Cedite nunc veteres, veteres nunc cedite vates
BUCHNERUM Regem turba novena colit
M. [Abbr.: Magister] Sam. Cnauth
PERILLUSTRI AC GENEROSISSIMO DOMINO, VIRIS SUMME REVERENDIS, MAGNIFICIS, Nobilissimis, Excellentissimis, NEC NON Amplissimis usuque rerum et prudentia Spectatissimis DOMINIS PRAESIDI ac ASSESSORIBUS Proto-Synedrii Electoralis Saxonici, quod Dresdae est, Triumque Illustrium Scholarum, MISENENSIS, PORTENSIS, GRIMMENSIS, PROTECTORIBUS VIGILANTISSIMIS,
Inque Rebus publicis Et Civitatibus praecipuis Pulcherrimarum Scholarum Annaebergensis, Budissenae, Camentianae, Chemnicensis, Freibergensis, Görlicensis, Groshaynensis, Ilenburgensis, Laubanensis, Lipsiensis, Löbaviensis, Mariaebergensis, Misenensis, Pirnensis, Schneebergensis, Sittaviensis, Torgaviensis, Wittenbergensis, Wurzenensis, Zwiccaviensis, Euergetis, Nutritiis Et Curatoribus dexterrimis atque industriis, DOMINIS, PATRONIS ET FAUTORIBUS MEIS MAXIME DEVENERANDIS ET COLENDIS POEMATA BUCHNERIANA obsequiose, officiose et peramanter do, dico, consecro!
VAlde anceps certamen in utramque partem a praeclari nominis ventilatum auctoribus circumfertur, v. Bohuslai Balbini verisimilia Lips. 1687. edita p. 219.
utrum Orator Poetae, an Poeta praestet Oratori?inque magna suffragantium utrimque varietate, quantum difficultatem attinet, hanc inter eruditos Barclajus ferre ausus est sententiam: v. Joh. Barcl. Sat. P.1. Edit. Amst. 1664. p. 70.
Sibi profecto numquam tot Poetas dari, quot saeculis latinitas floruerit. Etenim tantis difficultatibus horrere hanc semitam, ut faciliore studio vel Iurisprudentiam, vel Eloquentiam demereatur adolescens, quam Nympham versuum praesidem.Si ergo Poetae axioma ad paucos recidit, et paucissimi etiam ex Satyrici mente hoc Parnassi iter ingressi ex alterutro montis vertice deciderunt, nova oritur quaestio, quis longo intervallo incolumis ascenderit? quis toto hoc saeculo, quod ad finem deproperat, ab omnibus humanitate aliqua politis declarandus lauro et admiratione dignissimus? Alii in curam tracti ancipitem diu multumque deliberent, cui primas partes tribuant. Ego bona cum eorum [Gap desc: notes]
venia, qui plus in litteris sapiunt, nulla utor circuitione, Clarissimoque AUGUSTO BUCHNERO veluti triumphanti adstipulor, cum iam huius meae sententiae locupletissimum testem nactus sim Danielem illum Georgium Morhofium, qui illustri itidem fama conspicuus eundem v. Morhofium Polyh. P.1. L. 1. c. 24. p. 308.
ad omnem nitorem litterarum factum, Oratorem statuit fuisse optimum, et Poetam certe inter Germanos suo tempore Principem.Ab hoc asserto ecquis discessionem faceret? ecquis calculum candidum negaret adiciendum? Convellitur sic statim tetrica Satyrici opinio, ac si v. Barclajus l. c. p. 72
dura Germanorum asperitas nullum Musis apud se locum fecerit.Quin et in contentionem non tam venit amplius, uter alteri praestet, Orator aut Poeta; sed ex quo Buchnerus velut aequali studio vivacissimum solutae aeque ac vinctae Orationis campum sibi proposuit, eiusque adeo animus dissimillimis caloribus aestuans semet ipsum assidue utroque motu vicit, in ambiguo prorsus relinquitur, utrum ipse Orator, an Poeta sit excellentior? Quae sparsa in alios bona nobilitant, quaeque ad laudem divisa sufficiunt, ea in Buchnerum meliori nascendi genio quasi mixta [Gap desc: notes]
confluxerunt. Non ea laus est ipsius Ciceronis et Virgilii, Principum utriusque artis, quorum alter quidem maiestatem eloquentiae Romanae sustinuisse, asperius autem syllabas in numeros coegisse dicitur, et alterum felicitas ingenii in oratione soluta nimium destituit. Sed fautrix natura experta, quid efficere posset, in Nostrum, non secus ac Zeuxis in Venerem, simul rettulit, quicquid Venerum et Gratiarum diversis olim ingeniis collatum docta celebravit antiquitas. Sim multo, quam par est, longior, si depraedicare aggrederer dicendi facultatem, quam editis a me iamdudum Dissertationibus Academicis et Orationibus tum panegyricis tum festis, nec non duobus Epistolarum tomis cuivis eruditorum satis approbavit. De Poetica loquar, cuius quantumvis diversus a solutioribus periodis habitus sit, et instar Protei in varias formas transeuntis mira metamorphosis, tamen dispares eius virtutes Buchnerus adamantino et indivulso nexu tam suaviter coniunctas tenet, ut non abs re mireris, in uno homine tantum inesse vigorem et tam multiplex artificium. Singula carminum genera, ut ingeniosa sint, singulis gaudent
decoribus. His omnibus observatis Noster omne punctum fert et omni genere satisfacit, in faciendis versibus Heroicis, Elegiacis, Jambicis, Lyricis, Pindaricis, Epigrammaticis aeque felix, aeque idoneus. Iam in eo exprimitur Virgilii gravitas et pondus; iam adest Ovidii facilitas et lepor; iam assurgit Statii excelsitas numerorum et in fingendo alacritas; iam effunditur Claudiani florida quaedam luxuries; iam detonat Lucani alta et nervosa sententiis maiestas; iam Horatii promicat acumen et sensuum reconditorum subtilitas. Credas aurei saeculi Poetas omnes in unum commigrasse [Reg: commigravisse] . Exiguae laudis foret, iuxta rudimenta prosodica utcunque versum pedibus instruxisse. At vero, sicuti ex unguibus Leonem, sic ex oblatis carminibus Philologum, Antiquarium, Polyhistorem, Philosophum, et imprimis Theologum licet cognoscere. De praecipuo Virgilii opere fama est, antiquitus illud appellatum esse non Aeneidem, sed gesta populi Romani: Nil quicquam vetat, quominus et Buchneri Poemata, quae multarum rerum memoriam servant, dimidii fere saeculi gesta nuncupentur. Gentilium Poetae variis saepe laborant erroribus, et multa, ipso dicente Seneca[Note: Epist. [Abbr.: Epistulae] ] 88. apud Philosophos (nedum Poetas) securibus recidenda sunt; in hoc autem auctore Christiano nihil legis, quod damnandum aut repudiandum putes. Scimus, quod ipse Apostolus Poetas Prophetas appellare dignetur, nec Plato Homerum aut alium quemvis revera Poetam absque caelesti afflatu fuisse statuit; idque movit haud [Gap desc: notes]
dubie Ovidium, ut de sacro quodam impetu deque Deo ipso agitante magnifice gloriaretur. Id omne sanctius sibi Noster vindicat, quo nemo mysteria divina canit religiosius, nemo efficacius divinis homines moribus instruit. Manu propemodum palpare licet, quod de rebus sacris ubi tractat, semper novo calore in hymnos laudesque divinas entheetur. Nulla sane eruditionis parte praetermissa laudem consequitur, quam vel vetusta vatum ingenia invideant. Incidens in augustam aliquam materiam, non invitum, ut sic loquar, Apollinem sensit. Nuspiam anxius putidusve, numquam ungues rosisse deprehenditur. Exporrecta et ignea mente penetrat facile, quid cuilibet loco, tempori aut personae competat. Quantam hilaritatem spirat in argumentis laetis et ad iucunditatem invitantibus? sed flendi occasione data, quantum maerorem refert et tristitiam? quo spiritu, quo amore, affectuque rem agit, et quam prudentiam adhibet in seriis? quam pensi omnia habet, inventionem, fictionem, phrasin poeticam? Ubivis tanta est ubertas, et dulcedo, et varietas, et dexteritas, ut certe non secus habendus sit, ac ex Musis natus, et in Musarum educatus gremio. Hunc quisquis aversatur, Musis et omni humanitati infensus idem prorsus facit, quod aegri, qui nauseante stomacho epularum suavitatem fastidiunt. Festiva et lepida non desunt hic; impura et spurca frustra quaesiveris. Frustra a Buchnero versus exspectes Sotadicos, cinaedicamque Venerem spirantes, ut ab eius lectione casti abhorrere
cogantur oculi, sed quantumvis forte ludat et iocetur, mox tamen iterum supercilium tollit et honestatis regula metitur omnia. Rigorosior autem, cui figmenta et fabulae sunt offendiculo, noverit, vera falsis decore mixta Poetarum esse peculium, audiatque Barclajum, qui huius rei invidiam nonnihil levat: v. Barcl. Argen. l. 3. c. 11. p. m. 321. 21.
Quippe ita esse Poeseos genium, ut ad aurium voluptatem exerret extra verum, eo quidem licentius, quod cum sciat, sibi non credi, quicquid fingit, innocentis potius ludi, quam inverecundi mendacii res est.Venit porro in mentem, fore, qui criminentur, ex Christiani Poetae schediis non proscripta plane fuisse profana Theologiae gentilis nomina; sed idem Nostro liceat, quod sibi permisere alii, valeatque auctoritas Hugonis Grotti in eadem causa dicentis: v. Grotii Epist. ad Guil. fratrem poematibus praemissa.
Quod profecto vigente paganismo flagitiosum fuerat, nunc periculo caret; sciunt quippe omnes ea voce modo sidera, modo elementa, modo mentes aetherias, modo insignes viros, modo DEI unius virtutes ac dona intelligi. Quod si denique in sinistram partem aliquis raperet audacter dicta, quae fere legem non habent, cogitet, quod ipsius Poetae dignitas legis auctoritatem suppleat, quodque amoenissimi viri ingenium certo in loco aut graecum, aut alium liberiorem loquendi modum confectatus vetus illud discrimen stabiliat inter versificatorem et Poetam, quorum ille inter Grammaticorum carceres ter beatum se putat, hic vero multum veterum imitationi tribuit, et interdum sua sponte erumpit. Quidni igitur omnia Buchneriana delectent [Gap desc: notes]
et prosint? quidni ego lautissimas quoque has dapes erudito orbi diu promissas, diu exspectatas apponere gestiam, cum iam hactenus pleraque alia tanti ingenii monumenta, omnique sumptu in lucem protracta, publice grata fuisse cognoverim? scilicet
velut extrema convivia bellariorum appositu luxuriant, et suaviora condimenta reparant famem absumptam:Ita Lectores quantumvis nectare et ambrosia Buchnerianae facundiae hactenus faturatos aliis tamen atque aliis subinde deliciis capiendos, gustumque iam forte languentem excellente hac voluptate excitandum denuo censui. Dum autem apparatur sesamo quovis et candido saccharo dulcior placenta, delicatissimique saporis mellificium, dici satis nequit, quam promptitudinem facilemque operam summi quidam Viri declaraverint in impertiendis succiplenis poematis, quae hactenus in scriniis suis asservaverant sanctissime. Honoris causa seorsim compellandus mihi es, o Consummatissimae laudis Theologe, SAMUEL BENEDICTE CARPZOVI; Tuae Excellentiae solennes eo nomine gratiae debentur, quod non gravatus fueris, maximam hymnorum partem liberali manu concedere. Utinam exemplo hoc tuo laudatissime plures alii excitarentur, ut, si qua melioris notae poemata, delitescentia apud se, in hoc opere cernant omissa, ea ad me mature perferenda curent, magnam et a me et ab aliis artis amatoribus gratiam certo certius inituri, si sic alteram etiam Carminum partem propediem in conspectum publicum liceat
emittere. Interim idem encomium, quo B. Morhofius fatetur v. Polyh. l. c.
bene meritos de orbe literato, qui Epistolas publicarint, sibi promittere potest Vir praeclare doctus, M. SAM. CNAUTHIUS, qui ut cineres Buchneri venerabundus semper exosculatur, ita studiosissime cavet, ne minutissimi tanti Viri apex intercidat, dicendus ideo (si datum Rabbinis intuitu laboris sacri nomen sumsero)scriptorum eiusmodi capsarius et scriniarius, quia follicite eadem conquisivit, custodivit, et nunc decentem in ordinem redegit. Nam antea pleraque inscripta plagulis circumvolabant, sparsaque in omnes angulos dissipataque, non secus ac Sibyllae folia memoriam posterorum effugere velle videbantur, sicut contigit nonnullis versuum libris, quos Tullius ipse scripserat Romae, et a posteris lectum iri speraverat, quosque adeo aut hominum incuria aut vetustas ipsa perdidit. [Note: v. P. Manutii Comment. in Cic. Fam. l. 1. Ep. 9. p. 187.] Hanc ob causam Cnauthius auxiliatrices manus praebuit libenter, ut ne Poemata tantopere multis desiderata squalore corrumperentur ac situ, sed ut bene digesta et bono publico exhibita instar tubae essent immortalem Poetae gloriam ebuccinaturae. Omisit vero certo iudicio quosdam hymnos, quos nihil aut leviter immutatos ipse auctor tempore forsan exclusus bis terve ex annis praecedentibus repetiverat. Ceterum, ut maior ex hoc opere fructus percipi posset, instar clavis et thesauri subiungendum [Gap desc: notes]
denique curavi locupletissimum indicem per M. A. S. [Abbr.: ?] Virum in scholasticis opellis Lipsiae occupatissimum. Is, sicuti paulo ante in edendo Buchneri Nepote strenuam operam praestiterat, ita communicato cum eo huius quoque Indicis consilio prolixe mihi retulit, quanto publice damno fiat, quod auctores plerumque iustis indicibus destituantur. Quoniam itaque iampridem privatim notaverat, nihil esse labore illo, quo excerpta poetica recte colligerentur, utilius, eandemque eruditissimorum mentem et gustum esse a Morhofio intellexerat, cum ex altera parte Polyhistoris, tum ex Praefatione, quam ille Joh. [Abbr.: Johannis] Dekenii Observationibus praemisit, [Note: v. Polyh. P. II. l. 3. integrum. cap. X. et Dekenii Observ. Poet. auspicio B. Morhofii recusa Kiloni 1691.] voluit talem ipse excerptorum Indicem, quantum fieri potuit, compendiosissime concinare, adeoque usum horum Poematum sub unum veluti aspectum ponere, ut in ludis literariis iuventut eo deduci non sine insigni fructu queat. Hunc certe laborem apud peritos et aequos rei aestimatores suum quoque pretium inventurum plane confidit, putatque fore, ut sic alae addantur crescentibus Poetis aliis, quarum beneficio ad maiorem artis cultum adspirare et se quoque possint tollere humo, siquidem imitandi solertiam arripiant, nec taedium ullum obrepat premendi tam praeclara praeeuntium vestigia. Quicquid autem in Buchnero elegantioris litteraturae superfuit, id omne ut vestris auspiciis felicius foras emanet, communique utilitati [Gap desc: notes]
Scholarum in posterum cedat, VOS OPTIMOS MUSARUM PATRONOS, VINDICES, PATRES STATORES ET QUASI DEOS TUTELARES statim in frontispicio huius opusculi decentissimi veneratus sum. Refert Aelianus, [Note: Var. Hist. l. 8. c. 11.] summos et altissimos montes minores nunc conspici, et nominatim ipsum Parnassum iam sua aetate subsedisse v. Barcl. Satyr. p. 71.
Musaait ille, v. Barcl. Satyr. p. 71.
in extremis scientiae agunt, et cogitant de discessu.Imo ex verbis Grotii l. c.
quae nunc est hominum severitas,(forsan perversitas?)
non mala tantum Poesis displicet, sed ipsa Poesis ut mala.Sed vos inter ceteras Reip. [Abbr.: Rei publicae] curas familiam Apollinis in tanta saeculi invidia satis valide tuemini, vos succollatis veluti Atlantes umeris vestris prolapsam montium altitudinem, ut nihil detrimenti capiat Parnassi gloria, nec desint umquam clarissima pignora antiqui studii, rectaeque institutionis et solidae eruditionis. Favete igitur piis quoque et innocuis hisq [(reading uncertain: hisque)] meis de iuventute bene merendi conatibus, non cessaturis, dum me vivum esse gaudeo. Numquam Musae ingratae erunt, sed splendore vestro ornata et patrocinio vestro adiutae vobismetipsis tandem gratiam cumulate persolvent. Dabam Lipsiae Cal. Maji, A. O. R. M DC XCIV. Splendidissimorum Et Amplissimor. [Abbr.: Amplissimorum] Nominum Vestrorum perpetuus cultor et admirator MART. [Abbr.: ?] GABRIEL HüBNERUS Bibliopola Dresdensis. [Gap desc: notes]