Vestitisque levi gramine collibus?
Aut quis reddet amicum
Me pratis viridantibus? Qua pulcher gelidis Vistula fontibus
Erumpit, tenui flumine pervius,
CONRADI CELTIS PROTUCII, GERMANI, LIBER SECUNDUS CARMINUM INCIPIT FELICITER.
Quis me Sarmaticis restituet plagis,
Vestitisque levi gramine collibus?
Aut quis reddet amicum
Me pratis viridantibus?
Qua pulcher gelidis Vistula fontibus
Erumpit, tenui flumine pervius,
Carpatumque relinquens
Urbem Sarmaticam secat.
Qua cunctas superans candida feminas
Nostris carminibus candidior micas,
Nostros Hasa calores
Firmis compedibus tenens.
Seu crudos iterum Sauromatas petam,
Vel curva aestiferi brachia Carcini,
Aut septemplicis orae
Nilum fontibus abditis,
Vel molles Arabas, foedaque sabbata,
Seu Gangem auriferum sole sub Indico,
Vel quas ultima tellus
Metas Herculis aspicit.
Seu praessi veniam sub tenebras poli,
Hiberna Aegoceros quas premit ungula.
Me iunctum tamen arctis
Nemo solvet amoribus.
Non me Thessalico carmine femina,
Nec Phoebea manus, nec rigidi senis
Chironis valet herba
Tantis solvere nexibus,
Quando de patria prosiliens domo
Expectata venis, et mihi carior
Cunctis Hasa puellis,
Reddes pollicitam fidem.
Te noster genitor, te genitrix manet,
Et fraterna cohors mixta nepotibus.
Tu matura venito,
Verus nescit amor moras.
Ultimo nobis celebrandi amici
Pannones, claris studiis faventes,
Quique sub caelo meliore nati
Sole propinquo.
Auream terram colitis beati,
Quam rigat pulcher Savus, et sonanti
Defluens cursu Dravus, et remoti
Nominis Ister.
Alluit mitem citus ille collem
Februos Austros, Boream et videntem,
Qui gerit pulchram resupinus urbem,
Regis et arcem.
Mathiae magni monumenta regis
Vidimus, priscis ibi multa saeclis
Aequa, seu Martis studium sequere, aut
Palladis artes.
Solus hic vastas tumidi procellas
Armaque Eoi potuit tyranni
Ferre, dum late dederat ruinas
Perfidus hostis.
Dum premit victor refugas catervas,
Et truces enses animi ferocis
Sternit, et saevam rabiem cruentis
Stragibus arcet.
Saepius mecum repetistis alta
Mente, quae rerum fuerint latentes
Inferum causae, superumque quis sit
Lucidus ordo.
Unde sublatum mare fluctuosis
Turgeat ventis, nebulosus aer
Unde vel vultus triplices coloret
Nubibus Iris.
Igneus Phoebi globus unde tanto
Impetu currat, rapido rotatus
Turbine, et lentam roseis reducat
Solibus umbram.
Et modo celsas properans ad ursas
Evocet flores, iterum rotatus
Orbe declivi pluvium recurrens
Pronus in Austrum.
Saepius mecum rigido sub axe
Frigus Arctoum pepulistis altis
Noctibus, blando mea dum calebant
Tempora Baccho.
Qui modo vultus posuit serenos,
Arma fraternis animis perosus,
Et gemit raris habitata maestus
Arva colonis.
Martios longum queritur furores,
Et truces enses, galeas micantes,
Stridulos arcus, et abacta lento
Spicula cornu.
Non habet secum Satyros procaces,
Nec leves Faunos calamis sonantes,
Maeret et nullis comitata pratis
Gratia nymphis.
Quam gravem cladem superi scientes
Noscere, humanum volvere pectus,
Dum fuit magnis patefacta monstris
Ira deorum.
Visus ardenti rubicundus igne
Crinibus sparsis rutilus Cometes,
Et stetit Mavors facie minaci
Herculis astro.
Phoebus et tantos fugiens tumultus,
Maestus abscondit rosei micantem
Verticis vultum, soror ut decora
Lumina texit.
Quin et infausto genitrix labore
Tristis immanem peperit draconem,
Ille funesto furiale sparsit
Ore venenum.
Hinc graves mundo venient ruinae, et
Bella per multas satianda caedes,
Quas parit fulvum stolidis petitum
Regibus aurum.
Quale nobiscum deus ipse fatum
Tentat, aut qualem superis dedere
Legibus, fortem teneamus aequam, et
Tempore mentem.
Et brevis nobis abeunt beati
Temporis soles, statuatur altis
Cymbiis Bacchus, fugiant necantes
Pectora curae.
Increpet nervos citharae canoros
Mobilis pollex, veniat solutis
Crinibus curas relevans edaces
Mollior aetas.
Cum data est nobis brevis hora vitae,
Et cito rugae properant seniles,
Hic erat felix sua qui fugavit
Tristia laetis.
Vienna latis moenibus imperans.
Quae Friderici patria Caesaris
Me suscipit, dum Sarmatarum
Pannoniaeque plagas reliqui.
Suis adhaerens semper ineptiis,
Et terminorum vana vocabulis,
Dum bella verbosus sophista
Per Socraten gerit et Chimaeram.
Feras volantes tollit ad aethera,
Non esse et esse involvit, et arduam
Sophismatum tractationem,
Barbarico tonat apparatu.
Pedum propinquo sistit in angulo,
Quo nixus olim forte Diogenes,
Mordacibus dum stas plateis
Exitium canibus minatus.
Sed nunc camenas clara receperat
Maxmiliani tempore principis,
Collegio donans, virentem
Verticibus redimire laurum.
Doctos amicos hic et quaerito,
Favore et omni cum studio paro,
Tu solus inventus camenas
Tichtelius qui adamas vetustas.
Tu graeca nostris aedibus excipis,
Clarisque natis discere praecipis,
Et docta quicquid scripta vatum
Blandiloquis recitant libellis.
Mi saepe Bacchi pocula dividis,
Domumque nostram muneribus tuis
Saepissime ornas liberalis,
Verbaque sunt tua iuncta factis,
Non verba spargis vanus in aera,
Promissa fallens sub fide lubrica,
Qui mos solet nunc esse tritus
Austriacis mihi notus oris.
Superbus infert hoc scelus Italus,
Nostris sub oris qui modo cognitus,
Et nostra vultu fraudulento
Pectora simpliciora fallit.
Sed te beata prole beaverat
Deusque casta coniuge copulat,
Et stant decenti tecta cultu,
Divitiis cumulata honestis.
Bis denos (memorant) tibi per annos,
Germanus iuvenis poeta dixit,
Orator vehemens volens vocari,
Nullos versiculos tamen reponis,
Nullis carmina dedicans amicis,
Nec verba intrepidus soluta scribis.
An tantam tibi gratiam tuorum
Librorum vetulus poeta servas?
Ceu quondam Solymi dei minister
Arcanum voluit latere sacrum.
Sed te iam pudeat coli poetam,
Vel saltem mihi versibus responde.
Sed nullis mihi versibus respondes.
Iam dicam vetulus poeta non est
Dignus multifidum docere vulgus.
O diva salsis edita fluctibus,
Ferventiorum mater amantium,
Suspiriis cogens nocentes
Nos iterum renovare flammas.
Quid nostra versas o dea pectora?
Rursus novando pristina vulnera.
Blando deo dans inquietis
Mollem animum cruciare curis?
O quam beato nuper ab horridis
Celtis redibam sidere Sarmatis,
Dum liberum pectus querelis,
Barbara quas Hasilina fecit.
Sed nunc sub oris Elsula Noricis,
Qua Regus Istro se sociat vago,
Maiore telo nostra fixit
Pectora luminibus venustis.
Quale antecedit sidere Cynthium
Sub axe verno florifer Hesperus.
Aut quale stat vultus Dianae,
Dum solido reparatur orbe.
Talis sub oris Elsula Noricis
Inter puellas fulget amabiles,
Dum lacteo vultu solutis
Candida progreditur capillis.
Per alta caeli et fulgida sidera,
Et Martis astrum, et per fera spicula
Quae bina fert saevus Cupido,
Perque deam cupidis faventem,
Nulla est futuro tempore carior,
Integriorem cui dabo spiritum.
Et iam cavebo nulla nostris
Femina stet peregrina curis.
O quanta tu mihi gaudia
Pridem dedisti, dum tua brachia
Amplexibus nostris locabas,
Mollibus excipiens lacertis.
Non sic vetustis bacca hederacea
Muris adhaeret, sic neque consitis
Sese implicat palis, renatis
Caudicibus generosa vitis.
O quanta nostris tunc mora in osculis,
Fervens voluptas quando sub intimis
Nervis calebat, concitato et
Corpora sunt resoluta motu.
Hinc parva nostris pausa laboribus,
Quiesque utrisque est sumpta tepentibus,
Dum rursus instaurat Cupido
Proelia fervidiora lecto.
Hinc verba blando murmure tollimus,
Dulci susurro et tempora fallimus,
Dum lutea aurora videmus
Ignifluum remeare Phoebum.
O tempus omnes laetitias secans,
Et lux renascens invida amantibus,
Cur separari nostra cogis
Oscula cum gravibus querelis?
Si nox amanti addicitur altera,
Stet longa quaeso, ut Sauromatis solet,
Dum frigido sub Capricorno
Nulla dies oritur Suedo.
Sed iam sub orto sidere cedimus,
Valeto, blandum dans prius osculum,
Et munus hoc parvum perennis
Elsula suscipias amoris.
Sint alii, medicina quibus sit cura perennis,
Et doceant AFORISMA fideles.
Sint qui iura ferant, et pulchris legibus urbes
Reges cum ducibusque gubernent.
Inter quos fueras primus Heimburge Georgi,
Cognato mihi sanguine iunctus.
Sint qui sacra deum doceant, populumque ferocem
Per patriam nostram erudientes.
Sint alii variis referentes cultibus artes
Quae corpus decorent animumque.
Unica cura mihi Latias inferre camenas,
Et Grais fidibus resonantes.
Quo si non placeam vivus, post fata tamen me
Inde functus honor manet aevo.
Elsula, cur silenti
Axe dum girant rapidos sidera pulchra cursus,
Dumque tepens silet nox,
Ad tuos postes tacitis luminibus sacerdos
Te vocat? et canora
Barbito, mollem et tremulo gutture dans querelam?
Succinit, ut furentes
Incitet flammas, fidibus saucia corda pulsans,
Tuque voluta pallis
Exilis stratis, tepidis incubitans fenestris,
Dulcia plectraque hauris.
At modis cum te vocito tam vigilans Latinis,
Altius ipsa dormis.
Quam grave est me per patriam fieri poetam
Barbara verba amantem.
Diva quae magni genitrix tonantis,
Impera pacem populo furenti,
Ne ruat nostris vitiis gravatus
Theutonus orbis.
Aestuat caeco trepidum tumultu
Vulgus, antiquas reparans ruinas,
Machinas belli statuens refectis
Moenibus urbis.
Quis ferus Teucer fuerat petendus,
Barbari reges, Latium superbum, et
Quisque Germani foret amplianda
Gloria regni.
Caedibus nostris placet impiare
Dexteras iunctas geniali amore,
Mutuum tandem ut stolidis reponant
Proelia damnum.
Hic caput condit galea micante,
Hic quatit fustem cupidus minacem,
Hic fremit stricto gladio, hic feroci
Cingitur ense.
Excitat lentas alius favillas,
Plumbeos torquens globulos in auras.
Quis crepat vasto sonitu resultans
Fumidus aether.
Stat pecus maestis tremulum sub arvis,
Arrigens aures crepitu trementes,
Cespites notos metuens abactis
Linquere tauris.
Praeferunt vultus pedites minaces,
Martios orbes subito rotantes,
Dum tonant rauco stimulando pectus
Tympana pulsu.
Fervidus spumat sonipes sub armis,
Et vocat gestu ad fera bella Martem,
Dum ferit vasto fremitu cavatam
Ungula terram.
Stant piae matres rabidum perosae
Fletibus Martem nimium furentem.
Hic velit Suevos, alius superbos
Perdere Boios.
Diva quae votis miserum vocaris,
Solve funestum veneranda bellum,
Nosque gentili socians amore
Foedera iunge.
Viteos Rheni tueare colles,
Et Palatinas rege virgo sedes,
Noricos agros, et amoena culta
Fluminis Istri.
Et tuas sacris referemus hymnis
Supplices laudes, redolente thure,
In tuis templis ferientque summum
Carmina caelum.
Non ultimorum Gracce sodalium
Loco canendus, qui mihi candidus
Semper mearum praeco rerum
Caesaream fueras per aulam.
Hinc nostra crudis carmina versibus
Volunt futuris dicere saeculis,
Te vatibus doctis amicum,
Pierio genitum sub antro,
Et monte sacro qui resonat choro,
Musarum et alto carmine Pithii
Virtutibus multis decoro.
Iuppiter ut tibi fulsit ortur.
Tibi aula nostri cognita Caesaris,
Et barbarorum pectora principum,
Et Noricorum gens ad Istrum
Doctiloquas odiens camenas,
Ignava, quaestum degenerem sequens,
Plenumque rauco cum strepitu forum,
Ventrique amica, et comparandis
Divitiis furiosa caecis.
Nemo hic per altum sidera cardinem
Miratur, aut quae vita beatior
Paranda sit curtum per aevum,
Quidve ferat speciosa virtus.
Sed mente turgens ambitio furit,
Humorque teter qui premit invidos,
Et spes pererrans turbulentis
Pectora non bene firma curis.
Quae regis aulam et Caesaris obsident,
Velut cruentus tartara Cerberus,
Et monstra quae portis averni
Terrificis resident figuris.
Haec inter unus tu nitidus micas,
Vultu serenans pectora lucido,
Ridendo curas, et caducae
Tempora non reditura vitae.
Sic sic beato pectore vixeris,
Vulgi perosus dum bona despicis,
Mortalibus concessa paucis,
Atque animis nisi nota divis.
Cum denis decies volutus annus
Solari tibi computatur orbe,
Iam quisque officium suum peregit,
Quos docti genesi ferunt praeesse,
Et vitae simul ordinem parare.
Primos Luna regens decem per annos,
Humores vegetabiles ministrat,
Ut fecunda parens fovet calorem.
Post denos puer inde natus annos,
Surgit Mercurius tibi magister,
Verba ac ingenium regens et artes.
Bis deno ut iuvenis beatus anno est,
Tum laciva Venus novat furores,
Ferventesque rapit Cupido mentes.
Tricenus tibi cum peractus annus,
Tum Phoebus statuit virum sagacem,
Et mens iam radiis micat coruscis.
Sed quinquennia cum decem recenses,
Tunc Martis furor urget ad nocentes
Irarum stimulos opumque. At orbes
Sexaginta ubi Iuppiter reponit,
Pectus consilio replebit alto.
Tunc surgit venerabilis senectus,
Cum deni tibi septies voluti,
Saturnus gelidus trucem minatur
Falcem, qua metit omne quod sub orbe est.
Octavus tibi quid denarius det,
Ex stellis tibi computabis altis,
Quae fixae radiant sereno in orbe.
Xyste Germanis celebrande musis,
Noricum clara generatus urbe,
Quae suam totum tulerat per orbem
Inclita famam.
Nulla Germano melior sub axe
Publicas novit moderare curas,
Barbaros reges, stolidumque docta
Flectere vulgum.
Caesaris nostri fuit illa sedes,
Semper et regi Latio petita,
Ille Germanum quotiens coegit
Ordine coetum.
Hac meum Caesar Fridericus olim
Verticem cinxit celebranda in urbe
Delphica lauro rigidi decorans
Tempora vatis.
Urbe tu tanta soboles crearis
Stirpe priscorum generose patrum,
E quibus tanti veneranda constant
Membra senatus.
Docta Romanis regis ora verbis,
Et tenes priscum nitidus leporem,
Duriter nullam tua blanda fundunt
Pectora vocem.
Te sibi magnum Latiae patronum
Senserant musae, tua cum peregit
Cura quia boum patria canantur
Carmina Phoebi.
Ergo iam nostris celebrate libris,
Te legent cuncti populi per orbem,
Et tua in nullo reticetur aevo
Candida virtus.
Linque civiles generose causas,
Quae tibi nullam tribuent quietem,
Praemium iustis alius, reisque
Crimina scribat.
Est velut vento quatiente pontum
Africo, contra Borea furente,
Civicis iuris studio fatigas
Pectora rixans.
Sit satis doctum tumidas per undas
Monstra vidisse, et scopulos latentes.
Et suum semper varie regentem
Protea vultum.
Tu modo nostras venias camenas
Noscere, et rerum studio beandus,
Disce quid celso radiosa possint
Sidera mundo.
Qui suis mixtis radiis per orbem
Temperant rerum species ligatas,
Corpori iungunt animos, et acto
Tempore solvunt.
Non secus pulchra velut hora lege
Per suum certum revoluta pondus,
It rotis iunctis, resonatque vivo
Malleus ictu.
Sic suis sphaeris animus ligatus
Corpori infundit varios vigores,
Cordis impulsu retrahitque motum
Stamine lapso.
Quid iuvat tanto strepitu procaces
Insequi causas, animum prementes?
Sola pax mentis tibi dat beatam
Ducere vitam.
Bernarde priscis orte parentibus,
Qua culta inundans prata rapax Licus,
Ex alpium radice fusus
Danubii sociatur undis.
Propter fluentes arx tua nobilis,
Servans aviti nomina stemmatis,
Prospectat et campos patentes
Herciniae recidiva silvae.
Tu solus inter candide nobiles
Musis amicus semper adhaeseras.
Ut prisca gestares beatus
Stemmata nobilitate vera.
Rara haec sub oris gloria Teutonis,
Prisco creatos sanguine nobiles
Musarum et optandae sophiae
Ingenuas habuisse curas.
Effrenis obstat mentibus impetus,
Et blanda Bacchum quae sequitur Venus.
Aut barbari mores, gelato
Frigida quae dedit ursa caelo.
Aut ense fulgens Perseus ignes,
Qui tanta nostris bella movet plagis.
Aut nuda quae pendet catenis
Andromache religata saxis.
Vel nostra spectat turbidus Hercules,
Aut regna versat, nulla quibus quies.
Aut fulgidis auriga frenis
Cepheus, Arctophilaxve tristis.
Te nulla traxit prava sodalitas,
Aut noctis error, quem Venus imperat,
Dum plateae Baccho furentes
Barbarico reboant tumultu.
Non ludus atrae te trahit aleae,
Nec vina fraudant sobria pectora,
Sed fine recto stas modestus,
Oraque sunt pudibunda poto.
Inter bibendum sollicitus, rogas
Quae forma terrae, causaque fontium,
Et quae maris natura, multo
Concipiens sua monstra foetur.
Hinc doctus alto pectore sidera
Inquiris, et quot sint vaga semina,
Et quicquid in terris repraesso
Gignitur omnimovente Phoebo,
Quas doctus artes contineat Plato,
Zenonis et quae sensa severior.
Rogas et hortis cur beatam
Pythagorae dedit herba cenam.
Felix futurus si modo liqueris
Intemperatam mente libidinem,
Quae nostra consumens peresis
Corpora comminuit medullis.
Te nostra poscit musa dicacula,
Phoebus columnas dum premit Herculis.
Te conferas nostras in aedes,
Socraticas habiturus escas.
Cancri sub axem iam vaga lumina
Phoebus reduxit cum cane fervido,
Hinc frigidum nos hauriamus
Tempore liberiore Bacchum.
Quando Romuleis collibus invidens,
Dilectam repetes Tolophe patriam,
Qua se tollit in altum
Celsus pinifer aethera.
Qui Nabum vitreis fontibus egerit,
Et Vilsum socio flumine concipit,
Qui magnum sociati
Patrem Danubium petunt.
Urbs antiqua tenet qua sua moenia,
Cui Regus tribuit iam nova nomina,
Quae te laeta patrono
Gaudet Tolophe candido.
Hic tecum (memini) carmina lusimus,
Quae tum Nictelius, quae Venus impetu
Suggessere poetae
Graio ducere spiritu.
Quae tu mox niveo pangere barbito
Sueras, ut citharae verba refers tuae?
Interpresque vetustas
Solvis candide fabulas?
Quid te Roma vorax tempore detinet
Tanto? quid studiis te vagus abstrahis?
Ut quae expectat utrumque
Crescat gloria posteris.
Musa Germanum stimulans poetam
Imperat Phoebi cithara Stibori
Sapphicos nocte celebres puellae
Pangere versus.
Quae vagos amnes potuit morari,
Et lupos iunxit placidae bidenti,
Movit et celsis citharam sequentes
Montibus ornos.
Dum canit plectro modulans eburno,
Omnium rerum stabilem parentem,
Quo stat aeterni sociale vinclum
Principe mundi.
Ignium caeli facies, coruscae
Orbium moles, et amarus humor
Aequoris, parvo et stabilita puncto
Pendula tellus.
Quam velut matrem lacrimando circum
Impetunt magnis animata curis,
Haec fovet cunctos, subitoque furvum.
Mergit ad orcum.
Esse tu felix poteris, si in orbe
Vixeris nullo pavidus timore,
Et nihil sperans, medius sed inter
Tristia ridens.
Nec tuum vincat vagabunda pectus
Sors, bonos semper fugiens, et arctis
Implicans rebus, sua dans inerti
Munera vulgo.
Sorte contentus sat habes, sub omni
Mente pensando superum favorem,
Qui suo nostram vario gubernant
Numine vitam.
Quae sit occulti metuenda fati
Vis, regens certa ratione mundum,
Quisve sit sortis temulentus ordo
Solvat Apollo.
Quove tam discors moveatur orbis,
Non ego tutam cruciabo mentem,
Dum supra vulgum mea sublevavit
Pectora Phoebus.
Sed leves musas, strepitumque fontis
Pegasi curabo, et amata Phoebo
Plectra pulsabo, removendo tales
Pectore curas.
Ferte Rhenanum pueri Lyaeum
Abditum concha celeres quadrima,
Qui solet miti tetricam liquore
Solvere frontem.
Hanc mihi dulci placidam susurro
Leniat noctem mea flamma fulgens,
Me sinu blando foveat, beatum et
Det mihi somnum.
Obruat fessos socio labore
Roscidus Phoebus, videatque amantes
Oris alternum placido sopore
Carpere flatum.
Dumque stat primis radiis coruscus,
Mutuum cernens animis amorem,
Tam cito nostris doleat reductam
Lampada terris.
Haec tibi nostri monumenta amoris
Lusimus, cruda regione Boum,
Barbari cives ubi nulla curant
Carmina Phoebi.
Urbs Patavina Cocles modo te tenet insita colle,
Qui tria flumina conflua iungit.
Nam celer Austrinis descendit ab alpibus Aenus,
Ilsus et a Borea niger exit.
Danubii medius quos accipit alveus amnes,
Crescit et impetuosior undis.
Imminet his fluviis (ceu Chersonessus in aequor)
Urbs sua moenia colle reducens.
Te qua nunc pulchris oblectas saepe puellis,
Sacrae censibus aedis abundans.
His rogo ne sacros pergas exponere nummos,
Quippe pios debentur in usus.
Cum vultus tibi grandinosus omnis,
Et Morphea genis relucet atris.
Cum nares tibi polypus vorarit,
Et solem tua vix pupilla cernat.
Cum corpus vetula tremat podagra,
Atque intercute turgeat liquore.
Cum lecto iaceas miser perenni,
Et pes iam proprium negarit usum,
Vindex praeteritae quod omne culpae est.
Dum quondam madidae comes popinae,
Scortorum fueras vagus magister.
Faex, infamia, dedecusque vatum,
Quicumque ingenuas colunt camenas,
Solam (miror) adhuc habes salacem
Linguam, pestiferam, rudem, procacem,
Stultam, vaniloquam, vagam, dicacem,
Vesanam, truculentam, et impudentem,
Quae tantum meritos viros lacessit,
Allatrans veluti canis catena,
Cunctis praetereuntibus molestus.
Sed vel barbara comprimentur ora,
Vel Celten cithara audies relicta
Arcum tendere cum suis sagittis,
Et Phoebi iaculis ferire linguam
Mordacem, stolidam, licentiosam.
Phoebe Cumano modulans sub antro,
Inter aeternas medius camenas,
Vatibus princeps sociare doctis
Carmina nervis.
Solve Germani deus ora vatis,
Ut canam nostris fidibus faventem,
Quique Phoebeae celebranda gestat
Nomina Cumae.
Natus excelsas ubi scindit alpes
Aenus, et saxis rapidus sonoris
Impiger celsum ferit insolenti
Murmure caelum.
Hinc amat doctas sapiens sorores,
Quae colunt ripas fluvii strepentes,
Consitos colles, et aprica cultae
Gramina terrae.
Dulce sophiae studium secutus,
Et bonas artes Latio petitas,
Et patrum dudum nitidoque scriptas
Consule leges.
Aequus in causis fueris patronus,
Si nihil speres, metuesque rectus,
Nec favor caecus poterit severum
Flectere pectus.
Non amor carae et tremulae parentis,
Et minans mortem iaculo Gelonus,
Flexerit mentem stabili sequentem
Pectore rectum.
Nec pecus dirum Siculi tyranni,
Nec ferus carcer, metuenda iniquis
Mors, neque ex alto ruat omne quanquam
Cardine caelum.
Si brevis vitae memor esse velles,
Exues curas animum prementes,
Quos tibi praesens dabit aut futurum
Tempus honores.
Rebus humanis sua fata scripsit,
Cuncta quo spirant animata terrae,
Lucidum caeli decus, et coruscae
Sidera noctis.
Abstulit cunctos, rapietque in aevum
Invidum tempus, cadet omne clarum
Quod videt Phoebum, genitumque quicquid,
Tendit ad Orcum.
Concidit Graiae decus omne linguae,
Et ruent olim Latiae camenae,
Dum novos vultus capiet renascens
Mobilis orbis.
Et tuum parvo coleretur aevo
Nomen, aeternis nisi consecratus
Iam fores musis, adeo obruuntur
Omnia fatis.
Ergo viventes capiamus arctae
Gaudium vitae, pateris sacrantes
Liberi patris, sequitur cadentes
Nulla voluptas.
Cras ubi clarus roseum reduxit
Cynthius vultum, celebrabo prisco
More natalem, Genioque nostro
Sacrificabo.
Tu veni nostris studiis amicus,
Lesbiae pulsans citharam puellae,
Huic ego lauri nitidus corona
Carmina iungam.
Elsula effusis aderit capillis,
Quae meum fecit liquidum calore
Pectus, et blandis tetigit sagittis
Mollia corda.
Haec sedens nostris speciosa mensis,
Non tibi inflammet iecur ulcerosum,
Sed suo tantum moveat superbo
Gaudia vultu.
Nam Venus nullis sociis amica est,
Nec parem sortem potuere regna
Ferre, si Graiae memorant camenae
Carmine verum.
Pone vesanos animi furores,
Et tibi servum patiare nummum,
Quoque mens intra statuit, loquentur
Consona labra.
Rhetor et orator, magno et cum stemmate vates
Vindelice esse cupis.
Et septenarum tibi fingis clara sororum
Nomina cum titulis.
Et vagus in toto discurris garrulus orbe,
Lubrica verba serens.
Nuper Sarmaticis (memini) te vidimus oris,
Et bene cultus eras.
Gallia sed nudum coepit sic Pannonis ora,
Herciniumque nemus.
At postquam nostras intrasti garrulus oras,
Nudus eras pedibus.
Te quondam magna iactabas stirpe creatum,
Et genus esse Iovis.
Credam legitimis genitrix si brachia cunis,
Cruraque composuit.
Orte de Carnis generose terris,
Illyris qua se Venetusque noscit,
Et suas pandit sinuosa pulchras
Stiria valles.
Nobilis pulchris studiis dicaris,
Et petens doctas nitidus camenas,
Iuris ediscis utriusque nexus
Aequus et insons.
Hinc tibi laudes celebres parasti
Caesaris magni, veniens sub aulam
Saepe Germanis ducibus disertus
Proximus hastas.
Inde venturae metuens senectae,
Eligis vitam sapienter aequam,
Lubricas regum generosus aulas
Deseruisti.
Quas regit vulgi strepitus procacis,
Ambitus caecus, favor et potentum
Mobilis semper, rabidaeque mentis
Invida pestis.
Impiger ripis Isarus canoris
Influens magnum violentus Istrum,
Arduo cernit tua tecta pulchro
Condita colle.
Qua sedens visum spatiis remotis
Pascis, excelsas ubi linquit alpes,
Salsa cum pulchra sua clarus urbe
Nomina iungens.
Et modo doctis loqueris libellis,
Qui tuas ornant vario nitore
Inclitas aedes, premis inde cultis
Gramina in hortis.
Si potes, blandi stimulos amoris
Vince, qui turpem tribuunt senectam,
Et tuos claros maculant honores
Crimine foedo.
Regis exemplum comitantur omnes,
Et putant iustos titulos minores
Celsa maiestas sibi quod putabit
Turpe licere.
Nemo tam sanctus potuit sub orbe
Vivere, ut nullis fuerit notatus
Sordibus, condit tamen inquinata
Pectora prudens.
Ne sit in turba vitium sequentum
Publicum monstrum, vel in ore vulgi
Fabula infamis, sua dum profani
Crimina pendunt.
Vixeris semper bonus et beatus,
Si tuam mentem sapiens gubernas,
Liberum nulli domino relinquens
Vincere pectus.
Haec tuus Celtis tibi personabat,
Dum choros inter medius soroum
Cantat, et Phoebi fidibus per Istrum
Carmina spargit.
Nuper forte meas dicax in aedes
Divertit Phrysiis creatus oris,
Cui rostrum genitrix ciconianum
Parva garrulius rota molaris
Ad cunabula finxerat fabana,
Ut ventrem sibi farciat capacem.
Henricus gravis artium magister
Utlongam mihi dixerat salutem,
Et iussus recubare deinde mecum,
Tot parvam sibi fluxerant per horam
Verba, a mobilibus coorta labris,
Quot fluctus Phrysios premunt bubulcos,
Cauro vel Borea movente caelum,
Aut quot gramina floridis sub arvis
Surgunt, cum rediit dies ab Austro,
Et terrae Zephyrus sinum resolvit.
Hic nostras voluit dicax camenas
Audire, et flagitans nimis procaci
Ore, ut scrinia detegam vetusta,
Et carmen cithara canam sonora.
O dignus mediis sedere picis,
Vel ranis habitare cum canoris.
Dum sol Sidonia calet iuvenca,
Aut pratis resonantibus cicadis.
Dum Phoebus medio calens olympo
Rorem deciduis abhausit herbis.
Cumano tamen est habenda nostro
Semper gratia, qui suo lepore
Convivam lapidavit insolentem.
Qui cupis Phoebum roseum vagantem
Nosse, quo signo gradibusve currat,
Horaque semper quota sit diei
Climate nostro.
Quanta vel nobis data sit diurnae
Portio lucis, volitet vel alto
Circulo Phoebus, gelidumve pergat
Visere Caprum.
Umbra Gnomonis globulo pererrans
Indicat Phoebi varios labores,
Annuos lunae et celeres meatus
Tempore noctis.
Quod vel Aeois oriatur undis
Perspicis signum, dominusve quis sit
Singulis horis, modo si moraris
Singula cernis.
Nemo Germano memoratus orbe
Tale perfecit, nec in arte maior
Graecus, aut Indus, Siculus, vel alto
Tigride natus.
Sed fuit nostris genitus sub oris,
Ister undantes ubi volvit undas,
Et procul Rhenum fugiens Eoum
Fertur in Eurum.
Cyngle candentes celeber per alas,
Anseres inter medius refulgens,
Sibulis magnis tua qui petebant
Nomina clara.
Bartholus, Baldus, Salicetus, Abbas,
Porcus, et magno strepitu vocandus
Iuris Accursus, Butrio, Ramundus,
Aso, Linusque.
Nec tuam mentem poterant movere,
Quum tenax iusti fueris serena
Fronte, defendens iuvenes ad artes
Pergere septem.
Iuris ambages fugis, et refertas
Fraudibus nugas, laqueos et artes,
Nodulum in scirpo tua iusta nusquam
Pectora quaerunt.
Cum vides claris oculis nefanda,
Ausus es contra tua ferre tela,
Et sequens recti nitidus tenorem
Spernis iniqua.
Non secus magnum velut unda saxum
Concutit, vasto feriens tumultu
Illud aeterno sedet, et relisas
Despicit undas.
Qualis aut morsum minitans Molossus
Inter accensos graditur catellos,
Quem neque latae movet ira cristae,
Nec furor ardens.
Talis in tanta fueras caterva
Cynglus, iniustis totiens petitus
Spiculis, sanctum quoties Catonem
Curia trusit.
Mente divina relegis libellos,
Qui docent sacro superos honore
Prosequi, et magno dominum sedentem
Noscere caelo.
Qui polo nostros animos locabit,
Si suas sanctas imitando leges
Spernimus fortes peritura falsi
Gaudia mundi.
Praecipis sacro monitu quietum
Rebus adversis animum tenere,
Nec bonis vasto tumidis nec altos
Tollere vultus.
Versat incertum dea caeca ludum,
Et rotam vultu dubio gubernat,
Quam suo fultus sapiens vigore
Sprevit et odit.
Solus is fortis, teres et rotundus,
Et globi servans solidam figuram,
Alta quam caeli radiis coruscis
Sidera servant.
Angulos vitans, latebrasque caecas,
Negligit spinas, salebrasque densas,
Et suam vitam cupit approbare
Numina caeli.
Celtis ad Moeni generatus undas,
Hoc tibi carmen rude dedicavit,
Dum fidem expertus fuerat virorum
Rapophagorum.
Clamose nostris carminibus favens,
Et liberalis saepe remunerans,
Iam pauca per nostras rigentes
Suscipias celebrande musas.
Forsan dolorem quae tibi mulceant,
Tristique tollent mente teredines,
Dum nuper a falsis amicis
Perfidiam querebare factam.
Nummos avarus si tibi sustulit,
Bonisque cunctis insidias dedit,
Velut cruentus latro densis
Nil meritos spoliat latebris.
Sinas repostas ille pecunias
Pictas que in auro tollat imagines.
Tutam tamen virtute partam
Non poterit spoliare famam.
Urbs Noricorum te celeberrima,
Clara et vetusta progenie creat,
Quae Caesarum regumque pompas
Praenitidis sequebatur armis.
Secutus annis hos iuvenilibus,
Sub Friderico Caesare militas.
Olim capillos hic canentis
Cinxerat Aonia corolla.
Sed nunc quieto pectore praeditus,
Vivis paternis redditibus bonus,
Et cogitas virtute sanctam
Posteritatis habere curam.
Te litterarum praecipuum decus
In orbe cordi est linquere posteris,
Aeternius sub sole nostro
Quo poterit nihil esse facto.
Est Roma testis, totaque Graecia,
Magnis ruinis quae modo diruta
Per litteras servata vivit,
Perpetuas habitura laudes.
Hoc tu secutus pectore nobili,
Libros reformas, et stimulas viros
Musarum alumnos, ut futuris
Ferre velint monumenta saeclis.
Tu templa curas, et veteres suo
Situ peresas tergis imagines,
Cultor sacrorum, pertinaxque
Iustitiae venerator alme.
Prudens avarum despicias virum
Qui quaestuosis volvitur artibus.
Nam fraudibus talis dolisque
Pectora fert sua plena vafris.
Deos precatur murmure dentium,
Cunctis sed intus numinibus vacat,
Dum mente volvit quo scelestam
Ingenio locupletet arcam.
Non ille famam vel superos timet,
Virtutis altae aut praemia pensitat,
Sed devorat nummos averno
Insatiabilior profundo.
Dum parva tractat, iustus et integer
Cupit videri, at nullus iniquior.
Dum magna spectat, praeda numquam
Ingluviem satiat patentem,
Caris amicis numine praestitam
Fidem resignat, pactaque deserens.
Verbis serenus, sed rapacis
Pectus habens truculentus ursi.
Qui colligendis divitiis studet,
Curis gravatur semper et angitur,
Et pectus affligit molestis,
Et tacitis macerat querelis.
Hic maestus inter fercula suspicit,
Quod quisque complet guttura frustulis.
Cumque admovet quis pocula labris,
Luminibus numerat saeveris.
Hic clara cunctis nomina saeculis
Herede caro linquere concipit,
Sperans sibi nummorum acervis
Perpetuam stabilire famam.
Sed cogitatus illius obruunt
Decreta divum parta laboribus,
Cum dissipat scortator heres,
Qui subitis bona dat ruinis.
Congesta tandem quid sibi profuit
Pecuniarum congeries? movens
Curas edaces et querelas,
Spemque metum, simul et dolores.
Beatus ille est qui mediocribus
Bonis abundat, nec strepitum fori
Curat, suam laudando sortem.
Nec miseros gravat aut molestat.
Dormit quietis ille penatibus,
Nec longa noctis tempora dividit.
Cui nullus adstat mente vindex
Verberibus tacitis flagellans.
Mentes deorum cum melius sciant
Quae cuique prosint, vel nocitura.
Sint digna iustis ac iniquis
Temporibus tribuunt statutis.
Sed parce Clio fata nocentium
Severiore scribere carmine.
Repone Bacchum, molliores
Ludere qui solet ad camenas.
Musis Teutonicis Elsula nobilis,
Cur nostros alio facta superbior
Aspernaris amores,
Congressus solitos negans?
Dum clausus latebris emoritur tuis,
Obiectat furias qui mihi noxias,
Dignos mente dolores
Iambi carmine concitans.
Dum figit labiis basia floreis,
Gustans aetherei pocula nectaris,
Et praelata pruinis
Stringens pectora candidis.
Liquisset gelidas ante ferus rates
Saevis Arctophilax frigoribus rigens,
Et porrectus ad axem
Anguis non mare visitans.
Quam qui nuper amor non violabilis,
Et vinclis solidus plus adamantinis,
Nullam ferre repulsam
Aevo perpetuo ratus.
Sed nunc mobilior frondibus Esculi,
Et par Euboici fluctibus aequoris,
Aut qui saepe regresso
Fertur sidere Maiades.
Quod mixtus lacrimis iam queritur furor,
Nostri vix cohibens pectoris impetum,
Quin me fata perempto
Mergant sub stygios lacus.
Felici peragunt tempora spiritu,
In quis fervet amor pectore mutuo,
Et par forma, genusque,
Atque aetas opibus fluens.
Forma gaudet, amor divitiis favet,
Et luxu petulans atque licentia
Aeternoque manebit
Succi plenus amantior.
Sit quamvis opibus me ille potentior,
Et multis numeret stemmata fascibus,
Pulcher, lactea colla, et
Flavis conspicuus comis.
Par non ille meis muneribus tamen,
Devoto tribui quae tibi pectore,
Dum non blanda puellis
Cantat carmina Noricis.
At nos per Lyricos te rapimus modos,
Pulsantes niveo carmina barbito,
Et lasciva protervis
Miscemus pariter locis.
Dum das difficili gaudia iurgio,
Inflammasque magis me fugiens ferox,
Dumque invita labellis
Figis basia floreis.
Quae laeta ad citharam posteritas canet,
Nostris perpetuis nominibus favens,
Dum nos gloria ducet
Ambos summa superstites.
Est tibi frontis facies apertae,
Et fides priscis celebrata saeclis,
Publicis virtus tua generosa
Cognita rebus.
Noricis nemo cecinisset agris
Lucidum Phoebum et nitidas sorores,
Nemo Germani modulata nosset
Carmina vatis.
Mens erat nuper trucibus relictis
Sarmatis, Rhenum patrium videre,
Gallicas urbes, et ab orbe secti
Regna Britanni.
Sed tuis votis vigil expetisti,
Ut leves musas rigidum per Istrum
Iam canant nostri iuvenes sonora
Plectra moventes.
Hinc tibi assurgunt merito camenae,
Et tuum nomen pueri senesque
Praedicant musis Latiis amicum
Tempore longo.
Seu tibi uxoris subeat pudicae,
Vel tuae prolis generosa cura.
Tu modo laetus dederis quietae
Tempora sorti.
Cogites aequa tolerare mente
Quod tibi certis superi dedere
Legibus fati, rapidae regentes
Tempora vitae.
Quod putas solum tibi fit molestum,
Et tuam mentem facit inquietam,
Sed solet claris animosa virtus
Vincere rebus.
Quem praemunt nullis sua fata curis,
Et cui semper micuit serenum
Gaudeat fausto radio benigni
Sideris ortus.
Rarior corvo niveo sed ille est,
Et fuit nullo generatus aevo,
Ipsa dum nullam radiosa servant
Sidera pacem.
Effluit cursu fugiens citato
Mobilis vitae vagabundus error,
Statque praesentis brevis usus horae
Semper in arcto.
Ergo felices habiturae soles,
Explica frontem nitidus serenam,
Et calens Baccho, studioque rerum
Tristia solve.
Hinc decus casti sociale lecti
Excitet mentem studio sopitam,
Dum tibi blando dederit susurro
Basia lecto.
Autumno rapas dum colligis, et nisi caules,
Plenaque lactiferis fora vaccis,
Hinc mihi rapophagus iam recto diceris ore
Noto nomine cosmographorum.
Cum male cocta tuum repleat cervisia ventrem,
Humor aquis vicinus et undis.
Cum nullus Bacchus crescit tibi montibus altis,
Nec colles prope moenia surgant.
Nullus ad umbrosas fluvius dum murmuret undas,
Praeter Danubiana fluenta.
Idcirco placidi repeto nunc litora Rheni,
Bacchi quae pia munera sudant.
Ingenii vires qui fert, et pectoris artes,
Laetitiam et potoribus auget.
O decus nostrae patriae, priores
Referens vultus senioris aevi,
Quando virtutis generosa cura
Mentibus haesit.
Et fides cunctis veneranda rebus
Floruit magno speciosa cultu,
Frontibus claris steterat serena
Nobilitasque.
Sit tuos priscos numeras parentes,
Nemo Germanis melior sub oris,
Dicet antiquis proavis sub armis
Sanguine claros.
Est tibi vultus placidus vetusti
Sanguinis testis, generosa profers
Ora, quae sanctam veneranda mentem
Pectore formant.
Regias aulas generose noscis,
Quae tibi multos tribuere honores,
Pacis et belli fueras disertus
Arbiter ore.
Noscis hinc nostrae loca cuncta terrae,
Et maris tractus, nemorumque saltus,
Sarmatas, Gallos, Suedos, Britannos,
Pannoniosque.
Noscis et mores Itali superbi,
Quidve Germanus meditetur armis,
Dum movet longa galeatus hasta
Horrida bella.
Nemo Germanis hodie est sub oris,
Qui foret tantus Latii leporis
Cultor, et doctis placida benignus
Mente patronus.
Nobilis mentis tibi vera frons est,
Qui tenax iusti, qui et amator aequi
Vatibus doctis tua liberalis
Munera donas.
Si potes, mentem teneas quietam,
Singulis rebus generosa virtus
Arduum callem petit, et sub alta
Sidera fertur.
Quod ligno lateat sepultus ignis.
Nec tantum silicis citetur ictu,
Attritu Coryli fidem videbis.
Quid maesto lacrimas Gretula spiritu?
Decessisse tuum Stiborium gemis?
Quo non doctior alter
Fraudes nectere amantium.
Cur rorant lacrimis lumina fervidis?
Nec diffusa tibi stat coma verticis,
Infirmisque reflexum
Sustentas manibus caput.
Talem Penelopen carmina tristibus
Confectam memorant Graia doloribus.
Dum per lustra maritus
Erraret duo callidus,
Obliquo volitans Delia circulo,
Nondum signa novem circuit aurea,
Dum deserta puella.
Constanti fueras viro.
Quem nunc dulcis habet patria nobilem,
Et laeti comites, et soror, et parens.
Qua se Vilsus in Istrum
Pulchro proripit alveo.
Quod tempus numeras longius annuo
Cursu, flammigeri languida Cynthii.
Aut qui tardior orbe
Falcatus titubat senex.
At tu qui stabilem corde geris fidem,
Praepes mox reduces flecte precor pedes,
Et depone sinistram,
Qua nos insimulas fidem.
Intactam repetes corpore buculam,
Et fidum rudibus pectus amoribus.
Nec te praeda relinquet
Nostris invida cassibus,
Cum me blanda movens Ursula nutibus
Clavis corda suis strinxit aheneis.
Iam non altra puella
Torrebit calidum iecur.
Aureatensis decus omne terrae
Virgo, qua pulchra rigat arva valle
Almonus, cuncta exuperans saporo
Flumina pisce.
Da tuas virgo celebrare laudes,
Et tuam castam memorare tumbam,
Cui parem totum poterit videre
Nemo per orbem.
Nam tuo sancto scaturit sepulcro
Unda, de duro generata saxo,
Ex tuo sancto fluido liquore
Pectore manans.
Quale sub verno liquefacta sole
Montium sudant iuga, tum soluta
Nix dat humorem, lacrimasque cogit
Fundere rupes.
Taliter sanctum laticis fluorem
Pectoris vena sacra virgo fundis,
Quae salutares tribuit medelas
Omnibus aegris.
Haec nisi casto remanet cubili,
Semper et linguis inimica foedis,
Ore dum turpi scelerata iactant
Stupra profani.
Rege tu quondam generata magno
Angliae, multis opibus beata,
Quas fugis, patris fugis et corusci
Marmoris aulam.
Rhenus antiquam rigat altus urbem,
Quae micat multis opibus vetustis,
Cui Moenus Rheni sociatus undis
Nomina praestat.
Hanc petis facro monitu deorum,
Praesulem sanctis precibus fatigans,
Regulam ut purae seriem que ducat
Ordine vitae.
Ut tui voti fueras potita,
Convocas castas generosa turbas
Virginum, peplo subitura cellas
Tempora velas.
Has iubes casta resonare voce
Caelitum laudes, precibusque turpes
Criminum naevos, et amara pellens
Gaudia mundi.
Iam choris iunctam superis, fideles
Poscimus nostram tueare terram,
Virgo Germanis celebranda semper
Diva sub oris.
FINIS SECUNDI LIBRI ODARUM.