Cedite nunc veteres, veteres nunc cedite vates
BUCHNERUM Regem turba novena colit
M. [Abbr.: Magister] Sam. Cnauth

PERILLUSTRI AC GENEROSISSIMO DOMINO, VIRIS SUMME REVERENDIS, MAGNIFICIS, Nobilissimis, Excellentissimis, NEC NON Amplissimis usuque rerum et prudentia Spectatissimis DOMINIS PRAESIDI ac ASSESSORIBUS Proto-Synedrii Electoralis Saxonici, quod Dresdae est, Triumque Illustrium Scholarum, MISENENSIS, PORTENSIS, GRIMMENSIS, PROTECTORIBUS VIGILANTISSIMIS,

Inque Rebus publicis Et Civitatibus praecipuis Pulcherrimarum Scholarum Annaebergensis, Budissenae, Camentianae, Chemnicensis, Freibergensis, Görlicensis, Groshaynensis, Ilenburgensis, Laubanensis, Lipsiensis, Löbaviensis, Mariaebergensis, Misenensis, Pirnensis, Schneebergensis, Sittaviensis, Torgaviensis, Wittenbergensis, Wurzenensis, Zwiccaviensis, Euergetis, Nutritiis Et Curatoribus dexterrimis atque industriis, DOMINIS, PATRONIS ET FAUTORIBUS MEIS MAXIME DEVENERANDIS ET COLENDIS POEMATA BUCHNERIANA obsequiose, officiose et peramanter do, dico, consecro!

VAlde anceps certamen in utramque partem a praeclari nominis ventilatum auctoribus circumfertur, v. Bohuslai Balbini verisimilia Lips. 1687. edita p. 219.

utrum Orator Poetae, an Poeta praestet Oratori?

Sibi profecto numquam tot Poetas dari, quot saeculis latinitas floruerit. Etenim tantis difficultatibus horrere hanc semitam, ut faciliore studio vel Iurisprudentiam, vel Eloquentiam demereatur adolescens, quam Nympham versuum praesidem.

venia, qui plus in litteris sapiunt, nulla utor circuitione, Clarissimoque AUGUSTO BUCHNERO veluti triumphanti adstipulor, cum iam huius meae sententiae locupletissimum testem nactus sim Danielem illum Georgium Morhofium, qui illustri itidem fama conspicuus eundem v. Morhofium Polyh. P.1. L. 1. c. 24. p. 308.

ad omnem nitorem litterarum factum, Oratorem statuit fuisse optimum, et Poetam certe inter Germanos suo tempore Principem.

dura Germanorum asperitas nullum Musis apud se locum fecerit.

confluxerunt. Non ea laus est ipsius Ciceronis et Virgilii, Principum utriusque artis, quorum alter quidem maiestatem eloquentiae Romanae sustinuisse, asperius autem syllabas in numeros coegisse dicitur, et alterum felicitas ingenii in oratione soluta nimium destituit. Sed fautrix natura experta, quid efficere posset, in Nostrum, non secus ac Zeuxis in Venerem, simul rettulit, quicquid Venerum et Gratiarum diversis olim ingeniis collatum docta celebravit antiquitas. Sim multo, quam par est, longior, si depraedicare aggrederer dicendi facultatem, quam editis a me iamdudum Dissertationibus Academicis et Orationibus tum panegyricis tum festis, nec non duobus Epistolarum tomis cuivis eruditorum satis approbavit. De Poetica loquar, cuius quantumvis diversus a solutioribus periodis habitus sit, et instar Protei in varias formas transeuntis mira metamorphosis, tamen dispares eius virtutes Buchnerus adamantino et indivulso nexu tam suaviter coniunctas tenet, ut non abs re mireris, in uno homine tantum inesse vigorem et tam multiplex artificium. Singula carminum genera, ut ingeniosa sint, singulis gaudent

decoribus. His omnibus observatis Noster omne punctum fert et omni genere satisfacit, in faciendis versibus Heroicis, Elegiacis, Jambicis, Lyricis, Pindaricis, Epigrammaticis aeque felix, aeque idoneus. Iam in eo exprimitur Virgilii gravitas et pondus; iam adest Ovidii facilitas et lepor; iam assurgit Statii excelsitas numerorum et in fingendo alacritas; iam effunditur Claudiani florida quaedam luxuries; iam detonat Lucani alta et nervosa sententiis maiestas; iam Horatii promicat acumen et sensuum reconditorum subtilitas. Credas aurei saeculi Poetas omnes in unum commigrasse [Reg: commigravisse] . Exiguae laudis foret, iuxta rudimenta prosodica utcunque versum pedibus instruxisse. At vero, sicuti ex unguibus Leonem, sic ex oblatis carminibus Philologum, Antiquarium, Polyhistorem, Philosophum, et imprimis Theologum licet cognoscere. De praecipuo Virgilii opere fama est, antiquitus illud appellatum esse non Aeneidem, sed gesta populi Romani: Nil quicquam vetat, quominus et Buchneri Poemata, quae multarum rerum memoriam servant, dimidii fere saeculi gesta nuncupentur. Gentilium Poetae variis saepe laborant erroribus, et multa, ipso dicente Seneca[Note: Epist. [Abbr.: Epistulae] ] 88. apud Philosophos (nedum Poetas) securibus recidenda sunt; in hoc autem auctore Christiano nihil legis, quod damnandum aut repudiandum putes. Scimus, quod ipse Apostolus Poetas Prophetas appellare dignetur, nec Plato Homerum aut alium quemvis revera Poetam absque caelesti afflatu fuisse statuit; idque movit haud [Gap desc: notes]

dubie Ovidium, ut de sacro quodam impetu deque Deo ipso agitante magnifice gloriaretur. Id omne sanctius sibi Noster vindicat, quo nemo mysteria divina canit religiosius, nemo efficacius divinis homines moribus instruit. Manu propemodum palpare licet, quod de rebus sacris ubi tractat, semper novo calore in hymnos laudesque divinas entheetur. Nulla sane eruditionis parte praetermissa laudem consequitur, quam vel vetusta vatum ingenia invideant. Incidens in augustam aliquam materiam, non invitum, ut sic loquar, Apollinem sensit. Nuspiam anxius putidusve, numquam ungues rosisse deprehenditur. Exporrecta et ignea mente penetrat facile, quid cuilibet loco, tempori aut personae competat. Quantam hilaritatem spirat in argumentis laetis et ad iucunditatem invitantibus? sed flendi occasione data, quantum maerorem refert et tristitiam? quo spiritu, quo amore, affectuque rem agit, et quam prudentiam adhibet in seriis? quam pensi omnia habet, inventionem, fictionem, phrasin poeticam? Ubivis tanta est ubertas, et dulcedo, et varietas, et dexteritas, ut certe non secus habendus sit, ac ex Musis natus, et in Musarum educatus gremio. Hunc quisquis aversatur, Musis et omni humanitati infensus idem prorsus facit, quod aegri, qui nauseante stomacho epularum suavitatem fastidiunt. Festiva et lepida non desunt hic; impura et spurca frustra quaesiveris. Frustra a Buchnero versus exspectes Sotadicos, cinaedicamque Venerem spirantes, ut ab eius lectione casti abhorrere

cogantur oculi, sed quantumvis forte ludat et iocetur, mox tamen iterum supercilium tollit et honestatis regula metitur omnia. Rigorosior autem, cui figmenta et fabulae sunt offendiculo, noverit, vera falsis decore mixta Poetarum esse peculium, audiatque Barclajum, qui huius rei invidiam nonnihil levat: v. Barcl. Argen. l. 3. c. 11. p. m. 321. 21.

Quippe ita esse Poeseos genium, ut ad aurium voluptatem exerret extra verum, eo quidem licentius, quod cum sciat, sibi non credi, quicquid fingit, innocentis potius ludi, quam inverecundi mendacii res est.

Quod profecto vigente paganismo flagitiosum fuerat, nunc periculo caret; sciunt quippe omnes ea voce modo sidera, modo elementa, modo mentes aetherias, modo insignes viros, modo DEI unius virtutes ac dona intelligi

et prosint? quidni ego lautissimas quoque has dapes erudito orbi diu promissas, diu exspectatas apponere gestiam, cum iam hactenus pleraque alia tanti ingenii monumenta, omnique sumptu in lucem protracta, publice grata fuisse cognoverim? scilicet

velut extrema convivia bellariorum appositu luxuriant, et suaviora condimenta reparant famem absumptam:

emittere. Interim idem encomium, quo B. Morhofius fatetur v. Polyh. l. c.

bene meritos de orbe literato, qui Epistolas publicarint

denique curavi locupletissimum indicem per M. A. S. [Abbr.: ?] Virum in scholasticis opellis Lipsiae occupatissimum. Is, sicuti paulo ante in edendo Buchneri Nepote strenuam operam praestiterat, ita communicato cum eo huius quoque Indicis consilio prolixe mihi retulit, quanto publice damno fiat, quod auctores plerumque iustis indicibus destituantur. Quoniam itaque iampridem privatim notaverat, nihil esse labore illo, quo excerpta poetica recte colligerentur, utilius, eandemque eruditissimorum mentem et gustum esse a Morhofio intellexerat, cum ex altera parte Polyhistoris, tum ex Praefatione, quam ille Joh. [Abbr.: Johannis] Dekenii Observationibus praemisit, [Note: v. Polyh. P. II. l. 3. integrum. cap. X. et Dekenii Observ. Poet. auspicio B. Morhofii recusa Kiloni 1691.] voluit talem ipse excerptorum Indicem, quantum fieri potuit, compendiosissime concinare, adeoque usum horum Poematum sub unum veluti aspectum ponere, ut in ludis literariis iuventut eo deduci non sine insigni fructu queat. Hunc certe laborem apud peritos et aequos rei aestimatores suum quoque pretium inventurum plane confidit, putatque fore, ut sic alae addantur crescentibus Poetis aliis, quarum beneficio ad maiorem artis cultum adspirare et se quoque possint tollere humo, siquidem imitandi solertiam arripiant, nec taedium ullum obrepat premendi tam praeclara praeeuntium vestigia. Quicquid autem in Buchnero elegantioris litteraturae superfuit, id omne ut vestris auspiciis felicius foras emanet, communique utilitati [Gap desc: notes]

Scholarum in posterum cedat, VOS OPTIMOS MUSARUM PATRONOS, VINDICES, PATRES STATORES ET QUASI DEOS TUTELARES statim in frontispicio huius opusculi decentissimi veneratus sum. Refert Aelianus, [Note: Var. Hist. l. 8. c. 11.] summos et altissimos montes minores nunc conspici, et nominatim ipsum Parnassum iam sua aetate subsedisse v. Barcl. Satyr. p. 71.

Musa

in extremis scientiae agunt, et cogitant de discessu.

quae nunc est hominum severitas,

non mala tantum Poesis displicet, sed ipsa Poesis ut mala.

AUGUSTI BUCHNERI I. HYMNI SACRI NATALICII.

I. Ann. [Abbr.: Anno] 1622.

EN iterum redit ille dies, tot quem anxia votis
Optavit spes prisca patrum, et cor credulum Abrami,
En Christi Natalis adest. O quanta ministrat
Laetitiae argumenta dies! aperitur olympus,
Pax turbata coit, spesque interversa salutis
Orbi iterum affulget. Nil pomum et noctifer anguis
Porro nocent: medicator adest, qui triste venenum
Expiet, et saevi persanet vulneris ictum.
Surge, anime, et secli [Reg: saecli] oblitus tibi te affere, tota
Tota tua est, anime, ista dies. Quid gaudia cessas
Promere? quid laetas Domino persolvere laudes?

Turbent cuncta licet quassata hostilibus armis,
Nil quicquam pallere potes. Fiducia CHRISTI
Munit enim, cunctasque docet ridere procellas.
Vincitur hac quodcumque nocet. Retro astra coegit
Ire fides, augere diem: percussa recessit
Unda fide, geminisque fretis vallavit euntes.
Res invicta fides. Quod si nos nostra necesse est
Fata pati, durumque nefas, superare laborem,
Fer patiens, meritumque puta. Sed divitis auri
Pondera, et antiquos durum est liquisse penates?
Nudus in hanc lucem subiisti; aliena fuerunt
Cuncta: quid ergo gemas? verus tibi census JESU
Hunc serva, et toto fueris locupletior orbe.
Quid quereris? Sors ista ducis. Quam dulce Magistrum
Usque sequi, inque omnes una se spargere casus!
Robora, ferrum, ignes, laqueosque, Tyranne, minare,
Nil insanus ages. Inter tormenta beatus
Atque hilaris Christianus erit. Vilissima corpus
Pars nostri: parvum est hanc proiecisse: tenere
Si nobis potiora licet. De morte triumphum
Pangimus, ex ipsis lucramur praemia poenis.
O quantum est haerere Deo! Quare ite quietis
Ite animis, dilecta cohors, et fronte serena
Ipsa inter bella atque tubas caecosque tumultus,
Hac festa gaudete die, date munera ad aram,
Ferte preces: precibus solis Ecclesia vincit
Nil alia arma petens. Sed erit quoque Iova benignus
Et bona cuncta dabit, capient si pauca ministri.
At tu qui nostram voluisti assumere carnem,
Atque hominem geminare Deo, sermone potenti
Qui cum Patre operans fecisti quicquid ubique est,
Huc ades, et tandem tot circum fluctibus actos

Siste bonus: cohibe furias, fera contere bella,
Quoque regis caelum, firma quoque foedere terras.

II. An. [Abbr.: Anno] 1623

QUi prius ingeniti natus de corde parentis
Unigenus, quo fonte fluunt primordia rerum
Naturae quantum exit opus, qui sidera certis
Legibus, et stabili fixit libramine caelum,
Inferior nil patre, nisi qua filius, ipse
Aeternus, Deus ipse, hodie, volventibus annis,
Quod dudum caelo pleni monuere Prophetae,
Venturi consulta cohors, de virginis alvo
Nascitur, humano numen velatus amictu,
Ut medius duplexque genus coniungeret inter
Mortales iterum atque Deum commercia prisca,
Et male turbatae sanciret foedera pacis.
Sacramentum ingens! virgo gravidatur ab illo
quem pariet: sermo est soboles, est sermo maritus.
Quem mare, quem tellus, et quod tegit omnia caelum
Non capiunt, portat casto sub corde puella.
Auctorem factura gerit; dat crescere in artus,
Mirum, opus artifici: cessant fastidia mensum
Illa decem: nil feta dolet, nil nixa laborat.
Laetabunda parit: parit, et de coniuge nescit,
Ac genetrix ut facta, manet tamen integra virgo.
Cede Manes, hic verus homo est, atque omnia nobis
Par, faciem, carnem, ossa, pati. Simulamine casso
Corporis illusisse oculis, et imagine vana,
Res indigna Deo est. Nescit male fallere numen.
Tu quoque, qui dum hominem versuta fraude fateris,
Maiestatem adimis, qua numen cuncta gubernat,
Cede procul, Deus iste, Deus: quod facta loquuntur

Et miri ingenium partus. Sine semine nasci,
Atque illibatum matri servare pudorem:
Flumineos latices mutare in pocula vini,
Ventorum cohibere minas, requiescere fluctus,
Marmoreum calcare salum, nec tingere plantas
In solidum coeunte vado, dare lumina caecis,
Invalidis robur, positis post funera vitam,
Solius res nempe Dei est. Istum ergo fatere,
Aut hoc omne nega. Quamquam quis crederet illi,
Qui tam certa neget? nam de ratione modoque,
Quis Deus et mortalis homo coalescat in unam
Personam, scelus est inquirere. Noluit ista
Aeternus nos scire pater, sed enim ille latere
Quod voluit, pietas summa est nil discere velle.
Credendum est, non rimandum. Frustra ergo salutem
Collocat in Christo, qui vel Deitate negata
Esse hominem dederit; vel qui mortalia membra
Inficians probet esse Deum; nisi dicat utrumque,
Atque hominem pariterque Deum veneretur in uno.
Hoc solum Christiana fides, hoc dogmatis almi
Norma docet: quicquid non congruit, omne venenum est
Et mortem, aeternae vitae pro munere, reddit.
Quocirca par est summa contendere opum vi,
Hoc ut depositum fidei intemerabile nobis
Constet, et, inferno frustra turbante tyranno,
Salvificum ad seros propaget dogma nepotes.
Et quia lux hodierna verendi tempora partus
Et sacrum revehit magni natalis honorem,
Hoc, agite Aonii iuvenes, et casta litate
Vota Deo, Emmanuhel nostrum celebrate faventes
Unanimi plausu: procul omni ex mente fugetur
Triste nefas, solum volvant praecordia Christum.

Et quamquam ad dulces deponere munera cunas,
(Eois licuisse Magis quod novimus olim)
Praesentique Deo nobis offerre negatum est:
Nostra tamen pietas claro ut sese exerat actu,
Pro re quisque sua munus deponet in ara.
Et Deus est, ubicumque suam posuit Deus aram.

III. Ann. [Abbr.: Anno] 1624

STelligeri templa ante poli, flammataque Solis
Spicula, purpureumque diem, Lunamque facesque
Sidereas, tacitis solatia grata tenebris:
Cum neque navigerum spumaret fluctibus aequor,
Nec vernos expicta sinus turgeret in herbas
Terra virens, ventisve esset spirabilis aer,
Aeterni genitus, Deus ipse, e corde parentis
SERMO fuit, sine principio, sine tempore, et annis,
Quae post ipse dedit, quum iam virtute coacta
Illius haec rerum moles concrevit in orbem,
Et descripta suos volverunt saecula gyros.
In Patre totus erat, rursum pater omnis in illo:
Cumque alius Pater et Genitus, tamen unus et unum
Atque Parens, et Natus erant: Deus unus, et unum
Scilicet Esse Parens, et de Genitore resultans
SERMO sacer. Quantum maiestas ardua Patris,
Tantum etiam Nati se attollit gloria, quicquam
Nec tamen inde perit patri; ceu filius illo
Nec virtute minor: penes est par culmen utrumque,
Par virtus: Unum quia enim discrimina nescit.
Hic igitur, postquam culpa vescentis Adami
Arboris illicitae fructus, mortalia secla
Exciderant superis, et priscae lucis honore,

Gens exosa Deo, fortem miseratus acerbam
Et cladem foedam Evigenum, velamine nostri
Corporis obductus, pereuntem visit ad orbem,
Nos interque interque Deum, Deus ipse, sequester
Adstitit, ut ruptae sanciret foedera pacis
Denuo, et aeternam miseros inferret in aulam.
Quod fuerat numquam ante, studet fieri: et tamen illa
Quod fuerat, non perdit. Enim quia missus in orbem
Ut mortale genus iustumque piumque doceret
Exemplo monstrante suo, nempe ipse necesse,
Ut fieret mortalis, erat. Sic pondera dictis
Ut sua constarent, ac per facta ardua, soli
Et patranda Deo, male credula ducere posset
Pectora, salvifici suadens mysteria verbi,
Numen adest. Dubitas? monstrat mirabile partus
Ingenium, dat Virgo parens. Simul ille sub oras
Aetheris emicuit, tenebrosis ilicet umbris
Nox fugit, arridetque novo caelum omne sereno
Festa luce micans, fervet discursibus aer
Angelicis, passimque sonat caeleste per auras
Carmen:

Honor superis et adorea clara Tonanti!

Terrigenas secura quies, sine nube voluptas

Porro beet!

Stant iuga, decrevitque rubenti marmore Synnas:
Illic dulce mihi silvasque et roscida saxa,
Ac humiles habitare casas, camposque per illos
Lanigeros servare greges! hic iungere cera
Flumineos libeat calamos, et ducere carmen
(Sit procul hinc Galatea, proculque Amaryllidis ignes)
Victori umbrarum, caelo terraque potenti.
Non trepidus sudem studiis, curisque profanis,
Quis coquitur saecli ambitio, non purpura fallax,
Non dubii versent fasces; sed me otia pura,
Sed me casta quies, sed sancti gaudia ruris
Sustentent vacuumque metu, vacuumque dolosa
Spe nimium: CHRISTUM mediter, nil cetera curem.
Huc agite, atque nova formati pectora lege,
Quotquot Saxonicas studiis celebratis Athenas,
Aonii iuvenes, socios huc vertite gressus:
Omnis eo, ne state, simul gens docta volemus,
Gens Musis operata piis. Nil aequoris undae,
Navifragique aestus turbent, nil invia saxa,
Et si quae saevis obsessa latronibus antra.
Ecce omnis nostram Bethle migravit in urbem!
Hic stabulum, hic praesepe Dei est, hic nunciat ortum
Angelus, aeternique docet cunabula Regis.
Ergo ite et festis dotate altaria donis
Sacrificumque gregem: quaeque hic oblata fuerunt,
Ad Pueri praesepe Dei libata putate.

IV. Ann. [Abbr.: Anno] 1627.

QUis candidi flos luminis,
Illustrior Solis rota,
Repente collustrans polum,
Noctis tenebras exigit?

Disparet ac condit facem,
Quae menstruum currum regit,
Maiore pressus lumine
Aufugit astrorum chorus.
Aeterna mens et lux Patris,
Descendit in carnem Deus:
Hic temporis mutat vices,
Noctemque vertit in diem.
Quousque mentes torpidas
Caligo tristis opprimet?
Et cum dies affulserit,
Vivemus atra nubila?
Recedat infaustus sopor,
Qui nostra vincit pectora:
Et noctis impiae chaos,
Quod astra nobis eripit.
Vigilate, Sponsus, en, venit,
Pulsatque amice ianuam:
Ut obviam fax fulgeat,
Pium liquorem affundite.
Facessat atra noxia,
Informis artifex necis,
Erebique terror, en, adest
Spes nostra, vita, lux, salus.
Quam dulce, Servator, tuum est
Os intueri et lumina!
Et quis ligatus fascias,
Quae nostra solvunt vincula!
Non tale Lucifer decus,
Cum mane lotus aequore
Emergit, indicans diem,
Ostentat, idem et Hesperus.

Tu solus omnes emines
Formae beatae sidere:
Non virginis lux aurea
Sic intimum iecur cremat.
Qualis Sabaeis messibus
Prospirat aura turea,
Quod cinnamum rarum sapit,
Hoc est, Beate, odor tuus.
Gaudete, proles Isaci,
Cui sancta sanctorum patent.
En, alter Aaron adest,
Et victima ipse et Pontifex.
En, iste Moses verior,
Qui nomen Israel regat,
Gentemque liberet suam
Pharaonis efferi iugo.
Hic ille Jesus noster est,
Qui frangit hostium minas,
Et possidere divitum
Dat culta agrorum pinguia.
Ubi mella cautibus fluunt,
Et saxa sudant nectare,
Omnisque vena fontium
Lactis propinat pocula.
O una, Bethleem, urbium,
O una praeclarissima!
Quae Principem rerum tuo,
Beata, contines sinu.
Quamvis stupendis arcium
Nil turribus superbias,
Nec lata spargas moenia
Descripta parvis finibus:

Flos orbis Eoi tamen
Surrexerit, Solyme, tibi,
Dominumque victrix gentium
Roma ipsa submittat caput.
Quid saeculi ambitus furis
In exstruendis molibus?
Et squalidas sordes putas,
Nisi marmor atque aurum tegat?
Tu rubra nudas litora,
Ut bis rigescat sericum:
Ut sideri par fulgeas,
Tu saxeos ignes petis.
At ille, qui torquet polum,
Cui terra et astra serviunt:
Vastumque murmur aequoris,
Quin ipse Tartarus tremit:
Hic inter horridum specus
Feno involutus hispido,
Qua vile brutorum genus
(Res mira) pascitur, iacet.
O usque luxus divitum,
Abominabilis Deo!
O usque paupertas pia
Grata atque amica Numini!
Quodcumque mundus aestimat,
Id nempe despuit Deus:
Qui stulta deligit sibi,
Ut concidat vanus tumor.
Hinc omnium primos vocat,
Vel ipso Olympo interprete,
Quos vita pura et innocens,
Procul urbium pompis tenet.

Qui rure felices suo
Ac arborum laetis comis,
Gemmas et aurum nesciunt,
Quosque illa fabricant dolos.
Salve, o aeterne Conditor
Et siderum, et terrae, et maris,
in carne terrestri Deus,
Deumque vestiens homo!
Salve, o Sequester optime
Nos inter ac inter Deum!
Ovile, pastor, ianua,
Et vitis ipse, et vinitor!
Age alme pacis arbiter,
Et nos serenus aspice!
Sint hactenus bella impia,
Et saevus armorum furor!
Secura currant otia
Te candide colentibus:
Sin hoc negabis, da Pater,
Calcare saeclum et vincere.
Incumbat hostis impotens.
Et omnium nudos agat
Per orbis oras exules;
Sit dulce, quos caelum manet.
Nescit prophana iniquitas,
Amare te, quos presseris:
Et cum probari passus es,
Mox vindicare acerrime.
Certamen acre celsior
Functos triumphus excipit:
Ubi pugna longior fuit,
Sublimior laurus viret.

Ite, ite, Pubes Musica,
Devota Numini manus,
Et dona ad aram solvite,
Sed liberali dextera.
Quodcumque donatur Deo,
Id hostium effugit minas:
Et quicquid expers casuum,
Hoc vera computes lucra.

V. Ann. [Abbr.: Anno] 1628

Frigida nox terris humentem induxerat umbram:
Iamque urbes, atque almus ager, tum frondea silva,
Quin ipsum torpebat amicum murmur aquarum.
At non Bethlaeis sub montibus acer Joas,
Atque Efrem formosus, et Ammathaeus Elissar.
Servabant pecudes, pecudes sub montibus illis
Servabant fusi insomnes per gramina cana,
Et matutinos optabant sideris ortus.
Tum limen, conversa caput, spectabat Eoum,
Arctos, et obliquo findebat sidere noctem;
Cum subito ruptum, sed non cum fulmine, caelum,
Et pictae patuere fores stellantis olympi.
Emicat egregius iuvenis, cui lactea Phoebe
Ultro, et formosos submittat Lucifer ignes.
Ut super attonitum pecus, attonitosque magistros
Libratus stetit, ambrosio mox ore secutus,
Ne pueri trepidetis, ait: si gaudia festa,
Si pia sollicitis praeco bonus otia terris
Nuncio stellata superum demissus ab arce.
Qua se scruposo Bethle non maxima colli
Attollit, camposque procul despectat amoenos,
Mundi aeterna salus, duro puer editus antro

De casta genetrice, inter iuncosque palustres
Graminaque impositus recubat, sua pabula muto
Quod iuxta accumbit pecori. Nunc ocyus ite
Visere, Pastores, magni incunabula partus.
Nempe Puer, nempe ipse cupit puer ille videri:
Ipse hominum custos, ovium custodibus optat
Atque orbis nosci Pastor sacer. Ite faventes.
Sic ait. Extemplo laetis concentibus aer
Et picturatis exsultat flammeus alis.
Nam caeli chorus omnis, et altae exercitus aethrae
Descendit rerum Domino, et vastum implet inane.
Illi corripuere viam, qua semita ducit
Nota viae, atque hilares parvum magale subintrant.
Cumque vident puerumque almum, matremque pudicam,
Circum autem innumeras acies, quas maximus aether
Sustinet, et puro volitantes lumine pascit,
Prostrati dant vota, et agrestia munera libant.
Ante alios Musam incultam meditatur Joas,
Pastorum et longe nemorum decus, acer Joas,
Et tale arguta deducit arundine carmen.
Dulce satis humor, fessis in gramine somni,
Matutini apibus rores, sitientibus undae:
Te nobis, divine puer, nil dulcius uno.
Formosae platanus, formosae ad flumina ripae:
Irriguos formosa nitent quoque poma per hortos:
Tu sed enim, formose puer, formosior ipse es.
Cum nitidum Sol mane novo caput exerit undis,
Et sola terrarum claro imbuit aureus astro,
Laetantur segetes, laetantur roscida prata,
Et saxis illisa crepat iucundius unda:
Tu simul alme puer venisti in luminis oras,
Sponte sua natas miratur campus aristas,

Et matura arbos alieno sidere poma.
Flumina odorato manant vaga nectare, et omnis
Sudat silva favos, et mellis fundit honorem.
Pascite dilectae pecudes, et pascite tauri.
Iam licet, et fas est silvas errare per omnes,
Atque impune nemus, securaque carpere prata.
Cessant insidiae, cessant fraudesque dolique,
Et toto excedunt tristes procul orbe furores.
Excedunt ferratae acies, ac flebile bellum.
At pietas, at sancta fides, at laeta per agros
Pax volitat. Niveae luces comitantur euntem,
Et cantus, choreaeque, et apertis otia portis.
Nulla super rabies; mollescit et ira leonum,
Non saevit lupus, acre genus; non amplius ursi
Stragem atram meditantur ovilibus: alma voluptas
Ruraque pastoresque tenet silvasque beatas.
Pascite dilectae pecudes, et pascite tauri.
Audieram, multumque animo, dum flumina iuxta
Aut umbras inter virides, ut plurimus, erro,
Mecum antiquorum relegens oracula vatum,
Quaeque per hos ipsos montes, et frigida tempe
Jessaeus cecinit divino carmine pastor:
Quaeque alii, quibus arva inter silvasque virentes
Incaluit cor saepe atque est percussa Deo mens,
Rimabar, quem venturum volventibus annis
Aeternum canerent regem, mundique monarcham.
Quo duce mortales, arma horrida, et horrida bella
Exuerent, firmamque ligarent saecula pacem.
Tu, Formosus, eras. Te finem oracula vatum,
Te metam sibi veridici posuere Prophetae,
Ne qua ultra ambages obscuraque carmina ducant.
Et tibi nunc lex ipsa tacet. Tibi fulmina ponit,

Nec gemini silicis tabulas, velut ante, minatur
Instrumenta necis. Solymeia templa valete,
Hic totum penetrale patet, arcanaque sacra.
Quo nemore, aut quo rure legam tibi, Dive, coronam,
Unde tibi frontemque, et dulcia tempora velem?
An, qua formosus fluvio Iordanis amoeno
Palmiferas nutrit silvas, et liber inerrat?
Aut immortales cedrus ubi Libanon ingens
Educat, umbrosisque in sidera montibus exit?
Namque licet tuguri exigui sub paupere culmo
Ignotus populis lateas, sine divite gaza
Regali procul ostro, et eburni dente Elephanti,
Amplexus praesaepe; at magni machina mundi
Te canit, auctoremque suum laeta astra celebrant.
Quin Acheron, quin ipse trifauci Cerberus ore
Te tremit, eversorem olim Letique Erebique,
Maesta gemens, frustraque immitis limen Averni
Conclamat, vastumque chaos, sine lumine regna.
Huc ades, o, hederasque atque hos tibi, Parve, corymbos
Accipe nunc, lenisque fave. Maiora sequentur
Olim, cum firmata virum te fecerit aetas,
Cum patrem testatus eris per grandia facta,
Et tibi cesserunt aegri, dira agmina, morbi:
Et venti posuere minas, et murmura rauca:
Et recidiva suis micuerunt funera tumbis.
Tum centum tibi, Sancte, aras, altaria centum
Per nemora, aeriosque, intonsa cacumina, montes,
Pastorum statuet pubes: tibi lactea fundet
Pocula, cum flavo mellis gratoque liquore.
Quin etiam frondenti olea lauruque comanti
Sparget humum, festasque inducet fontibus umbras.
Ibit rustica turba virenti incincta cupressu

Incomptum caput, et mollem per graminis herbam
Agrestes plaudet choreas, et carmina dicet.
At procul umbrosis habitans sub vallibus Echo
Ludet, et acceptas referet sub sidera voces.
Haec tibi Pastores celebrabunt sacra quotannis
Et totum late spargent discenda per orbem,
Ultra Helicen, Scythicasque nives; ultra acria Cane
Sidera: qua tepidum mundus devergit in Austrum,
Qua venit, et sero succedit lumine Vesper.
Dum pictis avium pennis sulcabitur aer,
Messibus undabunt segetes, dum flumina pisces,
Pascet silva feras, et erunt in vallibus umbrae;
Semper honos, Puer alme, tuus, laudesque manebunt
Haec Joas pangebat, et , o puer alme, canebat:
Usque canebat, io Puer alme, atque oscla ferebat,
Donec purpureo praevertens Lucifer ortu
Et noctem, et pariter cantanti abrupit avenam.
Vos etiam Musaea cohors, vos aurea pubes,
Florenti Sophiae atque piis addicta Camenis,
Divinum ad Puerum devoto tendite cultu.
Leucoris haec, Bethle est: templum, cunabula: Christus
Intus ubique iacet. Vocat Angelus: ite frequentes,
Ite mei. Castos laudes celebrate per Hymnos:
Allegate preces: date pura candida mente
Dona Deo, date dona Dei, gens grata, ministris.

VI. Ann. [Abbr.: Anno] 1629

ERgo ubi devexae brumali a cardine metae
Sol movet, et sensim eluctans maioribus addit
Se spatiis, magni redeunt solemnia festi,
Et pia Christicolis sacra instauranda per orbem.

Namque dies, en, rursus adest, quo regia virgo,
Hebraeum genus, aetherio de semine feta,
Humanos indutum artus,et carnea membra,
Servatorem orbis, caeli terraeque potentem,
Magali procul enixa est sub paupere, cunctis
Officiis defecta, sibi sola omnia mater,
Et mater simul, atque simul (mirum) innuba virgo.
Sancte puer, si parva tibi incunabula circum
Fusi humiles, fassi culpas, de pectore puro
Vota damus, laetique tuum celebramus honorem,
Huc ades, huc, pie Nate Dei, Deus ipse, perennis
Exortus de mente patris, sed temporis expers,
Nec nascendo umquam a charo genitore revulsus.
Qualis nec sine luce sua Sol aureus umquam est:
Et lux cum Solis semper conectitur orbe,
Unde fluit, rursusque in eundem obversa resultat.
Namque prius caelum ac terrae, campique liquentes
Te Duce principium caperent, unde omnis in orbem
Concrevit mundus, ratio sensusque paternae
Arcanum mentis penetrale usque usque tenebas,
Immensum assidue, quod eras, meditatus amorem.
Qui te nunc, puer alme, aurati limen olympi
Migrare, et nostras miserantem invisere terras,
Usque acres miscens stimulos sub pectore, et usque
Incumbens ipse ipse sibi, fenoque iacere
Compulit, expositumque Noto, gelidisque pruinis,
Et teneros horrere artus, quando omne patebat
Convulsum tuguri vitio latus, et breve culmen.
Aspice venturo laetentur ut omnia saeclo:
Ut nova torpentes lux exigat orta tenebras.
Apparet procul Eoo sub limine, magnus
Qua rapidum sonat Euphrates, Tigrisque per alta

Saxa ruens scopulosque irato spumeus amni
Volvitur agmen agens, caeli astrorumque peritos,
Nec pulchra sine mente viros, quod duceret, astrum,
Bethlaeisque adeo medios consisteret oris,
Clarum, ingens, penitusque novum. cui saevus Orion
Auratum, et multa stellarum luce coruscum
Submittat vel sponte ensem: cui maximus Anguis
(Quamvis per geminas, magni instar fluminis, Arctor
Centum ignes, centum rutilo trahat agmine flammas
Cedat, et ipsa adeo formosae cornua Lunae.
Sive aliquis tantum accendit, seque abdidit intra
Caelituum de gente, iubar; seu vera refulsit
Sidere flamma novo (nam sidera parturit aether)
Fit rerum novitate fides, venisse beati
Auctorem saecli, loquitur natura parentem,
Testantur tot signa Deum. Tibi Delphica Pytho
Fata obliqua canens, Lybicae tibi praesul arenae
Corniger, et surdis Dodona obmutuit antris.
Quin etiam Styx ipsa silet, nec Cerberus ore
Tergemino horrendum fremit amplius, et latrat umbras.
Et iam tum victorem Erebi,letique futurum,
Et culpae informis, metuens haud cassa, veretur.
Salve hominum indubitata salus, totque ante per annos
Exspectate puer, qui nunc licet ore tenello
Arrides charae blanditus ad oscula matri,
Interea tamen et terras caelumque profundum,
Ipse auctor, Dux ipse regis. Tibi sidera celsa,
Et vigiles stellarum ignes, tibi euntis in orbem
Aevi alae currusque volant, annosaque saecla.
Salve, inquam, et miseris tandem, et tot vulnera pas sis [(reading uncertain: ?)]
Auxiliator ades. Viden` atro turbine Mavors
Ut ruat, et late incumbens ferus omnia vastet?

Non aliter, quam qui Alpina de rupe volutus
Praecipitat torrens, campisque insultat, et atram
Diluviem exercet campis: ruit ardua silva,
Ardua saxa ruunt: Stat summo in vertice Pastor
Attonitus, clademque gemens despectat amaram.
Quanta patet laetis quondam Germania cultis,
Nunc sterili damnata situ, viduata colonis;
Seu Nabataeum Eurum contra, Dacosque feroces
Illyrico pingues ripas praetenditur Istro;
Codano seu clausa mari est, ubi Belthica in arctos
Stringitur unda sinus, hibernoque excita fluctu
Cimbrorum radit terras, uberrima regna,
Exiliis agimur, vel iniqui militis ense.
Nec plagae pars ulla vacat: perit omnis ubique
Teutonie, funusque sibi est et turpe cadaver.
Ut cum, triste malum, cancer, labente veneno
Saevit edens corpus nec quicquam aut gramina lecta,
Aut doctae prosunt artes: sparsa undique pestis
Regnat, et indomito consumit viscera tabo.
An patimur, Sancte, has clades, tamque acria bella,
Puro auro ut formata aetas, puro otia ab auro
Excipiant miseros, et pax aeterna secundet?
Qualis vere novo gelidae post sidera brumae
Se novat, et senium ponens convertitur orbis.
Sidera mota tonant, diris micat ignibus aether,
Terra tremit, vastis undant ex imbribus arva.
Mox Zephyri levis aura pio per prata susurro
Increpat: hinc nitet omne solum: stat frondea silva:
Ridet ager, campusque: it formosissimus annus.
An potius noxae et scelerum caelestibus iris
Poscimur, immensumque nefas et saecla piamus?
Quicquid erit, iam parce, Pater, parce, alme, rogamus,
Et fessis requiem indulge, pacemque serena.

Quid iuvat, antiquo demissam a Teutone gentem,
Qua non ulla magis casto tibi dedita ritu
Et celebrat sacra, et puros instaurat honores,
Perpetuis ardere armis, atque in sua tristi
Viscera turbatam rabie convertere dextram,
Artificem bellorum, atque insuperabile fulmen?
Cum saevae contra Aemoniae Maumetica regna
Otia laeta colant, nec tela arcusque sonantes
Audiat Ismariis Rhodope celebrata Camenis,
Plena odiis caeli atque tuis? Tibi sponte fatemur
Criminaque et culpas: tibi fusi altaria circum
Immemores grataeque dapis, gratique liquoris
Vota damus, lacrimisque ingentibus ora rigamus,
Respice io, felixque tuis mitisque propinqua.
Quod si tantus amor bellorum, et dira cupido
Mentibus insedit, rigidum ut deponere ferrum,
Assuetum praedis, indignataeque recusent
Pacem ferre manus, da, signa inimica ferantur
Ultra Hypanin Phasinque, aut qua Jordanus amoeno
Flumine Idumaeas purissimus irrigat undas.
Ut spolia, et captos Christiana e gente triumphos
Divitis eversorem Asiae poenasque reposcant,
Et cidaris Romanum aurum Saracenis adoret.
Interea doctas Pubes operata per artes,
Rixasque, turbasque, et quicquid denique vitam
Scit maculare, nefas addens, fugite ocyus omnes,
Et casta cum mente probatos vivite mores:
Nunc autem et festis cumulate altaria donis.

VII. Ann. [Abbr.: Anno] 1630.

SErvator alme, prospera
Quem ducimus tibi diem

Festis sacratum gaudiis;
Nam saeva circumstant mala.
En hostis atrox imminet,
Fremitque; bella et sanguinem:
Si posset, omne funditus
Fidele nomen perderet.
Te nostra concinit lyra
Non indecoro carmine,
Qui virginis castae sinum
Amplexus, astris imperas.
Quamquam tuum quis, o Puer,
Mortalis ortum edisseret?
Tu natus aeterni Patris,
Nec te prior Pater tamen.
Par culmen, una aeternitas,
Par utriusque gloria:
Qua filius, minor Patre;
Par arduo Patri, ut Deus.
Mundi repertor est Pater,
Et Sermo factor omnium:
Nam te simul promsit Pater,
Simul omnis orbis exstitit.
Et pulcher astrorum chorus,
Unde ordo temporum fluit:
Et marmor undantis sali,
Et terra feta fructuum.
Te bruta et excors natio
Fatetur auctorem suum,
Seu laeta silvarum colat,
Seu vitreas amnis domos.
Ut imperas, virtus Patris,
Dant alites pictas aquae,

Queis [Reg: Quibus] omne pubeat nemus,
Dum verna blanditur dies.
Tibi arduos vultus homo
In astra rectus sustulit,
Pulcher, peritus, innocens,
Exemplar artificis sui.
Heu perfidae aspidis dolos!
Heu feminae obscenam famem!
Hinc noxa mundum perculit,
Et mortis aperuit viam.
Ruit ille ab alto culmine,
Et Principe avulsus suo
In omne procidit nefas,
Dum saxa et aera habet Deos.
O dira mentis caecitas
Oblita lucis pristinae!
Partitur orbis in Deos,
Et orbis ignorat Deum.
Pars alma pocla fontium,
Pars Numinis flammam loco
Veneratur (o demens genus!)
Pars arborem antiquam colit.
Est qui latrantem consecret,
Aut turpe, Simias, pecus;
Vel coniugem olentis caprae,
Libidinosior fero.
Meretur aras Iupiter,
Quod exigit regno Patrem,
Et summus audit Caelitum,
Sororis incestu reus.
Si quis rapinis nobilis,
Et caedis appetentior

Mars triste pugnando furit,
Fit proelii et belli arbiter.
Non pestis ulla mentibus
Tam feda, tam tetra incubat,
Quin nomen invadens novum,
Templis dicaretur Deus.
Sic quisque dum Deum studet
Fecisse, vel mores malos:
Longe excidere omnes Deo,
Et praeda facti Daemonum.
Nec Abrahae genus iuvant
Legum sacrarum oracula;
Dum corticem externum premit,
Et verba, non mentem putat.
Sperat salutem gentium
Ducemque promissum sibi;
Sed purpura et gemmis stupens,
Pannos casamque non capit.
Huc Jebus, huc ades Salem,
En, Siloe venit tuus:
Quo saxeus porro silex?
Lex viva de Sion datur.
En, ille vates maximus,
Quem Legifer cecinit Senex,
Imaginem cuius tulit,
Cum Principem Israel daret.
En, ille quem Jacob vetus,
Cum nil videret, viderat:
Qui tingeret stolam suam
Rubentis uvae sanguine,
Flos lactis exspirat tibi
Ad candidi dentis nivem:

Insuave nectar, prae tuae
Lucis beato sidere.
Nil amplius falso licet,
Se pandit ipsa Veritas:
Nescire quis potest Deum,
Qui se videndum prodidit?
Quid, Sancte, praedicem prius?
Quid ultimo mirer loco?
Partus adorem mysticos,
An nostra pangam gaudia?
Ne perderet, quod fecerat;
Quod fecit, auctor, factus est:
Fit mater, expers coniugis,
Et virgo, quae peperit, manet.
Qui terram et astra temperat,
Hic vagit in cunabulis:
Antiquior caelo et chao,
Hic visitur parvus Puer.
Nil detrahit corpus Deo,
Nec obruit hominem Deus:
Est aliud homo, aliud Deus;
Et unus est CHRISTUS tamen.
Ridet profana Graecia:
Nec res Lycei est, credere.
Quod mente percipi nequit,
Hoc sola comprendit fides.
Gaudete, quicquid gentium
Late per orbem spargitur:
Nunc esse filiis licet,
Quando unus omnium Pater.
En, aureum rursus nemus;
En, porta caeli panditur:

Mutantur astra terreis,
Cum terrea haud sprevit Deus.
Te, Sancte, quaesumus, Puer,
Hoc da die nasci tibi
Puro enovatos pectore,
Ut ipse nobis natus es.
Compesce bellorum nefas,
Et redde pacis otia
Certae, manentis, sobriae,
Nascente te qualis fuit.
Ut ipse semper in Patre es,
Et semper unum cum patre,
Sic in te ut alter alteri
Fac simus unum, unum tibi.
Nunc erudita civitas,
Offerte festa munera:
Si quid ministris fit bene,
Id imputant Domini sibi.

IIX. Ann. [Abbr.: Anno] 1632.

CUi lacrimarum non oculi scatent,
Genaeque molles? cui miserabiles
Plorare singultus molestum,
Stelliferi ut moderator orbis
Titan, amictus syrmate lugubri,
Hucusque sidus condidit aureum,
Atraque frontem nube tectus,
Tot nebulis caput impedivit,
Septentrionis grande decus gemens,
Orbisque lumen deficere alterum;
Dum denuo cristas tyranni
Subrigere atque superba colla

Saevi allaborant? Occidit, occidit
AUGUSTUS ultor! flebilis omnnibus,
Servire qui foedum recusant;
Praecipue tibi, LEUCORI almae.
Redire soles praecipites queunt,
Annusque laetas rursus agit vices:
Ille ille irrevertendus orbem,
Et dubias bene liquit oras,
Fortuna regnum mobile ubi tenet,
Caeli potitus siderea domo:
Hic floret aeterno triumpho,
Laurigero potiore curru.
Compesce lamenta, et lacrimis modum
Nil profuturis pone: magis, pia,
Numen benignum concelebra,
Et faciles miserantis aures,
Cunasque Nati, quem neque vertili
Suspensus aether fornice flammeus,
Nec splendor aeterni decoris,
Aut patriae similis potestas
Tenere novit: praeminet omnibus,
Et vincit ardor debilis ah! luti,
Et criminum non aequa moles,
Vinculaque inferius parata,
Trucesque poenae: desilit ocyus,
Mortale corpus ut geminet sibi,
Camposque squalentes coloni,
Ruraque pigra coaequet astris.
Ergo ille castae pusio virginis
Duris revinctus fascibus eiulat
Mortalium infaustos labores,
Et tumidum atque ferocientem

Apprensat Anguem nil trepidus, manu et
Quamvis [(printer); sic: Quemvis] tenella strangulat, ut technis
Centum relabi doctus aegre
Sustineat sinuare caudam.
Quid nunc minores, docta, animos geras?
Quid dura saevi nubila temporis,
Et triste conspirantis hostis
Attrepides, Witeberga, robur,
Quem posse vinci plus vice simplici
Respersa vidit Misnia sanguine?
Nec, si universus pugnet orbis,
Vicerit hic pietate vera
Caeloque fretos. Quare agite, et novis
Mactate Patrem laudis honoribus,
Clarosque adornantem triumphos
Progeniem superi parentis,
Et laeti et expertes sceleris mali:
Post et ministros muneribus piis
Solamini largi, ut ne inanem
Forte manum lacrimentur aegri.

IX. Ann. [Abbr.: Anno] 1633

STROPHE I.

TUrbidum nimbis caput,
Canoque respersum gelu
Bruma, hiemantis anni
Vetusta proles, late in arvis
Ostentans, tum choreae
Dux astricae, lucis Pater,
Deflectens altivagam quadrigam
Laxiorem in orbem,

Vocale barbiton quatit,
Festumque poscit canticum monendo.
Fave puer divine,
Cui nostrae modo militat
Studium Camenae.
Fave, o, serenatoque vultu,
Quo terramque, et astra pacas,
Aspice carmen,

ANTISTROPHE I.
Flammeo de pectore
Vates quod instinctus tuo,
Parve tibi propinat,
Amore mentem sauciatus.
Ite hinc nugae canorae
Detrita senio [(printer); sic: scenio] sommnia:
Hectorque, ac Iliacae favilla:
Quaeque prima remo
Audace rupit aequoris
Sacrum profundum puppis, et professae
Necis viam commenta est.
Me Dircaea iuvat nova
Cithara integrare
Mele Tonantis nato, et eius
Sacro dedicare curas
Non sine plausu.

EPODUS I.
Te stelliferis sedibus aethrae,
Qua perpetuas flectit habenas
Pater aeternus, mundumque regit,
Demisit amor:
Numenque quod stygis [(printer); sic: stygiis] tremiscunt
Stagnantis igne flumina,

Cerbereusque canis,
Duris catenis debitus,
Umbrare velo carneo coegit,
Mortalium salutem
Mortalis ipse ut instaurares,
Sanciens foedus novum
Pacemque aeternam, copula ipse
Connectens hominem ac Deum.

STROPHE II.
Non minor magno Patre
Ex Patre semper nasceris:
Inque Patre usque calles
Sophie, mens, sensus: cui omnis
Rerum natura coepit,
Et natus orbis, qua patet
Vasto in sese ipsum obiens reflexu,
Dum tibi nec ortus,
Nec finis ullus, cetera
Fataliter qui destinatus urget
Ruitque. Quo propellis
Audax ab fragilem nimis
Erato carinam?
Age, ocyus frena impotentem
Ausum, et vela verte retro,
Improba vela.

ANTISTROPHE II.
Ingredi ergo ausis mare
Vesana, quo tot nuda re-
mis fluitare transtra,
Forosque ruptos, naufragamque,
Spectaculum triste, turbam
Frustra quiritantem vides?
Scrutari ne nimium labora,

Quod latere caelum
Voluit tegendo. Pessime
Mortale semen, nescium sui ipsum,
Verenda caeli quaerit,
Et deprendere avet fide
Capienda sola.
Fuge hoc genus vesaniae. At tu
Salve tot petitus annis,
Maximus infans.

EPODUS II.
Salve, et dubiis casibus actos,
Bellique malis dura iubentis,
Miseros ex quo Pax laeta fugit
Solare bonus,
Solare, et impium furorem
Constringe, aheneis lupa-
tis tumida ora premens.
O quot tibi sanctum in caput
Sistam coronas carminum nitentes,
Servator alme, Enyo
Orcum simul fugato armorum!
Interim pubes mea
Gratanti pompa i, solve in aram
Plenam munere dexteram.

X. Ann. [Abbr.: Anno] 1634

BRumae annus, puerique Dei sua carmina cunae
Exposcunt, tacitamque movent chelyn. O ubi colles
Bethlemici! aligeris et concelebrata catervis
Antra casae? qui me o liquidas Jordanis ad undas
Sistet, et ingenti praecinget tempora lauru?

Sive per exustas damnato sidere terras,
Qua nulla humani cultus vestigia restant;
Seu quas perpetuis nivibusque et frigore durat
Tristis hiems, ipsos via si calcanda per hostes,
Non eat haec sine honore dies. Quodcumque parentum
Primorum mala simplicitas, funestaque fructus
Pabula traxerunt noxae, qua tota periret
Posteritas infausta, hodierna in luce remittit,
Omnis et exuitur mortali e corpore pestis.
Ut miseros, quos ante informis ianua leti
Usque patens captabat, et atrum limen Averni;
Hos nunc formosi invitet domus ardua Olympi,
Gaudiaque et nullo sine intercepta voluptas.
Sancte Puer, summo genitori aequaeva potestas,
Par fragili corpus matri, tibi sidera terrae,
Mortalemque Deo licuit, aeterna caducis
Miscere, et totas naturae evertere leges.
Non aliter meruit nasci Deus. Integra virgo
Feta fit, et fetum quamvis excludat in auras,
Virgo tamen virgo illa manet: pariterque puella est
Et genetrix, nec nota viro. Non istud acutae
Vis mentis comprendere habet: ratio omnis hebescit,
Nec potis est miri ingenium cognoscere partus,
Ut velit, et partes animum raptarit in omnes.
Sola fides complexa tenet, quae rebus adhaerens,
Et confisa sibi fugit internoscere causas;
Nec scrutata modum dubitans, mysteria credit.
Si tamen occiduae caeli immortalis honorem
Telluri, et parvis componere magna licebit:
Laevia sic olim candentis corpora vitri
Accipiunt redduntque diem, neque distrahit hilum
Fulgentis speculi glaciem, vel caeca relaxat

Vincula materiae lucis penetrabilis aura.
Vix ubi natus eras, centum miracula, centum
Testantur te signa Deum: lux nocte renidet
Sub media, spelndetque novis caelum auctius astris.
Personat, immensisque poli subtexitur alis,
Quacumque ora, patet: descendunt sidera, et omnis
Stat cunas circum flammatae exercitus aethrae.
Nusquam bella tonant: nusquam fera proelia fervent
Mollia pacatae traducunt otia gentes,
Et recreat fessas armis Concordia terras.
Iam quoque dum patrias versat Mars improbus ora
Et versum fas atque nefas, ades alme, rogamus,
Ac post tot miserans clades, post funera tanta,
Respice, longinquis finemque laboribus adde.
Adde bonus! cernis, quam late sanguis inundet
Humanus, quantis albescant ossibus agri?
Nondum dira tamen ferro, tristique furori
Scit rabies posuisse modum: sed frena remordens
Exsultat, pacemque haud una strage moratur.
Quid scelerum innumeras facies, et tot nova pestis
Nomina commemorem, quae passim impune per arma
Increscunt animis, mittuntque in saecula labem?
Si noster non sordet honos, si vota litamus
Digna tibi, gratasque preces, ades o bone tandem,
Et dirum aeternis Martem constringe catenis,
Cui pietas neque cordi, aut magni regula honesti;
Sed furor, et raptus, et numquam expleta libido.
Interea doctis studiis operata Iuventus,
Hoc agite, ac festis mactate altaria donis,
Pro re quisque et forte sua. Non maxima dari
Poscimus: at parco nimium nimiumque maligno
Vix merces speranda ingens pretiumque datori est.

XI. Ann. [Abbr.: Anno] 1637.

QUi tollendo orbis sceleri, tristique reatu,
Et quicquid miseros poenae terretque premitque,
Aethereas liquisti arces, tua regna, pudicae
Virginis illapsus gremio, quam sanguinis alti
Nobilitas, Regumque decus clarabat Avorum,
Ipse tibi fragilesque artus et membra caduca
Finxisti, patrium iam dissimulatus olympum,
Huc ades, et quos, Sancte, tibi celebramus honores,
Innumeris gens functa malis, sibi vixque superstes,
Aspice, sed felix, et qualis turbida quondam
Sidera, fulmineasque hiemes, et concita pacas
Aequora, cum iussi ponunt tibi flamina venti,
Et pariter pelagi cessant, terraeque labores.
Nos quoque, nec nescis, multa heu ac dura fatigat
Tempestas, ex quo incubuit feralis Enyo,
Et semel excussit pacem, dirique furoris
Semina dispersit populis, tetra unde libido
Mentibus, armorumque incessit maximus ardor.
Vidimus exustas funestis ignibus urbes,
Et late exiliis miserorum ac dura gementum
Fervere agros totasque vias. Pars moenia fessis
Tuta petit, silvas alii, nemorumque per altas
Conduntur latebras, aut cincta paludibus atris
Tesqua habitant, celebrata feris. Quid fallere prodest
Hostiles gladios, saevumque exire furorem,
Si miseros tristisque Fames, et lurida Pestis
Assequitur, diri spargens contagia morbi?
Sternuntur leto pariter iuvenesque senesque:
Nulla dies maerore vacat: luctusque gravantur
Luctibus: ad manes immensum extenditur agmen.
Musarum vox nulla sonat, Pindumque per omnem

Et citharae cantusque tacent: pro carmine docto,
Et quicquid dictis Sophie immortalibus edit,
Maesta crepant planctus, damnataque fletibus aera.
Nate Dei, Nate idem hominis; de Numine Numen
Principium, non tempus habens; cui machina rerum
Extat, et in numerum currit pulcherrimus aether:
Quando semel te induxit amor, qui maximus usque
Mentem urit, stimulosque acres sub pectore versat,
Ut fragilem imbiberes moriturus nectere carnem,
Nosque adeo vincire tibi, miserere tuorum,
Ab fabricae miserere tuae. Tibi surgimus uno
Ortu omnes, simul ac molli tua dextera gleba
Instituit mortale genus. Num paenitet acti,
Et totum tibi sordet opus? finemque minatur,
Principium quae causa dedit? reminiscere pacti
Foederis, atque incumbe tibi; quo mitius orbis
Nil habet, aut gemino caelum complectitur axe.
Nos commissa pati, meritasque exsolvere poenas,
Novimus: en, ultro tibi nos pecavisse [Orig: peccasse] fatemur.
Sed pudet, et veniam petimus, lacrimisque dolorem
Testamur strati per humum, pacemque rogamus.
An nihil ignosces, qui cuncta ignoscere natus?
Et dulce est gratumque tibi, vel tota perire
Saecula? tum viduas squalere colentibus aras?
Durities non tanta tibi. Da cernere finem
Aerumnis, miserosque leva. Tu sistere morbos,
Et diram cohibere famem; tu vincere solus
Bella armata potes, strictumque retundere ferrum,
Artificem Leti, pacisque reducere morem.
Qua melius maiusve nihil neque flammeus aether,
Nec mater communis, humus, nec caerula norunt
Marmora, quae medias involvunt undique terras.

Omnia pace vigent,perdurant omnia pace.
Pax mundi connectit opus, rerumque tuetur
Naturam, ne sicca velint concurrere lymphis,
Aut cum frigoribus flammae vapor igneus arma
Conserat; indigesta rudis ceu semina mundi
Cum tegeret deforme chaos, pariterque volarent
Inter se commixta modis pugnantia miris.
Pax celebrat terras populis, pax navibus undas,
Humanisque aperit, quaqua patet, usibus orbem.
Innumeras solers exercet et invenit artes:
Virtutes monstrat legum pia mater et aequi:
Quodque audit, facit esse hominem (nam bella Leones,
Ursorumque decent genus atque immania saecla.)
Hanc redde ereptam miseris penitusque fugatam,
Quaque ligas elementa fide, quo iungis amore
Naturae discordis opus, hoc, Optime, rursus
Concilia gentes, diductaque pectora iunge,
Aeterno firmans reparatam foedere pacem.
Haec hodie vovisse iuvet: tuque o mea pubes,
Posce eadem, posce assiduis noctesque diesque
Questibus, aut quacumque alia lenire Tonantem
Iratum ratione licet, veniamque mereri.
Nunc autem facito ara suos quoque plena ministros
Exhilaret, multoque graves domum ab aere remittat.

XII. Ann. [Abbr.: Anno] 1639.

VEnit, et festo celebranda ritu
Lux adest, seri decus ultimum anni,
Explicans sacrum iubar, unde nobis
Vita salusque est.

Cernimus summi Genitum Tonantis
Conditum cunis pueri figura,
Sit licet caelo prior atque terra, et
Aequoris undis.
Hunc dat illaeso genetrix pudore
Nuptiarum expers; neque flos recedit
Proditus partu; meliore fulget
Auctus honore.
Nil obest nostrae pigra massa carnis,
Quo minus celsis dominetur astris,
Par Patri magno Deus ipse, et ipse
Par quoque servis.
Ite mordaces, mala monstra, curae,
Et timor mortis Stygiique Averni:
En, licet summi penetrare rursus
Regis in aulam.
Candidum optatae patet undique aethrae
Denuo limen; nec, ut ante, terret
Flammeus longe gladius sub ipso
Limine custos.
Alites psallunt iuvenum catervae,
Et novus late ferit astra cantus,
Nuncians terris stabilita ruptae
Foedera Pacis,
Ipse dum terrae mediusque caeli
Debilem limum sibi copulavit,
Qui solique undaeque, et ubique fusi
Auctor Olympi.
Sancte Servator, te io precamur,
Stet tibi semper pia cura nostri:
Has bonas terras tueare, et urbem hanc,
Flavus ubi Albis

Labitur, clarasque agit acer undas,
Saxonum visens populos, utraque
Conditos ripa. Viden`ut cruentum
Flammeus ensem
Torqueat Mavors? ruat impotente ut
Turbine incumbens facibusque, mentis
Dira quas nutrit rabies dolorque,
Impia Enyo?
Quid loquar saevae mala dura pestis?
Quid famem numquam illicito abstinentem?
Tot malis fessos recreare tandem,
Sancte memento.
Sanciat Pacem pietas negatam
Conditis victrix gladiis: nec usquam
Amplius turbent habitura nullos
Bella triumphos.
Absit, aut foedas repetat tenebras,
Unde prorupit, Phlegethontis, atrum
Morbum agens ante, et trepidos timores
Pestilis Ate.
Floreant doctae pia templa Musae:
Iura deponant senium: iuventae
Redditae leges vireant, scelusque,
Poena fatiget.
Ruris exculti segetes beatum
Spondeant annum: pecus omne tutis
Pascuis erret: mala cura nusquam,
Aut metus urat.
Sed puer sanctos tenero usque ab ungue
Imbibat mores facilis doceri;
Et Pater nato probus ipse vera ex-
empla ministret.

Hinc salus omnis redit, hinc beatus
Publicae est rei status, ut sinistri in-
vaserint mores, simul ire ubique
Omnia pessum.
Ite nunc castis animis iuventus
Docta, nec parca properate dextra
Munera antiquo stabilita ritu
Ponere in aram.
Arbiter celsa sedet omnium arce,
Et pios actus hominum intuetur,
Ut suo dignis benefacta donis
Tempore penset.

XIII. Ann. [Abbr.: Anno] 1640.

VOlvimur ad cunas, natique ante ora puelli
En iterum, quem tota canit natura parentem,
Auctoremque elementa suum. Qui sidera legem
Ferre iubet, fixasque errando absolvere metas;
Ne caeli turbante fide, mox ordine rupto
Dissonet, et versas annus male temperet horas.
Ivit ad Euphraten positus, patriamque relinquens
Persin, Idumaeos venit duce sidere colles
Dona ferens, aurique et myrrhae et turis honores:
Nos praeter lacrimas, et singultantia verba,
Devotamque tibi, Puer o, super omnia mentem,
Nil licet ac fas est: solum hoc fortuna reliquit,
Quae patriam, et miseros infandis turbida bellis
Prodidit incumbens, totque (heu) exercuit annos.
Vis immensa quidem scelerum (nam sponte fatemur)
Sollicitat, iustosque accendit Numen in aestus:
Exosi sed triste nefas, vitamque peractam,

Plangimus, et maestos lacrimarum effundimus imbres,
Flebiliter pacem orantes. Sit digna favore
Nostra tuo pietas, fatumque exoret amicum.
Namque etenim haud frustra moribundos te induere artus;
Tum nos irrupto nexu tibi iungere fratres
Immensus persuasit amor, qui plurimus ardet
Nunc quoque, post Solymae crimen, post diruta sontis
Regna Erebi, aetheriis iterum cum redditus oris
Aeternas Patris atque tuas moderaris habenas;
Insomnesque agitans stimulos, et pectora flammans,
Non nostri haud meminisse sinit. Quo sidere primum
Iam tener illuxisti orbi, lateque per omnes
Exoriens populos iussisti bella silere
Turbida, et everso pacem succurrere saeclo;
Hoc nunc irradians magni miseresce laboris,
Fataque nostra leva. Quae non, mitissime, dudum
Supplicia, et tetro luimus pro crimine poenas;
Seu ferri immitis rabies, seu lurida pestis
Incubuit, maiúsve malum penuria victus
Et semper male suada fames? Defecta colonis
Arva iacent; squalent segetes, nec grandia farra,
Sed tribulos lappamque ferunt, aut subter adesae
Obsceno turpique malo, vota ultima fallunt
Agrestum, miseraeque negant solacia vitae.
Quid nunc commemorem crudelibus oppida flammis
Aut tota interversa, aut magna perdita parte?
Totque olim claras opibusque et civibus urbes,
Queis [Reg: quibus] sua iam fortuna fuit? nam rara frequentat
Turba domos: tenues incisa negotia quaestus
Exercent; penitusque adeo sua cuique oneri est sors.
At quae barbaries animis inolescit, et omnes
Evertit mores, armorum oppressa furore

Dum leges ac iura silent, accinctaque ferro,
Quidlibet improbitas impune audetque patratque:
Contra autem scelerumque metus, et cura pudoris,
Astrorumque haeres pietas fugit acta, simulque
Egregiae expirant artes decus addere duris
Dulce animis, magnoque insuescere pectus honesto?
Heu mihi, quis gratos superis tum exsolvet honores?
Quis digne tua sacra feret, cum regna tenebit
Improba, et immites dira ignorantia fasces?
Nempe semel nocte infausta mens cum horret, et omnem
Exclusit lucem, nullaque in parte nitescit,
Ilicet in vetitum ruimus, sequimurque cupido
Quo rapuit vesana, aut mobilis incitat error,
Exuiturque animis cultus rectique Deique.
Respice io, ardentemque Patrem poenisque furentem
Flecte bonus, tumidosque animos et pectora mulce:
Namque potes, mens ipsa Patris. Natine refutet
Vota precesque Pater, quicum una eademque voluntas,
Una ut mens, numenque unum atque aeterna potestas?
Assere nos opus, alme, tuum! tibi cura peculi
An poterit non esse tui? Da cernere finem
Aerumnis, miserosque iuva, fessisque quietem
Indulge, optatamque (una hac dabis omnia)pacem.
Sic te nascentem haud tantum cunisque iacentem,
Parvule, maternove haerentem bracchia collo
Connexum, geminasque manus, atque oscla ferentem;
Sed decus et miranda Viri, clarosque triumphos
Devicto umbrarum regno, Letoque, Ereboque,
Laude attollemus magna, semperque canemus
Te tutelam orbis pariter pariterque salutem.
Interea egregii Iuvenes, flos lectior urbis
Leucoreae, precibus purgata mente peractis,

Antiquo pro more adolete altaria festis
Muneribus non parcum agmen. Quam grata Tonanti
Largiri facilis manus, et mens nescia culpae est?

XIV. Ann. [Abbr.: Anno] 1641.

ARte novum carmen rerum tenuate parenti
Vos, quibus accendit cor pietatis amor.
Nam miranda Deus superis quoque coetibus egit,
Antiqui excedens omne favoris opus.
Dextera speratam nobis tulit una salutem
Ipsius, emerito nomine sancta manus.
Unigenam in terras caelo demisit, et inter
Mortales voluit publica fata pati.
Ille perire tot innocuos cum cerneret, instans
Depulit exitium, nos habuitque suos.
Nec passus saevire trucis mala saecla Tyranni,
Imposuit furiis frena, Ereboque iugum.
Sic modo regna iacent deiecta Satellitis Orci;
Praeque dolore fremens Dis sibi pectus edit.
Praecones verbi caelestis semina in orbem
Principis edicto disseruere Dei
Gentibus, e tenebris errorum in luce locatis,
Ut rectas possent iustitiae ire vias:
Nec moriendo mori, sed vitae tendere in arcem,
Quae cunctis Christi munere plana patet.
Scilicet hoc generi Hebraeo promiserat olim,
Cum nati iugulum diruere ense Pater,
Exstinctumque animosus averet tradere flammis,
Dum mox pro puero corniger hostia adest.
Viderunt populi longinquis dissiti in oris,
Qua mare circuitu caeruleo ambit humum,

Venisse auxilium seris memorabile saeclis,
Quo noxas hominum solveret ipse Deus:
Sanciretque iterum, penitus quae amissa, Salutem,
Et pariter vitae munera perpetuae.
Ergo hunc concordi gentes canite ore per orbem,
Atque ingens pueri tollite ad astra decus.
Barbitos hunc recinat, varioque hunc tibia cantu,
Tum tuba, quae heroos incinere apta modos.
Aequorei latices vitreo exultate profundo,
Ducentes agili candida festa pede:
Tu quoque communis genetrix gestire memento,
Concussoque hilaris plaudere terra sinu.
Praecipue doctis pubes operata Camenis
Promite laetitiae candida signa novae.
Non quam vina creant, ductaeque ad carmina noctes,
Cum movet in numerum docta puella pedem;
Sed pietas succensa animis quam concitat, omnis
Ut sonet in laudes linguaque mensque Dei.
Vina negant animos sacratis ritibus aptos:
Nec nisi casta Deo corda placere solent.
Hoc etiam superest, Iuvenes, ponatis in aram
Dona Sacerdoti debita, grata Deo.
Namque sibi Dominus collatum asscribit honorem,
Fida ministerii quo decorata manus.

XV. Ann. [Abbr.: Anno] 1643.

TIbi CHRISTE laudes solvimus,
Quod passus es nasci puer
De virgine intacta satus,
Mundum levares ut tuum.

Nam quicquid exstat et viget,
Te Conditorem praedicat,
Aetherque, et aeris liquor,
Et terra, et undosum mare.
Tu ratio, tu sensus Patris
Molitus ante aevum omnia es,
Quae mox creares proditus
Vox ipsa subsistens patris.
Dum, FIAT, inquit, ilico,
Stat omne, quicquid iusserat,
Et te chaos sumit Duce
Formam, colorem et ordinem.
O quis tuos ortus puer,
Qua de Deo natus Deus;
Cunas quis explicet tuas,
Quae copulant hominem ac Deum?
Res mira, sugit ubera,
Unde ipsa vita est omnibus:
Idemque, natus est simul,
Auctorque matris ac parens.
Quem, quantus ipse, non capit
Vel vasta rerum machina,
Hinc involutum fasciis
Praesaepe parvum continet,
Pone accubat brutum genus,
Bos durus, atque asinus piger:
Quae pompa? quae species? tamen
Ingens sacramentum latet.
Hic gentium turbam notat,
Et Abrahae ille posteros:
Nam sospitator omnibus
Communis hic venit puer.

Quod luminis iubar repens
Caliginem noctis fugat?
Quam siderum laeti chori
Pastoribus pacem canunt?
Tu lumen illud es, puer,
Qui caeca cuncta illuminas;
Qui nubila atra dissipans
Lucem novam in mentes seris.
Tu pax beata gentium,
Qui foedus aeternum ligans
Hominem inter atque inter Deum
Commercium instauras vetus.
Nunc ira tristis detumet
Laetusque succedit favor:
Transacta lis, nec amplius
Poenae ullus est locus super.
Demittitur caelo Deus,
Et tendit in superos homo:
Damnatus aeternae necis
Vita potitur perpete,
O, usque laeta et prospera,
Pax, quae venis mortalibus,
Et sola praestare es potens
Quaecumque nos beant bona!
Quando, beata, nos tuum
Os intueri denuo
Licebit, et pariter frui,
Quae dona largiri soles?
Nam bella nos postquam premunt,
Et saevus ensis stringitur,
Vis, ira, flagitium, scelus,
Locum artibus bonis negant.

Fas omne rumpit, ius silet,
Metus exolescit Numinis,
Votum suum cuique est Deus,
Dira et libido pectoris.
Fastus Giganteus furit,
Et maximum regnis decus
Existimatur, iugiter
Tenere ferrum, et perdere.
Facessat error noxius,
Nec pectora in praeceps trahat
Generosa, digna maxime
Rerum tenere culmina.
Hic fortis, hic ingens erit,
Qui nec timet, nec provocat;
Et ambitum armorum domans
In publicum vigilat bonum.
Insaniae infaustae est genus
Male fructuosam lauream
Tanti aestimare, sanguine
Quovis emendam ut hanc putes.
Hoc impius Cinna imbibat,
Hoc Sylla non potens sui,
Et quisquis inscius Dei
Saxa, aera, vel lignum colit.
Devota mens Christo Deo,
Lenis, modesta, sobria est,
Amica paci, quam facit
Sibi propriam soli notam.
Pax sanctitatis arbitra,
Et regula aequitatis est,
Magistra morum, et artium,
Quas servat, ornat, provehit.

Quod durat orbis, pacis est:
Elementa per pacem vigent:
Quae, dissilire ut contigit,
In pristinum recident chaos.
Amoris aeterni arbiter,
Pacem redona, opus tuum:
Rixas, rapinas, vulnera
Contrarius tibi serit.
Mitescat armorum furor
Pietate victus et sui
Pertaesus ipse, classicum
Ferale dediscant tubae.
Pax interim augustum caput
Optata nequicquam diu
Ubique terrarum exerat,
Orbem et fatigatum levet.
Hoc, Genite supremi Patris,
Dux pacis et concordiae,
Rogamus omnes supplices,
Nuptae, innubae, iuvenes, viri.
Nunc agite, docta natio,
Celebrate sollemnem diem,
Ut sobrias mentes decet,
Christoque devotas Deo.
Offerte dona altaribus,
Ut cuique res, larga manu,
Non more tradito magis,
Quam mentis affectu piae.

XVI. An. [Abbr.: Anno] 1644.

Quod noctis incedit genus?
Quae lux repentino emicat,

Mediumque perrumpens chaos
Terris novum portat diem?
Non hoc Orion flammeo
Decorus ense agit iubar:
Non Arctos Oceano mari
Tingi auream metuens rotam?
Quid? ergo amoenus Lucifer
Praevertit assuetas vices,
Compendioque sub novo
Maturius lucem rapit?
Promissam Jacobo patri
Agnosco sideris fidem!
Dum fata Balaam Duci
Ingrata Sephoridae canit.
Hoc lumen illud candidum est,
Quod nocte sub densa sitis
Clarum remissurum iubar
Praedixit os sacrum DEO.
Inter tonitruum vagos
Ignes et atra nubium
Sancita Legum marmore
Descripta vulgavit DEUS.
Dum meta legis nascitur,
Et Gratia in terras subit,
Nox transit in roseum diem,
Caelestium et chori canunt.
O dulce et optatum melos,
Quo pax et alma gaudia
Spondentur orbi in posterum,
Postquam DEUS natus puer!
Non, quae nepotes Romuli
Et Ausonas tantum beet;

Civilium armorum nefas
Silere dum Augustus iubet:
Quae foedus instauret vetus
Hominem inter atque inter Deum,
Terrasque connectat polo,
Hanc astra pacem praedicant.
Quamquam huius omen altera
Sub principe Augusto fuit:
Ne pacis auctorem editum
Bella elevarent Caesaris.
DEI minister Caesar est:
Ille ergo bellis fulminet,
Rex ipse Regum saecula
Dum pace recreat sua?
Hinc porta Iani clauditur,
Et classicum nusquam sonat,
Orbisque pacatur sibi.
Mox cum Deo ut pacem colat.
Spes una perditis, puer,
Nostros labores respice!
Et nos tot annos quae rotant,
Fera bella, pacator doma!
Non diffitemur perpeti,
Quae vindicent nostrum scelus:
Passisque poenarum ultima
Restare quod noxam expiet:
Sed tu benignus et bonus
Malis tamen statues modum:
Nec tamdiu incumbens premes
Dum destruas opus tuum.
Male dissident homines sibi
Arctissime uniti DEO:

Pacem tueri numinis
Vix possit oblitus suae.
Tamen, o redemptor optime,
Nostrum istud haud tantum scelus:
Ille hostis aeternus DEI
Hominumque hoc inspirat nefas.
Nam corpore humano tegi
Dum numen agnoscit tuum,
Mortale denuo genus
Ut asseras moriens Patri:
Tristi furore percitus
Frendet fremitque unum aestuans,
Spem tantam Adami ut posteris
Malignus et livens clepat.
Quid separat hominem DEO?
Quicquid DEO contrarium est,
Et crimen ac culpam trahens
DEO esse nos dignos vetat.
Ergo improbas cupidines
Litesque et iras disserit,
Ut distrahat iunctos DEO,
Et distrahens DEO auferat.
Compesce grassantis dolos,
Et dissipa omnes machinas:
Quo nos ligavisti tibi,
Hoc iunge foedere invicem.
Non temperet sceptra uspiam,
Qui semper intensum manu
Tenere ferrum ac perdere
Unum decus regni putet.
Sibi imperare, saeculo
Et patriae pacem dare,

Haec summa virtus: principes
Hac astra conscendunt via.
O quando fulgebit dies,
Qua redditam piae canent
Pacem Camenae? hunc ocyus
Dux pacis indulge diem!
Has nuncupent pueri preces,
Has virginum casti chori:
Hoc omnis aetas postulet,
Hoc ordo quilibet petat.
Vosque, o caterva Musica,
Hoc poscite aethereum Patrem:
Moresque puri altaribus
Dicate festa munera.
Non improbum quid poscimus;
Nec summa pensatur DEO:
Prolixior pietas tamen
Prolixius donum sacrat.

XVII. Ann. [Abbr.: Anno] 1646.

PRome barbiton, Camena; quid silebis amplius?
Sume plectrum, stringe chordas, tempera novum melos:
Est puer canendus, orbi qui salutem reddidit.
O stupenda res nec ullis exigenda sensibus!
Nuptiarum expers puella, nec viro umquam cognita,
Dulce ventris pignus edit, dum pudoris flos manet.
Quem nec orbis universus, ambitu quanto patet
Primo ab Euro in ultimum axem, sufficit comprendere,
Inter arcta fasciatus conditur praesaepia.
Quae, Beate, vis te adegit, iussa cuius tanta erant,
Caelitum ut vitam beatam, pulchra ut astra linqueres,

Mox cavo ah [(printer); sic: ab] vili tegendus aridoque gramine?
Nec dies nec tempus ibant; ipse mundus nondum erat,
Cum vigeres in profundo patriae mentis sinu,
Cum parente cumque sacro flamine una vis Dei.
Editus post aeviterni Sermo patris pectore
Condidisti, quicquid exstat, sed prius fuerat nihil,
Quodque longe post futuris proditurum saeculis.
Dixti, et astra mox superno floruerunt vertice,
Lege certa obire mundum iussa per statas vices;
Duxque lucis hinc refulsit, inde noctium arbitra.
Iusseras, stetitque tellus fixa clavo aheneo,
Foeta pecoris, foeta florum, foeta molli gramine,
Mater omnium atque nutrix, sed tamen bruta atque iners.
Vix locuto mugierunt vasta Nerei aequora,
Caerulumque per profundum mille luserunt greges,
Pax tamen Ponto atque ventis, nec minax turbo furit.
Claudite Aggeruntis oras, claudite Orci carceres:
Liberator ecce noster, ecce, patronus venit:
Cesset atra poena, cesset, et metus poenae simul.
Quid ferox minare Parca? nil tuis fusis licet:
Solve pensum, rumpe fila, nos vigebimus tamen.
Nascitur leto premendus, morituus letum ut premat.
Squalida annorum genetrix pande inaccessos specus,
Pande temporum antra vasta; cui metalli nobilis
Saecla dudum distulisti, Rector orbis, en adest!
Prodeat felicis auri candidus grex, prodeat:
Aere duro nata proles, ferreum cedat genus:
Desinet malum omne, fasces hoc tenente principe.
Nunc Fides, nunc prisca Virtus tollet e situ caput,
Et Themis reversa caelo repetet antiquum larem:
Ibit exul fraus maligna, nulla vis porro premet.
Inter ursorum catervas, inter et pardos feros,

Hinnulique agnique ludent: bella dediscent ferae:
Bella per terras quiescent perque fluctisonum salum.
Nulla nunc venena tetra, nulla nunc mala gramina
Thessalae carpent novercae, teste Luna aheneis
Falcibus resecta noctu, triste devotis malum.
Saxa floribus nitescent, balsamo silvae fluent,
Nectaris passim beati grata current pocula;
Tura nec soli Sabaei, rus sed omne post feret.
Salve o orbis,quem creasti, gentium salve o salus,
Domitor Erebi, meta legis, pacis aeternae arbiter,
Copula utriusque mundi, nosque mitis respice.
Respice o levaque felix tot fatigatos malis,
Dira quae bellorum Erinnys patriae invexit solo,
Et bonus largire rursus alma pacis otia.
Sola pax fessis medela est. Interim pubes mea,
Ite candidis faventes agere festum gaudiis;
Laude iusta colite Numen et Ministros munere.

XIIX. Ann. [Abbr.: Anno] 1648.

ORbi redonatur dies
Crescente Solis lumine,
CHRISTUSque terris nascitur
Impertiens novum iubar.
Simul eius illucet dies,
Nox dira mentium fugit,
Et tristis ignorantiae
Tetrum ilico cedit chaos.
Quis aera, quis saxa algida,
Aut arborum truncos colit?
Vesana conticent Sacra,
Patetque,qui latuit, DEUS.

Nil maius optare imbibas,
Quam nosse communem patrem:
Summumque cum tenes bonum,
Minora quid iuvet sequi?
Te noscimus, rerum Sator,
Ex quo dedisti filium:
Natoque dediti et tibi,
Nugas inanes spernimus.
Sic Christiana natio,
Quam lata tellus, spargitur;
Inque orbis oris ultimis
Vexilla iam crucis nitent.
Sic mortis expertem licet
Spondere vitam corpori;
Cinerique putri ac ossibus
Divinius quiddam polo.
Namque omnis astrorum chorus,
Ipsumque caelum intercidet.
Quae parta per Christum venit,
Aeterna perstat mansio.
Si te inspicis, quid est homo?
Nempe umbra, bulla, somnium:
Quid omne, quo vitam exigit?
Probrum atque noxa, aut vanitas.
Hunc ille Rector caelitum
Tanti optimus fecit tamen,
Ut eius, in poenam, bono,
Ultro unicum natum daret.
Gaudete, quicquid gentium
Quocumque caeli cardine,
Quocumque terrarum situ,
Late per orbem degitis.

Gaudete, iam vita et salus,
Et gratia et pax redditur:
Descendit in terras Deus,
Et vadit in superos homo.
Sophista, quid risum moves
Acumine insano tumens,
Vilesque cunas despicis,
Regisque nostri infantiam?
Non ille terrenum parat,
Qui regna dat caelestia:
Qui cuncta fecit, et supra est,
Pompasne inanes aestimet?
Constringe fastus turgidos,
Tuumque adora principem:
Submitte signa, hic parvulus
Rerum omnium culmen tenet.
Non quaestionum vincula
Doctis ligata nexibus,
Non tortiles salvant logi;
Sed sola, sed simplex fides.
Te Sospitator quaesumus,
Custodias munus tuum:
Fidemque, quae semper tibi
Nos copulat, praestes bonus.
Hoc illud, ipse quod canis,
Unum necesse ante omnia:
Nudis enim ac vacuis fide
Nil cuncta rerum proderunt.
Fidem ergo semper suffice,
Pariterque amorem mutuum:
Ne tristis ira distrahat,
Quos sancta coniungit fides.

Irrupta durent foedera,
Queis [Reg: Quibus] vincta sceptrorum quies:
Nec ullus armorum furor
Sancita fallat otia.
Amemus omnes invicem,
Dum te veremur maxime:
Ne parta pax male expetat
Iam perduellis in Deum.
Quod restat, ite literis
Censenda et arte civitas,
Litare festa altaribus,
Opus benignum, munera.
Perit elegantiae nitor,
Quem sumtuosus appetit:
Transit voluptas ocyus,
Quam maximo steterit licet.
Quod liberalis in Deum
Largiris arae, haud interit;
Certo occupatum et fenore
Promittit aeternas opes.

XIX. Ann. [Abbr.: Anno] 1649.

EX primo Adami crimine
Manavit atra noxia
In omne nomen posterum,
Contaminans totum genus.
Nec corpori tantum pigro
Haesit reatus degener;
Mens ante lucis pristinae
Oblita labem traxerat.

Sic pestilentis semina
Morbi male - integer pater
Transmittit in satos sibi,
Haereditarium malum.
Ut, sicut ipse morbidus
Caussarium corpus tulit,
Propago adaeque debilis
Fontem fateretur suum.
Heu quo sitae tunc in loco
Nam res erant mortalium,
Aether rebelles dum premit,
Et terra poena est ac domus?
Quid Orcum hiascentem loquar,
In quodlibet saevum caput,
Furias et instantes flagris,
Ignemque sopiri inscium?
Ruebat infelix genus
Demancipatum Tartaro,
Inops salutis, et prope
Spe destitutum omni bona.
Nam sola Posteritas Jacob
Olim affuturum gentibus
Norat sequestrum, qui suis
Pacaret iratum Patrem.
Pars cetera orbis nescia
Degebat et sui et Dei,
Brutas sequens libidines,
Hac parte sola non rudis.
Dolebat et multum Deo,
Sibi interire opus suum,
Hostique duro ac improbo
In ditionem cedere.

Quid faceret? instinctus pio
Amore mentem, destinat
Ante omne Genitum aevum sibi
Ortu altero in carnem dare.
Pacandus a Deo Deus:
Neque poterat nisi homo mori:
Iungendus ergo homini Deus,
Homo ut periret ne Deo.
Rem factam habemus: gratias
Quas solvere est Pater tibi?
Reddi Deo nunc nos licet,
Nos dum sibi induit Deus.
O copulae mirum modum!
O gratiae immensum bonum!
Stet noxa, stet mors; si caves,
Nocere, per Christum, haud queunt.
Ut hoste victo plauditur,
Cum feriatis ensibus
Armata concio fremit,
Ad praedam et exultat novam:
Ut iubilare ager solet
Largis beatus messibus;
Sic natio omnis in tuo
Laetamur exortu, Puer.
Namque improbi pondus iugi
Cervice decussum iacet,
Fractusque debetur ioco
Stimulus minatoris feri.
Nunc praeda cessabit furens
Tumultuosis caedibus:
Quae sparsa vestis sanguine,
Cremanda mittetur rogo.

Pax ista finem nesciet
Turbanda nullis litibus:
Foedusque quod pactum est semel,
Firmum manebit perpetim.
Est unus atque idem Deus,
Nullas et admittit vices:
Nec quid per errorem insciens,
Cuiusque paeniteat, facit.
Ite erudita Civitas,
Festasque laudes pangite
Patrique, qui natum dedit,
Natoque, qui nostra est Salus.
Ite, atque castis moribus
Sacrate vos ipsos Deo:
Ite, atque larga munera
Sacrate laeti altaribus.

XX. Ann. [Abbr.: Anno] 1650.

DUm mundus institor sui
Vendit petitque inania,
Et sequitur errores suos,
Aut qua furor malus rapit:
Nos Ephratea culmina
Petemus et panis domum,
Qui pabulum unus omnibus
Vel ipsa pascit sidera.
Ubi antrum? ubi cunae meae?
Et parvus infans et parens?
Creator orbis, parvulus;
Et mater, immunis tori?

Quis o, quis o, precor, mihi
Manum benignus porriget,
Et comiter monstrans viam
Me sistet in voto meo?
Non me Corinthus perculit
Gemino moram ponens mari,
Quamvis ocellus urbium,
Et sidus ipsum Graeciae.
Non doctae Athenae, non Rhodos,
Soli dicata civitas:
Arx ipsa sordet Romuli
Ad Bethlemiticum specus.
Ite, ite pastorum chorus,
Hic ille pastor gentium est:
Qui ferream virgam geret,
Hic maior orbe hic est puer.
Tristi veterno conditus
Quem mundus ignorat datum,
Caelum ipsum et astra nunciant,
Quae redditurus venerat.
Tua illa lux fuit, Puer,
Quae turpe perrupit chaos,
Noctisque convertens vices,
Novum ire praecepit diem.
Qui cum semel sparsit comam,
Emersit ilico suis
Orbis tenebris, a tuo
Ducens colorem lumine.
Gens caeca, pompae dedita,
Et freta tantum inanibus,
Nequicquam Abrahamo patre
Et sanguine Isaci tumens,

Quid lenta, quid vecors sedes,
Nec sidus agnoscis tuum?
En, orbis Eous venit,
Et Bactra adorant ultima.
Ergo excidit carmen vetus,
Et si quod aether fatus est,
Cum pectora afflatu rapit,
Et ora iam Vatum movet?
Haec illa stella Jacobi est
Seris recepta posteris:
Hoc illud immensum iubar,
Quod mortis umbram dissipat.
Marmorea templorum sola
Terunt Sacrorum Praesules;
Sed parvuli ignorant casam,
Sordetque, quod fastu caret.
Quid aula? laeta prosperis
Lascivit, in dubiis tremit:
Et quicquid ante spreverat,
Sollicita mox sui timet.
Depone ferrum, quo ruis
Tyranne? nae frustra doles:
Non sceptrum Idumaeum petet,
Qui soli et astris imperat.
Quin fulmen intorque tuum,
Omnem et furorem exincita:
Quem tot manus unum petunt,
Memphiticus nidus teget.
Perire, si nescis, nequit,
Qui fixus infami trabe
Caelo immolandus victima est,
Ut crimen orbis expiet.

Tibi, CHRISTE, laudes solvimus,
Quod passus es nasci puer
De virgine intacta satus,
Mundum redimeres ut tuum.
Hinc post acerba compedum
Nos alma libertas manet:
Hinc redditos patri ac tibi
Lux recreabit aurea.
Quam dum sub astris annuas,
Hic munere interim tuo
Da, pace concessa semel,
Pie CHRISTE, perpetuo frui.
Haec una nobis tessera est,
Amemus omnes invicem:
Eritne CHRISTI, hanc nequiter
Qui frangit, arma ut [(printer); sic: ut arma] induat?
Pubes Camenis dedita,
Sapientiaeque cultibus,
Hoc restat, ut pro tempore
Aptare mores ardeas.
Ad sacra puro pectore est
Et ritibus castis opus:
Litare nescit, qui sibi
Vacare, non Deo, velit.
Haec prima cura: at altera est,
Altare mactes munere:
Altare CHRISTUS: hunc sibi
Quis non libenter obliget?

XXI. Ann. [Abbr.: Anno] 1651.

SIc eat! en verso procedunt ordine fata
In melius, laetumque novant mortalibus aevum!

Servator speratus adest, parit innuba virgo,
Et de visceribus castis effundit in auras,
Quem nato vixdum, sub prima exordia, mundo
Rerum auctor miseratus opus promiserat, ex quo
Suasa dolis colubri mulier vetita arbore pomum
Carpserat infelix, totamque ex ordine gentem
Inficiens tristi damnarat saecla reatu.
Vincla cadunt dirupta iugi, servilia cessant
Supplicia, et Stygiae terrent non amplius umbrae,
Dum capti pretium orbis adest. Hinc liber abibit,
Et, quibus exciderat miser ah! et sponte rebellis,
Astra petet, superasque revertet victor in oras,
Iam terris digressus homo. Stat Tartarus horrens,
Et totis trepidat tenebris: stat pallidus ora
Cerberus, et vastis ululat ferale sub antris,
Vindicias pueri metuens, quas sumet ab Orco
Grandior, et victi populatus limen Averni.
Namque licet tugura exigui contemptus in arcto,
Quo claudi pecudes, armentaque bruta solebant,
Ardentis procul ostri ac luxu divitis auri,
Nunc feno infusus iaceat, nunc ubera presset
Parvulus, aut dilectae ori genetricis inhaerens
Oscla ferat rapiatve, ac mille invitet amores;
Ille tamen pictam signis radiantibus aethram
Torquet, et aeternas rerum moderatur habenas,
Orbe prior totoque aevo, quod utrumque creavit,
Mens sapiens et dextra patris, sermoque perennis.
Qui postquam arcanae mentis penetralia laxans
Prodiit eruptique foras, simul arduus aether
Exstitit, et mundi crevit pulcherrimus ordo;
Ac sol inde diem rapidis moderatus habenis,
Coepit inexhausto producere saeculo motu:
Hinc tacitas niveis noctes vaga Cynthia bigis

Duxit, et obscuri descripsit tempora somni.
O mundi indubitata salus! o unica nostris,
Unica, vexatis lapsisque in Tartara rebus,
Anchoraque portusque, et fida petentibus ara.
Nate Dei, nate idem hominis, quem labe carentem
Credimus, et nullis infectum pectora culpis,
Huc ades, o, munusque tuum, quemque ipse daturus
Migrasti [Reg: Migravisti] superos, presso novus hospes in orbe,
Exere, veridicisque aeternum edissere dictis,
Atque ostende patrem, magnis verba ardua factis,
Et tali virtute probans, angustia mentis
Humanae quam nulla capit. Tibi pocula mutent
Flumineos latices, et dulcia vina refundant:
Ventorum ponat furor, et maris unda quiescat
Centum aestus irata vehens, atque astra lacessens,
Ad nutum tibi debilitas nova robora sumat,
Incedens erecta, et nullos questa dolores:
Deiecti morbis artus, redeunte vigore,
Exosi lectum assurgant: quin luce carentum
Corpora mors ipsa e tumulis tibi iussa remittat,
Eludenda olim penitus, trabe fixus in alta
Cum casto moriens dimittes corpore vitam.
Huc ades, ecce novos sumunt altaria cultus,
Sancte, tibi longoque sonant subsellia plausu,
Et festum innumeris fremit alleluia Camenis.
Eia agite o dilecta cohors, flos puberis aevi,
Pierii Iuvenes, magnas huc iungite partes,
Iungite, sollemnemque diem, ritusque verendos,
Purgatis celebrate animis, et dona sacrate
Aemuli in Eoos reges, quos Persidos ora
Miserat, et parvis admoverat ultima cunis.
Quos si forte minus liceat gravitate datorum
Vincere, religione tamen contendere pulchrum est.

XXII. Ann. [Abbr.: Anno] 1652.

AEnigmata, umbrae, imagines,
Concedite, hic stat veritas:
Silete vatum carmina,
Rerum ipsa dum palam est fides.
Quicquid verenda rituum,
Adytaque templi in abdito
Texere sacri pignoris,
In virginis sinu patet.
Quid omnium prius canam?
Novissimum quid explicem?
Connubium, partus, parens,
Mortalium sensus supra.
Orator aeterni patris
Mandata perfert aliger:
Audit puella, et concipit,
Quodque implet, hoc virtus Dei.
O copulae mirum genus!
O nuptias penitus novas!
Vir sermo, et uxor auris est,
Matrisque, qui geritur, pater.
Quid nobilis mater times?
Rubore quid tingis genas?
Durat tibi integrum decus,
Et floret a partu pudor.
Qui nil subintrans laeserat,
Contaminabit exiens?
Medela qui ruptis venit,
An rumpat ille ac destruat?
Prodi, alme, prodi, pusio,
Spes orbis ac votum tui:
Prodi tenelle, et candidum
Mundo omen arride tuo.

Te terra, te vastum mare
Agnoscit artificem suum:
Et quicquid astra continent,
Sapientiae tuae est opus.
Tibi, molle dum tractas lutum,
Assurgit humanum genus;
Et aetheris plenum sacri
Imaginem spirat tuam.
Par igneae mentis vigor,
Par lumen accensum a tuo est:
Quo differebat corpore,
Nunc induisti ipsum tibi.
Quocumque lumen spargeret,
Id omne cernebat suum:
Hunc vasta tellus principem
Agnoscit, undosum et mare.
Non cura, non durus labor
Florem iuventae deterit:
Cuncta aureum indulget nemus,
Ubi similes carpit dies.
Ah quo repente culmine
Pravo ambitu, Eva, decidis?
Qua labe damnas posteros,
Rebellis auctori pio?
Qui pectus evertit furor?
Quod toxicum mentem eripit?
An improbus serpens magis,
An degener ipsamet tui?
Hinc est, quod aerumnae graves,
Nec unus exercet dolor,
Luctusque, morborum et cohors,
Tum poena, mors, novissima.

Ab ultimo ortu ad vesperum,
Mediique qua Soles calent
Aut sidus Arctoum riget,
Hic iura mors fixit sua.
Non lustrat oras luminis,
Quod saeva non tollat dies:
Stat urna inexorabilis,
Et quodlibet movet caput.
Styx interim noctes dies
In nostra supplicia excubat,
Et mille rictibus patens
Praedas agit semper novas.
Emerge germen inclutum:
Tibi iste debetur labos [Reg: labor] ,
Ut viperae indomitae caput
Calce arduus victum premas.
Quid? an Creator optime,
Impune permittes tibi
Opus perire homines tuum?
Huc ultor! huc vindex ades!
Non nasceris frustra puer,
Et inter armenta accubas:
Non astra fallunt, quae novam
Nascente te pacem canunt.
Stat baiulum iuxta pecus,
Te baiulum ut noxae approbet:
Et debitus bos victimis
Te victimam mundi docet.
Accingere heros inclite,
Accingere ad partes tuas:
Et vagientis lacrimae
Quae non lavabunt crimina?

Cum creveris mox in virum,
Tibi omne concidet Chaos:
Quin orcus ipse in vinculis
Cedet triumphum nobilem.
Tunc, post acerbas compedes,
Optata libertas fluet:
Et redditos patri ac tibi
Lux recreabit aurea.
Hanc dum sub astris annuas,
Hic munere interim tuo
Fac, CHRISTE, quod te quaesumus,
Tranquilla pax orbem beet.
Tristis Cometa intercidat,
Et quicquid ominis mali
Sub axe fervet, illico
Liquescat ad Solem tuum.
Non dira morborum lues
Grassata devastet domos:
Fames nec incumbat mala,
Aut arma rursus terreant.
Haec una CHRISTI tessera est,
Amemus ut cuncti invicem:
Eritne CHRISTI, hanc nequiter
Qui franget, arma ut induat?
Pubes Camenis dedita,
Sapientiaeque cultibus,
Hoc restat, ut pro tempore
Aptare mores ardeas.
Ad sacra puro pectore
Et ritibus castis opus:
Litare nescit, qui sibi
Vacare, non Deo velit.

Haec prima cura: at altera est,
Altare mactes munere:
Altare CHRISTUS: hunc sibi
Quis non libenter obliget?

XXIII. Anno 1653

VOlvimur ad cunas, et figimus oscula pannis,
Queis [Reg: Quibus] omnis ostri regii sordet nitor,
Et si quam aeria depectunt arbore Seres
Pretiosioris velleris mollem comam.
Quicquid opum vel dives Arabs, vel colligit Indus,
Ad haec crepundia vitrum erunt, carbo, cinis.
Hic tegitur, quo nil maius neque maximus aether
Ubique fufus, vasta nec tellus habet.
Sive illa Eoum felix assurgit in axem,
Declive amoeni vesperi aut sequitur latus:
Seu calet, et medios vaetorrida suscipit Austros,
Septentrionumve ad malum sidus riget.
Flecte, puer, flecte huc oculos lumenque serena,
Tibi quos creasti, et nunc sacras natus, vide.
Perdiderat nos triste nefas, et funere tetro
Primi parentis saeva culpa merserat:
Nunc simul exoreris, Sperate, renascitur orbis,
Et vita miseris et salus per te redit.
Amplexus praesaepe quidem sub paupere tecto
Rude gramen inter et pecus brutum iaces:
Et tibi somniferos mater pulcherrima cantus
Liquente voce concinit Siren nova:

Non quae velivolas fallaci carmine puppes
Evertat alti gurgitis sorbens aqua;
Sed quae partam iterum terris modulata salutem,
Et cuncta felix facta praedicat nova;
At tibi decurrunt stabilirata sidera motu,
Aetherque fixas vertit et mutat vices:
Quin sua dispertit Solis rota saecula mundo,
Professa dextrae splendidum se opus tuae:
At pater aeternus celsa tibi mittit ab aethra
Centum apta pennis agmina, et totidem ignibus,
Sancitam quae pacem orbi per rura celebrent,
Queis [Reg: Quibus] nocte media iam novus radiat dies:
Et late solvit tenebras et nubila pellit
Durare inepta, dum tuum erumpit iubar.
O felix genus agricolum, quos urbibus altis
Procul, urbium alto et luxu, et argutis dolis,
Candida simplicitas, et parvo adsueta iuventus
Avertit atris noxiis, et Numini
Conciliat, merito vobis innotuit infans
Redemptor orbis primum et assertor sui.
Namque humiles amat ille animos, despretaque mundo
Sibi iacrare suevit usque pectora.
Atque utinam liceat vestros assumere mores,
Aut aemulari ruris innocentiam
Primavi, cum nondum atrox infecerat orbem,
Atque impiarat et genus totum, et patrem
Noxa mala inductum pellacis fraude colubri,
Et delicatae voce captum coniugis:

Tunc mihi tunc, o Sancte, tuas accedere cunas
Digno liceret, ire et inlaudes tuas!
Quamquam equidem neque sic absim: quam vita moratur
Onusta culpis, tam tuus me Amor trahit
Atque ultro pius invitat, revocatque timentem,
Qui nasci adegit, vindices ut me tibi.
Ecce NabathaeisArabum procul exciti ab oris
Ducente caelo et ignis insueti face,
Adveniunt Bethlenque petunt, quos abdita mundi,
Rerumque causas nosse et astrorum vias,
Perpetuae exercent curae, fusique per antrum
Te, puer, adorant, amplius iam non suis
Dediti in Idolis; sed te 'Regemque, Deumque
Hominemque pariter, muneris mysterio
Tergemini non ficta alacres tibi mente professi
Aurumque tusque, et lacrimas myrrhae ferunt.
Ut sit simplicitas animi gratissima caelo;
Tamen erudita non minus pietas placet,
Quae Numen reverenter habet, nec acumine solo
Confisa, legem ponit ingenio Deum:
Et quaedam nescire, suum sapere aestimat: ultra
Etenim ire, quam ille voluit, in praeceps rapit.
Scilicet Eois in vatibus omne Camenae
Nomen sacratum doctioris est Deo:
Ac nostras etiam nunc fas accedere Musas,
Orientis ad se dum Magos CHRISTUS vocat.
Persequitur nemo sua munera: quilibet auctor
Quod reperit, hoc amare non durus solet.

Non igitur doctos Princeps Sapientia spernit,
Et qui biberunt nobilem partem sui:
Accipit, et facilis complectitur ille fovetque,
Quicumque sapiunt, dummodo sapiant sibi.
Huc agite, o Clarii Iuvenes, huc vertite gressum,
Cunabula ista non minus vobis patent,
Queis [Reg: Quibus] cunctos salvare datum est: huc vertite gressum,
Dilecta pubes, et litate munera:
Myrrham animi culpas secum maerentis acerbe,
Precumque tura, quae Dei pacem impetrent.
Aurum etiam, sed quale antiquum insigniit aevum,
Cum sancta morum staret innocentia,
Ac neque luxuries animos, nec pigra voluptas
Effascinasset deque iecisset statu.
Addite et huc, quo altare queat recreare ministros:
Quod est datum arae, CHRISTUS imputat sibi.

XXIV. Anno 1654.

FEsta recurrit hiems, et Bruma nivalibus horis
Ad CHRISTI cunabla vocat. Properemus ovantes
Plausibus, infantique novo pia vota litemus,
Vota pia atque preces. Nec enim, quod cernimus, omne est,
Ipse quod est: maiora latent, caeloque petenda,
Unde venit, restant. Pueri parva ora tuemur,
Atque artus fragiles, et morti debita membra,
Vis intus virtusque Dei penitusque repostum
Numen agit partes. Nam dum praesaepia dura
Et tenues implet pannos, dumque ubera matris

Potat, et alludit matri, simul implet Olympum
Arduus, et certa moderatur sidera lege:
Quin mundum terramque regit, quae condidit olim,
Prolatus iam ex ore patris, sub pectore cuius
Hactenus aeternos nascens celebraverat ortus,
Mundanum molitus opus, foedusque futurae
Pacis agens. Prius ergo hominem, quam fingeret udi [(reading uncertain: ?)]
Auctor humo, quam triste nefas everteret orbem,
Servavit, patrisque infensi emolliit iras.
At postquam primi ob noxam genitoris Adami,
Quae totum increscendo genus, volventibus annis,
Peste mala atque omnem labens infecerat orbem,
Orbem omnem, ac penitus mortalia saecla perire
Cerneret, et tristes devolvi Acherontis in undas,
Immenso clementem animum succensus amore
Ingemuit, miseransque intactae influxit in alvum
Virginis, adstruxitque sibi puerilia membra,
Ipse ipse ut posset solvi, mundumque piare
Occumbens, et morte sua sublidere mortem,
Nosque adeo revocare aeternae in gaudia vitae.
Hinc igitur genus humanum pro tristibus umbris,
Pro flagris Furiarum immitibus, et styge saeva,
Ignis inexstinctique rogo, pulcherrimus aether,
Stellatique manet caeli felicior axis,
Et superum immortalis honos; cui splendida cuncta,
Quasque orbis miratur opes, collata liquescunt
Ocyus, et sordes, et frivola vana videntur
Quisquiliaeque merae, vel si quid vilius ipsis

Quisquiliis. Quas, Parve, tibi, quas dicere grates
Pro tantis meritis, et quas persolvere laudes
Fas fuerit? Vox tota labat, nec tanta sonare
Ora humana valent. Quantis concentibus aether
Volvitur, et quantis exsultant astra Camenis,
Dum menses annosque rotant, et tempora condunt,
Non te digna ferent. Sed tu dulcissime rerum
Huc ades, huc, tutela tui certissima mundi
Atque salus: ades, o, laetus felixque propinqua,
Muneribusque incumbe tuis! Haec assere nobis,
Haec firma. Nam quos laqueos, quas undique saevas
Ille latro stygius fraudes noctesque diesque
Tendit in insidiis? qua vi grassatur aperte
Turbidus, et totas effundit flammeus iras,
Si possit tua dona intercipere, Alme, labores
Frustrarique tuos, penitusque avertere caelo,
Quod partum pietate tua post fata manebit,
Quos immota fides animi, et constantia victrix
Asseruit iunxitque tibi? Da vincere saecli
Illecebras, mentisque vagae sedare tumultus,
Atque omnes in te unum animi defigere sensus,
Perpetuoque haerere tibi. Si sorbeat ardens
Unda Stygis, Phlegethonque inamabilis obruat atris
Fluctibus, et late nox circum obscena minetur,
Tecum ibunt festusque dies, et gaudia amoena,
Vitaque, nec tristi maerore excussa voluptas.
At sine te non astra iuvent, non candidus aether,
Et superum formosa trahet domus: asper ubique

Occurret luctus curaque incumbet amara.
Florentes avo Iuvenes, quos igneus ardor
Excitat, et doctas agit impetus acer in artes,
Ite pii, et longa celebrate altaria pompa,
Gratum agmen, laetaque manu pia dona ferentes
Munifici recreate aram, recreate ministros.

XXV. Anno 1655.

HUc tandem in tua regna veni, certissima rerum
Et mundi indubitata salus: tibi debita iunge
Saecla hominum, et nos iunge Deo. Stupet omnis ubique
Et cedit natura tibi: rationis acumen
Omne hebet, et toto nescit comprendere sensu
Virginei partus speciem, et miracula tanta.
Non aliter meruit nasci Deus. Ite profani:
Ignorat torus iste viros: nec vota puellae
Ulla calent: Deus omne patrat. Sublimior hospes
Fecundans gremium intactae de sanguine matris
Effigiat sumitque sibi resolubile corpus,
Et poenae letique capax. Effloret amico
Numine fetus uter, nec procul cata pudoris
Purpura defloret: quid enim corrumpere posset,
Instaurat qui cuncta, Deus? Hic abditus intra
Viscera describit sedem sibi virginis, ipse
Sordis inexpertam pulcherrimus excitat aulam.
Egredere, egredere! en magnis stata tempora fatis
Decurrunt: ordire tuas ter - maxime partes:

Et quando genus esse duplex tibi contigit uni,
Atque hominem geminare Deo, tua foedera sanci,
Quaeque homines interque Deum tot saecula fervent
Bella mala, et tantis affligunt cladibus orbem,
Auspiciis compone tuis. Hoc nostra subisti
Limina, velatus moriturae carnis amictu:
Hoc caelum tibi et astra patent, quae maximus auctor
Accendisti olim obscurae solatia nocti
Praebere, et certis describere legibus aevum:
Hoc tibi Tartareos amnes, et tristia regna
Cocyti penitrare datum: quin inde reverti
Impune, atque omnes Erebi prosternere vires,
Et delere chaos, poenisque imponere finem.
Emicat in mediis tibi lux inopina tenebris,
It media sub nocte dies late omnia lustrans,
Ut monstret praesaepe tuum: pastoria pubes
Vicinis excitur agrsi, dum conscius aether
Ingeminat plausus, et festis astra choreis
Exultant, liquidoque canunt sub carmine partam
Pacem orbi, et laetum miseris mortalibus aevum.
Leucorei Iuvenes, agite o, sociemus ovantes
Iubila, gratantique ornemus carmine cunas,
Unde salus et vita fluit. Sed et ara benignum
Sentiat officium, nostroque a munere crescens
Exhilaret pariterque suos CHRISTIque ministros.

XXVI. Anno 1656.

BRumalis annus dum riget,
Terramque constringit gelu;

Pietatis igne mens calens
In gaudium novum fluat.
Haec illa tandem adest dies,
Quae terminum aerumnis malis
Finemque ponit, hactenus
Humana saecla quae manent.
Venit, venit vindex pius,
Et matris in sinu iacet,
Quem dira iamdum Tartari
Nox horret, excidium suum.
Stat saevus umbrarum arbiter,
Et felle tristi inaestuat,
Dum mox triumphum nobilem
Debere se puero dolet.
Stat noxa, letiferum malum,
Stat artifex durae necis,
Et spicula incassum vibrans
Hunc principem vitae tremit.
Ite, ite, nuptarum greges,
Matris celebrantes decus,
Cui nulla par pignus tulit,
Ut ipsa maior omnibus.
Ite, ite, masculum genus,
Et laudibus miraculum,
Cui nulla par vidit dies,
Partus novelli tollite.
Non nuptiis venter tumet,
Quae nostra lex originis:

Caelum est, quod implet viscera,
Quod nascitur, caro et Deus.
Fit feta virgo, fit parens,
Et integer perstat pudor:
Limusque et astra, homo et Deus,
Ligantur invicem et ligant.
Hic ille, hic est mirus puer,
Quem plenus eius ac Dei
Amosides, regum, canit,
Satus superbo sanguine:
Flos lactis, et mellis latex
Cui cedet in cibum, bono
Ut haereat, vitans malum,
Virgo, infit, edet filium.
Hinc nomen inclitum manet,
IN CARNE NOBISCUM DEUS:
Hunc sceptra, fasces, purpura,
Regnumque terris amplius.
Gens omnis, omnis natio
Tunc regis exortu in novi
Festis triumphabit modis,
Laetos et instituet choros.
Ut, cum per aestivum diem
Rus omne fervet plausibus,
Maturus annus uberi
Dum messe rumpit horrea:
Aut, perpetrato proelio
Exercitus victor fremit,
Cum praeda opima ducitur,
Animosque spesque addit novae.

In te, Redemtor optime,
Spes unice nostra est sita:
Te, culpa nos quando aggravat,
Levamen unum poscimus.
Succurre frater fratribus,
Et mitis exaudi preces,
Quas te precamur supplices,
Dum tempus urget asperum.
Da, luctus ingens patriae
In longa mutet gaudia:
Et damna sublati Patris
Nati resarciant bona.
Quid maximarum cladium
Unius erepti attulit
Iactura? melior optimis,
Quem flemus, hic princeps, erat.
Sed par Parenti maximo
Quid non refundet filius?
Duret, perennet, floreat,
Ni vincet, aequabit patrem.
Hoc tuta Pietas vindice
Attollet invictum caput,
Et ausa perfidiae improba
Franget, retundet, proteret.
Hoc iura constabunt sibi
Custode firma et integra:
Legesque terrebunt malos,
Tutela non fallax bonis.

Huius refotae gratia
Novos Camenae spiritus
Sument, et artes inclutae
In pristinum assurgent decus.
Nunc ite docta natio,
Et ferte ad aram munera:
O fausta liberalitas,
Quae demereri scit Deum!

XXVII. Anno 1657.

HEu quae profundi Tartari rumpens specus,
Obscena Ditis regna, quae nox horridis
Operit tenebris clarum et expellit diem,
Invasit astra Erinnys, ac centum caput
Surrecta in angues omen illaetabile
Minatur orbi, sanguine undantem facem
Quacumque quassat? Quicquid Arctoi iacet
Poli sub axe, qua fero Boreas gelu
Indurat animos pariter, et durat solum,
Insurgit armis: Visula et Viader tremunt:
Attonitus Albis surrigit glaucam comam,
Et ripa utraque aut fulmen armorum timet,
Aut experitur. Balticum tonat mare,
Geminisque fervet aestibus, tum quos movet
Vis atra venti fluctuum glomerans minas,
Tum saeva quos procella bellorum ciet,
Laceratque naves pariter et tollit viros.
Quid Rhenus ipse? trebidat armorum sono,

Et quicquid hauddum sentit, ambiguus timet.
Succurre, mundi rector, et placidus iuva!
Succurre, praesens opifer in tantis malis,
Et tumida bella comprime invicta manu,
Ne denuo ater patriae turbo incubet,
Excidia meditans dura, miseranda, horrida,
Qualia per annos ante ter denos sumus,
Vexata cunctis turba, perpessi, malis:
Tuque o puer tenelle, cui damus modo
Festos honores, cuius exortu in novo
Caelestis acies inter auras concinens
Beata terris exspospondit otia,
Mortalibusque pacis aeternae bonum.
Si regere nutu machinam vastam aetheris,
Tot se moventem in orbibus parvo datum,
Et adhuc ligato fasciis; legem ad tuam
Si lucida astra traditas peragunt vices,
Et Sol volantem flammeus torquet rotam;
Si concitatum fluctibus saevis mare
Tibi ponit iras, et tuum numen tremit
Dominumque sentit; terra non capiat quoque,
Et obsequatur iussibus, Puer, tuis?
Nutum sequetur. Explica frontem modo,
Et dulce pande luminis iubar tui,
Silebit omnis ilico armorum furor;
Irae quiescent: foederum sancta fide
Coire gentes, incluti Reges volent,
Redeunte amore pristino, dare invicem

Invicta pacis pignora invictas manus.
Tuo sacratos nomine augusto, Puer,
In bella ruere ne sine impia, ne sine,
Et cladibus se mutuis concidere.
Aequo iugasti sanguinis vinclo tibi
Genus universum: ut omnium ergo frater es,
Sic universos invicem fratres facis.
Odisse fratrem nec licet; quanto minus
Nocere sponte? Bella non raro haec petunt:
Inane nomen; praemium libidinis;
Solatium doloris. Arma sic Getes,
Et Thracus asper rapiat, et Nomades vagi,
Aut si quis alius Christiani nominis
Expers per orbem non - tuos ritus colit,
Redemptor orbis. Quod tuae legis caput?
Amare mutua: lividis odiis procul
Consulere cunctis: quisque, quod sibi cupit,
Ut faciat alii, moxque promittat sibi.
Tanti capaces nos sacramenti tibi
Praesta, o redemptor alme! Sic bella impia
Dediscet orbis: alta pax terras alet,
Et sancta terris otia fovebit quies
Intaminata. Quisque, qui tantum bonum
Exoptat (et quis non id exoptet sibi?)
Huc vota iungat, huc pias ferat preces,
Ut impetretur. Scilicet hoc unum beet,
Si ferre fas est; et miserrimos dabit,
Excidere si contingat. O mundi arbiter,

Cuius rubenti fulmen excussum manu
Uterque mundus horret, et qui prospicit
Primos in ortus Solis enixi rotam,
Et qui cadentis axem anhelantem videt,
Adesto votis: supplices audi preces:
Pia te rogamus: et pius pia annues,
Nec denegabis, digna quae te poscimus
Nobisque. Laudes quas tibi, Pater, canent
Et templa, et arae, nostra quae sacris tuis
Pietas dicavit? Nulla cessabit dies:
Suasque peragent ortus et vesper vices.
Lingua imbecillis quod nequit, mentes dabune
Munera sonantes, et celebrantes tua
Non audiendis laudibus, nisi tibi,
Qui solus audis omnia, et solus vides.
Nunc ite docta natio, sanctum genus:
Dicate dona: sentiat facilem manum
Altare castum, sentiat: probet Deus,
Qui pensat omne, si quod est datum sibi.

XXIIX. Anno 1658.

BRuma redit, pariterque dies, qua coepit oriri
Promissae humano generi spes certa salutis
Tm quoque, cum intercepta fuit vescentis Adami
Crimine, et intactum vitiis intravit in aevum
Noxia, letiferam spargens in saecula labem.
Nascitur en (non falsa canunt oracula vatum)
Nascitur, in lucemque subit, qui colla superba

Anguinei frangat monstri, qui vertat Avernum
Victor, et aeterno remearet in astra triumpho,
Nascitur. Indicium longas migrare tenebras
Dat media nocte orta dies, lateque coruscans
Insuetis lumen radiis, orbique reductam
Aligerum pacem turmae, toto aethere lapsae,
Ac per rura vagae, caelesti carmine vulgant
Plaudentes, pariterque docent, quo proximus antro
Deliteat positus terrarum conditur infans.
Nulla mora, excitur per agros pastoria pubes,
Et tantis trepidat monstris: mox tendere gressus
Accelerat, mirique petit cunabula partus,
Primaque Servatorem orbis prostrata salutat,
Et nati fit praeco Dei. Quid casta mereris
Simplicitas rurisque quies? te numen amicum
Advertit primum, atque tibi se mite revelat:
Negligitur Solyme interea, penitusque superbae
Pontificum sordent cathedrae, ut, contemta, pateret
Eligere amplectique Deum, qui spernit inanes
Pompasque strepitusque, et quicquid saecla stupere
Mirarique humana solent: qui nescia fraudis
Pectora, et ingenuas gaudet sibi iungere mentes,
Et verum non fictus amat. Tibi maxime rerum
Arbiter, o quantas tali pro munere grates
Debemus laudesque tibi? Dum nascitur ille,
Per quem nasci olim, Pater, omnia, Sancte, dedisti,
Non morimur porro miseri. Dum sidera linquit,
Qui fecit, nos astra licet caelumque mereri,

Et divos, cum factus homo est, colere omnibus aevis.
Ite mei, ac properate Deo nascente renasci,
Pierii, in melius, iuvenes: deponite morum
Aspera, cumque novo puero mollescite: nil hic
Durumque atque immite decet. Quae saeva, videtis,
Tempora eant, quantas clades fera bella minentur,
Et regnum commissae acies. Superaddere culpis
Ergo iuvet culpas, graviusque accendere numen
Iamdudum iratum populis? Peccavimus omnes,
Si quid triste luit vicinia, fulmine dudum
Armorum percussa gravi. Nec sistere poenae
Quo primum incubuere solent; sed sumere vires,
Et longo infaustam dimittere tramite flammam,
Omnia dum late rapiant. Date carbasa retro,
Et verum sectamini iter, non flexibus atris
Quod trahit in praeceps animos virtute remotum,
Exitiumque adducit atrox. Non certius ulla
Hostia pacabit superos, flectetque Tonantem
In largam citius veniam, quam casta dolentis
Vota animi, stabilisque pudor. Nunc dona litate
Munifici, sanctisque inferte altaribus aera
Sacrorum facili stipe solatura ministros.

XXIX. Anno 1659.

ORbi redonatur dies
Crescente Solis lumine,
CHRISTUSque terris nascitur
Impertiens novum iubar.

Simul eius illucet dies,
Nox dira mentium fugit,
Et tristis ignorantiae
Vanescit horridum chaos.
Quis aera, quis saxa algida,
Aut arborum truncos colit?
Nugae silescunt impiae,
Patetque, qui latuit, Deus.
Optare nil maius queas,
Quam nosse communem patrem:
Summumque cum teneas bonum,
Minora quid iuvet sequi?
Te noscimus rerum Sator,
Ex quo dedisti filium:
Natoque dediti et tibi,
Vesana calcamus sacra.
Hinc Chhristiana natio,
Quam lata tellus, spargitur:
Inque orbis oris ultimis
Vexilla nunc crucis micant.
Hinc mortis expertem licet
Spondere vitam corpori,
Cinerique putri ac ossibus
Divinius quiddam polo.
Nempe omnis astrorum chorus,
Ipsumque caelum intercidet;
Quae parta per CHRISTUM venit,
Aeterna perstat mansio.
Quid es, quid es, dic, o homo?
Levis umbra, bulla, somnium:
Quid omne, quo vitam exigis?
Probrum atque noxa, aut vanitas.

Hunc ille Rector caelitum
Tanti optimus fecit tamen,
Ut unicum natum bono
Illius in poenam daret.
Gaudete, quicquid gentium
Quocumque caeli cardine,
Quocumque terrarum situ,
Late per orbem degitis:
Gaudete, iam vita et salus,
Et gratia et pax redditur:
Descendit in terras Deus,
Et vadit in superos homo.
Sophista, quid risum moves
Acumine insano tumens?
Vilesque cunas despicis,
Regisque nostri infantiam?
Non ille terrenum parat,
Qui regna dat caelestia:
Qui cuncta fecit, et supra est,
Pompas inanes ambiat?
Constringe fastum turgidum,
Tuumque adora principem:
Submitte signa, hic parvulus
Rerum omnium culmen tenet.
Non quaestionum vincula
Doctis ligata nexibus,
Non tortiles salvant logi;
Sed sola, sed simplex fides.
Hanc da, Redemptor optime:
Uno hoc carere non licet:
Nudis enim ac vacuis fide
Nil cuncta rerum proderunt.

Fidem ergo semper suffice,
Pariterque amorem mutuum:
Ne tristis ira distrahat,
Quos sancta coniunxit fides.
Amemus omnes invicem:
Quid arma quid iuvet sequi?
Reducta pax victos levat;
Victoribus stabilit decus.
Haec recreet, quos hactenus
Oppressit armorum furor;
At nostra nobis otia
Intacta stent turbis malis.
Quod restat, ite, litteris
Censenda doctis civitas,
Litare casta altaribus,
Pro more festo, munera.
Perit elegantiae nitor,
Quem sumptuosus appetit:
Transit voluptas ocyus,
Quam maximo steterit licet.
Quod liberalis in Deum
Largiris arae, haud interit,
Certo occupatum et fenore
Promittit aeternas opes.

XXX. Anno 1660.

QUa rerum natura patet, qua se explicat aether
Immensus, totumque tegens amplectitur orbem,
Dira superstitio repleverat omnia fictis
Numinibus, vacuusque Deo super angulus usquam

Nullus erat. Laeta arva Ceres, tumida aequora Nereus,
Iuppiter astra tenet superasque attemperat oras,
Rexque audit Divumque Pater: Iuno assidet uxor
Sceptrigera, innumeri longo pone ordine Divi,
(Quos sibi vesanae mentis sacraverat error)
Infernum sed Pluto chaos, sine lumine regna,
Haud pulchre sortitus habet. Fontesque lacusque
Nam quid ego memorem, nec non vaga flumina, et altas
Silvarum latebras, montesque, et pinguia rura?
Ista suos quoque nacta Deos: nec constitit error
Hactenus infelix: colitur pallorque metusque,
Et febris, quin ipse furor (proh pectora caeca
Quo ruitis?) Divum in numero sibi repperit aras.
Sic falsis dum quisque Diis male - stultus adhaeret,
Neglegitur verus, quique omnibus exstitit auctor,
Ignotus spretusque latet. Vanescite tandem
Obscenae tenebrae: rumpit lux candida noctem,
Nec patitur tantas obduci mentibus umbras
Amplius, et foedo mundum sordere veterno.
En ultro ignoratus adest, seseque videndum
Exhibet, humanosque Deus sibi sumit amictus,
Atque artus fragiles, et, quo totum ordine verum
Disserat, os casta de virgine natus adaptat.
Mira fides! contemtus amat: miseratur opemque
Sponte affert, commune odium quem tristibus iris
Persequitur, saevusque Acheron exscindere gestit.
Nil agis: hinc medicina venit: de morte cadentis
Vita oritur, quae fine caret: quae sidera donat,

Aeternosque facit. Quas, o puer optime, nato
Quas tibi solvemus grates? Dum nasceris, ipsi
Nascimur, inque alios renovati surgimus ortus.
Primum etenim morituri homines prodimus; at in te
Nati iterum, immortale genus tibi reddimur, Alme,
Caelitibusque, pares, quos nulla incommoda vexant,
Tristia nulla urunt, aut atri funeris hora
Deicit, et festo, quod ducitur, eximit aevo.
Primigenus Genitor dum aeterni iussa Parentis
Transilit, et longo vitiat ventura reatu
Saecula, nos Stygiis tenebris, nos mancipat Orco
Progeniem infelicem: at tu dum iussa Parentis
Custodis, caelique exul communia sceptra
Dissimulas, nectisque hominem, legesque sepulchri
Sponte subis, superasque redis mox victor in oras;
Poena omnis poenaeque metus disparet, et, unde
Ortus erat, patrio per te donamur olympo.
Huc ades, et nos finge tibi: da ponere sordes,
Infecit quas priscus Adam: da sumere cultus
Ate, sancte, novos, aliamque inducere formam,
Quae toto tete ore ferat, clarisque parentem
Vincat pignoribus longe pulcherrima, et omnis
Libera deformis maculae, quo digna probetur
Sponsa tibi, et sponsi trahat atque invitet amorem.
Nemo quidem iam saxa colit, vel supplicat aeri
Artifici; sed foeda latent idola sub ipso
Consecrata animo: quot enim praecordia votis
Exardent, tot quisque Deos sibi fingit. Adorat

Aurum alius cupidus gazae: colit alter honores
Ambitione furens: hic vanae gaudia pompae,
Luxuriae quem turpe malum decepit, et omne
Miratur, quod dulce putat. Sacraria Divis
His posita interius penito sub pectore, per te
Frangere da, modo - nate, et fundo exscindere ab imo.
Te flagret mens unum, unum veneretur ametque,
Caetera conculcet, bonitatis imagine vana
Quae ludunt falluntque animos, specieque venusta
Heu, male cum imposuere, necant, raptantque sub umbras
Tartareque, duro et Cocyti in flumine mergunt.
Aonii Iuvenes, Patriae spes dulcis, adeste
Gratantes, Natoque novum Paeana canentes,
Sed non voce magis, quam casto pectore. Sancta
Si qua fuit, sancta ista dies: castissima rerum
Stat mater, matrique haeret sanctissimus infans,
Ille auctor mundi, ille salus, qui cuncta prophana
Sustulit, atque orbem, quem condidit ipse, sacravit,
Asseruitque sibi, totumque evertit Avernum.
Nulla hodie nisi sancta decent: assuescite sancta:
At quicquid scelerare diem, corrumpere sacra
Quicquid nostra valet, festosque elidere cultus,
Absit io cessetque procul. Non orgia Baccho
Ebria ducuntur: non hic Corybantia fervent
Tympana, nocturnusque sonat clamore Cythaeron:
Sobria sint, quae sacra damus. Nunc ite frequentes,
Ite pii, et largis mactate altaria donis.

AUGUSTI BUCHNERI II. HYMNI SACRI PASCHALES.

I. Ann. [Abbr.: Anno] 1622.

SAt curis lacrimisque datum: nunc gaudia
fas est
Promere, laetitiae nunc dare signa novae.
SURREXIT, cupidus quem prodidit oscu-
lo Judas,
Hei olim sancti pars quotacumque chori:
Quem Iudaea manus triste undique et undique vinctum
Romani duxit praesulis ante thronum:
Qui colaphos sputumque tulit tristemque coronam,
Quem lusit variis lingua prophana modis.
SURREXIT, quem transfossum male fausta tenebant
Ligna, suo Domino ferre coacta necem:

Quem celsi montes ruptis gemuere cavernis,
Flevit et erepta luce dieque polus.
SURREXIT rupitque obsepti claustra sepulchri,
Et celer ad superas prodiit inde vias.
SURREXIT, qui nostra Salus, qui gaudia,
CHRISTUS,
Quo sine nulli hominum trames ad astra patet.
SURREXIT, mortemque sua (mirabile) morte
Sustulit, infernum vicit, et astra tenet.
Vulnera vulneribus propriis aliena levavit,
Imposuitque humeris pondera nostra suis.
Non sat enim fuit esse DEUM, nostroque venire
Sanguine, ferre sitim, pertolerare famem:
Insuper antiquam culpam delere vel ipsa
Morte sua CHRISTUS noster amavit AMOR.
Evigilate animis, foedum destertite somnum,
Nox abit, in CHRISTO nunc redit alma dies.
Surgite, et ut CHRISTUS velamina liquit in antro,
Sic vetulas morum ponite, age, exuvias,
Addite quin etiam quibus indiget aeribus ARA;
Ara salus hominum, deliciae ara DEI.
Mendaces vigiles hodie mendacia ditant,
Et Iudas Domini proditor aera capit:
Qui nostras animas curant, qui nuncia nobis
Laeta ferunt, vacuos turpe sit ire domum.

II. Anno 1624.

IPlora, Iudaee! iterum, post damna ruinae
Luciferis tribus exactis quod posse negabas

Surgere, in antiquum se suscitat, ecce, decorem,
Et plena serie templum, ut fuit ante, nitescit.
Nempe merum quem tu mortalem et numine cassum
Ridebas, hodie sub primae exordia lucis
Dat clare sese esse Deum, dum iura refringens
Fatorum tumulique redux exsurgit in oras
Aetheris, et victor calcata morte triumphat.
Quod trabe ferali, ceu turpis noxa, pependit,
Quod potuit solvi fato, claudique sepulchro,
Matris id omne fuit: sed nunc sese exerit alti
Virtus dia Patris, manifestaque pignora rerum
Caelestes produnt ortus, Dominumque loquuntur
Qua tellus, qua pontus, et omnis tenditur aether.
Namque remoliti novus exit claustra sepulchri,
Et spoliis Erebi laetus, mortemque nefasque
Celsus agit vinctos, mox accensurus Olympum,
Ut sedeat Iudex pariter vivisque sitisque,
Et totum iusto libramine censeat orbem.
Ite pii coetus, et festas ducite pompas,
Ingentemque alacri plausu celebrate triumphum.
Isacidum qualis populus, cum linqueret arva
Lagaeae fecunda Phari durosque labores
Exueret liber, laetis gavisus in hymnis
Pertransit tumidas rubicundi marmoris undas.
Aegypti nempe instar habet sibi Tartarus ater,
Trux Pharao est Satanas, qui saevis undique poenis
Hactenus incubuit: nos inde hodie ergo Moyses
Educit noster CHRISTUS, laetisque subinfert

Sedibus, aeternaeque frui dat gaudia vitae.
Ecce, piae matres primi sub lumina solis
Approperant tumulo, pretiosaque balsama portant
Uncturae Domini corpus. Musaea iuventus
Hoc disce exemplo, quid lux hodierna requirat
Officii: CHRISTO, quisquis crimenque
nefasque
Exuit, et sanctae sincera agit azyma vitae.
Quique inopes curat, templi et levat aere ministros,
Quantocumque licet, CHRISTUM bene gratus inungit.

III. Anno 1626.

IO triumphe! vicimus gens Israel.
Relinquitur Pharos procul,
Et dura Memphis: cessat improbum iugum,
Et fastus in poenas furens.
Ipsas per undas liberi (mira o fides!)
Dum muri ad instar marmor est
Utrimque fixum, tendimus sicco pede:
Namque invium piis nihil.
Plauduntur hymni, littus omne perstrepit,
Et Alleluia mysticum
Ripae recantant: quanta fervent gaudia!
O quanta gratulatio!
Qui nos tyrannus asper, atrox, impius,
Et effero felle impotens,

Tot nos per annos pressit implacabilis,
Durissimis vexans modis:
Et nunc per alta persequi exarsit freta,
Insania stulta tumens:
Hic vindicante cano adobrutus salo
Inane corpus fluctuat,
Iramque salsis flammeam stinguens vadis
Debet merum ludibrium.
Miles protervus, omnis atra vis virum,
Virorum et arma, equi, rotae,
Falces rotarum, fluctibus vagis natant:
Torpescit unda pondere,
Et crebra bullit occidentum vocibus,
Quas spumae sorbent aquae.
Quid vetera loquimur? facta cuncta sunt nova:
Valete picturae et typi.
Moses tacendus, ipse dum nobis adest
Dux agminis CHRISTUS Deus.
Qui vorticosa saeculi per aequora,
Mundique turbines vocans,
Terris reponit undique affluentibus
Lacte atque melleis favis.
Excisa tristis regna lugent Tartari,
Styx aestuum ponit minas.
It poena vinctis manibus et stricto pede,
Ultricibus plagis nihil
Ut ante bacchans: pone Noxia it comes,
Et ipsa nexa vinculis,
Pomumque frustra, quod necem informem attulit,
Volvens revolvens in manu

Frendet gemitque: quid minutias cano?
Orci ipse saevus arbiter,
Antiquus ille coluber, efferus Draco,
Opima praeda ducitur
Centum catenis alligatus: ut micet
Linguae trisulco spiculo,
Et flexuosos mille gyros torqueat,
Minatus acriter malum,
Nocere quicquam nescit: omnis marcuit
Pestis veneni et languida est.
Io triumphe! neminem mori licet,
Ex quo ipsamet Mors occidit
Vincente CHRISTO: namque quem deperditum
Rebatur improbum genus,
Caeci furoris pertinax, et Abraham
Parente nequicquam tumens,
Is ecce vivit: ni ei lictor ferus,
Qui terga scribebat flagris:
Nil et cachinni, pleni amarulentiae,
Et impiae loliginis:
Nil ipse stipes noxialis obstitit,
Quo fixus omnium iocus,
Et vulgi acroama: nil sepulchralis specus,
Et vasta moles obicis;
Quin dulce vitae tolleret signum novae,
Et nos vocaret igneas
Caeli sub arces: nempe profuit furor,
Suprema dum litat sibi,
Ruptoque corpus frigidum latere aperit,
Vena unde fontis emicet
Vivax, perennis: cuius alma aspergine
Increta labes mentibus

Pietur omnis, et prope auctori Deo
Mortale par surgat genus.
Quam pulchra nobis, quamque opima haereditas,
Et sors benigna contigit!
Laetum serena spe micat cor et salit,
Vaepallidum metum procul
Atrasque curas exigens, dira agmina,
Totumque gaudiis vacat.
At lingua fari gestiens circumspicit
Sonora verba et aurea,
Benignitatem quis Jehovae praedicet,
Nullis tacendam saeculis.
Quamquam sepulchri ignobilem sub aggere
Me ferreus premat sopor:
Quamquam solutus pulverem in canum fluam,
Inersque torpeam cinis;
At non sub alta conditus semper scrobe,
Manebo mortis victima:
Pulcher, venustus, integris membris decens
Redibo in ortus denuo,
Et exerens os candidum caelo sequar,
Quo dux praeivit inclitus.
Ite, ite laeti, Christiana natio,
Et persecutorum minas
Ridete celsi, saeculique grandines,
Pugnate proelium bonum.
Dulces penates, regna patria abstrahat
Hostilis ensis, et feri
Rabies tyranni: bene habet, lucrum merum est
Et lumen ipsum perdere.
Restat beata merces, altae et insulae
Praebente CHRISTO nos manent.

Quanta est cremari, quanta res ferrum pati,
Et imputare sanguinem?
Mors illa ludus, quam perennis suavitas
Et vita perpes excipit.
Nunc agite castis turba docta honoribus
Mactate festivum diem.
Sacra immolate, et innocentes victimas
Linguae atque puri pectoris
Offerte laeti, sic, ut ara sentiat,
Quam quisque se contenderit
Gratum esse CHRISTO, qui resurgens hac die,
Nos fecit olim surgere,
Et post caduci corporis creperas vices
Caelo potiri iugiter.

IV. Ann. [Abbr.: Anno] 1634.

STROPHE.
Fecunda mater artium piarum
O Leucori, o pulcherrima
Nympharum, quibus Albis
Caeruli potens profundi
Et Rex et genitor cluet,
I, gaudiis castis vaca,
Et Leti triumphatori
Atque Orci, et sceleris mali,
Pange flores, quos neque
Pestilens Notus urat,
Hiberni aut Boreae ala
Incumbens male verberet.
En, festos induta cultus
Ara, atque insolitum nitens,
Laetos poscit honores.

ANTISTROPHE.
I sancta turba, quae perosa turpem
Inscitiam vulgi rudis
Doctis pectora Musis
Expolire, gnaviterque
Fingendo colere occupas:
I, prome inundantem pio
(Non est tam vetustus ritus
Migrandus temere ah tibi, aut
Negligendus frigide!)
Prome munere dextram!
O quantas hodierna
Lux dispensat opes piis?
Quantos thesauros? nec omnes
Gazae divitis Indiae hos
Aut fortunae Arabum aequent.

EPODUS.
Ex quo tenebricosi
Antro funereo carceris ut Stygem
Flammeos aestus rotantem
Vicerat, et late
Fumantes pice Tartari
Dura poenarum minati
Domos, et infernum Iovem)
Proles vera Tonantis
Superas hodie emersit in auras;
Ilicet leti timor, atque tristis
Terror cessat Averni,
Vitaque perpes redit, et magni
Limen olympi
Iterum patescit. Candida o
Aetheris verni nata,

Lux amoena, felix
Innoxia inter et serena gaudia
Decurre; et magis ac magis
Laetior nobis redi,
Atque iterum atque iterum
Donanda festo munere,
Et nectaris novi cado,
Tibi quem propinabit sacerdos
Aeternitatis et comes,
Expers funere Musa

V. Ann. [Abbr.: Anno] 1637.

FLemus duros patriae casus:
Quis sat poterit tot flere mala?
Sed flere tamen dulce atque pium est.
Resonet querulis planctibus aether;
Feriant maestae sidera voces:
Non nequicquam manant lacrimae,
Si quae astra petunt: maerere iuvat;
Patriam flemus.
Tuque o nostris misce lacrimis
Totam Albi pater fluminis undam.
Non nunc, non nunc, velut ante quidem,
Tibi Pieriis modulata strepunt
Carmina nervis, dulcesque modi
Mulcent patulas suaviter aures:
Flebile, flebile toto murmur
Personat alveo, ripasque ferit:
Aut terribili clangore tubae;
Aut Aetnaeo missa boatu
Fulmina terrent, cum flamma micat,

Letumque simul deforme viris.
Societ questus, societ vixdum
Virtute sua liber Elister:
Et formosi, quamquam in cassum,
Flumina Mildae: nec Sala tace:
Qui de aereis montibus actus,
Ubi pinifero vetus Hercyniae
Vertice dorsum sub sidera abit,
Uber radis fertilis agri,
Subterque luens praepingue solum,
Multo suspicis undique circum
Palmite laetos scandere colles,
Et nectareis ebria succis
Turgere iuga.
Flemus patriam: sed quo duri
Acies ferri, tristisque furor
Ruet armorum? Quo se, quo se
Fera tempestas aget, et rupti
Tandem eludens nube quiescet?
Fumant late tradita saevis
Oppida flammis, et tota cadunt.
Nam neque sanctis parcitur aris:
Nec relligio sua templa tegit.
Impius ignis, proh triste nefas,
Petit et superos. Cinere oppleti
Squalent agri: nulla domatur
Vomere tellus: cessant segetes,
Cessatque labor durus agrestum,
Laetusque tamen, rus omne silet:
Et pro farris fruge beata,
Lolium et steriles spondet avenas.
Misera interea turba per urbes,

Nec certa sui, latet, aut umbrae
Futilis instar limina oberrat,
Lacrimisque suis (nempe has solas
Saevus nondum miles ademit)
Evocat alias, vitamque trahit
In supplicium non molle sibi.
Heu quae docuit barbara dirum
Dextera ferrum ducre, et enses
Fabricare feros, letoque novum
Perrumpere iter? Quis per latos
Agmina campos, et florentes
Aere phalanges, nunc in densos
Cogere cuneos, nunc laxatis
Stare ordinibus, docuit primus,
Signoque dato conferre manus,
Atque humano sanguine ferrum
Tingere, et atras spargere caedes?
Male multavit genus humanum,
Quicumque fuit, ferale nimis
Commentus opus.
Per quod sanctae dona quietis
Excussa volant: per quod summi
Nata Tonantis rerumque salus,
Pax commisso pellitur orbe.
Pariter pietas, pariterque fides,
Castusque pudor: nec iura manent,
Simul atra facem, cladi augurium
Bellique notam, movit Enyo.
Fugiunt trepidae fugiunt Musae,
Unde omnis honos venit, et claris
Mentibus haeret, ceditque decor,
Et non fallax regula morum.

Furor effrenis, fastusque tumens,
Aurique sitis, crudele malum,
Premit, et missis fertur habenis,
Regnumque tenet.
Flemus patriam: quid flere iuvat?
Nemo in melius conversa dedit
Turbida rerum sine sine gemens.
Discite leni sub mente pati,
Quod fata iubent; quin ipse Deus,
Qui fata regit: venit ex alto,
Quodcumque genus mortale manet:
Sive optato iuvet adventu,
Seu triste cadat: miscet utrumque
Eadem illa manus, quae frena tenens
Regit, et totum temperat orbem.
Erit hic felix, in utroque sibi
Qui recta sapit, sequiturque Deum,
Vertitque bono fatum omne suum.
Cetera magnis subdita regnis
Turba omnis agit: vere hic liber,
Dominusque sui, parere Deo
Qui sponte potest, nullamque vicem
Sufferre timet: proh quanta tulit,
Qui damnatum venit in orbem
Supera lapsus de sede Patris,
Et factus homo, genus aeternum,
Interque homines interque Deum
Male calcatae foedera pacis
Medius sanxit denuo, et omne
Genus humanum, sibi debitum opus,
Unde exciderat, reddidit astris?
Ergo ille amplas quaesivit opes,

Sceptrumque potens? aut iucunda
Mollia vita, duclesque iocos?
Ah non habuit, caeleste caput,
Quo defessos poneret artus.
Illi interdum nec lympha, sitim
Quae sedat, erat; non exigui
Portio farris pulsura famem.
Quin perpetuo fugere ignavi
Otia luxus studiumque gulae;
Atque astricto vivere cultu,
Nec grata nimis, vel magna sequi,
Iussit, et omnes spernere pompas,
Ipse exemplum nobile morum,
Legisque suae sincera fides.
Natum vixdum versat egestas:
Puerum saevi iussa tyranni
Trudunt patria, Phariasque procul
Profugum cogunt visere terras.
Posthaec quicquid temporis egit,
Monitor populi Ductorque sui,
Heu quos inter, quotque labores,
Dubius vitae, famaeque egit,
Velut incertis fluctibus actus?
Illum insequitur Pharisaea cohors,
Illum insani turba Sadoci.
Odio unius demunt odium
Sibi quisque suum; iunguntque animos
Male concordes, cum tollendus
Vitae auctor adest.
Ille procacis verbera linguae,
Ille intorti verbera flagri,
Alapasque tulit, mitis et aequus:

Quamvis toto corpore manet
Cruor, ac omnes poena per artus
Dira vagetur, iam tormentum
Pene ipsa sibi. Quid parva loquor?
Scanditque crucem, patiturque sibi, [(printer); sic: Figi duro vulnere palmas Scanditque crucem, patiturque sibi]
Figi duro vulnere palmas,
Figi pariter sanctosque pedes,
Totoque simul delet et haurit
Aliena luens corpore mortem.
Ecquis porro dura recuset?
Nostrae exemplum vitae magistri est.
Ite hinc lepidae gaudia vitae,
Risusque leves, et mollis amor:
Iter ad superos nullum inde patet.
Via qua fas est sidera adire,
Male praeruptis undique saxis
Riget, et multis sentibus horrens
Premit angusto tramite callem,
Quaerenda viris: nec nisi fortes
Excelsa manent. Crux nostra nota est:
Erit ille Ducis, quisquis facilis
Portare crucem.
Dum nos pigrae sarcina molis
Gravat, et centum cladibus offert
Tot rebus egens, fera fata premunt:
Cum vita fugit, brevis, et quantos
Exit in annos, non longa tamen,
Et iam puras liber repetit
Spiritus oras, mala cuncta labant,
Nec poena locum, quem prendat, habet,
Quae tum, quae tum gaudia nostras
Tergent lacrimas tergentque genas,
Cives superos simul aeterni

Nos accipiet limen olympi?
Non verba dedit veri invicti
Maximus auctor, non verba dedit:
En promissam tertia lucem
Subvexit Eos, stat certa fides.
Video, video vexilla crucis,
Et ter clarum ex morte trophaeum.
Redit, en, superas victor in auras,
Redit, et magni signa triumphi
Excelsa locat: quae nullius
Temporis irae, non annorum
Vertere poterit tota vetustas.
Salve, salve o inclite victor,
Proles magni vera Tonantis.
Tibi Tartarei cessere amnes:
Tibi conticuit custos imi
Cerberus antri, patiturque trahi.
Tibi vincla gerit strictus geminas
Post terga manus ferus immitis
Rector Averni: tibi vipereo
Edita partu Leti informis
Mala Noxa parens, Letumque ipsum,
Nectenda locant colla catenis.
Tollite luctum, nunc rupta via est,
Qua per medios ire tumultus,
Et fulmineos ire per enses,
Quin mortem ipsam, quanta minatur,
Licet aeterni Patris in aulam,
Natumque sequi: procul ite metus,
Morte subacta restetne aliud
Magis horrendum?
Quotquot sanctae fronte notatum

Geritis signum regale crucis;
Tuque ante omnes devota piis
Turba Camenis, colite, et laetum
Celebrate diem, colite, et festo
Munere largi mactate aram,
Sed laude Deum, precibusque piis.
Prece pacatur Numinis ira:
Libate preces: parcat tandem,
Parcat miseris, patriamque levet.
Hic adversum frangere Martem
Valet invictae robore dextrae;
Hic et iustae sancire potest
Legibus aequis pia iura togae.

VI. Ann. [Abbr.: Anno] 1641.

VIcit io Leo, vicit io, de sanguine Iudae,
Et Satanam, dirumque nefas mortemque triumphans
In vitam de morte redit, non amplius illum
Aut Iudaea premet rabies, aut noxia leti
Vis quatiet: stat fata super, nosque ordine fatis
Eripit, aeternae mittens in gaudia vitae.
Mira fides, de fauce lupi sine more furentis
Extrahit agnus oves: raptus (quis credere posset?)
Raptorem ducit: moritur, sed mortuus idem
Prosternit mortem, legesque ac iura sepulchri
Refringens tribuit mansurae praemia lucis.
Quo Satanae nunc ira redit? quo saeva nigrantis
Sceptra Erebi cecidere? ruit late omnis Avernus,
Atque in se desorpta [(printer); sic: desorbta] ipsam styx atra liquescit.
Ecce serenato ridet caelum undique vultu,
Et melius fulgent soles: non frigore tristi

Squalet humus, velut ante: renident floribus horti,
Vernat ager, pubent frondentes undique silvae.
Ergo renascentis cum florida gratia mundi
Omnia testetur CHRISTO surgente renata,
Et mare navigeris eat exsultantius undis,
Quid porro quid stamus iners ingrataque turba,
Pectora sollicitis nec solvimus anxia curis,
In Domino castum gaudentes? pellite tristes
Pellite corde metus: sint nubila tempora, saevae
Undique nos versent clades, salva omnia nobis,
Nobis omnia salva quibus super omnia CHRISTUS.
Qui Satanam vicit, vincet Satanae ille ministros,
Et quicumque premunt lectae sibi pignora gentis.
Vincetur, quicumque timet, timet omnia, quisquis
Fidere non novit. Sed solum in numine tutum est
Fidere. Quid qua propter opus? Spes crede Jehovae,
Crede tuas: cuius tota est fiducia JHOVA,
Succubuisse nequit fortunae victor et orbis.
Quid mortem ignavi et casus pallemus amaros?
Nemo inter post ire potest. Solvamur, et omnes
In cineres abeamus, erit tamen ille dies, cum
Reddemur primae formae, positusque redibit
Carnis honos, nullo posthac delebilis aevo.
Quod ferri rabies, quod fluminis impetus bausit,
Aut furor exstinxit flammae, tunc omne redibit,
Sed sine labe tamen: nam mancum aut debile quicquam
Si redeat, minime id queat instauratio dici.
Surrexit CHRISTUS: quare surgemus et ipsi.
Quo vocat exsurgens Dominus, servi ibimus omnes.
Haec agitate animis hodie, gens dedita Musis,
Et penitus castos animis assuescite mores.
Quid niveae prodest similaginis azyma vesci,

Ipse suum nisi Pascha animus quoque vivat, et omni
Culparum liber fermento innoxius exstet?
Quare animos opus est purgent, qui rite laborant
Pascha agere, et gratos Domino persolvere honores.
Interea tamen ara suum quoque poscit: et arae
Reddiderit quicumque suum, placaverit arae
Ille sibi Dominum, pariter pariterque ministros.

VII. Ann. [Abbr.: ?] 1645.

POst imbres lacrimarum et ruptos pectore questus
Sollicitos, miserasque preces, maestumque per aras
Iustitium, trabe suffixus dum pendet in alta
Rerum auctor mundique parens, ut victima noxas
Expiet, et Dominum moriens tranquillet Olympum,
Nunc iterum lux festa vocat citharasque tubasque,
Daedalaque argutis deducere carmina nervis
Victori iubet umbrarum, noctisque profundae
Atque Erebi; qui nunc versis Acherontis ab antris,
Post domitum letum atque nefas, supera alta revisit
Arduus, et clari statuit monimenta triumphi:
Cui non ulla aetas umquam, non Martia novit
Roma parem, longe illa licet victricibus armis
Promeruit rerum esse caput dominata per orbem,
Qua patet, et cunctis populis metuenda potestas.
Ite, ite, o Iuvenes, Musis patriaeque dicata
Pectora, sollemnemque diem celebrate faventes
Ominibus votisque piis; celebrate Tonantem
Laudibus, et caelo puras attollite dextras.
Praecipue positis bellum ut late exsulet armis,
Et ferri male sanus amor, qui iura triumphi
Nulla capit, maculatque aspergens crimina fastos.

Nam nisi concordes mansuro foedere Reges
Quamprimum iungant dextras pacemque reducant,
Quae rerum facies, quae vitae norma manebit?
Scilicet ut saevo placuit rem cedere Marti,
Cognatoque semel maculatum sanguine ferrum est,
Excessit pietas animis; contra ira furorque,
Atque auri immemoranda fames, et foeda libido
Oppressit leges, oppressit iura per orbem,
Ut iam impune nefas laxis exsultet habenis,
Et scelerum late variorum in saecula molem
Volvat agens labem immensam: velut obice rupto
Quando sonat, campisque vagum ruit agmen aquarum,
Sternuntur segetes, sternuntur mollia prata:
Nullus honor ruri, nec silvis gratia perstat.
Ite ergo, et tantas mature avertere poenas
Suppliciis, Iuvenes, nec non placare Tonantem
Tendite, defessam ut patriam relevare quiete
Tandem animum inducat clemens, et numine miti
Respiciat miserans inopes atque ultima passos.
Denique quod restat, votivum munus ad aram
Ponite, sed laeti. Laetos DEUS ipse datores
Approbat: a tristi quod venerit omne, negatum est.

IIX. Ann. [Abbr.: Anno] 1646.

HUc ades, o invicte Heros, tibi terga dederunt
Versae acies, totisque facessunt agmina campis,
Nec quicquam, quod restet, habes. Tibi laurea cessit
Maxima, perpetui tibi laus mansura triumphi.
Qua maior nec parta ulli, nec porro paranda
Stare potest, dum mundus erit, dum sidera certis
Legibus, et iussis decurrent tempora metis.

Huc ades, o, tibi sacra damus, tibi pangimus hymnos
Psallentes, meritique tui celebramus honorem,
Te Stygii domitorem Erebi vitaeque sonantes
Auctorem, cui victa iacet vis horrida leti,
Cui Phlegethon, cui triste nefas, mortalia saecla
Quod superis (quorum instar erant, gens nescia fati,
Et culpae informis) totoque exclusit Olympo;
Per te iterum miseris qui nunc, invicte, patescit,
Atque immortalem spondet post funera vitam.
Nunc autem, o, nunc, si precibus locus, alme, precamur
Indulge lacrimis veniam, quas fundimus ora
Spargentes, miseroque implentes omnia questu:
Indulge, fessosque leva, quos bella tot annos
Exercent vexantque modis male noxia miris,
Dum furit, et stricto late discordia ferro
Miscet agens populos, et Teutoniam implicat armis.
Heu mihi! quas dedimus poenas? quo sanguine fuso
Albisque Rhenusque rubent? quod triste per agros
Iustitium, et raris habitatas civibus urbes
Incedit, vastaque implet formidine campos?
Exsuperant mala nostra modum: da cernere pacem
Ocyus, et finem miserans impone labori
Duro, immiti, infando, aspro et sine more prementi.
Qua StrymonNestusque sonant, qua barbarus Haemus
Astra ferit, longeque alias supereminet arces,
Huc arma, huc numeros, huc signa infesta licebit
Vertere, et immani praedam extorquere tyranno.
At vos ingenui iuvenes, quibus acre per artes
Ducitur ingenium, varioque politur honore,
Sic agite, ut pietatem animi fuliginis expers
Testetur probitas, et mentem facta loquantur;
Haud tamen immemorem, ne per vos frigeat, arae.

IX. An. [Abbr.: Anno] 1648.

VEr redit, et blandas Zephyris revocantibus auras [(printer); sic: auris]
In fetus tumet omnis ager: pariterque revertit
Festa dies, toto qua non augustior anno
Extulit os flavamque comam pepulitque tenebras.
Namque illa post versa Erebi feralia regna,
Elisumque nefas, diruptaque vincula leti
Infracti penitus, quin tota peste peracti,
Emicat in superos iterum, victoque sepulchro,
Aeterni soboles patris atque aequaeva potestas,
Instituit panditque viam, qua lumine functos
Nos quoque de tumulis exire, et tendere in astra
Fas erit, aeternam nec non acquirere vitam.
Quid primum memorare iuvet? quid ferre secundis
Laudibus, extrema quae decantare Camena?
Haereo, et incerto non est discernere sensu:
Usque adeo fecunda bonis lux una triumphis.
Tertia purpureo vixdum promiserat ortu
Venturum Matuta diem, cum sedula matrum
Ad positi tumulum Regis sollemnia ferre
Munera abit pietas, casiamque et turis honores,
Et patriae lacrimas myrrhae; iamque antra tenentes
Inveniunt vacuumque cavum, saxumque remotum,
Os tumuli primosque aditus qui occluserat obex,
Et fusas vestes per humum: simul occupat omnes
Attonitas versatque timor, lacrimaeque fatigant
Et questus sine fine graves: quisnam ille tulisset,
Aut quo portasset Dominum? cum proximus ipsas

Aliger alloquitur iuvenis, cui flammeus ambit
Ora nitor latosque humeros stola candida vestit.
Qui mos, Ebraeae matres, busta inter et umbras
Quaerere spirantem vescentemque aetheris aura?
Nam quem ferali fixum trabe nuper, et atro
Funere demersum trepidae lugetis, et istoc
Compositum tumulo, calcata morte superstes
Ipse sibi Galilaeam adiit, victique trophaeum
Late infert illustre Erebi noxaeque subactae,
Omnis qua reus orbis erat; quare ocyus ite,
Ite piae maestumque expellite corde timorem.
Sic ait, et motis subito disparuit alis.
At Mariae, gentile dedit cui Magdala nomen,
Dum confusa animi retro vestigia torquet,
Occurrit leti domitor sub imagine falsa
Agricolae, cui dulce hortis impendere curam,
Et varium producere olus, rubicundaque poma.
Quem mox illa tamen radiantem et pulchra nitentem
Agnoscit (nec enim iam se negat ipse videri,
Amplexus quamquam fugiat) totumque pererrans
Expleri mentem nequit, ardescitque tuendo,
Et multum lacrimas media inter gaudia miscet.
Nec mora, centenis connitens tollitur alis
Fama, Palaestinasque volans exuscitat urbes
Nuncia factorum, totamque implevit Idumen,
Dum canit, et tanti celebrat miracula gesti.
Nate Deo, nam quas tibi io persolvere grates
Gens humana valet? tu magni limen olympi

Deseris, et nostros miserans descendis in artus;
Nec metuis mortemque pati durosque labores,
Ut tibi nos opus, Alme, tuum, summoque Parenti
Asseres, commissae elidens praemia culpae.
Hinc adeo victor superata e morte resurgis,
Nosque tuos aeterna vocas ad munera vitae.
Huc ades, o invicte Heros, felixque propinqua,
Et quos sollemnes tibi nunc sacramus honores,
Quas ferimus, ne sperne, preces, si lumine vitae
Defunctis quondam per te, et tua munera magna,
Nil penitus, maerore malo quod torqueat aegros
Ac cruciet, restare potest (quippe ilicet omnes
Excipit, indigetesque novos complectitur aether)
Has quoque dum colimus terras lucemque tuemur,
Tranquillam facito liceat traducere vitam,
Oblitam armorum; at memorem pietatis avitae,
Mirantemque adeo magnum nil praeter honestum.
Fataque fortunasque vides casusque tuorum,
Et res sublapsas patriae, ambiguamque salutem.
Scilicet humanam vix est sperare medelam
Vulneribus, quae tam alta sedent, vitaliaque ipsa
Hauriunt rimanturque animam, mitissime rerum
Huc ades, invictamque manum, bone, porrige fessis
Cladibus aeternisque malis, ibi surgere soli
Publica res sine more gravi perculsa ruina,
Quin penitus deiecta potest: si iusseris, ibunt
Bella foras totumque silescent arma per orbem,
Quae miscent fas atque nefas, impone labori

Tam longo finem miserans, pacemque redona,
Quam miseri semel amissam tot quaerimus annis
Nequicquam: nam sola tui res muneris illa est,
Et nescit durare tuo nisi numine fulta.
Quod superest, Clarii Iuvenes, ite, ite faventes,
Et festum celebrate diem: culpa omnis abesto,
Quae maculat mores, et vitam crimine turpat:
Tum festis exculta adolete altaria donis,
Et memores Domini fidos ornate ministros.

X. Anno 1650.

ADes o, ades o, veneranda dies,
Cui per totum, quantus rapitur,
Par nulla annum, similisve micat:
Ades optato felix reditu,
Veneranda dies: tibi sacra damus,
Tibi votivos reddimus hymnos,
Et gratanti carmina voce.
Cessant lacrimae, cessantque procul
Querula obscuri munera planctus:
Qualis nuper vexabat agens
Turbata pio corda [(printer); sic: corde] dolore,
Cum rerum auctor mundique sui
Trabe suffixus ferali obiens,
Vitae quamvis esset origo,
Aevique pater, triste piaculum
Solveret orbi.
Non te, non te, Sancte, tuemur

Fossum brachia, fossum pectus
Niveosque pedes, et non uno,
Velut ante (nefas) vulnere morti
Aperire viam; quae poena sibi,
Et te exstincto nunc tota iacet.
Superas, superas, et perrupto
Acheronte redis clarus nostras
Victor in oras. Sequitur longum
A tergo agmen, tumulique pigras
Praegressa moras rediviva manus
Subit in lucem, caelumque iterum
Haurit, et almae munera vitae.
Fervent plausus, et festa sonant
Gaudia late: quin ipse polus
Detersus ovat.
At grave sontis limen Averni,
At capitum Tartara regem
Captiva dolent. Ululat longe
Stygis atra palus, ululat Phlegethon,
Et triste gemens frustra ardentem
Concitat amnem. Latitans imo
Cerberus antro ferale silet,
Centumque fremit vincta catenis
Fera colla reus. Stat triste Nefas
Stat Leti auctor, vacuusque sui
Nequicquam atras concutit alas.
Ite, et summum, mortale genus,
Spernite fatum manesque leves,

Versa omnia eunt: manet aula poli,
Vitaque perpes, quicumque colunt
Vexilla crucis.
O quis tanto digna triumpho
Monumenta locet? Cui Tarpeii
Non saxa iugi; non Cecropiae
Palladis arces novere parem:
Aut, quae dirum, quotquot peteret,
Licet indomitis, gentibus omen
Infesta tulit, Teutona pubes.
Victrix orbis cui victa potens
Decus armorum cessit, et una
Dominos fasces Aquilasque suas.
Sed quae, sed quae (sic fata rotant
Omnia caeco turbine rerum)
Invicta aliis nunc victa sibi
Cessit, et in se, ceu [(printer); sic: seu] magna solent,
Culmine ab alto labunda ruit,
Onus ipsa sibi.
Erebi domitor, vindex populi,
Quem morte ipsa (proh quantus amor!)
Tibi sacrasti; te per sanctae
Foedera pacis, qua iunxisti
Hominem atque Deum, Sancte, precamur,
Recrea fessam, recrea patriam,
Pacemque liga vinculo aheno,
Ne male rupta [Orig: rupta] scelere armorum,
Peior vexet turbo nepotes.

Tu spes trepidis unica rebus,
Portusque tuis, miserere bonus,
Felixque fave. Sed vos, Iuvenes,
Iurata piis nomina Musis,
Rite augustum celebrate diem,
Festaque castis libate focis
Dona benigni.

XI. Anno 1651.

PIgra latebroso Lethe qua stagnat Averno,
Et dira obscenae fumant oblivia ripae,
Stat tenebris demersa domus: non lignea tecti
Erigitur moles, durisve excisa metallis
Pila trabes camerasque ligat; sed luce carentum
Ossa rigent, finguntque larem. Silet omnis ubique
Iustitio tristi regio: nisi tincta venenis
Letiferis nusquam herba viret, putremque mephitin
Sudat humus deformis et atras educat auras.
Mors habitat mortisque parens mala noxia regna:
At StygiusPluto iuxta colit: atria prima
Pallentes servant, immensa examina, morbi:
Febresque imbellisque tremor, turpisque veternus,
Et furor, et tabes, et semina pestiferi aestus,
Bellumque et mala suada fames, atque improba cura.
Venerat huc Auctor vitae, per caeca viarum,
Et vasta obscuris suspensa ambagibus antra
Irrumpens: comes ibat Amor, quo condidit olim
Principe, et arcano constrinxit foedere mundum,

Naturaeque effecit opus: fremit excita longe
Regia, vimque alias clamat gens caeca per umbras.
Ergo omnes late Pestes glomerantur in unum
Armaque corripiunt: inamoeni ipsa arbitra regni
Ibat agens dictis animos et pectora flammans:
Hanc gilvus portat Sonipes: nil turpius umquam
Mortales videre oculi: cava tempora nudat
Calvities defecta pilis: stant lumine cassi
Ingentes oculorum orbes, taboque cruentos [(printer); sic: cruentis]
Lurida in aspectum macies (inamabile) dentes
Ingerit, et numquam patitur non posse videri.
Est cordis pro corde locus: pro pectore crates
Ossea: non ulli numerosi carne lacerti.
Ingens dependet lumbis exilibus arcus:
Dextra manus sub falce riget, qua destinat orco
Plebeias animas pariter saevosque tyrannos.
His sese ostentans armis, sine mente cadaver
Frendet atrox, centum rictus, centum acria pandens
Guttura, et adversum demens rapit agmen in hostem.
Stat contra et toto connixus corpore pestem
Excipit, eliditque simul vitae arbiter, unus
Dux, legio, bellumque sibi: cadit illa, ruentem
Contra Heros incumbit, et arctis nexibus ambiens
Strangulat, exutamque armis exponit arena.
Quid facerent? totis retro fugere undique campis
Versae acies, turpesque fuga captare receptus.
Nequicquam, subit undique agens Deus, et fera vertit
Tartara, Cocytique domos, ardentibus undis

Has novies quamvis Styx interfusa tuetur.
Vicimus, exclamat, Domitor pereuntis Averni,
Vicimus, anguineumque nefas et dura minantem
Artificem leti informis: quid perfide mordes
Vincla Draco? Sed morde, atque haec aeterna potenti
Iustitiae Superisque piis pro crimine solve
Supplicia: i, nullos posthac habiture triumphos.
Sic ait, et pede ter nitens sola percutit: omnis
Contremuit tellus: tum late emergere bustis
Immensae series: pars primo in limine vitae
Deciderant: alii vernantis flore iuventae:
Multi etiam extremae devexa aetate senectae.
Olli admirantes laetantur, et agmine facto
Concurrunt plauduntque Deo: redit ille sub oras
Luciferas, quem longum agmen comitatur euntem.
Hi manibus gestant palmas et tempora lauru
Evincti, magna conclamant voce triumphum.
Quas tibi pro tanto solvemus munere grates
Aeterni genitus patris, qui sanguine fuso
In cruce dum pendes, mortem moriendo triumphas,
Et nova perpetuae dispensa munera vitae?
Namque tua virtute semel via rupta per umbras
Dum patet, et clausi reseratum limen Olympi,
Nos quoque post cineres et inevitabile fatum
Ibimus in superos, patefacta ubi fossa sepulchri
Ad litui clangorem olim melioribus annis
Restituet, quod creditum erat, resolubile corpus,
Aeternum afflatum vita, non amplius atris

Carpendum morbis, aut curvae aetate senectae.
Tum dignas tibi erit demum persolvere laudes,
Humani vindex generis: tum reddere tantis
Aequandum meritis carmen, cum succinet aether
Omnis, et aligerum plausis exercitus alis
Respondebit ovans, fidibusque alterna canoris
Astrepet heroave tuba. Nunc ite faventes
Pierii Iuvenes, festisque altaria donis
Accumulate pii: Deus hos sibi sacrat honores.

XII. Anno 1653.

QUi dura passus vincula
Letique funerei et cavi,
Mortis catenam ut frangeret,
Et perditos veheret patri:
Is, ecce, de tumuli specu
Celsum efferens liber caput,
Signum salutis publicae
Clarumque vexillum locat.
Res mira, vitae Dux obit,
Et mortuus mortem domat:
Versaque captivum vice
Captus triumphat carcerem.
Heu dos acerba criminis,
Quo perduellis in Deum
Se primus omnium pater
Obstrinxit et totum genus!

Hinc regna creverunt necis,
Erebique saeva arbitria:
Hinc rupit illaetabilis
Phlegethon pice ardentes lacus.
Quantum usque in orbe hominum fuit?
Non unus exsistit tamen,
Qui triste demeret iugum,
Mundi et reatum tolleret.
Sed natus aeterni patris,
Operis miseratus ut sui
Noxam expiavit gentium,
Et victima ipse et pontifex;
Ius omne concidit necis,
Et lex peracta Tartari est:
Demptoque mors aculeo
Ferire gestit, nec ferit.
O nobile hostiae genus,
Ipse immolatur ubi Deus!
Nec usus est taeda ac face,
Amor sed exurit sacrum!
Hic te coegit, optime,
Nasci, redemptor, et mori;
Ut munere innixa in tuo
Suprema conculcet fides:
Laetusque post obitum diem
Sibi caelum et astra vindicet,
Qui destinatus sub Styge
Flammis inexstincti rogi.

Salve expiator criminum,
Eversor et Leti et Chai,
Quod rictibus centum patens,
Hiabat in nostrum malum.
Salve, et laborantem gregem
Bonus ac benignus respice,
Tumultuantis saeculi
Ne saeva tempestas premat.
Pax duret irrupta fide:
Nec arma restent amplius,
Quam quae furores pectoris
Doment rebellantis tibi.
Hic rem geramus fortiter,
Pulchrum hic putemus vincere:
Ut simus ipsi etiam tui
Ingens triumphi accessio.
Nam quid tuum resurgere,
Servator alme, proderit;
Libido si mentis mala
Sursum emicare non sinit?
Nae corporum excitatio
Aeterna poena et crux erit,
Ni mens resurgat indies
Defuncta iam culpis suis.
Ite, ite, pubes musica,
Et vindicate vos Deo:
Quid azymis vesci iuvet,
Si mens acore fellea est?

Ite, ite, non segnis manus
Celebrare sollemnem diem,
Laudum immolando victimas,
Purumque honorem Spiritus.
Iam mens novellae gratiae
Mysterium secum putet:
Mox os resultet canticum,
Et psallat in grates pias.
Sed quas aget partes manus?
Iniurias nullas seret:
Tum recreabit largiens
Cum fratre egeno altaria.
Operata largiter manus
Egere non umquam potest:
Templique et arae haud immemor,
Templum ipse et altare est Dei.

XIII. Anno 1654.

CUlmen dierum,lux sacra,
Quos orbis annuus rotat,
Age, candidum explica iubar,
Et prospera adveni piis.
Tibi vota laeti solvimus,
Tibi faventes gaudia:
Gaudere quamlibet tibi
Natus satis nemo queat.
Quam te triumphus nobilis,
Adoreae et celsae manent,

Dum morte victa atque inferis
Rex noster in vitam redit?
Captivus Orcus ducitur,
Et Noxa, et antiquus Draco:
Formido quae nunc terreat,
Haec nos trophaea dum manent?
Vixdum coruscis flatibus
Aurora caelum sparserat,
Cum cura matrum pervigil,
Ut ungeret situm, venit.
Quid quaeritis? vivit, meae,
Hic quem putatis mortuum:
Orarium, ecce, et sindonem,
Clara excitati pignora.
Ite, ite laetae, et nuntium
Ferte ocyus sancto gregi:
Quod nesciit tumba premi,
Galilaea visuris dabit.
Haec aliger canit puer,
Fulgente praecinctus stola:
Illae impigrae carpunt viam,
Et dicta mox probat fides.
Genus virile, Apostoli,
Qui vos sopor lentus tenet?
Dum stertitis, vestras secus
Imbelle partes occupat.
Gaudete feminei chori,
Qui principes meremini

Celsum resurgentis decus
Et intueri, et pangere.
Nunc omne deletum est probrum,
Culpaeque deformis nota,
Quae sexui haesit hactenus,
In posteros semper fluens.
Sit artifex mulier necis
Noxaeque, quae vitam tulit:
Eadem ipsa vitae originem,
Quam reddidit, nunc praedicat.
Vivo sepulchro absconditus
Amithaonis natus latet:
Qui Sole tertio diem
Caelo redonatus petit.
Imaginem nostri ducis
Vates resurgentis tulit:
Quem iam per actum tertia
Lux rursus in vitam vocat.
Tandem remittes,quos nequis
Tenere, Memphis, amplius:
Robur, catenae, ergastula
Valete, libertas patet.
Quantum orbe gentium colit,
Signum salutis cernite:
Vexilla cui crucis micant,
Hic vitam et astra possidet.
Nunc erudita civitas
Id elabora, decolor

Ne vita corrumpat tibi
Festi diei gaudia.
Quodcumque cor mundum potest
Frugi, modestum, sobrium,
Deoque dignum reddere,
Id nunc studendum serio est.
Libidinum aestus, pocula
Insana, rixarum et globi,
Aliena sunt negotia,
Et pascha Christorum haud decent.
Non amplius licet, mei,
Noctem et vetusta vivere,
In sole quos Christus locat
Suo novellos sanguine.
Quod restat, arae debitum
Laeti offeramus: parseris
Hic omne si quid prodigas,
Ubi sola sparsio est lucrum.

XIV. Anno 1655.

NOn ego Musarum, quas aut Parnassia rupes,
Aut Helicon falso vocalibus educat undis;
Sed quae Sionios montes, dilectaque caelo
Culmina, Jessaeis et persultata choreis
Antra habitant, rerumque canunt sine fine parentem,
Te Regina voco: seu Calliopeia vocari,
Sive Erato mavis (caeli immortalis amore
Nam semper soloque cales) sed cyclade cultam

Aurata, sed fronde caput victrice revinctam,
Auratamque chelyn, te nunc te, DIva, venire,
Et decet et iustum est: magnum celebrare triumphum
Poscimur, et meritas victori solvere laudes,
Qui fractis Erebi tenebris, ruptoque Acheronte,
In Superos molitur iter, suaque astra revisens
Aeternum statuit deiecta morte trophaeum.
Qua celebrem mea vota lyra? quo carminis orsu
Vexillum regale canam? Trabe figitur alta
Innocuus, crimenque luit, quo noxius olim
Et caelo reus orbis erat: convicia plebis
Impia quid memorem? quid spinea serta? manusque
Perfossas plantasque? et saeva cuspide fixum
Molle latus? tristi medicataque pocula felle?
Heu mihi, quo Iudaee ruis vesane? quod oestrum
Mentem agitat, diroque evertit corda veneno?
Ille tibi, vesane, perit, Memphitica passum
Qui te servitia ac duros, ingrate, labores,
Divisi per claustra maris sistentibus undis
Eduxit, coeunte freto mersitque tyrannum:
Qui ductor fidusque comes deserta vaganti
Affuit, et vasti ieiunia tristia Eremi
Caelesti dape solatus fera fata levavit,
Et Canaae dominum tandem felicibus arvis
Imposuit, quae melle mero, quae lacte fluebant,
Et quamvis avidi vincebant vota coloni.
Exciderantne animo tot sancta oracula vatum,
Atque adeo vox lapsa polo, quaeque ipse patravit

Ante potens, cum pacaret ventique marisque
Sola voce minas? cum tristibus obsita morbis
Corpora sanaret, tetroque fluentia tabo
Eriperet tumbis mediis, caeloque redonans
In lucem vitamque novo transcriberet ortu?
Fatale est, quicquid pateris: caelestibus iris
Iste furor venit: scelerum haec vesania poena est.
At te, o humani generis mitissime custos,
Immensus flammabat amor: te iussa parentis
Urgebant, te nostra salus: sic ipse probasti
Supplicia, optastique sequi, cum noxa piari
Haud aliter posset gentis, quae coepit Adamo
Principe, et ipsa tibi fragiles circumdedit artus,
Ut mortem capere, et mortem devincere morte
Fas esset, vitamque iterum lucemque resumens,
In vitam lucemque suam tua saecla vocares.
Saepius humanas obfuscant nubila mentes,
Et veri eripiunt lumen, sparguntque tenebras:
Saepe etiam levitas ventosa et prava libido
Vana serit, fallace dolo mendacia condens:
Ignorant divina vices: stant dicta Tonantis
Immota, et quodcumque Deus pronuntiat, actum est.
Te quoque te non tam sequitur, fidissime Ductor,
Atque hominum indubitata salus, quam semper adhaeret,
Ipse quod es, verum: dixti, me tertia terris
Reddet Eos: dictum, factum est: aurora refulget
Tertia, et en Erebo reducem, spoliisque superbum
Cernimus, et nostris iterum te sistere terris.
Felices animae antevolant, emergere ruptis
Quas passim videas tumulis, clarumque triumphum
Plaudere Victori: sequitur Patientia, et ingens
Praetendit labarum manibus: Spes laeta Fidesque

Ad geminum latus exsultant, centumque catenis
Cerbereum religatum Anguem, Noxamque nefandam,
Orcumque post terga trahunt. Sedet ille curuli
Sublimis positus sella, partamque salutem
Verso Erebo, Leti domitor, pronuntiat orbi.
At circum innumeris Geniorum exercitus alis
Agglomerant palmis omnes lauruque revincti,
Et totam liquidis implent concentibus aethram.
Late terra fremit, curvaeque per ardua valles
Ingeminant plausum, pulsataque saxa resultant
Clangore, et iactas referunt ad sidera voces.
Salve Heros invicte armis, invicte periclis,
Salve ingens orbis vindex, quem Tartara fusa,
Quem versum chaos omne tremit! tibi festa paramus,
Et laeti canimus laudes, tibi vota precesque
Turba damus supplex, tua per vestigia euntes
Ut tumidas saecli liceat superare procellas,
Auspiciisque tuis feralia rumpere saxa,
Funereisque exire cavis, raptosque sub arces
Sidereas tecum aeternos celebrare triumphos.
At vos Pierii Iuvenes, mea maxima cura,
Ite, agite, et quodcumque piae corrumpere vitae
Sacramenta potest, caeloque avertere mentem,
Et defigere humi, atque odium caeleste mereri,
Detestati animis castos assuescite mores,
Quicquid et adiungit superos pacatque Tonantem;
Et cumulate aram donis. Quid dignius, ara
Quam tueatur et ut foveat, qui serviit arae?

XV. Ann. [Abbr.: Anno] 1656.

POst chaos, et saevi deiectum limen Averni,
Tum deforme nefas, et letum triste peractum,

Emicat in Superos, ac victa lege sepulchri
Aethereas Mariae soboles, eademque Tonantis,
Maxima (veridico ceu quondam iecerat ore,
Cum coleret terras, nondum trabe fixus in alta
Rex populi pretiumque sui) nova pompa sub auras
Redditur, et magno victor petit astra tiumpho.
Frustra equidem humanae fragili sub carnis amictu
Editus his fuerat terris, nisi morte piasset
Culpam aevi, et si quid primi admisere parentes,
Postera mansuro damnantes saecla reatu.
Quin etiam hoc frustra, nisi mortem elidere morte
Ausus, et obscuri perrumpere vincla sepulchri.
Nam si illum fera mors tenuisset, et obice saeva
Carceris aeternos strinxisset duriter annos;
Nos etiam, semel hoc vitai ubi lumen ademptum,
Una immensaque nox sine fine obeunda maneret.
Nunc quia surrexisse, et certo credimus illum
Vivere, nec posse umquam ullis succumbere fatis;
Nos quoque victuros olim, post funus et urnam,
Credimus, invictae reparandos flore iuventae.
Nimirum dedit ille caput, nos subdita membra
Conficimus corpus reliquum: simul ergo sub astra
Emicuit, simul ipse trahit sub sidera secum
Nos omnes, caelique facit felicis alumnos.
Surgere quando igitur CHRISTI fiducia nostra est,
Quin festos hodie laeti instauramus honores,
Castaque devota meditamur gaudia mente?
Hoc facite, Aonii Iuvenes, puraque vacantes
Mente sacris libate preces, et reddite tanto,
Victori umbrarum atque necis, pro munere grates.
Quin etiam assuetis mactate altaria donis
Pro re quisque sua. Pietas animusque ferentis

Dant pretium pondusque dato. Sic reddere parva
Magna licet. Sed enim ampla tamen laus excipit ampla.

XVI. Ann. [Abbr.: Anno] 1657.

CLaudite ferrato duros molimine postes,
Improba gens, totumque antris obvolvite montem:
Ponite custodes tumulo, pilataque circum
Agmina, fulmineosque enses, non ulla tenere
Claustra Virum, non arma valent: redivivus in auras
Redditur, ereptaque sibi se luce redonans,
Testatur patrium manifesto pignore numen,
Tot rebus spectatum olim, cum fluminis undas
Verteret in vini laticem, cum vasta silere
Aequora, ventorumque minas; cum surgere vinctos,
Aut caecos haurire diem, mediaque reverti
In vitam positos dudum de morte iuberet.
In melius versa omnia eunt: ferus arbiter Orci
Vincla subit, flet triste nefas; mors ultima poena
Effractis tumulis, et victa lege sepulchri,
Ludibrium debere dolet, reserata salutis
Quando iterum, aeternaeque patet via candida vitae,
Et Superi caelumque manent, quoscumque creatos
Semine mortali, proles aeterna Tonantis
Transcripsit legitque sibi, cum membra caduca
Indueret, fragilesque olim, quos struxerat, artus.
Quamquam etiam prius, ex nihilo quam conderet orbem,
Et tantis ornatum opibus sub foedere certo
Praeciperet positas fungendo absolvere partes.
Spes patriae, egregii Iuvenes, queis [Reg: quibus] ardua dudum
Cura sedet, dociles animos stipare verendis
Artibus, et clarum doctrinae immittere lumen,

Huc agite, et pariter CHRISTO surgente renati
Imibite ad magnum mores componere olympum,
Invicti contra illecebras, et noxia saecli
Gaudia, quae fallaci animos dulcedine primum
Demulcent, mox versa volant, pariterque recedunt
Et perimunt, tristi defixo in pectora morsu.
Qualis apis, cum iam mellis gratissima fudit
Munera, nectareasque dapes, sub acumine saevo
Vulnerat, infligitque acres fugitiva dolores.
Ite, agite, et festis mactate altaria donis
Munifica solati arae pietate ministros.
Ite pii, et quantum precibus contendere fas est,
Poscite subversorem Erebi, rerumque parentem,
Noctes atque dies lacrimis et voce gementi,
Ferales litui ut sileant, nec classica turbent
Saeva iterum: positis armis fera bella quiescant
Qua Saxo, qua Mysus arat, Germania late
Quam patet: invicto vicinae foedere gentes
Conspirent: totoque adeo Mars exsulet orbe.

XVII. Ann. [Abbr.: Anno] 1658.

DEcedit improbum gelu,
Et siderum saevus rigor:
Formosus annus appetit,
Amoena veris tempora.
Non amplius rivi stupent
Inertibus tristes vadis;
Humusve frigore aspero
Durata, ut hactenus, riget.
Quam dulce, florum purpuras
Pictos per hortos cernere est,

Quos hora mollis, et pii
Vis blanda Solis elicit?
Sol noster est CHRISTUS Deus,
Qui pigra rumpens vincula,
Et noctis horridae chaos,
Sublimis ad vitam vocat.
Lethaea depositos hiems
Fetente consumat situ,
In pulverem et solvat levem,
Hoc, quicquid ante viximus:
Surgemus in priscum decus,
Quin maius, ante quam fuit,
Cum ver subibit verius,
Reddente CHRISTO quod manet.
Tum nec senectus arida
Lucem genarum deteret;
Orisve florem longior
Decerpet annorum mora:
Nec membra vexabit premens,
Malamque defiget crucem,
Quae nunc subinde lancinat,
Infausta morborum cohors.
Quid, dire quid Serpens, iuvat
Fallacibus, quaeso, dolis
Ductasse primaevum genus,
Culpa unde posteros manet?
En, alter hic praesto est homo,
Qui contudit caput tibi:
Qui, perdidit quicquid prior,
Mortem oppetendo reddidit.
Divina tempe iterum patent,
Quae noxa tristis clauserat:

Et nemoris aurei licet
Fructus beatos carpere.
JerrichuntisIosua
Arces superbas diruit,
Et impiam urbem funditus
Delevit ense ac ignibus:
Hic JESUS est praestantior,
Longeque maior gloria:
Qui regna Ditis exscidit,
Et omne nomen inferum.
Vastis hiantem caedibus
Elisit acre Manuae
Genus leonem, qua via est
Per Thimnathaeos palmites:
At CHRISTUS immanem Stygis
Dirae interemit belluam;
Furore quae tristi ruens
Vexabat eius vineam.
Quo Goliathe nunc tuae,
Superbe, quo minae cadunt?
Quo vasta moles corporis
Et aereum robur facit?
Iaces, et omnibus iocum
Debes peracte et fabulam:
Iaces, et furorem improbum
Triumphat Isai puer.
Cadit dies, nox ingruit,
Et sera mundi vespera;
Illuminator cordium,
Pie CHRISTE, nobiscum mane.
Quid? an laborantem gregem
Pastor fidelis deseres?

Mergi, Magister optime,
Patiere quassatam ratem?
Sed hic rotemur dum sumus,
Hic expiemus noxias:
At luce functis parcere
Memento quaesitor bonus.
Quodcumque morti hoc debita
Saeclo dolemus natio,
Aequare nescit gaudii,
Quod nos ibi manet, modum.
Soletur interim tamen
Nos pacis illaesae bonum;
Et, quae levavit hactenus,
In posterum recreet quies.
Huc docta Civitas ades:
Nos ara, nos templum vocat,
Et dona poscit, quae manus
Et mens, piae ex aequo, offerant.
Offere nummos largiter
Pulchra ac benigna victima est:
Sed sobrium, sed innocens
Cor maxime litat Deo.

XIIX. Ann. [Abbr.: Anno] 1659.

LUx votis optata piis, laetabile rursum
Tempus adest, quo festa sonant epinicia castis
Plausibus, et magni procedit pompa triumphi.
At non Iliaco prostratus in aequore mordet
TroicusHector humum: non hic non Punica victa est
Vafrities captusque Syphax: capitalior hostis
In manicas et vincla subit: nec Pergama propter

Et Paridis thalamos, Tyriae aut Carthaginis urbem
Certatum; humani generis sed vita salusque
Disceptata fuit. Stygiis qui praesidet oris
Deiectus domitusque iacet: Mors victa catenis
Induitur, dirumque Nefas, quod perdidit orbem,
Mergitur aeternis tenebris. Tuus iste triumphus
Victor io Rex CHRISTE tuus: cui ianua leti
Fracta iacet: cui duri Erebi fumantia regna
Aeternum modo concedunt eversa trophaeum.
At nos calcatoque metu victoque timore,
Funeraque et tristes tumulos ridemus et umbras,
Vindiciis asserta tuis manus, optime ductor;
Cum ventura tuo lux munere, qua cinefacta
Ossa restaurabit nova vis, recreataque surgent
Corpora, perpetuae ponenda in gaudia vitae.
Interea Aonii iuvenes sollemnia ritu
Festa pio celebrate, et dignas solvite laudes,
Solvite victori umbrarum noctisque profundae.
Sed prius in melius maculosos singite mores,
Atque omne eiurate nefas: nil inquinet actus
Corrumpatque pios. victoque cupidine turpi
Recti perstet amor, vitae moderatus habenas,
Et partes dans cuique suas. Meminisse iuvabit
Et castas libare preces, ut bella residant
Turgida, et exstinctis odiis Pax foedere certo
Connectat populos dulci solata quiete
Damna mala, et tristes, dederant quas arma, ruinas.
Ite etiam castis offerre altaribus aera
Larga quisque manu. Nusquam maiora lucrari
Dextera larga potest: Deus haec Deus imputat ipse,
Acceptumque refert sibi, quod donaveris ara.

XIX. Ann. [Abbr.: Anno] 1660.

LAeta triumphantis redeunt sollemnia CHRISTI,
Et victas canimus fusi Acherontis opes.
Versa suum plorant captivum Tartara Regem;
Debetur spolium, qui spoliator erat.
Nil posthac mala noxa nocet, morsque ipsa subacta est:
Ut fragilem hanc adimat, vita perennis adest.
Quod mors ante fuit, nunc est sopor: excita surgent
Corpora de tumulis, quae pigra pressit humus:
Atue novas indepta alas liquidum aethera scandent,
Victura aeternos absque labore dies.
Plaudite Christicolae, et victoris pangite laudes,
Pangite: det fortes nunc tuba festa sonos,
Dent citharae molles: feriat vox sidera dulcis,
Et strepat in doctis tota Camena modis.
Propria sunt huius, sed candida gaudia, lucis:
Quae puros animos et pia corda levent.
Nam quae corrupti sequitur vaga natio saecli,
Quae celeri fugiunt, cum nocuere, pede;
Inveniunt hic nulla locum: mens sobria grata est;
Nec nisi casta valent corda placere Deo.
Huc ergo Aonii Iuvenes incumbite: sanctam
Nulla prophana decent, impia nulla, diem.
Nec vos immemores arae licet esse: frequentes
Illi igitur larga munera ferte manu.

Augusti Buchneri III. HYMNI SACRI PENTECOSTALES

I. Ann. [Abbr.: Anno] 1623.

POstquam Erebi devictae, instaurataeque homi-
num res,
Et volucri sublatus in aethera nube resedit
Pone PATRIS dextram CHRISTUS,
demittitur ecce
Ille DEI (sic sancto abiens praedixerat ore)
SPIRITUS, omnigeni ut doceat mysteria VERI
Evigenas, CHRISTI et virtutem in pectora pangat.
Esse DEUM, cuius regeretur numine mundus,
Et prisci videre viri, ratione sagacis
Docta animi rerum totum hoc opus arbitrantes.
Nam cum divina mundum ratione moveri,
Tempora cum certa decurrere lege viderent,

Et modo Ver laetis expingere floribus hortos,
Aestatem modo fecundas depromere messes,
Auctumnum hinc dulci defundere vina liquore,
Pomorum vario quin horrea rumpere fetu,
Post securam hiemem tantis pinguescere donis,
Esse putaverunt, partes quod diditum in omnes
Totam agitet molem, et commistum corpore toto
Omnia alat, vegetum spirans per membra vigorem.
Pars animam mundi et mentem dixere perennem,
Pars numerum celsi modulaminis: omnia recte
Si Patrem, Christumque eius, si Spiritum utrimque
Procedentem, animam hanc, mentem, numerum,potuissent
Credere, Tresque Unum: nunc cum haec latuere reposta,
(Quippe hominum nullis umquam prensanda Minervis
Absque DEO) recta procul a ratione repulsi,
Vix tenuem speciem videre, et imaginis umbram.
At nos delati quod ad ipsa cubilia Veri,
Nec tantum scire ista; sed et quoque credere certi
Possumus, atque animum caecis exsolvere nodis,
SPIRITUI debemus huic: nam nulla fides est
Absque illo: nec enim vel Patrem aut noscere Christum
Posse datum: sed nulla sine est fiducia CHRISTO.
Iste bonus Doctor nos edocet omnia, Ductor
Hic recto nos calle bonus deducit, hic omnes,
Qui admittunt, in templa DEI consecrat, adaugens
Multimodis caeli donis, hic pectora more
Virtutis fingit, vitiorum educere morbos
Mentibus, et tetram pollens depellere pestem.
Hinc est Davidis pietas, Samsonia virtus,
Chaldaei hinc pueri divina scientia, Joseph
Consilium, Jobi patientia, quin Salomonis
Eximium sapere, hinc Abrahami spesque fidesque est.

Hoc resipit Petrus, Paulus sapere incipit, isto
Cor Stephani constans, mortem et mortalia ridet,
Primum et martyrii mactatur laude coronae.
HUIC dum hodie festos Ecclesia pergit honores
Perficere, atque novos hymnorum nectere flores,
Procuret se quisque, et pectora sorde repurget,
Excipere hospitio VENIENTEM ut possit, et esse
Mansio digna DEO: namque ut purissimus ipse est;
Sic habitat quoque depuros, et crimine castos:
Pollutos immane fugit, quia enim odit: at illi
O miseri! cum CHRISTO etenim Pater odit et ipsos.
(Quippe Pater, Christusque, et Spiritus una potestas)
Quosque odere illi, aeternae sunt debita morti
Nomina, et infernas solvent per saecula poenas.
Porro ut vestrae etiam pietatis publica prostent
Signa foras, grati deponite munus ad aram.
Si tantis hodie vos Gratia dia beavit
Muneribus, si tanta charismata Spiritus iste
In vos diffudit, atque haec interprete cura
Cuncta Ministerii, par est, quid muneris illi
Pro re quemque sua deferre: etenim cui curae
Est Dominus, curae huic quoque sit Legatus oportet.

II. Ann. [Abbr.: Anno] 1625.

QUalis pudico fixus a Cupidine,
Nil ignibus spurcis studens,
Negotiorum ubi urgeat necessitas,
Domo atque grato a limine
Procul remotas exteri in soli plagas
Abire terra vel mari,
Dat dulce munus, foederis pii obsidem,
Charae Puellae, et, hoc habe

Nostri, inquit, instar: hoc me contueberis,
Hoc interim nosces Tuum:
Non aliter ille Sponsus et noster Deus,
Dux, semita, arx, spes, omnia,
Subiturus almi rursus in regnum Patris,
In igneas caeli domos,
Fidele pignus, arrhabonem nobilem,
Nobis relinquit Spiritum.
Ergo ut sedebat casta forte Concio,
Dum Pentecoste ducitur,
Repente turbo tortus attonat domum,
Turgent beato flamine
Repente mentes, ora florent ignibus,
Et quicquid ignoraverant,
Hoc eloquuntur: docta nil vena ingeni,
Nil erudita industria,
Primaeve Rector imputat puertiae:
Est omnia ista Spiritus.
Hic cultor ignis Medus, hic Parthus fugax,
Sed sic timendus maxime;
Meridiano hic Sole torridus Libys,
Hic Afer armentarius:
Genusque durum Cappadox, et accola
Immitis Euxini maris:
Et qui Cybelles semper audit tympana,
Sua verba, Phryx, intelligit.
Quotcumque linguis totus orbis personat,
Tot hic celebratur Deus,
Tot et docetur. Ite, dictorum et fidem,
Quae Jesaias fatus est,
Imo ipse Dominus, elevate! audi Israel,
Dilecte Serve audi Jacob;

Haec dicit alti conditor caeli ac tui,
Noli timere in posterum:
Fontes beatos irrigabo desuper,
Diique rivos nectaris.
In omne fundam SPIRITUM meum genus,
Quod te sibi citat Patrem.
Qualis fugaces propter undas fluminum
Stat apta vinculis salix
Laetumque vernat: sic tuam prosapiem
Florere cernes, sic domum.
Rem factam habemus: gratias tibi Pater:
Et nos quoque istum SPIRITUM
Sentimus inter abditum praecordia,
Sed casta et innocentia.
Hic nos serena templa concinnat tibi,
Et organa salutaria.
Iustum piumque condocet: punit nefas,
Et crimen omne subiugat.
Hic robur altum martyrum aspirat choro,
Tormenta cuncta ut rideant.
Afflat Prophetas et futura praemonet:
Ut rite verbum praedicent,
Monstrat Levitis: ille lapsos erigit,
Firmisque conservat gradum.
Aegris medela, cum sauciis venit,
Sanos tuetur a malo.
Ubicumque fixit hic sibi semel larem,
Ibi vita, pax, lux, gaudium,
Ipsumque caelum est. Ite, demeremini,
Pubes mea, hunc vobis Deum.
Deum aio: quicquid impios plicans logos
Id natio Arrii neget.

Nam Petrus inquit: Ananias est Deo
Mentitus, hunc intelligens.
ArrI venenum pestilens oratio est;
Sed dicta Apostoli, salus:
Huic haereamus. Atque quando isthac die,
Quam dedicavit SPIRITUS
Sollemnem habendam, Christianorum genus
Precum piarum victimas,
Laudumque solvit tura Patrono optimo;
Agamus hoc bona fide.
Et praeter istud dona munifica manu
Portemus arae. Qui suum
Altare pectus optat SPIRITUS DEI,
Altare templi haud negliget.

III. Ann. [Abbr.: Anno] 1627.

STROPHE I.
QUae diro adurens frigore in glaciem efferam
Mortalium mentes male
Durat, et totos premit atra sensus,
Ut bruti, et immemores sui,
Heu! dignum tanto culmine nil sapiant,
Procul hinc abeat procul omnis hiems,
Procul obscenum cedatque gelu!
Qui Cherubin rutilas movet alas,
Qui volucres egit currus, quis sidera adiret
Thesbita liber legis ultimae vates:
Pubis Apostolicae
Flammavit ora, et usque
Candidas animas fovet,
En sacer, en sacer ignis adest!

ANTISTROPHE I.
Qualis peracto sidere hiberni Iovis
Horaque pigri temporis,
Annus apricos revocat tepores,
Ut terra squalorem exuat:
Et verni solis candida temperies
Passim molles elicit herbas,
Elicit undique sidera florum:
Arva novo stant picta nitore,
Atque suos secum mirantur gemea cultus;
Illic amoeni lilii crocus fulget,
Hic rosa, grata Deae,
Cuius cruore nata est,
Explicat niveum decus:
Hic violae micat omnis honor:

EPODOS I.
Sic pectus scelerum sordibus oblitum
Foedoque demersum situ,
Almi luminis aura
Leniter refovens simul irrigavit
Divini fax pura caloris,
Ilicet tetrae fugiunt tenebrae,
Ilicet horror feralis abit:
Cuncta rident templi ad instar,
It profana iniquitas
Longum exulare in aevum,
Succedit virtus, non uno germine vernans,
Et fructus veteres usque novis cumulat.

STROPHE II.
O qui aeviterni ex ore progrederis patris
Natique spiras pectore,
Vinculo arcano socians utrumque,

Utrique te nectens simul,
Debita si festo solvere sacra die
Rite tibi pia turba paramus,
Ades huc, ades huc; o Sancte, veni,
Atque animis incumbe serenus!
Elue morbosis foetentia pectora culpis,
Et quicquid intus noxiae sedet fibris.
Praecipue rabiem
Pugnandi inauspicatam, et
Publicum armorum nefas
Stringe, doma, procul hinc abige,

ANTISTROPHE II.
Qua Pontus unda barbara Euxinus fremit,
Tanaisque Riphaeus sonat.
Urbis aeternae lupa conditorem
Lactavit altricis vice:
Ut Cyri tegeret Persa tiara caput,
Praebuit ubera miserata canis:
Natum Priami, patriae flammam,
Oblita sui nutriit ursa:
O super Hyrcanas hominum mens aspera tigres!
I mitiores marmoris nigri fluctus!
In se caeca furit
Humana gens, et usque
Mutuas furit in neces.
Hinc chalybem in fera tela coquit,

EPODOS II.
Et doctam innocuum fundere sanguinem
Vibrat sarissam dextera, aut
Diri grandine plumbi
Saevit, et tristes ciet acre pugnas.
Sancte aeterni fomes amoris,

Comprime, o, tandem rabiosa bella!
Comprime, fessam et releva patriam;
Quoque caeli nectis orbes
Foedere, hoc solum liga!
Nunc ite, casta turba,
Ite, o Pierii iuvenes, et solvite ad aram
Grata sacerdoti munera, grata Deo.

IV. Anno 1633.

ERgone pax penitus terras exosa reliquit,
Et nullam miseris fas est sperare quietem,
Dum passim fera bella urgent, nec tristis Erinnys
Detumet, ac laxis discordia regnat habenis?
Quo ruis, infelix Germania, et in tua diras
Vertis membra manus? quam non victricia signa
Perdere Romulidum? non vafris Vandalus armis,
Aut Scythicae valuit potor Tanaiticus undae?
A te, a te heu devicta iaces! quod si ordine cuncta
Decurrunt supero; certamque reducere pacem.
Solius res nempe Dei est: te, SANCTE, rogamus
Succurras miseris: tu, tu pote flectere mentes
In melius, placidosque animis immittere mores.
Tu quemcumque tuo flammasti fortius igne
Incumbens, non ille odiis, non tristibus iris
Indulget: patrum hinc te quondam antiquior aetas
Innocuae vidit speciem gestare columbae.
Huc ades, et nostris illabere mentibus imbre
Flammifico, glaciemque animorum et frigora dira
Discute sole tuo, positis ut mitius armis
Protinus incedant populi, bella aspera cessent,

Inque vicem gens omnis amet: concede moveri,
Sancte Parens, rapidis nec da pia dicta procellis
Irrita ferre mari. Sic te haec et serior aetas
Grata laude feret, sic festo gaudia plausu,
Ut nunc, sollemnesque tibi ducemus honores.
Hactenus haec vovisse iuvet: nunc ite frequentes,
Ite mei, et festas donaria ponite ad aras,
Ut pietas priscisque iubet mos traditus annis.
Huic atque huic debetur honos: antiqua tuenda,
Et nulli impune est pietatis fallere nomen.

V. Anno 1639.

NIl nobis ad vota deest: confecta salutis
Res nostrae: quicquid magni gens conscia veri
Fatidico quondam monuerunt carmine vates,
Invenit fecitque fidem, descendit olympo
Aeterni Genitus Patris, carnemque caducam
Induit, et fragiles moribundi corporis artus.
Idem etiam diri pro nobis victima leti,
Ferali posuit suffixus ab arbore vitam
Haud tales meritam poenas; tandemque recepit
Sponte sua, cum praecipiti lux teria nocte
Purpureos meditata ortus se inferre pararet,
Et mundo redhibere diem: mox victor olympum
Celsus abit, repetens patriam haud inglorius aulam.
Hic sedet, et dexter Genitori flectit habenas
Numen idem, totumque pius dat iura per orbem.
At nunc, quod veteri cecinit Phatuele creatus

Interpres superum, rutilis delabitur astris
Spiritus aeterni egrediens Genitoris ab ore
Et Gnati, cui cum patre est aequaeva potestas,
Par virtutis honor, qui nos mysteria caeli
Edoceat, verique ipsam perducat in arcem.
Absque Deo nemo potuit cognoscere verum:
Ac neque nosse Deum CHRISTI sine munere cuiquam est:
Et nulli patuit CHRISTUS sine flamine sancto.
Ne qua igitur meritum nobis venerabile CHRISTI
Depereat, fluit ecce polo spirabile Numen,
Salvificamque fidem persuadet, qua bene freti
Post dubios vitae casus tristesque labores
Aetheream superi Regis penetremus in aulam.
Huic quoniam festos hodie instauramus honores,
Praecipue exornare animos pietate decebit
Innocua, et dignos festa nos fingere luce,
Quae superis caeloque vacat. Quo purpura fulgens,
Et vestes illuse auro, gemmisque rigentes,
Dum vitiis mens tota horret, dum fraudibus atris
Interior male sordet homo? non corpora pendit,
Sed mentem inspectat Dominus: quare illa colenda est,
Si cupias placuisse Deo. Quae nostra, videtis,
Tempora: bellum istac urget crudelibus armis,
Atque alia de parte fame penuria victus
Nos vexat: quin longe etiam graviora manebunt,
Si sceleri scelus, et noxas superaddere noxis
Perversae mentis perget furor. Omnia tecum,
Quae faciant te cumque pium, quid denique restat?

Hoc unum, pius esse velis: accingere tandem
Eiurare nefas, ac foedum ponere crimen,
Si pretium evasisse malum, si grata reverti
Fata optas miseris, finemque videre dolorum,
Aerumnaeque gravis. Coeamus, et agmine facto
Pulsemus precibus Numen, sine fine gementes,
Desinat irarum, tristesque avertere clades
Sancita iam pace velit. Nempe omnia possunt
Impetrare preces scelerum de calle reversi
Pectoris, et solo cui fixa in Numine spes est.
Porro etiam nostri quisquis cupis esse Lycei
Portio, consectans doctas industrius artes,
Laeto animo facilique manu fer munus ad aram.
In tenues nugas, et vanae ludicra pompae,
Nil grave vel magnos quondam profundere census;
Et dubites dare parva tuo munuscula CHRISTO?

VI. Anno 1641.

NUnc iterum lux illa redit, qua Spiritus olim
Ille Dei, caelo emissus, se in pectora fudit
Pubis Apostolicae, caecasque ad caelica mentes
Dia luce rigans, magnalia Numinis almi
Disserere omnigenis concessit fatibus orbi.
Ecquid opus factu, Iuvenes, lectissima nostrae
Portio Leucoridos, digno ut peragatur honore
Tanta dies? raro satis est se expingere cultu,
Atque hinc gemmarum radiare, inde ignibus auri?
An choreis marcere, atque inter serta rosasque

Indulgere mero? tali sua numina more
Gens pagana colat: Christiani nominis haeres
Natio longe alios ritus sibi sancit, in uno
Cultum omnem statuens animo: qui si undique liber
A vitiis purae dederit sacraria menti,
Placatum putat esse Deum. Purissima nam cum
Sit mens ipse Deus, non victma gratior illi,
Quam mens casta venit. Prima ergo atque ultima cura
Esto hodie, frenare nefas, et crimina tetra
Omni e corde procu, procul omni e mente fugare,
Et, quantum licet hac terrena compende vinctis,
Se similem formare Deo, qui criminis expers,
Et longe a vitiis semotum transigit aevum.
Quos belli, quos caedis amans furialis Enyo
Impulit in rixas, et tingere sanguine ferrum,
Componant miti crudelia pectora more,
Et pacis capiant legem: quos foeda libido
Illicitis stimulat flammmis, et torret amore
Impuro, ad frugem redeant. Per vim qui aliorum
Incumbunt opibus, gaudentque opulescere raptis,
Adsuescant vixisse suo. Per pocula noctes
Qui trahit indulgetque gulae, atque in mollia vitam
Otia disperdit, sapiat: non fallere pergat
Perfidia, aut elata superbia tollere cristas:
Quisque modum ponat sceleri: sic nobile festum
Ibit honoratum digne, sic Spiritus almus
Sponte aderit, totusque in pectora nostra subibit
Concinnans sua templa Deo. Sic, o mea pubes,

Sic facito, et simul hoc ne obliviscare, memento,
Munera ferre arae; sed non, velut hactenus, agmen
Exiguum numero: mihi crede, ita perdere nummos,
Ditat: ab his damnis venit ingens copia lucri.

VII. Anno 1642.

LArgitor alme gratiae,
Quae filios reddit DEI,
Tibi has sacramus victimas,
Laudesque, Sancte Spiritus.
Tu tertium es nomen Dei,
Natum Patremque copulans:
Idemque, et alius, par tamen
Nato Patrique; ades tuis!
Nihil agimus rite ac pie,
Ni flamen aspiret tuum;
Et vita tota decolor
Sub crimine et culpis abit.
Ni fistulam inflet artifex,
Vel nil, vel absurdum canet:
Mortale ni pectus regas,
Torpebit, aut volvet malum.
Casta ergo, pura ac sobria
Ut nunc agamus gaudia;
Et quos honores solvimus,
Fac ipse, sint grati tibi.
Succurre nostrae inertiae,
Et frigus infaustum doma:

Accende lumen pectori,
Ut calleat veram viam.
Mens usque pareat Deo,
Hanc rursus audiat caro:
Non lingua, non cor dissonet,
Totumque concinat tibi.
Hoc carmen illud, hoc melos,
Quo dulcius nullum alterum
Ars elaboret Musica,
Aures et ad Dei canat.
Hoc incinamus impigri,
Pertendere hoc semper iuvet:
Coepisse nobiliter parum est,
Finire ni pulchre ardeas.
Id suffice, Alme, quaesumus,
Et robur invictum assere:
Ut laeta muneribus tuis
Tibi nostra se probet fides.
Quam turbine haud uno ruens
Dum saeculi quatit furor,
Frange o procellas fluctuum,
Ut victa ne frangat ratem.
Tibi, Creator optime,
Et surgit aequor, et iacet:
Compesce belli turbida,
Pacisque restitue bonum.
Amoris auctor dissitis
Inspira amorem mentibus;

Discordiarum ut taedeat,
Mox arma et obducat situs.
Hoc te precamur supplices,
Hoc rite supplicantibus
Bonus ac benignus annue,
Orbem fatigatum et leva.
Post vota, post pias preces
Hoc, docta pubes, est super,
Feramus arae ut munera,
Quae flamines recreent pios.
Ite ergo, nec parca manu,
Pro quisque re sua tamen,
Et spargite aera, aurum merum
Vos quae in Dei aspectu probent.
Qui magna, et invitus dedit,
Nil demeretur: obligat
Collator exiguae stipis,
Prolixus animi quam tulit.
Non imputatores Deus,
Non gloriosos respicit:
Mens liberalis, candida,
Humilisque, nec duplex litat.

VIII. Anno 1644.

UNde operata piis resonat WitebergaCamenis,
Et sacra laetifico splendescunt atria cultu?
Efflorent nemora in domibus, sola gramine rident;
Omnia votivi testantur gaudia festi?

Nosco diem causasque sacri. Tibi scilicet iste
Instauratur honos, qui summi ex ore parentis
Spiritus egrederis, nos et mortalia saecla
Templa Dei praestas pietatem in pectora pangens.
Nempe hac luce olim caeli demissus ab arce
Nomen Apostolicum subiisti, atque igne magistro
Monstrati miranda atque incomprensa profari
Semine mortali cretis. Salve optime ductor,
Omnigeni fons vive boni, placidi auctor amoris,
Salve iterum, ac si nondum omnem adversaris honorem,
Si votis concedis adhuc precibusque moveri;
Nec superis adeo stat cunctam exscindere gentem
Teutonis, et patriae antiquae vexare penates,
Huc, o Sancte, veni atque animis illabere nostris.
Praecipue crudum vesani Martis amorem
Da Pater exuere, et ter centum mittere in annos
TigrimqueTanaimque ultra: mala semina diri
Tolle odii, succende animos, ut mutua flagrent
Irruptaque fide coniungant foedera gentes.
At vos, qui Christo nomen Musisque dedistis,
Florentes aevo Iuvenes, spe divite Ephebi,
Expurgate nefas animis, avertite noxas
Mentibs, et festo dignos assumite mores.
Impietas, malesuada Venus discordia praeceps,
Et rixae este procul: non hic sacra nostra frequentet,
Qui vobis operatus erit. Lux aurea solis
Et tenebrae male conveniunt: nec Spiritus almus
Umquam aderit, si cui mens tetro in crimine mersa est.

Porro ut vestrae etiam pietatis publica constent
Indicia, ite alacres et munera ponite ad aram
Nil parcente manu. Largum Deus ipse datorem
Prosequitur, data centeno sub fenore pensans.

IX. Anno 1645.

ET merito festa lucent altaria pompa,
Et sola templorum vernanti gramine rident:
Namque dies nam rursus adest, quam numine plenus
Veridico cecinit Vates, volventibus annis
Affore, qua superi caelestia semina flatus,
Et diae radios lucis mortalia saecla
Combiberent, totoque haurirent pectore caelum.
Sederat antiquae Solymes sub moenibus altis
Unanimi concors studio, pia sacra celebrans,
Undenum vis lecta virum, quibus ante ministris,
Dum coleret miserans terras, caelumque doceret
Aeterni Genitus Regis (quem fractus adhorret
Tartarus, et duris mala mors astricta catenis)
Usus erat. Proh mira fides! crepat ignibus aether
Insolitis, subitoque immistus turbine nimbus
Exoritur, tectumque anima circum omne sonora
Attonat. Haud aliter Riphaeis arcibus olim
Egelidus rumpit Boreas, atque atra minatur
Bella mari: illum hiemes centum comitantur euntem,
Et totidem diro cum grandinis imbre procellae.
Illi autem trepidant animis, tactique recenti
Corda metu, Deus, ecce, Deus! mox ista locutis

Attonitae propiore tumescunt numine mentes,
Flammeaque ignitis efflorent germina linguis.
Ergo alius rerum series, arcanaque pandit
Foedera, quis supero subterlabentia mundo
Sidera motor agat, totumque attemperet orbem:
Ponti alter varios mores, tum fertile terrae
Disserit ingenium, aut miseris mortalibus unde
Vita salusque fluat, divini carminis auctor.
At non Ebraeae solvunt tantum ora Camenae
Non Suadae canit Atticae honor, RomanaveMusa
Intonat, et Latiis aptat sacra verba cothurnis:
Mille modis variant fecundo e pectore sensus,
Totque Deum celebrant linguis, quot personat orbis.
Felices animae! non vos Parnassia laurus
Impulit, aut Lyciis halatae rupibus aurae:
Non vos thyrsigeri Leneia munera Bacchi
Pulsarunt, madido turbantia corda furore:
Qui summi Patris ac Gnati de pectore manat
Spiritus aeternum, roseo defluxit Olympi
Vertice, et arcano feriit praecordia motu.
Iam quoque sidereis, si fas, delabere ab oris
Alme parens,et fecundo nos plurimus imbre
Illacrima, atque animis mortales elue noxas.
Ah! ne alibi serum hospitium tibi quaere, sed intra,
Intra in nos Deus Omnipotens, tete insere nobis,
Nosque tibi. Tu nempe ille es, quem spirat anheli
Mens animi, quem praesentem cor quaerit habetque.
O caelum sine nube, vapor sine sordibus, o lux,

O flammae intemerate liquor, o candidus ignis,
Intima corda adolens, sed perdere nescius ignis;
Nos refove, glaciemque animorum et frigora dira
Solve calore tuo, crassae caliginis umbras
Disice, clarifico perfundens lumine mentes.
Praecipue infaustum belli crudelis amorem
Dele animis, positis pax infelicibus armis
Ut recreet populos tandem et pia foedera iungat.
Huc ades, o doctis pubes addicta Camenis,
Huc ades, o, totamque tibi, tibi te assere; tota
Sed tu sacra Deo es. Quid io, quid vivere munda
Usque velis? Apis instar habet mundana voluptas,
Cum iuvit blandita animo, quasi nectare pascens,
Avolat, et tristi defigit pectora morsu.
Ite pii castique, et ponite munus in aram,
Ponite, densum agmen numero, dextraque benignum,
Et sperate Deum memorem fandi atque nefandi.

X. Anno 1647.

QUae nova lux sub mente micat, quae pignore caeli
Corripiunt aegros moribundo in corpore sensus?
Ecce Deus, Deus ecce! agitante calescimus illo
Intus, et immensum spirant praecordia olympum.
Muta verecundae rupere silentia linguae
Clausa diu, subitoque novas facundia voces
Disserit addiscitque simul: iam tendere mentem
Incipit, ac resides animos inscitia simplex
Ponere maturat, magnosque assurgit in ausus.

Recta peregrinum properat fiducia in orbem,
Numine fulta suo: qua vel Thaumantias Eos
Ardentes auro Solis praevertitur ortus,
Aut qua declinis sese componit ad Indos
Vesper odoriferos, nostrisque obvertitur oris,
Innocuum molitur iter virtutis, et ardui
Ignem addiscendi pietas instillat honesti,
Et toties sanctum commendat ab aethere Christum,
Auctorem fidei aeternum, vitaeque magistrum.
Huc ades, et nostris illabere mentibus hospes
Spiritus, imbelli plenis formidine et umbris;
Seu pius ossa calor linquat, tristisque senectus
Sanguine vitali defectos enecet artus;
Cum riguere oculi, et gelidus de corpore sudor
Labitur, in tristesque Acheron descendere vultus
Apparat, et pallentem animo gustamus Avernum:
Sive fames, miseranda fames, et tristis egestas,
Bellorumque immane nefas, seu pestifer annus,
Et totae morborum acies mortalia carpant,
Turbinis in morem, aut excussi fulminis instar;
Huc ades, et lapsis propera succurrere rebus.
Sancte Parens, tua sunt, quaecumque negotia pacis
Volvimus, exhausti votis et mentibus aegri,
Tot miseri adversis, tot tempestatibus acti.
Respice vexatas armorum turbine terras,
Et patriam, extorrem patriam, tot vulnera passam,
Ah releva! Bellorum undas ac tristia fata
Discute, nec fortes inter se evertere gentes,

Qui numquam rixis, numquam mordacibus iris
Indulges, patiare Deus: simulacra columbae
Blanda docent faciles in toto Numine mores,
Et nullo cum felle iecur, pacataque corda.
Nos scelerum, Sancte, heu facies explevimus omnes:
Hinc nos poena ferit merito, cladesque fatigant.
Sed parce: indomitos tua ferrea proterat hostes
Virga Getas, siccis tumeat discordia Poenis,
Atque agiles multo delasset funere Parthos:
Has, Pater, incassum numquam imploratus, amabis,
Optantes eadem verbis, eademque precatas,
Cum tibi mane novo, lacrimas, noctemque sub atram
Fundimus, ignavos excussi pectore somnos.
Tu totus, totusque fave: tibi festa litamus
Gaudia, sollemnique frementia carmina plausu.
Atque humiles animos, exosaque pectora noxas.
Vos patriae, egregii Iuvenes, spes unica lapsae
Huc agite, et dominas munes contendite ad aras,
Quotquot inaspecta gaudetis numinis arrha,
Nil parcente manu: largum Deus ipse datorem,
Exemplum speciemque sui, miratur amatque,
Et data munificus centeno fenore pensat.

XI. Anno 1648.

QUi patris aeterni genitique arcana relaxans
Progrederis, pariterque manes connexus utrique
Una in mente Deus, tibi festam hanc carmine lucem
Ducimus, et castos laeti instauramus honores.
Quod si propitio non dedignatus adire
Numine privata positos sub forte penates,

Inque animos inferre Deum, cum ardere iuberes
Pubis Apostolicae linguas, et dicta referre,
Quae solo poterant caelo didicisse magistro,
Huc quoque Sancte veni, atque animis illabere nostris
Fecundus plenusque tui: nisi candidus adsis,
Quid sumus heu mortale genus? nox foeda tenebris
Scilicet,atque immane nefas: tu lumine dio
Irradians caeca obsessas caligine mentes
Das veri cognosse viam, sensusque vagantes
Ad te iterum cohibens reduci facis igne reverti,
Inque ortus penetrare suos: tu vulnera sanas,
Inretamque animis gaudes extergere labem,
Ut puros macularum et nullo crimine turpes
Restaures in templa Dei. Sancitor amoris,
Ipse amor aeterne, ac pacis certissimus auctor,
Huc ades: et quoniam nondum fera bella quierunt,
Nondum infausta suis discordia nexa catenis
Accepit legem, tua, io, tua munera tandem
Assere, quo coeant male ruptae foedera pacis
Inque vicem gens omnis amet: quae gaudia nostros
Tum quatient, tollentque animos? quae vota calebunt,
Quae castae sanctaeque preces? pars ore sonabit
Iubila, vel plaudet manibus gestuque loquetur
Laetitiae motum; nimio pars pondere victa
Haerebit votumque premet, tacitoque stupebit
Pectore, dum tantos impar expromere sensus.
Sin contra fixum superis nos plectere porro,
Et miseris nondum fas est sperare quietem,
(Quam tamen, o, concede pius, concede, precamur)
Si nondum satis est poenae, quam pertulit orbis
Hactenus, et plures venit exponendus in ictus;
Da, Pater, aequo animo ferre aspera, teque libenter

Quo ducis nos cumque sequi: tibi cedere cuncta
Dulce sit, atque ipsum dimittere luminis usum.
Tu solus dare robur habes: constantia menti
Per te unum inconcussa manet. Sic grandine in omni
Enituit vis prisca virum, frustraque nocentis
Calcavit mundi furias, tortoribus ipsis
Acrior ad celsae festinans praemia palmae.
At vos Pierii Iuvenes, delecta parentum
Pignora, spes ingens patriae fulcrumque ruentis,
Ite pii, et castam deponite munus ad aram
Mente hilari plenaque manu. Sic Spiritus olim
Omnigenis largus donis vos ornet abunde,
Et multa faciat virtutis laude potentes.

XII. Ann. [Abbr.: Anno] 1650.

STROPHE.
O Diva, quam miratur orbis
Stupetque secum, totus abditus se intra,
Dum reputare tuum solet
Decus invidendum ac gloriam,
Et contueri, ut candidas
Altius pia
Agas quadrigas, et simul currus
Musarum aeternos,
Auriga nec recens,
Et proprio ingenio mentis
Tam felix, Leucori mater,
Nunc age, si quicquam potes,
Nunc te finge Deo dignam,
Et, quasi pulso
Torpente pigri temporis

Sidere laeta suis stant arva
Gemmis, novum induta in nitorem;
Sic improba acta mentibus
Hieme ac glacie omni,
Quae ignava adurit usque pectus
Debitum caelo,
Indue ter sanctam flammam,
Et aethera totum,

ANTISTOPHE.
Quo plena quondam concio omnis
Fidelium exardere coepit ad laudes
Numinis, inque vicem precum
Dominantium caelo. Deum
Quicumque vere postulat
Invocare, nec
Inertia exercere tela ac ar-
cum imbellem semper,
Hic spiritu gerat
Rem decet, atque animo puro.
Quo freti illi, pia turba,
Vix Solymae consederant
Inter culmina divinae, ut
Rumpitur aether,
Nimbique commixti volant
Ignibus indomitis: it turbo
Exortus, et tectum omne quassat.
Tales per Aegaeum Notus
Boreasque remiscent
Proelia, marique lacrimosum
Inferunt bellum.
Hos hiemes centum centum-
que pone sequuntur

Procellae, et ingens grandinum vis
Glacialium, exeuntes ex
Arcibus Riphaeis.
Mox ubi contremuit limen
Deo laborans undique,
Ecce ilico caelum subit
Mentes, et numine replet
Operantes rite Numini.
Iam tum vidisses laetis florentes
Ignibus linguas,
Et spatiantia late
Per ora virum fulmina.
Ilicet exiguam in domum
Cogitur orbis
Immensus: hic [Orig: hîc] Ganges sonat,
Atque Hermus auro turbidus:
Hic Phasis, hic et torvus Ister,
Et septemgemini fluenta Nili.
Quicquid est terrarum,
Huc transit omne,
Plenum et Deo canit Deum.
Ergo, qui solus flammis accendere
Melioribus potes
Pectora, et imbuere
Virtute caeli,
Huc ades, et sacro nos plurimus imbre
Illacrima, ah Pater,
Tuumque clemens praepara
Nunc opus, ut puros liceat tibi solvere cultus.
Tu vero, patriae
Spes certa, o mea pubes,

Purgatis animis manuque plena
Adole festo altaria dono:
Adole; haec pietas grata Tonanti est.

XIII. Ann. [Abbr.: Anno] 1651.

AETerne Spiritus Patris,
Quo coepit orbis principe,
Natique, qui mundum suum
Suo redemit sanguine:
Huc alme Spiritus veni,
Et quo Patrem et Natum Patris,
Teque ipse cum Nato et Patre
In Numen unum copulas,
Hoc, Sancte, nos vinci tibi
Inexplicabili iugo,
Ut simus unum omnes tibi,
Et unum ut omnes invicem.
Non foeda labes saeculi,
Non carnis improbae furor,
Non mille Serpentis doli
Nobis Tibique distrahant.
Tu dura, squalida, aspera
Mollita fotibus tuis
Mitescere aspirans iubes,
Nitere et in cultus pios.
Si quae maligno frigore
Glaciata saevius rigent,
Tibi ilico, verso statu,
Mellis liquescunt in modum.
Quaecumque virtus praeminet,
De munere emergit tuo:

Quaecumque laus animos decet,
Scaturit a vena tua.
Largitor omnigeni boni,
Incumbe nostris mentibus,
Et sparge laetus munera,
Donare quae solus potes.
Qualis sub occiduum iubar,
Cum vesper ascit iam dies,
Descendit imber nubibus,
Et laetus irrorat satis:
Qualisque mane lux nova
Gravata octis frigore
Leni tepore exsuscitat,
Et in suum culmum [(printer); sic: culmen] erigit:
Talis quoque aspira, precor,
Nos fonte fecundans tuo;
Aut torpidum mentis gelu
Solvens amicis ignibus.
Beatus ille, qui tuum
Plenis trahit nectar cadis;
Totaque cordis area
In Sole apricatur tuo!
Hunc nulla nox umquam premet,
Fretum perenni lumine:
Huic non maligna siccitas
Pulchras aduret copias.
Exuberabit omnibus
Iusti et decori laudibus:
Et terrae adhuc pigrae incola
Caelum tenebit pectore.
Musaea pubes, huc ades,
Festisque laeta gaudiis

Da Numini sancto locum
In cordis intimi sinu.
Exsultat aetatis vigor,
Inque vetitum ruit nefas,
Magister a caelo datus
Iuvenile ni pectus regat.
Ergo huic vacare nunc iuvet,
Toto hunc sitire et pectore:
Nec spernit ille, et ultro adest
Ad vota se petentium.
Adeste, dona et spargite
Manu benigna altaribus:
Quicquid dedistis, ponitur
In fenus aeternum DEO.

XIV. Ann. [Abbr.: Anno] 1653.

EN, atrium sanctum patet,
Atque ara cultius micat:
En, aera templorum sonant,
Obeunda quae monent sacra.
Eamus omnes impigri,
Namque esse segnes haud decet:
Vacare rite Numini,
Res optima una est omnium.
Eamus; hortatur dies
Cum maxime ipsa, quae nitet
Sacro dicata Flamini,
Qui de Patre ac Nato fluit.
Idem ille cum Nato ac Patre est,
Aliusque, nec simplex minus:
Hic gignit, ille gignitur,
Spirare at huius proprium est.

Est Genitor, est Genitus Deus,
Est utriusque Spiritus:
Tres nominantur, et tamen
Est unus in mundo Deus.
Creat Pater, quae cernimus,
Rerumque habenas temperat:
Et quos creaverat Pater,
Natus cadendo liberat.
Afflat redemptos Spiritus,
Et gratiae signum imprimit,
Dum lumine irrorans novo
In filios tingit Dei.
Hic ille Doctor unicus,
Qui nosse commonstrat Deum:
Qui solus aspirat fidem,
Merere quae caelum potest.
Quod sobrium ac gratum Deo,
Vel cogitando volvimus,
Vel exhibemus re boni,
Id omne munus eius est.
Ne Stoa cristas erige:
Constantiam menti induant
Praecepta barbati senis,
Et lex severa porticus?
Quid? fortis an Cato fuit?
Quin vanus, impius, ferus:
Calcare mortem et funera,
Caeleste donum Spiritus.
Hoc praesule arduos thronos,
Et scelera sceptrorum increpant
Vates futurorum scii,
Ac saeva nuntiant mala.

Hoc martyres freti duce
Rident bisulcas ungulas,
Ensesque et ardentem necem,
Canuntque sub poena Deum.
Qualis status caelum levat
Inconditas hiemes supra:
Ubi turbines nulli fremunt,
Aut ala fulminis ruit:
Tranquillitas talis quoque
Et gaudium invictum viget,
Quocumque pectore hic semel
Hospes sibi instruxit larem.
Amoris aeterni vigor,
Fomesque, quo mundus calet,
Omnisque, sit dispar licet,
Natura per vices amat:
Accende nostra pectora,
Et, quo laborant frigore
Tristi, maligno; hoc ocyus
A Sole tabescat tuo.
Ut tu Paterque et Filius
Unum estis uno in Numine;
Humana saecla, vestrum opus,
Ita simus unum spiritu.
Amemus omnes invicem,
Ut filii unius patris:
Non ira et arma separent,
Quos una copulat fides.
Quae ratio, quis status DEI?
Pax, vita, amor, concordia:
Quae disciplina Daemonis?
Bella ac tumultus spargere.

Ergo execremur. Daemonum
Ludosne amaverit sequi,
Quisquis bona dixit fide
Christo sacramentum Deo?
Servate pacem Principes:
Fovete pacem subditi:
Rumpentibus pacem imminent
Clades, ruina, atra omnia.
Pax omnibus feta est bonis,
Quaecumque mortales iuvant:
Haec principum stabilit thronos,
Et civium servat lares.
O quam necesse est decipi,
Qui fulminis ruere in modum,
Et caede campos sternere,
Vel regium inprimis putat!
Hoc maximum Reges habent;
Praestare felices suos:
Quod bella cum numquam sinant,
Pax Principis proprium est opus.
Hoc pacis obfirma arbiter:
Sperare nam frustra id licet,
Si, quod petit, sibi obtinet,
Contrarius semper Deo.
Non bella composita velit,
Pacem manere haud postulet,
Quem maxime fusus cruor,
Cladesque, et excidium iuvat.
Hunc deice, hunc victor doma,
Ne quid doli struat mali:
Et vota nostra, ut est vafer,
Pollensque, spe sua exuat.

Ite, erudita natio,
Ite, et dicanda altaribus,
Quae prisca religio iubet,
Offerte laeti munera.
Quo nos praeimus, huc sequi´
Dignum putetis maxime:
Et quicquid altari datur,
Totum sibi imputat Deus.

XV. Ann. [Abbr.: Anno] 1654.

Cum CHRISTUS aeterni patris
Rediturus esset in domos,
Quas sponte liquerat sua
Redemptor in terras datus:
Suis alumnis, credite,
Promissum ego vobis Patris,
Ait, remittam spiritum,
Virtute qui caeli instruat.
Lex veritatis CHRISTUS est;
Non fallit, aut adit manum:
Quod prodidit, verissimum
Hodiernus evincit dies.
Lux festa sparserat comam,
Quam mystica hebdomas sacrat
In se rotata septies,
A Paschatos sancto die:
Et iam fidelis concio
Consederat Deo vacans:
Mens una, votum unum omnibus,
Ut una fervebat fides.

Res mira, caelum dissilit
Ruptum sonanti turbine,
Quales per Aegaeum Notus
Eurusque miscent proelia.
Nutat repercussa undique,
Deoque, quo plena est, domus
Laborat: interim novum
Tectum omne perfundit iubar.
Quam servientibus Deo
Castoque cultu deditis
Semper propinquum Numen est,
Et qui pios amat Deus!
Ipse implet aether pectora,
Mentesque concitat virum:
Linguae trisulcis germinant,
In fulminis morem, ignibus.
Omnes Deum, et CHRISTUM Dei,
Sed voce dissona, canunt:
Mundi salutem discere
Mundo universo iam licet.
Solymaea civitas stupet,
Mirata gestorum fidem:
Et nomen omne gentium
Spectaculum istud attonat.
Quid cernimus, dicunt, novi?
Galilaeum igitur hoc est genus?
Quid, ore paucorum sonet,
Quod orbis omnis disserit?
Hic, quod Niphatis accola,
Qui saxa turbidus rotat;
Hic, Pontici quicquid maris
Habitator edit , discimus.

Hic Parthus, hic Arabes sonant,
Nilique, qui flumen bibit:
Solis vapore torridus
Et si quis ad Syrtes colit.
Est haec proterviae impiae
Peculiaris indoles,
Ut mira ridendo Dei
ludo iocoque deputet.
Pars, quid stupemus, inquiunt?
Reddunt disertos pocula:
Et verba Liber suggerit,
Dum sauciat venam, nova.
Edormiatur crapula,
Mens mota reddatur sibi;
Videbis elingues viros,
Mutosque quam pisces magis.
Tum Petrus igneum tuens,
Et, quem canit, plenus Deo:
Non istud, infit, a mero est,
Vis maior in pectus subit.
Vergit sub occasum dies,
An hora lucet tertia?
Quisquamne sit tam intemperans,
Ut mane vino puteat?
Facessat hinc madidum genus:
Cor sobrium Christos decet:
Nescit tueri id nominis,
Si quis nepotetur male.
Quem vos peremptum immaniter
Leto dedistis in cruce,
Tot inclitum miraculis,
Iudaea quae tellus canit:

Hunc summus excitans Pater
Caelo sibique reddidit:
Soliumque concedens suum,
Regem creavit gentium.
Hoc illud est sceptrum, Isai
Quod cecinit antiqui puer,
Dum pulsat incurvam chelyn,
Huiusmodi pangens melos:
Age, dexter asside mihi,
Domino meo dixit Deus:
Fastus superbos hostium
Victore dum premas pede.
Sollemne nostis canticum.
Quid, David, Optimi Viri,
Regnum inter astra condidit?
Hoc nemo dixerit, puto.
Nil liceat errori amplius:
Hoc, CHRISTUS est, quod cernitis:
Qui Dux et auctor gentium,
Tot gentibus docet loqui.
Nec nostra tantum haec munera,
Et propria est possessio:
Commune stat cunctis bonum,
Quicumque non sprevit, Deus.
Quem decolorum criminum,
Malaeque noxae paenitet,
Et consequi ardet gratiam
Fontis salutari nota:
Simul amne tingetur sacro,
Simul induetur spiritu,
Qui manat a CHRISTO ET PATRE,
CHRISTUMque spirat ET PATREM.

Haec fervidus semper fide
Apostolus princeps serit:
Miraculisque exadstruit,
Non esse re cassos logos.
Et nos tua, Doctor bone,
Virtute firma, quaesumus,
Contra furentis saeculi
Ut recta stet fides minas.
Fac lingua semper ardeat
Caeleste verum pandere;
Ut charitate mutua,
Fac, pectora usque ferveant.
Arma execremur impia,
Et triste bellorum nefas:
Nil saeculi servi amplius,
Vivamus unice Deo.
Sic enovatis mentibus
CHRISTI PATRISque spiritu,
Celebremus omnes sobriis
Sollemne festum gaudiis.
Videndum et istud strenue,
Altare ne sanctum gemat:
Et nostro inane a munere
Impingat infaustam notam.
Quicumque amore Numinis
Dextram benignus exeret,
Huic porriget dextram Deus,
Et centuplum fenus dabit.

XVI. Ann. [Abbr.: Anno] 1655.

AETerna flamma, quae Patris
Natique de sinu emicans

Utrumque nectis, et simul
Utrumque connectis tibi:
Vis una, Numen unicum,
Qui cum Patre et Nato viges:
Quos trina virtus muneris
Distinguit in nomen triplex:
Huc mitis aspira precor,
Dum festa lux redit Tibi,
Et numine instingue, o, tuo
Animos vacaturos tibi.
Placere quis, precor, queat,
Nisi ipse concinnes prius?
Tu semitam recti edoces,
Pariterque posse das sequi.
Levare nos puras manus
Rerum parenti, supplices
Nec fundere in cassum preces;
Hoc, Sancte, munus est tuum.
Per te modesti, sobrii,
Et innocentes degimus;
Quod providemus, quae iuvant,
A numine hoc tuo venit.
Velimus inter nos bene
Amore nexi mutuo,
Leni ustulas flamma iecur,
Animosque blande copulas.
Hinc bella tristia exulant,
Pacisque nos fovet quies;
Nec dirus armorum furor
Saevit cruentis caedibus.
Perambulant tuti boves
Quieta rura, undat seges

Laetos per agros, faustitas
Ditatque securos lares.
Tu robur addis mentibus,
Ut ad malas durent vices,
Ut spes capessamus bonas,
Cum turbines saevi fremunt.
Cum morbus urget, mors premit,
Solaris aegros, roboras
Fidem occidentum, et praecaves,
Ne Styx mala in praedam occupet.
Averte cuncta, qua nocent,
Mitis potente numine,
Bella atra, pestem, et efferam
In quodlibet scelus famem.
Quod facere nos bonos potest,
Id divide in nos largiter:
Quod taedio atque odio est tibi,
Evelle totis mentibus.
Sequamur, o, ductus tuos,
Et approbemus sedulo,
Quod agimus aut loquimur, tibi,
Quin quicquid intus volvimus.
Nos semper in factis rei
Offendimus Numen tuum:
Et cogitata mentium
Cum noxia poenam trahunt.
Ignosce, mortales sumus,
Ignava terra et sordida,
Bonumque in omne debiles,
Ni nos tua sirmes ope.
Haec semper assit, quaesumus,
Haec servet, haec nos protegat:

Hac freti Averni artes malas
Vincamus, et cunctos dolos.
Absolvimus laudes pias,
Pro virium tamen modo:
Absolvimus humiles preces,
Quas nostra egestas praecipit.
Nunc, erudita natio,
Hoc instat, altare ut frequens
Mactes benigno munere,
Et sic Sacerdotem leves.
Non summa grandis poscitur,
Et quanta rem nimus gravet:
Deum tamen vere colens
Dei ministrum haud negligit.

XVII. Ann. [Abbr.: Anno] 1656.

NOn hic BaccheoMaenasTeumesis ab oestro
In thyasos stimulata furit, tumidaque vagatur
Mente ferox, hastamque rotat: non haurit ab antris
Fatidicas Clariis sortes Phoebeia virgo,
Dum tripodas laurumque movet: nec Apolline plena
Phaemonoe responsa canens bacchatur, et acri
Flamma oculos feraque ora citat: haurimus Olympum
Christicolae, lenique subit praecordia flatu
Spiritus, aeterni manans de numine Patris,
(Unum quod cum Patre facit, natoque parentis)
Ut nostros regat errores, viresque ministret,
Queis [Reg: Quibus] innixa fides nullo vincenda tumultu,
Et magnum immoto sedeat sub pectore Verum.
Scilicet hoc, hoc pignus adest, mitissimus olim
Quod dare promisit Servator, nube receptus

Aetherea, victor leti, tumuloque superstes
Cum sua magnifico ferretur in astra triumpho.
Exulta devota cohors, et munere tanto
Laeta refer meritas laudes et concine grates,
Quas pote, veridico auctori. Fremat Haeresis atra,
Et cunctos, queis [Reg: quibus] cincta caput, simul erigat angues;
Hic contra valida arma dabit, qui venit in omne
Nomen Apostolicum labens, semperque piorum
Corda animosque monet, Flamen. Superabitur hostis
Improbus auspiciis tanti Ducis, atque tropaeum
Debebit pietati, et palmis omnibus expers
Terga dabit, caecaque caput nube abdet opacum.
Insurgat, ferroque ruens extrema minetur
Infesti rabies saecli; vesana tyrannis
Saeviat in tristes nullo non fulmine poenas;
Atque hinc exiliis, hinc duro terreat ense
Incumbens, vinclisve, et caeco carceris antro
Sordibus oppleti; dabit hic animosque virumque,
Qui mala subiciat pedibus, speque arduus exstet,
Nil renuens, si fata ferant, dimittere lucem,
Et pariter dimittere opes, modo praemia salva
Vitae immortalis caelo post funera restent.
Quin ipsus si contra Acheron se effundat amarus
Et totum undantem flammis intorqueat amnem;
Ille tamen simul astiterit, sanctumque monebit
Vexillum obiectare Crucis, quod sanguine multo
Respersum, aeterni gerit argumenta triumphi,
Evictamque Stygem, subversaque Tartara clamat;
Ilicet in sese fugiet retro abditus Orcus,
Nec faciet, velut ante, sed hauriet ipse timorem
Pallidus, et trepido confusus pectora motu.

Quin circum fuscis cum mors caput adstrepit alis,
Et rigidam intentat, qua demetit omnia, falcem,
Terribilis facies; vitaeque piacla prioris
Deiectam ambigua quatiunt formidine mentem;
Tum venit auxilio rebus solator in arctis
Ille bonus, firmatque animos, et robora fulcit,
Et meritis CHRISTI inniti super omnia monstrat:
Cui dudum mors victa iacet, cui culpa piata
Aevi omnis totumque nefas, cum victima Patri
Aeterno caderet, ferali in stipite pendens
Arduus, et toto persolvens corpore poenam.
Praeterea hic orare preces, hic fingere vota,
Quae superos moveant, inque exoptata Tonantem
Vi grata illecebrisque trahant, inculcat: hic atras
Mentibus extergit maculas (ni sponte rebellis
Excutias polientem) et multa luce serenat
Nocte offusum animum, varioque emblemate pingit
Inculpatorum sordentia pectora morum.
Huc ades, o, facilique aspira numine mystis,
Sancte, tuis, castosque ciens sub pectore motus
Hic laudes hic disce tuas. Tibi psallimus hymnos:
Tympana te citharaeque sonant: ferit aethera festus
Clangor, et innocuo fremit alleluja tumultu.
Huc ades. Et quoniam tibi bella exosa tubaeque,
Fulmineique enses; tua, tu, tua munera nobis
Impertita semel, sancitaque foedera pacis
Intemerata tuere, malo ne quassa furore
Dissiliant, tumidosque animos furialis Enyo
Rursus in arma trahat dulcem ereptura quietem.
Haec hodie pueri investes, haec vota puellae
Exoptent, canique senes: hoc tota precetur
Concio, et assiduis precibus deposcat olympum.

Vos quoque Pierii Iuvenes, huc vertite mentem,
Et castas sociate preces (prece flectitur Aether)
Ad Musas facit una quies: bella inter et enses
Quis studiis locus esse potest? quae tempora quadrant?
Haud temere in semet fas est subducere mentem,
Assertamque sibi doctis impendere curis,
Bella foris cum saeva tonant, cum buccina clangit,
Et stricti rabies ferri late omnia turbat,
Ac capiti vitaeque infesta minatur amatae
Lugubre exitium, fortunarumque ruinam.
Has vobis sacrare preces ubi cura sedebit
Egregia, et pariter suplici impetrare rogatu
Cetera praesidia humanae ac solatia vitae;
Imprimis grave propositum, moresque pudicos,
Robur et infractum fidei, spemque aethere nixam,
Non vanis inhiantem opibus, non purpurae inani;
Hoc reliquum est, festis mactare altaria donis
Altarisque aliqua stipe focillare ministrum.

XIIX. Ann. [Abbr.: Anno] 1658.

FEsta dies oritur, quam Spiritus ille Jehovae
Consecrat: o dignam candidiore nota!
Quisquis ades, pariter linguisque animisque faveto:
Sunt dicenda bona nam bona verba die.
Cernite, sepositis ut eant in vestibus omnes!
Ut fugiat sordes turba quoque ipsa suas!
Casta placent superis; pura cum mente venite,
Quisquis amat casto posse placere Deo.
Nil aurum gemmaeque iuvant, quas ultima mittit
India, Erythraio gurgitis usque vadis:
Purus honos animi solers placare Tonantem est,
Et nulla scelerum labe notata manus.

Sancte veni, placidisque favens allabere pennis,
Dumque tibi facinus, numine dextero ades.
Te pater Oceanus super humida terga volantem
Sensit, in altrices primum agitatus aquas:
Et tumido accepit legesque et iura profundo,
Praescriptum pelagus ne male rumpat iter.
Telluris te pondus iners, incondita moles,
Experta est numeris cuncta ligare suis:
Et totum stabilire rato sub foedere mundum,
Ut peragant certas lucida signa vices:
Et tenebras hinc luna regat, lunamque sequatur
Hesperus, et tacitis sidera mille choris:
Hinc lucem, totumque annum pernicibus horis
Temperet aethereis sol moderator equis:
Et modo ver pariat flores, modo messibus aestas
Uberet, autumni vel bona carpat hiems.
Quicquid agit magnoque animos assuescit honesto,
Quodque odisse facit turpia, id omne tuum.
Ne possit titubare fides, constantia pectus
Ut firmet, fatum quodque parata pati;
Ne mentes fastu intumeant, humilesve residant,
Et medio incedat vita modesta gradu,
A te, Sancte, venit. Tibi corda male aspera mutant
In melius, tenebras irradiatque iubar:
Te subeunte pios assumunt horrida cultus;
Immitis placidam bellua reddit ovem.
Tu procul eventura mones: tibi debita vatum
Turba canit populis tristia, laeta, suis:
Et certo percussa Deo stat saucia mentem
Attonitam, veros mox iacit ore sonos.
At tu mitis ades, saevosque averte timores,
Averte, atque imis merge sub aequoribus:

Ut tranquilla beent pacatas otia gentes,
Laetus ut hic nobis faustus et annus eat.
Pacis amans Deus es: pacem te poscimus omnes:
Transfer in obscenos Martia signa Getas:
Ut Rhenum quodcumque et nostrum terruit Albim
Hactenus, id saevi Phasidos unda gemat:
Et ferat a nobis clades, qus ipse minatur,
In proprium stringens barbarus arma caput.
At nobis pax alma veni, spicamque teneto
Felici undantes copia onusta sinus.
Tecum una redeant artes, calcataque legum
Imperia, et virtus, omnia, sola, bona.
Vota cadunt: rata fac, Pater, o pia vota precesque,
Nec trade insanis irrita ferre Notis:
Sic tibi promeritos grati solvemus honores,
Inque tuas laudes templa domusqu frement.
Quod restat, studiis doctis exculta iuventus,
Unanimes sanctos concelebrate choros:
Non arae tamen immemores: quae munere festo
Hoc quoque sollemni rite colenda die est.

XIX. Ann. [Abbr.: Anno] 1660.

QUi Patris et Gnati aeterno de corde resultas
Flos lucis, spirans utrumque, et nexus utrique
Unum constituis numen, quod temperat astra
Per certas labunda vices, hominumque tuetur
Saecla fovens, iustisque coercet legibus orbem,
Rex mundi rerumque parens; tibi munera festa
Solvimus, et castos laeti instauramus honores.
Quod sine te si nostra boni mens nil capit (atrae
Nam late incumbunt tenebrae, nam degener error

Insidet, incertaque horrescunt pectora labe,
Et dirus dominatur amor, tristisque libido)
Ipse ades, o, ipse alme, animis illabere nostris,
Et dignos nos finge tibi: tua nam simul aura
Incipit aspirare animo, mentemque movere,
Continuo lux festa micat, pectusque per omne
Purum agit effunditque iubar, pulchreque nitere
Addocet, et veteres penitus dediscere sordes.
Hibernum talis tellus exuta rigorem,
Et duri squalorem anni, gelidasque pruinas,
Cum vernae subeunt aurae, cum blandior aether
Indulget, mulcetque pii lux candida Solis,
Tota micat, laetosque assuescit gemmea cultus.
Tu miseris solamen ades, tu tristia passos
Erigis, adversamque doces contemnere sortem,
Ne Leti timor ignavus, cladisve futurae
Inflectat frangatve animum; ne saeva cupido,
Atque auri male suada fames incauta fatiget
Pectora, fallacisque nitoris imagine fallat.
Tu ferri exosus rabiem pia foedera sancis,
Distractosque animos fido connectis amore,
Et positis fora corda iubes mitescere bellis.
Huc ades, et nos redde tibi, redde, optime, nobis.
Nempe a se longe exit homo, brutisque minorem
Se gerit, iratos siquis contaminat enses
Sanguine, et humanum gaudet sparsisse cruorem.
Namque licet genus acre leonum truget in iras,
Et caedes praedamque petit, tamen abstinet ungues
Fratribus, atque animos cohibet, frenatque furorem:
Nec temere in clades ac mutua vulnera saevit
Ursorum immanis rabies; (o pectora dura!)
Solus homo superis cognatus, et aemulus astris

In se sponte ruit saevus, mentemque dolori
Commodat effreni, ac feralia fabricat arma
In pugnas ac bella calens. Saepe ille parentes
Impius, aut diro confecit vulnere fratres.
Sit procul hinc tam triste nefas. Pietasque Fidesque
Conspirent, gratoque iugo Concordia mitis
Alliget, ac tuta constringat saecula pace.
Hoc Sancti Vates orant; hoc turba precamur
Reliqua, et assiduis pulsamus sidera votis,
Prolixo confisi animo speque ubere pleno.
Interea pubes Musaea, ite, ite sereni
Mentibus, et pura munes altaria dextra
Pro more accumulate, innoxia dona ferentes.

AUGUSTI BUCHNERI IV. HYMNI SACRI ANGELICI.

I. Ann. [Abbr.: Anno] 1616.

EIa agite, ac laetis Epinicia plaudite votis,
Sol quoscumque sua contingens lampade lustrat
Perdius, et picta irrorat Phoebe aurea nocte.
Iam tituli, et fasces, et tota insignia regni
Reddita, iam antiquo florent nova saecla metallo.
Namque quadruplator, qui nos noctesque diesque
Detulit, et magno coram accusavit Olympo,
Exilium, quod praebet, habet, vinctusque catenis
Exercet fatuas vanis latratibus iras.
Quisquis es, in plano tua sit fortuna, paresque
Noveris: in praeceps multos nimis - alta dedere.
Quam velit infausto non conflixisse duello,

Nec Superum crepero sedes turbasse tumultu
LUCIFER, aeternum affectans avertere Regem
Imperii, tumidus, sceptris caeloque potiri?
Sed sapere hoc multo serum; quia causa peracta est
Ipsius, et spurcos Erebi damnatus ad ignes
Solvit in occiduo longaevas tempore poenas.
Interea augusto Victor procede triumpho
Dux MICHAEL, cui mille acies, atque agmina mille,
Et coniuratis convexum militat astris;
Tota tua haec laurus, tuaque haec victoria tota,
Nec quisquam venit in partem. Sic perge tueri
Perge, o perge Tuos! nam si praecerpere nobis
Interdum ventura datur, bella, horrida bella,
Et fluvios multo spumantes sanguine cerno.
Non Orci rabies umquam aut stygialia castra
Defuerint, alter partus modo Lucifer orbi est.
Tu VIGILA Noster, VIGILA! dormisse videris
Hactenus: aestiferis aer fervoribus ardens
Canduit, et spissis elanguit arida succis,
Nec, queis [Reg: quibus] feta, potis tellus fuit edere plantas.
Vidimus exustis morientia flumina ripis
Vix paullum trepidare, atque inter gramina gramen
Quaerere oves, frustra balantes fontis ad antrum.
Quid referam variasque lues, quas pestifer annus
Attulit, et crebras corrupto sidere febres?
Quid cineres multarum inclamatasque ruinas
Urbium, et iniectos munitis arcibus ignes?
Parce, PATER, tandem, et nostros miserate labores
Respice: sat luimus poenarum; cernere fac nos
Illud mite tuum, nec nos pro crimine puni;
Sed castigatam sobolem tibi rursus adopta.

Ista mei voti summa est, lectissima Pubes,
Iuxta etiam quoque credo tui: si iunximus illud,
Munera iungamus quoque nostra, araeque feramus,
Ut caelum hinc precibus gravet, inde altaria donis.

II. Ann. [Abbr.: Anno] 1618.

Quod bene sit! festo pia ducere gaudia plausu,
Hymnorumque novos JOVAE contexere flores
Lux hodierna iubet, superae quam militia aulae,
Ignea gens, iurata DEO, sine crimine turba,
Terrarum quacumque sonat vox enthea Verbi,
Semper - honoratam sub religione sacravit.
Felix, atque intrum felix, quem provida cura
Caelestis servat Genii! nil ille timebit
Fallidus, et crepero concussus corda tumultu.
Nil illi nocuisse potest, licet aspera saxa
Deruptosque adeat scopulos, damnataque caecis
Antra voraginibus, quaeque horrida turba leonum
Nullius contacta solo colit avia lustra.
Ille per adversas acies, licet omnia nudus,
Illaesus liberque malis, licet omnia mortem
Intentent, totisque fremant bella horrida campis,
Securum facturus iter: sic septus ab hoste
Undique Sapphatides inter gladiosque minasque
Exiit intactus: Talis Jothameias heros
Clausus, et in victum similis Babylona triumphat.
Namque ubi nox densis terras involverat umbris,
Et fera bellantum requiêrat [Reg: requisiverat] pectora somnus,
Ecce procul superis delabitur Angelus oris,
Et gladio ferit incumbens castra impia Regis
Assyrii, et vastis late opplet caedibus agros.

Iam quoque sanguineum dum trux Bellona flagellum
Intorquet, totas satagens exscindere gentes,
Et serere hei! nostrum civilia bella per orbem,
Humani Rector generis demitte, rogamus
Supplicibus miseri votis, demitte potentem
Angelum, et in mediis intercipe proelia turbis.
Pax redeat, Pacisque soror simul alma Voluptas,
Et mansura quies, Pietas secura vagetur,
Et canat augustos ex hoste recepta triumphos.
Dumque Fides stabili coniungit foedere gentes
Et non - falsus Amor, nutrix discordia belli
Orbe relegetur toto, Stygiasque subire
Iussa domos, noctemque atram male olentis Averni,
Unde pedem infaustum tulerat, furibunda fremensque
Nequicquam, aeternis iaceat constricta catenis.
At tu, alias doctis Pubes operata Camenis,
Nunc - operata DEO, squalentes exue mores,
Et vitiis exterge animum, sordentia purga
Pectora flagitiis: nam pacem exposcere nemo
Numinis, angelicae et sibi demeruisse catervae
Excubias poterit, nisi victa libidine corda
Edomet, et tetrum deponat pectore morbum.
Porro etiam sua quisque hilares donaria ad aram
Ponite, ut illa suos possit tolerare ministros.
Curae erit ille DEO, per quem curabitur ara!

III. Ann. [Abbr.: Anno] 1621.

SI quis adhuc captus vitiis, multoque notatus
Crimine, virtutis sacrum proiecit amorem,
Iam sceleri frenum iniciat, castisque dicatam
Spiritibus lucem foedis ne polluat ausis.

Non facile est aliquem corrupta vivere mente:
Recrudescit enim vulnus, vivitque sub alto
Pectore, nec sceleri requies datur ulla patrato.
Ergo agite, et si spem vetitis habuistis in actis,
Ponite, in auctorem facinus plerunque redundat,
Nec vestris arcete animis, animisve piorum
Spiramen turbate sacrum, penitusque fugate
Custodes hominum castos, animasque ministras.
Nam bonitas celebranda DEI, quod pura creavit
Agmina in excubias hominum, famulosque piorum
Adiunxit lateri, qui publica commoda vitae
Conservent, qui priva tegant sua munera cuique.
Quin par ipse DEO MICHAEL, vis maxima olympi,
Consilii magni interpres iam in vota vocandus
Et prece adorandus multa, sibi patria rura
Curae habeat, nostram et Siona, ut inante, tueri
Porro velit. Quae sit rebus fortuna, videtis:
Undique nos mala dira urgent: hinc horrida bella,
Horrida bella premunt; illinc morbique famesque
Exitium intentant populis, queis [Reg: quibus] luctus adhaeret,
Et dolor, et laceris paupertas sordida pannis.
At neque dispositus astrorum aut orbita Solis
Tantis causa malis; peccandi dira libido
Haec meruit, nostris vitiis irascitur Aether.
Quare agite et vitae male sanum ponite morem,
Exorate DEUM, ne nos custodibus illis
Despoliet, meritisque eat orbem plectere poenis.
Utque palam constet pro tantis gratia factis,
Nunc memores offerte pii pietatis honores
Aere dato, et largis cumulate altaria donis.

IV. Ann. [Abbr.: Anno] 1623.

STamus adhuc (o quanta benigni Numinis in nos
Gratia! quantus amor!) nec nos commune ruinae
In praeceps crimen traxit civilis Enyus.
Stat patriae pater: et tacito ceu populus aevo
Celsa abit in superos, et laetum frondis honorem,
Spargit amoena comans; sic Saxonis inclita virtus
Emicat, et magnos supereminet ardua Divos.
Ergo isthaec summi ut Patris clementia porro
Nos foveat, fas est humiles persolvere grates,
Et votis instare piis, ut propria faxit
Ista bonus nobis, passimque optata reducat
Otia, et exstincto feralis semine belli
Tot miseras recreet gentes per mitia iustae
Regna togae et firmae caelestia munera pacis.
Pace nihil melius, nihil est magis utile pace:
Haec bona cuncta tenet: quid io furialiter arma
Expetitis? pacem victori velle reduci
Expedit et laudi est; sed victum ambire, necesse.
Sit satis in caedes vesanaque proelia dextras
Sudasse et multo patriam sparsisse cruore.
Nunc gladios exosae et saevi munia Martis
Mansuescant iterum, et placidae nova foedera iungant,
Foedera non ullis male disrumpenda sub annis.
At vos aligeri iuvenes, sine corpore turba,
Ignea gens, servare pios, servire Tonanti
Aeternum iurata cohors, agite, et pia semper
Agmina nos cirum vigili disponite cura
Arcentes procul omne malum: non letifer hostis
Vexet, non tacito pestis grassata veneno,
Non annona premat: nil propugnacula centum
Turribus et vasta surgentia moenia mole,

Nil gladii, nil gesa iuvant: nisi milite caeli
Cingimur, et superis miseri defendimur armis,
Esse licet minime salvis, actum, ilicet actum, est.
Quocirca geminate preces Christiana caterva,
Et cauti scelerum meliorem insistite vitam:
Angelici ne turba gregis per tetra fugetur
Crimina, et ultricem Deus accendatur in iram.
Tuque o, quae doctas sectaris gnaviter artes,
Pierisin devota cohors, flos puberis aevi,
Praecipue pia vota lita, vitamque memento
Emendare tuam, divinaque iura docentes,
Ut factis testere fidem, pro munere magno
Exiguo aere bea, prout dandi copia cuique est.

V. Anno 1624.

SCilicet haec arx est adamantina et aenea turris,
Quo non Vulcani rabies, non Martius ardor
Irrumpat, saevis nec fluctibus Amphitrite,
Iratis tumefacta Notis, custodia si quem
Agminis angelici caelestibus ambiat armis,
Et vigili tueatur ope: nil ille timebit
Cor tactus pallente metu: satis omnia tuta
Rebitur esse sibi. Sic quondam impune per hostes
Sapphatides emensus iter, frustraque minaces
Exiit illaesus gladios et fulgida tela.
Ardentis Iudaea olim sic fata camini
Elusit pubes, intactaque ab ignibus ora
Hymnisonis solvens numeris, mirante tyranno,
Ter festum alleluia dedit. Praesage futuri
Interpres quid te referam Daniele, sub antro
Cui neque saeva fames, nec vis praedira Leonum

Tristifico quicquam nocuit? Christiana caterva,
Tu quoque nunc sta tuta Deo: licet omnia turbent,
Omnia sint infesta licet, mortemque minentur;
At tamen aligeris plenum caelum undique turmis
Fervet adhuc: quod si dignam custodibus istis
Te dederis, quid io metuas? as sordida si cui
Peccandi et foeda mens usque libidine prurit,
Angelicas frustra excubias et militis almi
Invictam sibi speret opem: quare illud agamus
Sollicite, et totis nitamur viribus, atrum
Omni e corde nefas procul et de mente fugetur,
Et sancti subeant ac puri a crimine mores.
Praecipue huc incumbe cohors Phoebeia, et istam
Sic primam consume diem, quae sacra quotannis
Angelicae colitur, sed nostro more, catervae.
Atque animi spectanda novi ut prosultet imago,
Ite, agite, et festis mactate altaria donis,
Unde pii vivant mystae. Suus angelus illi
Curae est, qui mystis curat bene, qui angeli et ipsi.

VI. Ann. [Abbr.: Anno] 1626.

SI qua dies umquam radiis candentibus exit
Prorupitque polo, summo qua vota Tonanti
Atque humiles legare preces, qua reddere grates
Par fuit, et totam in laudes expendere linguam,
Ista dies certe est: qua post aestiva Leonis
Erigonesque piae post astra racemifer annus
Angelicae festos turbae sancivit honores.
Nam per tot belli furias, in seque ruentis
Tot patriae clades, et caeca pericula ferri:
Pestiferae per dira luis contagia caeco
Hei circum circa late grassata veneno,

Quod sumus, et salvi tranquillum degimus aevum,
Divinae tantum bonitati ascribere par est.
Rex hominum, atque aeterne parens, quem novimus omnes,
Nescimusque tamen, qui ceu natalis es expers,
Sic etiam quoque morte cares: tibi sidera quando
Aurea eunt, vehiturque tuo sub Numine caelum:
Quando tibi immensis Geniorum exercitus alis
(Queis [Reg: Quibus] hodierna dies stat festo obnoxia cultu)
Remigat, et pro te nitidis stat semper in armis;
Huc ades,et fessum tandem tot cladibus orbem
Eripe, age, aut saltem releva. Turbare feroces
Quotquot amant, turba: saevum qui stringere ferrum
Sustinuit, bellis operans tristique rapinae,
Ipse cadat foedoque exstinctus funere ad umbras
Trans Styga mittatur. Caecorum furta dolorum
Ipsi, ipsi artifices et operatae retia fraudis
Incumbant. At queis [Reg: quibus] curae est immobile verum,
Qui pacem, qui iura colunt, pater optime, curae
Fac sint usque tibi: sic te Dominumque Deumque
Tandem aliquando orbis discet nostrum esse, vicissim
Et populum nos esse tuum. Dispone fideles
Angelicae excubias turmae, ne debita Musis
Otia vel saevum quatiens Bellona flagellum,
Vel mala pestilitas turbet. Pax aurea terris
Undique eat, laetae iungant pia foedera gentes.
Non porro imperiosa fames, non morbidus aer
Urgeat incumbens: pleno stet vinea Baccho,
Depositum fecundus ager cum fenore reddat.
Sic aßa mistaque tibi pia carmina voce
Psallemus memores, nomenque feremus ad astra,
Nomen ad astra tuum tollemus: nulla vacabit
Laudibus hora tuis: seu se nox humida caelo

Praecipitet, dulcem irrorans in membra quietem;
Seu surgente die redeat labor actus in orbem
Terrigenis miseris: puerorum parvula turba
Dimidiata tibi tentabit verba: iuventus
Te canet, atque suis queis [Reg: quibus] cor maturuit annis:
Te secus omne, aetas omnis, bone Jova, sonabit.
Nunc agite, et festo dignos assumite mores,
Exturbate nefas, et munera ponite ad arma,
Pierii iuvenes: Quisquis ditaverit aram
Munifice, semper munem experietur Iovam.

VII. Ann. [Abbr.: Anno] 1629.

ET non assidui in precibus, maestoque reatu
Squalentes, lacrimisque ingentibus ora rigantes,
In melius mutati animos, placare Tonantem,
Tot scelerum infensum culpis, penitusque tumentem,
Et tristes mulcere iras contendimus? ergo
Et populos miscere, et turbare omnia ferro
Praecipiti cessat, bellorum mater, Enyo
Heu! patriae crudele minans? nondum efferus hostis
Condidit ardentes gladios, et spargere caedes
Dedidicit: quin ille odiis, et felle maligno
Plenus adhuc, acuitque animos, et pectora flammat,
Si possit, qua fraude latens, qua Martis aperti
Grassatus furiis, sub tristia mittere vincla
Teutoniae antiquae populos, victorque per urbes
Impune insultare aris, et ludere iura.
Rerum aeterne Pater, cui nec genitalis origo est,
Nec finis morte ulla instat, quando aurea currunt
Astra, tuo totumque volat sub numine caelum:
Quando tibi immensis Geniorum exercitus alis

(Quis hodierna dies sollemni debita cultu)
Remigat, et pro te nitidis stat semper in armis;
Huc ades, et tandem tot fessum cladibus orbem
Siste bonus felixque leva! namque omnia passis
Quid restare potest? et sic tamen, Alme, fatemur
Non indigna pati: quot io! te nequiter actis
Laesimus, et iusta ardentem stimulavimus ira?
Sed tu mitis eris, pronusque ignoscere culpae
Respicies entem afflictam, et nimis undique pressam,
Lustratam tamen, Alme, olim penitusque piatam
Sanguine dilecti Nati, quin flumine lotam
Salvifico, dum sanctae adspirat anhelitus aurae.
Quas tibi nunc, cum cernere erit victa undique bella,
Armorumque nefas, Duce te, Martemque fugatum
Ire procul, Rhodopesque altis se includere saxis:
At pacem contra afflictas invisere terras
Tranquillaque incinctam olea dare iura per orbem:
Quam pia Religio, nullis ora oblite fucis,
Et Probitas, et cana Fides comitentur euntem,
Dicemus grates? Seu se nox humida caelo
Praecipitet, dulci perfundens corpora somno;
Seu redeunte die redeat labor actus in orbem,
Tu mihi carmen eris. Puerorum imbellius agmen
Dimidiata tibi tentabit verba: iuventus
Te canet, et longis quis cor maturuit annis:
Te genus omne, aetas omnis, bone Jova, sonabit.
Nunc ite, egregii Iuvenes, flos lectior utbis
Leucoreae, et precibus purgata mente peractis,
Antiquo pro more adolete altaria festis
Muneribus non parcum agmen: quam grata Tonanti
Largiri facilis manus, et mens nescia culpae est?