opus.
Prima docet facies tranquillam exquirere vitam,
Idque tribus verbis parvulus asser habet.
Hic trahe pendentem declivi ex culmine funem,
Et dabit inter nos tinnula nola sonos.
Non fucata genas reserabit limina Thais,
Horret enim sanctus talia monstra locus.
Non vetus usque adeo sincerum Vesta pudorem
Continuo fovit, quam domus illa, foco.
Sedulus occurret puer, exsertusque fenestra
Te, quare venias, et quis, et unde, rogat.
Tunc tua prospiciens sustollas lumina, cernes
Monstrantem dignis cuncta patere trabem.
Ingressus caveas ne musica sacra profanes,
Ansis quem posset Phoebus amare vide.
Non optata magis dabis illi nuntia, quam quae
Impia Capnionem monstra domasse ferunt.
Hunc magnum laudato virum, primumque Poetam
Plurima victorem saecla valere iube.
Sic tibi se facilem Rufus praebebit amicum,
Inque sodalicium te leget inde suum.
Pictus habet paries multorum insignia vatum
Quos tali iunctos semper amore colit.
Hic pia serpentem crepitante ciconia rostro
Enecat, haec volucris te Spalatine refert.


page 82, image: s082

Illic complicitis Rubiani cornua loris,
Et quae sunt alia singula parte patent.
Praecipue condens caput inter nubila cygnus
Hesseni merito tradita signa viro.
Quae propter, quota pars, horrens subrepit et hystrix,
Et lenta triplex laurea fronde viret.
Quid cum ridiculo portento Ruffe? quid inter
Ledaeas turpis noctua quaerit aves?
Sic ne tua in nostras errat sententia nugas,
Ut tantum iuvenem nomen habere putes?
Non facis ut mereor, sed ut urget amica voluntas,
Iudicio longe sum minor ipse tuo.
Quo feror, et quid in haec ambagum syrmata labor?
Praestat ad inceptos vertere plectra modos.
Postera lux oritur, canis succinctus in aruis,
Iam iacta dubias sub nive quaero vias.
Qualiter implicitus praedura fronte iuvencus,
Aspera fagineum per iuga tractat onus.
Ut levis adversas diffindit cymba procellas,
Vixque citae contis acta resistit aquae.
Horridus incubuit Caurus, turbataque caecis
Surripuit medium nubibus aura diem.
Undique tristis hiems furit, et penetrabile frigus,
Saevaque terribili turbine flabra sonant.
Nulla mihi apparet quae notos semita calles
Monstret, inaccessis flebilis erro locis.
Per colles vage Nesse tuos, quosque invius alto
Vertice subiectos Horsulus urget agros.
Interea occiduum sol praecipitatur in aequor,
Nocturna errorem duplicat umbra meum.
Et quamvis plenae coierunt cornua phoebes,
Visa tamen nulla lux mihi parte fuit.
Tecta latet Pleias, tardus sua plaustra Bootes,
Abdit, et fixum neutra stat ursa polum.
Quod sequar ignoro mundi latus, unus ubique,
Vultus, idem toto nigret in orbe chaos.
Saepe retroflexis eadem in vestigia gyris,
Mille per anfractus, duraque tesqua feror.
Tristia non solitos ceperunt lumina somnos.
Nulla potest fessis artubus esse quies.
Invento querulus trunco quandoque resedi,
Quis velit in niveum sternere membra gelu?
Quam male tunc timui, ne denso ex monte venirent,
Hoc fera sectantes proelia mense lupi.
Cum vel dira fames crepitantia viscera torquet,
Vel lasciva ferox inguina vexat amor.
Parcite mansueti, silvestrem quaerite praedam,
Non homo, sed prensus vestra sit esca lepus.
Lactea si quondam geminis alimenta dedistis
Fratribus, immitem non mihi ferte necem.
Hospes ego advenio vester, non exterus hostis,
Quae colitis colui parvulus arua puer.
Implevi eneris vestras vagitibus aures,
Quam quoque fudistis vox mihi nota fuit


page 83, image: s083

Et mea vos soliti circum cunabula pasci
Saepe fero placidam dente tulistis ovem.
Non ego tunc sumpto furibundus fuste sequebar,
Sed qui sunt vobis invida turba canes.
Vos mihi surrepto saepe ansere, scitis, alebam,
Cum rudis has agerem vimine pastor oves.
Tandem optata fugat longas matuta tenebras,
Et rediens tardis mane rubebat equis,
Cum refluum vidi sinuosa in valle Visurgum,
Quodque, vetus, castrum de cruce, nomen habet.
Hic tua me fovit pietas humane Libori,
Pierio vates adnumerande choro,
Omne, quod est veri. exhibuisti munus amici,
Hei mihi quod similes non queo ferre vices.
Donec in hoc vegetans mihi corpore vita manebit
Officii nolo non me mor esse tui.
Quo mihi te longo vinctum connectis amore,
Teque meo semper vivere corde facis.
Scilicet unanimes studio oblectamur eodem,
Nemo potest nostram dissoluisse fidem.
Hinc montosa procul longinquis Hessia silvis
Luminibus coepit sese aperire meis.
Heu quantis illic nivibus iacet obruta tellus,
Quam multus caecum contegit agger iter.
Non Riphaea putem tanto iuga tegmine condi,
Quasque alias frigens despicit ursa plagas.
Vix aliquis portans in opertam pabula caulam
Antesuas potuit rusticus ire casas.
Omne gemit gravido nemus, et sub pondere nutat,
Horrisonus reboat per cava lustra fragor.
Vix sua torpentes monstrabant cornua cerui,
Cetera contecta turba latebat humo.
Quot tunc, quaeque miser mala, quanta pericla ferebam,
Testis erit vati diva Thalia suo.
Quae mea difficili legit vestigia passu,
Succincto puduit turpiter ire sinu.
Fit via vi, donec notas contingimus aedes
Pauper ubi est nobis sed sine labe pater,
Pauper ubi est nobis, inquam, pater, utpote nuper
Frigida persoluit debita fata parens.
Quae veteres omni vixit sine crimine mores,
Inque pia duros simplicitate dies.
Non formosa quidem, non molli dedita vitae,
Sed frugi, et multi plena laboris anus.
Non tinctis consueta togis, vili obstita lino.
Constrinxit tremulum lanea zona caput.
Quae modo post longae per plurima taedia vitae
Aetherea felix pascitur umbra dape.
Quaeque videt nostros devexo e vertice casus,
Et nullis stabilem rebus inesse fidem.
O ter amata magis quam sunt mihi limina, si iam
Ad solitos pensum carperet illa focos.
Et iam nata novo mihi frangeret ova butyro,
Me quoque dilectum diceret esse suum.


page 84, image: s084

Non ego quos nollem fratres lallare viderem,
Nec foret in dulci caeca noverca domo.
O invisa mihi post has, fugiendaque sedes,
Haec postquam nostras bestia perdit opes.
Sedula quas multo mater sudore paravit,
Et natis voluit quas superesse suis.
Care vale genitor, Thuringam rursus ad oram
Avocor, invitas hic ego duco moras.
Candidiora trahunt nostrum solacia pectus,
Delicias video deperiisse meas.
Vix iter ingredior, pluviam cum Iuppiter auram,
Colligit, et largo desuper imbre ruit.
Alta liquescit hiems, gelidus de montibus humor,
In cava praecipites devia voluit aquas.
Fluctisoni rapidis crescunt torrentibus amnes,
Magnaque sunt parva flumina facta mora.
Quantus erat nunquam insolito fremit Edera fluctu,
Et superat pontes Fulda Lanusque suos.
Omne natat pratum, natat omnis gurgite vallis,
Ignotas praebent piscibus arva domos.
Quid faciam, mediis clausus circumfluor agris,
Quamque nives nuper, iam tegit unda viam,
Turbida pube tenus dubio seco flumina gressu,
Ignaros nequiens retro referre pedes.
Tanta repentinos fudit cataracta tumultus,
Quale solet fracta surgere nube fretum.
Horreo et ima repens penitus tremor ossa pererrat.
Et timida arrectae stant mihi fronte comae,
Cum subit illius crudelis imago pericli,
Quod me sub Stygias paene dedisset aquas.
Sed quod triste pati fuerat, meminisse iuvabit,
Felix qui casus praedicat ipse suos.
Sol fugit, et praeceps atris nox irruit alis,
Humida sideream contegit aura plagam.
Post bis quinque dies totas subitura tenebras,
Falcatum ostendit vix mihi luna globum.
Cum nimis ardebam vicinum attingere pagum.
Duxit in illaetum me malus error iter.
Auctus ubi eiecit diffusum Sualma fluorem,
Et patulo vetitos amne rigavit agros.
Altus ibi vortex sinuoso circuit arcu,
Perdiderat multos ista vorago viros.
Huc feror, et tumidas proclivis labor in undas,
Obruit absorptum saeva procella caput.
Nequiquam feriunt fortes luctantia fluctus
Brachia, non dulcem planta ministrat opem.
Scilicet haerebat suppresso sarcina tergo,
Et laxi impediunt obsita membra sinus.
Quo magis obnitor, tanto est contrarius aestus,
Meque sub insanas altius urget aquas.
Iam poto oppletus fluvio, et non utile pondus,
Defluo, nil superest quam mihi triste mori.
Quam tunc non merui veniam pia numina posco,


page 85, image: s085

Tunc grave, sed sero, tartara nomen erant.
Sera mihi subiit quaerendae cura salutis,
Vae sua qui moriens crimina flere putat.
Sic ubi semanimis resupino voluerer ore
Esset et in primis languida vita labris.
Forte dabat quendam fundi mihi glarea palum
Nexit ad hunc lintrem rusticus ante suam.
Ferrea non adeo fabrilis robora forceps
Mordet, ut iniecta prenditur ille manu,
Sic vacuus stringit compertam polypus escam,
Sic volucrem clauso milvius ungue tenet.
E summo madidum tandem caput amne ferebam,
Vix modicum turgens aera pulmo trahit.
O deserta domus, quae me discedere flebas.
Et reditum exspectas exul inopsque meum.
Ut geminos taceam, carissima pignora, natos,
Et quod adhuc clausum viscera pondus habet,
Tu mea praecipue coniunx praecordia tangis,
Heu nulla posthac conspicienda die,
Nanque tuae fidei, fidique recordor amoris,
Et quanto ante alias casta pudore nites.
Qua quoque continue me sedulitate colebas,
Quam fueras iussis officiosa meis.
Et quod Pierias inter versata sorores
Miscueris faciles, me recinente, modos.
Haec mea si scires, certe infortunia fleres,
Proque tuo malles fata subire viro.
Sic mihi non semel est multis perspecta voluntas,
Quam ficto solita es non simulare dolo.
Saepe mihi dixti, non hanc sinat Atropos horam
Qua videam funus care marite tuum.
Quid modo si cupias illud te posse videre?
Cum putrens avidis piscibus esca fluet?
Tunc tepido moribunda toro mihi lumina velles
Clausisse, et tristem supposuisse manum,
Tunc tibi lugubris faceret solamina pompa,
Quae mea ad effossam corpora ferret humum,
Ut noto positum posses lustrare sepulchro,
Nudaque post aliquot colligere ossa dies.
Aspiceres primo signatam in limine caluam,
Hoc fuerat dicens coniugis ante caput.
Quis tibi tunc animus, quibus affectabere curis,
Cum veniet mortis nuncia fama meae?
Certe equidem nimio sides stupefacta dolore,
Frigidius gelida tum nive pectus erit.
Mille dabis planctus, totidem et suspiria duces,
Dulce nihil dices, quam tibi posse mori.
Haec quicumque feres primus mala nuncia, differ
Dum gravis excudat quod gerit aluus onus,
Ne male maturum subito enitatur abortum,
Et pereat crudus cum genitrice puer.
Tu quoque difficiles quae iam retrograda partus
Influis, infesto sidere, parce Venus.
Quae tenues sustentet opes, quaeratque supersit,


page 86, image: s086

Orba suum satis est pignora flere patrem.
Nulla quidem vitae mihi spes restare videtur,
Undique propensam conspicor esse necem.
Vel mea turbatis ostris sic fata trahuntur,
Vel vindex iusti sic iubet ira dei,
Crediderim infaustam (quae iam nunc quarta minatur)
Hebdomadem casus sic mihi ferre meos.
Certae etenim superis virtutes orbibus insunt,
Quae varias nobis dant adimuntque vices.
Sed tamen omnipotens residet super omnia rector,
Cunctaque divina temperat astra manu.
Si volet hic, potis est praesens auferre periclum,
Meque sub optatae sistere tecta domus,
Quod deus ut facias, te per tua quinque precamur
Vulnera, per sanctam, fortia signa, crucem,
Per te, qui mundi salvator ubique vocaris
Iam, rogo, te verum nomen habere doce.
Tu modo virgo parens querulo succurre clienti,
Quaque soles omnes me pietate iuva.
Quae tenerum lactas enixa puerpera Christum,
Angelico circum dulce canente choro.
Te quanto videas deus exaltavit honore,
Ut miseris quondam prompta patrona fores.
Tu quoque spiculifer properum fer athleta levamen,
Cuius agunt festum crastina sacra diem.
Si quod habes felix inter diva agmina numen,
Me modo me precibus contueare tuis,
Quod mihi si dirae est mortis gustandus amaror,
Non ruat in Stygium flebilis umbra chaos.
Multa quidem demens quorum me paenitet egi,
Summa velit bonitas omne piare scelus.
Plura locuturo, et mortem differre volenti
Lassa mihi crescens obruit ora latex.
Qua prius infelix iterum anxietate fatigor,
Tactaque fatali pollice fila tremunt,
Et levis abscisso cecidisset stamine fusus,
Ni melior subitam diva tulisset opem.
Demolitus enim rapidae eruit impetus undae,
Quod medio amplexus flumine robur eram.
Meque secunda suo contraxit lympha natatu,
Quam potuit palus praebuit ipse ratem.
Editior donec mihi se forte obtulit obex,
Raucus ubi infracta decidit amnis aqua.
Mox in areno sum conieci brachia clivum,
Imaque vix tacta planta potitur humo.
Iamque omne evasi (tanta est fortuna) periclum,
Quis me tunc toto laetior orbe fuit?
O Epicuraeae demens sapientia sectae,
Quae vacuos garris alta tenere deos.
Et nihil abstrusae curare negotia terrae,
Nec quae de tristi corde querela cadit.
Nullus protagoras aliter me credere coget,
Quam mihi quod praesens iam deus ipse fuit.


page 87, image: s087

Qui triduo mersum seruavit in aequore Ionam,
Perque rubras fugiens transtulit agmen aquas.
Non tamen ut faciles adeo mihi praebeat aures,
Aut rear haec meritis me potuisse meis,
Sed quae maesta domi sibi fingit talia coniunx.
Nec veluti quondam falsa pericla timet.
Hanc scio pro saluo iam nunc dare vota marito,
Et flexo superos sollicitare genu,
Nil dilecta time reducem me laeta videbis,
Incolumi tangam limina nota pede.
Inveniam teneros circum te ludere natos,
Et visum blanda voce tatare patrem.

FINIS.

EURICII CORDI CONTRA MALEDIcum Thiloninum Philymnum Defensio.

DIVA VENATRIX DIANA.

Ne doleat morsa tuus histrice vertage rictus,
Utilius poterit dama lepusque capi.
Nec tibi proiectam celerato lacessere cotem,
Haec sibi non aliis ira nocere solet.

HELII EOBANI HESSI SUper missum sibi Choleamynterium ad Lectorem acroama.

THilonini Spurii
[Gap: Greek text]
maledici criminosum et ineptum libellum legi non sine risu. Totus est ridiculus, et mordax, ut cum Moro Momum copulasse videatur. Discant potatores, et baiuli, et qui rem et fidem decoxere, hominis arrogantis, et temerarii vel potius insani maledicentiam, ut sub exemplo, si diis placet, effutire pergant falsas criminationes. Boni vero et literati norint plagiarium istum caluum comatum habere foenum in cornu, et eguisse in omni vita elleboro, hoc volui Lector ne nescires,

Vale.

EURICII CORDI CONTRA MALEdicum Thiloninum Philymnum Defensio. EURICIVS THILONINO.

CUm tibi sublimi est cantata Tragoedia versu,
Et multae Satyrae grande volumen habes,
Cum tot in innumeras crevere epigrammata chartas,
Estque tibi simulans bella Maronis opus.
Praeterea in magnos nova commentaria vates,
Quosque alios iactas te penes esse libros.


page 88, image: s088

Quis malus insipidas furor impulit edere nugas,
Quas, nisi qui laudat frivola, nemo probat:
Non ego, si possem Smyrnaeum reddere vatem,
Pessimus in populo Choerilus esse velim.
Quid malesane iuvat multis prius usibus aptas,
Spurcitie chartas contemerare tua?
Quas sibi iam nullus cupiet mercator habere,
Ne bonus his tunicis inficiatur odor.
Dignum certe opus est quod sordida blatta lacessat,
Quodque vetus Phaeton Deucalionque legat.
His nisi non debent emendatoribus edi,
Quae sunt ingenio carmina ficta tuo.

Thilonini musas claudas esse et ieiunas.

Non longinqua tuae peragrabunt oppida musae,
Nam claudos nequeunt rite movere pedes.
Una, supervacuo quae incedere crure videtur,
Forte potest socias fortificare suas.
Sed non posse graves, vereor, tolerare calores,
Nam miro sitiunt esuriuntque modo.
Accepisse putem diros a dipsade morsus,
Et sacrum Cerei subsecuisse nemus.

Thiloninum vitiosos iam versus edidisse.

Quae mala sunt dicis, puer haec ego carmina feci,
Qua modo defendes te ratione virum?
Qui meliora nihil primis facis, ergo manebis
Idem qui fueras per tria lustra puer.

Thilonini versus nullius esse ponderis.

Si quod abortaris iactas gravipensile carmen,
Quemlibet et centum pondo valere pedem.
Mox applaudit iners et non exercita pubes,
Suspectique stupens pendet ab ore viri.
Cum velut immisso collutum eclegmate guttur,
Supplantat liquido grandia verba sono.
Hoc vafer ignarum studio deludis ephebum,
Hac sola in triviis arte placere potes.
Cetera sunt nebulae tenuique simillima fumo,
Et leve cum tipulae [Reg: tippulae] corpore pondus habent.

Thiloninum alterum esse Choerilum.

Si quis Alexander quoties mala carmina fingis,
In tua contractam fligeret ora manum.
Exarmata tibi dudum gingiva iaceret,
Et rabido posses dente nocere nihil.
At modo quos acuis livoris cote molares,
Ne solido morsus frangat in osse cave.

Thiloninum asininum foetum emittere.

Post tot promittis praeludia maxime vates,
Quod, tibi quae manet vena, loquatur opus.
Suspensi exspectant aegre et mirantur alumni,
Quid trahis in longos feruida vota dies,
Num semper sterilis naturam imitabere mulae?


page 89, image: s089

Esse pater, veluti mater asella, potes,
Quae postquam totum male turgida ruderat annum,
Et multum excrevit parturiendo fimum,
Turpe laboranti, simile et sibi, viscere monstrum
Enixa, aurita fit nova prole parens.
Dum tener est foetus mammosa lalisio sugit
Femina, mox onager cum nemus intrat erit.

THILONINUM NON NISI CORpore maximum Poetam dici.

Maxime quod dixi vates ridere videris,
Et verum studiis nomen habere putas.
Longa tuis, vidi, sunt internodia membris,
Hoc forsan poteris maximus esse modo.
Ducta quod est sursum procero littera tractu,
Dignius est aliis ergone lambda notis:
Inter odoriferas servatur amaracus herbas,
Proveniens iuxta flumina lappa cadit.

THILONINUM SE FALSO sagacem dicere.

Tune tuo naso nihil esse sagacius inquis,
Qui propria olfacias prorsus oleta nihil?
Eructata quibus concedunt allia, quique
Putribus ex ovis pessimus exit odor.
Quam satius fuerit cautum te fingere felem,
Qui sua sub caecum stercora verrit acus.

THILONINUM NON NASUtum, sed Polyposum esse.

Tanta catarrhosis tibi stiria naribus haeret,
Ut male cogaris pessima verba loqui.
Immo tumens effert carnosum polypus ulcus,
Hac ego nasutum te ratione putem.

THILONINUM SE VERE CANEM appellare quem hystrix non timeat.

Ut dormire canem sinam cubantem,
Praestantissime commones Poeta.
Te dignum tibi nomen indidisti,
Qui saevo referas canem latratu,
Acer vertagus et molossus insta,
Immo triplice Cerberus figura,
Virosam exspue protinus salivam.
Nil horrens patulos timebit hystrix
Rictus, nanque tuum prius cruorem,
Quam vulnus facias ei videbis.

THILONINUM FALSIS OPINIonibus inflatum gloriari.

Vis dici celeberrimus Poeta,
Immo maximus optimusque, et idem
Praestantissimus integerrimusque,
Sed te scire velim Philymne quam sis
Abiectissimus omnium Poeta,
Immo pessimus infimusque, et idem
Indoctissimus infaberrimusque.


page 90, image: s090

Thiloninum nullum omnium Poetam esse.

Qui te dixerit infimum Poetam,
Et qui te putat optimum Poetam,
Errat, nullus es omnium Poeta,
Tu primus tamen esse vis Poeta,
Tu primus Thilonine sis Poeta,
Me non esse velim tibi secundum.

Thiloninum esse fastuosum.

Si tibi tanta foret laudandae copia venae,
Quantus in elato pectore fastus inest.
Crediderim posses celeberrimus esse Poeta,
Qui modo vix minimus versificator eris.

Thiloninum non suis sed aliorum scriptis victurum.

Dum sacra durabunt doctorum carmina vatum,
Aeternam famam vis et habere potes.
Qua Bavius vivit longos et Maevius annos,
Haec fore perpetuum te ratione putem.
Hac ratione manet divini carptor Homeri
Zoilus, hac semper vivere quisque potest.
Nil tua te siquidem servabunt scripta, sed horum
Quos mala tu rabido bestia dente petis.

Thiloninum falso Italos praeceptores iactare.

Quid tibi vector erat daemon cum sex totidemque
Vix horis totam videris Italiam.
Totque in ea audieris dictantes grandia vates,
Et qui Cecropias te docuere notas.
Mirum quod potuit te doctior esse Poeta,
Cuius discipulum te fore non puduit.

Thiloninum Italiam nunquam vidisse.

Forte ubi depictum charis inspexeris orbem,
Obiecta est oculis Italis ora tuis.
Sic quoque nos omnes terrarum vidimus urbes,
Altaque plus Ithaco per freta scimus iter.

Thilonino Mutianum non praecepisse.

Si tibi praeceptor Rufus Thilonine fuisset,
Non mala sed scires optima verba loqui,
Haec ut plura levi iactas mendacia fastu,
Qui tanti numquam videris ora viri.
Ut mihi sunt noti, quos nostros fingis alumnos,
Sic tibi, quos falso te docuisse refers.
Esto quod audieris quot praestant undique vates,
Degener es tenui carmine discipulus.

Thiloninum crudos semper versus edere.


page 91, image: s091

Maturos caprificus ante fructus,
Et mittent gravidos vepres racemos.
Quam, quos docta probet Minerva, versus
Expers Castalii dabis Philymne.
Invito Aonidum choro laboras.
Miror qua ratione vis videri
Et dici celeberrimus Poeta,
Cum nondum minimus, vel inter ipsos
Nanos, versificator esse possis.
Non fel iudicat, ipsa res docebit
Si quondam veniens leget vetustas.
Verbis ingenue tuis fateri
Hoc cogeris idem, tuam parumper
Si mentem superi tibi favebunt,
Insanamque philautiam, et superbum
(Quod tandem faciant) prement furorem.

THILONINUM NUMQVAM fore Poetam.

Si vis maximus emori Poeta,
Titono et Pylio superstes omni.
Et vivacior omnibus Sibyllis,
Cornicem superabis, Indicamque
Phoenicem, et Dryadas Philymne nymphas,
Immo perpetuum Platonis annum.

THILONINUM ESSE Barbarum.

Cum tu maxime Clamitur Poeta,
Et non plura mihi est Papyrus inquis.
Quis sit maxime dic Poeta sermo,
Concessus tibi forte barbarismus.
Quod si sic bene dicis, et latine
Cur nemo hanc sequitur latinitatem?

THILONINUM VILYMNUM POtius debere cognominari.

Si Graecum Latio coire posset,
Vilymnus mihi, non Philymnus esses,
Et dignum tibi congruensque nomen,
Post tot milia multa possideres.
Non est conveniens minus Philautus,
Et sic integra Graeca vox manebit.

THILONINUM GRAVEM esse Poetam.

Es gravis, hoc unum tibi credo Philymne, Poeta
Qui nunquam superum te super aethra levas.
Sed colis immundas tristis velut hydra paludes,
Vel qualis medio dipsas in amne sitit.
Quod si difficilem tentes aliquando volatum,
Pondere mox recidens tendis ad ima tuo.
Sic volucrem simulas iaculum, qui desuper alto
Ex ramo subitae vulnera mortis agit.
Sed tua in horrenti tandem cadet histrice vita,
Hoc tibi nil unquam verius esse potest.


page 92, image: s092

Thiloninum ex Christi patrimonio vivere.

Sum fateor pauper, non hoc Thilonine negabo,
Hoc mihi quod vitium, quod quoque crimen erit?
Non meus, ut tuus est, didicit pater esse sacerdos,
Cui sua continuas ara redundet opes.
In tua conveniunt multi suffragia cives,
Unius ex callo vix ego vivo manus.
Dat tenuem nobis victum iustissima tellus,
Veh tibi qui sacra luxuriaris ope.

Thiloninus patri sacerdoti scribit.

Scis quod alenda novo est nobis Philoglicia sumptu,
Et pater auxilio plus opus esse tuo.
Nulla licet rigidum mihi ius alimenta favebit,
Tutamen ut semper mitis adesse velis.
Dic plorare gravi redimendos carcere manes,
Pendeat ad sacras multa tabella fores.
Et centum veniae plena da milia corbe,
Mox mihi quas mittas dives habebis opes.

Thiloninum sui generis oblitum aliis ignobilitatem obicere.

Rustica quod mihi sit rides Thilonine propago,
Hoc nullum cuiquam dedecus esse potest.
Hoc ne mihi in vitium quod sit mea gloria vertis,
Ruricolas patriam gaudeo habere casas.
Quas iusta utilitas habitat, robustaque virtus
Omnis et integritas simplicitasque colit.
Ipsa quibus viguit quondam Germana potestas,
Quae modo si superest non nisi rura tenet.
Gratior Aoniis ager est et silva Poetis,
Pieridesque colunt frondea lustra deae.
Natus in Andinis primum Maro vagiit aruis,
Proximus Augusto post comes ipse fuit.
Agrestes sed legitimos numerabo parentes,
Tu mihi dic quales te genuere tui?
Quod tibi sit meretrix mater, genitorque sacerdos,
Urbanae est nullus nobilitatis honor.

Thiloninum esse de nobili genere natum.

Obscuro qui te natum putat esse parente,
Errat, habes generis nobile stemma tui.
Praelustris pater est, cui supplice surgit honore,
Et nudum inclinat virque puerque caput,
Quique Indas indutus opes Tyriumque colorem,
Apponit labris aurea vasa suis,
Regia stipanti qui dans edicta coronae,
In media primius plebe magister ovat.
Quem penes a sum mo concessa Tonante potestas
Claudere caelestes et reserare fores.
Immo ipsum, quoties volet, alto ex aethere Christum,


page 93, image: s093

Cogere, et in manibus posse tenere suis.
Tam celebres numerans maiores iure superbis
Inferiusque tibi, quicquid ubique, putas.

THILONINUM MIRAM HAbere Memoriam.

Tres ais et plures te posse orare per horas,
Credimus, ingenii est vis memoranda tui.
Quae queat illius reminisci aetatis et anni,
Quo tua adhuc mater nullius uxor erat.

IN THILONINI TERATOLOGIam ad Lectorem argumentum.

Haec ubi Germanis est edita fabula scenis,
Mirum, qui vellet plaudere nemo fuit.
Sed media exorsi strepuerunt plebe cachinni,
Est quoque displosus voce manuque liber.
Quem si perspicias, dices, haec unde loquendi
Sartago? num sic lingua Latina sonat?
Sordida verborum est novitas, et scabra vetustas
Tu lepido discas cum Cicerone loqui.

ALIUD IN EANDEM Comoediam.

Plus formicarum nemo unquam viderat agmen,
Quam quo permolitur sordidus iste liber.
Plures illarum catuli tamen esse videntur,
Parvula quos etiam vincere mica queat.

IN THILONINI BATRACHOmyomachiam Argumentum.

Ranarum et murum rides miserabile bellum,
Nescis Maeonii est nobile vatis opus?
Sed male turpavit nativum interpres honorem,
Pulcher equus quondam nunc rudis est asinus,
Cui neque sunt aures, neque pendula cauda decori est,
Multa sed in putrido tergore musca sedet.

IN THILONINI CUPIDINEM argumentum.

Ne foret ignotus quondam Thiloninus adulter,
Quamque potens Paphium tiro peregit opus,
Edidit hunc populo testantem crimina librum,
Quem tibi ne redimas casta iuventa cave,
Ne puros macules stimulante libidine mores,
Citra quam positus non ibi versus erit.

ALIUD DE EODEM LIBELlo Elogium.

Quae non turpe velit videre scortum
Messalina, nec impudica Lais
Nec quodcumque patet procis lupanar
Haec vis ut teneri legant ephebi,
Immo sordidulo doces labello,
Hoc te posse modo putas placere,
Peruersae siquidem places iuventae
Quam tecum similis trahit libido


page 94, image: s094

Ut frugi placeas viris labora,
Nec certe mihi displicebis unquam.

In Thilonini Choleamynterium.

Si factum hunc nescis Thilonino auctore libellum,
Errores videas, illius esse scies.

De eodem.

Ridiculi cupiens vitiosa poemata vatis,
Perlege, quae praesens continet iste liber.

Thiloninum esse extemporalem.

Credimus ut dicis factos ex tempore versus,
Testatur longam pagina nulla diem.
Quae cito proveniunt pereunt cito carmina, laus est,
Ut maneant, salsos scribere posse modos.

Obiectos sibi Errores expurgat.

Patri scribe tuo tibi vitrea lumina mittat,
Et melius versus deprope cerne meos.
Invenies toto nullas in carmine mendas,
Effecit claudum syllaba nulla pedem.
Non quo rere modo sed quinto (perpere) casu
Diximus, hoc vecors non Thilonine vides.
Nec, si protulerim (confecte famelice) pecco,
Adiectum et substans scit rudis esse puer.
Nomen ei Cordus Cordo Cordique licebit
Dicere, et hac nullus voce soloecus erit.
Hos mihi dum puris atomos ex versibus effers,
Grandia de tetris erue saxa tuis.
Cetera quae nostrae tribuis peccata camenae,
Non, etiam serpens lynxve, videre potes.

Cur Euricius dicatur.

Legerat ut Rici versus, Euricius esto
Rufus ait, studii est syllaba prima tui.
Hunc mea (tam vafer es) culpasse Poemata garris,
Non mea, sed culpat quae Thilonine facis.
Hic tibi, nescio quid, scripsit, si non pudet ede,
Ut monstres quo te Rufus amore colat.
Qui docuisse nihil sed semper discere dicit,
Huic tu discipulus quo potes esse modo?

Bonam esse Cordi appellationem.

Rufe meum laudas nomen, Thilonine reprendis,
Utrius est verum, dicite, iudicium?
Si bona vox multis Cordus scriptoribus olim,
Num mihi quod nomen fecerit, ergo mala est?
Cordus ero donec vescar vitalibus auris,
Dii faciant Cordus post mea fata vocer.

Thiloninum Multinomium derideri.

Si tibi quae quondam finxisti nomina vellem
Promere, non posset tota sat esse dies.
Mille licet fuerint, plures tamen illa cachinni


page 95, image: s095

In multo doctis orbe fuere viris,
Frivola qui dudum deliramenta, meramque
Stultitiam nequeunt non reprobare tuam.
Post longum tandem vates resipisce furorem,
Et vix versificem te Thilonine scies.

THILONINO EOBANUM non esse amicum.

Perspectum esse velim quo te colat Hessus amore,
Quique sibi missum laude celebret opus.
Non ita devotum naso dilexerat ibin,
Vergilio Bavius non ita carus erat.
Si meus es, tuus est Hessus Thilonine sodalis,
Unus in ambobus spiritus est et amor.
Sed quia non meus es, non est tuus Hessus amicus.
Quod mihi si nolis credere, forte scies.
Tu ne bonos nostra corrodis in urbe Poetas,
O quanta est capiti plaga futura tuo.

THILONINUM NON MUsas sed furias colere.

Non ideo, quod ferre tuos Erffordia fastus
Noluit, Aoniis est inimica sacris.
A doctis potuit furias discernere Musis,
Non tu Pieridas sed colis Eumenidas.
Immo malam feruens scoriam non sustinet aurum,
Inde simultatis venit origo tuae.
hoc est quo tacitum tabescit vulnere pectus,
Quod te Gericolam Pallada amare vetat.

THILONINUM NIHIL Graece intelligere.

Lectus Aristoteles graece est tibi, lectus Homerus,
Quid quae non sapias stulte Philymne legis?
Quamuis id solito mentitus more loquaris,
Cum nec Aristoteles nec tibi Homerus erat.
Quod quota mendices Graecorum verbula, non est,
Ut Graecus doctis ergo Poeta sies.
Lectus Alexander potius tibi debuit esse,
Ut quae quantaque sit syllaba scire queas.
Turpiter hoc semper vitio peccare videris,
Ergo prius Latio disce tenore loqui.

THILONINUM LIBROrum copiam iactare.

Quicquid Cecropii, quicquid peperere Latini,
Hoc tua conclusum scrinia dicis habent.
Contra, Bergomidae nisi pauca vocabula fratris,
Insimulas aliud me penes esse nihil.
Malo mihi semper vacuam fore bibliothecam,
Quam quod furtivos dicar habere libros.

CUR TOTIES THILONInum Poetam appellarit.

Quod mihi sis decies dictus totiesque Poeta,
Ex libris didici docte Philymne tuis.
Hoc nisi te scriptum nusquam cognomine vidi,


page 96, image: s096

Hoc tanquam grave sit non posuisse nefas.
Vera et honesta potest nostra appellatio dici,
Non, quae de proprio laus venti ore, placet.

Conviciantem Thiloninum recalcitrat.

Falsa quod inicias integrae crimina vitae,
Officium peragis pessime scurra tuum.
Qui natus, qui nutritus per crimina, quique,
Iam mala confessae crimina plebis edis.
Disce prius nostros quam carpas invide mores,
Non quo consuesti vivere, vivo modo.
Qui te sectantur, de me non vera fatentur,
Nanque maligna potest non bene lingua loqui.
Est mihi casta domus, quam simplex ornat honestas,
Canaque sincera cum probitate fides.
Cuius erit verus, qui noverit omnia, testis,
Quos mihi si nolis credere, quaere bonos.

Thiloninum tanquam rabidum canem occidendum.

O vestras armate manus quicumque Poetae,
Huncque gravi rabidum fuste necate canem.
Plura venenosi ne infligant vulnera morsus,
Publica commune est perdere damna bonum.

Contra Philymneam rabiem antidotum.

Nescio quas divi claves mercamur Huperti,
Quae praesens rabidis esse medela solent.
Quam curto, pluris non singula venditur, asse,
Hoc morbi antidotum quaere Philymne tui.
Quando vagi druides sua tintinnabula pulsant,
Arcanisque ferunt annua festa sacris.
Ast alia ratione sciunt succurrere, si te,
Talia qui vexit sacra, videbit equus.
Dummodo purgatae modius portetur avenae,
Hoc breve pro magna est commoditate malum.

Epitaphium cuiusdam Thilonini fatui, vulgo, Thiel von der Lerchen.

Si nescis fatuus iacet hac Thiloninus in urna,
Quo fuit in tota notius urbe nihil.
Qui centum quatiens circum sua tempora nolas,
Ludicra ridentis gaudia plebis erat.
Tantis deliciis ne sit privata iuventus,
Illius assimilem iam Thiloninon habet.

Thiloninum inter malos optimum esse Poetam.

Quam malus est qui pessimus est Thilonine Poeta,
Illius, in quo vis optimus esse, chori.

Thiloninum sibi placere.

Displicet hic aliis sibi qui placet, inde Philymne est,
Quod nequeas doctis ipse placere viris.


page 97, image: s097

THILONINUM A NULLO docto laudari.

Omnibus invideas doctis Thilonine necesse est,
Si, tua qui reprobant scripta; favere nequis.

IDEM.

Cui tua barbaries, vana et iactantia cordi est,
Hunc ego cordatum non reor esse virum.

IDEM.

Esse tuos dicunt nanos Thilonine libello,
Grande caput monstrant, cetera pars nihil est.

SIMILE.

Cum quod nemo sciat noris, cur quod sciat omnis,
Ignoras? puto quod nil Thilonine, scias.

CONTRA QUOD THILONI. Euricium impotentem dixerit.

Semivirum vocitas et me nil posse pusillum,
Hinc natum Cordi nomen et esse mihi,
Semivir ingentem te non trepidabo gigantem,
Quid nostrae possum, experiere, manus.

THILONINUM POETAE umbram habere.

Quilis Onocrotalus cantantes inter olores,
Talis in Aonio tu Thilonine choro.
Forma fere cygni est, Ravum vox rudit asellum,
Non es quod fatuis crederis esse viris.

Thiloninum ambitionis morbo laborare.

Si nescis aeger qua peste Philymne labores,
Cur male sit sanum desipiatque caput.
Ausculta, referam, popularibus ebrius auris,
Et nimia turgens ambitione furis.
Hoc mihi non credis, medicum tu consule vitrum,
Curabit multum qui dabit elleborum.

De variis Thilonini nominibus.

Consulite in medium, dubio succurrite vati,
Magna sub ancipiti pectore causa sedet.
Nescit adhuc quis vult a posteritate vocari,
Nanque satis dignum non sibi nomen habet.
Tilo fuit primum, post Tylus, deinde Thiellus,
Deinde Thielmannus, mox Tilimannus erat.
Prodiit hinc Telamon, Telamonius inde vocatur,
Castalias siccat iam Thiloninus aquas.
Auguror et vera praesagia nuntio voce,
Venturis nomen Nullus habebit avis.
Sed spero nostro Thiloninus carmine vivet,
Id quamvis nomen per dere forte velit.

Ad Thiloninum conclusiva admonitio.

Thilonine mi Philymne si vis credere,
Te rideo, tuasque nil facio minas.
Effunde quantascumque habes iam copias,
Extraque castra bellicosam educ manum,


page 98, image: s098

Et ut libet parata sit ferro phalanx,
Tibi obuiam pusillus atque semivir,
Maiorem et expeditiorem exercitum
Ciebo, qui, velut vagum vespae bovem,
Te per fragosa tesqua, per duras vepres,
Cavasque valles, alta per cacumina,
Per opaca stagna, per paludosos lacus,
Ad infimum usque persequetur Tartarum,
Tecum bona quiesce pace si potes.
Et his ut ipse me valere vis vale.

Ad candidum lectorem auctoris expurgatio.

Haec quicumque vides, si sunt convicia, lector,
Parce, movet iustus concita corda furor.
Praecipitemque trahit, quo non solet ire camenam,
Quae tranquillae alias foedera pacis amat.
Comis et humanus facilique affabilis ore,
Mitia secluso pectora felle gero.
Nullus inest nobis fastus, qui talia trudat
Iurgia, simplicitas integritasque placet.
Dignum laude virum non nostra Thalia lacessit,
Sed quo prava bonis lingua nocere parat.
Quis ferat indocti temeraria facta Poetae?
Quis sinat in viva tela sedere cute?
Socraticum dices num sic meditaris asellum?
Hoc iuvat iligno fuste dolare pecus.
Et solidae affixum calci divellere ferrum,
Ne feriat duros in mea crura pedes.
Dii faciant nudis rapiantur tergora costis,
Et lacerent avidae putre cadaver aves.
Tunc si praeteriens conspexerit ossa viator,
Diceret o ingens iste caballus erat.
Non tanti Phrygiis onagri pascuntur in aruis,
Esse ne quit tantus bubalus atque bison.

Musas ad tempus relegat.

Sit satis haec subito musae effudisse furore,
Dum mea per praeceps ira cucurrit iter.
Sub calido fortes exstinguite pectore motus,
A domibusque citae protinus ite meis.
Ite procul notos in Phocide quaerite montes,
Quosque alios dicunt vos habitare locos.
Tristius incumbit studium, numerosa sophorum
Littera, marmoreas figitur antefores.
Me iuvat ignotas rerum iam discere causas,
Et certa verum cum ratione loqui.
Hac novus incipiam miles sudare palaestra,
Haec erit ad reliquos sollicitudo dies.
Interea mea ne turbetis coepta cavete,
Non ego vos solito captus amore colam.
Liberiora vacans donec dabit otia tempus,
Et teget excultum digna tiara caput.
Tunc pleno approperate choro cum praeside Phoebo,
Concita veloci carmina ferte pede.
Tunc date spica mihi vehementibus acta lacertis,


page 99, image: s099

Tuncque meus vestram sentiat hostis opem.
Annuitis video, rata sunt mea vota, valete.
Fervidus offensi nominis ultor ero.

H EOBANUS HESSUS, EURICIO CORDO HESSIATICAE gloriae adsertori tanquam Herculi fortissimo, conterraneo suo ex amicitia.

Quod tua non uno contenta est musa libello,
Inque tuo varium carmine surgit opus.
Diceris Eurici patriae spes altera famae,
Quem stupeat posita noster Apollo chely.
Seu canis agresti modulatum carmen avena,
Te tuus inculto pastor in ore decet.
Seu patriae dulcem defles cecidisse Tyrannum,
Luget, et in fletus apta camena tua est.
Denique seu nostrae celebras Hymenaea puellae,
Ipsa tuo praesens spirat ab ore Venus.
Omnia conveniunt numeris, et imagine rerum,
Omnia sunt tereti carmina facta pede.
Talia si forsan pestis livoris iniqui,
Invidet, accedit gloria vera tibi.
Infelix quem nemo odit, pulcherrima virtus
Invidiae stimulis vulnera semper habet.
Nulla igitur coeptum remoretur inertia cursum,
Neu cataphractato terreat hostis equo.
At tu pone animos, inimicum pone furorem,
Longe eris inferior Zoile, quisquis eris.

Habes Carmen Eurici Corde meae erga te observantiae testimonium ut existimo non vulgare, non leve, non mediocre, sed mea sententia magnum. Nec moveat te hoc, quod secundam patriae spem te appello, primam enim mihi testimonio maximorum virorum desumo in hac parte, neque tu ibis inficias idem te saepe quoque contestatum. Apud te siquidem non possum celare meam gloriam. Ita tamen id quicquid est nobis erit commune, ut sentiant omnes quam grave sit Hessos vincere.

Vale ad vigiliam magni Spiritus M. D. XV.

Distichon quo Eobanus ex Prussia reversus ex tempore Cordum salutavit.

Salue Corde mei Salue pars altera Cordis,
O mecum patriae fama futura meae.

Euricii responsum.

O non vise mihi longis Eobane diebus,
Te columi tandem laetor adesse pede.

Mutiani Rufi de Eobano et Euricio ad Schalbum distichon.

Hessorum duo sunt praelustri nomine vates,
Tertius ad numerum Schalbe vocandus eris.