Libri odarumMachine-readable textCeltis, ConradusCeltis, ConradusXML version, markup prototype, August 2003?markupCamenahttp://mateo.uni-mannheim.de/camena/celtis2celtiodae.htmlcelti001.jpgceltiodae.xmlceltis2/jpghtmlArgentorati: Matthia Schuerer, 1513.
Regeln fuer die Texterfassung 03/2001
not necessary
11. September 2003RĂ¼diger NiehlmarkupCorrections submitted by Harry Vredeveld.23 September 2003Jolanta WiendlochamarkupMarkup added; typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - manual spell checkCONRADI CELTIS PROTUCII GERMANI, LIBER TERTIUS CARMINUM INCIPIT.
AD IOANNEM DALBURGIUM, VORMACIENSEM EPISCOPUM. I
Dudum calenti pectoris impetu Tuis volebam carmina laudibus Referre, et aeternos honores Pindarico celebrare plectro, Sequens Achivos et Latios viros, Qui docta cunctis carmina saeculis Liquere, dum dignos camenis Castaliis cecinere libros. Sed amplitudo (o pontificum decus) Laudum tuarum carmina dispulit, Dum nostra fontis Pegasei Ora parum madeant liquore. Inculta sed cum carmina conspicis, Quae saltuosis Herciniae iugis Cantavit Almanus poeta. Fronte legas petimus serena. Tui parentes stemmate nobili Rhenana semper principis atria Trivere cum multo favore, Nobilitatis et universas Culti per aulas, atque per inclitas Quas Rhenus urbes flumine candido Inundat, et qua Naus altis Gallica diripit arva ripis. His educatum rite parentibus Mox litterarum te calor abstulit, Sub Italas dum pergis oras, Ingenuas aditurus artes. Sed quantus illic ingenii vigor Tui reluxit? quantaque praemia Libros legendo ac audiendo Abstuleras teneris sub annis? Cum nulla vatum docta poemata, Et Tullianis condita fontibus Te praeteribant, et probatis Quicquid in historiis senescit. Uterque sermo, Graius et Italus, In ore promptus, blandus et incitus, Utramque calles quantitatem, Seu numerum, radiumve tractes. Oris diserti o quanta potentia est, Deliberes, seu candide suadeas, Vel iudices, vel quemque laudes, Multiplici ratione polles. Iuvat per omnem currere semitam Aetatis actae, et scribere gloriam Legum tibi de iure partam, Quaeque sacris data palma libris. Sino venusti munera corporis, Et liberalis munera pectoris, Tuamque proceram staturam, Cunctaque per sua membra fortem. Amore quanto principis haereas, Qui te corona praesulis extulit, Iam nostra non pergit camena Exiguo memorare versu. Te Roma magnum Martia nuntium Eius recepit, totaque Gallia. Quum pacis autor Gallicanas Foedera condideras per urbes. Plebs et senatus Vangionum tuam Mentem inquietant, et stomachum movent, Dum frivolis causis protervi Imperium excutiunt vetustum. Sed mox cupitae semina gloriae Tibi reponent, dum tumidi iugum Ferent rebelles, et subacti Te celebri metuent triumpho. Quos fama celsum tollit ad aethera, Ferox Achilles, et Priami genus, Per bella iam vivunt peracta, Et vagus extat in ore Ulixes. Sic monstra quondam claviger Hercules Dum stravit, altum scandit ad aethera. Perseusque iam clarus ad ursas, Gorgoneam domuit Medusam. Martis propago, et Romuleae domus Per multa vivunt tempora principes, Quos acribus fortuna bellis Implicuit variis sub oris. Diis est amicus quem premit aspera Fortuna, iactans per freta naufraga. Nam semper est obiecta saevis Turbinibus generosa virtus. Non qui per omnes illecebras ruit, Et molle stratum qui Veneris premit, Hunc clara virtus, et remotas Gloria sustulerat sub auras. Sed qui bifronti lumine lubricam Deam respexit, qui stabili manens Mente, hic deorum iussa sacris Clausa libris coluit sequendo, Causam perorat qui bene pauperis, Nefanda suadens linquere reprobis, Qui pendit aequa cuncta lance, Nec facilem vitiat stateram, Quem nulla flexit merce pecunia, Libido fervens, iraque noxia, Et quem favor non vertit, et qui Invidiae stimulos repressit, Hic hic deorum est dignus amoribus, Iovisque sceptro, cumque reliquerit Auras caducas, candidorum Inseritur numero deorum. His ipse fultus laudibus omnibus Praesul, relinques nomina posteris. His rebus et terra relicta, Aethereum repetes olympum. Haec pauca nostro lusimus otio Praesul, calenti carmina spiritu, Cui quicquid est rerum mearum, Iure tuis datur omne iussis. Rerum mearum praesidium manes, Qui nostra solus carmina promoves, Dabisque ventos, ut quietum Accipiant mea vela portum.
INVITAT AMICOS AD DIEM NATALEM. II
Februis natus quid agam calendis? Quae mihi primam tribuere lucem, Septimi lustri mea dum revolvunt Fila sorores. Ursulam totis sitio medullis, Quae nisi coeptae properet levare Impetum flammae, meus interibit Spiritus igne. Qualiter Cresso referente Tauro Fervidum solem, niveus recedit Alpium candor, rapidoque fertur Impete Rhenus. Taliter nostrum speciosa pectus Ursa Rhenanis decus omne ripis Mollit, et doctas renovat diserto Carmine vires. I puer dulces vocites amicos, Cras ego Phoebo geniale ponam Prandium, nigro numerans lapillo Tempora noctis. Quae mihi fatum tulerat sinistrum, Paene dum prensus iaceo cubili Ursulae, et nuda miserum coegit Currere planta.
DE OSCULO URSULAE. III
Non tale sensit Iuppiter osculum, Per Cressa quondam Taurus ut aequora In tertium deferret orbem Pignus Agenorei tyranni. Non tale Martis vel Veneris fuit, Quos Phoebus alto lumine prodidit, Et Mulciber claudus catenis Armigerum solidis ligavit, Hac nocte nobis qualia praestitit Pugnans labellis Ursula floreis, In urbe cui nomen dedere Moganus et Cia parvus unda.
AD BATTUM MINUCIUM, IN SAECULI LUXUM ELENTICE. IIII
Batte Rhenanis mihi iunctus oris, Alpium qua se iuga celsa findunt, Hincque Germanos, alio hinc prementes Vertice Gallos. Quaquam sub vastis lacubus receptus Rhenus ingenti fluvio citatus Impetum servat, scopulisque praeceps Amne rotatur. Mercium duros agitas labores, Orbe divisos populos pererrans, Ut tibi prosis, patiamque dites Mercibus oram. Unde corruptos memorant ruentis Saeculi mores habuisse causam, Splendidum luxum, nitidoque pictos Corpore cultus. Unde vesano rabies amore Fenoris nata est, et avara magnos Mens vorans census, satiata nullo Aeris acervo. Unde praeduris cuneis egestas Incutit curas animis edaces, Fessa quae grato renuant levari Membra sopore. Unde mellitae simulata linguae Defluit pestis, superum negator Dum Iovem testem vocat, et verendi Numina caeli. Unde succrevit male sanus ardor Perfidi ludi, vigilata noctis Astra transmittens, sua dum reducat Lumina Phoebus. Unde cornuto titubantem Hyaccho Concipit mentis furiosus error Ire per praeceps pecuale, plusquam Ebria tentans. Unde titillans animos cupido Otio suadet Veneris calores, Unde virtutis perit et deorum Debita cura. Quam canunt priscos meliore natos Sole, nativis casulis agentes, Cespitem nulla patrium beati Merce colentes. Non erat talis Veneris voluptas Nota, sed prolem genitura tantum, Et cibus festus fuerat levasse Corpora glande. Quis tibi nostram dederat puellam Sorte felici deus? an Cupido? An Venus? praestans vel amata nobis Omnia nummus? Si sapis, tecum puerum relinques, Quem ferunt nullo religatum amictu, Calcis alatae, manibusque saeva Tela gerentem. Hunc gravem Martis dominum fugato, Qui solet diris stimulare curis, Et suis numquam tribuit quieta Tempora servis.
AD IOANNEM VIGILIUM, SODALITATIS LITTERARIAE RHENANAE HOSPITEM, IN SITUM
HEDELBERGAE, ET QUARE DECENNIO PEREGRINATUS FUERIT. V
Doctorum Vigili grate sodalium Hospes, qua biiugis montibus effluit Piscosus Necarus, pingue petens solum, Rheni et fertur in alveum. Cherusco genitum sanguine nobilem Iam te nostra canet musa, tuis favens Virtutum meritis, teque perennibus Dignum addicet honoribus. Constantis fidei pectora novimus, Et quantum faveas iustitiae liquet, Dum te magna regens sceptra palatii Arcto pectore diligit. Te praesul nitidus Vangionum colit, Assurgitque tibi curia principis, Et te nostra colit docta sodalitas Canis cognita posteris. Spernis divitias candide sordidas, Thesaurosque tuos esse putas libros, Quos scriptos variis colligis artibus, Illis sedulus assidens. Stant montes gemino vertice sidera Pulsantes, levat hic silviferum caput, Gestans nubigerae Pyramidis sacrum Tot iam nobile saeculis. Cheruscos alius sed petit arduo Cornu, celsa levans principis atria, Subiectumque videt cum fluvio suum Pulchrum moenibus oppidum. Quo tecum (memini) tempora trivimus Diversis studiis, nunc Latios libros, Graios et Solymos, nunc Ciceronis, his Artes contulimus bonas. Nunc vatum placidi carmina legimus, Nunc quod pontificum scrinia sentiunt, Nunc quod Caesareis consulibus scatet, Grato volvimus otio. Quum nox stelligeram protulit aream, Quot stellas gererent lucidae imagines Intentis oculis connumeravimus, Et quo quaeque foret loco. Quae numquam Oceano conditur ultimo, Et quae praecipiti mergitur impetu, Et quae cardinibus se moveat vagis Certo prendimus organo. Hinc Bacchi laticis cymbia fervidi Fervens mensa tulit cum variis iocis. Hic nummos nocuam perdit ad aleam, Alter carminibus vacat. Hic flexu volucri saltibus incitus Exercet variis corpora motibus, Ut risum eliciat, dum rudis aemulus Lapsu praecipiti cadit. Alter cornigeri pocula numinis Amplexus pateris ampla patentibus Haurit, dum titubat lingua madens mero Verbisque officium negat. Faunos, Capripedes, et Satyros leves Saltantes Libycis in regionibus, Nos circum iuvenes ludere crederes, Qui tantos moveant iocos. Nec desunt Veneris gaudia fervidis, Occultis latebris atque cubiculis, Consurguntque feris proelia motibus, Dum pes cum pede nectitur. O quam grata mihi tempora fluxerant, Dum tecum studiis talibus egimus, Fervebantque simul pectora mutuis Semper nostra favoribus. At decreta poli non mihi faverant Ad ripas Necari ducere lubricos Soles, sed variis compulerant plagis Durum ferre decennium. Ut nostris fierent quattuor anguli Noti carminibus, Vistula et impiger Rhenus, Codanus, et longior in feros Currens Danubius Getas. Sed sors nunc stabili sede beatior Ripis Danubii, condere me sinet Supremos cineres, hic tumulum velis Vatis spargere floribus.
AD MUSAM SUAM. VI
Iam clara vatem musa superstitem Humo levabit sideribus parem, Cunctasque per terras volabo, Per populos patriasque gentes. Visam gelato cardine Sarmatas, Cimbrum bibacem, et Sauromatam trucem, Silvestribus vulgumque campis, Cum Sueone et rigida arva Daci. Cui Chersonessus proxima Cimbrica Quae bina spectat frigida in aequora Solem ad cadentem Galliarum, Ad mare Codoneum sub ortum. Me Saxo siccans pocula mutua Cantabit, hic et proxima Scandia, Veltae, Venedes et Bruteni, Vandalus et Gotus, Illyrisque. Praeter volabo litora Baltica, Visamque stantes fluctibus Orcades, Ultraque Tylen, qua gelato Insula in Oceano reperta est. Nocturna quam non Cynthia praeterit, Nec sol quadrigis respicit igneis, Dum circulo decliviore Barbigeri premit astra Capri. Me Suevus acer, Francus et horridus, Turogus errans Hercinio iugo, Cheruscus, et saevus Sicamber, Cum Phrysiis, relegentque Cauci. Non me tacebit per medios fluens Albis tumenti flumine Teutonas. Cuius per amnem stant tyranni, Celsa palatia Misenensis. Hinc Lancosargus, Cauptus, et Herulus, Et Gepidarum terra patentior, Busactores, et Marte saevi Vindelici, relegentque Rhethi. Uterque Panno, Bemus, et Oquenus, Et Noricorum terra sub alpibus, Bastarna, Iasigesque nostri, Marcomannes, madidique Quadi. Euxina visam percitus aequora, Et Bosphoraei litora gurgitis, Qua magnus Ister beluosam Septifidus Thetidem coronat. Scandam per alpes, Helvetios petam, Brennos, Genaunos conspiciam feros, Rhenique discurram per urbes Et populos utriusque ripae. Hispana visam regna tepentia, Victique Mauri colla nigrantia, Atque ultimis terris Britannos, Quicquid et occiduis in undis. Per Gallicanas atque per Italas Vagabor urbes, si rigidus placet Vates, et Arctoae camenae Carmina concinuere docte. Me nemo busto compositum fleat, Et nemo claris marmoribus gravet, Quando sepulcri saxa nostri Perpetuis posui columnis. Veris beatos divitiis reor, Magnisque dignos semper honoribus, Qui mortui vivis honestae Condiderint monumenta vitae.
AD URSULAM ET VENEREM. VII
Dulces blanditiae tuae Mellitaeque tui cordis ineptiae Mentem tristitia levant. Perludos Veneris, perque Cupidinis Quo me cumque voles trahis, Seu perpendiculam Phoebus ubi rotam Volvit vertice fervido, Seu qua per glaciem constitit algidam Gotorum rigidus sinus, Qua nuper Scythicis foeta aquilonibus Inventa insula navitis. Hanc si me iubeas ut videam tuus, Veloci fugiam gradu. Nec me tergeminis aequora fluctibus Terrebunt, neque naufragae Multis exitium navibus Orcades. Si quando Ursula fervidam Blando colloquio sustuleris facem, Noctis gaudia conferens, Eous gelidi Vistula gurgitis Quales delitias dedit? Nuper Danubius, Teutonicum latus Blandas illecebras tulit. At nunc qui canitur tertius angulus Rhenus me cupidum tenens, Mentem perpetuis vinxit amoribus. O saevi genitrix dei, Quae blandis animos ignibus implicas, Iam te nostra rogat lyra, Ut nos iungat amor foedere perpeti.
EXECRAT GERMANUM INVENTOREM BOMBARDAE, CUIUS PILA PENE TRAIECTUS FUISSET. VIII.
Primus per auras saxa volantia, Ardente torquens concita pulvere, Quique igne sternaci sonoro Aera commove fecit ictu. Is regis olim ficta tonitrua, Et vera struxit cum Iove fulmina, Dum mille momento per unam Corpora comminuit ruinam. Uno tumultu fortia moenia Molitur, urbes, celsaque culmina Cum turribus casura, tristes Machina dum iaculatur orbes. Nostro sub axe indignus erat mori, Germana nullis nomina saeculis Laturus, indignus scelestam Carminibus meruisse vitam. Ryphaea dignus frigora perpeti, Et saxa semper ferre natantia Symplegadum, vel distrahendus Caucaseis scopulis sub arcto. Aut monte celso trudere Sisyphi Saxum relabens impetuosius, Aut Sicanis urenda flammis Corpora contumulare in aevum. Traiectus essem quam prope plumbea Pila furentum, nuper ut agmina Suevorum inarmatus viderem Vindelicis recubare campis. Fatalis olim qui fuerat locus, Varo perempto cum legionibus, Hunnisque torvis, quos cruento Karolus edomuit triumpho. Quam laeta prisco tempore saecula Ignava belli, cum neque vulnera Norant viri, nec saevus ensis In latere armigero pependit. Tunc nulla stabant moenia machinis Oppleta, nec tormenta furentibus Molesta, longis explicabant Curribus ignivomum foramen. Felix sed agris turba novalibus Errabat aptans vimina vitibus, Muris nec ullis implicati, Pervigiles timuere noctes. Sed praeda postquam mentibus impiis Incessit, arces mox sibi condidit, Et montium praerupta scandens Insidias struit et rapinas. Hinc nostra cernens saecula Iuppiter, Quod tela tractent iam sua caelica, Nostram deus vitam perosus Proelia continuata versat. Et bella saevis Martia regibus Inspirat, orbem qui rabidum movent, Nullamque servant inde sanctam Saecula deteriora pacem.
LAUDAT GERMANUM INVENTOREM ARTIS IMPRESSORIAE. IX
Quid tantis strepitat Graecia laudibus? Invenisse suis ingeniis canens, Qua natura potens lege coerceat Caeli fulgida sidera. Non est inferior credite Daedalo, Aut qui Cecropias protulerat notas, Ex Moguntiacis civibus editus Nostri gloria nominis. Qui sculpsit solidas aere citus notas, Et versis docuit scribere litteris, Quo nasci utilius non poterat magis Cunctis (credite) saeculis. Iam tandem Italici non poterunt viri Germanos stolida carpere inertia, Cum nostris videant crescere ab artibus Romanis saecula litteris. Quae tandem Emilio gratia Maximo Solvenda est? genitus qui patre Caesare, Sub quorum imperio crevit et extitit Nostris ingenium viris.
IN VITAM DIVI SEBALDI NORNBERGENSIUM PATREM. X
Regiae stirpis soboles Sebalde, Norica multum veneratus urbe, Da tuam nobis memorare sanctam Carmine vitam. Te sacris votis generant parentes, Cum diu lecto sterili vacassent, Teque suscepto statuere castam Ducere vitam. Natus his sanctis puer ergo votis, Galliae claram properas in urbem, Artibus sacris animumque cultis Moribus ornans. Hauseras sanctas ubi mente leges, Patriam doctor rediens in aulam, Regiam quaerunt tibi mox venustam Iungere sponsam. Ut dies laetis fuerat peracta Nuptiis, virgo pudibunda vultu Ducitur celso tibi copulanda Candida lecto. Cumque iam clausum fuerat cubile, Et quies cunctis foret alta rebus, Tu tuae sponsae loqueris pudicae Talia verba. Nata de magno mea sponsa rege, Non tuum pulchrum violabo corpus, Si placet mecum pia vota castae Iungere vitae. Annuit virgo tenero pudore. Et deo magnas dedit ore grates, Integram servans generosa casto Corpore vitam. Ipse mox celsam genitoris aulam Spiritus sancti monitu relinquens, Horridas silvas, vacuamque eremum Sedulus intras. Et per exesae cava saxa rupis Stratus, orabas manibus supinis, Fervidum solem, Boream, nivesque Passus et imbres. Et feras inter medius quiescens, Saepe montanis satiatus herbis, Hauseras puram liquidis fluentem Fontibus undam. His ubi corpus dapibus foveres, Mentis in puram tenuatus auram, Saepe divinos nitido videbas Pectore vultus. Sic tribus lustris tacito peractis, Inde Romanam properas ad urbem, Qua dei verbum monuit per orbem Spargere pastor. Ipse mandatum recipis paternum, Et vagus gentes varias pererras, Donec immensum peregre venires Laetus ad Istrum. Hic ubi cimbis tumidus careret, Praebuit tutam pater alme navem Pallium, quo tunc fueras pudico Corpore tectus. Moxque per vastas nemorum latebras Noricam laetus veniens in urbem, Hanc docens sacro monitu profanos Linquere cultus. Et deum celso residere caelo Praedicas, poenas vitiis daturum, Quique virtuti tribuat beatae Praemia vitae. Ille de casta genitrice natus Corporis mortem tulerat cruentam, Tertio Phoebo rediens sepultis Victor ab oris. Approbas multis tua verba signis, Scripta quae libro reperi fideli, Nec minus claris hodie coruscas Inclite gestis. Cumque iam longo fueras labore Fessus, et sedes meritus beatas Te senem nostras deus imperabat Linquere terras. Spiritus sanctos ubi liquit artus, Mox boves corpus tulerant agrestes, Qua tuas sanctas modo personamus Carmine laudes. Ergo iam caelo merito locatus, Hanc velis urbem mediis arenis Conditam, sanctis precibus iuvare Sedulus oro. Terra fecundo madeat liquore, Et salutares habeat calores, Spiceam gestans Cereris coronam Fenore multo. Spumet et plenis rubicundus uvis Bacchus, et frontes tetricas relaxet, Et pecus laetis nemorosa carpet Pascua pratis. Prosperos servent radiosa cursus Astra, nec morbos subitos minentur, Paxque per nostras maneat perenni Tempore terras. Fata Germanis faveant triumphis, Dum petet Turcos gladiis cruentis, Principis nostri iuvenile robur Maximiliani. Hinc ubi nostras animas, solutis Corporum vinclis, deus evocabit, Confer ut tecum capiamus alti Gaudia caeli. Haec ubi nobis pater impetrabis Ante supremi faciem tonantis, Hic tuas semper cumulemus aras Thure Sabaeo.
AD SEIPSUM ET SENATUM NORICUM, DUM OCTO SIBI AUREOS PRO HISTORIA SCRIPTA
DECREVISSET SUGGESTIONE SCRIBAE, QUEM VISPILONIS EPIGRAMMATE NOTAVERAT. XI
Quid tantum steriles poeta musas Consectaris? habens pios labores, Dum laudes patrias cupis referre, Has ut posteritas frequentet ore, Quaeris divitias pio labore. Sit tectum Phrygio caput galero, Baldus, Bartholus aut tibi sequendus, Et qui vel medicam fatentur artem, Has multis modo censibus salutant Reges cum ducibus suis, et urbes. Bis denos mihi Noricus senatus Parvi ponderis aureos dicavit, Quos missos meritis meis recepi. Nam longa sibi lucubratione Descripsi Herciniae vagos recessus, Urbem cum populo, suosque mores, Artes, moenia, porticus, et aedes Privatas, superisque dedicatas, Et quis publicus usus interesset, Fontes, et fora, plateas, et hortos, Et quae stella suam videret urbem, Ad perpendiculum iacens nitorem, Hic amnem celeres rotas citantem, Quamque arte in varia metalla cudat. Divus quin etiam suus Sebaldus Nostris carminibus polo relatu. Pro tanto mihi Noricus labore Bis vel frusta decem locavit auri, Centum grammatico annuo rotatus, Et centum medico, superque centum Qui causas fovet inquietiores, Et plus vel totidem quibus sub aurem Fas est prodere quae gerantur orbe. Germano haud puduit mihi poetae Non tantum pretii dedisse velle, Quo lychnus mihi fulserit lucernae, Nec quo sit mihi calceus repensus. Longo circuitu viderem ut urbem, Nec iuncus calamo notatus atro. O digni lepidis cani poetis, Vestris pulvereis pares arenis, Quas ventus varias agit per oras. Quae tantum meritis negant colonis, Quo siccas poterunt levare fauces, Quae tantum accipiunt, nihilque reddunt, Natura in bibulis ut est arenis. O digni Latias fovere musas, Et quos posteritas futura dicet Dignos laude viros, Apollinisque Cultores, veluti refertur olim, Auritum caput induens aselli, Et chartis mihi posteris canendi. Quis crudum piper et crocum ligatis, Vel quas commaculant cacationes, Et putent olidae quibus latrinae. I nunc, et cuteas canas volucres, Celtis quo noceat biformis ales.
AD BACCHUM PROSEUTICE IN ADULTEROS VINI. XII
O, Bacche Phoebi candidior comes, Cornuta cingens tempora pampino. Qui vatibus docto liquore Ingenium vegetas amoenum. Tu blanda iungis carmina barbito, Plectrum pererrant dum celeres manus, Et vox canit concinna versu Blandiloquis sociata nervis. Tu solus inter caelica numina Iovem professum dum Semele videt, Excussus minatura proles Insueris femori paterno. Bis inde natus nunc Dionysius, Exuta curis pectora mordicis, Sanas et aegros ad secundam Restituis pater alme vitam. Longo tuorum tempore munerum Parcus fuisti, dum nimium gelu Vites adussit, vel tumentes Grandinibus periere gemmae. Satis perosus nunc es adulteros, Qui te venenis conficiunt novis, Et noxiis rebus salburem Inficiunt cupidi liquorem. En Rhenus orat te prece supplici, Et Moenus alto pinifero cadens, Et Necarus vicinus Istro, Cum Cocero Tuberoque curvo. Sic Suevus Albis, Salaque Francicum Moenum subintrans, pinifero arduo et Qui monte consurgens, et Albi Vinifluis sociaris undis. Prosper reflectas cornua collibus Vites ut uvis largiter impleas, Spumentque plenis vasa proelis, Cum soliis liquidisque qualis. Sic te perenni voce precabimur, Laudesque dicet Pegaseus chorus, Dum barbiton frons lata cantat Pampineis redimita sertis.
AD URSULAM THERMAS SECUM PETENTEM. XIII
Ursula cras petemus Fervidas thermas, tepidis corporibus medentes, Quae haud procul urbe fumant. Quae gerit nomen patre a flumine clara Moeno, Hic tibi sacra corpus Unda curet, sulfureo quae calefacta flatu Exiliens caverna et Fonte, quem caecis scatebris nobilis unda fecit. Sed tua postquam in undis Membra fovisti, virides mox repetemus hortos. Hic ubi grata densis Umbra crescens arboribus corpora recreabit, Gutture quis sonoro Concinunt laete volucres mellifluos tenores. Hic dapibus receptis Poculis largis hilares carmina concinentes. Oscula dein labellis Ursa figes corporibus per sua vota mixtis.
AD BOOTEM IUVENEM, QUI ANUM EDENTULAM PECUNIARUM AMORE IN UXOREM DUXERAT.
XIIII
Demiror, tibi cur anus placebat? Quae centum Priami peregit annos, Et quae Nestoreo senescit aevo, Cuius tot numeras in ore dentes, Cum dulci tibi plauserit cachinno, Infantis vacuo quot ore cernis. Illi dum capiti est soluta vitta, Crines candidius nitent pruina. Obliquatque rudes tot ore rugas, Quot vel frugiferis colonus agris Lyras quadriiugis notat caballis. Sed mammae teretes tibi placebant, Et pectus validum, et rotunda membra, Siccis aridiora facta lignis, Quae carbonibus ustulata cernis. Vel venter tibi pendulus placebat, Aequandus tibi centipelli omaso, Noctis taedia qui tibi resolvit, Amplexuque suo beat pudico. Illi brachia dum tener locabis, Blandus basia et inde rapta solvens, Te durum ratus es petisse truncum, Vel corpus gelido putens sepulcro. Tunc nares cohibe tener patentes, Qualem ad putrificas soles cloacas. Sed cunnus placuit pecuniosus, Nummatus simul atque praediatus, Et multis manus annulata gemmis, Quae nummos tibi conferet perennes, Et sextertia mille collocabit. Laetis dum moritur senex amicis Uxor, quae tibi fata comparabit. Hoc stultus iuvenis cales ab igne, Sub spe mortis habens miser dolores. Annosum superans sed illa cervum, Cornicemque avium loquaciorem, Te tandem merito obruet sepulcro.
AD SODALITATEM LITTERARIAM RHENANAM, UT SECUM EPULUM REDEUNTE PHOEBO AB CAPRICORNO
INSTRUANT. XV
Intende nervis Calliope novis, Oro latinae carmina tibiae, Et quicquid olim mota claro Graia cohors modulata Phoebo est. Qui nunc retorquet vertice fulgido Rotam coruscam, noctibus imperans Barbam rigentis Capricorni Ignivoma feriens lucerna. Idcirco Phoebi grata sodalitas, Quam Rhenus altis litoribus fovet, Sidus salutemus, vetusti Pocula concelebrando Bacchi. Nec mensa largis cum dapibus vacet, Sub Africanis qualis erat plagis. Sic nos sacris Phoebi peractis Ad citharam facilem canemus. Illustre mundi Phoebe pater caput, Cuius recessum singula sentiunt, Et cuius adventu recentes Parturiunt elementa formas. Adesto doctis te rogo vatibus Lucem ferendo, ut carmina posteris Annosa scribamus diserti, Continuis placitura saeclis. Hinc quae requirit nostra necessitas, Victum atque amictum corporis annuas, Et stet beato fama cursu, Spiritus hos ubi liquit artus. Non linquo tetram tartareos lacus Timere mentem, nec canis inferus Triforme monstrum me movebit, Aeacus aut Rhadamanthus urna. Ieiuniorum difficiles dies Servet, cucullus quem tetricus gravat, Longique murmuris susurro Concutiens sua labra vulgo. Mi sed beatum docta sodalitas Reddat favorem, scriptaque comprobet, Fortuito ruitura fato. Praeter moventem corpora spiritum, Qui clara linquit munera posteris, Virtutibus qui praemium dant, Et vitiis sua probra pangunt.
AD HENRICUM EUTICUM FRANCKFORDENSEM PHYSICUM. XVI
Eutice Franckophora medicus notissimus urbe, Per Francos quae condita quondam. Illorum trepidis dum Gallia personat armis, Ad Mosam imperium statuentes Qua Metis et Treveris nunc surgunt moenibus altis. Imperiumque ferunt modo nostrum. Moribus et lingua nobiscum convenientes, Despiciuntque vagos modo Gallos. Sed quid nostrorum refero gesta inclita patrum. Altera cum me cura lacessat. Ut me sollicito releves Henrice dolore, Et reddas animum mihi priscum. Qui nostram propter quae infecta est peste puellam Curis nunc diris cruciatur. Quis si me relevas, veras tibi Apollinis artes Esse simul contendimus omnes.
DE CONVIVIO NEPTUNI ET DILUVIO RHENI, CUIUS ELUVIONE CUM SE ALVEO REDDIDERAT,
PESTIS SECUTA EST, QUAE SIBI PUELLAM ADEMERAT. XVII
Nuper diluvio non solito cornua perdidit, Et campos, et agros frugiferos turgidus obruit, Involvens tumidis quicquid erat fluctibus obvium Rhenus, nubiferis qui rapido murmure ab alpibus Descendit, nivibus seu liquidis auctus ab imbribus Seu Neptunus atrox cornigerum solverat amnium Ulvosas scatebras, gramineis fontibus exitum Praebens, velivolumque peterent praecipiens fretum Nymphis, et vitream conveniant cernere regiam. Illae mox properant ad patrium nare palatium, Undarumque petunt praecipites atria principis, Muscosisque suis labra locant garrula fontibus, Austro ut concipiant flante vagis flumina crinibus. Quo possent citius sub thalamos pergere patrios. Si quae delituit pumicibus iam caput extulit, Et se ornans speculo membra notat singula concavo, Et Phoebum placidis luminibus candida suspicit. Haec scabris residens sub scopulis antra liquentia Exit, spumigeris se maculis sed prius abluit, Ut tandem aequoreo candidior coplaceat deo. Est quae sub scrupea rupe canens brachia concutit, An pinnae valeant fluctivomis nare sub aestibus, Et crudum pelagus sub refluis ferre meatibus. Hinc amnes patriam qui cupiunt cernere regiam, Contendunt hilares rurivagis ire liquoribus, Moenus cum Necaro, cumque suis Mosula cornibus, Et Naus Bavarae culta secans pinguia Galliae, Et qui de riguis Herciniae vallibus exeunt, Hos pluresque alios, ut fuerat plenus, in alveo Rhenus rorifluo succiduos poplite suscipit, Et grates peragit de officiis iam sibi cognitis, Sicque auctus fluviis ingrediens altior omnibus, Effectusque suis iam nimium turgidus amnibus, Et nec iam trifidus ventisonum latus adit Salum, Pontes diripiens, campivagis fluctibus imperans. Armenta et pecudes cum stabulis protinus auferant, Et tollant silvis putricavum robora quercuum, Lustrantes veteres Herciniae vallibus incolas, Cum villis, trepidos rusticolas et casulas vehant, Urbes quin etiam concutiant gurgite confluo. Vidisses subito diluvio corpora naufraga Innare, et querulis qui feriant sidera planctibus. Hic nactus patulam dum fluitat naufragus arborem, Irati fluvii sic fugiens despicit impetum. Hic feni tumulo dum residet mergitur in Salo, Hic raptus misera cum casula navigat, et suam Deplorat sobolem, cum fluviis ire rapacibus. Tunc capras et oves cum canibus vociferis suis Luctari pavidos conspiceres diluvio vago. Sic dum vorticibus saxifragis ad mare venerant Amnes, qui sociis agminibus singula fuderant, Mox Rhenum pater ille Oceanus canus et uvidus, Vultu squamigero suscipiens laetus in arduum Deduxit solium, cum reliquis ipse sedens deis. Mox Tritone iubens litoreum clangere classicum, Ut cunctos proceres caerulei gurgitis advocet, Regis fluctivomi divitias qui modo proferant, Et gemmas varias, quas hominum cura, periculis, Rimosisque petit, cruda legens aequora lintribus. Hinc lautas epulas hospitibus rite locans deis. Quas inter medius iam residens ipse Tridentifer, Hortatur tetricam tristitiam frontibus exuant, Deinde his alloquitur iam stupidos claustra maris deos Quae terrae tacitis visceribus flumina vivitis, Seu vos aer alat crassus, habens semina gurgitis, Seu caecis latebris unda meis vos generat vadis, Vestris subsidiis undifluis nostra potentia Fulta est, et trucis hoc imperium me manet aequoris, Nunc haurite praecor cum dapibus pocula largius, Quae fessos relevent et latices fontibus afferant, Ut quisquis vitreis dum rediit rura liquoribus Fecundet, variis prata rigans culta coloribus, Et largus tribuat deriguis pocula fontibus, Sic vestris scateant sub specubus flumina scrupeis, Et lasciva canat sub calamis nympha tepentibus. Dixit, grandisonis concutiens litora fluctibus, Et iam prona dies terrivagis fulserat amnibus, Et iam longa fames numinibus pulsa maritimis. Hos dormire suis rex voluit sub penetralibus. Et mox luciflua dum rediit Phoebus in orbita, Rhenus se proprio succiduus reddidit alveo, Atque amnes reliqui sub patrium quisque redit specum. Hinc caeli facies discolor, et foeda cadavera, Quae passim sub agris tabuerant mersa putrificis, Et sordes specuum, scabrigeris quicquid et alpibus Avectum fuit, et cum piceis terra vaporibus, Infecit nebulis sole calens aera noxiis. Postquam fluctivagi consenuit gurgitis impetus, Atque Algas steriles destituit litoribus suis. Quas cum purpureo prospiceret Phoebus ab aethere, Arcum cum pharetra et letifera clade tetenderat, Et pestem populis Rhenicolis luridus intulit, Intentans rigidis ore minax vulnera spiculis, Traiecitque meam pestifer ah tabe puellulam, Cuius busta meis purpureis candida liliis Vernant, et placidi hoc iam retinent carmen Apollinis. Hac corpus nitida condiderat Celtis in urnula Ursellae, aethereae quae Veneris vivit ANOULUQH
AD MUSAM SUAM, DUM EPISCOPUM VORMACIENSEM HOSPITIO RECIPERET. XVIII
Age nostris properes o dea tectis Venit hospes mihi enim Vangionum prae- Sul, et omnem nitidus protrahet ad carmina noctem. Tua tersis facies stet rogo libris. Nitidam quis valeat cernere frontem, Tibi qualis memoratur Pegaseia fore in unda, Tibi mixtum Latiis Argolicum ple- Ctra melos cum fidibus docta reponunt. Et utroque in studio es doctior o candide praesul. Mea crasso resonant carmina filo, Dea quae si liquida merseris unda, Placiturum tribuent forte sibi nectaris haustum.
AD IOANNEM MELBERIUM BAMBERGENSEM PHILOSOPHUM, DE OMNINODA MAGIA. XIX
Iane Bamberga genitus vetusta, Quae fuit quondam ambitiosa sedes Caesarum, Regnesus ubi subintrat Gurgite Moenum. Villa praeclaris steterat colonis, Olim et hanc Romae dominus potentis Caesar Henricus coluit, levavit, Nobilitavit. Hic tibi priscis atavis relictus Cum foco fundus patrius nitescit, Epulas laetas ubi saepe tecum Poclaque sumpsi. Inter has quaeris, magici labores An queant nostros animos movere, et Corporum formas variis figuris Vertere, et artus? Quid sacer, poscis, valeat character? Ensibus vulnus ligat ut cruentis, Quosque mox verbis numerisque solvit Doctior alter. Hinc rogas, scriptae an valeant figurae Mentibus nostris timide imperare? Quodque sub nostras veniat vocatus Spiritus auras? Caelicus possit radius quid? affers, Mixtio rerum quid et inferarum? Quodque quis nulli pateat, sed invi- Sibilis erret. Doctus exemplis mihi docta formas Verba, secretis tibi scripta libris, Maxima accedit tibi rusticorum Fama virorum. Qui ferunt lactis sibi adesse fures, Quaeque conceptam Venerem retentent, Et ferant morbos, resecentque caris Membra maritis. Certus occultas iacit hic sagittas, Et ferit quicquid cupiet, per auras Haec volat capro, fugiens rapaci in Aera lapsu. Haec vagos amnes glacie moratur, Et minax fulmen Iovis imprecatur. Ille crystallo videt omne quicquid Gesserit orbis. Haec mihi multo memoras lepore Iane, qui fulvis operam metallis Ponis, ut fictum tibi praestet aurum At- Lantide natus. His fidem cunctis ego trado verbis. Dum mihi visu dederis fideli, Neve praestringas prius oro vano Lumina fuco.
AD GEORGIUM HEREBARDUM CIVEM AUGUSTENSEM PHILOSOPHUM. XX
Augusta Lici condita margine, Claris abundans inclita civibus. Quos inter omnes o Georgi Candidiore toga nitescis, Velut serenus lumine Iuppiter Praecellit alto cardine sidera, Et sicut Europaea vincit Omnia Danubius fluenta. Qui bina sorbens hic vaga flumina, Cynthum palustrem cum Veneta vago, De Vandalis qui dictus olim Vinda, locant ubi castra ripis. Tu prisca volvis docte poemata, Narrans quid altis carminibus latet, Lucretianus totus, atque Manilius studiosus astris, Iam Liviana nota volumina, Et Pliniani quid memorent libri, Quae vel Plato divinus altis Condiderit monumenta libris. Rerum latentes pectore nobili Causas revolvis climata dividis, Caelique zonas, quas rotundam Cernimus insinuare sphaeram. Tui poetae sis memor, ultimum Qui iam subibit cardinis angulum, Ut monstra pingat, quae gelatis Terra tenet glacialis undis.
AD VILHELMUM MOMMERLOCHUM CIVEM COLONIENSEM ET PHILOSOPHUM. XXI
Vilhelme Agrippae moenibus editus, Per prisca nobis stemmata cognitus, Romana quae quondam tuae urbis Gloria contulerat colonis. In urbe tecum hac condidici vagas Inferre fraudes per SULLOCISTIKOSNexus, quod et contentioso Tradiderat dialexis ore. Primaeva tecum hac prendideram sacros Libros sophiae, tunc mihi cognitum Albertus, et quid Thomas alti In physicis docuere rebus. Nemo hic Latinam grammaticam docet, Nec expolitis rhetoribus studet, Mathesis ignota est, figuris Quidque sacris numeris recludit. Nemo hic per axem candida sidera Inquirit, aut quae cardinibus vagis Moventur, aut quid doctus alta Contineat Ptolemaeus arte. Ridentur illic docta poemata, Maronianos et Ciceronios Libros verentur, tanquam Apella Carne timet stomacho suilla. Hos inter unus tu nitidus sedes, Mathesin alto pectore comprobans, Et quod vetustas diligenti Posteritatis amore scripsit.
AD HARTMANNUM DE EPTINGEN SENIOREM ECCLESIAE AUGUSTIORIS BASILIENSIS. XXII
Hartmanne priscis nobilibus satus, Eptinga qua se celsa sub aethera Attollit, et nascentis ortum Prospicit ambitiosa Rheni. Hac arte natum Gallia suscipit, Ut disciplinas ingenuas tibi Daretque et artes, quas Secannae Parisii tribuunt ad undas. Edoctus illic mox Basileia Urbs te recepit, quae modo praemia Tui laboris fert honesta, Perpetuos tibi dando census. Hac urbe doctis semper eras viris Hospes serenus, quicquid habes tuis In aedibus, totum hoc reponens Ingeniis pater alme honestis. Nulli per orbem quam mihi notior, Quam magnum amorem vatibus omnibus Praestes, paterna affectione, Muneribusque tuis honorans. Quamvis gravatis insidet artubus Podagra, magnis membra doloribus Vexans, tamen numquam beatae Desereris studio sophiae. Tecum diebus pluribus aegeram, Excelsa tecum sidera colligens, Et quicquid altrix terra nutrit Per maria, et fluvios, et arva, Quot stent per orbem lucida sidera, Quae magnitudo prima, vel altera, Et ordines, quot deinde stellis Qui rutilant radio minori, Quot terra narras continet aequora, Et insulis quis circuitus vagis, Dimensiones circulorum Cosmographus retines disertus. Quapropter omnis docta sodalitas, Rhenum rapacem quae modo possidet, Te laudibus multis adornat, Perpetuos tibi dans honores.
AD BERNHARDUM VALERUM BARBATUM, MATHEMATICUM, ASTRONOMUM, ET PHILOSOPHUM.
XXIII
Bernharde, claras dum meditor tuas Laudes futuris dicere saeculis, Mox offerebat se poetae Calliope modulata plectro. Quod magna nostrae gloria patriae, Sublimiori qui ingenio viges, Ut alter Euclides figuris, Sis numeris Ptolomaeus alter, Alterque Ianus regius enitens Quem mons creavit, cuius et omnia Relicta post suprema fata Tradita sunt tibi iure sancto. Graece et Latine scripta volumina, Et organorum maxima copia, Servare quae monstrant corusca Sidera legibus irrepertis, Quae magnitudo, quis locus et situs. Distantiae quae, verus et ambitus, Et altitudo, quisve certus Omnibus assit in orbe motus. Tu graeca calles, et nitidus legis Interpretaris rara volumina Matheseos, quae nemo vidit In Latiam resoluta linguam. O quanta nostris gloria saeculis, Germana quantum et terra superbior Erit, tuos cernens labores, Perpetui tibi causa honoris. Te tota noscit nostra Alemannia, Miratur, et te tollit ad aethera, Vormaciensis praesul omni Te studio colit atque honorat. Feras quieto pectore coniugem Vel morte ademptam, consilio deum, Ut mente nunc doctae sophiae Liberiore vacare posses. Nam rara libris cura, ubi femina Quieta turbat tecta philosophi, Diesque noctes cor mariti Per stimulos agitans acerbos.
AD IOANNEM REUCHlIN SEU CAPNION, TRIUM LINGUARUM INTERPRETEM, ET PHILOSOPHUM.
XXIIII
Capnion nostrae decus omne terrae, Vistula Eois cui limes oris, Noricum et cuius latus explicavit Ister et Alpes. Balticus dictus sinus a latratu, Clauserat nostrum glacialis orbem, Finit occasum rapidus gelato Flumine Rhenus. Saepe ibi tecum (memini) Latinae Quicquid et Graiae recinunt camenae, Legifer quicquid tulit, et sacro vo- Lumine Moses, Voluimus, magnus pater et parens es, Qui tribus linguis super eruditus, Nec mihi in toto similis tibi umquam Cognitus orbe est. Te Tubingensis veneratur ultro, Et colit multo Basilea honore, Teque mirantur tua qui diserta Scripta revolvunt. Culta quae priscum redolent leporem, Sive Romanas, vel Athenienses, Seu Palaestinas tua docta fundunt Pectora voces. Tu librum de mirifico relatu Edidisti, omnem memorans sophiam, Quicquid invenit Latialis, Argus, Et quid Hebraeus. Comicas fraudes copiose scribis, Et sonas doctus Tragicum coturnum, Primus et nostras celeres iambos Ducis in oras. Inde per Rheni celebratus urbes Te colit praesul, refovens sodales, Et meis cunctum lyricis habebis Nomen in aevum.
AD UDALRICUM ZASIUM, FRIBURGENSIUM CANCELLARIUM. XXV
Zasi Friburgi non minimum decus, Qua laeta surgit Priscia collibus, Qui vite amicti, nec remotam Herciniam speculantur atram. Bacenis illic dicta prioribus, Silvae sed atrae nomen habens modo, Qua Necari fontes et Istri Perspicuis oriuntur undis. Urbem beatam hanc sed modo possidet Maxmillianus, gloria principum Germaniae, et quotquot renato Cernit in occiduo orbe Phoebus. Hic iura nobis optima proferet, Leges reformans, et veterum bonos Mores, reducet cum severo et Omnia pacificabit ore. Pravis sacerdotum obviet artibus, Et sacra sanctis moribus induet, Romamque purgabit, vetustum Saecula dum redient in aurum. Annus vocabit nunc iubilus virum Mutare suetus saecula moribus, Et gloriam Germana tellus Qua sit adhuc aditura maior. Te Phoebus alto pectore possidet, Qui culta profers carmina barbito, Et vatibus cunctis amicus, Quos rigat amne strepente Rhenus.
DE ANTIQUITATE TREVERIS, AD CIVES. XXVI
O quanta vestris moenibus inclitis Oblitterata est gloria principum, Viri Treverenses, Mosellae Qui gelidum bibitis liquorem. Romam videbar cernere corrutam, Rursus ruina dum feror impiger Per porticus, portas et aulas, Perque palatia prisca regum. Passim per agros quae modo concidunt, Feruntque celsis culminibus suis, Tolisque summis atriorum, Arboreos frutices et herbas. Idola divum vidimus inclita Inscripta sacris sub titulis suis, In plateis heu nullo honore Marmoreis recubare saxis. Sepulcra Graecis vidi epitaphiis, Inscripta busta et stare sub hortulis, Et manibus sacrata functis, Urna suprema reperta in agro est. Avara quid non tempora devorant, Tulere metas Herculis aeneas, Nos nostraque involvunt ruinis, Perpetuo rapiente caelo.
AD THEODORICUM GRESMUNDUM CAUCUM, VELCATTUM, HOSPITEM SUUM MOGUNDINUM. XXVII
Cum virus rapuit letiferum Ursulam, Quae me blanda suis torserat ignibus, Et me vafra coegit Versus scribere lubricos. Castis carminibus sum modo deditus, Caris nostra ferens dona sodalibus. Quos inter mihi noto et Docto pectore cognitus, Caucorum genitus stirpe veterrima Gresmunde, Obnobii particula alpium, Qua se montibus altis Trans Rhenum fluvium erigit. Qui multis gelidi fluminibus scatent, Et te Rhene patrem largiter imbuunt Menus Lipia rura, Et Lona invida vitibus. Sed Gresmunde probans munera Bacchica, Fugisti rigidas has patriae plagas, Et te cultus in urbem Confers docte Moguntiam. Ad Rhenum fluvium nulla feracior Urbs est, tam placidis candida moribus, Et quae dona Lyaei Largo munere proferat. Quae tecum (memini) saepe resumpsimus, Dum se stella poli verteret axibus, Ad somnumque vocaret Gallus tempora dividens. Tu cunctas animo pelle molestias, Et frontis nebulas, fata dies ferunt Quae labentibus annis Nos ditis statuunt domo. Nullo qua capies pocula cymbio, Quae Rheni ad fluvium nata, sed horridus Charon ducet ad undas Lethei fluvii invidas. Tunc uxor capiet cunctaque liberi, Que multis tibi sunt parta laboribus, Heredemque videbis Ingrato fore pectore.
AD IOANNEM TRITEMIUM DRUIDAM, ABBATEM IN SPANHAIM. XXVIII
Maiore flatu tendite tibias Dulces camenae, quae canitis viros Aeternitatis vestrae amantes, Quique per ingenuos labores Vestros libellos pulvereo situ Tectos, adornant muneribus novis, Et sedibus donant amoenis, Ut supera foveantur aura. Talis Mosellae natus ad uvidas Ripas canendus Tritemius meus, Quem fontibus vestris rigatum, Muneribus variis beastis. Tres ille linguas ingenuus sonat, Graiam et Latinam, deinde veterrimam, Et quicquid arcanum vetustis Carmina concinuere libris. Primus vetustis moribus in sacris Respondet hic, quo flumina personant Rheni et Mosellae, quoque noster Oceanus furit inquietus. Hic liberalis KOINOBI/OH suum Restaurat, ornans omne latus sacrum Cum versibus Graecis, Latinis, Cum Solymis pariter figuris. Hic hospitalis, grata sodalibus Cum fronte laeta munera dividit, Bacchum calentem, cumque salsis Divitiis Maris, et quietas Suas per undas quas poterit dapes Habere, largis praeparat epulis. Nam carnibus vesci ipse prisco More Pythagoreo retractat. Caules virentes, atque olerum comas, Leguminosis sanior epulis, Cum lacte et ovis sumit, unde Ille famem relevet diurnam. Nostris vetustis iste parentibus Cibus placebat, dum piper et crocus Nullus fuit per tecta nostra, Nec medicus peregrina coxit Crudae podagrae et semina febribus. Quae nunc molestant corpora morbida, Dum scorta per noctes diesque, Atque gulam sequimur nocentem. Io Io me quo rapis Euhie, Non sunt canenda hic carmina turpium, Sed laudibus summis colendus Tritemius, decus omne nostrum. Oris modesti est, vita modestior, Vinique parcus, sed reliquos movens Ut liberali fronte mentes Exhilarare velint Lyaeo. Cibos dein inter Graia volumina Profert, hebraea et scripta manu sua, Et quicquid a Gallis in oras Teutonicas Druidae intulere. Narrat vetustas Orphea Thracium, Amphionemque, et percelebrem Linum Urbes lyra struxisse Graias, Atque hominum sociasse coetus. Illi per altos sic nemorum specus, Vastasque silvas Herciniae vagi, Silvestre vulgus convocarunt, Et placidis docuere verbis, Terras arare, et sub luteas casas Culmis retectas ire iugaliter, Antrisque despectis pudicae Pergere coniugis ad cubile. Hinc cura prolis cum pecore addita est, Et quae sub arvis effera vixerant, Mansuetiorem disciplinam Compositis didicere villis. Annosa quercus tunc fuerant sacrae Aedes deorum, sub quibus annuum Solvere votum, dedicatis Numina dum coluere lucis. Prudentiores tempora fecerant Urbes, et altis oppida moenibus Struxere, quae sacris deorum Cultibus et caerimoniarum Coepere pulchris concere legibus. Sic nostra crevit pars Alemannica, Ut Italis et Gallicanis Ingeniis modo par resurgat. Dum cultiores tu modo litteras Infersque priscis carmina saeculis Aequanda, quae praesul disertus Vangionum probat et reponit. Aetate nostra vos duo lumina, Et litterarum maxima gloria Fulsistis, hinc vobis perennem Carmina cuncta dabunt honorem.FINIS LIBRI TERTII CARMINUM.