AESTIVORUM LIBER III. AESTATIS ADULTAE, SIVE, AUGUSTI MENSIS OBLECTAMENTA, COMMODAQUE PROPONENS,

FRUMENTUM MATURUM.
MESSEM MATUTINAM.
MESSORUM MERIDIEM.
MESSORUM VESPERAM.
TONITRUA INNOXIA.
NIVES AESTIVAS.
SPICILEGIUM.
MARIAM ASSUMPTAM.
NATALEM.
PSITTACUM.

ELEGIA I. PROPARAENETICA.

PIerio fractus, relevabam membra, labore:
Dicebam, posito carmine; Phoebe, vale!
Biblica seducta volvebam gesta quiete,
Mallerii glyphicis nunc animata typis.
Ecce! Moabaeae dum cunctor in icone RUTHAE,
RUTHA meos Spirans constitit ante pedes.
Quoque prius Boios impleverat ore tapetas,
Hoc oculis fulsit nunc rediviva meis.
Vincta comas, et adusta genas, et barbara cultu:
In manibus, SPICAE; terga premebat, ador.
Haec mihi; Vah! (inquit) cessas, AESTIVI Poeta?
Cessas? ac, prenso iam prope fine, iaces?
At te praecipue campus vocat Ultimus iste.
AUT NIHIL, aut plenum falx tua pectat agrum!
Coepta tibi, producta tibi, nunc pendeat Aestas?
PERGAT! et emeritis horrea tangat equis!
Quid tibi Sextilîs peccârunt sidera caeli?
CANCER habet Librum: flamma LEONIS habet;
Cur nunc Zodiaci, taceatur, gloria VIRGO,
SPICEA quae flavo segmina fasce gerit?
Quae tibi si Virgo, non Res, sed Fabula, fulget:
En! aliunde tibi Vera PUELLA venit!
VIRGO simul, Genitrixque tamen, de sanguine nostro;
Haec Augustaeo non semel axe micat.

Illa tuas unquam transcurrat omissa Camenas?
Illa tuae possit non thesis esse lyrae?
Num tu vel medium dures in carmina mensem,
Quin tua iam decies scripta MARIA foret?
Est animis nocturna tuis, est cura diurna:
Et nunc ex calamis effluat illa tuis?
Hoc ego tunc credam, cum Tartara fiet Olympus,
Cum mare fiet humus, cum pyra fiet aqua:
Cum stellas aether, cum flammea lumina Titan,
Cum pisces perdent aequora, ventus aves.
Tunc ego succiduum flaccescere MATRIS amorem;
Tunc, rebor, veteres intepuisse faces.
QUARE, dic, quod amas! et inertes excute somnos!
Scribe! subit portum, iam prope, cymba suum.
Iam tibi velivoli superest pars ultima Ponti!
Iam tibi vicini litoris ora viret.
Perge, tuam (quoties locus est) cantare MARIAM!
Illa fuit TELLUS FERTILIS, Illa Ceres.
Triptolemum dedit illa novum, Fructumque sub illo,
Quo litat Ara recens, et iacet Ara vetus.
ME quoque, ne transi. Stimulavi prima poesin:
Praemia fac stimuli quantulacumque feram.
Sed, magis in Domina, modulisque frequentior, haere: vocato!
Haec, tua materies; haec, stylus esto tuus!
Hanc, Thesin! hanc, Folium, Philyramque, Librumque,
Haec tibi Cuncta; sed et, PURA PAPYRUS, erit:
In qua, Mille licet descripseris OMNIA pennis;
CHARTA tamen semper (scribito!) Virgo manet.

ELEGIA II. MUSAM suam Auctor ad MESSEM Animat; DEIPARAM, in Levamen Operis, Advocat.

SPica, die percocta, sonat: crepat area Sole;
Et flavae pridem sidera messis eunt.
Falce recidendas culmus quatit aeger aristas;
Ac, nisi truncetur, ferre recusat onus.
Hic labor, hic, etiam Nostram sibi quaerit opellam.
PUBLICUS est fructus; publicus ergo labor!
Hinc tu, quae segetum toties Cunabula cantas,
Ad segetum quidni Funera, MUSA, voles?
Si bene te novi; faceres, ac, Musa, volares;
Nec te pennatae frangeret artis iter.
Sed trepidas; stipulamque caves incurrere plantis.
Sectilis aut calami pungere fronte pedem.
Indue (quid refert?) trunco vestigia culmo:
Indue (quid laedet?) molle, cruore, genu.
Puncta licet timeas; et acutae cuspidis hastas;
Digna quidem, sed non intoleranda, times.
Molliet istas, Dies; et Res (non rebus agenda,
Sed solis rerum perficienda typis.)
AUGUSTUS, mihi Campus erit, mea iugera, Charta.
Sulcus, erunt Versus; Area plana, Liber.
Sepia, sit Sudor; Falx fiat ahenea, Penna!
Curva-genû mecum rus Elegia metat!
Quid deêrit, nisi sola Manus? Tu, virgo, Parensque,
Auxiliatricem porrige (quaeso) Manum!
DA mihi TE! Dederis validas in pondera vires!
Da Dextram! dextre strenua Musa metet.
Quod si forte mihi (Quid enim tam grande mererer?)
Seu Te, seu digitos, auxiliumve, neges;
AT Tu, si quod habes (quia frons mihi diffluit aestu)
Vel SUDARIOLUM porrige, Diva, tuum:
Quod tibi nec Pallas, nec aranea nevit Arachne:
(Intrat in Historicam Fabula nulla fidem.)
Emaculante meam Marianâ sindone frontem,
Tersior et facies, et (puto) Versus, erit.

ELEGIA III. Historica. DEIPARAE SUDARIUM, MESSORUM SOLACIUM.

AEStatis decumanus erat iam fervor adultae;
Stridebat querulis usta cicada choris.
CLARA, serenato tunc clarior aethere, VALLIS.
Miserat Inclusos, in vaga rura, Viros.
Ex Umbris aprica suis in Gargara tendunt:
Distinet ascetas, curvus in arva, labor,
Flava reductilibus decollant tritica sicis:
Et doctâ peragunt munus agreste manu.
Hanc Sophiam tunc, BERNARDO didicere magistro:
Haec, post mille Libros, Sectio sola placet.
Falce legunt campum, dum mens pia perlegit Orbem,
In Versum stantes, carmina sacra canunt.
Falx sternebat agros; et guttur hiabat in hymnos;
Quos, ubi non implent cantica supplet Amor.
Iamque, ligata siti, quasi glutine, lingua quierat;
Nec tamen affectus, nec requiescit opus.
Fervet opus; fervente licet truculenter Olympo,
Ac velut Aetnaeas iniaculante faces.
Frigida nec iaculis obstat solaribus aura:
(Hippotades rigidi clauserat arce Notos.)
Nec petasi prosunt, vel stramine plexa theristra:
(Tantula, sub tanto Sole, quid umbra iuvet?)
ERGO fluunt Salsis liquidi torrentibus artus;
Perque genas sudor dat vada, perque genn.
IAMQUE fere regione Poli Sol stabar in illa,
Parvula qua pumilo pôrrgitur umbra statu.
REINALDUS, Fratrum consors, exsorsque laborum,
Messorum proprio devius ibat agro.
Hîc, vacuo residens in cespite, flabra ciebat:
SED, renuunt omnem flabra citata Notum.
Hîc calidis platanum votis optabat opacam:
Dant platani nullas arida vota comas.
Sidera sola levant hominem, quae sola gravabant:
Affluit hinc supero nobilis aura gelû.
Quippe, per adversi Cerealia confraga montis,
Descendit placido Regia Virgo pede:
VIRGO, rosas vultu spirans, et cinnamon ore;
Caeruleo varians candida pepla sinn.

Ad latus hoc, Prodromi genitrix, comes ibat, ELISA
MAGDALA deductrix, ad latus illud, erat.
VIRGO Parens, coetus operosae nacta catervae,
Constitit, ac Fratrum gnava notavit opus;
Promite caelestes Umbracula (dixit) amicae!
Promite, nostrati carbasa texta manu!
Qui coquit intentos, Calor hinc dirimatur, et illinc!
In tenues rores sudor et aestus eant!
DIXERAT haec breviter: brevius mandata facessunt,
Mitis Elisa suum, Magdala blanda suum.
Carbasa depromunt, gracili tenuissima lino;
Qualia vix nebulae lana, nivisve, daret.
Utraque (nam geminam retegebant sindona) sindon,
Pollicis aetherii texta nitebat acu.
Utraque, multiplici thematum variata figurâ,
Monstrabat, superi se Phrygionis opus.
Congrua temporibus, Messorum congrua curis,
Implebat folium staminis, histories.
Hic pius Abramides, Geraraei consitor agri,
Ac centumgemina, consita, falce metens.
Hîc Puer, et, cinctus duodeno mergite, merges;
Iosephique, malis Fratribus aequus, Amor.
Hic bis septemplex Pharii stat spica tyranni;
Largaque; Pyramidum turre reposta, Ceres.
Hîc Gedeon, frumenta terens: Hic, monte volutus,,
Qui Madianaeas, Panis, adedit opes.
Nec tacuit subtilis acûs pictura Boozum;
Nec Rutham siluit, spicilegamque manum.
Non Iudithiaden tacuit pia trama maritum,
Cui Sol, messor, ager, cura, fuêre neci.
Torrida Sunamii nec omisit rura Puelli,
Cuius erat gemitus, voxque; DOLERE CAPUT!
Tum, Dominum MESSIS, Messiam, principe filo,
Et Caeli cumeras, pinxit acura manus.
Denique, maturi Miracula Biblica culmi,
Neverat ars: propriis singula quaeque libris.
Clauserat extremum (quae singula claudit) opus Mors,
Ossea, falcatis et metuenda minis.

TALIBUS inlusam Matronae sindona gestis,
Insinuant oculis, insinuantque genis:
Messorumque fluens calor hinc, et tergitur illinc:
In Zephyri rorem sudor, et Aestus abit.
VIDIT: et obstupuit, vacuo Reinaldus in ervo;
Gramineumque premens deside sede torum,
Sic secum; Nimis, ô, felicia fata meorum,
Dum non-abruptâ sedulitate metunt!
EN (ait) et Superos Horum contingit arista!
Summaque iam Caeli culmina culmus adit!
Spica ferit Fraterna pedes, curasque, Tonantis;
Et magnae plantas Virginis illa ferit:
Dum Labor hic adeo placet Huic, placet arduus Ilii,
Dum cordi tribus est, curaque Caelicolis.
At, Me, Gramineus tenet hic dum cespes; IN HERBA
Haeret adhuc MESSIS, promeritumque meum!

FRUMENTUM MATURUM. Mitte FALCEM tuam, et METE! quia venit Hora, ut metatur: Quoniam ARUIT Messis terrae. Apocalyps. cap. XIV. Vers. XV.

ELEGIA IV. I. Maturescentium FRUGUM amoenus ASPECTUS.

EN procul, alterno lunatos ordine colles!
Quam, bene percocta fertilitate, micant?
En propius, plano spatiantes aequore Campos!
MATURAE Segetis qua gravitate vibrant?
Nunc tumidus, nunc aequus ager, nunc avia vallis,
Totaque sectilibus FRUGIBUS ALBET humus.
Hic fuscis se iactat Ador (daps publica) granis:
Hic et inaurato Tritica folle nitent.
At, glebae melioris agro, crepat Alba Siligo:
Flava strepunt hirtis Hordea densa comis.
Denique, iugeribus frondescit Avena remotis:
Sed Viret, et lenti tempore Solis eget.
Omnia digna quidem caeli, frumenta, favore;
Omnia pro bipedum, quadrupedumque bono!

II. SILIGINIS (quam zean Graeci vocant) laudes et commoda; praesertim, si SS. Eucharistiae materiam praebeat.

Mollior aestivis nebulis, subtilior Euris,
Candidior nivibus, succidiorque sale!
Melle novo melior, cannâ praedulcior Indâ,
Verior ambrosiâ, Perside pulte prior!
Ex te cocta Ceres, lupulorum mollit acorem;
Ex te pista Ceres, pellit ab ore famem.
Tu, Panum fis omne genus! tu buccea lauta:
Tu contortilibus spira salita plicîs.
Tu laganum, tenerisque gulis placitura placenta:
Et scriblita soles, et globus esse potes.
PARVA loquor; maiora loquar. Post grammata quinque,
Qui modo PANIS eras, iam potes esse DEUS!

III. Rusticus monet; ut Metant, messoribus accitis.

ELEGIA V. Historica. RUTHA MOABITIS.

LECTORI.

figmentorum parergis, salvo veritatis Historicae nucleo. Affectuum quoque Colloquiorumque excursibus indulsisse, te non invito, prosit; adolescentiorum praesertim bono: quibus omnis reliqua Bibliorum Scriptura, exempli similis aemulatione, patebis ad paraphrasticam, versu prosaque, diductionem. Nos iam Narrationem aggrediamur; quam, longiore Pedestris Orationis exspatiantem Exegesi: ne Capite careret, Exordio visum est inchoare.

Argumentum. LIBRI RUTH Caput. l. a Versu I.

RUTH Cap. I. a VERSU. 6.

Intus erat votum, Troianis priscius annis;
FUMUM de patrio cernere posse foco.
Iamque, Moabaeae digressae vallis ab Alpe,
Arnonis steterant ad reboantis aquas.
Pons rudis, incumbebat aquis. Hîc; State, puellae!
Hîc vestrae, comites, terminus esto viae!
(Inquit anus) Mihi sarcinulam, mihi pôrrgite dextras:
Dividimur! discors postmodo restat iter.
Nunc mea me prorsum, vos vult via vestra retrorsum.
Ire, socrum cogit caussa; Redire, nurus.
Me Vetulam, vocat Occidui provincia Solis;
Vos teneras, Oriens luxque, locusque, cient.
Ite bonae, rectore bono, ductore Tonante!
Sub Matris redeat culmina quaeque suae!
Quae iuvenes fovit, foveat tantisper adultas;
Unaque sit viduis, virginibusque, domus.
Illic sueta manum, ceu quondam, tela fatiget:
Illic, qua quondam, dote parate Viros.
DOS Sponsis, labor, atque pudor, probitasque suerunt:
Stet probitas eadem; stet pudor, atque labor.
Interea, qui res hominum, qui temperat astra,
Temperet et vestri fata futura thori.
Ille Deus, Deus Ille, fabra non Sculptilis arte,
Confundar Vera Numina ficta fide!
Ille, Chamosaeis melior maiorque colossis,
Defluat in vestros divite Sorte sinus!
Quaque meos olim Natos, inopesque vagosque,
Qua pietate Socrum detinuistis anum;
Pro ME (namque VICEM nequeunt iam reddere busta)
Hac eâdem Superûm, vos ope, dextra levet!
Quemque Meis thalamum, requiemque laremque, dedistis;
Hunc vestri vobis dent aliquando Viri.
Namque Viros aliquando novos feret Hesperus alter;
Corrigat ut Primas taeda Secunda faces.
IAMQUE sat est Socruique datum, sociaeque sequelae.
Pontis ad extremum venimus. ITE domum!
Quod superest; memores estote, Deique, Socrusque.
Sic mihi RUTHA, vale! nec minus, Orpha, vale!

RUTH Capite I. a Versu 9.

Ut Sol Occiduus, cum iam freta tangit Ibera,
Fulguris aurato suavius orbe rubet:
Talis erat tibi, RUTHA, petens sua regna. Noemma:
Haec tibi tunc Radius, Sol fuit, atque Dies.
Multa puellarem pungebant vulnera sensum;
Plus tamen, Hebraei NUMINIS altus amor:
Verbaque pressa (Deos modo detestata) Noemmae;
Atque Moabaeis Socrus iniqua Sacris:
OSCULA praeterea, madidis impacta labellis;
Ac Summae voces (MIGRO, VALETE, NURUS!)
Haec, et quidquid Anum dignam faciebat amore,
Ruthaeae totidem spicula mentis erant.
ERGO, cavas dudum feriens plangoribus auras,
Cum Socia iunctis questibus, astra ciet:
Et vocem, modo singultu, lacrimisque repressam,
Unanimi solvunt utraque Nympha prece;
O, (clamant) ô, chara nimis! certeque parente,
Quam natura dedit, dulcior ipsa Parens!
Hoc tantum spectare scelus, pius audeat aether?
Hic nostro possit corde sedere dolor?
Ut, sine te, repetente tuos, sit denique nobis
Carpere fas vitam, carpere fasque viam?
Ergo, carere suâ tristis queat Orpha Noemmâ?
Aut oculis possit RUTHA carere suis?
Tu nobis Oculus, tu Lux, tu praevia Lampas.
NOS, Oculos, Lucem, Lampada, non sequimur?
AD. Matres nos ire, iubes? TU Mater es Una!
Nos Natae. Natas (adsumus, ecce,) trahe!
Quin, Tractu nihil est, nihil est opus illice motu;
En, ultro sequimur teque, tuamque tribum!
Sic, quibus ante, Solum fuerat natale Moabis;
Funeris, ac vitae, fiat Ephratha Solum!
TALIBUS orabant. Non talibus orsa Noemma;
O, ait, ô Natae (si placet esse) meae!
Quod vocor, hoc ipsum me MATRIS, amabile nomen,
Non sinit in NATAS noxia suasa dare.
Noxia quid sequeris, seu tu, mea Filia? seu tu?
Dum tramontani sideris arva petis?

Noxia cur petitis, vel tu, mea RUTHA? vel, Orpha?
Dum petitis, qui vos arcet amore, torum?
EXTERA cuncta nurus, thalamis prohibetur Hebraeis;
Haec lex, in patrio strictius orbe ligat.
Ite, redite, meae, (suavissima pignora) Natae!
Externo quoniam progenitore satae.
Quod si forte mei (quia ME tam stringitis arctum)
Quaeritis ex uteri posteritate Viros;
Fratribus exstinctis, si forte vicaria vultis
Corpora, quae stirpem, lege iubente, novent:
Irrita (Quid porro, rogo, pergitis?) Irrita res est!
Et spes haec sterili creditur omnis agro.
Fecundi fugêre dies! emarcuit aetas!
Non facit ad partus ista Senecta novos.
Ite meae! (Quoties testor? neque credor?) Abite!
Extincti floris nubere vultis Anum?
Effetane dabo foetum matrice? novumque
Sive Chelaeonem? seu Mahalona novum?
Haec olim! nunc cana dies, dat funeris horam:
Haec mihi non dicit, Nube! sed, I, Morere!
Fingamus tamen: et, Senium reparante Iuventâ.
Fiam de Vidua Virgo; procerque Senex.
Poscar adhuc hodie, desponser, flammea sumam,
Et primo fiam vespere foeta Parens;
Simque Parens prolis, thalamos in utrosque, gemellae:
Virque tibi natus, Rutha; sit, Orpha, tibi.
Quid longae, quid, quaeso, spei tunc fiet, et annis?
Quid tam morosae, per tria lustra, morae?
In vestros utrimque toros dum crescat uterque;
Dum, nucibus Positis, iura marita gerant:
Siqua fides capitisque nivi, Curisque Noemmae;
Ecce! prius Vetulas vos dabit alba coma:
Rugosisque genis, oculisque fluentibus, ambae
Ibitis in thalamos, ibitis inque rogos.
DIXI: praedixi. Quid adhuc tamen, ô mea corda,
Quid comitatis adhuc? stant lacrimisque genae?
Sola meos, Natae, repetam. dimittire Solam.
Quamvis INFELIX, at mihi Sola, ferar.

Sin Miseris mecum geminis, hinc cingar et illinc;
Ibo TER-INFELIX, nec tribus aequa malis.
Nam, Proprium fortassis onus tolerabo valenter;
Sed me pauperies (credite!) Vestra, gravat:
Et, Magis illa gravat. Quam, si perfringere vellem;
Non sinet, in meritam quae furit, Ira DEI.
QUARE, quod toties iteratis hortor epodis:
Lugubre sit vobis carmen; ABITE! MIGRO.

RUTH Capite primo, a Vers. 14.

Oscula subiecit verbis; et (Stulta!) REDIVIT.
Debuit, ah! coeptae firmior esse viae!
Propositique tenax, Numen, non, quaerere Socrum:
NEC, meliore Loco velle, sed, esse Deo.
Experiunda fuit rigidis constantia verbis.
QUEM gerat haec animum, quam Tria verba fugant?
Experiunda fuit repetitis ictibus arbor:
TERTIA quam sternunt flabra, quid Arbor erit?
ERGo labans, ABIIT, repetens nemus Orpha Moabi;
Et patrii recolens impia templa Dei.
Vadat! eat! repetat! Spreto semel aethere, trames,
Qualî cumque viâ, devius omnis erit.
IAM satis est, abiisse Retro, liquisse Noemmam:
Post hoc, Interitûs undique porta patet.
Hinc, neque Respiciens, neque Respectata, pererrat
Ante pererratos (heu, Peritura!) Deos.
AGNA, Moabaeis palans in Vallibus; olim,
In Iosphataeis vallibus, HAEDUS erit!
AT non tam vecors sedit sententia RUTHAE;
Non idem Patriae, perniciosus, amor.
MANSIT enim: prênsamque manu, comitata Patronam,
Urgebat calidis passibus usque viam.
Nec, prensâsse manum, satis est. A veste pependit;
Certa (manu quamvis, voceque pulsa) SEQUI.
Obstupuit: taciteque manum venerata Tonantis,
Quae tam perspicuo duceret ungue Nurum;
En tibi (Socrus ait nurui) via regia, Nata!
Ecce, reversuro semita blanda pedi!
En, etiam comes, ad reditum! (ne Sola pavescas!)
En fax, exemplum, dux, monitrixque viae!
Ad Consanguineos abit Orpha reversa penates:
Ad gentilicios, quos amat Orpha, Deos.
Tu non cognatae sequeris vestigia plantae?
Sola tibi Sapiens? transfuga sola patris?
Quin, age, vade, vola! facilis praeeuntia terga
(I modo!) comprendes. NIL mora parva nocet.
HUIC Nurus, ut ferrum magneti, polypus antro,
Impluviis hederae, glutinibusque trabes;

Sic haerens Socrui; NE me, ne, quaeso, repulsam
Iam toties, (inquit) fulmine pelle novo!
Mater Es: et mea Mater Eris! Matremne relinquam?
Pendulus est ex te spiritus iste meus.
Spiritus a Vitae possitne recedere nexu?
NE, rogo, ne tantum coge subire nefas!
Cetera pro libitu, pro Matris praecipe iure:
Hic tantum, pugnent ne tua verba meis!
Hoc mihi praecepi dudum, fixumque ligavi;
Pergere, quo perges: queîs eris, esse locis.
Quod facies, faciam; Quod omiseris, illud omittam:
Quod cupies, cupiam; Quodque loquere, loquar.
Quas capies sedes, capiam; quibus ibis, abibo:
Gens tua, gens mea sit! mos tuus, esto meus!
Numen et ipsa colam, quod tu reverebere Numen:
Cui tu tura dabis non minus ipsa dabo.
Ambarum communis erit focus, Araque, prunis:
Mens concors ambas, Mensaque, semper alet.
DENIQUE, dum vives, tecum, tua portio, vivam;
Incipiam tecum, si moriâre, mori.
Et tumuli iungemur humo, iungemur honore;
AC tua, nexa meis ossibus, ossa teram.
Irrita si iacto, si prudens fallo, sciensque;
Non iuro veteres (quos modo Damno) Deos:
IURO Tuum (qui solus obit Divina) Tonantem:
Ille meum trifido fulminet igne caput!
Ille mihi Solesque nigros, et sidera, semper,
Offensoque nigros mittat ab axe dies!
Ille, VICEM viduae miseram, graviore rotatam
Turbine, praecipitî raptet ad imma trocho!
Decrevi! decreta, DEO iurata, ligavi:
Haec, clavus plusquam, fixa, trabalis habet.
Ultima sola dies, divellet funere raptas;
(Et neque sic Totas) me tibi, teque mihi!

RUTH Capite primo. a Versu 18.

IAM quoque Palmiferae digressae finibus orae,
Moenia radebant, prisce Iebuse, tua:
Moenia sed tantum radentes, longius ibant;
INTROITUM tempus denegat (inquit anus)
Pergamus, pergamus ad hanc, quam laeva dat, urbem;
En, Ephrathaei iam procul arva soli!
Arva, viden', tumidis ut iamiam MESSIBUS alba?
HORDEA, ni fallor, campus ADULTA gerit.
Dixit; et, ex vero. Tunc HORDEA Prima metebant;
Omnis et assiduâ falce cadebat ager.

RUTH Capite primo a Versu 19.

HAEC inter, comitante nuru, socrus intrat Ephratham:
Intrantes, dudum nuntia FAMA praeit.
Fama volat; plateaeque sonant rumore secundo:
Conveniunt, siquis mansit in urbe, Viri.
Sed numero maiore coit, LEVE Femina vulgus:
Haec stupet; haec loquitur: pars rogat; illa docet.
Nulla Nurum norat (quam barbara mitra tegebat)
Cui tamen in vultu civica forma fuit.
At Socrum, licet annosam, seroque reversam,
(Scilicet, exilii post prope lustra tria;)
Frontis adhuc habitu, formaque priore nitentem,
Indice designat voce; NOEMMA REDIT!
HAEC ESTILLA decens, haec illa venusta NOEMMA!!
Sic Hae. Sic illis rettulit exul Anus;
NE ME, ne, cives, pro more, vocate NOEMMAM!
Non Sum, quae Fueram, PULCHRA, decora, placens.
Si tamen hoc Fuimus quondam, desuevimus Esse.
Dicite, pro Pulchra, proque placente, MARAM!
Dicite, pro falso, quod vere dicor, AMARAM.
Forma, Vale! titulum sors petit ista novum!
Hei mihi quos potero titulos inscribere fronti;
Qui, par tot lacrimis, nomen, onusque, gerant?
Summa meae sortis (cui nullum sufficit Album)
Sit, MARA! Quid memorem cetera? fletus obest,
Ille POTENS, qui blanda potest mutare severis,
Qui frontes hilares tristibus umbrat aquis:
Ille, meis noctes induxit Solibus atras:
(Sic merui, fateor) Nox rapit ista Decus.
Ille, meae rapuit, tria corpora dulcia, vitae.
Felleus inde meum pectus amaror edit.
Exivi, comirata tribus; vis bina revertor:
Exivi Mater; sum sine prole redux.
Foetu plena thori thalami cum compare, cessi:
Iam, Foetu redeo; iam, viduata, Viro.
Addite; quod supero videor male grata Monarchae;
Utpote, quam Tanto presserit ille Pede:
Eversamque bonis, ac luctibus undique cinctam,
Maerorum toto merserit Oceano.

Cur igitur vestro, Sociae, feror ore, NOEMMA?
Felle referta mali, dicar, AMARA-MARA!
Quin etiam, pro voce Marae, Mare dicar Amarum!
Atque Salis plenum nominer aequor aquis!
Hunc Salis horrorem, vix corriget, e CISTERNA
Quae mihi Bethlemia Dulcior Unda fluit.

MESSIS MATUTINA. MESSIS quidem Multa: Operarii autem Pauci. Matthaei 10. Versu 37.

ELEGIA VI. MESSORES, AD OPUS DILUCULE EXEUNTES, DESCRIPTI.

MANE novum, croceo pingebat lumine caelum;
AURORAEQUE, rosis concolor, ardor erat.
Tinnula iam dudum motabat regulus ora;
Threicium Progne garrula flebat Ityn.
Verbere clangebat pennato gilva coturnix;
Stridebat solitis passer in imbricibus.
Orta dies, revocabat opus, MESSISQUE laborem;
Quem nigra suspendit deside nocte quies.
Compositi, velut in thalamo, fenilis in antro,
Stertebant viridi rustica turba toro:
Ac, puto, proflarent etiamnum pectore somnum.
Primus Damoetas; Rus! et, AD Arma! vocat.
Primus hic arma capit (falcem:) monitorque severus,
Ista leonino barbarus ore tonat;
HEUS, socii! crepat orta dies: Aurora valescit:
Vos dormitis adhuc? et grave cessat opus?
Messum, demessum, surgamus, camus! Herile
Id nos imperium, pactaque pensa, monent.
Ite! Quousque moras? IGITUR consurgitur, itur:
Procedit longis vernula turba viis.
In dextra sua cuique suâ falcata machaera;
Cuius sub cauto stramine mucro latet.

Pars quoque de stipulae stridentia vincula nexu,
Post dorsum, multo fluxa madore, gerit.
Pars calidae, medio Phoebo, non immemor horae,
Fontanam fido, quam bibat, utre gerit.
Frigida neu' fatuo vanescat lympha tepore;
Occulit umbrosa provida vasa scrobe.
Iamque caput petaso, soles prohibente, coronant;
Iam grave thoracis dispoliatur onus:
Pectora diducta nudant, horrentia, veste:
Sed bysso renui tempora victa tegunt.
Nec inora! distringunt redacutas cotibus harpas;
Crudelique rotant dexteritate manum.
Unicus, haud unis satiatur caedibus, ictus:
VULNERE, non multo, multa ruina venit.
Damoetas, operis Dictator, rexque laborum,
Primus, in exemplum grande, trucidat agrum.
Ex aliis alii post hunc stant, ordine longo;
Obliquoque secant spicea culta situ.
ET iam Sol calido promoverat axe quadrigam:
Membra per, ac frontem, salsa cadebat aqua.
Siccato radiis mussabant rore, cicadae:
Mussabat querulis plebs operosa minis.
Damoetas; Tantisper, ait, suspendite falces!
Tergite manantes (SIT mora parva!) genas!
Siquis et huc Cererem, siquis memor attulit undam;
Hîc ientet panes, helluo fiat aquis!
Accinit, en! epulis etiam genialis alauda.
(Et tunc forte dabat carmen alauda suum.)
Haec mihi Fabellae dabit argumenta iocosae.
Dixit Damoetas dicere plura iubent:
Ille, manu barbam stringens, medioque receptus;
Ergo LOCUTRICES ordior (inquit) AVES!
Conciliumque cano, facundaque rostra volucrum;
Quae tu, vel Rostris Digna, locuta putes.

ELEGIA VII. Apologica. CASSITA, PULLI, PATERFAMILIAS, ATQUE FILIUS, MESSORES MATUTINI.

SI Quid ages, prior adde manum; neu' side Propinquis:
FALLERE non nescit dextra propinqua fidem.
PINGUIA qua Phrygiis gravidantur Gargara glebis,
Flavet et Idaeis spica beata iugis.
Nidos furva suos, sobolemque, locarat ALAUDA,
Mysa genus, Myso de patre facta parens.
IAM pater, aucupio laqueatus, praeda iacebat:
Restabant pulli ter duo, matris onus.
Mater egens, viduata viro, spem gentis alebat;
Et medio clausam cauta fovebat agro.
Iamque fere spicis ager hic turgebat adultis;
Attigeratque suum, praecoce fruge, diem.
Iam falcem. saevasque manus, seges alba timebat:
Proxima succiduae tempora MESSIS erant.

Heu, quid agant, implumis adhuc, intectaque pubes?
Quo cassitarum parvula turma migret?
Sex numero, Ceîris, Corydon, Alovetta, Comata,
Cumque Galerito fratre, Lodolla soror:
Involucres omnes! Quas, auxiliaribus alis,
Provida ni genitrix transferat; harpa metet.
HOC ipsum pia mater agit. Sua pignora cogit:
In medio quorum talia verba serit;
QUO res summa loco mea sit, quo vestra, puelli:
Cernitis. in dubio vitaque morsque sedent.
Omnibus intentam me casibus esse, meaeque
Affixam proli, non sinit alma seges:
haud sinit ipse cibus, quaerendaque pabula vobis;
Ut, quibus ex reapto vivere, lege licet.
Dum tamen ipsa parens, venandis pastibus, absum,
Sit vester, pressa voce SILERE, labor!
Primus hic, et FACILIS, labor est. Labor esto Secundus;
Singula pervigilî gesta notare fide.
In specula vobis aures, oculique, sedento!
Quid dicant homines, discite, quidve gerant?
Cognita, cum redeo, memorî sermone referte.
Dixit: et in praedas se dedit illa suas.
Vix ierat: cum, Dardaniae vetus incola terrae,
Agromedon, nato cum Diomede, venit.
Hic huius possessor agri, quo, nide, latebas,
Maturo cernens farra crepare die;
EN (ait) en, plenis canum iam Solibus arvum!
Messuram poscunt tritica, nate, manum.
ERGO, novos reteget simul ac lux crastina vultus;
Ostia fac circum gnavus AMICA voles:
Dic sociis, Veniant! mensaeque-sequacibus; Adsint!
Dic, socia MESSEM nunc quoque falce iuvent!
Dixit. et abscessit, pulli mandata notabant;
In commune, suum quisque referre, memore.
Venit ad hos mater reducî Cassita volatu;
Quid memorant homines? (incipit) aut, quid agunt!
Narratum narrate mihi, referenda referte!
Nescio quae trepido vos quatit aura metu?

TALIA quaerenti, respondit talia Ciris;
O, genitrix! Segetis prae fore messis adest!
Plura nec adiecit, formidine verba premente.
Sed retulit Corydon; O, Corydalli Parens!
(Matri nomen erat, Corydallidi) Nuntio Diras!
Hic modo rex domino substitit ipse pede:
Rex Segetum, dominusque soli, nidique toparches,
Iussa dedit gnato talia; Gnate, vola!
Et, simul ac nitidum reteget sol crastinus orbem;
Atria, fac, circum cursor AMICA teras.
Tot duc Messores, quot nunc numeramus Amicos:
Quantus erat MENSAE, sit quoque MESSIS, amor.
Nunc igitur, nunc castra move, pia mater! et arvo,
Qua potes, hostilî nos rape! tuta pete!
SIC ait: et fletum fraternis fletibus addit.
RISIT, prudenti Mater alauda ioco;
Si CRAS (inquit) herus Messores sperat Amicos;
Et CORVOS speret, qui sine falce Metant!
O pulli vacuique metûs ratione, puelli!
Conceptum fatuo, pellite, corde metum!
Vanus Amicitiae titulus, vix perget ad ARAS;
Nedum callosâ pectat ARATA manu.
Denique, quid vultis? Praesto CRAS esse Sodales
Quos iussit; praesto, CUM pyra Ninget, erunt.
Sic effata, petit tutos cum pignore somnos.
MANE novo, salvum rus, seges, ales, erant.
Non illuc Pylades, non Messor prodit Orestes;
Nil movet hostilîs falcis, Amica manus.
Praedatum Cassita volat, velut ante volârat:
Agromedon, veluti venerat ante, venit.
Stat longas, perstatque, moras; exspectat Amicos:
Nec stans, nec perstans, quis metat arva? videt.
Sol fervet, non fervet opus: Cadit hora, diesque:
Sed non Spica cadit; QUID remoramur? (ait.)
Vesper adest; sed Amicus abest! PRÔH, turpe, pigrumque;
Nomen AMicitiae! Proh malefida fides!
Hostibus eveniat nostris haec turba sodalis!
I! alias potius concute, Nate, fores!

(Nam comitatus erat nato) Sunt, Semine nobis,
Sunt, Consanguinea nomina iuncta fide:
AFFINES prope sunt; propior Vicinia nobis.
Vade! cie! quidquid nominis huius habes.
Voce tua, verbisque meis, in Crastina messum
Tritica, dic, veniant, Sole novante iubar.
Quin et temporius (ne nos mora differat) assint!
DIXIT: et ad villae fumida tecta redIt.
Nec minus hinc Cassita redit sobolique trementi;
ET quid nunc, inquit, pallida turba NOVI?
Ah (aiunt) Nova cruda, novis feriora vetustis!
Cras, Consanguinea falce iacebit ager.
Quodque subibit ager fatum, tua turba sequemur:
Haec mandata patris Natus herilis habet.
Iussus hic Affines, operamque citare Propinquam,
Nunc citat. acciti, farque, tuosque, metent.
SIC illi. Nidique rogant melioris asylum.
Quos contra, placido sic ait ore Parens;
ESSE [(reading uncertain: First letter might be I)] meos animis, etiam nunc, hortor omissis:
Nec cana plumas antevenire comâ.
Antevenit cana teneras formidine plumas,
Quisquis seu segetum, seu sua fata, timet.
Sanguine connexis, creduntur tritica. Quid tum?
AD rem non-propriam, quam cito Sanguis hebet?
Affines venient? NIHIL his Affinius auro.
Si Roget, et nihil his Eroget; alget herus.
Denique, Vicinos quos credit, et, esse Propinquos;
Sunt, puto. Sed, QUIVIS PROXIMUS ipse sibi.
Quare, parva cohors, Hodierni caussa pavoris,
Cum spe ruricolae concidet ipsa sui.
Postera, quin potius, quid Vespera portet agendum,
Discite! Consilium, tertia iussa dabunt.
Haec dixit; solitumque petens Cassita cubile,
Subdita pennatâ pignora fovit ope.
Tertia iamque pigras Aurora fugaverat umbras;
Cum vigilant homines, evigilantque ferae.
Impavido mater strepitu consurgit Alauda:
Aeris intrepido fertur in alta sono.

Tutis veridico gratatur carmine Pullis:
Quoque potest, dicit, gutture; NEMO METIT!
Veraque cantabat. Falx nulla, manusve, metebat:
Non falx Affinis; non, lare iuncta, manus
Ipse (nefas!) patruo connexus foedere Sanguis,
Phlegmate torpebat, pigritiaeque situ.
Nemo Propinquorum, multo iam Sole, laborem;
Nemo, fretîs merso iam prope Sole, capit.
Venit herus, veniensque videt, queriturque videndo:
Ac breviter nato (nam, FACIT ira brevem,)
Nate! quid Externis spem figimus, inquit, in Aris?
Nos erimus nobis Iuppiter, Ara, Salus.
Mensarum valeant, stirpisque, larisque, Sodales!
IN quibus est, praeter Nomen inane, nihil.
NOS potius, nos, gnate, manus armemus utrimque!
Tu cras falce Tuam; cras ego falce Meam.
DIXIT. et obstipâ (certus, sata tollere) fronte,
Atque minis tumido, se tulit inde, pede.
NOX aderat. Cassita redit, velut ante redibat:
A pullis, rigidi iussa docetur Heri.
Illa statim; MIGREMUS, ait, mea turba! migremus!
Idque prius, pleno quam cadat orbe Dies.
Quod gratis toties Timuistis, Credere tandem,
(Sed graviore side) discite! Certa loquor.
Quod toties herus, ac natus, statuêre Futurum;
Hoc cras Fiet opus; sed, Propiore manu.
NUNC, NUNC, res agitur! neque res Aliena; Sed Illi,
Qui Sua severunt, lii Sua nempe metent.
Ergo, galeritae, cito cedimus! Incola-ruris,
Non galeatus, ab hoc; sed, petasatus, erit.
Hoc satis! Et tacuit. Vectam per inania prolem,
Transtulit in tutum, seposuitque, nemus.
Dicta, fides sequitur. Metit alter, et altera Cantat.
Sic, AVIS, ante diem; Phryx homo, Sero sapit!

MESSORUM MERIDIES. Agrum non-Suum demetunt: * et inter Acervos eorum MERIDIATI sunt. IOB Capite 24. Versu 6. et 11.

ELEGIA VIII. PRANDII MESSORII HYPOTYPOSIS. MESSORUM labor, advectis ferculis, interpolatus.

IAM mediis aether, campusque, caloribus hiscunt;
Cynthius et summo, currus, in axe gemit.
Gnomonis horologi nota iam duodena metallo
Stringitur: ac MEDIUM signat arundo DIEM.
Iamque pari gaudentque gigas, nanusque figurâ:
Vix erit is maior; vix erit iste minor.
Umbra Syenaeo iam se negat invida Fonti:
Ammonis puteum nunc sua bruma gelat.

Iam tacet omnis avis, solâ strepitante cicadâ;
Frigore sub querno nunc cubat omne pecus.
Arida Phoebeis torrentur corpora flammis;
Findunturque pari campus, et ora, siti.
IPSI (quis credat?) SITIUNT, in flumine, PISCES:
(Crede tamen! sic, qui siccat, Apollo iubet.)
QUIN igitur, qui pransus eo, per spicea Tempe;
Fessa sub arboreis hîc loco membra comis?
STAT vetus hic cerasus, Cerealis in aggere fundi;
Iunctaque, dat fessae molle sedile viae.
Huius ab acclivo speculari cespite, fas est,
Quae prope, quaeve procul det nova, latus ager?
ECCE, recompositos Messor modo pronus in artus,
Colligit erecto membra recurva gradu!
Pandiculansque, pigro distendit inertia flexu,
Ceu modo lethargi brachia vincta lue.
Suspendunt tantisper opus, falcemque, coloni;
Ac fruitur pausa, iustitioque, labor.
Congestis segetum, texunt umbracula, virgis:
Umbraque fit lassis, scenaque, trunca Ceres.
Hîc sedem capiunt: agitur consessus in orbem:
Ventilat, ac Zephyros sindone dextra ciet.
Laeva manus Soles, oculis praetensa, repellit;
PRANDIA nunc ubi sunt? voce manuque rogant.
Dumque manu, dum voce rogant; Ubi Prandia nunc sunt?
Ecce, venit tumidis Villica fusca genis!
Haec, stridente sedens, advectat fercula, curru;
Aurigaeque pigras increpat usque moras.
AD fatus hoc, amplam conferto vimine corbem;
Ligneolos utres, ad latus illud, habet.
Fercula dispassis servat studiosa lacertis;
FIDIUS et Libyco vasa Dracone fovet.
(Textile praecipue, mappaque manuque, canistrum,)
Carbasinoque super proregit illa sinu.
Nam pultes illuc, et secto pinguia lardo
Iuscula cum pisis abdidit atque fabis:
Ac similagineas, adipato farre, placentas;
Sectile praeterea, perna quod unxit, olus.

Praecursat dominam tremulo canis Anglica ostro;
Exserto linguae syrmate fassa sitim:
Antevolatque rotas pedibus. nam dira citatos,
Aere sub calido, musca retardat equos:
MUSCA, lues hominique gravis graviorque caballis!
Non illam scuticae, non fugat ira iubae:
Mobile nec caudae valet hanc arcere flagellum;
Parque furor culices et dolor urit equos.
Interea notos tetigit coqua rustica campos;
Hîc aperit cupidis fercula grata gulis.
Pemmata distribuit. Denas fert quisque placentas:
In medium turbae pisaque, Iusque, locat.
Buxea Messores agili cochlearia versant
Pollice. guttur edax urget avara fames.
Mox Cereris liquidae gelidos, non-parca colona,
Circumfert cyathos Prima lagena vacat!
ALTERA (conclamant) veniat vacuanda lagena?
Altera porrigitur. Plebs bibit, atque canit.
ACCESSI, stimulante pedem prurigine rerum:
Assedi. Fateor! daps genialis erat.
Fercula cantabant omnes, mensamque beatam;
TU mensas, abacos, sigmata Graia, praeis!
Tu tripodas vincis citrinos! Et plura canebant.
Solus; Maius erit, quod dabo, (Mopsus ait.)
Undenis compacta mihi modo fistula cannis,
Impare colludet, cum Daniele, choro:
Impare (sed vestram thesin exsuperante.) Meoque
Non abacus deerit, non Abacucus agro.

ELEGIA IX. Historica. DANIEL, IN LACU LEONUM, PER ABACUCUM PASTUS.

INNOcuis Deus advigilat: famulisque Tonantis,
Non sua mensa deest, non ferus ensis obest.
Ipsi quin etiam Libyci sua bella Leones,
Inque pios dentem dedidicêre Viros.
Testis erit, DANIEL. Danielia fata canenti,
Turba fave! sed tu, grylle sonore, tace!
VANA Semiramii iam pridem Numina Beli,
Cumque suo ruerant limine, cumque tholo.
Iam DRACO, successor Beli, picis unguine ruptus,
Naevia sacrilegae tristior urbis erat.
Conclamant; Chaldaea, viri, rex Sacra profanat!
Ad Recutitorum transfuga NUMEN abit!
Concursant; Huc arma, viri! DIS templa noventur!
PRO DIS, et Regem pellere, iura sinunt.
Rex audi! Vel dede Virum; quo, saeva monente,
Belus, Belicolae, Templa, Dracoque, iacent:
Vel solio, vitaque simul, cum semine, cede!
Si dubitas; VIRES ira Rebellis habet.
REGNA dat, atque rapit, concors in sceptra tumultus.
TAM trucibus, cecidit regia caussa minis.
Deditur, invito DANIEL, ac flente, monarchâ;
Assyriisque datur praeda trahenda lupis.
Inde leonini lacerandus ab impete rictûs.
In sicci Vates spargitur antra lacûs.
Scrupea terribilî spelunca voragine torva,
Hiscebat, Stygio paene profunda metu.
Volvitur huc praeceps, Babylone furente, Prophetes:
Aeratisque coit ianua summa seris.
Clausa supra specus est: infra gula clausa ferarum?
Nam patulo nullus saeviit ore LEO.
Vix credes; sed, crede tamen. NON ulla famentum,
In facilem quadrupes dentiit Afra dapem.

DANIELIS Capite 14. a Versu 31.

DANIELIS Capite 14. a Versus 32.

Hic, nudum rigidosque pedes, hirtosque capillos,
En, teneri spoliat nudior aura Noti!
Nec merus est tamen iste Notus: neque praeda maligna,
Astitit aligero Spiritus, ecce, pede!
Iste manu retinensque manus, pedibusque pedestrem;
HINC, (ait) hinc, alias sis memor, ire vias!
I, procul hinc! Quae corbe geris, quae Prandia testû,
Messorum non sunt. pro DANIELE geris.
I, age, rumpe moras! pultes, dulcemque diotam,
(Quidquid id est) Vati, cui favet ille, feres,
Ille Deus, Deus ille Deûm, Danielis amator,
Visere te Vatem, te Babylona, iubet,
Ergo, vora (sed, ut aura.) viam! Tua meta, Leonum
Est LACUS; undanti sed sine rore, lacus,
TALIA mandavit stellatae nuntius aulae.
Vatidicus retulit talia verba Pater;
O, ait, ô superi Procerum non ultime templi!
Iudaeo satis est NOTUS in orbe DEUS.
Notus et ipse Dei solitis caducifer alis:
SED, Babylona tuam, quo citor, unde sciam?
NON VIDI: longeque minus, nigra lustra Leonum,
Si tamen hîc, aut hîc, aut ibi: ducar! UBI?
Dixerat. Huic Genius; Causaris inania! (dixit)
Quod, sine me, nescis; me duce, clima scies.
Cum dicto, rapuitque comam, rapuitque Propheten
(Nam coma longa nimis, tunc erat apta rapi)
Transque Chebronaeas (NOVA res! sed Numine digna:)
Transtulit ad Boreae, vis operosa, plagas.
Ille tenens dextraque togam, scaphiumque sinistrâ;
Inde timet pulti, vestibus inde timet:
Plus tamen ipse Sibi; summae regionibus aurae
Dum volat, et liquidi per cava regna Noti.
SUB pedibus Ierichunte sita, Iordane fluente;
Vidit aquas, vidit prata beata, rosas.
Dextrorsum lento Freta-Salsa bitumine fumant;
Stagna sinistrorsum sed Galilaea fluunt.
Fit mora nulla viae; neque fas insistere, Vati:
Et cunctaturum, grandior Ala trahit.

Iamque supervolitant Arabasque Sabaeaque rura,
Panchaeosque situs, et Nabathaea iuga.
Ture sacro Zephyri redolent; olet Eurus amomum:
Quaque volant illi, suavior aura subit.
VIDERAT hos, stupefacta novis plebs infima pennis:
Viderat, in campis messor, in urbe, puer:
Monstraque, vel certe miracula Daedala fassi,
Clauserunt oculos ille, vel iste, suos.
Qualis enim summo gyros rotat ardea caelo,
Accipitris flexos dum fugit alta dolos:
Talis in aetheriis Abacucus et Aliger, oris.
Non hos est oculus, penna nec ausa, sequi.
Una, sequi voluit, votis sed inanibus, ala:
(Discite! quod dicam, dixit Apollo prior.)
Forte, iugis aquilam Libani, cedroque, sedentem,
Vibrantemque vago lumina contuitu;
Attigerat species et forma, per alta volantum:
(Quis putet, a tanta disparitate loci?)
Attigerat (Quis et hoc credat? sed dixit Apollo;)
Nidor fumantis praecalidique cibi.
Ales, obolfaciens spolium, duo corpora viva;
Tactus et INTRITI suspicione cibi:
Quid faciat? Libani procul arce, cedrisque relictis;
Insequitur praedam, persequiturque viros.
Hic volat, hi volitant, premit iste, nec opprimit illos:
Complodunt alas hostis uterque suas.
SED tandem minor est Aquilae per nubila, virtus.
Deficit, ac rabidis clangit acerba minis:
Falsaque praedarum revolat Libanumque revisit.
Hi, Babylona suam cum Daniele, tenent.

DANIELIS Capite 14. Versu 36.

Ergo, suam peragunt messem. Dilatio mensae,
Fit polyhistoribus Prandia, Coena, Sopor.
AT non sic Daniel; POST tridua bina famemus,
(Inquit) et exsuca gutturis HAERET AQUA.
Quare, quod Caeli dat sporta, bibamus, edamus,
O, NUMQUAM Caeli sportula clausa Bonis!
Magne Tonans, et, amatorum redamare tuorum
Suete fidem! Grates fert tibi fidus amor.
SIC ait: ac sexto tandem se sidere pascit.
At rabidas placat mox sua Cena Feras,
Cena, fuere DUCES, nuper cum bile rebelles,
Quae (puto) Cena, Deo Vindice, [Note: (a) De hac vide Budaeum, Rosinum, et Antiquarios. Breviter! Legitimum convivium salutatoribus exhibere soliti, CENAM RECTAM dare, dicebantur. Sordide restricteque Avari, CENAE RECTAE loco, SPORTULAM tantummodo donabant. Lege Tranquillum, in Augusto cap. 74, in Vespasiano cap. 19. in Domitiano cap. 7.] RECTA fuit.

MESSORUM VESPERA. Venientes autem venient, cum EXSULTATIONE, portantes MANIPULOS suos. Psalmo 125 Versu. 8.

ELEGIA X. Segetum desectarum Collectio, Colligatio, in curribus Constructio, et in horrea, hilaris Convectio. Omnia per perista/sewn minutias, et, kaq' u(potu/posin, describuntur. DAMOETAE MESSORIA DIDAGMATA.

ARS operi sua cuique; suus Dictator, et ordo:
Ad plenum veniant, haec quoque, Messis opus,
En, Dictator adest, pulchraeque didascalus artis!
Damoetas operas auspice voce citat,

His, quo quaeque modo, quo fiant ordine, monstrans;
NUNC (ait) absectas Collige, messor, opes.
Hora iubet Segetes, nocturno rore madentes,
Versastis docili bisve, semelve, manu.
Efflevit iam spica satis, tam Sole potenti
Decoctis guttis: Tritica sicca sonant.
Far crepitat; casumque sui de folle minatur,
Si Sol hoc iterum Crastinus urar ador,
Ergo citi! primumque, puer tu, (cetera lente,)
Vincula tincta suis, impiger affer, aquis.
Vincula fer centum: mox altera, ternaque centum,
Quartaque; de stipulis torta, retorta, cavis.
Stramine dispasso transversim sparge, per omnem,
Ex aliis aliud molle ligamen agrum.
Sed, serva seriem! Grumorum linea prima,
Cura tui pariter prima laboris erit.
Inde, retrogresso tibi, tertia linea; post hanc,
Quinta locum vinclis, septima nona, dabit.
Has inter, grumos medios vitare memento.
Haec sint dicta Tibi; tu; preme mente, puer.
Post Puerum; Tu nunc, Collectrix turba, labora!
Dispositis vinclis inice lecta sata.
Sic tamen inicito Collectae frugis acervos,
Ne merges temere plusve minusve gerat.
Pondera mergitibus constent Aequalia cunctis:
Praecipue, DECIMUS quisque, sit absque dolo!
DENA Sacerdoti debetur quaeque merenti
Congeries. DECIMAM deminuisse, nefas.
GRANDIOR (in dubio) potius sit, portio Mysiae;
Quam minor. ASSE sacro fallere, fallit agrum.
De reliquis; Non est, ad acus vos omnia punctum
Instruxisse, decens. BARBAQUE, resque docent.
Dum legitis sentos, immisto vepre, maniplos;
A nuda tribulos sic prohibete manu.
Pelliceis armate manus, et bracchia thecis:
PACIS amans, nescit vulnus amare Ceres,
VULT sua, sed, nullo decerpi dona cruore;
Nec Mordere cupit spica, sed, arte Legi.

Dogmatis hoc satis est, Cumulanti tritica, turbae:
NUNC tu, qui Religas accumulata, veni!
Te quoque poscit, opus manibus tractare magistris,
Sors tua. SIC, Lictor non inhonestus, eris.
Principio Clavum, querno de robore factum;
Seu Radium, summo cui sit acumen, habe.
Inde, tibi stratos super humida vincula fasces,
Claude: nec, effugiat spica vel una, sine.
Tum constringe; genûque doma constricta, sinistro;
Ut coeat minimo, quam potis orbe seges.
Hinc, novies torti gyrata volumine circi
Vincula, sollicito denique necte dolo.
Innoda; quernique citâ vertigine clavi,
Nodum sub latebras fortiter abde suas.
Sic, ubi conclusas instrinxeris arctius ansas;
SUMMA manus, Nodus Gordius esto tibi.
Clama; Grande SOFWS! Radii quoque robore nexum
Percute. Sic operi Plaude, placeque tuo.
TUNC veniat currus: fundique toparcha sequatur.
Hic et ruris opes urgeat, atque rotas.
Iussa det hic famulis; Tu, Gongile, Porrige messem:
At tu porrectam, Gargiliane, cape!
Gongilus arripiat, trifidâ data tritica furcâ;
Alter at artifici collocet illa situ:
Alternoque datos altrinsecus ordine fasces,
Sic Struat; ut struibus par sit utrumque latus.
Introrsum sed spica tamen, sed vergat arista:
Promineat stipulae, sectaque canna, foris.
Sic, agitata rotis, et saepe fluentia, grana
Haerebunt currus interiore sinu.
Sic, nihil aut minimum, Cereris de dote peribit;
Dote, Calenorum nobiliore botris.
Post, ubi visa fuit iam tangere nubila moles;
Et carruca, sati pondere pressa, gemet:
Ligneus, immani longe teres arbore Vectis,
Tollitor in plaustri, qua patet usque caput;
Stratus et in longum, medio gravet esseda plena:
Pondere. Fune tamen pes religatus erit.

Hac pedica si firmus erit Pes vectis, et arbor;
Tunc sensim tuta cetera mole preme.
A pede, per medium lento caput usque subactu
Appete. pervenies victor, ad usque caput:
Possessorque trabis, capiti nova vincula capto,
Sed non firma minus, quam Pedis illa, dabis.
Haec novies, deciesve trabis circumdata collo,
Fortiter arripiat Gongilus; atque trahat.
Dumque trahit, terram bis ter, violenter ad imam,
Usque, suum libret corpus, et usque gemat.
Donec, plaustra super qui stat, SATIS ESSE, boabit:
Tunc satis esse, putet: vinclaque rite liget.
Ista Coercendi, lex est ratioque maniplos.
Tunc auriga rotas incitet, atque iuga.
In portu res omnis erit; MESSISQUE PERACTA.
Haec ibi Damoetas, pluraque iussa, dedit.
Omnia Damoetae messores iussa capessunt:
Et praedicta simul, dictaque, pondus habent.
IN lapsu iam vesper erat prope sidus in ortu,
Seu, Nova Luna, tuum; seu, Venus alba, tuum,
Stridula discedunt, Cereris gravidata rapinis;
Inscribuntque, suo pondere, plaustra vias.
Pulvere miscetur caelum. GENS, vivere rapto
Sueta, fugam passer, qua fuga tuta, capit.
Laeta suas sequitur messoria turba quadrigas:
Pars, pedibus saltum; pars, ciet ore sonos;
Euoe! Bacche! Ceres! et, agrestia numina! (clamant)
Prosequiturque rudes Fistula mista choros.
Pars melior, meliore trahens in Numine cantum,
Materiae carmen nobilioris amant.
His, nunc dulce melos fiunt Pharaonis aristae;
Nunc Iosephiadae mergitis almus honor.
Mox steriles recolunt stipulas, furiasque, Caini;
Ac, domino similes, mitis Abelis oves.
Sub modulos quoque RUTHA venit, venerandaque Socrus;
Et spicae veniunt, laese Ioabe, tuae.
Et quidquid vel grande suit, vel amabile cantu;
DEMESSI titulo si modo gaudet AGRI.

Rustica sic hilari veniunt ad tecta sonore:
Farta quadriga praeit; subsequiturque chorus.
HOC videt, ac, primis astans pro postibus, audit;
Horrea dum propera, Villica; pandit ope.
Ambigit, an carmen magis Istud, an approbet Illud?
Huius? an Illius dulcius oda vibret?
Nec Vox assa modo placet huic; sed et absona Canna.
Ergo, iubet currum; carmen, AVERE iubet.
SED magis ex animo iubet agmen avere CANORUM.
VILLICUS at nuptae; Quid, malesana stupes?
Quid dubitas inquit quae nos plus mulceat oda?
St fallunt Aures; arbitra Lucra vide.
Fistula cum versu, Fatuos iuvet! At mihi, CURRÛS
STRIDOR hic Oppleti, Musica maior erit;
Ac Numeris perfecta suis. Nam QUATTUOR, ecce,
VOCIBUS, ex totidem, gaudet ovare, Rotis!

ELEGIA XI. DIVES EVANGELICUS, NOVA HORREA MEDITANS.

LUCAE cap. 12. a V. 16.

Iugera, ter centum, totidem subigebat aratris:
Nec deerat segeti terra benigna suae.
FORTE redundantis genius formosior anni,
Ubere praegnarat luxuriosus humo.
PAUPER habet Somnos; NUNQUAM requiescis Avarus!
SIC, mediâ secum nocte, Merimnus ait;
Hei me! Nunc homines stertunt, volucresque, feraeque;
Pervigilî solus torqueor ipse toro!
QUID FACIAM? Priscâ stant distentissima Messe
HORREA: nec patitur spica vetusta Novam.
TAM faustum tamen, ecce, Malum, cumulatur! et hornus,
Praeteritos triplici foenore vincit, ager!
Far in flore suo, Libycis par pendet aristis:
Hordea sunt Phariis vix leviora Satîs:
Tritica Trinacrios superant Nabathaea medimnos.
Quid fiet milio? vel quid, avena, tibi?
Omnia proventu superant votumque locumque:
Et capit haec Votum; nec capit ista Locus.
NON HABEO, tanti possessor agrique, larisque,
Quo segetis condam luxuriantis opes.
Ergo, QUID hîc FACIAM? Dixit. Mox, consule caecâ
Doctus avaritia; SIC FACIAMUS, ait!
HORREA, quae Nunc sunt, cumeras, granaria, cellas,
Cras famula fabrum deiciemus ope.
HORREA, quae Non sunt, cumeras, granaria, cellas,
Laxa sede, bona substituemus ave.
Tunc, positas ubi summa manus perleverit aedes;
Cum iam muratum stabit, ut Urbis, opus:
Illuc, et quod alit Praesens mihi messis; et illuc,
Praeteritae messes quod peperere, veham.
Tunc, aegram curis Animam solabor, amicis
Affatus verbis: LUX MEA, Vita mea!
Ne quando sterilis tua viscera lancinet Annus;
Hem! Nova, vix fandis Horrea plena Bonis!
Non haec unius daps sunt, annonaque, lustri:
Lustra Decem vives! larga diaeta iacet.
Plura supervives fortasse Decennia. VIVE!
Noster alet victus Saecula; tempus alet.

Ergo, recompositâ CURAS e mente relega!
Fessula tranquillo collige membra toro.
Cor pressum diffunde mero: geniumque relaxa;
Et lances onerent trans-mare-capta, tuas!
Frange Diem ludis (nam Nox, dabit ipsa quietum
Pro se consilium) carmine frange diem!

LUCAE Capite 12 a Versu 20.

Praedia CUIUS ERUNT? Alium circumspicit uxor;
Deperit Ephronem. forsan Ephronis erunt.
CUIUS ERIT Domus haec? tam divitis Horrea gazae?
His inhiat Satrapes. et, reor, Huius erunt.
TALIA nugantem, nugaturumque Merimnum,
Risit stellati Regia lata fori:
Mox quoque Deflevit; tractaque per horrida fronte
Nubila, nimbosas praecipitavit aquas.
IAM tonitru caelum ruit omne: minatur Olympus
Exitium radiis, exitiumque face.
Tempestate fera, tellus miscentur et aether:
Aether igne furit; grandine, terra crepat.
Flamma ruit: fulmenque ferit, dominumque domumque:
Grando quatit segetes. Spesque putrescit agri.
SIC flammatur ador, domus, horrea, praedia, vita!
Et pyra, sit Fumus; fumus et aura, Nihil.
Nec retinet plus, ictus ager. nam, subruta Messis,
Futilis, e stipula, fit Fimus, atque Vapor.
Solus, in Aeterno, manet Igne Merimnus, et ARDET!
HUNC, libet, extrema voce rogare mihi:
QUEM tua nunc, toties iterata problemata, fructum?
Quas tibi dant messes, infatuate Sophe?
Horrea non struxti: perierunt structa, Sub Igne,
Praeteritum, Praesens, atque Futura, iacent!
Haec tantum miseranda manet tibi QUAESTIO: quam tu
SOLVENDAM, rosis unguibus, usque rotes;
Praedia, quae quondam Fuerant; nunc diruta, Non-sunt:
Quae neque Sunt, nec Erunt, dic mihi, CUIUS ERUNT?

TONITRUA INNOXIA. INTONUIT de Caelo Dominus: et Altissimus dedit vocem suam. FULGURA multiplicavit: et Conturbavit eos. PSALMO 17. Versu 15.

Numquid non Hodie MESSIS est Tritici? Invocabo Dominum: et dabit VOCES, et pluvias. 1. Regum. Cap. 12. Versu 17.

LECTOR CANDIDE.

Fulguribus, FULMINA, numeratum iri? Tristissimi haec potius Horroris argumentum vehunt: et Formidines important, etiam in CONSTANTEM VIRUM cadentes. Ad summam! In omne Caelum turbulentius, conturbamur mortales; et, quippeni?

Illic et Nebulas, illic consistere Nubes
Iussit, et, Humanas motura, TONITRUA, mentes:
Et, cum FULMINIBUS, facientes frigora, VENTOS. [Note: (a) Naso, Metamorphoseon l. 10 fab. 2.]

ELEGIA XII. BRONTOGRAFIKH\, KAQ' U(POTU/PWSIN, SEU, Tempestatis Aestivae, cum Fulguribus, Tonitruis, ceterisque adiunctis, pensiculata, per incrementorum gradus, descriptio.

VIRGINEI flagrans si quisquam sidere MENSIS,
Insolito caluit torridus axe dies;
Iste dies certe caluit. Quis credat? Iberis
Iam prope mersus Aquis, non tamen Igne caret:
Quoque solet, mediis proscindere Solibus agros;
Hôc ardore, fere Sole cadente, furit.
Hei, torpor! segnique fluens salsugine, Sudor!
Hei, desperatae, Vesper amare, morae!
Taedet agri, taedet Studiorum nobilis horae:
Vix mihi iam Cicero, vix placet ipse Maro.
En! capitis quoque fumat apex: et machina mundi
Tota mihi furnus, tota videtur Hecla.
Apparet; taciturna focis incendia tecta,
Nescio queis Aetnis, Vesuviisque, coqui.
Dividuis aether nebulis dolet ipse: rubrisque
Sanguineus floccis, Territat, atque Timet.
Iam quoque, iam dudum, volucrum teterrimus (audi!)
Per silvae CUCULUS PESTIFER antra gemit:
Nimborumque sagax, humili demissius alâ,
Pone volans rasum stringit Hirundo Solum.

Tetricus, in nubes, late coit omnis Horizon:
Fimbria quadrifidas inficit atra plagas.
Et limbi pars imma quidem, qua desinit orbis,
Ipsa nocte Stygis furviore esse potest.
Tam penitus densis stat inexpugnabilis umbris;
Crassaque Cimmerio pendet opaca sinu.
Haec est extremi species aterrima mundi;
Quam super, horribili Nubila fronte sedent:
Nubila cum flammis, inimico livida vultu;
Fetaque fulmineis, ex Iovis arce, minis,
Nubila, seminigro nec blanda, nec aspera, tractu:
Mox tamen abstruso caerula saepe dolo;
Aut ferruginea TONITRUS praegnantia mole:
Aut cinerum, mista grandine, tincta notis.
Adde; quod est illis variarum forma Ferarum;
Nec iam sunt caeli Fabula, monstra gregum.
Quaeque Mathematici dederant spectacula Ficta;
Hîc videas Veris omnia picta modis.
Ecce! Cleonaeum nubes haec fulva Leonem:
Tigridas Armenias ista, vel illa, refert.
Parte vides alia, cum barris, Arcadas ursos;
Aut pardi rictum, vel Diomedis equos.
Cumque capris, capricornus erit, Pythonque, notandus;
Cumque Gigantaeis montibus, altus Atlas.
Denique, quidquid erit, te quod Timuisse iuvabit;
Turbatae Nepheles scena superna dabit.
SED, graviora manent. Nam, dum speculorque, loquorque;
Ecce, PROCELLOSI turbinis aura ruit!
Quippe, Cerauneis Argestes torvus ab oris,
Aera ventosâ seditione ciet:
Perque vices, primum resides perturbat aristas;
Impete mox, surias continuante, boat.
UNO rus segetes, campos, freta, vortice gyrat:
Cuncta simul, tantum-non Elementa, rapit.
Pulvere miscetur tellus, et glomere Pulvis:
Turbantur nubes flamine, corda metu.
Arboribus vexata fremunt pomaria: pomis
Arbor ab excussis, exagitata, gemit.

Horrisono furit omne nemus, stridetque tumultu;
Silvaque, colliso robore, querna tremit.
Diffugiunt, nidique petunt penetrale, volucres:
Divolat e suetis advena passer agris.
Sub latebras gallina pias, sua pignora cogit:
Sub scalas, revocat Villica, cortis [Reg: cohortis] aves.
Pastores rediguntque boves, releguntque capellas;
Et trepidos ovium, tuta sub antra, greges.
Migrat agris messorque frequens, tractorque caballus:
Increpitatque suas tardus equiso moras.
Urget equum, stimulatque pedes, abiungere certus;
Sive quis est pedibus, sive viator equo.
Tanta sed audaci crescit violentia Cauro;
Abstrahat ut stabili corpora rapta viâ:
Corporibusque rogas, sinuosaque diripit armo
Pallia, perrupto dilacerata sinû.
Nec capiti parcit; cui dum rapit aura galerum,
Immensum relegit dispoliatus iter.
Nec tamen assequitur, quantumvis cursibus acer;
Mersus enim medio pileus amne natat.
Ergo redit: querulusque, truci collitigat aurae:
VINDICE sed NULLE, causia lisque perit.
Qui regimen rapuit, rapit idem murmura, ventus;
Tracturus tumido forsan et ore virum.
Sed, vorat hic, duplicatque viam: sic, effugit Austros.
Atrius, haec inter, torta procella furit.
Exagitata volant summis aplustria tectis;
Nec certum retinent irrequieta statum.
In domibus, valvae; per culmina turris, alector,
Tritonesque fremunt. regula lapsa, crepat.
Fluctibus immodicis Isarae tumet horridus amnis;
Tundit et insana robora pontis aquâ.
Nec procul hinc, ripasque supra, nemorumque cacumen,
Aerium furax ardea gyrat iter:
ARDEA, venturi tonitrûs (nisi fallitur) oscen;
Nubifero quoties altius orbe volat.
Portenti neque vana fides! Iam nubila sensim,
Collidi varia seditione, parant.

Ac lis prima quidem, sonitu taciturna retuso:
Praeludit querulo murmure pugna minax.
Mox Calor, ac, medio nimius Rigor aere densus,
Concurrunt, sonitus horridiore tubâ.
Iam vox, iam fremor est, iam bombus, et ira, tumultu
Mixta repercusso: iam furor, atque fragor.
Et, quid plura? TONAT! rabiemque Tonitrua raucam
Exercent tremulis, strata per alta, rotis.
ET nunc illa quidem, plano quasi limite, currunt;
Nunc, interscisso calle, repressa ruunt.
Mox, velut ad numerum crebris impulsibus instant;
Impete dein uno pondera trusa movent.
Interdum dubiis agitant ambagibus iras;
Ac, circumducto nequiter orbe, rotant.
IN SOCCIS credas reptare. Sed ultimus (eheu!)
In Tragicos plausus, Ictus et Actus, abit.
Saepe, velut celso revoluta tonitrua monte,
Praecipitem glomerant irrevocata gradum.
Et, magis atque magis lapsu residente fugaci,
In se consumptus stat, sine clade, fragor.
Denique mille modi, crepitantis in aere pugnae.
Hîc Tormenta quati bellica saepe putes:
Illic, praevalidâ luctantes mole quadrigas;
Afflictasque petris increpuisse petras:
Et caeli mugisse boves, rugiisse leones,
Barritu Libycas infremuisse feras.
Interea penitis tellus agitata cavernis,
Exsternata tremit. Tartara mota, labant.
Stant, saxo titubante, domus: turritaque nutant
Culmina, dissultant atria vasta metu.
Humanos quibus adde metus; ac pectora, tanti
Stricta mali radio: cum micuere poli.
Nam, simul ac micuere poli; trepidante vibratur
Cor mortale sinu: Corpora pallor obit.
Hic pingit, pariterque Pios, pariterque Nocentes;
TUNC, etiam Numen qui timuere, timent.
Experiare, licet, quicumque Topanta videris
Ipse tibi; cui sunt tela trisulca iocus.

Nam, CAELI diversa crisis, non curat ATROCES:
Ex Astris tangi, qui fugit astra, solet.
Haec tamen arbitrium sunt Numinis. Horrida gliscunt
Interea volucri Fulgura rupta face.
Et runis fulgetra secant bipatentibus axem;
Nescio quam certe praemedîtata pyram?
Nam residis currunt etiamnum puncta diei:
Statque, licet medio vespere, vera dies.
Cur igitur sub Sole Faces, horisque Diurnis?
Cur nunc LATERNAS nubila flamma quatit?
Ah! Cynicî ne forte sophî Laterna novetur!
Et medio quaerat rure, FOROQUE, VIROS!
Fulgure nempe vago, nunc ERRAT! Fulmine tandem
Inveniet, Lampas quod petit ista, caput.

ELEGIA XIII. Historica. TRIA FULMINA.

VIRGO POTENS, quos perdit Eros, sinit Ipsa perire,
Castaque tutatur corpora, Virgo Potens.
AESTUS erat, calidoque dies ambustus Olympo;
Pendebant vapidis nubila plena minis.
Lurida iam tetricas spargebant sidera flammas:
Horrida iam trepidas Aura fugabat aves.
Terribili Tonitrus elementa fragore tremebant;
Plenaque mox Orbis visa Ruina sequi.
Turbinis oppressi tempestatumque furore,
Per vastos ibant turba sodalis agros:
TRES pariter Iuvenes, Cacus, et Tragus, atque Probinus.
Tunc medio tenuit calle Probinus iter.
Ad latus atque latus (sic disponentibus astris,
Ut REGERET virtus) alter et alter, erant.
VIRTUTIS sed regna nihil monitusve Probini,
Profueruntque Caco, contuleruntque Trago.
Foedati Cypriis, etiam tum, sordibus ambo,
Ructabant opicis ebria verba iocis.
Tertius his contra regerebat Lilia porcis;
Verbaque, Partheniae plena pudore Rosae.
Scilicet, a teneris Mariani servus amoris,
Noverat hic, virgo Vivere, virgo Loqui.
TRISTIBUS interea mugitibus aura valescit;
Flammaque fit subito, quod Metus ante suit.
Intonat: attonitis vox auribus, aethere missa,
Clamat; Io! flammas conice, Tange, FERI!

Iussa facit prudens caelum. Cacus alite iactu,
Tangitur in mediis, atque FERITUR, agris.
Iste quidem iacet, atque tacet (premit Atropos ora:)
Osca tamen vixdum continet ora Tragus.
Ludit adhuc; Ictumque, putat, Leve drama, Sodalem.
Pergit at aêrius spargere tela furor.
Intonat, ut tonuit: tonitruque secuta per auras
Vox iterata, iubet; Conice, Tange, FERI!
Nec mora. Fulmen abit, Iacitur, Tangitque, Feritque;
Fulminis est laevi victima digna, Tragus.
Altera iam tragici cadit haec Persona theatri.
Inter utrumque situs, Tertius Unus adest.
Heu! quid agat? SOLOS si plectant astra Nocentes;
Ecquis erit, nulli qui nocuisse potest?
NULLA sibi satis est Probitas. (Terrere, tonante
Aethere! nam, PAVIDOS ira Tonantis amat.)
SIC ait ipse sibi. Mox, Poplite pronus utroque:
Et MARIAE prensans, voce tremente, pedes;
SUB TUA me, Virgo, (Rube-non-combuste!) Maria!
Sub tua me scribo iura patrona, reus.
Si Reus, ut tueare reum! si Priscus amator;
Prosit amatori gratia prisca tuo!
Signaque cui quondam fuerant Mariana, trophaeum;
Nunc Clipeus fiant, PRAESIDIUMQUE, mihi!
HAEC neque plura super, (nec enim tulit hora) Probinus:
Tertia cum rursus buccina mortis adest.
Tertia sulpureo fulgetra nitore coruscant.
(Ista, Megaeraeas credo fuisse faces)
Tertia cum tonitru Vox mittitur, acta perauras;
Perge! FERI! pereat, quem superesse vides!
Dixerat, in furvis Hecate trivenefica nimbis.
Has contra furias, Regia Virgo tonat;
NEQUAQVAM! ne, saeva, Feri! nec tange, nec affla.
FINIERAT. Rabiem Finit et aura suam.
O, Dominae sceptrum, maiestatemque, Iubentis!
IN cursu, certa cum nece, Fulmen erat.
Diva Parens, fulmenque ferum, stragemque paratam,
In nullo iussit pondus habere scopo.

Fulminis ira cadit. Surgit, sine clade, Probinus;
Ac Dominae vires, imperiumque, canit:
Quod brutos, Fatuosque, daret nunc Fulminis ignes;
Tam modo PRUDENTES, funera seligere.

LECTOR ERUDITE.

et viam intendunt, concitatiore cursu. Sed, magis magisque increbrescentibus tonitruis, dira rursus ex Alto Sententia immugit; PERCUTE! PERCUTE! Dictum, factum; etiam Alterum caelestis flamma deturbat. TERTIUS (et hic, fatorum ultima futurus victima, ni Caelum inhibeat) AUGUSTINUS nomine, iam angoribus et leti praesentiâ praeconsumptus, tamen equum adurget: et ad Domitricem aeriarum potestatum Virginem Conversus; SUB TUUM (exclamat) PRAESIDIUM CONFUGIMUS, SANCTA DEI GENITRIX! NOSTRAS DEPRECATIONES NE DESPICIAS, IN NECESSITATIBUS NOSTRIS! Haec ille, ex intimis deductâ affectibus imploratione. Mirum dictu! Boantibus etiamnum, (ac iam tertium) diris inter nubila Inclamationibus, PERCUTE! PERCUTE! Vox antiphonica respondet; NON POSSUM, quoniam sub Deiparae Praesidium confugit. Quibus auditis, tanto in preces iterandas intentior Augustinus, ipsâ Orationis pervicaciâ caelum Ferreum perfregit: et iratam nubium Frontem, mutari coegit in hilarissimam Serenitatem.

NIVES AESTIVAE. IEREMIAE 18. Versu 14. Numquid deficiet de petra Agri, NIX Libani? PROVERBIORUM Cap. 25. Versu 13. Sicut frigus NIVIS, in die MESSIS: ita Legatus, fidelis ei, qui misit eum. Animam ipsius Requiescere facit.

ELEGIA XIV. Alieno Nomine Personaque, composita.

VIRGINEI Mensis Quintus iam Cynthius ardet;
Nonarumque, stato currit in axe, dies.
Quam bene Bolsanae secessibus uterer orae?
Quam Natura, soli ceu MIKRO/KOSMON alit!
In qua proludunt Italae compendia terrae;
In quam tota coit Gratia ditis humi.
Sed male! quod, vasti quasi circumscriptus aheni
Valle, locus vapido torridus halat agro.
At peius! quod febris atrox, capitisque gravedo,
Membra, repercusso flaccida Sole, coquant.
VIX bene convalui, vix morbo ducta cicatrix:
Vix licet a medica, quo libet, ire crisi.
Sed, licet haec nobis vixdum sit missio facta;
PILEUS est (iam sum liber, abire!) datus.

Ergo dato (remis Zephyroque favente) fruamur:
Et, Cito! PAENITUIT saepe, dedisse Pigris.
Impiger, en, dextras evado viator in Alpes!
Hic nemus: hîc, gelida rupe reducta, specus.
Hic etiam Fons est, vitreis pellucidus undis;
Crebraque, pampineis Vinea laeta comis.
Hic quoque montanas, umbroso tegmine, Villas,
Circumfundit apex, alta cupresse, tuus.
Nec foliosa deest, in lenia frigora, Ficus;
Dulcis frigoribus, dulcior illa dape!
Hac igitur sedisse iuvat sub fronde, vel Illâ:
Qualiscumque, velim SALVA sit umbra mihi!
Hic lubet, in summis acuenti collibus aures,
Alituum varios edidicisse modos;
Hic audire, petra toties interpole fractas,
Oesaaci querulas praetereuntis aquas.
IAMQUE dies media caeli regione peractâ,
Ad sua defrenat prandia, Solis equos:
Hinc Phoebi lenta torpent statione quadrigae:
Pendet et ingrata temo, rotaeque, morâ.
Nos quoque quid prohibet, pransum deflectere? Pone,
Pone, sub hac, aut hac Vite catilla, puer.
In Viridi mensas ineamus GRAMINE. Quid tum?
QUAE Natura facit stromata, sola placent.
Fercula non curo, calidis modo rapta culinis:
Vas hoc hesternae fert analecta gulae.
Frigida grata magis sunt fercla, fluentibus aestu:
QUID Calor in calidis? Ignis in igne, facit?
SED nunc (tempus enim, restinguere gutturis Aetnam,
Aere quae pariter fumat, et usta, siti)
Adriacâ mihi de glacie, crystallina praebe
Cymbia. Nolo, levi pocula ducta Vitro.
Hîc tibi Vina licet parcis invergere guttis:
SEX, puto, sufficiunt; seu (tamen adde,) Decem:
Insidiosus enim vicini montis Iacchus,
Leutachii torquet palmitis imbre caput.
AUT nihil, aut Modice, febrium modo transfuga, potet:
Et, quodcumque bibet, temperet Arte merum.

ARS erit, ad numerum, cyathos corrumpere fonte;
Et Validum gelidis frangere nectar aquis.
Ars erit, (et quis non hanc novit Apitius artem?)
Debilitare putri Vina meraca Nive.
O, mihi Caucasiis aliquis de rupibus ales,
Sive Niphataeo portet ab axe, Gelu!
O quis, Sithonio glaciatos rore Decembres,
Sive det, Ossa, tuos? sive det, Haeme, tuos?
Quis, Libani summo defractas vertice brumas,
In mea, lentifluis lapsibus, haustra liquat?
VOTA sed in longum quid, nil revehentia, mitto?
Quid Syrios montes, Assyriosque, cito?
Tangimus, ecce, manu vicinam nubibus Alpem:
Sive sit Alcidae, sive sit illa IOVIS.
I, puer, antrorsum. IOVIS ingens, ecce, CACUMEN!
(Torta licet via sit, scande,) quod opto, dabit.
Aequaevas illic, etiam Saturnia barba,
Inveniet glacies; invenietque Nives.
Curre, vola. Quin; siste, mane! Nimis arduus alti
Montis apex, PUERI respuit esse LABOR.
Excandescenti, viden', ut pallore nivescat?
Despiciatque sui te Gravitate iugi?
Nempe; VIRUM poscunt Alpes. Pudet, orbis Atlantas,
A pede, post Divos, pumilione teri.
Quare, ne tibi, ne mihi sis, scopulisve, molestus;
Desine, NATIVAS quaerere velle NIVES.
ARTIFICI potius spumosa coagula Lacte,
Ex quacunque casa proximiore, pete.
Villica (dic) tumidas siphonibus impleat ollas,
Qui sapidi rorent eluvione seri.
In patinam, lenti iaculetur flumina lactis;
Sic tamen, ut largo bulla tumore natet.
Tunc, ubi crebra cavis aspergo canalibus acta,
Surget, ut hiberni verticis alba coma;
Inspergat Brasilique salis, cannaeque, pruinam.
Haec erit, Aestivâ sub dape, NIX, et, Hiems.
Hanc, quod tam calido sub Sole, repente voraci
Exhaustam patinis experiêre gulâ;

Non erit ista gulae, sed mirae culpa merendae.
Se volet ipsa rapi: se volet, esse Nihil.
Temporis in puncto, primis vix tacta labellis,
Vanescet gracili daps fugitiva cibo.
Et merito! Nam, sive Nivem dicamus edulem:
Seu mage Delicias; DELICUISSE, decet.

ELEGIA XV. Historica. S. MARIAE AD NIVES, BASILICA.

NUnc Mariae mihi MAIORIS referatur origo;
Quam, toties Magnam, plus, NIVIS auget honos.
PATRICIOS inter, prima de classe, Quirites,
IOANNES, raro sanguine, clarus erat;
Clarior at superûm cultu, morumque nitore.
Par huic, connubii iuncta ROSILLA fide.
Census opum grandis, generi certabat utrimque.
Sed, QUID in extincta dos facit ampla domo?
Extinctam cum stirpe domum dabat, orbus et exspes,
Seu thalamus Nuptae, seu fuit ille Viri.
Iamque peractus erat fecundi terminus aevi:
Non erat haec, Marer; non erat ille, Pater.
QUID facimus? (prior Hic maestam solatur) omitte,
Nil profecturo, pignora velle, toro.
Caeli, si placet id, posthac utamur Amore:
Et Solo. CAELI non erit Orbus amor.
Heredis si forte coquit te cura, Rosilla;
Heres, AETERNI-FILIA-PATRIS, erit.
Dixit, et in mentem, Dominam pertraxit, eandem:
Heres, IN-SOLIDUM, scribitur alma Parens;
ALMA PARENS! (addunt) faveas! ac vota Tuorum,
Quam Rata sunt nobis, tam tibi Grata velis!
Ede tuae liquidum mentis, persomnia, testem;
Per, tibi transscriptas, quid tibi fiat opes?
TALIBUS orabant calamo; sed crebrius, ore.
EX ANIMO fusas, audiit illa preces.
NOX erat: Instabant, redituri Solis ad ortum,
Sextiles Nonae, praecalidusque vapor.
VIRGO (certa fides!) stellatas deserit arces;
Cui, pars astrorum plurima, facta comes.

Patritium venit in thalamum; thalamusque reluxit;
Et CASTUM, caeli forma, Cubile fuit.
Caelibe carpebant somnos, Vir et Illa, quiete;
SECUBITU Votum fassus uterque suum.
VIRGINEIS oculis placuit Disiunctio sancta,
SIC tegat Electos, lectus uterque, meos!
Imperturbato requiescat uterque sopore!
(Submisso dixit Regia Virgo sono.)
Moxque, pedes suspensa suos, comitumque suorum,
Ne carum strepitûs terreat aura caput;
IOANNES! (ait) et meritis, et Nominis ipso
Grate mihi titulo, grate favore mei!
En, ego, quam toties in vota precesque citasti,
E superis adsto conspicienda plagis!
Talis, et his longe, quae cernis, amoenior astris,
Sidereos inter fulgeo Virgo choros.
Ergo tuus nostro bene se dispensat Amori;
(Dummodo, quo coepit, tramite pergat) Amor.
Perget: et ad metam veniet culmenque Bonorum;
SI mihi nunc Culmen, si struet ille Tholum.
Namque domum templumve volo; quod Nomine ponas,
Nate, meo: ponas asse, vel aere, meo.
Si Templi fundum (NEC enim locus omnibus omnis
Congruit) inquiris; Mane relinque thorum:
EXQUILIASQUE [Reg: ESQUILIASQUE] petens, Quinta-Regione, macello
Non procula LivI, Collis aprica tene!
Invenies Collem, Solis licet ignibus ustum
Non tamen aestivi Solis habere notam.
Namque locum Scythicae conspersi vellere brumae,
Et NIVE nocturnâ. Cetera, rore madent.
NIX tibi sit, nostrae fundamen sedis et Aedis:
Sit mensura domûs. Qua iacet illa, strue.
Imponant alii Pariis pometa columnis.
Montibus imponant marmoribusque, lares.
Templa super scopulos, super arcta-bitumine saxa;
Quernaque tigna super, gossypiumque, locent!
Unumquemque decent sua fundamenta. MARIAE
Est, super INTACTAS aedificare NIVES!

SIC monuit; monitoque Viro, Regina recessit,
Ad stratum veniens, casta Rosilla, tuum.
TE, sibi dilectam, non deteriore medullâ,
Imbuit alloquii melle, favoque, pari.
POST hos, Liberii Lateranas tendit ad arces:
Hic dabat Ausoniis tunc pia iura Sacris.
Quod duo, dictatis Dominae, didicêre clientes;
REX quoque Sacrorum doctius ipse capit.
IAMQUE novo pingebat aquas Aurora rubore;
Pingebat roseo culmina summa die,
Excutiunt oculis somnum, sua corpora lectis;
Ac narrant somnos nuptaque virque suos.
Constitit; Esse pares verbis, et imagine, somnos.
Liberii tectum Pontificale petunt.
VIR subit, et Solus: (Nec enim Laterana Puellis
Porta dat introitum) Consona visa refert.
Nec minus Iste refert, nullo sua dissona gesto,
Somnia. mox; Plusquam somnia, dixit, erant!
Unus, (et, in tenebris) potuit sopor, Error haberi;
Ac deceptrici credulitate capi.
Nunc Triplici sub teste fidem, neque sidera damnant.
I, (ait) ac MAGNAE perfice Matris opus!
Haud mora. consurgunt: pompamque trahente, Sacrorum
Praeside, supplicuo plebs coit ampla pede.
Purpurei veniunt proceres, matresque, patresque.
PATRICIUS, casta cum pare, ducit iter.
Iamque sub Exquilias pervenerat agmen. Et, ecce!
Exquilias alta sparserat aura NIVE.
Ac, pars collis, Hiems stabat; pars nudior, Aestas:
Quam nimius, Solis torruit igne, calor.
Agnovit Templique locum, spatiumque locandi:
Terque Pedo signans, ter Cruce, mysta iugum;
Hîc (ait,) his metis, hoc limite ponitor Aedes!
Ponitur; ac positae, Nix BASIS, aedis erat.
Romulidis placuit: placuit pia fabrica Caelo.
UNDE Novatori displicuisse potest?
Stulte, quid antiquae garris in MARMORA Romae?
Terrarum domino te premet illa pede.

Exquilias, clivique sacri, quid acumina vexas!
Quisquilias potius verre, fimosque tuos.
Non, Veteris nos fama rei, non nomina fallunt:
Histories solido stat Mariana gradu.
A Se, Candorem Veri NIX duxit: Ab Annis,
Robora crystalli; PERSPICUAMQUE Fidem.

ELEGIA XVI. S. MARIA MAIOR.

HACTENUS est Templi memorata Nivalis origo:
Nunc Tituli superest, Causa canenda mihi.
Cur igitur MAIOR, Nivea sit in aede, Maria?
Ipsa rudem calamum, magna Patrona, doce.
Post Numen, tu Cuncta potes: propiusque petitus:
Fontibus ex ipsis, plus mihi sermo placet.
SIC ego. Sic VIRGO, manifesto lucida Sole
Visa (sed, interius? num foris illa? latet;)
QUOD petis, hoc (inquit) posset tibi Roma referre,
Nominis, ô, Vates et citharoede, mei!
Roma, manu-ducto circum sua limina, posset
Cum sacris Caussas pandere cardinibus
SED quoniam procul est te nunc Urbs, Tu procul urbe:
Te doceat templis BOICA ROMA suis.
En! haec (scribentem quae te fovet, atque canentem)
Metropolis Bavari relligiosa soli;
Templa, Meis non una videt, non- una frequentat
Cultibus, et castis structa Sacella Sacris.
Ut taceam, privis positas in sedibus Aras;
Ac procerum, Mariae sub pietate, Lares:
Nomine sub Matris, victoris PRINCIPIS Aula;
Nomine sub simili Gymnados Aula, nitet.
Lumine de nostro, signis ac nomine tracto,
Augustinaeae fulgurat Ara domûs.
CRYPTA mihi; mihi, vicinis adnexa sepulcris,
(Urbis ad Occiduae moenia,) fana litant.
Quid tibi, marmorea surgentem mole COLUMNAM?
Aut, quid inauratum fabor epistylion?
VIRGINIS ac PUERI, rutilo certantia Soli,
Aerea quae medio stant simulacra FORO?
Sub nostris stant haec titulis, et iure patrono;
PRAESIDE sic iubeor Sceptra vibrare mann.

Haec urbis (vel plura) Meae, mea culmina cernes.
Adde, Suburbani proxima regna sitûs.
Austrinis Isarae recubans in vallibus Aedes,
VIRGINIS, et-VALLIS nomina iuncta, tenet.
Dextera pars Isarae, pratensibus inclita Tempe,
AUXILIATRICIS limina Matris habet.
Eoi superes si clivum montis, et arva;
LAURETUM Picens, dat tibi Boius ager.
Multa meis igitur Fastigia surgere regnis;
Multa MONACAEA, Vota, videbis humo.
Omnibus his, MARIAE Titulus praefigitur aris:
MAGNA quidem cunctis (sim licet Una) vocor.
Sed mihi, tam densâ Domuum semente mearum,
ALTIOR est, reliquis omnibus, Una Domus.
Turribus haec geminis, longeque patentibus, Urbe
E mediâ, profert imperiosa caput.
Haec tibi nota quidem, sed enim mihi notior Aedes,
Grande triumphat OPUS: grandius, Arce meâ.
Hîc habito: Mariaeque licet sint tota MONACI
Moenia; MAIOR, in hac arce, MARIA color.
QUAE tibi de Boicae templis dissolvimus Urbis;
Haec de Romulea, non secus Urbe, tene.
Multa meis passim fuerant data limina Sacris;
NIX Aestiva dedit quod mihi, MAIUS erat.
Dixit. Et in superas, cum Sole, revanuit auras:
Dixisses, Ipsum phasma, fuisse NIVEM.
SIC, medios inter RADIOS (ne cernere possem)
COLLICUIT, caeli dum petit Illa plagas.
Sed tamen abscedens, suaves difflavit Odores;
Ac, Nivis e medio, VER dedit atque ROSAS.

ELEGIA XVII. Paraenetico-Historica. S. LEOPOLDI AUSTRII NEOBURGUM.

CONSILIUM.

Non pede connexi, non ubere Pallade longi;
Sed sensu stricti, sed brevitate graves.
Perlegi decies, decies rediturus codem;
Ni respondendi praepediisset onus.
Lator enim stimulat: tempus iubet, et tua charta;
Quae, Responderi flagitat, ABSQUE-MORA!
Agnoscis tua verba, mei nunc iuris et oris?
Quod peris ABSQUE-MORA; si properaro, feres;
Ignoscesque, styli (VENIAM Properata merentur,)
Seu quis naevus erit, seu sine lege calor.
CUM tibi praecisus sit Posteritatis elenchus,
Quem, patre Te, texant Filius, atque nepos:
De Nummis, fundisque rogas, ac censibus amplis;
QUOD facias, quo te FAMA LOQUATUR, opus?
Quae monimenta probem; quae marmora? quasve Columnas?
Qua Pompa valeas Ire per ora Virûm?
Hic ego quaesitis respondeo, lege Laconum,
Paene tribus verbis. Scribere plura vetor.
QUID tibi cum Fama? Cava sunt crepitacula Famae;
SUB Styge Flent multi, quos tamen ista Canit.
Quid tibi cum Pompa? quid cum Splendore fugaci?
DUM tumet, ac splendet, spumea bulla; perit.
Quid ventosus amas, hominum Volitare PER ORA?
NIL levius Foliis: et tamen illa Volant.
Cur tua busta tegent altis monimenta Colossis?
Si tu sulpurei Valle premere lacûs?
Cur, Oneraturum, statues, te MARMOR? An? Ullus
Ne pro te voveat; SIT TIBI TERRA LEVIS!
DENIQUE, Quod teneam, de vestris rite locandis
Censibus arbitrium? Quid mea sensa rogas?
Numinis, in promptu, tibi sunt oracula, NUMEN
Si Colis, et Sequitor! strictaque iussa, tene.
DA tua Pauperibus. Dantem, thesaurus in astris,
Arcaque sida, manet: Debitor, ipse Deus.
Heredem scribes summum, sub Egente Tonantem;
Cui data, ceu lucro credita, foenus alunt.
PAUPER (ut hoc etiam, non dissimulanter, adhorter)
In plateis passim, PAUPER UBIQUE, IACET.

Collige (siquid agis) per agros, et in Urbe, IACENTEN
Collectique famem pasce, sitimque riga.
Investes rigido, tunicis involve, Decembrî:
Detrahe captivo vincula Maura pedi.
Pandatur viduis, pupillis prostet apertum,
Non, Os eloquio; sed, gravis aere, Manus.
Aut indotatae (sed adultae) Virginis, auro
Forma maritetur. Lena repulsa, gemat.
Aonidum studiis, tener innutritor ephebus:
Sacrorum studiis, apta iuventa Sacris.
HOSPITA (si placet hoc) Vir et Uxor, condite tecta:
Haec sua Matronis; tu sua tecta, Viris.
Aut Pia (si lubet hoc) educite culmina caelo:
Dore suâ coniux; censibus ipse tuis.

EXEMPLA PATRITII, AC S. LEOPOLDI.

Dixit. Et huic concors Leopoldus; Scribe MARIAM:
Esto ratum! Votis annuat illa tuis!
Signa der; in quosnam patrimonia deputet usus?
Orat idem, Coniux; et, dare signa, iubet.
Forte, suae quondam digressi moenibus aulae,
Danubii dextris adspatiantur aquis.
It placido comes Agna Viro; comes iste, Maritae:
Quae vovere prius, vota precesque novant;
DA Signum, da, Virgo, notas! Ubi censibus Haeres
Esse velis nostri? qua pietate velis?
Clamabant; lacrimaeque Viro, lacrimaeque fluebant
Agneti. roseas tinxerat unda genas.
Clamorem lacrimasque pias, pius audiit aether:
Interpres superum, velifer Ales adest.
Ales, erat, VENTUS: qui praepete flamine lapsus,
Verticis Agnaei byssina Vela tulit;
Turbine corripiens vittae venerabile culmen,
Et, capitis casti signa modesta, Peplum.
Illa quidem clamat. Sed, inexorabilis Auster,
Verbaque clamantis, flammeolumque, rapit.
Rapta (quod obstupeas!) non est quaerentibus usquam,
Vel pede, vel famula Vitta reperta manu.
Nec gemmas spoliata tamen deplorat, et aurum,
(Pinxerat ablatam plurima gemma mittam)
Sed doluit, rarae Causas latitare rapinae;
Donec, composita mente, quievit Hera.
Delerant animis pridem, Vir, et Illa, calyptram.
Conclamata suis, ecce, calyptra redIt!
Tot messes ierant, quot praegnat femina menses;
Auctumni totidem; totque roseta nova.
Ingreditur, curas fallens, nemus Austrius Heros:
Et frutices, Domina non comitante, subit.
Est lotus, octavae distans regione columnae;
Anteriorque tuo, culta VIENNA, solo:
Invenit hic, summis haerentia Pepla vepretis;
Integra, non caelo, non violata situ.
Ad dominas inventa manus, celer ipse reportat:
Et Nuptae laetus collocat ipse comis.

Laetior illa, manus ad sidera sustulit ambas:
Atque; LOCUS TEMPLI sit, locus iste mitrae!
Sic effata, iubet laxum tibi surgere Fanum,
Illâ, Virgo, basi; cui nota, VITTA, fuit.
Stat moles: hodieque, micans procul ardua, debet
Agnetis Capiti, Tollere posse caput.
SEU tibi Patritios igitur, seu sumpseris Agnas,
Austriadasque, sequi: quos imiteris, habes.
CONSILIUM posui. TU, quod dabit usus agendum,
Hoc age! SED, DITES (heu) pigra Febris agit
UTILE consultum, fit avaris Futile! TE, si
MORBUS hic insedit; mox (fugit hora,) VALE!

SPICILEGIUM: LEVITICI Capite 23. v. 22.

Postquam Messueritis segetem terrae vestrae: non Secabitis cam, usque ad solum; nec remanentes SPICAS colligetis: Sed Pauperibus, et Peregrinis, dimittetis eas. EGO sum Dominus' DEUS vester! His similia praecipiuntur, Levitici 19. v. 9. Et Deuteronomii 24. Versu 19.

ELEGIA XVIII. AD DO: EUCLIONEM, SENEM astrictum: Messorem strictissimum.

OMNIBUS haec rebus, fixo stat regula clavo;
NE QUID (namque nocent immoderata) NIMIS!
Suspendamus, eho, strictas-nimis, Euclio, Falces!
Quid decalvabis tonsor acerbus agrum?
Decalvabit Hiems. Sed et haec, te iustior, ipsa,
Canitiem ruri, substituetque Nives.
DEFALCARE, tibi permittunt Iura. Sed, ipsas
Abmordere fibras, te. tua Iura vetant.
Ferrea luna tuam; non, saeva Novacula, dextram:
Messis; non, segetum Carnificina, decet.
Tu tamen haec audis. Sed, utramque supinus in aurem,
Nostra, soporatis sensibus, ora sugis.
Insuper et rastro sequeris, dextraque, metentes;
Nulla tuas fallit SPICA relicta manus.
Et rastri strictura tui, praesegmina radit.
O, Everriculum, bestia, lynx, et, aper!
Lynx oculis, aper ore, truci fera bestia sensu!
QUID iam cassitis, passeribusque, manet?
SED tamen, Esuriant passer, cassitaque! PAUPER,
Pauper Spicilega se cibat unde manu?
Quid viduata vito? genitore quid Orbus, habebit?
Unde diem, proprio pulsus ab orbe, trahet?
TAM rigide dum pectis agrum, dum grana recenses;
Non lucrum sequeris, sed, nova damna, pater.
O pater! ô pumex! ô siccior, Euclio, cornû!
Paullinas audi, Dives avare, tubas.
Parce qui spargit, metet et SATA semina parce!
Quomodo, tam Parce qui Metit, ergo seret?
Scilicet, in Silicem sua semina mittet, et Austros:
Ac, seges illa Culex; et, sata Pulvis erunt.
Siquid erit natum, madidi robigine Solis,
Grandinis aut plagis, interitura, puta.
Quam libet ergo tenax, verras, rapiasque, metasque;
Collector satis hîc vix oculatus eris.
Nam, qui, Post-Tergum ne quid tua cura relinquat,
Sollicite prorsum verteris, atque retro:
Negligis, heu, Unum, miser Euclio! Restitat, ac Te
Numinis, A TERGO, vindicis ira manet.

ELEGIA XIX. Historica. RUTHAE SPICILEGAE RESIDUUM, CAPITIBUS II. III. et IV.

AD Metam prope, Musa, volas: finemque canendi,
AESTIVAE sensim Palladis urget opus.
Quae tibi coepta fuit, sed non expleta, Moabis;
Dicatur brevibus, quam pote, RUTHA modis.
UT patrii tetigit laris Ellimelechias urbem;
Ac notam subiit, fletibus uda, domum:
Iam pridem resides instaurat fomite flammas;
Hebraeoque novos instruit igne focos.
Sed, QUID flamma tibi? quid dat focus, igne coruscus?
Si tibi deest, et, quod, mater, et, unde, coquas?
Deficitur tua farre simul penus, atque farinâ:
Et tuus, (a nullo consitus) aret ager.
Restat, ut Esurias (nec enim languentia, victum
Quaerere, membra sinunt) tuque, comesque tua.
Scilicet, id reliquum fuerat. Sed, ad omne parata
Obsequium socrûs, stat Nabathaea nurus.
Haec, insueta famis, iam tum pallentia solvens
Ora, prius vernâ floridiora rosâ;
Si vis, mater, (ait) capiam robusta laborem:
Tempora sunt messis. Flens ait illa; Volo.
Subicit haec; SPICAS post terga metentia quaeram,
(St sinis) atque legam. Flens ait illa; Sino.
Rutha, domum linquens; Eo, si tamen annuis (inquit)
Qua sinar. Et socrus huic; Annuo, (dixit) Abi.
ERGO, cannabina scapulas circumdata perâ,
In rus Bethlemium pergit Eoa nurus:
Inflexoque sequens Messores, farra ligantes.
Corpore; non-lectas saecula tollit opes:
Parvas illa quidem, nec, Opum pro nomine: Sed, FIT
Pauperibus quodvis, res Opulenta, lucrum.
Tam modici studio lucri, neque RUTHA laborem,
Nec fugit Icarii flammea rostra Canis.
Perstat: et, Aurorae coeptum cum fulgure primo,
Strenua, cum media luce, perurget opus.

RUTH Capite 2. a Versu 3.

O, Pater! ô, inquit, Si scires plura, stuperes:
Non tulit hoc rarum stirps Abrahaea genus.
HAEC EST (fama tuas haec si tamen attigit aures,)
Illa Moabaeis, Exul, ab usque plagis.
HAEC est illa tuae comes indivulsa Noemmae,
A vetitis tradux ad Sacra nostra Sacris.
Audisses utinam, quam supplice fronte rogârit,
Tollere quo nostris sparsa liceret agris?
Vidisses utinam! quam, non inflexa labore,
Perpetuum flexo corpore trudat onus?
Mane fuit; venit. Caluit Sol; Perstitit. Arsit
Ille; nec ista minus. SOL fugit; ista manet.
Et tamen, (ut sentis,) medii lux summa dici,
Ad maris Occidui littora flectet iter.

RUTH Capite 2. a Versu 8.

Quin potius, fi nos (qui te non laesimus) andis;
Hîc remane: nec ab hoc iugere flecte pedem.
Et, quocumque meos spectabis rure metentes;
Hoc tibi rus statio, sit labor, atque lucrum.
SIN tua forte, Virûm praesentia, lumina laedat:
Hem, latus ad laevum, multa Puella metit.
Virginibus sic casta nurus sociabere castis:
Par operae pretium, par tibi turba, dabit.
Nec Iuvenes metuas, dextro tibi rure molestos.
Exulat e nostra mos procul iste domo.
Praeterea, mandata dedi, (mandaverat illis,
Dum timido pallens cederet illa gradu)
NE quisquam, factove tibi, dictove severus,
Turbaret quaestûs sedula pensa tui.
Quod si forte tuas cruciaverit arida fauces,
Compuleritque, sitim pellere fonte, sitis;
Sarcinulis iunctos accede latentibus utres;
Quos, contra radios, mergitis umbra tegit.
Ephrathae gelidas, potabis ab utribus, undas:
Et de Cisternae traduce rore bibes.
Tunc aude latus ad Iuvenum divertere. Prostat,
Communis pueris virginibusque, latex.
FINIERAT. Placidi, spem praeter, et extera iura,
RUTHA refrigerium sumpsit ab ore Senis.
Ergo, velut Regem, tantum venerata Patronum;
Procubuit genibus, procubuitque genis.
Et, quantum docuere Socrûs consortia longa,
Hebraeo miscens Semi-Sabaea sono;
O, (ait,) Heroum Sacrae non ultime Terrae!
Quae mihi tam placidum te dedit alba dies?
Quasve tibi dignas referam, pro nectare, grates?
Nam, tua verba-mihi-dulcia, Nectar erant.
In ME, barbaricae despectam stirpis alumnam,
Lumina vibrâsti, non sine Sole, tua.
Nec contentus co; Sexûs generisque profani,
Erigis alloquio Notitiaque, nurum.

RUTH Capite 2. a Versu 11.

Inda diu neque bacca potest, neque gemma, latere;
Hanc nitor, ast Illam protrahit ipse rubor.
SIC neque sub latebris Virtus effecta senescit:
Conspicuum promit, nube premente, caput.
DE te Fama meas verax infudit in aures,
Obsequii quidquid praedicat ipsa Socrus.
RARA, socrus inter concordia sueta, nutusque,
Aeternum posthac Te paradigma dabit.
Bethlemiae narrant matres, quid feceris Ante:
At, Nunc quid praestes, non tacet iste labor.
Fugisti natale solum, patriosque penates;
Gentis in ignotae dum trahis arva pedem.
Quid tibi, pro tantae, mea Filia robore mentis?
Quid precer? E CAELO praemia digna feras!
Ille Deus, Deus ille deûm, qui munera semper
Plura dat, acceptis: Sit tibi largus opum!
Ille sinu, quodcumque meres, defundat opimo;
Detque tibi, votis uberiora tuis.
Penset OPUS, pensetque tuos, in lance, Labores;
Non solam, tumidam credulitate, FIDEM.
ET dabit, et fundet, plenoque favore rependet,
Is, cui DIS spretis, das pia tura, DEUS.
Ille, suis profugam, sub se, tutabitur alis;
Ne fias Stygiae praeda Columba strigis.
DESIERAT. Non illa tamen pudibunda, modeste
Desinit ore loqui: se FAMULAMQUE vocat.
Et Famulam, quavis, plebis de sorte, minorem;
Pluraque; quae posset dicere Quarta Charis.
Movit: et, hoc animis influxit herilibus ore;
Dulcior Hyblaeis barbara Suada favis.
Ergo; Mei non sola soli datur (excipit ille)
Copia, vel spicae, vel, tibi, dulcis aquae:
Hoc meritis quoque dono tuis (Ne dona recusa
Vilia;) Convictrix, cum vocat hora, veni!
Et, quacumque Mei vescentur, vescere pulte:
Quasque dapes sument, tu quoque sume dapes.
Nec pudeat, medio fauces a Sole calentes,
Illinctûs acidi dissoluisse gelû.

HAEC fatus Senior, longae stata prandia messi
Vult interponi. Fit mora nulla. sedent.
Assidet his etiam (sed, ut Umbra precaria) RUTHA;
Messorumque tegit, non onerosa, latus.
Atque, spei veluti nudo pascatur odore;
De praeconsumpta lipsana pulte capit.
Porrectaeque sibi, digitis, analecta polentae,
Cultellove scabens; congerit arte dapem.
Congestâ fruitur; neque multi Femina ventris,
Pascitur. Hinc, saturo concipit ore preces.
Dux iuvenum, tolli reliquum iubet, atque recondi,
In famis ac cenae tempora. Iussa facit.
Mox, opus ad solitum, pronosque reversa labores;
Sollicita vacuat spicea rura manu.
ET iam non tantum raro vestigat aristas
Iugere dispersas, quisquiliasque sati.
Invenit hic, illic, resides a falce, maniplos:
Ac pars saepe replet fascis, omissa, manum.
Sparsit enim fasces ultro citroque solutos,
Haud secus ac lapsum pondus, amica cohors.
Scilicet ista suis dederat mandata Patronus;
Tecta recensito dum sua rure petit.
Nam, tacito Iuvenes hortans, famulasque, susurro;
Seu iuvet hanc (inquit) falcis opella, metat.
Seu magis ex oculo petat indagante lucellum:
Far legat elapsum; nec sine fruge, legat.
Vos ipsi, simulante manu, quasi deside curâ,
Spernite, dum legitis: spargite lecta sata.
PAUPERTAS Generosa, rubet, Deprensa. Cavete,
Respiciat nequis, quid Peregrina levet?
Sparsa, reperta, relicta, trahat: quaestuque triumphet.
Nemo sit huic, oculis; scommate nemo, gravis!

RUTH Capite 2. a Versu 17.

Surgit; et, impositas scapulis, asportat in urbem,
(Non-exspectato-iam pede) sera nurus.
SERA redis! tamen, Unde redis? (socrus inquit) et Ex qua
Sic onerata casa? (namque videbat onus)
Quisquis is, aut ea sit; Felix, sine nubibus, aevum,
Labis et intactos exigat ille dies!
Qui miseram placida respexit fronte puellam;
Aethere defensus, nesciat ESSE MISER!
Haec socrus. Huic contra tenero nurus optima sensu,
Relliquias pultis, blandaque verba, refert;
O, ait, ô, mater! Quem dicit Ephratha BOOZUM;
Ille mihi spicas, rusque, dapesque, dedit.
Plura relaturam, socrus impedit; Alma-Potestas
Numinis! (exclamat,) terrigenumque Pater!
DA meritis, da, quaeso, Seni, pro talibus, Orbo,
Quid quid habere Pater vellet, et Orbus amat.
DA, quodcumque solet Pietas tam firma mereri.
Is fovit, vitae dum tulit aura, Meos.
Nunc quoque, barbarica pridem regione sepultos,
Non animis etiam vult sepelire suis:
Oblitamque, timet, generi subducere dextram;
Et bustis, Raro servat Amore fidem.
Iure quidem facit ista Senex, quo debet, AMICUS:
Sed, Quotaquaeque colit Funus AMICITIA?
Hic tamen est nobis, ut crat, sic nunc quoque constans;
Insuper et nostris sanguine iunctus avis.
Hoc, te nosse, iuvet, mea filia! Dixit. At illa;
ET iuvat, et refert, hinc quoque nosse virum.
Ius mihi discedens fecit (retulere Puellae)
Falcis; et, in messem mittere posse manus:
Plena quoad totam collegerit area messem.
Hic te consilio, mater, adesse decet.
CONSILIUM probo (mater ait.) Nunc, nata, quiesce:
Cras mete; totque dies, quot seges ipsa petet.
Vade! Boozaeis te iunge puella puellis;
Invidiae ne sint Extera rura tibi.
Insuper (Ut nunc est, probra dicere prompta, Iuventus,)
Allo-theum carpant, Arabiumque genus:

Et pro Spicilega, dicant fortasse, Locustam,
Aut Populatricem. Non ita rura Senis.
Pace Senex, et, Pace domus mitissima gaudet,
Falcibus haec solîs; sed, bona-Bella, gerit.

RUTH Caput III. et IV. in compendium redacta.

At torus, ad novies revolutae cornua Lunae,
Edidit OBEDUM. Parvus, et Unus, erat:
Nec tamen agrestum ceciderunt irrita vota.
CHRISTUS, ab hoc oriens, MILIA multa dedit.
Hic, Electorum FRUMENTI [Note: (a) Zachariae 9. v. 17. *] nobile granum, [Note: (b) Ioan. 12. v. 24.]
Prodiit a SPICIS, feta Moabi, tuis.

DEIPARA ASSUMPTA. Vidi SPECIOSAM, sicut Columbam: ASCENDENTEM desuper RIVOS Aquarum.

ELEGIA XX. DACTYLICA. PARODIA Introitûs Ecclesiastici, in Festo ASSUMPTIONIS decantari legique soliti. GAUDEAMUS OMNES IN DOMINO, etc.

CUra, dolor, gemitus, lacrimae, fuga, funera, luctus,
Symbola tristitiae funebris; ite procul!
Gaudia, risus, amor, choreae, ioca, palma, triumphe,
Organa laetitiae caelitis; este prope!
Praefica, sandapilae [(printer); sic: sandapylae] , pyra, tibia, nenia, pullae;
Commaculare novum parcite, sorde, iubar.
Tympana, sistra, lyrae, citharae, tuba, nablia, cannae;
Versicolore sacrum pingite voce diem.

Hoc iubar, iste Dies, Domino Dominaeque dicatus;
Huius ab auspiciis lumen, et, Huius, habet.
Ergo, suas ab utroque faces quia ducit, et, ortum;
BIS-SACRA, plaudat Heri nomine, plaudat Herae!
At chorus hic, pariter Superos, pariterque per Imos,
Ambulet. Exsiliant Sol, humus, aura, fretum!
Laetitiaeque modos ineant volucresque, feraeque.
Sed, caput esto Feris, atque choragus, HOMO.
Vir, mulier, iuvenis, senior, puer, atque puella,
Mobilis obsequii laeta sub agmen eat.
Iungite mobilibus, sed, Amabile iungite carmen,
Obsequiis! Choreas pes agat, ora manus!
Festus, Io! venerandus, io reseravit Olympus
Luciferi, solito candidioris, iter.
Duplicibus celebrare lyris, Genialia fas est
GAUDIA, digna DEO, digna Parente Dei.
Namque Deus, Deus ipse (loquor celeberrima,) fertur,
Aetherias hodie deseruisse plagas.
Magna Dei-(cano certa,) Parens, super Astra levata,
Empyrias subiit, Prole trahente, domos.
Iamque tenet superi radiosa palatia regni,
Astraque, sub domino Regia VIRGO pede.
Terra procul, gemitu Mariam lacrimante requirens,
Commoda, cum Nympha, tot sibi rapta, dolet.
Aurea sed, superûm modulamine, personat Aula:
Angelicoque fremunt Atria summa choro.
Deliciis Seraphea natant, Cherubeaque corda;
Quique tenent solium, sceptraque fulva, Duces:
Quique tenent moderanda sibi, vice Principe, regna;
Quosque penes DOMINUM nomen, honosque, sedent;
Et, quibus est tituli celeberrima gloria, Virtus;
Et, quibus est tituli gloria, POSSE, nova.
Omnibus his numerus legionibus aetheris ullus
Cum nequeat, nequeant nomina certa, dari:
Dant numeris modulisque tamen sua nomina laeti;
Harmoniesque tenet classica quisque suae.
His Animae sua castra piae, sua cantica, iungunt;
Odaque disparibus sortibus, Una sonat.

Agminis hinc, Gabriel caput est, monitorque, canori:
Regius hinc fidicen, pastor, Ephratha, tuus.
Alter, ab alterius rapiunt metra consona chordis:
Alter ab alterius pendulus ore, canunt.
HIC praeit, ille praeit: Iuvat hunc, iuvat aulicus illum
Aetheris ordo, sequax. Mobilis oda fluit.
Stellea, circumagunt modo Numinis, et modo Matris,
Atria, promeritum; Voxque relisa, redit.
Perque vices, modo (Numen, Ave!) modo, (Numinis alma
Mater, Ave!) repetunt; proleque Mater ovat.
Haec, sobolis pietate suae, super ardua caeli
Culmina, conspicuo iussa Sedere loco:
Stelligero, procul, e solio, radiante pyropis,
O, nimis ô, roseum spargit ab ore iubar.
Auricomumque gerens trifidis diadema tiaris,
Ter-micat-Una, DEI Filia, Nupta, Parens.
Astra sacrum Duodena caput, duodenaque cingunt
Munera; non aliud cingere nata caput.
Hinc, alios aliasque procul supereminet omnes:
Principis, hinc, Dominae REGIUS ortus honos.
Ad teneros Rosa multa pedes, et odoribus halant
Lilia virgineis; calthaque blanda natat.
Et Violae, Zephyrique rubrae, Zephyrique virentes
Accumulantur opes; totaque Verna Charis:
Pomaque, siderii spolium nemorale vireti;
Ac, Paradisiaci ruris alumna, seges.
Haec, medio premit Illa situ: solioque triumphans
Principe, caelicolum publica iura tenet.
Terrigenum quoque iura capit; capit hostis Averni;
Bethsabeeque, suo cum Salomone, Regit.
Huius amore fluens, et amoris ab igne liquescens;
Nititur, en, scapulis! DELICIASQUE trahit:
Laetitiamque bibit, fluvio bibitura perenni.
O, MEA sit cyathi, gutta vel Una, tui!
Fiet Aquae, mea VIRGO, tuae, licet Unica gutta,
VENA mihi; mihi Fons carminis atque Mare.
Tunc, genio superante, fluam. Mea, pumice Penna
Siccior, Oceanos, et freta plena, vomet.

TUNC, in honore tui modo sepia Nigra, tenaxque;
Candida, diluvio liberiore, ruet.
Immo ruens, simul alta petet: ferietque reclusa
Sidera; Caelicolum mystica verba canens.
Iamque feror: feror, ecce, supra penetrale Tonantis!
Misceor Angelicis, Davidicisque choris.
Vos (rogo) dum canitis, Superi, date carmina fusa!
MUSICA longa, mihi longus OLYMPUS erit.

ELEGIA XXI. DACTYLOMETRA.

DIcite, caelicolae! PER, inertia vomeris, arva,
Per loca, sicca boni germinis, Ecqua venit?

Ecqua venit, tot amicta bonis? tot amoena viretis?
Cincta caput violis? cincta Puella rosis?
Alta petens, quasi vivus odor? quasi virgula turis?
Aut, velut Assyrio fumida myrrha foco?
Scilicet, Una venit. Tamen omnibus unica Nymphe:
Maior; et innumera dote referta sinum.
Dives, Ave! tibi cedit, opum penus, aula Tonantis.
Quidquid enim tenet haec, ditior ipsa tenes
Tu (nisi, quod Deus esse nequis,) potes Omnia dici
Cetera, quae superae circulus Arcis obit.
Tu, gravidata Deo, thalamus, domus, arca, fuisti:
Nixa Deum; gremium Numinis, atque thronus.
TE, dominae solium Triados, dat eburnea Sedes.
Regis es aetherii curia, rostra, forum:
Tu, face siderea radians, Animatus et Aether;
Pleiadiumque praeis, Phosphoriumque, iubar.
Tu patris Isacidae Baculus, requiesque viarum.
Tu, struîs aeriae, rectus in astra Gradus.
Tu nova, Gnosiaco [(transcriber); sic: Gnosiiaco] radiosior orbe, Corona:
Tu geminis melior Stella marina Deis.
Stella Maris! neque certa minus Cynosura phaseli!
Quem rotat, in medio crebra procella solo.
Tu niveo Via melle natans, Via Lactea caeli:
Ros hyperuraniae, nectar, et imber, aquae.
Tu, Babyloniacis Paradisus amoenior hortis;
Et Paradisiaco laetior Hortus agro.
Tu, miseris reseranda Reis, pia Porta Salutis:
Limen es, et prothyron, Ianua, clavis, iter.
Sidus, Ave! Tuus empyrium nitor iste nitorem
Pascit; et, e radiis lux bibit illa tuis.
Non ita lux Oriens croceo rubet aurea peplo;
Cum tremulo reducem nuntiat igne diem.
Non ita Sol rutilo speciosus honore triumphat;
Cum, nebulis vacuo, spargit ab axe iubar.
Nec tibi plena pari micat aemula fulgure Luna;
Luna, satellitii duxque decusque, lui.
Nec tibi versicolor simili nitet Iris amictu;
Iris, in aetheriis pensilis arcus aquis.

Unica, praegrederis faculas sine labe Diurnas:
Unica Noctivagas immaculata faces.
Aura salubris, Ave! Tepidi, tibi, blanda FavonI
Flamina se subigunt. Tu Zephyritis eris.
Aeris omne subis, pretiumque, decusque, vicesque.
Esse, quod Aura, potes: quod dedit illa, dare.
Tu Cyprio calidis, choleraeque fluentibus aestu,
Mite Refrigerium, temperiesque, venis.
Tu Puero, velut imbre gravis, sed agillima, Nubes,
Divite Niliacas perpluis amne plagas.
Exulibusque volans, super hospita Mempheos alis
Rura, locum patria relligione rigas.
Tu, samis Isacidum, Nabathaea per avia, nutrix;
Cumque tuae Sobolis, nobile Manna, type.
Tu, Gedeoniaci celeberrima Roris abolla:
Tu Nebulae tacito succida Lana gelû.
Tu Rubus, igne crepans: nec ab igne crepante solutus;
Flammaque, busta cavens: et Pyra, morte carent.
Germen; Ave! Genialis humi generosa propago,
Terraque feta Deo, flos, ager, arva, nemus.
Floris Amygdalini rediviva cacumine Virga:
Prodigium stabilis Pontificale mitrae:
Vita, sub ambrosio nova semper, et integra, Ligno;
Quod viret, ac senii fata vitore novat.
Frondea Iessigenae fruticis sata semine, Planta:
Davidicoque, tener surcule, nate solo.
Qualis in Ephramiis Terebinthina vallibus umbra,
Temperat Icarii sidera saeva Canis;
Qualis et, Assyrias Platanus nemoralis ad undas,
Sede brevi reficit praetereuntis iter:
Talis es, in nocuos, Nasareia Virgo, calores;
Praecipiti Requies, et, mora Grata, viae.
Quam tenerum, Syrio lacrimans olet unguine Myrrha;
Quam bene flens Arabo fragrat odore Styrax:
Quam bene Turis hiat, revolubilis aura, Sabaei;
Quam bene flos adoris, galbana, gutta, myron:
Tam bene, tam tenerum redolet tua Gratia, Nymphe.
Hic tuus, et Zephyros, prataque, delet, Odor.

Arbor, Ave! Tibi cedit ager, sata, pascua, valles,
Et, quodcumque nemus cespes Hebraeus alit.
Altior es Libani, minitante cacumine, Cedris;
Sint licet, in Libani vertice, mille cedri.
Comptior es nitidis, iuga per Solymaea, Cupressis;
Per iuga sacra, licet multa cupressus ovet.
Pulchrior ex viridi, super arva Cedronis, Olivâ;
Regia grande licet nomen Oliva ferat.
Firmior es fluidis, super uvida littora, Palmis;
Nomen Eoa licet nobile palma gerat.
Suave quidem Rosa creta rubet Ierichuntide glebâ;
Suavius at decies, Flos Mariane, rubes.
Molle quidem, vepre cincta truci, nova Lilia rident;
Mollius, ô, quoties! Frons Mariana, nites?
Balsama dulce fluunt, Arabum bene Cinnama sudant;
Dulcius, et melius, sed fluit ista Charis.
Vitis odor bonus est: at Aromata, gratius halant.
Praestat utrique tamen VIRGINIS huius Odor.
Mystica Mater, Ave! Tot, ab orbis origine, signis,
Vaticinisque typi picta tot ante notis.
Mons, Lapis unde ruit, sine vi, sine vulnere fabri;
Cuius ab immodico pondere, Regna iacent.
Tu Salomoniaci solidissima fabrica Templi:
Tu Salomoniacae nobile sedis Ebur.
Arca Noae Veteris, patrii nova Foederis Arca:
Quae vehis hinc Hominem, quae vehis inde Deum.
Navis, ab aetherii Maris eminus aggere solvens:
Mercibus, ac superae frugis onusta dape.
Urbs, Profugi sub Asyla, Rei: pedis Ara nocentis;
Ultima (post Sobolem,) metaque tuta, Fugae.
Pulveris impatiens Speculum, maculaeque perosum:
Et, sine nube, Dies; et, sine nocte, Quies.
Horte ferax, sed, Operte-seris. Aqua, clausa sigillo:
Et, sine sorde, latex; et, sine Syrte, Mare.
Denique, Cuncta simul pretiosa, placentia, blanda;
Ac (quia Plena Deo) qua licet, OMNE-BONUM.
Virgo, parens, domitrix! hilara, superintege, calca
Astra, pios, Erebum; flore, favore, pede!

ELEGIA XXII. S. IOANNIS EVANGELISTAE cum Moribunda DEIPARA, Colloquium.

PRAE foribus, felix Mariani funeris hora,
Virgineaeque fugax clepsydra Mortis, erat.
Totus Apostolici (Didymum modo deme) Senatus,
Supremum lacrimans, cinxerat ordo thorum.
Quos inter medius, Zebedaeo sanguine cretus,
Semîanimem miserans fertur adortus Heram;
Nec minus Illa, trahens animae licet ultima fila,
Suaviter alternis usque locuta labris.
MATER! (Ioannes infit) mea Mater! abisne?
Membraque solvuntur, quae peperere DEUM?
Quid Morbi? Capitisne sacri, dolet ista, vel illa
Portio? CUI Virgo; Non Dolet (inquit:) AMO.
Num chiragrae, podagraeve, tremit venerabile corpus,
Motibus insolitis? Non Tremo (dixit:) AMO!
Hectica te flammat? num Febre cremaris acutâ,
Unde calore fluas? Non Cremor (inquit) AMO!
Labene cardiaca succussa, gravaris ab immo
Pectore? Non, (ait haec,) non Gravor intus. AMO!
Virgineosne truci furiat nephritide lumbos
Calculus? Absit (ait) Calculus! Urit AMOR.
Immeritumne latus fodicat pleuritidos atrox
Lancea? Non (inquit) Lancea me; sed AMOR.
Spasmatis an tremuli strictos Convulsio nervos
Divinet? O (inquit) Spasmus amicus, AMOR!
Aut animam tibi difficili suspiria tardant
Asthmate? Non (ait) est Asthma sed, altus AMOR.
Hei. Mater! mea Mater! abis? et hiulca loquenti
Vox, magis atque magis, plenaque lingua, cadit?
Sic fugiunt oculi? sic vivida vena quiescit?
Sic abit in superas spiritus ergo domos?
Sic moreris? nil respondes, extrema roganti?
Mater! Mater; (ait.) Sustulit illa caput:
Ac breviter, placideque genis, oculisque renidens;
Fili, (dixit,) AMO! LANGUEO! SOLVOR! EO!
Talia, plena Deo, cum diceret; EXSPIRAVIT.
Halitus est visus dicere summus; AMO!
Tunc quoque, cum summo migraret spiritus ore:
Non Morientis erat vultus; AMANTIS erat.

Et cum, vivaci sine Sanguine, membra iacerent;
Visus erat Spirans, esse cadaver, AMOR.
Cumque locaretur scopuloso funus in antro;
Visus erat VIVENS, esse sepultus AMOR.
Et miremur adhuc, Virgo; tribus inde peractis
Solibus, in VITAM membra redisse tua?
Ac, licet invictis adamantina Saxa cavernis,
Obstaretque, strues prodigiosa, silex;
Evicisse tamen silicem, tumulumque, necemque,
Aetheriasque seras? OMNIA VINCIT, AMOR.

ELEGIA XXIII. PROSWPOPOII/A. MARIA-VIRGO. a)nagrammatikw=s, AMO-IRRIGUA.

IUDICUM Cap. 1. v. 12.

IPSA DEIPARA LOQUITUR.

Adde, precor, Sicco, RIGUUM quoque fontibus arvum
Hactenus: et querulae conticuere preces.
Sed querulae valuêre preces. pater optimus arvum
Huic dedit, undisonis Vallibus IRRIGUUM.
Addidit, imbriferis Montana cacumina foeta
Nubibus. IRRIGUUM sic tulit AXA duplex.
ME quoque vix dispar (sed mysticus iste,) cupide,
Dotis et Undosae semper adussit AMOR.
Nata, novam tetigi vixdum pede virgine terram,
Cum iam tunc placuit Florida Matris humus.
Deliciumque fuit, Nasaraei ruris obire,
Quae, bene diribito fonte, Roseta madent.
Iam tum Convalles, et, amoenis ebria rivis,
Lilia dilexi, Partheniasque nives.
Humida quin etiam Violaria, Bima, pererrans;
A violis didici, serpere, Parva sequens.
Trimula paullatim, Solymas templumque subivi:
Hîc, Animus caeli Roscidus imbre fuit.
Inde redux, thalamoque (Viri sed nescia,) clausa;
Vatidicis sparsi pectoris Arva libris.
Plenaque sidereae Charitos iam gurgite, plena
Numinis affluxus; pro Mariaque, MARE:
Plenior esse tamen, pluvioque beatior auro
Coepi; cum FLUERET sub mea corda DEUS:
Cum Gedeonaeum, per opaca silentia, Vellus,
Fit meus, inspersus Sideris IMBRE, sinus.
NASCITUR inde mihi, nonae post cornua lunae,
Rosque fit hic, fructus. nec sine Fonte suo.
Nam, Pariens etiam, rigui vada Fontis amavi;
Dum subitus [Note: (a) De Fonte, ex antro Stabuli Bethlehemitici, in CHRISTI ortu, erumpente, vide Adamannum de situ terrae Sanctae, et plurimos alios.] Stabuli perluit antra latex.
Iam Puer ortus erat: Pueri vulgaverat ortum
Persica signiferâ Stella diserta face.
Hem, furiae Regis! Fuga sit, subducitur Infans.
Linquitur a profugis, sanguine pingue, solum:
Niliacae petimus Mataraeos Mempheos hortos.
Hic quoque, mirifico prodiit Unda specu.
Fons [Note: (b) Fontis, ingratiam Infantiae Christi, scaturientis in Horto Mataraea, Balsami ferace; testis est Felix Fabri in Itinerario, Adrichomius, Saligniacus, cum innumeris aliis, testibus oculatis.] novus emersit. RIGUO recreamur ab antro,
Rus, Infans, Senior, vector Asellus, Ego.

Balsa a procrescunt; fassura nepotibus olim,
Illicium nostrae dulce quietis, Aquas.
Quid memorem, CALVAE funestum nomine, Montem,
Sanguinis Undantem flumine, Nate, tui?
Hunc tamen ambivi materno viscere, Montem:
Ac meus, ista suit petra cruenta, Dolor.
Nec tamen abscessi, sed hiantia VULNERA vidi:
Ac meus, hoc fuerat cernere Flumen, Amor.
Tunc quoque, cum toto flueret sacra flamma Sione:
Et bis sex fluerent Fluminis igne Viri:
Non tam Flamma mihi, non tam fuit ardor et Ignis;
Quam, gelidi Fontis molle refrigerium.
HAEC, et plura, mei sunt argumenta caloris:
Ex quibus, IRRIGUI constet honestus AMOR.
Hoc tamen IRRIGUUM (Veniam da, Terra, fatenti!)
Triste fere nobis, INFERIUSQUE, fuit.
Et merito. Quid enim plueret, nisi FLETIBUS udum,
A madidis VALLIS nomen adepta genis?
IRRIGUUM iuvat ergo sequi, post INFIMA prata,
ALTIUS: ac summi Fontis AMARE iuga.
DESERTUS locus est, quidquid mihi Terra vocatur;
Ipse mihi, Sterilis sit, Solymaeus ager.
Ipsa Cedronaei mihi sordet gurgitis alga.
CELSIUS IRRIGUUM nunc AMO. Terra, vale!
Hoc Amo promisso quod nectaris amne rigatur;
Hoc Amo, quod semper virgine lacte natat.
Hoc sitio, quod melle fluit, sine faecibus Hyblae;
Hoc spiro pratum, quod sine nube madet.
Piscinas Esebonis habe tibi, terra Moabi!
Limpidioris Aquae littus Olympus habet.
Stagna Palaestinae Gadarena tenete columbae:
Me meliore lavet dia Columba lacu!
Amne VOLUPTATIS, semper torrente, liquescam!
Delicier scatebris, Fons ego Vive, tuis!
Me Fluvii Vitae crystallinus impleat haustus!
Cuius utrimque comaus silvula pingit aquas.
Nec satis. Oceanum TRIADOS volo. Iamque potita;
AFFLUO DELICIIS, Nixa, fruensque, Deo.

Sic RIGUI Summi, sic Inferioris AMATRIX,
Colligor ex tituli, VIRGO-MARIA, notis.
Colligor ex Gestis. Neque Castas iste Puellas
Foedat AMOR. VEL nil, Virginis ardor amet!
Aut amet aeterni LECTOS, fluviosque VIRETI,
Siqua volet VIRGO, siqua MARIA, mori.

ELEGIA XXIV. BETTONICAE. Deiparae ASSUMPTAE honoribus, Corolla destinata.

AD HENRICUM CEPURGUM:

Suavis, ab incluso vaginae, spiritus, antro
Spargitur: ac, Zephyris blandior, aura fluit.
Ipse Color, quanti Solis? quam lucis amoenae?
Quam varius cerni? ZEUXIS in arte, iacet.
Vincit Apellaeas FLORENS PICTURA tabellas.
Nomina deficiunt; nec tamen ipse nitor.
Hic, minio flagrat Hispano, flos. Ille, draconis
Sanguine, vel Tyrii muricis amne, madet.
Bettonicas videas rutilas, ut ab ignibus aurum;
Atque rosâ tinctas, Coryciove croco.
Non absunt, Libyco certantia germina cocco;
Non, quae diluto forma nitore fugit.
Et niveos video flores; lactisque eruenti
Guttatos maculis. nec Viror ipse deest.
I, venerande Senex! et, censu germinis acto.
Omnibus ex illis selige, quidquid amas.
Postmodo, Diviparae tria Serta tenerrima Nymphae,
Necte; quibus Trifidae mitra triumphet Herae.
Haec, Superûm Regina gerat, Terraeque, Marisque!
His, decet ASSUMPTAE-MATRIS ovare caput.
NEC mirêre; Tuo si Munere gaudeat Aether,
Summaque caelestes cingere VIRGO comas.
Conscia iam pridem labor hic tuus, atque patrona,
ASTRA Penetravit. PER Nemus, astra subis:
Caelicolumque rapit nares, et lumina, Florum
Tam COLOR illustris, tam spatiosus ODOR.

ELEGIA XXV. AD B. STANISLAUM KOSTKAM. SOCIET. IESU.

SArmaticae, Vivens fueras Novus Angelus orae:
Incola nunc Caeli, STANESILAE, NOVUS.
Hoc quoque, quod moriens morientem, carus amantem,
Patronamque cliens es comitatus Heram:
Multis (crede mihi) dos est Nova gloria Rara,
Insolitusque favor. Quid superesse porest?
Nempe, NOVIS Unum tot defuit; Intima caeli
Atria transvecto, NUMINIS ore frui.
Gratia, post Numen, restabat proxima! MATER
Numinis. En saturâ stringis UTRUMQUE manu!
Iam Puero gaudes; et gaudes Matre Puelli:
Iam tibi DELICIAS, haec facit, ille facit.
SED (bene si memini,) faciebant has quoque VIVO;
Dum te Febre truci sontica flamma coquit.
Tunc te, Conspicuis viserunt Vultibus. Ergo,
Illa tibi NOVITAS Unica, iam VETUS est!

NATALIS. Genesis 47. v. 9. DIES peregrinationis Meae PARVI, et, MALI.

ELEGIA XXVI. AUGUSTI MENSIS DIES VICESIMUS, S. BERNARDO in Caelestibus; Poetae, in terra, Natalis. Attingitur historia, de S. BERNARDO Iuvene, ab hospitis filia sollicitato: et, inclamatis latronibus.

BERNARDO micat iste Dies; quem lampada caelo,
CLARA dedit-VALLIS, terrigenisque Iubar:
Nec minus intacti Speculum praelustre Pudoris,
Per medias tenebras, vafra fugata Venus.
HOSPITA Bernardus, nimis hostica, tecta tenebat;
Et mox, coenatum, somnus, et alta quies:
En! iuvenîs specie, pellax illecta Lycoris,
Ad peregrina pedem stragula nocte tulit.
Instat, Acidalio stimulata furore, rogatque
Cypridis obscoenae flagitiosa torum.
Excitus Iuvenis; Quid, eho! socii? LATRONES!
LATRONES! Socios excitat. Illa, fugit.
Nusquam vel Latro, vel, LATRONES. Pulsa Lycoris:
Quae, licet Una foret; non erat Una, LATRO.
Quisquis enim iugulat, Semel hoc facit. At vaga thais,
Seque, procumque, facit busta. BIS ergo necat.

ELEGIA XXVII. PICTURA, PUELLUM IESUM, et S. BERNARDUM, a DEIPARA altrinsecus lactatos, repraesentans.

PUERULUS.

Quis mihi divinas, alabastrina vasa, papillas,
Laudibus ac meritis impleat, ut latice?
SED mihi, prae laeva, celebretur Dextra mamilla;
Hanc solam bibulâ nam premit Ille morâ.
NON ita Vitali placuisset ab arbore sucus;
Heu, frustra senio natus, Adame, tuo!
Non ita prima rudem consopiit uva Noachum,
Duxit inexperti cum nova musta cadi.
Nec tam suave fuit tibi, Dux, mulctrale Iahelis,
Sisara; quod mortis Ferrea porta fuit.
Nec tam mellifluo Sinaica petra liquore,
Proluit Isacidum, Mose ciente, sitim.
Nec tam iucundo fons Osseus ora sapore
Imbuit Herois, vel cava mella favi;
Quando laborantem pugnis Samsona, sitique.
Dens Asininus aquis, et Leo melle, fovent.
Ionathidem tantum non fregit Quercus orexin,
Cecropio quercus barbara rore fluens;
Quando tribuniciam mergens in nectare virgam,
Correxit longa lumina fracta fame.
Denique; nec tanto sitiens exsorbet amore,
Sive maris Titan, sive paludis aquas:
Non hac ingluvie liquidum Thaumantias arcum
Ebibit, aut pluvios arida terra Ioves:
Quantum tu cupido, PUER auree, ducis hiatu,
Quod Matris stillat Dextra scatebra tibi.

S. BERNARDUS.

Sed spes tam virides ultro sibi praesecat Ipse;
DISPARE sunt caussâ Natus, et Hospes, (ait)
Dispare quin igitur sint conditione bibendi?
Sit satis, ô, nobis, vel PROCUL, iste favor!
Ergo, reluctantem longe salientibus implet
Uberis illecebris, lactea Virgo virum.
Hydria Viva, cavo MARIAE de pectore, tamquam
Iride, nectareas eiaculatur aquas.
Spumeus erumpens, animosis saltibus, humor,
Panda Senis, recto tramite, labra ferit:
Vixque potest totum Lactis concludere flumen
Ebrietas, omni Sobrietate prior.
SIC Virgo NUTRIX, inter Puerumque, Senemque
Dividitur. Partem sorbet uterque suam.
Nec Puerum fallit (quamvis meliore bibentem
Gurgite,) de laevo dulce quid amne trahi.
Hinc, oculum (qua fas) limum, super Ubere pendens,
In corrivalem stringit avaritiam.
Invidiam sed Diva cavet. Nam, Lactat UTRUMQUE;
UBERE sed Genitrix Uberiore, DEUM.

ELEGIA XXVIII. Genethliacon, AD IVANUM SISIBELUM, Eodem secum Anno, Die, Horâ, Sidereque Natum. Se, communî libo et carmine, celebraturos NATALEM, a primo suî ortu, QUADRAGESIMUM. et, Cur iam pridem ipse Canescat?

AD ME, post Superos, lux haec, et pertinet ad TE,
O vitae consors, dulcis IVANE, meae!
Nam, quae BERNARDUM, Divis Aurora migrantem
Transmisit rutilans, inseruitque, choris;

Haec eadem Me, Teque Novos, nova pinxit in ortu;
Materni primum germen, onusque, sinûs.
Haec matutini nictantes fulgure Solis,
Iussit, inassuetum flere patique, Diem.
PRIMAQUE Vivendi nobis fuit orbita, Saecli
PRIMA. Sub Occasum Virginis, annus erat.
At, prior hôc Ianus, Iobelaeam panderat Arcam;
Quam Transmontano suscipit Iste sinu.
TUNC bene cum Sacris stabat Res-iuncta-Profana;
Dem CLEMENS pollet Clave, RODOLPHUS Ave.
ET nunc Iste quidem se QUADRAGESIMUS, illo
Ex Anno, (quantum degener Annus?) agit.
NE tamen hic (utcumque bono male decolor aevo)
Absque [(editor); sic: Asque] suis Sertis, aut inhonorus eat;
NATALI saltem Genio, sua Sacra feramus:
Verbaque dicamus, tempore digna suo.
Quae, Bona si fuerint, sint Vincta, fugamque recusent
Undeno maneant et bene Nexa Pede.
Sin mala; Sic etiam, Maneant! et, quas meruêre,
Squalida, sub pedicis, carceribusque, gemant.
IAM pridem Getico canescit nostra Decembri,
Et, coma, Cygnaeas provocat Alba comas.
Nec facit hoc Senii genius, totiesque reductus
Iste Genethliacis, in sua Sacra, rotis:
Sed facit id foede mutatum Temporis Aurum;
Ac lamnae, semper deterioris, opus:
Et, toties stricti, splendentia fulgura Ferri.
POSSET, ab his, Ipsi Barba rigere IOVI.
Quae ne vana putes, (nam Te quoque pungit, IVANE.
Omne Mei telum Temporis:) ACTA canam.
Ecce! QUATER Denos dispono fideliter Annos!
Octo lustra quot (heu!) sunt agitata malis?
Disticha tot, Vitae quot nos numeramus aristas,
Historiae referent, singula, comma suae.
Hoc, SERTUM Natale Tibi (si legeris.) esto.
EST Rosa cum Spinis, Spina iugata Rosis:
AT, LIBUM NATALE Mihi, fiantque, MORETUM.
DULCIA sunt tetricis, et Bona mixta malis.

ELEGIA XXIX. XRONOLOGIKH/.

AD EUNDEM SISIBELUM.

ANNO CHRISTI. 1601.

1602.

1603.

1604.

1605.

1606.

1607.

1608.

1609.

1610.

1611.

1612.

1613.

1614.

1615.

1616.

1617.

1618.

1619.

1620.

1621.

1622.

1623.

1624.

1625.

1626.

1627.

1628.

1629.

1630.

1631.

1632.

1633.

1634.

1635.

1636.

1637.

1638.

1639.

1640.

1641.

ANNALES nostrae sunt hi, Sisibele, diaetae;
In quibus est Albae plurima caussa Comae.
Quid restet; non tarda Dies, sed, tempora cum sint
Turbida, NOX (utinam, Somnia nuda!) dabit.

PSITTACUS. Ubi sunt, qui dominantur super bestias, quae sunt super terram? Qui in AVIBUS Caeli ludunt? Baruch 3. Versu. 16. et 17.

ELEGIA XXX. PROSWPOPOII/A. PARAENETICA, DACTYLICA.

RUTHA LECTOREM ALLOQUITUR.

Demete; sed, Proprium. SCELUS est, Aliena siligo:
Demete; sed Propriâ (Fallit AMICA!) manu.
Sudet opus! veterisque novus labor esto laboris;
Circuituque recens irrequietus eat.
Sto, monitrix operis, Nurus officiosa Noemmae;
Quae, neque Picta quidem, rus sine mole colo.
Stant quoque; qui, petaso faciles, habilique theristro,
De pede, de genibus, Femina Virque metunt:
Dulce levamen erunt tibi Fons, tibi plena lagena;
Stramineoque teres causia nostra cyclo.
Dulcior ex operis veniet quoque limite fructus;
Dives opum regio, Regia dives opum.
Quosque procul, super astra vides prope surgere Montes:
Hîc tibi Campus; ibi, plenus Olympus, erunt.
Nunc quoque, dum fragili trahitur brevis halitus aurâ;
Nutat et instabili vita caduca gradu:
Constat honorifico tamen hîc sua Palma labori:
Palmaque (ni refugis) quaelibet Arbor erit.
Sed magis ista ramen, folio genialis et umbrâ,
Tam specie Cerasus, quam placitura botris:
Nobilis Icarii, Cerasus rubra, temporis index.
Tunc fluit in medio Iulius axe calor.
Tunc gelidum capiti tegimen coma frondea nectit;
Tantaleamque fugat succida bacca Sitim.
BACA tamen, Foliumque, quid est? nisi Symbola sola:
Symbola siderei, quo potiere, boni.
Ambrosias Superûm, Cerasi notat unio, cenas:
In Folio, Superûm Laurus honorque, latent.
Restat, ut Arripias. Ego, re praeitura, Prehendo
(Adspice!) frondilega munus utrumque manu
Adspice; sed, Sequitor! Stat adhuc, et amaret haberi
Arbor ab innumeris, prompta sequaxque, volis.
EXPOSUI (nisi fallor) Agrum, velut ante poeta;
Explicuique, fabro quidquid in aere noto.
Nec, puto, praeterii, penes Icona fusa parerga:
Ergo (quod est reliquum,) Lector amice, VALE.
SIC ego finieram, reditumque sub Astra parabam:
Inicit at reduci PSITTACUS, ecce, moras!

Psittacus, arborei super ardua termitis haerens.
Paene, silens, animum fugerat ille meum.
Nunc, ubi praeteritam dominae videt ore volucrem,
Assolitam dominum semper obire latus;
Prosilit, et dolet, ac memorem mihi vellicat aurem;
Mutaque, cum querulo murmure, rostra movet.
Psittacus (inquit) Ubi? Taceor? Bene suggeris (inquam)
Te quoque, Cur prope sis, et, Tua facta, canam.
Der modo se facilem, nova languidus ad metra, Lector,
AD Viridem, faciam, mens revirescat Avem.

ELEGIA XXXI. DACTYLICA. PSITTACUS MYTHO-PHYSICUS.

De PSITTACI Natura, ceterisque connexis, PARECBASIS, SEU DIGRESSIO, PHYSIOLOGICA.

AESTATIS extremam lineam PSITTACUS occupavit, Aestivis merito Deliciis annumerandus. Quamquam enim, pleraeque AVES, aprico fere Sudoque caelo gaudent; cuius per Iulium Augustumque menses, apertius esse theatrum solet: Haec tamen Volucris; prae ceteris Hiberna fugit loca; et his, si importetur, nisi sollertissimo percurata studio, vel intabescit, vel immoritur. Suo certe vigori numquam, in

Borealibus aeque; atque, in Africae Asiaeque silvis, constat. Calenti aestivoque Sole pariter ac Solo oblectatur: Legumina, fructus arboreos, fruges segetum, grana pomorum, (Orientalium maxime, Persidisque;) nuces tam iuglandes quam myristicas, atque etiam Glandes, Aestivi fideris annonas, diripit et depascitur. Prae ceteris tamen Messium proventibus, insatiabili avaritia Cnicum sectatur, seu Crocum Saracenicum (quem Cardamon Graeci nominant) Oryzam Indicam, et frumentum siliginemque feraciorum regionum. Quo proinde titulo, non inter furaces tantum Feras, sed etiam, SPICILEGAS et Frumentatrices, ac NOXAM FACIENTES Bipedes, collocandus est PSITTACUS: Esto; Vilibus subinde (Nasone teste) minimisque contentus alimentis.

HUNC porro Graeci vetustiores Sittako\n, et Yittako/n, necnon Bi/ttakon, et Yitta/khn, dicunt: Recentiores, Papaga/n; Itali, pluresque linguae, Papagallon: Aethiopes, Parsistam; Hispani, Galli, Germani, Papegayum, nominant. quorum vocabulorum, quae concinnioris soni sunt, et ad Romanam Atticamve inflexionem tractabiliora, Delectum fieri in Carmine, variationis gratiâ, consultum visum: ne semper tam nos Lectori Psittacum, quam Psittacus Caesari suum xai=re, ad usque fastidium ingeminaremus.

Fuerunt autem hae volucres, iam inde ab Alexandri Macedonis aetate, Europaeis notae; ex Taprobana; Indicarum insularum celeberrimâ, per Onesicratem advectae. Nec fere deinceps, per aliquammulta saecula, aliunde, quam ex Indis, ad nos translatae. Neque tamen illic solum natas putes. In ultimis Syriae finibus (qui Arabum, Nabathaeorum, et Moabitarum sunt) progenerari, Diodorus est auctor. In Libya, Aethiopibus, Americâ, populoso numero provenire, tradunt; qui inde quotidie vel referunt, vel renavigant.

Colore porro sunt ut plurimum VIRIDI (cuius

commendatione, etiam a)ntonomastikw=s AVIS VIRIDIS nuncupatione gloriantur.) Sunt tamen et Psittaci Candidi, aliarumque a natura tincturarum, et, viridi mixto, Discolores: ad Tanassarim cumprimis [(transcriber); sic: comprimis] , Indorum urbem; ad quam longe pulcherrimi, septem colorum certante varietate, tamquam Iridis caelestis aemulatione, spectantur. Eorum disciplina, vox, mores, ad naturae plane miraculum, memorabiles: intra tamen humanae praestantiae terminos. Nec enim Scaligero credideris, aut illi, ex quo Scaliger exscripsit: qui, PSITTACOS non discere duntaxat, sed INTELLIGERE prorsus, et ad EROTEMATA Sapienter respondere, perhibet. In Fabulis quoque (sicut non pauca alia Auctoris huius) sine scrupulo deputaveris; quod Ioannes Montevillanus narrat, Libro (ni fallor) Peregrinationum Orientalium; Ad mare Aethiopiae, quod Arenosum vocant, PSITTACORUM genus reperiri, cui Sex in pedibus singulis Digituli: quibus Natura, mirabili liberalitate, concesserit, ultro sine Doctore, et articulate, LOQUI: sermoneque non solum Humano, sed etiam Hospitali praetereuntes atque obvios, sponte, nulloque instigante, consalutare. Vana haec, et transmarina! Vera autem, et experimentis liquida quotidianis; Discere PSITTACOS Humanum sermonem, et Imitari. Quamquam enim genuinam, et ab ovo natam Vocem, aliam non protrudant, quam, PARROQUET! seu, PERROCHET! (cuius frequentatione, etiam PARROQUETI, aut PERROCHETI Gallis, praeter Papegayos, dicuntur) tamen sollertis Institutoris curâ Barbarismum hunc dedocti, gradatim, quidquid inculcaveris, arripiunt: ac, tempore laborem perficiente, non ad loquentiam modo et garrulitatem, sed ad qualemqualem Eloquentiam, praesertimque brevem, perveniunt. Quo nomine, etiam Diserti Hominis Symbolum, Hieroglyphicâ notatione, meruerunt, et, antiquorum aevo, MERCURII tutelae

sacrati sunt; quod prae ceteris Avibus locutione celebres, Hominem saperent.

SED ad hanc Linguae Disciplinam, et Delectu opus, priusquam instituas: et, posteaquam delegeris, Severitate. Delectu quidem; Quoniam, nisi Pullum, aut certe Bimatu inferiorem, docere coeperis; operam et Minerval perdideris. adultiores, et biennii metas sine Litteris egressos, aeque Rhetoras effeceris, atque ASINOS lyricines aut Saltatores. Severitate vero; Quia alius alio docilior: alius alio, naturae malignitate, stupidior. Omnibus ex aequo Cranii Capitisque mira, cumque Rostri pertinaciâ certans, Durities. Quare non palpo, non poppysmate, non plumae demulsione, Palladem et Athenas infuderis; sed, ut vel paucula robusto Cerebro Dicta, dicteriave instilles; pro Infundibulo, FERREIS radiis, regulisve: aut, (quo plerique assolent) Clavibus, Claviculisve eiusdem metalli, uteris. Nec misericordiâ absterreberis. Ominum enim crusmatum, verberumque horum, Ossea capitis asperitas, capax est, atque patiens. Et aliter, ictus nullos persentiscet: aut, si senserit, Pili faciet.

Paullatim, sic quasi Musis assuefactum; etiam Ethici mores, et mansueta comitas sequetur. TURTURIS ante omnia familiari consortio iuvabitur; amore casto, et intra sancti affectûs leges staturo. Puerorum deinceps, et imberbium quarumcumque genarum aspectu provocatus; non filiorum, natarumque, non vernularum amicitiam, supra suos natales et dignitatem aestimabit. Modium Salis cum domesticis absumet nec osculis abstinebit, pudicis, et qualium esse capax rostrum potest. Sed caveant Parvuli, Psittacum irritare pertinacius, nam, in Odium amore converso, bilem concipiet; et unguibus oculos faciemque tenerioris aetatis dispunget. Vino quoque immodico Avem removeris: ut, cui ex eo Lascivia; saepe maturiori oculo aurique gravis. Ante omnia tamen Pluviis

eam arcueris, et nimborum violento delapsu. Quia, nisi mox ad robustum Solem, aut Foculi ignem, desiccata; concepto ad intima Horrore extabescit, et moritur. Quae caussa est, cur (si Alberto fides) prae ceteris terrarum plagis, in Phoeniciae montibus, quos GELBOE nominant, propensius nidum suspendat, et sedem figat PSITTACUS: quippe Alpibus Samariae, sterilibus ac petrosis, et Davidicâ pridem proscriptione, RORE pariter, et PLUVIA spoliatis: ideoque AVI huic innoxiis.

Haec de PSITTACO fusiologikw=s. quorum tu copiam reperies apud Gessnerum, Aldrovandum, Ornithologosque ceteros: Plinium quoque, Solinum, Apuleium in Floridis, Diodorum, Cardanum, Avicennam, et Albertum, Ad ELEGIAE sequentis Lucem hi, opinor, Radii sufficiunt.

DACTYLICA. Eadem RUTHA loquitur. RUTHAE, PSITTACIQUE SOCIETAS.

Psittacus, impatiens hiemis, colit aera sudum:
Et mihi diligitur, sub Cane tostus, ager.
Temporis est calidi Papagas nota, Solis amator:
Tessera Iuliaci sic ero mensis ego.
Turturis, assiduus Papagas comes, ardet amore:
Ardeat ergo meo; Turtur et ipsa, fui.
Ille fugit Dryadas; casulas hominemque frequentat:
Barbariem fugio RUTHA; sequorque Socrum.
Ille leguminibus satur est, minimoque paratu:
Crusta meam relevant, atque polenta, famem.
Farra tamen legit hic, decumatque, Siligine raptâ:
Spicilegam fieri me quoque, monstrat Opus.
PLURA quid accumulo? Satis ista superque loquuntur,
Quo mihi se viridis nomine iungat Avis?
Iungimur his titulis: Patriae quoque nectimur usu;
Ales hic, est Syrius: sum Syro-Lotis ego.
(Error enim vetus est; Aliis, nisi mollibus Indis,
Nec fieri populis, nec Papagallon ali!)
Nascitur hinc etiam Syrio, capiturque, sub axe;
Qua Nabathaea premit iugera limes Arabs.
Ultimus hic Syriae locus est, plaga senta Moabi:
Hîc, ubi turrigerae stant iuga firma PETRAE.
PETRA mihi genitale solum, genitale volucri;
Arctius, inque novum foedus, utrumque ligat.
Est operis, didicisse, brevis: neque nosse pigebit,
Unde sit, hinc etiam, carior illa mihi?

PSITTACUS, A RUTHA CAPTUS.

PSITTACUS, inter eas, tenera male firmus ab ala,
Remigiique recens, et genitricis egens:
Tot labefacta vadis, tot ab aethere fluctibus uda,
Plumea difficili vela movebat ope.
Vela duae fuerant, gravidae tot ab imbribus, Alae.
Hei, quid agat? Nimio Psittacus amne perit.
Cannabi, flamma nocet: Nivibus, rota fervida Solis:
Sol, pluviis: Pluviae sed, Papagalle, tibi.
SIC igitur moriturus erat, sine vindice, Pullus;
Undique dum miserum iam citat Hora nigra.
Aspicio: (Domus alta fuit, super aggere ripae)
Aspicio: Species me movet, atque Malum.
Inde, Mali miseret. Speciem iuveniliter opto:
Devehor in fluvium mox rate. capto feram.
Tum capio: foveoque, gelû pluviaque rigentem.
SOL aberat: foculus munia Solis obit.
Sic fugat ignis aquas. Papagas, cito siccior ipsis,
Quas dederam, Lacrimis pro moriente, VALET.
Et valet, et salit, et vegetae micat iride pennae
(Mistus enim viridi, discolor ales erat.)
Iamque magis cicur, atque magis, movet ora; sed ora,
Flexilis articuli vix habitura sonum:
Ora, didagmatibus nisi perficienda magistris,
Blaesula, cum tremuli simplicitate metûs.

INSTRUCTIO PSITTACI.

Ad Ferulas igitur (Documenta potentia!) vertor:
Et ferulae, Radius ferreus, instar erat.
Hôc stupidi cerebrum capitis dolo, verbere crebro.
Cogitur hinc, docili reddere verba fide.
Utque latus comitat muliebre, domestica CLAVIS
(Namque, notam Dominae pondera Clavis habent)
His ego saepe tubis, et arundine, tempora pulsans,
CLAVE brevi stolidum glorior ulta Caput.
Glorior e rabie. QUID enim, nisi pompa Docentis,
Discipulus Bonus est, Proficiensque cliens?
Iste meus (mihi crede) cliens, studiosior ictu,
Grande tulit pretium: Perdidicitque, LOQUI.
Utque loquax flueret labor uberiore palato;
Mista dabam patrio Persica grana croco.
ARTIFICEM gula perpoliit. Dape guttur inunctum,
Nexuit alba nigris; non-sacra verba, sacris.
TUNC ego (deposita modo virginitate) colebam
Cum MAHALONE torum, cum populoque Chamum,
Cumque Chamum toties, toties Mahalona, vocarem;
Imbibit assiduos Ales et ipse sonos:
Ac (nisi, quod tremulo Titulos iteraret hiatu,
Balbus et ad Proprii grammatis esset epos)
Non inhonorus Herae tamen hîc Imitator ovabat;
MA-MAHALONA citans, non minus ipse, Meum.
Cumque Deos canerem patrios, nurus inscia Veri;
Cum canerem generis barbara Nata patrem:
Carminis iste sequax, parili ruditate, canebat;
O, MO-MOABE, parens! ô, CHA-CHAMOSE Deus!
Prae reliquis, amor unus erat strepitusque loquentis;
RUTHA, venusta nurus! pulchra NOEMMA Socrus!
Et, quoties caneret (DEUS Unicus esto!) Noemma;
(Multus, in ore Socrûs, nam DEUS UNUS, erat)
Iste; (DEUS, Deus est, Deus Unus et Unicus) ales
Per memores didicit, reppetiitque, gradus.
Ergo mihi ioca tot peperit, nuruique, Syraeque;
Quot dedit Ausoniis post Avis illa Viris.

PSITTACUS, RUTHAM SEQUENS.

PSITTACUS, RUTHAE SOLACIUM.

Hoc, mea fecit Avis. Quid enim? Peregrina videbam,
Hanc quoque, Mosaicis discere verba sonis;
Dictaque dum toties regerit mihi Biblica Doctrix,
Biblica per medias frangere dicta notas.
Narro, sua caritura fide; tamen Acta, (nec ultra:)
DOGMATA tradiderat legis Hebraea, Socrus.
Dogmata (dum toties iterat studiosa Noemma)
PSITTACUS addidicit legis Hebraea Decem:
Perque caput, numerosque suos, sacra commata carpens,
(Integra non poterat) me quoque iussit idem.
Iussa fuere mihi, Volucris studiosa voluntas.
QUOD Papagas voluit discere RUTHA nequit:
HIS ego me monui. tacitoque pudore vorabam,
Quae mihi cumque novus taedia Sermo dabat.
Docta brevi; nec ab alterius male pendula labro,
Ipsa mei potui promere sensa fori.
Isacis Isacidis, et Hebraea videbar Hebraeis.
DISCIPULI retuli mira Didactra mei.

PSITTACUS, OBEDI PUERI DELICIAE.

Nam puerum; puerique patrem, Papagallus adortus,
Ingeminabat, edax, nomen utrique suum.
SIC sibi, sic domino melimela rogabat Alumno:
Quodque rogavit Avis munus, uterque tulit.
Dactylus, atque Nuces, et amygdala frondis Hebraeae,
Praemia blandiloquae magna fuere gulae.
SIC erat in pretio Dominis, domuique, volucris.
Hei mihi! Quod SENIUM vix, Pretiosa ferunt.
Ecce! Decennis adhuc, Papagas sua saecula claudit!
Detrahit huic viridem MORS male-pulla togam.
Quo variante iocos, bene tempora, meque, fefelli;
Occidit ante Meum tempus, et ante Suum!
SED, licet occiderit: Vegetae sub imaginis umbrâ,
Elysii celebris Fabula vivit agri.
Vivat! et, ô, recitet, tacitus quoque, carmina RUTHAE,
Clausus arundinibus, mite Poema, tuis!
PSITTACUS interea mihi fiet, et Omnia; quisquis
Dicet (utrique favens) XAIRE, VALEQUE, mihi.

DE PSITTACO. PARECBASIS HISTORICA.

POEMATUM alia sunt ex professo FABULOSA; quales aut pleraeque, aut omnes, Deorum Dearumque geneses, mythographiae, metamorphoses, Hesiodorum Theogoniae, et Avianorum Apologi, QUIS enim, extra Mendacii Figlinam, Fecerit; quod vere Esse numquam potest? Alia, sunt Poemata, potiore sui instituto HISTORICA; decori tamen subinde causâ fabulosis intermixtis: cuiusmodi Lucani Pharsalia, Silii Pugne Punicae. Arbitri Civile, Claudiani Gildonicum, et ipsius Homeri Ilias, Maronisque Aeneis, et aliorum alia. MEDIA viâ quoddam POESEOS incedit genus; quo ea tractantur, quae sane iurato testimonio nullo referri possunt illam in PERSONAM, quae Carmini Titulum nomenque suum commodat; nisi fortâsse in parte aliquâ, obiterque, et ex diverticulo. Certe Uni Omnia simul (etiam Auctoris conscientiâ) non evenere:

quamquam evenisse confingantur: ac re ipsa diversissimis aliquando contigerint. Quam figmenti formam, in Prosa quoque secuti sunt, ex Graecis Heliodorus in Aethiopicis; ex Britannis Sydnaeus in Arcadia; in aliis alii.

Ego, in campo minore, illas fere semper ELEGIAS sum amplexus; quae VERITATI basin, Poesi columellam et epistylion: subinde lemniscos etiam et parastases, deberent. Nam aut Sacrae meae pleraeque sunt, aut alioquin HISTORICAE faciei; Fictionis tamen stibio, saltem obiter, aspersae. Ab harum utravis, siquando recedere visum esset; tam eas semper exsecratus sum POESES, quae Omnia: quam, quae Nihil, comminiscerentur. Harum in ordine, praecedens etiam FICTIO est, de RUTHAE PSITTACO: In quo, Si ad divinorum Oracula librorum respexeris, BIBLICUM nihil reperias. Sin ad rerum gestarum probabilitatem; a veritatis et naturae cursu, nihil alienum. Immo sic, de composito, PSITTACI Physiologiam innectere Poeseos artificio placuit; ut vel audaciam inde, vel assuetudinem, adolescentiores conciperent; In quavis obviâ Naturae materiâ, pariter (et felicius utique, suo tempore) ludendi. Quo tamen in conatu discant; non temere quidvis de quovis scribendo, libertatem temperare: Nihilque ponendum in Figmento Mimo-Historico meminerint, quod non conformare Decori legibus, aut firmare gestorum monimentis, noverint; quamquam, inter dispersissimas subinde Personas singulis actis Partibus, AEGRE IN UNUM (quod dicimus) HERCULEM, OMNES omnium LABORES quadrare videantur. Ecce, RUTHA, quam modo legisti, circa Psittacum nihil agit, nil loquitur; quod in Conditionis huius aut gentis FEMINAM congruere nequeat! NE ipse quidem PSITTACUS, vel in minimâ Carminis Scenâ spectandus producitur, eo habitu; quo non aut ante, aut post, alius itidem aliusque eiusdem

prosapiae ludio, aut etiam ad hanc artem insuetior AVIS alia, prodierit. Velut haec (si legere placet) paucula docebunt, HISTORICA paradigmata. nam, ad Omnia effundi, torrentis more (quod fieri tamen posset) Instituti ripa, librique ad finem properantis suum margo, inhibent; ac pennam coercent.

FEMINAE primum PSITTACUS affingitur, quid miri? cum non Passere magis Clodia, (quae, Lesbia, Catullo est) neque Columbâ Semiramis Babylonia; neque eadem Violantilla Stellae; quam Psittaco Corinna Romana, (nescio, an non Augusti Iulia?) famosa fuerit. Et de Imbelli sexu quid loquor? Melioris Atedii Psittacus, numquid non viriles Deliciae? Aves, quas a Quiritibus pugno circumgestari Cato questus est, multis ante Atedium aetatibus, numquid non et Militum, et Romanorum, gaudia fuerant? Permitte igitur et Viragini hoc remissionis animi genus: et tanto amplius, Idolorum adhucdum cultrici, cum volucrem istam caperet. Permitte hoc, tot aequalium suarum exempla videnti, barbarae; quodque caput est, Eodem cum Moabiticis Papagallis caelo, natae educataeque.

Recte, inquis: Tantisper ei ludibundae esse licuerit. Sed; Usque ad Aras, et meliora religionis sacra! Ceterum Proselytae, et iam Bethleemitidi; qui pulchrum fuerit, Plumeis porro nugis immorari? Haec tu quidem ita, qui diverse sentis. Sed quid dices Caroli Magni filiis (in quibus et Ludovicus Pius) in Gallo suo gallinaceo? quid Eremitae Gregoriano, in Fele? quid Anchietae in avibus ac Simiis? quid Seraphico Francisco, in Cicadis? quid Evangelicae ipsi AQUILAE Ioanni, in Perdice, iocantibus? Quibus omnibus, aliisque sine numero, Sanctis gravibusque Viris, Animalia praesertim pennata, oblectamento fuere, sive proprio, sive quandoque et alieno? Quod illos ergo tam Severos non dedecuit; RUTHAE castigatam reductamque frontem, qua levitate laxabit? aut qua scurrilitate dissolvet?

Deinde, FUGERE Dryadas, hoc est, Silvas dicitur; atque indidem DIVOLARE. Vere historiceque

utrumque. nam AMERICANI certe PSITTACI, tametsi de Noctibus, nemorum incolae; interdiu tamen ad mapalia, rusticasque casas gregatim (passerum columbarumque ritu) exspatiantur. In tectis areisque barbarorum, conventus agunt, meridiantur, pabulantur. NOSTRATES vero quod raro Volitantes deprehendimus; in culpa est, pigrescens in cavea torpedo; vel ipsa Septentrionalis caeli (sic loquar!) ignavia; pennas alasque, ceteroquin vegetas, plumbeo stupore, tamquam visco, glutinans.

Inclamare praeterea RUTHAE Psittacus, MOABUM, Moabitarum auctorem; et CHAMUM, gentis Idolum, confingitur. Nec istud quidem par' i(stori/an. Puto, TE quoque vel inaudisse, vel ex idoneis auctorum monimentis meminisse; CREBRA Litaniarum inculcatione, (cum praecipue, pro gentis illius studio, frequentius THOMAS Apostolus invocaretur) PSITTACUM quendam, ex toto precum contextu, pro se particulam illam solam condidicisse. Correptum postmodo raptoris Accipitris unguibus, Quiritiumque fidem (vocibus, quibus poterat solîs) implorantem; ex aere salvum sospitemque recidisse: quod citra ullam gutturis remissionem, creberrime inclamâsset; SANCTE THOMA, ORA PRO NOBIS! [Note: (a) Aquilin. l. 2. c. 1 3. qui addit; Accipitrem ipsum, repentino perculsum casu sibi funus, et Psittaco Libertatem, peperisse.] Unde clarum est; Etiam his avibus contingere, longo artis usu, INDIGETES et Nominare; et, pro suo captu, venerari. Et quidni His id contingat, ab lingua cerebroque aptioribus? cum maiorum nostrorum memoriâ SPINULUS (an Canariensis) Avicula et ipsa Subviridis, sed Psittacorum vix bolus ac pugillus; intra Deo sacratae Virginis clostella caveamque, docta sit auditaque, dulcissima IESU, MARIAEQUE nomina, voculis ad humanam consuetudinem articulatis, frequentare. Hoc scire se, aurito testimonio, Laurens Platopedius asseverat, scriptor fidei iuratae.

Eodem paene recidit, quod DEUM, DEUM UNUM, et UNICUM, Ruthae PSITTACUS, per

vocabulorum commatumque gradus, doceatur ac discat. Sane, sine absurdo. Quis enim tritissimam APSEPHAE, regis Libyci (quem Psaphonem aliqui nominant) fraudem ignorat, et hypocrisin? qua, in summa scelerum obscenitate, famae suae posthumae consulturus, Papagarum agmina conclavi, sibi soli pervio, conclusa; Voces, quas voluit, docuit? Moriens autem, inter suprema mandata posuit; ut, Simul atque animam egisset, ruptis Penetralium valvis atque clathris, in aeris libertatem PSITTACI remitterentur? Emissos autem, quis nescit; per omnes Libyae agros nemorave, velut Caelo demissos Iovis interpretes, divolando inclamitâsse; MEGAS QEOS AYEFAS! MAGNUS DEUS APSEPHAS? Unde nebuloni illi per Psittacos, ad ignarum doli vulgus, conciliata Divinitatis opinio: et, volucrum inaugurantibus linguis, promulgata detestabilis Apotheosis. [Note: (b) Annotator ad orationem Dionis Chrysostomi, De Regno.] Qui DEUM ergo didicerunt, inter medios pridem Cacodaemonas flagrantem; DEUM, opinor, CAELI, regem Angelici Paradisi, sonare PSITTACI non poterunt?

HAUD multum dispare Fictionis innocentiâ absolvimus; quod a Rutha memoretur haec volucris, carorum sibi Capitum, discessum et absentiam, creberrimis, vocalibusque gemitibus deplorasse; cum ad usque impatientiam ORPHAE succlamaret, RUTHAM, NOEMMAM DEUM! Nihil hic extra rhombum! Nam dic, Quaenam illa, multis post saeculis, fuit AVIS, Constantini Manassis Graeco celebrata calamo? [Note: (c) In Annalibus Imperii Constantinop.] LEONEM filium, Imperii spem alteram, BASILIUS, Orientis Imperator, Santabareni calumniis circumventus, in vincula compegerat; et ut paternae necis cogitatae reum, Parricidarum supplicio destinârat. Hinc ingens in omni regiâ luctus, e periculo tam alti verticis: Matrisque potissimum, et gynaeconitidis, assidua lamenta: LEONEM Principem deplorantium. Excepit hos Threnos, in pensili degens cavea, palatina volucris: atque,

ceu millies (uno saepe die) iteratas, memori impressit Phantasmati. Et Aberat certe permultos iam dies, LEO; frequenter antehac (opinor) Avi colludere assuetus. Ut proinde, duplici iam incitamento, frequenter Avis quoque neniam hanc recineret: O, LEO! ô, LEO! ô, LEO! Tam insolitae, tot Epiphonematum, praeficae; BASILIUS tandem, Fortuna duce, intervenit; et tum Volucris, tum Regiae totius, inflexus tragicis eiulatibus; LEONEM filium (tot pridem questibus CONCLAMATUM) Libertati, Saluti, atque Solio, cum Orientis applausu, restituit. ET quam tu AVEM hanc, tam prodigiose lugentem, fuisse censes? Certe, si Aldrovandum interroges; PSITTACUM, respondebit. [Note: (d) Libro Ornithologiae XI. tit. Mores.]

Adieci tamen, BETHLEHEMUM, ab usque MOABITARUM terris, advolâsse! Nec istud quidem penitus e Creta petitum. Quot enim tu Dierum Profectionem, arbitraris illam? Sane quidem, si Geometras Geographosque consulas; negabunt, omni cum circuitu, ab ipsa quoque PETRA DESERTI [Note: (e) Vide Adrichomium. PETRAM autem DESERTI, Ruthae patriam fuisse, non improbat Salianus Annal. tom. 2.] Triduano maius iter esse, quod, per Asphaltici MARIS compendium, Paucorum milliarium Indefesso volatu, pennatus viator absolvet. Ac nostrates quidem PSITTACI, quamquam carceribus emissi suis, vix hibernacula pennis pervadunt. Vidimus tamen, et hac in Urbe, ALBUM; qui Tecta plateasque quotidie omnes pervagaretur; et alato studio cum Columbis palantibus pabulantibusque certaret; quoad eum Fames ac Vespera domum revocaret. Calecutani quoque, ceterique In dorum PSITTACI, et, qui in Libyae desertis degunt; ad Frumenta, oryzamque, etiam e Silvis longe dissitis, devolant; tante convenarum raptorumque numero: ut Calecutii quidem, Custodes nutriant Pueros, qui in id unum intenti, mercenario clamore Frumentatores hos arceant, Nigritae vero, Libyês populi, ne Crocodilum quidem hostilius, quam PSITTACOS, oderunt: quod horum inopinato numerosoque peregre affluxu, Spes illis Anni, totaeque AESTATES, evastentur. [Note: (f) Aloysius Cadamustus, et Ludovicus Romanus, apud Gessnerum Libro 3.]

AT, quod omnium minime Fidem mereatur: DECALOGUM mentitus sum, ab hac AVE, sensim et perceptum et recitatum. Quid, si rei Incredibilis Fidem, ex ipsa tibi FIDE faciam? Superioris aevi memoriâ, S. R. Ecclesiae Purpuratus, ASCANIUS (Rhodigino assertore) Nummis aureis Centum stantem, PSITTACUM aluit: immani sane (prout tunc merces erant) Pretio; ni prodigium immane Psittacus ille rependerit. At ille nec pretio pudori, nec Domino paenitudini, fuit. FIDEM (quam dicimus) hoc est, Apostolicum Symbolum, a voce prima ad usque finis clausulam, integerrime, articulatissimeque, numquam intersistente pronuntiationis cursu, citra ullam caespitationem, adnumeravit. [Note: (g) Caelius Rhodiginus l. 3. antiquarum lection. cap. 3 2.] CREDIS tu, tam inaudita? Aude certe; et vel a tam Docili mirandoque CATECHUMENO, Quae non Vides, non audis, Fieri posse, Discito!

SOLACIUM quoque Solitudini, exilioque RUTHAE, PSITTACUS attulit; (In Deo Divinisque, satis utique acquiescenti.) Et quippeni Solacium? Ex linguae primum peregrinae, per Avem domitâ difficultate. Quam multis minus asper visus est Labor, Rho litteram sine mollitie protrusam, emoliri: quod eam prius Canibus viderent, catulisque, sine dentium ruptura, profluere? Deinde, Sui nudo aspectu, caveaeque solitariae amore. Auctorem habeo fide grandem, religione grandiorem; qui memoret; quod (Ascetis praesertim tristioribus) frontem exporrigat animumque conserenet. [Note: (h) Historia Ordinis Carthus.] Nutriebat, salignis clausum viminibus SPINULUM (an, Carduelem?) Sanctissimae Carthusianorum Religionis Tiro nonnemo. Abstrusae (ut fit) taedio, tandemque et odio, Disciplinae (maxime Sathanâ quoque Fluctus in simpulo excitante, et serena omnia, etiam e minimarum sollicitudinum nebulis turbante) digredi claustris tam tetricis, mente concepit, Iamque in crastinum, sibi Exitum indixerat; iam sarcinulas et vasa collegerat: Subiit, inter haec, animum Spinuli misericordia: et; Quid avicula haec, inquit. quo peccato suo misera, his in Latumiis, contabescet? Quin potius, a tenebris ac fame, hoc ipso

adhuc Vespere manumissa, libertati praeludit nostrae nutritoremque suum, Cras secuturum, mox Hodie antevolat? Cum dicto, laxatis repagulis, Ire iubet, BONIS Avibus, in antiquam silvam, et notas Avium urbes. Dissimulantem, nihiloque minus se moventem SPINULUM, vocibus primum; mox terriculamentis, caveae quassatione, digitorum puncturis, et quibus visum est, minis illecebrisque, vi ac precibus, in fugam incitat. SED, Aviculâ inter haec omnia inconnivis oculis, immotoque situ Custodiae suae stationem tuente; ad meliorem deique mentem reversus Homo, his se vocibus Solari coepit et; Papae! (inquit) Hic Spinulus, exiguae dapis gratiâ Libertatis iacturam tam toleranter fert et hilariter; ut etiam piaculum putet, Non Claudi! Et tu, pro Caelo, pro longissimis beatae aeternitatis Charistiis, hanc tam brevem Cellulae coloniam vitae mensurâ non utique productiorem, Tullianum tibi fingis Romani carceris, et mortalis aevi Barathrum atque Tartarum? Ita haec illi mentis excitatio, et (si verum fatebimur) AVICULA non modo levamento, sed etiam Constantiae, Salutique fuit. nam duravit, et, ad religiosi stadii metam; alacri deinceps concepto cursu, coronam (quantum scimus) cum victoria rapuit. Unde vides; Quae vis erigendae Exulis maestitiae, tum aliis in AVIBUS, tum et in PSITTACO reluceat?

POSTREMUM illud est, quod esse PRIMUM in quaestione Crisique poterat; Quanam tandem probabilitate PSITTACUS, imbre restagnantibus MOABI vallibus defluens, ereptus undis vivus incolumisque. cedere in mancupium RUTHAE potuerit? NE id quidem, ô bone, Contra Torrentem! Prono namque Veritatis Amne, innumerae (si vacaret) Narrationes fluerent, de Columbis, Aquilis, Accipitribus, Apodibus, Avibusque ceteris, quas descendente nimbis immodicis caelo, degravatisque alis; Sola hominum misericordia, de Lethes gurgitibus, in Salutis ripam et Asylum, transportaverit. Unicum e Britannicis (siquid credere potes) Annalibus, sufficiat, et finem ponat.

TAMETSI in hoc plus etiam, quam, quod tua pulsabat Quaestio sis reperturus: ut Ex abundanti tibi respondeam et (quod aiunt) Ultra Pensum.

ALEBAT Henricus VIII. Anglorum rex, PSITTACUM, in Palatio Londinensi, Thamesis ripis imminenti. Docebatur hic voces humanas imitari, profectu tam secundo; ut etiam, quas nemo dictasset, et, quasi per transennam iactas perceptasque, tamen exprimeret, Erat, (ut in fluvio navigiis semper frequenti) assiduus in terra stantium clamor, seu necessitate suscitatus, seu quandoque et ioco; ac nominatim, Britannico perstrepentes idiomate, voces iterabantur istae; CYMBAM! CYMBAM! VEL PRO VIGINTI LIBRIS! (seu, pondo argenti) Quibus illi Charontem sibi aliquem de ripa ulteriore in oram citimam, ad transportationem, advocabant. Hoc nauticum toties inculcatum adagium, ille PSITTACUS, ignaris omnibus, altissimâ sibi scientiâ impressit. At Scientiam dies ipsa demum et calamitas, in lucem protraxit. Post aliquammultum enim temporis, dum nescio quâ pedum temeritate, seu Tecti imbricibus, seu fenestrarum margini illudit; fallente male fixorum unguium retinaculo, in praeterfluentem Thamesin AVIS delabitur: diuque, madefactis invalida Pennis, natat ac fluctuat. Cum ecce, in tempore, toties auditae nauticae Implorationes periclitanti succurrunt: Lamentarique Psittacus, et de medio flumine, vocibus Anglicis inclamare orditur; CYMBAM, CYMBAM, VEL PRO VIGINTI LIBRIS! [Note: (i) Anglice, A bott, A bott, fortwentye pouund!] Et fuit mox, qui trans amnem, intellecto discrimine, Scapham expediret PSITTACUM fluitantem exciperet, agnitumque, ex ipsa speciei praestantiâ, Regi reportaret: adiectis, Quae ille suo in Periculo proclamâsset, promisissetque. Regi non indelectato alumni sui iocoso Balneo, tamen paullo gravior visa est Argenti tam ponderosi, se inscio, Stipulatio: cuius tamen Debiti exsolutio e fisco suo speraretur. Igitur ad navicularium conversus; Haec quidem tu sic, inquit, narras. Ceterum quantum pro transportatione tibi debeatur, ex ipso potius Psittaco

percunctemur. Quid, ais, naufrage! Tu quantum pro naulo spopondisti? Cui Psittacus; DA, ait, NEBULONI SOLIDUM! [Note: (k) Anglice, Gibe the knabe a grott!] Risus est omnium consecutus: et Remex cum pretio, quantum Avis edixerat, trans fluvium remissus.

Haec adduxi [Note: (l) Aldrovand. Gessner.] non, ut per Singula fidem tibi persuadeam (difficile est enim, Historiae huius caudam fabulis eximere) sed, ut tu PSITTACUM videres IN FLUMINE NATANTEM; ac, post multam ancipitemque fluctuationem, salvâ tamen pelle, undis ereptum. Id, quod ad PSITTACI Ruthaei defensionem, plusquam satis est. AD SUMMAM! Sic absumpta est omnis fere potior, de PSITTACO, Materies: ut, cum Aestati volucris Aestiva prorsus inserenda esset; RUTHAE, primas per omnem hanc Scenam partes agenti, veluti Parergon, Personae accommodatum, affigeretur: Neque aliud tamen in Poesi totâ prodiret; quam, quod vel Historicâ olim, vel certe Physiologicâ Narratione fulciretur. Quae ratio in quibuscumque aliis huius Operis figmentis adhibita, sic Pegasi fraena inhibuit; ut, quocumque is fabularum alis evolaret: semper interim vel Veritatis, vel certe Probabilitatis aliquo Pede, ex variae Lectionis memoriâ, niteretur. Quod adolescentibus quoque, ad Imitationem, promptum; ad confingendi Delectum, esse religiosum provisumque debet.

ELEGIA XXXII. DACTYLICA. EPILOGUS, Seu, Auctoris, ad lectorem benevolum, PERORATIO, Totius operis, Triumque mensium AESTIVORUM, anacephalaeosin comprehendens.

TEmpora (qui Superûm favor est) Viridantia quondam;
Nunc iterum calamo Tempora Flava dedi.
VERNA velut Tribus est Dea deliciata Libellis;
Sic totidem titulis est perarata CERES.
Flora tamen Breviore; Ceres sed, Apolline fuso,
Fertilis explicuit rustica lucra Soli.
IUNIUS hîc croceae radiantia fulgura Divae,
Villica cumque suo Praedia Rure canit.

Lilia promit humus; rubeum stata Sidera Cancrum:
Iosua Solstitio, Prodromus igne, micant.
IULIUS at (MARIA properante peraequa, per alta)
Per Babyloniaci currit Aprica BOVIS.
Prata secat: superoque calens, subit antra, Catello:
Hîc Vacat atque Sitit; mox Bibit, atque Natat.
Aetherios cumulat LOYOLIA flamma calores;
Dum radios acuunt hinc PUER, inde Parens.
TERTIUS ut Liber est; ita Meta, Coronaque, Mensis,
Qui rubra frugilegae Virginis ora gerit.
Falx ibi, cumque sua celebratur arundine Messor:
Messis et, in trifidas secta, Diurna, Vices.
Sunt ibi pennigerae Corydallides, Horrea, Nubes;
Iunctaque Patritiae Fulmina terna Nivi.
Despicit hîc Abacucus Agros; Danielque LEONES:
Tusque suum Genius Claraque Vallis, habent.
Ante tamen reliquos Nabathaea Virago triumphat;
Inque suo, Superûm gloria VIRGO, Throno.
IAMQUE sat est operis! (Quis enim petat, Omnia dicii)
Littus, io, teneat fessa carina suum!
HEI! Nihil haec miseram iuvat, anchora iacta, Thaliam:
Fallimur. ah! procul hinc Littoris ora fugit.
Nam, licet ista suum teneat ratis integra Siccum;
Sitque quies Elegis capta suprema meis:
FINIS adhuc tamen huic, et abest Charis ultima, coepto;
SUMMAQUE (si libeat dicere vera) MANUS.
Summa Manus (Quid enim Liber est, nisi volvitur Usu?)
Est Manus, est Oculus, Lector amice, Tuus.

LIBRI AESTIVORUM III. FINIS.