Poemata selectiora.Machine-readable textBuchner, AugustBuchnerXML version, markup prototype, December 1999Sandra EhmmarkupCamenahttp://mateo.uni-mannheim.de/camena/buchner1buchner.htmlbuch001.jpgbuchner.xmlbuchner1/jpghtmlDresden:M. G. Hübner
Regeln fuer die Texterfassung 03/2001
not necessary
26 June 2001Susanne Mussmannmarkupline tagsAUGUSTI BUCHNERI XV. PRIVATA PIETAS.
I. Ann. 1617. M.Nov. Cum CARMEN SAECULARE scripturus esset.
LUTHERUM et verae primordia religionis,CHRISTE, canam, victas Pontificumque strophas.Ergo ades, et si fas, caeli digressus ab oris Ad mea sidereum carmina flectito iter.Te nam ego socium scribundis versibus esse Mi volo, quid Pindi numina ficta iuvent?Tu Sophie Patris, tu lux de lumine; lucis Irradia diae cor penitum faculis,Et Sophiae liquido perfunde, age, nectare mentem Aetheriae, digno ut carmine tanta canam.Troiae alii, Thebarum alii de pulvere clarent: At me Religio celsa sub astra ferat!
II. Ann. 1619.
DOMINI EST SALUS.
VIvere hoc hominum quid est? navigatio ponti.Vivere hoc hominum quid est? dira crypta latronum.Scilicet ferimur vagae sortis ludibrium, aurisDebitum variis: cadit Iuppiter modo utrumqueIn pedem, et placidum alluens crispula unda cachinnat;Mox sonorae hiemes crepant, plumbeaeque procellaeTerberant latera undique, et pergunt mergere cymbam.Quaelibet sibi habet suum timere hora periclum.Nil cautum satis est nobis: nos semper manet hostis,Et premit Dolopum hinc manus, Cres illinc malus urget. Quid tum? vivere sit nostrum navigatio Ponti:Quid tum? vivere sit nostrum dira crypta latronum, et Circumquaque mala ingruant morsque adhorreat atra:Ridebit nihil anxius, quin ludum omne putabit,Cui SALUS DOMINI omnia est, scutum, arx, anchora, portus.
III. Ann. 1623.
MANET OMNIBUS ERROR.
ERramus omnes labimurque mortales,Nec tam probatae perspicaciae quisquamPrudentiaeque lege callet exacta,Ut nuspiam umquam cespitans pedem impingat.Quod si quis huius legis esse se immunemVacuumque culpis deputare praesumat,Aut inter ipsos altus eminet Divos,Aut unus exstat quicquid uspiam stulti est.
IV. Ann. 1627.
MORS CHRISTIANORUM.
ULtima cum nobis detruncat stamina Clotho, Corpus et extremo frigore torpet iners:Spiritus e tetro prorumpit carceris antro, Adque artus remeat, sidera celsa, suos.Hic curas hominum deridet et anxia vota, Quae dubia versant spesque metusque vice:Immunis liberque malis hic mollia ducens Otia, perpetuae gaudia pacis agit.Nos ferri iugulet rabies, nos acre venenum: Huc modo felici fas sit abire fuga!
V. Ann. 1628. M.Nov.Ad DEUM, pro venia peccatorum.
HAs lacrimas, Aeterne, atque haec suspiria VatesLibo tuus, languens animi, gravis undique noxis,Ah, noxis gravis, undique iniquo et pondere pressus!Ut si cui vel vastus Athos, vel Pelion ingensIncumbat curvato, artus et pectus anhelo.Terribilis stat Poena, et centum armata colubrisFrontem atram, taedaque manus ardente cruentas,Exterret, flagrumque quatit, saevumque minatur.At procul undantes tristi styge concitus amnesContra Acheron insurgit, et implacabile fatum.Cor trepidat, fugit omnis honor, vita ipsa laborat,Nec misero afflictoque venit spes ulla salutis. Respice me, Servator, et hanc bonus assere mentem,Purgatam Iordane, tuoque in sanguine lotam,Fuso olim, informis cum te trabs hospita Leti,Effossum caput, atque latus, vultusque cruentum,Tolleret, et rerum artifici donus ardua OlympiSubducta face maereret solemque negaret.Respice me: nam, Sancte, potes: tibi limen AverniAtque omnis nox victa Erebi est: tibi culpa nefasqueEt Lex exarmata iacet: ne sperne rogantem,Ne miseras contemne preces: da reddar Olympo,Otia, da, tranquilla fruar: tu suffice robur,Ut possim ridere minas Orcique necisque,Et nullo pallere metu: da spernere inanesDelicias pompasque et lubrica gaudia mundi.Quas tunc, Omnipotens, grates ac munera solvam,Quas laudes? te luce, Pater, te nocte sub ipsa,Et vigil, et somni melioris imagine pandam.In te sit gaudere uno, te fidere, dulce!
VI. Ann. 1639.
Cum Dresdae et alibi mortuus crederetur.
AMbulo, edo, somnum capio, rursusque relinquo, Numquam non partes luce fruentis ago:Et tamen oppetiisse, ac mox vertendus in ossa Extremum functus dicor obisse diem.Non temere est, quod fama canit: forte imminet hora, Et, quae me iugulet, stat prope summa dies.Scilicet haud raro praevertit tempora rumor, Et quasi gesta serit, si qua gerenda micent.Iam quem non uno consumit funere cura Quottidie, hunc aliquis vivere posse putet?
VII. Ann. 1650. Nov. 2.
In LXmo Natali suo.
SExta hodie decas annorum, volventibus astris,Ingreditur, revehitque novo sol aureus ortuLucem illam, aethereas subii qua primus in oras,Parvulus et teneris constrictus in artubus infans. Quid querar immites expertum saepe procellasHactenus, et duros me sustinuisse labores?Scilicet humani generis lex ista parenti,Quod non abstinuit vetitos decerpere fructus,Dicta fuit, variis exercita tempora curis,Et miseram ut traheret per plura incommoda vitamCum culpa sors ista mea est: descendit in omnesTriste malum, cuncta insinuans in saecula labem.Sat fuerit, quod cuncta, Pater, te praeside, viciAspera, et hanc lucem festam tibi duco superstesGrandior, et multis damnatus, o optime, votis.Nam neque perpetuis iactata est cymba procellis,Aut tristi iratus sub grandine saeviit aether:Saepe etiam placidum post nubila foeda serenumRisit, et optatis tumuerunt suppara ventis.Utraque me meminisse hodie, et tibi dicere gratesConveniet. Nempe arbitriis caelestibus actiDucimus hoc mortale aevum, seu tristia pungant,Seu nos laeta iuvent: et tu Pater optime rerum,Usque manes in utrisque bonus. Nostra ulcera curaeCum tibi sunt, urendo instas, et vulnere servas:Mox blandus fomenta adhibes, placidaque liquoremInstillas oleae, tristes medicate dolores. Huc ades, et pia vota audite, Sancte, precantis:Degere da placidum senium, et tua prendere iussa,Ad recti calcare viam: divortia ne quaTransversum rapiant, aut noxius abstrahat error,In praeceps ipsumque adeo detrudat Avernum,Pro quo letifero fudisti in stipite vitam,Noxae instar pendens: an nunc patiare perireAssertum me, CHRISTE, tibi? Te stabo tenente,Te Duce perrumpam, superans quae adversa minanturOmnia, dum tecum ingrediar radiantis OlympiAtria, et aeternos detur celebrare triumphos.
VIII. Ann. 1651. Nov. 2.
In LXImo. Natali suo.
QUod sexaginta post annos, CHRISTE, superstesLuctibus innumeris, et tot post aspera rerum,Tot morbos, tot et ancipites saevosque timoresHanc salvus lucem aspicio, qua parvus in aurasProdivi primum de matre et sordibus infans,Omne tuum est. Tu me puerum, iuvenemque virumqueHactenus immensa bonitate, parentis ad instar,Immo Pater, quin si quicquam vel amantius essePatre potest, servasti, et ad hoc durare senectaeConcêsti clemens; eius, bone CHRISTE, senectae,Quae mihi floridior currit, quam plena iuventus,Quamque adeo flos ipse viri, fastidia vitaeCum mihi perpetuo afferret vis improba morbiDifficilis longique, et contabesceret aetas,Iam metuens quoque bellorum, patriaeque recensensFuneraque cladesque, et durae incommoda vitae:Quae non tantum exire et vincere cuncta dedisti,Sed super haec bonus ac felix tot gaudia iuxtaLaeta indulsisti. Pro tanto munere gratesQuas tibi, quas memori dignas dem carmine laudesPromerito? Me sume tibi: quid reddere maius,Sancte, queam, si proximum opus tibi, magne Creator,Effinxisti hominem, proprioque cruore piastiIunxistique, a quo desciverat ante rebellis,Patri iterum? me sume tibi, teque ipse vicissimRedde mihi, te redde, sed inflammatus amore,Et quanta pietate cales: hac scilicet unaNectere te mihi parte iuvat, qua crimina vitaeEt maculas deles, commissaque foeda remittis,Largitus veniam: sceleri iustissimus atroSi venias vindex, nequeo durare, sed inter Protinus ire, stygisque amnem sorbere necesse est,Colliso tecum: veluti cum fictile testumDissilit, ut ferri coepit premere aspera moles. O animae Rex sole meae, rex unice vitae,Seu mihi descriptum spatiis minoribus aevum,Et superest, quo vita fluat; seu terminus haeret,Et propius stat summa dies, quae fila recidat;En adsum, em tua iussa lubens sequar, Optime, et iboQuo duces, modo me ducas laetusque favensqueIndivulsum abs te, et soli tibi debitum: amataeConiugis amplexus, natorum vincula non me,Non aliud, quamvis iucundum ac dulce, tenebit:Praevertes: haerere tibi nam summa bonorum est,Teque sequi, quippe uno in te spes vita salusque est.
IX. Ann. 1652. Nov. 2.
In LXII. Natali suo.
EX quo auram caeli primum, lumenque diurnumUsurpare datum est, nunc sexagesimus annus,Atque alter, confectus abit, novus atque subintrat.Quod munus, pie CHRISTE, tuum solius adoro,Et merito grates tibi solvo, ac concino laudes,Quas fas est cecinisse tamen. Nam prendere totam,Quanta tua est bonitas, hominum quis possit, et illam Concelebrare? Sed cum tibi pangere laudesMens angusta nequit, quantas, bone CHRISTE, mereris;Accipe, quas possum, laetus felixque favetoPorro mihi, et (modo si visum tibi longius aevumDucere me) facilem non dedignare senectamAnnuere, et sano sanam cum corpore mentem;Praecipue memorem usque tui. Te volvere semper,Atque tuam versare crucem, celsumque trophaeum,Certa salus et vita mihi est. Quod si annuis ergo,Qui iam intrat, curret mihi felicissimus annus.
X. Ann. 1653. Nov. 2.
In LXIII. Natali suo.
QUas grates tibi CHRISTE, et quas solvam, Optime, laudes,Tot tibi devinctus rebus, quas hactenus in meCollatas agnosco libens fateorque benigneImmeritum? nunc imprimis cum tertius annusPost sexagenas hiemes aestusque tot actos,Ex quo primum hausi lucem male - sordidus infans,Ingreditur properatque novas attexere lucesDe pensis, pie CHRISTE, tuis? Tibi stamina nostraeDecurrunt vitae: nec cui vitalibus aurisFas nato licitumque frui, nisi numine mitiAspirans viresque noves, roburque recentesAssidue, quo duret et aspera fata revincat,Quae nos perpetuo incumbunt, miserosque fatigant.Nam quid homo? bulla est: quam quaelibet ex facili auraDissipet in nihilum vertens: nec vanio umquamUmbra volat, quam quod mortalia saecla vocamusVivere, et alternis cedit somnoque laborique. Ergo quod spiro et valeo, tua munera salvaQuod tuor amplectorque hodie, uxoremque domumque,Et natos; quod in has voces erumpo modosque,Damnatus votorum, atque haec tibi carmina pango,Te solo, te dante venit. Chaldaea mineturEt formidandum levitas pronuntiet annum,Nil curem metuamve: tuoque in numine tutusRidebo numeros, excedam noxia, et omnesCalcabo casus. Quod si succumbere morboContingat senioque, et pignora chara iubereUt valeant, non hoc annis, non impius astrisAssignem; decreta tua immo munera, CHRISTE,Agnoscam, qui me nolis curisque malisqueAmplius exerceri, et durum hoc volvere saxumStursumque dêorsumque rotando, ut Sisyphus olimFecit, et humanae pinxit ludibria vitae.Assum, chare Pater, nec ego tua iussa gravabor,Et quicquid de me statues, laetusque volensqueExcipiam. Interea tibi me commendo, caputque,Remque, domumque meam, tua munera. Te duce vadamQuo-tibi cumque placet: nam si tua gratia mecum est,Nec mihi terra gravis fuerit, atque astra patebuntLaetanti, aeternae cum dent me in gaudia vitae.
XI. Ann. 1654. Iun. 24.
Pro venia Peccatorum.
COndona peccata Deus, quae plurima vecorsCommisi, dum verba mihi dedit improba carnisLuxuria, aut Satanae me vis inimica retraxitA recti verique via. Detestor, et omnesConfiteor culpas, teque, o, qui vulnere multoConfossus pro me posuisti in stipite vitam,Deposco veniam supplex, mitissime JESU,Et rogo, succurras animae sibi tetra timentiSupplicia, aeternasque atro de crimine poenas. Exaudi, et miserere, precor, bone CHRISTE, precantis,Praeteritisque ignose, futurasque, Optime, noxasUt caveam praesta. Cui tu dignaris adesse,Ille exit carnis laqueos, ille ignea vitatTela Erebi, tutusque tuo sub numine transit,Inque tuis meritis caeli sibi vindicat axem. ALIUD.FUsus humi luctor, peccati mole gravatus:CHRISTE, laboranti porrige, quaeso, manum,Detrahe onus, lapsumque tua in vestigia siste; Et mihi adesto meae dux baculusque viae.Ni duces, simul in praeceps malus abstrahet error, Nec durabo miser, ni tua dextra tegat.A me est, quod cecidi, quod surgo, rursus id abs te: Venisti casus nempe levare meos.
XII. Ann. 1654. Iun. 25.
In S. Caena.
MEnsam accedo tuam saturandus pane perenni,Quem praestas de carne tua; tua pocula et arensUt ducam tuus ille mihi quae sanguinis imberFudit, CHRISTE, latus telo dum rorat apertumMilitis, aeternam stillans in saecula vitam.Pasce tuam, pie Pastor, ovem, pastamque tuere,Ut stygio mala praeda lupo ne cedat, et astrisExcidat, et per me tibi sic decrescat Ovile. ALIUD.NOn merear conviva tuis accumbere mensis,CHRISTE, tamen catulum me patiere tuum.Quid sum, si vel frustra legam, et satur inde recedam? Plus hic accubitur nec petere ipse potest. Christiana Nobilitas.Haec mea nobilitas Regum sublimior ortu est: Quod consanguineus sum, bone CHRISTE, tuus. Charitas.Si quis amare DEUM te demonstrare laboras, Ut breviter dicam, fac, tibi proximum ames.
XIII. Ann. 1654. Nov. 2.
In LXIV. Natali suo.
QUas tibi grates refundam, quas tibi laudes canam, Auctor alme, idemque vitae ductor et custos meae,Tertius cum decucurrit, atque sexagesimus,Iamque quartus annus instat, deque carcere ultimoEmicat, tuisque iussis pariturus prosilit,Sive meta sit premenda, sive longe intra rotamSistere imperes volantem? Magnitudo munerumMe premit, Pater, tuorum: tota succumbit tibiIngeni vis, nec mihi os est, quod tuis, sono pariEt tubae clangore digno, laudibus respondeat.Supero, supero, Rector orbis, quique me primus tulitLuminis dieas sub oras, sarcinam matris meae,Tot revertentem per annos laetus aspicio diem:Laetus, integerque mentis. Corporis moles licetNonnihil quandoque fessa non satis habuit bene;Sat tamen valuisse mentem est: optime quae tum viget,Cum tibi potest vacare, se tibi uni dedere,Decidiva cuncta calcans, et suum caelum petens.Sed mihi quod sum superstes, atque in hunc duro diem,Nulla rerum damna passus, liberis salvis quoque,Hoc tuae omne, CHRISTE JESU, debeo clementiae,Cui meum corpus tueri, cui meas res et domum,Cura pervigil resedit. Nam nisi lumen tuum,Quod nihil potest latere fraudis aut doli mali,Irretortis excubando servet usque obtutibus,Quam brevi pessum ire cuncta nostra, nosque oporteat, Undiquaque quos tot atrae semper exercent vices,Casuum tot saeva versant, et caput nostrum petunt? O tui tutela mundi publica! o clypeus meus,Et meae vindex salutis, CHRISTE JESU, te precor,Qui tibi tenellus infans, flore qui pleno virens,Virque iam maturus aevi, sedulae curae fui,Ut gradu stantem in supremo ne senem me deseras.Quo magis gravatus annis debiles vires traho,Grandiorque friget aetas, et parum fidit sibi,Hoc magis tua mihi usus auxili, CHRISTE, est ope.Sustine ergo me labantem, sustine aegrum corporis:Da piam sanamque mentem, maximum vitae bonum:Despuam, fac, illud omne, quicquid abs te distrahit,Alligatque transituris saeculi falsis bonis.Quo mihi radiantis auri gaza, si mens sordeat?Quo potentis fulgor ostri, turpiter dum serviam,Pressus intus noxiarum fascibus libidinum?Iam voluptatum lepores, atque vitae dulciaAppetam defectus annis, sensibusque tardior,Et meo fini propinquus? Ite vana et ludicra;Seria instant: haec agamus: pocula inter et rosaeRegna amoena, interque dulces tibiae et lyrae modosPessime mens praeparatur huic, quod ultimum imminet,Saepe et occupat iuventam, semper opprimit senes.Robur aetatis virentis ut senectus excipit;Sic quod excipiat senectam, nil nisi mors est super.Huic parari igitur necesse est: at quis omnium optimeAd suprema se parabit? quis bene ac pulchre oppetet?Qui tibi studebit usque, CHRISTE JESU, vivere:Sive, CHRISTE, in quo placebit (o ut unum hoc impetrem!Et precabor usque hoc unum) vivere ipsummet tibi.
XIV. Ann. 1655. Nov. 2.
In LXV. Natali suo.
REdde votivum, lyra, redde carmenArbitro rerum, Duce quo caducaTurba mortales agimus, diemque Cernimus almum.Ille dispensat sua cuique fata,Ordinat sortes, moderatur actus.Quicquid aut laeti beat, asperique Ingruit, inde est.Emicat fausto mea lux recursu,Prima quae lucem dedit intueri:Bisque ter denus simul intrat annus, Quintus et ipse.Tamdiu vixi: quid io peregiInterim gratum tibi, ductor alme?Vita quid nostra est? mera culpa, crimen, Noxaque turpis.Mitis indulge veniam, oro supplex:Paenitet facti: reus omnis orbis:Nemo non peccat: quod adhuc placemus, Tu, Bone, praestas.Nempe venisti fieres, quod ipsi,Turba peccatrix, sumus, ut piaresSaeculi crimen, tua nec periret Fabrica dextrae.In tua quisquis cruce nixus haeret,Spes suas omnes tibi donat uni;Exuit tristes maculas, et a te Candidus exstat.Abluit sanguis tuus omne crimen:Sanguine ablutum tuo an erubesces?Non coarctabis meritum, quod omnem am- plectitur orbem.Collige errantem pecudem, tuasquePerfer in caulas, bone Pastor: urgetPraedo crudelis, tibi et imminutum it Reddere ovile.Assere o invicta manus, gregisqueNe tui partem sine me perire,Cognitor terris, tibi, cum sedebis, Dexter ut adstem.Interim lenis Zephyrus secundet,Flamine impellens placido carinamDebilem dudum, trepidamque longo Aequoris usu.Sana mens duret: tibique uni inhaerensSaeculum spernam, bona vana calcem,Ducar aeternis, nec humum perosus Sidera curem.
XV. Ann. 1655. Dec. 15.
Pro peccatorum venia.
EN iterum noxis, et multa mole gravatus Peccati, optatam posco, Redemptor, opem.Deme onus, o, fessumque leva, ne tristis ad umbras Deprimat, et stygiis sarcina mergat aquis.Iungere quid nostros hominum tibi profuit artus, Ni te saecla hominum vindice salva forent?Oppetere ac penitrare chaos, quid iuvit, et Orcum Vertere, regna eadem nos si obeunda manent?Parce, precor, peccasse dolet, plectique fatebor Commeritum: culpas ipse ego damno meas:Non pote non peccare humano sanguine cretus: A capite in totum est noxia lapsa genus:Sic quoque deliqui: nec enim vitare licebat, Quod semel oppressit nos male triste iugum.At tu mitis eris, facilisque ignoscere lapso: Non poteris munus dissimulare tuum.Et mihi manavit tuus ille e pectore sanguis: Et mihi parta tua de nece, CHRISTE, salus.Quae mihi largitus semel es, num tollere quaeras? Si sit opus, velles vel potiora dare.Usque adeo nostri namque es percussus amore, Pro nobis iterum victima ut esse velis.Sed satis est obiisse crucem semel: hanc ego prenso: Non potero hic veniam non meruisse tuam. ALIUD.IN te, CHRISTE, meae spes est fundata salutis, Tu solus columen praesidiumque meum.Nam quis natus homo periturum his servet in undis? Tu solus trepidae portus et aura rati.Tu deforme nefas, quo sum reus, omne piasti, Verbera dum pro me, dum paterisque crucem.Perfossusque pedes, nec non caput ipse latusque, Atque manus, mortem corpus in omne trahis.Heu mihi, quos pro me cruciatus, quosque dolores,CHRISTE, pati immensus te stimulavit amor.Non ego, non essem, nisi tu me CHRISTUS amasses: Truderer in Stygias irrevocandus aquas.Nunc sed enim aeeterno fas est tibi dicere Patri: Ille meo lotus sanguine purus adest.Omnia delevi mala crimina: candidus exstat: Dignus et aetherias haeres adire domos.Quas grates tibi, CHRISTE, et quas reddam, optime, laudes? Per te libertas vitaque parta mihi est.
XVI. Ann. 1655. Dec. 16.
In Eucharistia.
CHRISTE, tua saturor dum carne, et sanguine
potor,Mente tuam memori praedico et ore crucem.Nec tu, dum aetheriis procul haec bonus aspicis oris, Praeconis poteris non meminisse tui.Ne dubita, dices, meus es: non arctior ulla est Copula, quam iuncto sanguine si qua venit.An tibi connexo mecum periisse licebit? Perpetuae vitae pignora certa tenes.
XVII. Ann. 1656. M.Ian.
Ad CHRISTUM, pro valetudine.
CHRISTE JESU, qui tot aegrosSanitati reddidisti, Me quoque sanum face?Cesset aegritudo languens,Quique morsicant, dolores, Ilico exspirent tibi.Intumescentis lienis,Et graves renum labores Tolle mitis, aut leva:Parcius podagra vexet,Leniusque verminetur, Si carere non queam.Recta stet mens atque sana,Nec vigor pius recedat Atque robur corpore:Pes suum manusque munusRite fungantur, nec atrum Viscera exurat malum.Restat unum adhuc precari;Ut tibi, quicquid valebo,CHRISTE, semper militet:Si tibi minus valebo,Perduellis ac scelestus; Ipsa vita mors erit.
XVIII. Ann. 1656. Mart. 15.
Ad EUNDEM pro peccatorum venia.
VIncula qui passus pro me, iniustumque tribunal,Et falsos testes, et flagra immitia saeviCarnificis, durae nec non convicia linguae,Sputaque et irrisus, et spinea texta coronae,Tum lignum ferale crucis, mortemque nefandam;Quid nunc non facies, poenarum victor, et omnisSupplicii, postquam caeli super ardua vectusPone Patris dextram resides, et cuncta gubernasConsilium ac mens ipsa Patris; ne me atra fatigentCrimina, et aeternis ne sorbeat ignibus Orcus?Respice me lapsumque iuva: scis semine cretumMe tibi mortali, scis me genus esse, quod errorNumquam non tentare potest: cui noxa nefasque Usque haesit, cum forma rudis sub pectore matrisDelitui, primasque intravi luminis aurasNudus, inops, infans. Crevit cum corpore labes,Et totum est deforme nefas, quod vita vocatur:Verum in te spes nixa mea est. Non imputet umquamExposcens poenas Genitor, quae, Nate, piastiCrimina: non veteres iterum exardescet in irasPlacatus tibi, CHRISTE, semel. TIbi inhaereo nexusSanguine, et aeterno frater tibi foedere fratri Coniunctus, tecum potero, CHRISTE, ergo perire?Non potero: tua quin per vulnera sidera vincam.
XIX. Ann. 1656. Oct. 25.
In Exomologesi.
POllutus, ater, sorde decolor multa,Et maximorum criminum reus, caeloAn rectus ausim tollere ora? num terramDespicere subtus? Ecce desuper terretMeis tumescens orbis arbiter culpis:Infra urget Acheron tristis, atque CocytusInsurgit ardens in meas minax poenas.Quis me levabit? Tu meos metus siste,Animumque paca turbidum, anxium, tristem,Dubium, impotentem, nec cui satis certum,Salvator alme. Si refixus in lignoTotum expiasti crimen orbis et noxam,Quae tetra sese saeculum in omne diffudit,Sperare veniam potero, et ipsemet supplex,Pars una saecli. Quicquid hactenus feciMale perduellis, et tuae immemor legis,Id execro, et detestor, et gemo factum;Et tu remittes, quod dolet nefas, fassoAc paenitenti: Non ego hac, DEUS, parte,Qua iustus et severus ultor incumbis,I nunc fatigo: mitis idem es ac clemens,Et gratiae profusus; hac te ego parteAccedo supplex: hac tuum meis NumenPrecibus patebit. Ipse, quem nihil fallit,Nec fallis umquam, fons et ordium Veri,Fidem dedisti; nolle te mali noxaReum interire perpeti additum leto;Donare vitam velle, serio vitaeModo si perosus pristinae vias retroVertat carinam, tramitemque commutet.Revertor, en, revertor. At revertentiFave, o, benignus, et bene-orsa confirma!Qui das reverti velle, posse concedes.
XX. Ann. 1656. Nov. 02.
In LXVI. Natali suo.
Venit November frigidus, et diesStrigit nivales: nunc iubar alterumDum pandit, una lux recurritQuae mihi prima diem atque vitamIndulsit olim, cum tenerum obstetrixExcepit ulnis, reddere gestiens Votum suum gratata matri Post geminas timidae procellas.Differre laudes reddere NuminiCamena noli: corripe barbiton, Nervis et integra canoris Non sine caelo animosa carmen.Quodcumque mundi sol latus igneoCollustrat astro, sive novus diem Qua promit orbi, sive fessus Qua petit Hesperium cubile,Noctemque ducit: sidera qua meant,Aetherque late tenditur, hic tua, Rerum auctor idem idemque custos, Hic tua stat bonitas vigetque,Ignara finis, nescia termini,Semperque abundans: quo magis in dies Tot dona largiris benignus, Hoc magis ipse opibus redundas.Non fulmine asper deicis ilico,Quos noxa tetris criminibus reos Tristis peregit: paenitendi Sed miseris spatium relinquis,Et multa donas supplicibus tibi.Gaudes rogari scilicet, ac preces Numquam repellis: iustus idem, Et facilis, veniaeque plenus,Qualis parentum torret amor iecur,Natosque dulces et fovet et tegit, Nec passus interstingui ab ipsa Sumit opes animosque flamma:Talis Tonanti cura pia et fidesIn nos, caducam progeniem, sedet: Duratque, dum stat trina rerum Machina, nec perit, hac soluta.Tu cuncta nostris a laribus proculDefendis acer noxia cladium: Et flammeo custode munis, Ne qua mala irruerint, penates.Tu fessa morbis corpora tristibusPraesente felix auxilio levas: Et febrium exstinguens calores, In viridem revocas iuventam.Qualis vagarum Rex avium gravesDeponit annos, et senium exuit: Sic surgimus laeti innovato Flore tibi, Medicator alme.Iucunda sicci munere de tuoGrati liquoris pocula ducimus: Qua copia annum divite ornas, Haec saturat reficitque inanes.Quae lingua laudes, Optime, quae tuasDigno apparatu, vel lyra concinet? Astra ipsa succumbunt, et aether Aequiparare nescit sonando.Sit maior in me gratia sit tua,Sat carmine ullo quam celebrem: attamen Non pauperis spernes Camenae Orsa pius, strepitumque parvum.Non magna semper te capiunt DEUS:Et parva placent: nec tibi gratior, Qui ditis auri pondera offert, Quam leve fictile qui sacrabit.Mentem offerentis, non pretium datiPensare, secta est, summe Pater, tua: Quid, indigens nullius, optes? Omnia iam tua sunt, Creator.O qui meorum digeris ordinemFatorum, et annos annumeras meos, Ne desere, oro, iam propinquum Occiduae nimis, o, senectae.Prospecto calcem: hic, chare Pater, precor,Illisa ne me praecipitet rota, Averte clemens: da cupito Victor uti potiar brabeo.
XXI. Ann. 1656. Dec. 25.
In Genethlia CHRISTI.
NAtus ab aeterno verum de Numine Numen, Nunc quoque de pura Virgine nascere homo.Nascere homo, nec pone Deum: donare salutem Nempe venis homini numine fretus homo.Impostas fungi partes sine numine non est: (Non hominem pote homo conciliare DEO)Nec mortem divina capit natura: piari Morte tamen nostrum debuit, Alme, nefas. Quid timeam? mihi natus homo, mihi CHRISTUS adhaeret: Omnia cum CHRISTO sunt mihi nata bona.Ite voluptates, et opes, et splendida honorum. Nil mihi vobiscum est, o peritura bona!Dum CHRISTUS meus est, nil curo cetera: solus Ille mihi cuncta est, nec peritura, bona.
XXII. Ann. 1657. Mai. 18.
In Exomologesi.
EN redeo ad partes male-transfuga CHRISTE, Reddere me castris opto crucique tuae:Paenitet, ah! sceleris: sed tu, mitissime Ductor, tuisque Ignosces: durus scilicet esse nequis.Qui cunctis veniam facilis peccantibus offers, Hoc quoque CHRISTE, caput curae erit, alme, tibi.Emendabo meas culpas, nec signa relinquam, Dum tua me grata dextra iuvabit ope.Te sine nil valeo: sed te adiutore triumphus Me sequitur, victrix palmaque, CHRISTE, manet.
XXIII.Ann. 1657.
HUMILITAS PROPRIA CHRISTIANORUM.
QUam fastuosa Stoa virtutum choro Exterminavit, ipse nesciit Plato,Quamvis modestus, tota Pagi natioLabem putavit mentis, et morbum gravem,Sibi omnia negans, alteri dans omnia,Divina et ingens, Humilitas, CHRISTI gregiVirtus habetur. Quid stupes? CHRISTO DuceNempe instituta primum in exemplum fuitEt dedicata, nosse cui soli datumQuae vera Virtus: quippe qui solus vigetPulchrum ipsum, in alios unde rivuli fluunt.Relinquit astra, ut terra servetur sibi:Hominis adoptat membra, ne pereat homo,Homoque patitur dura cuncta, deniqueMortem obit et ipsam, dum regit mundum DEUS.Haec est Humilitas illa, nulla qua priorEmicuit orbi: nosse quam nemo potest,Nisi rite CHRISTUS cui prius notus fuit,Qui consecravit: ite Pagani procul:Haec Christianis proprium sola est bonum.
XXIV. Ann. 1657. Sept. 11.
SOMNIUM.
COmpositus lecto, (nam primae noctis inibant Tempora, cum recreat corpora fessa quies)Dum male commissas per vitam defleo culpas, Atque tuam supplex posco, Piator, opem,Et frugem meditor, melioraque vivere anhelo, Et me, quam possim, CHRISTE, probare tibi;Obrepit tacite, et marcentia lumina somnus Componit, tum mox talis imago venit.Nam videor mihi forte meis discumbere in hortis, Gratuitum mollis qua dabat herba torum,Et superimpendere haud una ex arbore poma; Hic mala, hic pleno, cernere, honore pyra:Oblector, facilemque tenent spectacula mentem: Mox sopor et pariter dulcis imago fugit.CHRISTE, utinam hic laetum somnus mihi praebeat omen: Et tibi sim, mihi tum quod meus hortus erat!
XXV. Ann. 1657.SAncte Pater, tibi sternor humi lacrimisque rigatusOra, ambas attollo manus, veniamque paternamCriminibus te posco meis, tua numina laesiQueis toties, dudum ut sub tristia Tartara mittiSim meritus, ni dextra meis tua parcere culpisMalit amans. Quamvis etenim iustissimus unus,Quaesitorque gravis scelerum, vindexque mineris;Aequanimi pietate tamen mitissimus idem,Et placidus miserator ades, cum displicet errorNoxius, et peccasse dolet. Sic grande remittisExitium Ninivae lacrimis, flentique ManassaeIgnoscis donasque nefas, caeloque latronemDe cruce transcribis ferali, atque inseris astris.Me quoque, me quoque, Sancte, leva. Quam paenitet acti?Quam te contempsisse grave est? En damno meipsum,Absolvi ut noxa merear; meque offero poenae,Ne punire velis. Quid sum, nisi pulvis et umbra?Destruere hanc laus quanta tibi? Qui sponte rebellant.Prudentesque tibi malesanum obvertere cornuUltro audent, plecte incumbens et confice saevus,Ni sapiant; mihi parce bonus: mihi suffice vires,Ut placeam, et felix caeli tibi debear haeres.
XXVI. Anni. 1658.
In HIEMEM
QUid mirum est torpere annum, nivibusque gelari Tam longis segetes, et saevae frigora brumaeIn vernos durare dies? male cessat aratrum,Agricolaeque pati imperium negat aspera tellus,Immanique glaciata gelu, solvique recusans?Humani ingenii mores, et saecula nostraMonstrosi pingit facies obscenior anni.Namque animos qua obsedit hiems? quae pectora stringitInfelix glacies, penitusque obdurat, et omnemExcludit cultum? Quis iura attendit, et aequumAestimat, aut turpis animi compescere motusNititur, et castis assuescere pectora curis?In quodvis secura nefas, oblitaque caeliTurba homines ruimus: iustique piique facessitCura procul: quaecumque iuvant, haec vera putamus,Et sequimur. vis atque dolus late omnia vexant,Virtutisque petunt titulos: vigor ira vocaturPraesentisque animi robur: solertia fraudesObtegit, atque astu nomen prudentia donat.Quo ferimur? tristes incumbunt undique poenae,Et mala dira urgent; tamen (o vesania demens!)Lascivire vacat miseris, culpasque gravare,Dum luimus, culpis, Superosque accendere dudumIratos sceleri nostro, et geminare furoremNuminis, atque in nos peiora lacessere fata? Exorere, exorere, o, tandem, Sol alme, benignisIncumbens radiis, animorum et frigora tantaSolve calore tuo: sine te mitescere nostraeMentis nescit hiems, et veris sumere amoeniTemperiem, gratas vario de flore corollasUnde tibi nectat pietas, atque induat arasNostra tuas. Pervade fibras, atque intima lustra,Perfringens quae dura obstant; cuncta aspera molli,Ut cedant, fingique tua patiantur ab auraIn melius, properentque novos admittere cultus.Ridebunt tum corda tibi, vultusque decorosAssument, fructumque ferent; tum divite messeVirtutum undabunt animi: tum saecla recurrentAurea, et expulsis vitiis regnabit honestum,Et pacem aeternis pietas inducet in orbem.
XXVII. Ann. 1658. Nov. 2.
In LXIIX. Natali suo.
POst sexaginta aestates hiemesque tot actas,Octavus nunc annus init salvo atque valenti,Quam pote, qui fractus senio est, aegerque subindeEx pedibus, nec non olim quem saeva nephritisExercere solet, duroque affligere morbo.Agnosco venerorque tuum, Pater optime, munus;Sed tibi quas grates, meritaeque encomia laudisQuae reddam, haud equidem video: mens languet ab annisFrigidior; tardos capiunt praecordia motus,Atque impar os ipsum adeo est, te digna sonare.Sed tibi pro facto quando est voluisse, litabitConatus quicumque fuit. Quid quaerere multumVerba iuvet, pulchrosque modos, si pignora mentisRespicis, atque animos solos internaque pensas?Sic placeam, sis, Sancte, probem, quae nostra CamenaDebilis est exorsa, tibi. Quod viximus, omneRetro abiit, tantumque licet meminisse peracti;Ambiguum est, quodcumque latet: certum tamen illud,Nil fore perpetuo, vicibusque utrimque remistisMortalem hanc nobis per laeta et tristia vitamCurrere, et ex lacrimis procedere saepe lepores.Sors me igitur quaecumque manet, fac, firmus, et in teInnixus bene sustineam, ne me aspera quassent,Grata levent nimium, faciantque obrepere somnosIncauto, et plus quam par est male-blanda moranti.Non ego sollicitus metuam, quid bella minentur,Quid SvecusDanusque parent: quid Sarmata verset,Antiquus vel Moschus agat: quo foedera regumPerineant, quae causae agitent in bella cohortesLuctifica; hoc volvam assidue, dare saecula poenasPro scelere, et nullum finem sperare malorumFas fore, ni veriti Numen, noxasque perosi,In rectum flectamus iter, qui curva secutiHactenus, et tetris offendere sidera culpis,Ah nimium faciles accendimus aethera iustum.Commissa, irascar mihimet, veniamque reposcamSupplicibus Numen votis, ne vindicet actaPerperam, et ultrices repetat pro crimine poenas.Nec minus emendem vitam, quantumque licebit,Divina connixus ope maculosa recidamOmnia, et in melius studeam convertere mores,Meque probare DEO. Movet hic super omnibus urnamQuaesitor, motusque animi sensusque recensetArbiter, et statuit poenas, vel praemia ponit.Non hic dona valent, non hic fallacia solersProderit, aut blanda vacuum est subrepere fraude:Incorruptus agit, iustoque examine libratFasque nefasque hominum: nil eius fallit acumen:Cuncta videt, penetrat latebras, penitusque reductaIn clara sibi luce locat, ne fallere possintAbdita censuram pensantemque omnia lancem. Divitiis opibusque alii titulisque superbisVani inhient, pulchrumque putent clarescere late;Me tranquilla quies, et nescia fallere vita,Ambitione procul, procul et fallacibus aulaeDeliciis, facili deducat tramite, donecAd metam placide suprema in margine sistar,Et liber iam mole sua, ceu carcere missus,Spiritus astra levis repetat sua in ordia vertens,(A Superis namque ille venit) gremioque refususArtificis, prisca exspectet connubia carnis,Cum CHRISTO coniuncti iterum ut sine fine triumphent. Interea castis iuvet invigilare Camenis,Quae nulli faciant fraudem, quae pectora sanent,Et vittis purgent animum: quae pulchra ministrentConsilia, et iusto componant pondere mores.Haec si hodie impetrare datur, nil amplius optem.
XXVIII. Pridie Kal.Januar.Ann. 1659.STamus in meta suprema: currere ultra annus nequitFlectere aut retro peractus: ultima exspirat dies,Primaque minatur novellus stamina ortus tollere.CHRISTE, vetera qui tulisti, cuncta fecisti nova,Tolle, quae pressere huc usque vetera dura ac aspera,Laeta, candida, auspicata surroga contra nova,Publicam et rem cum novasti, nos quoque, o, nova tibi.Improbum est novata velle fata, dum vitam haud noves.Sed novare nemo vitam, ni noves ipse, haud potest.Velle recta, manat a te, posse recta, a te venit.
XXIX. Ann. 1660. M.Maj.
HYPOCRITA CHRISTIANUS.
HYpocrita CHRISTUM quid crepas, quid, o, fidemIactas superbe, qui nihil CHRISTI tenes,Fideique verae, in opere quae sese approbet?Verbosa lingua est plus satis, silet interimVitae actus omnis, nec quid ingerit boniCHRISTOque dignum; cuncta dum sibi vindicantCurae procaces, saeculi et vanus furorPeritura quaerens, quaeque defigant humi,Non in superna mobilem mentem elevent.An Christianus audiet, contrariusQuicumque CHRISTO vivit? An habeat fidem,Quem facta perfidum arguunt? CHRISTUM exprime,Et Christianum praedicabo te bonum.
XXX. Ann. 1660. Dec. 26. Post Exomologesin.
CHRISTE, qui Patris solium perenneDeserens intras uterum puellaeFloris intacti, tibi et ipsus inde Corpus adornasLege mortali cadere aptum, ut atrasSustinens poenas trabe fixus altaVictima ardentem Patris expiares Filius iram, etTolleres orbis scelus omne, nosqueDebitos OrcoStygiisque flammis,Asserens cives proprios in ipsa Astra referresLuce iam functos: tibi supplico aeger,Supplico multis lacrimis rigatus,Et tuam posco veniam meis tot Nequiter actis.Iussa calcavi tua, perfidusque Semitas pressi, caro quas inireSuasit incumbens sibi, cum libido Stulta fatigat,Nec sinit caeli meminisse, et ictiFoederis, quondam tibi cum ligamur,Luce vix sumpta, teneri et recentes Matris ab alvo.Scilicet nosti generis caduciIn malum sempe faciles ruinas:Nemo non peccat: cadit haec in ipsos Sors quoque Sanctos.Defleo admissum scelus, exsecroqueCuncta qua feci secus ante: sed tuMuneris, quaeso, memor esto, mundi Sancta Redemptor.Serio quisquis mala facta luget,Et suos lapsus humili reatuDeprecans orat veniam, et remitti Fervidus optat:Pellere hunc a te, bone CHRISTE, nescis,Blandus invitas potius, manumquePorrigens, inquis, ades huc, mei tu Portio regni es.