NATHANIS CHYTRAEI SILVARUM LIBER TERTIUS.

TRIUMPHUS TEMPORIS AD NICOLAUM CISnerum v. cl. [Abbr.: virum clarissimum] SILVA PRIMA.

Nox erat, et puro fulgebant aurea caelo
Sidera, caeruleis postquam se merserat undis
Phoebus , et umbroso tenebras induxerat orbi.
Quando ego stellarum miro compulsus amore,
Deserui tectumque meum, gratosque penates,
Observaturus tota vaga sidera nocte.
Ad Boream, geminasque arctos, sua brachia Perseus
Tendebat, vitreisque pedes immerserat undis.
Pegasus eoas partes, coniunctus Olori
Servabat, rigidae metuendus acumine caudae
Scorpius, Australi stabat declivis in orbe.

Ad latus hesperium Nemeaei cauda Leonis
Ardebat, medium caeli piger ille Bootes ,
Et ferus Alcides Bacchique corona tenebat.
Haec ego dum video, versumque ad sidera vultum
Circumago, rapida pariter vertigine caelum
Torqueri, atque alias lucescere sentio stellas,
Obscurari alias, vastisque immergier undis.
Donec mox solis, quem vix cecidisse putabam,
Praevia fulgeret roseis aurora capillis,
Et pariter tenebras ipsas, et signa fugaret,
Grataque lux orbi nondum exspectata [Orig: expectata] rediret.
Cesso igitur lustrare polum, celeresque recursus
Solis, et ex illis nostrae fugientia vitae
Tempora demiror, qui sic volitamus, ut ipse
Sol rapitur, subitusque cito se turbine vertit,
Interitum nobis properans, mundoque ruinam.
Nec mora, progredior vicini ad culta roseti
Compita, cum blando coeuntia frigora morsu,
Inque pruinosis canescens gutta frutetis,
Non procul esse diem signo constante notaret.
Aspicio: rosa nulla sui patefecerat orbem
Floris adhuc, arcto foliorum haec clausa galero,
Haec summo mucrone comas diducta notabat.
Momentum intererat, subito turgere videres
Omnia. iam densos illa evolvebat amictus:
Haec foliis numerare suis, croceoque capillo

Se meditans, nitidum calatho pandebat honorem.
Mox ubi iam gratum foliis spirarat odorem;
Pallida, collapsisque comis, pedibusque terenda,
Tam brevis, et subit• [Reg: subito] mutata sorte iacebat.
Hei mihi, dicebam, quam flos aetasque rosarum
Exigua est! vix orta dies hanc protulit, ecce
Nascendo moriens, cadit ipso in flore iuventae,
Pro foliis spinam ostendens, papposque volantes.
Quam similis mea vita rosae est! iuvenilibus annis
Illa viget, laude ingenii, vi corporis, ore
Purpureo, rectis studiis et idonea bello.
Sed subito vigor ille perit, nec redditur umquam [Orig: unquam]
Perditus. en pueros, iuvenes, tenerasque puellas,
Cursibus a tergo premit insidiosa senectus,
Quin inopina manus iuveni, procul esse putata,
Inicit [Orig: Iniicit] , arroditque animi cum corpore vires,
Paulatim dira donec mors omnia falce
Demetat, et finem rebus mortalibus addat.
Haec ego. tum positis radiis lauroque decorus
Phoebus adest, doctoque comes lux aurea Phoebo ,
Qua duce, non tenebras superi, non nubila mundus
Novit, et aethereo collucent cuncta nitore.
Obstupui fateor, sed sustulit ille timorem
Alloquio verbisque suis, cum talibus infit:
Quid iuvenis dilecte mihi doctisque camenis,
Usque ade• [Reg: adeo] pendes animi, vitaeque caducae

Tempora, praecipiti confers cum flore roseti?
Cum meliora fere vestrae sint omnia sortis
Conditione mea: nostros o quaeso labores
Aspice, circuitusque, quibus sine fine fatigor,
Aspice quo flectam ignitum moderamine currum,
Ut rapiar, celerique rotas ut turbine vertam,
Ut trepident properentque dies: ut fulminis instar
Tempus eat, subitique ruant cum mensibus anni.
Nec tamen humani possum compescere famam
Ingenii, ruit illa prior vi temporis, illa
Post obitum crescens, volat immortalibus alis,
Candidior stellis solidoque perennior aere.
Ecce aliquis fama celebris, meritisque per orbem
Cognitus, exactae post huius tempora vitae,
Clarior est multo, famaque superstite vivit
Perpetuo, vitam velut ipso in funere nactus.
Crescit enim moriendo decus, nova gloria crescit.
Cui certe invideo, quin et pudet esse deorum
In numero, cum mortalis mihi vincere famam
Non liceat. quae nobilior si funere tandem
Redditur, o miseram mortis sine viribus iram.
Si superis labor atque homini laus posthuma crescit;
O miseros hac lege deos, mortalibus ipsis
Si non esse pares divino in numine possunt.
Quatuor en sine fine domo pascoque caballos
Flammivomos, celeres, rapidosque volantibus alis

Proripio in gyrum glomerans, et tempora mecum
Aequali spatio [Orig: spacio] , numquam [Orig: nunquam] reditura feruntur:
Non hominis tamen egregium post funera nomen
Obscurare queo. piget, hei, piget esse deorum
Concilii primos inter, si nomina famae
Non ego mortalis post terga relinquere possum.
Et pudet, et doleo. quin hic pudor excitet iram,
Ira mihi rabiem triplicatis cursibus addat.
Ardeo nunc animi, et non clam mortalibus istis
Indignor, quos si centum vel mille supersint
Post mortem aetates, fama immortalibus ornat
Elogiis, clarosque magis post funera reddit
Quam fuerant vivi. quis non tua Regule facta,
Scipiadumque manus, vel magni nomen Achillis
Audiit, haud tergo sed fronte et pectore noti
Dardaniis ? cui non Cicero , Maro , Flaccus , Homerus ,
Notus ob eloquium est et doctae flumina linguae?
Mille licet lustris nostros praecesserit annos.
Hoc ne ego sic patiar? qui nocte dieque laborans
Nequidquam abripior, celeres vincentibus Euros
Curribus, apparetque viae non meta rotundae.
An sic perpetu• [Reg: perpetuo] mea per vestigia volvar?
Non hominis validus tantam contundere famam?
Quin licet experiar. solitos nunc ira labores
Tergemina et cursus vincat vertigo priores,
Gloria ne paribus semper me cursibus aequet.

Dixit, et igniferum volitans sublatus in axem,
Alipedes instigat equos, demittit habenas,
Fervidus et calcar iam sponte volantibus addit.
Quadrupedum incaluere [Reg: incaluerunt] animi, quaque impetus egit
Hac sine fine ruunt, caeli ruit igneus orbis,
Ante satis celer, insueto se turbine vertens.
Lux magis atque magis properat, fugit annus, et ortum
Quae rapit hora diem, fugit irreparabilis aetas.
Sic modo pacatis conspectus in aethere ventis
Milvius [Orig: Mulvius] , intentus praedae, placidissimus ibat.
Ast ubi vel turdum vidit, tenerumve palumbem,
Tum celer insequitur, trepide fugit ille sequentem,
Nec mora nec requies geminatis cursibus instat,
Donec avem superare queat votoque potiri.
Sed quid ego volucres Phoebi cum cursibus aequo?
Quos neque mens hominis, nec lingua volubilis umquam [Orig: unquam]
Nec stylus [Orig: stilus] assequitur, nihil est velocius illis,
Non Rhodanus , non ira maris, non fulmina caeli.
Nunc ego, quae suspexi olim mortalia sperno
Omnia, dum rapidos solis mundique rotatus
Attonitus video. o spatium [Orig: spacium] revolubilis orbis
Longum, immane, ingens! o lux tempusque diurnum
Exiguum, breve, contractum! quo tanta perenni
Sol cursu spatia absolvit, tantosque labores.
O brevitas vitae humanae! o vicinia mortis,
Aequali cum sole gradu si tempora vitae

Aufugiunt, tantumque mihi decedit in horas,
In rapido quantum exegit sol aureus orbe.
Hei mihi quam vanum est, nimium confidere rebus
Terrenis, quas tempus edax evertere possit:
Quas simul adquirens perdas: retinere laborans;
Amissas subita videas periisse ruina.
Si qua igitur tibi cura tui est, si vivere recta
Cum ratione velis, sana tibi prospice mente,
Dum licet, et rebus nimium ne crede caducis,
Sursum oculos, animosque tuos ad sidera verte,
Hic tibi praesidium stabile est, hoc nitere solo,
Contemptis aliis. quid enim tibi proderit amplas
Volvere spes animo, partis confidere rebus?
Cum videas duce sole horas mensesque diesque
Effluere, et finem mortalibus addere curis
Momenti unius spatio, vel dicere si quid
Momento brevius liceat. circumspice quaeso,
Ver, aestas, autumnus, hiems, quam saepe recurrant,
Quam subitis vicibus. nix iam glaciesque videtur;
Momentum intererit, rosa cum nascetur ibidem,
Qua simul extincta [Orig: exstincta] , autumnus cum poma reduxit,
Bruma recurret iners. et puncto temporis uno
Maxima nunc aestas mox frigora maxima laedunt.
Sic ruit annorum spatium [Orig: spacium] , sic diffugit aetas.
In speculo nobis nos et nostra omnia ponens
Ante oculos. hic aspiciat se quilibet ipsum,

Erroresque suos, et cum deprenderit [Reg: deprehenderit] ortum
Interitumque suum, miseraeque brevissima vitae
Gaudia, depositis cristis, ante omnia morti
Se paret hic, rectŠque [Reg: recteque] utens iuvenilibus annis,
Sit memor aetatis serae, quae praevia morti
Advolitans, ne sera quidem dicenda videtur.
Mane infans aliquis, venienti nocte senescit.
Namque hominis quid vita aliud? quid gaudia mundi?
Quam nebulosa brevisque dies, et noxia multis,
Temperies in qua caeli mutetur in horas,
Nunc ridens, mox saeva iterum, quae bella videri
Forte potest aliis: ego nil laudabile prorsus
Hic video. quid spes hominum, quid cornua vulgi,
Quid risus, variique ioci, quid tollere cristas,
Atque ade• [Reg: adeo] inflari et reliquos contemnere prodest
Mortali? cui nec vitae nec tempora mortis
Cognita sunt: quamvis numquam [Orig: nunquam] non proxima nobis,
Quae vitae brevitas, mors esse et funera possint.
At vos o iuvenes, nostris ne credite dictis,
Obfirmate animum solitisque insistite nugis,
Largiter et vobis diuturnae tempora vitae
Gaudiaque et lusus magnis promittite votis.
Quod multi faciunt, rectum parere monenti
Qui sibi turpe putant, pro libris pocula Bacchi
Tractantes, animis stolidi, fastuque superbi,
Prodentes vultu ingenium, mentemque ferinam

Vertice cristato, levitatisque indice pluma,
Barbarico incessu, cubito fulcimine nixo,
Guttur onocrotali bovis aut palearia laxis
Dependent manicis illorum, et carbasa bracae [Orig: brachae] ,
Velorumque sinus caligarum syrmata pingunt.
Hos ego letifero [Orig: lethifero] sopitos esse veterno
Non dubito, mittoque libens. quis stultus et amens
Invitum servare velit? prodesse nocenti?
Ingenuos ego compello, fucisque molestis
Dissimiles. vos aetatis non spernite florem,
Vos animum studiis intendite, vivite recteŠ
Ut decet, et memores urgentis terga senectae,
Quaerite praesidium serisque viatica canis.
Hora volat, fugit ipse dies, cito defluit annus,
Punctum erit, et mortis fiemus praeda, novamque
Visemus patriam; summi vel gaudia caeli;
Vel stygiae tormenta domus; si vita peracta est
Turpiter. hic animis opus est, hic robore firmo,
Dum licet, et miseri vitales carpimus auras,
Et ratio tempusque sinunt. non sera moremur
Funera, cum vitam in melius mutare peractam
Non liceat. iam tempus adest, iam certa facultas
Informare animos et sanctam degere vitam:
Haec parient tibi perpetuum post funera nomen,
Haec caelum ratione petes delubraque divum.
Committant alii doctis sua facta Poetis,

Historicisque libris, et serae nomina famae
Se nactos hinc inde putent, et tempora flocci
Praecipitisque dies, annos et saecula, pendant,
Et fore se meritis, fama, virtute, librisque
Perpetuo credant vivos, et laude celebres.
Ast ego praeferrem vitae immortalis honores,
Sanctorum in numero, quos nulla iniuria laedit,
Non saeva annorum rabies, non spicula mortis.
Fama vale, quid enim libri, quid carmina possunt?
Corticibus conscripta, levi signata ligustro,
Quod vel fama rapax, aut invidiosa vetustas
Delet, et in nihilum parvo post tempore vertit.
Milia librorum millenaque milia dudum
Interiere [Reg: Interierunt] situ. quot in his bene gesta virorum
Nobilium deleta putas? quot perdita plane
Nomina, perpetuam sibi promittentia famam?
Praeterea sol ipse suis quia cursibus instat,
Et spatia [Orig: spacia] ingeminans, solitis pro mensibus annos,
Proque annis lustra, et pro lustris secla [Reg: saecula] videtur
Conficere, ut mundo acceleret properetque ruinam:
Perpetuo quis clarus erit? cum saecula vincant
Historias, scripta, ingenium, doctissima quaeque
Carmina. quid fama est tantorum clara virorum?
Quos spatio [Orig: spacio] inclusit medio Peneus et Hebrus ,
Quos vallis Tiberina [Orig: Tyberina] dedit, quos flumina Xanthi .
Quorum Maeonides communi ex sorte redemit

Exiguam partem; reliquorum oblivio dudum
Nomina delevit, nec parcere cogitat illis,
Quos etiam multis donarunt carmina seclis [Reg: saeculis] ,
Machina cum mundi caelo flagrante peribit.
Ergo quid hic aliud fama est; quam tempore veris
Una dies, quae parte sui iam paene serena est,
Mox dubio caelo nebulis turbatur, et atras
Vertitur in tenebras prima caligine noctis.
Sic fugiunt hominum pompae, sic regia sceptra,
Sic ruit imperium, clari sic fama triumphi,
Divitiae sic intereunt, sic splendor honorum:
Quin etiam ingenium et doctae facundia linguae
Temporis assiduas scriptis inhibere rapinas
Non possunt. fugit hic mundus, nostra omnia secum
Abripiens. requies tantorum nulla laborum est,
Ni prius in nihilum redigens mortalia perdat.
Nec curo hic quid vulgus agat, quid turba profana
Somniet, immensi spatii cui vita videtur.
Altius intendo hic animum, cogorque fateri,
Vita hominis tantum paulo si longior esset,
Visuros nos interitum mundique ruinam.
Iam quia vita brevis multorum fata recenset:
Sustinet et varios miseranda in sorte labores:
Aetates simul et quam plurima facta priorum
Enumerans: quae tam brevis est, sibi longa videtur,
Stultior interea, et propriorum ignara malorum:

Dum longas rogat aetates seramque senectam,
Ut queat aeternam factis extendere famam.
Quin multos quoque felices infantia tollit,
Et miseros itidem multos extrema senectus.
Nec desunt qui non genito tribuere beati
Nomina, et exstingui [Orig: extingui] cito, rectius esse putarunt [Reg: putaverunt] ,
Quam superesse diu, et cumulos perferre dolorum.
Nam quid fama tibi quid gloria proderit olim,
Quam tanti facis, et paene immortalibus aequas?
Vis dicam? geminam mortem tibi stulte creare
Niteris. hic unam sublato corpore perfers:
Altera mors famae est, quam si post funera linquas;
Momento moriere iterum, cum fama peribit.
Et quia consumit secum omnia tempus avarum;
Nec primum poteris sed nec vitare secundum
Interitum, poenamque tibi, pro laude parabis.
Sic tempus de nominibus, famaque triumphos
Hic agitat, clarosque procul supereminet omnes.
Omnia consumens velociter, omnia vertens.
Ergo tibi o iuvenis si res est publica curae,
Si quidquam lacero plorans Ecclesia vultu
Te movet, aut Sophiae si quid suspiria possunt;
Invigila studiis, et florescentibus annis
Dum vacat, ingeniique valent cum corpore vires,
Utere, et adstantem semper meditare senectam.
Si volat adsidue, ut volat, Virgil Georgics 3,284

irreparabile tempus

Non vigor hic diuturnus erit, longumque manebit.
Pallida ut in silvis autumni frigore primo
Lapsa cadunt folia, et frondes cernuntur inanes:
Sic subito flos ingenii iuvenilis, et omnis
Decidit arescitque vigor. quin ista senectae
Nos hora adiunxit proprius, mortique ruenti.
Ergo laborando venientes vincite sordes,
Fortiaque adversis opponite pectora telis
Barbariae, dum turpis abest et decolor aetas.
Nec tamen humanis nimium confidite rebus
Ambiguis, vanis, miseris, misereque caducis:
Non nimium in terris mortalem quaerite famam.
Quin potius patrio mentem convertite caelo,
Aeternis intenti opibus, famaeque perenni,
Quam non tempus edax, non flammae iniuria laedat.
Tu pie Christe fave, dubium tu dirige vitae
Curriculum, coeptosque iuva perferre labores,
Et tandem aethereae dona nos munere lucis:
Sic tibi dulcisonis repetemus carmina linguis,
Sic te dante tui fidus celebrator honoris
Semper ero, dum lingua mihi dum vita manebit.
Sit tibi laus, tibi summus honos, tibi gloria soli.
Haec Cisnere tibi o nostris carissime Musis
Magnis pro meritis do parvula, pignus amoris,
Atque animi indicium grati, quo nomine, nosti [Reg: novisti] ,
Tu placido atque hilari, ut mos est, illa accipe vultu.

MEMORIAE IUSTINAE RUDELIAE SPECULUM UXORIUM. SILVA II.

Iustitiae defensoris Iustina Rudeli
Filia, iustitiae sat noto nupta patrono,
Aeternae nunc iustitiae velamine tecta,
Iustitiae ad solem properat, iustamque coronam
Iustorum caeli procerum, sed sanguine Christi
Iustorum: Iustina etiam quo iusta, dolorum
Immemor immortali aevo cum pace fruetur.
Huic, dum vita fuit, placuit super omnia mater
Virtutum pietas, et casti cura pudoris.
Contigit ingenium, et sexu prudentia maior.
Pauca sed apta loqui: nullum contemnere; luxum
Odisse, et pictas auro gemmisque lacernas.
Dum tabes passa est, templi studiosa, domique
Sedula, rara foris, placide officiosa marito,
Munifica in tenues, in cunctos comis egenos.
Non suspirando, flendove molesta, sed ultro
Imperii patiens, et sobrietatis amore,
Munditieque [Orig: Mundicieque] placens: dotemque genusque paternum
Inculcans numquam [Orig: nunquam] : formatrix commoda prolis

Ingenuae: modiceque hilaris, modiceque severa:
In morbis patiens, et votis dedita Christo :
Nec placitura sibi, nisi sit placitura marito.
Denique virtutum specimen, quo saepe minores
Alliceret, verbisque etiam monitisque benignis
Et gravibus, virtutis iter cum laude doceret,
Nec sine fructu adeo. formosi gratia vultus
Tanta erat, et placidis fandi vis insita verbis.
Tu quaecumque tui et vere studiosa mariti es,
Hanc imitare libens, istis te laudibus effer,
In quibus et tua philtra simul mundumque decentem
Deprendes positum. non nobilis Epponnina,
Non Lysidissa illi virtutum nomine certet,
Non Postaea etiam, non regi nupta Phereo
Alcestis , non quas alii sine pondere iactant.
Haud etenim immerito partes Iustina priores
Hic tenet. In reliquis quae singula namque fuere [Reg: fuerunt] ,
Hic coniuncta vides. apicemque his omnibus addit
Virtutum regina Fides, qua pectore toto,
Toto animo, totis imo de corde medullis
Ad Christi amplexus caelique ad limen anhelans,
Evasit victrix, immortalemque coronam
Obtinuit, veraeque adeo primordia vitae.

MEMORIAE NOBILISS. [Abbr.: NOBILISSIMI] DANIELIS RANZOVII , DUCTORIS FORTISS. [Abbr.: FORTISSIMI] SILVA III.

Tene etiam lux Rantsoviae pulcherrima gentis
Ante diem mors atra rapit? nec vivida dextrae
Invictique animi virtus, nec stirpis avitae
Gloria te rigidis potuit subducere Parcis ,
Heu nimium parcis, tibi quae florente iuventa
Invidiae stimulis actae, vitalia rumpunt
Stamina, nec gemitus patriae, fratrumque duorum
Respiciunt curas, et virgineos ululatus
Heu sponsae miserae, cari pro funere sponsi
Sperantis liciti taedas et gaudia lecti.
Dicite Thespiades (vestri nam muneris, ipsum
Carminibus celebrare Deum, regesque potentes,
Et magnos virtute viros) qua stirpe creatus,
Qua patria, et variis quas res bene gesserit oris
Rantsovius , vestri decus et defensor honoris.
Et tantum lugete virum. quis namque profusis
Temperet a lacrimis? quis acerbo frena dolori
Iniciat [Orig: Iniiciat] ? cum Rantsovii quoque funera fletum
Ignotis simul incutiant atque hostibus ipsis:
Tanta viri bonitas et erat sub pectore virtus.

Hanc vobis labor est versu celebrare canoro
In quocumque viro, quacumque in gente repertam:
Et livore caret, celebris post funera virtus.
Summo igitur iure invidia labor iste carebit,
Prudentes si forte viri, et virtutis amantes
Ista legant, nam plebeias vos spernitis iras.
Ergo agite Aonides , tuque o fortissima Pallas ,
Si vestro puerum gremio tenuistis, et ulnis
Amplexae, tenero fovistis ab ubere matris:
Si vos ille pio semper redamavit amore:
Incipite et mecum maestas iterate querelas.
Adiacet Arctois dives paeninsula [Orig: peninsula] regnis,
Quam pater Oceanus , laeva, dextraque Codani
Litora circumdant, olim gratissima sedes
Cimbrorum , imperio gens formidata Latino
Quae fuit, et rigidas superavit saepius Alpes :
Horrendaque manu Tiberinas [Orig: Tyberinas] terruit arces.
Caepio testis erit, testis Sullanus [Orig: Syllanus] , et acer
Manlius , armatos qui non depellere Cimbros
Ausoniis potuere [Reg: potuerunt] iugis, et moenibus [Orig: munibus] urbis.
Nunc regio Holsatis ducibus cultissima paret,
Quos inter virtute fuit rebusque gerendis
Maximus, a Christo verum cognomen adeptus,
Rex maris Arctoi, Dani custodia regni,
Rex magnus pietate, armis, bonitate, paterque
Florentis patriae, ut paucis quam plurima dicam.

Illi, Rantsoviae stirpis decus, optimus ille
Et pietate potens, et servantissimus aequi
Gosgius , antiqua fuerat virtute fideque
Cognitus, et primos carissimus inter amicos,
Par illis pietatis amor, vitaeque probatae:
Par illis studium sacros evolvere libros,
Et castas recitare preces: quae copula verae
Dulcis amicitiae [Orig: amiciciae] seros duravit in annos.
Eximius quoque divina pietate Lutherus
Hunc coluit, studiumque pium mentemque probavit.
Litterulae testes calamo dextraque Lutheri
Perscriptae, vivens thesauri Gosgius instar
Quas ostentabat, summoque adamabat honore.
Gosgius iste suos cum laude educere natos,
(Quae res tota fere nostro contemnitur aevo)
Cum primis voluit, praeclaro sanguine natum,
Non dubius stolidi mores corrumpere vulgi,
Ni doctrina rudes animos et pectora firmet.
Te Daniele igitur primis virtutibus annis
Imbuit, exemplis vitae et rationibus utens
Egregiis, generosa quibus formanda iuventus.
Mox etiam studiis et honestis artibus aptum,
E patria te Leucoreum transmisit ad Albim ,
Ingenii cultum ut caperes, castaeque Minervae
Deditus, eximii spectare Melanchthonis [Orig: Melanthonis] ora,
Eloquiisque viri permulta addiscere posses

Nobilibus discenda viris. cumque ipse Lutheri
Convictor medio fueris, puer inclite, lustro,
Multa videns, discensque adeo: non temporis illic
Iacturam es passus, veluti pars magna iuventae:
Sed rediens animo sollers, et moribus aureis
Visus es illustri decus et spes magna parenti.
Doctrinarum igitur sedem et virtutis avitae
Italiam penetrare iubet te providus heros.
Non studio quo Cimbri olim, sed discere mores
Diversorum hominum voluit, quae tempore nostro
Utilis humanis multum est prudentia rebus.
Ergo tibi medio quidquid Germania tractu,
Quidquid et Alpinae gentes memorabile monstrant
Est visum. quin et Venetae miracula sedis,
Medoacumque Pado vicinum, et flumina Rheni
Felsinei, vallesque Arni , Lambrumque rigentem,
Et septem dominos Romae tibi visere colles
Incluta cura fuit, nec te coniuncta Vescuo
Ora iugo ignorat, Baiani aut limen Averni :
Quem velut Aenean te multi adiisse putabant,
Cum procul a patriis tam longo tempore terris
Dissitus, expectare [Orig: exspectare] tuos noctesque diesque
In patriam reditus sineres, nihilominus absens.
Nam tibi Gallorum populos, urbesque videre
Sequanicas placuit: quin bella gerentibus illo
Tempore, consilio praesens armisque fuisti,

Ut magnos virtute decet Martisque nepotes.
Haec mora longa tuis felici deinde recursu
Compensata fuit, simul ac pulcherrimus heros
Optatae optatus rediisti ad limina terrae,
Salvus et incolumis, patrio carissimus orbi.
Nec caelare diu tua se clarissima virtus
(Ignea nam vis est) potuit: post funera patris
Egregii, te Rex fidum sibi legit Achatem ,
Et regni proceres uno velut ore vocabant
Auxilium Daniele tuum fidosque labores.
Quid faceres? patriae querulas contemnere voces
Non decet, aut regum placidis se opponere dictis.
Aula igitur tibi clara patet, tu carus in aula
Omnibus, aulae inter proceres pulcherrimus ibas,
Dotibus ingenii, nativo et robore clarus.
Perpetuas Astraea tuo sub pectore sedes
Confugiumque habuit. simul advenere [Reg: advenerunt] sorores,
Cum Pietate Fides, animi Constantia, Candor,
Fortunaeque hostis Prudentia, vultus et idem
Rebus in adversis animus rebusque secundis.
Quid referam? ut Musas veteri complexus amore,
Non raro vates etiam quid pingue sonantes
Auxeris, et studium pleno laudaveris ore.
Omnia quae Regi multum placuisse potenti
Quid mirum est? cui non placeat tam splendida virtus?
Te Rex praecipuos inter sibi legit amicos,

Consortemque habuit rebus cui fideret arctis.
Hic ille est magnus Phoebique et Martis alumnus
Rantsovius , cui Rex equitum peditumque catervas
Tradidit, ingenium cernens, generosaque bello
Pectora, et immensum patriae regionis amorem.
Hic ille est hic Rantsovius , qui dulcia sponsae
Oscula, devotasque preces, lacrimasque cadentes,
Et iam promissi genialia gaudia lecti
Post posuit patriae, multum mirandus, amori.
Romula gens Decios , extollat Graecia Codrum
Laudibus, atque alios patriae qui impendere vitam
Sustinuere [Reg: Sustinuerunt] olim. longe praestantior illis
Noster hic est heros, patriae qui plenus amore,
Sponsus in arma ruit (sed sponsi ardentius igne
Quid fuit? aut quid erit?) pulchroque occumbere letho
Non dubitat, nimium florentis prodigus aevi.
Haec illi sponsa est, hi primae aetatis amores
Aut vitam et patriam bello et virtute tueri;
Aut patriae interitum praeclaro avertere letho.
O decus, o nostri pietas clarissima secli [Reg: saeculi] !
O decus, o nullo pietas delebilis aevo!
Hic ego deficio, et laudum vir summe tuarum
Obruor Oceano: hic fandi vis victa laborat:
Hic me destituit non apto tempore Phoebus .
Forsan et incautum quoque serior arguet aetas
Me studiumque meum, rupta maria alta carina

Quod tentem [Orig: temptem] , supraque meas tendentia vires
Aggrediar, tenui celebrans te maxime versu.
At miserande heros, magno carissime Regi,
Quodnam omen laevum, quae te mala fata manebant?
Linquentem sedes solitas, et regia tecta,
Debitus ut Parcis numquam [Orig: nunquam] rediturus abires?
Nullane sensisti equidem, cum te subducere turbae
Paulatim inciperes, et solus degere vitam,
Exequiis te rite parans mortique propinquae.
Disposuisti etenim, certo diplomate signans
Omnia, per fratres tua quae post funera velles
Aut fieri, aut donari aliis, aut nuntia ferri.
Nec tua larga manus turbam neglexit egenam,
Non inopes, tenuesque scholae templique ministros.
Et cum nemo sui vitet discrimina fati,
Fortiter oppugnans hostiles fervidus arces,
Pro patria nullo cecidisti comminus ense,
Nec caesim punctimve hominis te dextera laesit,
Non cadit in quemquam tantum decus. eminus ictu
Machina muralis saevo te perdidit, ictu
Quo tener Astyanax magnum quoque laedat Achillem .
Ergo iaces, turmaeque tuae, carisque querela
Fratribus: et pullo circumvelatus amictu
Plangit Hymen , quassatque atras sine lumine taedas,
Dammiadumque decus tibi desponsata puella

( Dammiadum Catharina decus, quae patris Othonis
Vix bene turgidulis mortem plorarat ocellis)
Scissa comam, laniata genas, et pallida vultum,
Victa dolore, animam sub anhelo pectore et ore
Vix tenet, et vocem singultibus interrumpens
Has repetit miseras, miserando e corde, querelas.
Sicne ego te talem adspicio? sic funere acerbo
O mea vita iaces? Quos me, o crudelia fata,
Crudeles Parcae , quos me servastis [Reg: servavistis] in usus?
Hanc ut ego tam caram animam, tam nobile corpus
Spectarem sine luce iacens, tumulumque viderem
Pro thalamo optato, pro speratis hymenaeis?
Heu cur non eadem tecum mihi machina vitam
Eripuit? vetuitque isti superesse dolori?
Muneris instar erat funus mihi tale, minusque
Infelix tumulata forem. iam vivo; quid autem
Dulce mihi nisi fata meo crudelia sponso
Orba queri, maestumque patris spectare sepulcrum.
Dixit et insano complevit tecta ululatu,
Excipiunt miseram comites, stratoque reponunt.
Susis Habradaten [Orig: Abradaten] , sic et Panthea maritum
Egregium virtute olim, sine fine modoque
Luxit, et adspiciens praecisae vulnera dextrae,
Impositumque caput sinui, et sine sanguine corpus:
Vulnera complevit lacrimis, fletuque cruorem
Diluit, et querulis adiungens oscula verbis,

Dixit Abradate , quis te carissime nobis,
O fidum optatumque caput, quis sustulit inquam,
Casus? ut hinc possis nobis abiisse relictis?
Te sequar extinctum [Orig: exstinctum] , non te superesse iacente,
Me decet. heu misera nondum a me morte revelli
Care potes. si dulce fuit mihi vivere tecum;
Sit quoque dulce mori, tumuloque abscondier uno.
Talibus atque aliis cari quoque funera sponsi
Prosequitur Catharina suo carissima sponso.
Illam indulgentem lacrimis, et fata gementem,
Stellarum vigiles mediis in noctibus ignes
Adspiciunt, sol ipse videt cum promit eoam
Lampada, et hesperiis quando se caelat in undis.
Quid vero Regis gemitus? quid tristia patrum
Lamenta, et questus? Regio quibus undique plena est,
Aut quid feralis referam sollemnia [Orig: solemnia] pompae?
Quando ipse adspectus imo de corde dolores
Eliceret. lugent proceres maestique sequuntur,
Non secus ac cari si quisque ad busta parentis
Pergeret, aut fratris ferret suprema sepulcro:
Tantus erat luctus, tam tristis clamor in urbe
Omnibus, usque adeo dum lamentabile funus
Expediunt, patrioque virum sub marmore condunt.
Sic cum forte suo puppis spoliata magistro est,
Nautica turba stupet, gemitus clamorque deinde
Exoritur, resonatque novis ululatibus aer:

Volvitur ambiguum navis deserta per aequor.
Nec tamen o nimium nimias iterate querelas.
Flebilis ille quidem patriae, regnoque potenti
Occidit. at pulchrum [Orig: pulcrum] est, et summa laude vehendum,
Pro patria regione mori. vix illa vocari
Mors poterit, parit aeternae quae nomina famae:
Illustresque animas inter, divosque peremptum
Collocat, aeternam donans post funera vitam.
Hanc quoque Rantsovius , lumen virtutis, adeptus,
Liber agit curis, et mundi gaudia ridet,
Exutus vinclis [Reg: vinculis] miseris et carcere duro.
Ergo quid illustrem vexatis fletibus umbram?
Non eget hic lacrimis, qui iam sine fine beatam
Laetus agit vitam, curas et spernit inanes.
Imperturbato, quae vult Deus, omnia vultu
Sunt tolerando piis. ne nobilis heroine,
O Catharina tuo quondam spes maxima sponso,
Fletibus ora riges nimium, quin parce querelis:
Hoc pietas rectorque iubet stellantis Olympi .
Vos autem non consilii aut rationis egeni
Rantsovii proceres, et tu par nobile fratrum,
Antoni et Petre , quem fertis superate dolorem.
Hoc fortes claroque decet de stemmate natos.
Sic vobis, fera quos fratri mors praeripit annos,
Adiiciat pater omnipotens, et postmodo longo
Tempore Rantsoviae servet duo lumina gentis.

Vivite concordes animae, praeclaraque facta
Fratris et egregium meritis aequate parentem.

NOBILI ET MAGNIFICO HENRICO RANTSOVIO R. M. [Abbr.: ?] IN HOLSATIA Vicario, etc. SILVA IV.

ILLE ego qui nuper Danielem carmine flevi
Rantsovium , fulmen belli, armatisque tremorem
Hostibus, et patriae, Regis, virtutis amicum:
Nunc etiam celebrare tuas pulcherrime laudes,
Cnoppero monitore mihi, fidoque patrono,
Percuperem: dum cycniferi [Orig: cygniferi] te moenia [Orig: munia] Varni
Exiguo magnum hospitio, turbamque sequentem
Excipiunt: sed iam brevitas mihi temporis obstat.
Obstant magnarum gravitas et pondera rerum,
Virtutesque tuae, tenui quas carmine dici
Non decet, eximiis ne quid praeconia rebus
Vilia detrahere, et famam obscurare putentur.
Da veniam generose heros, ignosce fatenti,
Quam mihi sint tenues pangendo in carmine vires.
Olim tempus erit, cum te, proceresque vetustos
Rantsoviae stirpis, repetita ab origine pandam.
Quotque ibi floruerint irati Martis alumni,

Quot Phoebo Musisque sacri, quot Regis amici:
Et patriae quot luminibus stirps ista triumphet,
Perscribam dextris tranquilla per otia Musis .
Nam tua me bonitas, tua me clarissima virtus
Excitat, et quemvis stimulat perferre laborem,
Inducitque velim ut noctes vigilare serenas,
Sollicitus, dictis quibus, et quo carmine tandem
Clara tuae possim praepandere lumina genti.
Quod si vestra meis ridebit Gratia Musis :
Vix alius me carminibus superare sonoris,
Aut poterit melius vestras conscribere laudes.
Interea divine heros, spes aurea Musis ,
Ipse diu recteque vale, moderator olympi
Incoeptum [Orig: Inceptum] bene vertat iter, nutuque gubernet
Omnia clementi, ut populos pax laeta revisat,
Aurea quam pleno comitetur copia cornu,
Copia vel sero numquam [Orig: nunquam] violabilis aevo.

MEMORIAE ADRIANI TURNEBI IN ACADEMIA PARISIensi professoris Regii. SILVA V.

Has etiam lacrimas Turnebi in funere mecum
Funde novenarum praeses tutorque sororum

Phoebe sacer, tuus ille cliens, castusque sacerdos
Musarum interiit, longo dignissimus aevo.
Fundite Sequanides lacrimarum flumina Musae [(transcriber); sic: musae] ,
Quaque bipartito circumdatur insula fluctu,
Turnebi interitum lugubri dicite vultu.
Hic ille est superis carus, magnusque magister,
Qui veterum monumenta [Orig: monimenta] patrum, sacrisque libellis
Abdita, sollerti [Orig: solerti] cognovit acumine mentis,
Et vera pietate Deum, studioque colebat.
Fundite Sequanides lacrimarum flumina Musae .
Avulsaque comis lauro sacra fronde cupressi
Tempora velate, et tristes effundite questus.
Hic ille est iuga Parnassi qui summa tenebat,
Vobiscumque deae, Phoebo spectante canoro,
Saepe choros duxit, largosque e fontibus hausit
Castaliis latices. Hinc illi vena fluebat
Ingenii, eloquiique nitor, linguaeque disertae.
Hinc quidquid veterum praeclara poemata vatum,
Quae Latium doctaeque adeo mirantur Athenae ,
Innumeris docuere [Reg: docuerunt] libris, cognorat [Reg: cognoverat] ad unguem,
Cognitaque egregiis poterat describere verbis.
Fundite Sequanides lacrimarum flumina Musae .
Turnebique obitus evulso ostendite crine,
Saepe illum iuvenes Phoebei in vertice montis
Plaudentem iam, praeterito victoque labore,
Mirati obstupuere [Reg: obstupuerunt] animis, quos ille benigno

Et blando aspiciens vultu, dextraque prehendens,
Commonstrare viam facilem, et mollire labores
Est solitus, faustoque suos procedere gressu.
Fundite Sequanides lacrimarum flumina Musae .
Aureolumque habitum in pullas mutate lacernas.
Ille ille occubuit Sophiae penetrare recessus
Qui poterat, rerumque imas cognoscere causas.
Ille quid Arcturus , nitidus quid Orionis ensis,
Quid caper aut haedi [Orig: hoedi] , quid menstrua luna notaret,
Omnia non dubiis poterat praedicere signis.
Fundite Sequanides lacrimarum flumina Musae .
Abiectaque chely et citharis, iterate querelas.
Gallorum decus et lumen sidusque perenne
Turnebus iacet, exigua iam conditus urna,
Cui quamvis pietate animi, candore, fideque
Doctrinisque prior variis hoc tempore nullus
Viveret, et doctos inter doctissimus ille
Iure foret: tamen usque adeo se pressit, ut omnes
Praeferret sibi, vel saltem non inferiores
Duceret, humano cunctis affabilis ore.
Non illum ambitio, nec opum vesana libido.
Non livor vexabat iners, securus honorum
Illustrare artes, tenebrisque educere verum,
Tranquillamque lubens vitam laudare solebat.
Fundite Sequanides lacrimarum flumina Musae .
Proque choris plectrisque novis ululatibus auras

Implete, et vestras vicina ex arce querelas
Audiat, atque eadem vobis respondeat Echo .
Ille vir interiit, cuius si dicere laudes
Virtutesque velim; laudes comprendere cunctas
Cunctorum, ius fasque foret. vos inclita Musae
Numina, tam clarum melius me nostis [Reg: novistis] alumnum,
Illius et nomen sinceraque gloria lethi
Nescia per totum iam primum augebitur orbem.
Illum Varnus , Arar , Viadrus , Nicer , Albis , et Ister ,
Populiferque Padus , Ligeris , Soma , Matrona , Rhenus
Certatim extollent, et tanti funera plangent
Maesta viri, pressisque modis encomia dicent.
Fundite Sequanides lacrimarum flumina Musae .
Non ille ulterius vestras concentibus aures
Mulcebit, non hinc vestras accedere ripas
Et Phoebo certans poterit deducere carmen.
Musica plectra silent, ad vestras gramina ripas
Nunc arent, caelum in lacrimas se triste resolvit.
Obmutescit avis, florumque cacumina languent,
Arboreaeque comae nutu dant signa doloris.
Ipsa etiam nunc tecta domus, et pulpita vobis
Sacra deae, vocisque sui non inscia maerent
Doctoris, cuius mortem nunc omnia flerent,
Si non livor edax vitae qui munere functis
Parcere praeterito consuevit mitior aevo:
Nunc tantam in rabiem et tantas insurgeret iras,

Queis [Reg: Quibus] manes Turnebe tuos, umbrasque ciere
Sustinet, et functo fatis maledicere tentat. [Orig: temptat]
Sed virtus Turnebe tua, et tua gloria maior
Vindice freta Deo crescet, semperque vigebit.
Nomen et egregium nullis abolebitur annis.
Non asinum rudentem elephas, non murmura curat
Infamis muscae aut culicis philomela canora.
Fundite Sequanides lacrimarum flumina Musae ,
Et tumulum violis, ferrugineoque hyacintho [Orig: hiacyntho]
Spargite, non illo moriens indignus honore
Turnebus fuerat, Phoebei assertor honoris.
Copia sed laudum et vestri sacra gloria vatis
Me verborum inopem, meditato in carmine reddit:
Cultoremque suum non apto tempore Phoebus
Destituit. iam coepto igitur desistere cogor.
Et nostrae nil laudis egens Turnebus obivit.
Sistite Sequanides lacrimarum flumina Musae ,
Laetificisque modis caelesti sede recepto
Plaudite Turnebo , et dignas persolvite grates.
Illius in tumulo mortalia membra quiescunt,
Nominis at totum celebratur fama per orbem.
Voto etiam precibusque piis placate parentem
Sidereum, ingrati propter qui crimina mundi
Egregios virtute viros hac evocat orbis
Colluvie, proceresque inter, patresque reponit:
Ne gravius iusto offensus tria lumina fontis

Aonii , Ramum egregium, vestrisque canentem
Carmina digna modis Auratum, et pectore docto
Lambinum , multosque alios his auferat oris,
Et similes vobis gemitus luctumque relinquat.

D. [Abbr.: Domino] Udalrico Severino , et D. [Abbr.: Domino] Christiano Cussovio , v. cl. et nobiliss. [Abbr.: viris clarissimis et nobilissimis] Illustrissimorumque Pomeraniae principum legatis. SILVA VI.

NON procul a Varni ripa est nemus, undique densum
Arboribus, laeto rident ubi gramina flore,
Leniter et vitrea decurrens rivulus unda,
Ruricolas grati recreat stridore susurri.
Huc ego mane novo solem fugientibus astris
Dum forte ingredior, dilecta silentia Musis
Ut soleo, et sedes quaerens meditantibus aptas.
Ecce decem egregias ripis assistere divas
Conspicor, et placide gratas miscere loquelas:
Seque salutantes dextris coniungere dextras.
Protinus ergo comae flexo pede detraho tegmen
Impositum, venerorque deas, tacitusque resisto.

Ipsa novenarum mihi numina docta sororum
Nota fuere [Reg: fuerunt] quidem, totiens [Orig: toties] conspecta: sed illis
Mixta erat, et facie cunctis excelsior ibat,
Augusta gravitate decens, animoque virili,
Virgo gerens gladium dextra, laevaque bilancem.
Quae cum visa prius numquam [Orig: nunquam] foret: oris honorem
Miror, et ut possim, quae nam sit, scire laboro.
Illa sed ore prior, Iuvenis, quod pectore prompto [Orig: promto]
Scire cupis, tibi scire licet: sum scilicet una
Ex reliquis non nota tibi. me regia caeli
Iustitiam Astraeamve vocat, cum saecula terris
Aurea florerent, et pax invicta manebat,
Virtutisque decus, populis optata per orbem
Iura dabam, studiisque amplis et honore colebar.
Sed veluti rutilo, pulchras [Orig: pulcras] cum lumine terras
Cynthius exoriens recreat, nec nubila silvas
Aut pluviae turbant: gratis philomela sub umbris
Dulce canit, vincitque omnes animosa volucres:
At cum tristis hiems, fususque e nubibus imber
Perfurit: illa fugit, latebrasque inquirit in antris
Frondiferis, venti volucrum pro voce loquuntur.
Sic ego cum scelerum fraudumque exorta cupido
Improba, sanguineas implevit crimine terras:
Protinus excedens, petii suprema tonantis
Atria, spectavique diu, quam foeda pararent [(transcriber); sic: patarent]
Crimina mortales: leges pretio [Orig: precio] ille refigit:

Hic matris violat thalamos: necat ille parentem:
Hic auro patriam vendit: vi vincitur aequum.
Saepe tenebrosis igitur mea nubibus ora
Contexi, supplexque deos ad iusta vocavi
Fulmina, vindicibus quae talia crimina flammis
Obruerent. sed lenta Die procedit ad iram
Dextera: quam placido clementia mitigat ore,
Inde moram iusta poenae gravitate rependens.
Cur igitur terras caelo delapsa revisam
Nunc iterum, fortasse rogas? paene omnia fatis
In peius cum lapsa ruant, meliora nec inde
Sit sperare datum, celso Pomerania caelo
Me retrahit, paucique duces, quibus inclita curae
Iustitia est, et vester honos, o candida Musae
Numina. prae reliquis tamen ut Pomerania tantis
Laudibus excellit: sic et gratissima sedes
Est mihi, qua cuperem longo sine fine morari
Tempore, nec placitis umquam [Orig: unquam] discedere terris.
Me, sincera animi praestans pietate Philippus ,
Principe quo multis nullus prudentior annis
Praefuit, usque adeo coluit: vestigia patris
Quin etiam nati, carae qui iura tuentur
Iam patriae, magna iuvenes cum laude sequuntur.
Vos illos teneris Musae fovistis ab annis,
Et docuistis opes animi praeferre caducis
Terrenisque bonis. saepe illos candida Phoebe ,

Dum reliqui ludo indulgent, dum pocula siccant,
Invigilare libris posita de nocte lucerna
Vidit, et arcanos Sophiae penetrare recessus:
Saepe illos Sol aequoreis egressus ab undis,
Dum multos dormire iuvat, perdiscere vidit,
Quidquid habent veterum praeclara poemata vatum,
Heroesque sibi tacita proponere mente.
Scilicet hinc verae se nobilitatis origo
Tollit, et aereum celsis caput ingerit astris.
Parte alia pietate potens Barnimus et annis,
Qua Viadri liquor arva rigat, quae principe digna
Iudicat esse bono, simili pietate fideque
Efficit, et patriae cives in pace tuetur,
Me reverenter amans. quin haec exempla regentum
Inflammant populos etiam virtutis amore,
Maiori ut mea iussa fide studioque sequantur.
Sed qua laude veham proceres? sapientia quorum
Principibus perspecta viris, ingentia praestat
Commoda per patrias urbes: qui pectora flectunt
Consiliis monitisque ducum, populique salutem,
Ut patriae patres, mira cum laude tuentur.
Hos inter ceu stella micat pulcherrimus [Orig: pulcerrimus] heros
Ulricus , celebri Suerina stirpe creatus,
Magnifica gravitate senex. Laurentius illi
Alter adest Otho , laude potens, linguaque diserta,
Principis orando qui nota negotia tractat.

His bene Cussovius facunda Palladis arte
Doctrinaque valens, et comi affabilis ore
Belovius Charitum decus, et lux stirpis avitae
Iungentur, multique alii, queis [Reg: quibus] patria curae.
Hos tamen ante alios iam praedico, scilicet illos
Cum fide patriis me complectantur in oris,
Iam rursum comitata sequor, vicina Rosarum
Legati dum tecta petunt, quo Caesar, et ipsi
Rex successurus, ter Maximus Aemilianus ,
Permultique duces, procerum misere coronam,
Pacis ut aequoreis reddant sacra munera regnis.
Felix, o nimium felix Pomeranica tellus ,
Siderea tu pace viges, splendore triumphos
Quae superat: tu tranquillae das munera sedis
Hospitiumque piis: tu doctis otia Musis
Egregiisque viris praebes: tu templa scholasque
Ceu nutrix studiosa foves: tu iura volenti
Das populo, qui sponte colit iustumque piumque,
Et patriae ducibus numquam [Orig: nunquam] parere recusat.
Non te livor edax, non te discordia, non te
Litis amor vexat, non execrabile bellum.
Vos quoque felices Pomeranae o lumina terrae,
Haec sua dona Deus per vos, velut organa, genti
Impertit patriae. per vos pax aurea floret,
Et celebrat Christi tranquilla Ecclesia laudes.
Per vos prospicitur ne [(printer); sic: nec] cedat viribus aequum:

Per vos cana fides, sancta et reverentia legum,
Saeculaque adveniunt Pomeranis aurea sceptris.
Hac ego sede lubens, maneo semperque manebo.
Quin Deus ipse sibi minima non parte placere
Hunc populum summosque duces, re comprobat ipsa,
Nam bene si memini, iuvenis carissime, nuper
Sunt tibi visa ducum, docto ducente Metello ,
Atria, qua celsis surgunt ad sidera pinnis
Wolgastum , Viadrique premens navale Sidenum :
Principibus, visa est etiam tibi, subdita tellus.
Gaudeat uberibus glebosa Turingia campis,
Paeonii [Orig: Paeanii] fluvios, silvasque Boemia iactet.
Haec regio, neque frugiferis et pinguibus arvis,
Nec fluviis lacubusque caret, quin rebus abundat
Omnibus humanae quas vitae postulat usus.
Retibus hic passim sapidos ad littora [Orig: litora] pisces
Aequoreis vicina vadis gens extrahit: illic
Fertile gramen oves, aut tondent prata iuvenci:
Nec procul inde comas silvarum brachia pandunt.
Hic fecundus ager curvo renovatur aratro:
Nec sua decipiunt operosum vota colonum,
Immissa cum falce seges cadit, omnia tanto
Foenore [Orig: Fenore] proveniunt. vastum quid mercibus aequor
Utile mutandis, cinctas quid moenibus [Orig: munibus] urbes
Oppidaque ampla loci: saltus et lustra ferarum
Quid spaciosa [Orig: spatiosa] canam? Salve Pomerania , salve.

Propensa te mente Deus, quem pectore fido
Sinceroque colis, tanta bonitate vicissim
Diligit, et vario rerum te munere ditat.
Huic tu funde preces, huic fido semper adhaere
Pectore, et ut patriae, pulcherrima sidera terrae,
Eximios virtute duces, tueatur ubique
Defendatque roga: sic et tua commoda crescent,
Tantaque prosperitas nullo delebitur aevo.
Ista novenarum coetu stipata sororum,
Carmina cantabat, superis Astraea relictis.
Nec mora Calliope me chartis illa notare
Protinus et vobis proceres transmittere iussit.
Si placet et patitur vestrorum cura laborum,
Haec animo et facili cognoscite carmina vultu,
Nec leve non magni contemnite munus agelli.
Hoc Astraea petit, Musisque adiunctus Apollo ,
Hoc decet Astraeae summos Phoebique patronos.

Studiosis Academiae Rostochiensis . SILVA VII.

SI quis ad Elaeas olim contendere metas
Ausus erat, multosque annos ad maxima circi
Sudasset [Reg: Sudavisset] spatia [Orig: spacia] , ut stadio cum laude peracto
Acciperet meritae tandem nova praemia palmae:

Non ille a quovis tantos poscebat honores,
Elaeos penes ista senes, quos maxima virtus
Ante alios celebres toto tum fecerat orbe.
Hi praeerant ludo, hi cunctis de more vocatis,
Victorem in populi, praeconis voce, corona
Frondibus ornabant oleae, titulisque notabant.
Pertinuit tamen ad iuvenis, honor iste, virosque
Ingenuos tantum et fortes, aptosque labori.
Non dubio patre prognatus, non mollis et excors,
Talibus audebat tum sese inferre theatris.
Non aliter, si sacra licet conferre profanis,
Si quis in Aonii scandendo culmine montis
Sudavit multum, et tandem post mille labores,
Victor ad optatam potuit se sistere metam:
Nunc quoque speratae fert clara insignia palmae.
Non tamen a quovis plebeio, offundere fucum
Cui rudis ignavusque queat. datur ista potestas
Officiumque scholis, quae iusto examine pensant
Doctrinam et mores iuvenum, vitamque peractam,
Exuviis latitans asinus ne forte leonis
Decipiat stolidos, et se ipsum denique prodat.
Sic quoque Pieridum sincerus cultor Orestes
Vir pius, et triplicis quem clara scientia linguae
Exornat, Musaeque prius cui serta pararunt
Myrtea, Varniadum roseas concessit ad undas,
Confecto insignem ut capiat certamine laurum.

Nunc quoque doctrinae specimen, linguaeque disertae
Edidit ipse scholae, vitamque ita labe carentem
Novimus, ut tanto dignus credatur honore.
Ergo quod auspicio coeptum felice geratur,
Cras ubi signa dabit sextae sol aureus horae,
In cathedra, solitoque loco, quem diximus, illi
Clara magisterii conferre insignia votis
Unanimes volumus. quare studiosa iuventus,
Doctores, proceresque scholae de more frequentes
Tunc aderunt, nobisque animo linguisque favebunt.
Hoc decet Aonidum et cultos virtutis alumnos,
Hoc decet eximios Phoebi Charitumque patronos.

THENOS ATHENOS AD P. [Abbr.: Paulum] MELISSUM Francum . SILVA VIII.

EST regio Arctois non plane incognita terris,
Nomina non pono, rigidam quam vincere Thracen
Barbariae, Scythiamque puto. cognovimus ipsi,
Dum procul a patria peregrinas visimus urbes.
Scilicet hic nocte exclusi, dum vespere primo
Vicini ad pagi cauponam tendimus, illic
Caupo senex et anus foedissima, limine primo
Nos prohibent, aliasque iubent inquirere sedes.

Nos precibus crebro instantes, mollivimus ipsum
Cauponem tandem; longe sed durior uxor
In nos inque senem convicia dura maritum
Evomit, et tantum non verbera utrisque minatur.
Hospite placato, vetulae nil saeva morati
Iurgia, tecta casae sed spe meliore subimus.
Ecce autem fumosa domus, septoque sub uno
Ipse senex, rixisque tumens morosaque coniux
Cum natis male compositis torvisque sedebat.
Hos circa vaccae, vituli, capraeque suesque
Anseribusque anates socii, gallique canesque
Atque vagabantur feles, pinguesque caballi.
Non aliam, si sacra licet conferre profanis,
Crediderim faciem rerum visam esse, Melisse ,
Undique cum paribus lectis animalibus arcam
Lamechides pius intravit, mundumque perire
Funditus, atque undas tandem decrescere vidit.
Hospitio tali exceptus, dum singula lustro,
Barbariemque loci admiror, vitamque ferinam;
Instantes socii potumque cibumque petebant.
Sed citius duro liquidas e pumice lymphas
Eliceres, quam vel verbum factumque benignum
Talibus a monstris; qui nil nisi forte coacti
Ense minisque boni facient, dum vita manebit,
Unde nec immeritas solvunt pro crimine poenas.
Ipse tamen caupo vetulae licet ante timeret

Iurgia, tam crebris victus precibusque minisque
Instaurare focum incoepit [Orig: incepit] , flammasque ciere.
Sed quia lignorum est illis defectus in oris,
Pars terram effodiunt pinguem raramque levemque,
Quae picis accensae lentique bituminis instar
Inficitur flammis, admotaque concipit ignes.
Pars, quibus in pagis et ruri degitur aevum,
Excrementa boum plerumque ad lumina Solis
Exsiccant, lignique loco dant ignibus, ipsis
Inde sibi natisque suis alimenta coquentes.
Quos inter caupo, qui talem ubi struxerat ignem,
Tandem amplam panis molem, quam tollere solus
Vix poterat, fumoque atram porrexit. ut illam
Scindimus, usque adeo dura et male cocta videtur,
Plenaque furfuribus, terram ut nigrore referret,
Atque adeo mensae tenebras induceret atras.
Caseus huic viridis pani mole aequiparandus
Additur, hunc cenae [Orig: coenae] finem fore nuntiat [Orig: nunciat] ipse.
Et potum urgentes socii, post murmura longa
Vix tandem urceolum cocti extorsere [Reg: extorserunt] liquoris.
Horum conspectu saturis, et pane remoto,
Stramen ubi vaccae, porci, capraeque cubabant,
Monstratur sane egregium, gratumque cubile.
Omnibus hic promptis [Orig: promtis] languentia tradere somno
Lumina, grunnitus, strepitus, mugitus, et acris
Mane cucurritus galli, latransque molossus

Impediere [Reg: Impedierunt] . cubans et humi sibi quisque timebat,
Ne pecudum laesus praedura calce doleret.
Quin nondum ad mediam nox venerat humida metam,
Quum [Orig: Cum] vento et pluviis etiam penetrabile tectum
Infecit madidas, madido cum stramine, vestes.
Sic misere infausta tractati nocte, dolentes
Ieiunique aegre lucem exspectavimus [Orig: expectavimus] ortam.
I nunc, et vultus placidos, aut nobile quaere
Hospitium, regione ista, qua longius absunt
Grata affabilitas, Charitesque et dexter Apollo .

In Doctrinam Sphaericam, ad studiosos Academiae Rostochiensis . SILVA IX.

Fulget in immenso divina potentia mundo
Non alibi melius quam si pulcherrima caeli
Lumina conspicias solitos servantia motus.
Atque ideo erectos ad caelum tollere vultus
Nos mundi sator ipse iubens, vult astra tueri
Ut dextrae sapientis opus, bonitasque paterna
Nota sit et toti ipsius praesentia mundo.
Ergo bonis, caeloque satis nil mentibus usquam
Gratius est, doctrina illis non suavior ulla.
Quam quae cognati aspiciens orientia caeli

Astra, cupit patriam in terris praenoscere sedem.
Haec docet et motus fixos, caelique figuram,
Stellarumque notas varias et nomina signat.
Arcturum haec, pluviasque Hyadas , geminosque triones,
Pleiadumque gregem, nitidumque Orionis ensem,
Aestiferumque canem, Chironem et Persea monstrant,
Atque alias puro fulgentes lumine stellas.
Haec docet ut solus lucens, sol omnia puris
Illustret radiis: discrimina temporis idem
Et lucis noctisque vices, diversa dierum
Ut spatia [Orig: spacia] efficiat: cur se cito tingere soles
Hiberni [Orig: Hyberni] Oceano properent: vel quae mora tardet
Aestivos: ut luna suam de lumine solis
Accipiat lucem, atque augens, minuensque vicissim
Orbem, ceu fastis menses discriminet anni:
A sole aversis eadem cur cornibus Euros
Aspiciat crescens, Zephyros minuenda sequatur:
Tardius aut citius coniuncti a lumine solis
Cur redeat: cur in terrae quando incidit umbras
Soli adversa, suos tetra ferrugine vultus
Contegat, obiectuque sui cur corporis ipsa
Phoebeis mundum radiis et lumine privet.
Quomodo bis senis totius mensibus anni
Intereat moriens, totiens [Orig: toties] redivivaque lucem
Induat, aeternae nobis praenuntia [Orig: praenuncia] vitae.
Nec tibi Nasonis sacros evolvere fastos,

Nec licet Ascraeo cantantes carmine Musas ,
Aut etiam magni tractare inventa Maronis ,
Si tibi non constent toto labentia caelo
Sidera, mox iterum fixis orientia metis.
Historiam quod si sacram aut tractare profanam
Temporis ignarus cupias, positusque locorum;
Caecus [Orig: Coecus] in ignota veluti regione vagaris [Reg: vagaveris] .
Has tibi terrarum partes descriptio mundi
Indicat, atque urbes, tractus, mare, flumina, ripas,
Regnaque et intervalla docet diversa locorum:
Quae si non liceat coram lustrando notare;
Hic animo totum poteris percurrere mundum.
Annorum vero series, quod lumina cunctis
Praeferat historiis, nullum ignorare putandum est.
Haec quicumque volet caelestia corpora mecum
Aspicere, et patrii vestigia noscere caeli,
Me duce carpat iter, seque auditoribus addat,
Quos ego de pulchra numerandi sedulus arte
Hactenus institui: caeli quibus addere motus
Iam placet, aetheriosque orbes, Phoebique laborem.
Tu studiosa cohors generosa enitere cura,
Ne, quae trado tibi studio meditata fideli,
Intellecta prius quam sint neglecta relinquas.

SILVARUM STOMACHUS. SILVA X.

Prolue te Cerere et vino, sectare lupanar,
Diductis pedibus natibusque incede, feroci
Aspectu, cubito erecto. quin morio tanquam [Orig: tamquam]
Indue scurriles, cristato vertice, vestes:
Et medium stertendo diem consume: magistros
Irride fatuosque voca: nunc ebrius urbem
Vel media percurre die, vel nocte fenestras
Elide ad cathedras Musarum et Palladis arces:
Verberibus lacera innocuos, invade modestos:
Ingemina horrisonos tota vel nocte boatus:
Nil opus est veniam petere, aut avertere poenas.
Haec prohibent multi, sed punit nemo: verentur
Omnes tam levibus iuvenes offendere nugis.
Omnes austeri fugiunt tetricique Catonis
Nomina, blandiri et famulis, dominisque ministris
Assueti, ne dum effrenes compescere tentent [Orig: temptent] .
At si quis vigili studio magnoque labore
Exponat veterum divina poemata vatum,
Eque illis iuvenum linguas et pectora formet:
Hoc mera stultitia est, pietas quam ferre fidesque
Non queat. hic opus est venia dictisque severis.
His studiis non ulla dies, non convenit hora.
At memini quondam data praemia, laudibus usque

In caelum elatos iuvenes, queis [Reg: quibus] talia curae.
Nunc aliis opus est dominis parere, vel ultro
Si recte facias. lex est sua cuique libido.
Pro vitio virtus patulo proscinditur ore.
Quid secus aut recte in studiis vitaque geratur
Aut nulli aut paucis curae est. sua commoda quisque
Interea quaerit cupide: respublica plane
Negligitur: virtus nihil est nisi nomen inane.
Quid facias igitur? si foeda ignavia laus est;
Praemia si vicium, virtus si damna meretur;
Est scelus ingenuas didicisse fideliter artes.

In Doctrinam Horatii de Temperantia. SILVA XI.

Quae bona mundities generi ferat aurea nostro,
Quae mala luxuries, et amor sceleratus edendi
Ostrea, pavones, rhombos, mullosque scarosque,
Et quae condimenta cibi sint optima: quis sit
Divitiarum usus rectissimus: optimus ille
Nos docet arguto mirandus Horatius ore.
Quam partem studiosa tibi cras mane iuventus
Evolvam puram salibus puroque lepore.
Salve o sobrietas custos virtutis, et auctrix
Ingenii, vitaeque hominum morumque magistra,

Quam febres, morbique timent, cui sera senectus
Assurgit cano multum veneranda capillo.
At te perniciem iuvenum, pestemque senectae,
O foeda ebrietas, o detestanda, madentem
Ebriolorum inter iubeo plorare catervam.
Te virtus inimica odit cane peius et angue,
Oderunt vita, ingenium, fugit ipsa senectus,
Est quibus ebrietate nihil damnosius. at te
Sectantur febres, morbi, mors denique, numquam [Orig: nunquam]
Quo tu cumque subis procul est: tibi ubique minatur.
Teque utinam piceis Orci mox obruat undis.

In Terentium Georgii Fabricii anekdozou et suppressum. SILVA XII.

SUNT sale quis nigro conditos edere libros
Rixosus sine fine labor: sunt litibus orbem
Qui complent, turbantque pias, et templa piorum
Progenies Cadmea scholas, non illa magistri
Quem totiens [Orig: toties] iactant pacis praecepta secuti.
Interea paucos studiis melioribus aptos
Immatura dies, vel funere mergit acerbo,
Vel vivos odiis et iniqua sorte fatigat.
Hinc pietas contempta gemit, lucique priori
Incipit horrendam paulatim offundere nubem

Barbaries, pauci restant, qui fortiter illi
Coniunctis animis cupiant occurrere pesti.
Non hoc te latuit quondam divine Melanchthon [Orig: Melanthon] ,
Sedulus ornares parvas cum maximus artes.
Te Phoebus cecidisse gemit. Camerarius ille
Restat adhuc: vatesque pius, rectorque iuventae
Fabricius , qui quo studio, quantoque labore
Profuerit Musis , et earum castra secutis,
Quis bonus est toto iuvenis qui nesciat orbe?
Nunc etiam purus dulcisque Terentius auctor.
Mercurii sale conditum niveoque lepore
Certatim veteres caelo quem laudibus aequant.
En novus illius studiis, operaque fideli
Integer enodatus adest mendisque solutus.
In quo seu veterum sensus, sua sive cuique
Propria personae, sive argumenta vel usum
Verborum, rerumque petas, aut pondera spectes;
Nil studiosa cohors hic quod desideret ultra est.
Dic igitur grates auctoribus, atque precare
Ut Deus alveolos et apes mel tale legentes
Protegat, et similes donet quandoque nepotes,
Barbariem procul ad fucos vespasque repellat.

De historia Aemilii Probi , seu Cornelii Nepotis , ad Arnoldum Witfeldium equitem Danum , et consiliarium regium. SILVA XIII.

Historiam humanae speculum qui nobile vitae
Dixit, is historiae veraci providus ore
Naturam vere expressit, quique illius usus
Utilitasque foret, perfectum novit ad unguem.
Non virtutum etenim tantum hic exempla videntur,
Quae cum laude sequi quivis pro tempore possit:
Crimina [(transcriber); sic: Crimima] non tantum, scelerumque exempla pudenda
Hic sunt perscripta, et comitantes crimina poenae,
Quae fugias odioque habeas cane peius et angue:
Verum etiam mores hominum, commenta, dolique
Ingenia, et technae, rerumque eventa priorum
Commemorata libris, aevi praesentis adumbrant
Omnibus effigiem, qui non sine mente sagaci
Cuncta legunt, et prisca novis componere norunt [Reg: noverunt] .
Praeterea tam praestantes virtute fideque,
Doctrinave viri, et memores quandoque merendo
Qui multos fecere [Reg: fecerunt] sui, cum luminis huius
Vitalem liquere [Reg: liquerunt] auram; post funera virtus
Illorum peritura alias, bene cognita durat,

Historicis comprensa libris: vel postuma laeto
Flore reviviscit scriptis dispersa per orbem.
Quae quicumque vident, animus nisi degener insit,
Pectore concipiunt flammam, quae vivida tandem
Crescit in immensum, faculis caelestibus ardens
Usque adeo, ut liquidis sedari nesciat undis,
Donec adaequarit [Reg: adaequaverit] priscorum propria laudes
Gloria, mox iterum sero celebranda nepoti.
Ardor hic Aemilium , et victoris fulmina Martis
Scipiadas , multosque alios virtutis in arcem
Extulit, et vera fecit clarescere fama
Iampridem, nisi vana fides. hic tempore nostro
Ingenia inflammat multorum, ut multa legentes
Sparsa per historias heroum splendida facta,
Consilia, eventus, postque ipsam encomia mortem;
Ipsi eadem cupiant quasi per vestigia verae
Laudis inire viam, paribusque assurgere coeptis,
Atque adeo serae committere nomina famae.
Quos inter non postremus profitebere nomen
O Arnolde , decus Danaum [Reg: Danaorum] Themidisque disertae.
Namque idem stimulis animum tibi concitat ardor,
Ceu nomen quoque promittit tibi dulcis honesti
Verarumque adeo laudum et virtutis amorem;
Cognomen vero candoris amabile signum est,
Quem factis quoque declarans, hoc accipe miti
Vultu animoque libens speculum, quod gesta virorum.

Inclita nobilium cupide inspicientibus offert:
In patriam meritis illosque ut strenuus aeques
Nitere, quod facis, et caelo te laudibus infer.

ANTAPOBATERION Academiae Rostochiensis . Ad Ioannem Cyriacum L. [Abbr.: ?] Baronem Polhaemium et Wartenburgium , quo ipsius valedictioni respondetur. SILVA XIV.

TRIstis ut abrepto luget pia mater alumno
Dulce onus in gremio pridem quem laeta fovebat:
Sic grege Varniadum comitata Academia luget
Squalida, maesta, gemens cum te tam dulce roseti
Praesidiumque decusque sui discedere tristi
Aspicit intuitu praestans Baro, gloria regni
Austriadum , columem matris, patriae ancora gentis.
Et cur non doleat? digressu maesta supremo
Tam cari capitis, tam grati et suavis alumni?
Unum prae reliquis tota quem mente animoque
Diligere, ornare, et sceptris armare solebat,
Sceptris Palladiis , quis tu frenare rebelles,
Protegere innocuos, laesos defendere posses.

Quae num quis Iuvenum tanta cum laude vel ante
Iam tulerit, vel laturus sit postmodo, causa est
Cur dubitem: cum tu rector sic legibus ipse
Parueris, nihil ut faceres, quod subdita turba
Carpere vel posset, vel non iusteque pieque
Sollicitis imitari animis. sic vera parantur
Legibus exempla, et sic legibus imperat ipsis
Parendo studiosa cohors, nullisque minora
Regna sibi parat obsequio. rex maximus ille est,
Qui semet regere et leges non temnere novit.
Tale tibi regnum hic partum est cum sceptra teneres
O generose Baro. nam te quod legibus esset
Adversum fecisse aliquid quis dicere possit?
Tu ceu lenta salix curvanti cedit, et omne
Flectitur in latus arbitrio tractantis amice:
Sic vel sponte tua legi doctisque magistris
Cedebas, gaudensque regi et parere monenti.
Inprimis [Orig: Imprimis] pietatis erat tibi maxima cura,
Proxima Sophrosynes , qua tu duce spernere Bacchum
Et Cererem et Venerem poteras somnumque gulamque,
Et reliquas iuvenum pestes, quis maxima turba
Inquinat affligens teneras cum corpore mentes.
Hac ipsa duce, cum Musis Phoeboque canoro,
Et Charites simul ingenuas castasque puellas,
Suaviter allicere, et tecum retinere solebas.
Nam seu forte domi studiis librisque vacares,

Seu quid forte foris gereres, sive illa iocosa
Seria sive forent; ipsis ex gestibus, ipsis
Ex dictis, facieque ipsa lucere decorum
Vidimus et Charites , cassos et felle lepores,
Indicat hoc ipsum clemens, et amabile carmen,
Singula quo Rosei placuit iam membra Lycei
Compellare tibi, et nimio quoque forsan amore
Impulso, immodicis laudes augere Camenis .
Pro quibus aeternas maerens Academia grates
Me tibi communi, nisi sit grave, nomine iussit
Dicere, et aeterni monumentum [Orig: monimentum] et pignus amoris
Hoc tibi cedenti maesto transmittere vultu.
Ergo tibi generose Baro quas pectora possunt
Concipere, et quas lingua valet depromere grates
Dicimus ex animo cuncti tibi dulce rosetum
Qui colimus, quod Varniadum lustrare Lycea
Non tibi displicuit, gelido contermina ponto
Sint licet, et rigidis aquilonum obnoxia flabris.
Quodque adeo, totum septem cum mensibus annum
Hic tibi dulce fuit positis subsistere curis,
Et splendore tuo subsellia nostra frequenter
Ornare, et faciles praebere docentibus aures:
Atque adeo placido quod clementique favore
Nos omnes es complexus, vultuque sereno,
Nulla supercilii ut nubes, fastusque videri
Indicium posset, quod valde hoc tempore rarum

Est illis, quos nobilitas ceu follibus inflat.
Singula quid memorare opus est? debere fatemur
Nos tibi plura omnes quam par ut gratia tantis
Respondere queat meritis, aut aequa referre.
Quocirca memori contentus mente tuique
Perstudiosa ut sis, una te voce rogamus.
Ante tuus Varno miscebitur Ister , et
Albis
Ibit in Euxinum converso flumine pontum:
Quam vero nos immemores quisquam arguat ore.
Interea generose Baro quo matris amandae
Iussa vocant, et fata trahunt, sequere impiger, et seu
Caesaris aula tibi celso se limine pandet;
Seu prius Italicas ibis novus hospes ad urbes;
Sis felix nostrique memor, veterisque roseti.
Sic tibi nil noceant instantis frigora brumae.
Sic diuturna tuae sint aurea fila iuventae.
Sic Hygiea [Reg: Hygia] comes nullo te deserat aevo.

Propempticon D. [Abbr.: Domino] Zachariae Welsio , ex Megap. [Abbr.: Megapoli] in Silesiam redeunti. SILVA XV.

ILIacae incoluit Pallas dum pergama Troiae ,
Troia invicta fuit: sublata Pallade et ipso
Palladio , ruere in peius fortuna potentis

Incepit Priami . nil vis, nil Hectoris arma,
Nil Anchisiadae indomiti valuere [Reg: valuerunt] lacerti.
Non etenim Mars , sed cerebro Iovis orta virago,
Florentes urbes, et regna antiqua tuetur.
Qua rapta, intereunt urbes, et regna: Minervae
Succedit fera barbaries, vi vincitur aequum,
Seditio furit, aut libertas exulat omnis.
Felices igitur populi, felicia regna,
Palladii quis [Reg: quibus] cura fuit, quod munere caeli [Orig: caelo]
Paucorum cerebro concessum est, longior aetas
Quos docuit, rerumque usus, moderatio, candor,
Ingenii vis, et pietas primaria virtus.
Haec partim natura tibi, partim illa magistra
Optima magnarum quando experientia rerum
Contulit o Welsi clarissime; iure dolemus
Te patrias revocare urbes e principis aula,
Cui tua nota fides, et virtus grata, vigorque
Ingenii perspectus erat: quin templa Minervae
Iure dolent, quae te carum fidumque patronum
Cognovere [Reg: Cognoverunt] diu. sed cum retrahantque trahantque
Fata homines, quisnam fatis obsistere tentet [Orig: temptet] ?
Vade igitur, nostri non immemor, optime Welsi
Incolumis, quo fata vocant, et patria tellus,
Et cumula Elysias meritis ingentibus urbes.