ISta est perpetuis Cathena nugis:
Primum tollere et ultimum, et libellos
Hos inter poteris, simullatenteis.
Unum tollere, Lector, im petrabis
Centum si parere alteros iubebis.
NUgas carmina, Martialis, ipse,
Cum dicit sua; proditur Philautos.
SI, Zoile, reprendere quae insistis, haberes
Mutare melioribus; ea strenue et alta
Cervice, puto, vendere malles, mala dicta
Quam didere risibus notanda doctiorum.
Nunc pauperies mentis acerba te fatigat,
Succurrere cui si cupies pectora ditiorum
Virtute labor andum et Amore conspicaris.
Sed neutrum ubi tecum habere te vides, furenti
Baccharis animo et impia despuis piacla.
Primus quibus et solus obis, cetera magna
Luce irradians oppositis Regna tenebris.
Hoc aethera contra spuere, stridula flabra
Saevi Boreae sollicitare est tuba inani.
VIvere cuit legere est, comedendo, larva, bibendoque
Usque solaecismos, Orbiliane, facit.
STudemus ideo vivere ut bene queamus,
Non vivimus ideo ut studere debeamus.
Qui vertit ista nec studet nec, is, vivit.
CUi
[Gap desc: greek words]
, semper fuit horridum in ore,
Humani spurium fassus is est generis.
QUis nostros manibus sensus descripsit in istis?
Ipsa etiam reddit littera verba volans.
Dextra animi penitus scribentum est conscia nostri,
Horum pro cerebro nos sapimus digitis.
SCoppi invenuste, quis sinister et scaevus
Parasiti inire vos imagine scenam
Te cum Ferino iussit effero Sanga?
Persona si quid altera excoquat, cenis
Quod vel duabus ilico rependendum
Putet datariusve vel cocus salsus,
Persona ut ilico altera exedat coctum?
Nam vestraregna sunt futura concordi
Fraterna mente, donec Offa dis iunget.
Cuius potestas maxima a Iove est sane
Avertere a caelestibus ruinis vim
Gigantum amaram. Sanguinem sitit tellus,
In astra quoties Centimanus agit pugnas,
Cum Scoppius, cum Sanga de diis multae
Hostilia ingerunt furentibus libris,
Ius est et Offa causa proelii tanti.
Eadem que pausa. Iam facessite in sani
Datario pluente Iuppiter cessat.
Scandere quod tabulata gradu Musaea Magistro
Insistis, tibi me scribere multa iubes.
Qui volt scandendo graduum iactare magistrum,
Hunc ego pridem aio praecipitem excidere.
ASsurgo, modo dicis, in Magistrum:
Tu laudare gradum meum memento.
Quis hic sit gradus, o perite, Victor
Ignerare fatetur, atque Apollo.
Sed qui volt gradibus subire veris
Ad veram Sophiam, procul Magistro est.
EVandri vetulae commentus verba parentis,
Quid tibi cum saeclo est, Pannuciane, tuo?
Quid tecum saeclo? sivis tevivere dicam
Ebustis mecum desine, inepte, loqui.
EXamen, inquis, strictum, et oppido durun:
Sustinui, ut esse unc queam Magistrali
Decorus ore, pileum que sustentem.
Et tu istud omne dicis improbas Burras,
Quod cathedra plena maximis probat votis!
O inficete: Exam en improbum prorsus,
Pro melle Nauteam quod approbat terram,
Nec ex Hymetto! Pileus docet Rufus
Ius liberum discendi, ut arbitror, non et
Alios docendi. Ceterine verveces
Damnare possint tam parem creaturam?
QUaedam cum non sint, exstantum praemia tollunt,
Sic vates pereunt exanimes Bavii.
SI disputare sit mihi tntegrum tecum,
Longos profecto, Lector, oppido nectam
Logos, aduler te quibus: sed insanum est,
Quo sis colore nescium manus tecum
Conere vatem. Cuius omnibus dictis
Figura vobis ante-nota notescst
Magis magnis que. Disputare sed tecum
Videor Ronorum Maximo, meos versu
Quoties amicos aggredi locus poscit.
Cum pessimo malorum ego omnium duco
Serram loquendo, cum Scioppios, Sangas,
Bavios, Bonarscos, Orbilosque concido.
ZOilus in quovis versu perit, AEole, vobis,
An, quaeso, betas iam libet esse cani?
LEctor ave, si quis parvo pote vivere recte,
Cum tota iacet heic Mattibliana gula.
LOnga gruis gula, longa sepulcra, Philoxenus ista
Rostro implet non et corpore, Bambalio.
CUm flente voce Bluffius peroragvit,
Colliquat omnes audientium clunes.
AUfidus ut populum fallat, velut omnia norit,
Nil discit proprsus; suspicione vacat.
OMneis subulcos Bluffius vates facit,
Ut ipse sit doctissimus.
ES formosa, Satina; nos fatemur.
Ancillas cave sed, Staina, pulchras.
UTiuvenis videare, Picens, quater octo decemque
Si versim evolvas, confice Olympiadas.
FOrmosos Comites Satina non vult;
Informeis iuveneis Satina ducat.
NOn per Numina, vel Stygem, aut Megaeram,
Non iurat ciniflona per flagella,
Non virgas, crucem, et ignem, et undam, et Astra,
Sed Buccam Ciniflonaper suam: illa
Non credo Ciniflonaeego, Aule, causa.
ORbilium scabies lacit insatiabilis in se,
Arrosis ideo est illi opus unguiculis.
NOlo scribere, quamlibet legenteis
Exspectent numeros, Sabinc, nostros.
His iam Bibliopola displicebit.
EDictum tibi, dat Priapus istoe
Lascivissima turba virginum sie
Illudas tum idum deinde nasum,
Rumpantur tibi labrane cachinno.
HOrti delicias tui, Priape,
Lascivae sitiunt nimis puellae,
Implebis, satiare quas nequibis.
TEnta terribilem Deum bipenni
Optando timet, et cupit timendo,
Si qua est ingenuae puella rimae.
EXtra oleas si quid poteris, fortissime divum,
Compressis taceant fac labiis puerae.
PLausum nonprobat, Ausidisca, Circi,
Non tota Amphitheatra, non Cathedras,
Non et pulpita, vatibus coronas
Suspendentibus ad tholum Minervae.
Quem plausum cupit illa? Balneorum.
IN te scribere me vetas; vetabis
In te scribere, Sanga, me iubendo.
NUm quam tentatam iurat sese Ausida, vere.
Tentanteis semper praevenit illa suos.
QUod mendicando corrasit, Poscius essert:
Nil mendicius est divitiis inopis.
IN aure si quid invenis tua salsi,
Nobis rogamus candide imputes, Lector.
DIsticha multa vides invita facta Minerva,
His tamen ipse omnes, Aule, libros redimo.
AD me quod scribis non istis laudibus esse
Quas tibi det Vigilis candida Musa, parem.
Antidea magnum, maiorem nunc puto te. Nam
Spernere quas laudeis commereare, Dei est.
ADversis ago Gratias periclis,
Non quod tot mihi fecerint doloreis,
Nam que hoc marmoris est, Deive prorsus,
Sed quod me docuere sentiendo,
Sub dia Patientia triumfos
Cuiusvis hominem manere casus.
DIa docet quodvis die, Patientia, ferre,
Iure mihi ad magnos scribitur illa Deos,
Ure, seca; in nobis virtutis semina restant,
Urere quae prorsus lamina nulla potest.
EXternum frustra auxilium imploramus amicos,
In nobis nostra est, dura ferendo, SALUS.
VInce quod adversum est; sola est Victoria, FERTO,
Hoc vis nulla potest inaior habere locum.
EXpultrix morum, Regina diserta malorum,
Omnis depressi fida Patrona boni.
Vindiciae Legum, Iuris iusti unica norma,
Morum exercitium, Relligio Fidei.
Vivum animi Speculum, magnorum Cura Deorum,
Nil de te dicuam quod minus esse neget.
NIl moror ad dites quemquam bene vivere possc
Divitias: Deus est qui bene vivit inops.
Quaecumque dicere incipit prior versus;
Posterior illa, sit necesse, concludat:
Miramur ergo, multa sapere iuncturam?
PRaemia qui ponit, tolltt Virtuibus usum,
Ipsa sibi virtus Praemia cuncta facit.
SEntentiosus ergo nostere est Victor?
Scoppi, profecto est. Sed sequentibus recte
Sententiam huius legibus, utopus facto est,
Prudentior nemo esset omnium Scoppo.
CApularis olim laidos noctem senex
Rogat, repulsus ilico,
Comae negavit illa, non mihi, meae,
Canus putabat gracculus.
Statim ergo mutat, et nigerrime comam
Fuco domi pingit suae.
Reditque pictus. Illa deridens: tuo
Patri negavi, ait, hoc modo.
CAput colore canus omne frigido
Rogare Laidem senex.
Sibi ut puella gaudium daret, solent
Iuvenculi quod ardidi.
Negavit illae. Canus ergo gracculus
Comae, infit, haud mihi negas.
Et ilico colore candidum nigro
Inebriat domi caput.
Eamquer rursus, ut prius, rogat: videns
Puella oviculae salem.
Inepte, dixit, exi: idem istud hoc die
Patri negavi ego tuo.
FElicem puto, non cui LicinI
Exundat domus arrogante gaza.
Sed mores male qui odit arrogantes,
Et scripto pote posteris probare,
Quo candore nigros velit perire.
Isto nomine si probas, suisse
Vates, Posteritas, putat beatus.
VIs vitia effugere, et puro tibi vivere corde?
Extremum cense, quae fugit, esse diem.
LI. Vita. Ad Aprum.
PRaeteritam semper praesenti dum meliorem
Censemus, quid sit vita, fatemur, Aper.
REspectu Sapiens sapientum vivere nullo
Debet. in hoc summum est, ut puto ego, sapere.
VEra audire nevult, qui vere crimina patrat;
Tecta igitur restat fabula ut intereat.
DUm fabulas corrumpit aureas Phoedri,
Magnum, Scioppus, se facit; levat cristas,
Et Pabebergum somniat Ioachimum.
Burgghusioque vendit impotem palpum.
Virtute sese plurimos sua fingens
Eosque capitales sibi patrasse hosteis.
O invidendum specular, in sinu cuius
Saltavit horridam Tragoediam Thespis,
Inunctus ora foecibus quidem nullis
Sed gloriationum inaniis, ventrem
Crepitu fatigans, totus unde dirumpat!
CAndore corvus provocat cycnum Phoebi;
Vulpinus hercle volucer! et cate nequam!
Qui caseum quo emulceat probis cantu
Candere contra volut suam se naturam.
MOlestiis beare se suos dicit.
Bena ergo fata quae Scioppium nobis
Dedere Loiolitica in coborte hostem!
LAudare Titium incipit rudem Scoppus,
Praeco est furoris quem deinde configet.
INiquit atem, matris incestum suae,
Fati Scioppus dicit; o Sanctum virum,
Lupae ille, providentiam includit locis!
ET genus et nomen sibi inutilia esse fatetur,
Utilis hic solum est Scoppus adulteriis.
Integram bene habere fidem se Scoppius infert,
Post annum elapsum vendere quam potuit.
CUi fulminantis magna Iovis manus
Fidem tenaci pectore non potest
Evellere, aut quassare, pectus
Vendiderat Stygio Dynastae.
Iurata divis vindicat hunc palus;
Remitte fulmen Iuppiter, impium est
Servare, qui servari ineptus
Vivit, eum interimendo velle.
Contrahere atque sacrare aliquetecum, impie latrans,
Distrahere et resecrare est male amicitiam.
VIvere dum vivit minatur velle Pioscus!
Credere nemo velit, larva malae fidei est.
IN vita vitam, dum quaerit Stoica pestis,
Mortis in interitu consuit opprobrium.
THessalus in pugnas primus Mavortis Achilles,
Civis Alexandri est proximus in Venerem.
PAsta favis, melle ebria, nectare dicta sopora,
In Longi artifices simplicitate necant.
ALtera fatirega est in libro Parea Diona,
O vatum princeps Heliodore, tuo.
Solis avi radius, felix in carmina Phoenix,
Ecuius semper myrrha fluit tumulo.
HOc Latio est donare, ubi cum dulcedine Graiae
Romanis certat pene noverca Venus.
O iuvenum felix, Gothofredi, gloria: perte
Agnoscit Genitrix Italis expositos.
Exposuit longo pastorum carmine lusus
Gambara, pro Graiis noscimus expositos.
TOlle alios omnes, unum tibi selige librum;
Solus Plutarchi est Bibliotheca liber.
BAcchatum satis est, iocose Lector,
Blandirir tibi nobileis Phalaeci,
Et poscunt sibi blandiendo palmam,
Quam tristeis Elegos parare non est.
An quicquam tibi, et an negabis illis,
Per te qui sibi, qui tibi per ipsos
Se tanto cupiunt placere voto?
DEnt divi tibi quod timere fingis,
Quodque optare, negent. Eris beatta.
SPonsae si cupis esse pro favore,
Quod non volt, face, quod cupit, negato.
Sic ut fingere velle suspiceris.
CAsta Lyciscinna est; populus quo congruit omnis
Urbannus: ruris, qui negat, esto reus.
STare dies totos Anyti reus exigit a se,
Curque illum subeat sponte cicuta, rogas?
INter quod tua sit, tuo Lepori
Longo parcimus, o Legens, libello.
Scriptor sed tuus est, Legens, cohaeres.
ISthaec si mala dicis, ecquis ergo
Confecit meliora, nec perivit?
ORbilius senis inflectens visia bombis,
Inscripsit libro, CARMINA SUNT, titulum.
IN nostro bene multa sunt libello
Antiquaria; novimus, magister,
Sed tu quae esse putas, nego ipse prisca.
Vestra estregula nempe; quod Magistris
Ignorabile querqueris videtur,
Hoc antiquum opere exigunt recenti.
Sed nasum sibinon vident recenti,
Plenum stercore semper atque farctum.
Nil de lauticiis potesse priscis,
Stactenve olfacere aut sagax amomum,
Isti terriblicrepi Pedones.
TUne etiam lento dabis otia pigra veterno,
Nec Famaepoteris evigilare tuba?
Post alapas Plauti, Latiae post Pilea linguae,
Et maro Taubmano circumagendus erit.
Si putrere tibi lento torpore placebat,
Hoc poteras vulgi demeruisse caput.
Inter Sole satos Aquilam torpere volucres,
Duplex in media est ambitione nefas.
INsubidum, quid sgnificet, iam enarrat ad unguem,
Discite doctorem, discipuli, Orbilium.
HIulca multa censor, in meo libro
Notare dicis. Ergo quis placet tibi
Homo nare orbus? hunc putes meum librum.
STridula cantillant, reticent tibi muta libelli,
Cum pedunt faciunt quid, Caper, Orbilii?
CAenes, Scorpio, cum foris lubenter,
Clamas marmora, Porticus, et haustra,
Non quisti parasitus esse Romae.
FRigida sunt fateor quaedam heic Epigrammata nobis,
Mentiris calide tu tamen ista putans.
IUstitiae nisi quis iustum causa audet, in illo est
Ut sit pro iusto trux sycophanta viro.
Nam nisi praemia fert secum invisissima virtus,
Quis sanus propriis sumptibus intereat?
TEnta cuspide flebit hic Priapus
Ni risu tibi temperas, puella.
EXeso penitus nihil Priapo
Furanti reliquum facit Scioppus.
Ergo pertinet hunc, Scioppe, quantum
Ad divum, male tu fame peribis.
TEsalsiorem nemo virginem norit
O Oppiana; flendo quae cachinnaris.
VIvere cum poteras, malebas, prodige, obire.
Nunc optas obitum, perfida vita negat.
Theiologis forsan poteris hac menteplacere,
Non ulli poteris, prodige, rite Deo.
SIc nos nugamur, tu quo sale Putria fallas
Otia, nos Nici, salse Poeta, doce.
OMonstrum! cerebro parit Baviscus
Capram, ut Pallada Iuppiter, Baviscam.
O Vulcane, opus est nova securi,
Quae possit quoque saxa dissecare.
PRiscum iure crepas virum, Gigante
Par est Nobilitas tibi Typhaeo.
MUltum operae in lepidas verum est me insumere nugas,
Verum insumo nihil, Lector amice, olei.
POstquam pavonem destertit Pythagoraeum,
Talis erat Victor, candida Posteritas.
OMnia quae novit Lalage lingua una loquaci est,
Nil praeter linguam possidet illa suam.
Lingua manus que pedesque, cerebrum, cor, stomachusque, est,
Et natis, et si quo foedior alter homo est.
In summa, quantum spectatis cumque Colossum
Est Lalage summa, nil nisi lingua, fide.
Quaeritis in Blovii, cur non sit tanta, libello?
Non est magna nimis sed, puto, blanda nimis.
TEcum ludere, cum cupit iocose,
O Lectorcule, finem habet libellus.
Ergo si minus ille sit iocosus,
Censebis salem in alterum sequentem
Diffissum esse libellum, et hinc sequentem
Donec veneris ad libri supremum;
Illuc seposuit Poeta quidquid
Salsum, ridiculum, salax, facetum,
Urbanum, lepidum, dicax, iocosum,
Formosum, graye, candidum, pudicum,
Exactum, sapiensque, diligensque,
Mordax contulit ebrio Thalia.
Istaec sobria sunt, nimisque casta,
Pro Lectore nihil, nihil Magistro:
Integra tibi quod fide propino.
Tu saltare cave: nimis facetum est
Post tot frivola serio iocari.
Sexagesimus, arbitror, libellus
Quinquaginta Opicos novem que fratres
Aluctu redimet, ioceatus ipse
Quod possit sibi Martialis audax,
Aut adscribere nobilis Catullus.
Quis quis nobilis est, Legens, vel audax,
Exspectet, moneo, ultimum libellum.
Sexagesimus est futurus ille.