---

page 1b, image: s001

POEMATUM NATHANIS CHYTRAEI PRAETER SACRA OMNIUM. LIBRI SEPTENDECIM. [Illustration: CANDORIS AMABILE SIGNUM. ] ROSTOCHII Imprimebat Stephanus Myliander. Anno M.D.LXXIX.

SYN THEO. FRIDERICO SECUNDO DANIAE, NORVEGIAE , GENTIUMQUE SEPTEMTRIONIS REMOTISSIMARUM AMPLISSIMARUMQUE REGI SERENISSIMO ET POTENTISSIMO, POEMATA HAEC SUA, tamquam [Orig: tanquam] primario eorum Patrono, submissa compellatione dedicat et consecrat. NATHAN CHYTRAEUS .

SUnt homines non pauci equidem convicia Musis
Qui faciant, sacroque ortas e carmine laudes
Despiciant, vatumque illas deliria dicant,
Quique adeo Musasque ipsas, castosque poetas

Regibus indignos clament, aliisque patronis.
Insani: qui cum numquam [Orig: nunquam] laudabile quidquam
Sint facere aggressi, Bacchi , Venerisve gulaeve
Mancipia, aut Pluti technas et lucra secuti:
Laudari quoque vile putant. sua crimina quidam,
Barbariemque animi, et vastum sine pectore corpus
Caelari sic posse ferunt, si carmine salso
Nemo ea depingat sero exagitanda nepoti.
Propterea pulsas toto obmutescere mundo
Optarent, turpique fame tabescere Musas .
Nequidquam. nam nunc etiam Phalarisque Midaeque ,
Et Licinii sunt infames: non facta Perilli
Dira latent: rabies non est ignota Neronis .
At quanto melius sapiens rex ille Canopi ,
Magnus Alexander , Maecenas , Scipio , Cyrus
Consuluere [Reg: Consuluerunt] sibi, atque etiam post funera famae
Illustri, cuius vivi quoque carpere fructus,
Iam tum iucundos, oculis animisque solebant,
Cum facerent laudanda ipsi, summosque poetas,
Historicosque suae testes virtutis haberent,
Eloquio insignes, nullaque aetate premendos.

Omnibus in reliquis ( Dircaeo credere cygno [Orig: cycno]
Si volumus) primum decus est, feliciter uti
Fortuna, et gestis laudandum evadere rebus:
Alterum ab hoc notae certos virtutis habere
Praecones, Musis et phoebo [(transcriber); sic: Phoebo] digna sonantes.
At si, quod rarum est, uni contingat utrumque;
Is vero ante alios summam fert iure coronam.
Inclite rex, tibi, si cuiquam, laus utraque cedit
Haud equidem immerito. quis enim tua fortia magni
Facta animi, quis nescit opes? quis regna? quis arces?
Quis classem? quis vitricis palmaria dextrae?
Accedunt his historici, doctique poetae,
Cuncta haec qui serae cupiant transcribere famae
Carminibus scriptisque suis. quos inter et ipse,
Sim minimus licet, et tanto vix nomine dignus;
Prolubium, mentemque meam, studiumque placendi
En declaro tuae rex optime maiestati,
In fastis meliora etiam quandoque daturus,
Numina si faveant, et mitis dextra patroni.

Tu, quos iam dixi, regum laudata secutus
Exempla, invalidas non aspernare camenas:
Non laudes, contemne tuas, laudesque tuorum,
Quas Friderice tuis a laudibus haud alienas
Dixeris. hic Sophia est Danaum [Reg: Danaorum] regina, tuique
Rex consors thalami: sunt divi encomia patris,
Sunt soceri, socrusque tuae, subolisque [Orig: sobolisque] serenae,
Heroumque adeo, tua qui celeberrima regna
Virtutum efficiunt merito: praeconia quorum
Iam dextra victrice tenes: evolvere et illa
O utinam libeat, roseisque attendere Musis .
Quod facies, nisi me bonitas tua regia fallit,
Et solidae praeter laudis nullius avarus
Excelsusque animus, factaeque ad maximae vires.
Sic semper laudanda geras, laudanda sequaris,
Et regno factisque tuis super aethera notus,
Aeterno a Musis felix celebreris honore.

[Gap desc: toc]

IOHAN. [Abbr.: IOHANNES] POSTHIUS> , Medicus et Poeta clariss. [Abbr.: clarissimus] NATHANI CHYTRAEO Mencingio populari suo S. D. [Abbr.: Salutem Dicit]

Patria communis, quod glorior, est mihi tecum,
Culta Palatinus qua regit arva Leo.
Arva illa auriferis undis interflua Rheni ,
Et Bacchi et Cereris ditia muneribus.
Hic ego, Lotichio sacros monstrante recessus,
Aoniae didici fila movere lyrae.
Hic etiam cultis mihi primus Erastus in hortis
Poeonias [Orig: Paeonias] docta voce reclusit opes.
At tu Varniades puer olim ductus ad undas
Ornasti [Reg: Ornavisti] eximiis artibus ingenium.
Castalidum imprimis [Orig: inprimis] pulchro succensus amore
Virginei hausisti largiter amnis aquam.
Hinc tibi proveniunt Musis et Apolline dextro
Carmina vel priscis aequiparanda choris.
Sive tui sequeris vestigia magna Maronis ,
Sive libet teneris verba ligare modis:
Seu Calabro certas docta testudine Flacco ,
Dat palmam ingenio Cynthius ipse tuo.

Adde, quod externas iuveni perquirere gentes
Tempore longinquo, ceu mihi, cura fuit.
Diversisque locis diversas discere linguas,
Artis, et ingenii dexterioris opus.
Scit pater Eridanus , cum Tibride novit et Arnus ,
Novit honoratae Sequana rector aquae.
Novit et uberibus formosa Britannia campis,
Mercibus et dives Belgica novit humus.
Paene et utrique tulit similes sors aspera casus,
Sive aliqua adversi stella sinistra poli.
Ut sumus aeratas ausi conscendere naves,
Et pelagi insanis credere corpus aquis.
Utque per insidias latronibus undique septi
Fecimus obscurae tempore noctis iter.
Inque ipsis adeo hospitiis per rura, per urbes,
Saepius occultos sensit uterque dolos.
Parva loquor: vitae discrimen adivimus ambo:
Nomine quique fuit hospes, is hostis erat.
Sensimus aestiferis quoque febribus ima peruri
Viscera, Paeonia vix reparata manu.
Postque tot exhaustos terraque marique labores
Ad patrios salvi venimus inde lares:
Doctaque nobilibus velati tempora sertis,
Solvimus aeterno vota precesque Deo.

Ille, Chytraee , velit longam nos vivere vitam,
Dotibus ut longum prosit uterque suis.
Perpetuos sacro tu condas carmine fastos,
Ut celebrent nomen saecula cana tuum.
Ipse ego sim medica non ultimus arte, meamque
Servatus laudet plurimus aeger opem.

EIDEM N. [Abbr.: NATHANI] CHYTRAEO IOHANNES SCHOSSErus Aemilianus .

Suavissima tua poemata, quibus a te non tam donatus quam locupletatus sum, legi magna cum voluptate; laetatusque sum, te ad eam in hoc genere scribendi, quam ego iam pridem excellens ingenium et naturam tuam intuens, animo cogitationeque praeceperam, maturitatem perfectionemque pervenisse. Quo sane nomine reipub. [Abbr.: reipublicae] quoque gratulor; qua extinctis [Orig: exstinctis] praecipuis nostri ordinis luminibus, eiusmodi viros quorum opera, divina illa poesis adversus tetram barbariem conservaretur, desiderare magnopere videbatur. Sed qualia quantaque in posterum

a te nobis expectanda [Orig: exspectanda] erunt, mi clarissime iucundissimeque Chytraee , qui iuvenis propemodum, tam praeclara ingenii tui monumenta edideris. In quo ne morientibus fere literis, et tuae gloriae desis, amabo te, quantum potes, potes autem plurimum, enitere. Verum de hoc fatis; ne vel auribus tuis blandiri, vel amori erga te meo nimis indulgere videar. Caselio nostro, si ad academiam vestram reversus est, utere, ut soles, amantissime, et ex doctissimis eius colloquiis, id quod mihi negatum esse vehementer doleo, veros et uberes sapientiae fructus percipe. Exaravi ad ipsum quoque epistolam, quam huic adiunxi. Eam si vobiscum est Caselius , per te ipsi tradi; sin adhuc alibi commoratur, vel per certos homines ad eum perferendam curari, vel mihi remitti cupio. Est enim scripta de rebus quibusdam nostris privatis, quas in cuiuslibet manus pervenire prorsus nolim. Bene vale. Francofordiae ad Viadrum , Kal. Ian. anno 1567.

GEORGIUS FABRICIUS DAVIDI CHYTRAEO S. D. [Abbr.: Salutem Dicit]

Clarissime vir, amice observande. Cornu Amaltheae est, non quod Poetae fingunt: sed illud ex quo nascuntur, Filoi, Boethoi, martyres : ut Graecus Poeta, ni fallor, dixit. Tuus igitur frater Nathan tale ad me attulit, cuius amicitia iucunda, familiaritas grata, convictus optatus fuit: quem propter eruditionem, verecundiam, pietatem, et rerum cognitionem plurimarum, amo et amabo dum vivam. Quod, si quod speravit, hic non invenit, ferat id pro sua humanitate, aequo animo: et si tractatus in mea familia non est, ut par fuit: illud quoque ignoscat meis. De meo vitae genere, et de meis occupationibus, et de animis ingratis invidorum, et de perfidia notorum hominum, ipse narrare tibi poterit, qui de

tuis quoque calamitatibus dixit. Sed quid nos facere aliud decet, quam esse firmos et patientes, et divinum expectare [Orig: exspectare] auxilium? Quod te quidem virum exercitatiss. [Abbr.: exercitatissimum] facere, non dubito: ego studere paulatim incipio. Gratulor tibi talem accidisse fratrem, qui potest esse tibi et solacio et ornamento: et ipsi gratulor, tot peracta itinera, beneficio Die, quibus non minus instructus est sapientia et virtute, quam si interim aliquam bibliothecam devorasset [Reg: devoravisset] , bene magnam. Erit inter nos iam amicitia firmior, sermo literarum frequentior, oratio et communicatio de studiis liberior: eaque ut uti possimus suavitate diutissime, faciat DEUS. Non debui esse prolixior: cum habeas vivam epistolam, fratrem optimum, et hominem disertum. Vale Misena . Idib. Augusti anno 1567.

LECTORI BENEVOlo et candido Typographus S. [Abbr.: Salutem]

Eiusdem Nathanis Chytraei libri tres Imaginum et Meditationum sacrarum iampridem seorsum editi, in sequentibus quoque, si quae futurae sunt, editionibus, ab istis poematis seiungentur. Sicuti etiam libri XII Fastorum Ecclesiae Christianae , ubi aliquando confecti erunt, in peculiare volumen referentur.

EIDEM Auctor S.P.D. [Abbr.: Salutem Plurimam Dicit]

Diversis haec temporibus cum scripta videbis,
Sunt bona mixta malis, et mala mixta bonis
Clamabis forsan. fateor: cogorque fateri
Extremam haec semper non habuisse manum,
Nec potuisse etiam, sic tum properata tulerunt
Tempora quae modulis causa fuere [Reg: fuerunt] meis.
Tu si plura bonis mala sint, quod non puto, totum hoc
Abice [Orig: Abiice] : si vero sint bona plura malis,
Quod credo et spero: quaeso ne turpis arachne:
Sed potius castae morem imiteris apis.

P. [Abbr.: Paulus] MELISSUS NATHANI CHYTRAEO qui carmina sua non scripta de rebus divinis profana vocaverat.

Edita Pieridum sacris ex carmina fanis
Tune profana vocas?
Ne vanus dicare cave, tua quando profanas:
Teque sacrasque deas.
Patrasti [Reg: Patravisti] laesae pol crimina maiestatis
Terque quaterque reus.
Damnas proinde esto Chytraee , aut pendere multam
Aut revocare nefas:
Nam capitis vatem parcunt anquirere et ipse
Phoebus et ipse chorus.
Unius ob vocis, crudele, piacula totum
Plectere velle caput.