[Illustration:
URANIA VICTRIX. Animae Christianae CERTAMINA.
??? ]

page )(2a, image: s002

IACOBI BALDE e SOCIETATE IESU URANIA VICTRIX. Cum facultate Superiorum. MONACHII , Typis IOANNIS WILHELMI SCHELL , Sumptibus IOANNIS WAGNERI , Civis ac Bibliopolae Monacensis . ANNO M.DC.LXIII.

SANCTISSIMO D. N. ALEXANDRO VII. Pontifici Maximo .

AD pedes tuos, BEATISSIME PATER, cum Auctore suo, supplex se nostra prosternit Urania . Quo nomine,

quamcumque Christiani Hominis Animam, adversus illecebras Quinque Sensuum Corporis sui, viriliter decertantem, appellare placuit: Victricis quoque titulum merituram, quoties tumultuantes, sibi, et honestae servitutis legibus, vigilans Gubernatrix subiecerit. Antiquum et vetus classicum est: Tentatio, vita hominis super terram. Enimvero ingens bellum, insitivum et occultis fraudibus clandestinum. Quia inimici animae domestici eius: attributi quidem exulanti, a supremo Conditore, in fidele ministerium et solacium. Ideo et illos in corpore magnifico, et metrice composito, unice dilectos circumfert, alit, ostentat. At enim hos suos tales iuratos ad obsequia Dominae famulos, saepe saepius experitur nocentes: quales Plautinae Comoediae exhibent; genio, moribus et astutia [Orig: astutiâ] versatiles. Quippe subdoli, curiosi, adulatores, ut ne dicam lenones; noverunt cupiditatibus suis subservire: dumque strophas texunt, palpum obtrudunt;

Heram circumveniendo decipiunt: ex formula [Orig: formulâ] Parasitorum consueta. Scilicet bruti sensus, nisi assiduo rationis freno coerceantur, velut cetera bruta, quo naturalis impetus fert, exorbitant: adeo nonnumquam periculose, ut nescias, prosit, an obsit magis hic famulatus, elephantorum more: qui in bellum adhibiti, primo aspectu, confusa [Orig: confusâ] membrorum mole, crudo insuper barritu et odore ferino, ex adverso stantibus magnum pavorem iniciunt: et non raro conceptam Ducis spem, praesertim viso sanguine, pugnacissime explent: falcibus ad rotas, seu temonem quadrigarum; vel rhomphaeis ad proboscidem aptatis, hosti quantumvis acri formidabiles. praecipuum non semel ad victoriam adiumentum. Si tamen eaedem belluae, vel clamore militum, vel dolore vulnerum, in rabiem agantur; retro versae, furibundâ [Reg: furibunda] caecitate suosmet incursant, civilique strage totam aciem foedant. ita pariter Quinque Sensus, Animae contra Mundum, Carnem

ac Daemonem pugnanti, utilissima subinde adminicula praestant: oculis, auribus, et sagaci naso indicantes hostilium insidiarum discrimina. Stant pro muro in facie defensores. Verum, ut paene nihil diuturnum in rebus humanis est, ambiguae fidei famuli, quorum fidebatur obsequiis, inconstantes ac leves, subito nonnumquam mutantur: et, seu prava [Orig: pravâ] inclinatione, seu vehementi cupiditate efferati, ad deteriora provehuntur: retroque acti belluino impetu, ipsam Moderatricem suam iugo excutiunt, obteruntque. Quid? quod aliquando audeant palam desciscere, et arma minari: quodque peius est, nil ferri aut terroris habentia. blanditiis, lenociniis, pigmentis res tota peragitur. Visus vano fulgore perstringit: Auditus inani sono deludit: Odoratus fragrantiâ [Reg: fragrantia] florum demulcet: Gustus vario sapore corrumpit: Tactus pestiferâ [Reg: pestifera] voluptate emollit. Quo in conflictu recte quidam exclamavit: crebra pugna, rara Victoria. Ut adeo mirum

non sit, quamquam dolendum; Animam Christianam , nisi in dominatu firma persistat, egregiis virtutibus fulta; posito diademate et gubernaculo, saepe servis succumbere. Sed nos Victricem Uraniam , hac prima [Orig: primâ] parte, cantamus, saltem non probrose victam. Hoc Argumentum totius Scriptionis est, numeris imparibus illigatum; sed non omnibus absolutum. Quod, quia tamen praeliare, ad universi Generis humani bonum, dignamque scitu doctrinam spectans; Certamen, inquam istud Animae Christianae cum Sensibus suis, in arena festivi Poematis, multam partem, allegorice descriptum, supremo in Terris Agonothetae, VICARIO CHRISTI demississime offero. Scimus, neminem coronari, nisi qui legitime certaverit. Atqui omnium certamina ad illius curam pertinent, cui omnes commissi sunt. Si qui eximii in hac lucta [Orig: luctâ] Athletae antecelluerunt ceteros; tuae potestatis est, declarare. Certavit THOMAS DE VILLA NOVA : certavit FRANCISCUS

SALESIUS : vicisse, in caelo coronatos fuisse, ex tuo Oraculo cognovimus. Hunc SANCTORUM numero, Istum BEATORUM Coetui, sollemni ritu adscripsisti. Gloriosos profecto Praesules. quorum alter, semper excubans, tanta [Orig: tantâ] severitate Sensus suos perdomuisse traditur; ut manifestius sanctam tyrannidem, velut in vera mancipia, quam herile imperium exercere videretur. Alterum accepimus tam sollerti industria [Orig: industriâ] , obsequia illorum, ad incrementum Divinae Gloriae dispensasse [Orig: dispensâsse] : ut omnium usus et sanctissimae Pietati submitteretur; et Christianae Caritati felicissime militaret. Haec extra controversiam. Sed qua fiducia [Orig: fiduciâ] , in Sacratissimam Vaticani tui Sedem irrumpat rustica mea Musa , altior quaestio est. respondebo, irrupisse ea fiducia [Orig: eâ fiduciâ] , qua Poetae solent, Domino illius loci non omnino incogniti. fiducia [Orig: fiduciâ] , dico: quam amor bonarum litterarum pollicetur: quam praeveniens favor conciliat; et Germanicarum rerum notitia exauget: qua

intra septem Montes , supra sex alios, stella coruscans invitat. qua erudita Philomusi amoenitas allexit: qua Aemulorum vestigia ad Doctissimi Pontificis Sacrarium praecesserunt. Denique, qua [Orig: quâ] facilis Maiestas olim admisit. Cum adhuc Officio Nuntii Apostolici fungereris, transiresque Monachium , in Westphaliam festinans: dignatum in Templo nostro facere, nomine Collegii, salutare iussus eram. primo congressu, suspexi Fabium Reverendissimum; vidi Chisium Illustrissimum; sensi utrumque in uno humanissimum. Monasterii deinde ad negotia Publicae Pacis componenda incumbenti, cum Lyram resumere monerer, ut aliquam Oden dedicarem, hortabantur amici. expedivi unam: cui diserte respondere sustinuisti. Oden , Anulum Gygis inscripseram; nescio, quo fato, vel augurio afflatae mentis. Qualiscumque iam Vates habear: Certe praesagum omen non multo post impletum fuit. Nam in Italiam redux, in Purpuratorum Patrum Senatum,

ab Innocentio X. vix adlectus eras: et mox eidem suffectus es. Vidit Roma , vidit Orbis exsultans, Anulo Gygis Pastoris successisse ANULUM PETRI PISCATORIS . Utriusque munere in unum coeunte, et iam CHRISTI pascis oves; et caeli claves habes. Ut ad Piscatoris Anulum tandem et Tertius Beatae Aeternitatis accedat; Deum largientem Vitam et Victorias rite precabimur. Hoc summum ultimumque desiderium esto, ad pedum tuorum oscula iterum suppliciter se provoluentis. Ita vovet Sanctitatis Tuae Servus Humillimus IACOBUS BALDE Societ. IESU.

FACULTAS R. P. Visitatoris et Vice-Provincialis Societatis Iesu per Superiorem Germaniam .

CUm Primam Partem Poematis de Urania Victrice, sive Animae Christianae certamine adversus illecebras et insultus Quinque Sensuum, ministrorum corporis sui, Elegiaco carmine descriptam a Iacobo Balde Societatis nostrae Sacerdote, aliquot eiusdem Societates Patres legerint, censuerintque publica luce dignam: ego Christophorus Schorrer Societatis Iesu per Superiorem Germaniam

Visitator, et Vice-Provincialis, potestate ab admodum Reverendo Patre Ioanne Paulo Oliva Vicario Generali ad id mihi concessa typis excudi permitto. In quorum fidem hoc Auctori Chirographum consueto Officii mei Sigillo munitum dedi.

URANIA VICTRIX SIVE ANIMAE CHRISTIANAE CERTAMINA ADVERSUS ILLECEBRAS ET INSULTUS QUINQUE SENSUUM, MINISTRORUM CORPORIS SUI ELEGIACO CARMINE DESCRIPTA a IACOBO BALDE e Societate Iesu . PARS I.

page A1b, image: s014

OPUS TRIPARTITUM.

Pars II. Complectitur Elegias , in quibus animae Christianae adhuc ergastulo corporis inclusae alternantes motus, vicissitudines, laeta ac tristia; vitae item religiosae praecepta traduntur. Denique Uraniae iam utcumque a rebellione sensuum liberae referuntur amores, gemitus et suspiria ad caelestem Sponsum .

Candido Lectori. AD MELIOREM NOtitiam huius Scripti ISAGOGE.

UT aliquid mollioribus metris illigarem; invitatus, dicam, an irritatus, assensi tandem; sive facundis afflatibus faventium motus; sive insidiantium dubiis querimoniis incitatus: quibus nescias, incendere me probandum voluerint, an exagitare contumacem. Mussabat nimirum aliquis: omnino debes adhuc gratiam istam mansuetioribus Musis , ut tenerum vel masculum quodcumque commentum, cum lauro meriturus et myrtum, numeris imparibus canas. imparibus inquam: quoniam

conceptuum aestuosis torrentibus. moderandum nunc esse ingenium, excutiendos vel refrenandos furores. Iactabant alii callidius: facile esse nonnullis, dum fervet sanguis, in diversa et quodammodo ab humanis usibus abstracta Themata, quasi lymphatos rapi. illum Poetam magni nominis censendum, qui in certo pulchroque sed leniori argumento, stabilem pedem haud inglorius fixisset. Elegiaco stylo aliquid scribere, molli atque Ionico : hoc esse quod pervadat animos, et famam consummet. atque hoc iactantius improperabant. credo, ut periclitarentur, an ex Satyrico Lyrico que Poeta, elegiacus fieri possem: hoc est, ex feroci vena, mitiorem limpidumque humorem Castalium , absque spuma fundere. Quacumque mente vel amphibologia me aggressi sint amici; parum refert. in illorum demum sententiam concessum est.

Circumspicientem deinde materiae delectum, variae cogitationes distrinxere. Quid enim flebilibus modis non deploratum, aut eroticis non decantatum est? Thalami, horti, nemora, montes, flumina, cellae, triclinia, templa, sepulchra; sed ante omnia Domus Veneris , Paphus , Cythera , Gnidus , Amathus , Cyprus , patentibus foliis disertissime celebrata sunt. Quidquid urit, ardet, friget, gemit, ridet, salit, vernat, viret; iam olim ad claudicantem Deam delatu

redeunt. Ortum autem solis et occasum quis non descripsit? Ver et Aestas defluxere, ut tempora solent. Quin anni Quattuor Tempora, nonnemo floridis compedibus impedivit, succincte et eleganter. scires nihil superesse nisi vetera.

Haec aliaque expendenti, redit in memoriam B[eati] Iacoponi , ex D[ivi] Francisci Familia Viri clarissimi, sancteque iucundi Apologus [Note: Vid. lib.7. Silvarum Lyr. Oden 2 A] , de Quinque Sensibus humani corporis, imperio Animae relictis: traxique in Argumentum propositi mei. Dixeram, quod quaedam apud Ovidium l. 4. Metamorphos. Fab. [Abbr.: libri 4. Metamorphoseon Fabula] 3.

Itaque hunc Apologum latius pertractandum arripui: quod viderem in molliores numeros satis apte conici posse; si aliquem tractabilis ingenii Poetam nancisceretur. Quid igitur? ego nempe ille! hactenus

aquis, quas fluctus crispant. tandem omne sternitur, quod turbatum erat: et ad amoenae quietis imaginem renidet. Haec origo et Argumentum scriptionis. quam in tres partes tribuimus. Pars I. continet triginta epistolas praesentes: in quibus Anima cum sensibus suis, tamquam cum ambiguae fidei ministris, subdolis amatoribus et procis certare cogitur. Caro concupiscit adversus spiritum, et spiritus adversus carnem. haec enim duo sibi invicem adversantur. Pars II. Uraniae Victricis saltem a sensuum periculoso iugo iam utcumque liberae, sacros amores refert: pios item gemitus et suspiria ad caelestem Sponsum, per elegias deducta. Pars III. in Uraniae Deo consecratae divinis spectaculis consumitur.

De Nomine URANIAE .

QUi Quinque sensus puellari specie exhibent, ut passim Pictores: Animum, velut Dominum illorum constituunt: ut revera esse debet; nisi paullatim propudiose subigi, prosternique ac perire velit, ad siliquas et famem damnandus. Qui vero eosdem schemate virili iuveniliter formosos repraesentant; ut aliqua sit diversitas sexus [Orig: sexûs] ; Animam, tamquam mulierem fortem, et de ultimis finibus pretiosam; Dominamque suarum rerum venerantur ac salutant: utpote quam Ministri sensus omnes corporei, iusto

gratoque obsequio semper, satellitum more, stipent; tutentur ac iuvent. Nos, neglecta Lege Salica, cum B[eato] Iacopono ultimum schema eligentes, Animam producimus Reginam sui, et, si velit, totius Mundi: dotibus a Deo concessis, et in primis Libero Arbitrio, nobilem; membrisque insuper ad omnem usum habilibus cinctam. Hanc ergo Uraniam dicimus. Hoc nomine insignire Animam placuit. non, quomodo Platonici delirantes philosophati sunt; vel Origenes existimavit: quasi ex caelesti materia decisam; et iam ante corporis fabricam inter sidera vagam; mox in corporis ergastulum, propter delicta retrusam: sed ut est, Spiraculum vitae, a Deo ex nihilo creatum, infusumque; caelo debitum, caelo inserendum, ad contemplationem rerum caelestium conditum. Quo nomine et Musa quaedam, inter Novem, cursibus astrorum intenta nuncupatur Uranie .

Accipe Origenis errorem ex S[ancto] August[ino] [Note: De ecclesiast Dogm. c. 14.]

De Dignitate Animae Humanae.

De Dignitate Animae Humanae ut Christiana est.

[Note: De Interiore Domo. cap. 69.] QUanta est nobilitas Animae, Christum Iesum habere Sponsum! Intellige dignitatem tuam, [Note: cap. 68] nobilis creatura: quoniam non solum insignita es Dei imagine, verum etiam decorata similitudine. [Note: cap.68] considera ergo nobilitatem tuam: quoniam sicut Deus est ubique totus, omnia vivificans, omnia movens et gubernans. Et sicut Deus est, vivit et sapit: ita tu secundum modum tuum es, vivis et sapis. Et sicut in Deo tres sunt personae, Pater, Filius,

et Spiritus Sanctus: sic et tu habes tres vires scilicet Intellectum, Memoriam, et Voluntatem. Et sicut ex Patre generatur Filius, et ex utroque procedit Spiritus S[anctus] ita ex intellectu generatur Voluntas, et ex utroque procedit Memoria. Et sicut Deus est Pater, Deus est Filius, Deus est Spiritus S[anctus] non tamen tres Dii, sed unus Deus, et tres Personae: ita Anima est Intellectus, Anima Voluntas, Anima Memoria: non tamen tres Animae, sed una anima, et tres vires. [Note: De triplici Adventu, et Carnis resurrectione. Serm. 6.] Nobilem Hospitem habes, o Caro, nobilem valde. tota salus tua pendet de eius salute. Da honorem hospiti tanto. Tu quidem habitas in regione tua: Anima vero peregrina et exul apud te est hospitata. ac ne forte despicias aut parvi pendas hospitem tuum pro eo, quod peregrinus tibi videtur et advena: diligenter attende, quid hospitis huius tibi praesentia largiatur. Ipse enim est, qui tribuit Oculis visum: Auribus auditum praestat: ipse est, qui Linguae vocem, Palato gustum, motum membris omnibus subministrat. Siquid vitae, siquid sensus, siquid in te decoris est, huius hospitis beneficium recognosce. Denique discessus eius probat, quid praesentia conferebat. protinus enim Anima [Orig: Animâ] discedente, lingua silebit: oculi nihil videbunt: obsurdescent aures, corpus omne rigebit, facies expallescet etc.

De Dignitate Animae Humanae ut Sponsa Christi est.

ET sponsabo te mihi in sempiternum: et Sponsabo te mihi in iustitia, et iudicio, et in misericordia et miserationibus. Et Sponsabo te mihi in fide. Osee c[aput] 2. v[ersus] 19. [Note: Serm. 7. in Cantica] Anima, quae diligit Deum, Sponsa vocatur. haec enim duo nomina, Sponsa et Sponsus, maxime indicant internos affectus. his enim omnia communia sunt; una hereditas, una domus, una mensa, unus lectus. [Note: Serm[o] 2. Dom. 1. post Epiphan.] Unde tibi o humana Anima, unde tibi hoc? unde tam inaestimabilis gloria, ut eius sponsa merearis esse, in quem desiderant Angeli prospicere. Unde tibi hoc, ut ipse sit Sponsus tuus, cuius pulchritudinem Sol et Luna mirantur: ad cuius nutum universa mutantur? Quid retribues Domino pro omnibus, quae retribuit tibi: ut sis socia mensae, socia regni, et socia thalami; ut introducat te rex in cubiculum suum? vide, quibus brachiis vicariae caritatis redamandus et amplectendus sit. [Note: De interiori Domo c. 69.] Sancta ergo Anima, et veri Sponsi Amica, ad Dilecti sui adventum summo cum desiderio semper debet inhiare. ibi ad se ipsam revertitur: et cum Dilecto suo usque ad intima cordis

sui penetralia ingreditur. Quid namque est eius introire, nisi se totam in semet ipsam colligere? quid vero est eius exire, nisi se ipsam, extra semet ipsam, totam effundere? [Note: Scala claustralis. §.7.] Deus solus vult amari, et coli. Zelotypus est Sponsus iste, si forte alium amatorem receperis. si aliis magis placere studueris; statim discedet a te, et adhaerebit aliis adulescentulis.

DE QUINQUE SENSIBUS CORPORIS HUMANI MINISTRIS URANIAE Sive Animae Christianae .

[Note: Lib. 7. de Genesi ad Literam. c. 13.] IGnis non solum fervidam habet qualitatem, cuius sedes in iecore est et cerebro, verum etiam luculentam, quam velut eliquari ac subvolare ostendunt in excelsum cerebri locum, tamquam in coelum corporis nostri: unde et radii emicant oculorum: et de cuius medio, velut centro quodam, non solum ad oculos, sed etiam ad sensus ceteros, tenues fistulae deducuntur: ad aures scilicet, ad nares, ad palatum: propter audiendum, olfaciendum atque gustandum, ipsumque tangendi sensum; qui per totum corpus est. [Note: In Evangel. Ioannis Trac. 23.] Dominus Iesus insinuavit nobis, Animam humanam,

per corporalia mulceri posse sensus corporis, vel offendi: et propter hoc, id est, propter consortium quoddam naturae et corporis in hac vita, atque complexum, delectari Animam lenitis, contristari offensis corporis sensibus. [Note: Serm. de Temperant. 186.] Videtis, quid Anima faciat in corpore. omnia membra vegetat. per Oculos videt, per Aures audit, per Nares olfacit, per Linguam loquitur, per Manus operatur, per Pedes ambulat: omnibus simul adest membris, ut vivant. vitam dat omnibus, officium singulis. Non audit oculus, non videt auris, non videt lingua: nec loquitur auris et oculus; sed tamen vivit. vivit auris, vivit lingua. officia diversa sunt, vita communis. [Note: De cognitione verae vitae. c. 5.] Animam sensibilem esse constat, dum oculis colores, auribus sonores, naribus odores, manibus aspera vel lenia sentire praestat. [Note: De Eccles. Dogmat[e] c. 19.] Sensus absque animae societate non movet corpus: anima vero et sine corpore rationale suum tenet.

[Note: De natura et dignit. amoris divini. c. 6.] SIcut corpus habet suos Quinque sensus, quibus animae coniungitur, vita mediante: sic et Anima suos Quinque sensus habet, quibus DEO coniungitur, mediante caritate. per sensus corporis veterascimus, et huic saeculo conformamur. per

sensum vero mentis renovamur in agnitionem Dei . Quinque enim sunt Sensus animales, vel corporales, quibus anima corpus suum vivificat. ut ab inferiori incipiam; Tactus, Gustus, Odoratus, Auditus, Visus. Similiter sunt Quinque Sensus spirituales; quibus Caritas vivificat Animam: id est, Amor carnalis Parentum, Amor socialis, Amor naturalis, Amor spiritualis; Amor DEI. per Quinque Sensus corporis, mediante vita, corpus animae coniungitur: per Quinque Sensus pastorales, mediante caritate, anima DEO consociatur.

De Dominatu Animae in suos Quinque Sensus.

[Note: Lib. 2. contra Iulianum . ] PRinceps et Domina carnis, naturaliter Anima est: quae domare carnem debet ac regere. [Note: Lib. 7. de Genesi ad literam. cap. 14.] Cum vult intelligere divina, vel Deum , vel omnino etiam se ipsam; suasque considerare virtutes, ut aliquid veri certique comprehendat; ab hac ipsorum quoque oculorum luce se avertit: eamque, ad hoc negotium non tantum nullo adiumento, verum etiam nonnullo impedimento esse sentiens, se in obtutum mentis attollit. Quomodo ergo ex eo genere aliquid est? cum eiusdem

generis summum, non sit nisi lumen, quod ex oculis emicat: quo illa non adiuvatur, nisi ad corporeas formas coloresque sentiendos: habetque ipsa innumerabilia, longe dissimilia cuncto generi corporum; quae non nisi intellectu atque ratione conspiciat: quo nullius carnis sensus aspirat.

NEc sane dixerim, ut vel ipsam odio habeas carnem tuam. [Note: Serm. 11. in Ps[almum] qui habitat.] Dilige eam, tamquam tibi in adiutorium, et ad aeternae beatitudinis consortium praeparatam. Ceterum sic amet Anima carnem, ut non ipsa in carnem transisse putetur; dicaturque ei a Domino. non permanebit Spiritus meus in homine, quoniam caro est. Gen[esis]. 6. Claude Anima fenestras morti: obsera aditus: foramina obstrue diligenter. [Note: De conversione ad clericos c.7.] Quis enim prohibeat, quo minus imperem membris meis? indicit igitur Anima gulae ieiunia, crapulam interdicit. Obturari praecipit aures, ne audiant sanguinem: avertit oculos, ne videant Vanitatem.

De pugna Animae rixantis cum Sensibus suis.

[Note: In Psalmos 40.] NOn potest coronari, nisi vicerit; nec potest vincere, nisi certaverit: nec potest certare,

nisi inimicum et tentationes habuerit. [Note: Lib. de continentia.] Quamdiu concupiscit caro adversus spiritum, et spiritus adversus carnem, sat est nobis, non consentire malis, quae sentimus in nobis. nam ipsa continentia, cum frenat cohibetque libidines, simul et appetit bonum, ad cuius immortalitatem tendimus, et respuit malum, cum quo in hac mortalitate contendimus. Hanc pugnam non experiuntur in semet ipsis nisi bellatores virtutum, debellatoresque vitiorum. non expugnat concupiscentiae malum, nisi continentiae bonum. Non regnet peccatum in vestro mortali corpore, ad oboediendum desideriis eius. Milites Christianos , Apostolica Tuba isto sonitu accendit ad praelium. Non regnet peccatum, etc. Tunc autem regnare ostenditur, si desideriis eius obeditur; quibus non est oboediendum. [Note: Lib. 50 Hom. Hom.] Quantum potes, observa blandimenta draconis; ne forte, si incautus fueris, Quinque sensus, qui in te sunt, quasi Quinque Virgines permittas a serpente corrumpi. Quidquid enim pulchrescit Visu, quidquid delectat gustu, quidquid blanditur auditu, quidquid lenocinatur odoratu, quidquid mollescit attactu; in his omnibus concupiscentiis malis, Animae Virginitatem corrumpi permittimus. Et impletur illud, quod per Prophetam dictum est: intravit mors per fenestras vestras. Hier[emias] 9. [Note: Lib. contr. Iulianum . c. 5. ] Concupiscentiam quis ambigat posse minui, [Note: De Verb. Apost. Serm. 6.] non posse

consumi? Plus habet virium Mens ad tenenda membra carnis, ne dentur in arma iniquitatis; quam ipsa concupiscentia ad movenda membra carnis: si tamen Dei gratia [Orig: gratiâ] adiuvetur. ob id scriptum est: subtus te erit appetitus tuus; et tu dominaberis illius. Gen[esis] 4.

[Note: Serm. 81. super Cant.] UBi non est libertas, nec meritum. propterea quae sunt carentia ratione animalia, nihil merentur. Quia sicut deliberatione, ita et libertate carent. Sensu aguntur, feruntur impetu, rapiuntur appetitu. solus homo inter animalia liber. Et tamen interveniente peccato, patitur quandam vim et ipse, sed a voluntate, non natura; ut ne sic quidem ingenita libertate privetur. Quod enim voluntarium; et liberum est. [Note: Meditationum c. 3.] Quare Animam tuam vilipendis et ei carnem praeponis? Dominam ancillari, et ancillam dominari, magna abusio est. non pro toto Mundo Deus Animam suam dare voluit, quae non nisi sanguine Christi redimi potuit. [Note: De modo bene vivendi. Serm. 26] Non des Animam tuam in potestatem carnis: non consentias carnali delectationi. non potest corpus corrumpi, nisi prius fuerit corruptus animus. si anima labitur, statim corpus ad peccandum paratus est. Anima praecedit carnem. in crimine Anima prima vadit ad peccandum. nil potest corpus facere, nisi quod voluerit animus.

De gloria Animae Victricis sub nomine Uraniae domantis Quinque Sensus suos.

[Note: De agone Christiano c. 12. ] SUbiciamus Animam Deo , si volumus servituti subicere corpus nostrum. [Note: In Evang. 10. Tract. 19.] Quum Anima erigit se ad aliquid, quod ipsa non est, et quod supra ipsam est, et a quo ipsa est; percipit sapientiam, iustitiam, pietatem: sine quibus cum esset, mortua erat, nec vitam habebat, qua ipsa viveret, sed qua corpus vivificaret. aliud est enim in Anima, unde corpus vivificatur; aliud, unde ipsa vivificatur. melius est quippe, quam corpus: sed melius quam ipsa, est Deus. est ergo ipsa, etiamsi sit insipiens, iniusta et impia, vita corporis. Quia vero vita eius, est Deus: quomodo, cum ipsa est in corpore, praestat illi vigorem, decorem, mobilitatem, officia membrorum: sic, cum Deus in ipsa est; praestat illi sapientiam, pietatem, iustitiam, caritatem. aliud est ergo, quod praestatur corpori, de anima: aliud quod praestatur animae, de Deo. vivificat et vivificatur. [Note: Tract. 23.] Unde beatitudo, qua fit beata ipsa Anima? non fit, nisi participatione illius vitae semper vivae, incommutabilis, aeternaeque substantiae: quae Deus est: ut, quomodo Anima, quae

inferior Deo est, id, quod ipsa inferius est, hoc est, corpus facit vivere: sic eandem Animam non facit beate vivere, nisi quod ipsa Anima [Orig: ipsâ Animâ] est superius. superior anima, quam corpus; et superior anima [Orig: animâ] Deus. anima ut praestat aliquid inferiori; sic praestatur illi a superiore. serviat Domino suo, ne conculcetur a servo suo. [Note: Lib. 3. de Lib. arbitrio c. 21.] Non enim ad creaturam iubemur tendere, ut efficiamur beati, sed ad ipsum Creatorem.

[Note: De natura et dignitate amoris. c. 8.] EX hoc iam Animam, suavitate hactenus et deliciis amoris tenere enutritam; sed et paternae pietatis disciplinis attritam: ex hoc iam, inquam, fortis ut mors dilectio, pervadit amoris gaudio, ab amore et affectu saeculi sic occidens eam funditus, et interimens, sicut mors interimit corpus, in tantum, ut dici de ea possit, quod de Enoch : scilicet, quod non invenitur in saeculi actibus, quia transtulit illum Deus. sed corporeus morte sua mortificatur ab omnibus sensibus suis. anima autem morte sua proficit magis, et vivificatur, et roboratur in suis, fortiter et constanter. [Note: De interiori Domo. c. 19.] Locum superiorem semper Ratio obtineat, nullusque motus adversus eam sit rebellis; sed omnia ei obtemperent, sicut et ipsa obtemperat Deo . Si vero aliquem motum, ad id, quod non debet, vel quomodo non debet, moveri senserit; non consentiat, sed illico resistat.

nam solus consensus reos nos facit. tunc enim Anima mori, sicut scriptum est, dicitur; cum ipsa ratio ad peccatum per consensum curuatur. Anima enim, quae peccaverit, ipsa morietur. resistat ergo, ne moriatur. pugnet, ut coronetur. Molesta est lucta, sed fructuosa: quia si habet poenam, habebit et coronam. non nocet sensus, ubi non est consensus. immo quod resistentem fatigat, vincentem coronat.

De Miseria [Orig: Miseriâ] Animae Humanae a Quinque Sensibus suis victae et sub iugum missae.

[Note: De Conversione ad clericos. c. 13.] UNde tanta pusillanimitas, et abiectio tam miserabilis? ut egregia creatura, capax aeternae beatitudinis, et gloriae magni Dei : utpote cuius inspiratione condita, similitudine insignita, cruore redempta, fide dotata, spiritu adoptata miseram non erubescat sub putredine hac corporeorum sensuum gerere servitutem. merito plane ne eos quidem apprehendere potest; quae talem deserens sponsum, tales sequitur amatores. sensus a corpore cito recedit; Animam sua mors comitatur euntem. Nec parum Animae, ex hac consideratione doloris accedit: cum per fenestras proprias mors

ista deprehenditur introisse. Multa siquidem admisisse videtur petulantia oculorum; multa pruritus aurium: multa quoque olfaciendi, gustandi, tangendique voluptas. [Note: Ser.21. super Cantica.] Quamquam et quaevis perfectionis Anima, quamdiu quidem gemit sub corpore mortis huius, et huius saeculi nequam retinetur inclusa carcere, vincta necessitatibus, lentius segniusque assurgat, necesse est ad contemplanda sublimia: nec omnino liberum habet, sequi Sponsum, quocumque ierit. [Note: Lib. de Conscientia. c. 4.] Proinde clamat: non est in potestate cor meum, et cogitationes meae, quae improviso effusae mentem meam animumque confundunt, atque alio trahunt, quam ego proposueram. ad secularia revocant, mundana inferunt, voluptates ingerunt, illecebrosa contexunt. [Note: Cap. 5.] Oculi iniquo intuitu me perverterunt, omnemque motum mei corporis ad innumera desideria traxerunt. aures citius aperui verbis otiosis et vanis, quam sanctis. Delectatus est Odoratus variis odoribus, Gustus diversarum rerum diversis saporibus etc. [Note: Serm. 81. super Cantica.] Qui facit peccatum, servus est peccati. Ioann[es] 8. propterea cum peccavit anima, servam se fecit. miro quodam et malo modo, sub hac voluntaria quadam ac libera necessitate, et ancilla tenetur et libera. ancilla propter necessitatem, libera propter voluntatem. [Note: Eccli. 13 Serm. 82.] Anima quae peccaverit, ipsa morietur. Ezech[iel]18. Nonne ista morte duplici incursante,

illa qualiscumque immortalitas, quam retentat, tenebrosa satis redditur et misella? adde, quod appetentia terrenorum (quae quidem omnia ad interitum sunt) densat tenebras; ita, ut in anima sic vivente, nil a parte aliqua; nisi pallida facies, et imago quaedam mortis apparere cernatur. cur non enim quae immortalis est, similia sibi, immortalia appetit et aeterna; ut, quod est, appareat; et quod facta est, vivat? Ceterum contraria sapit et quaerit, et mortalibus sese degeneri conversatione conformans, immortalitatis candorem, quodam mortiferae consuetudinis piceo colore denigrat. Qui tangit picem, inquinabitur ab ea. Eccl[es]i[asticus] 13. [Note: Ibid.] Sed et voluntaria illa necessitas, et contraria Lex inflicta in membris eidem incubat libertati: et liberam natura [Orig: naturâ] creaturam, per propriam ipsius voluntatem, dum allicit, subicit servituti, implens faciem eius ignominia [Orig: ignominiâ] . Quid tu Animae tuae aliam formam, immo deformitatem imprimis alienam? Quomodo obscuratum est aurum, mutatus est color optimus? Thren[i] 4. Homo, cum in honore esset, non intellexit, comparatus est iumentis insipientibus. Psal[mus] 48. [Note: In Dedicatione Ecclesiae. Serm. 6.] sed quid modo necesse est, singulas Animae miserias numerare? quam sit onerata peccatis, obfusa tenebris, irretita illecebris, pruriens concupiscentiis, obnoxia passionibus, impleta illusionibus. [Note: Liber de Conscientia. c. 5.] Omnia mea membra volunt, coniuratione

facta cum inimico meo, de me Dominium ei tradere: cum morte foedus inire; pacisci cum inferno. Haec ex S[ancto] Bernardo . Porro et alii P[atres] quorum testimonia citare supersedemus, miserabilem hunc statum Animae succumbentis sensuum suorum mortiferis illecebris, non minus lamentabiliter exaggerant. S[anctus] Chrysost[omus] [Note: Hom. 9. in 2. ad Cor.] barbarum vocat peccatum, et tyrannidem exercens in Animam semel captam. S[anctus] August[inus] ut qui maxime hanc servitutem olim passus, pluribus locis in Libris Confess[ionum] suarum hoc argumentum per facundos gemitus et atroces querelas deduxit. alicubi clamat: [Note: lib. 8. Conf. c. 5. et 10.] Suspirabam ligatus non ferro alieno, sed mea ferrea voluntate. velle meum tenebat inimicus: et inde mihi catenam fecerat, et constrinxerat me. Duae voluntates meae: una vetus, alia nova; illa carnalis, illa spiritualis, confligebant inter se, atque discordando dissipabant animam meam, etc.

Cur ad Apologum B[eati] Iacoponi exprimendum Epistolae assumptae. Item: De Stylo epistolari Quinque Sensuum Animam ad proclivia sollicitantium.

SEnsibus tamquam nuntiis uti, per quos accipiat, quidquid rerum corporalium non latet: testatur S[anctus] August[inus] [Note: Lib. 7. de Genesi ad liter. c. 14. Lib. 10. Confess. c. 40.] Lustravi, inquit, mundum foris, sensu quo potui; et attendi vitam corporis mei, de me, sensusque ipsos meos. [Note: Lib. 10. Conf. c. 10.] Percurro ianuas omnes carnis meae. Oculi dicunt: si coloratae sunt (imagines transmissae, et in sensu memoriae reconditae) nos eas nuntiavimus. Aures dicunt: si sonuerunt; a nobis indicatae sunt. Nares dicunt: si oluerunt; per nos transierunt. Dicit etiam sensus Gustandi: si sapor non est, nihil me interroges. Tactus dicit: si corpulentum non est, non contrectavi. si non contrectavi, non indicavi. Vides, ecce, nuntios, qui literas ferant ad Animam, tamquam Dominam suam. Domus Animae, est similis Palatio Famae. de quo Ovid[ius] l[ibro] 12. met[amorphoseon].

Haud secus Anima per sensus suos totum quodammodo Mundum peragrat: omnia lustrat beneficio Ministrorum, quamvis non raro infidelium: et vaga curiositate se pascit, saepius noxia [Orig: noxiâ] . quae audisti in aula Famae, a variis et infidis rumoribus spargi semina credulitatis, errorum, vanae laetitiae, timoris, seditionum: eadem in cubili Animae serunt ac referunt adulatores sensus. Tabellarios cogita. tabellas ferunt, qua vera, qua falsa narrantes. impleturque illud, quod sapiens praedixit. [Note: Sap. 14. v. 11] Quoniam creaturae Dei, in odium factae sunt; et in tentationem animabus [Reg: animis] hominum, et in muscipulam pedibus insipientium.

Characteres epistolarum, quas officiosi sensus Dominae suae ingerunt, a Philosophis species dicuntur: Latiniores simulacra rerum et volaticas imagines vocant. ex istarum intuitu haustuve insinuantur Animae omnis generis lenocinia, quibus decepta, a coelesti sponso suo saepe saepius avertitur, et procum quemcumque sensum amat, Hera famulum, Regina mancipium, fornicata a Domino. Qua phrasi Sacra pagina Ieremiae et Ezechielis latissime impleta personat. [Note: S. Aug. l. 1. Confess. c. 1. ] Fecisti nos Domine ad te: et inquietum est cor nostrum, donec requiescat in te. Hoc pactum nuntii sensus non semel nequissime intervertunt: et, dum fallaciter blandiuntur, a primo Amore Increato, sed omnium recte amantium ultimo fine, hoc est, legitimo sponsi sui thalamo per summum nefas distrahunt. Respice saeculi nostri connubia. Quo tempore Mars populator opum, vastavit agros; iusque omne et nobilitas in armis erat, vidimus non paucas summa claritudine generis florentes Dominas; sed belli iniuriis attritas, praedonum vitio egenas, armatis precibus delenitas [Orig: delinitas] , caloni aut servo suo nupsisse. An non et hîc [Reg: hic] [Reg: hic] verum est: nimia familiaritas contemptum parit? Qua ratione et Anima, Mens in regali solio collocata, paulo minorata ab Angelis , in Conditoris sui probrum, seducta violat fidem, et famulo adultera succumbit. illecebrae autem, a D[ivo] Aug[ustino]

machinae suggestionum vocatae, quibus irretitur Anima, ut rupti foederis infamia [Orig: infamiâ] se taminet, melius atque honestius explicari non poterant, quam simplici epistolari stylo, quo lenones utuntur, amatorie ambitiosi. nam insinuare se norunt miris modis. dum virginibus suas spes ac vota, suos denique amores suppliciter commendant. interdum etiam suas vires ac facta pace belloque insignia: denique potentiam, decora, divitiasque magnifice iactant; ut a principio lenes, sic in fine efficacibus verborum, atque caerimoniarum philtris, speratum consensum extorquere industrii. Perfidi sensus pariter Animam herilem illaqueare ac subigere student, obsequio, blanditiis, curioso variarum rerum ambitu, in oculos et aures, in nares et gulam ingesto. Totum fallendi artificium peritus magister Thomas Kempensis optime declaravit his verbis: [Note: Lib. 1. de imit. Christi . c. 13. ] nam primo occurrit menti simplex cogitatio: deinde fortis imaginatio: postea delectatio, et motus pravus et assensio. Examina primum chirographum Decreti contrarium nobis, quod Christus delevit, affigens illud cruci. Quis mortuales hasce literas exaravit? quis erotica tam funesta scripsit? sensus corporis: Visus, Tactus, Gustus, Evam Dominam decepere. Vidit igitur mulier, quod bonum esset lignum ad vescendum, et pulchrum oculis, aspectuque delectabile: tulitque de fructu, et

comedit: deditque viro, et comedit. feralis pomi succo characteres mortis in Libro Conscientiae scripti duraverunt, durantque ad omnem Posteritatem.

Elenchus Epistolarum in Quinque Libris.

LIBER I. De primo sensu Visus [Orig: Visûs] : Continet scriptas ad URANIAM Epistolas tres: Visus [Orig: Visûs] : Pictoris: Mathematici. totidemque Uraniae : quibus respondet.

LIBER II. De sensu Auditus [Orig: Auditûs] . Continet Epistolas tres: Auditus [Orig: Auditûs] : Musici: Poetae. totidemque Uraniae respondentis.

LIBER III. De tertio sensu Odoratus [Orig: Odoratûs] . Continet Epistolas tres:

Odoratus [Orig: Odoratûs] : Pharmacopolae: Unguentarii. totidemque Uraniae respondentis.

LIBER IV. De quarto sensu Gustus [Orig: Gustûs] . Continet Epistolas tres: Venatoris: Coci: Architriclini. totidemque Uraniae respondentis.

LIBER V. De quinto sensu Tactus [Orig: Tactûs] . Continet Epistolas tres: Cauponis: Mundi. Aulici: Carnis. Militis gloriosi: Daemonis. totidemque Uraniae respondentis.

Hoc numero Epistolae sensuum lenocinantes traduntur in manus Uraniae , Animae Humanae locum atque imperium obtinentis. Ceterum in ipsis sensibus procis, ordine dignitatis servato, tribus tantummodo scribendi licentiam dare placuit. [Note: Iudicum 9.] Si Ioathamo per apologum,

ligna, olivam, ficum, vitem in silvestribus comitiis, licuit alloquentia se introducere: quanto magis sensus, nobiliore anima, quam vegetante praeditos. Quod tamen, ut dictum est, tribus dumtaxat primis, quippe a materia altius elevatis, hoc est, Visui, Auditui, Odoratui tribuimus. Gustus et Tactus, ad pastum et ventrem proiecti, velut muta et bruta pecora silere iubentur. Vicarii substituti causam illorum agunt, et supplent.

Quomodo Urania sive Anima Christiana Sensibus consensum eblandiri cupientibus respondeat.

PUellarum nobilium exemplo: quae nubiles, primo quidem ab honestis amoribus non videntur abhorrere. Simulant enim molles aditus, etsi intus rigidae: foris utcumque blandiuntur, auscultant. Porro, cum desideria procorum accenderunt, exspectationem optatae admissionis destituunt. argumenta, preces, vota argute eventilant. Quid? demum invisos petitores manifestius deludunt, rident: sed et de fenestra exprobrant; verbo: repudiant. quod in Germania vocant corbem dare. Ipsissima imago pugnantis Animae, sive potius pugnare incipientis

cum illecebris sensuum. rudis adhuc; sed neque consentiens, nec omnino abhorrens, conivet interdum, et nonnumquam subrepticiis imaginibus intendit aciem, ut capi posse videatur, spemque praestet potiundae; licet immobilis stet. quem luctandi modum graphice describit S[anctus] August[inus] utpote expertus. [Note: Lib. 8. Confess. c. 11.] Retinebant me nugae nugarum, et vanitas vanitatum, antiquae amicae meae, succutientes vestem meam carneam, et submurmurabant: Dimittisne nos? etc. Et quae alia Eroticae literae per sensus Menti tentatae ingerunt. itaque subinde miratur, colludit, stupet: ac nisi divinae Gratiae filum sequatur, in labyrinthum incidit. Uraniam nostram, media via [Orig: mediâ viâ] incedentem exhibemus: Victricem quidem, et castam: sed non statim sanctissimam, nec omnis periculi expertem. In secunda Parte, a Sensuum tumultu utcumque libera, illustrior proponetur. paullatim proficimus. nunc Anima Humana, humano modo, cum sensibus suis, ministris necessariis agit. Itaque datas Literas, quamvis illecebrosas, et quae narrant delectationes, sed non sicut Lex Domini; legit, examinat, respondet: memor, quod et ipsa Epistola sit, epistolam sollicitantibus reponit: ne rustica habeatur. [Note: 2. Cor. 3.] Epistola nostra vos estis, scribit ad Corinthios Apostolus . epistola scripta non atramento, non in tabulis lapideis

sed in tabulis cordis carnalibus. Annotavit quoque Origenes : [Note: Hom. 13. in Genesin.] Animam peccatricem, peccati sui quodammodo literas scribere. quippini ergo et victricem Deoque fidam, deceat contrarias scribere: peccare se nolle. Hoc proposito firmata, nonnumquam Sensuum suorum votis faventem se ostendit; castigat tamen. laudat ministerium, sed matrimonium aspernatur: et masculinum animum femineo pectori inserens, quasi Machabaea aliqua, neque blanditiis, neque terrore commovetur: monens unumquemque, ut officium faciat suum; hoc est, serviat, dominari nolit. Quin etiam divina ope adiuta, pervicacius insultantibus frena, cruciatus, vigilias, flagella minatur, et infert. Queri interim, obsecrare, indignari, deridere, gemere, irasci, explodere, similesque affectus ciere, tam a sexu muliebri alienum non est, ut quodammodo proprium esse videatur: praesertim in discrimine castitatis, et tuendi honoris gloria. quod enim crescit ad pugnam, virescit in palmam. Feminae autem et Elegiae idem plerumque genius est. non semper ploret, ingemiscat, dissimulet: sed animosius quandoque insurgens, Amazonem se praestet; et pharetrata, missilibus procul agat.

Cur Victrix Urania producitur; Sensuum tamen suorum precibus ac desideriis intenta, subdubitans, paene obnoxia; adeoque propior potius Victae, quam Victrici.

QUi sine peccato est (numquam indulgens aliquid sensibus, aut conivens) primus in illam lapidem mittat; etiam Sisyphium . Certe a iactu D[ivi] Augustini , quantumvis acerrimi ac religiosissimi Praesulis, secura erit. Non loquimur autem de innocentibus columbulis, animulis inquam: quas praeveniens Gratia Dei , extra ordinem, singulari praerogativa [Orig: praerogativâ] , tantum non omnino exemit a corruptae massae contagio. Ad humani generis infecti statum, ut communiter nunc se habet; ad quotidianas miserias, et maxime ad illud, In multis offendimus omnes, provocamus. rara avis ad retia, et viscum sensuum aucupum, non aliquot pennas relinquens. Quem enim non aliquando oculus vel auris decipit? Quis non lapsus est lingua sua [Orig: linguâ suâ] ? Praedictus Antistes , iam conversus, iam ablutus, immo iam Sanctus deplorat insidias illices sensuum; quibus implicitus aliquoties haeserit. [Note: Lib. Conf. 10. cap. 28.] Contendunt laetitiae meae, cum laetandis maeroribus (ecce pugnantem) et ex qua parte stet victoria, nescio (ecce dubitantem). [Note: Cap. 33.] Delectatio carnis meae, cui Mentem

enervandam non oportet dari; saepe me fallit. dum rationem sensus non ita comitatur, ut patienter sit posterior: sed tantum quia propter illam meruit admitti, etiam praecurrere ac ducere conatur. ita in his pecco non sentiens, sed postea sentio. (habes unum extremum vitandum.) aliquando autem hanc ipsam fallaciam immoderantius cavens, erro nimia severitate. (en alterum extremum.) Iam quotusquisque medium semper tangit, in quo tamen sita Virtus est. propterea exclamat idem Doctor, quoties sensuum ministerio uti cogitur: Fluctuo inter periculum voluptatis et experimentum salutis. Quod ut clarius appareat, in usu (qui utique non tollendus est propter abusum) duum [Orig: duûm] honestissimorum sensuum, Visus [Orig: Visûs] et Auditus [Orig: Auditûs] declarat. [Note: Eod. lib. cap. 34.] De visu quidem. Ipsa, inquit, colorum regina lux ista, perfundens cuncta, quae cernimus; ubi per diem fuero, multimodo allapsu blanditur mihi aliud agenti, et eam non advertenti. insinuat autem se ita vehementer; ut, si repente subtrahatur, cum desiderio requiratur: et si diu absit, contristet animum. Verumtamen in quam multis minutissimis et contemptibilibus rebus, curiositas nostra cotidie tentatur. Et quam saepe labamur, quis enumeret? Canem currentem post leporem iam non specto, cum in circo fit: at vero in agro si transeam; avertit me fortassis ab aliqua

magna cogitatione, atque ad se convertit illa venatio: non deviare cogens corpore iumenti, sed cordis inclinatione. Et nisi iam mihi demonstrata infirmitate mea, cito admoneas (Deus) aut ex ipsa visione per aliquam considerationem in te assurgere; aut totum contemnere, atque transire; vanus hebesco. Quid, cum me domi sedentem stellio muscas captans, vel aranea retibus suis implicans saepe intentum facit? huiusmodi rerum conceptaculum fit cor nostrum, et portat copiosae vanitatis catervas. hinc et orationes nostrae saepe interrumpuntur. Haec ex Hipponensi oraculo , denuntiante pericula Visus [Orig: Visûs] . adiunxit tamen et modum evitandi, iismet in summam utilitatem conversis. Talia videns inquit, Pergo inde ad laudandum te Creatorem mirificum, atque ordinatorem rerum omnium. Ergo idem sensus et nocere, et prodesse potest. non igitur semper inclementer habendus, sed caute custodiendus. Audiamus eundem de Auditu. [Note: Cap. eodem.] Quoties narrantes inania, primo quasi toleramus, ne offendamus infirmos. deinde paullatim libenter advertimus. Quid igitur? optanda surditas? minime vero. pateant aures ad honestos sermones, ad Hymnos sacros. [Note: Cap. 33.] Cum reminiscor lacrimas meas, ait, quas fudi ad cantus Ecclesiae tuae, in primordiis recuperatae fidei meae, instituti huius utilitatem agnosco: ut per oblectamenta

aurium, infirmior animus in affectum pietatis assurgat. Nota, Lector, utilitatem nobilissimi sensus [Orig: sensûs] , vix oculo cessuri. at eundem officere posse, testatur idem malo suo edoctus. Tamen cum mihi accidit, ut me amplius cantus, quam res, quae canitur, moveat; poenaliter me peccare profiteor: et tunc mallem non audire cantantem. Hactenus ille. Quae ex sanctissimo Patre descripsi, sine stupida scrupulositate accipienda sunt: (quamquam periculum nullum imminere videtur) ne timiditas ipsam usurpationem sensuum imminuat, aciemque penitus hebetet et obtundat. Si Quinque Sensuum spectemus usum, Naturae munus; quamvis Animae ministri sint: non tamen in illos serviliter agendum est semper: quippe in cognatos, a supremo Numine attributos; ut eorum beneficio atque auxilio, opera Dei discamus, prodigi in nos amorem hauriamus, miremur Conditoris gloriam, nostram felicitatem in aeterna vita sitam consequamur. Audi D[ivum] Bernardum . Quibusdam affectibus, et quadam amicitia, Anima corpori coniungitur: secundum quam amicitiam nemo carnem suam odio habet. sociata namque illi, licet eius societate praegravetur, ineffabili tamen conditione diligit illud. amat carcerem suum, et ideo libera esse non potest. formidat interitum, quae mori non potest. Timet

defectum, quae per naturam non potest deficere. Oculorum pascitur speculatione: sonorum delectatur dulcoribus: larga epulatione reficitur, et licet his rebus nullatenus ipsa utatur: gravi tamen maerore affligitur, si subtrahantur. Ecce amicum consortium Animae cum sensibus suis. equidem agnoscit famulos: sed tenero amore complectitur; scilicet ut suos, ut quodammodo consanguineos, ut aeternum secum mansuros, quocumque statu. barbaricum ius et imperium in amicos, tamquam mancipia Turcica , exercere non sustinet. nescias, sui, an sensuum gratia [Orig: gratiâ] . Ut ne mireris, si Urania , etiam victrix, aliquando ministris suis fidelibus (esto, nonnumquam perfidis) aliquid indulgeat, connivens alludat; dumne coronam capitis sui arbitrio dominantium substernat. Hactenus clemens erit. Quod si petulanter recalcitrent; (nam equorum et sensuum refrenandorum regendorumque eandem esse normam ac curam dixeris:) despotice agendum est. poppysma sic mulceat equum, ut se tamen noscat extra metum calcarium non esse. Inveni unum, qui moribundus, sensibus suis gratias referret amplissimas, propter fidelem operam, tot annis praestitam. [Note: Nicet . lib. 2. cap. 9. §.5.] Rem narrat R[everendus] P[ater] Drexelius noster, his verbis: Memini me legere de homine

aegro, sed rectissime sibi conscio: qui in mortis vicinia, velut orator ad se ipsum, omnibus corporis sensibus meritam gratiam retulit, in hunc modum. O mei oculi, amo vos de hac re, quod passi estis noctem vobis et caecitatem persuaderi, quotiescumque vanitatis aut lasciviae aspiciendae fuit periculum. haec mihi nox, haec caecitas, saepe fuit saluberrima. O meae aures, gratias vobis habeo; quod artificio extemporali obsurduistis, ad omnem inhonestum, obtrectatorium, noxium sermonem. haec mihi surditas saepissime fuit saluti. O Manus meae, vobis memori mente adscribo, quod delicias et Tactu iucunda potuerim aspernari: vestra mihi ad hoc profuit continentia. O mi olfactus: et tuis beneficiis respondeo. tuae fuit virtutis et odores gratos spernere, et ingratos perferre, Dei caussa [Orig: caussâ] . multum me iuvit tua patiens industria. Et o mi Gustus, tibi quoque me gratum praebeo: tibi acceptas refero victorias plurimas. pars salutis meae maxima in te stetit. potuisti et dapibus carere, et inter dapes esurire. abstinendo et sustinendo promovimus. Igitur o meum corpus, sine me brevi temporis spatio a te abesse. iungemur iterum, et una fruemur praemio inexplicabili: felicitate non finienda; Uraniae Victrici debita. [modern editors: Apparatus criticus: [(2b)] IACOBI BALDE ... URANIA VICTRIX] A; URANIA VICTRIX,/ SIVE/ ANIMAE CHRISTIANAE/ CERTAMINA/ ADVERSUS/ ILLECEBRAS ET INSULTUS QUIN-/ QUE SENSUUM MINI-/ STRORUM/ CORPORIS SUI ELEGAICO (sic!)/CARMINE DESCRIPTA. B Pontifici Maximo] A; DEDICATIO. ... Pontifici nostro. B [(3b)] 1 suo,] A; suo B [(4a)] 11 lenones;] A; lenones. B [(4b)] 15 famulatus], A; famulatus. B 16 confusâ] A; confusa B 18 quadrigarum;] A; quadrigarum, B 19 formidabiles.] A; formidabiles: B 20 agantur;] A; agantur? B 21 incursant,] A; incursant. B pariter] A; pariter. B 22 Sensus,] A; Sensus B [(5a)] 32 Victoria] A; victoria B [(5b)] 33 persistat,] A; persistat; B 35 Uraniam, hac primâ parte,] A; Uraniam hisce Elegis B 38 suis,] A; suis. B 39 Terris] A; terris B [(6a)] 43 vicisse,] A; vicisse; B 44 solenni] A; solenni. B adscripsisti. ] B; adscripsist? A 45 Praesules.] A; Praesules, B 48 Pietati] A; pietati B 49 Charitati] A; charitati B 52 conciliat;] A; conciliat, B [(6b)] 58 sensi ... humanissimum] nur in A 62 habear: Certe] A; habear; certe B [(6b)] 64 successisse] A; successisse: B 72 Societat.] A; Soc. B [1] NO-/ticiam huius Scripti] A; NOTITIAM. DE CAUSA, MATERIA, ET MO-/DO SCRIBENDI. B 6 Venusinis] A; venusinis B [2] 19 sepulcra] B; Sepulcra A [4] 38 superesse] A; superesse, B 44 Fab[ula] 3] A; Fab[ula] 7 B 48 Primus,] A; Primus B alter,] B alter A tertius,] A; tertius B 49 ultimus,] A ultimus B 50 unio.] unio A,B [5] 55 eâdem] B; eadem A 56 Iovis B] Iovis A 57 Iuvenes] B; Iuvenes A 60 Iacoponus] B; Iacoponus A Voluntas] A; voluntas B 61 Auditus,] B; Auditus A Gustus] B; Gustatus, A 64 nostri,] A; nostri. B 66 fragmentis] B; fractis A pupis] A; puppis B [6] 72 professus.] A; professus? B [7] 82 Argumentum scriptionis.] A; argumentum scriptionis, B 83 quam ... Pars I] A; quae B epistolas praesentes] A; Epistolas B 85 spiritus] B; Spiritus A haec] A; Haec B 86 Pars II ... 96 consumitur] nur in A [7] Titel: Nomine] B; nomine A 1 Pictores:] A; Pictores, B [8] 7 Nos,] A; Nos B 8 Animam] A; animam B 10 Animam] A; Animum B 11 coelesti] A; caelesti B 13 Spiraculum] A; spiraculum B 15 Ende des Abschnitts 'De nomine Uraniae' in B Die Abschnitte [9-17]De Dignitate Animae Humanae, De Dignitate Animae Humanae ut Christiana est, De Dignitate Animae Humanae ut Sponsa Christi est, DE QUINQUE SENSIBUS CORPORIS HUMANI MINISTRIS URANIAE Sive Animae Christianae, De Dominatu Animae in suos Quinque Sensus nur in A. [15] 7 sensus] sensu A [18] 7 Non] A; non B 10 b Quantum, 16 c Concupiscentiam, d non] In B Buchstabenverweise im Text, aber die Anmerkungen fehlen. Die Abschnitte [19-25] Ex S. Bernardo, De gloria Animae Victricis sub nomine Uraniae domantis Quinque Sensus suos, De Miseriâ Animae humanae a Quinque Sensibus suis victae et sub iugum missae nur in A; ein Teil von [26-30] Cur ad Apologum B[eati] Iacoponi exprimendum Epistolae assumptae ist unter dem Titel De stylo Epistolari in B übernommen. [24] 34 ignominiâ.] ignominiâ, A [27] 24 Anima] Hier setzt der Text von B unter der Überschrift 'De stylo Epistolari/Quinque Sensuum Animam ad procli-/via solicitantium.' wieder ein. 26 quae audîsti ... [28] 37 intervertunt] Nur in A 43 Anima, Mens] A Anima mens B 45 illecebrae] A; Illecebrae B [29] 52 student,] A; student. B 56 chirographum] A Chirographum B 58 decepere] A decipere B quod] B; quod A [30] 60 Conscientiae] A; conscientiae B Die Abschnitte Elenchus Epistolarum, Quomodo Urania sive Anima Christiana Sensibus consensum eblandiri cupientibus respondeat, Cur Victrix Urania producitur [30-40] der Isagoge sind in B gestrichen; dort schließt an den Abschnitt De Stylo Epistolari nmittelbar die Einführung in den Liber primus an. [36] 18 Quod] Quod A ]

[Illustration: URANIA VICTRIX. Animae Christianae CERTAMINA. ??? ] page )(2a, image: s002 IACOBI BALDE e SOCIETATE IESU URANIA VICTRIX. Cum facultate Superiorum. MONACHII , Typis IOANNIS WILHELMI SCHELL , Sumptibus IOANNIS WAGNERI , Civis ac Bibliopolae Monacensis . ANNO M.DC.LXIII.

URANIA VICTRIX. Animae Christianae CERTAMINA.