SI legere officium est, Bavius sua qui'legit unus,
Quam sibi civilis, candide Lector, homo est!
OMnia quod liceat Romaefacere, Aulice, vanum est,
Nam bene nulli illic quid licuit facere.
QUaesivit regnum Vulpino bestia ritu,
More Leonino Bonfacus obtinuit.
Quid mirum moritur si, bestia, lege canina,
Legitimus tamdem ut Cerberus esse queat.
UNam instar centum dicunt concludere Legem,
Concludunt centum quos male, quanti homines?
PRaeteritam stimulas legem, si lege secuta,
Unde tibi tar di sunt, rogo, Paulle, boves?
QUod veritatem semper iste Alexander
Complectier dicatur, ipse non credo
Tibi, Galiaura; Veritas fuit numquam
Fecunda, vel cur liberos negat Mundo?
VIvere natura si iudice, Pontice, malis,
Revera numquam, Pontice, pauper eris.
Vivere si adfectu sub iudice, Pontice, malis,
Revera numquam, Pontice, dives eris.
SCortari castam faciunt duo crimina Gallo,
Si numquam, et si quae saepe hilaris fueris.
IX. De Scoppio ad I. Ovvenum.
INgluviei quantae nostrum Zenona putabis?
Uno Equitem et Comitem cenat, Ovvene, die.
ORbilii ante oculos falsum est peccare puellos;
Nam Cyclops oculos non haber Unoculus?
DE variis vitiis, eadem quod dicta, coloris
Eiusdene, vobis, Sanga, canam, hoc quereris?
Dic mihi, cum Scoppo modo nigra modo alba per armos
Exsultent, cur dant flagra rubram induviem?
FRugalitas quam maxima est, tibi semper
Vivendum habeto, nil fugacius vita
Norunt Poetae, nil sequacius leto.
FLos Iuvenum, hoc multi de te dixere Poetae:
Tu tamen hoc noli credere, salse Vigil.
Decipiunt, Amor hos, illos sitis alta placendi,
Hoc tibi, quod cupiat doctus amare, place.
Quodque placere tibi velit hic bonus, ille disertus
Hoc tibi, si sapies, chare, trium fus erit.
Et sis flos iuvenum, insulsi sint Billus et Hyllo,
Num tibi vita exin longior ire potest?
Decrepitos istunc si florem expendis ad annos
Factus es in primo iam tibi flore senex.
LEctor, netemere in iocos supina
Bilem nare vomas cavere mando.
Una ad saecula tu venire non quis,
Haec centum data saeculis iocorum
Augebunt numeros, eruntque tamdem
Quod nunc esse minantur. Invidere
Si longum usqueadeo iuvat periclum,
Hoc opto tibi livide, hi placebunt.
NOn anus est Glycere, quam iam vigesimus annus,
Nolentem patrio reicit a speculo?
Certe ea; sed mirum tanto quae tempore iam se
Ignorat, formae quod putet esse bonae?
INgloria multa, gloriae studia reposcunt,
Fias ut aliquid, nihil esse vis? peristi.
INgressa est quoties tua claustra puella, veluxor,
Sive aliqua omnino de grege femineo.
Omnia cum cura conclavia verris, et eius
Haerenteis pedibus diluis illecebras.
Dic mihi, sancte Ruperte, quis omni te vice mundat,
Tu quoties nuptam, sive solutam, ineas?
Heic puto iam scopis Lictoreis non satis esse,
Scoppiadae quamvis omnem atavum repetas.
DUrum iter ad caelos: haec causa est mollibus illud
Aulica gens raro quod cupiat pedibus.
Verum cur pauci de Martis gente, pedestri
Sueta ad iter subeunt? dicat id Antisapus.
ORbilii naesum quoties, Mariane, tueris,
Crede Ravennatis guttur onocrotali.
PUro vulture constat iste voster
Spane, exercitus; et potes putare
Gesturum bona avipericla belli?
IDem bis tibi dicere expetebam,
Sed scribo, bone Lector, haud refuto.
GAudendum est tibi morte; puer si excedis ab alto
Tristitiae erueris, per maria ista, Chao:
Si senis aetatem vieto tibi tangere flore est,
Hoc sero cense currere te e pelago.
QUi mentiuntur saepe, cum semel verum
Aliquid profantur, vera falsa creduntur.
OBscena senis e sodalitate
Obscenissimus exstitit puellus.
FAc omnibus convivere queas suaviter,
Sed utitor, necesse ubi est, tantum bonis.
TAcere ius est ceteros, loqui doctos.
Hoc comicorum dictitet sibi naevus,
In Socratem petulca dum vomit dicta.
COnvivium exulante uti concordia,
Sic orbae opes virtute, sunt parvi precI.
OStentatio cuncta mentientis
Nutrit suspicionem, alit figur am.
LApsus prior is corrigat secuturum,
Reprensione de anteeuntis exempli
Nascatur emendatio viro cauto.
AFfectate viros numquam iactantia magnos
Contingit, parvis pascitur haec animis.
COmmune generi est istud humano malum,
Aegre abstinere de negatis possumus.
NIhil est molestum quod magis queat dici
Quam sibi videtur qui esse, nec sapit doctum.
DIes futuri iudicis sunt optimi,
Audi o Poeta, sperne vulgi ineptias.
SErmo operum umbra venit, loqueris qui foeda, fateris
Cum poteris dictis velle satisfacere.
QUi est falsus, cito Rumor opprimetur,
Index vita sequens cluit prioris.
BOna Conscientia nullius oculos fugit,
Mala conscientia nullius oculos amat.
Magnanima virtus spernit improbum notas.
GRotius est iuvenis, Puteal dum sudat ad Hagae,
Carmina cum scribit Gratius est Veneris.
MAgne, tuos dudum duxissem in carminalibros,
Sed, quicquid coner, Barbara Musa negat.
Quod bene pro Latio, proque Hellade docta Camena est,
Hoc tibi cum paucis debet ea ingenue.
O Anima et veterum Corclum, vir die, Sophorum,
Sit celebris, qui te, volt celebrare, decet.
DIgne senex fato meliore, Corona Sophorum,
Qui veterum reddunt scripta suo ingenio.
Monstra nova in Stephanorerum Natura patravit,
Copia concelebrat quanta alios, premit hunc.
MUltum iudicii te profecisse putato,
Scaligeri, iuvenis, si placet iste liber.
FErventem in medio rapuit Mors pulvere bigam,
Cum vincent alii, hunc excipe, Posteritas.
CUm funera deflebat amara Putschiana,
Se pingere flebilivolebat in figur a
Barthius; Adami, consecrat haec tibi se amandam.
Non morticinam, putare quod vulgus habebat,
Sed pectore qualis in tuo vigere se optat.
IUs tibi nobilium Blabius det, Scoppe, parentum,
Nam facere ingenuum non potes ipse patrem.
FIcto nomine nolle confiteris
Victorem Vigilem, Legens, amare?
Tanti non putat ille te Leporis.
QUis tam dem Vigiliste sit requiris?
Non nostibone Lector? anne ius est
Te quem noscere, qui fugis videri?
Hoc victor tibi sed tamen volebat
Indulgere, nisi putaret hoc ob-
Venturum male quod solet Poetis,
Cum paucis cupiunt placere sic, ut
Multos spernere nesciant, sed illud
Novistiputo, parcimus scienti:
Sparga est, Tu modo Colligus ferare.
RUffi villula non parum iocosa,
Victor te Vigilis iocus Salutat,
Si vis rite valere, si levari
Tusse perpetua, voraciorem
Quovis Gurgite, Apicio, Lupoque,
Confestim dominum evomas necesse est.
HOrrida Germanis quaecumque Poemata dictant,
Accipit a lauru si qua tabella Deum,
A te, Tucce, venit, laetam tu mittis in aulam,
Per terras, per aquas, barbara dicta mihi.
Non venias quare tam longo tempore Pragam,
Haec puto causa tihi est, nec tua missa legas.
DUm nolunt fratres mollem retinere Poetam
Loiolae, ipsius facti sunt saepe sorores.
DImidius liber est, hic si distinguere mavis,
Quo recrees Stomachum, candide Lector, emis.
INtensione rumpitur nervus valens,
Remissione mens valentior perit,
NAsitremoloculus; ferulivibrus; altroculorbus,
Bellifugoprensus, turpipoplifatuus,
Pulchritenospernus, veterisequus, atricolorus,
Cunctinovorisus, Solisibiplacius.
Omnaliitemptus, blattistudiebrioservus,
Orbicerebrituus, Tristilaborirapus.
Labrirogofumus, bustaurirubus, geniflammus,
Cordepeponisapus, mentepapyriferus,
Luminhyaenividus, membrarboricortilibrosus,
Sepibibus, cunctino ctisoporifugus.
Fumilucernituus, crepisibiliversisusurrus,
Dusitenebricolus, manticotergirubus.
Vulpidolosimulus, Caenicauditrahus, Lupirictus,
Bubomaliclangus, Linguomachaeromachus.
Foedinatispicius, disciplitortorineptus,
Et quid non dicas Grammaticum Orbilium?
QUod restent libri, Lector cordate, requiris?
Hactenus heic quot sunt carmina lecta tibi.
Rumpe licet libros, Phoebicum stabis ad aram,
In tua quodfingi cornua possit, erit.
SCribunt ludicra Billus et Bonarscus,
Plorant perpetua in febri legenteis.
Hos unum iuvat in diem levare
Alternis uti febriant, ScioppI
Succensis vice thurea, Camenis:
Namqus haefrigore tam rigent potente,
Ut mendacia iis rigere posse,
Credam loiloticitae cohortis,
Indum trans mare mortuos creantis.
Igni, atraqueferum, bile sequuntur avum:
Luserunt dico, voluerunt nempe nocere,
In libro perii, Ribadeneira, tuo.
VOvi olim, divine senex, me carmine laudeis
Velle tuas meritis aequipar are tuis.
Primo aciem Phoebi contra sustollere currum
Ausus, an ex voto debeo tanta tibi?
Haec tibi si voveat, quanta est, quam longa, futura,
Tota tamen nequeat solvere Posteritas.
DUm citharam digitis, pueri perculsus Amore,
Suaviter exercet, Thuscus Apollo iacet.
Harmoniae soboles, Latii suavissima Peitho,
Per maria Argivam quae stitit huc Venerem.
Non aliter potuit terris discedere, sed cui
Fortuna potior Phoebi Hiacynthus erat.
MOllia quod scribam; si scribo, ignoscite; Victor,
A Phoebo, si quis credere quibit, amor.
CRedite Posteritas; lascivi est clamor HoratI.
An norat ScoppI Quintipor auriculas?
SUbmittit sese Caper, in scendente capella,
Has curvas nocteis, candide, Varro putat.
LX. Ad Fabium.
NOn credit neque servulis, neque Ollo
Quintum Grammatice senirecocto,
Uxorem Fabius, furens amore.
Atque istud sibi gratulatur, et se
Solum rite calere dicit unum.
Bellum consilium, Fabi, dabo isthic.
Cum quodam proficisceris, puellam
Belle, qua patet, oppicato subtus.
Sic nemo reserare eam valebit,
Ni tecum parili calore fervens,
Quod prorsus fieri negas valere.
SCaligero quaedam cernunt licuisse Magistri,
Hinc illi Latium carmine prostituunt.
Non placet e paeta strabam fecisse Dionam
Ausus, habent larvae lege perire alia.
DOlire si qua, Scoppe, me put as durs,
Adito Sangam, sic opus tibi dicet.
BElle vivere pergite o puellae,
Quas aetatula lusibus polivit,
Belle vivere pergite o puellae,
Aptae quae Veneris tenere bigas.
Saturni veniet quadriga Nonis,
Aprileis hodie colo Kalendas.
QUendam cum Salisubsulum vocassem,
Curvum, loripedem, aereis que nervis,
Pingui pantice, Trinacrum tyrannum,
Sollenni mihi gratias, Sabine,
Venit carmine prorsus actit atum.
Ut me ludere sentiat, Sabine,
Quam longis acubus opus futurum est?
LIgnipedes asini, pullo tecti ora cucullo,
Fustibus in capite est non opus in pedibus.
EUricii quae salsa vides Epigrammata Cordi,
Romani poterant vatis adire manum.
Si vel Romano scripsisset tempore Cordus,
Vel Romae scisset sustinuisse moram:
Tempore si nostro, Criticis ubi lumina multis
Exseruit tamdem nocte, vetusta Dea,
Scripta forent lepidi dicta ingeniosa Poetae,
Urintius atque Ovvenus cum Vigile intereant.
MAnduci pueros si vis assuescere formae.
Orbilii profer solam, Aquice, effigiem.
Ultro ad terriculi decurrent ipsius ora,
Cem saltim limis hanc faciem adspicient.
SCripsissem tihi, Publiane, nuper,
Sed me credere Epistolae verebar,
Quam ferret male tam decens puellae:
Optabam tibi Publianus esse,
Te mi mittere litteras deceret;
Non credo tibi vinculum puellae.
LAudarim quod te nimium, formosa Fabullae,
Cum sentis, nim ium ridicula atque nigra es.
LAudare, ludere, atque mollia interdum
Condire mella felle, carminum est, pompa;
Nemo, aut Scioppus, Bauvilusque, laedendi,
Vel his secundas facere qui student porcis.
ORbilium quoties caperata fronte videbis
Evenisse bont quid puta versilegis.
LXXII. In Scepticos.
OMnia qui carpit, se Scepticus omine digno
Venturum in laudeis prosequitur proprias.
SI Vanitatis regna magna contemplas,
Servire totus tibi videbitur mundus.
At servitute tam mala atque crudeli,
Sapiens nequibit prorsus ullus exire.
Simplex necesse fiat, atque periurus
Qui vanitatis bitere de iugo malit.
Nascentium nam quisque dat sacramento
Nomen perinde Vanitati, uti vitae.
Contemnere illa quae migrare non possis,
Adoream esse simplicis puto mentis.
EXcultum tibi purpur a libellum
Victoris Vigilis iocos propine.
Nesis ebrius, hi, puto, placebunt.
Quamvis nescio nomen, hic poetae
Solis scribere sobriis volebat.
Quare istuc tibi protinus luendum
Sisis ebrius, hoc putes Poeta.
SCribere se Gallis Epigr ammata nescit Ovvenus,
Illa legit quisquis, Castrice, Galliturit.
SUnt plurima celare decet quae, Pipe, puellas,
His nomen ego, si iungere volotuum, iocabor.
Hoc Saxones intelligere puto, non Britannos.
INstruere malos carmine vis bone Poetas,
Mores pote quo corrigere? ambula ad fluentes
Latice nectaris Scaligeri senis libellos.
Nil sunt Vigilis carmina, si cupis docers
Sapientia quid dictitet, heic ille reponit
Curas: age Vigilem propera, lubet iocari.
Quod Scoppius et Sanga, Bonarscus et Bilovus
Mundi ulcera, perbitent, sat eruditionist.
IN capite ingentem suetus gestare culullum
Humentis mirum est, Pontice, si cerebries?
OBliviosus ultra es omnia exempla,
Discissus hodie tot modis malo versu,
Perisse quod vix crastino recorderis,
Easque denuo in cubiculum excisus.
LEmurum propago, nocte Ditis emersa,
Trux Dusiorum, atque ominosa Faunorum
Monachipropago displicere vos mundum
Vobis perinde fingitis, velut caelum
Lucifera quondam stella, nunc niger Daemon,
Nimirum am aro mundus ebrius poclo,
Irae Deorum maximi, chorum vestrum
Evomuit illuc, pervenire quo nolint
Homines beati, silva sed scatens formis
Nocteambulonum tenebricosa larvarum.
Progressa de qua pestilens modo est secta,
Ignatiorum atque igne secta dignorum,
Quae, ne beatum nomen unico nato
Dei maneret a calumnia intactum,
Beatum Iesu nomen omnis infandi
Libidinis, crudelitatis, horrendi
Sceleris, habere tegmen optimum credunt.
Sed, sera quamvis, eruit dies tamdem
Scelesta pacta Confluentium Erronum,
Et si quis oculis utitur Suis solum
Clare videre, Falsimonias, stupra,
Peculiatus, et pericla regnorum
Regumque debet, secta quas struit, tanto
Labore vitia docta de iuventute
Prima, doceri quo labore Virtuteis
Boni labor ant. Ultimum hoc malae pestis
Immisit Orbi cum sororibus binis
Megaera pallens, cum videt suo ultriceis
Instare iam iam crimini a Deo poenas.
QUod dixi tibi, Paulle, me affuturum
Dictanti modo carmen e cathedra,
Absentem lacer as, vocasque vanum.
Non quivitibi, paulle, doctiori
Adesse stratagemate, atque factum est.
Nam si tam auriculis tuos salitis
Audissem crepitus, diu perires.
Qui vult se Vigilis prob are naso,
Ignorare decet nihil venustum.
Tantum se sibi credit audiendum
Qui nullo pare ventitat iocatum.
TAm laute, dicis, de te sentire, fateris,
Nec laudeis proprias scis, Vigil, esse malas?
Omnia quae vulgo iactant, mihi sunt bene nota,
Et tamen hoc, immo, Paulle, ideo facio.
SOlum Elegos, UrintI, non novit Musa Phalaeco
Nudo ille exambit ex Elego Eulogium.
CUm sene qui lusu potis est certare Vacerra,
Cum infante hic certet fletibus anniculo.
NOn tanti est nobis lepidi Victoria versus,
Nomen ut in vulgum fingere tale queat.
Sed quia se ingenio Vigilacem, et acumine promptum,
Vincit, eo Vigilis nomina Victor habet.
Ambitio vitium est salso vincenda Poetae;
Qualis inest nugis? sed tamen Ambitio est.
BArbara in Orbilii fateor me fingere nomen,
Idque Vigil praeme carmine quoque fero.
Ignoscent scio, Lectoreis, Criticique diserti,
Talem hominem talis si gladio iugulo.
DUm vivis vita viventis ut utere viva,
Dum vitam vivis, mert va mors moritur.
PRandere laute, lautiusque cenare,
Cubare belle, belliusque dormire,
Lautissimum et bellissimum, pia in vit a est.
AMore, re, ore quae probatur, omnium
Amica Veritas virum est.
NEcesse quaeobvenire, ea accidunt tamen
Ut hic et ille non velint.
IN alta lucis exit alma Veritas,
Latentem eam eruit dies.
BEata, clave clausa quae silentii,
Nocere, nec potest sibi,
Nec alteri negotium facessere
Coacta, lingua, vi sua.
Notata saepe verbulo unico gravi
Movere caede proelia est.
Vetusta dicta tradidere nil bona
Cluere cui magis bonum,
Sed et, vice altera, nocentius,
Nihil pote esse persida.
UT est suave quem tuerier mare
Periculosum et invium
Ubi pericla cernere, haud tua, integrum est,
Cavere, quae iminent tibi.
NIhil labore gratius tuo tibi
Quit obvenire, quem semel
Pericla per morantia, atque turbines
Obiveris gravissumos.
Ita expedire cuncta promptius queas
Ubi ista cogitaveris.
Deinde habe illud; oppido est brevis labos.
Perenniviva gloria est.
AMica quando facta si patraveris,
Bene unde sit sodalibus,
Ea ipsa mente pone de tua statim.
Memorque haberier fuge:
At ut bene esse senseris tui tibi
Sodalis a laboribus,
Id in perenne mente conditum tene
Referque, debitor bonus.
Amoris haec severa lex boni siet,
Manebit ille perpetim.
MAnus lavare ni volet manum alteram
Et inde tergere altera,
Abibit illa et ista fonte limpido
Ut est adisse visa; sic,
Semel subire soedus inclutae fidei
Sodalium expetens cohors,
Nisi iuvabit invicem, omnibus modis
Parata, mutuum decus,
Ut ante inita foedera exstitit, manet
Amore abusa frivolo.
Iocosiore si quid alite editum est
In te tuosque compares,
Scioppe noster, imputabis tempori,
Bona dicta de malis dabo
Docente te cum prendero satis bene
Maledicere melioribus.
NEmo istuc sibi vindicare quibit,
Scriptoris proprium sui futurum est
Exsuccis, Epigramma, cantilenis.
An mirum usque adeo tibi videtur,
Si post bis novies pericla centum
Et sena hinc decies, duobus istic.
Ad summam satis additis superbam,
Uno Carmine sit suus Poeta?