POEMATUM MARTINI BALTICI MONACENsis, ad D. Georgium a Gumpenperg, Liber secundus.

Cicada. Elegia I.

VEr erat et picti lucebant gramina campi,
Nuper ab Eois sol erat ortus aquis:
Mollibus egressus libravi corpus in herbis,
Sic meditans summi dulce parentis opus.
Quicquid ubique viget divina potentia fecit,
Auctoremque refert una vel herba suum.
Qui nitido fragilis ita flores pascit amictu,
Qui queat effigiem deseruisse sui?
Haec ego dum meditor raucae sub sole cicadae
Pectore stridentes exhibuêre sonos.
Erigo gramineo fessum de cespite corpus,
Insilit in nostras parva figura manus.
Aspiciens testam nil praeter et ossa videbam,
Nullus in exili corpore sucus erat.
Non erat os illi, quo carpere gramina posset,
Instar acus tantum fistula pectus habet.
Qua solet in foliis haerentem lambere rorem,
Hic cibus est illis paruaque membra fovet.

Quolibet impulsu vitam sine sanguine linquit,
Sole oriente viget, sole cadente iacet.
Dum dubito, tacita quid prodat imagine vermis,
Coniugis aurorae fabula prisca subit.
Fama est hunc raucae formam coepisse cicadae,
Cum foret annosus morte premente senex.
Ergo ego non certa dubitavi dicere mente,
Designat tremulum rauca cicada senem.
Is trahit ex imo querulosas pectore voces,
Quod veniat variis feta senecta malis
Praeteritum laudat, sed praesens improbat aevum,
Extollit puero qua placuêre senex.
Arida corrupto trahit is quoque membra vigore,
Rarus inexhausto corpore sucus inest.
Non iuvat ora cibus, veluti Iovis armiger ales,
Contentus solo membra liquore fovet.
Si quando miserae sua lenit taedia vitae
Advolat ignaro mors inopina pede.
Quisquis es annosam semper venerare senectam,
Et miseros omni parte putato senes.

ASINUS MOLIS addictus. Elegia II.

LIgnea praeclusum cum Noham capsa teneret,
Ne foret insano praeda voranda mari:

Aerii laudat resonantia carmina coetus,
Tinctaque caelesti Nectare verba fluunt.
Non ita Arionia pecus est a voce retentum,
Ut stupet, ut culti pendet ab ore senis.
En asinus pede pulsat humum, turbatque loquentem,
Hoc scelus iniecto dente notabat equus.
At pecus insulsum ne conspiceretur amusum,
Inculto raucos edit ab ore sonos.
Cumque senex adeo caneret caelestia plectra,
Credidit his similes se dare posse sonos.
Sed sapiens iustas Nohe tum lentus in iras
Hos non horribili protulit ore sonos.
Quid iuvat irasci? quid te exercere flagellis?
Duritie silices exsuperare potes.
Te capiunt strepitus, non somnolentius ullum,
Te pecus est, tecum vivere nemo potest.
Cum vitiis scateas, careas virtute, gravabit
Pistrini moles, et tua terga premet.
Quae sonitu lituos, quae cornua, sistraque vincunt,
De dura fient tympana pelle tua.
Dixit, et ascendens iterum de more cathedram,
Intentum dulci leniit ore pecus.
Vota manent, asinus pistrini mole gravatur,
Tympana de duro tergore facta vides.
Euentus sequitur Diras maledicta parentum,
Qui sapit hos omni sedulitate colet.

ASINUS ET CATELlus. Elegia III.

BLandus erat catulus praecinctus tempora nolis,
Exsuperans niveis alba ligustra pilis.
Is dominum motae capiebat murmure caudae,
Applaudens teneros dum iacet ante pedes.
Huîc epulae dulces per blandimenta dabantur,
Hunc herus in blando fertque fovetque sinu.
Viderat auritus miserandae sortis asellus,
Me premit aeternum sors inimica refert.
Perpetuo pressum curuatur pondere tergum,
Poplite succiso fessaque membra cadunt.
Ecce canis paruoque sono caudaque salaci,
Sic potuit dominum demeruisse meum.
Ipse mihi demam per blandimenta labores,
Felicem vitam, qui bene mulcet, habet.
Nec mora directas sustollit ad aethera calces,
Incurrens dominum voce rudente suum.
Territus hoc monstro venit in discrimina vitae,
Ferte mihi, clamat, ferte salutis opem.
Subveniunt famuli sudibus pulsatur asellus,
I nunc blanditiis et tibi quaere cibum.
Haec tibi contingant qui magnatum scabis aures,
Ut modo sorte queas commodiore frui.

VICTORIAE GEDEOnis cum Christi collatio. Elegia IIII.

NUnc tibi prostratos hostes victricibus armis,
Christe palaestina virgine nate canam.
At prius a forti caesos Gedeone tyrannos
Dicam, qui palmae est dulcis imago tuae.
O Deus a bino procedens numine numen,
Tu mea caelesti pectora rore riga.
Ut mihi det laetos Christi victoria motus,
Ex animo ut possim promere carmen ei.
Gens ex Isacida quondam prognata parente,
Quam deus e rubris duxerat ante vadis:
Impia cum coleret ficti simulacra Baalis,
Cumque oblita sui iam foret ipsa Dei:
Accensa (ut merito) summi fuit ira Tonantis,
Crudelique illam fecit ab hoste premi.
Septem continuos revolutis mensibus orbes
Sub Madianitidum continuitque iugo.
Saepe coacta fuit caecas intrare speluncas,
Ut modo ab instanti tutior hoste foret.
Crediderat sus forte solo cum semina culto,
Semina spes vitae de quibus omnis erat.
En Madianitidum iuncto sibi milite reges,
Quos habet Eoae subdita terra plagae.

Invadunt numero quantum comprendere vix est,
Isacidis campi quicquid agrique fuit.
Ipse maris flavas citius numerabis arenas,
Aut quota per gramen parua cicada salit.
His late fines, et consita pascua vastant,
Ex agris abigunt et pecus omne sibi.
His benedicta deo gens sic exercita curis,
Aeterni rursus numinis orat opem.
Mite deus numen, si quis resipiscere coepit,
Vindictam ponit protinus ipse suam.
Ergo sacrum mittens genium Gedeonis ad aurem,
Caelesti bellum noce movere iubet.
Neve sit attonito dux pectore, hella recusans,
Illi prodigio spem facit esse novam.
Vellus crat positum structa Gedeonis in ara,
Id noctu madidum rore cadente fuit.
Terraque sicca fuît iuxta omnis, nocte sequente
Res eadem inverso contigit ista modo.
Utque dei penitus sit quanta potentia nôrit,
Ter centum non plus iussit habere viros.
Exiguo numero iam non offenditur heros,
Sed mandante Deo sic struit ipse viros.
Laeva tubam altisonam gerit, et vas fictile dextra,
Lychnus in hoc larga pallade clausus erat.
Hînc tria mox numerum partitur in agmina totum,
Inque hostes ternis partibus ire iubet.

Nox erat accedunt vino somnoque sepultos,
Circuit hostilem paruaque turba gregem.
Iamque ubi clausissent ternis e partibus hostes,
quos certo numero prendere difficile est:
Inflant quisque tubas, cito classica pulsa sonabant,
Circum castra crepat, magnus ubiave sonus.
Tum pulsando tubam, subito vas fictile frangunt,
Inde faces leva corripiuntque manu.
Inflandoque tubas clamant sua symbola voce.
Cum gladius domini, tum Gedeonis adest.
In castris oritur clamor stridorque virorum,
Ante oculos mortem quisque volare putat.
Hîc stupet, ille fugit, gemit hic, vocat alter ad arma,
Maxima pars gladios erupuêre suos.
Dumque alii fugiunt, alii persistere mandant,
Vocibus et plane dissona castra fremunt:
In sua convertit gladios ferus agmina miles,
Isacidas inter se putat esse viros.
Alter in alterius tepefecit sanguine tela,
Saepe pater nati concidit ense sui.
Sicque volente Deo propria vi concidit hostis,
Non infesta cohors quem superare valet.
Plura potest et plura facit divina potestas.
Quam mortale potest credere iudicium.
Ergo [(transcriber); sic: Erga] sua capta ratione legat sacra scripta,
Quaeque legit simplex omnia credat homo.

Praeterquam quod sacra nihil te pagina fallit,
Mystica sub gestis plurima rebus habet.
Quae voluit fieri Deus olim foedere prisco.
Cuncta fuere sacri foederis umbra novi.
Nos velut Isacidas validus circumdedit hostis,
Ac late grassans tristia damna tulit.
Scilicet afflixit misere regnator Auerni,
Abstulit et nobis munera sacra dei.
Supposuit spurcata simul sua munera nobis.
Hinc lex ô miseris maximus hostis erat.
Infernas prope nos cogebat adire speluncas,
Hinc lethum nobis non minor hostis erat.
His agitabamur miseri nectesque diesque,
Nec patuit nostrae terra vel unda fugae.
Nos velut Isacidae valde peccavimus omnes
Aeterni legem transgrediendo Dei.
Dum vult esse deo maior miserabilis Heva,
Nec contenta suis finibus egreditur.
At deus est casus hominum miseratus acerbos,
Et celsa natum misit ab arce poli.
Purpureum fudit pro nobis ille cruorem,
Hoc est quod madidum nectare vellus erat.
Hinc maduit tellus caelesti rore refecta,
In qua nulla prius guttula roris erat.
Arida tota fuit, sitiitque miserrima tota,
Sed nati tota est, rore refecta dei.

Ille etenim nostros superavit fortiter hostes,
Hoc quoque quo Gedeon vicerat ante modo.
Non gladii non hasta caput fregêre Draconis,
Machina sulpureos nec iaculata globos.
Nec victa his armis cuspis fuit aspera mortis,
Legis vicêrunt ista nec arma iugum.
Qualia sunt igitur? divini buccina verbi,
Et lux iustitiae splendida et alma Dei.
Ut leo cristati cum cantus alitis audit,
Obstupet, atque tremor territa membra quatit:
Sic Stygius Draco, cum verbi sacra buccina clangit.
Horret, et a nobis voce repulsus abit.
Cognitioque dei lucens ubi pectore splendet,
Tum prope nos hostis nescit habere locum.
Quid fragilis sibi testa cupit? quid lumen in illa?
Horrida sunt vitiis corpora nostra malis.
Sunt eadem variis etiam male noxia morbis,
Expositi multis sunt et ubique malis
Stamen affictae lux est clarissima testae,
Nil maius veri est agnitione Dei.
Lux nimium felix omni pretiosior auro,
Quam per mille gerunt corpora nostra mala.
Non tamen haec oculis hominum fulgere videtur,
Ni facias testae frustra minuta tuae.
Ni libeat dulcem pro Christo fundere vitam,
Ni corpus miseris comminuasque modis.

Quale decus fidei quod lumen deinde videtur?
Non ita luciferi lucida stella micat.
Obruta cum saxis tua Stephane testa fuisset,
Clarius emicuit sole oriente iubar.
Hic vicit vires Ditis, legisque, necisque,
His ipsis armis queis deus usus erat.
Scilicet agnitio micuit sub pectore splendens,
Et sonuit verum tibia fassa Deum.
Lex, Sathan, et lethum triplex et maximus hostis,
Per nostrum robur perdidit omne ducem.
Tu tibi non dubia persuade talia mente,
Sisque tui gratus cultor ubique ducis.
Hic hominum debet splendere in pectore lychnus,
Inde tuo inflato fortiter ore tubae.
Ore ducem profitere tuum, nec te metus ullus,
Aut honor a veri flectat amore Dei.
Sic stygia pelles venientia monstra palude,
Impositoque teres subdita colla pede.
Ergo tibi grates agimus ter maxime victor,
Psallimus et nostro iubila laeta Duci.
Et simul unanimes oramus supplice voce,
Tingere nostra tuo pectora rore velis.
Ut semper nostra sit fax in pectore splendens,
Inflemusque sacre fortiter ore tubae.

IN PIMPLAEUM. Elegia V.

RUmor ait Pimplaee meam te laedere famam,
Et damnare meum sis ubicumque caput.
Tu condis epulas de me non vera loquendo,
Absentemque facis me sine sine reum.
Quid? quod sacra docens e fontibus eruta priscis
Laminus Aonii fama decusque chori:
Talia iam dudum de me mendacia credit,
Denigrat et famam te monitore meam.
Nunc feror infectus scelerato dogmate Zuingli,
Nunc laudare feror dogma Luthere tuum.
Nunc dignus vetita ut discedere cogar ab urbe,
Nunc alia poena dignior esse feror.
Hei mihi quid merui? quem turpi crimine laesi?
Hoc mihi num peperit garrula lingua malum?
Si concepissem super addere Pelion Ossae,
Et contra summos bella movere Deos:
Non tuo debebat sic me proscindere lingua,
Non odium tanti conciliare viri.
Ista docent sacrae non te Pimplaee sorores,
Bellerophontei nec docet humor equi.
Sed docet hoc rabidis serpentibus undique cinctus
Cerberus aeratas qui cubat ante fores.
Qui facit absenti rabida convitia lingua,
Nulla Medusaeo pocula fonte bibit.

Quod nisi destitues nostram post laedere famam,
Non vates fatuus sed male sanus eris.

AD D. ANTONIUM Aresingerum, de comico tragico Hieronymi Ziegleri. Elegia VI.

CUltor et antistes divini maxime verbi,
Quod tulit e patris filius ipse sinu:
Si quid habent, ut habent, caelestia dogmata veri,
Auguror extremum non procul esse diem.
Aspicis ut teneat mentes pecunia voluptas,
Aspicis ut spernant saecula nostra Deum.
Ipse licet prima repetas ab origine mundi,
Quid fuerit sceleris, quid fueritque mali:
Non tamen hos inter qui Christi nomina iactant,
Plus sceleris videas, plus videasque mali
Omnia sunt Veneris, luxus sunt omnia plena,
Omnia sunt fucis, omnia plena dolis.
Non honor est recti, non est reverentia sacri,
Non est sincerae relligionis amor.
Qui iam divitiis, auro, gemmisque coruscant.
Anteferunt verbo dona caduca dei.
Dives ubi fecit iacturam forte bonorum,
Iamque suae sentit, tristia damna rei.

Heu mihi quam varios agitat sub corde dolores,
Se cruciat finem maestus ad usque suum.
Quando sed admisit scelus, aut mala ficta patravit,
Gaudet et nullas pectore maeror inest.
At quibus est ingens mundi data cura regendi,
Hos vani praeceps nominis ardor agit.
Dum captant laudem populi, mundique favorem,
Non ullam curam relligionis habent.
At quos pauperies, et res angustior angit,
Hos tantum victus sollicitudo tenet.
Qui novat auxilio spinosum vomeris agrum,
Is verbo praefert quod modo purgat opus.
Saepe putat numquam se posse carere bubulco,
Sed se sacrifico posse carere putat.
Scilicet haec prisci cecinerunt tempora vates,
Plenum ubi caelesti numine pectus orat.
Signaque postremae dixerunt nuntia lucis,
Sed melior mundus fit tamen inde nihil.
Ergo quando dei praecones atque ministri,
His similes edunt voce monente sonos:
Qui cupis astrigeri conscendere limina caeli,
Tristia nec stygii regna subire lacus:
Linque tuas curas, et vanos linque labores,
Ad dominum postita quin properato mora.
Nam modo cum socia celebrat pia gaudia sponsa,
Instruxit lautas omnibus ille dapes.

Quisque satis pulchro fuerit vestitus amictu,
Si curas victus liquerit ipse sui.
Qui veniet, numquam deerit victusque domusque,
Qui poterit domino fidere, dives erit.
Sed qui non veniet, cenam non ille videbit,
Post erit admoda ianua fulta sera.
Hac inquam quando divino praedicat ore.
Commissa est animae cui pia cura tuae.
Quisque venire negat quin odit quisque ministrum,
Et dantur celeri verba vehenda Noto.
Hic causatur agrum, tauros causatur at ille,
Causatur sponsam protinus ille novam.
Hinc dominus cenam renuit, caelesteque regnum,
Nos Phlegetontei poena manetque lacus.
Quo ruitis? curas mortales sistite vestras,
Sola sit in domino spesque fidesque deo.
Hoc vult, et simili monet hoc te summus Iesus,
Hoc pia caelesti littera voce iubet.
Hanc dedit egregio illustratam carmine vocem,
Zieglerus Clarii prodiga fama chori.
Huic grex salvifici quem tangit gloria verbi,
Non ficto grates pectore semper ago.
At tu quem Christus lacero praefecit ovili
Antoni rebus portus et aura sacris:
Quod facis asserito divini dogmata verbi,
Et tibi sit Clarii sedula cura chorî,

Ut quoque posteritas acquirat sera ministros,
Qui possint verbum rite docere dei.
Ni iuvenes reddent perdocta lyaea peritos,
Non stabit verae relligionis honor.
Sic tibi prolongent caelestia numina vitam,
Et dent virtuti tempora longa tuae.
Sic pia posteritas cineri superaddat odores,
Et celebrent manes vota precesque tuos.

IN OFFICIA CICEronis. Elegia VII.

QUi colis Aoniumque nemus, fontesque [(transcriber); sic: fontes] sororum,
Albus ubi flavis Isara stridet aquis:
Si tua virtutis stimuli praecordia tangunt,
Gratia Cecropii si placet eloquii:
Cras, ubi bis quartam signabit Detius horam,
Discendi cupidus sub mea tecta veni.
Quod precor ut faustum cunctisque sit utile, libros
Incipiam Auspiciis enucleare bonis.
Libros composuit quos rerum doctus ab usu,
Romulei princeps Tullius eloquii.
In quibus officium persone cuique docetur
Conveniens, iuvenis sive sit illa senex.
In quocumque loco, quave in regione moretur,
Hîc quod devitet quodque sequatur erit.

Hic quo sonte cadat quaevis apparet honestas,
Hic homini quae sint commoda cuncta vides.
Et quibus in rebus sit disiungendus honesto
Usus, quo fieri debeat idque modo.
Est ferus, et clausit circum praecordia ferrum,
Quem virtus nullo tangit honesta modo.
Hanc et in ignotis, nec non miramur in hoste
Haec homines, potius quam fera poena regit.
Hos igitur libros, quisquis virtute tenetur,
Audiat, et vitae discat habere modum.
Sive genas illi lanugo prima decoret,
Albas inficiat sive senecta comas.