AB SUMMA GLORIAE FELICITATE in extrema infortunii ludibria prolapso SUB IMPERATORE JUSTINIANO, circiter Annum Christi IC.XXX. MONACHII IN SCENAM DATA ANNO CIC ICC. VII.
BELISARIUS Patricius fuit Romanus; BELLO, TRIUMPHO, CONSULATU inter paucos omnium retro temporum Duces insignis; Fortunae utrique egregie notus; Caesare primum adversus perduelles defenso, Africa a WANDALIS recepta, Roma Italiaque ex GHOTHIS asserta, gentibus aliis vel domitis,
vel pacatis, duobus Regibus triumphatis, opulentiam, felicitatem, gloriam vix ullis Imperatoribus sperandam assecutus; uno se deinde [(transcriber); sic: dein] facinore praecipitavit, cum S. SILVERIUM Rom. Pontificem nimis quam indigne habitum, exulare coegit. Cuius rei perspecta mox infamia, in patriam male conscius ingloriusque desperatis rebus bellicis revertit. Inibi inter conjuratos seu vane seu merito delatus, fortunisque exutus in ordinem redigitur; et (quamquam haud [Note: Vide Baronium annal. 7. An. Christi 561.] omnium assensu) oculis [Note: Joan, Gracus auctor apud Bar. supra citatum.] privatus, stipem in publico cogere instituit; Dubium adeo mortalibus reliquit, felicior an aerumnosior vixisset.
Lege Procopium de bell. Pers. et Wand. etc. Agathium etc. Crinitum de honest. discipl. lib. 15. Baron. tom. 7. et alios.
Queri velitis? iam licet.
Proc: PRO. COP. ET OM. Belisarium
Ut omnes superi ament; te Belisari DEUS
Servet; bene Belisario magno Duci;
Belisario immortalitas.
Beli: BEL. Grata est mihi
Commilitones istaec conclamatio.
Nunc ite; castris continete vos, quo ad
Caesarem adeo, rerum gestarum ut ordinem
Depangam. et virtutis vestrae compendium
Renarrem. Sed vos hac mihi comitamini.
Paramus.
Fama: FAM. Periit Libya.
Peri: PER. IE. Qui dum? quid rei est?
Fama: FAM. Periit, inquio, vel certe ita vivit miseriter,
Ut interisse mallet.
Poly: POLY. Quid enim? apertius
Rem loquere.
Fama: FAM. Imo, agam apertissime. Regnum occupat
Gilimer Tyrannus; omnia per fas et nefas
Instituit agere; Regem in Vincla condidit
Germanum; civibus jugum attulit, Necem
Molitur.
Peri: PER. Et ferunt prodigium id civici
Mucrones?
Fama: FAM. Quid agant? Hildericus Caesarem
Pronuper imploravit; Caesar litteras
Ad Gilimer misit, iussitque cedere
Alieno Regno.
Poly: POLY. Nec paruit?
Fama: FAM. Ita tumide
Ita arroganter postulata sprevit, ut
Nihil supra. Sed hoc non impune tulerit,
Opinor.
Peri: PER. Unde scis?
Fama: FAM. Egon? qui ego nesciam
Quae fama sum? Sed mittite me; sunt pluribus
Haec eadem hodieque percensenda. Non enim
Vos soli curiosi: latius haec lues
Manavit, ampliusque Regnum vendicat.
Regesque fascibus etiam accidunt meis:
Metuunt Supremi et imi, Ego hominum neminem;
Sed servio uni et subsum Providentiae;
Fortuna dicor. An satis dixi, an nimis?
Nostis, reor, omnes. Praestat etiam discere
Comitum meorum nomina. Edic tu tuum.
Favo: FAV. Mihi est Favori nomen.
Fort: FORT. O belli ominis
Faustique nomen; quod petunt omnes prope;
Pauci merentur; nemo constanter tenet.
Cont: CONT. Contemtus ego sum: quo Favori inimicior,
Eo propior.
Feli: FEL. Ego vero sum Felicitas,
Si qua tamen est in orbe. Nam multi negant,
Multi putant: hodie scietis utra pars
Minus fefellerit.
Cala: CAL. Calamitas nuncupor,
Plerisque nota; etiam his, quibus notum est nihil.
Fort: FOR. Hac ego quadriga terris omnibus invehor;
Nunc hanc reviso ad Urbem; ex qua numquam tamen
Pedem extuli ullum. Sunt semper recentia
Edenda mihi spectacula: Nec me deficit
Ubertas tragici siparii: quo pluria
Committo exempla, tanto superant pluria
Modo Pallatinos adoriar: efferam altius
Inde unum, ut ille per altius praeceps eat.
Hac hac abite comites; petite Regiam.
Modo imperio abstineat Romano, saeviat
Quascunque in gentes Gilimer, a me absolvitur.
Ea de re ita censeo, bella cavenda potius,
Quam ultro accersenda.
Just: JUST. Die Logotheta.
Logo: LOG. Assentior.
Just: JUST. Die Eusebi.
Euse: EUS. Triboniano assentior.
Just: JUST. Dic Belisari.
Beli: BEL. Magne Imperator, Est mihi
Longe alia, atque his, mens, qui ante me sententiam
Rogati censuerunt. Socra est Africa
Iam inde a Zenone: proinde quicquid perpeti
Videtur, id suum etiam Romani putent.
Tu, Triboniane, Socios e periculo
Non patiere eximi? Quid olim diceres
Senator, everso Saguntho? Paenicam
Tulisses credo iniuriam, periculum
Ne adires? Non de nihilo est pacta Societas;
Ad pacem, ad arma, ad bella socianda obligat.
Ad haec monentem et obsecrantem respuit
Gilimer Augustum, et imperantem barbarus
Contempsit. Nulla erit maiestas nominis
Augusti, si sceleri datur huic impunitas.
Placet ergo bellum, Caesar.
Just: JUS. Animi pendeo,
Nutatque mens; huc ira, huc formido trahit
Non nulla. Tutum est abstinere, nescio
An aequum! Indico bellum? temerarius ero
Fortasse: negligo preces, spemque supplicum
Afrorum? et durus esse dicar, et ferus.
Quid iubeam?
Phot: PHOT. Auguste Caesar, adest Cornelius,
Magnisque super rebus conventum te cupit;
Negat differri citra posse periculum.
Just: JUST. Licet.
Corn: CORN. Imperator, Magni imperio Numinis
Huic ego consilio adesse iussus, debui
Voluique obetmperare. Caelitum tibi
Mentem explicabo; si per te tamen licet.
Just: JUST. Age DEI Antistes, hac me dexter adside.
Eloquere, quicquid id est.
Corn: CORN. Cum nocte proxima
Superiori defessus conquiescerem,
Auguste; visum est Numen aeternum mihi
Adstare, vultu irato, oculis ardentibus;
Terrificaque intonare voce; et impium
Te proclamare.
Just: JUST. Parce Numen, parcite
Mentes beatae: quid sinistri hoc ominis?
Corn: CORN. Attonitus audiebam; deque crimine
Quodnam esset, ambigebam: tum porro addidit
Increpitans; Neglexisse te clamantium
Gemitus Afrorum, supplicumque lacrimas;
Quodque caput est, Christiadarum; quos improbae
Mentis tyrannus, Arianae pabulum
Contagionis, infando premeret jugo.
Just: JUST. Erravi, fateor; expiabo.
Corn: CORN. Caeterum
Jussit opus maturare; bellum Gilimeri
Inferre; Libyam liberare tyrannide.
Ni faxi, male minitatur: at si pareas,
Victorem pollicetur.
Just: JUST. Accipio lubens
Conditionem; agnoscoque Numen et sequor.
Quid enim decernamus, Patres?
Omne: OMN. ES. Bello Africam
Lacesse; pelle Libya, Caesar, Wandalos;
Crucem gilimeri, barbaro necem para.
Just: JUST. Placet consensus. iam auspicato militem
Ducemque designemus.
Omne: OMN. Quem Caesar volet.
Just: JUST. Quod igitur feliciter eveniat, Wandalos
Hostes decernimus; Ducem Belisarium
Creamus: copiasque iubemus cogere,
Quantas putarit esse ipse necessarias.
Omne: OMN. Te, Auguste, DEUS amet: vince Pater Patriae.
Ad usque Indos, aut ultimam inter insulas
Pete Thulen, aut siquis alius restat locus
Ulterior; quaevis te duce via erit brevis.
Beli: BEL. Facta mihi copia quidem est, scribere militem
Quemcunque vellem, et quantumcunque; caeterum
Nullos ego vobis antetuli; ratus aut nihil
Unquam usquam, aut certe sola horum iuvenum manu
Me esse effecturum.
Omne: OMN. Ne dubita; promittimus.
Beli: BEL. Ante ergo rursus Sacramento dicite
In verba mea: Praei unus aliquis formulam
Auctoramenti.
Phil: PHIL. Si Ducem, si militem,
Si signa, si ordinem, fugae aut formidinis
Causa desero; Vitam nisi rei publicae
Et Caesari posthabeo; si sciens ego
Fallo, capital esto.
Omne: OMN. In eandem sententiam
Juro.
Beli: BEL. Ite ergo Superis bene adiuvantibus
Et corpora curate, atque ad quartam vigiliam
Procincti adeste: Leges tu lege propalam
Quas Caesar dixit.
Prae: PRA. EC. Si quis Arianus est,
Si nondum Christianus, exesto. Cave
Sis furtum, si tribunus, si miles cupis
Audire, si imo vivere. Romana Ebrium
Ne quem castra videant, ne dicto iniurium
Superis mortalibusve, castra exaudiant.
Ita Belisarius Dux, ita Caesar iubent.
Pridem exulabam. Agite comites. vestigia
Exetcitus servate, vosque impendite
Totos his copiis. Hinc tu Labor, hinc Honor
Ducem commilitesque cingite: melius
Nequeunt stipari.
Invi: INV. ID. Imo queunt hercle; ubi ego adero
In commearu.
Virt: VIRT. Pro stygii monstrum lacus
Portentum informe; tun hac affectes viam?
Invi: INV. Ne sic ferocito mea mater.
Virt: VIRT. Ego tua
Sim mater? orci [(reading uncertain: print unclear)] pabulum.
Invi: INV. Certe tamen
Ego tuus pattus sum.
Virt: VIRT. Meus silicernium
Tu partus? Superi hanc orbe larvam tollite.
Quid hic tibi vis? Acheruntia pestis.
Invi: INV. ID. Filia
Consector matrem.
Virt: VIRT. Quam illam?
Invi: INV. Te inquio unicam
Proles paretem.
Virt: VIRT. I Lamia, numquam tollere
Hunc iussi partum.
Invi: INV. Potuisti vero parere.
Virt: VIRT. Ten'ego?
Invi: INV. Metu. Vin' [Abbr.: Visne] centies ut eloquar?
Virt: VIRT. Quod ergo est nomen?
Invi: INV. Invidiam me dictitant.
Virt: VIRT. Apage ferale nomen; inferas redi
Ad noctes: nil inter nos est negotii.
Invi: INV. Est certe vero. Nam Invidiam virtus parie.
Virt: VIRT. Scelesta etiam argutaris? Vos hanc abigite
Canidiam, et Orco emersum monstrum reddite.
Labo: LAB. Cede hinc venefica, mera orbis nostri inquies.
Hono: HON. Abi quo digna es, cruciaria.
Invi: INV. Vobiscum ego
Peto castra.
Virt: VIR. Nullus in castris tibi est locus.
Invi: INV. Erit extra castra, et circum circa. Fortean
Etiam in praetorie aliquis alicubi angulus
Erit, in quem possim ignota memet abdere.
Vos rem curate vestram; Ego quod meum erit, agam.
Ad sceptra patruus, faciet quicquid passus est:
Patiere tu quicquid fecisti.
Cons: CONS. Mitior
Est suus illi carcer, qua tuus hic est tibi.
Gili: GIL. Maneat ergo ille suo.
Cons: CONS. Manebis tu tuo.
Gili: GIL. Duta est conditio.
Cons: CONS. Et tamen acceptas? o probrum
Tyranni. Redde foedifrage fasces suo
Regi.
Metu: MET. Cave reddas, ni multari pessime
Cupis confestim. Nam Hildericus parcere
Reductus nescit. Regnat multo sanguine
Ad Regnum quisquis ab exilio revertitur.
Cons: CONS. An facile est, cum tui te cives oderint?
Metu: MET. Facile est, dummodo eum quem odere, perinde metuant.
Cons: CONS. An facile est, inter cives mage tremiscere,
Juratos quam inter hostes?
Metu: MET. Facile est, dummodo
Qui timet omnes timeatur etiam ab omnibus.
Cons: CONS. Tune ergo meos stimulos, et punctus perpetes
Ferre obstinasti? Certe Superos, inferos
Verere.
Gili: GIL. Nondum ita senui, ut istaec debeant
Terrere: alius nisi ingruat mihi metus,
Superos, et inferos iubeam hinc facessere.
Cons: CONS. Impie, perfide, sacrilege; quamvis omnia
Divina humana iam pridem calcaveris,
Me me unam numquam expugnabis. Te ego vigilem
Semper lacessam, tibi sopito usque obvium
Sistam Hildericum: a vivo, a functo nuspiam
Abscedam.
Gili: GIL. Jacta est alea; inceptum est male
Peius adhuc finiendum: Scelere novo scelus
Est expiandum. Memini ego quas litteras
Justiniano, et quo cum fastu miserim.
Memini, quas Afri res agant, cui supplices
Tendant manus; quem sceptris redditum velint
Ego antevertam.
Metu: MET. Non quiescet Caesaris
Furentis ira. Portus atque littora,
Portas atque oppida muni: nil tutum satis
Existima: Scis quid mereare.
Gili: GIL. Scio, Scio.
Veni illuc unde mihi receptus non datur
Audendum est porro: Nescit desperatio
Tentare parva.
Sonz: SONZ. Quae est animi impotentia
Tui, Germane? Quis sese prodit furor?
Gili: GIL. Non est de nihilo, frater. In cervicibus
Meis vestrisque telum haeret, nisi protinus
Anteoccupamus.
Amma: AMQ. uid enim facto opus est: Jube.
Gili: GILI, da negotium, ut nunce vestigio
Caput Hilderico incoram lictor amputet.
Amma: AMF. actum arbitrator.
Gili: GIL. Sic repetere desinet
Invitus regnum. Et quando item a Byzantio
Belli minatur imber, Sonzon, copias
Quas Wandalorum potis es coge maximas;
Vis est paranda.
Sonz: SONZ. Nihilo ego, frater, segnius
Dabo haec effecta, atque ipse tu modo imperas.
Tu Gensericum, Puer, extempulo evoca.
Cons: CON. SC. Nihil Tyranne agis, etiamsi agis omnia.
Hostes minus atque te time; clementius
Ii saevibunt; tu bibi eris saevissimus.
Utrinque est inquies. sed adest, quem oportuit.
Sonz: SONZ. Ego hic conscribam militem, siquis aderit
Qui nomen det. Tu Genserice contrahe
Per agros, quicquid uspiam robotis erit.
Gens: GENS. Quid si recusent militare?
Sonz: SONZ. Vim afferes.
Gens: GENS. Nihil aget invitus miles.
Sonz: SONZ. Necessitas
Suprema coget. Fac moras tu ut amputes;
Et abito. Praeco, hanc tu mihi iuventam evoca.
Prae: PRA. EC. Qui feminae nec sunt, nec vero esse cupiunt,
Animos qui masculos, qui martios gerunt,
Sua dent militiae nomina.
Gurg: GURG. Ego non differo:
Accedo. Quid tu, Asote, non comitaberis?
Asot: ASOT. Eo comes. Iam decocta est res mihi patria:
Perdere apud hostes ultra nil queo. Praei.
Sonz: SONZ. Qui vos? cuiates?
Gurg: GURG. Cives sumus Utopiae:
Ego Gurges; hic Asotus.
Sonz: SONZ. An stipendia
Alicubi aliqua fecistis?
Asot: ASOT. Inter pocula
Interque popinas pridem militavimus;
Sed quod neuter ibi valuimus ditescere,
Castra alia consulemus.
Gurg: GURG. Quid stipendiiDabitur pugnanti?
Sonz: SONZ. Annona, vestis, menstrui
Philippici quaterni, et si hoc nil proficit,
Dabitur et fustuarium.
Gurg: GURG. Hercle incommodum hoc
Stipendium est. Sed scribe, scribe; milito.
Sonz: SONZ. Nunc intro vos abite.
Prae: PRA. EC. Heus Juvenes, qui vel gloriam
Vel opes ambitis; accurrite, date nomina.
Davu: DAV. Me etiam auctorate,
Hipp: HIPP. Et me.
Sonz: SONZ. Sed quam vos mihi operam
Praestabitis?
Davu: DAV. Contra hostem dimicabimus
Gemmis telis.
Sonz: SONZ. Geminis? Quibus illis? dicite.
Davu: DAV. Manibus pedibusque.
Sonz: SONZ. Nihil mihi opus erit pedibus
Vestris.
Hipp: HIPP. Sed nobis valde. Namque insuevimus
Huic armaturae potius, quam cuiquam alteri.
Quid nobis pendes?
Sonz: SONZ. Dimidio quam aliis minus.
Davu: DAV. Eho minus? qui armis pugnemus pluribus?
Sonz: SONZ. Simplicibus si armis pugnetis, duplum dabo.
Davu: DAV. Id vero in facili est; accipimus.
Sonz: SONZ. Abscedite
Huc intro.
Hipp: HIPP. At at, quod exciderat penissime.
Sonz: SONZ. Quid iam?
Hipp: HIPP. Perindene erit, alterutris quispiam
Contendat armis, dummodo simplicibus tamen?
Sonz: SONZ. Nequaquam mi homi; sed manibus, manibus.
Hipp: HIPP. Atqui ego,
Sonzon, longe sum pedibus expeditior.
Sonz: SONZ. Abi nugator, et quiesce. Nos quoque
Abimus.
Hann: HAN. Heus heus. Bythlim, mothym dasmachon,
Uth hynim ysdibur tsinno cuth Agorastocles.
Sonz: SONZ. Quid voce incondita vult hic sibi Numida?
Hann: HANChym lach chumyth mumys, tyalmyctibari.
Sonz: SONZ. Aliamne calles linguam?
Hann: HAN. Haec est mihi patria,
Sed et tuam novi. Miles sum, atque facere
Stipendia volo. Quos nequibo sternere
Rigore ferri, horrore perimam gutturis.
Sonz: SONZ. Hac sequere; augendae sunt, ut possunt, copiae.
Senex misellus; nunc e carcere ad necem
Raptatur. Vidi, et horrui sicarium
Intrantem; nolui impiati funeris
Adstare testis. Haec in patruum est fides,
Gilimer Tyranne? Non sat habuisti ut oculos
Erueres, ut regno exturbares, vinculis
Ut mancipares, nisi et animam illi elideres?
En prodit, cum resecto capite carnifex
Nefandus, frater Gilimeris, crudelior
Fratre ipso.
Amma: AMS. umpsi poenas tandem ab impia
Cervice; sustuli profanum caput. Habet,
Habet Hildericus. Iam, frater, tutus potes
Agitare vitam; iam sceptris usque fruere
Securus. Ibo, hoc illi dabo spectaculum.
Erga: ERG. Itane ergo coniuratur contra civium
Jugulos a Rege, an a Tyranno? consulam
Mihi, reliquisque de captivorum grege,
Dum res adhuc sunt integrae, dum mihi licet.
Recludo carcerem. Prodite, colloquar.
Silv: SIL. Qui se res nostrae habent? vitaene ulla superat
Spes?
Afer: AFQ. uoties crepuisse fores audio, labat
Attonita mens; duci me credo identidem.
Cret: CRET. Atque utinam potius ducar, quam si hic perpetes
Inter paedores carceris putiscerem.
In lucro Mors numeretur.
Erga: ERG. Si quis afferat
Certum vestra super salute nuntium,
Quo praemio illum afficiatis?
Silv: SIL. Quo praemio? ah,
Tu cogita.
Erga: ERG. Atqui ego gratis vos emancipo,
Si esse viri vultis.
Afer: AFI. ta te Superi omnes ament.
Loquere. O salus fave.
Erga: ERG. Prope abesse exercitum
Ferunt Romani militis, qui Gilimer
Oppugnet; idque constat liquido liquidius.
Ad quem si confugimus quamprimum, vicimus:
Hanc noctem si moramur, morimur crastina.
Silv: SILV. Per ego te, per quicquid amas; da fugae locum,
Exsolve vinculis infontes.
Erga: ERG. Solvere
Vos Juxta meque statui; sed compendio est
Abeundum utrisque. Nil tutum hac tyrannide.
Silv: SIL. Salve patrone.
Afer: ACR. ET. Mancupio tui sumus.
Erga: ERG. Hac ite. An nemo nostri est uspiam arbeiter?
Constantiae, commilitones; Pristinae
Tantum memoriam virtutis vos mordicus
Retinete: vobis illa pro hortamento erit.
Signa canite. Sciant fieri pugnae copiam
Sibi hostes; ut, si sunt viri, vel dimicent,
Vel nobis palmam cedant fortitudinis.
Procedit hostis; signa inferte, invadite.
Gili: GIL. Este viri Wandali; contemnite vulnera.
ExeW: EXER. W. Vicerunt Wandali, vicerunt Wandali.
ExeR: Ex.Ro. Victor Belisarius, victor Belisarius.
Pamp: PAM. PH. Hoc habet Ammates.
Amma: AMM. Heu me, heu, efferte socii
Ex acie.
ExeW: Ex. W. Periit Ammates, periit, periit.
Beli: BEL. Instate coeptis, milites. Ex. Ro Victoria,
Victoria.
Beli: BEL. Hostem impellite.
Gili: GIL. Sistite, sistite
Degeneres animi, quorsum fugitis feminae?
Gens: GENS. Audacter Wandali: haec si incolumia cupitis
Signa.
Sonz: SONZ. Audete aliquid milites. Abit in fugam,
Abit Romanus.
Proc: PROC. Durate, Hostem caedite
Romani.
Pamp: PAM. PH. iam succumbit hostis barbarus.
ExeW: Ex. W. Periimus, interiimus omnes.
ExeR: Ex. Ro. Vicimus,
Vicimus.
Beli: BEl. Urgete fugientem. Hac occurrite
Alii: alii hic consistite; alii Gilimer
Ne emittite
ExeW: Ex. W. Periimus, interiimus.
Sonz: SONZ. Date
Socii manum; opitulamini.
Phil: PHIL. Hac cades manu.
Pamp: PAMP. Irrupit arcem Gilimer. Quid facto est opus?
Beli: BEL. Cingatur obsidio; deditionem quoad
Faciat. Receptui canatur. Altera
Ibi legio servetur: in castra alteram
Reducito.
ExeR: Ex. Ro. Vicimus io, vicimus io.
Beli: BEL. Laudes aeternae sint aeterno Numini,
Superisque divis, incruentam referimus
Victoriam.
Proc: PROC. Desideramus pauculos
Belisari; multos cepimus, peremimus
Plures, quos inter et Germanos Gilimeris.
Beli: BEL. Macti virtute este viri: vos praemia manent.
Durate nunc, et vos servate patriae.
Cyriace, mitte qui hostium Spolia legant
Caesorum: post, da funerandi copiam.
Cyri: CYR. Abite vos, et inducias relinquite
Occisis; arma tantum et tela demite,
Atque intro in castra auferte. Curent funera
Sua hostes: i significa hoc, Praeco, Wandalis.
PraR: PRAEC. ROM. Si Wandalis suos libet commilites
In acie caesos funerare, iam licet.
Erit explorator.
Peri: PER. Hui quis me felicior
Homo alter? caveat hodie, qui niger in meos
Incurret oculos, has simul incurret manus.
Quis illic hominum est? estne? non est, quem puto.
Poly: POL. Quis illic hominum est? estne? non est, quem puto.
Peri: PER. Est imo hercle. Est Polypragmon. O scelus novum.
Poly: POL. Est imo hercle. Est Periergus. O scelus novum.
Peri: PER. Nebulo sit hic explorator? Superi.
Poly: POL. Nebulo sit
Hic explorator? Superi.
Peri: PER. Quis hoc crederet?
Poly: POL. Quis facinus crederet?
Peri: PER. En ut nebulo nigricat?
Poly: POL. En ut nebulo nigricat?
Peri: PER. Non ego iam teneo me
Quin involem.
Poly: POL. Non teneo me quin involem.
Peri: PER. Heus explorator, et Romani infamia
Exercitus.
Poly: POL. Nimirum occultus proditor
Tu nostra evertis castra.
Peri: PER. Quas tu cum hostibus
Contexis fraudes?
Poly: POL. Quam tu perniciem Duci
Tuo moliris?
Peri: PEE. xplorator es; satis
Iam comperi.
Poly: POL. Nebulo proditionem actitas,
Iam comperi.
Peri: PER. Non sic abibis; ad Ducem
Ego te hercle pertrahem.
Poly: POL. Te ego hercle pertraham.
Peri: PER. Qui dum? POL Quia explorator es, quia proditor
Castrorum.
Peri: PER. Et ego te ipsum illum esse etiam dictito,
Certisque indiciis hoc de te pronuntio.
Poly: POL. Ego de te certioribus. Quid enim nigra
Squallent fuligine tibi ora?
Peri: PER. Imo quid tibi?
Poly: POL. Mihine? o lepidum impostorem.
Peri: PER. Quem?
Poly: POL. Philodamum.
Peri: PER. Quomodo?
Poly: POL. Frontem terge obsecro et ora; senties.
Peri: PER. Illum ut nebulonem Dii Deaeque perduint;
Imposuit scelus utrique: sed non fecerit
Impune.
Poly: POL. Ha ha; bene, bene. Sed iam nuntium
Tandem opperiamur. Ego hic in excubiis ero.
Peri: PER. Ego hic. Me invito nemo hodie in castris pedern
Ponet. At at: Quisnam illinc occurrit homuncio?
Poly: POL. Est ipsus. Arbitremur.
Nunt: NUNT. Qua tutissimus
Adibo Ducem, ut imperia Regis exsequar?
Poly: POL. Audin' quid fabuletur? apparat aliquid
Occulti.
Nunt: NUNT. Quod si etiam Ducem convenero;
Fortasse tamen nihil omnium effectum dabo.
Peri: PER. Hic homo profecto est vates: didicit dicere
Futura.
Nunt: NUNT. Non fero luctum Regis, si nihil
Evinco.
Poly: POL. Quem parat scelestus vincere?
Nunt: NUNT. Sed experienda est mihi fortuna: Ducem adeo.
Poly: POL. Subsiste.
Nunt: NUNT. Perii.
Poly: POL. Quid tibi hic negotii est
Hoc temporis? hoc viae? sceleste. Obmutuit.
Peri: PER. Socii, explorator, explorator; captus est.
Poly: POL. Age, flammas, et candentes ferri laminas
Lateribus admove.
Nunt: NUNT. Quid est? quid merui ego?
Poly: POL. E differe fraudes, quas moliris. NUNT. Quas ego
Molirer fraudes?
Poly: POL. Evoca lorarios,
Ut hunc sublimem rapiant, atque fidiculis
Cogant verum fateri.
Nunt: NUNT. Erratis milites;
Nihil stropharum est.
Peri: PER. Ergo prode, quidnam agas.
Nam certum est mihi, te hostem esse.
Nunt: NUNT. Litteras Duci
Vestro affero.
Peri: PER. Monstra ergo mihi.
Nunt: Nunt. Viden'?
Peri: PER. Tua
Figmenta sunt; vos hunc rapite intro perfidum
Veteratorem.
Nunt: NUN. Vultis vos hominem innoxium
Ductare? Pharam appello, ad Pharam provoco.
Poly: POL. Imus igitur: Sed ipse prodit.
Phar: PHAR. Quis furor
Clamorum? Quae contemptio est castrensium
Legum?
Nunt: NUN. Explorator videor, qui sum Nuntius
Obsessi Regis.
Phar: PHAR. Quem petebas?
Nunt: NUN. Litteras
Ad te habeo, Phara; quas ubi lubens legeris,
Quaeso moveare; suadet extremas preces
Extrema Regis calamitas.
Phar: PHAR. Lege propalam.
Poly: POLGilimer Rex aerumnosus, Pharae olim hospiti,
Nunc hosti. Siqua est veterum rerum memoria.
Per ego te sacra, et chara, per hospitii fidem
Obtestor; patere te exorari, ut ante quam
Excedo vita, liceat pane mucido
Semel adhuc sedare famem lamentabilem.
Mitte unicum panem, triobolarem licet,
Et spongiam, et citharam; et parentasti mihi.
Phar: PHAR. O justa DEI judicia, sceleris o gravem
Vindictam. Has Gilimer affectato quaesiit
In regno delicias? invenit. Sed cedo,
Cur citharam flagitat Gilimer, cur spongiam?
Nunt: NUNT. Hanc, ut siecare defluentem ex lacrimis
Possit oculum; illam ut casus atque incommoda
Suprema vitae leniat.
Phar: PHAR. O miseras preces.
Et ferre haec mavult ille, quam se dedere?
Ferat, ferat. Gravius se ipsemet ulciscitur,
Si exoret: habe, fer quas rogaveras opes.
En Regias delicias, Panem et Spongiam.
Nuper opimi fercula luxus
Et pretiosae damna culinae
Hauserat una Gilimer coena,
Flebilis unum rogitat panem.
Interit eheu Gilimer, eheu;
Dum non habitas expetit undas,
Dum non habitas esurit escas.
Haec est tumidae fabula vitae.
Proc: PROC. Adest, adest, fastus detumuit regius.
Beli: BEL. Laxate spatium hinc atque hinc.
Phar: PHAR. Belisari, tuo
Gilimer hunc ductu captum nos et deditum
Tibi sistimus.
Omni: OMV. icit, vicit Belisarius.
Gili: GIL. Ha ha, he he. Neque enim in praesens contineo me
Quin rideam.
Beli: BEL. Quid? tu tuarum nescius
Es aerumnarum, infelix, ut lubeat adhuc
Ridere?
Gili: GIL. Optime Belisari, secus est ac putas,
Non hos cachinnos rerum incogitantia
Mearum edit. Scio quos meum infortunium
Habitus animi requirat; nempe lacrimas,
Nempe gemitus, nempe extremi suspiria
Doloris. Sed cum fortunae ludibria
Meae perpendo, rursum arescunt lacrimae,
Risuque solvor. Nam quis videat Simiam hanc
Jocantem, nec saltem leviter renideat?
Paulo ante Libyae Rex, et dominus Africae
Superbiebam; nutu iussi vivere
Quosvis meo, nutu perire: supplicem
Vidi ante genua mea partem orbis tertiam
Procumbere: Nunc procumbo ego ipse. Nunc tuos
Ad nutus vivo, capior, servio, pereo.
Non haec ridenda rerum sunt ludibria?
Beli: BEL. Haec, Gilimer, Pridem cogitata oportuit.
Gili: GIL. Oportuit, Belisari; sed fastigia
Felicitatis impedire nos solent.
Ne cogitemus. Verum damno tu meo
Ita cogitare iam nunc incipe, si sapis.
Nam quae fortuna me hodie ludere institit
Eadem Belisari te ridere cras potest,
Et quod cuique potuit contingere hactenus,
Poterit cuivis.
Beli: BEL. Ita nimirum homines sumus.
Verum age Cyriace, habe istum tu in custodiis.
Gili: GIL. Iube me fieri, quicquid Belisari voles.
Te si vicissem, facerem et ego te, quod animo
Lubesceret meo.
Beli: BEL. Tu Phara militi
Enuntia, paratus ut in perendinum
Se accingat; tandem vertendum est in patriam.
Phar: PHAR. Parebo; neque credo morabuntur milites.
Omni: OMNBelisarius Imperator; hoc Belisarius
Promeruit nomen; vicit, Imperator est.
Beli: BEL. Omittite nomen hoc, quod proprium est Caesari.
Omni: OMN. Meruisti hoc nomen; vicisti; Imperator es.
Beli: BEL. Date Laureatos fasces; hos ad Caesarem
Deferto Procopi.
Proc: RROC. Faciam id cum lubentia,
Ut hoc renuntiem.
Beli: BEL. Cumque explicaveris
Ex ordine omnia, Caesarque intellexerit,
Petes ut militi victori praemia
Decernat. De me, quae visum erit, ipse statuat,
Si rem gessi ex sententia. Perendie
Exercitum egomet deducam, et te subsequar.
Errore; ad usque lassitudinem vagor.
Non iam sufficio, si pedibus incessero;
Alas mihi assue, Mater.
Invi: INV. Dabo; sed tu prius
Mandata fungere matris.
Mend: MEN. Dum in compendie:
Nam multi me avocant iam, Mater, denuo,
Qui colloqui me gestiunt. Sed impera.
Invi: INV. Sororem excito: Nescio ubi nam adhaeserit.
Mend: MEN. Facilis repertu est: Detractio, Detractio.
Detr: DET. Quis me sibi advocatam vult?
Invi: INV. Natam Parens
Citavi. O mea voluptas! Non tu lacrimas
Meas advertis?
Detr: DET. Vero adverto: quid rei est?
Invi: INV. Ni tu cessares, nata, partes exsequi
Tuas, non flerem.
Detr: DET. Ego cesso? Neseis, mea parens,
Quantum occuper; nemo est negotiosior.
Invi: INV. Ubi hodie curasti?
Detr: DET. In tecto, in campo, in foro,
In ludo, in balneo, in otio et negotio:
Nemo coionus uno plus die facit.
Invi: INV. Laudo indolem generosam. Quamquam o mavelim
Paulo altius posthac peteres fastigium.
Detr: DET. Quod illud ergo?
Invi: INV. Caesaris Palatium.
Detr: DET. Nescis qua lege inde ego pridem iussa exulem?
Invi: INV. Memini, sed astu legem oportet ludere.
Detr: DET. Quem ibi vis infestabo?
Invi: INV. Nostri Belisarium?
Detr: DET. Vel omnium unum maxime.
Invi: INV. Illum tu petes.
Detr: DET. Absiste Mater; nihil in illo est improbum.
Invi: INV. Tu finges esse.
Detr: DET. Virtutes dicam improbas?
Invi: INV. Vitium esse dices, quod virtutem alii putant.
Detr: DET. Quod vitium?
Invi: INV. Nimis antiqua es. Ingeniosior
Est frater. Habe illum comitem; audebis fingere,
Quaecunque, qualiacunque in mentem venerint.
Mend: MEND. Quis dubitet, mater; hoc mihi est negotium.
Detr: DETR. Ubi tu interea eris.
Invi: INV. Tun' hoc edictum vides?
Senatum coget Caesar; referet de novis
Honoribus habendis Belisario. meae
Partes erunt, meam ibi dicere sententiam.
Detr: DET. Praeclare factum; nos alio secedimus.
Euse: EUS. Mihi visus est gessisse rem ex sententia;
Decernendum esse puto de honore ac praemi.
Invi: INV. Ablavi, hoc tu audis? audis, et fers? et taces?
Abla: ABL. Nihil adeo praeclarum, nihil extra ordinem
Illustre audivi, quod retulerit Procopius.
Quam disciplinam castris, et quod otium
Pubi fuisse castrensi laudaverat
Duce Belisario, solent vilissimi
Ducesque nosse, tironesque discere.
Proc: PROC. Ablavi si spectator adstare potius
Potuisses, quam auditor, nil vile diceres
Fuisse.
Serg: SERG. In acie adeo tumultuarie
Instituenda, aliquid pro ingenio Belisarius
Suo temeravit. Quos potuit enim ordines
Servare miles? Quibus insidiis cedere?
Quod facinus facere?
Invi: INV. Iam Sergi, iam te virum
Ostendis tandem.
Just: JUST. Ita hostis aliquando ingruens
Repente, cogit. Debet et subitariis
Malis occurri.
Proc: PROC. Tam tumultuaria
Fuit acies, ut vicerit. Gilimer nihil
Desideravit curae in Romano agmine;
Fugatus, victus, captus est.
Just: JUST. Vel annuo
Labore, si ordinasset aciem, ornatius
Numquam ordinasset.
Marc: MAR. Insidias quod hostibus
Locarit, idne erat Romanis artibus,
An Punicis bellare? aperto Wandalos
Oportuit Marte oppugnare.
Trib: TRIB. Haud dedecet
Duces Romanos, arte si Rem publicam
Occulta servent.
Proc: PROC. Fecit olim id Scipio
Fecitque Caesar; quis dubitavit, quin probe?
Trib: TRIB. Res promerentur tantae non sane imparem
Auguste, honorem.
Just: JUST. Ecquem illum vero? Edicite.
Proc: PROC. Exercitus Imperatorem Belisarium
Ideo appellavit.
Just: JUST. An factum probatis hoc?
Invi: INV. Nec dum reclamas?
Logo: LOG. Veterem si morem probas
Auguste, factum id recte censeo: Numerus
Caesi hostis constat.
Just: JUST. Ergo et appellatio
Haec constet; vox rata cesto militis mei.
Sed an satis hoc honoris erit?
Invi: INV. Satis? ah nimis.
Quantum Belisario additur, adimitur tibi.
Trib: TRIB. Si quondam has res gessisset, equidem crederem
Triumpho dignum.
Marc: MAR. Ego vero pridem desitos
Revocare mores, censeo e Republica
Non esse.
Abla: ABL. Serva hanc, Auguste, tibi gloriam.
Abunde honoris civi, ut habeat Caesarem
Faventem.
Just: JUST. Ego vero ut merita meo redhostiam
Sive Duci, sive militi, parum mihi
Videor facturus, quicquid tandem fecero.
Nec vetera civium verebor proemia
Novare, siquis renovet antiqua merita.
Id iam laboro solum, an digna gesserit
Triumpho facinora.
Omni: OMN. Gessit.
Just: JUST. Idque serio
Censetis, Patres.
Omni: OMN. Serio.
Just: JUST. Ergo quid morae est
Quin et triumphet?
Omni: OMN. Nil vetamus; dignus est.
Just: JUST. Triumphet ergo.
Omni: OMN. Triumphet.
Abla: ABL. Sed nostro insolens
Id saeculo est.
Omni: OMN. Triumphet.
Abla: ABL. Qui privatus est
Triumphet?
Omni: OMN. Nil refert; triumphet.
Just: JUST. I, tuo
Dic Imperatori, qui iam pro moenibus
Cum milite est, triumphum adornet; laurea
Insignis, sublimisque curru patriam
Revisat; urbi ostendat veterum gloriam,
Qui veterum virtutem potuit ostendere.
Philippicos; duplum Centurio, quadruplum
Tribunus.
Omni: OMV. ivat Imperatoris manus!
Triumphet Belisarius!
Beli: BEL. At vero quos timor
Et inertia infestavit, ignavum pecus,
Sibi haec habento; tu, Marce, inquam, tu Niger
Quod ab exercitu abiistis solito longius,
Quod arma in conflictu amisistis, hordeum
Caenabitis, et pro lauro stramenta capiti
Haec imponetis.
Omni: OMH. a ha, he he, applaudite.
Beli: BEL. Ductate pompam; in expectatu populus est.
OmMi: OM. MIL. Io triumphe, io triumphe, triumphe io!
OmPo: OM. POP. Bene sit Belisario. Vivat Belisarius.
Lict: LICT. Respice post te, Belisari; hominem memento te.
OmMi: OM. MIL. Profecto liberalis est Belisarius,
Speranti congiarium, dat hordeum.
OmPo: OM. POP. Feliciter. Superi te servent patriae.
OmMi: OM. MIL. Io triumphe, io triumphe, triumphe io!
Lict: LICT. Respice post te, Belisari; hominem memento te.
OmMi: OM. MIL. Quanta triumphantium est hodie frequentia?
Laurus non sufficit, hinc pars gestat stramina.
Beli: BEL. O me felicem qui florere patriam
Civesque meos ferri secunda contuor
Beatitatis aura. Non Victoria
Me mea tantopere oblectat, non haec gloria,
Quantopere civium patriaeque incolumitas.
OmPo: OM. POP. O nos potius beatos, qui te cernimus
Curru aureo vectari! pergito, pergito.
Lict: LICT. Respice post te, Belisari; hominem memento te.
OmMi: OM. MIL. Victum triumphat Gilimer Belisarius,
Sed Carnifex rriumphat hunc Belisarium.
Io triumphe, io triumphe, triumphe io!
Beli: BEL. Hic pompam siste; dumque cives gaudiis
Applaudunt nostris: ingemiscant et suis
Suppliciis hostes. Genserice, perfidum
Cum tibi sit fueritque ingenium, cum mihi datam
Iterato eluseris fidem, hostisque fueris
Infestus, poenas luc.
Gens: GENS. Nihil equidem moror
Belisari. Imo hunc mihi honorem haberi gratulor
Ut vinclis eximar, et apud hostes oppetam,
Quos inter vivere non possem, nisi turpiter.
Beli: BEL. Duc illum Lictor.
Gens: GENS. Ibo sponte, qua iubes.
Beli: BEL. Reliquos captivi gregis abduce in carceres.
Gili: GIL. Ad funera potius duci iube; sequar.
CapW: CAPT. W. Idem peccavimus, quin et luimus idem?
Beli: BEL. Animadverto unum juste, et parco plurimis
Clementer.
Gili: GIL. Hanc remitto tibi clementiam;
Ferito, erisque clemens. Saevire gravius
Post carceres, et hunc triumphum non potes.
Beli: BEL. Possem, nisi nollem.
CapW: CAPT. W. Atqui Superi dent, ut velis.
Beli: BEL. I lictor, age lege; elide scelesto gulam.
Gens: GENS. Elide, non scelesto, at ei qui patriae
Regique fidus ut esset, hosti hostis fuit.
OmPo: OM. POP. Periie scelestus, periit impium caput.
Belisari vive, vive patriae decus.
OmMi: OM. MIL. Io triumphe, io triumphe, triumphe io!
CapL: CAPT. LIB. Superi servate, perpetim Belisarium,
Nostrum servate patronum, vindicem, patrem.
Beli: BEL. Superi servate aeternum hoc urbis gaudium.
Tuque immortale numen, cuius equidem ope
Hostes devici, Wandalos ex Africa
Exegi, imperium adauxi, et hodie patriam
Triumphans inii; hunc mihi meisque civibus
Diem secundum esse, et manere dein velis.
Tibi ego merito ob partam dedico victoriam
Haec hostibus detracta spolia barbaris.
OmMi: OM. MIL. Io triumphe, io triumphe, triumphe io!
Beli: BEL. Nunc miles omnis, nunc omnis civis epulo
Triumphali interesto: pompam claudito.
OmPo: OM. POP. Bene sit Belisario, vivat Belisarius.
OmMi: OM. MIL. Laudemus Belisarium
Qui nobis dat salarium.
Sit bene Belisario,
Qui nostro favet stomacho.
Io triumphe, io triumphe, triumphe io.
Aliis, non illi qui se Regem esse meminit.
Si olim imperastes, aliud hodie diceres.
Euse: EUS. At nunc sapientis est, fortunae cedere.
Gili: GIL. Ita quidem; nec repugno.
Just: JUST. Certe foedera
Nostramque amicitiam colere te oportuit
Quam bellum malle.
Gili: GIL. Hortator, Caesar, serus es:
Ignosce.
Just: JUST. Etiam tempestivus, Gilimer, fui.
Sed animo consta; non periisti: Caesari
Dein pareto; tibi honorum et opum abunde erit.
Gili: GIL. Ah quid honorum, Imperator, ah quid erit opum?
Omitte magna polliceri Gilimeri,
Adempto regno, parvum est illi, quicquid est.
Vanitas Vanitatum, et omnia Vanitas.
Ita meus me docuit sentire, et credere
Casus. Post Africam, post orbis tertias
Erepti partes, dona mihi quicquid voles
Auguste, sciam ego posse illud vanescere.
Just: JUST. Sapienter haec pertendis, Gilimer; Caeterum
Meliora spera; qua fortuna Caesar est
Eritque; eadem etiam, si vis Gilimer, eris.
Gens nubilatur; olim olim vero scient,
Me unius Providentiae ductu omnia
Egisse. iam illa auctore Romam pertigit,
Vicitque Belisarius: haud sane nescia est
Quanta illi victis restent Gothis praelia,
Contra unam feminam.
Favo: FAVVin' [Abbr.: Visne] tu, umquam ut deseram
Ego Belisarium: an ut aeternum prosequar?
Fort: FOR. Nihil haec scire attinet. Belisari, age quod agis.
Novum ego tibi stadium novae victoriae
Ostendo: tu seu vincere seu vinci potes:
Permitto: video tamen in utram sis modo
Abiturus partem. Verum et tu pariter vide,
Quae gloria sit, reges vicisse; a femina
Victum esse.
Beli: BEL. Scit Imperator, vultque?
Phot: PHOT. Non mihi licuit
Id percontari. Augustam agnovi, et parui;
Cui tu patere ni vis, Augustam nega.
Beli: BEL. O feminam, dirum caput. Quid non mali
Auctore hac infestavit orbem?
Phot: PHOT. Quid iubes
Reginae nuntiem? facturum, quod iubet,
An non?
Beli: BEL. Recta iubeat, parebo.
Phot: PHOT. Non tibi
Haec recte, et ordine imperata visa sunt?
Ibo haec renuntiatum.
Metu: MET. Obsiste, perieris,
Simul ac Theodora hanc pervicaciam audiet.
Beli: BEL. Quo iam discedis?
Phot: PHOT. Nosti.
Beli: BEL. Cedam feminae;
Faciam imperata. Sed ipsa quondam Numini
Facinus hoc impium purgabit. Ergo abi,
Silverium urbis et orbis Pontificem voca:
Effectum dabo.
Phot: PHOT. Ita quidem facies ex re tua.
Beli: BEL. Puer, iube adesse Procopium et reliquos Duces.
Cons: CONS. Quid agis Belisari? tu manus Silverio
Violentas addes? Christiani Principem
Gregis Pastorem his aggrediere machinis?
Metu: MET. Cogeris invitus, vel gratia excides
Theodorae.
Cons: CONS. Excide, dum ne excidas a Numine.
Metu: MET. An nulla cuiquam ergo est spectanda gratia?
Cons: CONS. Est imo [(reading uncertain: ?)] ; at vera, at magna, at digna; non tua,
Quae vana, fragilis, fluxa, falsa, nulla erit,
Quae iam peribit.
Metu: MET. Sed ni pares, gloria
Peribit parta; peribit vita, et vitae opes.
Quid? tun' vivas inglorius?
Cons: CONS. Aspice sidera
Belisari, quid pote pulchrius contingere?
Metu: MET. Terram, patriam, opes, familiam, famam aspice,
Quibus amissis, quid contingere pote tristius?
Cons: CONS. DEUM tuere, non amittes.
Metu: MET. Certius
Certo amittes: Nosti augustae ingenium impotens
In iras. Saevit femina immedicabili
Furore. Tutius lacesses tigrides
Hircanas, tutius obviam leonibus
Occurres, quam iratae, et furenti feminae.
Cons: CONS. Ergo appetes odio esse Numini?
Beli: BEL. Hei, quibus
Agitor procellis? Quae duella pectoris
Committo? fateor, succumbo. Lenissime
Tanien est agendum. Unde explorabo Antistitis
Animum Romani; an sponte forsan det manus.
Sed eccum, adversus graditur; ibo etiam obvius.
Iam dudum habet.
Beli: BEL. Meministi etiam Chalcedone
Quid olim Patrum consensus decreverit?
Silv: SILV. Recenter adeo.
Beli: BEL. Tuque illa omnia dogmata,
Pater, tueris?
Silv: SILV. Vel dubitare est impium.
Beli: BEL. Rogat tamen Theodora, suam ut in gratiam
Paucula concedas.
Silv: SILV. Dummodo concedi queant,
Obnoxius ero.
Beli: BEL. Primum est caput, ut Anthimum
Pontificio restituas.
Silv: SILV. Restituam Anthimum
Ego? quem mei Maiores uno calculo
Bonique omnes proscirptum, sede eiecerant?
Quem traxerit in errorum pelagus Eutyches?
Illud ego Patriae fulmen, illum ego turbinem
Ecclesiae reddam? Absiste haec contendere,
Belisari.
Beli: BEL. Non equidem precibus ista meis
Contendo, Theodora haec potentius rogat.
Silv: SILV. Rogare et ipsa cesset.
Beli: BEL. Cessabit quidem
Sed imperare incipiet.
Silv: SILV. Imperet; nihil
Movebit.
Beli: BEL. Scripsit his vero ipsis, ut tibi
Haec explicarem.
Silv: SILV. Scribat illa et scripserit
Quaecunque lubitum est, numquam animi constantiam
Mei expugnabit.
Beli: BEL. Sed, Silveri, cogita
Quae potuerit hoc scribere, posse et proscribere.
Silv: SILV. Satis est animi, ad has, Belisari, minacias
Spernendas. Persto, perstabo.
Beli: BEL. Sed et alterum
Quod rogat, agnosce.
Silv: SILV. Si cum primo convenit,
Omitte; nec rogare te, nec me decet
Rogari.
Beli: BEL. Vult, ut, quae Patres Chalcedone
Scivere, antiquata velis.
Silv: SILV. Non iam hoc convenit
Verbo negare. Abscedo.
Corn: CORN. Audire talia
Ego postulata existimem impium, Pater.
Silv: SILV. Abscedo, et vos mecum una.
Beli: BEL. Quin manes, Pater.
Silv: SILV. Animam omnem sanguinemque prius exhauseris,
Belisari, quam consensum a me hunc extorseris.
O Numen aeternum! quae tempora vivimus!
Aliquid moliri?
Mend: MEN. Contra quem?
Phot: PHOT. Silverium.
Mend: MEND. Possum egregie; strophas, sutelas, et dolos
Et quicquid iusseris.
Phot: PHOT. Explica genera aliquot
Tuarum fraudum,
Mend: MEND. Intro imus; sequere; reculam
Meam tibi omnem expono; quamque habeo a patre,
Quamque ab avo, quamque a proavo, et atavo atque tritavo.
Mendacia omne genus invenies; grandia,
Minuta, acuta, crassa, occulta, publica.
Inde eligas tuo arbitratu.
Phot: PHOT. Non piget
Mercari has merces; i propere; te consequor.
exspecto funus. Hoc Theodora munere
Me locupletabit.
Corn: CORN. Utinam ego cervicibus
Tuas meis redimere possim; vel tuis
Coniugere meas.
Silv: SILV. Ut Superis videbitur
Agamus.
Gaiu: GAI. Verum ego vel in una existimo
Augustae iram expiari posse victima.
Cadam ego, devotum caput, ut coepti turbines
Remittant.
Corn: CORN. Sed quid sibi Cyriacus cum manu
Hac militari, quam ex adverso conspicor?
Gaiu: GAI. Male vereor. In tutum migrato; Limina
Haec templi pete.
Silv: SILV. Nil non audebit femina,
Quae ausa fuit talia, o Superi, contendere.
Cyr: CYR. Hic vos subsistite tantisper, nec uspiam
Abeste, sed neque vim parate, quoad ego
Innuero.
Gaiu: GAI. Quemnam, Cyriace, hoc petis loci?
Cyri: CYR. Silverium, supremum antistitem volo.
Gaiu: GAI. Quid? armatus Pontificem tu? Non hostis est,
Cyriace, tuus, Pater est.
Cyri: CYR. Scio, Gai.
Gaiu: GAI. Ergo ut patrem
Venerabundus adi. Quid satellitum manus
Molitur?
Cyri: CYR. Honoris caussa ut ad Belisarium
Deducat.
Gaiu: GAI. Inter amicos nihil hoc est opus
Honore; sed eo, ut referam.
Cyri: CYR. Plane suboluit
Silverio: opportune asylum quaesiit:
Non facile ex hoc excedet propugnaculo,
Nisi illi in commeatu sit securitas.
Silv: SILV. Cyriace
Cyri: CYR. O magne Romae et terrarum pater,
Figam vestigiis beatis oscula,
Prius quam colloquar.
Silv: SILV. Quid est, quod colloqui
Me gestis?
Cyri: CYR. Ad Belisarium ut adeas, precor.
Silv: SILV. Preces armatae, Cyriace, non sunt preces.
Cyri: CYR. Ergo ablegabo militem.
Silv: SIL. Ego non militem
Puto suspectum, sed qui misit militem.
Porro, si quod heri nequiit, hodie evincere
Imperio vult Belisarius, et ideo vocat,
Non venio, Cyriace.
Cyri: CYR. Fidem obstringo publicam,
Nihil imperio, nihilque vi Belisarium
Facturum, juro aeterni mentem Numinis.
Gaiu: GAI. Non fide, Pater; insidiae sunt palatii,
Ubi Theodora imperat, inde fides exulat.
Silv: SILV. Vos vero ne metuite, fratres; audeant
In me, quicquid collibuerit; deflectere
A vero et recto me nequibunt. Corpori
Vim fecerint, licet: animus cogi nequit.
Tu summi Rector orbis, atque mentium
Audi arbiter, fidem mihi datam; si dolo
Malo me Cyriacus vocat, si quid struit
Belisarius nefandi, excudat in meum
Solius caput, abstineat a grege reliquo.
I, modo, meque affuturum in tempore, nuntia.
Si iubeare?
Phot: PHOT. Equidem si testes citavero,
Digitisque monstratos coram appellavero,
Iique rem jurati edixerint palam,
Nec somniasse me, nec errasse audies.
Beli: BEL. Scis ergo testes?
Phot: PHOT. Atque incoram conspicor,
Hunc inquam Pseudopeium, et hunc Logodaedalum.
Beli: BEL. Quid vos? quid cognovistis de Silverio?
Pseu: PSE. UD. Proditionem actitare clanculariam
Urbis Romanae.
Beli: BEL. Cui mortali?
Pseu: PSE. UD. Vitigi.
Beli: BEL. Idem hoc testaris alter?
Logo: Log. Testor, his meis
Saepe oculis me vidisse quendam ad maenia
Ultero citroque iuvenem commeassere
Identidem. Quem, quod male metuere sibi
Videbam, caepi suspicari non bonam
Illum actitare operam.
Beli: BEL. Sed ad Silverium
Quid istaec attinent?
Phot: PHOT. Nunc, Belisari, audies.
Logo: LOG. Ergo e vestigio tandem illum ego insequi,
Et arbitrari occaepi; quod cum adverteret,
Infecta re ambulationem aliquoties
Reciproco passu iteravit, quoad abscederem.
Sed erat frustra. Nam Pseudopeius incidit
In me casu; atque heus, Logodaedale, ait; num vides
Illum hac et hac sollicitum, ac veluti pallidum
Spatia facere? Et, st', inquiebam; hic arbitror,
Quo cogitet. Nimirum, ait ille, tu impedis
Ne libere, quo velit, abeat; nam ad Vitigem,
Nisi fallor, abiturit. Eho, ad Vitigem inquio.
Nec plura moratus, altius inclamo iuvenem,
Terreoque minis; tum uterque circumsistimus;
Verboque ut dicam, has extorquemus litteras;
Quas ipse ubi legeris, scies quos patriae
In patria hostes habeas.
Beli: BEL. Lege sis propalam.
Phot: PHOT. Regi Gothorum Vitigi Silverius.
Quod pridem tibi receperam, effectum dabo.
Ad portam accede asinariam cum milite,
Urbem tibi Romam tradam, atque Belisarium.
Beli: BEL. Quid audio? Da litteras. Non auribus
Meis hoc credo.
Phot: PHOT. Credes forsitan oculis.
Beli: BEL. Palam est, invitus metuo. At prodit commodum
Huc ipse. I, confestim dic, ut me absque arbitro
Accedat.
Phot: PHOT. Hic consistite ceteri; facit
Soli Silverio accedendi copiam
Belisarius.
Cler: CLER. O Pater, o antistes, o pater,
Quo solus abriperis?
Silv: SILV. Quocunque DEUS sinet;
Ultra nemo hostis rapiet.
Phot: PHOT. Vos secedite;
Arcaniora sunt consilia, quam quibus
Vos deceat interesse. Hac praesul conside.
Beli: BEL. Salvere te iuberem, si tu patriam
Salvam, Silveri, esse sineres.
Silv: SILV. Ego non sinam?
Beli: BEL. Ita aiunt certe, comprobantque, quos vides
Adstare, testes.
Silv: SILV. Si hic permitteret locus,
Jocari vos, meque facere ludos dicerem;
Nunc quando serii estis, si estis, animus est
Audire.
Beli: BEL. Quibus tu tibi depactionibus
Gothorum Regem amicum quaeris reddere?
Silv: SILV. Nullis, Belisari.
Beli: BEL. Nullis? non tu moenia,
Penates, templa, urbemque totam Vitigi
Tradere promittis?
Silv: SILV. Non promitto.
Beli: BEL. Testibus
Compertum est.
Silv: SILV. Non potest.
Beli: BELVin' [Abbr.: Visne] dicant denuo?
Silv: SILV. Non possunt.
Beli: BEP. ossunt certe. Dic Logodaedale.
Logo: LOG. Comperi ego hunc urbem Romam Regi Vitigi
Dedere statuisse; ita Superos, et Inferos
Attestor omnes.
Pseu: PSE. UD. Juratus idem ego assero;
Si fallo, ita mihi irati sint Superi, Inferi.
Beli: BEL. Vides potuisse?
Silv: SILV. Video, sed nihilo magis
Quam de te possunt.
Beli: BEL. Numquid etiam litteris
De me docere id possunt?
Silv: SILV. Nec de me arbitror
Id possunt.
Beli: BEL. Quam ergo ego manu verso epistolam?
Agnoscis?
Silv: SILV. Aut meam, aut certe geminam meae,
Etsi ad Vitigem ego litterarum nil dare
Me memini umquam.
Beli: BEL. Unde ergo istae ad illum litterae?
Silv: SILV. Id non laboro Caeterum non sunt meae.
Sciet, qui adulterata me voluit manu
Traducere. Ego insons dum sim, porro nil moror.
Sed o fallacem calamum, mentemque calamo
Fallaciorem, quae mihi hanc iniuriam
Ausa irrogavit. Vigilat Numen, et videt.
Et tu videbis olim, Belisari.
OmnF: OMF. ICTI. Reus,
Reus est Silverius, luat Silverius.
Logo: LOG. Exue Pontificem, haec decora pone antistitum;
Non haec sibi indumenta patriae proditor
Nefandus vendicet. Capessat dignior.
Silv: SILV. Parcius amice. Nec enim ego fui proditor,
Nec si fuissem, tu judex esses mihi.
Logo: LOG. Sim Carnifex tibi, dum tu Pontificio
Privere.
Silv: SILV. Non privabis, etsi ademeris
Haec mihi tegumenta.
Logo: LOG. Assurge et reliquum etiam exue
Amictum.
Silv: SILV. Non exuo; sed si detraxeris,
Non pugno. Nec si sanguinem poposceris,
Pugnabo. Et quando nemo est in praesentia,
Qui vim hac defendat, ad tribunal alterum
S stetur causa haec.
Omne: OMN. Exulet Silvetius.
Beli: BEL. Alius legatur a Romanis pontifex;
Tu Pontianis exulato in insulis.
Silv: SILV. Aeterne Rector, quas tibi ego sum gratias
Habiturus? qui me insontem, et nominis tui
Ob gloriam, sinis haec tolerare, sub Duce
Belisario; hactenus quae nemo Pontifex
Romanus pertulit sub hoste Barbaro.
Videat re semper, pernox ferat, et perdius.
Manete Comites gemini; et maneat, quicquid est
Ominis adversi; Fortunam qui senserat
Ridentem hactenus, hinc lacrimantem sentiat:
Nunc cedite, abite, abite. Virtuti locus
Inter Barbaricos hostes restabit aliquis.
Sed intus aedes perstrepunt.
Poly: POL. Recludite
Fores. Tu Perierge, alterum stipa latus,
Ego hic curabo.
Gaiu: GAO. faciem lamentabilem,
Quo sancte Pater, Antistes magne, quo mihi
Raptaris?
Peri: PER. Abstinete manus; abscedite,
Aut vim persentietis.
Silv: SILV. Hic mitescite
Tantisper, fratres; extremum dum hos alloquar,
Et in complexus corruamus mutuos;
Vim ne timete.
Poly: POL. Prohibuit Belisarius:
Abite.
Corn: CORN. Per ego vos, per quicquid uspiam est,
Rogo: sinite supremam parenti dicere
Salutem.
Gaiu: GAI. Hoc vobis despondemus praemium,
Date spatium amplectendi.
Peri: PER. Sed ut absit mora.
Hic praestolabimur.
Silv: SILV. Videtis quo loco
Meae vestraeque res sint: hanc Belisarius
Habet mihi gratiam; hoc Augusta habet suae
Solatium repulsae. Avellor a meo
Invitus grege; abeo exulatum a patria,
A Roma, a vobis; o suavissima pectora;
Numquam fortasse conspicienda denuo;
Persistite in incoepto; meque absente Anthimum
Perinde haereticum vitate, ac dum coram eram.
Theodorae obsistite; nil boni illa parturit
femina. Nec exilio moveamini meo,
Ad patriam feliciorem haec sternitur
Mihi via; aspera quidem illa, et per se se horrida,
Sed spes patriae, Christusque mihi facilem facit.
Salvete iam et valete. Plura dicere
Obortis nequeo lacrimis.
Corn: CORN. O Pater! o Pater!
Liceat his immori mihi vestigiis.
O salve extremum pater, o antistes vale!
Silv: SILV. Moderare questus, frater; perferenda sunt,
Haec casuum ludibria. Huc accedite
Reliqui; haec in lucro est hora, quae nobis datur.
Poly: POLY. Abrumpite intempestivas querimonias;
Sat est ploratum, feminae: hunc abducimus.
Silv: SILV. Ut imperatis, fatres; non resistimus.
Chor: CHOR. O Ter quaterque charae
Manus valete;
O ter quaterque cari
Manus parentis.
Juvat osculum beatis
Libare palmis;
Udisque lacrimarum
Calere guttis.
Avellor a parente
Eheu parente!
Avellitur relictis
Et ille natis;
Hunc nullus elevabit
Patri dolorem,
Hunc nullus expiabit
Natis dolorem.
Muliebri verbo concidisti perditus.
Satisne aperte haec fabulor? Silentium
Mihi imperari non sino; tacens loquor.
Beli: BEL. O parce Numen!
Cons: CON. SC. Christiani principem
Gregis, nefariis, Improbe, conatibus
Romanis expulisti immerito moenibus.
Praeclare Christiani dux Exercitus.
Beli: BEL. Urgebat femina.
Cons: CON. SC. Itane vero? Feminam
Tu Numini anteferre? Partam praeliis
Cruentis gloriam metu corrumpere
Inani? Pluris facere unius gratiam
Mulierculae, quam leges iustitiae?
Beli: BEL. Pudet
Me facti.
Cons: CONS. Utinam puderet! Imas te abderes
In terrae latebras, clarumque refugeres diem,
Ne conscia te vivum viderent sidera.
Sed prodi. licet, in publicum; veterum nihil
Videbis decorum: vanuerunt fornices
Tui triumphi; applausus populi obmutuit,
Militum amor desiit, cessit Felicitas
In debellandis hostibus, quamque unice
Spectasti Augustae gratiam, illam tu unice
Senuisse, cecidisse, periisse senties.
Beli: BEL. O detestabile facinus! Quo corrui?
Quae noctes mentem obnubilarunt impiam?
Meam quae tumulentia rationem sopiit?
Ego Arrianis improbior; nam parserant
Silverio illi; ego Gothis saevior extiti,
Quos vici bello, vici et inclementia.
Heu me, quis desperato sufficit animo
Consilium?
Poen: POEN. Tempori adsum, lapsum ut in pedes
Iterum erigam. Belisari, Belisari.
Beli: BEL. Quis est,
Qui me?
Poen: POEN. Quid anxius terram circumspicis?
Caelum tuere.
Beli: BEL. Pudet os coelo ostendere
Invisum.
Poen: POEN. Huc saltem adverte.
Beli: BEL. O quam te conspicor
Virago? an rebus in arctis est, quod consulas?
Poen: POEN. Est, est, Belisari. Sum etenim Poenitentia,
Docta medicinam facere affectis mentibus.
Beli: BEL. O tempestiva salus. Affunde vulneri
Ardenti frigidam.
Poen: POEN. Animus poenitudine
Valescet aeger. Gravis est nox, praesulem
Romanum iniuriis circumventum et dolis,
Multare exilio.
Beli: BEL. Novi equidem, et nimis probe:
Sed eheu, designavi.
Poen: POEN. Hic opus est lacrimis,
Belisari. Hac unda crimen dilues tuum.
Beli: BEL. Vix aegrum colligo animum: sed colligo tamen:
Placet consilium; fletu plorabunt genae,
Planctu sonabunt pectora; stipem prodigae
Manus effundent. Stomachus ad jeiunium
Assuescet; Lingua funditandas ad preces.
Ignosce, magnam qui regis orbis machinam,
Ignosce; aut poenas, hic dum supero, a me exige;
Poenas tamen clementes, nec meritis pares.
Aedem tibi sacram sumptu condendam meo
Voveo, in piaculum: parce Belisario.
Caeterum ego res iubeo valere bellicas;
Abiit a me melior fortuna; viribus
Destituor pristinis; sumque impar hostibus,
Quos caedere sueveram. Valete moenia
Romana, nec timete iam Gothi meas
Superati vires; me enervavit femina;
Quondamque victor ad triumphum ex Africa
Qui redii, Roma redeo, heu redeo inglorius!
Quam vosmet ad silentium auctoremini
Aeternum.
Marc: MAE. tiamsi me fidiculis torserint,
Flagris ceciderint, facibusque adusserint,
Si enuntiaro, meum caput esto sacrum Inferis.
Serg: SERG. Eadem ego devotione fidem obligo.
Abla: ABL. Nullusne nostras alicubi res aestimat?
Hoc hoc putate strictum telum in Caesarem
Nudari; hac ille manu procumbet victima;
Jovem juro lapidem; non patiar hoc meis
Jugum imponi cervicibus, ut et Caesari
Et civi serviam. Si vobis animus est,
Idem audendi, stringite ferrum, et date symbolum.
Marc: MAR. SERG. Audemus, conjuramus.
Marc: MAR. At tu videris,
Ablavi, quo caedem loco, quo tempore
Patremus.
Abla: ABL. Haec mihi cura erit. Percommodum
Tamen arbitror, diem differre in crastinum,
Dum matutinus ad templum reviserit.
Serg: SERG. Placet. Eo nunc, et quod facto opus est, apparo.
Abla: ABL. Ad tesseram quam dabo, graviter insurgite;
Reliquum intus indicabo.
Riguique, non secus ac si gladius iam meo
Defixus lateri haereret. Nam qua sunt viri
Audacia, non prius absistent, quam suo
Potiantur voto, nisi quis flammam oppresserit
Iam iam exarsuram; quod ego certe pro mea
Virili ut possim, nitar. Res hoc publica
A me exigit, ut meum defendam Principem.
Sciet per me, quae gliscat conjuratio.
Ac tu nunc postulas.
Logo: LOG. Numquam opportunius,
Auguste, quam in praesens.
Just: JUST. Senatum ubi misero,
Tunc denique legam: res privatae publicis
Sunt posthabendae, Logotheta.
Logo: LOG. Non nescio
Hoc, Caesar. Sed ubi hanc tu privatam omiseris,
Nil dein in publicis tu certe effeceris.
Te per ego, vitamque tuam rogo. Saltem aspice
Primores litteras; si differs, frustra etis.
Just: JUST. Evincis importunus, recludo, et lego.
Superi omnes quid contueor? ubi praetorius
Est miles? stipate Imperatorem; impias
Arcete manus. Ego his videam Sicarios?
Ego in Senatu parricidas? hostium
Ego inter agmina, quam inter cives tutior?
Cingite corona cunctos.
Euse: EUS. Quid commeruimus,
Auguste? quo spectant istae querimoniae?
Just: JUST. Itane? quos censui ego mihi fidissimos,
Illi conjurent, hodieque meum sibi caput
Despondeant?
Trib: TRIB. Ne praecipita, Caesar; solent
Quandoque insontes insimulari: certius
Explora, si quos suspicare noxios.
Ego bene me habeo.
Euse: EUS. Nullius mihi conscius
Sum iniuriae.
Omne: OMN. Pereat, qui male vult Caesari.
Just: JUST. Ablavi, quibus umquam ego te affeci iniuriis,
Ut me occidere velles.
Abla: ABL. Egon' te occidere?
Vitam animamque profundere pro te, Caesar, velim.
Just: JUST. Comprendite scelerosum.
Abla: ABL. Auguste, non fero
Injuriam hanc; Senator sum.
Just: JUST. Comprendite,
Inquam
Abla: ABL. Vis haec est.
Just: JUST. Marcellum atque Sergium
Perinde invadite.
Marc: MAR. SERG. Quid fecimus? innoxii
Sumus. Nihil commisimus.
Just: JUST. Perquirite
An sicas uspiam abdiderint.
Abla: ABL. Nihil fero
Telorum; absistite.
Omne: OM. SEN. Salva res, telum patet.
Just: JUST. Haec in Senatum tela quis mos patrius
Permittit ferre? Nempe in Caesaris caput
Erant nudanda. Haec mihi meorum civium
Rependitur benevolentia. Beneficiis
Meis haec gratia est. Abripite in carceres;
In quaestionem mittite. Prodant conscios.
Abla: ABL. MAR. SERG. Cives Romani sumus.
Just: JUST. Imo sicarii
Estis nefandi. Abripite. et conspectu e meo
Subducite. Vos vero accurate iam, Patres;
Ne quid seditiosorum hominum ergo civitas
Turbet. Disponite per totam urbem vigilias,
Munite carceres. Ego de consortio
Reorum quaestionem habebo. Logotheta,
Mecum palatium pete. Tibi Ablavii
Locum munusque decerno; quando mihi
Indicium fecisti; hoc mereris praemium.
Fama: FAM. Et iam alios attigit suspicio, sed alios
Propediem attinget.
Detr: DET. Vultis de uno noscere?
Nondum illi omnino ad carcerem devenerant,
Cum propalam de se omnes consessi, omnia
Aperuerunt: et conscium Belisarium,
Auctoremque suae fecerunt dementiae.
Fama: FAM. Utcunque res habet; ego haec, sicut audii,
Divendo; impono ego aliis, sed alii mihi.
Nunc pare, et hunc ascende currum.
Beli: BEL. Dum manus
Mihi haec restabit, dum pars vitae suppetet,
Hoc in me numquam admittam dedecus.
Euse: EUS. Cave,
Ne vim paremus.
Beli: BEL. Vi repellam. Famuli herum
Defendite.
Euse: EUS. Belisari etiam atque etiam vide,
Cuinam resistas: Caesar est. Longas manus
Scis esse Regibus; quod nequeunt nutibus,
Vi possunt. Trade ferrum, et sponte obtempera.
Beli: BEL. Habe ergo, et defer Caesari: hocque dicito;
Nisi hunc Belisarius ensem habuisset, Africam
Tu non haberes, Gothorum essent moenia
Romana, non tua; formidares Persicos
In horas enses. Hunc adime, hunc Belisario,
Quo imperium tibi servavit, auxit, reddidit.
Nunc dedo me: ductate, ubi meritis locus
Est nullus.
Euse: EUS. Temperate hoc infortunium
Fer, Belisari. Vos ducite ad palatium.
Beli: BEL. O Caesar, o Caesar; meumne hoc praemium?
Cum Ablavio nefande conjuraverint,
Necemque Caesari, tumultum patriae,
Cladem imperio, tametsi conatu impari
Meditati sint, supplicium danto. Sergius
Solum patriamque vertito. Sed dexteram
Marcello, qua fidem datam violaverat,
Ferrum amputato. Ablavio nefarium
Caput a cervice carnifex avellito.
Omnes Senatu, dignitate, munere
Privantor. Ablavii domesticae imagines
Demuntor, comminuuntor, abolentor. Jubet
Hoc Caesar, cumque suo Senatus Caesare.
Abla: ABL. Indicta causa ego moriar?
Trib: TRIB. Dicta satis est,
Cum fassus, atque tela habere visus es.
I, teque excipiendam ad securim compara.
Hinc amovete Sergium; ante vesperum
Finibus excedat patriis.
Serg: SERG. Heu quid imperas?
Gratia mihi est, post istam contumeliam
Patria si pellar. Saevires, si in patria
Patriaeque aspectu me iuberes vivere.
Trib: TRIB. I, lictor, Marcellum animadverte.
Marc: MAR. Dextrae
Jactura levis est; dignitatis me pudet
Amissae.
Trib: TRIB. Facinoris puduisset rectius.
Marc: MAR. Iam vive, Caesar, securus de caetero,
Si sola haec in te conjuravit dextera;
Cecidit mea; sed tu cave, ne qua altera cadas.
Trib: TRIB. Produc Ablavium, et age lege carnifex.
Carn: CAR. Hic in pedes procumbe.
Abla: ABL. Nempe supplicem
Me habebit Carnifex, qui supplex Caesari
Non fueram?
Carn: CARN. Cervicem hic ad ictum cernua.
Abla: ABL. Tantum ne differ, parces, ubi properaveris.
Trib: TRIB. Sic pereant mei hostes Caesaris.
Abi nunc lictor, et confringe in publico
Imagines Ablavii. Tuque in foro
Manum hanc Marcelli, et hoc Ablavii caput
Ab alta necte pertica. Deterreant
Alios spectata, ne qui impune existiment
Se magnum posse coniurare in Caesarem.
Te optavi in ordinem.
Beli: BEL. Fateor.
Just: JUST. Ego te opibus
Honoribusque locupletavi.
Beli: BEL. Sum memor.
Just: JUST. Utinam esses. Ego te bellis praefeci Ducem,
Ad Persas edomandos misi; ad Wandalos,
Ad Gothos, cum imperio legavi, quem sibi
Honorem haberi multi frustra optaverant.
Beli: BEL. Est vero, quod ais, Caesar.
Just: JUST. Ego te nomine
Etiam imperatoris conspicuum reddidi;
Triumphum ut ageres, concessi; quod nemini
Post Caesares ab multis retro seculis
Obvenit; primo tibi contigit, et ultimo.
Dein quasi parum fecissem, nisi omnia
Facerem, Romanum te creavi Consulem.
Beli: BEL. Nihil horum hactenus ex memoria excidit mea.
Ingratus arguar, nisi sim aeternum memor.
Just: JUST. Haec ego cum in te contulerim, qua impudentia
Tu mihi moliris insidias? Nil supererat
Tibi, nisi ut imperares. Hoc videlicet
Agebas, ut cum tanta a me beneficia
Acceperis, imperium extorqueres denique.
Beli: BEL. Auguste, si huius accusor ego noxiae,
Nil excusabo. Defendent me praelia
Pro te patrata, defendent discrimina,
Quibus ego me, vitamque animamque, et omnia
Quotidie exposui; haec clamabunt, Belisarium
Esse innocentem.
Just: JUST. Omitte haec nomina inania;
Non his tua scelera defendes argutiis.
Responde ad ea, quorum accusaris, crimina.
Beli: BEN. ondum audii, Imperator, quam litem mihi
Distincte intendas.
Just: JUST. Coniurasti in Caesarem,
Haec lis est; non verborum diverticulis
Iam disceptanda: efficiam, ut noris, quis dicam
Tibi scripserit.
Beli: BEL. Non conjuravi.
Just: JUST. Etiam negas?
Beli: BEL. Merito negamus, Caesar, quae non fecimus.
Just: JUST. Non coniurasti tu? Non tu cum Ablavio?
Beli: BEL. Non coniuravi. Et si rogabis millies,
Negabo millies.
Just: JUST. Sed verum dicere
Cogent tormenta.
Beli: BEL. Sine tormentis dicere
Assuevi verum.
Just: JUST. Ergo fateare.
Beli: BEL. Libere.
Just: JUST. Te coniurasse?
Beli: BEL. Non coniurasse. O fidem
Vestram superi! quod numquam somniaverim,
Eius ego nunc insimuler parricidii?
Cons: CONS. Puta hanc legem esse talionis. Redditur,
Quod Romae expenderas.
Just: JUST. An non Ablavius,
An non Marcellus, an non istuc Sergius
In quaestione sunt confessi, conscium
Participemque esse consiliorum hunc omnium?
Logo: LOG. TRI. Sunt imo, Caesar, sunt confessi.
Beli: BEL. O perfidas
Hominum mentes! haec mihi convitia irrogent
Insonti?
Cons: CONS. Tandem cogita Silverium;
Et ille longe te fuit innocentior.
Beli: BEL. Testor supremum Numen, Caesar, me mali
Fuisse, et esse expertem.
Just: JUST. Vile est perfido
Perjurium sicario.
Cons: CONS. Contemneris
Ut verba tu Silverii contempseras.
Just: JUST. Non sat probatis id visi probare sunt
Indiciis?
Logo: LOG. TRIB. Luculentis, Caesar, et probis.
Beli: BEL. O tempora! o mores!
Cons: CON. SC. Non hodie denique
Inolescunt haec judicia: sub te Judice
Coeperunt olim; His artibus Silverium,
Tute ipse insontem nocuus circumveneras.
Just: JUST. Nihil ergo tua morabimur deiuria,
Ubi satis testium est. Age nunc homo perfide,
Ingrate, nefarie. Devinciri praemiis
Quando nequiisti, ut fidus esses; discito
Suppliciis colere fidem.
Beli: BEL. Quia rationibus
Hic locus est ultra nullus; saltem esto precibus,
Parce Imperator.
Just: JUST. Imperatorem modo
Me credis? Vim appellationis senties.
Apud Imperatorem hodie frustra erunt preces.
Beli: BEL. Parce ergo, Caesar.
Just: JUST. Perduelli parcere
Vis Caesarem? Et quod nomen tu contemseris,
Per illud ores?
Beli: BEL. Parce Domine.
Just: JUST. Senties
Brevi, quam grave sit servo Dominum offendere.
Beli: BEL. Miseresce judex.
Just: JUST. Iam vocem tibi congruam
Reperisti; punire solet Judex improbos.
Beli: BEL. Patrone.
Just: JUST. Cui tam ingratus tu extiteris cliens?
Sed amputa hos moratum titulos, et reus,
Quid judex pronuntiet, ausculta.
Cons: CON. SC. Num redit
Tibi in memoriam, Belisari, Silverius?
Just: JUST. Quia perduellis jus fasque et leges, nihil
Habuisti pensi, et machinationibus
Infandis, jugulum et vitam appetiisti meam,
Hostem te pronuntio.
Beli: BEL. Civem, o Caesar, tuum
Servum Domine, Patrone clientem.
Just: JUST. Hostem, inquio,
Pronuntio.
Omne: OMP. ereant nostri hostes Caesaris.
Just: JUST. Depone militaris decora gloriae.
Exsolve cingulum.
Beli: BEL. Quod Caesar, quod mea
Mihi virtus comparavit?
Just: JUST. Quod tua scelera
Tibi iam negarunt.
Beli: BEL. Per salutem te tuam
Rogo imperator, per si quid bene merui,
Obtestor, hac me absolve contumelia.
Just: JUST. Merita, quae tu mihi memoras, nil audio.
Exsolve singulum: ne sacrae insignia
Pollue virtutis.
Beli: BEL. Quando nec preces quidem
Valent insontis, cedar innocentia
Iam victa, succumbatque virtus. Caesari
Quam obtemperaverim semper, nunc denuo
Monstrabo. Insigne virtutis meae exudam
Conceptis verbis, Caesar; Christe, qui meo
Pro scelere innoxius poenas persolvere
Voluisti; exemplo ego tuo istuc singulum
Solvo immeritus. Quamquam quid immeritus? satis
Satis hoc emerui, memini, quid Romae egerim;
Hodie expiabo.
Just: JUST. Patritii generis notas,
Armillas atque torques, tolle, et annulos.
Cons: CON. SC. Et foediora tu quondam in Silverium
Patrasti.
Beli: BEL. Abite spolia, de tot praeliis
Praedisque parta: si Imperator his eget,
Abite.
Just: JUST. Pone haec indumenta, et abdica
Te laticlavio.
Beli: BEL. Hem! tu amicum diripis?
Diripe; si quod spolium tui Ducis vides.
Certe meus tu miles fueras.
Phot: PHOT. Desiit
Felicitas, Belisari, cum tua desiit
Etiam amicitia.
Beli: BEL. Video, video.
Cons: CON. SC. Iam luis.
Silverium, Belisari.
Just: JUST. Familia atque opes
Fundique, et quicquid uspiam possederas,
Aerario, fiscoque attribuitor. Tu egens
Miserque errato, sed nulli miserabilis.
Patriam tamen relinquo; sed ne patriam
Ingratus spectes, oculos lictor effode
Funestos.
Beli: BEL. O supreme Judex.! Arbiter
Cunctorum, agnosco, agnosco dexterae tuae
Vindictam. Ego ne haberem iratum mihi Caesarem.
Te quondam laesi. Ehen sentio, sentio manum
Potentem; nil recuso; o coeli sidera
Stellantis, quae nunc supremum eheu contuor!
O patria, quae triumphantem me videras,
Videsque nunc captivum! o cives, qui meos
Spectastis saepe honores, visuri modo
Exoculum! Ite, et aliquam in rebus mortalibus
Felicitatem agnoscite; nempe est unica
Unius inconstantiae constantia.
Ut olim, Gnate; saxum rude, si quod vides,
Aut truncum informem monstra.
Arca: ARC. Cui rei Pater?
Beli: BEL. Ut paulum assideam.
Arca: ARC. In publicone, mi pater?
Omitte: populus est spectator undique.
Beli: BEL. Bene habet, plaudentem audivi hic populum et militem,
Nunc flentem me populus et miles audiat.
Dunc gnate, ne quietem hanc invide patri.
Arca: ARC. Quando ita iubes, pater, obtempero, iam hic asside.
Beli: BEL. Hunc ego post orbem domitum mereor lectulum;
Qua quondam sceptrum, et fulmineum rotaveram
Manu ensem, hac ligneum protendo vasculum,
Stipemque capto: victi hoc spectent Wandali,
Spectent hoc Gothi, et ulti sunt clades suas.
Audite cives, et miserescite milites,
Quibus ego quondam hic distribueram praemia,
Dederamque congiaria, vicem reddite,
Obolum date Imperatori Belisario;
Quem fortuna extulit clarum, sed reddidit
Invidia caecum. Date, date miserabili
Obolum vestro Imperatori Belisario.
Cyri: CYR. Eheu quid contuor? Eheu lamentabilem
Fortunam!
Trib: TRIB. An est Belisarius? est; o lugubrem
Aspectum. Huc venit ille, tantos qui greges
Servorum aluerat? Huc recidit honor vetus,
Huc ille victor obis est redactus, ut
Obolum precario hic mendicet?
Beli: BEL. Audio
Prope abesse aliquos, qui hac transitum affectent via;
Obolum date Imperatori Belisario,
Date, date obolum miserabili Belisario.
Trib: TRIB. Cape munus hoc Belisari; cape quod pluribus
Quondam ipse dederas.
Cyri: CYR. Numum habeto hunc aureum
A me, Belisari, cui toties stipendia
Feci olim.
Beli: BEL. Parcite cives; pudet agnoscere
Veteres amicos; quondam mihi similes, mihi
Sed nunc longe impares. Abite, et posteris
Narrate; ibi vos conspexisse Belisarium
Triumphantem, ubi vos mendicantem postea
Viderius.
Trib: TRIB. Haec homines homini redhostiunt.
Ita disperit amicitia, ita familiaritas
Repente mutat; Salve Belisari et vale.
Beli: BEL. Qui sunt hi, nate?
Arca: ARC. Tribonianus est, pater;
Et Cyriacus.
Beli: BEL. O quondam infra me! sed nunc Duci
Suo numerant stipendium, Qum dant stipem.
Arca: ARC. Heu rumpor prae dolore, eheu rumpor, pater.
Non perfero hos ego questus lamentabiles,
Non perfero, pater.
Beli: BEL. Alia te, gnate, genuit
Fortuna, alia nunc educat. Mater ca erat,
Haec est noverca. Natus patritia domo
Et patritio parente, posthac exulis
Caecati, egentis vives mendicabuli
Filius infelix. O rerum ludibria
Nostrarum! Verum sero istaec ego conqueror,
Iam passus, Cum riderer olim prospera
Fortuna, tunc ego, tunc debebam conqueri;
Timere risum debui, ne lacrimas
Quondam has timerem.
Arca: ARC. Pone questibus modun.
Miserandis, pater.
Beli: BEL. At nullum fortuna posuit.
Arca: ARC. E publico saltem quin digredere, o pater.
Beli: BEL. Nihil est privati, quo me, gnate, recipiam?
Sed abduce, licet, meque ingratae patriae
Ex oculis tolle, quando se illa mihi abstulit.
Cives hoc omnes unum, hoc omnes exteri
Meis ex infortuniis addiscite.
Ne quam felicitati ulli habeatis fidem;
Fugiat felicitatem immodicam, qui timet
Infelix esse. Quod altum est, alte labitur.