PANTALEONIS CANDIDI GOTIBERIDOS LIBER QUARTUS.

[Note: Alphonsus castus filius Froillae anno 788. regnavit in Asturia et Gallicia annos 41. His [(perhaps: Hic)] acceptis à Carolo Mag. auxiliaribus copiis, superatisque Saracenis, qui fines Asturum populabantur. Ulyssiponam, quae Portugalia dicitur, subegit, è quorum manubiis Ovetensem et Asturensem erexit Ecclesias, dotavitque reditibus.]
HUnc autem egregiis virtutibus aspice regem
Praestantem Alphonsum iam dehinc [(editor); sic: dhinc] cui nomina casto
Virginitatis honos, et lectus coniugis expers,
Castus habere dedit, dum relligionis amore
Abstinuit thalamo caelebs, et labe carentem
Transegit vitam, et Christo se spontè sacravit.
Nec minus egregiis viguit bellator in armis,
Quando repentinos patriis ex urbibus hostes,
Marte trucidatos aut forti milite abactos
Expulit, immani et passim cum strage repressit.
Urbem praetereà clari quae nomen Ulyssei
Structa gerit multa captam virtute recepit,
Hostem armis superans, et magnae plurima praedae

Dona ferens sacras hinc inde impendit ad aedes
Templorum ingentes Christo de more struendas,
qua castas servant sub moenibus Astures aras.

Fama est dum studiis templo, de more, sacratis
Ipse Heros sancta Christi cum gente vacaret,
Fixam aciem ad caelum vultu flexisse tenaci,
Caelestumque Choros animo affectasse fideli,
Et procul auratam sublimi in fornice templi
Affulsisse crucem, quam Rex prior omnibus unus
Viderat ipse, simul cunctis ex ordine mystis,
Spectandam innuerit monitu, Divosque precatus,
Iusserit aeternum tecto interiore reponi.
Magnus ei Caesar Germanide Carolus ora,
In Sarracenos Christi pro lege nefandos,
Iunxit opom, auxilio subiens ille optimus armis
Egregiis auctor bello invictissimus Heros.
Quae gens quae regio felix obsistat in armis,
Et devicta ultrò dextra non porrigat herbam,
Tanti inter sese coëant cum ad mutua Reges
Auxilia, et totum subigant communibus orbem
Auspiciis, terraeque potens regnator Iberae
Et germanus opum et famae augustissimus Heros.
Salvete egregii proceres, vestra ardua numquam
Facta, et amicitiae communia foedera iunctae
Armaque pro Christo pro relligione perenni
Virtutemque piumque ingenti in pectore zelum

Ulla dies memori venientibus eximet aevo
Dum virtus et erit super, et dum sanguis Iberus,
Laude suum vehet et dum gens Germana parentem
Virtutem decorans immortali undique vita.
Tàm modò firmatis quòd si quoque nexibus inter
Se coëant rerum domini, vinclisque perenne
Fortibus arctarent foedus, pacique studerent
Christiadae gentis: neque tam in sua propria versi
Viscera saevirent, odio atque tyrannide foeda,
Quam procul à nostris reiectus finibus hostis
Qui tristi heu cunctis meditatur acinace letum,
Exulet Idaeum vix et Simoenta teneret,
Caucaseis cinctus salebris: si nunc quoque tanto
Magnanimi ruerent [(printer); sic: rueret] concordi mente paratu,
Hos contra sancti qui caelica dogmata verbi
Et Christi aeternos audent convellere honores,
Sacra profanantes perverso altaria cultu,
Ut quondam Europae coniuncto Marte patroni
In Mahometigenam verterunt spicula gentem
Plus laeti imperio, minus et discriminis esset.

[Note: De S. Iacobo Compostellae. Turpinus Remensium Episcopus iussu Caroli, aedem D. Iacobo sacram Compostellae Galliciae dedicavit. Froillanus Episc. Legionensis Claret. aliquot monasteria instituit.] Accipe sed quae sint illos quoque gesta per annos
Pauca, morae ac animo, quaecumque ea taedia, vince.
Est locus extrema telluris Iberidos ora,
Galliciam veteres nomen dixêre coloni,
Clara iacet fossis quà Compostella profundis.
Is locus ante alios divis caelestibus unus,
Relligione patrum magno sacratus honore
Obtinuit praesens iam in saecula Numen habere.
Has [(printer); sic: His] etenim in terras, et in haec sancta oppida quondam
Fama est divini iam emortua membra Iacobi,
Post leti sortem indignam, per inhospita Ponti
Regna, procul per tot fluctus, tot littora circùm
Navigio venisse, atque haec loca certa petîisse.
[Note: Atilianus Episc. Zamerensis Claret.] Hic de Bissenis, quos Christus habebat, alumnis,
Unus erat quondam dictus cognomine Maior,
Quem Deus ille Heros miro dilexit amore.
Cui sese omnipotens in Maiestate serena,
Ante alios, coràm et sua grandia cernere facta
Ipse dedit, cuique arcanos committere sensus
Est solitus iam defunctam cum forte puellam
Aetherei revocaturus sub luminis auras,

Iret ovans, non ille omnes de more ministros
Admisit facti socios, hunc omnibus unum,
Nec non ipsius et prognatum sanguine fratrem,
Anteferens, secum ad spectacula tanta vocavit.
Scilicet ille suum confessus sponte Magistrum
Voce palam, et servatoris pia nomina Christi,
Ore vehens, duce quo sedes adeantur Olympi,
Non potuit vitae duros evadere casus.
Herodes sed enim Rex crudelissimus, illum
Demisit leto insontem, truncaque revulsum
Abstulit à cervice caput, tristique tepentem,
Indignum heu facinus maculavit sanguine terram.
At casum iuvenes miserati insontis amici
(Qui se tum socios Christi de nomine agebant.)
Ne tellure viri corpus sine honore iaceret,
Clàm noctu ut perhibent secum avexêre, proculque
Hispanam exilio laeti venêre sub oram,
Qua sanctum indigenas fato meliore cadaver
Fama est egregio tandem mandasse sepulcro.
Ex illo servatus honos et gloria busto.
Hinc famam fidei custodivêre nepotes,
Numen inesse loco haud temerè tum scilicet illi
Creditum erat, sed enim docuit post exitus ingens.
Plurima cum rebus tulerint se opera obvia miris.
Attestata fidem facti: tum paupere cultu
Stabant tecta solo. Sed ubi iam Carolus Heros

Accepit famae augurium, non inclita passus
Gesta premi, sedemque Deo meditatus opimam
Maioresque loco iam tum molitus honores,
Sacrorum proceres omni de gente vocari
Imperat, haud numero exiguos, qui numine dextro
Ritibus augustas templo sollennibus aras,
Et nova perpetuo fundarent atria cultu.
Atque ea tum totum vulgata est fama per orbem,
Qua tumido Rhodanus miscet sua cornua Ponto,
Pulcher et ornatas tot Sequana praeterit urbes,
Et Rhenus quà fonte cadit quà desinit idem,
Quàque rapax effert capita humida montibus Albis.
Istula quà findit campos torrentior, et quà
Tot populos tot regna sonantior alluit Ister.
Continuò cunctis Europae è finibus orbis
Longum iter ad sanctos procul instituêre penates,
Devoti Christo populi, coramque potentem
Ore salutatum cupidi venêre Iacobum,
Sponte sua, et famae exciti rumore secundo
Auxilii, seu quis morbo detentus acerbo
Voverit obsequium, et voti reus ilicet ultrò
Exigua obtulerit dextra munuscula grata.
Seu quis opem divûm dubiis in rebus amicam
Posceret, et propriae meliora exordia sortis.
Ipse suos longè Tybris mittebat alumnos
Romuleus, simul ipse haud quicquàm Numinis expers

Stellifer Eridanus scitatum oracula misit,
Et merito Divûm non dedignatus honore est.
Sed quid ego haec autem necquicquam ignota revolvo:
Haec adeò Alphonsi regno sunt gesta sub annis [(printer); sic: armis] .
[Note: Raymirus filius Waramundi anno 829.] Filius hinc Warmunde tuus Raymirus habenas
Excipit, et patrias magnis virtutibus oras,
Imperio frenat, saevoque tuetur ab hoste.
Damna tot adversis conspiravêre procellis
Unius hoc caput in regis, Normannica saevis
Gens tonat hinc furibunda minis, ruit acrior inde
Maurorum rabies, intentatumque relinquit
Nil sors aspra domi, dum bella domestica passim
Ipsa intrà patrii consurgunt viscera regni.
Non tamen hunc isti iuvenem exhausêre labores,
Perplexum spatiis aut arctavêre malignis,
Quin immota suo stetit in molimine virtus,
Omnibus et curis, insultu et fortior omni.
Ac velut Aegaeo [(editor); sic: Ageo] deprensus in aequore typhis
Nimbosis rutilus quem flatibus urget Orion,
Arte regit cymbam, clavo dum providus instat
Undarumque sinus, et verbera turgida vitat,
Et tempestati longè obluctatur obortae.
Namque Saracenis habitatas hactenus oras
Hispalidosque iterum magnam sibi subdidit urbem
Ipse sui auxilio consortique agmine fratris.
[Note: Nepotius Comes Palatinus regnum occupare tentat, quem rex bello captum in Monasterium detrusit.] Victus ei porrò per saeva Nepotius arma

Concessit, regnum ille palàm affectabat Iberum.
Frustratus sed post tanti molimine coepti,
Ut poenas diri dignas exsolveret ausi,
Et scelerum virtute aliqua commissa piaret,
Relligione sacras fato est detrusus ad aedes,
Perpetuis veneranda [(printer); sic: venerando] cohors qua dedita votis,
Ritibus exercet vigiles sollennibus horas,
Voce colens superos, et opimo thuris odore.
Non victor gravius iam victum saevit in ipsum
Virtutis memor aethereis quae proxima Divis,
Mortales iungit paribusque in honoribus effert.
Quippe recordatus fragilis, dum viveret, aevi,
Incertasque vices fatorum et plurima sortis
Momenta ambiguae, clementior exstitit, in se
Nec laesae nemesis poenam irritavit acerbam.
[Note: Clementiae exemplum Totila.] Totila ceu quondam generosi sanguinis Heros,
Huius honorandum decus et pia gloria stirpis,
[Note: Pallas apud Sophoclem ostendit Ulyssi Aiacem inimicum furentem et interrogat ipsum, an voluptatem ex inimici sui calamitate capiat.] Praevalidis belli incedens laetissimus armis,
Italiae ingentes victor sibi subdidit urbes.
Digrediensque locis passim, quà Martia vertit
Signa, minis gravibus, et cladibus intermissis,
Quas cepit virtute nurus et honore potentes,
Quos pueros, quas ingenuo candore puellas,
Non vi, non animi vultu Rex ille severo,
Sed comi virtute, pio et complexus amore,
Permulsit: tantum generosae mentis in illo.

[Note: Huic Ulysses respondet, sibi triste id spectaculum videri. Laudat hunc sermonem Minerva, et tu, si hoc inquit animo fueris, superis carus eris, et vitam feliciter exiges tuam. Nam Deus insolentes et vindictae cupidos odit, mites verò et moderatè agentes, diligit. ] Quae tum non regio tantae plenissima laudis?
Quis populus, quae gens huic non iuraverit, ultrò
Occurrens? age perpetuo victure triumpho
Dive pater, memores post fata has accipe grates.
Hoc placabilior, quò mens generosior ulla est.
Et facili placidos, fortes in pectore motus,
Heröes capiunt, fati et miserentur iniqui.
Hoc virtutis adhuc iam tractum ab origine longa
Austriadae proprium gentis, praestantibus usque
Regibus aeternum, carisque nepotibus, haeret.
Unde ea iam superat magno stirps proxima caelo,
Maximus hoc et habet pater Aemilianus honoris.
Illius hoc omnis soboles habet inclita honoris.
Rodolphusque pium referens virtute parentem.
[Note: Normannis ingenti classe littora Galliciae infestantibus, valida manu occurrit, habitoque cum iis conflictu, 70 hostium naves succendit.]Gens procul Arctöae veniens è finibus orae
Unde viris Aquilo Germana vocabula nomen
Indidit, ac à se Normannos nomine dixit
Proxima iam Danis habitabat regna, ferisque
Nordvegis gens clara viris et robore Martis,
Gallorum ingenti vastabat littora classe
(Saepe ea per Ligeri spatiosum navibus amnem
Invecta, heu diram circùm oppida Gallica, stragem
Edidit, ac ipsos subitae formidine cladis,
(Tunc regni Caesar frenos Ludovicus habebat)
Parisios pressit populos, dein numine dextro
Usa procul latum vires convertit ad Austrum,

Apulidae et sedes terrae atque Calabribus oris
Arripiens, Siculam pervasit adusque Panormum,
Depulit et veteres illo de littore Graios.)
Gens ea tum classem auspicio molita potenti
Normannûm, trepidas vela advertebat in oras
Galliciae, mare scutigeris obtenditur ingens
Lintribus, heu dira tacti formidine passim,
Indigenae, magnos ruperunt pectore questus,
At non egregiis Rector Raymirus in armis.
Hostem illum passus grassari impunè, repentè.
Adfuit instructusque acie vim reppulit acri
Marte fremens forti obiectans sese eminus hosti.
Quin etiam vafro incedens doctissimus astu,
Arte nova nullis pestem prohibentibus, undis
Ignibus excussit nantem super aequora classem.
Flammivomis medio dum visa incendia ponto.
Namque cavis radii speculis Hyperionis alti
Immissi radios in se flexêre vicissim
Unde calor geminus subitò, mirabile visu,
Exoriens rutilos dedit altis puppibus ignes.
Et ferus immissis saevit Vulcanus habenis.
Moenia ceu nuper circùm Byzantia, regni
Caesar Anastasius cum res Romanus haberet
Sarracenorum laudata incendia classis
Sensit, ibi docti conspecta industria Procli
Arte Syracusius senior sic ipse magistra,

Naturam miras rerum convertit in usus.
Continuò expositus medias procul hostis in undas,
Aut ruit, aut volucri trepidans absumitur igni.
Cetera pars longis coràm transfigitur hastis,
Pauci terga fugae dederunt properata, repentè,
Illa metu regio tantoque soluta timore est.
[Note: Hic felix rex cum Saracenis apud Calagorinam conflixit, ubi (ut aiunt) D. Iacobus in albo equo pugnans apparuit. Caesis multis Arabum milibus Calagorinam cum adiacentibus locis in deditionem Raymiri devenit.] Quid referam qua vi, quo Marte hic inclitus Heros
In Saracenos victor pugnaverit hostes?
Fortia quanta illos Calaginae ad moenia sedis
Strage trucidârit, quot milia fortibus armis
Exuerit, divinus ei cum fortè Iacobus,
Qui populi meruit quondam patronus haberi,
Visus adesse fuit, candenti belliger Heros
Vectus equo, et forti confundens agmina dextra.
Diine etiam humani patiuntur luminis auram?
Felicem ô Divis regem, fatoque beatum
Qui magnas Arabum saevis ex hostibus oras,
Accepit, patriam et spoliis ditavit opimis
Post sex defunctus curis mortalibus annos.
[Note: Ordonius 1. filius Raymiri anno 836. Vascones rebellantes compescuit. Arabes Lusitaniam depopulantes vicit fugavitque.]Vix iterum imperio Hispana rex gente rebelles
Vasconas asseruit magnis Ordonius ausis,
Victor et arctatis populum subiecit habenis:
Gens inimica Dei cum Sarracenica veri,
Ad Lusitanas campis ingentibus oras
Marte furens omnem vastaret milite tractum,
Extemplo ingrediens bello induperator Iberus,

Advolat, et fuso regionem liberat hoste,
Tradidit et multis [(perhaps: multos)] hostili ex agmine leto.
[Note: Musam Saracenorum Principem trucidatis 40. Mill. equitum, clade affecit.] Ipsum et Maurorum Musae cognomine regem
Congressus diro affecit discrimine Martis,
Multa suo adiciens quae ceperat oppida regno
Cauria quà latas, et quà Salmantia turres
Erigit alta simul cultus exosa profanos
Iam Christo obsequio gessit servire decenti.
Credite mortales Superi mortalia curant,
Nec fors incertis vaga passibus omnia miscet,
Est Deus humanis qui prospicit undique rebus,
Qui facili vertens mundi regna ardua casu
Eruit, aut alias fasces traducit in oras,
Commutans, qui res fragiles, regnumque caducas
Erigit ex imo superas educit in auras,
Sceptraque perpetuis stabilit durantia saeclis.
Ille et fortunam Ducibus, cursusque secundos,
Et gnaras rerum mentes, et provida corda,
Et fortes bellorum animos, et mollia fata,
Sufficit, et cunctos Heroum prosperat orsus.
Ex illo est rebus si quid benè cedit in ullis.
Omnibus hic uno mortalibus ore vocandus,
Ille piis praestò bonus auxiliatur alumnis,
Munera suppeditans humanae debita vitae
Optima dans animis caelestis pabula verbi,
Sollicitis corda immortali nectare potans.

Optimus hic fidei assertor, cultusque sacrati,
Blasphemos prohibet misceri in limpida sordes
Dogmata, doctrinasque vetat superare profanas.
Huic uno ore omnes solvant, et pectore laudes.
[Note: Alphonsus 3. Magnus filius Ordonii anno 846. regnavit 40. annos. Froilla eius frater Galliciam usurpare conatus, ab iisdem populis caesus est, ceteros fratres cum suspectos Alphonsus haberet, omnes oculis privavit. Magnas res contra infideles gessit. Lusitaniam expulsis Saracenis Christianis incolendam dedit, Vascones Navarrosque obsidione Maurorum liberavit.] Hic vero egregias propter res undique gestas,
Alphonsus magni meruit Rex nomen habere.
Quippe Dei veris patrias cultoribus oras,
A Lusitanis depellens finibus hostem
Tradidit, et Christo dignos sacravit honores,
Sollennes templis reparans in grandibus aras.
Quique pios subitis tot acerbis cladibus armis
Sarracenigenae vexabant Vascones hostes,
Navarrae teneros vastantes undique tractus,
Alphonso procul hi terga adventante dederunt,
Aut fuso rubeos sparserunt sanguine campos.
Non virtutis egens hic aut inglorius armis
Nec laudis fuit, aut magnorum indignus honorum,
Iustitiae gnavus cultor, gravis osor iniqui.
Egregiis patrias regni successibus oras,
Rite gubernavit, tum Christum pectore toto
Demeruit, longos regno praefectus in annos.
Ast haec nescio quo commisit tristia fato
Ille tamen, caros quòd eodem a sanguine fratres
Perspicuo tenerae privari frontis honore
Siverit immeritos, noctique immerserit atrae.
Ast ubi magna seges virtutum pinguibus arvis

Luxuriat, nitidè et campis florescit apricis,
Interdum vitiis locus est, et vilibus herbis.
Copia quas superat tamen et sua gratia florum.
Explicat hic silvas Asclepias alta comantes,
Nec procul hinc tristes fert arida gleba cicutas.
Si nisi quem virtus perfectum absolvat ad unguem
Nemo praemia fert laudum: fert praemia nemo.
Ille quater denos longis post messibus annos,
In Christo vera fidei constantia obivit,
Caelo immortales capiens Alphonsus honores.
[Note: Garcias filius Alphonsi an. 836. brevi tempore praeclara bella contra Arabes confecit Ayola rege Maurorum capto.] Quando pii Christo sacrarent omnia Reges
Munera, et eveherent castos pietatis honores,
Ritè Deo spoliis devicto ex hoste dicatis,
Magnaque caelesti ductantes agmina Christo
Ad veram conversa fidem, cultusque fideles,
Tunc quoque sunt belli fatis melioribus usi
Victoresque novam palmam cum laude tulerunt
Egregia, et fractos superarunt fortiter hostes.
Garcius hic quales successus optimus Heros
Alphonsi claro genitus de sanguine Regis
Rex habuit magnum Maurorum à rege triumphum
Captivo referens spoliis oneratus opimis,
Quae templis clari cum spontè dicavit Oveti
Usibus addicens sacrorum, et dulcibus aris
Ter Phoebus niveos absolverat aethere cursus
Astra poli, cum rex obitu suprema petivit.

[Note: Ordon. 2. frater Garciae anno 889. Victorias multas contra Arabas obtinuit. Ecclesiam Legionensem fundavit. Habuit in ditione Castellae 4. Comites qui bellum (quia infeliciter contra Sarracenos gestum erat) detrectarant, quos fide data ad se venire iussos, interfecit, ob quam perfidiam Castellani rebellantes, factis inter se Magistratibus rem ipsi administrarunt, è quibus postea reges descenderunt.] Frater ei regno subiens Ordonius Heros,
Felici passim fractos bello atterit hostes,
Castra manu capiens ingenti plurima, et omnem
Lusitanam obiit victor praedaque potitus
Innumera, censum templis de more locatis
Addidit ingentem, sancta et locupletibus augens
Atria divitiis, castos induxit ad usus.
Sed tamen hoc ab eo non dignum est laude patratum,
Ille quod haud verae Heroas virtutis egentes
Inclita quos Comites nuper Castella tenebat
Fraudibus accitos tacitis, et carcere vinctos,
Exuerit vita caesos, lucemque negârit
Aetheream: sed iusta gradu vindicta sequaci
Ponè subit nam Castellae se protinus omnis
Vinclis exsolvit populus, sibi denique gente
E propria legit queîs iura ferentibus ultrò
Obsequium studio declaravêre fideli.
Insuper et saevus cum invaderet oppida Maurus
Edidit ingentem fuso procul agmine stragem,
Praesulibus geminis dira inter proelia captis.
Ast annos postquàm regnando exegerat octo,
Inter vota Dei, lacrimas, interque calentes,
Inque fide Christi moriens, sua funera dextrae
Commendans leti somno compressus obivit.
[Note: Froilla 2. Alphonsi M. filius, frater Ordonii, anno 898. Regnum quod fratris Ordon. filiis debebatur fraude comparavit est factus leprosus. ] Froilla dein rapuit regnorum insignia frater
Seianum sed equum potuit rapuisse videri,

Atque Tolosani reperisse numismatis aurum.
Quippe brevis postquàm circum se verteret annus,
Correptus foedo mox ille in corpore tabo
Occubuit, Nato patriam sceptrumque relinquens.
[Note: Alphons. 4. filius Froillae, anno 899. Sumpto habitu Monachi fratri regnum permisit, quod mox paenitudine ductus recuperare satagit, sed à fratre oculis privatur.]Ergo Alphonsus obit sublimis munia regni
Mox animi dubius Monachum se sponte professus
Contulit addictum sacris templisque vacavit.
Cumque suo fratri Raymiro sceptra dedisset,
Immemor en voti et vitae pertaesus inertis
Talia succenso queritur sub pectore secum:
Ille ego qui magno regni conspectus honore,
Incessi, clara et capiti diademata gessi,
Egregiis pollens opibus, nunc nominis expers,
Incelebre [(printer); sic: Incelebrae] heu studiis agitabo inglorius aevum,
Ipsa mihi ingenium et vires natura valentes,
Diva dedit, longamque manu torquebimus hastam
Sponte, nec adverso timidi fugiemus ab hoste.
Haec secum et magnam ad praecordia suscitat iram,
Continuò et poscit sibi debita munia regni
Multa movens, sed non perculso est pectore factus
Ille sui compos voti, germanus at ipsum
Spirantem, cùm fors cepisset bella, repentè
Excidit et sceptris, et dulcia munera lucis
Perdidit amissae, melioris et excidit aevi
Spe miser, heu veteres questus non molliter annos.
Ut cava tinnitu frustrà quatit aera sonanti,

[Note: Simile.] Ille per Hyblaeos qui laeta examina, saltus,
Servat apum mellis studio ceraeque magister,
Fortè ubi compositis sese de sedibus ultrò
Profudêre suos et deseruêre Penates,
Cum sonitu penitusque fugax elabitur aula,
Stat procul ille gemens, votoque requirit inani
Amissas malè faustus opes, et floris alumnos,
[Note: Raymir. 2. frater Alphonsi 4. Sociatus Ferdinando Gondisalvo primo Castellae Comiti (quem Comitatum in Feudum a rege Legionis tenuit) gloriosa victoria contra Arabes potitus est. Rursus apud Simancas 80, Mill. Arabum trucidavit.] Quos reduces ullo non unquam tempore speret.
Qui Comes in feudo tum Gondesilaus habebat
Castellae primus fasces, tulit acribus armis
Auxilium Raymire tibi, vos territus hostis
Fugit Arabs, victoque accepit milite cladem.
Osma fuit vestrae testisque et gloria palmae.
Mox ad frugiferae pinguissima culta Samancae,
Caesaris augustae Maurum per moenia regem
Abnerum [(printer); sic: Abuerum] multo foedatis sanguine campis,
Vicisti, et victo famam super hoste tulisti.
Auxisti et veteres simili virtute triumphos,
Quando novem atque decem complesses temporis annos.
[Note: Ordon. 3. filius Raymiri, an. 916.]Filius invictis pugnans Ordonius armis
Gallicios fratris iurare in verba volentes,
Subdidit et cives domuit virtute rebelles.
Germanique minas dextris infregit inanes
Fortibus, accessuque suo conterruit hostem.
Turba ministrorum velut insidiosa malorum,

Fors ubi longinquas herus ipse profectus in oras,
Absit, et illa metu immunem se cernit herili,
Continuo in luxus, et in otia turpia solvit
Pectora, et obsessae strident clamoribus aulae
Effrenesque ciet petulantia barbara gestus:
Ast redeuntis heri rumor si innotuit ultrò
Mens stupet, et subitus quassos timor occupat artus,
Nequitiaeque pudet, vitae et iam turpiter actae,
In moremque iterum tandem sua munia flectunt.

Haud secus adventu populum compescuit omnem.
Ille suo Princeps, facere et mandata coegit
Quinque dein sceptrum moriens post lustra reliquit.
[Note: Ordon. 4 Malus filius Alphonsi 4ti anno 941. quia regium nomen iniustè sibi arrogavit, populus Sanctium Ordonii 3 filium in regem petivit qui Ordonium proelio victum interemit.] Post regno illicitis se Ordonius intulit ausis,
Alphonso genitus, populo nec frena volente
Corripuit gravis ambitio quò compulit ipsum
Regnandique sitis vetitique innata libido
Demens qui propria non laetus sorte, quietè,

Inque Dei puro, virtute illustris, amore
Vixerit haud ille exsolvisset sanguine poenas.
Dum plura appetiit quod habebat perdidit ipsum.
Cornu optans quadrupes, geminas fera perdidit aures.
Tam deest id quod adest quàm quòd non adsit avaris.
Tantalus ut mediis sitit haud saturatus in undis:
Sic eget inter opes etiam vir semper avarus.
Infelix hominum longèque miserrima gentis
Conditio, ô lentas iussa ad caelestia mentes
O sera in superas mortalia pectora curas,
Atque luto defixa, poli nemo ardua nemo
Regna petit, Ditis verum petit ima profundi
Tartara quisque gradu, gnarusque volensque citato:
[Note: Nota: Olivanus quidam Comitis Barcino. filius vocem emittere non potuit, nisi prius terram manibus effodisset.] Luxuriae, ventri, invidiae, fraudi atque rapinae,
Dedita pars hominum summa est, bona corporis huius
Unica sunt cordi fatuis, quid amara voluptas,
Dulce ferat? brevis hora boni spatia ampla malorum
Pensat, habet longum fallax iniuria damnum.
Tam turpes, agite, idcircò dediscite mores,
Ac ab humo sursum celeri contendite nixu,
Despicite ô sordes humiles, caelestia laeti
Dona probate, polum et terris spectate relictis.
Arctus et angustus dolor hìc, post longa voluptas.
Tum quibus hîc grave erat mentem frenasse ferocem,
Arbitrio domuisse manus, moderamine pectus,
His nova pensabit dulcedo à morte laborem.

Quod perit, exiguum, quod permanet haud capit ullo
Fine modum: benè qui metam perdurat ad imam,
Sudando, colluctando, mala multa ferendo:
Vitae immortalem geretis post fata coronam.
[Note: Sanctius Crassus, filius Ordonii 3. anno 961. A medicis ad maciem deducitur.] Sanctius hunc igitur contra fas sceptra ferentem
Commissa interimit pugna meritosque parentis,
Defuncti repetens haeres accepit honores.
Corporis ob molem dictus cognomine Crassus.
Herba Machaonicam medicis inventa per artem
Miscuit huic solidas mensis exilibus escas
Unde saginatus decrevit pondere venter
Et macies submissa loco nec tempore longo
Marcidus aethereas animam exhalavit in auras.
[Note: Raymir. 3. anno 974. Regnavit annos 25.] Nondum aevi maturus obit Raymirus habenas
Galliciam auspiciis, saevo tutatus ab hoste,
Fortibus asseruit, Normannica littore signa
Obruit, et fusam submersit in aequore classem.
Quinque adeò sceptrum per lustra tenebat Iberum.
[Note: Waramund. 2. fil. Ordonii 3. anno 999. Maurum primo fugavit, post ab eodem victus est. Sed denuò victoriam contra Maurum obtinuit, ideoque insolentior factus est, et compostell. et Ovetensem praesules carceribus inclusit.] Cui Warmunde subis saevo qui victor ab hoste,
Accipis ingentem repetita ad proelia cladem.
Obrutaque hostis habet Legionis moenia captae,
Et Compostellae florentem diripit urbem
Ut superum à Divi iussus cohibere Iacobi
Relliquiis dextram, cui mox te fortior armis
Innumeris offers, iterataque bella capessans,
Omnibus exutum signis latè obruis hostem.

Ereptamque prius repetis per proelia palmam.
Tam benè parcere si tantùm, quam vincere nôris.
At tibi victori grandis si gloria fastum
Movit, et excessit zeli indulgentia metam,
In castosque gravi saevîisti carcere mystas:
Non tamen hanc meritis haud quicquam grandibus iram,
Sponte recompensas aedes delubraque Divûm
Diruta sublimes reparans educis ad auras,
Pluribus accumulans donis habitusque vicissim
Templorum divinus honos ritusque sacrorum.
Haec adeo septem gessit Waramundus in annos.
[Note: Alphonsus 5. anno 1006.] Qui regni ingentes animis aequabat honores,
Alphonsus, solii suscepit frena paterni,
Ut sua compositis per foedera commoda rebus
Quaereret et socium belli in discrimine haberet,
Expugnare tuum cum vellet Corduba regem,
Tiresiam Christi ornatam agnitione sororem [(printer); sic: sororum]
Magnati iunxit Mauro, qui clara Toleti
Moenia habens fidei temnebat dogmata verae
Ipsa soror tales est aversata hymenaeos
Haud laetis coniuncta animis, at libera tandem
Facta viro viduas ingressa est protinus aedes,
Muneribus Divum templis operata sacratis.
Rex ubi Viseam signis circumdaret urbem,
Quam Mauri multa propugnavêre manu, ac vi
Fortè cava ingenti percussus tempora saxo,

Occubuit, letale gerens in corpore vulnus.
Warmundoque locum concessit in ordine Nato.
[Note: Waramundus 3. anno 1015.] Hic Fernande tibi (quamvis affinior esses,
Illius et thalami germanam lege teneres.)
Cum vos, nescio quae stimulasset in arma simultas,
Occurrens validis belli discrimine signis,
(Qua turrita novis conspecta est Carrio muris)
Vulneris occubuit plaga sceptrumque reliquit,
Dum decies sua per vestigia fluxerat annus.