CASP. BARTHI THEOGNIS LATINUS. Ut disticho distichon, sensus sensui respondeat.

---

image: s212

---

image: s213

CASP. BARTHI THEOGNIS LATINUS.

PROGENIES, Rex, Latonae, Iovis inclute sanguis,
Tu mecum incipies, tu mihi finis eris.
Omnibus in numeris, et primus, et ultimus idem,
Et medius, vati da bona multa tuo.
Te Dea sancta dedit partu, Latona, verendo,
Palmam amplexa, o Rex Phoebe, nitente manu.
Curvam pone paludem: O formosissime divum,
Replesti dio natus odore puer
Delon: et in risum, iuncta tellure, profundus
Sussiliit canis tunc tibi pontus aquis. [Note: 10]
Delia Venatrix, Iove nata: Agamemnoni ut olim
Placata, ad Troiam navibus ire cito,
Vota mea exaudi, procul hinc mala fata repelle,
Quod tibi opus parvum maxima cura mihi est.
Musae cum Charisin, puerae Iovis: aureolum olim
Ad Cadmi taedas quae cecinistis epos.
Quod pulchrum carum est, quod non pulchrum hoc neque carum,
Carmen ab aeterno hoc venit in ora virum.
Annulus in signum haec sciscenti, Cyrne, prematur,
Qui lateat numquam surripiente dolo. [Note: 20]
Nemo equidem cupiet mala, ubi bona prompta paratu,

Sic aliquis dicet; Theognidos hoc opus est,
Ex Megara, humano qui cum placuisset in orbe,
Non potuit propriis civibus ille tamen.
Nec mirum hoc, Polypaede: etenim nec Iuppiter ipse
Seu pluat, in terris, abstineatve, placet.
At tibi, care puer, quae olim puerilibus annis
Ipse bonis doctus sum bona dicta dabo:
Cyrne sape: ex turpi atque iniusto quaerere facto
Gloriam et obsequium divitiasque cave. [Note: 30]
Haec teneas: pravos cane peius et angue sodaleis
Suffuge, te solis tende probare bonis.
His sociis utare sedens comedensque, bibensque,
Per bona qui florent his placuisse bonum est.
Inter amatores disces bona multa bonorum,
Cum pravis et quae mens fuit ante, perit.
Haec animi retinens, atque haec mandata facessens,
Me bene iurabis consuluisse tibi.
Sed gerere haec uterum quondam, urbs, paritura, videtur.
Vindicem ea in civium non bona facta dabit. [Note: 40]
Civibus e multis pauvos tenet orbita recti,
At versi in laevam partem abiere duces.
Nulla umquam iustis urbs civibus eruta, Cyrne, est,
Laedere sed iustos cum voluere mali.
Cumque iidem populum, cum corrupere tribunal
Iudicis, et lucro vendita iura suo.
Haec tibi, quae nunc stat, non urbs constare putetur,
Sit licet excelsa visa quiete frui.
In qua regna mali, moderante libidine, servant,
Et vendunt privo publica damna lucro. [Note: 50]
Seditio hinc oritur, hinc civica bella geruntur,
Nec placet unius regis inesse manu.
Urbs equidem haec urbs est, velut ante; sed aspice plebem,

Cui modo nec legis nec via iuris erat.
Dura sed hircina male corpora pelle tegebat,
Pascua cervino, turba, secuta modo.
Haec modo facta bona est: sed qui bonus audiit olim
Nunc malus: haec quisquam cognita ferre potest?
Decipiunt alios alii, ridentque dolenteis,
Nec ratio ulla boni, nec ratio ulla mali est. [Note: 60]
Civibus ex istis nemo tibi fiat amicus,
Ex animo, ut scelus hoc utilitate tegas.
Fac illis non sis, lingua videaris amicus,
Seria non ulli participare volens.
Mentibus ex ipsis poteris cognoscere nequam,
Quam non in factis sit super ulla fides.
His dolus, impostura, animi, fabricaeque malignae,
Deposita qualeis esse salute ferunt.
Consiliis numquam fidens nitare malorum,
Seria cum placitum est facta patrare tibi. [Note: 70]
Multum animi versa sancti consultor amici,
Longaque vel pediti sit tibi nulla via.
Nec, quod mente geris, caris tamen ingere cunctis,
E multis paucos diligit alba fides.
Paucorum auxiliis facinus memorabile praesta,
Ne serus veniat, absque medente, dolor.
Sancta fides si cui, vir hic est reparabilis auro,
Dignus eo, in dubio seditionis, emi.
Invenies paucos cum nomine re quoque amicos,
Queis eadem maneat, sorte abeunte, fides. [Note: 80]
Qui sine discidio concordi in amore reperti
Participent, olim ceu bona, saeva tua.
Mortaleis inter numquam hos, rimator, habebis,
Quos vario varios non ratis una, vehit.
Queis linguam atque oculos habitet pudor aureus, et quos
Turpia non cogat quaestus in arma sequi.

Suavia ne nobis, alia cum mente, loquare,
Si pretium fidei nostro in amore tenes.
Aut me mente mera, sine fuco dilige, aperto
Aut odio pugnans hostis, in arma veni. [Note: 90]
Lingua cui una quidem, at duplex sententia, amicus
Est gravis, et levior si meus hostis erit.
Si quis, coram oculis cum te videt, optima dicit
Absentem linguae pestilitate premens.
Hic malus ante omneis habeatur, Cyrne, sodales,
Mellea cui lingua est, pectora felle madent.
Dent superi talem, vitiis qui ignoscat, amicum,
Et colat, et, vero frater amore, ferat.
Tu mea nunc animo cupienti dicta reconde,
Proderit his olim te meminisse mei. [Note: 100]
Nemo fide possit sociis te iungere pravis,
Quae species in eis utilitatis erit?
Si labor est contra, non hic te iuverit adstans,
Si bona sint, non te participem esse sinat,
Gratia in officio vanissima tota malorum est,
Semina ceu canum sparsa per aequor aquis.
Nescit in Oceano seges efflorescere: pravo
Si bene quid facies fructus obibit inops.
Mentis inexpletae malus est, si erraveris illi
Vel semel, anterior Gratia tota perit. [Note: 110]
Grata sed in iusto meritorum durat imago,
Plurima quam facies hic benefacta refert.
Numquam animum inducas pravos coluisse sodaleis,
Sed fuge, ut infido qui mare portus hiat.
Multi equidem ad mensas et Bacchum strenue amabunt,
At cum res crepera est, unus et alter erunt.
Sed nihil est operae maioris nosse, caveri
Nil mage difficile est, quam male-amicus homo.
Aurea adulterio fucatur lamina docto,

Hoc tamen artificis prendere cura potest. [Note: 120]
Pectore si qua latet mens, si qua in corde sepulta est,
Quae struit ambiguos per vaga dicta dolos.
Haec Deus esse dedit rerum obscurissima, nemo
Noscere, ni summo victa labore, queat.
Ni subigas, velut hinnuleum, consultus equiso,
Scire nequis animi quid gerat, alter homo!
Non locus augurio est, ut quondam rite profectis,
Decipiunt animum forma colorque tuum.
Sperne, potens ut sis, prius ambitiosus haberi,
Divitiae, modica sorte, sat esse queunt. [Note: 130]
Si cui sancta parens, genitor iustusque piusque,
Plus dare in humanis nec deus ipse porest.
Nemo sibi damni faber aut lucri esse putetur,
Amborum in manibus causa caputque Dei est.
Si quicquam incipies, finem spectator obito,
Scire nequis bona sint an mala facta tibi.
Saepe malum exitus in numero dedit esse bonorum,
Quique bonum visus perficit ille malum.
Suppeditat nulli pro factis vota voluntas,
Impedit ex alio, non potuisse, loco. [Note: 140]
Inflamur miseri, ruditate peritia mutat,
Omnia Dii propriis nutibus apta gerunt.
Hos latuit numquam laesum cui in hospite ius est,
Aut repulit dura supplicis ora manu.
Praestat in exiguis opibus vixisse pium quem,
Quam struere ingenteis fraude doloque domos.
Iustitiae in nomen virtus proficiscitur omnis,
Vir bonus est si quis iustus, amice, vir est.
Divitias etiam Geniosis dat habere dolosis,
At virtus paucis sedulitate venit. [Note: 150]
Quem superi turbare volunt, iniuria primum
Ambit, et in nulla re stabilem esse sinit.

Copia magna parit satiem, satiesque protervum
Laedendi studium, tradita si qua malo est.
Pauperiem iratus nulli, puer, obice, nulli,
Opprobrium variat pergula curta, grave.
Iuppiter in libra fortunas dividit, et nunc
Dis erit, hic, alio pauper inopsque die.
Magna loquare cave: nescis, homo natus, ab ortu
Quid tibi in occasum noxque diesque ferant. [Note: 160]
Consiliis alii stolidis bene, numine dextro,
Utuntur, mala queis in bona finis agit;
Consiliis alii doctis male, numine laevo,
Successum rebus forsque deusque negant,
Nemo hominum dives, nemo est, sine numine, pauper,
Nec bonus invito hic, nec malus ille, Deo est,
Sors cruciat cunctos, nec nomine reque beatum
Ullum hominem in terris orbita Solis obit.
Quem superi exornant huic invidia ipsa favebit,
Luditur in studio, frivola cura, suo. [Note: 170]
Rite precare Deos: divorum est summa potestas,
Nil sine diis, mala sit seu bona, vita potest.
Pauperies animos febri domat acrior altos,
Quam possit tremulo, cana senecta gradu.
Hanc fugientem opus est scopulis impingere duris,
Et praedam medio deseruisse freto.
Quem semel haec subigit nil dein facere audet, inermis,
Dicere nil valet hic, mens stupet, ora iacent.
Hanc procul ut fugias terra pontoque volabis,
Nulla gravis, quamvis dura, futura via est. [Note: 180]
Praestat, inops quam sis, mortem oppetiisse virilem,
Vix, opibus demptis, vivere posse putes.
Arietibus cura est asinisque a stirpe legendis,
Et genus admissi quaeritat emptor equi.
Solum amat infelix male nata in coniuge dotem

Vir, licet ipse altis exoriundus avis.
Femina nulla torum ditis contemnet; et ipsa
Orta bonis, nequam nubere prompta proco est.
In pretio pretium est; bona gens mala germina ducit,
Divitiae miscent, impare parte, genus. [Note: 190]
Nil igitur mirum est labefactos ordine cives
Deficere; immiscent qui bona vota malis.
Scit procus hic scelerum convictum mille parentem,
Attamen est natae sponsus, ut auctet opes,
Nobilis obscurae: quid enim, fecisse necesse est,
Cogitur hic opibus mentis amare furor.
Si qua Deum iusto veniunt tibi munere dona
Integer his vitam constabilire potes.
Iniustis, contra, cumuleris ut undique lucris,
Sive ea periuro carmine parta tenes, [Note: 200]
In speciem lucra sunt, res ipsa inamabile damnum est,
Sic superi haec nutu disposuere suo.
Verum hominum illudit mentes temerarius error,
Nec fieri ex illo vita beata valet.
Quippe alius vivens sua solvere crimina, natis
Cogitur hic noxae linquere tristis onus.
Vindicias alius properae fugit alite mortis,
Fataque cum culpis omnibus, una subit.
Qui fugit exilio [(editor); sic: exsulio] nemo huic reperitur amicus;
Tristius hoc tamen est horridiusque malum. [Note: 210]
Ducta malum immodice magnum tibi vina; sed idem
Parcius ut potes, res nimis illa bona.
Cyrne, animo varios vario experiaris amicos,
Temperie ingenium iudice quodque notans.
Polypus ut dubio mentitur saxa colore,
Sic, quoquo accedas, fac simulare queas,
Nunc, levis, hac sequere, hac alia mox cede figura,
Qui sapit hic mores flectere saepe potest.

Ne nimium turbere ubi civibus ingruit horror,
Me videas, media possum ego abire via: [Note: 220]
Quisquis habet reliquos fungis aequare, putatque
Se solum corclum consilii esse cati,
Excidit hic sana iam dudum mente; profecto,
Omnibus est, uni si sapuisse datum est.
Ille quidem turpis spernit lucra impia quaestus,
Adficiunt alium frausque dolusque virum.
Divitiis nulla est homini data pausa parandis;
Qui modo prae cunctis eminet, auctor opum,
Duplicibus gaudet cumulare. quis expleat omneis?
Divitiae miseris sunt labor atque furor. [Note: 230]
Hinc vaga lis seritur; quae cum Iove missa iubente est,
Nunc hunc, nunc alium, perfida pestis, habet.
Qui populo amenti fuit arx, atque ardua turris,
Contemptus, minimum, vir modo honoris habet.
Non decet ulterius salvos evertere cives,
Ne ruat, excisis moenibus, urbis honos.
Ipse tibi pennas, posses quibus astra subire,
Per mare per terras pone volare, dedi.
Te cupient epulis convivam adhibere decentem
Omnibus, et placito ferre per ora sono. [Note: 240]
Tibia te iuvenum festis canit apta choreis,
Suaveis ad numeros membra decora movens.
Postquam etiam latebris te terra tegentibus aptum
Ditis et inferni Regia habebit atrox,
Mortuus in vivis remanebis: Gloria sistet
Nomen in aeternos, non peritura, dies,
Graecia te terra celebrabit, et insula si quae
Piscibus in sterili feta reperta mari est.
Non sublimis equi portabere celsus in armis,
Splendida, te, sertis Musa, per ora vehet, [Note: 250]
Donec erunt curae carmenque, arteisque canendi,

Donec erunt terrae et sidera, clarus eris.
Pro meritis tantis modicos mihi pendis honores,
Ut puerum verbis decipiendo rudem.
Haec pretio res est, quae praestantissima iure,
Pulchra valetudo: vis quod, habere bonum est.
Pulchra ego, et in luctas equa sum generosa. sed unum
Hoc gemo: sessorem cogor habere malum.
Saepe, equidem, volui fracto me exsolvere freno,
Et procul aurigam provoluisse solo. [Note: 260]
Non mihi iam vini suavis venit haustulus; ex quo
Peior habet nostrae virginis ora procus.
Frigida saepe meos recreaverit unda parenteis,
Hic ubi cum lacrimis me mea virgo fugit.
Hic olim amplexu teneram tenuisse recordor,
Mellea fundentem nectare, verba mero.
Hospita paupertas, quamvis bene nobilis exstet,
Iudiciis exest, non colit illa forum.
Deterior, quoquo veniet remeabit; ubique
Quamprimum audita est, dicitur: hostis abi.
Aequa alia a superis data sunt mortalibus; ut quae [Note: 270]
Succedit Iuveni, cana senecta, viro.
Omnibus hoc longe peius morbisque malisque
Ipsa etiam longe, credite, morte malum est.
Si quis habet sobolem cui fecerit omnia natae,
Quaesierit, multae sedulitatis, opes.
Illa autem insurgens patrios male devovet annos,
Hospes ut in propria sit miser ille domo.
Si quem Iura malum, male ea exercere necessum,
Ut procul e tali pectore cura Deum est.
In facili est homini damnum patrasse maligno, [Note: 280]
Quod queat a specie dissimulare boni.
Hunc caveas, moneo; non est iurasse fidele,
Pacta nec amissa servat aperta fide.

Pignora si addicat, si vel Iove praede laboret
Ponere, iuranti credere, damna putes.
Moribus urbis in his propriam servare salutem
Difficile, in vulgo nulla fides superest.
Decepisse bonos res est bona, lexque malignis,
Plebs emit a damnis commoda priva, piûm.
It pudor ad manes, leges iniuria frangit,
Et fugit e toto iustitia orbe procul.
Regna feris teneat, tamen haud exinde leonem,
Sors eadem pingui pascere sueta dape est.
Garrula lingua oneris vice habet, tacuisse pusillum, [Note: 290]
Sic premit adstantes qui male scita serit.
Estque odio cunctis, tamen hunc quandoque necesse est
Ferre, ubi convivis, addita culpa, venit.
Prosperitate fidem socii metitur amicam,
Fallere vel fratres huic leve nomen habet. [Note: 300]
Moribus in servos modo dulcibus et modo amaris
Utere, vicinis sic superesse potes.
Vita bona est si cui, placidam turbare cavebis,
Si mala, dum valeas corrigere, usque move.
Vix erit ut quisquam nascatur perfidus, omnes
Sunt mali, ubi ducta e cum grege vita malo.
Hinc didicere artes, et consona verba nocendi,
Omnia dum, dictu perfida, casta putant.
Cum sociis adhibere, catum prudentia praestet,
Tum vice te absentis cuncta latere sine. [Note: 310]
Ridiculis ignosce iocis, fac fortitet exin,
Moribus ut noti sint tibi, quisquis adest.
Deliros inter scio delirate; piorum
Caetibus in iunctis me mage nemo pius.
Pauperies data saepe bonis, res ampla malignis,
Virtutem quis opum vendete mole volet?
Est stabilis virtus, bona sunt erratile nomen,

Haec fugiunt, fixo permanet illa pede.
Nil potis ex animo sors inmutare bonorum est,
Fortiter, est si quis iustus, utramque feret. [Note: 320]
At male cum pravae data opum cui copia mentis,
Non habet in quo se, dira libido, tegat.
Si quem, Cyrne, virum maculare calumnia nisa est.
Vilibus e causis, abice [(editor); sic: abice] dicta procul.
Si quis peccatis strictus numerator amicum
Imminet, a sociis protenus orbus erit.
Quippe vel invitos mortaleis auferat error,
Sit Deus his culpas qui numerare velit.
Saepe etiam lentus celerem superavit in armis,
Arbiter in causa cum fuit ipse Deus. [Note: 330]
Tu placidus mediam, nostro pede, carpe viarum,
Non alii tribuas si qua aliena scias.
Exulis in dubiam spem non dabis oscula vultus,
Invertit faciem cum redit, ille, domum.
Ne nimis acceleres, media optima, sic quoque habebis,
Quaerenti Virtus rara futura comes.
Iuppiter hoc faciat, benefacta rependere amicis,
Hostileis animos exsuperare queam.
Sic homines inter mihi numen habere videbar.
Si potero, referens mi benefacta, mori. [Note: 340]
Iuppiter eximium mihi et hoc, Pater, annue votum.
Sum mala perpessus, fac bona deinde feram.
Ilicet exstinguar si non data pausa malorum
Accumulet demptis [(editor); sic: demptis] ,pessima quaeque, bonis.
Sic rata fata iubent, procul est vindicta virorum,
Vi mea qui spreto nunc bona iure tenent.
Praedones diri: sed ego canis exeo ab undis,
Omnia torrenti flumine rapta dolens.
His liceat pasci nostro de sanguine, at, o, si
Si bona me Nemesis sentiat ista queri. [Note: 350]

Improba paupertas, quin me, mutata, relinquis,
Quaere alium, invitum quid, furialis, amas?
tandem [(editor); sic: tamdem] invisa fuge, atque alios cole, perfida, postes,
Quid mecum miseros, ah misera ipsa, colis?
Perfer et obdurans mala fer, quae laeta ferebant
Gaudia, nunc eadem tristia fata ferunt.
Ut mala successere bonis, bona rursus iisdem,
Surge vocans castos ad pia vota Deos.
Ostentare malum, mala res, paucosque beatum
Infelix, animos, sollicitator, habes. [Note: 360]
Si mala quis patitur, cor edunt luctusque dolorque,
Vindiciis crescunt pectora fracta virum.
Blanditiis supera donec se cassibus hostis
Induat, indutum ne precis arma iuvent.
Vince animum, linguam dulcor simulatus obumbret,
Ingenium pravis acre subesse solet.
Nescio quid cives animi gestentque, tegantque,
Displiceo his bona sint quae patro, sive mala.
Carpere cum iustis videas me saepe malignos,
Qui sapiat mecum non erit ullus homo. [Note: 370]
Invitum ne me stimulo, vice, subdere, tauri
Tende in amicitiam; si ratam habere cupis.
IUPPITER o supreme, tuos ego miror honores,
Queis coleris, cum sint maxima sceptra tua.
Mentem hominum atque animos, atque intima pectora nosti.
Par nusquam est vestrae, Regia dextra, manui.
Sed tua quo iustos aequat mens, Rector, iniquis,
Disparia ut iungas sub pare colla iugo?
Sive animos pietas, seu foeda iniuria tangat,
Seu sapiens, seu sit stultus, honore pari est. [Note: 380]
Nil Deus aeterna discrevit lege, nec ulla
Qua superis posset quis placuisse, via est.
Innocuis opibus multi florere videntur,

Pauperies multis vix mala facta vetat.
Mater adest iustis male suada doloris, egestas,
Haec datur a superis irrevocanda comes.
Haec mentem, indocilem sorti cessisse, domabit,
Ut mala vel nolens turpia multa ferat,
Pauperie victus, docet haec mala plurima, lites,
Iurgia, mendaces, vimque dolumque, logos. [Note: 390]
Haecque vel invitum, procul est mala facta videre,
Anxietas oculos irrequieta ligat.
Qui malus est pauper, frugi, dum eget, esse videtur
Paupertas mores commodat huicce suos.
Hic vaga in iniusta versat male crimina mente,
Pectore ab hoc saepe est iusque piumque procul.
At bonus, angusta re, nec malus esse feretur,
Nec bonus, hoc audet, hoc mala fata iubent.
Infelix iurare cave, reverenter amicos
Et superos semper, qua potes arte, cole, [Note: 400]
Nec male, momentum dat grande per omnia tempus,
Festines, Sortis norma dolosa viris.
Saepe equidem ad lucrum virtutis imagine cursor
Accelerans, grandi crimine captus, abit.
Sors mala pro pulchris facile hunc reputare volantem
Efficit, utilibus subdita forma malum est.
Peccasti, dilecte, ego non tibi causa reatus
Sed, puto, mens paullum [Reg: paulum] te bona sponte fugit.
Non aliam natis gazam sepone pudore,
Hic homines sequitur trans sua fata pios. [Note: 410]
Cui simul et mens est et iuncta potentia, iungi
Huic caveas, vitii si via trita viro est.
Cum bibo, non tantum vino superabilis ausim
Dicier, ut de te non bona dicta loquar.
Quaero, sed heu frustra, talem mihi, fidus, amicum
Qualis ego, ingenuo pectore, fraudis inops.

Actus ad obrustam, velut aurum nobile, plumbo
Atteror, est animi mens mage culta mihi.
Sim sapiens quamvis, fugiunt me multa, necesse est
Confitear, vires vis quatit meas. [Note: 420]
Ostia quis linguae tenet apta, et congrua curis
Utilibus? si vis credere, rarus homo est.
Saepe latens mala res, aliqua bona parte reperta est,
At bona tum melior cum tibi tota patet.
Optima sors homini, numquam natum esse, putetur,
Nec celeris visu carpere Solis iter.
Proxima, praepropero loca adire silentia fato,
Et tegere ingesto condita membra solo.
Promptius est hominem generare, educere, mentem
Quam dare, nemo istuc sat celebrare queat, [Note: 430]
Qui facit e stolido sapientem, de bonum iniquo?
Hoc Asclepiadis si dare fata velint,
Perversos sanare animos, mala pellere mentium
Haud numero possent claudere mercis opes.
Si daret insitio castos, generabilis, aestus,
Nemo foret sancto de patre natus iners.
In genitore bonum inbiberent; sed multa docendo
Qui malus est, frustra niteris esse bonum.
Stultus is, et merito, cui mens mea compede vincta est,
At sua non ulla crimina fronte notat. [Note: 440]
Nemo beatus ad omnia. Sustinuisse necesse est
Prava bono, at doctis contegere illa modis.
Improbus utraque est in sorte volubile monstrum,
Mente carens: vario dant sua more Dii,
Munera quae fas est, sint qualiacumque tenere,
Aequaque quae non sunt, reddere mente bona.
Si placet, ecce, lava; de vertice calcis ad imum,
Nil in me puram commaculabit aquam.
Invenies ubicumque rubro simulamen ab auro,

Exigit in docta quod scia cote manus, [Note: 450]
Cuius ab illaeso procul est rubigo colore,
Et situs: in puro flore perenne decus.
O si, stultitiae quod habes, sapientiae haberes:
Utque amens nunc es, sic catus esse queas.
Civibus, ante omneis, tantum mirabilis ires
Quantum omnes nunc te nauci hominem esse putant.
Affectis senibus iuvenalis inutilis uxor,
Ut ratis, acciso remige, surda volat,
Ancora nulla tenet, rumpit rude vincula regnum,
Portum, ubi collubitum est, nox reperire, solet. [Note: 460]
Numquam animum in vanas deducas debilis artes,
Divitias fuge queis [Reg: quibus] copia, foeda sitis.
Virtutis tere iter, placeant quae congrua iustis,
Vincier a turpi sit tibi turpe lucro.
Nemo tibi, invitum sese mansisse, queratur,
Trudere, si nolit, res male iusta, foras.
Armatum si quem sopor ebrius alligat, illum
Ne tibi sit somno praecipitare, leve.
Nec cupias somnos vigilantem obiisse coactos,
Natura est, ad quod cogeris, omne grave. [Note: 470]
Cum bibere est animus, ciatos [Reg: cyathos] puer inpleat astans,
Non datur hac omni nocte cupido mihi.
Ast ego mox, vini modus ut compressit amorem,
Componam suavi membra sopore domi.
Dicam etiam vini quei sit gratissimus usus,
Ebrius haud nimium, sobrietatis inops.
Cui modus e potu, mens huic, lingua exsulat amens,
Officium non haec, non tenet illa suum.
Turpia quae censet vir sobrius, ordine nullo,
Efflat, ubi non est causa, pudere cupit. [Note: 480]
Qui sapiens olim nunc est stupor, omnia quae tu
Nota gerens, vini disce tenere modum.

Et prior oppleto mensa consurge: coactum
Crapula ne, servi desidis instar, agat.
Aut remanens potare cave, causare frequenter
Velle; sed eductos ante, vetare sciphos [Reg: scyphos] .
Iam veniunt calices in amici nomine, sunt quos
Diis libes; alius ponitur, huncce tenes.
Non potis es non velle: vir insuperabilis ille est
Qui crebros calices cum ratione bibit. [Note: 490]
At bene, mansuri, dicatis ad Orgia Bacchi,
Litibus arcentes iurgia mista procul.
In medium dicatis, et unus ut omnibus una,
Nascitur hinc toti gratia grata choro.
Sit sapiens, sit mentis inops, turbatur ab illa
Qui bibit in nullum vina proterva modum.
Igne probant aurum docti, atque argentea signa,
Mentem aperit poti copia multa meri.
Inprimis, si quis sapuit bene sobrius, illum
Deponit, victis sensibus, ista lues. [Note: 500]
Vina gravant caput, et mentem vi pellere tendunt,
Nec custos animo sum super ipse meo.
Rapta velut giro domus ambulat undique circum,
Surgere si cupiam vinum habet, ecce, pedes.
Pectoraque atque animum, gravis est metus, ebrius ausim
Ne facinus, quod dein dedecori esse queat.
Si nimius mala res cum paucis, Bacchus, habenti est,
Sin modico ducas impete, facta bona est.
Venisti, Cleariste, per aequora longa profectus,
ah miserum! ad miserum pauper inopsque, virum. [Note: 510]
Sic tamen in navis ponam lateramina, quicquid
Munere mi divum contigit esse boni.
Optima quaeque damus: sic mox meus obtinet: hospes
Si quis adest, dicam: his utere: teste Iove.
Nil quicquam celabo meum: Sed nec tibi ponam

Munera, quae ex alia, magna, petenda domo.
Quod si fors aliquis, quae sit mea vita, rogabit,
Dic; bene difficile, difficileque bono est.
Hospes ei patrius non linquitur unus et alter,
Xeinia non, multis quae dabit, ipsus habet. [Note: 520]
Plute, Deum non te frustra coluere Deorum,
Cui gravis in nullo pondere vita coli est.
Divitias decet esse bonis, mala congruit illis
Pauperies, quorum vita reperta mala est.
Hei mihi pubertas atque exitiosa senectus!
Illa fugit propero, sed venit ista pede.
Proditione mea nullus periisse sodalis
Dicetur, dolus hinc perfidiesque procul.
Cor penitum exsultat, saliunt mihi pectora laeto, [Note: 530]
Tibia cum est blandos orsa ciere modos.
Cum bibo, cum lyra mi coeptum tibicine reddit
Carmen,laetitia mens bene tota fluit.
Non umquam servile caput cervice superba
Erigitur, vulgo se in latus ore rapit.
Scilla rosas generabit et aureolos Hyacinthos,
Ingenuum pariet si tibi serva caput.
Quod nisi dii fallunt, nemo faber ipse tenendo
Vincla sibi crudo, dura, labore facit.
Nubigenas olim, Polypaeda, iniuria fregit,
Est gravis hanc urbem ne ruat illa, timor. [Note: 540]
Fas iubet exacta causam hanc dispescere libra,
Aequaque pro meritis praemia cuique dabit.
Auguriis etiam, sacro libamine, castis
Vatibus, ut ne errem proditus usus erit.
Nemo tua laesus quisquam malitate queratur,
Nil melius, iustis quam bonitatis amor.
Cyrne, vel e specula bellum lacrimabile mutus
Nuntius, hostili sedulitate, ciet.

Inice [Reg: Inice] equis frenos pernicibus, hostibus illi
Hostibus occurrent, inice [Reg: inice] frena, puer. [Note: 550]
Quod nisi me mentes faciunt errare Deorum,
Semita non longe, trita, vocabit equos.
Fortem animum in duris rebus servare, virile est,
Et petere a superis libera colla Deis.
Exige, habet acie momenta novacula sortis,
Multa modo, modo se pauca tenere iubet.
Sic tamen, ut ne umquam nimium sis dives ab illa,
Necnimium, verso tramire sortis, egens.
Sit mihi habere isthaec, aliis dare plurima dono,[Note: 560]
Hostibus eveniat fors opulenta meis.
Sit mihi convivam sapientem pone, vocatum
Saepius, utilibus posse sedere logis.
Ut capiam cata dicta, domumque excepta reportem,
Lucrum uti, praesenti fruge, referre solent.
Pubertas me mollis habet, dabo tempora ludo,
Muta ut per terram saxa, iacebo diu,
Longum uti linquendi veniet mihi regula Solis,
Sim probus, invisum nox tamen alta manet.
Res mala opinio, sed bonus experientia fructus,
Multa illam, istius nomine, turba tenet. [Note: 570]
Recte ego, tu valeas, quo sit mihi nuntius alrer?
Sic bonus in facili nuntius omnis ope est.
Prodor amicitia, dum vito hostilia signa,
Ut bonus a scopulis, nauta, cavere solet.
In pravam bona res facile, mala vertitur illam
Difficile, aetatem parce docere gravem.
Qui malus est, odio est, taciturna molestia praesto
Astat, ut in parva mobilis ardor ave est.
Invisa est mulier currax, odioque protervus
Vir, cupit alterius qui serere hospes agrum. [Note: 580]
Si quod praeteriit, opus irrevocabile factu est,

Inminet observet sedula cura, iube.
Omnibus in studiis sunt mista pericula, nec quam
Incipis, ut finem res habitura, vides.
Gloria, prudentem minus, affectata fefellit,
Proque lucro infelix grandia damna tulit.
Qui bene multa facit, Deus et fortuna favebunt,
Libera stultitia futura sua est.
Quae superi impingunt homines tolerare decorum,
Utraque sors illis mente ferenda pari est. [Note: 590]
Non tibi laeta levent animum, non aspera frangant,
Quam prius extremum finis apricet opus.
O homo, ut a longe, fidi, nos inter, amemus:
Omnibus est saties rebus, amore caret.
Fidi etiam longum, tu alios quoque saepe virorum,
Mens quibus ex usu est notior alta, cole.
Fallere me non quis, velut olim, ita nunc quoque sollers
Mi clepere ambigua candida corda fide,
Cui vafer in gremio est letali frigore, serpens,
Impie diis, homini perfide, iure peri. [Note: 600]
Talia Magnetas pessum quoque facta dederunt,
Qualia nunc urbs haec sacra, colenda putat.
Nempe fame plures saties male perdidit, ex quo
Conati fato plus habuisse suo.
Gratia mendacI modica est nascentis, in alto
Fine lucrum turpi nomine, utrumque malum est.
Nil adeo huic pulchrum, videatur origine quamvis,
MendacI in dictis quem comitatur amor.
Si quis amicus homo; facili vice roditur absens,
Laudaturque iterum; qui facit ista, malus, [Note: 610]
Dum mala dicta serat nil pensi habet improbus in re,
Ast bonus in quavis novit habere modum.
Cui modus in cunctis, qui sit bonus omnia, nec Sol
Aspicit, in tanta colluvione, virum.

Non cadit ex animi, si quid geris, omne gerenti
Mente, tenent hominum prae grege, regna dii.
Anxietas nos multa coquit, cor torret egestas,
Summa, fuga hanc non est praeteriisse mihi.
Divitem honore colunt, inhonora iacebit egestas.
Omnibus heic eadem curaque mensque viris. [Note: 620]
Omnigena in vita virtutum examina, et artes,
Omnigenae sunt et nequitiae, atque doli.
Multa loqui ad stolidos sapiens fuge, tempore cuncto
Res impossibilis ni siet, ora tene.
Sobrius ad potos res est turpissima, poti
Sobrietas si qua regnat, inepta cohors.
Praecipites multos, erroribus apta, Iuventus
Deicit [Reg: ?Deicit] , et mentis de gravitate fuga est.
Mens nisi cui superest adfectibus, errat et exit
Plurimus in noxas dum ratione caret. [Note: 630]
Venerit in mentem si quid, bis terque volutum
Exige, praecipites in sua damna citi.
Consilium sequitur, sequitur pudor acta bonorum,
Quorum inter multos vix bene rarus homo est.
Humanis similes spes atque pericula divae,
Utraque, difficili Numine, dura Dea est.
Saepe ubi spes non est, quam quaerit opinio nulla
Rem capit, affectas consilio: ista perit.
Seria ni res sit, quod libet, hostis, amicus,
Quam capis, hinc odio nemo habuisse volet. [Note: 640]
Est mare apud ciatos [Reg: cyathos] , et mons tibi magnus amicum,
Seria cum poscunt vix bene gutta manet.
Maestities animum quod si coquit anxia, quae te
Curet, habes raram, pro pietate, fidem.
Exiit e terris pudor, inque pudentia regnat,
Circumiens animis orbis utrumque latus.
Improba pauperies, humeris cur addita nostris

Mentem animi et corpus, non tua regna, gravas?
Turpia nolenti vi multa quid ingeris auctrix
Instituit hominum quem pia cura bene? [Note: 650]
Sim felix, carusque [Reg: carusque] diis quae cetera restant
Virtutum quaero nomina nulla mihi.
Si male, Cyrne, tibi est, tecum dolor afficit omnes
At dolor alterius unius iste diei est.
Ne mala deiciant [Reg: deiciant] animum, neque prospera tollant,
Omnia vir quoniam scit tolerare bonus.
Ne male devoveas; numquam hoc erit: ira Deorum
Restat, habet finis nomina, dextra Dei.
Fors Domina in factis, bonum origine saepe mala fit,
Eque bona mala res nascitur, audit inops. [Note: 660]
Qui modo ditatur puncto, qui dives abunde,
Noctis ab unius pauper egensque vice est.
Peccant, qui sapiunt, stolidos vaga saepe secuta est
Gloria; honorato, qui malus, ore fremit.
Qualia opum novi, si talia habere daretur,
Nemo animum, in castis coetibus, angor edat.
Nunc, velut ignotum (quem res iubet arcta silere)
Praetereunt, melius quid sapere hisce, iuvat?
Nunc ferimur ponto, pedibus dominatur in albis
Ventus, obit caecum nox truculenta caput. [Note: 670]
Unda ratim inscendit, nemo exhaurire laborat,
Difficilis tanto turbine vita manet.
Interibi stertunt, cessat Palinurus ab arte
Qui bonus in vigili remige Rector erat.
Vi populantur opes, mundus perit omnis habenti,
Aequali in medium sors data lege, perit.
Servorum imperium est, Bonitas Malitate triumphat.
Quam timeo, pessum ne ratis aegra cadat.
Haec mihi sunt intexta aenigmate, causa bonorum est,
Et mala, si sapiat quis bene, nosse potest. [Note: 680]

Affluit insipidus, quaerit bonus ardor honesta,
Haec quoque pauperies saepe tenere vetat.
Difficile utrique est patrare quod expedit, istum
Res vetat, ille in opum flumine mente caret.
Non datur humanis placitis pugnare Deorum,
Scribere nec fas est, iure vetante, dicam.
Pascere quae non sunt pascenda, superflua cura,
Ni quae perficias incipere illa fuge.
I, bene conficias laetis iter aptus amicis,
Neptunus reducem perd maris alta vehat. [Note: 690]
Multoties stolidos saties dedit improba pessum,
Cum bona habes durum est scire tenere modum.
Queis opus est, nequeo dare cuncta, anime, abstine avere,
Si bona sunt quae vis, non tu ea solus amas.
Si bene sors bene habet multorum copia amicum,
Si male, qui constent unus et alter erunt.
Unica, turba, tua est virtus, ditescere, rerum
Nil aliarum ingens, utilitatis habes.
Si sapiens tibi vel cedat Rhadamantus, et ipso
Aeolide Sisypho plura tenere queas. [Note: 700]
(Quem te mulcentem blandis, Proserpina, verbis,
Doctrina e Stygiis multa reduxit aquis,
Tu licet a Lethes laedas medicamine sensus,
Hactenus hoc nemo perficere ausus opus.
Atra semel modo quem Mortis nebula apta tegendo est,
Qui loca functorum squalida, functus, adit,
Quaeque animas portae reditu prohibere feruntur,
Nolentes, nigro turpia claustra situ.
Hinc tamen et Sisyphus rediit vario artis ab usu
Et reduci vidit lumine Solis equos) [Note: 710]
Nec si falsa quidem iusti simulamine, cudas,
Nestoreo linguam nectaris amne rigans.
Et celerum currens Harpyarum agmina vincas

Invictam Boreae progeniemque, pedes.
Haec tamen omnimodis sententia firma manebit,
Utraque divitiis pagina ubique data est.
Iisdem opibus florent, quibus argenti affluit unda
Queis aurum, et lato prodiga messis agro est:
Queis et equi et muli, dein cui satis usus habenti est
Quae latus, et poscunt, ventre volente pedes, [Note: 720]
Quae pueri et coniux; quando horum venerit aetas,
Cum bona pubertas congrua membra fovet.
Haec hominum bona sunt, licet hicce superflua habebunt,
Nuda tamen Stygias turba natabit aquas.
Non pretium [(editor); sic: pretium] mortis morbive paciscitur hora,
Non prope ubi institerit, dura senecta, pedem.
Iuppiter, ut placeat superis, placuisse nefandis
Impia, ubi patrant turpia, crimen ament.
Dulce animo obveniat facinus, qui mente cruenta
Egerit, haud curans numina sancta Deum. [Note: 730]
Hic mala qui facit expiet ipse, nec improba Patris
Facta premant natos, posteritasque luat.
Sit licet iniusti soboles, modo iusta, parentis
Quaeque deum referens, Iuppiter, ora colat.
Quaeque urbe in media primis bona nota sub annis,
Haec mala ne iniusto facta parente luat.
Haec superis placeant, nunc qui scelus ausus apertumst,
Effugit, at poenam criminis alter obit.
O, superum Rector, quid, an haec tibi iusta videntur?
Si procul a scelerum quis ratione manens [Note: 740]
Nil habet iniusti iurando nec alma refellit
Iura, pium hunc quaevis impia ferre decet?
Quis procul adspiciens superos venerabitur, aut qua
Mente dabit vestris tura precesque focis?
Cum vafer, iniustus, scelerans hominesque, Deosque,
Omnia sub pedibus iura, fidemque premens.

Divitiis saturus castos adfligat? egestas
Quos docet informes flebile ferre iugum?
Haec animo arripiens, discas bene quaerere, amice,
Prudenti cuncto crimine mente carens. [Note: 750]
Carmina semper ubi haec in corde reposta manebunt
Extremo, quo sint pondere fine scies.
Iuppiter, alta tenens caelorum; hanc protegit urbem:
Dextra sit illius, commoda nostra, manus.
Iuppiter et quantum est superum; Sed Cantor Apollo
Et mentem et linguae consona plectra regat.
Sacra melos geminet citara [Reg: cithara] , aut vaga tibia reddat,
Fundamus placidis debita vina Deis.
Suavia dicamus simul et bona vina bibamus,
Nil facit ad nos quae proelia Medus agat. [Note: 760]
Vivere sic melius, curas satiare bibendo,
Laetaque cum tota gaudia mente sequi.
Suaviter adfectos, procul exitiale senectae
Fortunaeque procul spernere, iusque necis.
Nuntia Musarum vates sumus, atque ministra
Turba, citra invidiam, quae bona scita, doce.
Fac alia inquiras facias alia, altera dictos,
Profuerit multis quid, bona solus habens?
Tune favens summam Alcathoo Rex, cingis, Apollo
Urbem hanc, de Pelopis posteritate sato. [Note: 770]
Ipse velis Medos, iniuria bella moventeis,
Arcere; ut populus, gaudia festa canens.
Vere tibi primo claras mittant hecatombas,
Gaudentes epulis suavibus, atque lyra.
Paeanumque choris, laetisque, altaria circum
Vocibus, at timeo, stultifica acta videns,
Et populi exitio mala seditionis amantem
Graium, at tu nostras adsere, Apollo, domos.
Veni olim Siculas etiam, peregrinus, ad urbeis,

Veni etiam Euboei vitiferae arva soli. [Note: 780]
Et Spartam ad claram, Eurotam prope arundine densum,
Gratus eram cunctis hospes, ubique locis.
Attamen haud nostram capiebant gaudia mentem,
Usque adeo patriae vincitur omnis amor.
Nulla recens studium sapientiae amabile vincat
Cura, sed hanc toto pectore doctus habens,
Oblecter citara [Reg: cithara] choreisque, et carmine laeto.
Cumque bonis possim degere, mente bona.
Nec quemquam laedens peregrinum, aut improba facta
Civibus intentans, iustus ubique meis. [Note: 790]
Mens tibi laeta cluat, de civibus alter et alter
Nunc male morosus, nunc bene dicet amans.
Huic bonus in vitio est, alii laudabilis idem,
Mentio pravorum nusquam erit ulla virum.
Qui careat culpa non est homo in aequore terrae,
Cui melius? constat cui sua cura brevi.
Nemo fuit nec erit, cunctis placuisse probatum
Quem vehat infernos panda carina lacus.
Ipse nequit cunctis divumque hominumque placere
Rector, habet quod in hoc carpere possit, homo. [Note: 800]
Sis decet ad normam, sis gnomona, et aptus amussim,
Qui cupis oraclum participare Dei.
Quemque sacerdoti ex adytis Pythone Dei vox
Respondens, sortis momina ferre velit.
Nil levis addideris, nil dempseris improbus, aut qui
Effugias poenam nulla medela Dei est.
Rem patior qua nec mors ipsa hostilior exstat,
Omnibus haec reliquis, Cyrne, molesta magest.
Prodiderunt cari [Reg: cari] , veniendum restat ad hosteis,
Hos quoque, qua constent, discere mente volo. [Note: 810]
Calcibus infestis, valido pede bos mihi linguam
Insiliit, non est dicere, scita licet.

Cyrne tamen, si quod fatum est, tolerare necessumpst,
Quod iubet hoc potius mente volente feram.
In mala deventum durissima, restat ut exin
Morte simul iunctos aspera fata trahant.
Queis leve delictum est adfecta aetate parentes
Temnere, in angustis oppetiere locis,
Spes licet in lucro est, nullum iuvisse tyrannum,
Nec, Iove coniurans teste, meare voles. [Note: 820]
Tibia quid mentes, cantu sectante, lacessit?
Terra tuus medio Rex venit, ecce, foro.
Fructibus haec nutrit convivia blanda gerenteis,
Purpureis sertis queis coma flava nitet.
Verum age io Schyta, rumpe comam, convivia seda,
Qui bene olet periens, flebilis ille locus.
Credulitas perdit, servat bona cautio sollers,
Notitia amborum dura venire solet.
Omnia ea ad corvos pessum cecidere; beatis
Non mihi de divis quis male, Cyrne, nocet: [Note: 830]
Sed vis saeva virum, fera lucra, iniuria sollers,
Deiectum pulchris in loca foeda trahunt.
Sors homini binis de potibus inminet aegro,
Membra sitis solvens, ebrietasque gravis.
In medio horum ineam, non persuadebis uti nil,
Sic neque cum nullo ducere vina modo.
Vina placent reliquis, uno mihi crimine sordent,
Arma quod hostili dant nocitura viro,
Sed quando inversim supera infera facta videntur,
Cessantem a potu, tempus abire domum est. [Note: 840]
Qui bene nunc vivit, male cum fecisse vacivumst,
At male qui, versa re; bene habere, gravest.
Calcibus insultes populo, stimulisque iugoque,
Comprime, si vacua mente perire vides.
Inveniet nusquam Domini rem plebis amantem,

Quaerere si toto Sol volet orbe videns.
Iuppiter exscindat si quis bona corda sodalis
Fallere, dum dictat suavia verba, cupit.
Suavia quae primo, dulcedine crescere fas est,
Sic penitus pravi gratia nulla viri. [Note: 850]
Saepe ratis veluti Rectorum crimine terras
Inclinata, urbs haec prona, perire petit.
Si quis amicorum gravius me cernit habentem,
Dedignans visu, fert caput inde procul.
Si bona, sors tribuit (solet ut quandoque) secunda,
Crebra salutantum turba, et amica mihi est.
Cum prope turbo venit, a falsis prodor amicis,
Qui velit, ut noto, quid dare, nemo domist.
Ultro ego, seram abeo in noctem, cum luce revertor,
Praescia vox galli cum vigilare iubet. [Note: 860]
Divitias alii dat, inutile, Numen, et ex quo
Nec sibi nec charis [Reg: caris] gratior audit onus.
At sacra virtutis numquam pote Gloria obire,
Cumque sua terram strenuus urbe beat.
In me magna ruant aerati pondera caeli,
Desuper, ut veterum credidit ante timor.
Si qua ego subsidio caros [Reg: caros] frustrabor amicos,
Sed dolor hostibus, et maxima pestis ero.
Bacche, aliquo laudo te, aliqua vice carpo, nec umquam
Possum odit prorsus, prorsus amore sequi. [Note: 870]
Es bonus, et malus es, quis te, bone, carpere possit?
Quis laudare bona cum ratione, male?
Vina bibas mihi Taygeti quae in vertice nutrit
Vinea, plantanti sedulo obita seni.
Vallibus in montis, Diis accepto, Theotime.
Ex Platanone istam qui mihi duxit aquam.
Ista bibens, curas procul adspernatus inerteis.
Atque eris ex ipso laettior usque mero.

Pax et opum hanc urbem ditet bona Copia: Bellum
Non amo, cum charis [Reg: caris] vivere dulce mihi. [Note: 880]
Ne nimium inclina Praeconi, credulus, aurem.
Non tibi pro patria pugna parata domost.
Turpe equiti alipedi praesentia nosse duella,
Nec tamen, inmissum fortibus, illa sequi,
Hei mihi segnitiem, periit Cerynthus opima,
Laetanti hostileis vitifera arva secant.
Urbe boni fugiunt, mali eam rexisse laborant,
Ut Cypsellidas eruat ira Iovis!
Consilio melius vir habet nihil, ut vice versa
Nil imprudenti dicere peius habes. [Note: 890]
Cyrne, fuge irasci mortalibus, omnia tecum
Pende, tibi pretii mens quoque talis inest.
Facta eadem facies, iusto, iniustoque, per Orbem,
Omnibus adgnatast copia magna mali.
Factu aliud iustum est, aliud pia Regula damnat,
Omnibus in rebus nullus ubique sapit.
Qui fruitur captis lautus, bona quaerere sollers,
Virtutis clarae creditur esse catis.
Nobilis in vita vitae si terminus esset,
Et quirent quam sint, Fata, patere procul. [Note: 900]
Aequum erat hunc, obitus quem tardior ordo maneret,
Parcere viventi, qua potis usque sibi.
At nunc id non est; quod maceror, altaque mentem
Diffissam in duplici pectore, cura comest.
In trivio stanti paret via duplice passu,
In dubio est utra sit prima sequenda mihi.
An gravem avaritiae traducam in crimine vitam?
Aut, operi parcens, tempora laeta traham?
Vidi equidem proprio qui nec dare libera ventri
Iura cibi, in magna re male posset egens.
At, prius ac finem quaerendi nosset, abivit:

Fors levis ignoto tradidit huius opes.
Vana laboravit, qui non dedit, apta petenti,
Novi alium, versa, cui, vice, venter herus.
Dilapidavit opes, dicens: Mens gaudeat illis:
Nunc male mendicum turba sodalis alit,
Sic, o Democles, sumptu non parcere, pulchrumst,
Nec curam prorsus deseruisse rei.
Non etenim exhausto huic feret alter parta, labore,
Pauper in extrema nec vice servus eris. [Note: 920]
Nec, si quando aderit, reperire senecta vacivum
Cogetur: cunctis haec eget una bonis.
Dives enim multos, vix unum pauper amicum
Invenit; hic iam non vir, velut ante, bonus.
Parcere rei satius, nec functus fletur, ubi non
Praefica depositas callida vidit opes.
Forma datur paucis, Virtus datur optima paucis,
Felix est, iunctim qui tenet ista duo.
Hunc colere instituent paribus, maioribus annis
Vicini, toto pectore, quisque colet. [Note: 930]
Suavia non possum canere, ut vocalis Aedon,
Nocte epulis lapsa [(editor); sic: labsa] qui tamen aptus eram.
Culpa nec in molli tibicine, causa sodalis
Quem Sophiae subeunt taedia vana meae.
Tibicen prope me, lateri mea carmina dextro
Ordiar, aeternis solvere, vota, Deis.
Me, velut ad normam, medio via limite ducit:
Omnia me recte fas, meditata, loqui.
Ornabo patriam: plebis mihi nulla futurast
Cura; nec in clara qui malus urbe sedet. [Note: 940]
Cervi ego cum pullum, validis leo qualis in armis,
Corripiam, est tamen haud sanguinis orta sitis.
Vi superans muros, non diripui tamen urbem,
Cornipedes iunxi, me sine currus abit.

Nil feci faciens, nil finit finis, agendo
Non ago, perfectum est nil, ubi perficio.
Si bene quid pravo facies, mala dupla redibunt,
Res tibi profusa est, gratia tota perit.
Si bene factum abs me, tibi gratia nulla repensast,
Opto iterum nostras pauperem adire domos. [Note: 950]
Donec ducta avide de fontibus, unda, profundis,
Suavior, et pulchro visa colore mihi est.
Fons modo turbatur miscetur aqua improba limo,
Nunc alio si non, flumine, fonte, bibam.
Parce virum laudes, prius ac perspexeris omnem,
Moribus, atque ita, compositisque modis.
Multi equidem, fuco fallaci, moribus albent,
Induitur mens, cum Sole, diurna, fugax.
Quicquid inest cunctis, aperit tamen omnia tempus,
Sic ego progressus mentis ab arce procul, [Note: 960]
Praeveni mores, qui sint tibi, laude, sciendos,
Nunc ratis ut vento pulsa, recedo procul.
Quae Virtus potis esse, bibendo referre coronam?
Saepe bonum superat, qui malus, arte sacra.
Nemo hominum terra tectus semel, additus Orco,
Inque domos abiens, Persephonaea; tuas.
Laetus erit lyra non, non tibia laeta sonabit,
Aut plenam implebunt, Bacchica dona manum.
Ista videns, persuasus ego, sum, alacrique chorea
Insiliam; abscondat qui timet, ille caput. [Note: 970]
Ne mihi sit lingua vir amicus: reque manuque
Adiuvet, in nostra qui cupit esse fide.
Nec mihi quis posito multum se iactet Iaccho,
Sed mihi commonstret, quae bona possit, agens.
Nos autem oblectare iuvet per pocula mentes,
Laetitiae ut semper nobile crescat opus.
Transvolat, ut rapidae rota mentis, amabilis aetas,

Torrentum non vis otior [(editor); sic: ocior] exit equum.
Hi licet apta viro, cum magno, frena, tumultu,
Fertilibus campis, ferre, referte, volent. [Note: 980]
Sis bibe, ubi bibitur: quando mentem excoquit angor,
Nemo virum praesens resciat esse male.
Interdum, si quid patiaris, tirstis abibis,
Mox alius, faciens magna, redibis homo.
Opto mihi hoc, Academe, canas tu ut amabile carmen,
Stet medio, pugnae praemia, flore puer.
Esset ut in nobis Sophiae certare duellum,
Sentires, asina quam mage mula potens.
Cum medio rapiat firmos Sol aethere currus,
Iam iuga declives flectere pronus equos. [Note: 990]
Finis adest epulis, ubi mens desistere suadet,
Iam satis est ventri, per bona multa, datum.
Pulchra Lacaena foras rosea gutturnia dextra,
Intro autem nobis florea serta ferat.
Omnibus in vita virtutis praemia praestant,
Optima habet, captu, quem ratio, ista sibi.
Hoc commune bonum est urbi, populoque colenti,
Transgressus si quis principia, illa manet.
Haec hominum generi communia dicta profabor,
Ut sapere, aetatis cui rosa pulchra, queat. [Note: 1000]
Uti adeo partis, quia quae semel exiit aetas,
Non redit, a morte est nulla parata fuga,
Nato homini quoiquam, gravis arguit acta senectus
Tempora, et in summum sistitur aegra caput.
Felicem ante omneis, fortunatumque, laborum
Cui datur expertum Ditis inire domos.
At prius est hosteis fatum superare, timere,
Quae sit amicorum mens quoque nosse, virum.
Membra natant nobis larga sudoris ab unda,
Visa senem externas flore, Iuventa, tuo. [Note: 1010]

Flore nimis pulchro, debebat longior esse,
Ille brevi levis ut tempore somnus, abit.
In pretio est aetas iuvenilis, foeda senectus
Mox super incauti vertice pendet hians.
Numquam inimica iugi subeam tibi vincula, non si
Urgeat oppositi Tmolus inerme caput.
Vana malorum ars est, sed vanior hac quoque luctus,
Recta probis semper facta, uti mentis honos.
Improba res gestu nimium facilisque, levisque,
At, bona, conanti tota futura gravis. [Note: 1020]
Fide, malae quamvis aequam mens passa luelam,
Discruciet animi, queis merita illa, viros.
Nec tibi, tu quod non fecisti, crede dolendum,
Temne odium, caros [Reg: caros] nec cruciator adi,
Nec hostem exhilara: quae dant rata fata Deorum
Non facile effugiet, debile nomen, homo.
Non, ubi nigra palus, descensu inmitis, habebit,
Non ubi perpetua Tartara nocte prement.
Fallere posse bonum res difficilisque gravisque,
Indicio notum est quod tibi, Cyrne, meo. [Note: 1030]
Dulcia principio, nunc sunt meliora tenenti,
Quapropter pravis gratia nulla viris,
Insipidi prorsus, cane dum regnante caletur,
Parcere qui vino, sole vetante, volunt.
Nunc age ludenti tibicine, laeta bibamus,
Illius exstabit gaudia nostra, dolor.
Stertamus, sua sit custodia cura per urbem.
Custodi, o patriae littora grata meae.
Iuppiter ut si quis horum clam dormiet, illi
Grata fuat nostro praebita cena modo! [Note: 1040]
Nunc bene potantes, laeti bona dicta loquamur,
Quod sequitur curent, dii licet, ista iuvant.
At tibi ceu puero dicam bona carmina caro [Reg: caro] ,

Tu mentis menti haec inice [Reg: inice] , corde tene.
Festinare malum, fugias: fac mente profunda
Atque animo expendas, quae faciunda, bono.
Sic uti qui pugnant, pugnant animoque manuque,
Consilium menteis ducere rite solet.
Pausa sit his dictis: potius cane; concinam utrique,
Musarum in memori pectore, cura manet. [Note: 1050]
Ipsae etenim haec nobis dederunt bona munera habere,
Qualia vicinis, mique, tibique, manent.
Nos bene Phoebus amat, procul adspiciendo notare
Mentem animi sapiens vix Sophus ipse potest.
His etenim vitium tegit alta opulentia, virtus
Pauperie ex alia parte subacta, latet.
Dum iuvenes anni dormi cum aequalibus, exin
Laetitia satiat, recte operatus, Amor.
Est etiam ad mensas socio tibicine cantus,
Suavibus his aliquid non mage suave cluit. [Note: 1060]
Femina virve sies, quid opes? quid cura pudoris?
Laetitia vincunt gaudia cuncta sua.
Sunt homines fatui qui lugent funera, nec, qui
Flos brevis, aetati depereunte, cadit,
Gaude anime in vivis: aderunt mox saecla virorum
Altera, me terram terra profunda teget.
Cyrne queas animo varios, simulator, amicos
Exprimere, ut quisque est, sic habilem esse putet.
Nunc sequere hunc, aliis alia vice moribus esto,
Vafritiem ad, Virtus nil, licet alta, potest. [Note: 1070]
Quae nondum est exacta, rei grave cernere, finem,
Quem sit iudiciis olim habitura Deum.
Nocte sub extensa, quae deinde futura, teguntur,
Non capit humanae, qualia, mentis honos.
Si bonus est hostis, non hunc ego carpere malim,
Non laudare, malus si mihi amicus erit.

Vertere sic fas est animi rata vota, tenentem
Finis amicorum pectora qualis agit.
Exeat ad populum qui poscit plurima, quantum
Sit gravis hic vobis nescit, avarus homo. [Note: 1080]
Castor, io et Pollux queis in Lacedaemone dia,
Pulchriflui Eurotae ad flumina, fixa domus.
Consilio si quid malum amico machiner, illud
Ipse habeam duplum; si struit ille, ferat.
Impediit sese vestro mens nostra in amore,
Non odio es nec te totus amare queo.
Cognoscens odio quam sit grave persequi amicum,
Quam gravis invitum contra adamare, labor,
Dispice nunc de alio non me facere illa necesse est,
Antehac quae feci, gratiam habeto prius. [Note: 1090]
Nunc velut ex lato pennis stagno efferor ales,
Nequitiae hostilis, qua licet arma cavens,
Gutturaque infringens; tu, nostri transfuga amoris,
Quam prudens ego sim discere deinde potes.
Ille etiam, qui discidii cluit istius auctor,
Te procul a nostro cedere amore iubens.
Magnetas prius, et Colophonem iniuria pessum
Et Smyrnam dedit: haec vos quoque, Cyrne, dabit.
Qui merus ex auro es, bene tritus ab indice plumbo,
Utibilis cunctis et bonus esse potes. [Note: 1100]
Ah miser, infelix, hosti ludibrium, amico
Sum gravis, infaustae est sortis uterque labor.
Cyrne, prius bona pars, mala nunc cluet, at mala quondam,
Nunc bona fit; quisquam, qui videt, ista feret?
Contemnique bonum, nequam alto in honore colentum
Esse? uxor, nequam filia, facta probi est.
Decipiunt alios alii ridentque dolenteis,
Nec ratio ulla boni, nec ratio ulla mali est.
Dis mihi egestatem exprobrasti. Sunt tamen ista,

Quae nondum teneo a diis mihi vota dabunt. [Note: 1110]
Plute, Deum princeps, formaque et amabilitate,
Sim malus, ut faveas tu, bonus esse ferar.
Flore Iuventutis fruar, atque favore Deorum,
Latoides me, me Iuppiter ipsus amet.
Deinde malis procul a cunctis, mihi vivere possim
Aetatem; a fluvio laetitiam aptus opum.
Ne mala mi memores, tuli ego mala, qualia Ulysses,
Quem captum emisit Regia Ditis atrox.
Inde procos ferro crudeli occidit, amore
Coniugis: haec virgo Penelopaea fuit. [Note: 1120]
Illa diu remanens cum nato exspectat, ad Orcum
Terribiles donec transeat ille vias.
Cum bibo pauperies animi fugit improba pestis,
Nec mala ab hostili sentio dicta viro.
Ploro sed aetatem, quae me modo pulchra, relinquit,
Ploro senectutis tam prope adesse malum.
Prima revellamus mala amicum ubi copia praesens,
Cum prope nascenti est flagitat, ulcus, opem.
Sola homines inter Dea Spes bona mansit, Olympum
Linquentes, reliquae, terrea saecla, colunt. [Note: 1130]
Alma Fides abiit, Dea magna, abiere virorum,
Temperies terna cum Charite, orbe procul.
Iura fidem violant hominum iurata profane,
Mortalis nemo numina sancta putat.
Saecla hominum periere piorum, oblita recessit
Iustitia, est nusquam nunc pietatis amor.
At dum quis vivit, fruitur dum lumine Solis,
Mente deos speret prospera, rite colens.
Vota diis faciat, oneretque altaria donis,
Spe faciens initum, spe rata finis habens. [Note: 1140]
Atque obliqua virum meditetur dicta malorum,
Nulla quibus toto pectore cura Deum est.

Semper opes inhiant aliorum, vique doloque,
Turpia criminibus ponere signa cati.
Numquam, qui praesens, spreto, quaere alterum amicum,
Qui iubet incestum, tu cave iussa sequi.
O liceat sine sorte mala ditem esse quiete,
Innocuum, et vitam ducere labe procul.
Non cupio dis esse; nec opto, per omnia praestat
Vivere de modico, posse carere malo. [Note: 1150]
Divitiae invicta est homini Sapientia merces,
Non opibus cedet mens satiata tua.
Quamlibet ante alte sapias, Sapientia non fert
Taedia, amas? saties mentem ab amore fugit.
Non meliorem a te thesaurum natus habebit,
Si bonus e vestris, quae petit, illa dato.
Fert mala vir sapiens patienter: ad omnia felix
Nemo, malum possunt dissimulare boni.
At malus haud novit, (sit sors mala, sit bona cultu,)
Sortem animi contra temperie ire cata. [Note: 1160]
Dona Deum vario veniunt mortatibus usu,
Qualia habere dabunt, talia ferre decet,
Lingua, oculi, atque aures, et mens Prudentibus apta,
Sub medio constant pectore iuncta viris.
Esto bonis socius, numquam viam obito malorum,
Sive negotia seu, te via ducat eo.
Iustorum iusta est responsio, iustaque facta,
Frivola pravorum carmina ventus habet.
Prava sodalicio nascuntur ab impio, habebis
Cognita, ubi superos laeseris, ista, Deos. [Note: 1170]
Optima mens dono superum mortalibus aptast,
Totius haec mundi consilium una tenet.
Felicem, haec cui pectus habet! Iniusta potestas
Cedit huic, saties cedit avara, bono.
Prima malum est saties, saturo nil peius in orbest,

Omnis ab hoc uno nascitur ansa mali.
Turpe pati o utinam nil posses, Cyrne, coactus,
Sit tibi virtutis cognita rite via.
Cyrne, Deos reverenter habe, vetat illud avere
Impia, nec facto, voce nec illa sequi. [Note: 1180]
Poplivorum facto quo deiecisse tyrannum
Conaris? Nemesis non iubet ulla Deum.
Mens bona cum lingua paucis datur, ordine possint
Qui regere officiis utraque vincta suis,
Nemo ab opum donis mortem, atque pericula vitat,
Fata nisi finem praestituere malis.
Stultitiam nemo, cum Dii misere, dolores
Suffugiet quamvis, omnium abusus ope.
Non cupio solio regali mortuus indi,
Viventi obtingant, si bona fata ferunt. [Note: 1190]
Strata tapetibus aequa putat, post fata, Tribulis:
Duraque cum lignis mollibus una nota est,
Iura Deum nobis iurando fallere saevum est,
Velle Diis, quae diis sunt retegenda, tegi.
Alitem ego clare clangentem audii, Polypaeda,
Nuntia mortaleis haec ad aratra vocat.
Tempestiva quidem, sed cor mihi vapulat, agros
Florenteis alii quod, mihi iure, tenent.
Nec collo muli tractant mihi debita aratra,
Promisi alterius navita puppis iter, [Note: 1200]
Non eo; non a me revocabitur, aut super urnam
Plorandus, terrae terga tyrannus obit.
Non, ubi commoriar, doleat mihi, lumina numquam
Humida de calido lacrima fonte lavet.
Non veto nec contra convivia provoco vestra,
Abfueris si fors hostis, amicus eris,
Clarus ego natu, munitis incola Thebis
Ah patria e terra flebilis exul ago.

Noli me ludens, caros, sopire, parentes,
Argyri, servilis stat tibi pone dies. [Note: 1210]
Me malus, o mulier, varie quatit impetus isto
Exulio [(editor); sic: Exsulio] ; at servo libera colla iugo.
Vendibiles numquam fuimus: manet urbs quoque nobis,
Lethaeum oblique condita pone iugum.
Non, prope lugentes, laeti risisse feramur,
Dum bona laetitia carpere nostra iuvat.
Difficile est hostem, sed fallet amicus amicum
In facili: ille cavet, credere at iste solet.

FINIS.