I. ANgelorum laudes, ac Tituli; eum eorundem in vitatione ad meritorum suorum, ac propensae voluntatis erga genus humanum, praeconia recognoscenda.
II. Angeli inter res conditas universas omnium fuere primi, qui laude, rationis compote, Deum celebrarent. Quo loco proinde, occasioneque, interspergitur Angelitae, contra Luciferum, pugnae, succincta, perque transennam, narratio.
III. Angelus, duobus Protoplastis, Paradiso ejectis, spem, eodem aliquando redeundi, flammis intersaepit, atque claudit.
IV. Idololatriae, posthaec mundum omnem occupanti, summis se viribus opponunt Angeli: ac. ne in alienissimis quidem a Deo populis, suam ope
ram desiderari patiuntur; donec Abrahamum tandem, eiusdem olim studii sui consortem futurum, sedibus atque terris impiorum educant: Qui suis deinde sacrae fidei Magister fit.
V. Ab Angelis. in Abrahamum, eiusque familiam, congesta beneficia. Ubi, de Agare praesertim, deque Ismaele, agitur: nonnihil autem etiam de Isaaco, victimae destinato; sed, Angeli inter ventu, ac dehortatione, erepto.
VI. Lotum, Abrahae nepotem, hospitalitatis studiosum, duo Angeli Sodomorum incendiis subtrahunt: Loti Uxore interim in ipsa via (quoniam ad urbem flagrantem, stulto commiserationis affectu, curiositateve, ducta, retrospexerat) per ingens prodigium transformata, ac post suos relicta.
VII. Isaaci, ac Rebeccae, nuptiarum conciliatorem, Eliezerum, angelus in itinere Mesopotamico dirigit: et illius eiusdem postea coniugii fructum, Jacobum, peregre tuetur; atque e Labani Soceri fortunis, ad Generum derivatis, locupletat: idque modis, ipsi a Deo concessis.
VIII. Jacobi Patriarchae laetum e Mesopotamia reditum, Labanus socer interturbat; eum insequens, et afflicturus. Quem tamen Angelus, Dei vices agens, et Jacobi tutorem se praestans, in somnis compescit.
IX. Eodem in itinere, Jacobum a formidabili fratris eius Esavi occursu, indemnem Angeli praestant: ac deducunt.
X. Jacobi Patriarchae reliquum iter; vitaeque felix, post obitum, terminus, atque receptaculum.
Nec vester hoc vos retrahat, aut pavidos fuget,
Animi modestus horror, a coetu, ac TUBA.
Angelica mundo decora quae attonito canet:
Neu' vos superbus transfugae furor Angeli (11)
Riphaea Scythies astra poscentis sibi,
Aquiloniaeque sedis, alato gradu,
Latus ambientis, terreat vindex rogus.
Procul hinc abest rebelle Luciferi caput:
Procul igitur (12) et Ruina, quam Fastus struit.
Ab hac suimet decoris, e gaza Aetheris
Quod cuique vestrum fautor impendit Tonans,
Scena modesta, nulla frons cristam trahet;
Tractamve, fastu surriget Thrasonico. (13)
NAM, tota laus haec Angeli, laus est DEI.
Nobilis, et illa digna compages manu,
Stetere; rerum campus, immensum patens. (17)
Homo deerat his, mirator, et mundi, et Fabri.
Cuius potente stabat haec dextra strues.
Non defuere, qui, statas Homini, vices
Laudibus obirent Regis: assuetum DEO,
Expersque pigrae molis, Animorum genus.
En! Angelorum natio, caelo sata,
E flore rerum facile primaevum DEI
Exemplar, illud Sedis aetheriae decus;
Summo coaeva, parque, Nobilitas, polo. (18)
His Patria, caelum; (19) Genitor est, caeli Deus; (20)
Mater, creantis Mens (21) fuit, proli favens,
Ac liberali merita praeveniens (22) manu;
Quos, nequis esse Filios Summi Patris
Dubitare posset; ceu novae sobolem Rosae,
Fovebat omnem Regii plantam soli
Alumna cura: niveus, e Libycae ferae (23)
Artifice (24) dente, lectulus, gremium DEI:
Nutrix, ab omni Caritas (25) aevo fluens:
Lac, purus ille mentis Angelicae nitor,
Caelestis inhians semper Oceano meri.
Haec angelorum prima tunc Aetas erat,
Olympicaeque ver recens Infantiae;
Sed non et Infans sensus, aut impos manus.
Elisit illa quippe bullatas minas
Stygii Draconis, bella moturi DEO.
Draco victus; axe pulsus; in praeceps datus, (26)
Victrique melior Factio, (27) palmam tulit.
Tunc in canoros (28) prima se solvit modos,
Et in beatos ora laxavit sonos,
Concorde liquidum voce Paeanem canens,
Angelica, mille densa millenum (29) phalanx (30)
Legionum, in Arce lucida, Signis ovans,
VIVAT, triumphet, Numen! et ploret Draco!
Ubi tunc latebat (31) oris Humani tuba;
Cum, prima mundi tecta fabricantem, DEVM
Iubaris sonarent antelucani Lyrae;
Operique pulchro succinens, plausum daret
Ingens Tonantis Filtorum exercitus?
Hinc procul Adamus aberat, et quisquis suum
Rubram (32) referret genitus ad Glebam genus:
Procul inde sexus alter (ac peior) sacros
Qui thure, flamma, pecore, cum ularet focos;
Regemque prono coleret aetherium genu.
Numen proinde, ter-bonum, ter-maximum,
Spiramen (33) omni tunc natans rerum mati,
Cithara sonabat mentis, e solis suum
Spiritibus implens agmen, Angelicus vigor.
Haec, conditarum sola tunc rerum, DEUM
Cecinit, chororum (34) tuba modulatrix NOVEM.
Qui, quo recolerent usque, sibi suetis Aquae,
Et Ignis, interdictum (47) ab Excelso bonis;
Astraea, (48) recti praeses, et vindex mali,
Pelli beato iussit hos arvo (49) Reos.
Mox Fontis illis ora quadrifidi, (50) Tonans,
VITAEQUE frondes, (51) lege praesecuit nova;
Foris his, et intus, ense flammivomo necem
Minitante certam Cherubis (52) ultoris manu.
Idoloatriae Regnum universale.
Passim solutis ibat hic fraenis Furor,
Et omne rumpens iuris Impietas iugum,
Quae tetriora semper aggessit mala;
UNO relicto, PLURA qui non est, DEO,
Adulterinae multa venerari tholis (56)
Divinitatis, ex Averno, Numina.
Nam, sordidos ut quisque per nigrius lutum,
Pollutus omni pure vitiorum, pedes
Traxisset; obita morte, fiebat DEUS:
Et, a tepente cinere semianimis rogi,
Jovis evolabat (57) Umbra, quatientis polumque
Morumque vitae, turpiter gestae, lues,
Flos insolens, ac sidus exibat novum: (58)
Et, qui sub atro Dite, iam dudum sui
Dedecotis omni iure supplicium dabant;
Ferrea minantes fata, iam Martes erant,
Cum Venere: quo tot foeda Nox quondam stupris, (59)
Tot flammeorum moechea; Junonis (60) quoque
Quateret Cubile, turpis in palmam thori.
Ad summam! ubivis, alma qua lucet dies,
Divum superbis ibat excelsum rotis,
Ut quidque, vel Calore petulanti iecur,
Vel imminentis cladis, agitabat, Metu:
Sua cuique mens, ac studia, fabricabant Jovem:
Quot Orbis atomis, tot redundabat Deis. (61)
Idoloatriae progressum, Angeli retardant;
Abrahamus, emigratione damnat.
Adversus ista, saepe siderea e domo
Ad ima volitans, turba Caelicolum, loca;
Per Eoa, Libyca, Scythica, per Atlantis salo
Dissepta Baetis-Regna, carpebant iter; (62)
Potiusque Curis, quam pedum celeri impetu,
Perambulando Bactra, Babylonem, Syros,
Remora ligabant utili turbae impiae,
Remis et Austris incitatam, Insaniam.
Trucis, en! paterno raptus ex Urae rogo, (63)
Charraeque (64) caute profugus infido solo,
Nepote comite, patruus, ac socia fugae
Uxore, Tharrae filius, (65) frater Sarae, (66)
Abrahamus Uram, Hebrone ; peregrinis agris, (67)
Permutat arva, culta Chaldaeo bove.
Ibi, dum magistris lustrat Aligeris polum; (68)
Magnete tractus Numinis, Numen tenet:
Animique ducibus Angelis, animum polit,
Posthaec, et aliis ipse praelatae face,
Fit Abramus orbis creduli Dux, et Caput:
Fit obsequentis stirpis, ac fidae, Pater. (69)
Ita tum gradatim, carpta Phlagethontis phalanx, (70)
Limite iubetur iura breviori dare.
Abstracta vapidis, hinc, et hinc, lemurum sacris.
Vi veritatis, caeca mens mundi-Senis;
Melioris Arae (71) ritibus nomen dedit.
Haec inter, ut Tonantis hanc ritu pio.
Stabilisque cultus lege, celebrandi viam.
Hominum profundo figerent sensu angeli;
In quot, rogo, et quam dispares versi modos,
Orisque formas, Regis e superi domo,
Arcana, tacitis ante tablini seris
Operta, patulo deinde reclusa ostio,
Telluris avidis intulerunt auribus?
--------------------------------------
Id hospitalis praemium mensae fuit;
Dominis futurae sobolis, ex pacto, fides.
Agar, et Ismael.
At Famula quid, Memphaea (82) progenies, Agar?
Huic, conscia, nuperque duce tedae, Sara,
Abrahae iugalem, iure nuptarum (83) thorum
Inire iussae, sed fuga famulam simul,
Et exuenti coniugem, placida obvius
Superus ephebus (84) voce, non vanum spei
Indicit uterum: retrahit hanc vetus ad iugum;
Cui nascituri nomen, ingenium, decus,
Et in arma prom ptam (85) filii dextram, canit
Nec data fuisse verba, sed certam fidem,
Factisque planam, docuit, et res, et dies.
Conceptus, oritur Ismael; vivit, viget,
Saliensque, ludit. (86) hinc, novercalem subit
Acerbitatem. Patris extrusus lare,
Animam, datam spes generis in magnas, agit.
Gelido sed undae dulcis ostenso vado, (87)
Animatur oris Mater aetherii lono.
Hic (88) Ismaelem, fila fugitivae nigra
Vitae trahentem, nec procul letho sitam
Matrem, levans; restituit animosae spei.
Isaac, ab Angelo morti praereptus.
Nec hos tamen se tenuit intra limites,
Aetheris, in arctis rebus, Angelici favor.
Aut, in clientes sumpta, Tutelae fides.
Qui, Matre quippe barbata, ac serva, sato,
Tulit Ismaeli ferteo, (89) clemens opem;
Latices in aestum, robur in salebras viae,
Portans ab alto: liberi (90) sobolem thori
Negligeret anne Tutor? et curam Sarae
Projiceret, Agatis ductor? Expediit Saram
Tunc, palpitantem quando sub patria manu,
Strictique radiis ensis, Issacum neci
Subtraxit, ipso Genius in puncto necis: (91)
Abrahae machaeram pariter, ac dextram, gravi,
Vetantis ictum, vocis (92) imperio stitit:
Ne Mater orba, neu' Pater gnati latro,
ius, caede tali, sanguinis pessum darent.
Abit ergo, vinclis liber, et gladio, Puer:
Pueri vices, Patrisque sacrificam manum,
Dux pecoris, Aries, vepribus implexus (93) subit.
Hoc nempe virtus vera fert pretium sui!
Caelestis, in se, providos curae trahit
Oculos: et ad se flectit ex alto DEUM;
Tot excubantem, pro suo, studiis, grege,
Quot nocte caelum facibus innubi micat.
Animam tamen valere, quis, maius, neget?
Animis, ab obitu laeta sortitis loca,
Jactura duci Carnis in minimis potest:
Quae, si Cinis post fata fit, sibi fit Cinis;
Nescit dolere. Siquod est Hominis tamen
Logens, et omni parte terrificum, malum;
Id est; id unum, grandis exitii genus,
Quo corpus una, mensque (pars melior) ruunt
In sulphurata Tartarorum incendia.
QUI sic perierit, strage quam multa perit?
Hoc hospitali fulmen a Loti casa,
Abrahae retractus precibus, (94) avortit Tonans,
Geminque, saevae baiuli flammae, angeli:
Nemotosa Vallis quando Regalis (95) loca (96)
(Pentapolis, aio, Venere-famosa oppida)
Furor unus, ultor Cypridis infandae rogus,
Pluente ab astris Tartaro, (97) pessum dabat.
Sodomis in ignem, sulphur, ac picei fretum
Stagni, liquatis; exsecrandi seminis
Hircos Averno mersit Impietas sua,
Bis-mortuos, (98) ac duplice mactatos Styge.
Lotaea tamen ut funus effugeret domus,
angelicus, et non modicus, (99) extorsit (100) labor:
Ac, libet igne, Lotus, hospitii (101) tulit,
Latebraeque, pretium; quale Caelicolas decet.
Quod nupta - Loto occiderit, infelix anus!
In agrestis humilem versa pyramidem salis; (102)
Stultitia fecit, mobilis sexus soror;
Mentisque, patria clade depressae, dolor, (103)
Cum perditaque gente pereundi furor.
In quae proinde pruriit fata, irruit:
NAM, quis saluti servet iratam suae?
Etiam ipse sequitur Numen ingenuo pede.
Huti (110) sed itas fratris horrescens, iugis
Emigrat Hebronis. Inde, cognatis (111) agros
Cultos aratris, (unus, atque idem, simul
Exul suismet; exteris, hospes; nepos,
Gener, et Labani pastor, ac messor,) petit.
Hie, mirus ille pastor est, tot qui suo
Campum laborum commodo sese Angelis
Exhibuit, hisque frugibus dignam aream.
Hi iuvenis, arva patria linquentis, duces;
Euntis isti Fulcra, redeuntis Quies,
Sudantis Umbrae; casibus Scuta asperis;
Et, in omne punctum sortis, adiutrix manus.
Scala Jacob; et Ovium felix foetura.
Hi, silice dura lene, sub somnis, caput (112)
Suffulcientem, vigile, per gnavas vices,
Statione cingunt; et, novos terrae insitos,
Ad usque Caeli tecta, fabricando gradus, (113)
Placidi Tonantis lucido nictu trui
Dant Exuli: reserantque Fatorum fores. (114)
Iidem Jacobo, pascui pactas (115) agri (116)
Curas gerenti, socia curarum dabant
Asyla, tecta, septa, bucolicum-pedum: (117)
Interque pecorum regna, pascebant pecus;
Gregumque-foetus inter, augebant gregem: (118)
Agnisque, et Homini, pariter addicti Angeli,
(Quis non stuperet?) aetheris quanquam Themin
Docti, docebant rem tamen pecuariam;
Qua lucra Soceri pauper ambederet Gener. (119)
Ita quippe stolidum, fas erat, carpi pecus.
Alii Labanus, haud sibi, vellus gerens,
A digniore debuit pecti manu:
Ut iam nepotis caula (120), vix caperet gregem;
Et Avunculi macilenta deflueret Pales. (121)
HAEC digna cupidis lucra sunt, falli lucris!
Patris, ac paterni tractus illicio latis.
Laban, Jacobum insequitur.
At, en! ut expers Aeoli (134) nullus fere,
Quam-libet amoenus, cadit in Oceanu dies,
Pelagique nulla pax diu fluctu vacat;
Ita, blandioris sero vix sortis sinu
Iam coepta recipi, prolis Isaciae (135) quies,
Dum tenet apricum madida; fatorum fidem
Atroce verti sensit in Furias Noto:
NE iustus, idem semper et Felix, soret.
Generi migrantis, en! premit dorsum socer;
Socer, ense partiter saevus, ac lethi minis. (136)
Inflatur; ira fervet. at, iurgans licet,
Tamen reprimitur; abstinet ferro; manum
Tenet incruentam, sero (137) qui linguam tenet.
Quod inde capite redeat indemni gener;
Non iste soceri, cereus flecti, favor,
Sed fuit Olympi-Regis, in Hebraeos, (138) amor:
Ac vox, Labano molle-sopito minax, (139)
Feriore si vel ore generum stringeret.
Os retudit igitur asperum, retudit Syri (140)
Minas, et enses, jactus ex alto metus: (141)
Cervique (142) hic animos fregit, et cornu ferox
Vertit retrorsum, Noctis e caelo fragor. (143)
Jacobi redeuntis asperum iter.
Iam Patriarcha, Numinis fultus manu
Sat visus, alacri properus urgebat grad
Iter institutum; paene fluitanti prior,
Perniciorque, (tantus est Redit us amor!)
Jordane; (144) cuius placida radebat vade.
Via fit, Cavos, (145) hinc, inter exesae specus
Syriae, scabraeque tesqua Trachonitidis: (146)
Illinc, per altis nemora terebinthis (147) nigra;
Et, rore gummi fluida, (148) Galaadis (149) iuga.
Esau Jacobum terret.
En! alia callis inquietati (150) mala!
ESAVUS, hostis priscus, invasor novus,
Et tunc, inolita (151) bile, nil Hominis gerens,
Sed Bactriani nemoris asperior tigri;
Oestro (152) cruento fertur in fratris caput.
Is advolare, cinctus et ferro et viris,
(Qui bis ducena scuta bellaci manu
Quaterent, Edomi stirpe, sede, ac Martiis
Inscripta signis) audiebatur: nec id
Mendace Fama: Dux Idumaeae (153) horridus,
Et an helus, aderat. Hostium densum globum
Affluere, rapido calce, iam pulvis pedum,
Magis ac magis propinquus, indicium dabat.
Hinc ergo metus; hinc pallor; hinc, mistus fugae,
AD ARMA! clamor: hinc, rotans oculos, necis
Imago saeva; hinc reducis, et ptessi metu,
Ad mite tensae Numen Jacobi manus.
Angeli, Jacobi auxiliares.
Valuere vota. Supplici praesto fuit
Vis supera, quamvis nulladum Esavo procul
Spargente tela: (154) postque, cum, medio mali
Ardore fumans, Fratris instaret furor. (155)
Aetheria quippe Castra, (156) pennatae DEI
Phalanges, agili per cavum lapsae aera
Zephyro, salutem voce dum blanda ferunt,
Simul oris hilari iubare cor vegetum viro,
Roburque tantis suggerunt aequum malis.
Lucta Jacobi cum Angelo.
Alibi, specimina virium ut pavidi ducis
Dextram duellis fortibus prom ptam darent;
Potentiore, iamque vel divis pari,
Pugnae palaestra durat hunc Genius pugil: (157)
Luctaeque validum, nec reluctari rudem,
Abire pompa facile victrici sinit;
Victumque sese, sponte testatus sua, (158)
Vocat ISRAELEM, quem JACOBUM acceperat. (159)
Ita, ne nihil cessisse Gabrieli (160) Duci
Cliens videri posset; hunc Gabriel iubet
Exuere priscum nomen, amplecti novum. (161)
Jacob, et Esau, reconciliati.
Sic praeparatus ergo germani (162) feris
patriarcha pugnis; vacuus humani metus
Esavicis magnanimus occurrit minis:
Hebeteque quamvis femore, nervique impotens
Stupore, (163) claudum traheret hinc atque hinc pedem; (164)
Animi tamen praevalidus, in campo stetit:
Abiensque, Idumes (165) fregit et ferrum, et dolos: (166)
Ineunte pacis pacta galeato Duce, (167)
Donis (168) redempta Fratris, (169) ac prono genu. (170)
Plus loquor: Edomum, (171) foederis nextI, Israel (172)
Ex hoste fratrem fecit; e rabidis, oves,
Tigribus; (173) et, e Latrone, (174) tutorem viae; (175)
Comitemque in omnes strenuum belli vices.
Stat ergo, qui sic cessit: erigitur, cadens: (176)
Bosraeque (177) simul a Rege palmiferae, (178) statam
Aufert triumphis gloriae-frondem, (179) Israel (180).
HAEC igitur art est vera bellandi; Tener
Animi quieti placidus; ac mentis status,
Quem cuique pugilum dictat Aligerum sehola:
Qui, Dissidentum-foederis fidi auspices,
Im paria-Paria lege componunt (181) nova.
--------------------------------
HIs ergo Ducibus, prospero vicit gradu
Regalis urva Vallis; (182) aclate vagam
Bicipitis-amnis, (183) Israel (184) legit viam.
Sic, cis Peraeam (185) mille quae pascunt feras
Arundineta, (186) plusque mille antris hiant;
Sic et Chananis (187) omne, qua Titan cadit, (188)
Ac deflui Jordanis Hesperium (189) latus:
Sic et Salemum (190) trivit, ac Sichimam (191) prius;
Postque hanc, (192) Ephratham, sera Bethlemi dabit
Cui nomen aetas; naeniam, Herodis furor:
Rachele teneri fata fletura gregis.
Posthaec, Hebronis (193) alta transcurrens iuga,
Niloticaeque (194) rura perrumpens humi;
Dum, sesqui-paene-saeculi senio (195) gravis;
Longinqua vitae peragrat operosae freta (196):
Abiumptus annis, ABRAHAE subiit nepos.
Avita semper gesta sectatus, SINUM; (197)
Ductore, per disparia terrarum, DEO: (198)
Qui iusTUM, (199) et inter curva, (200) rectigradum stitit.