IOANNIS BISSELII è SOCIETATE IESU, AESTIVORUM LIBRI TRES, QUIBUS DELICIAE AESTATIS DESCRIBUNTUR.

INVITATIO BIBLICA.

Levate Oculos vestros, et videte Regiones! Quia Albae sunt iam, AD MESSEM.

Ioannis IV. Versu XXXV.

AESTIVORUM LIBER I. CONTINENS ILLECEBRAS AESTATIS INCHOATAE, SIVE IUNII,

ELEGIA I. Protreptica

PRIMA Tarentinae cecinit Viridaria Florae,
Laeta per affines ire Iuventa Rosas.
Tunc illi placuit facilis, sine Cypride, lusus;
Et Soles hilares, et genialis Humus:
Spirantesque iocum Zephyri; materque trimestrî
Terra puerperio; nec sine Fonte, Nemus:
Et, quodcumque tegit Nemorum frondosa voluptas.
Omnia sic iussit scribere, Veris Amor.
Tunc in flore fuit, tunc in Iuvenalibus AEtas;
Concolor hinc scenae debuit ire suae.

Nunc Illi periêre Dies! Toga Seria, trudit,
Protritis Apinis, in tua Templa, Cato.
Ut fatear, quod me res cogit, et acta, fateri:
DELICIAS iterum scribere, promptus eram.
Obstitit Histories, Dea, Maiestatis et Oris
Simplicis; at, claro sidere visa mihi.
Illa; Quid in Veteres, inquit, ruis absone nugas?
Quid repetis, quae te dedecuêre, lyras?
Turpe Viris, Lusus, nullâ gravitate refractus!
Et Melos, et Semper Gaudia, turpe viris!
Quin, Frontem stylus, et rugas aliquando Seniles,
Torvaque Veridicis induit Arma Libris?
Si sapis; Est ingens, non deside pulvere, Campus;
Est, qui perfringat Rudera digna, labor.
Scilicet, Illustres, in Sex et Dena, RUINAE
Saecula; sub totidem saecula danda Tomis:
In Tenebris potiùs, calami squalore, iacebunt?
Nec tibi propositum, quod fuit antè, manet?
At, Titulus quamvis operi sit tristis, et ater;
Non sine sole tamen, non sine flore thema.
Sunt ibi Phoenices, Phariique, Syrique Tyranni:
Et, quos par, dispar, sub Styge, flamma coquit.
Sunt ibi decepti clarissima Funera Fastûs:
Fortunaeque Levîs victima saeva, Duces.
Usque Dionaeo stillans è Caesare Ferrum,
Vix in Gustavi denique morte tepet.
Hos inter, Medii, non clade, sed ordine Reges;
Et, queîscumque fuit Purpura, Grande malum.
Est ibi, flammato prostratus ab aethere, Carus:
Est ibi, par Tonitrûs ardor, Anastasius.
Hîc Euphrataeas respergit Apostata ripas,
Sanguine; quem Victor, Rex Galilaee, bibas.
Hìc rapidos Tigridis remoratur Cosroa fluctus;
Impius a gnati dum perit ense Pater.
Sunt ibi Romulei, sunt Graiâ fronte, Tyranni;
Sunt, quos in lapsum Barbara regna darent.
Prisca tibi prócerum, tibi Busta recentia ferrent,
Persa, Scythes, Moscus, Belga, Britannus, Iber.

Disiectas etiam, lapidosa cadavera, Turres;
Et castellanis moenia versa minis,
Historicae posses fidei deplangere Lesso:
Terrarumque suis ostia rupta Iugis.
Denique, praecipites quocumque cacumine lapsus;
Poena sibi, celebris sed Tibi, Cura, forent.
Materiam tibi morsque daret, moresque cadentum:
Nam Mores, mortis saepe fuêre Via.
Ortus et Interitus, intrarent Acta: ministrant
Dum Lucina Suas, dum Libitina, faces.
Haec Tu, ne Vincto mediteris Apolline; quali
Sive gravis Clio, sive Thalia levis:
Sed, quo nuda Fides, sine Veri tegmine, narrat:
Libera Pieridum compede, verba trahe.
Sic mihi, Gestorum memoratrix, Candida Diva,
Dixit: et, abrupta cessit in astra Morâ.
Hanc gradibus, cursuque sequi, mihi Copia nulla:
Restat, ut Obsequio Verba Magistra sequar.
Ergò Vale, Carmen! Verisque Ligata Voluptas!
Aonios Lusus, Seria Cura fugat.
Bella stylo meditor, Stragesque, nigrasque Ruinas:
Et, prope tot Mortes, DELICIARER Ego?

ELEGIA II. Antiprotreptica. Seu, Praecedenti Contraria; et Synopsin operis sequentis proponens.

I. Aulica Peristromata.

II. RUTHAE Cultus, Speciesque, describuntur.

III. Ruthae, ad Auctorem, Sermo Paraeneticus.

Inter Davidicas hodie sum Tertia Matres;
Estque Mei, Regum Linea Longa, sinûs.
Hoc Decus, has Gazas, quas posthuma contulit in me
Purpura; post Numen, Rus, et Arista, dedit.
Quod Mihi Rus, quod Arista dedit; decerpe Poeta!
Tu quoque de nostra Vivere Messe potes.
Ergo VENI, Dilecte, Veni! Properemus! In Album
Exspatiemur Agrum! Messibus Albet ager.
Sunt Mihi, sunt, isto sub colle, nitentia Farra;
Sunt in Bethlemiis Tritica flava iugis:
Multaque Niliacis undantia Iugera Culmis,
In non plebeias Hordea nata dapes.
Quòd si forte fugis rabidos Orientis hiatus
AEtheris; ac tuus hic Tecta Capillus amat;
(Quamquam, SOLE Viri gaudent, non, mollibus Umbris,)
Imus in Umbrosos, Sole furente, Lares!
Est mihi namque Domus, Libanaeis ardua Cedris;
Est quoque montano, rustica Villa, situ.
Huius ab aerio Tectorum culmine, Vates,
Despicies Campos; suspiciesque Nemus.

IV. Eadem RUTHA, Scribendorum, de AEstate, Materiam, argumentumque, dictat.

Area Lata tuis, et surgit Adorea, Musis.
Hoc opus, in Solem provocat, ipse Calor.
Nec, Levis esse, time. RES est Maturrima, Messis;
Inque Ioco Gravitas, In Gravitate Iocus.
Cetera (si ducent Annos tibi Sidera) texes:
Qui bene Differtur, Non Perit ille Labor!

V. Quid, auditis RUTHAE monitis, Animi consiliique conceperit.

DILUCULUM AESTIVUM

Bene Consurgit Diluculo, qui quaerit Bona.

Proverbiorum XI. Versu XXVII.

ELEGIA III. AEstivi DILUCULI Praeconia. Scripta nomine HULDERICI Donatiani, de Castello, Viri Doctissimi, Augustani.

I. Aurorae per Iunium surgentis, Descriptio.

ADDE, quòd est Oculis Nymphe Pallantia blandis:
Et, quàm Sol plenis surgat in Orbe rotis,
Mille priùs, tremulo sub fulgure, Palpebra ludit
Nictibus; ac nutu iurat, Adesse Diem.
Huc adès ergò DIES! quamvis tenuissima, quamvis
ET Nascens, et adhuc à Genitrice rubens:
Qualiscumque tamen, titulo quocumque citata;
Grata venis, quoties sic Comitata venis.
Nam, tecum redeunt melioris Sideris Horae,
Quidquid et aestivam Pallada manè iuvat.
Non tuus hibernis differtur Noctibus ortus;
Ut, modò Nata, statim, LUX Moritura, Cadat.
Nec Tibi, quae VERNO tardant excedere Caelo,
Sobria succîdunt Tempora Vergiliae:
Sed, citò Luce fluis; gaudesque extendere fulgur,
AC, Iubatis longâ VIRGINATE frui.

II. Quae Commoda Precum, Studiorum, Scriptionis, Lectionisque, ad Meridiem usque, afferat Tempus Matutinum AEstatis.

His Animi nervis, iaculum succedit Amoris,
Quo suspiratum Mens petit icta DEUM.
CLEPSYDRA tantisper, Semel Interlapsa, novatur;
Et, quas stillavit, Versa resorbet Aquas.
Altera sic Libris, sic Tertia, defluit Hora:
Cum Quarta Calamum Quinta, stylumque,trahit.
Sexta, Tuis teritur Fastis, Mirande BARONI:
Cui Similem, quaenam posthuma SORA dabit?
Ad Sacra, turicremosque focos me SEPTIMA sistit.
Quod superest, Nimium iam prope Solis habet,
Ergò, Nemus teritur, quod frondea semper opacat
Exedra; dum medius ruperit Arva Calor.
Hîc mihi sunt Ingens, Divina Volumina, Campus:
Hîc sunt Fatidici, Florida prata, Libri.
Quos forìs effugi, tunc intus ab aestibus uror;
Praecipuè, PAULLI cum mihi sumpta TUBA est.
Interea medium Titan coquit Igneus Axem:
TUNC conclamatum est de meliore DIE.
PRANDIA subtilem spissant, et Sidera, Venam:
Noxius obtundit languida membra Sopor.
Vix aliquid reliquum, Pinguis nisi Pallas habebit:
Distabitque parùm Culta Minerva, Sue.
QUARE, cum tanto nobis DILUCULA surgant
LONGA bono; Mater Memnoni, Vota cape!
AEstivae Votum AURORAE tibi nuncupo, CARMEN:
Addo Preces; SEMPER sic mihi, Manè, mane!

ELEGIA IV.

LECTORI.

abrepti, Labores litterarum Matutinis in Noctibus suspirârint: et DILUCULUM, si quando non Invenissent, FECERINT; praematurâ studiorum tractatione, mirificoque Evigilandi strategemate. Eorum prior est, ex aevo Veteri, Sanctus DOROTHEUS; cuius in Asceticis magna laus: in Decimo verò Asceticorum Sermonum, haec de se ipso Vera, sed, è modesta mente profecta, Assertio est. Cum ad litterarum (inquit) Ludum pergebam, egressus iam ex Infantia; à principio admodum Laborabam. Ubi verò coepi Librum assumere, et Lectiones audire: ità sanè eram Pavidus, et formidabam; ut, qui agrestem contingere feram attentat. AT, postquam me ipsum cogere coepi, et Perseverans, vim Inertiae meae inferre decrevi: affuit bonitas, et clementia Divina; quae me plurimùm adiuvit. Atque hoc pacto paulatim, DEO opem ferente, ad Habitum disciplinae pervéni: Tantusque erat Ardor, et studium Lectionum; ut persaepe, Quid Edissem, aut, quid Bibissem? vel, Quomodo

DORMISSEM, penitùs ignorarem. Neque quisquam Amicorum meorum unquam ad Prandium me allicere valuit. Neque profectò unquam, Lectionis tempore, Amicorum colloquia et Confabulationes, audivi; comis licèt essem, et nimiùm affabilis, sociorumque non vulgaris amicus. * Habebam autem fidum Amicum, qui mihi pararet cibos. Accipiebam igitur, quidquid ab eo praeparatum invenissem, habens iuxta me LIBRUM semper; ad quem Oculos frequenter inflectebam. Similiter cum CUBAREM; Librum iuxta me habebam: et, cum paululùm rapiebar à SOMNO, actutùm prosiliebam ad Lectionem, Rursus, ad Vesperam, cum è Ludo discederem; Accendebam Lucernam, et ad mediam Noctem usque, Legebam. Denique irà virtutibus, et studio Litterario eram affectus; ut nullius Rei Voluptas, nisi Legendi, me teneret. Habes, Lector mi, DOROTHEUM; et, ut plus credas; Suismet verbis testantem. Alter ANTONIUS fuit POSSEVINUS maiorum nostrorum memoriâ; de quo, Franciscus

Sacchinus in LAINIO suo, Lib. 3. n. 38. in haec, et totidem verba, scribit. Mantuanus is Civis erat, sex et vigintì annorum Iuvenis; cui à prima aetate, tantus sciendi ardor inhaeserat: ut, cum ad Quietem se noctu componeret, TIBIAM ad columellam alligaret: et ubi primùm se ab sopore primo commovisset, eo, velut MONITORE, excitatus, ad STUDIA SURGERET. Ex qua Puerili solertia, utilis (quam ad ultimum usque tenuit) Consuetudo coorta est; ut, interruptâ Noctu Quiete, Horas aliquot, magno per silentium illud profectu, Curis gravissimis daret. Ergò, additâ Naturae, ingeniique praestantiae diligenti Culturâ, Graecè perdoctus, idemque Humanitatis, Philosophiae, aliarumque Doctrinarum bene peritus; Innocentiâ quoque morum modestiaque spectatus, ac suaviloquentiâ (quae grata oris decorabat Maiestas) Notis omnibus carus, et apud Virorum Principum multos, à quibus certatim expetebatur, Gratiosus erat. *. Habes, Lector, ex hoc Pari, Diluculi Amatorum,

etìam POSSEVINUM. In quibus vides; Tam ambitiosè praematureque Sapientiam Inquirentes, non mirum esse, Repperisse. HORUM Tu nunc alterutrum; aut, si placet, utrumque simul, Biblicis invitari vocibus ad Vigilandum puta: et Expergefactos, Suo, et Uno loqui Ore, fingito. atque idcirco hanc, si vis, Elegiam, DOROTHEO POSSEVINUM appella.

I. Inviti soporis, facilis est Discussiò.

Cantica volvebam Salomonia; Dictaque, quamvis
Publica, sed, Summò non nisi digna Sopho.
Occidit in mediis conatibus invida Lampas,
Seu fuit haec Venti, seu fuit ira Stygis.
Ergò, Vacaturos frustra, sibi Somnus Ocellos
Subdidit; et Noctis, sub iuga misit, ope.
Sed nempe, EXCUBIAE possunt à Consule cogi:
UT DORMIRE VELIS, Cogere nemo potest.

II. A Divina Sapientia Studiosus Iuvenis excitatur.

Umectabo Sitim melioris flumine Roris:
Unum si nihil est, Ubera Bina dabo.
Ex his, quod sapido tinget tua Nectare labra,
Entheus Ambrosio sucus Amore fluet:
Deque meo fiet caelestis Apographa Lacte:
Aut Nihil, aut ex me Dulcia Sola leges.
Haec ait. Et Comitum populo stipata, recedit:
Prendere conantis fugit, ut Umbra, manum;
Et mihi ploranti (Mane, ô! mane, Aurea!) dixit;
Si Vigilare voles, et Reperire potes!
Vox ea, me Somno, me solvit Imagine Somni.
Interea Sapiens fugit in Alta Dea:
Quamque dedit Nox, Lux rapuit. DIXISSE putâsses;
Si Dormire voles, Me reperire potes.

ELEGIA V. Itineris per Silvam, AEstivo DILUCULO, Amoenitas.

I. Viae Ingressus, comitatus, facilitas, difficultasque et Preces.

Desuper, ingenti Quernum Nemus incubat umbrâ
Quod longo excurrit Milia Quina situ.
Hoc Nemus (à tergo Baiis, ac Valle, relictis)
Ingredimur; Mystâ concipient Preces.
LAUDIBUS exactis, IAM Lucis, dixerat, Orto
Sidere (quae Primos inchoat Oda Dies)
TERTIA mox recolit Solymaei Carmina Regis:
LEGEM pone mihi, supplice voce vovet.
Ad Sextam; DEFECIT, ait. nec Deficit ipse:
Donec NONA Sacros finiat Hora modos.
Sic Noster (Quid enim decurrere singula certâ
Gesta fide prohibet?) Mysta trahebat Iter.

II. Mutui cum ADA Colloquii, materies Varia: de Arboribus comprimis, et Aviculis.

Facundos fecit, clamosus ab arbore Picus;
Facundos, quernâ in fronde, Sciurus edax.
Quòd si fortè, cavâ desertus in Arbore Pullus,
Indocilì Matris, voce, cieret opem:
Si cristata suam Fringilla refringeret Echo;
Cecropiis fleret si Philomela Lyris:
Ludicra si stolidi risisset Fistula mimi,
Quem vibrat in raucas Sturnus amarus aves;
Aut, si Troglodytes perrumperet invia Passer:
Aut agili Parus duceret orbe choros.
Denique, sive feri SCOLOPAX mucronibus oris
Terrificus, putridos tunderet arte cibos:
Seu bene fragrantes oculato carperet astu
Iuniperos Turdus, spinea puncta cavens;
Cuncta loquebamur. RESTABANT Plura loquenda;
Sermonemque dedit mox Nova caussa Novum.

III. URSPERGAE, Praemonstratensium Coenobii florentissimi, Vicino aspectu invitatus ADAS, Historicae sequentis Elegiae Narrationi, sensim viam adornat.

Dixit, et assedit. Dicenti, assedimus unà:
Quid ni? VULT Animos par Via namque pares.
Tunc; Avis haec (inquit) quae nunc super ilice gaudet
Cantibus (ET casù picta canebat Avis)
Ac Domus illa, Sacris procùl hinc insessa Virorum
Coetibus (Et stabat non prope Sacra Domus)
Ex Primi refricant aliquid Cultoribus aevi,
Cum rude Relligio ferret in Astra Caput.
Vos Audite meam, sed Apolline simplice, Musam;
In triviis olim quam didicisse iuvat.
Auctor in Incerto, Res Certa, est. Credite tantùm!
QUAE non est, Fiet Credulitate, Fides.

ELEGIA VI. Historica [Illustration:

(im viereckigen Rahmen, an jeder Ecke eine verschiedene Blume, ein Oval mit Umschrift: "Mille Anni, ante Oculos Tuos: tamquam Dies hesterna, quae praeteriit. Psalmo. 89". Bild: ein Mann im Wald, Tod hinter ihm, Buch am Boden geöffnet gelegt, Im Hintergrund eine Kirche)]

RELIGIOSO cuidam dubitatio inciderat, circa Verba Psalmi 89. MILLE ANNI ANTE OCULOS TUOS, TANQUAM DIES HESTERNA, QUAE PRAETERIIT. DE horum Veritate perplexum, AVICULAE, Caelo demissae, CANTUS expedivit, per TRIA SAECULA Suavissimè modulantis; nec tamen, nisi Unico solo DILUCULO, Cantillare Visa. Rem gestam fusiùs perscriptam habes, apud

Ioannem Maiorem, Tomo Exemplorum Altero, Distinctione IX. Nos Nomina, quae non Invénimus; concessâ Parnasso libertate, Confinximus.

I. Coenobii, in Desertis Ignotisque Locis, per Hannonem Praesulem, Constructio.

Hoc Domuum Commune genus (quòd Vivere plures,
Unanimi iunctos Relligione, iuvet)
Dorica Coenobion facundia nominat (UNI
Degere cui Genius dictat, Eremon habet)
Primus in hanc, (idem Constructor, et Incola) sedem,
Exhaustis fabricâ censibus, Hanno venit:
Hunc supèr, ex aliis alii. Conventus, et ordo,
Surgit: et est Praesul, qui Faber antè fuit.

II. Religiosorum, sub HANNONE Praeside, Nomina, atque Functiones.

III. Laudum Feriae Quintae Psalmo Altero offensus Religiosorum unus, nomine VITALIS Vigilantius, Templi Custos: Ceteris digressis, de Sententiae Veritate Annisque MILLE ANTE OCULOS DEI, secum ipse tricatur.

Postmodo digressi, solitum sibi quisque Cubile;
Abruptique petit dulce soporis iter.
Ille, nec in Cantu porrò, nec in ordine Cantûs;
Non in sede suâ, non statione, manet:
Sed, mente abreptus, per Milia mille vagatur
Annorum, atque Unum, saecula multa, Diem.
Hoc agit, hoc volvit: solideque Evolvere nisus,
Cum labor enervi frangeret arte caput;
Ora rubet, sudore fluit, glabra tempora vexat
Unguibus; ut Tricas temporis inveniat.
Dente miser digitos, et rodit viscera curis,
Davidici quae sit mens genuina metri?
Succumbit tandem: Verumque, quod ambiit, audax
Ambigit; et Criticâ denique figit acu.
Clamat, Hyperbolicum! et, dignum censore Obelisco!
Sacrilegoque notat marginis exta verû.
Sic, simul et versum damnans, versusque laborem:
Irritus; Ex aequo (dixit) uterque, Vale!
Quin potiùs, quod utrimque patet, quod Apertius odâ est,
Claudamus Templum; quò mea cura vocat.
Hoc ait; ac patuli petit ultima limina Fani:
Iamque parat geminas consociare fores.
Hoc ipsum, quasi non Ageret, cunctator agebat.
Seu Meditabundâ, seu Dubitante manu.
Prisca redibat enim; deciesque fugata, redibat
Quaestio bis decies. Iam, Dubitâsse, dolet:
Iam, Damnâsse, pudet: Non posse resolvere, Torquet.
Fluctuat in vario mens agitata freto.
Nec minùs, occludi querulo quae cardine coepta est,
Ianua dilatis haeret hiulca seris.
Pendet opus, pendent inopertae Tegmina Portae,
In latus obliquo semadaperta [Reg: semiadaperta] situ.

IV. Auditam, è vicinia, Caelestem AVICULAM VIGILANTIUS Vitalis per omne Nemus insequitur.

Iurgia fastidit revocantis: et incitat ultro
In Cursum, tardos, increpitatque, pedes.
Quin etiam, studio properandi, Fama recenset;
(Altera de Crepidis dum resoluta labat)
Excussisse procùl malè fidam: Unaque retentâ,
Quod reliquum fuerat, perpetuâsse fugae.

V. Aviculae, VITALEM longiùs sensim longiusque abstrahentis, Aspectus et Cantus

Fagina libârat; tentoria Pinea quaerit:
Pinea vix tetigit; sub Coryleta volat.
A Corylis Quercus alias, aliasque lacessit
Ex aliis, Fagos: et Nemus omne legit;
Nec tamen interea coepto modulamine Cantrix,
Nec coepto absistit Vocis amore Pater.
Cantantem sequitur; Labor est: Sequiturque Volantem
Iam, plus quam Labor, est. Sed tamen, Urget Amor.
Quà Modulo praeit Illa suo, Pater imminet Aure:
Quàm Pennâ Volucris, tam valet Ille Pede.

VI. Consistunt tandem, AVIS, et VIGILANTIUS; cui, ad cantum attento, facilè sordet Hominum Musica.

Quattuor hic audit Solymaei Milia Templi
Cantorum, placidi par Salomonis opus.
Hîc Chordas, Idithume, tuas, tua Barbita, credit:
Hîc Iuditha, tuas, caeso Holopherne, lyras.
Grus illi Viadana merus; Praetorius, anser;
Hymnus Agazari, Passeris oda foret;
Lappus, et Orlandus, Crocius, Leo, Ciffra, Cecottus ,
Vix aliquâ possint forsitan esse Notâ.
Amphion, Thamyras, Linus, Orpheûs, Phoebus, Arion,
Quod Fuerant, Essent. Fabula, Vappa, Nihil.
Haec illi VOX una Canit. Vox cetera, tamquam
Pausa, Tacet. Citharis sidera plena putat.
Et iam Mille ipsi sunt, Unica Musica, Musae;
Cui modò, Mille anni, non fuit una Dies.

VII. VITALIS Vigilantii, nusquam reperti; quòd is, Crepidae relictae indicio, profugisse crederetur, è Tabulis Monasticis Nomen eraditur.

VIII. VIGILANTII imperturbata, per TRECENTOS Annos, ad Aviculae Cantilenam Attentio.

In Caput hoc Vivum (velut in Simulacra) Voraci
Grassantur rostro. Nec tamen ipse Dolet.
Cetera quid memorem? Non Illum Corporis ulla,
Non Animi, in curas, Sollicitudo rapit.
Saepe Seni dixit Vacuus, cum murmure, Venter;
Tandem carpe Cibos! Nec capit ille Cibos,
Saepe, Siti raucum diuturnâ Guttur adustum,
Ut biberet, monuit. Nec tamen ille Bibit.
Frigora Sithoniis stringebant flatibus artus,
Clamabantque; Cale! Nec tamen ille Calet.
AEstus, et Icarii rabies Canis usserat artus,
Latrabatque; Rige! Nec magìs ille Riget.
Planta Pedis stupuit, nimiâ Statione subesa,
Admonuitque; Sede! Nec tamen ille Sedet.
Succiderat, post tot Vigiles, cava palpebra, Noctes,
Suggessitque; Iace! Nec tamen ipse Iacet.
Praeteriêre Caprae, Tigrides, Ursi, atque Leones;
Praemonuêre; Cave! Non cavet ille feras.
Transcurrére Vagi Lemures, nocturnaque Monstra:
Intonuêre; Time! Non Timet ille Stygem.
Denique, post actos Tot iam Vitaliter Annos;
Post Lachesîs bis, ter, Pensa peracta manu:
Venit, Atlantéis MORS Ossea cruribus astans,
Et dixit; Morere! Spernit at ille, Mori:
Atque ait; Exspecta, non, quem tua Clepsydra Finem:
Sed Finem, nostrae quem dabit Hymnus Avis!
Tantisper Canat Illa mihi! Vix dum Horula lapsa est
Unica: vixdum Ortum Buccina Quarta sonat:
Vix Matutini fluxerunt tempora Sacri:
Vix alii Templo, vix abiêre Choro!
Necdum etiam NOX Tota cadit. Micat, ecce, superstes
Lucifer! Aurorae fimbria prima nitet.
Dum Pleno haec peplo rubeat; dum latus Horizon
Pingatur Radiis, et propiore Die:
Interea, mea Mors, sit fas Audire! Nec Ipsam
Te pigeat, sensus huc adhibere Tuos.
Auscultemus uterque melos: miremur uterque!
SIC ait. AC Veniam simplicitate tulit.

Mors Abit: Ipse manet. Retinet dulcissimus Ales;
Nec vel tantillum Rostra canora silent:
Donec in annosis Tricena Decennia Fastis,
Saeculaque (ô Novitas!) Consenuere TRIA.

IX. Evoluto. 300. Annorum cursu, Avicula Conticescit: VITALIS ad Se tardè, ad Coenobium relictum tardiùs, revertitur.

Quoque loco quondam steterant ad sidera Fagi,
Nunc senii effoetâ procubuêre morâ.
Miratur: pergitque tamen; quem pergere non vult.
Quae natat in Laevo segnis aluta pede.
(Nam Crepidâ dexter iam saecula terna carebat;
Quod, via nunc demum Clauda notare dabat)
Hanc demit, praefertque manu, salebrasque refringit:
Ac vix ad metam, Sole sequente, venit.

X. VITALIS VIGILANTIUS non agnoscit Coenobium; propter Veteris aedificii dudum immutatam formam.

Vidit is et Templum: Templum longè amplius illo,
Quod steterat, stabat; Clausaque Porta fuit.
Hoc ipsum doluit, Praeventos esse Labores:
Ac; Fuerant (inquit) Muneris ista mei.
Indè, recordatur suspensam è pectore Clavem:
(Extulerat Clavem quippe, secutus Avem)
Expromit: promptasque, Serae (velut antè) sacratae
Inserit. Insertum respuit illa tubum.
Ianua nunc maior (Faber amplificaverat illam)
Maiori caecas vinxerat aere fores.
Iam solitae Clavis nihil Instrumenta valebant.
Sub Custode Novo, nunc opus Arte Nova est!

XI. VIGILANTIUS à Templo, ad Communem Coenobii portam digressus, nec ab Ianitore admittitur: nec à Praesule, Fratribusque agnoscitur.

Non tibi sunt Vestes, non sunt in veste Colores,
Non crepidae, non Frons, Fratribus aequa meis.
Denique, Deliras! aut Bacchanalia ludis!
Dixerat. At contrà questibus alter agit:
Ac Pia, ceu laesus, feriens clamoribus, Astra;
Pro me (clamabat) iudicet ipse Tonans!
Iudicet et Praesul, Fratrumque coaeva Corona!
Audiit has Voces, intremuitque, Domus.
Nec mora! Praesul adest, Fratrumque citata Corona;
Lamenti caussas, Quid petat? Unde? rogant;
Praeses, (ait) veniat! Veniant, ex ordine, Fratres!
Hanno mihi iudex; hic mihi iura dabit.
Adsint et Socii (Sociosque recenset ad unum)
Quorum, inquit, toto de grege nullus adest:
Non hîc Pammachium video, non Nestora Canum,
Non Placidum cerno, non Marium, atque Linum:
Dulcitius cum Liberio, latet, atque Benigno:
Vindicianus adhuc, atque Severus abest.
Denique; Ludor! ait. Cui Praesulis ora modesti,
Talia composito repposuêre sono;

XII. Ex Coenobii Annalibus docetur VITALIS; Monachos sibi Synchronos, iam trecentos ante annos, ad unum omnes fato concessisse.

Aedis erat Custos (Custodis voce, ruborem
Vitali expressit) Iamque erat orta dies:
Clavibus ablatis, Temploque ad furta patente,
Sacrilegâ fertur sub Nemus îsse fugâ.
(Hîc magìs erubuit.) Quaesitum, nemo reduxit:
Tantùm, De Crepidis Una Duabus adest:
Hanc fuga destituit; Fugitivum prodidit illa:
Certaque perfidiae testis Aluta manet.
His, malè sic gestis, Vitâ cessêre Sodales,
Ordine quisque suo; Primus at, Hanno Pater.
Successêre Novi: post hos, Nova Tempora; cumque
Temporibus Leges, Tecta, Stolaeque Novae!

XIII. VITALIS, rerum Veritate perspectâ, suoque invicem, in Nemus secessu, denarrato: post SS. Synaxin gratulabundè perceptam, sanctè demoritur.

Id Patribus probat: ac, serie sua gesta fideli,
Exsequitur. Gestis, obstupuêre Viri.
Mox, timidi fiunt, in tot Miracula, plausus:
Ac iam laetitiam non capit ille suam.
Ventum erat ad solitas, Votis gratantibus, Aras:
Hîc Sacra, pro reduci, laeta Caterva facit.
Concipit ipse etiam, Pro se, pia vota, precesque:
Concinit; at cantu, quo, Moriturus Olor.
Nec mora longa Seni: Moritur, tegiturque Sepulchro;
Carmen et, in Tumuli marmore, tale fuit;
Vitalis requiescit in hac Vigilantius Urna;
Cui niger extinxit nomen utrumque Sopor.
Huic, DE MILLE annis, Tria Saecula VOX dedit una;
In caelo Reliquum Plenior ODA dabit.

AGRI.

Sicut Odor AGRI Pleni: cui Benedixit Dominus.

Geneseos XXVII. Versu 28.

ELEGIA VII. Scripta Nomine Hieronymi Maschunnii Studiosi.

I. Canis, in Coturnices, Incitatio: et Agrorum, in partes Quaternas, distributio.

II. Ventus: et Florescens frumentum.

III. Argestae Vento supplicat; Ne Frumentum decutiat, aut amburat. Sequitur frumenti FLORENTIS Laus, et comparatio.

Non ego Corycias, non Messes damno Sabaeas;
Non, Engaddaeo succida rore iuga:
Sed mihi Farris Odor tamen est (Ignoscite fasso!)
Plus, quàm fumus Arabs, quàm levis aura Croci:
Quàm Vento pretiosa Syro, pretiosaque succo,
Balsama. NOBILIUS publicus usus Olet!
Trans mare quae crescit, sit trans mare Cara, voluptas!
Omnibus ex aequo commodat Alma Ceres.

IV. Praeter frumentum, Parci etiam certis quibusdam, segeti mistis Floribus, petit: noceri vero locustis.

Stant etenim (Raro quamvis, ideoque ferendo,
Agmine) florenti Germina picta comâ.
Stant spuriae, flammante Rosae splendore rubentes:
Simplice quas folio grex puerilis amat.
Stant etiam Cyani; quos, caeli forma sereni
AEmula, Sidereae vocis honore notat;
Asterium Graii; Zacharíae cetera Florem
Plebs vocat. In floris pulvere, lucra latent.
Hôc, Brasilum tinxisse salem, Saliaria gaudent
Prandia. Dant faciem, his Sacchara picta, bonam.
Haec Cyanus praestat. Cyano praestantior herba
Altera, supremi iugeris arva tenet:
Alba quidem Foliis, sed Flava cacumine summo,
Vi verbi, Pronâ serpere debet humo.
Teuto, Chamaemelum Graium propè voce Camillae
Exprimit; Argolicos abbreviatque sonos.
Contere: Fragrabit, morsu quasi Mala recenti
Saucia. Pomonae pyxidas esse putes.
Decoque! Robur erit Cerebri; laxabit anhela
Pectoris: et Capiti sana lavacra dabit.

V. Argestae Vento, AEoloque placatis, voto se Studiosus exsolvit, per Coturnicem, à cane captam: quam liberam in aera remittit.

Hanc, reverente Phylax rostro, sine vulnere, pennis
Suspensam extremis, praemia viva, vehit.
Hanc is donat Hero: Ventis Herus. Euge, volucris!
I, revola! Satìs est, TE POTUISSE Capi.
Ne comedi posses etiam; mea vota vetabant:
Latronisque Canis (Res Nova!) PARCA gula.

ELEGIA VIII. AD CIVES Urbis cuiusdam: ut PATIBULUM, è segetum medio, aliorsum potiùs transferant.

QUID facit, in media Ferale siligine Lignum?
FRUGIBUS, infelix omine, Furca nocet!
Adde;quòd invidiam faciat, Fur nexus in Agris,
Illi, quae vitae fert alimenta, Deae:
Quos Aluit, spectat, secus ac speraverat, Altos:
Hinc Uterus Cereri saepe, Manusque, dolent.
Indè Manus dat saepe minus, quàm sumpserat! Indè:
Telluris Gremium Fertilitate caret.
Horum vos tangat (si quis pudor) Ira malorum:
Atque alio, Cives, figite colle Crucem!
Si nihil ista movent tantarum pondera rerum;
At stimulet cautos Farris adulta Seges.
Supplicii, protrita dabit Dispendia, pompa:
Totae istuc scenae, tota Theatra fluent.
Protinus ut tristem cava tintinnabula Nodum
Indixêre Reo; Concio magna coit.
Turba foro, foribusque migrans, clausique tabernis,
Provolat ad Capital, more ruentis aquae.
Praecipitante, vias subigunt et iugera passu:
Sacrilego elidunt Fertile calce solum.
Improba Funesti premit exspectatio Funis
Tritica. Mox, pénitas radit ad usque fibras.

Sic, propter malè frugi hominem (Lacrimabile dictu!)
Intereunt Fruges: et Nocuêre nihil.
A fatua saltem, discat Respublica prudens,
Quid sit opus facto? ne Crucis obsit opus.
Narrabo. Sed habete fidem. Si mentior; In me
Fabula (quod dicunt) cuditor, atque Faba!

ELEGIA IX. Historica. FUR AMPLIATUS.

I. Septem Neosophorum, seu Sapientum, urbe Heptapoli, Respublica atque Gravitas.

II. Argus, ab Heptapolitanis Furtorum arcéssitur, damnatur; Educitur.

De Reliquo, Argus erat. Multas emunxerat, Argi
Dextra, domos; multas sopieratque Seras.
AEre, auro, argento, gemmis, viduaverat Arcas:
E stabulisque boves egit, et egit Oves.
Corripitur Tandem (NEC enim malefacta perennant)
Post tot correptas obrutus Argus opes.
Heptapolin rapitur. Recipit custodia Furem;
Cui custoditum nil satìs antè fuit.
Ferrea praedantem cohibent retinacula dextram;
Laeva soror, manicam sentit et ipsa suam.
Carnifici tortus nervo, numerare iubetur
Indice Furta sono; nec numerare valet.
Hoc tantùm; QUIDQUID potuit mens improba Velle,
Vel speculari oculus, vel retinere manus;
Quidquid ferre humeri validi, cumulare lacerti:
Hoc volui, vidi, corripui, atque tuli.
Dixit. et expediit paucis, tot verbera, verbis;
Quaestio conticuit tota, fatente reo.
Conveniunt, septemque ineunt suffragia Patres:
Primus et; In Furcam Furcifer (inquit) eat!
Assensere omnes. Rhadamanthia virgula, nodis
Aspera, profertur, iudicis atra Nota:
MOX, spectante foro, diffringitur. Ultima vitae
Linea, sic trepido significata reo est.
Haud mora! supplicii tristissima pompa paratur:
Aptatur laqueus; difficilesque gradus.
Dúceris, Arge, miser, manibus post terga revinctis,
Flens multùm. Ut Fleres, mystica turba monet:
NUNC iter ad Caeli summas instare columnas:
Nunc fore sub pedibus gaudia fluxa tuis!
Ista Sacerdotes, solito de more, docebant:
Sed tibi mens, pedibus tardior, Arge, fuit.
Audis: attendis: contraria pectore volvis:
Pugnat amor caeli; sed magè, lucis amor.
Ah! tibi supremam iam nuntiat ultima lucem
Buccina! iam lictor: iam galeata cohors.
Pars vulgi, comes est; sequitur pars altera vulgi;
Maximus at populi praeripit ordo viam.

Praecursant; volucrique petunt plebs turbine furcam:
Civica feralem cinxerat unda trabem.
Res nova tam iustos inhibet tamen una tumultus.
Si vacat, huc totâ Pallade, lector, adès!

III. Populi, fruges proterentis, importunitas.

Extremi procursat agri de limite, ruptis,
Ceu torrens, ripis, flumineáve morâ.
Rus simul, et positas calcat,plebs improba, leges:
Dumque necem spectet, vitae alimenta necat.

IV. Septem Neo-Sophorum, ex arena et tempore, petitum consilium. Furis, sub pacto, manumissio.

E Geminis minimum, magis est tolerabile, damnis:
Fur hic, (ne pereant omnia) ne pereat!
Dematur collo laqueus: descendat! eatque
In patrium, sed SUB conditione, solum.
Conditio (nec iniqua, reor', neque praegravis) haec est;
AD NOS, Absectis messibus, esto redux!
Ista, bonâ valitura fide, stipulemur: et Argus
Iuret! in hoc, dextram solvite reste manum.
Laeva, revincta manus, maneat post terga revincta:
Cum redit, hac notus possit ut esse notâ.
Dixerat. Acclamant; Sententia Delphica! fiat!
Non aliter Phoebus, non Cato, iura darent.
Ergo fit. Exuitur laquei collaribus Argus:
Descendit: nexu dextra soluta, vacat.
Iuratò praeit ipse Senex stipulator, et auctor;
EX ANIMO! ad poenam, messe iacente, redi!
Praeiuratum Argus sequitur; digitisque levatis;
EX ANIMO! ad poenam, messe iacente, redi!
Adiciunda fuit postremo syllaba verbo
Unica (nam pacti summa, REDIBO! fuit)
Ille, REDI dixit, verbis Senioris inhaerens:
Singultûs sorbens ulteriora dolo.
Nemo tamen questus fraudem est, quam nemo notavit.
Visus erat summâ reddere verba fide.
REDDIDIT illa quidem. Sed, carcere liber et Orco,
Conscriptis patribus postmodo verba dedit.

V. Argi, post messem absolutam, reditus, cavillatio, et ad septem Neo-Sophos epistolion.

Iunius haec inter, virides cum mense sequenti,
Verterat in flavum, munere Solis, agros.
Iamque coloratas AEstas maturrima messes
Straverat, iniectâ subrueratque manu.
Nec minùs Heptapolis (si quidquam nupera plebis
Intactum rabies, fixaque furca dedit)
Messuit in cumeras, et in horrea, venerat annus:
Frangebat calidos frigida Libra dies.
Frugibus absectis, cum iam terit area fasces,
Alternoque gemunt hordea trita flagro:
Tempus erat, reducem, (veluti convenerat) Argum,
Ad poenas sisti. farre carebat ager:
Ac trabs fatalis, nulla iam clade, patebat
Cuilibet, inque trabis vertice, restis erat:
Nil, praeter collum, deêrat, nodumque tenacem:
(Eveniant nostris hostibus, ambo bona!)
Argus id observat; mediisque fideliter umbris.
Nocte redit mediâ. Moenia clausa, notat.
Pons quoque, qui fossae distantes iungere ripas
Suérat; suspensâ mole, negabat iter.
Ergò, petit saxis portam, clamoribus urbem,
Lamentis vigiles, seditione canes.
Turba fit: hic auget turbas; contraque frementes
Turribus ex altis, altiùs ipse fremit.
Quid veniat? (quaerunt) Vestros (ait iste) dynastas
Vado salutatum! Cuius es? unde domo?
Heptapolis nuper, (velut et vos) incola: post haec
Nuntius ad varios: Nunc (aperite!) redux.
Serò venis (aiunt) Hic; AD alta negotia serò
Nemo venire potest: pandite limen (ait)
Illi iterum; Cras, blenne, veni! pandemus. at ille;
Cras, et luce palàm, non sapientis erit:
Nunc, nunc, pande forem, custos! De nomine custos
Hunc rogat. hic; Breviter rem loquar: Argus ego!
Ille ego, fur Argus, vestrae prope victima furcae;
Indè manu missus: nec tamen absque iugo.
Grande iugum pactum est; UT, messe iacente, redirem:
En, iacet haec! redii, persoluique fidem.

Per vos, quò minus haec vadimonia fidus obirem,
Nempe stetit: vestro stant mihi clausa dolo.
DI videant! ego, lege data perfunctus, abibo.
Huic olli; Exspecta! pandere, parva mora est.
At nihil hic motus, per aperta suburbia, retrò
Daedalea relegit dexteritate viam.
Indè trabem carbone notat, (dabat aurea lumen
Cynthia) Soteres alloquiturque suos;

ARGUS VII. SAPIENTIBUS. S. D.

ELEGIA X. Historica. ISAACUS MEDITANS.

A Versu 62

MEDITATIO EUNTIS.

Haec seges est,Nivibus conspersae, filia glebae:
Filius incanae sic genitricis ego.
Hic, tam vivus, Ager, quid erat, nisi mortua grana?
De latere Extincto sic patris, ipse creor.
Altus agri culmus, nihil est, Radice revulsâ:
Gloria sic vitâ VANA cadente cadit.
Flagrabunt stipulae, quas cassa coronat arista;
Flagrabunt Animae, quae sine fruge migrant.
Ecce,repens Cyprio grassatur ab aequore Caurus;
Saepe mihi mediâ turbo quiete venit.
Ecce, subinflexae declinant flamina glumae;
Saepe iuvat, Pronâ cedere fronte malis.
Tritica nunc florent: vento, flos auget odorem;
Sic, meliùs VIRTUS exagitata placet.
Arvum legitimum externo foedatur ab ervo:
Foedâsset stirpem stirps Agaraea meam.
Utilibus spicis, viciae miscentur, et herbae:
Miscetur populo, non bona turba, bono.
Cantat adhuc gryllus, cantumque repressit alauda:
Sic sibi plus pulchris plaudere foeda solent.
Iam Sol Hesperio, properat, se tingere Ponto:
Ad tumuli Occiduam sic homo pergit humum.
Sol moriens, tremulo scintillat amoeniùs orbe:
Sic, moriture, animi tu quoque nube care!
Eminus, egelidas tepidus vibrat Hesperus auras:
Morte, refrigerium sidera sola dabunt.
Comminus, è summa nebulae glomerantur Idumâ;
In nebulae sedem glomere, Numen habet.
Nunc fugitiva cavas duplicat lux, corporis umbras:
Sic nostrum retegent funera Grande Nihil.
Parva gigantéas iaculantur membra tenebras:
Omnia sic nigra mors horridiora dabit.
Ecce! recomposito claudunt se vertice flores:
Sic homo se, clauso colligat ipse die!
Ecce, nihil metuit, foliis rosa ruris opertis:
Sub tumulo intrepidè sic Sara mater agit.
Roscidus exustas aether substillat in herbas:
Quaeso, Salutifero roret ut aura Deo!

Pallidus occasus, pluvio cras effluet ortu:
O, Patris, ô, Summi depluat inde genus!
Terra, per occultam trudet nova germina Noctem:
Messiae genesim truderet illa, velim!
Luna dabit thalamos et Matres unica mille:
Sit Christi, in multis milibus, una Parens!
Umbrarum adventu, gaudet nigra Vesperis ales:
Et Sathanas umbram, transfuga lucis, amat.
Stellarum exortu, pluviae tuba, (Rana) coaxat:
Moribus oggannit sic mala turba bonis.

MEDITATIO REDEUNTIS.

Hîc quoque subsistit MEDITANS, gramenque recenset;
(Necdum omnis nitido cesserat axe dies)
Agger erat ripae: notat, ac legit, aggeris herbas:
Unius hîc generis planta, triphyllon, erat.
Quodcumque adspiceres, aderat pratense triphyllon;
Quaecumque eligeres, lecta triphylla forent.
Planta virens, foliisque tribus dissecta, nec ultra.
Vulgus, (si fuerint quattuor,) omen habet.

II. Ex eodem Geneseos Capite,à Versu 64.

In Mediis puero citius tetraphylla triphyllis.
Quam nostro occurret Sponsa probata toro.
Sic ait. ac, summo riparum, lumina, vallo
Dum procul in Boream, et rura Ziphaea, vibrat;
Eminus, en, agmen! nymphaeque, virique, camelique,
Atque satellitium, sponsa Syrissa, tuum!
Hanc videt: exceptamque, heros sibi iungit. Et illa,
Isaciosque lares, connubiumque subit.
Diligitur; Geminosque (socrû fecundior) edit;
Sicque Sarae fiunt, una Rebecca, duae.

VILLAE AESTIVAE.

Commoremur in VILLIS.

Canticorum VII. Versu. II.

ELEGIA XI. VILLA ALBERTINA, prope MONACUM. AD IVANUM BONAMICUM.

TRans-Isarana via est; qua, lapsus ab Alpibus amnis,
Secta suburbanis prata peragrat aquis.
Huc quondam studiosa cohors ibamus ab aestu,
Ac studii fessi pulvere, Phoebe, tui.
Rhetorices pulli, Balbus, Theodorus, et Aldus:
Ac, quos praeterea dux sociavit amor.
Quid tibi magnificae faciam praeconia VILLAE?
NON est vendibilis Principis ulla domus.
Vix etiam, Bonamice, meo memorabilis ore est.
MIRAMUR melius grandia, quam, canimus.
Ergo, age, miremur! tu mecum, ego carmine tecum;
Id, si vulgare est, scripsit AMICA manus.
OMNIA qui fieri communia iussit amicis;
Communi fieri iussit et ista modo.

DOMUS.

Sint Albana procul, sint splendida Lucullaea!
Plus Albertinum hoc (a DuCE,) lucis habet,
Hoc rus Urbanum est, non contra, urbs rustica quamvis
PRAEDIA, quae spectas, oppida iure voces.

SILVULA, et EREMIDION.

HORTUS. PISCINAE. CYGNI.

Summa, secant anates. at piscibus ima natantur;
Frondeaque in mediis insula surgit aquis.
Et cava Phaeacios suspendit hypaethra virores;
Aestivo, Solis spicula, vere fugans.
Cuius in umbroso volucres stabulantur aprico;
Fervida si querulos excitet hora sonos.
Hîc est squamigero (Nec enim, colludere pisci,
Crimen inhumanum est) sparsa siligo gregi.
Ipse ego liba dedi; micasque minister edules,
In vescas fregi dapsilis illecebras.
Et, latâ quoties inhiabat fauce cyprînus
(CARPIO qui populo est, improbitate gulae)
CARPE dapem! (dixi) Neque iussis defuit ille,
Aut titulo. Vivam dixeris esse Famem!
Cum toties fieret tam claro sparsio iactu;
Missilibusque sonans plauderet unda iocis:
En tibi! de tacito prodire Caystrius antro,
Cum Iunone sua Iuppiter orsus olor;
Lente, impercepto rasit vada vitrea lapsu:
Concitaque, ad ripam, dum fluit, ala fuit.
Remigium, clames, Pictum par dulce volucrum!
Et, gemino in cygno, tot fluitare Nives.
His quoque, daps dispersa sua est. Discedimus inde,
Atque vagos trahimus pone roseta pedes.

STABULA. ORNITHOTROPHIA.

Pugnaces ibi Lucis aves, nuptaeque, vagantur;
Quas transalpino crista tumore decet,
Hîc, Libycis etiam collum palearibus implens,
Gallina, et GALLUS (quis putet?) AFER erant.
Hîc tremulae quoque clunis anas, guttataque Perdix;
Torquatumque ferens Cressa columba caput.
Nec Scythicus deerat turtur; nec Ionicus ales;
Nec, quem de Colcho littore Phasis alit;
Nec Samius, pennae variabilis Iride, pavus;
Nec, Capitolinâ nobilis anser ope.
Harum quaeque, suâ volucris cum pube, diserta,
Orabant querulâ prandia sueta prece.

TONITRUA. TEMPLUM SALVATORIS.

ELEGIA XII. AD THEODORUM. Post sedata Tonitrua, Hypaethram conscendunt Auctor et Theodorus. Describitur Hypaethra, et Viridarium pensile, per singula.

QUid facimus, Theodore Cavo iam murmura caelo,
Composuêre nigras, deside lite, minas.
Emendant raucas fugientia nubila rixas:
ET NOS Innubi vivere fronte, decet!
Nempe, Redit Titan; pellensque tonitrua, dicit;
VOS quoque, si sapitis, Sole Redite novo!
Vos quoque funeream vultu dispellite rugam:
TEMPUS habet pallor; gaudia tempus habent.
En flores, pluviis redivivos fletibus! En, ut,
Post caeli lacrimas, rideat omne solum!
Iamque per instrictas, nos ardua cochlea, turres,
Ducit in aerium, pensile pegma, nemus.

HYPAETHRA, Cum VIRIDARIO et FONTIBUS artefactis.

Distinctis serpunt violaria picta trigonis;
Atque ex areolis discitur, HORA QUOTA?
Stant, Osco ducti Fontes utrimque metallo:
Dignas, effigies sancta, figurat aquas.
Hîc namque Eustachius superûm mysteria discit,
Ex Actaeoniae fronte loquace ferae.
Illic dispositum nudo Susanna pudori
Venatum, pulsa disicit arte senum.
In medio (Quis credat, AQUAS regione iocari,
Non propriâ? et ludos exule rore dare?)
Aerios supra tractus, siphonibus altis,
Cum minime reris, dispatiantur aquae;
Atque, alii ex aliis, coeuntes arcubus arcus,
Insidias, liquido fornice, mille struunt.
Sic miser, in mediis deprênsus floribus, hospes
A coniurato, dum stupet, imbre madet.
TALIA mirantes oculos, potiora saginant
MIRA, Semiramiis digna theamatibus.
En tibi! frondosa viridis testudine buxus,
Absidis vivo stans apicata tholo;
Romuleum explicitis imitatur Pantheon antris;
Ex immo, ad summum blanda theatra patent:
Immo, theatra natant. Nam subterranea, doctis
Fistula torta Striis, stagna lacumque, vomit:
Perque cavos intus, (buxi quasi moenia) circos,
Euripus fluvias advena portat aves.
Ferratis anates filis, connubia ductant:
Palantur cygni, cum para quisque suâ.
Hos catus e cymba sequitur venator, et urget,
Fictilibus (metâ non meliore) globis.
Fida sed, in gyrum labens, iterumque relabens,
Instanti toties, praeripit unda, neci.
Sic, profugis inhians semper conatibus, hostis,
CAPTURI titulum, pro, Capientis, habet.

MUSICA, Quae, choraularum intus prandio (dum auctor cum Theodoro foris Hortos spectat) interposita; Materiam sibi sumit VILLICUM INIQUITATIS Evangelicum.

ELEGIA XIII. Historico-Parabolica. VILLICUS INIQUITATI Lucae. 16.

QUa Vivis premit, ac pellit, freta Mortua silvis,
Engaddaea, Cavo vallis amoena situ;
Hîc, qua Palma comis fluit exundantibus, et qua
Phoenicis princeps gleba triumphat agri;
Ampla, suburbani spectanda cacumine saltûs,
Turrigeroque nitens culmine, Villa stetit.
Firmarant solidos Asphaltica glutina muros:
Ambierat tutos fosso praealte lares.
Arcis in invidiam surgebant Rustica tecta;
Munditiesque rudi docta nitebat humo.
De Fumo agnosci, minimum fuit. Eminus ibant.
Late conspicuo tecta notanda tholo:
Appendixque fuit fabricae sacra mandra profanae;
Ne foret agresti nulla Proseucha preci.
Ad dextram, qua mite iugum Masadaea levarunt
Confraga, et aprico iugera colle tument:
Multa racemifero pendebat Vinea dorso;
Vinea, Iudaeos tingere laeta cados.
Rubra, Palaestinas intrans vindemia cellas,
Aut hôc, aut nullo, dulcius acta lacu est.
Ad laevam, qua fumat, aquis Sodomaea perustis
Squalida, Pentapolis, sulpureoque salo;
Quamvis longa prope stagnent freta, et uda Tonantis
Praetento late naviget IRA mari:

Paciferis mites baccis laetantur olivae;
Grataque lactentem ficus opacat humum.
At, riguis ubi procumbit resupina rosetis
Planities, aequo stantque vireta situ:
Disposito quincunce comat, ramique flagello
Verberat umbrosum flaccida palma solum.
Et, prope palmiferos sudant Phoenicia campos
Balsama, mitratas ungere digna comas:
Balsama, quam gracili succos trudentia virgâ,
Tam grandi quondam iura datura pedo,
Vallis at, opposito sub monte, tumentia Sole
Tritica flavebant, Niliacumque satum.
Vallis in extremo, peregrini piscis alumna,
Traduce fulgebant stagna serena lacu.
Ipsa, MANASSEI notissima nomine Villa
(Hanc tulit, a domino dicta Manasse, notam)
Divire vincebat pinguissima praedia censu;
Si natas aliquis condere nosset opes.
Imbribus undabant cisternae, fontibus horti,
Arboribus silvae, pignore messis agri:
Auctumno pomi turgebant, nectare vites,
Torculat musto, spumea cella mero.
In stabulis, iuga firma, boves; in ovilibus agni;
Et bellator ibi, et stabat arator, equus:
Cumque nothis, asini, mulis; caper, atque capellae;
Ac nido multum foeta columba Syro:
Atque cohortis aves; et aves, quas Africa mittit;
Et, quas Mopsopius mittit Hymettus, apes.
Roscida fertilibus crescebant pascua campis;
Pastores stabant, pro grege quisque suo.
Opilio caulas, servabat prata bubulcus:
Impurae tantum defuit usus harae.
Nec tamen audacis vigilax tutela Molossi
Defuit, et rabidis ira canina lupis.
Quid tamen ira iuvet dentata: quid aspera saevi
Colla fremant Phylacis? Cerbereusque furor?
Si penetrale tenet latro? fur incola tectum?
Si rapit hic intus, quod vetat ille foris?

Talis erat ZECHRUS, custos villae improbus, et cui
Cura MANASSEI credita Sole nigro est:
Zechrus, ab Ephramio deducta propago tyranno;
Sed tanto trinepos infitiandus avo.
Degener, ut mores, ita res, evertit avitas:
Neve parum foedus pergeret esse nepos;
Prata nepotando, potando iugera mersit
Omnia: quae patrius nuper arârat equus.
Digna viro coniux, potori pota Phenenna,
Obtigit, et concors in nova damna torus.
Diluvio Bacchi noctesque diesque natabant:
Deucalion novus hic, haec nova Pyrrha fuit.
Hos, tam damnosi (QUIS enim procul, intima disear:)
Ignarus genii, Nycteliaeque gulae,
Vir, morum Antiquus, sua misit in arva, Manasses.
Ac dominas ruri iussit obire vices.
Addidit Oeconomas, specioso nomine, claves:
Et dedit in totam iura secunda domum.
Hi, sibi maiores, Graio de nomine, visi,
VILLICUS hic dici; haec, Villica, ferre negant
Ipse, procul Solymaea colens urbana, Patronus,
Patriciosque, cedro sub redolente, lares;
Vix sero aestivis murata palatia silvis
Mutare, aut gelidas suetus inire casas:
Molle refrigerium, dulcesque in amoena recessus,
Distulit in messes (ac puto, porro) duas.
Vix tandem (exacta plusquam trieteride) cultis
Castra movet portis, blandaque rura petit.
SIRIUS ista Canis, solito flagrantior, aegris
Otia corporibus suaserat, atque calor.
(Saeva Sionaeas aestas incenderat arces:
Haec, Engaddaei traxit in antra iugi.)
Hîc nemus, hîc fontes, et opaca perambulat horti,
Hîc pictae pedicas, linaque, ponit avi.
Iamque galeritus viridi Venator in umbra,
Qui trabeatus heri forte Senator erat;
Duplice praecipites agitat formidine cervos.
SIC horas fallit; sic, Canis astra, cane!

II.

Prata recensuerat, pometaque; languit humor:
Viderat et palmas; diriguere comae.
Quodcumque aspiceret, sarmenta, armenta, bovile,
Fenile, et caulas, et nemus, atque lacus;
Ligna loquebantur pecudes delicta boabant;
Et balabat ovis, nec reticebat equus;
Silvaque, quot foliis, tot linguis, acta sonabat;
Nec muti pisces hoc siluere nefas.
Omnia clamabant; Depone! extrude! relega!
CULPA, quod ex nobis nil capis, oeconomi est.
Sola, satis culto turgebat palmite Vitis;
Et, bene curatis ulmus onusta botris.
Cura, patrocinium quae Zechro debuit, illa
Subruit; hinc reliqui culpa reluxit agri.
Quid meditaretur, quid toto quaereret anno,
Claruit, Ex tanta Vitis amicitiâ.

III.

Villice! Quo primum tibi tempore credita villa est,
Astrinxitque tuas cura locata manus:
Moribus e nostris aliena negotia mensi,
Credidimus, talem te fore, qualis eras.
Servieras oculis: Exordia prima nitebant:
Hôc, satis in servo est prima probata fides.
Ex usu, longoque DIE, qui commoda dictat,
Cetera rebamur splendidiora fore.
Hoc te, vir nauci! famularia pensa monebant;
Hoc herus, hoc lucris ingeniosus ager.
Omnia foedasti! Quod me, (si lippa senectus
Caelet, et emeritae debile lucis iter)
Non et veridicae caelarent classica famae,
Classica, Dardaniis flebiliora tubis.
Quid refugis? retroque pedem, cum fronte, retorques?
Audi, audi! de re, non bona fama, malâ est.
Huc ades, huc! scelerisque tui lege grande volumen!
Sub sontes oculos sonticus error eat!
Diceris, Oeconomi fastu turgere minaci:
O, NON in titulo, est verna, sed, obsequio.
Diceris, in famulos taurinis ire flagellis:
HUM ANUM non est, sceptra ferina quati.
Diceris, Inter opus, manibus dare iura remissis:
CUR facienda iubet, qui nihil ipse facit?
Diceris et, pedibus rus visere rarus omissis:
NULLUS arator eris, ni peragrator eris.
Accusant, dormire die, vigilare Dianâ:
TEMPORA qui vertit, vertet et ille solum.
Perdius ac pernox cessas, trahis otia, ludis:
REM, quam perdis, amat perdita vita sequi.
Die mihi (Quid stupidam transflectis in avia frontem!
Attenta potius crimina disce mora!)
Dic mihi! Quid meruit de te, vel hic ultimus annus?
Ut tua tam sterilem cura noverca daret?
Restibiles quis opimat agros? sulcatve novales?
Stercora quis pingui digerit alma fimo?
Quis mihi sarit humum? quis arat? quis arata reversat?
Quis serit? aut operit nuda bidente sata?

Quis, rogo, corrivat? derivat? pastinat? occat?
Fistucat metas? colliquiasque fodit;
Eruncatne aliquis? tribulisve obsessa, repurgat?
Aut secat? aut sicilit? calvaque prata rigat?
Non falces acuis: non inspicare laboras;
Non, tempestivo tritica Sole, metis.
Demessum, non sede suâ, non sidere, condis:
Condita, post Hyades exteris, atque Notos.
Sic intestinis vanescunt humida blattis,
Aut in abortivum tritica gramen eunt.
Cetera quid memorem? Longa est (vel summa sequenti)
Culpa tua: et, solus taedia sermo parit:
Quid mihi iam pariant dispendia? Negligis hortos,
Ac nihil implantas: insitioque vacat.
Non oleam stringis; nec olivi excernis amurcam:
Non recto palmas cogis in alta situ.
Balsama. plebeio sinis exspirare fruteto;
Aut, inclementi saucia falce, necas.
Lanigerum tondere pecus, mulgere iuvencas,
Emulgere capras, atque iugare boves;
Cornipedes admittere equos, submittere tauros:
Et foetum, et fructum (foenora ditis agri)
Tu nihili pendis; vel (ut auguror) in tua vendis
Lucra. Scient calices ista, focusque tuus.
Hinc illae, hinc, Lacrimae! dominam tantisper in Urbem.
Numquam de querula mittitur agnus ove:
Non, de clamosa vitulus genitrice; nec haedus.
Parva queror. Solymis mella vel ova, volo:
Sed Solymas, non mella mihi, non ova vehuntur:
Non pressi lactis curta mitella datur.
Cumque haec diripias, nebulo vafer, omnia; perdis
Omnia: nec tantae, VILLA sat ampla, gulae est.
Instrumenta etiam villatica, gurgite sorbes
Ventre, trahas, crates, sarcula, plaustra, rotas.
Quae, si non ita sunt; ubi sunt? ubi tribula? palae?
Marra? ligo? vannus? vomis? aratra? iuga?
Cetera? Distraxti, glutisti, avideque vorasti:
Hinc alvus turget nunc quoque, lurco, tua.

Quid mihi respondes? O, Villice, villice? iacta est
Alea! Condemnat te tuus ipse rubor.
Aut igitur meditare aliquid, quo crimina purges:
Aut tibi quaere alias, in tua furta, fores!
NON facit ad nostras nequam custodia caulas:
CORDE caret, quisquis credit ovile lupo.
Dispensatorem fortunis postmodo nostris,
Non Dispersorem, perfide, quaero! Vale!
SIC ait. Abscedensque, reum simul, atque penates
Deserit attonitos: urbica tecta petit.
HOC tandem collecta spuit patientia fulmen;
QUAEQUE venit rabies Sera, Severa venit.

IV.

In nemus excursat (NEMUS, est meditantibus aptum)
Ad numerumque pedes, consiliumque, movet;
Quas nunc (inquit) opes? quas invoco naufragus artes?
Non est in tanto, cymba vel una, salo.
Enato fortunae pelagus? Nimis ampla procella est:
Nec mea sunt liquidae brachia nata viae.
Nil hausi (nisi, quos arcent Sacra sobria, fontes)
Nil didici, (nisi, quod dedidicisse velim)
QUID Faciam? Labor unus erat, fugisse labores,
Heu! quid Agam? Quintus luditur Actus hero!
Iamque, Vale! dixit: profugo pede, Plaudere iussit:
Triste recensebat Calliopeia Telos.
Drama celebratum, famosa catastropha claudet:
Et vulgi fiam Fabula. Vah! quid agam?
Diffugiam? comitemque fugae vectabo Phenennam?
SARCINA magna satis, vel mihi Solus ero.
Diripiam Villae reliquum? et ditabor abactis?
Mugitu prodet devia furta pecus.
Perstabo? supplexque, pedes prensabo patronos?
Oh, REFUGIT timidas mascula culpa preces.
Expellar? vacuusque, meo iam vespere coenem?
Unicus, e plumbo, siclus in hoc loculo est.
Sudem? inhiem? Fodiam? renovemque ligonibus arva?
Ah, fregit tremulas curva chiragra manus!
Pro Porta sedeam Speciosâ? aut ostia pultem?
MENDICAS tinget purpura foeda genas.
QUIN potius, Si pauper ero, si sidera cogent,
PAUPERTAS artes, ingeniumque cient?
Fraudibus inceptum est: claudantur et ultima fraude!
Abiectae est animae, dicere; QUID FACIAM?

V.

Haud mora! concursant, quicumque Manassis in aere,
Cum Staphylo, Stasimus; cum Raguele, Stachys:
In manibus, sua cuique Fides, ac syngrapha captae
Mercis; et, Oeconomi de gravitate, tremor.
His strictim Zechrus, subducta fronte; Quousque
Aes differtis? (ait.) flagitat asper herus.
Nec Domini tamen ista, (Viri) est, est temporis horni
Asperitas: Segeti defuit horna fides.
Sed neque sum Exactor vobis ego saevus. Ad ossa
Si deglubat herus; non ero Sector ego.
Audiat ipse licet! (quem rectius ista latebunt)
PRAESTAT, Obaeratis mitia iura dari.
Et mihi pro vobis (quos damna domestica carpunt)
Decretum est animo, pessima quaeque pati.
Vincula et exilium, quam vestra gravamina, malo:
SIC Vestri quondam nos amor iste iuvet!
Dixerat. Ac dictis, flendo applausêre coloni:
Tum, gratâ spondent haec meminisse vice.
Ille iubet, sua quemque, libris exscripta, referre
Debita: mox, numeros aeris inire sui.
Hos initos, minui mandat; tabulasque novari;
Nomine pro grandi, scribite quisque minus.
Qui Centum e dominis profitetur habere trapetis,
Nunc Quinquagenos debeat ille batos!
Qui de triticeis, numero pare, sumpsit acervis;
Bis denos, centum detrahat ille Coris!
Par ratio musti est, par velleris (inquit) et horti:
Omnia, si sapitis, charta Minora dabit.
Nec refert, quod scripta fides, quod Cautio, manca est;
CAUTIO tunc plena est, cum cavet ipsa Sibi!

VI.

CANCER IUNIANUS.

Sermo Eorum, ut CANCER. Serpit.

11. Timoth. 11. Versu. 17.

ELEGIA XIV. SATYRICA. A CANCRI permeando signo, deterrere SOLEM conatur; enumeratis CANCRORUM vitiis.

IAm medium tetigit Iunonius aethera mensis;
Deque Gemellorum sidere Phoebus abit.
Zodiaci superest, en, ultima semita, CANCER!
Ad Boream ulterior non datur inde via.
Post hoc exactum, revoluto tramite, signum,
Retrogradas discet Sol agitare rotas.
Et merito! tunc digna LEO Nemeaeus eunti
Tergora praesternet: VIRGOQUE pandet iter.
Iam nunc (consiliis adhiberer idoneus ullis
Si vates) auctor, Sol tibi magne, forem;
Ne caeli hoc ulcus, ne carcinoma, subires;
Unde tibi Herculeus sit, remeare, labor;
De quo vix salvo possis temone reverti.
Infaustae est, nostro CANCER in orbe, notae.
Ergo tibi metus hic, vestro quoque fiat in axe!
Caelum, etiam pulso monstra Dracone, fovet.
Tu, qui tam cautis magnam fugis, atque minorem
Flexuris URSAM, flammivomosque Boves:
Qui neque Persephonen, nec adis Plutonia regna,
Ne tua tergeminus terreat ora Canis:
Parva times; et summa potes portenta, videre?
Pythonem tantum vix ego credo malum.
Et tamen ille tibi metui fuit, ante ruinam.
O, tu, si CANCRI noveris omne nefas!
Qui primis Cancrum potuit contingere palmis,
Palmares habuit scilicet ille manus!
Vere audax, idemque (reor) bibiturus hianti
Gutture, vel flammas, vel Phlegethontis aquas.
Adspice (sed, procul) a summo scelus istud, ad imum:
Invenies, odium grandius angue, cane.
A capite ad calcem pingamus! Erinyes in te,
O Cancer, Lernes vel stabulantur hydrae.
Os tibi dentatum: caput est, in cornua ductum
Quattuor, armatis cornua torva minis.
Corneus hinc, atque hinc, excurrit acumine contus
Duplice: qui foedo mystace fingit acum.
Lucentes, sed nequam, oculi; laevisque tuentes,
Hic Boream obliquum vultibus, ille Notum:

Serrataque truces sinuatae forcipe chelae:
O digiti! O, pulchris brachia ducta toris!
Hostibus eveniat nostris hic amabilis Index!
Hic mollis pollex! haec tua blanda manus!
Tergora quid memorem? (nam colla, humerosque superbos
Detraxit cunis Tethys avara tuis.)
Tergora crustato semper thorace tumescunt;
Qui, ferruginea quam bene sorde micat!
His alvum tegis, atque trahis, rigidamque, scabramque;
Putidulisque cavam sordibus ingluviem:
Octonis graderis pedibus; ne pessimus, Octo
In genibus, Bipedum, quadrupedumve, fores.
Extremum, quod pestiferi tegit omnis Ova,
Sex secum crates mobile syrma vehit,
Et quinis finit se cauda comata flagellis:
His, ventrem irato saepe tremore ferit.
CORPORA descripsi. Sed non sunt sola timori
Corpora. nam Mores plus feritatis habent.
In latebris plerumque trahit, cum muribus, aevum:
Quasque colit natrix, has colit iste domos.
Hinc est; Troxarten quod saepe retraxit aquosum,
Aut trepidis Hydri sibila colla volis,
Sacrilegas Cancri scrutatus in amne cavernas,
Piscator; morsas ingemuitque manus.
Dum vagus interea vel saxa dolosa Procrustes [(transcriber); sic: Procustes] ,
Cancer, et insidias, aggere rectus, amat.
Hîc praeda est. Praedantur enim, gens Barbara, (Phoebe)
Crebraque ab hoc ipso commoda mense legunt.
Nam; simul ac tremulas, Iunonis mense, lucernas
Cynthia succendit, Luciferique facem;
Diverso ex undis proreptant nomine monstra
(Quem non, vel nudi nominis, arma fugent?)
Astacus, ac, Maiae; Leo, Carabus, atque Paguri,
Atque Almonicolae, Coryciaeque ferae:
Sidoniique Hippeis; et, dictus ab Hercule, cancer;
Nec grex plebeius Pinnophylactis abest.
Cuncti hi, nocturnis pervadunt pascua furtis:
Decutiunt rorem, depopulantur olus,

Protinus in Lycias (minor est iniuria) ranas;
Atque in pisciculos (haec gula maior) eunt.
Vix tandem, Aurorâ tenebras abigente, reversi,
In meliore terunt rostra cruenta dape.
Sive caballinum venentur in amne cadaver
(Hoc cum nôris; equis, heu, cave, Phoebe, tuis!)
Dente caballinum lacerant bellace cadaver,
Seu, quaecumque vadum carnea frusta trahit;
Carnifices figunt in olenti funere morsus:
Vidi ego, dum pronis me vehit Ister aquis.
Crudus ab extrema pendebat capo phaselo,
Limpida proscisso flumina ventre bibens.
Sic sibi sincerum, sic credidit archimagirus
Gallum incorrupto carnis odore fore:
Sed praedam Cancri, media caponis in alvo,
Praeripuere coquo, praeripuere foco:
Semilacer, foedoque macer, depastus hiatu,
Pensilis infido gallus ab amne redIt.
Audi aliud! CANCER, Boreales Hebridas inter,
Orchadicosque sinus, sustinet esse latro:
Vastaque (Quis credat? sed credite!) corpora, nautas,
Vastior horribili comprimit ipse manu.
Quod, siquando viri, vel aquatica funera, desint;
In semet, strictis cornibus, arma movent.
Agmina conglomerant, galeataque proelia cancri,
Frontibus obnixi forficibusque, cient.
Victa pavet legio; retroque trahente pavore,
Cui dant ora alii, terga dat ipsa, fugae.
Omnia quid memorem? captus licet, atque prehensus,
Tractus et ad meritos victima rubra focos;
Quid, nisi Plebeius cibus est, nisi sumptus avari
Hospitis? ex oboli cui scobe, coena nitet.
Vidi ego, qui lignum, Cancrum e Balearibus, esse
Crederet excoctum: Proiceretque fimo.
Vidi ego, pestiferum stomachis qui diceret aegris,
Et Sano Insanam crederet esse gulam,
Vidi etiam, qui mensarum non duceret ullo
In numero cancros; sed simulacra cava.

Hem tibi lautitias! hem nobilis alitis ovum!
Ex quo vel tandem Scorpius ire porest.
Namque ferunt, Sexto dum te, Sol, mense rotatum,
Per Cancri Phaethon bracchia rubra trahit;
Cancrorum, in sicca tantisper funus arena
Desertum fieri Scorpion, ore novo.
Nec satis huic, metamorphosis tam tetrica, monstro:
Transit in haereticum tam fera vafra logum:
Schismaticumque fovens, dispergit in obvia, virus;
Quale, Philete, tuum: quale, Hymenaee, tuum.
Transit et in foedum Cancri vis sontica morbum:
Carptaque furtivo pectora dente vorat.
O pestem! ô Cancrum! ô, Furiis quoque flebile vulnus!
Sed, premere haec hodie, laeta Thalia iubet.
Interea, cave, alme, cave, sol auree, Cancrum!
Irruere in frontes nam solet ille bonas;
Et faciem, ac malas, fluidasque erodere nares.
Ah! etiamne tuas polluit ille genas?
Polluit. Hic fabor, quod suspicor, optime Titan:
Per cancrum, tot iam saecula, volvis equos.
Unde tibi (dic, quaeso) notae, quae lucida foedant
Ora, mathematicis grande problema scholis?
Sint aliis MACULAE! mihi Carcinoma videntur,
Atque cicatrices, quas tibi Cancer arat.
Quare age, si sapis, atque capis tot, Apolline digna,
Phthegmata [(printer); sic: Phtegmata] ; ab infami calle reflecte rotas.
Effuge, si poteris! Si non potes, obtere Canorum;
Nulla sit hôc stellis nomine digna via!
Aspice mortales: his est noxa ultima, Cancer;
Nec, nisi Minois discrucianda foro:
Namque vel aeratis torrent in pelvibus illum;
Quo vix vel Phalaris tristius edat opus:
Aut vivum ac vegetum, et spirantem flumine mergunt;
Ut Luat hoc flammis, Eluat istud Aquis.

ELEGIA XV. CANCER DEMERSUS. Historico-Mythica, seu, APOLOGICA.

QUIS locus ille fuit? (memori refer ore, Thalia;
Si meminisse potes) Quis fuit ille locus?
In quo tam tetrici resident monimenta theatri,
CAPTUS, et, heu! PLEXUS, vindice Cancer aqua?
IBAT ab Utopiae piscosa baiulus urbe,
Per pagum hunc, aut hunc, urbs Trigalera, tuum.
Vimineâ clausos gestabat corbe paguros,
Aut huic, aut illi, vendere promptus hero.
Excidit huic retro Cancer; quem perdidit unum,
Nescio quo fati, fiscina laxa, dolo.
UNicus, at vegrandis, erat, facilisque notari.
Sed, NEMO properans, post sua terga, VIDET.
PER plateas tunc forte vagans praetorius Infans
(In Villis praetor quantulus esse potest)
Bimulus, ac tenui bysso ludebat amictus:
Solus erat. Solus viderat ergo Feram;
Monstrificumque ratus, furvo sub tegmine, Saxum;
Sustulit, incautis applicuitque labris.
Iamque infantilis trudebat in ora palati
(Nam, quaecumque capit parvulas, Esse cupit.)
Restitit, ac nasi Cancer vicina prehendit
(Longiculus puero nasus, et aptus, erat)
Continuo exclamat, trinepos ceu Stentoris, infans;
Hic clamor captis Urbibus esse solet.
Concursant pagana manus; Plebs insima, summa,
Vir, mulier, iuvenes, et pueri, atque senes.
Heîc, de straminea Praetor quoque devolat aula;
Cumque suo, Villae praeside, Iuno Iove.
Aspiciunt flentemque illum, Cancrumque cruentas
Pressantem nares. CEDERE nare, iubent.
Non cedit. Clamant: Nihil hic clamore movetur.
Terrorem ingeminant: Fortius ille premit.

Ohe! ohe! fuge! (succlamant) fuge, dira Megaera!
Hic manet, et carpit: Flet puer, Ohe, ohe!
EDICTIS Cancrum hinc, Interdictisque repellunt;
Extremo hôc Praetor fulminat igne reum.
Nec fulmen tamen ille timet; neque saevus omittit,
In re iam prensâ quod sibi iuris habet.
Non strepitu Lictor, non ovibus arcet Abactor;
Cum tamen his passer pareat, atque grues.
Sed neque passer erat, nec Strymonis astacus ales:
Et tamen in pingui tunc erat ille sato.
Heu, quid agant, quibus hoc monstri neque nomine, nec re.
Notum unquam? quibus est unica visa Ceres?
An Styge submissam hanc pestem, quasi Cerberon olim?
An Libyci foetum sideris esse putent?
An magis, expositam Lucinae degenerantis
Progeniem? ac miras, ab Iovis axe, minas?
Abripiant? quis tentet opus? Puer ergo peribit?
Quid si Nasum una quis secet, atque feram?
Curia suadebat sed Conso curia nullo:
Quâ, Calchante, omnes Iphigenia forent.
Consilium melius (quod saepe ministrat arena)
Carnifici Coraci suggerit ipse timor.
Hic dextram aeratis manicis inducit, et; Heîc iam
Tuta, vel in Parthas tigridas, arma feram!
Consultum puerili animae si fortiter itis;
Ne toto sensim corpore virus eat,
Cum laesa laedentem una cito, parte revellam.
Dixit is: iniecta diripuitque manu.
Sed, simul ac rapta est laceratae portio naris;
Semianimis trahitur, sub sua tecta, puer.
Hic plorat, lacrimisque simul, teneroque cruore,
Infundit matrem: vindiciasque rogat.
INTEREA, populi proiectus ob ora, nefandus
Carcini aspectus mira theatra ciet.
Expendunt orisque truces, cum cornibus, iras;
Binaque falcato bracchia fissa sinu.
Octonos, eôsdemque agiles, et semper ituros,
Observant stupida simplicitate, pedes:

Praecipue hos Oculi terrent, divorsa tuentes.
Ut quemque aspicerent, SE putat ille peti:
SE posci fatis: SIBI proxima funera, Cancri
Portendi intuitu. Vestibus ora tegunt.
Dumque sub inverso (QUID non, pavor inscie, fingis?)
Ventre, palam caudae tractilis ova notant:
Centum alios (in cauda) Oculos, nigra lumina, clamant,
Suffundi sanie, Colchiacaque lue!
Aut Argum, aut Argi, sub ea, recrescere manes.
QUIDQUID id est, certe tollite! (Praetor ait)
Sed, quâ pro meritis poenâ? Respublica curet;
Ne gnatos mecum perdat et illa suos:
Neu cum Sole malum vires trahat atque valescat,
GRANDIBUS exemplis noxia grandis eget!
Consultant igitur. Tandem, Exitiabile monstrum,
Patribus est visum, praecipitare freto;
Sic poterant (aiunt) servari Pergama quondam,
Sub Pontum Danaus si prius isset equus.
Poena placet, poenaeque gravis rata caussa probatur;
MERGITE (conclamant) mergite probra Mari!
Pars quoque, furcillis dirimi vult guttura Cancri;
Certius ut capiant ora soluta vadum.
Has illos docuit Themidos clementia leges.
SED, nemo est ausus prendere rostra ferae;
Nemo reum antrorsum, retrorsum tangere nemo.
Ingenti tandem forcipe crura trahunt.
Hanc faber hos ipsos modo deproperarat in usus,
Eminus ut prendi noxia posset Hydra.
Iamque Fretum attigerant, hoc est, digitale Profundun,
Ac laticem, Rivis vix quoque vixque, parem.
Huc, ripas hinc inde vagâ complente coronâ,
Heu, rabido Cancrum turbine praecipitant.
Immanem populus clamorem ad sidera tollit.
At laeto Cancer ventre flagellat aquas:
Liberiorque Suo iam in REGNO, plausibus alvum
Alternis feriens, gurgitis imma petit.
Hoc ipsum insanas movet, in nova classica, voces;
Euoe! Res, (clamant) res, ô, amara, MORI!

Cernitis, ut tremat ut fremat? ut miser ultima tentet?
Ut vel cauda haustam sentiat ipsa necem?
Ut prorsum? ut sursum? ut volvit sua membra retrosum?
NEMPE, graves noxas et levis Unda premit!
Sub Lessum hunc abeunt, Valeas ergo, unice Cancer;
Tam rigidus, Praetor, cui Rhadamanthus erat!
Postmodo Commune hoc statuetur in orbe Tribunal;
Omnia, si peccent, sic elementa luent.
Utque reum mersere undis, gens unica Iuris
Interpres, Cancrum; sic cadet omne reum.
Flumina submergent, ubi quemquam flumina perdent;
Infodient terrae, si sterilescat Humus.
Auram siqua gravet, Brasila feritate vorabunt;
Comburent IGNEM siquid ab igne flagret.

LILIA. Florete flores, quasi LILIUM! Et date odorem: et frondete in Gratiam; et collaudate Canticum.

Ecclesiastici XXXIX. Versu XIX.

ELEGIA XVI. LILIORUM PULCHRITUDO, VARIETAS, ET ODOR.

DUM mihi primaevi deductus origine mundi,
Biblicus historicis curritur ordo rotis:
Dum Sex scribo Dies, et sex annosa dierum
Pegmata, queîs caelum nititur, atque chaos:
Assyriumque nemus, paradisaeamque Damascon,
Et Babyloniacae coctile molis opus;
Ac prius incastum [Reg: incestum] gemuisse sub imbribus orbem
Ac post, sub flammis Pentapolea probra.
Thariadenque patrem, duodenorumque Nepotem
Auctorem Patrum; legiferumque Ducem:
Et Nilum et Memphin Pelusiacumque tyrannum.
Obrutaque Arabio Thaphnica castra freto:
Sinaeasque tubas; et, post sexennia septem,
Iordanis domitas, atque Cedronis, aquas:
Et, quidquid terris, et, quidquid Iosua caelo,
Imperiis iussit stare, vel ire, suis;
Talia dispositis dum mando oracula chartis;
QUIS defecturum Spiritus implet opus?

NAM, mihi qui cupidam modulamine defricat aurem,
Mobilis, in caveae spinulus arce loquax;
Auribus ille quidem; non et tibi servit, Apollo:
DEBILE robusto gaudet odore caput.
Quid mihi cum sonitu nudo? quibus affluit alis,
Diffluit; ac, vacuâ dum ferit arte, perit.
Vos potius, quos nostra vident musea, teguntque,
Ne Libyci possint nos violare Noti;
Horti, (ô, ter-suaves animandis versibus horti!)
Surgite! Sit vestri muneris Aura bona!
Sunt vobis, tereti surgentia Lilia caule;
Lilia, iam valvas tangere nata meas.
Areolis ut quaeque suis, ita dissita formis,
Ex vario patriam sideris axe trahunt.
Hic, Cosmi Hetruscis e moenibus, Irides astant;
Radicem, violae vernus honestat odor.
Hic et Achaemeniis assurgunt persica bulbis:
Cypressum simulat pyramidatus apex.
Et Phrygiae, et, videas, Phoenissae germina glebae;
Ac, Veneris falso, xa/rmata, dicta sono.
Caerula flaccescunt: et pendent Lilia gilva:
Stant quoque, Corycio plurima tincta croco.
Ebria Sarrano stant magnaque, parvaque, succo:
Sed regnum ac sceptrum Candida sola tenent,
Vivit in his Nabathaeus odor, calet aura Sabaea,
Inda viget balanus, malobathrumque Syrum.
His ego vel visis, morientes integro sensus:
Doctior e minimo nervus odore venit.
Carpere, quid faciet? quamquam sit Carpere parcum!
DEBET, in Eximiis, usus habere modum.
Mella sapore iuvant; tamen, Immoderata, nocebunt:
In quovis nimio, copia crimen erit.
Ergo, unum summae positum statione fenestrae,
Sat mihi liliolum est. Cetera Flora, vale!
Hoc ego, fictilibus riguum nutrire diotis
Anxius, affuso ter recreabo vado.
Mane, meroque die potos, et vespere, rores,
Cum multo crescens foenore, reddet odor.

Hic mihi per geminas, blando spiramine, nares,
Robur inexhaustum sparget ad usque caput.
Ex foliis senis, folium si forsitan unum
Defluat; exsudat stilla salutifera.
Hanc stillam, hoc oleum, neque sou/sinon esse Galenus;
Nec Graium Hippocrates Lei/rinon esse puret.
Tu potius (quoniam prope lampada Lucubro talem)
Id DEMOSTHENICUM, Musa, voces Oleum!

ELEGIA XVII. IMAGO B. ALOYSII GONZAGAE, SOC: IESU, CHRISTUM, mediis in LILIIS, CRUCI adfixum, arcte complectentis, atque basiantis, CUM HYPOGRAMMATE, Dilectus Meus MIHI! et EGO Illi! qui Pascitur inter LILIA. Canticor. 2. (Obiit Beatus hic Iuvenis XXI. die Iunii.)

VIVITE Bellifoli pictoris, vivite, manes;
Cuius ab artifici spirat Imago manu!

Quam nitet ad vivum genuino ALOYSIUS ore?
CASTILIONIDUM gloria sancta Ducum?
Quamvis ille, procul posito diademate gentis,
Et procul excussis, quae daret Aula, bonis;
SOLUS in abstrusa videatur stare Seripho,
Aut in Marmaricis nobilis exul agris:
Non tamen est Solus; qui, vel Deserta frequentans,
Ipse sibi Praesens semper, et Alter homo, est.
Qui digito caelum, virtutibus aurea tangens
Saecula; supra homines, Angelus astra tenet:
Aligerasque inter medius premit arva phalangas,
Arva, cisalpino luxuriosa Pado.
Hunc Maeandraeo circumluit advena fluxu
Mincius; ac summas flore coronat aquas.
Ipse, manu clausum, vibrat intra Lilia CHRISTUM;
Cuius quinque rubent vulnera, quinque rosis.
Hunc premit, hunc amat, hunc strictis Aloysius ulnis
Implicat; hunc nexis basiat usque labris;
Osculaque addensat. Sic mutuus, ille fit illi,
Alternante animâ Floris et Oris, AMOR.

ELEGIA XVIII. LILIA EXAMUSSIM PICTA. Adversus Panto-Momum.

LILIA, quae, MincI viridantibus adsita ripis,
Bellifoli, in tabulas, altera cura dedit;
Quam bene defixis haerent fruticantia bulbis!
Vix queat haec Paesti tam solidare labor.
Quam perpendiculo scapi se pertica tollit!
Arte Corinthiaci vix imitanda fabri.
Nativo circum serpunt Folia arcta smaragdo,
Ex immo, ad summas ambitiosa comas.

Ardua magnanima surgens statione columna,
Erigit ad cubitos, culmina paene duos:
Supremoque sui fundens in vertice flores,
In calices plures desinit unus apex.
Parte calix alia,iam pubere fractus hiatu,
Maturo solvit labra repanda sinu:
Labra tot, in Maii quot currunt sidere Nonae,
Splendida, et Odrysiâ candidiora nive.
Non tanto rident alabastrina pocula cultu,
Arcesilaaea pocula ficta manu:
Nec Parii lapidis, Libyci neque dentis, et ossis,
Aut argentati gratia tanta scyphi est:
Quamvis saxum Alcon, quamvis ebur ipse poliret
Praxiteles Calaber, Trinacriusve Myron.
In medio floris, croceo stylus aureus ortus
Vertice; cristato claudit honore caput.
Ad summam! Sic Picta vides, ut Vivere credas:
Sic Vivunt, simul ut lilia Picta putes.
Nam pariter Spirant (quod vix didicêre colores)
Et durant (quod vix lilia viva queunt)
Denique; quodcumque est, exactae est Palladis: atque
Pro titulo, FECIT; non, FACIEBAT, habet.
Huc tamen accedens, sutorum e gente picatâ,
Nescio, quis Momus; Non placet (inquit) opus!
Huic ego; quid caussae est? Non distulit, ad dere caussa;
Quem redolent (infit) Lilia, defit Odor!
Dixit. et in caussa victor discessit. At, heus tu!
Is, qui tant1a opus hoc dexteritate dedit:
Qui Lynceo simul, et lippo, sua ficta probare;
Et Verum voluit tangere, Apellis acû;
Qui, ne summa manus, ne Protogenaea Minerva,
Neve aliud, pleno deforet artifici;
Omnia Bellifolus fecit. Si oblitus Odorum est,
Si non apposuit cinnamon, atque crocum;
Si Syriae stillam myrrhae, si nardon omisit,
Et quid quid redolent Lilia: Da veniam!
Bellifolus criticis Oculatis, Zoile, flores;
Non et Nasutis pinxit hyper Criticis.

ELEGIA XIX. LILIA, VIRGINITATIS SYMBOLUM, ET PRAEMIUM.

I. Apuleii, Nicandri, et Aelii VERI exagitatio; propter LILIORUM abusum.

Has tunc tot, Niveus simul uno tempore, sordes,
Flos clausit; Veneris ne leve xa/rma foret.
At Nos, nec licitis etiam, damus hoc Hymenaeis;
IN lecto tantum Virgine, germen erit.

II. Divorum Iuliani et BASILISSAE, in toro nuptiali, LILIA hiberna.

Aurigatrices aderant, a matre, columbae.
Cypride; cum telis et pharetratus Eros.
Miscuerat Syriam regina Volupia nardum:
Fluxit amaracino terna liquore Charis.
Praepotuere tamen Dis vanis Numina vera:
Ac Neonymphorum praevaluere preces.
Namque, en, dum votis illi pia sidera pulsant;
Sidera (Dorotheae vix satis apta Rosis)
Mixta Rosis, roto sparsêre repente cubili,
Lilia, Paestano nobiliora solo.
Parthenio thalami risêre sacraria flore;
Risêre intacti lintea sancta thori.
Supra quidquid erat, circumque, infraque; beate
Lilia proflatu, nec, nisi lilia, erant.
Extemplo (sensere etenim, sibi sede migrandum;
Et thuri aetherio succubuisse Fimum)
Diffugêre, liquor Charitum, ros mollis amomi,
Telis nudus Eros, nudaque Erote Venus.
Per tenebra quidquid venit, cum luce recessit:
Intulit hanc lucem, CHRISTUS, et alma Parens.
Tantorum admonitu Superum, quos coepit uterque,
Perrexit Castos continuare dies.
Ex illo, NOX nulla viro, nox nulla puellae,
Tempore: sed PRUDENS, Virgoque Lampas, erat.

ELEGIA XX. TRIPLEX LILIUM; TRIPLICIS IN DEIPARA VIRGINITATIS TESTIMONIUM.

I. Sanctissimam VIRGINEM, Poeta alloquitur; VIRGO, Poetam.

II. Doctoris THEOLOGI, circa Virginitatem MARIAE, animi fluctuatio.

Anni tempus erat, spatio quod carpitis aequo
Tu, Ganymede oriens, tu, Capricorne cadens!
Terra parens, tunc exhaustâ squalebat ab alvo;
Et, nisi nix tegeret, depile nuda caput.
Non folium, non gramen erat, non fibra, nec alga;
Radicesque ipsas usserat acris hiems.
Ibat: et imparibus spargens vestigia plantis,
Nutanti niveum calce notabat iter.
Nam, via talis erat, qualis fuit ipse viator:
Duplice dum titubat, dividuaque fide.
Chalcidico quondam veluti deprensa carina
Euripo, dubias cum rorat Auster aquas;
Pendula nunc dextrum, nunc littus prora sinistrum,
Respicit: ac voto librat utroque latus.
Haud aliter, Te Virgo- Parens, Dubitantius haerens,
Atque tuae pelagus Virginitatis, obit.
Nunc titulum Intactae, sociat Genitricis honori:
Nunc, bene connexum, seiugat ipse decus.
Mater, ait Fuerat: iam, quomodo Virgo manebit!
Virgo Est: Quando igitur? quomodo Mater Erat?
Talia volvebat prorsum dubitator, et horsum;
Atque voluturus talia plura fuit.
Sed, nodum in scirpo quaerenti, in gurgite guttas,
In caelo stellas, in Phaethonte iubar;
Et Ratione Fidem, humanis divina, prementi,
Aegidius ductu Numinis actus adest:
Aegidius, Lynceus animorum, augurque Tonantis,
Mira catus lingua promere, mira manu.
Hîc baculo innixus (baculum pes aeger, et aetas,
In tumulum vergens, fecerat arma Seni)
Cessa, ô! (exclamat) Dubitanti incredule, cessa
In trutinae ambigua ponere lance fidem!
Una Est, Una Fuit, non desinet Una, MARIA.
VIRGINE quid MATREM dividis? Una Fuit.
Credere si refugis, quod biblica credere cogit
Pagina, quod, caeli diphthera ducta stylo:
Ast oculis baculoque meo, te credere, par est:
Doctori hic baculus nempe Magister erit!

III. LILIUM PRIMUM: In quo PICTA finguntur. Sex Mysteria Deiparae, seu GESTA, In statu Virginitatis ANTE Partum, reluxisse.

Caelite mox foetu, Gabriele interprete plena;
Montanosque amitae Visere prompta lares.
Omnia caelestis dederat Mysteria glyptes:
Fit Liber, et vitae Summula, SEX FOLIA!

IV. LILIUM SECUNDUM: In quo Mysteria SEX, Virginitatis IN Partu, miraculo Poetico intexta.

V. LILIUM TERTIUM. In quo Mysteria SEX, Virginitatis POST Partum (etiam ipsa, ingenii caussa, interserta) In quibus omnibus DUBITANTIUS, tandem RESIPISCENS, acquiescit.

Non carpsit Florem hunc Lucina, aut Nestoris aevum:
Lucifugusne ausit carpere Nestorius?
Sed, furat haereticus! Nos hinc resipiscere, certum est:
Huc, Tria nos cogunt Lilia, thauma novum!
Quod, Praeter tempus, sunt edita Lilia; magnum est:
Edita quod sunt Ex tempore, maius erat.
Denique, Quis posthac dubio male fluctuet aestu?
Sunt praesto, en, flores, stirps, color, humor, Odor!
Sensibus esto fides! Hîc Matrem- in- Virgine (Semper
De reliquo Intactam) tangimus, ecce, Manu!

SOLSTITIUM AESTIVUM. Exsultavit (SOL) ut gigas, ad Currendam viam suam. A Sumo Caelo Egressio eius: et OCCURSUS eius, usque ad Summum eius.

Psalmo XVIII. Versu VI. Gyrat (SOL) per Meridiem, flectitur ad Aquilonem * et in Circulos suos revertitur. Ecclesiastae I. Versu VI.

ELEGIA XXI. SOLIS, A SEPTENTRIONE, A)POSTROFH/..

I. POETAE, ad solem, Erotema, seu, Interrogatio.

Passibus Ischomachum superans, Polymnestora plantis:
Quando Diaulodromas isque, redisque, vias;
Semper in Uranio qui curris Olympia campo,
Et volucri semper Victor es in stadio.
Phoebe pater, rapidi perpes Dolichodrome mundi.
Sexaginta agili saecula calce terens:
Cuius, ab Aurorae thalamis, ad Atlantidas undas,
It rota per refluas quottidiana vices:
Cuius, ab Hydrochoi Libyco se cardine flectens,
Octipedem scandit currus ad usque feram;
Nec tamen ulterius: Nemees sed monstra, Leonem
Conversis mavult rursus obire iugis;
Quam gelidam minimo tenus aurigetur ad Arcton.
HOC est, aestiva sub face, Solstitium!
Atque utinam, solis Statio foret ista quieta!
Nunc, sine re nomen; stat iubar absque Statu.
Diffugit a summo revolubilis orbita puncto,
Et levis a Saltu dissilit ipsa suo.
Sic venit, ut Redeat; procurrit in aethera Titan,
Ut Recidat: casu stat, statione Cadit.
Et tibi, Teuto, quidem gratissimus iste relapsus,
Gratior at Tiberi est, Niliacisque plagis:
Et cuicumque solo, cui tunc riget horridus aer:
Nam novat his sterilem Sol recidivus agrum.
Sed cur, quam radii capit Auster et Africa dotem
Sola coheredi non capit Arctos ope?
Arctos, et Antarctos (nisi me male fallit origo)
De genitore Polo, de genitrice Physi,
Sunt consanguinei, duo puncta sororia iuris;
Opposito quamvis haec sit, et illa situ.
Quod das Antarcto (fortasse faventius aequo)
In solidum Boreae climati, Phoebe, negas?
Ardua cum tangas apogaei culmina signi:
Cum tuus in summo pendeat axe labor:
Cur non a summo procurris ad ultima caelo?
Quantae molis erat, Sex superare Gradus?
An tibi, nescio quae facies, et monstra ferarum,
Occursu abscindunt horridiore viam?

An Supera fortasse fugant ex arce Triones,
Septem flammivomi, Colchica bruta, boves?
Num, villis barbaque ferox scuticaque Bootes?
Aut sarraca (putri stridula plaustra situ?)
Aut ophis Arctous, barritricesque gemellae?
Sive minax Helice? seu Cynosura minax?)
Quod si siderii nihil est tibi funebre circi,
Omnibus assuetus nec trepidare soles:
Ecquid subiectis aliquid te laedit in oris?
Atque fugant oculos Inferiora tuos?
Omnia namque Vides; ita plurima forsitan Horres,
Siqua tuis metis ulteriora iacent.
Ad latus Eoum peregrinis Tartarus armis;
Torvus Hamaxobius, sanguineusque Getes.
Et Graiae Moschus fidei; Russusque, biformis
Schismate; nec certis tincta Wologda sacris;
Et Mirmanscoi ferus aequoris accola, Lappus;
Hirtaque pellitis Finnica terra viris.
Ad latus occiduum num te trux terret Ierne?
Num viridis Thule? num Stygis, Hecla, domus?
Dissonus an Latio Camber? Regive rebellis
Scotus? et, amphibia pace, vel ense, Getes?
Horum quidquid id est, aliquid fugis, auree cursor:
Hôc viso, restas; restat ut agna lupo:
Utque, procul viso solet avia dama, leone:
Ut Iovis armigera Chaonis ales ave:
Quoque fugit studio, Maleae ratis obvia cautes;
Hippolytive, maris monstra verentur, equi.
Hôc studio tu, dum medio vectaris Olympo,
Vix Boreae raso cardine, flectis iter.
Si licet, Ex astris astrorum discere caussas,
Mortali: caussas, lucide Phoebe, doce!
Id, si non Homini; at vati da, gloria vatum!
Arcanum condet Peris arca tuum.

II. SOLIS, ad Poetam, a)po/krisis, seu Responsio.

Fat, capitis (quod Nomen habet) duo grammata prima:
Et, quod cognomen, grammata prima iuges;
Hinc Accusantem cape Casum. Hîc Nomen, et omne
Pandi comperies, Ex Aquilone, MALUM.

ELEGIA XXII. IUNII MENSIS, CIRCA SOLSTITIUM, COMMODA, DELICIAE, ET FRUCTUS.

BUCOLICA.

DIES LONGISSIMI.

Fumantemque, retro cauto rapit impete currum;
Ut, quantum evolvit, temo revolvat iter.
Nunc, bis ad octonas horas, adnectitur hora;
Et necdum pleno est aequore mersa dies:
Lunaque, contractis queritur compendia metis,
Vix emoliri tam face posse brevî.
Tunc Septem dormire horis, satis esse, iubetur
Aurorae ac Soli mîque, patrique meo.
Tunc crepero cum Mane, iuvat sepelire quietem;
Diffrictisque oculis, dicere; Mater, ave!
Moxque; vale, mater! Nos, et grex laniger, agni,
Vadimus ad Faunos: vos colitote Larem!
Ite, pecus! supero gratum pecus ite, monarchae!
Ac matutinum carpite gramen, oves!

CORONAE, FLORESQUE CAMPESTRES. SAMBUCI FLORENTES.

Ite pecus, supero gratum pecus, ite, magistro!
Et fluidum crispae vellite gramen, oves!

PRANDIUM SUB QUERCU.

CERASI.

Pulchra Ebenus, Corvusque niger: Pulcherrima rerum
Aio, Nigris cerasi plena canistra botris.
His Arbor, quam prêndo mann, quam praepete vinco
Ramorum ascensu, turget onusta bonis.
Non tot in aestivo teretes stant gurgite cannae;
Non tot alit querulas accola saltus aves:
Nec tam densa, putri sub Lerna, rana coaxat;
Nec segetes nostras tot populantur apri:
Quam densis undat cerasus bacata manîplis.
Unio non unus, milia multa trahit:
Unio, vel minio, vel sanguine tinctus, et ostro;
Ac bene tornato bacca rotunda cyclo.
Hîc onero pandosque sinus, peramque capacem:
Tot Gemmas saccus, quot Rubra grana, vehit.
Iactet melliferas felix hyrcania quercus:
Atticus ambrosias laudet Hymettus apes!
Coralii ramis Erythraeum purpuret aequor!
Suspensum Babylon venditet alta Nemus!
De minima pastor ceraso, de vimine virgae,
Indas carpit opes, atque Maronis apes.
Iamque corallineae nascuntur in aere baccae:
Pensilis in cerasi stat mihi Coena botro.
State, pecus, summi gratissima cura toparchae!
Dum vello cerasos; vellite gramen, oves!

SCIURORUM NIDI.

Nidus hic est. Et nunc adolescunt improba nidi
Pignora; mox, multo silva nepote fremet.
Irrequietum animal! nunc huc nunc saltibus illuc
Mobile, ringetur de statione suâ.
Impatiensque sitûs certi, non certa sequetur;
Indignans, Pennas non sibi ad astra datas.
Quin et Alexandri lacrimas imitabitur; ac, Se
Uno conclusum, duriter, Orbe, feret.
Et Solis (quoties Solis gravis usserit aestus)
In faciem frendens improba verba vomet.
Supremique se dens in rami margine franget
Ore nuces, Solem syrmate, bile iecur:
O, mihi si detur caudatum prendere monstrum!
Claudetur caveis: aerea vincla trahet
Tunc mihi substricto desternet ventre flagellum:
Uncaque dearmatis porriget ora minis.
Tunc, cum primores limâ huic hebetavero denten,
In digitis magnum rodet Inane meis.
Perge, pecus, decus Elysi non vile dynastae!
Et vespertinum quaerite gramen, oves!

LINI SATIO TEMPESTIVA.

I, sere! Sed iam nunc, dum te mea fistula, dum Sol
Admonet, ac, patiens seminis hiscit aget.
Quid quid id est; cum fruge labor succedet: ut hilum,
Ac filum, malis vellere, quam nihilum.
Ite, citae pecudes, mea sola peculia! Lino
Parcite! pro Lino, carpite gramen, oves!

NOVALES AGRI.

FUNGI, et, FRAGA.

Puniceos videas alios, ex tempore vescos:
Flaventes alibi dixeris esse favos.
Pars potior, candet; niveumque, revulsa, cruorem
Stillat. Boletos rustica corda vocant.
At, qua conspicuo pinetum vertice surgit;
Montana clivus fertilitate rubet.
Pingitur ambrosio tellus laetissima fructu:
Punica Fragorum purpura serpit humi.
Fragaque fontano (fons est vicinus) oberrant
Margine. Naiadum dixeris esse dapes.
O, mihi! quis Cois pictor tam blanda tabellis
Grana repraesentet? Non ita Gemma nitet.
Quam rutilo lucent Erythraeae sanguine baccae?
Quam bene guttatis stat mitra viva notis?
Quam spirat teneras, Zephyris agitantibus, auras?
Quam suavi mistus vernat odore sapor?
Seu, plenis congesta volis, deglutio Fraga;
Seu lactis patera misceo, sive meri:
Seu destillato distempero denique Baccho;
Persica non aeque est lauta Choaspis aqua.
Quare ali gemmas sane piscentur Eoas!
Aut sparsum Arabio littore Coralion!
Per me! trans terras quaerant, transque aequora! Dum me
Gemmea, per nemorum confraga, Fraga iuvent.
Ite, meae pecudes! fragili sed parcite Frago:
Et lentum potius vellite gramen, oves!

CUCULUS.

Vox tua, sit Lessus Mauris, sit Nenia Turcis!
Praefica sit Furiis! Bubo libidinibus!
Fernando, Imperii centum cane lustra monarchae!
Hesperiis totidem Regibus! Arma cadant!
Sed cannae calamisque meis, da largiter aevum:
Et grex mille meus vivat Olympiadas!
Flecte gradum, grex balantum! vocat hora: redite!
Carpere tam serum parcite gramen, oves!
Oh, aliquis nostris exsurgat ab ossibus Ultor!
Ossa quidem passim Martia, condit ager:
In Fatis latet Ultor adhuc. Oriaris ab astris
Alter, in hostiles Iosua nate neces!
Quisquis eris; quocumque solo, vel sole, creatus;
Et, quocumque minax nomine bella geres;
Nuniades Alter fias! Ne occidere cesses,
Sol potius cessans differat occidere!
Ausoniis hoc tunc Aquilis, gladioque labanti,
Solstitium felix, et Status aptus, erit.
Contra, Otomanniadis, (Martis refluente Trigono)
Sit Cancri Tropicus, Retrogradusque gradus!
Iamque domum, pecus ite meum! ruit hesperus; ite!
Somnum, non, solitum carpite gramen, ores!

POETA.

ELEGIA XXIII. SOLSTITIUM IOSUAEUM. Historica.

BElla iuvat Deus, atque animat; nisi Caussa rebellet;
Legitimasque acuunt ipsa vel astra tubas.
Quae vis, vel vir quantus, Adonisedecus in Armis;
Cui Solymae sceptrum, cui furor arma, dabant?
Quem reges regem ductorem, in castra secuti,
Quattuor armabant ambitione novâ?
Iam, validam muro atque situ Gabaona, sed Unam
(Vix arcet quinos unica cerva canes)
Cum Ierimothaeis rabies Solymaea maniplis,
Et summontanis cinxerat auxiliis.
Hîc Eglonaeae stabant tentoria gentis:
Hîc sua vibrabat signa, Lachaea manus.
Hic muris caeloque simul capita aequa ferebat,
Urbis Hebronaeae, stirps Enacaea, tremor.
Quid prodest, arx alta quidem, sed ab hoste domanda?
Arceat hostiles arx genuina globos!
Talis erat Gabaon; moles prope nubibus aequa:
Intus, tractantes horrida bella, Viri.
Sed non et belli vires, nervusque machaerae,
Ignea vis animi. Deerat et alma Ceres.
Quid restet? nisi, bellorum dux Iosua fulmen?
Atque Palaestini ferreus horror agri?
Oratum mittuntur opem, per devia rura,
Cursores. Celerem Iosua portat opem.
Cursoresque ipsos, tam mollia pacta ferentes,
Quos modo praemisit; mox praeit, atque trahit.
Galgala, Iordanem, ac praetoria castra relinquens,
Agmina sublustri fervida nocte rapit.
Inflammabat iter, consulti Numinis ardor;
Alatos dederant Numen et ira, pedes.
Ergo, Bonis (neque mirum) avibus, superobruit hostem
Iosua, securum tam properantis opis.
Nox caelo nondum decesserat omnis; et omnis
Iam campo exierat regia pulsa phalanx.
Praecipites illos inopinus et ensis agebat,
Et pavor, et, POTIOR caussa pavore, Deus.

HIC etiam, (Ex Alto, ne grandine poena vacaret)
Induit ultrices strage pluente manus:
Horrisonaque cavas spissans vertigine nubes,
Saxosas hiemes torsit in ora virum:
Lapsaque de summo, galeas perfregit, et arma,
Pondere tempestas exitioque gravis.
Bethoraea [(transcriber); sic: Beth horaea] fugax acies per prona volabat:
Sistebat trepidam mucro, lapisque fugam.
Pars etiam Azecae, pars venit in arva Macedae:
Non Azeca, nec his tuta Maceda, fuit.
Sanguine rorabat caesorum, pervia Nobe:
Sanguine, fusorum devia Maspha ducum.
Sanguine confusis stabat Fons Nephtoa lymphis:
Sanguine radices, mons Iarimaee, tuae.
Undabat Rhaphais legionum funere vallis:
Undabat vallis, quae terebinthon alit.
In plagam, plaga dextra hosti, plaga versa sinistra est;
Quaeque fugae fuerat meta, cruoris crat.
Iamque dies adeo, et lucens defecerat hora;
Ire sub Hesperias Sol properabat aquas:
Nondum hostis, non dum defecerat hostia ferrum,
(Tantus tam innumeros egit in arma furor!)
Absolvenda fuit tam iusti victima cultri;
Ad vivum radix et perimenda mali.
Ergo (ipso dictante preces, insuetaque iussa,
Numine) Nuniades sic polemarchus ait;
Sol, qui succiduo Gabaonidas aspicis arces,
Fulgure, et extremâ culmina luce feris;
Sta! neque cede gradu! nec in aequora mergitor ultra
Cypria! Iussa Hominis, sint tibi Iussa DEI!
Et tu, quae valles radiis Allonidas urges,
Luna, moraturas siste quieta rotas!
Quis credat, divina fidem nisi pagina cogar?
Haesêre immoto fidus utrumque situ.
Non Hyperionius vel latum currus ad unguem;
Non digitum obliquum Cynthia movit equos.
Obsequium didicere pati, quibus Omnia parent.
Prodigio obstupuit mundus, et unda, novo.

Passim aliquis sumpta, longo iam vespere, coenâ,
In thalamum, ductu noctis, iturus erat:
Irritus at noctis pariter, falsusque soporis,
Esuriens iterum, Prandia sera capit.
Passim alii longos incusavere labores;
Quaeque Horae fuerant, temporis esse Moras,
Quin etiam, si vera refert Parnassia fama;
Ad Solem, a sero misit Atlante, Thetis;
Quid tardi cunctentur equi? Quo pondere, pressi
Suspirent axes, distineantque rotas?
Cur frustra residemque torum, solitaque paratum
Praesepe annonâ stare? Quid astra vacent?
Venit et, indignante ardens (hucusque Satelles,
Nunc Censor) vultu Vesperus. Ire iubet;
Seque, negat, comitesque suos, et Atlantidas, ultra
Duplice passuros rura flagrare die.
Quod Soli queritur, Solis quoque saepe Sorori
Occinit: et fratris rumpere fraena, monet.
Sed, nihil his fratrem, nihil his movet ille sororem;
Qua caeli steterant, in statione manent.
IO SUA tantisper, milesque, sub auspice caelo,
Indelassato fortiter ense furunt.
Ac felix fuit ille furor. Quia debellatum est;
Et pansa ad Solem funera quina Ducum,
Haec, avido spectans radio, vix denique Titan
Occubuit. Iuvit, quinque VIDERE cruces:
Iuvit et, ultrici concisa cadavera sicâ,
Cernere. Quis Solem, mira Videre, vetet?
Mundi Oculus, Sol est. Oculum Vidisse, vetustum est;
Ast, Audisse Oculum bellica iussa, Novum!

IGNES IOANNAEI. Uxor tua Elisabeth, pariet tibi Filum: et vocabis nomen eius IOANNEM: et erit tibi GAUDIUM, et EXSULTATIO. Et MULTI in NATIVITATE eius, GAUDEBUNT. Lucae Cap. I. Versu XIII. et XIV.

ELEGIA XXIV.

ANnua mirifici rediere Genethlia Vatis,
Qui Prodromo dominum calce praeivit iter:

Qui Semet, tenerique Puer moliminis Annos,
Anteiitque suos, in loca senta, pedes;
Parvus adhuc, propiusque Infans, quam Cursor. at Altas,
Nondum Quinquennis, coepit Olympiadas.
Voxque prius factus, quam posset promere Vocem:
Cui minimâ in bucca buccina magna fuit:
In cuius digito, postquam se protulit, uno
Ingens ostentum, Mundus et Agnus, erant:
Cuius in Infanti quantumvis pectore, iam tunc
Tota Prophetarum curia sedem habuit.
Gaudendum est igitur! Festae nam gaudia frontis,
Promisit Genius; praestitit alba dies
Cantandum est! Cecinit genitor, cui plectra fidesque
Linguae excantarat Credere tarda, FIDES:
Saltandum est hodie! Saltaras, Virgine coram,
(Nec sine matre tuâ) Numine plene, Puer.
Nox castis hodierna pyrîs facibusque fuganda est;
Lucidaque in medio pompa struenda foro.
Quem fora deficiunt, et lati compita circi,
Vade foras, Popule! scande sinistra iuga!
Hic, qua nubifero Pogius ferit aethera dorso,
Antiquae Pogius molis et arcis opus;
Post, Boii magnatis apex: mox Virginis aedes;
Cui basis est tellus: tegmen et aula, Polus.
Nunc (puto) Mons tantum est, arbustaque semideusta.
Sed, nihil hoc poterit, Virgo, nocere tibi.
Tuta sedes alibi; quo nec penetrare favilla,
Nec poterit fumus, nec Stygis ire furor.
Interea, quod silva glabra est, quod cespite vertex
Decalvato horret; damna, sed Apta, puto.
Nocturnos nam hic ipse locus mage quadrat ad Ignes:
Nempe, Suis semper sunt bona iuncta malis!
Huc, cantûs studiosa cohors, pueri atque puellae,
Scandite! pacificos et glomerate choros:
At prius, aedificate pyram. Trahe pinea tecum,
Tu virgo! trahe tu robora querna, puer!
Arida mox, spatiis interlucentibus, igni
Nutrimenta date. Stridat in alta rogus!

Quoque magis lambant socialia nubila flammae:
Et fiant unus, Mundus et Astra, socus;
Vos, quibus est, agiles transferre scientia montes,
Mirum Gregorii, thaumaticumque genus:
Ite citi, transferte, volet trans aequora, transque
Phoenicas, Libanus; cum Libanoque, cedri!
Esto supra Pogium Libanus: mons monte prematur.
In Boio Syrium culmine culmen ovet:
Tunc inflammetur! Simul omnis, et undique circum.
Ab Ioannaea splendeat ora Face.
Antrorsum, spargant Tiberina suburbia flammam;
Atque Ratem fulgor verberet iste Bonam;
Retrorsum nitidas monstret Tegopagia turres;
Passavicosque nitor currat ad usque tholos.
Corradiet Straubinga decens, atque ardua Wertha,
Et Windpergaeae Thebais alta domûs:
(Olim ingens, olim alta Domus, sacra Thebais! at hunc
Mons, reor, atque suis pervia silva Notis.)
Sed vos nunc. Lacrimae, geniali cedite nocti!
Desiccet madidas Flamma iocosa genas.
Pergite, io! socii; sarmentaque subdite taedis:
Iuncta cedris abies, ipsa sub astra, crepet.
Dextraque Danubii, quo mons adlambitur, unda,
Scintillante vadi mobilitate tremat;
Imbibitosque, alto radios ex vertice, rursum
Gurges in alta vomat: Sitque reflexa pyra!
Colludant; spargantque faces elementa datatim:
Pingat et Ignis aquam; pingat et unda rogum.
Sic positas, saltu superet plebs Mascula flammas:
Virgine circumeat densa Puella choro.
Utraque turba canat. cantantes adiuvet echo.
Dictet amoebaeos laeta Thalia modos.
Materies vobis, tam laeti Nuntius ortûs;
Vel quicumque Novi nuntius alter, erit.
MERCURIUM cantate sacrum, cantate profanum;
Dummodo delectu constet, et arte suâ.
Instruat ipsa Strues vos lignea! Non sit, ut Ignis;
Sic etiam, e quavis arbore, MERCURIUS.

ELEGIA XXV. Historica. DIVI IOANNIS BAPTISTAE NATIVITAS, (Ex Capite S. Lucae 1. v. 57.) Alternantibus IUVENUM, ac VIRGINUM choris, choreisque, ad IGNEM Ioannaeum, decantata.

IUVENES.

VIRGINES.

IUVENES.

Quem tremula resecans Rabbinus Sammaa cote;
Grande (sed iniusso) Nomen ab ore, premit;
Esto, Puelle tener, ZACHARIAS! Teque memento
Esse, quod hîc audis, pro PATRE, nate, tuo.
Nate! patris magni vel par vestigia calca:
Vel, si fas, maior! Nominis omen habes.
Esto MEMOR DOMINI, Zacharia, almique Parentis:
Ille tibi Genium nam dedit; Iste Genus.

VIRGINES. Et respondens MATER eius, dixit; Nequaquam! sed vocabitur IOANNES. Et dixerunt ad Illam. Quia Nemo est in Cognatione tuâ, qui vocetur hoc Nomine. Vers. 60. et 61.

Nemo maritali consanguinitate propinquus;
Quem tam retrusi Nominis umbra iuver.
Sed, sileat Genitrix! Genitor, pro iure, loquatur:
Dicat, quod fari Lingua nequit, Digitus!

IUVENES. Innuebant autem PATRI eius, QUEM vellet vocari Eum? Et postulans Pugillarem, scripsit dicens; IOANNES EST NOMEN EIUS! Et mirati sunt universi. Apertum est autem illico Os eius, et Lingua eius: et Loquebatur, benedicens DEum. Vers. 62. 63. 64.

Mirantes pariter, subitumque ob munus ovantes,
Affatur Socios. Vox rediviva micat;
Et caelo tota haec impenditur, atque Tonanti;
Quem facili ructat gutture; Plenus Amor.

VIRGINES. Et factus est timor, super omnes VICINOS eorum: et super omnia MONTANA Iudaeae, divulgabantur omnia verba haec. Versu 65.

Audit gesta, potens Bethsura, et vilis Apadna:
Audit Hebron; audit Rhama, superba situ.
Discit Ethra hoc propior: discit Ierimotha remota;
Urbesque, ac valles, pulchra Sephattha, tuae.
Unus (et, hem, Minimus!) tot cum narrantibus Infans
Supra omnes Montes, et Nemus omne, Volat!

IUVENES. Et posuerunt omnes, qui audierant, in corde suo, dicentes; QUIS, PURAS, PUER ISTE ERIT? Etenim MANUS DOMINI, erat cum Illo. Versu 66.

VIRGINES. Ominantur Virgines, ex Diei illius imperturbatâ serenitate; Chorosque claudunt.

IUVENES. Turcarum Imperatoris obitum referunt, ex Mercurio publico: ac discedunt.

Nunc flagrum, nunc virga iacet: nunc taurae dormit.
Heu, Quis nunc Plagae nomina quarta feret?
Quis successor erit? Quicumque est, infremat ille!
Dummodo plus fremitu, quam feritate, tonet.
Non huic ante oculos exempla cruenta priorum;
Sed magis ante pedes pallida busta cubent.
Extincto modo, quid confert furor hosticus? Hydrops
Nempe illum, et Bacchus stravit, et Hora sua!
FINIIMUS Iuvenes. Discedite! Dat rogus Unus
Turaque BAPTISTAE; Bustaque nigra Scythae.
Quod superest: Si quisque suum sibi vendicet; ille
Cum ture ASTRA petet; cum cinere iste STYGEM.

LIBRI AESTIVORUM. I. FINIS.