8 Feb 2003
Martin Tavakolian
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - Morpheus spell check
B. STANISLAO
CASTISSIMO. ADOLESCENTI
QUEM
EX. ILLUSTRI. DOMO
COSCARUM
IN. SOCIETATEM. IESU
ADLECTUM
INNOCENTIA
CAElITIBUS. LAUDANDA
NOBIS
IMITANDA. CERTE. ADMIRANDA.
DD. INNOCENTIBUS
MERITO
SOCIAVIT.
HOC
DE. IISDEM
TERTIUM. VOLUMEN
DICAT. DEDICAT
AUCTOR.
HERODIADOS
LIBER TERTIUS.
INterea tectis dum LUCTUS in omnibus errat,
Inque orbas Lamenta domos iterata recurrunt,
Occisi rapuere viam per inania manes
Umbrarum nemora, et vacuis ambagibus acti
Elysios venere sinus: ubi fessa piorum
Agmina, perstabant certantibus irrita votis
Sidereos optare Lares. Huc quippe migrarant
Post alios alii proceres; ut quemque Senecta
Extulit, aut praeceps potuit mortalibus oris
Exturbare lues. Hos inter honestior unus,
Ibat Abelus, iis qui longior hospes in arvis
Egerat, ex umbris insons magis omnibus umbra.
Faedere namrupto immeritum cognataperemit
Dextera, cum tonsas pascua prima bidentes
Infelix ageret. Nondum illi flava capilli
Caesaries, necdum vegetae durata iuventae
Robora desierant, cum tabo lividus atro
Tempora pereussum nodoso stipite frater
Sustulit. Hunc iuxta gradstur, quem Poma nocenti
Carpta manu fecere reum, et felicibus inde
Extorrem iussere procul discedere campis.
Nondum illi ereptae iactura miserrima sortis
Excidit: haeret adhuc vetitae sapor Arboris; haerent
Vipereae male suada (eheu!) mendacia linguae,
Exul ad amissos dum frustra respicit Hortos.
2.
Proximus errabat Senior, qui vasta phaselo
Aequora, et immensas sine remige vicerat undas
Omnia diffuso cum mersa cacumina Ponto,
Montesque scopulique urbesque arcesque natarent
Navifragae, et pecudum genus omne hominumque refusis
Praecipites, ultore Deo, raperentur ab undis.
Ipse frequens memorabat adhuc quos aequora fluctus
Excierint; quantos glomerarit Aquarius imbres,
Vi fremitu Boreas, Eurusque Notusque pavendo
Impulerint nubes; quibus altum merserit umbris
Nox effusa diem. Memorantem talia, Patres
Attoniti, et nati natorum, et tota nepotum
Agmina circumstant, tempestatisque procellam
Praeteritae, tamquam praesentibus ingruat, horrent.
3.
Ille igitur post quam properata tot undique sensit
Millia lactentum, sociis accedere turmis:
Non aliter, quamsi gravidis e nubibus imber,
Aut densata nivis glomerentur vellera, currit
Obvius, et, magnae fuerit quae cladis origo,
Anxius explorat. Nec enim numerosius, inquit,
Una eademque via descendere vidimus agmen.
An viiis iterum cogentibus, omnia pactam
Ruperunt elementa fidem? caelumque solumque
Omne superfusis complerunt aequora lymphis?
Dicite progenies mea, dicite, naufraga certe
Signa videmus ait Simul hos conplexus et illos
Interius nemoris vocat in penetrale: frequentes
Ceteri ubi manes, et avorum turba colebant.
4.
Incipit una omnis Puerorum Contu: nullis
O genitor, nullis undarum huc fluctibus acti
Naufragae turbasumus: sed sanguinis inmbre mademus
Quisque sui. Haec omnes. Reliquum pertexuit Haemus
Hos viden, et viden hos? Caput omnibus abstulit ensis;
Omnibus his mucro iugulos his omnibus haust [(reading uncertain: print unclear)]
Pectora in hos omnes aut est incussa bipennis,
Aut illis a pedum vestigia. Tegula testam
Verticis essregit; penetravit in ilia ferrum.
Hos pressere sudes; hos fixa peremit arundo,
His impacta cavos pulmones ungula rupit
Quadrupedum, arctatoque animas e carcere trusit
Denique quid querimur? non hic pater ulla Syrorum
Persarumue vides collatis edita signis
Funera; sed nostri nos ira domestica regis
Perdidit insontes. Odii causa omnibus una,
Omnibus una necis: Quam nunc agnoscere fundi
Coepimus, et vestras dudum quoque venit ad aure:
Nuntius) in vivis nec causa, nec ira liquebat.
Quippe timet ne regna puer, (puer, o bone! magni
Progenies aequaeva patris,) quem virgine natum
Nuper, et heredem Iesseia in sede locandum
Audierat, pulso peregrino rege capessat.
Inde furor. Delusa tamen sunt arma furentis.
Effugitque puer. Fugiatque o sospes, et hostem
Terreat, oro, puer. Nos succidanea facti
Victima pro Puero gladios excepimus illo.
Atque utinam plures gladios hebetare pusillae
Cervice, et plures puero illi impendere vitas
Fas foret, hac una placuissent funera caussa.
5.
Nondum ea finierat, cum patrum excita subinde
Adstantum series venientibus ingruit umbris
obvia, et essuso tacitarum murmure vocum
Felices animas ab honoro funere laudat:
Atque eadem mox quisque cupit (si rursus ad auras
Vitales reseretur iter) sibi fata pacisci:
Nec nulli ex ipsis manes exempla decorae
Aemula mortis habent. Puerum sepropter eumdem
(Exspectandus adhuc quan quam puerile latebat)
Pars memorant avidis itidem iacuisse leonum
Rictibus expostos; liquidis pars amnibus haustos,
Pars gladio caesos; lento pars igne crematos,
Fatidici plerique senes. Quos inter, aduncis
Gaudet Amosiades alte praetendere Serram
Dentibus informem, ac tabo stillante madentem;
Qua laeceros immane genus sulcaverit artus
Insomi, letoque trementia membra biformi
Huc raptarit et huc: seri quod praescius aevi
Monstrasset, gravida venturam a virgine prole
Iura Palaestinis quae numquam abolenda Tyrannis
Diceret, ac populos haeres aeterna teneret.
6.
Gestiit hic etiam venienti occurrere turba
Helciades, foeta quem nondum a matre cadentem
Iam vatem ad populos, et grandia nomina Regum
Miserat omnipotens, ut iussa perennia certis
Panderet indiciis. verene ego praescius, inquit.
Hanc proavis caedem potui monstare futuram
Et viduas memorare domos? Ah talia noram
Funera, et orbarum audieram lamenta parentum,
Ante diu, vestris quam nota parentibus essent.
Non impune meis tamen haec oracula fudi
Civibus. Immeritum plebes incredula vatem
(Ebria ceu quondam Lapitharum pugna furentum
Ferueret) infesta saxorum grandine mersit.
7.
Forte pares Iuvenum mediis in vallibis umbrae,
Exigui numero, sedamico foedere manes,
Errabant: quorum vestigia mater honesto
Pone secutagradu, nusquam intermissa legebat
Hos procul Helciades ut contemplatus, eorum
Et genus, et septem, generis miracula, fratres
Rettulit: heis, quantis iactati casibus, inquit,
Hunc isti venere locum! dum regia quondam
Antiochi renuunt mandata facessere, sanctis
Mandere cum vetit as iussisset legibus escas!
Cernit is illum aliis qui pluribus eminet? Ignes
Ipse prior, morsusque ferox contemsit ahenae
Forcipis, abscissae caderent cum fragmina palmae
Avulsique pedum digiti, et truncata cruentum
Ubertim terris pluerent Metacarpia rorem.
Rursus ut exsertam iussit protendere linguam
Tortor, ab ingenuo non territa Lingua palato
Sponte suam in cladem prolibertate tuenda
Prosiluit, vocemque libens in vulnere liquit.
Et quamquam vulso sensit de vertice totam
Defluxisse Cutim, et lacera tridentibus Ollis
Membra coqui, et vivum posita Sartagine volui
Corpus, et ardentes infra excandescere prunas:
Degener ex ocislis numquam tamen excidit humor.
8.
Haec eadem passi fratrum alter et alter,
Oppetiere neces. Quemque omnibus ire minorem honestas
Cernitis, heroae generosum mentis ephebum,
Omnibus is graviora tulit: Iurata tyranni
Munera, et obiectas, mentem si electere vellet.
Aspernatus opes, ultroque lacessere diros
Carnisices ausus. Formidatumque giganti
Supplicium ridere puer. Puer indole magna
Perge per Elysios felix decurrere flores.
Qua violas Calthasque teres, pubescere Calthe
Continuo Violaeque volet: et, quod Rosa nondum est,
Id, eum calce premes, tenero Rosa sub pede fiet.
9.
Hic Haemus, quaenam illa, inquit, quae proxima fratres
Septenos comitatur anus? Reverentur eundem
Unanimes, oculisque observant saepe retortis.
An genitrix his illa fuit? Sed fronte severum
Nescio quid, sexumque supra monstrare videtur.
Ipsa, ait, ipsa fuit. Superi quo faemina caeli
Digna loco? Stabat natorum in funere mater
Spectatrix, ferrumque videns ignemque supinis
Artubus admotum, nihil aversata refugit.
Nec fletu lenire feri praecordia regis
Faemineo, aut precibus veniam conat a molestis
Poscere, sed constans fumantibus ubera natis
Olim impensa diu, primisque data oscula eunis
Commemorare parens, caelumque ostendere longe,
Et, per ego haec, nati, per ego precor omnia, ferte,
Ferte brevi mala dura mora, facibusque caducum
Indulgete latus; date forcipe membra tenaci
Impavidi carpenda; dute, o mea turba securi
Gaedendos in frusta pedes: impendite caelo
Felices animas. Lucrum est, quod perditis. Ipsa
Sic partu faecunda meo, sic denique matris
Esse mihi titulis et imagine digna videbor,
Cuitales peperisse datum est. Neque fortia solum
Dicere, sed paribus facta institit addere dictis
Femina. In ardentes piceat is ignibus ollas
Iussa subire, ollas nihil indignata subivit.
Tendere iussa manum, manum utramque repente tetendit,
Iussa pedes ferro feriendos subdere ferro
Subdidit: et quidquid morientibus ante ferendum
Suaserat, id moriens, fermi [(reading uncertain: print unclear)] posse, ipsa probavit.
10.
Talia dum vates puerili multa coronae
Alterni menorant, iterumque iterumque recentes
Bethlemia de clade vident accedere turmas
Attoniti: ex rema puerorum e strage Polites
Parvulus Ferodis, natuque novissimus infans.
Agmina claudit. Adhuc pendere monilia collo
Credita: adouc chlamydis simulatae purpura tabo
Sparsa, novi [(reading uncertain: print unclear)] caeles in patre redarguit iras.
Illum igitur manes simul agnovere, paterna
Occubuisse nanu. multis e millebus unum
Circumstant ilacres, et amico murmure mulcent.
11.
Forte solo propter viridi Iesseius horos.
Arrectas retinens intentis mentibus umbras,
Flebile ludebat solita testudine carmen;
Quanta Iacobaden olim iactarit ephebum
Per varios fortuna metus: ut livida fratrum
Contio plorantem, et nequicquam multa precantem
Iam siccomersare lacu, iam prodiga parvo
Barbaricis venum dare mercatoribus auro
Sumserit, ah misert, quis agit furor? usque adeone
Dulce malum est, odio frater num haurire cruorem?
Isacides hic sanguis, hic est quem venditis. Idem
Vester hic, aut vestri patrr is est (miserescite) sanguis.
Nullae illos movere preces, lacrimaeque decorae
Immites acuere ansmos: quam barbara vendit
Vile catasta caput, tam vile est vendere fratrem
Ne suspecta tamen cano foret ira parenti,
Rem texere dolo. Pictae praetexta lacernae
Vellera, mactati faedata recentibus hoedi
Amaculis, misere patri. Silvestribus illa
Esse reperta iugis: Syrios ubi multa leones
Silva alat, et praeda sint plena cubilia rapta.
Iam, ne forte puer luco male cautus eodem
Haeserit, esse metum. Laceros exploret amictus
Ipse pater: noritne suos? an fallat imago
Aemula, praetextam mentita simillima vestem?
Non tulit adspectum genitor longaevus, et haec est
Me miserum, haec nati chlamys est, date notaparenti
Symbola; reliquias date chari sanguine tinctas
Pignoris, agnosco: fera bellua saeviit; ungues
Nosco leaena tuos, aut vincere siqua leaenas
Saevior ursa potes. Crudelibus utere Parca
Fascibus, atque orbum meritas demitte sub umbras,
Exorata parrem. Gravis orbae est vita senectae.
12.
Hactenus Isacidae lugubria fata nepotis
Regius heroo memorarat carmine vates,
Ulterius ducturus adhus, nisi visa Politae
Umbra, repentino mutasset barbita motiu.
Quippe novus mentem calor impulit, omne Tyranni
Supplicium, et generis poenas evolvere diri,
Quas pater, et nati natorum, omnisque daturae
Progenies Herodis erat. Iubet ergo peremtos
Una omnes adstare greges. Nec longa morati
Convenere pares, vatemque immensa coronat
Contio. Vox illic lactentibus omnibus una,
Numinis ultrices an sumere dextera poenas
Negliget: et solus sublato vindice sanguis
Noster inultus erit? vates clamantibus obstat
Mitior; et, dabitur quondam, mea turba, quod optas,
O, dabitur! nunc disce breves, ait, usque furenti
Indulgere moras. Magno luet impia crimen
Aula suum. Videri ut vaevo discedat hiatu
Subter humus? (simul omnis humo dirupta recessis
Materies, imaeque Erebi patuere cavernae)
Ut piceas agat atra palus Acheruntia flammas,
Et fumum per inane rotet? Timuere profundum
Attoniti spectare chaeos, saevamque barathri
Colluviem, vulgusque modis miserabile miris,
Informes animarum umbras, torrente citati
Mersas igne vadi, supraque ardere perenne
Sulfur et in famem procul exhalare Mephitim.
Intus Hydras vivosque genus deforme, cerastas
Sibila senserunt candentibus edere linguis,
Perque omnes errare sinus: semperque recenti
Pectora clamantum vexare nocentia morsu.
13.
Quod genus hoc hominum! o vates, quaeve huius origo
Deploranda mali? nostrone haec poena Tyranno
Debita? an usquam alio dignus cruciabitur igne?
Regius his contra respondens talia vates,
Ista palus, inquit, sedesque profunda nocentem
Exagitat turbam, quae quondam infame pudendi
Criminis (excisa naturae lege) theatrum
Pentapolin fecere sibi: quos sulfure misso
Altitonans, piceoque iratus subruit imbre,
Evertitque lares, et humo fumantia late
Stagna superfudit, veterem testantia noxam.
14.
Hic alii, (quos flamma rogis ardetibus ambit,
Amphoraque infuso semper rigat ignea plumbo;)
Immodicae consueta gulae conuivia damnat
Sero nimis: gelidamque labris sitieniibus undam
Irrita vota petiunt: cum solo detur anhelum
Sulfuris igniti moder ariplasmate guitur.
15.
Hic scopulos alii supra voluuntur acutos.
Praecipitesque ruunt: iterumque e valle retracti
Alternas ineunt ab eadem rupe ruinas
Instabiles semper: Quos olim magna iuvabat
Quaerere fortunae ludentis inania; quorumque
Aucupio captatus honor, peregreque petita
Gloria contemtu populum pressere minorem.
16.
Proxima castratenent, odiis quos acribus egit
Invidia stimulante furor. Nunc, ecce, colubris
Undique perplexi roduntur edacibus omnes,
Perpetuumque omnes iter anda in vulnera durant.
Rursum alii, quos dira fames exercuit auri,
Atque alii, quos ira nocens, aut improba mentis
Vexavit rabies aut desperatio versas
In iugulum torquere manus pertaesa coegit.
Singula quid mostrem nox arum ergastula culpam
Quisque suam sibi carcer habet, distinctaeque poenis
Crimina sunt; multisque unus furit artibus ignis,
Ingenuosus in hoc, ut facta doloribus aequet.
17.
Illa autem quae turba? quis est candentibus undis
Innumera cum plebe globus? nant ecce iugales
Flammiferi, revomuntque meros e faucibus igne
Eversaeque ardente rotantur in amne quadrigae.
Continuo vates: Phariis ea turba sub armis
Dum sequitur populi profugas infesta phalangas,
Vidit Erythreas inopina recedere lymphas,
Et geminos utrimque undarum assisrgere muros,
Et medio siccata pedum vestigia ponto.
Ergo subire audax, et equos bigasque per alti
Gurgitis arentes agere improba coepit arenas
Ipsa, nihil metuens. Iamque aequoris intima sicci
Attigerat, cum versa suis occurrere bigis
Aequora, conuulsisque labantia fundamentis
Undarum hinc atque hinc decrescere moenia cernit
Opplerique vadum, et nusquam fugientibus ulla
Littora, sed longo venientem a littore mortem.
Tunc trepidare cohors, magnisque ululatib. undas
Frustra arcere: Ruunt ex omni parte procellae
Desuper, et currus inopino turbine vertunt,
Excutiuntque viros, refluoque inimica profundo
Arma rotant. Manes illo de gurgite pulsi
Hac in sede luunt scelus, aeternumque iubentur
Infernos innare lacus: flammaque perusti
Haec agitant rediviva sui simulacra furoris.
18.
Non procul ecce alter piceo natat amne Tyrannus
Niliacis itidem qui fascibus usus, iniqua
Isacias matres cogebat lege, recentes
Fluctibus undarum in mediis exponere partus,
Aegypti crudele nefas. Nunc ipse rotatur
Sulfureis immersus aquis: semperque requirit
Littora, quaerentem frustrantur littora semper,
Reiiciuntque suas emersum semper in undas.
19.
Hic etiam rebus gravis infestusque secundis
Saepe meis, commissa luit, cui creber eburno
Pectine (vesanos agerent cum corda dolores)
Consueram placidam revocare sub ossa quietem.
Uritur hic etiam longaevis ignibus hostis
Ille, Palaestinas qui princeps ante phalangas
Ense ferox hastaque minax [(printer); sic: minox] , squamaque trilici
Tutus, in Hebraeas iaciebat probra cohortes,
Monstrum horrendum, immane, gigas. Sed funda gigantem
Exigui tactu silicis librata petivit.
Ipse, velut vento procera furente cupressus
Aeriis evulsa iugis, procumbit, et ingens
Arma super clypeumque cadit. Ego protinus ensem
Eripio, victaque caput cervice revello.
20.
Iuxta aliis aliisque suas Acheruntia flammas
Stagna, superfuso liquidae picis imbre, ministrant.
Clamor sibique, et ubique labor stridorque dolorque
Et lacrimae, et gemitus, et perpetui ululatus;
Nec facies, nec forma loco, sed terror et horror
Undique, et innumerus daninato in carcere torter
Sontibus aeternos substernit manibus ignes.
Nec numerus turbae est, sed restant mille reorum
Agmina; mille latent horrendo nomine poenae,
Nomine mille carent: labor est evolvere partem.
21.
Verum illi quid molis agunt, quis axa praeustis
Ignea subuectant humeris, atque irrita fessi
Fundamenta locant? an et ha Phlegethontia curae
Pestora sollicitant? Urbesque attollere regno
Persephones tentant? age fare novissima vates;
Protinus ille: pares coeptis audacibus, inquit,
Persoluunt poenas; et iam bis dena laborant
Saecula frustrati, bisque altera dena negatum
Conabuntur opus. Nam post quam naufraga gentem
Sacrilegam tellus fatalibus obruit undis,
Hi veriti, seros eadem ne fata nepotes
Excidio premerent, atque eluvione secunda
Subruerent urbes; immani culmine turrim
Aedificant, rupesque intro montesque receptant
Circuitu, quantum Babylonia maenia possens
Olim optare sibi: mox usque in nubila saxis
Impositis fecere viam: caeloque minati
Vicinas afferre nsanus, sublime cacumen
Imbribus intactum, et nullis superabile vontis
Esse rati, risere minas irasque trisulci
Fulminis, et fastu stolido sprevere Tonantem.
22.
Vidit vana pium fastigia crescere numen,
Iamque adeo montes, tanique ipsas tangere nubes,
Transabitura etiam, nisi coepta superba potenti
Disturbata manu consurgere porro vetaret
Altius. Ergo haeret feriatne tricuspide telo
Aeriam molem. et fastigia dissipet igne:
An Boreae quatiat vehementi turbine? an ima
Euocet iratus valedum e tellure tremorem,
Saxeaque ambiguo luxare cacumina motu
Occupet, an solo molimina grandia nutu
Ludat, et insaenas vertat sine fulmine turres?
Postremum placuit. Lingua consueverat una
Omnis adhuc tellus, et verba Hebraea rotabat
Non discorde sono, patriae commercia linguae.
Omnibus hinc facilis, fieri quodcunque iuberont
Diversi, consensus erat; paruoque iisuabat
Tempore sublimem Concordia surgere molem.
23.
Hac operas vism est ubi fundere parte Tonanti,
Vocum omnis tollatur, ait, Concordia. Dixit,
Verbaque dicentis res est comitata. Repente
Alter Arabs, alterque Cilix in dissona vocum
Murmura, labrorum informes pandebat hiatus.
Iam stridere Getae, iam frangere verba Geloni
Numquam audita prius: iam Memnones aspera
Barbarico torquere labra, et vocalia laxo (rictu
Gussure caeptabant protrudere sibila Quad.
Hit Indus, Getulus ibi discordibus usi
Vocibus, alternos nequiere agnosoere nutus.
Et Persae Medos stupuere, et Bactra Britannos.
Et Numidae Celtas, et vox Germana Sicabros.
Inde sibi cunas Graiae sapientia linguae
Repperit, et voces excepit terra Latinas.
Tum dubiae coepere manus languere, suasque
Obstupuere moras opera interrupta: nec ullam
Alter in alterius consensu repperit artem.
Iussus enim praebere manu famulante ligonem,
Saxa dedit; dare iussus aquam faber, attulit ansam.
Atque iterum oratae sectum dare marmor, arenam
Portarunt operae: Calcem petiere, bitumen
Mittitur; et cuneus fertur, cum lima rogatur.
Saepe suam a socio socius repetivit amussim,
Cum socius terebram, aut unca pro forcipe serram
Ladibrio variante dedit. Descendere iussi
Adscendere omnes. Iterum quos forte magister
Iussit sublimes adscendere, descenderunt:
Venerunt vetiti, atque iterum fugere vocati:
Currere quem voluit, stetit, et quem stare, cucurrit
Inversis animi studiis. Discordia tandem
Concordes operas abrupta lege diremit,
Infectaque manus operosae a mole quierunt.
24.
Olli inter sese quantum distare loquelis.
Continuo tantum coepere recedere terris:
Qua sua Iordanes, qua littora lambit Araxes,
Qua Ganges, qua Rhenus abit, qua saxa Niphatae
Nubiferaeque Alpes, Rhodopeiaque frigora pendent,
Qua Nili Catadupa sonant Tibrisque Padusque
Alluit Ausonias felici gurgite ripas.
Nunc opere ex tanto cum res sit nulla superstes,
Turris adhuc servat vacuum Babylonia nomen.
25.
Ecce autem hic, piceos ubi agunt incendia fumos,
Sulfureamque rotant vacua e sartagine nubem,
Et st ridente rotae voluuntur turbine curuis
Falcibus armatae, et ferro candente revinctae,
Hic sedes Herodis erit. Nusquam horridus alter
In toto Phlegethonte locus, nusquam altera poenis
Flamma infesta magis. Quicquid diversa malorum
Eximium servant Letheae ergastula vallis,
Omne redundat in hanc extremi carceris oram.
Iam vacua exspectat venturum flamma colonum
Impatiens: dudumque suos stomachatur inani
Ludibrio saevire rogos; ac debita flammis
Pabula, nequicquam toties sperata, negari.
Parua mora est, dabitur. Prius intestina pedester
Bella parat miles, scelerique domesticus ultor
Imminet; e vivo generandi corpore vermes
Defigent avidos humana in pabula dentes.
Quos ea desicient ubi pascua; mersus Auerno
Ipse novos vermes, impastaque monstra, cerastas
Cernet, et aeternis iterum rodenda colubris
Altera membra dabit. Poenis subigetur in istis
Alternas mutare vices, sensuque perenni
Explorare Stygem. Iamque ignea debitus hospes
Sulfureae sudata pyrae, piceataque Lethes
Balnea: iam gelidae, glacialia frigora brumae
Insperata pati: iamque ad deserta reverti
Continuo, atque aliis iterum mistare repertis.
Hic vestram liset illo necem: quaeque ante Tyrannus
Plura dedit: quaeque ausurus dare plura superstes
Funera adhuc (nam perget adhuc dare niulta cruentus
Funera) supplicio luet hoc. Longamque nepotum
Iuxta se seriem, exempli scelerumque sequacem
Vicino infelix ardere videbit in igne.
26.
Hei mihi! quae video sobolis documenta futurae
Illa Deum quondam (metus est meminisse) nivali
Succingent chlamyde, et fatuo traducet amictu,
Utque greges ausint postica illudere sanna,
Auctor erit. Superi facinus probibete scelestum.
Igneaque irati pro Numine mittite capto
Fulmina. Rrogenies eadem, (simul ebria circum
Sigmata coeptabit choreas agitare pisella,
Alternos factura pedes;) orbare iubebit
Eximia cervice virum, cui secula vatem
Nulla tulere parem. Sed vindice numinis ira,
Indigus in terris poenas dabit exul Iberis.
27.
Nec senior meliora nepos Agrippa capesset
Consilia, ille pari quondam altera et altera ferro
Tentabit capitum magnorum incidere colla;
(Altera sed missus subducet carcere rupto
Ales, et in tuto plebe admirante locabit:
Altera libratae subdentur victa securi.)
Non impune tamen: solio cum vanus ab also
Per strepet, ac populi plausis deceptus inani
Humanae superata sibi miracula linguae
Credet: ibi, caelo fastum indignante, rigescet
Diffuso per membra gelu; dictoque caducos
Iure suis aeger praebebit vermibus artus.
28.
Hunc Agrippa minor, sceleris postrema paterui
Effigies; hunc ipsa soror male nupta sequetur
Agnoscenda procul Berenice. Quantus ab una
Stirpe furer? Manet hos inferni caroeris horror
Et generi servata palus: Quam sola replere
Saltutrix posset vitiis Herodias omnem.
At non illa tamen sicco Phlegethonta subibis
Funere: supplicii partem prius exiget unda,
Vinda gravi glaciata gelu. Cerno, improba, cerno
Lubrica constricti transire coagisla rivi
Quam properet! Liquidae glaciei vitra dehiscunt
Iam medio dirupta lacis iam iamque puellae
Pars submersa natat: Iugulo tenus altera supra
Gurgitis adstrictas etiamnum subsilit undas.
Omeritam, ne testa pedes glaciata procaces
Ferret, habet iustas, culpae memor, alveus iras.
Talia dum pueris Iesseius explicat heros
Terrai coeunt iterata lege cavornae,
Taenarium que piae prohibentur comminus umbrae
Inspectare chaos. Iuvat has meliora Picrum
Agmina mirari, et rebus gaudere secundis.
29.
Viribus interea, posito languore, receptis
(Bissenas luces postquam interiunxer at exul,)
Deserit hospitium veteris Iosippns Olivae,
Et profuga maturus iter cum prole relictum
Denique securas Aegypti instaurat ad urbes.
Iungitur exilii comes, et vestigia servat
Tityrus ut puero samulas accommodet ulnas.
Abnuit obsequium nunquam positura beatum
Mater onus; nec se dilecta posse gravari
Prole putat, fessos absque illa habitura lacertos.
Illis aligera ducotor locatuta cohortis
Praevis accurat, (nihilo diversas abillo
Quem liquido similem spectarat in aere nupor
Tityrus,) insignis radiata fronte minister,
Puniceo cui picta chlamys Sidonia limbo.
Ex humeris imos velabat pendula talos,
Auro texta gravi, varioque opulenta lapillo:
Summa leves volucrum pennis fulgontibus ala
Terga levant. Alii iuxtaque supraque minores
Extorrem puerum comitantur, et omne volatu
Praetentant fugientis iter, ne bellua turbet
Occursu funesta suo, neu devia ducant
Ad subitum incautos nemorum vestigia praeceps.
Illi etiam rupes et saxa morantia, promta
Moliti pepulere manu; vepriumque molesta,
Asperaque clivorum agiles, et iniqua viarum
Complanare citi, et dura emollire laborant.
30.
Ipsa rosas pedibus gradientum, et lilia sollers
Sparsa ministrat humus: praetexit amaracus omnem
Qua fuga facta, viam: et pubentia gramina plantis
Suggerit. et casiam, et violas, et quicquid amaeni
Purpura veris habet, calcandum semita praebet.
Quin etiam derio volucrum gens musica plausu
Longinquum solatur iter, gratisque canorum
Accinit hospitibus vocali gutture carmen.
Laurigerumque nemus statioque uberrima palmae,
Aeprocera cedrus, turrique simillimae pinus,
Aduentum sensere Dei, lenique comantes
Caudia testata tremuerunt murmure silvae.
31.
Ficus orat viridi praetexta crepidine; fessis
Opportuna quies, et grata sedentibus umbra.
Nusquam alibi ramos effusius explicat arbor
Ulla suo stimas ferit ardua vertice nubes:
Frondibus hinc atque hinc porrectis subter opacat
Omne solum: et fructu domini spem vincit avari.
Hanc Pharii (vt perhibent) sevit manus inclita regis
Exiguam, nomenque suum parvae indidit: illo
Gaudet adhuc uno, quamvis procera, vocari.
Nulli illam agricolae, nullae laesere bipennes
Sed stetit aerios iam dudum immota fragores
Inter, et a telo vim numquam est passa trisulco.
Huc ubi sera senex tetulit vestigia, prolesque
Aetheria extremas primum arboris attigit umbras
Intremuit procerus apex, puduitque videri
Erectum caelo caput ostentare: cacumen
Institit accurvis igitur submittere ramis,
Inque sinum, inque manum felices indere faetus.
Obstupuit visu genitrix, pronumque ministrae
Arboris obsequium, non aspernata, recepit.
Mox placidam contacta manum Melimela sequuntur,
Illecebrae dulces, ac dulcia nectare poma:
Et quaedam matura minus, cum virgine primum
Tacta fuere manu, mitescere docta fuerunt.
32.
Utque epulis exempta fames hortensibus: ultro
Accuruaeta levem surrexit in aera Ficus,
Officio perfuncta suo. Sed inhospit a circum
Maenia, gratuitos dum surda morantur egenis
Exulibus praestare lares: Humanior arbos
Officiis certare novis iterata laborat.
Et solido caepit diffissa fatiscere trunco:
Inque duas hiscente sinu discedere partes,
Porientifacies miranda! Cubilia fisso
Opportuna sibi genitrix in stipite vidit,
Daedalea fabricata manu. Nusquam altera mallet
Tecta, suae penetrale fugae: quo sedula noctis
Vitaret subitos tuta cum prole timores.
Felices latebras, quas non a Rege Canopi
Exiguo ventura volent, sed ab Hospite magno
Aeternum terris extendere secula nomen.
33.
Ut primum e croceo visa est aurora cubili
Vicinum monstrare diem, tepuitque propinqua
Iam Phaethonteae face lampadis aurae, relinquunt
Arboris hospitiism, Nilique fluenta secuti,
Celsa Paretoniam procul inter moenia turrem,
Pyramidumque alias, immensa cacumina, moles,
Et laterum mirantur opus, quod Hebrea Tyranni
Imperio est molita maniss: servile prius quam
Excuteret gens pressa iugum, populoque sequaci
Per refugas ductor sieco pede corniger undas,
Melle mero plenas et nectare traderet oras.
34.
Qua se eumque ferunt, uncto via plurima Saxo
Visitur, et statuis insessa crepido pudendis
Infernae sobolis. Spectantur mille Deorum
Horribiles laruae: Pharie lunata luvencae
Cornua, deformis cerata fronte Serapis,
Liventesque iubae, et squamis maculosa paisendis,
Tergora Serpentum, et Crocodili turpis ima-
Inter adoratas sedem sibi destinat aras: (go,
Seque colirident faetentia numina Caepae,
Alliaque et stantis capitata cucurbita Porri.
Non potuit sufferre phalanx monstrosa Tonantis
(Quam quam infantis) iter: sed iussa facessere, passens
Porruit, et fracto prostrata repente colosso,
Plausit humum pedibus plebes calcanda beatis:
35.
Stabat in annosae sublimi stipite palmae,
Aereus infami Stygis e fornace Canopus
Indecori cum ventre Deus: cui stulta recentes
Turba rosas, plexasque rosis sacrare corollas
Saepius insuerat, turisque frequenter odores
Supplice Niliaca mystes adolebat acerra.
Hunc initae fecer [(reading uncertain: print unclear)] Deum (miserabile) fraudes.
Atque, aras monstro templismque polumque dedere.
Nam iurata diu varias discordia gentes
Traxerat, ex omni quis demum plebe Deorum
Ius in caelicolas reliquos supremus baberet!
Consensu placuit tandem componere litem,
In medium pars quaque suos ut prompta iuberes
Accelerare Deos: qui viribus antistaret,
Ille sibi fasces, primusque perennia rector
Caelituum in magno retineret sceptra senatu.
36.
Continuo simulacra suis elata sacellis
Comportantur, iners circumstat turba Deorum
Fictilium, querno pars nati e stipite, partem
Arte Pomethea siguli finxere, inquenti [(reading uncertain: print unclear)]
Pars animam e cera, vario pars ora metallo,
Aut aliquo informem duxere e marmore formam.
Huc Phrygiae turrita Deae simulacra sacerdos
Semivir, Idaeos supra deposta! eones,
Attulit: huc Cererem gemint inter colla draconis
Trinacriae misere nurus: utramque vetusto
Arboris e trunco: veteri misere Minervam
Attides argento caelatam, et fulmine torto,
Aegideque infesta metuendam, et casside toruam:
Vulnisicum tellus submisit Thracia Martem,
Creta Iovem, nuptamque Iovi Samos: insula claudum
Mulciberum Lemnos, Latonae pignora Delos,
Facta luto, minioque genas infecta rubenti.
Atque alios alii, deformia numina, truncos
Certatim accumulant: pastam serpentibus Ibim
Niligenae extremi; Crocodilum diruta Thebe,
Arsinoeque Canem: sistrata Diospolis Apim
Ore alio: atque alia sub imagine Memphis Osirim,
Syrmateque infamem postico Cercopithecon
Coptos: et huic geminum portentum extrema Syene.
Ultima monftra Pharus tulit, aerea signa, Canopum
Vasta mole Deum. Huic uteri tumuere recessus
Occulta faeti intus aqua: ceu plurimus unda
Inflatum distendat hydrops intercute ventrem.
Obdita fallaces texere foramina cerae;
Intempestivus ne qua prorumperet humor
Ante diem, furtique dolos aperiret operti.
37.
His adeo Chaldaea suum gens omnibus Ignem
Denique composuit: testata potentius illi
Numen inesse Deo: cui cetera turba Deorum
Cederet, aut vanas opponeret irrita vires.
Nec mora: Chaldoeo primus pugnavit in igne
Iuppiter, at post quam vicino tactus ab astu
Intepuit, sese ipse sao cum fulmine vicum
Confessus crepuit. Nec martem adamantinus umbo
Eximinum texit nec cassis abena Minervam.
Ambusto cecidit rursum pede Lemnius, Isis
Lignea flagravit, cineres hausere Serapin,
Arsit et igne Ceres, et flammis cessit Apollo;
Cetera quid memorem signorum monstra? Superstes
Ex omni numero, iam solus inigne Canopus
Arte laborabat Pharia: clamoribus instant
Hinc Chaldaea manus, manus hinc Nilotica: victo
Neutra manses parsura Deo. spes angit utrinque.
Sed quae cera cavi praestructa foramina ventris
Munierat, flammis resolata voracibus, undas
Ecce repentinas Chaldaeum emisit in Ignem,
Qua data porta. velut gravidas cum forte coortus
Auster agit nubes, alisque tepentibus afflat,
Effundunt subitum Terris sitientibus imbrem
Pleiades, et valles calidis torrentibus implent.
Non secus effusis per aperta foramina limphis
Venter iners, monstrumque uteri deforme Canopus,
Obruit admotos Chaldaei numinis Ignes.
Exflinxitque Deum, tepidae iacuere favillae
Continuo, gelidusque cinis. Flevere subactum
Gens Chaldaea Deum, nullo iam numine tuti.
38.
Tollitur inde ingens Nili per litora clamor,
Quantus ad inventum tolli consuevit Osirin,
Fortius in solo sibi numen inesse Canopo,
Quam caelum in toto possit reperire Senatu.
Hinc cita victori concordes munera trunco,
Ferre iubent, et plena Deo dare tura potenti.
Illum omnes prastare Deos. His artibus emtum
Truncus iners rapuit vota inter inania nomen.
Donec in amplexae Iesseae virginis Infans
Inscia nimhborum quaesito regna petivit
Exilio tunc mota loco cecidere paventis
Certatim portenta Stygis: claroque fragore
Dissiliit, (tonitru [(reading uncertain: print unclear)]
ut cum scissis [(reading uncertain: print unclear)] nubibus olim
Impatiens erumpit) humique effusus et ipse
Ante alios praeceps: et, quamvis aerea fregit
Colla tamen, traxitque ingenti mole ruinam,
Materies factus populis ridenda Canop. s. [(reading uncertain: print unclear)]
39.
Silva iugis aderat sublimibus horrian [(reading uncertain: print unclear)] , longeque
Invia servabat confuso tramite Tesqua,
Faunorum statio, Lemurumq, cubile vagorum.
Illic crebra suas legio Cocytia noctes
Exigere, et facto late complere tumultu
Omnia consuerat. Miseris manare colonis
Inde metus, trepidoque excitae pignora matres
Abdere parva sinu. Timuit loca tetra viam, quamvis
Et vigitum tremuere canes: et pascua
Impasti) fugere boves, sugexe volucres.
At simul aeterus soboles aeqaena parenti
Horrificum visu nemus est ingressa, repente
Effugere Striges, Lamieque, Etebique cateruae,
Silvanique minae, et pecoris ludibria Panes,
Capri pedes Fauni, et cornigeri Satyrici.
Inque vicem, subiere, Deo mittente, ministri
Aligeri: lateque metus pepulere priores.
40.
Tunc hilares demum caepere virescere silvae,
Ac posito squallore, novis pubescere Terra
Floribus, et pulsis Tempe succedere Tesquis.
Substitit hic, Comitumque senex obversus ad unum
(Quippe repentino mutatus numine, vatem
Induit) et, quae se facies, ait, altera rerum
Tityre, in his silvis aperit? Video omnia miris
Versa modis: video nemorum haec in culta, seraci
Surrectura solo: quanto Phaeacia nunquam
Aut Paestana queant violaria crescere cultu.
En habit anda locis circum undique pluribus antra!
41.
Hic Pelusiacae paullus quondam incola gentis
Primus erit Profaegus patriis huc ibit ab oris,
Insidias metuens, hac deinde senescet in aula
Usque decem Nullas tamen afferet illi
Ulla culina dapes: primas sed amygdalus escas
Interea, et primas tenuis dabit alueus undas
Post longe documenta famu, tum denique iussus
Gratuitas discet sub sera crepuscula Cotuns
Apportare dapes, Cereris fragmenta subactat
Dimidiata quidem, cum solus, et hospite nullo
Accumbet: peregre similis cum venerit hospes,
Integra convivis apponere liba duobus.
42.
Aemulus hic alter paribus vigilabit in antris
Noctes atque Antonius. Hei mihi! quantas
Ille per insidias olim eluctabitus Orci,
Ad solidae virtutis opes! Video undique septam
Monstris mille casam deformibus. Inde leones
Erectare iubas, hinc rictum oppandere tigres:
Hinc latrare canes, hinc cornu instare bisontes:
Ille tamen cinctus toto Phlegethonte, triumphat
Victor, et imbelles tot in hostibus exprobrat iras:
Miratur Styx victa virum, querituret nec uni
Ascetae potuisse suas obstare cohortes.
43.
Hunc alii ex aliis desertaper antra secuti,
Implevere nemus. Sonat (audio) car mine pernox
Silva pio; noctemque odis caelestibus aequat
Iussa dies; iterumque diem nox amula tentat,
Dum studet alternas divorum dicere laudes.
Ecce madent calidis essusa liquoribus ora,
Quacumque adspicio; liventque perennia fletu
Lumina; semanimesque arenti in corpore vultus
Accitaque fame, et quaesita torrida longa
Labra siti! Validis en ut praecordia pugnis
Tundat nudalapis? resonant cava pectora planctu
Adstantesque gemunt vicino a verbere rupes.
Quid? quod et armatos alii saevire lacertos
In sua terga iubent? fusoque piare cruore
Exiguas labes nullo sub gente laborant?
Hos vigilata iuvat solidae per tempora noctis
Figere genua solo, sed lumina condere caelo;
Hos iuvat aut setis aut aspro includere villo
Corpus: at hos nudos praebere Aquilonibus artus
Atque hiemes ultro, brumasque lacessere pugna.
Hos fixo spectare gradu venientia Solis
Tempora delectat; rursusque cadentia fixo
Astra videre gradu: et stabiles mirantibus astris
Flurima in excelsa traducere lustra Columna.
Tanta tenent animos periturae taedia vitae,
Dum fervet melior is amor: solisque probentur
Ut Superis, odium fieri mortalibus optant.
Vos vero, o caelo dignissima pectora, numquam,
Numquam odio terris eritis: sed (si qua futuri
Mens praesaga mihi est,) nascens venerabitus orbis
Semper, et e vestris eductor terra cavernis
Olim perpetua supplex dignabitur ara.
Vos portenta Erebi (toties infesta minentur
Iam licet) ante pedes vestros abiecta, timebunt.
Vos placidae tigres, vos exarmata leonum
Agmina, cen dominum mansuetior agna, sequentur:
Submittentque iubas, et blando syrmate notos
Mulcebunt prostrata pedes: famulosque recondent,
Docta statim vobis parere iubentibus, ungues,
Et vacuos impune sinent percurrere rictus.
Ceu quondam, pecoris cum parvus ovile paterni
Observaret adhuc puer, et Bethlemia circum
Pascua carnivoris tentata videret ab ursis,
Inque pecus ruere Assytios imbelle leones:
Lusit eos, inter teneros quasi luderet Agnos.
Nepe feras etiam trabet ad spectacula virtus,
Et silvam pietas mutari in templa iubebit.
45.
Finierat vates, cum denique paruit ingens,
Moenibus antiquis, et turribus alta superbis
Hermopolis: nam forte seni monstraverat Ales
Hanc fore longa fugae post diverticula sedem.
ARNIS ibi facia de stirpe colonus agebat,
Lurgos opum in miseros: species cui nocte sopora
Visa verenda senis, lassa cum coniuge notam
Implorare fidem, et socios optare penates.
Exauditur somno: et festibus ad ostia, si quis
Hospes oberret, abit. verum hospes ad ostia nullus:
Compita daduchis lustrat comitantibus hospes
Obvius est urbis tota inter compita nullus,
Irritus ergo suas somni redit Arnus ad umbras:
Nec mora: cana simul redeunt simulacra, prioris
Ora senis: quem fasce rudi collecta supellex.
Malleus ex humeris, et aduncae lamina Serrae,
Asciaque et Forceps et ahena Dolabra gravaret.
Ille manus iterum fessa pro coniuge supplex
Tendere visus erat, profugaque reposcere fidos.
Hospitii pro prole lares. Ea protinus Arnum
Forma movet: necdum exper rectus, limina pandi,
Exulibus properata tubet. Succedite tectis
Hospita turba meis: famuli date lautia: Mensas
Ite cits. non dum manihus data limpha? Quid haerent?
Aut ubi sunt? dixit, mediaque in voce resoluit
Illusos formis oculos mendacibus. Et iam
Conspicit optatae vicina crepuscula lucis,
Nec nisi vana ratus Morphei ludibria, surgit
Immemorat medio dum caeli Phoebus in axe
Flexit anhelantes ad metae summae iugales,
Forte suburbanos Arnus procul ibat in hortos,
pluribus ardebant ubi prata rubentiae gemmis,
Arboreique gravi mutabant pondere foetus.
46.
Sustulit hic oculos, et recto tramise cernit
Aduent are senem, quem visa gravare Bipeanis
Malleus, et Forceps, et fabri, Seria, supellex.
Visa sequi coniux, et coniugis inditus ulnis
Esse toner, qualem sopor ille ostenderat, infans.
Ergo memor, properat venienti occurrere pompae
comminus. Hic oculis res insperata, repente
Ipse suum agnoscit veterem Iosippus amicum
Attonitus: pariterque ipsum vix viderat Anus,
Et prior, o superi? mihi tu suavissime fratrum,
Tu Iosippe mihi? simul osculae sigit; et ardens
Alter in alterius complexu totus inhaeret.
Te mihi noctis, ait, venturum ostenderat umbra,
Tunc vans confusa metu; nunc verior ipso
Umbra die. Vidi venientem teque tuamque
Et simul adspectam compellat virginem, et ipsum
Virginae infantem cupidis amplectitur ulnis.
Cuius ab ambrosio radios effulgere vultu
Ominis ignarus stupet, et miranda modestae
Indelos ora videns, plenusque horrore verendo
Arcanum sensit puerili in corpore numen.
47.
Hic aliud monstrum mir anti grandius Arno,
Objicitur. Vertumnus erat, quem postibus horsi
Impositum, plebes donis placare studebat
Rustica, cum verna se tempestate renascons
Verteret, inque suum sese ipse revolveret orbem.
Illo ibi, (quamquam ingens clavis affixuas abenit
Nullum e sublimi casum statione timebat,)
Intremuit visu pueri, totusque pependie
Censura cum mole Deus: dum denique cervix
Excussit ridenda caput; ceciditque trophaeo
Testa suo: et truncas infami vulnere nares,
Et mutilas inhonora manus amisit imaego.
Arnus, adest Iosippe Deus; Deus, inquit, aperto
Proditur indieio, non hanc mihi vana ministrant
Argumenta sidem, metuunt simulacra, trahitque
Praecipites for mido Deos. Negat ipse roganti
Iam Phoebi respoaesa timor surdisque cruentus
Se negat in templis tam posse litare sacerdos,
Et memini: vates de clade oracula tali
Fudit Amosiades: Excrema in regna Canopi
Venturum tenui quondam sub nube Tonantem,
Et subito in praeceps acturum Aegyptia late
Incusso simulacra metu. Vident omnia certis
Iam patefacta notis? Et habet plus ominis infans,
Cuius ab ambrosio radios effulgere vultu
Vidi equidem; et sensi tacitos in pectore motus
Nescio quos, Iosippe: Deus Deus indidit illos.
Teper ego, succede, precor, neque pauperis hospes
Tecta fuge: et rerum quae sint ostenta tuarum,
(Sunt etenim, sunt magna, reor, Iosippe) volenti
Pande libens Arno. Simul in sua praedia ductos
Accipit; et causas veniendi ex ordine discit.
Utque metum Herodis, bimaeque cruenta iuventae
Funera cognovit, lacrimis confusus obortis
Dulcia servati pueri vestigia pressit.
Incubuitque diu: et nimis hoc feliciae, dixit.
Hospite tecta! placet totos impendere census
Exilio. Quidquid profugis Iudaea negavit,
Barbara villa dabit. tenuem, ne spernite villam,
48.
Porticus, ecce, locum circumsecus amplae coronat,
Quae praestare larem, noctisque arcere timorem
Tuta queat. Videri haec (simul in pomaria ducit,
Interiora senem:) veterum monimenta parentum,
Omnia parietibus depicta! Aliquando diurnae
Ut minuam curas, iuvat his inhiare tabellis,
Et veterum mores e pariete discere picto
Hic primum aerio suspe isos turbine Currus,
Et biiuges ostendit Equos; bigaque locatum
Ignifera vatem, qui caeli primus inausum
Per nubes tentarat iter. Flagrat ignibus Axis,
Et rota flammatis circumdatur orbibus: Ardet
Igne iugum, temoque iugu vivumque iugales
Ore vomunt, oculisque et anhelis naribus ignem,
Ipse sedet mediis non ustus in ignibus, orbique
(Ultima fatales metuet cum terra ruinas)
Caesure rediturus abit. Sed Labitur alto
Defluus e curru, vatemque relinquit amictus.
Calvus idem spolium domini fugient is Alumnus
Excipit, et refugas illo velut obice cogit
Hinc Iordanis et hinc subito divortere limphas.
Mox alsas aliasque oculo lustrante figuras
Circumeunt. Hic castra inter Babylonia captis
Insultare vident Holofernem moenibus: illio
Educto qualis gladio Iuditha cubantem,
Esriaque Assyrio voluentem somnia lecto,
Ausa neci dederit: iuguloque repente resecto
Una virago viros. sine milite, fuderit omnes.
49.
Hic Mosaea cboro soror applaudente Pharonem
Ridet Erythraei demersum gurgitis undis.
Hic omnes Regina metus Hestera, minasque
In caput Hebraei generis quascumque pararat
Hostis, in auctorem sceleris convertit Amanum.
Agnoscit triplicis se virgo in imagine Nymphae;
Erubuitque suas alieno in schemate laudes;
Et cito monstratum peragi desiderat omen.
50.
Parte alia, proris Rostrara tridentibus aequor
Sulcat, et hibernas inter Ratis acta procellas
Aerias nubes Puppi ferit ardua, Proram
Aequore as eadem demersa recondit in undas.
Tendunt pallentes in caelum brachia nautae,
Oraque clamorem cupientia tollere pandunt
Nequie quam. Media stat pars densata carina,
Et Ionam (iusso fugientem a littore Ionam)
Praecipitem sratas e nani exturbat in undas.
Ecce autem! immanes Balaena Britannica rictus
(Pone natans motaque everrens aequora cauda)
Pandit, et eiectum laxo vasti oris hiatu
Sorbet onus. Sensim inde putes mitescere fluctus,
Et posita feritate omnem subsidere Pontum.
At procul adversum, tenui in caligine, littus
Pingitur: hic udam reiectat Bellua praedam,
Brachia tendentem, et prensantem littora vatem.
51.
Iosippum species tenuit non vana, Sed haesit
Titytus interea diversa in imagine fixus:
Lanigeras ducebat ones qua picta Iacobus
Arva per, et valles: et aprica per ardua colles.
Hic gregis amissi memor, usque videre bidentes
Perstat; et enumerat pictum pecus omne, suoque
Comparat. Ipsa suas, dominum comitata, repertas
(Ut tabulam suspexit) ones putat esse Lycisca.
Inde alia ex aliis Arnus demonstrat; et omnem,
Si sedet, hane horti, Iosippe, ait, incole villam.
52.
Iam dudum hospitio Iosippus et hospitis Arni,
Colloquio ganisus: Opem, quam largus egenis
Haud dubiam promittis, ait, non poscimus omnem:
Tecta dedisse sat est, modicoque cubile mapali.
Cetera (cum vegetae durent in corpore vires)
Nos dabimus. Nec enim gravis est, tolerata bipenni,
Vita fabro, et solit is quaerenda laboribus esca.
Nec novum erit, curare nemus, textisque patentes
Arcendo pecors circumdare moenibus hortos.
Aut flavii ripas secta praetexere pinu.
Aut validas magnis aptare biremibus alvos:
Ipsa soror vel pensa trahet, vel sedulae lanam
Interea faciet, Phrygia vol candida sollers
Stamina pinget acu: (didicat, cum paruula templo
Clausae vacaret adhuc.) Nec rebus provida deerunt
Sidera: numen alet, cui sunt opera omnia curae.
53.
Sic fatus, sedem in tectis hor tensibus optat
Extorri cum prole faber, quos Tityrus ambit
Exul et hospitii postrema in parte relinqui,
Aetheriae sobolis studio, comes additus ardet.
Hic mihi, quid genitrix caelo procul acta paterno,
Quid peregrebis terna senex per frigora brumae,
Perque alias totidem quid messes egerit infans,
Et tulerit: memoresne mihi narrare Camaenas
Posse putem? An potius rerum miracula nullae,
Quidquid agant, se posse vident aequare canendo?
Summa tamen timido iuxta fastigia passu
Vatibus ire licet. Vatem tu maxima duce
Virgo tuum, puerique breves narra exulis annos.
54.
Extrema memori fons est pelliscidus sua,
Dives aquae, et tacito dum Sirius urit biantes
Igne serenus agros, vitreo de gurgite bullit
Unda, nives, gelidaeque lacessens frigora brumae.
Inde cavis omnes excepta canalibus horti
Irrigat areolas: floresque rosasque perenni
Frigore foecundat: nec restagnante moratur
Pigra lacu; liquido sed derivata ministrat
Amne per aestivas large sua munera valles.
Imminet arbor aquis, frondesque iubente propagat
Autumno foecunda graves, quas plurima subter
Spargitur umbra solo: viridis qua caespes ab aestu
Incolumes horti defendere gaudeat herbas.
Optavere locum (si quondam credimus) ipse
Thespiades Musae; nec eas Libethra tenebus
Iam sua, cumpoto semel hoc de fonte rigassent
Ora, vetus nequiit Pirene tollere notam
Fastidita sitim: celebrem iam denique crebrae
Contemptis odere liquoribus Hippocrenen.
At superi sacros culim [(reading uncertain: print unclear)] vetuere profano
Turbari fontes, domino meliore bibendos.
55.
Huc igitur virgo Iesseia saepe cavata
Fontanos urna latices haustura cucurris,
Seu tolerata seni, seu (postquam a lacte removit)
Exigeret tenerae potum sitis arida proli,
Saepe sacro pueri sudore imbuta lavabat
Lintea; cum sensit se limpidus ipse lavari
Sinilonis attactu liquor; et, purissima quamvis
Unda, tamen semper sese ipsa purior ibat.
Iamque sinu prodire puer coeptubat, humumque
Felici calcare gradie; sed semper inhaerens
Materno lateri comes: et quacumque trahebat
Picta per attigui nemoris violaria castum
Virgo pedem, Soboles gressum sociasa ferebat:
Unaque aut flores tenero decerpserat ungue,
Aut calathos onerare rosis: aeist candida sollers
Lilia felices disponere iuvit in usus.
Et quocumque pedes converterat, ocius illis
Tota teri pedibus cupiit caelestibus Hybla:
Atque iterum quocumque manus adverteret, illae
Tota iterum manibus cupiere rosaeriae carpi.
Fortunata nimis pratorum germina tali
Comingenda manu, Hesperiis numquam invida pratis:
Noc Corcyreos inter malitis odores
Vivere, digna oculis irritamenta profanis,
Quam talem decerpta mori potuisse per ungue.
56.
At Puer ut mediis aliquando vagatus in hortis
Urticas nudo pressit pede, iussa pepercit
Nudo urtica pedi: subitoque oblita maligna
Indolis, in plantae melior is nobile germen
Versa, Palaestini sudare opobalsama succi
Coepit, odorataeque afflare tepentibus aurae
Deliciis vicina Phari iuga, et omnia Nili
Littora. Miratur Thymus, et redolentis Amomi,
Et florum superatus odos, Quisnam ille beatas
Exhalet Zephyrus pratis caelestibus auras?
Nec brevis illa stetit mutatae Gloria plantae:
Sed servata sua in sobole est; quae divite succo
Europamque Asiamque omnem, Libyamque peragrans
Suavia fert Templis et Regibus unguina magnis
57.
Forte rosas alia violasque in parte legebat
Absent, genitrice puer; iam tamque rubentes
Undique Narcissos, et candidulos Hyacinthos
Carpserat: hic visu novus, admirabile monstrum,
Ecce frutex! Humili surgens e stipite pandum
Desinit in florem: folio qui tenditus uno
Continuus, Radiisque oras ambitur acutis.
In medio lucent quinis illustria gemmis
Tubera: purpurea stillantia Tubera limpha.
At matura sinum calycis qua nympha recludit,
Erigitur (miranda fides!) procera patenti
Fiva Columna sinu tereti de marmore qualem
Daedala conari Lysippi dextera vellet.
Summa coronantur flexo Diademate; credae
Consertosque haerere vepres, hirtisque minari
Armatum stimulis erecti tergus echini.
Eminet implexis e sentibus ordine triplex
Clavorum facies, atra ferrugine quorum
Fixus in erecta stabilitur mucro columna.
Prominet e folio breviore Sarissa, Flagellum
Capreoli efformant; species sed stipitis alti
Quadrifidam procera Crucem simulare videtur.
Non Arabum fragrare ulli memorantur odores
Suavius, et vinci seprata Sabaea fatentur.
Hunc avide talem reliquis e floribus unum
Chara Dei soboles, manibus complexa futurique
Haud ignara, piis saepe est dignata labellis,
Inclusitque sinu; propereque ostendere gestit
Dona reperta suae, plena inter gaudia, matri.
58.
Illa nonum ut vidit fruticem procul, inscia rerum
Palluit, et rosei color oris ab ore recessit.
At propiore manu germon tactura, fluentes
Ex oculis sensit cadere ignorantibus undas.
Utque manu florem semel aegrescente removit,
Siccatae rediere genae. Simul illae resumpsit
Germen, ad amissos oculi rediere liquores.
Ecquod, ait, visis miserae est in floribus omen?
Ter contacta mihi, ter oborto planta rigavit
Imbre genas. Aliquid mihi triste Corona minaris,
Vosque aliquid Clavi, vosque o distincta cruentis
Stigmata quina notis; et vos suspecta Columnae
Marmora, vos aliquod miserae portenditis omen.
Quidquid id est, fiat soli mihi triste, meoque
Obveniat capiti, precor, et mea pignora servet.
Dixit, et acceptam gremio fidissima prolem
Abscondit genitrix: iterumque uberrima flevit.
Dum demum assiduum matris lenire dolorem
Caelituum sumsere duces: qui tristia floris
Omnia Niliacis e finibus, usque remotos
Oceani fines, alioque in sole vagantes
Indorum populos celeri rapuere volatu,
Radicesque agere, et generis semente perenni,
Memnoniis sobolem iussere virescere pratis.
59.
Iosippum interea studium non deses habebat
Diversis, ut quisque manum poscebat, ansicis
Nil senio tardante suos deferre labores.
Seu tignis aptanda trabes, pronaemque ruinae
Iligno fuerat portandum Atlante lacunar:
Seu tecto columen deerat, seu sublica ponti;
Hac modicas faber aute dapes, ac caetera rerum
Quaesiit, ut pueram puerique utcunque parato
Rebus in extremis defenderet aere parentem:
Atque ubi iam primos infantia desint annos,
Saepe puer (veniam genitriae cum sorte dedisset)
Sueverat ire comes seniori, quando diurnum
Incepturus opus, vicinos ibat in hortos.
Contextumque libens e lento vimine corbem
Ex humeris dudum optarat gestare, paternum
Aemulus ut tentaret enus. Mox, si qua bipenni
Caedua de magno desecta est assula trunco,
Ipse manu spolium legere, et collecta minutum
In faescem, quoties Iosippum sera iubebat
Umbra redire, suae portabat segmina matri.
60.
At genitrix tunc ipsa (foci cum nulla paerandi
Cura super) lino tenui subtemina serum
Idea miscebat acu: Non illa profanis
Rerum illusa notis; quibus irridendae Gigantum
Bella, Semisamio Babylonia texere fuco
Suovit aniss. Magno sed erant plena omniae vero.
Nam sua nascenti placuit primordia mundi
Pingere. Cumque vagos primum lucentibus orbet
Iam stellis animasset acus, mediique parasset
Fundamenta soli; reliquis properabat omissis
Illa voluptatis Nemora, et pomaria ducte
Stamine conari, quaeprimi accepta parentes
Atque amissa statim, aeternis flevere querelis.
Hic labor omnis erat. Mediis ebulliit hortis
Uberis humor Aquae: ripisque argenteus altis
Quattuor aduersos diffusus abibat in Amnes.
Vernabant viridi discrimine Littora, veraque
Alueus incano simulabat Flumina filo.
Multae per areolas violis est purpurae: multae
Formandis impensa Rosis: flavescere miro
Iussa simul Crocus, et candescere Lilia textu,
Atque aiii pallere, alii livescere flores.
61.
Surgebat diversa viis hortensibus arbos
Quaeque colore suo procerior una virentes
Tendebat, visu pulcherrima brachia, ramos.
Es gravidos passim decumano pondere foetus,
Qualibus ad sese deceptas aemula vers
Ars traexisset aves, contempta Zeusidis vua.
Propter Adamus erat, facili genus omne leones
Imperio tigridesque regens: necdum ille senectae
Ullius aut mortis metuens:sed Laetae suarum
Inter opum stabat viridaria tutus: et uliro
Accipienda feras faciles ad iura vocabat.
Eua etiam (ab generis male cauta noverca futuri!)
Pingitur, ut vetito steterit iam proxima ramo,
Numinis ut spreta paulatim lege nocentem
Admorit superata manum: pomique potitae
Ille caebris eadem haec irritamenta marito
Suaserit incauto! Non abnuit ille probatas
Infelix epulas, pomoque momordit in uno
Et natos natorum, et qui nascentur ab illis.
62.
Callidus haec inter squamoso tergore serpens
Funereo victor damno gavisus ovabat,
Seque suas tam iam voti reus, abdere furtim
In latebras, oculis sanie liventibus atra,
Inflatusque iubas, caudaeque volumina torquens.
Coeperat: Hic versis subiit mutatio rebus
Altera. Pelluntur profugi extorresque beatis
Sedibius: a tergo propior fugientibus instat
Parca metu comitata, Fameque Sitique: sequuntur
Et Labor, et Lacrimae, et miseris in rebus Egestas
Numquam visa prius. Comitum miratur Adamus
Degenerem pompam. Neque se foecunda marito
Eua recordatur tantum effudisse nepotum
Una nocte regem. Renuunt agnoscere prolem
Auersi, et prohibens venientibus oscula natis,
Occluduntque sinus. Sed eo maiore lacessunt
Ambitione patrem, matrique tenacius haerent
Infestae Soboles. Clauduntur montibus Horti
Denique, et obiecto munitur semita vallo.
Totus Arachnaei texta sub imagine veli
Conspectus patuit, tela variante colores
Nunc hos, nunc illos, quo ducere quemque decebat;
63.
Donec in hortorum Custode venustior une,
Haesit acus, seque ipsa sibi miranda fefellit,
Nam vigelens (Geniis quem de caelestibus horto
Apposuit Genitor, forroque armavit et igni,
Ne profugos sineret sporata in prata reverti)
Usque laborato fulgentem Vestiit Ostro
Inservit geminos oculis Adamantas apertis,
Et rutila passos distinxit Iaspide crines:
Puniceo chlamydem de Murice pinaeit: et Auro
Insignes humeris sublimibus addidit alas.
Sic media caeli volucrem suspendit in aura,
Fulmineum dextra telum laevaque rotantem.
Cingentemque metu nemus insuperabile. Credas
(Lentibus afflentur zephyris ubi lintea) totum
Vivere sublimem, motaque per aera pluma
Alternare humeros, et aves aquare volatu,
Vibratoque gravem profugis mucrone minari.
Illi autem aduersa miserandi in valle negatas
Lamentantur opes, lacrimisque cadentibus optant
Perdita felicis nequicquam gaudia campi.
64.
Haec Phrygia complexa parens erat omnia tela,
Ut donum meritae mox discessura Melussae
Linqueret, hospitii memor. At pleramque Melussa
Materiem dederat locuples, conchylia large
Argentumque aurumque operi gemmamque futuro:
Addidit illa manus artemque, ut iudice Nilo
Materiam superarit opus: memorabile textum.
65.
Sexta Paretoniis iam ducta in finibus aestas;
Cesserat, et glacies horrebat septima brumae,
Fabrili cum forte redux a mole reversus
Membra soporifero Senior dedit aegra grabato:
Vitque facem tacitae pallentem Cynthia nocti
Luxerat, ecce iubar subit in penetrale, locumque
Angustat radiis: volucer succedit Ephebus
Insignis facie, et niveis pulcherrimus alis,
Non qualis (memini) cum quondam nocte sopora
Tristior, et vultu tacitum prodente timorem,
Maturare fugam, et mutare Sionia regna
Iusserat exilio: sed fronte serenus amoena,
Et placido, (quali laetantur sidera) vultu:
66.
Quid Pelusiaca Iosippe senescis in ora
Hospes? ait, terraeque iaces oblitus avitae
Tamdiu? an ignota sepeliri quaeris arena?
Nec dulces patriae est tibi cura revisere fines?
Ille sibi in somnis adstantem agnoscere visus,
Excipit: o segnes, Iuvenum pulcherrime, cessa
Exprobrare moras: dudum non sponte moramur:
Sed sumus impertis huc immortalibus acti:
Ante redire nefas, quam nos iterata reverti
Iussa velint. Durant Herode superstite curae.
Hac gemitu comitante senex. Haec illicet alier:
Parce metu, Iosippe, dedit, dedit improba poenus
Crudeli cum rege manus. Consumpta furentis
Saevitios Herodis, et implacabile ferrum
Exstincto didicit cladem nescire tyranno:
Surge age, rumpe moras, patriosque revise penates,
Omnia tuta vides. Ita fatus ad alta recessit
Stellati convexa poli Iosippus euntem
Iam vigil, et pennis ventorum adversa secantem
Obtutu insequitur: quali Gortynia, quando
Arcubus exeusso sonuerunt spicula nervo,
Evolat, et visus festina relinquit arundo.
Aut quoties sera vigilans de nocte, cadentes
Praecipiti stellas ferri videt impete pastor,
Effugiunt oculos properatis motibus ignes.
67.
Ergo sub Aurorae matura crepuscula, fido,
Pandore consilium (nec enim bene facta sinebant
Ignaro tentare fugam) faber occupat Arno;
Et lacrimans, quas Arne, tibi me dicere grates
Par erit? Extorres, ait, et rerum omnium egentes
Accipis hospitio, meritisque ingentibus ornas;
Et victu rebusque ivuas, et plura profuso
Non cessas offerre sinu: numquam ulla (fatebor.)
Teque tuumque mihi tollent oblivia nomen,
Donec erunt Nili Phariis in finibus undae,
Et Solymae stabunt immoto vertice turres.
At geminos caeli genitor qui temperat axes.
Is larga tibi dona manu, (si quid mea possunt
Vota precesque) dabit. Sic fatus in oscula gestit
Ire senex: lacrimans cuptenti restitit Arnus,
Et per siqua tibi, mea numquam inuisa pistasti
Hospita, oro: breves (adeo si patria cordi est,
Et iubet Hermopoli manifestum abscedere numen.)
Adde moras, unamque diem (non magna rogamus)
Indulge, et nostris hanc mollior adjice votis.
Supremum ut liceat meliora per otia Salue
Et puero IESU, et fugiturae dicere matris:
Quid properas? sunt multae mihi, sunt multa Melussae
Ante paranda meae. Pariterque obnixus inhaeret
Multa recusanti nequicquam, et fortior obstat.
68.
Ipsa etiam studio interea non impare coniux
In puero, et pueri retinenda matre laborat.
Obtinuere pares. Solidas mox dulcibus horas
Officiis utrinque trahunt! Hic virgo Melussae
Arte labor atum properat depromere velum
Discessura suae monimenta perennia telae.
Attoniti mirantur opus, mentemque tuendo
Expleri nequeunt. Neque se velamina rentur
Cernere texta manu, sed foloribus undique vivis.
Et violis nemus et vero pubescere vere.
Evaque picta, oculis poterat viva Eva videri,
Obstitit exiguum hoc Evae discrimen utrique,
Vius loqui poterat, poterat sed picta tacere.
Ac nisi vibrantis requiessent sibila linguae,
Viva putarentur picti portenta colubri.
69.
Ergo Melussa datis dum gaudet plurima donis,
Et mensas infert epulasque, novissima magnis
Lautia coniugis: ultroque citroque supremis.
Obsequiis certare iuvat: vulgata per omnes
Fama volat, Solymis excita e sedibus, urbes,
Funus Idumaei memorans infame Tyranni,
Et procerum stragem, rabies quos ultima tractos
Ire Acheronteas comites sibi iussit in undas.
Si mihi Pieridum dabis haec ad crimina fontes
Expedienda novos, cum dudum sicca querantur,
Undique Castalios arescere labra liquores,
Persequar, Hero disque extrema in clade quiescam.
70.
Iam cruor insontum, caedesque informis, ad aulae
Sidereae regem penetraverat, et cunctantem
Numinis excierat validis clamoribus iram,
Cum pater omnipotens, pallentes evocat orco,
Ingenti morborum acie comitante, sorores:
Emeritamque iubet subitis urgere senectam
Febribus, et lento Herodem turbare veneno.
Vixea mandarat, iamque intestina Tyranni
Obsedere Febres. et noxia viscora vastat
Arcano novus igne calor, suffocat anhelum
Pectus Hydrops, et peste pedes insedit aquosa.
Contracti torpent ignavo frigore Nerui,
Et diffusa cutim maculis Lentigo pudendis
Induit: erumpunt generati ex ulcere vermes.
Infamatque torum manans e corpore foedo
Nautea, et adstantes efflata Machaonas arcot.
Ipse dapum aeterna, numquam satur, ardet Orexi,
Atque epulis inhians epulas vanescere credit,
Iam sibi (cum fuerit quondam mera fabula) verus
Tantalus, in refugis magis ac magix irritus escis.
71.
Talia dum meritus venis incendia nutrit
Omnibus, et poenitis grassatur flamma medullis,
Respirant vacui longa formidine cives,
Et moriente audent iuga detrectare Tyranno.
Ergo alii primo moliri limine templi
Aurea maturant AQUILAE simulacra profanae,
Et raptare solo: Quae rupta lege paterni
Numinis Herodes contemtor in Aede locarat.
Id facinus tentare cohors diserimine certo
Ausa; quater deni Iuvenes, natalibus omnes
Conspicui magnis, vindexque Tyrannidis agmen.
72.
Mox alii festo gratati regia plausu
Funera (nam mendax vulgarat funera rumor)
Immatura ruunt in gaudia. Denique natu
Maximus Antipater (qui carcere conditus arcto
Irrita miscuerat sensuro toxica patri)
Iam regni fasces, laxato carcere, vanus
Somniat et vivo praeceps de patre triumphat.
Sentit vana Pater studia; et (quamquam aegra moratur
Membra lues; animamque inuito in corpore solis
Artibus haerentem retinet calor) igneus irae
Reliquias in morte vocat; viresque nocendi
Omnibus explorat membrorum in partibus omnes
Sed pedibus vis nulla super, vis nulla lacertis,
Et cecidere manus, effaeto robore: sola
Lingua suas tenuit nondum omnis mortua, vires.
Hac ulciscar, ait. Qualis cum forte reperti
Caerula Serpentis calcavit terga viator,
Elisitque iubas, et colla tumentia pressit:
servat adhuc iras coluber, iamque omnia victus,
Ore minatur adhuc, et linguae cuspide pugnat.
Aut ubi Cecropio cum fucis innuba prato
Depugnavit Apis, quam plaga infesta reliquit
Seminecem, iacet illa quidem, sed saeva nocere
Postica molitur acu, necdum abstinet hamo.
73.
Haud secus Herodes. Lingua moriente, cremari
Raptores Aquilae vivis iubet ignibus. Illi
Lecta manus iuvenum, simul omnes, fortia bello
Pectora, confestim palmas post terga rovincti
Constrictique pedes, generosaque corpora nudi,
Stridentes (visu horrendum) sparguntur in ignes.
Constantesque aliis soli opplorantibus ardent.
Gratior Herodi nulla unquam e turis acerra
Nidor iit: placuit cum tali victima flamma.
74.
Nec tamen hic animi stetit implacabilis
Sed congata manu scrutari viscera dudum (ira:
Suetus, in Antipatri postremam sanguine palmam
Quaesivit; ut reliquis natorum hunc adderet umbris.
I, ferum rape miles, ait; stolidasque cruenta
Spes incide manu. Patri succedere functo
Gestiit infelix: vivum praecedere discat
Ante patrem, et Stygiis venturum nuntiet umbris
Carceris extemplo decurrit ad antra satelles,
Lictorum comitante globo. Hic vixisse parentem
Iam ratus Antipater, procul ingredientibus, ultro
Tandem o sceptra mihi, et capiti diudematae tandem.
Fertis, ait, segnes! dudum mihi debita cani
Iurapatris, nemo rapiet de fratribus heres.
Tollite vincula citi, voto ut concessa capessam
Regna meo. Dixit: mediaque in voce loquelam
(Ferrea sensit enim vibrari tela) reliquit
Pallidus; et lacrimis nequicquam fata moratus
Luctanti ferrum iugulo ferale recepit.
Mox ubi purpurea caput a cervice revulsum,
Oraque luminaque tristi pallentia morte
Monstravere seni: cubito languente renidens
Erigitur, gaudetque ferox, inhiatque cupitos
Aeger in aspectus, et vindice pascitur ira.
75.
Iam satur, et cubito cedente relapsus in alti
Plumea fartatori, proceres iubet omnibus omnes
Usque accire plagis, vacuoque includere Circo
Ignaros: Haec deinde dedit mandata sorori
Ultima. Consiliis soror a [(reading uncertain: print unclear)] fidissima nostris,
Tuque meae semper mihi conscie mentis Alexa,
Sibens me quicquam fecisse putatis utrique,
Estque aliqua et domini, et morituri gratia fratris,
Extremis date rebus opem, pactaque rogati
Herodem servate fide Mirantibus, ecquam
Ille sibi optet opem; Lacrimis labentibus infit.
76.
Cernitis immemores animos, et nescia flecti
Pectora, nullorum meritis obnoxia regum;
Ut vivo insultent etiamnum, et funera votis
Antevolent: longa est avidis, quam vivimus hora.
Quos animos gentipost funera nostra futuros
Creditis? in plausus certatim et festa soluti
Gaudia, complebunt hilarem clamoribus urbem.
Nos humilis sine luce rogus, lessoque carentes
Inferiae, et luctus expers Libitina manebunt.
At vos et lacrimas et singultantia certe
Lamenta e scopulis mihi suppedit abitis illis,
Inuitamque meo lugere iubebitis urbem
Interitu: ut quantis nullum gens altera regem
Extulit exsequiis, me me meus efferat hostis.
77.
Ter centum proceres Hebraea stirpe creatos
Amphitheatra tenens: (vetuti cum indagine) cinctos
Cornibus insignes obuallant retia ceruos,)
Hos, ubi supremus me liquerit halitus, omnes
Confestim iaculis et acuti grandine ferri
Obruite audaces; et pectora figite contis,
Inferiasque mihi morienti mittite. Siquis
Sensus apud manes erit, et Phlegethonte sub imo
Iste meas feriet non falso nuntius aures,
Lethaeis captare merum mihi nectar in undis
Ambrosiasque dapes, caelo indignante videbor.
78.
Haec mihi summa precum et ratio suprema mearum est,
Vos vestra firmate fide, si pectora nondum
Vestra reliquit amor, si nondum denique vobis
Excidit Herodes. Quamquam horruit impia Regis
Pacta probare manus, tamen (heu fera pectora!) demum
Expugnata precum studio constantia cessit,
Et iurata fidem pepigit manus. Illicet armis
Obsessas munire fores, et cingere ferro
Amphiteatralem properavit miles Arenam,
Designans pavidos contentis arcubus hostes,
In quoscumque dato missurus spicula signo.
79.
At pater omnipotens, certis moderatus habenis
Omnia, dum Solymi vigilans meditata Tyranni
Respicit, alipedem iubet accelerare ministrum,
Qui laxare vetet neruis stridentibus arcus,
Intentatque manus, et saeva moretur Alexae
Pacta, nec iratam sinat insanire sororem.
Ipse pater rapidum candenti e sulfure telum
Molitur dextra, claramque e nube trisisculum
In ferale caput, valido movet impete fulmen;
Non tamen ullum aer, non audiit unda fragorem
Fulminis, et motu tremuerunt culmina nullo,
Sed tacitae cecidere faces, flammaeque cadentis
Conscius Herodes, nullo hausit teste vaporem.
Viscera confestim venasque iacentis et artus
Ossaque, et infusas durata per ossa medullas
Flamma voravit edax, et noxia pectora rupit.
80.
Ipse diu obluctans oculisque immane retortis,
Multae gemens Stygias e corpore fugit in undas.
Ad Dei, Deiparaeque virginis Gloriam Maiorem.