Ambrosius qui. (ut testis est divus augustinus lib. 9. confessionum) primus cantandorum hymnorum auctor est, qui item maiorem hymnorum partem de tempore composuit culto in primis stilo et poetico: Composuit etiam hymnum istum. Deus creator omnium polique rector. teste eodem augustino. Et sicut ille currit modulatione verborum numerorumque Item Veni redemptor gentium: Iam lucis orto sidere hymni ambrosiani. ita paene omnes de tempore: o lux beata trinitas. Audi benigne conditor. Christe qui lux. rerum creator optime. fit porta christi pervia. et hymni alii et praesertim ad quattuor horas. qui paene eodem omnes modulo fluunt. sed an omnium auctor fuerit ambrosius: nihil compertum habeo.
Gregorius item dicitur composuisse aliquos hymnos videlicet nocte surgentes vigilemus. primo dierum omnium. lucis creator optime, Ita mihi nuper rettulit quidam. qui antiquitatis haud infrequens admirator habebatur. cuius nomen tamen obticeo. quoniam nusquam alibi vel a quoquam alio certior fieri potui de ea re et quod postremi hymni duo non dissimili charactere cum his quos supra nominavi fluunt. Hilarius item composuit hymnos ut dicitur de conse. dist. 1. c. de hymnis. sed qui sint ignoro. Composuit item. Prudentius Sedulius Fortunatus Paulus longobardus composuit ut queant laxis Theodulphus episcopus aureliensis Thomas aquinas Lactantius firmianus Elpis uxor Boethii Albertus quoque magnus suevus. et omnium recte philosophantium princeps nonnullos dicitur composuisse. sed qui sint. mihi ignotum est.
Genera carminum in hymnis
Iambicum Trochaicum Sapphicum adonico [(transcriber); sic: adomico] Aschlepiadeum Glyconicum Pherecratium Elegiacum Dactylicum Metra iambica (.ut dicit seruius maurus [(transcriber); sic: manrus] in centimetro.) loculis imparibus quinque recipere possunt pedes. Iambicum spondeum tribrachym et apud comicos frequenter anapaestum: ita tamen ut multarum brevium iunctura vitetur. invenitur etiam in hymnis licet raro in prima sede loco iambi anapaestum. ut Benedicta caeli nuntio. item spectator astat desuper. Item et in hymno salvete flores. animasque rimatur novas Porphyrio item non pessimus grammaticus et luculentus horatiani carminis interpres ita dicit. Iambicum carmen recipit quidem socialiter spondeum. sed in ceteris sedibus excepta secunda et quarta in quibus. semper iambus ponitur. sed hoc a iunioribus repertum est nam apud ennium et accium raro apparet spondeus. apparet apud iuniores. Cum itaque in multis hymnis iambicis reppererim. in locis paribus alios pedes. quam iambum. vocitavi illos ametros hoc est sine mensura ab a quod sine est et metros id est mensione et mensura.
quod videlicet non servarent mensuram et debitam syllabarum quantitatem. Sicut et maior pars hymnorum de sanctis composita in genere Jambico et trochaico ametra est hoc est non servans legitimam pedum quantitatem. et a parum eruditis composita etc. Archilochia autem dicuntur ab archilocho. qui primus hoc carminis genus celebrasse perhibetur. Dicente horatio
Archilochum proprio rabies firmavit Jambo.
Metra trochaica. teste eodem servio. locis imparibus hos recipiunt pedes trochaeum. iambum. tribrachym. et nonnumquam dactylum. locis vero paribus cum his quos memoravi spondeum et anapaestum Currunt autem hi hymni frequentius alcmanio. et euripidio alternatim. Alcmanium ab alcmane dictum constat dimetro acatalectico. Euripidium ab euripide inventore Constat dimetro catalectico hoc est cui una syllaba deest. sunt et plures ametri de sanctis praesertim. Metrum aschlepiadeum ab inventore aschlepiade nominatum et Choriambicum a pede praedominante. in prima eius regione recipit spondeum. secundam et tertiam semper occupat choriambus ex prima et ultima longis et duabus mediis brevibus constans. quartam vero pyrrhichius ex ambabus brevibus aut iambus occupat. ultima enim in omni versu indifferens est ut testis est quintilianus in nono suarum institutionum. Sapphicum carmen a sappho puella lesbia inventrice perhibetur. quae multa hoc genere carmina de amore conscripsit, teste ovidio lib. 2. de tristibus ad augustum caesarem.
Lesbia quid docuit sappho nisi amare puellas.
Est autem hoc iucundissimum carminis genus et quo ego in primis delector. legenturque in hoc opusculo quinque hymni hoc genere a nobis compositi. de conceptione. s. beatae virginis. de sancto georgio. de sancto thoma apostolo et patrono meo ubi multos versus omisit impressor. item de sancta barbara. de sancta anna. non fama populari et rumusculis vulgi illectus. sed singulari quodam amore et veneratione qua prosequor illos sanctos. et quia videbam in eorum laudes et honorem nullos esse compositos hymnos. nisi de sancta anna et item de conceptione quosdam ametros et incultos. et a parum eruditis compositos. apposui item hymnum de sancto sebastiano contra pestem a quodam italo fridiano pigbinutio editum cum et hic sanctus multum venerandus careat proprio hymno nec enim a quo sed quid scriptum sit et quam bene refert. Dicitur igitur carmen sapphicum hendecasyllabum. i. undecim syllabarum. Et quinque recipit pedes. in prima regione habet trochaeum. in secunda spondeum. in tertia dactylum in quarta trochaeum in quinta trochaeum aut spondeum. huic subnectitur Carmen adonicum ab adone adolescente et amasio veneris denominatum quod ex duobus conflatur pedibus ex primo videlicet Dactylo secundo spondeo aut trochaeo. Carmen elegiacum tam frequenti in usu est ut supervacuum videatur
plura de eo hic dicere. Carmen dactylicum teste seriso principaliter constat dactylo. recipit tamen et spondeum sed interdum in ultimo loco trochaeum. invenio autem inter omnes hymnos tantum tres dactylicos. videlicet. o quam glorifica luce coruscans. item. Martyris ecce dies agathae. item. plebs devota deo mente fideli Glyconicum carmen constat ex spondeo duobusque dactylis et tantum reperitur etiam in tribus et semper in quarto carmine. in istis festum nunc celebre. Gaude visceribus: sanctorum meritis incluta gaudia Metrum pherecratium est trimetrum heroicum. et constat ex primo spondeo. secundo dactylo et tertio spondeo. Et reperitur tamen in carmine semper tertio hymni illius Gaude visceribus. Inscribuntur autem carmina et hymni. denominanturque a numero pedum ut monometrum ab uno pede. dimetrum a duobus. trimetrum a tribus. tetrametrum a quattuor. pentametrum. hexametrum a sex pedibus etc. Monometrum tamen (ut seruius inquit). vel dimetrum vel trimetrum in iambicis trochaicis et anapaesticis metris per pedes duplices computamus. in ceteris per simplices. quamquam iambicum trimetrum senarium appellemus Dicuntur item aliqui versus. Catalectici quibus una syllaba tempusve deest Brachycatalectici quibus duae. hypercatalectici quibus una superest aut duae ut vult priscianus. Acatalectici qui fine legitimo concluduntur. inscribitur et aliquod Carmen monocolon on id est unimembre et non diversorum generum. reliquum dicolon quod ex duobus generibus Constat. tricolon quod ex tribus. illud autem quod secundo loco varietatem accipit. quae ad primum post duos convertitur distrophon appellamus ut est elegiacum. quod quarto loco tetrastrophon ut sapphica adonium praecedentia Sunt autem hymni aliqui qui lege metrica carent. sicut est Aue maris stella. Cantemus cuncti. de sancto Conrado: o praeclara constantia Aue catharina. Dies absoluti. In mariam vitae Sacris sollenniis. Gaude civitas augusta et plures alii quos ametros vocavi non in quantitate syllabarum. sed in numero syllabarum tantummodo quadrantes. quos tamen omnes hic in unum congerere. me reluctantem quaestu ducti bibliopolae coegerunt. Rhythmus cum aspiratione in principio scribitur et y graeco. valet latine laus vel cantus divinus unde strabo libro suae geographiae. x. Tota poetica divinorum cantuum quos hymnos appellant celebratrix est etc. Nota hic quia longe fallantur quidam semidocti grammatistae. qui credunt illam cantilenam. quae est metro similis non tamen observans quantitates syllabarum sed tantum consonantias syllabarum in fine. dici rhythmos. sicut est illa Ave catharina martyr et regina. et sicut sunt carmina leonina quale est illud physiologi cuiusdam ut bene firmares montibus esse pares. cum quibus errat et mammetractus qui in prolo. Job dicit. richmus dicitur prosa consonantias retinens in fine clausularum nam rhythmus
certas habet quantitates ut aliud carmen. sed non certum finem. Adde quia male scribitur paene ab omnibus. rigmus vel richmus vel richimus ita enim debet scribi rhythmus cum. r. aspirato in principio et postea y graeco et th aspirato. et graece idem valet quantum numerus latine. testis est quintilianus in nono et divus augustinus li. 2. de musica. et martianus felix capella in octavo. differt autem rhythmus a metro. ut diomedes grammaticus ait. Metrum certa qualitate ac numero syllabarum temporumque finitur certisque pedibus. consistit ac clauditur. Rhythmus temporum ac syllabarum pedumque congruentia in infinitum multiplicatur ac profluit. hoc idem quintilianus in nono oratoriarum institutionum tradit. habet igitur rhythmus certam syllabarum quantitatem. sed non certum finem.