POEMATA GREGORII BERSMANI ANNAEBERGENSIS, IN LIBROS DUODECIM DIVISA. [Illustration: unclear ] LIPSIAE CUM PRIVILEGIO.
Compellaturo mihi te, Vir clarissime, in mentem veniebat versuum quorundam Euripidis,quibus Archelao respondisse scenicus ille philosophus perhibetur: ou) bou/lomai ploutou=nti dwrei=asqai pe/nhs, mh/ m) a)/frona kri/nh|s, h)\ didou\s ai)tei=n dokw=: id est:
Donare nolo pauper ipse diviti, Ne videar esse stolidus, aut dando petere.Non enim carere solet stultitiae reprehensione, qui de sua inopia aliorum.
EPISTOLARUM locupletare studet copiam: et qui opulentis donando largitur aliquid, non donationem aut largitionem facere, sed iis, qui se mendicos profitentur mendicare callidius existimantur. Quid igitur me fiet, Posthi, qui (ut Nasonis huc accomodem versus,)
mel Aristaeo, qui Baccho vina falerna, Triptolemo fruges, poma fero Alcinoo,id est, carminum tibi copia affluentissimo, versuum meorum exiguum offero munusculum, POETASTER ipse pauper et ieiunus, tibi Poetae luculento et copioso. Nisi me valde animus fallit, incurram profecto in aliquorum aculeos, vel ineptiae, vel saltem sinistrae libertatis criminatione. Verum enimvero, mi Posthi, ego non munere te afficere in praesentia constitui, missis ad te qualibuscumque; ingenii mei exercitiis: sed cum postulante ita consuetudine, cuius secundum Publicum gravissimum est imperium, ab initio quasi praefandum
dum mihi esset aliquid, te potissimum delegi, apud quem animi mei cogitata expromerem liberius, et qui cum familiariter quasi garrirem. Qui enim est animi tui candor, quae benevolentiae erga me singularis affectio, prorsus mihi persuasum habeo, in optimam a te acceptum iri partem, quaecumque de studiis adolescentiae meae apud te exposuero. Ego me, Posthi, ab ineunte aetate optimarum artium disciplinis deditum fuisse, neque inficior, neque huius me cum Musis, id est, cum humanitate et doctrina commercii adeo paenitet, ut provecta iam non nihil aetate, in ista scholasticae humilitatis tenuitate atque obscuritate non conscendere malim. Quam si possim atque in promptu sit, nunc demum me quasi retexere, atque consectari incipiam vitae genus et splendidum magis et fructosum. Ceteros paenitet, qui vel ambitione turgidi, vel pecuniae cupiditate inescati, aliis quam sibi vivere malunt, id est,
id est, ea amplecti studia, quibus in honorum et dignitatis fulgore, et rei lautae fortunarum splendore, noti nimis omnibus, ignoti moriantur sibi secundum Senecam: imminentibus praesertim, in ista quae ante oculos interque manus est fatali rerum omnium conversione, maioribus indies periculis vitae honoratae et negotiosae. Neqque vero est quod suspicitur aliquis, me aut solitudinem ac desertionem humanae societatis approbare, aut illorum improbare institutum, qui sapientiam suam, prudentiam, intelligentiamque ad rei publicae utilitatem, et vitae communitatem conferunt: sed illorum hoc a me non dictum sed responsum est insolentiae, qui litteras humaniores despiciunt, ut exiles nimis et humano generi parum utiles: non advertentes in illa fastus fui ignorantia et arrogantiae caecitate, cum eos quibus his essent dediti erudisse multos, quo cives evaderent meliores, rebusque suis publicis
utiliores: tum illos ipsos, qui se rationi civili totos addixere, quidquid ad rem publicam commodi attulerunt, id omne doctrinae liberalis institutioni ferre acceptum. Sed de his plura commemorati non esse necesse. Harum igitur artium, quae et sunt et appellantur ingenuae, cum amore et cupiditate a primis, (quod dici solet) unguiculis tenerer, poeticen prae omnibus complectebar, quod de praeceptorum meorum gravissima iudicii sententia persuasum mihi erat, neminem posse ullam eruditionis laudem consequi, neque in studiis doctrinae locum tueri ullum, qui non in hoc genere litterarum diligenter et ipso versatus fuisset. Atque amabam ego unice, et colebam quoscumque vatum titulo censeri, atque excellere in facultate tam praeclara acceperam: praecipue vero lectione poetarum veterum delectabar, deque eorum hortis uberrimis quotidie flosculos mihi fullegebam aliquos, ad copiam
supellectilis litterariae, id est, doctrinae elegantis. Acuebat hanc studii mei contentionem, et currenti (ut est in proverbio) calcar addebat praeceptor meus Georgius Fabricius, quo mihi, non absque; singulari Dei benignitate, uti contingit magistro ac informatore ineuntis adolescentiae meae. Qui cum omni liberali doctrina esset politissimus, et poeticae imprimis gnarus, non modo scientia me augere poterat, sed etiam exemplis. Incitabat praeterea me condiscipulum meorum in ludo illustri aemulatio, at quorum? Adolescentem solidae laudis cupidorum, et magna laboris ac diligentiae contentione in eodem curriculo sese exercentium. Et servabat enim opus, et concitatio quisque cursu palam appetebat Musicam: in qua consequenda, si non prima tenere potest, extremum saltem redire pudebat unumquemque. In illo igitur spatio cum decurrissem annos totos sex, quod erat
tempus curriculo illi praescriptum constitutione illustris. Ac laudatis. Memoriae Pr. [Abbr.: ?] Electoris Divi Mauricii in Academiam Lipsensem missus sum tamquam ad mercaturam doctrinae luculentioris, faciente mihi sumptus illustriss. Munificentia summi et potentiss. Principis, quem cum gratis. Recordatione beneficiorum ipsius nomino, Pr. Electoris Augusti. Atque magna a mea felicitate evenit, ut non prius quam et veteris mei praeceptoris litteris, et commendatione quoque Philippi Camerarii, iuvenis ad omnia summa nati, quem Misenae et contubernii ac studiorum societate, et amicitiae nec necessitudine mihi habebam devinctissimum, conciliatus essem Magno illi Ioachimo, utriusque litteraturae atque adeo omnis humanitatis parenti. Quo cum et doctore uterer et e)rgodi()w/kth|, non modo non deserui cursum illum studiorum, quem Fabricio duce non infeliciter ingressus
eram , sed etiam acrius aliquanto eum persequi coepi, admovente mihi stimulos tanto viro, cuius et auctoritas apud me erat summa, et iudicium fiebat maximi. Et amabat ille ingenium meum, quod alii propter vehementiam carpebant, et fetus illius non improbant. Ac memini ego ipsum de me usurpare illud Themistoclis dictum, quod relatum est a Plutarcho: tou\s traxuta/tous pw/lous a)ri/sous i(/ppous gene/sqai, o(/tan h(=s prosh/kei tu/xwsi paidei/as kai\ katartu/sews: id est: ex pullis ferocissimis optimos evadere equos, si recte educentur et instituantur. Et si quid praeterea in me malevolorum notabat acerbitas, atque obtrectationis calumnia, (qua nescio quo fato vix in lucem editus laboravi) id ita excusabat, ut aetatem diceret, quidquid id esset, detrituram. Atque haud scio, an divinum illum virum, sui de me iudicii fefellerit opinio: cum ab invidis etiam num audire cogar, quod mihi obicitur de animi
vehementia, ac tutum non effreni impotentia. Sed dicam tibi, Posthi, quid res sit, ac vere dicam, quam necessarii illi mei interpretentur animi vehementiam. Est genus hominum, qui esse primos se omnium rerum volunt, nec sunt, ut Comici verbis utar: istos quia adorare ego detrecto, mandavi divini reverentia, quod vetat, Deos praeter unum alios habere ullos: ego sum ille ferox, agrestis, saevus, truculentus du/seri/s te kai\ a)su/witos. Atque hoc nomine non apud privatos modo, amicis istis meis falso me criminantibus, male audio, verum etiam hoc ipso crimine, iisdem deserentibus apud proceres non raro insimulor. Sed haec Deo scilicet committenda sunt, qui confundet aliquando os calumniantium, et meam proferet innocentiam: nunc eo revocetur oratio, unde paullulum abducta est. De illius igitur viri hortatu ac voluntate, ausus fui tum versiculos quosdam adolescentulus
famae committere, cumque semel alea iacta esset, amicis rogantibus, postea et alia quaedam meditari coepi, epithalamia, quibus inservirem honori eorum, quorum petitioni, quidquid id esset officii, dandum erat: Neque sane animus mihi fuit illa in unum libellum, ut nunc vides, collecta in publicum edere, quod hominum extimescerem iudicia, quorum a)/llos ti/s se kakw=s, allos a)/mfnon e)rei=, ut inquit Theognis: etsi non dederant amicorum instigationes, ut id facerem crebro me admonentium, mihique, sive pudorem illum sive metum eximere conantium. Et dicebant enim illi me quoque vatem, sed non ego credulus illis, ut cum Marone loquar: quod poemata mea neque nostrorum hominum scriptis meo quidem iudicio aequiparanda, multo minus elegantem illam vetustatem sapere videbantur. Et coepit tamen in hanc partem ultro operam dare
suam iuvenis doctrina liberali eruditus, et optimarum artium magister, et tui quodque observantissimus Laurentius Finckelhusius colligendo ea quae inter chartas meas iacebant dispersa atque confusa, atque coniciendo in huius voluminis quasi fasciculum. Quorum etsi nonnulla informata magis, et parte duntaxat polita, quam perfecta atque penitus exacta a me erant, tamen cum et illa huius modi esse perhiberet, quae in vulgus edi recte possent, idque mihi omnino persuadere anniteretur: dedi sane hoc vel cupiditati ipsius, vel potius amoris et benevolentiae erga me propensioni, ut ea libenter crederem, quae maxime vera esse cupiebam. Atque dum ille totus est in carminibus istis congerendis atque componendis, forte fortuna accidit, ut litterae quoque ad me afferentur a viro et poeta optimo, doctrinaeque eruditae copia facultateque eximia praedito Adamo Sibero hortantes me, ut mea
colligerem, et uno volumine ederem in utilitatem eorum, qui student rei poeticae excultae et eleganti. Accepi ego, mi Posthi, statim omen illud, cumque praestantis poetae et antiquis vatibus comparandi iudicium, cum LAURENTII mei facto congruere perspicerem, eo libentius postea a me impetrari passus sum, quod ab amicis petebatur, ut typis informanda traderem poemata illa facta non facta, perfecta imperfecta. Quod autem de tua mihi constabat singulari erga me benevolentia, quam tu ex eo, quo me Ferrariae tuis ad V. clariss. [Abbr.: ?] eruditissimumque Conradum Dinerum, communem utriusque nostrum missis Bononia litteris salutari peramanter iussisti, et retinuisti constanter, et coluisti officiosa litterarum frequentium compellatione, cum neutri videre alterum licuerit: de hac igitur voluntatis tuae propensa in me affectione cum mihi constaret, opusculum istud ita publicandum duxi, ut
praesentiae tuae hac epistolae meae nuncupatione quasi dedicatum ederetur. De quo rectius iudicium laturum sciebam, cum in hoc genere studiorum litterarumque iampridem magna cum laude et admiratione verseris, quam plerosque alios, qui aures habent ineruditas, et a Musarum cantu alienas atque abhorrens: quibus magis placet rudis infantia, quam copiose loquens sapientia, barbaries horrida et agrestis, quam culta et urbana eruditio. Et quotus iam quisque est ista saeculi huius kritikwta/tou perversitate, qui Midae auriculas non habeat, id est, iudicium sibi non arroget de iis, quae non didicit, non intelligit, ignorat? Etsi autem munusculum istud neque elaboratione dignum excellentis ingenii tui atque doctrinae praesentia: tamen cum ab homine amico et tui observantissimo proficiscatur, gratum id tibi (ut spero) accidere patieris, et ad alios, quorum censurae et animadversionis
severitati minus satisfaciet, ita defendes, ut in iis, quae adolescens lusi, iudicii maturitatem mihi defuisse dicas: ad ea, quae aetate paulo firmiore composui, otium ad elaborandum non concessum esse, respondeas. Et accessit ad haec maximum nostro saeculo liberalium ingeniorum, ac praecipue poeticae studiorum impedimentum, paenuria Maecenatum. De quo querelam instituere hoc loco, supervacaneum fuerit. Tu, mi Posthi et confidentiam compellationis meae, et quae tamquam garriens tecum perscripsi, in bonam accipies partem, meque quod facias amabis.
Vale feliciter. Lipsiae v. Id. Aprilis. Anno Christi Iesu M.D.LXXVI.
Eloquio teneros dum format, alitque poetas
Bersmanus Clarii fama, decusque chori:
Ipse pater vatum vatem admiratus, et alto
Ingenio, exclamat, par his, et arte mihi est.
In nova migrarent anima si corpora, vatis
Cultum Tibulli spiritum
Pectori inesse tuo, Bersmanne diserte, putarem,
Elegos poliret qui tuos.