VAh vigesimus! it tamen libellus,
Et nauci putat ebrios Catonas:
Qui cum duplice se vident ocello,
Quadragesimus it, iocose Lector.
TRia saecula, inquis, nemo tam fuit nugax
Vigesimus cui serviat liber gerris:
Mentiris hercle Luciane; tot librum
Faciunt libelli nil supra unicum: et multi
Scripsere plura, nemo tot libros fecit.
Sed taedio aestimantur Carmina, haud suo nobis
Numero iocantia, discitu hoc opust vobis.
UNo et eodem adeo dono te Pontice libro,
Nimirum hic etiam est ortus ab hocce Deo.
RIngeris puto, Pullicane, sed quid?
Ringaris licet, est tamen canendum;
Nemo cornua cervus usque ab illo
Quem princep. Macetum, aureo monili
Signatum, legitur dedisse saeclis,
Gessit tanta superbus, et decorus,
Quantis tu modo mollis et supinus
Incedis, nisitangere haec valebis,
Nullitu Logico deinde crede.
PErmolere uxoreis dicunt lardare Itali, quam
Pinguibus hosreris esse olus inguinibus?
ITaliam in Venerem cum scribimus, haud tua, Scoppi,
Res agitur, nec pro pene tuo hic locus est.
Norunt Germanite Italos castrasse, dederunt
E Critico nobis cum Comitem horribili.
NIl tibi cum Musis; scimus Diodore; quid ergo
Insalso me vis rumpere versiculo?
Hoc ideo Diodore, tibi, cum sis male Dorus,
Ne dio venias nomine, Doridius.
VIs vivum Crocodilon, Auriane,
Quantum Delta nec omne nutriendo est,
Sed mitem usqueadeo videre, ut illi
Caudatum aequiparare nolit agnum
Centum pondo, decemque ceu minutal.
Gestantem India, quem negant Poetae,
Cerne Stoicidam cito Scioppum.
OColonia, Vigilunicum quicolit annum,
In saecula te concelebrat milia centum.
Nec se tamen sensum tua praeconia dicit
Attingere, quae mereris, hoc palam fatetur.
Nec sentit is alias tenuia aut frivola de se.
Te plus superi, te medii, diique profundi
Pluris faciunt quam ipsa facis te; nisi fiat:
Tu fundirus e stirpe sacra diu perisses.
VIs Charitas, hodie quae se complexibus aptis
Coniungant, mundi pingere Delicias?
Ebrietas pingatur, Avaritiam adde Sodalem,
Luxuriem iungas; treis facis Euphrosynas.
DElicias ubi nunc rerum, Mariane, requir as?
In claustra has rapiunt ventrisequi Monachi!
Ut mundum eiurant lepide; cum mundius omne
E mundo secum in soeda sepulcra trahant!
QUid meritum praemI dicam te Scoppe; gerentem
Nomine Zenonis res satis egregie?
Zenoubi sit TiberI, tu sis Seianus, imago:
An possis munus lautius excolere?
ROma Amor inversa est, quid mirum? inversum ob Amorem
Omnia quae invertit, vertitur in scelera.
Praecipue Sodomita iubet quo more Libido;
Et Paridis mimum fecit Alagabalus.
DUm podagram curavit, equum furatus Amillo est,
Hunc Themison vere restituit pedibus.
PRimo qui bitet impetu peregre
Romam, nequitias videbit istic;
Cognoscet vice vectus huc secunda;
Patrabit quoque, tertio siadibit.
THessalico tantum similis Iuvenalis Achilli est,
Eius uti iures esse sororem, Ovveni.
PEccare saepe, quamlibet ius est, catos,
Mortalitas hoc apta privilegium est.
ANtiquatarum qui scripsit carmina Legum,
Praeteriti vates temporis ille fuit.
MEdiocris animum terror hominis exarmat:
Violenta nimium spiritus vagos cogit
Vis, impetum que reddit ultimae gnarum
Necessitatis; hunc cavete magnateis.
NAtura quicquid editis suam in lucem
Adiungit, ut stipemur hoc mali in vit?
Id vilius putamus et magis parvum
Eo, ingruit quod postea, satum culpa.
QUid interesse si tui putas, Lector,
Quid actitarint versuum novi scribae
Vigilque Victor, atque Barthius, fatis
Adhuc superstes, hora quem tulit leti.
Bene convenibant cetera atque perbelle.
In uno eorum dissidebat insanum in
Morem legendi copia atque dictandi.
Gasper legebat multa Barthius; pauca
Scribebat idem. Victor ingerit chartis
Quamplurima, idem pauca pellegit scripta.
Mir abile herole sic se aenasse distanteis,
Ut unum habere dixerint caput multi.
DUm castum ferropungit Lucretia pectus,
Qui male inistialio, exi hinc cruor optime, ait.
QUod solum semen sine partu at que indole cunctis
Fortius exstiterit, conice, Tarquinii,
Protinus infusam confecit vulnerem atrem,
Exstinctum cum illa Regificum Imperium est.
SCoppi impudice, Censione VerderI
Illud patras, te nemo uti tibi ignoscat.
VEndis, Naevole, te virum iocosum.
Non est, Naevole, coniugi iocari,
Quae scit blandius atque vir iocari.
QMi Sangula, Sangula o pudice,
O ad Praxitelis polite normam,
O quem Pygmalion amare possit,
Bellum, Sangula, saxeum pudorem!
LOngurionem hominem, Cantabro vertice naetum,
Cur dicam nano nomine, Sexte, rogas?
Malo hominem longum quam curtum rumpere versum,
Hinc versu nobis Sanga valente perit.
STramineus lixa est, et Caesaris arma tremiscit;
Fortior est, virtus quam tua, Sanga, timor.
SCribere multa parum est, nisi sint longissima; nemo
Ob multos periit, Lector amice, libros.
Sed quia sunt longi, ultos hinc str angulat unum
Carmen, in exiguis nulla luela libris.
Scripsi ego viginti, Bavius tribus impleat istos,
Bis decies legito haec, ille ter intereat.
BIs iam in te calamum strinxipater Heliodore,
Eclipsin facies, tertium ubi attigero.
GEnerosa, nostris, Umbra, laudibus maior,
n='I cubantis inter aureos flores.
Quid nocte nunc metertia mones, Sangam
Perire velle, cum Scioppio et Claro?
Perierat omnis ista secta latronum,
Nisi tu perisses; ergo post tuam mortem
Manere debent, qui manent tua morte.
RUffa est effigies polita Ruffi,
Haec uxor fuit ante mortem, in istae
Nunc Ruffus sibi victitat superstes.
Ex hac est pater ille liberorum
Ter quinum: statuas creavit istas
Non fecit; ideo patrem vocamus.
VIvite mortaleis: Nomen vos cogit ad istud,
Nam quis mortalem vivere nolle putet?
MAgnus es et sapiens. Magnum est in corpore Persae,
Plus imo magno est, Sosibiane, Lacon.
SCorpius hic eccur stupido ciet arma veneno?
Cum furit in vateis nil nisi caenat olus
ABsque sale haud constant Epigrammata: nitrum in Ovveno est,
Hoc flammam possit, Castrice, uti feriat.
RUffi statuam quaerere, cum propeipsus adstat,
Iniuria res est. aliud dicere nescit.
ANdrapodes gerit in capite et nescire Pelasge
Dicitur, heic maior se stupor Orbilii est.
TUssit Labina, loquitur, et pedit simul,
Tribus Poetis haec sat is facit simul ternas.
IN quemvis sine lege locum, sine more placendi,
Congeris et nullo dicta Soloeca loco.
Atque it a divino te Apulei nomine iactas,
Quem te imitari istic foeda culina putat.
Non Apuleiazeis, Ufens,
[Gap desc: greek words]
:
Discrimen qui istuc non capit, ille lapit.
NOmine qui, Critici, nunc vos exercet ApicI
Quaeritis in quo sit mi genere ille liber?
Austoris nomen qui nescio, dicero possum
De libro; liber est vanus Apiciolus.
SErvus Epictetus sit corpore; libera mentis
Imperitant ipso cum Ioveiura Deis.
EDisce libros aureos Epicteti.
Usus librorum est omnis hic, Epictetus.
Scribi legique minima laus Epicteto est,
Fieri atque facere manimum est Epicteto.
Moses, Elias, Ethnicust Epictetus.
Divina remove; divus est Epictetus.
Delete libros totiuges, Epictetus
Quod utile omne scripsit: unum Epictetum
Discas ut unus, omnia est Epictetus.
Mala et secunda regna sunt Epicteti.
Ut ille volt sic accidunt. Epictetus
Divinus homo, mortalis est Deus quidam.
MEns tota, omnis Honos, AtavorumGloria, Caesar,
SCALIGER, in cunctis sunt tibi carminibus.
Non capit ingenteis animos Phoebeius oscen,
Non hominis, mundi est res ea, Scaligeri.
Ut quid tu possis, possis tu prodere, dic te
Nil posse omnino, SCALIGER, omne queas.
Quae capiat numeris tua dicta, immobilis aethra est,
Cum volat haec, non iam Scaligerum retinet.
Scintillas splendoris habent tua carmina vostri,
Hinc de te quifert iudicium, Reus est.
Caelum animo amplexus, radiorum septimus ex te
In Solis lucet cunctivida specie.
Saturnumque, Iovemque, Gradivum, Mercuriumque
Solem et Lunam, et, quae Mater ei est, Venerem.
Septem uno divos includes nominis orbi,
Cum dices IUL I SCALIGERI genium.
COmpendium natura dum suitentat,
PlinI subivit ultimam manum Codex.
AUctoris hic sit liber Apicii nec ne,
Qui legitur eius nomine; istud ignoro.
Apicius sed est liber: scio hoc certo.
SCaliger heic recubat. decurrite Saecularite,
Ni facitis, iam nunc SCALIGER evigilat.
PEtroniana scripta cur Sophi damnant
Morisophi illi, vah, meris ophi dictum
Ego volebam, calamus errat indocte.
Quia non legenda? Lectitata sed coram
Testatur haec damnatio, oppido vafra.
An lecta numquam? Caecitas preci est cuius
In iudicando? sed perinde pellecta
Sophis putentur, ut queant refutari.
Cur ergo non refutaet, exspuit, Censor?
Vomitu fatetur ergo tam bene incauto,
Clutita dicta tam faceta, non posse
Concoquere recte! Ergo error omnis in vestro
Stomacho est severa iudicum cohors: istud
Paucis docebo. Scripta sunt eum in finem
Non ut sequare, vellegendo delectes,
Sed quo caveri possiet modo discas
Vitiorum imago, picta Apelle de docto.
Quo nudiore ducta image corpusclo est
Apparet illo scitius: pariprorsus
Modo eruendae vitia nullus exscindes
Nisiante noris: Antenosse quei possis
Nisi mente prorsus exsecreris interna?
Sunt exsecranda penitus. Ergo praefigas
Animo cavenda: Peccat hoc Catonum iste
Insanus ordo, facere quae sibi quisque
Indulget, illa vitia non volunt dici,
Sedobtegunt virtutis involucro alte.
Ubi audiunt notata, despuunt Sillos.
Mala esse nolunt illa dicier, quorum
Usu obstupescunt, sentiuntque vix sese.
Non itapriorum sancta Natio patrum,
Quis est repertus omnium, rogo, antiquus
Delenda vellet saecla qui Poetarum,
Ii in libellis sparsa quod gerant spurca?
Quid Bethlehemi cum seneret ad sanctum
Praesepe fecit Entheus Pater? Scripsit
Acuta, docta, ab eloquentia et nervis,
Subtilitate scripta multa miranda.
Quibus revellere si quis audeat vatum
Hausta elibellis, flosculosque, sertasque,
Nonne est futurum funus, ex homine pulchro?
De Christianitate, (sic loqui ius est,)
Sentire certe non queunt sua digne
Contaminari qui putant logis scitis.
Scitis profecto, non ob ipsa quae damnant,
Nefanda facta, sed quod illa traducunt
Bello lepore. Si Petronium tollunt,
Quid Martialis inter arma pinguescunt?
Nam Martialem Venere qua viro privent
Ipsis videndum defero. Citat scripta
Petroniana, Martialis exscti
Manu crepundia dum gerit, salax ille
Deliacus; unde nosse quis viri ardorem
O Natio impudica? colsius Manda
Penetrare legem pectora Dominivostra.
Ut facta primum et dicta propria emendes,
Vetusta si quid absonum dedit Sillos
AEtas professa; desecabitur rite,
Si mente primum dedolaveris spurca.
Ut nota malorum sit perennis ausorum
Constetque Fama, scelera cum suis poenis
Ignota non sint prisca. Si Deos multos
Vana Ethnicorum secta quondam adorantum
Testatur istud; velle facta damnare
Ex intima nefanda mente, quis nostrum
Non rubeat inde? Vos Catonas hic dico,
Dei ad Tribunal Satura prisca confundet.
Concidit illa spurca facta damnando
Vos dicta eorums despuendo conciae,
Placere vobis facta fatemini, quorum
Damnatio illis constitit stili impensa.
Nuda ipse dicta non dabo iuventuti,
Sed inde peior si qua poterit exire,
Male instituta est antea, negat nemo.
Virtutis altiore cura sectanda est
Indagine, at que quam queant leves venti
Concutere, folia qui ferunt, sinunt stirpes.
OHe, dicis, an hoc breve est? profecto
Ius est in medio librum esse magnume
Ut si tconditio parabilis, ne
Cum paullo videat sinu, puella
Exsectum putet: illa, Lector, es tu.
QUinquagesimus est iocus; legenteis;
Quid clamatis? Obe. nondum iste vobu
Quinquagesimus est liber; legenteis.
ATam inter omne carmen autumo Regem,
Non Iulii modo aut recentis e censu
Vatum cohortis: prisca sed coronari
Contra omnia unum carmen hoc magis dignum est,
Quam contra id unum tota vis vetustatis.
Nihil Pelasga vel Latina tam Suadum
Gravitate mista cum decore doctrinae
Molita Peitho tradidit suae aetati.
Mecum putaebit dictae singulae elibrans,
Non corticem sonumve, sed cara libra.
Nam que eruditi est tam erudita laudare.
INlustris asine, quis repente te mulum
Prodire fecit? aedepolcate hoc pandam.
Insessor ex quo Cynthius tibi factus,
Genus bene atque ex ordine efferas vestrum.
SIne linea predire non potest dies
Sequi si Apellis, Scoppe, lineam voles.
Hanc ut sequare, lineam de te puto
Tibi faciundam Scoppe; perpetim hoc ages.
PEndendum tibi, Sanga, cum semelsit,
Fac tamdem officium virile; nete
Truncet Scoppiades, potes cavere.
Integre dato vuituri vorandum.
IUretum tollit dum supprineere audet, o iste
Laudator ne me Scoppius attigerit.
SErvum caveto Principem, quisquis sapis,
Asperius humili nil ad alta surgenti.
Quia servitutis desitae semper memor
Affectat illa quae tulit, alii inferre.
MIssa tibinuper sestertia, Castrice, centum
Despuis, et nimium pauca probare supis.
Deme, puer, novies dena, et dena altera subdus,
Pendebis merito, Castrice, plura tuo.
SErarium putatis esse nobilem libri
Auctorem inanis? Iesuitici, erratis:
Claudi ista non quit exsoluta cum semel
Sera ad loquendum est: iste pallet et mutit,
Et tertiatum carmen angit faucibus.
Futuere, non sic scribere arbitror, sectis
Cui Coleis Nicoleos nomen dedit.
Serarium patrem esse non sinit Nomen.
USque ad delicias meri Catulli,
Infregit numeros Catellianus.
Qui sic latrat cum brevi putamus,
Ductis per trivia iliis iturum.
RUs esse in ore dicis arido sourrae,
Et recte et ordine istud, o Pudens noster,
Patrimonium ille ceterum expulit ventre.
Rus illi ob haesit faucibus suburbanum.
DEpygem gemino cernis naso Orbilianum,
Integram carnis dic faciem ingenuae.
SAnguineum quovis dispergens carmine Martem,
Ut nil iam possis nimera bella loqui.
Incautis censes imponere fulmme linguae?
Errastilongum, Caeditiane, nefas.
In celereis raro virtus stitit impigra linguas,
Fortier est quam quam voxproperata ferat.
Impetus hic forsan, solidaepraecursor, oberret,
Ipsa manu se, non vendere voce solet.
SCribimus indoctis, doctis que Epigr ammata passim,
Non aliter vulgi fit, Cluviene, liber.
LAnguidulum lecto posuit caput, ite Leonis
Vellite deiecti caesariem, lepores.
Sic tamen ut iuxtane Pardalis obdormiscens,
Ludibrio saltuum praecipitum evigilet.
Aut vos in vostros fuga sic dabit, eiuretis
Culum utitam longos unquam habuisse pedes.
OMnia concoxit quod Manius, invidet Hirro,
Iudicio dives sit precor iste suo.
VErsilegos vulgo nos exambire putabunt
Lectori cum tot carmina vota legent.
Errabunt certe, nam si convicia blattis
Digna meis dicam, dixero versilegas.
Est aliquid gravius quod de Lectore Poeta
Spondet, ubi tantis hunc tenet obicibus.
MAgna decent magnos si praemia rite Poetas,
Non pro laureola, Bavo, Camena tua est.
Ingentis pius meritus cum stipiteramos,
AEquabit numeros laurea tanta tuos.
CUm novus in serum pugnat Colofona libellus.
Lectoris semper larva sequester erit.
Ingratum forsan Martisiet hocce duellum,
Sed Phoebo nihil hoc suavius effe potest.
HIrro oacatque latrat cum tonat versus,
Tria monstra qui coniungit ipsemet quartum est.
MOnstrosum qua fronte canis, Vigil, esse cacare?
Sollicitus de me, Postiliane rogas.
Hac ego fronte cano, qua, Postiliane, Bavescunt,
Qui natibus vendunt spurca labella sua.
DAs Gallis, Basilena, Cocis, Getisque, Syrisque.
Et si servitii vilius ingenium est.
Das etiam Larvis, Dusis, Cacodaemoniisque,
Das etiam Ovveni versibus; hoc nimium est.
GErmana nulla mentula Aufidae arridet,
Iudaea nulla est, nulla labra didueit.
Has illa pallet: stulta siputas verpos
Sub cute latere, basianda tonsories.
FAcunde Reme, nomen inclutum terrae
Teutonia qua se Gloria inserit Romae.
Excessit hodie Barthius, tuus totis
Amicus ore, pectore, intima mente,
Haeres bonorum est Belga Marchico Victor.
Succedit ille, iamque cernit heredis
Titulo relicta. Remus obicit sese,
Remoramque nectit: Reme, te rogat Victor
Vigilius isto carmine; omnium tute
Adeas bonorum n='ii genus ditis,
Vel mortui te nomine iste successor
Queat obtinere. Suadeo hoc tibi, Reme,
Nam n='io succedere est labor magnus.
SI Comes et comedo simules, pinguissime Billo,
Exta tibi dic quae coxerit olla, mihi
SI, quoties numeras, crescunt Epigrammata, Lector,
Cur non tu vice vis esse Poeta mea?
O sine Carminibus Lector Vigil esse potessit!
Bis tantum canat hic dimidium quelegat!
Esse putas aenigma? cares, Lectorcule, sensu,
Scribere qui non vult cum valet, ille legit.
INterspergere quod vides iocosis
Lascivos aliquot, Probine, versus:
Iam tamdem liber omnis approbetur.
Gallo nil mageturpe Martiale est.
COncipilat magni quod scrinia docta Gifani
In ScoppI libris, Caeciliane, sapit.
Cetera sunt folia et fructu stramenta reciso,
Loiolae tamen haec pascere secta queant.
QUem laudas tamdem, Victor, tot nomina culpans?
Hoc cedo Satiris, Baviliane, tuis.
FUr harpagavit Scoppio crucem Clarus,
Ofata: vivit ille, pendet hic Scoppum.
OMnia qui Famae postponere, Clare solebas,
Dic mihi traducunt cur tuate studia?
FLere libet quoties, quoties ridere; Poema est,
It favor in carmen, carmina bilis habet.
Hoc etiam insanus quod somniat, exit in aestum,
Et nolit velit, est hinc liber uberior.
Ergo nil miserum magis infelice Poeta est,
Qui totus quantusoumque, Poema suum est.
LXXXII. Ad Pudentem.
PRomtior est visire, Pudens, quam soribere Billo:
In culo cerebrum qui gerit, hoc faciet.
SAlve, Lector, o extremi Colofonis amice.
Heic interiunges, sat scio, si sapies.
Principium libri clarissima cura Poetae est,
Et finis. Medii do tibi iudicium.
OS totum puraeque manus rediere per orbem:
Haec tamen ambo umquam currere quis meminit?.
NUlli vis, Basilena, tu negare:
Ast unum pudeat negareposse.
SToica quod rumpam nasuto dogmata versu,
An faciam, quaeris, quantum operaepretium?
Hoc certe patrare mihi sine labe videbor,
Cautius ut rigeant Lampsacii lapides.
QUi vetulo lusum vates indulget Acerrae,
Morte putet cum ipsa delicias facere.
RUffum Rhetora quaeritas, Viator,
Ipsius statuam roga, docebit.
CUm dormit dicit meditari carmen Ofellus,
Verum est: cum stertit visia mille facit.
AMore sensus occupantur extraunum.
Visus laborat, collaborat auditus,
Anare quaerit delicatum odosnectar.
Nil blandietur doctius levi tactu:
Sed gustus illic quid facit? Spado sensuum est.
CUltum pumice, purpura nitentem,
Quanti das Vigilem sibipte, Dore?
Empturo dabo quindecim Bohemis;
Victoridabo quindecim Phalacis.
Isto mepretio perire nolo.
CUm pestilentia omnia undique involvit,
Nobis iocari vacat: an hoc pium censes?
Et censeo mehercle; sic adit morbo
Manum Poeta; namque mentem is expurgat
Nugas canoras cum malae illinit chartae,
Medicina prima haec; corporis prior cura
Animi incientis; Sic Poeta curatur.
AMata multi dedolaverint, verum est;
Amanda pauci carmina: hoc nimis verum est.
VIvimus et morimur; tempus nemo moriendi,
Vivendi pauci norunt: ea summa laborum est.
DIe senex cum de tescribere conor, in omni
Verba tuis scriptis nulla habeo ingenio.
Lux tua florentem Phoebi distrinxerit ignem
Nescio. Apollo mihi, Scaliger,e sse potes.
Contra aciem Phoebi quis lumina servat Olympo?
Trans Phoebum porro quis pote perspicere?
Certe hominum nemo. Sed nos laudare, nisisit
Perspectus, vix quem possumus ante hominem.
FLet Oppiana, basium que flagitat,
Sorbere, flare, uno ore qui potest, dabit.
PEnultimus libelli habebitur iocus,
Penem ultimum putato asellorum Bavum.
MAncus libellus est carens sua cauda.
Capiti caveto stolide, si quis es, Lector.