AESTIVORUM LIBER II. AESTATIS PROFICIENTIS, SIVE, IULII MENSIS GAUDIA PERTRACTANS. VISITATIONEM B. VIRGINIS. FOENI-SECTIONEM. CANICULARIA. SITIM, et, FONTES. S. IGNATIUM LOYOLAM.

ELEGIA I. PROLOGICA. Praemonet; Huius LIBRI Elegias, ut plurimum, fore BREVES: et Cur?

PErrecturus eram, Longos contexere versus:
Iniecit rigidam nostra Thalia manum:
Et; Quid tu, invito (dixit) vel Apolline, vel Me;
Quidve, repugnanti Sidere, ducis opus?
Ecce, genas sudore meas, frontemque fluentem!
Quas Aganippeae vix lavet imber aquae.
Nunc Arcas coquit arva Leo, Solemque fatigat:
Nunc latrante furit Sirius ore Canis.
Hoc, Hippocrenes cogit nos tempus ad undas;
Hoc, iubet umbroso tingere membra lacu:
Hoc, platano subter frondente, vel ilice densâ,
Frangere fonte sitim; fallere sede diem.
Nec Scripsisse, tibi, sub tali proderit astro:
Nec, Dictasse, mihi; si lyra Longa sonet.
Torrida, (ceu quondam) solvet tua corpora febris:
Dices, sed sera voce; Valete, libri!
Quod si forte tamen (velit hoc ita vita!) valebis;
Ipse tibi, longa mole, molestus eris.
Cyniphes accedent, Ingens vexatio. Musas,
Muscarum expellet seditiosa cohors.
Obstrepet, insano Messorum turba tumultu;
Plaustrorumque gemens, messe gravante, rota.
Saepe etiam Tonitru niger intermugiet aether;
Fulgetroque truces sparget, et igne, minas.
Tunc intersistes: tunc, versibus ibis omissis,
Ad vota, et superos; ad gemitum, atque Cruces,
Denique; Durum aliquid, sed non Durabile, panges:
Et labor ille Diu; nec Diuturnus, erit.

Aut igitur Liber iste, Breves plerumque Camenas
Diligat: aut, per me, Mense sequente, sile!
TALIA, subductâ dixit mihi fronte Thalia:
Et mox, abducto, fugit in antra, pede.
QUID faciam? Moremne geram? Parere monenti
Si pulchrum est, Homini; pulchrius ergo, Deae.
Quare, lector, ades! Dabo carmina curta. Molestum est,
Scribere longa, mihi; volvere longa, tibi.
Quid curas Titulum? lege Rem. Sic Disticha nostra,
Sint EPIGRAMMA, tibi; sint ELEGIA, mihi.

VISITATIO B. VIRGINIS. Visitavit Nos Oriens, ex Alto. Luc. 1. VISITATIO TUA custodivit Spiritum meum. Iob X. Versu XII.

ELEGIA II. DACTYLICA, Ad exprimendam Deiparae Festinantis alacritatem.

EXstimulate pedes! superate cacumina, Musae!
Nam simili properat Regia VIRGO pede.
Evolat, ut rapido Balearica torta lacerto:
Aut, velut ignivomo fulmina trusa Noto.
Qua via cumque trahit, nihil est, nisi Cursus, et ardor:
Nazareos odio dixeris esse lares.
Tam profugo rapitur studio: patriamque Puella
Vitat, ut Exilium. Iam Galilaea retro est.
Iam Samaraea terit, simul effugit, arva; relicto,
Quidquid olet Vitulos, Ieroboame, tuos.
Ac neque turrigerae Solymeia templa Sionis,
Nec proavita calens tecta morantur iter.
Irrequietus Amor, super ardua fertur, et imma:
Quorsum eat, usque memor, non ita, per quid eat!
Mollit iter, Studium. Sed et ipsa, parata clienti
Stant elementa fide: prosubiguntque viam.
Sole dies radiat, solito magis alba sereno:
Anteit, ac, Zephyri molliter aura fremit.

Saepe tubas etiam, lituosque imitata sonoros,
Hospite Davididem voce salutat Heram.
Adfremit unda loquax: et, ovante dirempta recessu,
Virgineis pedibus dant vada sicca locum:
Flore novo fragrat omnis ager: penitusque Rosetum
Terra sit, a Dominae saucia facta pede.
Cuncta favent, meritosque struunt tibi, Mater honores:
SED, tibi nec favor est, nec pretiosus honor.
In pretio tibi Sola Via est brevitasque viarum:
In pretio, Prodromi mater ELISA novi.
Hinc trivio graderis medio: neque pulveris horres
Nube, vel aerii pollinis imbre, premi.
Scobs igitur sabulosa, nigrat tua pallia, Virgo;
Peplaque cum facie, cum pedibusque manus:
Labraque cum iugulo, et sitientia glutinat ora:
Verius an poteras, Nympha, VORARE Viam?
Tota venis igitur Cinerosa: laremque Senilem,
Tota (nec id puduit) Pulverulenta subis.
Quin, mage Pulvis ei potes, et levis Umbra videri,
Cuius in hospitium, et lumen anile, venis.
Haec, Senii vitio (Ter, ô, inclita!) Te, puto, dicer
AEQUAM aliis (Quia Nos Pulvis et umbra sumus)
Sed, Procul hoc procul esto! Venis ter amabilis hospes;
Grataque, et, in Sobole hac, bis veneranda Parens,
Fusca quidem; Speciosa tamen, quasi Luna viatrix;
Lucidaque, ut, tetrico Stella marina freto.
Sic oculis, animoque micas (quasi sidus) Elisae:
Vaticinamque novo lumine pingis Anum.
Hinc, ita Grata oculis, ita Clara prophetidos; esse
Pulvis Homoque mihi; non etiam Umbra, potes.

ELEGIA III. Historica.

QUI Tuus est, sit Virgo, mus! Sit uterque sub uno
Imbrice! Sit gemini corporis una domus.
At contra; procul esto meo mihi culmine, quisquis,
Ex animo, Dominae non studio sus erit.
Longius ille tamen, Gyarisque remotius, absit,
Siquis et (Hanc pestem quis ferat?) Hostis erin
Quid? Mihin' esse queat Mariae proscissor, Amicus?
Qua sine, non possum Vivere, nolo Mori?
Sit Diris datus ille locus! datus incola Diris!
Semideus quamvis hic foret; ille, Polus.
Exemplis doctus, fugerem tam noxia monstra;
Me nisi fervidior praedocuisset Amor.
Nox (testata cano) tenues sic sparserat umbras,
Ut tamen hae radii diluerentur ope:
Luna, facis praebebat opem; suppletaque fratris
Spargebat mundo lumina, fida soror.
Illa soporatis (siquis vigilaret) ocellis,
Et maris, et terrae clara theatra dabat:
Monstrabatque, cavo stellantes aethere, luces;
Ac, siquid stellis pulchrius inde micat.
Tu, mae lux, astris es pulchrior omnibus, Et nunc
Non tantum vibras eminus, ecce, iubar!

Cominus, ipsa venis, comitata satellite caeli
Duplice, Non Pollux; non ibi Castor, erat;
Ornamenta tamen rutilantis uterque PalatI,
Et consanguinea nexus uterque fide:
Ac, nisi lex uteri variaret, cetera Fratres;
Et IOANNAEAE vocis honore pares.
TRES ibant pariter: medio tu tramite, Virgo.
AD latus, hinc atque hinc, Prodromus atque Nepos;
Iuxtim, lympha fluens, duplici iordanis ab ortu,
Splendebat radiis aurea tota tuis.
Ad ripas Calamonis erat cognomine nota,
LAURA, Palaestinis apta latebra viris.
Hic et Palmiferi dudum sacer incola campi,
Divinas sitiens aspiciebat aquas:
(CYRIACO nomen fuerat, Iordanis alumno)
Cyriacus vigili membra sopore levat.
Ecce tibi! Quod Sole solent vix cernere pauci;
Nocturna Vigilans ipse quiete videt.
Tantus erat tuus, ô Virgo, nitor, aurea! Cernit:
Et, tibi mox Oculus totus ut esset, avet.
E thalamo, casulaque ruit (thalamumque, casamque
Omnem, unus cubitus fecerat, una specus)
Prosilit; ac tecto (nisi qua sopor alligat alas)
Devolat: et; Virgo (clamat) amata, Mane!
Virgo, mane! io, site gradum! quaeque omnia lustras
Pegmata cellarum, sylvicolûmque lares;
Ne transi ne (quaeso) meum, venerabilis, antrum!
Vise meas etiam caelite calce fores!
Cyriacum ne sperne tuum, lux, stella, corona!
Mater, abis? Mater! nec mea vota capis?
TALIA clamabat. clamantem mobilis Echo
Per riposa fuit visa iuvare loca.
VIRGO, nihil contra. comitum quoque lingua retenta est:
Non tamen et flentis lingua retenta Senis.
Nam currens (ita visus erat sibi; pesque labascens
Postmodo persuasit) flensque secutus Heram;
At saltem, Saltem, ô, Oculos (ait) Alma, retorque!
Heu, ubi sunt Oculi nunc quoque, Diva, tui?

Siccine (siqua Reum tangit me noxa) nec ipsum
Respicies Miserum? Respice! VISE! doce!
GUTTA cavat lapidem: Matrem non molliat humor
Flebilis? Ad flentis mollior esto preces!
Sic flebat. Lacrimanti ergo, cervice reflexâ,
Non tamen et mollî, tetrica Virgo refere;
Quid tu? (inquit) Stabulumne tuum, et gurgustia, visam?
In quibus est Hostis nidus, et umbra, mei?
Dixit. et obticuit, superasque recessit in auras.
Solvitur hîc somno; nec tamen, ille, metu.
Quaerit: et, ut prendat Mariae manifestius Hostem;
E silicis caeco suscitat igne facem.
Atque papyratam circum penetralia, circum
Ostia laternam, curtaque tecta, ferens;
Non foris hunc Hostem, non, quem petit, invenit intus
Nox foris, et cavitas, et niger horror, erant;
Intus, humi fluitans lodix, resupinaque fulcris
Mensula fictilibus: testaque, cassa dape:
Pensilis et clavo raphanus, minimique paratus
Arula, cum Libro. Praeter at ista, nihil!
Ac, licet illato Pectus quoque lumine lustret,
Disquiratque animi fasque, nefasque sui:
Nil tamen hic etiam (Tanta est fiducia mentis!)
Stat, quod Virgineae pugnet amicitiae.
Iamque videbatur labor hic, ludibria somni,
Aut desperandae sedulitatis opus.
Ergo Evangelico (Quid enim praesentius aegra
Mens coquat?) intentum codice pectus alit:
Quodque migraturae superest de tempore noctis,
In Librum infixo lumine, lector obit,
Paullatim Nabathaea Syros aurora revisens,
Formosum croceo vexerat axe diem:
Tunc, quem Nox hostem texit, Lux clara retexit;
NESTORII (virus ter furiale) Librum.
Iuncta (malum!) sanctis charta infandissima chartis,
Appendice pium peste gravabat opus.
Mox Senior; Ferat (inquit) opus quem conditor, ignem!
Sic data sunt meritis scripta nefanda rogis.

Iusta crisis! dignumque pio Minone tribunal!
Haec eadem similes ventilet urna Libros!
In Lucem veniat, quicumque est scriptor Amicus!
In Flammam, quisquis Virginis Hostis erit!

FOENI-SECTIO. Aperta sunt PRATA: et apparuerunt Herbae virentes: et Collecta sunt FOENA, de Montibus. Proverbiorum Cap. XXVII. Versu XXV.

ELEGIA IV. PRATA, IULII MENSIS PROPRIA: ET OMNIGENO FLORE DECORA.

HAAGAE SITUS.

ITER, ALAUDA. COLLOQUIUM.

Vah! recte et comes hîc! Descendimus, alite fausto!
Aerio nobis plaudit Alauda trocho.
Cernis, ut in lentos se circinet ardua gyros?
Ut canat? ut iubeat nos quoque, In Alta, sequi!
Aequa mones, cassita! Sequi stat, In Alta monentem:
Hoc ipsum Superis, si petis astra, refer!
Dic; geminos illuc, Alemannide gente, sodales
Tendere: sed, Post te: sed, meliore die.
Felix ille dies! qui nos de pulvere busti,
Phoenicas, superâ finget in Arabia!
Interea, Patienter iter, patientius orbis
Cursemus stadium! limes, Olympus erit.
Tantisper, terras Miremur! et astra Sequamur!
MULTIS, ad caelum est factus, ab orbe, gradus.
Nunc, quoniam soli sub Sole (Lupambule) blando,
Exigimusque diem, conterimusque viam;
Prata per, et (sic ne valeam!) per Thessala plusquam,
Et Cilicum Tempe, divite picta croco:
Florea promamus, pratisque simillima verba:
NAMQUE decent pictum, non nisi picta, locum!

PRATORUM VARII FLORES. (Hos singulatim, sub Operis totius calcem, explicatos, in Syllabo seu Indiculo Vocum, lector reperiet.)

Hic (viden') ut radient animato lychnides astro?
Hîc ambubeias ut sua flamma probet?
Hic et luteolâ fulget flavedine caltha:
Hîc et pallidula luce chamaedryades.
Nec scintillanti minus ardet cacabus aura:
Nec minus, auratis crinibus heliopus.
Hos inter, niveo buphthalmi vertice candent;
Et niveae candent lilia fronde comae:
Lilia, quantumvis inculti ruris alumna;
Suave tamen capiti partheniumque bonum.
His, sua narcissi miscent insignia, miscent
Irides, aetherio germina blanda labro.
Hîc vel caerulea cava tintinnabula pendent
Cyclade; florenti vel pelecanus ave.
Parte alia, violas caelesti rustica cultu
Salvia dum simulat; germen utrumque iugat.
His et purpureos amarantus nectit odores;
His se bettonicae Punicus addit honos:
Et, quae multifido dependens stellula filo,
Sanguineo Eoi muricis imbre rubet:
Et, quae densa fibris referunt capitella comatis,
Aut botrum, aut morum; tincta cruore rosae.
Pratenses etiam rosulae de vepribus halant;
Ostrinoque frequens volvulus ore coit.
Hortenses etiam paeonides, atque cruentis
Smilaces assurgunt (pendula planta) nolis.
Adde, chamaemelis chrysanthema iuncta Pelasgis.
Itala: chrysanthos, chrysocomasque Syras.
Adde, coronato rutilantes vertice, nodos;
Quos centumgemino copula flore plicat:
Euphrasiamque, oculis visu succoque salubrem;
Quam prope, gomphaenae est multicoloris apex.

HERBAE, ET FLORES RIVI.

Pronaque pytissans inhianti gramine caespes
Stagna, bibit vitreas, atque figurat, aquas.
Intus, aquatilibus nasturcia semper amoena
Asparagis; intus mentha, vel ulva, natant:
Blandior haec oculis; sed naribus aptior illa.
Has prope, pulegii germen agreste sedet:
Atque leontopodis, riparum in margine, planta;
Parva, sed, Immemorem quae vetet esse sui.
Omen Inobliti quia fertur Amoris habere:
Hic quoque Mnemosynes nobile nomen habet.

PRATORUM INSECTA, GRYLLI CANTUS.

Quis te Parrhasius? quis sic animaret Apelles?
Quis Zeuxis, cupidas fallere doctus aves?
Tam varias numquam daret Attica Poecila formas;
Tam varias numquam discolor Iris aquas.
Non Solymaea suum tam culte Gloria regem;
Non Salomoniacam vestit Erythra domum.
Non ipsum (vix certe Ipsum!) revolubile caelum,
Tot radii alternas fertque, refertque, vices.
Aut igitur Caelum, posthac, Campestre vocetur;
Aut hic, Caelestis sit mihi Campus, ager!

ELEGIA V.

SIc omnis tandem bona Forma fatiscit! Et auri,
Et lapidum species, Indaque gemma perit!
Ipsa etiam Solis, cum vespere, blanda senescit
Gratia; et Hesperiis lux tenebrescit aquis.
Ipsa etiam Caeli, tandem fluet igne venustas;
Ipsa suus caelo detrahet Astra dies.
Aethere Lapsuro, quid, labi cetera, mirer?
Fas est, Summorum fata, minora sequi.
Ille mens, tot cultus heri modo versibus, et tam
Pegaseo large fonte rigatus ager:
Ille mens Zephyri pullus, Zephyritidis ovum,
Flos Florae, ac tenerae Chloridos unus amor;

Nunc acie ferri Campus cadet. Ecce, remotis
Iam mors e villis, perniciesque, venit!
Sex procul, (an fallor?) barbato robore Septem.
Huc, per aperta ferunt se coryleta, viri.
Et iam iamque magis, post dorsum monte relicta,
Conspicuo vallîs prona furore petunt.
Foeni (nam quo alio tituli velentur honore?)
Carnifices! quos falx, barbaraque harpa, cibat:
Grande quibus foenus, Foenum est; queis dextera sectrix.
Magnum opus, et saevum ferrea Luna lucrum.
Succincti pharetris omnes, et cotibus omnes:
Vagina occultis ad latus undat aquis.
Nam, sua quae cuivis vagina est fagina, falcis
Vulnificas stimulat, cote madente, minas.
Dum loquor; una omnes uno iam prata furore
Ingressi, saevum praemeditantur opus.
Sacrilegas poliunt, praevulso gramine, falces;
Et tessellata cornua rupe acuunt.
Mox, scelus aggressi, diductos varice limo,
Transversaque pedes in statione locant:
Ordineque obliquum longo crudelia lunant
Instrumenta; agili ducta, reducta, manu.
Arva metunt, iugulant flores, vaccinia caedunt,
Lilia decapitant, vettonicasque secant;
Euphrasias sternunt, amarantina germina mactant,
Lychnidas exstinguunt, chrysocomasque necant:
Abrotonum plectunt, chrysanthema Romula truncant.
Decollant calthas, conficiuntque rosas.
Alba ligustra, thymos, libanotidas, irin, anisum,
Cumque tribus tondent mille triphylla comis.
Et verbena perit; cadit Ambrosiana sub ictu
Salvia (Quod scelus est, et, violare Deos)
Quid dicam ulterius? perit et cassitula, si quam
Tardior in glebis cura parentis alit.
Anxia quam mater lugubribus obvolat alis;
Funeraque his laniis in caput atra canit:
Innocuoque suae rorantem sanguine natae,
Harpam, anne Harpyiam, clamet? in ambiguo est.

Crimen inhumanum est, gramen; sed atrocius, ipsas,
Graminis indigenas, perdere falce feras.
Et, cur dico, Feras? Sirenas, frugis alumnas?
O, vestris Siren non canat ulla casis!
Sed strix, et, Stygiis modo noctua missa cavernis,
Ad vestras ululet, voce minante, fores!
Hoc matris votum est, pro funere prolis, alaudae.
VIX matrum, in ventos ira vel omen eunt.
Sed, metus hic vestros (ad nos nihil attinet) artus,
Fenisecae, exsugat! Nunc mea Prata cano.
Quamquam, quid Prati reliquum est? quid restat in arvis?
Campus, qui Fuerat floridus, ille Fuit!
Hoc satis est! Maior verbi est, neque mollibus herbis
Gloria, nec nitidis floribus ulla super.
Nunc bustum est, Paestana fuit quae Troia. Papaver
Quod modo vernabat, triste cadaver adest!
Ver olim, mox herba virens, flos postmodo, tandem
Gramen: ab hoc, stramen fenebre, culmus, acus!
Rustica, post horam, rastris instructa iuventus,
Clamosâ hanc vallem garrulitate petet.
Hic, quam falx multo scripsit modo barbara versu,
Fenea rastrorum linea dente cadet.
Turbatis vertent languentia gramina sulcis;
Et calido frangent terque quaterque die:
Floreaque ut demum testentur mortua Tempe,
Factaque solari torrida busta face:
In Cipporum apices redigent lacrimabile pracum.
Quot tumulos campus, pyramidasque feret?
Quot, per prata, strigae surgent, quasi picta Sepulcra?
Avehet has querulis crastina triga rotis.
Iamque novo stipans fenilia rusticus ervo,
Hac unâ exsaturat multa palata dape.
Sub Foeno, sua cuique suo blanditur orexis:
Persica, sit vitulis, cena; tragema, capris.
Brassica, plebeiis fit equis; bellaria, vaccis;
Fit promulsis ovi; fit melimela, bovi.
Semineci panis muri; satureia locustis;
Pastillus gryllis; Omnia, pigro asino!

ELEGIA VI. TERRAE QUERELA Ob Graminis perpetuam demessionem: eiusdemque, ad FENI sterilitatem, indignabunda obfirmatio. Scripta in FENI publicâ, per Germaniam, penuriâ, et pratorum calamitate.

MAter Terra, sedens in colle Scamandridos Idae,
Talibus augebat fletibus amnis aquas;
Infelix ego! tam vario, tam divite foetu:
Quem rapit ante suum, falx Palis hirta, diem!
Tot mihi nunc prato pubescunt ubere campi;
Tot florent valles, tot loca cella virent.
Munere foeta meo regio, quae flumina bina
(Ipsa situ medio semper amoena) bibit;
Gramine pendenti ripam praetexit utramque:
Hinc, umbram Euphrates, pabula Tigris, habent,
Sunt uteri nostri, Cilicumque et Thessala Tempe:
ME pariente, suo sit gravis Hybla thymo.
Ex me Cecropius vernatque et spirat Hymettus:
Ex me, pingue Rosam rus Ierichuntis alit.
Thaboris Hermonisque, meus sunt, germina, sucus:
Denique, dic; Quod non gramen, et herba MEA est?
Omnia barbaricâ simul aufert Iulius harpâ
Annuus. ô, Mesis, messis acerba mihi!
Crudeli iugulant aestivi gramina ferro
Fenisecae. caeso lilia caule, iacent,

Meque ipsam (quis sacrilego non palleat auso?)
Ad cani tondent verticis usque fibras.
Maternumque, piae Themidis sine legibus, ardent
Decalvare caput. Squaleo, nuda comis.
Atque ita, quae Mater, tot sum per saecula, Vestra;
Raso Vestalis vertice sio Soror.
Scilicet, hanc seris profiteri cogor in annis
Nunc demum vitam? Fiat! et esto ratum!
Addite, mortales, peplum mihi: tempora vittis
Cingite: et obnuptis os operite genis!
Cum facie ablatâ, Matris quoque demite munus:
Cogite, Vestalî Virginitate frui.
Sic neque me posthac Parientem cernere, vobis;
De vestra detur, nec mihi falce queri.
Dixit. et austero firmavit numine dicta:
Ac certe hic annus graminis orbus erat.
Aut nimiis etenim Tellus fervoribus usta,
Aut Hyadum pluviis postmodo mersa Notis;
Dedignatur adhuc, solito dare pascua Foeno:
Sic neque pax, neque Mars, pabula sueta secat.
Ergo, quod in Terra nusquam est; quaeratur in Astris!
Hinc, superâ DANIEL sidus ab arce, micat.
Ille dabit, Septem durans in tempora, gramen;
Et (foenum in Cornu cui sit utroque,) Bovem.

ELEGIA VII. NABUCHODONOSOR MAGNUS, FENUM, UT BOS, COMEDENS. Historica.

Huius VIRI (quem NABOLASSOREM, scriptorum vulgus appellat) Tragicam sane Metamorphosin, per gesta suosque annos expensam, reperies, accuratâ veritatis trutinâ, apud Iacobum Salianum, Ecclesiasticorum annalium Tomo V. ab Anno Mundi 3464. Nos tibi, Lector, Synopsin daturi solam;

Diviniorem non potuimus, quam nuda Biblicorum voluminum verba.

MUSA, cothurnato paullisper tetrica passu,
Effer suspensos ex Helicone pedes!
Ad tumidam Babylona fides heroidas affer;
Quaque potes, claudi poplitis abde genu:
Esto allis, per nos, Elegia! Tragoedia nobis:
Ac, pro re grandi, grandia verba tona!
REX regum, Aurorae populorum fulmen, et horror
Tethyos occiduae, conchilegaeque Tyri;
Quem Ptolemaeaeae formidavere tiarae;
Cui tot Hyperboreae succubuere mitrae:
Forte Semiramia Magnus Nabolassor ab aula,
Pensile qua caelo tollit hypaethra nemus,
Splendida suppositae despectans moenia molis,
Ructabat tales, e saturo ore, sonos;
NONNE haec est illa, illa potens, Babylonica Troia?
Quam neque Neptunus, nec posuêre Dii?
Ac neque, Nemrodi stirps invictissima, Belus?
Aemula nec, Belo dextra Semiramia?
Sed, Tantam Tantus, firmam fortissimus, urbem,
Caelo aequam eduxi, Iuppiter alter, EGO!
Per NOS metropolis; per nos, est regia mundi:
Per nos, Belaeo verberat astra tholo.
Quod cocto latere est, Syrioque bitumine sôlda;
Ab nostris Thebae hae sic coiêre minis.

Quod mediam secat Euphrates, et ponte maritat;
Tigris, et Euphrates sub mea fraena fluunt.
Quod concursantes, sine noxa, vasta quadrigas
Moenia tramittunt; moenia Nostra, scias!
Quod, plus quam decies octonis pervia portis,
Quod totidem surgunt turribus; auctor Ego!
Quod Babylon, domiti spoliis Orientis, et auro
Dives ovat; Nostri robore Martis ovat!
Quas Belo posuêre aras, quae templa, priores;
Saecula debebunt postera nonne Mihi?
Talia dicentem, et dicturum talia plura,
Vox interrupit, turbinis acta modo;
Decretam, Nabolassor, habe, quam iusta Tonantis
Ira iubet, poenam! Deiciêre loco!
Pelleris solioque simul, simul urbe Tuusque
Qui Nimium fueras; non eris ipse Tuus!
DE caelo quaecumque venit sententia, Fixa est:
Et solido mordet metam adamante suam.
Ilicet, emoti Regem dementia cordis
Efferat: Humani pectoris ordo cadit.
Attonita, a superae manifesto fulmine vocis,
Mens, fumum ac nebulas concipit: icta, furit.
Iam Sibi fit Quadrupes, bipedum ter maximus ille;
Iam se sylvicolam Rex putat esse Bovem.
Iam cidarim (Assyriae regum pro more, bisulcam)
Magnanimae credit Cornua torva ferae.
Cor tumidum, putat esse toros: Os tanta locutum,
Fit tantum, quantum Caspia porta patet.
Collum, torque fluens, illi palearia fiunt:
Sublimes oculi, more Cyclopis, hiant.
Sardonychata manus, sibi tangere sidera visa,
Et digiti fulvi, gemmiferique pedes;
Ungula nunc fiunt, ex unguibus: Et Rex totus,
Fit Sibi Bos totus; sit sibi norma Boum:
Bubalus, atque bison, taurusque boator, et urus,
Efficiunt unum, tot fera monstra, caput.
Et modo concordi populorum voce (nec abs re)
Cognomen Magni qui Nabolassor habet;

Magnus avo, magnus natalibus, atque magistro
(Quippe magisterium sub Daniele tulit)
Bellator magnus, victor post praelia magnus,
Ingeniique acie magnus, et arte fori;
Heu mihi, tam magnâ, titulorum tam magnorum,
In segete, grandi labe coronat opus!
Desipit, exerrat, stolo fit, fit stultus et amens:
Hôc solo tandem in nomine, Magnus erat!
Quique tot, heu! linguas, quot sceptra et regna, tenebat;
Assyrice doctus, Chaldaiceque loqui;
Parthica cui vocum, cui Meda peritia nota,
Cui non ullus Arabs, non Geta, verba daret;
Quem Pharos esse suum, siquid loqueretur alumnum
Crederet; ac, victae Cyclades, esse suum:
Omnibus ex linguis, reliquarum oblitus, ab Una
Iam Graiâ mou=! mou=! dicere, doctus erat.
Usque adeo Mutire datur; stata verba sonare,
Non datur. O, Rege in Rhetore, grande probrum!
VESTE paludatus Tyriâ, post terga fluente;
Syrmate verrebat versicolore viam.
Calcibus excussit procul indignantibus illam,
Cornigeri Caudam dum putat esse Bovis.
Iamque aulae fugitans (tanta est dementia!) passi,
Pronus quadrupedi, liminis ima subit:
Perque gradus praeceps, regali marmore ductos,
Ad loca, de solio volvitur, aequa solo.
Provolat ardentî, qua fert via publica, cursu;
Currentem sequitur serva caterva Ducem:
At, pedibus multum imparibus. Vix sero prehensum,
Consilio ad sceptrum, blanditisque, vocant.
Sed, famulos putat ille suos, pastoria castra;
Hinc sceptrum, ut baculum, respuit, atque pedum;
Et, quoties ostrina parant obtrudere Regi
Pallia, purpureis aut decorare togis:
Ille rubram Tyrii pestem velaminis, ut Bos,
Vitat; et, ut taurus, muricis odit opus.

ERGO, renitenti (Quid enim, nisi cogere, restat.
Cui frustra suasum est?) vincula, vimque, parant.
Primaque circumdant, Serum de vellere, vincla:
Ille sed in rapidos discutit illa Notos.
Aurea vincla petunt. (neque longe huc quaeritur aurum;
Quas tulit hic torques, hae modo nodus erant.)
Ille sed haec etiam, tamquam male congrua tauro,
Scindit, et e collo non crepitare sinit.
Aurea quo rupit, quo robore, vincula Serum;
Hac ipsâ fertum vi chalybemque, secat.
Dissipat aes solidum (TANTUM valet, alta phrenesis!)
Publicaque, invitis omnibus, arva petit.
Hic venit in, DURAE samosos nomine, campos;
Et, Statuae quondam nobile mole, solum.
Pro Bove nunc agit hic; ubi nuper pro Iove fulsit:
Graminaque hac quaerit, qua modo tura, sibi:
Cuique genu posuêre Duces, et regna; fatiscens
Cursibus atque metu, ponit et ipse genu.
Vellit adoratas, tantus modo Iuppiter, herbas:
Hic videt Idoli flens basin ipse sui;
Atque, e disiecto si quod sibi forte colosso
Prognatum videat; carpere gramen amat.
Hic etiam, quem late orbis metuebat Eous,
Ipse suae vespas, ac timet oestra, cuti.
Tigridis ergo citas, rapido pede, tendit ad undas;
Traicit hîc currens, ocior ipse, vadum.
Hinc abit, ad rigui viridantia prata Niphatae;
Atque avido scandit pascua summa gradu.
Assyrias illic inter silvasque, ferasque,
Montesque, et valles, et nigra tesqua, boat.
Ah! quoties saturis, sed avaro pabula dente
Praeripere intentis, lis fera Bobus erat?
Ah! quoties aliqua Falsissima cornua quercu,
Aut bove, fixurus, vulnera Vera tulit?
Pugnantes etiam, nivea pro coniuge, tauros,
Iuridicis voluit conciliare minis:
SED nil profecit. Qui se non noverat ipsum,
Hunc nemo agnovit. Rex, gregis unus, erat.

Saepe etiam summi despectans vertice saxi,
Unde Niphataeus sidera pulsat apex;
Terno obeunda die, veteris modo moenia Nini,
Nunc uno aspexit, se Duce, versa die:
Vidit et, (ac, visa, ingemuit) Babylona remotam;
Ah! quam distantem nunc Babylona suam?
Nec tamen ex tota, quantumvis sedibus amplâ,
Urbe placet quidquam, quam vetus aula, Duci.
Et neque tota tamen, Domino placet aula superbo;
Sed tantum, summâ quod viret arce, Nemus.
Pensilibus cuperet sibi prandia semper in hortis;
Prandia, quae vernans suppeditaret olus!
Sed, desideriis citius, quam tangere plantis
Vota, datur. reditum distulit Ira Dei.
Saltibus ac silvis fixus, Rex efferus, haeret:
Pro septo, huic pecudi. Numinis ordo fuit.
Septem aestus illum, totidemque ussere Decembres:
Aetheris innocuam praestitit umbra diem.
Ungula quae visa est, milvinum prodit in unguem:
Et pilus, Arctoi penna sit accipitris.
Fecerat has tumido cristata superbia plumas.
Nunc eat! ac, monstrum se neget esse Ferae!
Sed, VENIAE datur hora reo. Res mira! voraci
Qui non ore novis parcere norat agris:
Mordaci non dente herbis, non gutture verbis;
Huic, poenâ exacta, parcere Numen amat!
Iam Durae campos, iam Tigridis utraque prata,
Iamque Niphataeum carpserat omne iugum:
Iam feni pars una super, regioque, manebat;
Euphraten inter quae viret, atque Tigrin:
Hanc tandem intravit, lato superantibus herbis
(Tanta est Assyrio visque, Venusque, solo!)
Graminis hîc pinguîs turritâ messe sepultus,
Non illinc terras, non speculatur aquas.
Tantum caeruleum, medio de cespite, caelum
Aspicit: Aspecto, QUIS regat astra, subit.
Tunc aperit, damnatque, oculos, minus ante levatos;
Agnoscitque Unum, conciliatque, Deum.

Nec mora! divinis veniunt impulsibus acti,
Chaldaei, aestivo sidere, fenisecae.
Inveniunt, faciuntque, viam: Regemque reducunt:
Restituunt solio hunc subdita regna suo.
SIC falx (nec pudor est) sceptro iam clarior, orbem,
Quem sceptra abstulerant, reddidit una Duci.
Nec Dux ipse negat: Factusque modestior, exul,
Aulae pro foribus tale epigramma notat.
QUISQUIS amas fieri male Bos, imitare Superbos!
Icone non ficta mox eris hirta Fera!
Talem, me tumidum, secit mea Regia; cumque
Urbe sua, regio: Pro Ducis ore, bovem.
Aspiciant alii posthac sua regna toparchae;
Ac titulo quovis regia tecta notent!
Aegyptum et Memphin, Nili de gurgite pinguem,
Rex Pharius, cumeras HORREAQUE Ampla vocet!
Phaeaces sua regna, putent, POMETA, dynastae!
Et sua Paestani, lata ROSETA, Duces!
Iudaei Palmeta crepent! Vinetaque Lesbos!
India sit gemmis tota, MONILI, suis!
Unicuique suum, de fertilitate, tyranno
Nativa placeat nomen! et inde metat!
ME titulis deinceps iuvat inferioribus uti.
Sit STABULUM, Babylon postmodo magna, meum!
Sit. FENILE ingens, (depastum, ac Tigride toto
Exesum) vastae Persidos omne solum!

ELEGIA VIII. STATUA NABUCHODONOSORIS.

Huic iam olim; et nunc denuo stirpitus eversae; succrescit, in Campo DURAE, Foenum.

Argumentum.

O, factum bene! Tot pedibus modo trita Sabaeis,
Tot Chaldaeorum supplice fracta genu,
Herbida Duraei revirescit gloria campi!
Iamque, vicem sabuli, florea surgit humus:
Hîc, ubi sacrilegi steterant Idola colossi;
Ubere Quinctilis cespite Mensis ovat.
Hîc, ubi terribilî modo fulserat icone Belus,
Regis adoptato Fictilis ore Deus,
Prata thymis undant. multoque, en! ebria tellus
Euphrate, exsudat germen, apumque dapes.
Iam quoque laeta boum tollunt se pabula, Fenum;
Quod circum, gracili crure locusta salit.
Mox etiam, absecto surgent de gramine, cippi;
Et feni, in cortis [Reg: cohortis] funere, pyramides.
Quin, ut nulla super tantae stent rudera labis;
Eruere ad fundum Signa profana, placet.
Quique prius simulacra loco dimorat; in ipsam
Nunc Basin, extrema vi, Nabolassor agit.
SIC, qui Memnoniâ steterat metuendus in Ara,
Creditus Assyrii sidus habere Iovis:
Cui plebs prona genu, sacra tura focosque Tribuni,
Summisere Duces balthea, Rex solium:
Nunc, tot possessa per saecula, sede revulsus:
Hostilem patitur, Rege iubente, manum.
Sustinet et tenerae ludibria saeva Iuventae.
Quis Belum Assyriae iam putet esse DEUM?
Quis putet, esse Virum? Nam, ad ferra robora fractus
Fit limus: limi e fragmine, Pulvis abit.
Pulveris, in nubes, levitas volat. Incipit ergo,
Quo propior Caelo est, hôc minus esse Deus!

OTIA CANICULARIA. Frequens meditatio, Carnis afflictio est. Ecclesiastici XII. Versu XII. Laetare ergo, IUVENIS, in Adolescentia tua! Et in BONO sit Cor tuum! Ecclesiastae XI. Versu IX.

ELEGIA IX. Adolescentis Filomou/sou ITER In Patriam CANICULARE, Scriptum Nomine IOACHIMI SEXAGENII, Platanophili, Iuven. Cl.

NUnc CANIS Icarii Vitatos ordior ignes,
Et data sepositis OTIA blanda Libris.
Sic iubet, assiduo tenuatus Apolline nervus:
Sic, inconnivâ spiritus arte macer.
Parnassi tantisper iter, mutetur in illam,
Quâ non est Iuveni gratior ulla, Viam.
IN Patrios secede lates, Studiosa Iuventus!
GAUDIA da genio, sed Bona sola, tuo.
IAMQUE imus. Sed, ne qua gravet mora tristis euntes;
Omne acidum, Patriae condiat unus amor.
Mutua verborum fallant commercia curas;
Dimidiumque viae, pro pede, lingua voret!
RHEDA vehit pigros: Alacres facundia portat:
Nam plus, quam geminae, vox trahit uncta, rotae.
Mollibus addatur, thematis quoque gratia, verbis!
SIC iam longa dies, longa curulis erit.
Alma mihi, DILINGA, vale! Pelecania Phoebi
Regia; et, IN parvo gloria magna solo!
Quae modicis famam complexa es moenibus amplam;
Quaeque brevi, nomen longius, urbe trahis.
Non ego te posthac, nisi post duo cornua Phoebês,
Inter Castalios, Phoebe, videbo choros.
Non ego turrigeri residens in vertice collis,
Pascam oculos, Istri praetereuntis aquis,
Tu quoque, vive, vire! mea silvula: seu, Paradisi;
Seu, quae Martini de lare nomen habes.
Iuverat haec Ara; volucrum me cantibus, illa:
Haec placita est animis; auribus illa, meis.
Nunc tamen illa iuvat sero; placet altera sero:
IAM sumus in portis, culta Lavinga, tuis.
His ipsis quoque (reiectâ post terga Coronâ
Hospite) digressi, frangimus arva Noti.

Iamque amplum rapide quatiens terit ungula campum:
Iam dextris sensim deviat Ister aquis.
Paulatim silvae lateri, collesque, propinquant;
Quos intra, iaculi more, Sagitta fluit:
Amne Sagitta sonante ferox, et, ponte domari
Impatiens; vernâ cum tumet unda nive.
Vallis ad accessum, viridis de culmine clivi,
Respicimus. Visa est non levis acta via.
More suo, nemorum quae sunt semota, nigrescunt:
Ultima, sub nebulas, caerula silva fugit.
Nulla Lavinga procul superest: latet abdita saltu:
De Dilingano pars nitet una iugo.
Haec quoque, tam vasto vix ipsa notanda recessu;
Templa suum tollant ni MARIANA caput.
Digna patrocinio moles! tituloque potenti!
STRUCTORISQUE sui non minus aequa Mitrae.
Huic aliquis nostrum, Pyliae post vota senectae,
Sic inter superos Templa precatur avos;
Fama tuos, HENRICE, tholos, tua marmora, teque,
In CAELUM (sed, Te sero sequente) vehat!

ELEGIA X. OTIUM NEGOTIOSUM. Epistola Canicularis. I.

Scripta nomine IOACH. SEXAGENII, Iuv. Cl. ad Insignem adolescentem AULUM LINUM, cognomento MELITENSEM, Contubernalem, et Patriae studiorumque consortio ipsi familiarem.

Argumentum.

LECTORI AUCTOR.

gratas vices alternante. Hôc ille instituto, Epistolica etiam ELEGIDIA, quorum formam hîc et imitationem vides, conscripsit; ne Respirantis OTII ulla particula, cum Temporis dispendio, et gratis, ipsi intercideret. Ad SEXAGENII laudabilem normam, Nos quoque in praesenti (sed Illius prorsus nomine recordationeque) Epistolas has CANICULAREs confinximus: quo tanto minus admirêre; Cur hae sub OTIORUM CANICULARIUM titulo stent collocatae? Eas tu nunc, Amicissime Lector, si placet, Percurrito: si molestum est, Optimâ Missarum mearum veniâ, Praeterîto.

AULE, meae alterius pridem vita altera vitae,
Et lux, Lucinae paene coaeva meae!
(Nam, nisi ter seno, nostros non amplius annos,
Noctivagae cornû vincis et orbe Deae)
Ex quo nos Fabiis sociat lex patria Castris,
Et Pelecanaeae stat labor ille rotae;
Quomodo proterimus septemplicis OTIA Solis?
DIFFLUIT, assiduo Musa remissa situ.
OTIA tunc prosunt, cum parva negotia pungunt;
NEC bene cura vacat, siqua labore caret.
Scribam ego, si pateris; quotiesque effricta soporem
Lumina dispulerint, et nova nata dies:
Tunc nova cum crocea, nascetur EPISTOLA, luce;
Ad te quam madidam perseret Hanno puer.

Acceptis si forte iuvet, rescribere, nostris;
Rescribe: At breviter! Simus uterque Lacon,
Concordes animis, concordes mollibus annis,
Ac patriâ et studiis, propositoque, pares;
Quaeso, etiam simus Fratres brevitate Lacaena!
Simque tibi Pollux; tu mihi Castor eris.
Nec tamen alternâ redimendos morte paciscor;
Tu potius (nullâ sub vice) Sidus habe!
Caelestisque, din ac semper, sis Salvus! Et istâ
Ne te etiam fraudet charta Salute; VALE!

ELEGIA XI. AMBULATIO MATUTINA. Epistola Canicularis. II.

DUm rubra luciferos ab Eoo Aurora cubili
Emolitur equos; luxque reducta tepet:
Emerito, Line, surge toro! mecumque subactiun
I matutino roscida prata pede.
Hic tibi, ne properes, remoras matercula texet.
Venturique mali stulta Superstitio.
Iam tibi sexcentas finget plebs absona tricas;
Insistatne prior planta Sinistra solum?

An pes Dexterior praeeat? digitone pedestri
Praesaga incurras limina? Terne spuas?
Quin, etiam Egresso, nec iam nigra sata timenti,
Obvius aut olitor suggeret aut molitor:
Clamabitque; Refer, refer, ô Line provide, gressum!
Vicinum Cuculus per nemus omne gemit.
Praeterea; Adversi viden' ut de tramite clivi,
Curva gradum contra, torvaque trudat Anus?
Denique; Non Leporem cernis, transversa meantem?
(Et poterit certe praeteriisse lepus)
TALIA multa canent, et sic deliria claudent;
INCHOAT a Tribus his Sol malus omne malum!
Tu, ne crede malis! risuque timoribus obsta
Lymphatis. Cuculos, oscine voce fuga.
AT Vetulas omnes, Annae transmitte Perennae;
Atque bonas, bene fac ire, malasque male!
Mox canibus Leporem terre, ac sectare: Prehendes.
Sin iaculum effugiat forsitan iste tuum:
Porro urge! Veniet tibi praeda vicaria lucro,
Ille tuus molitor, demonitorque mali.
Hic, quasi Saxum olim, Battusque immobilis; en sit,
Dum Leporem fugitat, grandior Ipse LEPUS!

ELEGIA XII. ITER, et, MULIER VESANA. Epistola Canicularis. III.

TE sine, nec plane sine te tamen, AULE Sodalis,
(Usque-adeo comites nos Amor usque facit!)
Me Satyro per mille vias, salebrasque trahente,
Infracto exegi Milia sena pede.
Orwangae evictis, operoso tramite, silvis;
Ante oculos, ILERAE roscida vallis erat.
Iamque relinquenti collis sera tesqua Lupini,
Mirantique Arces ad latus omne novas;
Hinc Memminga suas monstrabat eburnea turres;
Illinc conspicuas longior Isna domos.
Venimus huc tandem, et fatis divertimus atris:
Hospitis at nomen prodere, caussa vetat.
Unica cena suit: saturo tamen, ante tragema,
Surrexi stomacho. Fercula poscis? Habe:
Fercula (ni fallor) dena, aut quindena, fuerunt:
Omnia pro lubitu. Sed Piper acre dapis.
Coxerat hanc, Uxor Bambae (sic dicitor!) Uxor,
Fumida cui priscis cera superbit avis.
Hanc mihi Bamba hospes, bucca celebrabat utraque:
EST avus huic (inquit) FURIUS, atque pater:
FURIA gens illi proavos dat in ordine centum;
Ac, quae praeterea Bamba crepare solet.
Interea haec, Xanthippa [(printer); sic: Xantippa] mihi trivenefica visa est:
ET certe solidos litigat illa dies.
Saepe quoque in spumas linguam, maledictaque solvit;
Saepe quoque in famulas irruit ungue genas.
Quid loquar? haud potui quidquam gustare canini
Phlegmatis. Abscessi; Bamba, vale! (aio) vale!
Parce, tuae stirpem posthac extollere nuptae!
Quid tua tota aliud FURIA, quam, Furia, est?

ELEGIA XIII. STUDIOSUS, LUSOR et IMPOSTOR. Epistola Canicularis. IV.

Argumentum. Indignatur apud AULUM per epistolam SEXAGENIUS, super quodam Scholastico, profectûs magni in litteris iactatore; sed omnis interim generis Lusibus indulgente.

NOsti illum patriae osorem, turbaeque sodalis,
Nautea cui soli sit genitale solum:
Qui nostrae comes esse viae, Line blande, gravatus,
Icarii simulat taedia victa Canîs.
Nomine pro vero (si vis) dicatur Abollus.
Disce, Quid, haec inter, gnavus Abollus agat?
Hic, cum sit minimae studiorum classis, et artis;
Scamnaque perterebret sessor, aselle, tua:
Cum sit stramineae constans tutela Coronae;
Omegaque extremae semper, et alga, scholae:
Ille tamen plenis animum diffundit habenis;
Ac plus, quam iuvenum tota caterva, VACAT.
Nunc rapida Istraeis imitatur equiria campis;
Nunc ludo orbiculos quadrupedante serit.
Nunc sabulosa pari persultat Olympia passu:
Nunc in distantem fulminat igne scopum.
Gnossiacis quandoque petit nigra puncta sagittis;
Traicit aut agiles trans stata signa pilas.
Saepe volubilibus refluum secat aera discîs:
Saepe Poloniaco pervolat arva ioco.
Denique, quidquid agit, METAS contingere curat;
Hac tactâ, punctum scilicet omne tulit!
Destinat huc omnes, inter media otia, nervos:
Atque iubet Musas, atque valere libros.
Ad patrem interea (mussantem, et multa querentem,
Quod tam lento artes permeet ipse gradu)
Nequiter insultans, scribit; REM cedere belle!
Non procul a META iam Studia esse sua.

ELEGIA XIV. SCHOLASTICUS AEGER, EX ASSIDUO POTU. Epistola Canicularis. V.

SI, pro more, VALES, Recte est! Nos, cetera salvos,
Unus habet, nostro pro CYATHONE; dolor.
Hunc capitis dispungit atrox plerumque gravedo;
Immodicusque coquit tempora lassa vapor.

Quodque malum superat; NON est medicina malorum,
Et responsa, parum mollia, dat Medicus;
Bibliotheca (inquit) Iuveni nocet, et, Nimium esse
Linguarum in studio, Grammaticisque Libris.
Grammaticis prohibere illum, Graiisque, Latinisque!
Hortum culpa gravat, densaque turba, caput.
Lascaris, in Graiis, Gretserus, Gaza, Clenardus,
Atque TrapezuntI pallidus ille labor.
Inter at ausonios, Donatus et Alvarus obsunt,
Et Despauterius, cum Diomede sene.
Sit procul Holthusius! sit Ravenspurgius illi!
Sitque vetus Fabius! sitque Capella novus.
Ultraiectini, dictique a Verre Simones,
Ultra Traiectum, regnaque Verris, eant!
Hos medicus, pluresque vetat. Tamen Unicus illum
Grammaticus, censu de meliore, later.
Huius is Unius tabulis eradere nigris
Si sciret nomen; summus Apollo foret.
Scis bene, quas Tabulas, quod dicam nomen, amice;
Et, si te lateant haec duo; caupo sciet.
Pone Lavinganae stat Eoa suburbia portae,
Conspicuum thyrso frondicomante nemus.
Multa stat in seriem folioso pertica conto,
Pertica adoptivis luxuriosa comis.
Hirta novercali frondescit silvula Baccho;
Ac serpentino repit in alta dolo.
Ementita cavo turget botryone labrusca;
Crescit et in vapidos flebilis uva cados.
Hinc anima, et tota est Cerealis gratia succi,
Hopfenburgiaci sorbile virus agri.
Hoc, quoties summas ederosi vimine rami
Allambet stirpes; signa legumen habet.
Tene erit in medio rabiosa Canicula caelo;
Tunc trahet ad patrios blanda Vacuna Lares.
Hîc igitur morbus Cyathonis sonticus haeret:
NEMPE, Lavingana saepe sub urbe Calet.
Descriptum subit inde nemus; Ceterisque sub uvis,
Frangit zytho aestum, frangit odore caput.

Nec metris contentus abit: sed saepe metretae
In Cyathonis eunt utriculare caput.
HOC medicus vetet ergo nemus, Cerealia Tempe!
Et Cereris fluidae, tam sine lege, scyphos!
Aut, si Grammatici in culpa sunt; nominet Omnes:
Principiumque mali conferat in LUPULUM!

ELEGIA XV. NIMIA, SUB CANICULAE AESTIBUS, AMBULATIO PERNICIOSA. Epistola Canicularis. VI.

QUod me clara dies, ac iam prope Nona diei,
Sub lodice tenet (scribimus unde tibi)
Ne, quaeso, morbum, Aule, puta! (quamquam hercule, morbus
Quidam est Pigrities) Me tenuêre Pedes.
Defessus iaceo, et toto sum corpore vappa;
QUAE lassum elumbet cura, laborve? rogas,
Qua vitreus laevo diflectit Guntius amne,
Floreque occiduis prata pererrat aquis.
Hîc, ubi disposito salices utrimque sativae
Ordine, longum umbris explicuere nemus;
Cuius ad extremum nunc argentaria lucum
Stat Mola; qua celeri est ascia trita rotâ:
Huc me traxit heri, gelidis ELTERUS ab antris;
Et secum insanam compulit ire viam.

Sed nihil, IRE, suit. Properare, volare, coegit:
Cum simul et Logicis litibus ora daret.
Quid quaeris? Studium in Stadio miserabile traxi;
Nec poteram Iuvenis, syndromos esse SENI.
Non tamen ausus eram, perfrictâ fronte, negare;
Quippe, puer vetulo; Magnificoque minor:
Adde, Sacerdoti plebeius; quique tot inter
Symmystas, SENIOR nomine reque foret.
Consedi tandem, cursu occisissimus: Atque;
Heu me! (inquam) palmam, me quoque teste, rapis!
Ridenti, et flabris inhianti laudis iniquae,
Cum palpo dixi (non tamen absque probro)
Quid tua tam iuvenis sibi vult, Eltere, Senectus?
Alatosne facit vis paradoxa pedes?
Seu trames, seu callis erit, seu semita tandem:
Qualiscumque via est; non erit apta Seni.
Ut sera est annis, sic est pede tarda, Senectus:
SIQUIS cursor erit, non volet esse Senex.
Usque adeo non conveniunt, et Nestor, et Aiax:
In TE tam dispar quomodo forma coit?
Per saliceta salis, veluti per Olympia: Quique
In SENE pes non est; In SENIORE, bis est.

ELEGIA XVI. PISCATORIS FILIUS, COMES DIFFICTUS. Epistola Canicularis. VII.

IAM mea Luciferis plus cessat epistola denis,
Cessatura aliis forsitan illa decem.
Caussa morae est, Non sane Animus, sed, Nuntius absens:
Avia quem lato dividit amne via.
Namque, Ilerae gravida diffusus origine torrens,
Non pede nos patitur, non, remeare rate.
Hîc ego trans ripam, nitida putris hospes in arce
Demoror: hîc fungor Deucalione novo.
Diluvium summae speculor de culmine turris.
Heîc ego me solum iam superesse reor.
Inferioris enim curis non immoror Aulae.
Nam, Quotaquaeque hîc est Aula sine Invidia?
Invidiam hanc auget, tuus ille, TOPANTA, toparches,
Ille Perillustris, Pontide gente, COMES.
Qui, calamistratis (tamquam e Carthagine) cinnis,
Quique Syenaeo fuscior Aethiope;
Despexit comitesque omnes, Nisosque comatos,
Ac Transalpinae nobilitatis avos.
Quodque nefas maius! COMITIS quoque voce vetusta,
Ac linguâ offensus, Teutoni terra, tuâ:
Ausoniam vocem, atque Italos affectat honores;
Seque salutari, non nisi, CONTE! iubet:

Tamquam Italus, tamquam Tiberino gurgite lotus,
Qui Tiberim numquam vidit et arva Remi:
Alpibus ex ipsis, cui nulla vel eminus usquam
Umbra, vel Italici sumus odoris iit:
Qui neque (quod minimum est) Mataram, de vallibus Oeni,
Attigit: is, CONTES, non COMEs, esse cupit.
Nunc tumor hic, et pus, in apertum prodiit. Ecce,
Nuntius e Quadis, a patre missus, adest.
Iste refert; genus, et, quam longa est, Pontida totam,
Piscatore satam progenitore domum.
Hunc quoque (qui tumidi genitor mendacia gnati
Dispuit) hamatis quaerere lucra dolis:
Squammigeraeque cibos, ac retia ponere genti:
Moldae piscosas evacuare scrobes.
Dum Thraso tantisper rapto ditatur, et astu;
Ac, Batavo raptis Marte, superbit equis.
Huic quidam (ut plebs est mordax hoc Sole,) retecto
Tam madidae suco nobilitatis, Agron,
(Pictor Agron, vatesque simul, cum dente Catulli)
Pinxit acetoso fellea probra stylo.
Pro foribus, tam patriciis, nam nocte silentî,
Aethere sublustrem suppeditante facem,
Duxit Apellaeo clipeata Insignia succo:
Impositus plumae est versicoloris apex.
Deîn, clypei mediis Halieutica symbola campis
Intulit; artifici distribuitque manu.

EPISTOLA PICTORIS LYCAMBEA.

Vos, remi, salvete! (Remus quos, Romaque, nescit)
Spiraque, et, alternâ palmula torta volâ.
Instrumentorum satis est. Ne Lexica texam,
Neu' Piscatorum singula signa canam;
Finio, praecipuo Piscantûm in Stipite. Salve!
Salve tandem, etiam Tu mihi, CONTE, (Comes!)

ELEGIA XVII. CAELESTIS CANICULAE OCCASUS. Epistola Canicularis. VIII. Idem, ad Eundem.

ULtima, de tota tibi mittitur ista Vacunâ,
Scripta Therapnaeis littera curta modis.
OTIA Thespiades claudunt; animumque referri,
Docta Stagiraei sub Senis antra, iubent.
De Me, res salva est; cui, mensis hic unicus, Aevum;
Unaque lux, Annus visa latonis, crat.
Nos sortem magis, AULE, tuam; nitidique, dolemus,
Sideris auratos sic cecidisse dies.
Quippe pharetrigerae feliciter antra Dianae,
Cinxisti assiduo, praedo beate, cane.
Iam lepus est, iam cerva tibi iam damula prênsa;
Nec latratores fugit aprugna tuos.
Nunc tamen hi periêre Ioci! VENATIO cessat:
Flent catuli. CANIS, heu! optimus OCCUBUIT!

SITIS, ET FONTES.

Viator SITIENS, ad FONTEM OS aperiet; et ab Omni AQUA proximâ BIBET. Ecclesiastici XXVI. Capite, Versu XV.

ELEGIA XVIII. ARUNTIUS, VIATOR SITIENS.

IN Lyciis Teuto sitiens ARUNTIUS arvis,
Vindelica tardum dum movet Urbe pedem;
Tale fatiscenti meditatur gutture carmen
(Nam Lauri ac Phoebi non alienus erat)
SIDEREI fervet rabies Nemeaea Leonis;
Et coquit insana rus, nemus, arva, face.
Lustra ferae subeunt, umbracula querna volucres,
Antra viatores, frondea tecta greges.

Solus ego (inquit) Agro deprênsus et orbe Lycate,
Exsequor immensam, prata per usta, viam.
Solibus expositus, nullaque levandus ab umbra,
Assor; et, ut foculo membra liquante, fluo.
Heu mihi! Vindelicis felix Augusta theatris!
Totque refrigeriis moenia blanda suis!
Cur ego vos, vestrasque aulas, et opaca reliqui
Atria? cur lucos? arboreumque gelu?
Sed minimum est, iam, Sole premi. Calor exarat ora;
Saevaque, discruciat viscera tosta, Sitis.
DULCE quidem Sitis ipsa malum! modo mitius urat;
Sitque propinqua suo (Fons) medicina malo.
AT mihi, quam procul est, Superi? quam devia lympha?
Post tria cursa viae milia, curro tria:
Et currenda viae tria milia tertia restant,
(Tam grave ni mendax nausea fingat iter)
Donec ad optatos veniam, mea littora, Fontes:
Quos ego nunc tantum dentio, non, habeo.
Atque utinam, dentire etiam, concederet ardor!
Ne possim hoc ipsum; sicca saliva facit.
Arida viscoso luctantur glutine labra:
Tardius hinc, quam de pumice, sucus eat.
Nec, dedignanti superest, sputare, facultas;
Ut, quae displiceant, Respuere illa queam.
Ergo; quod abscissum est usu; sit in exule voto!
Tracteturque animo, quod nequit ore trahi.
Sit desiderium, quod debuit esse voluptas!
Et, quae non bibitur, fingitor unda bibi!
Sit laticis tantisper amor, dum deficit humor!
Sed tu venam aperi, Delphica MUSA, tuam!
Pegasei mihi si puteal patefeceris antri;
Iam, mille in situlas effluet una Sitis.

ELEGIA XIX. ARUNTII SITIENTIS, IN FEBRI, PA/QOS

I. UNDARUM desiderium, generatim.

Ac neque Cecropii mellitum nectar Hymetti;
Ac neque Campano pressa Falerna pede:
Tantum, ô tantum aliquis Fontanam porgite [Reg: porrgite] lympha?
Quae speculum superet luce, geluque nivem!

II. Expetuntur FONTES nonnulli GERMANIAE: et ex Augustanis, Fons MERCURII; Fons AUGUSTI Caesaris; Fons HERCULIS, ac Trium Gratiarum.

Cuius in extremo recubans Pandora iocosa
Margine, custodit, quas dare debet, opes.
Et circum divi, aut divûm medioxima turba;
Aere quidem sicco, nec tamen imbris egens.
E regione, recens pulchro stat CURIA fastu;
Quam Ratione aliis. tam Statione, prior.
hanc videt; innumerisque tubo rorante per auras
Saltibus, exsultat ductilis aere liquor:
Suspiciensque oculo Capitolia Rhetica fixo,
Admirabundis arcubus astra ferit.
Ex hoc, quaeso, mihi date Fonte! Quid, invida, prodest,
Si multa in nullo gutture gutta fluas?
Quod mihi si tribuas unum siphonis hiatum,
Auguste, e cannis, rector aquose, tuis;
A te, marmoribusque tuis, nova marmora quaerens;
Ad Bacchi, celeri calce migrabo, forum.
Tertius hîc Fons est, umbratus ab Herculis Hydrâ:
Tres, infra hanc, Charites otia magna gerunt.
Prima capillitium, madidam premit altera vestem:
Ultima, collecto perluit imbre genu.
Inde bibam, gratesque feram tibi, Caesar: eritque,
Tres supra Charites, GRATIA, quarta Charis.

III. Sitiuntur a Febriente FONTES Saeculorum veterum; Siculus, Ammonis Iovis, DARII Persarum Regis; et Biblici notiores.

Interea, Quaedam est, etiam VOLUISSE, voluptas:
Et desiderii, Fingere, grande lucrum.
Huc ades, ô, Siculam tacitis Arethusa latebris,
Urinatrici quae Thetin arte subis,
Et tu, quae medii Libyco sub sidere Phoebi,
Frigidior Scythico lympha rigore natas;
Cornigeri quondam AMMONIS tumor udus, et humor;
At nunc pollubrum, colliquiaeque [Reg: colliciaeque] IOVIS!
Nec galeam, rex Persa, tuam; neque pocula damnem,
Pocula supremae sola relicta preci:
Dum, Bessaea tibi post vulnera, Graius aquosam
Miles, in hostili casside, portat opem.
Cum tu deficiens, hausta genialiter undâ;
NUNC SAT (dixisti) viximus! EBIBIMUS!
Quis vetet, et sacros me sollicitare canales?
Biblica fortassis sopiet urna malum.
Da mihi, quem dederas querulis Ierichuntis alumnis,
Dulcem, Elisaee, salem! dulcius inde vadum!
Da mihi, quae dederas Thesbitae flumina vati,
O tu, seu Genius, seu mage Numen, eras!
Da mihi, quo solita es, Iuditha pudica, liquore
Casta Bethuliaco tingere membra specu!
Da mihi, quaesitum mortis discrimine rorem,
Quem pluvio servas, fortis Ephrata, lacu;
Cisternae gelidos, ad moenia Davidis, imbres!
Quem rex effudit, sit meus ille latex!
Admoneor quoque Viventum Salomonis aquarum:
Mandibulae admoneor; Dux Manuaee, tuae.
Iam subeunt menti Hebraeis indulta querelis,
Ex Orebaea flumina iussa petrâ.
Iam subit et, steriles Arabum qui humectat arenas,
Sparsus Elimaea fons duodenus humo:
Quem circum. decies-septenis consita truncis,
Fertilibus turget pendula Palma comis.
Fons Agaris quoque, fons (optem) meus esto Rebeccae!
Ille. Palaestinis notior, iste Syris.

IV. ARUNTIUS, vi imaginationis vehementi, fingit sibi, praeter spem tandem Inventum FONTEM: Invento gaudet, ac fruitur. In eius Laudes ac descriptionem effunditur.

ELEGIA XX. Historica. AMMIANI MARCELLINI SITIS, et, FONS.

TU, cui dira vadi coquit intestina cupido,
Nec cito despera! nec cito rapta bibe!
Persica languentem sub proelia Marcellinum,
Semineci abstulerat devius error equo:
Ber iuga, per valles, inaquosaque rupis aprica,
Et victum, et profugum, stravit et ipsa Sitis.

Nec fortuna tamen vitam despexit hiantem.
Insperata cavâ valle reluxit aqua.
Clarum erat, ex imma puteum proserpere caute;
Depressum quamvis, Tartareoque situ.
Adde, quod et tanti Facilis descensus Averni
Nec foret ab genio, nec foret arte Loci.
Non via per tristes, non semita prona salebras,
Non per praecipites machina fabra petras.
Ac, neque per funem labi, dat funis egestas;
Ut dici, AD RESTIM res REDIISSE, queat.
Heu! quid agat? Pereatne ruens, ne lympha periret?
Ac modicum toto sanguine flumen emat?
SUGGERIT auxilium sors Desperata: Repensque
Ingenium Miseris pro Iove saepe suit.
Ecce, profunda oculis, tactuque profundior, infra
Horret inaccesso tetra vorago specu!
In minimas Ductor, longo sed segmine, telas,
Carbasinam scindit synthesin, atque togam.
Quod dux, hoc comites faciunt. Fit fascia longa:
Peniculi prima fronte ligatur apex.
Laneus aptatur capiti, ceu spongia, fungus,
Furtivas tacite combibiturus aquas.
Sic, procul infernis demissa lacinia rivis,
Traduce semianimos gurgite fovit heros.
Hydria, pannus erat: Funis fontanus, amictus.
SIC, minima e FILI, vita pependit, ope.

ELEGIA XXI.

CRede, Aliquas semper Sitienti profore Nymphas;
Et, faciles bibulis Naiadas esse Deas.
AT, simul attigeris liquidi compendia voti,
Plenaque sub fauces fluxerit urna tuas:
Ne nimium indulge! NOCET indulgentia pronis:
UT Sopor, ac Vinum; sic petit Unda modum.
Inice frena gulae; quae, si nullo aere paratur,
Non tamen et nullo saepe luenda malo est.
Quaere; quid Emathii Mavortia castra tyranni,
Viribus, atque viris, et vacuarit equis?
Invenies, post longa stati ieiunia potûs,
Fluminis immodicos his nocuisse lacus.
Invenies, Oxi nimis haustis amnibus haustos,
Sicca quibus Libyci parsit arena Iovis.
Ipse Philippiades, cur sit, si forte requiras,
Triste Semiramii funus et urna rogi?
Non iacet a Bessi, non stratus acinace Pori;
Sed iacet a pateris, barbare Bacche, tuis.
Hoc quoque (ne divina absint exempla) monebo:
In Mensis etiam NE QUID, amice, NIMIS!
Parce supervacuo: numeroque et mole coerce
Pocula. FRUGALI mensa triente nater.
Nosti illum, nosti, Solymaeae gentis alumnum,
Murice quem Sidon vestiit, arte Tyros?
Sindona cui gracilem, Serum colus, Indaque, nevit?
Cui vix in numero daps Saliaris erat?
Nam stata, Pontificum superabant fercula Fastos;
Sabbata regales septiduana focos.
Aurea quid memorem, peregrinis clara pyropis,
Cymbia? quid, Graeco spumea vasa mero?
Ille quidem, sine sine bibit, sine sine voravit:
Nunc famet infelix, et, sine sine, Sitit.
Quam cuperet, tenuisse modum? flammisque futuris,
Seposuisse Unum, de modo Mille, scyphum?
Et, quid dico, scyphum? Guttam miser (ah miser!) unam,
Et petit ex Undis. et Digitale vadum.
Interea, non Gutta datur, non Unda, nec Una!
Ac, quae de Lacrimis stilla sit, Igne perit.

ELEGIA XXII. FONS LAVINGANUS. In quo depictus CHRISTUS, cum Muliere ex Urbe SICHAR, Samaritanâ.

Hîc, ubi declivi submittitur aggere lucus,
Quaque suburbani deficit hortus agri,
Unde, Lavinganis post tergum turribus actis,
Ad Pelecanaeas est via recta Deas:
Colle sub umbroso, dextro qui lambitur Istro.
Stat specus, artifici concamerata manu.
Intus aquae, vivi de marmoris ore cadentes:
Hîc sedet, hîc soles gens Studiosa fugit.
Huc quoque saepe aliquis vapido Canis aethere marcens,
Massica vicinâ mandat ab urbe vehi.
Fornice sub gelido sic astra situmque relaxat.
FONTE tamen modico frangite vina, cohors!
VINA caput, sed MISTA, iuvant; acuuntque Thaliam:
PRoRITATA meri numine, vena venit
Temperet unda botros! refugasque, et rore modesto
Lene reluctantes, Bacchus adoptet aquas.
Tunc canet. Et carmen sontis Pictura ministrat,
(Assessor Christus, Sichariasque nurus.)
Bacchus abito! Canat potius cito Sobria Musa.
SUSPECTAE est fidei POTOR, et Alta LOQUENS.

ELEGIA XXIII. Historico-Dialogica.

CHRISTUS. Reliquit IESUS Iudaeam, et abiit iterum in GALILAEAM. Oportebat autem eum transire per SAMARIAM. Venit ergo in civitatem SAMARIAE, quae dicitur SICHAR; iuxta praedium, quod dedit IACOB Ioseph, filio suo. Erat autem ibi FONS Iacob. IESUS ergo, fatigatus ex itinere, sedebat SIC, supra fontem. Hora autem erat quasi SEXTA. Cap. 4. Versu 2. IPSE LOQUITUR.

IRREQUIETO emitur requies Aeterna labore.
Lassari exiguum est, cui mora longa, mori, est.
Nec tamen est spernenda Quies, occasio lucri:
Vicinâ lucrum non leve ab urbe patet.
Adde; quod exiguam suadent, etiam astra, quietem;
Iam medium caeli Sol init altus iter.
Iam minimas spargit radius rectissimus umbras;
Sextaque sumendae volvitur hora dapi.
Discipuli mercanda parant stipe pabula vili,
Sub cinerum tepidis hordea pista focis.
Hic quoque (quae summi est genitoris gratia!) Fons est;
Limpidaque, Isacidae facta, vorago, manu.
Nec procul hinc, luco blandum viridante, renident
Praedia, palmiferum transpiciuntque nemus;
Praedia, quae casto parapherna exsortia gnato
Seposuit moriens, augure voce, parens.
EN, tot ab arboribus, villaeque comantibus umbris.
Vocula tot volucrum mille nec Una sonat!
Scilicet, indicit pausam sudantibus aptam,
Et ratio Nobis; et calor ipse Feris!
Ergo quiescamus. SIC sic, in margine sontis,
Composito graviter crure, Sedere iuvat!
SIC et sic, plicuisse togam; Sic pallia, fas est:
SIC, fultum digitis, applicuisse caput.
NON solas decorat veneranda modestia Mentes;
Corporeos etiam perpolit illa situs.
Ecce! per adversos infert se Femina colles!
Femina Sicharii foeda colona soli!
Fictilis elumbes scapulas, et colla, fatigat
Hydria. Plus scelerum hanc sed grave pressat onus.
Currit: ut asportet loturas guttura lymphas.
Sed, maculas Animi qui lavet humor, ubi est?

SAMARITANA. (Venit MULIER, de SAMARIA, haurire aquam. Vers. 7.)

RES misera, est Mulier! Tamen illa miserrima, siqua
Et Vidua est mulier cinctaque prole Parens.
Sunt septena mihi, sed plane pondera terrae,
Pignora, non ulli nata vel apta spei.
Haec neque parva sinit curis famularibus aetas,
Nec ruditas ullis invigilare lucris.
Ergo, in me solam domus omnis, et omne recumbis
Nutrimentorum pondus, et iste labor.
Heu me! Quod minimum est, et quod teneraeque catellae,
Atque animatus heri Passer, anasque potest
Nondum etiam per se, sine me, mea pignora possunt
Potare, et potum ferre, referre domum.
Quod nequeunt igitur Pueri, gens parvula; Mater,
Cogitur; ut, pastos ubere, pascat aquis:
Bisque suburbanam hanc, uno sub sole, scatebram,
Vexo die medio, vexo cadente die.
Sic lux tota perit cursu, perit hora labore:
Conficitur curis vita, iuventa fugâ.
Nox tantum superest, quae robora fracta reponat;
Languida quae placido membra sopore levet.
Hei mihi! Non ipsas possum requiescere Noctes,
Absque probro! QUID non suadet Egenus Amor?
Corpore quos genui de corpore pascere cogor.
Sed bene! sub tacita quod queror ista rosa.
Quod tacite gerimus, tacito quoque dente premamus!
SUB lodice rea rutius Acta latent.
Ille scit, ille meos solus sibi musset amores,
Istos qui pretio fecit et aere Suos.
Paullatim ad puteum feliciter, hydria nostra,
Venimus. Ad puteum te mora, meque, manet.
Hic requiem tibi do requiem mihi cede vicissim.
Hic Vir Iudaeus (veste probante) sedet!
Nescio, quid taciti mihi mens praesagiat, et Vir.
Qui vel vultu ipso nil, nisi grande, sonat.
Vox igitur quantumque porest mens ipsa, quiescat!
Solaque quod debet, dextera tractet opus!
Prona sub abstrusum demittitor Amphora rivum!
Descendat Vacua! et Plena revortat aquis!

CHRISTUS. DICIT ei IESUS; Da mihi bibere! Discipuli enim eius, abierant in civitatem; ut cibos emerent. Versu 7. et 8.

SAMARITANA. DICIT ergo ei MULIER illa Samaritana; Quomodo tu, IUDAEUS cum sis, Bibere A ME, poscis; quae sum MULIER SAMARITANA? Non enim coutuntur IUDAEI SAMARITANIS. Versu 9.

CHRISTUS. Respondit IESUS, et dixit ei; Si scires donum DEI, et, QUIS est, qui dicit tibi, DA MIHI BIBERE; tu forsitan petîsses ab eo: Et dedisset tibi Aquam VIVAM. Versu 10.

SAMARITANA. DICIT ei mulier; DOMINE, neque in quo haurias, habes: et puteus Altus est. Unde ergo habes AQUAM VIVAM? Numquid tu maiores patre nostro IACOB? qui dedit nobis puteum? et Ipse ex eo bibit, et filii eius, et pecora eius. Versu 11. et 12.

DA veniam tetricae (VIR suspiciende) repulsae;
Et sine, multiloquam pauca rogare nurum.
Quis, quaeso, hic sermo est, puteum promittere Vivum,
Et festinatum, pro sitiente, scyphum?
Cum tibi non funis, non vincula ferrea praesto,
Non rota, non curvis trochlea ducta striis.
Cum te deficiant urnaeque hydriaeque, cadique,
Et, quaecumque undas arripere haustra queunt.
Ut taceam, putei barathrum, fundique profundum,
Quod decies seno vergit ad imma pede:
Antlia, pro tanta, portanda, voragine longa est;
Longae apportandae, fontis ad antra, manus.
Unde igitur tuus est animatae tractus aquai?
De veterumne aliquo FONS tibi fonte fluit?
Anne, etiam tibi, Sinaei de marmore montis;
Aut, de maxillae funere, lympha scatet?
IACOBIQUE Patris meritum, mirandaque, gestis
Gesta, supergrederis; dum potiora patras?
Non ille ex nihilo, non ille ex pumice sicco,
Non exsudato Solis ab axe, bibit;
Non illi ad nutum rores cecidere citati:
Non aqua, detracto venit ad ora, Deo:
Sed, Vir mortalis, manibus mortalibus, undas
Has immortales, hospite fodit humo,
Fodit humum; pugnabat humus, male lenta ligoni.
Atque novercales pandere tarda sinus:
Donec ad infernas labor improbus usque cavernas,
Ivit: et invitâ vena retecta Styge est.
Invida vix tandem violentos protulit amnes
Mandra: sed, ex usu largior humor iit.
Tunc est gratuiti sensim data copia rivi;
Ubereque undavit fossilis urna lacu.
Hausit Iacobus: duodeni hausere Minores;
Ac, pastorali vernula sole, calens.
Hauserunt pecudes: post has, Nos, longa nepotum
Posteritas, nostris nunc fluit unda labris.
Muneris haec patrii, patrios nos poscit honores;
Et grato semper quaerit ab ore, bibi.

Sit bene, sit cineri, tanti Patris! et, bene Fonti!
Qui sapido cunctas gurgite vincit aquas!

CHRISTUS. Respondit IESUS, et dixit ei; Omnis, qui Biberit ex AQUA hac, SITIET Iterum. QUI autem Biberit ex AQUA, quam EGO dabo ei; non SITTET, in Aeternum: sed AQUA, quam EGO dabo ei, FIET in eo FONS Aquae, SALIENTIS in vitam aeternam. Vers. 13. et 14.

SAMARITANA. Dixit ad Eum Mulier; DOMINE, Da mihi hanc AQUAM, ut non SITIAM, neque veniam Huc, Haurire. Vers. 15.

CHRISTUS. DICIT ei IESUS; Vade, voca VIRUM tuum: et veni Huc! Versu 16.

SAMARITANA. Respondit MULIER, et dixit; Non habeo VIRUM. Versu 17.

CHRISTUS. DICIT ei IESUS; Bene dixisti; Quia non habeo VIRUM! Quinque enim VIROS habuisti, et, NUNC quem habes, non est Tuus VIR. Hoc Vere dixisti. Versu 17. et 18.

Coniuge pro iusto, factus subsessor amorum,
Pro nupta innuptam te, Samariti, fovet.
Non Tuus est igitur: neque te, nisi pellicis usu,
Dixerit ille, Suam: lex, Deus, ordo, vetant!
Ac (nisi corrigitis thalamum) calor iste, calore
Plectet inexstincto, teque tuumque procum.
Quare, verte pedem! viduas et discere noctes
Incipe: Nec, CREDI casta, sed, ESSE, velis!
Quid trepidas? dudumque rubet frons, conscia culpae?
Et sudore fluit vultus? et imbre, genae?
Deiectisque oculis, convicta Silentia prodis?
Nonne, quod absque Viro es? nec tamen absque toro!

SAMARITANA. DICIT ei Mulier; DOMINE! Video, Quia PROPHETA es Tu! PATRES nostri in. monte hoc Adoraverunt: et Vos dicitis, quia Ierosolymis est locus, ubi ADORARE oportet. Versu 19. et 20. De monte porro, Temploque Samaritano, per Religionis schisma in Garizim excitato, aliquammulto ante Christi adventum tempore vide Salianum Tomo Annal. 6. et altos, ex Iosephi Antiquitat. l. 13.

Totus hic in maculas puteus non sufficit omnes:
Est opus, est, undis, summe propheta, tuis!
Namque ego te (quem Iudaeae modo gentis alumnum,
Quem mox Rabbinum sum, Dominumque rata)
Nunc, nunc (heu! animo serum sapiente!) Propheten
Sentio. Te Vatem vox, gravitasque, probant.
Haec quoque si taceant; clamant oracula; clamat,
Prodita sacrilegi tota cloaca thori.
Coniugiique, virumque, omnis numeratus elenchus.
Et nati, et, quorum est, cuncta referre, pudor.
O, igitur, seu tu nobis Anathoride terrâ,
Seu mage Thesbaea stas redivivus humo!
Seu tu Mosis habes (oculorum fulgura certe,
Fronsque, subinde micant) cornua et imperium:
SIS vetus, anne recens? Ego probra recentia plantis,
Et calcanda dabo probra vetusta, tuis.
Me quoque constrictam, qua fas, tibi dedo; ligatam
Crimine, sive velis vivere, sive mori.
Irritata meis, tantummodo Sidera, noxîs,
Pro me flexanimâ mitia redde prece.
Accedent (sine fruge licet meretricia castum
Vota Deum pulsent) ad tua vota, mea:
Furtaque sacrifico redimam lasciva, vel haedo,
Vel (si pauperies hoc sinat arcta) capro.
Et, quoties olidus, Mosaeîs legibus, hircus
Ibit odoratis hostia iussa sacris:
Et, quoties alter, populi pro sordibus, hircus,
Ibit in ignotam publicus exul humum:
Cornibus huius, erunt etiam mea probra ligata;
Cornibus alterius, probra cremata mea.
Pro Veneris, fient holocausta vicaria, flammis:
Posteriorque ardor flamma prioris erit.
Tantum, ô, (nam refert, fieri Sacra, caespite sacro)
Arae quae regio sit genuina, doce!
Nam Sanaballathi, Partho de marmore, templum,
Ac, Salomoniacis aemula tecta tholis;
Sancta Garizaei, quae cernis, culmina montis,
Possedere stato, per duo saecla, situ.

Irruit; ac Fanum, iacto dedit igne, profanum,
Hosticus Hyrcani, sacrilegusque, furor.
Hic, prius innumeros tingebat victima cultros:
Hic Samaritarum spes erat, ara, Deus.
Ante tamen positum delubri limen, et ante,
Iam pridem veterum, mons, pietate viret.
Hic vota Isacides, hîc Iosua solverat Heros:
Hanc Patrum ingredimur, postera turba, viam.
AT vos (ô, Vates Solymaei docte synedrI!)
Dicitis; Aut NON sint! aut, Solymaea Sacra!

CHRISTUS. Dicit ei IESUS; Mulier, Crede mihi, quia venit hora; quando neque in MONTE hôc, neque in IEROSOLYMIS adorabitis Patrem. Vos adoratis, quod nescitis: Nos adoramus, quod scimus: quia Salus ex Iudaeis est. SED, venit Hora, et nunc est; quando Veri Adoratores, adorabunt Patrem, in Spiritu, et Veritate. Nam et Pater, Tales quaerit, qui adorent eum. Spiritus est, Deus: et cos, qui adorant eum, in Spiritu et Veritate, oportet adorare. Versu 21. 22. 23. et 24.

Tempora (crede mihi) supero labuntur ab orbe,
Et venit aurifero fertilis Hora sinu;
Cum tu, cum miseri Samaritidos urbis alumni,
Cum Syrus, et Phoenix, cum Nabathaeus Arabs,
Cum nigri Aethiopes, Aegyptus fusca, nitensque
Graecia, et Europae candidioris humus;
Cum Brasilûm gens versicolor, cum decolor Indus
(Nomina, vix ipso nunc tibi nota sono)
Cernua Messiacis adsternent oscula plantis;
Votaque concipient, obsequiosa Deo.
Diversus variis vultus, sed concolor Ara,
Ponet in unanimem tura Sabaea socum.
Unum Numen erit, cultusque erit unus: et una
(Nec SAMARAEA tamen, nec Solymaea) Domus.
Absque Loci pacto, Sacra passim mystica sient.
LIBERA mens, Pater est: Libera templa petit,
Rectius interea (ne te, mea Sichari, fallas)
Tantisper Solymae publica Sacra tenent.
VOS, veris immixta, ligat fraus devia veri:
Nubilaque in multa lux ibi nocte natat.
AT Iudaea Tribus, Babylonidis integra pestis,
Servat inexstincta Sacra serena Fide.
Vos, vaga iungentes cum Numine numina certo;
Ignotum colitis, non-colitisque, Deum.
AT Iudaeus, habet, quod adoret: et irritus esse
Nescit adorator. Christus, Hebraeus erit.
Quin et (siqua sides!) iam nunc Est Christus Hebraeus:
Iam Natum ille Pater, Virgoque mater, habent.
Illum, tempus erit, Genitorem (et tempora nunc sunt)
Cum non sacrificâ mysta bidente colet:
Non bove mactato, non pastis viscere flammis,
Lucroso pingent astra vapore popae:
Sed Mens, atque animus, ductusque e pectoris immo
Spiritus; Ara, greges, atque litator, erunt.
Hoc genus Ararum, pecorumque, pieque litantum;
Non, adipata Pater rex holocausta, probat.
Et merito! Mens quippe Deus, sine pondere Carnis,
Carnivorâ resugit religione coli.

MENS mentem hanc, animumque animus, veneretur, oportet;
Istud Adorandi pono magisterium!

SAMARITANA. DICIT ei MULIER; Scio, quia Messias venit, qui dicitur CHRISTUS. Cum ergo venerit; ILLE nobis annuntiabit omnia. Versu 25.

CHRISTUS. DICIT ei IESUS; EGO SUM, QUI LOQUOR TECUM! Versu 26.

EVANGELISTA.

ELEGIA XXIV. NATATIO, SINE ARTE, PERICULOSA.

QUamvis labra Siti findentur, et arva calore;
Ac tua sidereo diffluet igne cutis:
Tu numquam tentabis aquas, loture natator;
Aut, quas tentabis, vincere nôris aquas.
Nescis, heu, nescis liquidi discrimina lethi.
SAEPE, etiam in modico flumine, Syrtis erit.
Hoc CREDE Expertis: hoc crede, pericula passis:
Ac (testem si vis denique) crede Mihi.
Non ego, Peligno ducam quod tramite Musas,
Omnia Pelignis mentior Acta metris.
Praecipue cum Gesta cano, leve quaerere noli
Figmentum. Superos cum cito, Vera loquor.
Hoc quoque vel fato, vel (quod iam malo) Monarchae:
Debeo caelicolûm; Grata quod oda sonat.
AESTUS erat, sudoque Auster colluserat Euro:
Solque prope Occiduis proximus ibat aquis.
Vos nôstis, Fabiana, solum mihi, Castra, paternum;
Et vos undivagae, Guntia turba, Deae!
Guntius (ex omni septem vada flumine) plenum
Perspicuus vitreo gurgite agebat iter.
Illimes hinc cana salix obsederat undas;
Illinc, litoreo pensilis herba toro.
Talis ab Oebaliis Eurotas ille puellis,
Creditur, ad Graecos, diditus esse, choros;
Talis et in Siculis Arethusa canalibus olim,
Limpida monstrosi fontis origo fuit.
Omnia quid memorem? Nihil est non laudis in amne;
Et nihil est, quod non, albe lapille, notes.
Huc pubes omnis, puerique et adultior aetas:
Huc tuleram infaustos, tunc puer ipse, pedes.
Cetera perliquidum passim spatiata profundum,
Innabat medio, turba perita, vado:
Et cautam sertis frontem redimita salignis,
Iactabat variis brachia docta modis.

Solus ego, ut rudibus modo nata ciconia plumis,
Quae temere aerium tentat, et urget, iter:
Et modo maternos spectat, de turre, volatus;
Saepe quoque, in nidi margine, discit avem.
Sic ego, talarî contentus fluminis undâ,
Stabam; nec madidum mersus ad usque genu.
Ulterius prodire, fuit mihi, Tangere Thulen;
Aut, Libyae extremum sollicitare fretum.
DUM tamen, hac ipsâ contentus sorte natator,
Exiguum indocili poplite salto chorum:
Dum lavor, et levor, ac parvi me finibus amnis;
Circumago, placido membra fovente gelû;
Increvêre animi! Lubuit, distendere voti
Vela mei: lubuit, dedidicisse metum.
Concipio ingentes animos, atque efferor ausîs:
Iamque supra primum tingor utrimque genu:
Iamque supra femur, et lumbos, super ultima mergor
Pectora. Iam magnus nempe Natator eram.
Sed, Brevis! Ecce tibi! dum sto, dum cautus oberro;
Dum studeo, supra pectora ne quid agam;
Fluxilis, in fundo, plantam fraudavit arena;
Promoratque vagos insidiosa gradus:
Donec, in abruptos ablatus gurgitis aestus,
Obruor; infusis contumulorque vadis.
Quid mihi tunc animi? quid erat sine sanguine cordis?
QUANTUS eram, saxum, cos, lapis, umbra, fui.
Atque, utinam saxum, petra, cos, lapis, umbra, fuissem!
Sensissem fatum segnius inde meum.
Nunc homo, nunc puer, et duodeno haud grandior anno,
Quid passus fuerim, nescio: passus eram.
Nam, patulo quamvis multum obluctatus hiatu,
Exhausi invitâ flumina tota siti.
Credibile est, furvae me stagna Charontica Lethes
Vidisse, ac rauce littora torva Stygis:
Credibile est, venisse tuas, sacra numina, Nymphas;
Inque suos, Gunti, saepe vocasse lares.
Aut ego iam ad Lethen remex ac nauta Charontis,
Fungerer infami, per nigra transtra, vice;

Aut Melicerta vagus, transformatusque Palaemon,
Essem Naiadum certus (at, ater) Hylas.
CAELO aliter visum est. inter nam funera mille
Depositum, iussit vivere dia Salus:
Meque, manu impulsum, tacitis delapsus ab astris,
Aliger in tutum transtulit arte vadum.
Gurgite dispulso, me iussit abire: proculque
Scyllis, in sicco postmodo ferre pedes.
GRAIUS homo, iuravit; Aquas, neque sub Styge, tangam;
Ni prius, ex nandi lege, Natare sciam.
Gratus ego iuro; Digito prius Aethera tangam;
Quam fluat ex animo haec funebris Unda meo!

S. IGNATIUS LOYOLA. IGNEM veni mittere in Terram; et quid volo, nisi, ut ACCENDATUR?

Lucae XII. Versu XLIX.

ELEGIA XXV. IGNIS S. IGNATII MILITARIS, IN SANCTIOREM MUTATUS.

CLaudat Iuliacos LOYOLA IGNATIUS ignes!
IulI summa dies hunc beat: Ille, diem.
Magne Pater, studiis quondam bellacibus Ardens;
Hostilisque truci stragis amore Calens:
Cui flammis oculi, cui stabant Marte capilli,
Pectora flagrabant bile, iuventa minis:
Cuius in ore, ferox animi, spirârat Achilles,
Troica cum Danao carperet igne fora:
Cuius in insultu, Telamonius arserat Aiax,
Vindice cum brutos sterneret ense greges.
NAM, quod Pelidae fuerat Phryx; hoc tibi, Lingon;
Aiaci quod bos; hoc tibi, Gallus erat.

Quanta tribunicio, quot, Celtica victor adortus
Pergama Mulcibero; squalida busta dabas?
Usque adeo, Fax, IGNATI, dum bella iubebant,
Flammaque, quantus eras, Martia, totus eras!
Olim flamma quidem Mavortia, faxque; sed, Olim!
At Nunc, diverso prorsus ab igne, cales.
Caelite pacificum pectus tibi fluctuat aestu;
Divinisque flagrant sensa cupidinibus.
CASTRA, valere iubes, et Iberica cingula, damnas;
Quaeque rotat Mavors spicula, quaeque Venus.
Empyrias volvis, Pyrio pro pulvere curas;
Proque globis, agiles spargis, in astra, preces.
Hinc, supero medius radiorum fulgure cinctus,
Quam, veterî dispar Ignis ab Igne, micas?
In te nunc astrum miramur Perseos: In te
Oriona novum, Pleiadumque patrem;
Rectoremque Helicês, agitatoremque quadrigae,
Quae septemgeminis lucibus Arcton obit;
Hydrochoonque sacri laticis, fulvumque Tonantis
Armigerum; seu quid grandius axis habet.
OMNIA tu nobis, hodierno es sidere, solus.
(Cetera quaeque suus noverit astra Dies!)
Tu, meus es: tuus omnis ego! Tibi nostra Parenti,
Praestet adoptivam filia penna manum.
Tu timidam (seu Serva tibi, seu Nata, laboret
Penna!) magisterii dirige lege, manum.
Huc ades! O, quis te, prius arma virosque frementem,
Spirantemque truces, Hectoris ore, minas;
Aemonii, quis te, stomachantem principis aestu,
Mutavit, tanto iam meliore face?
Quis vultum his radiis? quis dextram Numine, saepsit?
Quis tanto rutilum sparsit Amore sinum?
Unde est? quod clames; Heu, quam mihi sordida Terra est,
Accensâ quoties lampade, Luna micat?
Unde tibi hoc caelum? vel amati tam nova caeli
Ambitio, quod per saxa facesque petis?
Nempe, aliquid pulchro vidisti pulchrius orbe!
Et quoddam viso sidere maius amas!

Hinc tuus ardet Amor. Quem, tu quia pandere coram,
Ora verecunda fronte premente, fugis:
Non ego defugiam, minimis exponere chartis.
Tantula ne spernas munera, magne Pater!
TE celebrent alii (quod lux, tibi festa, meretur.)
Libo, ac sacrifici divite melle favi!
TE largo damnata colant anathemate vota!
Te seris afflet multa corolla rosis:
Pluraque: Quae large Loyolias accipit Ara:
Cera, bases, tabulae, signa, parerga, preces.
At nostrum (Ne, quaeso, inopem, ne sperne poetam!)
Parvula charta, tamen Candida, munus erit:
Candida, quam nullo perlevit littera ductu,
Et scribae quavis inviolata manu.
Hanc mea, sed celeri perscribat arundine, Musa;
Ut, quae iam nulla est, sit cito multa nota.
Adsit! et historicos intexens versibus actus,
Phaenomena inscribat, Dux Loyola, tua!
Nec Caeli formidet iter. Duo sidera blanda,
Sunt thema; Virgo, Puer, LACTEA tota Via est.

ELEGIA XXVI. Historica. DEIPARA, CUM FILIOLO, S. IGNATIO CONSPICUA.

OMNIA concubiae squalebant Noctis opaco:
Non lux ulla polo, non erat ulla toro.
In thalamo solus (PLacet aetheri transfuga turbae:
Et, qui plebe procul supplicat, ille litat.)
Solus, et abstrusus, densabat, cordis ab immo,
In longum vigiles, Dux LOYOLA, preces.
En! insperanti (lacrimis tamen astra cienti)
Praesto, per tenebras, astra fuêre Duo.
Lux, face lucidior: caelestius Iride, caelum:
Luminis in medio Diva, Puerque Deus.
Clarus uterque quidem; sed sic: ut clarior esset
Aurea Sole Parens; atque Parente, Puer.

Maiestas Pueri, quam Zeuxis pingere nescit:
Et Matris, quantam fingere nemo queat.
Si licet, e priscis praesentia pingere fastis
Ostenta; ac paribus ducere signa notis:
Talis erat genitrix, talis (reor) inclita proles;
In stabulo quales ambo genethliaco:
Cum, pecudes inter, gremio modo virgine fusum,
Sustulit infantem baiula nympha Deum;
Ostenditque, suam (puerili in schemate natam)
Sideribus Lucem, terricolisque Ducem.
Aut, qualis, roseâ nitidus cum Matre Puellus,
Templa novam sparsit per Solymaea facem;
Cum Senis emeriti vivacia, Sole gemello,
Lumina perstrinxit; fronsque professa Deum est;
Infans illa quidem, sed summum bina TONANTEM
Pupula, divinâ tunc cito fassa face:
Sarcina parva quidem; tamen ipsa, senilia tanti
Implevit vatis brachia, vota, dies.
Aut haec ergo fuit, rutili cum Matre Puelli,
Aut par, Cantabrico gloria visa Duci.
O, quater! ô nimis! ô, numeri sine fine beatum,
Cui licuit radio hôc, phaenomenoque frui!
Et nunc divinum Pueri libare decorem:
Maternis oculo, nunc, inhiare genis.
Ac modo candiduli depascere lilia Nati;
Ac modo Virgineae frontis obire rosam.
Hunc cito; mox Illam, cupidis exsugere votis:
Mox unis ambos nictibus ebibere.
Interea nec sermo Duci, neque sermo Parenti,
Nec fandi Infanti (ceu decet) usus erat.
Quamvis sermo tamen, tribus his, vocalis abesset:
Ora tamen tacito Mille fuêre sono.
Praecipue Mater (DECUIT facundia matrem)
His fari visa est, ore silente, modis;
HUC ades, huc oculos pariter, mentemque reflecte!
Huc gladium, huc totum, miles Ibere, sagum!
Nos tibi, nos, vitae speculum veterisque, novaeque,
Simus! Ad hoc, mores finge, refinge, tuos.

Non, ut spectemur, nunc adsumus, atque probemur;
IUDICIBUS Superis nos placuisse, sat est.
Sed tamen, ut spectes, praesto sumus; et spectatas,
Presso cum vitiis orbe, sequaris opes.
Cerne; nec addubita, radiis insistere nostris,
Huius et in formae figere sede pedem.
FORMA, bonum vix mortali durabile fronti,
Hîc indimoto semper honore sedet.
Singula si peragres oculis, repetîsse iuvabit:
Crescet amor Caeli; defluet Orbis amor.
Hîc peccare nequis, quantumlibet optica libes
Gaudia. nec Veneris, plaga fit ulla, dolo.
Singula si cernes, discernere singula disces:
Et tibi, Doctus erunt, Corpora nostra, Liber.
Adspice! Formosa est Facies mihi tota! sed, insons.
VERA potest nulli Virgo nocere viro.
Frontis ebur nostrae, pudibundo inspergitur ostro:
VIRGO, pudore carens virgine, flore caret.
Bina verecundo subigit se palpebra nictu!
SIC oculus, terram qui videt, astra petit.
Auriculae cauto stant (haec, atque illa,) recessu:
Clausa sit haec aliis concha, patensque Deo!
Aurea carbasini tegitur coma nube theristri:
Quam SAEPE in laqueum nympha comata, viro est?
Flore caput surgit: gemmis diadema triumphat.
Per SPINAS, tibi flos: per Mala, gemma datur.
Hinc atque hinc roseo vernat gena blanda rubore:
Quam PULCHRA est, lacrimis mala rigata piis?
Sunt labra, sunt dentes mihi, cum gravitate modesti.
OS etiam, et risus, discat habere modum!
Colla nec adscito cernis torquata monilî:
VIRGO, tegens collum, grande monile gerit.
Turgida caelesti duo suspicis Ubera succo.
Clausa licet, cuivis nostra papilla patet.
Divino Digitos sentis radiare pyropo.
SIC opus in digitis luceat omne tuis!
In Gremio residem nostro, veneraris Iesum.
In Loyolaeo corde quiesse potest.

Iamque Pedum lambis vestigia pura meorum.
MUNDA est, quae mundi stercora, planta terit?
Caeruleamque meae iam cyclada vestis adoras:
At tibi, pulla potest, astra parare, Toga.
Fulguris insoliti vultus in imagine figis.
Quid Lux? si lucis tam placet Umbra tibi?
NUNC igitur, seu Forma iuvet te, dilige formam;
Sed, quam Parthenius pingit in ore pudor.
Seu tibi fulgenti Cidaris diademate ridet;
Rideat! AD decus hoc sed tamen alta via est.
Si cordi tibi sunt frons nostra, comaeque, genaeque;
Sit SPECULUM tibi frons, sit coma, sintque genae!
Si geminos censes oculos, tua sidera, nostros;
Haec Helice tibi sint, haec Cynosura tua!
Brachia si laudas, tenerum stringentia Christum;
Bracchia fac nobis des tua; Parque feres.
Si mea delectat, stellarum oculata lucernis,
Te Stola; caelesti tu quoque veste nite!
Si Puer arridet, gremii dulcissima nostri
Sarcina; pars oneris sit Puer iste tui.
Pondus, Inexperto tam suave; quid esset Adepto?
In BREVIBUS membris magna synopsis opum est.
Aspice, divinum vibrantes lumen, Ocellos!
Aspice blandidulis torta Labella plicîs!
Ora vide, refugis in risum prona lacunis;
Sic tamen, ut constet lege modesta gena.
Articulos, Digitosque vide, tibi pectine pulchro
In seriem explicitos; nec Numerare, rudes!
Primus, in hoc numero, Puerî qui ad magna citetur
Indice; tu, Dux, es. Te, Loyola, vocat.
Index te dexter, Sociorum signat Iesu,
Alpha, caput, monadem, principium, atque patrem.
Inde, Novem reliquis digitellis, mandat; in Album,
Et numerosa Viros signa venire Novem.
Sic, omnes pulchro Digitos consumit elencho:
Dactylus et Denus, vos iubet esse Decem.
Quos tu nunc nescis, tua sub vexilla volabunt,
In manibus Pueri, scripta caterva, Dei.

Ergo, pari sit et ille tibi descriptus amore,
In fidâ manuum, ductor IBERE, volâ;
Et, crispum radiis, divini Nomen Iesu,
Maius Atlantaeo, dextera gestet onus!
Hesperiis illud populis, ac, praefer, Eois:
Et sciat hoc, ex te, nomen uterque polus.
Sed, Magnum hoc opus est: et ad hoc non impete parvo
Est opus. Huic iam nunc arma virumque para!
Quid facis in terris? caelum (fuge cetera!) caelum,
Et solum, et totâ postmodo mente, pete!
NEC sunt per dubias, caecasve, parumve fideles,
Astra petituris, astra petenda vias.
Per nos, en, iter est! Tibi Nos fiemus iidem,
Ductores, comites, semita, meta, quies.
Aggrediare, licet. Sed vincula rumpe, morasque!
PRINCIPIUM omne facit dulce, remota Mora.
Asperior, Progressus, erit: dulcissima, Meta:
Haec tibi, quidquid avent nunc tua vota, dabit.
Herôus te lactat Honor? pasceris Honore.
Delicias sequeris? quidquid amabis, erit.
Ut late domineris, agis? NIL Latius astris.
Ut Regnes? REGNUM, qui bene servit, habet.
In cumulum, venaris Opes? nullius egebis.
Thesaurum indagas? Hîc fode! fiet ibi.
Arx te celsa iuvat? celsissima Regia caeli est.
Veris amas Hortos? et Paradison ama!
Rus placet, ac segetes? Ibi messis et horrea plena.
Prata tenent? rutilis floribus Axis ovat.
Laurea te victrix ornat? plus, viva corona!
Palma decet? IUSTUS Palma erit, atque cedrus!
Te Species capit? en, Puer hic speciosior orbe est!
Urit amor? Nostri purius ardet amor.
Sponsa trahit? Sociare mihi! sit Olympus in arrham!
Vis Genus, ac sobolem? pignora mille dabo.
Denique, Quid tibi vis, quod non ego poscere pro te?
Aut, dare quod Natus non queat, atque velit?
Omnia complexo votis; unum omnia votum,
Ista tibi Genitrix, fiet, et Iste Puer!

Ex Puero, quaecumque recens ego gaudia Mater
Collegi genito; colligere ipse potes.
Ex ipso quodcumque tulit solamen adulto
Orbis; ferre potes tu quoque. Pande sinum!
Ex me praeterea, quidquid, velut ubere conchâ,
Sive scaturit opum, sive redundat opis;
In caput illa tuum, praedivite defluet amne:
Et tua, quidquid eris, gloria semper ero.
Haec mea, teque teget, teget et tua pignora, palla.
Interea, VIVE hac praeside! Iamque vale!
TALIA, si Virgo non dixit, dicere visa est:
Et cunctabundâ cessit in astra fugâ;
O Puer! ô Genitrix! (clamat Loyola) Quousque?
Et nos, ô, aliquo fas sit, in alta sequi!
Heu nos! cur Pueri, cur Matris, figere plantis
Basia distulimus? Suasit amoenus amor:
Dissuasit metus, ac tanti tremor (ah tremor!) ausi
Ferreus. In Zephyros nunc mea vota fluunt.
Vota cadunt! Sed amica tamen non excidit icon;
Vah, Quid tale potes tu dare, foeda Venus?
Ludis; et, heu, spurcae ludis Floralia Maiae!
Sed tua quam rauco tibia fine sonat?
SERIA, virginitas, contra est; et amabile drama.
Tela quidem patitur fellea; dulce Telos.
Ergo quid? Ex omni pridem Floralia sensu
Despuo! FLOS noster, Flos Nasaraeus erit.
Posthac castra mihi; posthac mihi Bella, valete!
Et tu, flamma animi, bilis, et ira, vale!
Iam flammor meliore pyrâ! Sacer aestuat intus
Ignis! Io, IESU totus amore flagro!
Iam, Mariae casto totus depascor ab aestu.
Euge! quid aspexi? quam geniale bonum?
Spectatum at satis est. Ah, quid loquor? Anne satis sit?
Quod plenum Satias reddere nulla potest?
Si mihi, quot caelum stellas, quot fulgura Titan,
Lunaque quot radios, quot sata portat ager;
Poma quot Alcinous, quot flores molle Tarentum,
Quot guttas Pontus, quot Tyros ostra capit;

Denique, quot Pompeiopolis micat ampla fenestris,
Quot matutinis roribus undat humus:
TOT mihi si pariter quisquam nunc donet ocellos,
Luminibusque Argi lumina nostra iuget:
Pauca tamen nimis haec sint, Instrumenta Videndi:
Tantus, spectandi pluribus, ardet Amor!
Sed tamen, utcumque est: Spectavi. Plaudere fas est;
Et quoddam, plausu grandius, instat opus.
Ecce! data est orchestra mihi; Deus ipse, theatrum;
Virgo, scena! Quid hîc deficit? ACTOR Ego.

ELEGIA XXVII. S. IGNATIUS, IESU CHRISTI COMITATU, RECREATUS.

QUEM Fortuna premit, per vix toleranda malorum
Pondera; ne tristi contrahat ora situ!
Neu' vultum obruget, scapulasve a fasce reducat!
NON omnis misera est sarcina, quae gravis est.
Felicem hunc LOYOLA putat, qui fortius instat;
Et coeptum infesso poplite pergit iter.
IAM SOL ignivomos, excusso pulvere, currus,
Aequoris Hesperii merserat inter aquas.

Iam, blandâ pro luce, graves induxerat umbrae
Cynthia, non solitâ corniculata face.
Non varium nitidae pingebant aethera flammae;
Unde capit densâ nocte viator opem.
Pendebant tetrico vastissima nubila Caelo:
Quae pressura diem, si superesset, erant.
Hîc tamen, ancipitî deprensus tramite, Miles
CANTABER; obscurum perpetuabat iter.
Nam, Quo deiectos strato componeret artus?
Urbe vigil; Domibus tutor, abire iubet.
Nec prodest Probitas. Comitum vix unus, et alter,
Praesto erat: ac, sero vespere, Nullus erat.
EST via, quam celebrem PatavI meditantibus Urbem,
Pandit ab Adriaco Claudia-Fossa sinu.
Latus ager. non hîc frondes, tumulive, domusve;
Fecissent mollem gramina sola viam:
Ni Nox obstiterat. SED in hoc Ignatius arvo
Errabat, dubio per tenebrosa pede;
Languentemque trahens, titubabat ad omnia, gressum;
Nunc vada, nunc veritus stagna palustris humi:
Interdum carecta, pigram celantia glebam;
Quae, semel impressum, mergeret alta pedem.
Saepe, velut saxo plantam afflicturus iniquo;
Retraxit plantam, quae bene mota foret.
Saepe, tumescentis delusus imagine collis;
Dum scandit, nullo colle tumente, ruit.
Forsitan et tenuis, glebosa per avia, rivus
Cum multa flueret garrulitate; stetit:
Torrentemque ratus, voluit transmittere ponte;
Cum duo, tresve pedes, utraque ripa forent.
Quid facis, Ignati? Quidni, proiectus in alga,
De viridi foeno tecta, torumque struis?
Quodque dabit reliquum Nox temporis, exigis illic?
Longius ire, labor cassus, et error, erit.
En! ipsae, gracili fugiunt e corpore, vires!
Maestus et, exsuco pallor in ore sedet!
Frigoribus quatiturque caput, fluitantque capilli:
Confectusque viis poples uterque labat.

Iam pridem, ceu, multiplices cum praelia venti,
Aequoris Euboici saxa per arcta, cient;
Sic tibi, post vacuum quarto iam sidere ventrem,
Horrificum reboat, non-moritura, fames.
Exprobrat illa tibi, sine sanguine labra, genasque,
Brachiaque, et digitos, et, sine carne, femur.
Quid pergis, perdisque viam? Nox acrius instat;
Spissaque iam timida tangitur umbra manu.
Utque putes, omnes in te confligere Diras;
Vix etiam es superûm tutus ab insidiis.
Horrida praeproperas explodunt nubila flammas;
Et tremulum calido fulgur ab axe micat.
Aeolus, emissis terret mare, sidera, terras,
Flatibus; ac Venetas haud procul urget Aquas.
SED, cur indoleo? NON est miserabilis ulli,
Qui censu felix noluit esse suo!
Quis patriam? quis magnifico surgentia saxo,
Atria? quis partas spernere iussit opes?
Dissuasit frater, lacrimas hortatibus addens:
O frater, sero cognite, vera loqui!
Nunc, tibi regnandas, alius tuto insidet arces,
IGNATI: in dura tu regione iaces!
Ille, vel antiquo trahit ebria pocula Baccho;
Vel cocto fluidum gurgite figit aprum.
Aut, ubi suaserunt blandum convivia somnum;
In Tyrio ponit languida membra toro.
Te miserum! Nunc, dum pluviâ furit Aeolus irâ,
Vastaque nimbosâ grandine terra crepat:
Quisquis vel fragili iunxit magalia iunco,
Aut sicco finxit vile cubile luto:
Ipsae etiam volucres, et maxima quadrupedum pars,
Quas vel nidus alit, vel sua lustra fovent;
Mollibus instertunt paleis: memoresque quietis,
Non tonitru, rabidos non meminere Notos.
Immo, aliquis casu nictantia lumina tollens,
Dum notat, adverso fulgura torta polo,
Nocturnamque hiemem, tempestatemque nigrantem:
Ridet, et; I, Noctem hanc, sere viator, habe!

(Inquit) me calidis foveat mea culcitra plumis,
Et tegat incinctum byssina vitta caput!
Non Hyades noceant! non torvi murmura caeli!
Lecticam gravior neu' vibret aura meam!
Somne, redi! Sic te, quicumque est, sannio ludit;
Sollicitatque novis, ad mala prisca, malis.
QUID, Loyola, facis? spem, quâ lactaris, inanem
Protere! tam Tristi cur petis Astra viâ?
Bella gerunt in te nubesque, imbresque, Notique,
Et caelum, et forsan, qui regit ista, Deus.
Verte ratem! ac, stulte quondam consumpta, resume!
Quaque potes, voti corrige vela tui!
Non est turpe, feras repetito inquirere cursu;
Quae, semel excusso casse, dedêre fugam.
Nec pudor est, si forte manus effugerit ales,
Aucupio praedam sollicitare novo.
Hoc fac. Quis prohibet, regnata parentibus ora,
Et male desertae, si repetantur, opes?
UTERE Fortunâ. reliquum quem fecerit aetas,
Falle, magis laetâ conditione diem!
SED, moneo surdos: do verba rapacibus Austris,
Et volo Caucaseum pellere sede iugum.
Cernitis? ut, fusis circum pluvialibus undis,
Exhibeant latum gramina mersa fretum?
Hic Loyola tamen, limo tardatus et algâ,
Promovet invitum, caeca per arva, pedem.
Nec Desertores, malefidaque foedera, questus,
Aut, pressum a terris sideribusque, caput;
PLUS (clamat) PLUS adde malis, venerabile Numen!
Et vomat in me iram Tartarus ipse suam!
Nox gravet! involvant nimbi! me fulminet aether!
Sternar in externâ putre cadaver humo!
Non moveor. numquam adversae dabo tergora forti;
Iam Miles, didici FORTITER esse MISER.
Ite pedes! teneant coeptum vestigia passum!
PLUS Patiendo viae, quam Gradiendo, vorant.
Iam fugiunt nubes! sensimque cadentibus Austris,
Incipiunt mitî lentius imbre trahi.

Stant etiam caelo, stupefacta tonitrua! Iamque
Nulla serenato fulmina ab axe ruunt.
Fallor? an et, croceo ridens Pallantias ortu,
Eoo tenerum mittit ab ore, iubar?
An Sol ipse? Sed, O, mea Lux! mea Sidera! Christus,
Insolito se infert, clara per arva, gradu!
Agnosco! lateri ille meo latus addit, et adstat!
Iamque meis figit basia casta genis;
Demulcetque animum. Iam roto immergor in Illo:
HAEC sunt, contemptis praemia deliciis!
Quin, idem hic, dulcis Pylades, comitatur euntem:
HOC pretium est, comites non habuisse suos.
Hoc Socio, nimbi, saevaeque, redire, procellae!
Hôc, incusse truci grandine, turbo, redi!
Hôc, etiam Tenebrae, tristique informior Orco,
Umbra, veni! SOCIA LUCE, Serenus ero.

LIBRI AESTIVORUM. II. FINIS.