PARAENESIS, Ad eumdem Pont. Crescentium Marconam.
Delicias iuvenum! studiosos, Pontice, formae, et
Smegmatis Adriaci, Speculique, ac dentis eburni,
Parnassi sacrum conscendere velle cacumen!
Mox in Aristippi cryptam, ac praecepta relabi,
Zenonisque Scholam magna, et praeclara monentis.
Sint procul a nobis culti muliebriter ora.
Forma Sophos neglecta decet, neglecta Poetas.
Vultus speluncis similes, latebrisque ferarum;
Certe diversos communi a plebe requiro.
Evolve Annales, Romanos consule Fastos
Consulibus scriptos, et Achaica Secula: paucos
Invenies extra, simul intus et in cute pulcros.
Non habitare solent magna Ingenia in formosis
Aedibus, atque hederam picto figentibus ori.
Merx, quae vendibilis, signo non indiget herbae.
Exemplo tibi sit naturae factus ad unguem
Diogenes Cynicus. quidnam sapientius illo
Terra Pelasga tulit, bimarisque incincta Corinthus?
Atqui paedorem canis, illuviemque professus,
Nullis imperiis, nullique obnoxius Aulae,
Terruit ipsosmet terrenteis; armaque inermis
Stravit, et evertit, vili male tectus abolla.
Per plateas gradiens, veluti latrator Anubis,
Publica mordaci laceravit crimina rictu.
Aspice proiecto recubantem in stramine, Sodes,
Magnum habitatorem testae brevis, et gyrandae,
Quo sors cumque velit. Solio non sedit in alto
Celsius Arsacides Cyrus, nec purpura Croesi:
Nec post devictum Macedo Babylonius Orbem.
Eius palliolum, pertusamque undique laenam;
Et peram, et baculum; medioque die laternam
Inquirentem homines, cultrumque, Scyphumque, manumque
Cochlear, oblatae Persarum praefero gazae.
Eius doliolum non aequent omnia Bacchi
Dolia, quae quondam domitis avexerat Indis.
Quo tamen in Latia nullus fuit Urbe triumphus
Nobilior. Sexcenta rubro spumantia vino
Plaustra trahebantur: tigridesque ex ordine iunctae
Ducebant praedam ingentem: tum Maenades ante
Silenum. Et Satyri pulsantes tympana circum.
Ipse Evan silvas frenatis lyncibus intrans
Inflavit buccas, et Thyrsum sustulit alte.
Iamne vides igitur, quid Stoicus horror in ore
Possit, et extantes vivo de subere rugae.
Spectandae facies, sicut simulacra Deorum,
Quas in adoranda rubigine secula passas
Obsita pulveribus, secretae noctis in antro
Suspicit, informeis statuas, impensius hospes
Cernuus: atque ipso tremit a squallore columnae
iam fractae, ceraque colit referente iuvencum,
Aut speciem vaccae, aut Pelusiaci crocodili:
Donaque suspendit tacitum testantia numen.
Est, ubi relligio spelaeis nixa sub atris,
Ad temere structam, vilemque intenditur aram.
Saepe minus colitur conflatus Iuppiter auro,
Quam rudis, et simplex, et ligneus, et male cultro
Formatus Lycidae, quem vult donare Menalcae.
Nunc adeo tetricum caperata fronte, putremque,
Pone senem; cuius facies videatur aratro
Proscissa, inque cavas iam velle dehiscere valles;
In laceris oculi tunicis, stellaeque cruenta
In sanie lugubre natens: sint torrida labra,
Quanta nec Aethiopis nigri matertera tendit.
His et monstrificum, [strumam] sensum adice sextum,
Quod membrum reliquis praefert celeberrima vallis:
A pota quae crescit aqua, turgetque crumena
Gutturis adnata: qualis dependet avari
Mentoris ex pingui zona: iustissimus unus
Qui fuit in terris, et servantissimus aequi.
Euclio vix maior Dresdae reperitur, et Ulmae.
Adice et haerentis dorso fastigia gibbi.
Talem Diva Themis, talem Sapientia multis
Praetulerit Sponsum, propiora in iura receptum.
Aesopo clivus surrexerat, atque Bianti;
Quanta mole parem, vastoque umbone tumentem
Vix Arabum strigosus habet de stirpe camelus.
Numne ideo non magnanimi, summique fuerunt
Clamosos inter proceres, barbasque Lycaei?
Commoditas etiam ista fuit; quod ad omnia semper
Praelia, si nervo torta argumenta volarent,
Esset ut in promptu paribus succursus ab armis;
Quisque suam tergo portarit bibliothecam;
Ut Parthi celeres armamentaria secum,
Coryton, refugumque arcum, celeresque Sagittas.
Stet licet incurvus, et sidera fulciat Atlas
[Axem qui torquet stellis ardentibus aptum]
Aesopi tergum portaret dignius astra.
Nil igitur foedum, nisi, quod virtutibus obstat,
Nil pulcrum, nisi quod vitio adversatur, Honestum.
Prodigio par est Sophiae armillatus amator,
Et tener, et bellus, cincinnatusque, Spadonis
Ingressus formam: quid enim nisi peior imago
Restat et enervi sit inertior Hermaphrodito.
Malis Thersites posse intorquere dilemma,
Et vix solvendum Oedipodi proponere nodum;
Quam speciosus Hylas, vel Protesilaus haberi
Mollis et indoctus, neque bella ad seria natus.
Hic erat Hectorea dignus fataliter hasta
Scilicet occidi! quanto meliore lacerto
Hyppolyte strinxit. Tanain egressa, securim!
Chrysippi argutum passim laudatur acumen:
Quod tamen a naso, si vera est fama, pependit,
Et stillante quidem. Stylus hic proiecerat umbram
Ingentem, dicto festivo caussa futurus.
Usque adeo et naevi prosunt Sapientibus ipsi.
Progredere, et vigilem iam nunc expende Cleanthem:
Ex puteo noctu deduxit aquaticus urnas:
Pro minimo fontis naulo servire paratus.
Tu in pluma stertes, et versicoloribus alis!
Carneadem luscum, claustroque expende sepulcri
Pittacon egressum: namque illic fata solebat
Discutere, et vivus media cum morte pacisci.
Democritus quamvis totus fuit ore cachinnus;
Parte tamen summa speciem ringentis habebat.
Quem Pandionii latet inclyta fama Solonis?
Thebani quem Scita senis, Tabulaeque Cebetis?
Traditur ad visum deformis uterque fuisse.
Alter dextrum oculum, laevum destruxerat alter.
Contemplator item squallentia Socratis ossa:
Nectare qui potuit diram mutare cicutam;
Exilium et sordeis, et probrum detrahere ipsis
Carceribus. templum fuerat, quo lictor abegit.
Atqui hic se croceo perfundi rore putabat;
Cum scaphii nimbos bene loto vertice sensit:
Xantippheque super portas, illa inclyta Iuno,
Tempestate potens rapida de nube tonaret
Valvarum. fractas quondam deiecit et istas
In caput, et querno lustravit fulmine calvum.
Hoc firmat vireis: hoc dignum numine pectus
Praebet, et arcanis animum coelestibus infert.
Da nunc Pythagoram frugali ventre beatum;
Nullum animal primis contingere dentibus ausum.
At, quia lente, faba, pisis tantummodo pastus,
Dignum, qui Piso, qui Lentulus, unus et idem
Cum Fabio dicatur homo, triplexque Senator
Urbis, Roma, tuae. Sed dic; ex pultibus istis
Aut voluisse putas, Samium aut potuisse Magistrum
Formosum fieri? sese statuebat eremum
Efficere; et cuneis horrentem scindere vultum.
Inque genas, scrobibus factis, inducere fossas.
Vix scires: facies, an abyssus decolor esset.
Tantis distabat spaciis a corpore crasso.
Addita perlucens macies, et cornea fibra:
Attritaeque diu radians truculentia formae.
Ne tamen ignores: hic est ex omnibus ille,
Qui stans in terra, coelum, convexaque Mundi
Mente, Deosque adiit: vomuitque ad sidera caepas.
Ergo age, si perdix, gallinaque nigra feratur,
Aut alba, in patina: (nigram prius ordine vita)
Cum volucres alius, pernasque invaserit, et quae
Proxima: contemptor potiorem in lance polentam
Aggrediare manu. Sacer est cibus iste Sophorum;
Pythagorasque facit, vel saltem Pythagoraeos.
Foetent, et ducunt faetorem talia, dices,
Fercula. pone metus, indignas mitte querelas.
Hic odor est proprius doctorum, altasque cathedras
Pressantum, ac tripodes, famosorumque virorum.
Sic fragrat nutrita suo Sapientia succo.
Hic foetor casiam, mihi crede, et cinnama vincit.
Diogenes certe nullum spiravit amomum.
Quid potius? cerebrum, an nasus? sapere, an bene olere?
Liberum, olere bene, est: sapere, ac sapuisse, necesse est.
Abrotonum nunquid condita melle placenta
Sanius Hippocrates sancit? tamen illud amarum est.
Quondam nec glandes veriti ructare palato,
Aurea fecerunt tam vili secula victu.
Tu quod alit famam, stulto aspernabere fastu?
Aut dubitabis adhuc instratis messe Sabaea
Funeribus Regum Cynicum praeferre cadaver?
Ecquid Anaxagoram memorem primordia rerum
Aere miscentem confuso, et magnum Anacharson [(reading uncertain: ?)] ,
Captum utroque genu. Ter centum vendita nummis
Lampas Epicteti, quanquam in lodice matellam
Purgantis, servatur adhuc; oleumque ministrat
Lucenti famae; quae sic ardebit in aevum,
Ut nisi cum lapsis non exstinguenda sit astris.
Stilponem spernes lippum, similemque molosso?
An Speusippus erit propter sua sputa pudori,
Opprobriove tibi? tamen alta in Cecropis urbe
Eius honorata est docta, et celeberrima tussis.
Publica (quis credat?) merces admensa catarrho est.
Non Heracliti flentis deterreat imber
Continuus: si me doceat plorare, paratum
Virtutis momenta sequi: vel lictor. Et infra
Sordidior lixam. Si rectum monstret; adoro.
Tales producit sessores porticus alta
Tres cubitos, sex lata pedes, oblonga trecentos.
Quanquam autem obstipos angusto limite sepsit
Parva domus: tamen et gelidum Praeneste Neronis,
Et Tybur, Memphinque ipsam transcendit honore
Hic homines fiunt, hinc sacra oracula manant.
Appellent alii mandram, stabulumque caninum:
At tu Delubrum venerabile dixeris esse.
Quale nec in Libya possedit corniger Hammon;
Huic mandrae Senecam debes, pro, quanta sonantem
Ausculta: excusso si forte rubore salubri
Stoica perfrictam pingant conchylia frontem.
Vera quidem loquitur, sed non et grata prementi
Vellus Amyclaeum, spondae vel in otia merso.
Lucili, vivamus, ait; vivamus, amice.
Esse scias multos, non vivere. Fata, fuisse,
Non, vixisse, docent functos, an dixero fungos;
Queis per socerdem, trepidantia gaudia, luxum
Effluxere dies. Cur vivat Apicius, inter
Ebria continuus lurco convivia, nescit:
Saepe, quod esuriat, servo veniente, monendus.
Hora quidem Coenae: sed nondum viscera totum
Digessere bovem; atque hesterna tomacula restant.
Inquinat horum aliquis sacrum Solis iubar. ut quid
Editus in lucem est! immensa negotia venter
Unicus indicit, spoliatque elementa colonis,
Civibus, indigenis; vastamque immittit in alvum.
Cum modicum Natura petat, quam multa paramus
Obicere invitae! mihi pransuro neque turdus,
Nec pygargus adest: Senecam tamen expleo totum.
Proposui placare famem, stomachique tumultum.
Non mulcere gulam. Lucili; coena vocetur
Et tibi lauta, Satis. ponantur oluscula pauca:
Cum Diis, lance pari, vives. non discute quadram,
Quid ferat; Odrysii iecur anseris, anne legumen;
Gobius, an rhombus nigra portetur in olla.
Sufficiant quaevis obsonia. villicus Afer,
An, quae poma dedit, parvo Geta legerit horto,
Hesperides donasse putes. Non vult sitis ungi,
Exstingui cupit. hoc praestant non caecuba tantum,
Setinaeque uvae: sed quilibet irriguus fons
Egelidi nemoris; scatebraeque mamilla benignae;
De convalle fluens: cuius Mons esse maritus
Possit, et uberibus rivis nutrire iacentem.
O quoties clamo: malesanis parcite votis;
Saepe exauditi Divis, plectentibus illa.
Hostis non maior noster, quam nostra cupido est.
Sanguis, opes, aetas, tituli, facundia, vires,
Munera Naturae, sortisque, aequalia non sunt.
Quod beat, aequale est, et prorsus in omnibus unum,
Virtus, ac Ratio. Quibus haec concessa, parum sunt;
Plus quam avidos totus nunquam satiaverit Hermus.
Influet in fauces Ganges, siccasque relinquet.
Summa voluptatem, reor, est sprevisse voluptas,
Et curare bonum, quod non terit ulla vetustas.
Convolet ad mappas, festa et Circensia vulgus:
Monstrentur ludi, gladiatorumque catervae:
Quadrupedesque ferae bipedum certamina pascant.
Prodeat in scenam Pentheus: cantetur Agave.
Ipse mihi solus magnum satis Amphitheatrum,
Pompeianus ero: vel, si volo, Caesarianus:
Optio in arbitrio est. Caesar, Pompeius egebant:
Nunquam ego. proieci pridem miserabile votum.
Nimirum sibi quisque suus, Comoedia vitae
Cum datur, esse potest certus Spectator, et Actor.
Quam vis personam? Rex, vel dictator in agro,
Praetorque, et Consul, sine fascibus, atque securi;
Plus aliquid dicam: Romanis moenibus absens,
Et Deus esse potes: (Deus est, ubicumque vagaris:)
Aut miser esse potes. sunt mitia numina Divum.
Admittunt socios nullo livore notandos.
Non vicos, non praedia habes, non horrea, non rus;
Nec superum Rector. cupias Iove ditior esse!
Sed nectar potat. dicatur fabula dulcis.
Ipse sua ambrosia est. Sapiens sibi quisque potest, quod
Iuppiter esse sibi. viles vilissima fingunt.
Vitam, Lucili, aelago ducamus ab alto
In portum; moresque tenax in littore fundet
Anchora compositos: animum pax alta tenebit:
Si placidus nullo curarum fluctuet aestu.
Cùm pectus fastu ventosa superbia pulsat;
Irati surgunt Austri; furit ardor habendi,
Tempestas metuenda subit. Sed collige vela.
Notitiaque tui praeter vada caeca vehendus,
Vitatis Brevibus, tibi prima, et proxima rade.
Nemo fere non est suus idololatra. quis non
Assentatorem, mimumque agit, et parasitum
Nocte, dieque suum? quotus audet dicere verum
Ipse sibi, et speculo convitia reddere viso,
Ante reum, et testem? cum sese absolvere Iudex
Nec velit, aut possit. contra nebulonis imago
Stat, starique iubet. non est operosior ullus,
Quam peccare, labor. virtutis castra secutus,
Otia agit. iucunda quies, delinquere nolle.
Quid tali Fortuna potest irata minari?
Ignem, et aquam? vindex contempsit Mutius ignem:
Tranavit Tybrim superato gurgite Cocles.
Fumantis barathri tenebras, calidumque profundum,
Curtius hoc equitans, tellure hiscente, subivit.
Carnifices clavos? dabitur non Regulus unus.
Exsilium? patriam mecum, fidosque Penates
Portabo. Mundi sum civis. Mundus ubique est.
Stem quocumque loco; supra me sidera volvi,
Imparibus gyris, eadem aut maiora videbo.
Invidiam? dulce est, hoc exspectare superbi
Tormenti genus. infelix, cui nullus in aula
Invidet. ille caret poena formidine grata.
Est aliquid, quod et ipse tibi, mea Caecula, donem.
Hanc habe, et ostensam digitalem corripe ficum,
Sic se Democritus fuit olim fortiter ultus,
Fortunae monstrans insertum pollicis unguem,
Compressa serpente manu; fecitque volumen:
Quale facit serpens in se, et sua membra plicatus.
Adicio laqueum, quo fias altera Arachne [(transcriber); sic: Atachne] .
Huic monstro nunquam, Lucili, cedere oportet.
Nec blandum admitto; blandusque irrideo saevum.
Nulla bonum laedunt contagia: Nec miseret me
Magnanimi, fortisque viri tolerantis iniqua.
Esse nequit, quamvis possit miser esse videri.
Femina mutatur, vulgusque ignobile: plebis
Scita tamen Sapiens et iure instructus, et usu
Abrogat, et sancit toto contraria coelo.
Divitiae in censum veniunt stipis, et paupertas
Regni nomen habet. fallax honor, umbra vocatur.
Mollior affrictus, laudes: et fama sinistra,
Durior ad laevam percussae sibilus aurae.
Sed neque supremum formides mortis agonem.
Qui doleat fatum, quo fatum spiritus efflat!
Sentirine putas, quod sensum funditus aufert!
Excruciare necem, per quam cruciatus in aegro
Finitur! Mors est tamen ultima linea rerum:
Linea, qua ducta, quivis censetur Apelles
Absolvisse diem. nil vitae debet, et arti
Amplius umbrarum votis respondet imago,
Umbrarum similis. quid restat? nunquam ego flevi,
Quod non semper eram. plorem pueriliter ergo,
Quod non semper ero! semper iactabor in alto!
Ad me si trepidet Mors invitata venire,
Improvisus ego veniam. Menelaus, an Aiax?
Brutus, an Augustus? possunt praevertere fortes
Tardipedem. ne se credat fera Larva timeri.
Usque adeone mors miserum est? sola Ardea dicat,
Quique in ea natus ferrum phrygis ore momordit.
Ne Cato serviret, rapuit mortem sibi liber.
Non est turpe, mori rapto; sed, vivere rapto.
Utere, vita data est: cum restituenda, vocanti
Redde; nec exspecta restim a lictore citandus.
Excubiis fessus pacata cubilia quaerit;
Ut carpat placida compostus nocte quietem.
Nil aliud posco. vitae satur huius, et aevi
Membra fatigatus sub cespite gestio dudum
Sternere. laxatos dormitans ponit amictus
Ante torum. laceros ego corporis insuper artus
Exuere opto mei terrestri crassa grabato
Tardant fatalem membrorum pondera somnum.
Miles humi iaceat; mediis cataphractus in armis:
Quippe ligatus adhuc castrensi iure, suique
Vi sacramenti. bellorum lege soluto
(Bella voco vitae curas, discrimina, pastum)
Discingi liceat; nudusque intrare paratum
Manibus exemptis lectum, ac libare Soporem.
Haec mihi debetur [(transcriber); sic: .] merces statione peracta.
Si vixi: quis me fraudabit iure sepulcri?
Otia pugnator posito vetus ense meretur.
Hactenus ex latrante Stoa: quam plurimus olim
Impulit Annaeus, vir prisci moris, ut aevi.
Talia Vincesilas capiet! cui barbula mollis
Inserpit, timido, ne gratia defluat, ori:
Si dulceis malas maior corrumperet umbra.
Talia Mesiphaon notus sybarita loquetur
Mollior Aurora rorante, vel Iridis ore.
Suetus ad argentum formam componere vivum:
Cunctaque demirans, quibus est mirabilis ipse.
Oblitus unguentis, calamistro fictus ad ignem:
Crinibus in nodum tortis, in cornua flexis:
Maecenas vigilans, sopitus Sardanapalus.
Non bene conveniunt sententia fortis, et aures
Gemmiferae, nimiumque levi pugnantia vitae
Magni verba Senis. contemnit molle Tarentum
Vitibus in mediis, quod sobria Corduba dicit.
At tu, Crescenti si vis assurgere digno
Conatu, fierique capax; fuge pectinis usum
Getuli, ac dentes, quos proiciunt elephanti.
Turbatis assuesce pilis horrescere, Marsi
Instar apri. neque te pudeat rostro esse timendum.
Hic terror decet in sella maiore sedentem.
Non mihi displiceant vultus, quos mente feraci
Callotus genitos vivacia fudit in aera;
Omnigeni, varii, referentes mille figuras.
Ex quo, mireris, puteo tot, et aequore formas
Hic Lotharingorum coelo delapsus, et alter
Phantasus, ac mirus Morpheus, alterque Phobetor
Hauserit; aut quali piscatus traxerit urna.
Sit quasi de coelo tibi lapsa haec regula: quanto
Nativa a gleba mentem, limoque tenaci
Altius extuleris, contemptor corporis huius;
Tanto maior eris, Mundique capacior hospes.
Alliciunt Musas frontes in nubila ductae,
Et camurae, dignaeque viris quaerentibus hostem.
Dum caveas illud, ne circulus aureus insit
Naribus: has poterit, per me licet, Olpa sagaces
Tendere vel sursum, vel versus labra deorsum.
Posse dari doctos non credam rhinocerotes!
Ipse Plato latos humeros compactus habebat.
Divino cupias tu pulcrior esse Platone!
Quadratum caput esse potest: tamen ore rotundo
Dicere, quod Graiae, et Latiae mirentur Athenae.
Turpe Sophus, stupor ipse suus, mentumque remulcens,
Effictum veluti Pario de marmore signum:
Oscula Pygmalion prono cui debeat ore;
Ipse sui stultus simulacra Sponsus, et auctor.
Turpe Sophus stringens modulato compita passu,
Ceu Phrygia mores Corybantum imitatus in Ida.
Vile, pati cultros Phrygios, mediamque per urbem
Molliter eunuchi niveis incedere plantis:
Nec sine odoriferis visendus dactylothecis.
Credis? Aristotelem, quoties animalia docte
Partitus, solerte manu exploravit amussim
Naturae; membrorum habileis motusque, situsque,
Inter equos, cervos, pantheras, atque leones,
In medio tanquam lanium spectare macello
Praecinctum licuit, serra, atque securibus usum.
Sordidus effusi rorabat sanguinis imbri.
Quas non ille feras saeptis inclusit, ut exta
Monstraret, sciretque tomos, artusque resectos!
Magno operae pretio. quotus illum aequabit aruspex?
Argumentum ingens, magni miracula Mundi
Sector hic ostendit, constantia mille talentis.
Observa et Medicos. certum est praestare decoro
Distortum, vitiumque immanius oris habentem.
Tu ne contemnas Bitiam, quod stillet ocellus,
Ridentem ad lectum, sicut Proserpina rapta.
Optimus ex Medicis aegro convitia iactat.
Neu spernas Marulum, quod nata cucurbita partem
Extendat capitis: neu lippum Bassarotrompam.
Hic Gallis, Belgisque satus movet omnia fundo.
Crine ruber niger ore, brevis pede, lumine laesus:
Quisquis hic est, meus est. huic me, meaque omnia credo.
Hos ego praetulerim, quos experientia clarat
Fortibus exemplis, quamvis per singula torvos.
Dummodo felices Parcarum fila retardent:
Ac, si quae invitae detrectant iussa medentis:
Ex manibus raptare colum quoque fortiter ausint,
Prostratasque solo validis pulsare lacertis.
Donec promittant resecandae parcere vitae.
Hos ego praetulerim. vivat Marosandola [(transcriber); sic: Maerosandolae] , vivat.
Lanificas regit ille Deas, verbisque, minisque,
Quondam et verberibus: si iussa capessere segnes
Nequitia [dolus, an virtus!] mandata morentur.
Ille trucem Lachesin nuper plorare coëgit
Multiplicans impune manus: quum stamina vitae
Nostra minaretur violentâ abrumpere dextrâ.
Cessa, ait: et colapho Medicinae iura peregit.
Convalui extemplo. vivat Marosandola, vivat:
Utcumque horribili vincat squallore Charontem.
Quem dabis Astrologum, cuius non vultus abundet,
Si non deficiat? placet immanissimus horum,
Et rigide absurdus cui nempe occurrere nolis
Per mediam noctem sphaerae instrumenta ferenti.
Clarior est tristem diffundens ore Cometen:
Qualis erat coelo sub stante Copernicus olim:
(Terra movebatur. torvo hoc innotuit uni.)
Stabat et ipse tuens Solis non mobile corpus.
Vultus erat; qualem timuissent Sidera visa,
Si spectare trucem potuissent. Solus Orion
Dicitur armatus non hunc timuisse Polonum.
Ergo degenerat, cui nulla eclipsis in ore est.
Pulcra Mathematici facies, est nobile monstrum.
Scilicet antiquis maiori ex parte relictis,
Ad superis charos homines, et sanctius aevum,
Vel propiora voles me tempora flectere cursum.
Nulla mora est. paucos tamen omni ex agmine sistam.
Praetereo vivos, et adhuc communibus auris
Vescenteis. Tumbam Bedae Venerabilis intro.
Ut iacet, ante stetit, coelesti horrore verendus.
Petri Lombardi tumulum Sorbona coronet:
Namque alia haut facies tumuli fuit, ac tumulati.
Ad Scotum propero. color olli, vel cineri par,
Vel tunicae agresti, crassaque ex cannabe textae.
Entheus, exesus tamen, et scaber, et macilentus
Prae cunctis retulit Tituli Subtilis honorem;
Nullius invidiae stimulis penetrabile nomen,
Cuncta licet penetrans, et mentis acumine figens.
O si Durandos nunc, Capreolosque videres,
Et veterem Occamum, spirans putria navis
Frusta; quasi ex arca cani direpta Noachi!
Hi sunt, post quos non alias sapientia quaerat
Naufragii tabulas, firmissima fulcra sophorum.
Nonne recordaris Lucae Melitonis, et Hispae?
In cinerem quorum facies subsidere visa est;
Hostili busto, captaeque simillima Troiae.
Rudera dixisses restare novissima vultûs
Humani. atqui hi sunt, qui complent laudibus Orbem.
Quotquot Complutum, quotquot Salamantica claros
Extulit alma viros, magnaeque Conimbrica famae;
Turbavere comas, et despexere figuram.
Ex vultu nosses Animas sua membra perosas,
Atque aspernantes, crudae virtutis amore.
Haut aliud Mendoza, aliud Soaresia dicet
Gloria, et adversis pugnans Vasquezius armis:
Introrsumque genas ostendens Lessius actas.
Ultimus in morbis etiam, cumuloque dolorum
Ferreus extiterit, dubites, an aheneus, anne
Marmoreus! gemitum stridenti in vulnere pressit.
Quin hilaris potuit vitiati corporis ulcus,
Atque venenatas prurigine radere crustas!
Insuper ardenti renum oppugnatus arena
Ferre cruentanteis lapidum intra viscera morsus!
Tam cupide haec inter Musis operatus amicis;
Quam noster Dorylus pernas venatur, Iaccho
Dona Mosellano tua, Westphale, iungere doctus:
Quamque Taradarus salpas in lacte natanteis,
Ovaque cum pullis, et fraga recentia sorbet.
Summa: Sophum callosa iuvant, asperrima durant,
Efficiuntque virum, dignum Lacedaemone civem,
Poscitur in primis patientia rebus in arctis,
Frigoris, atque aestûs. positus quocumque sub axe
Thulenque, et Meroën ferat, et contemnere discat.
Parcior, et duro porrectus in assere somnus,
(Ni malit stipulis, aut pelle Libystidis ursae:)
Quando fames urget; pultes, coliphia, crambe:
Quando sitis: pallens Cerealis spuma Falerni,
Nodoso cohibenda vitro, tractimque bibenda.
Aut ex relliquiis Poenorum posca, nivosas
Perruptura alpes, barrisque obstantia saxa.
Mens extra Mundi Zonas, Cancrumque, Caprumque,
In proprios collecta sinus, in seque reducta,
Tanquam in Maeandrum, vel Cretensem Labyrinthum:
Theseus unde Theses miras cum Minotauro
Prodeat ostentans, septemplicibusque chymaeris
Orbem insignitum, caelatumque anguibus aureis.
Talibus expensis, Marcona, ferociter insta,
Ut meritam possis Lauro decerpere baccam:
Donec in hirsutum, formidandumque Magistrum
Transeat haec species: toto iam bardocucullo,
Atque supercilio maiore, et epomide dignum.
Cui liceat tonitru quamvis implere proseucham:
Perque Stagiraeos, Academica lustra recessus
Naturae secreta loqui: docteque boare.
Transeo in Aoniam, et sancti penetralia montis,
Maior ubi viridis, ramosaque copia Lauri,
Crinibus effusis, mutata ex virgine crescit.
Fonsque sacer volvit bullas, et inaestuat unda.
Laeta loci facies; sed non adeunda paventi
Ardua, et innexos spinis, curisque labores.
Sic primùm statuas: si te fore, Pontice, Vatem
Maiorem credis, quia sis formosior, erras.
Exterior nil forma iuvat, si turpis es intus,
Aut brutis, stupidusque, atque oblimatus, et exspes.
Sicut nec pravum corpus circumdata vestis
Attalica emendat; nec curvum fascia collum.
Ede: quis Elei genium, vireisque caballi
Aestimat ex cristis, phalerisque sonantibus auro?
Quis pictam navim, vel carbasa serica mali?
Aut gladium propter vaginam adamante rigentem.
Corpus iners, Animi recte vagina vocatur,
Ensis hic iste potest Pallanti dicere solus:
Aspice, quam mage sit nostrum penetrabile telum.
Theca suum gemmata nequit lucente smaragdo
Tutari dominum. sita vis in acinace tota.
Quin nec Amurathes, aciem, ferrumque timebat,
Scanderberge, tuum; si non manus afforet, imos
In Thracum iugulos plagam ductura profundam.
Num melius testudo sonat cupressina buxo?
Aut ductis ebeno clavis, et Iaspide fulgens?
Parcerae, Tyrio quam Lydia tinxerit ostro,
Pulcrior audierit, non doctior ille Poeta.
Lacteus, idcirco non est Lactantius ore,
Eloquioque fluens: sed lacteus; et nihil ultra.
Lumina ego mirer, tenuis quae palpebra velat!
Glorier a visu, fuerit cum caecus Homerus!
Cuius vel tenebrae plus conspexere sagaces,
Quam Phaethon totus patrios coniectus in igneis.
Intus mente mica, formosamque instrue flammam:
Illic omnigenos Animae dispone colores:
E quibus Ingenii vernans splendescat imago.
Interior largo saliat tibi vena meatu.
Sis animo pulcer. nihil uncta siligine prodest,
Malobathroque cutis: nil gemmea sidera frontis,
Puniceae aut malae, ceu punica mala, rubentes.
Paucis multa loquar, torvum volo, Pontice, Vatem,
Torvum concipio, torvus fuit Ennius olim:
Unus cunctanti Fabio qui restituit rem.
Torva Attellani Labeonis; torva Lucreti
Effigies, herbas vultu, referentis amaras:
Quasque Paraetoniis radices repperit arvis.
Torvus Caecilius: torvus Maro; ruris habens plus,
Quam nitidae Romae: gnarusque satos colere agros,
Non fuco vultum; pigmentaque condere falsa.
Torvus erat, cuius ductu Iocasta marito
Obvia, et in medios fratrum ventura furores,
Egreditur portis. velut antiquissima mater
Eumenidum, magna cum maiestate malorum.
Torvus, qui Soceri, Generique infanda canebat
Bella per Aemathios plus quam Civilia campos.
Torvus et ille fuit Peligni solis alumnus:
Qui tamen infelix torvas vetat esse puellas.
Atque utinam semper tristis, torvusque fuisset
Et sapiens Naso, potius, quam blandus Amator.
Torvus erat, cecinit qui: frontis torva voluptas
De Stilicone suo: quoque indignante, dolosus
Semivir, Eutropius Consul, trabeata per Urbem
Ostentatur anus, titulumque effeminat anni.
Quid Iuvenalis? io novies ter torvus, et asper.
Horridus Eurystheus, ut nubifer Apenninus,
Et vigil enormes rhonchos proflare solebat.
Lurida spirabant per totum absynthia vultum.
Pierides Musas facie florere venusta,
Purpureisque genis, inter figmenta repone.
Pictorum hic olim mos est, et iniqua potestas,
Ut, quas indocti nunquam videre puellas,
Exornent minio, faciantque nitescere cultu,
Imbelles veluti pupas, et eburnea monstra;
Quorum omnis sit vita chelys, choreaeque, chorique:
Et crinalis acus, stacteque, et pyxis, et uber,
Dulce quidem cantant: sed non ut lena Canopi.
Non, ut Sirenes [(transcriber); sic: Sineres] : quas vix effugit Ulysses.
An non et Sappho cecinit? cecinisse fatendum est.
Illa tamen multum fuerat diversa Lacaenae;
Quae bis digna rapi, Ledaeo prodiit ovo.
Non minus in numerum Musarum Lesbias ista
Posterior nona, prior undecima, licet atra,
Valga, pusilla, myops, meruit facunda referri.
Quotquot Mnemnosyne perperit Iove coniuge Natas:
Spectatum admissi quondam lustravimus omneis,
Sortiti fortunam oculis. in colle sedebant
Herboso, numeroque Novem, totidemque Camoenis
Instructae, liceat mihi visa, et vera referre,
Nulla micat timidùm, fractumque, aut molle renidet.
Crudus in ore decor, neglectu gratior ipso.
In speciem Dryadum vergens, silvescere visus.
Armatur terrore pudor; sexuque severo
Ambiguas miscet facies. flagrantia vibrant
Lumina. stant temere crinalia vertice serta.
Nec stola, nec manicae, nec inundans fascia limbi
Arguerint simileis [(transcriber); sic: fimileis] Nymphis, quas anxia centum
Torquet imaginibus quaerendi cura decoris.
Ne longo sermone morer: do Nomina Divûm.
Mascula Calliope bellatur Amazonis instar;
Laeta audire tubas, fuscari et pulvere campi.
Nobilis ingreditur Clio, nec honoribus impar,
Alterno signat glomerata volumina passu.
Claudicat Euterpe; tantoque frequentius apta
Exhilarare iocis, risum movet omnibus: unde
Delectantis habet nomen. Polyhymnia prona
Ad rixam, vocale melos miscere tumultu
Gaudet, et aërios lituis confundere fluctus.
Dat belli signum nonnunquam; quale dat, altae [(reading uncertain: ?)]
Cum Norimbergae Laurenti [(transcriber); sic: Laurentl] Turnus ab arce
Extulit, et rauco strepuerunt cantica cornu.
Melpomene. Tragicis it formidanda cothurnis:
Haut illi thymus, et panace, cerussaque cordi:
Penthesilea furens nativo vivere succo
Assuevit, propriisque bonis; non mercibus emptis.
Terpsichoren praeter saltus, vocemque canoram
Vix aliae dotes commendant. Quarta Thaleia
Indolis est mirae. grato squallore superbit
Virgo ferox, animosque mares sub pectore gestat.
Haec fovet incomptos: macris arridet, et ambit
Frontones. contra, pingue aversatur omasum:
Praepingueis fungos, et obesa abdomina damnat:
Semivirosque Phryges, comptosque, viriliter odit.
Me quoque adhuc mallet gracilem mage, splendidiusque
Extritum, ac tenuem protendere longius umbram.
Cùm tamen excelsa capitis procul aegide visi
Sic quoque terga fugae cogam dare pumiliones.
Aurorae flentis crocea de nube caducos:
Atque sui cubiti nimis, et nimis assis amanteis.
Nil roseum, nil lacteolum ferrugine tincta
Ore refert Erato, violisque nigerrima pallet.
Ignescit quandoque, et tanquam lampade flagrat.
Namque adamante suo castos explorat amores.
Haec igni, ferroque probat terraque, marique
Seston, et o patriam Leandri audacis Abydon.
Uranie monstrat coelum, et coelestia signa:
Haec inter tamen et serpentem, et Scorpion arcu
Brachia curvantem, stellamque Lycaone nixam:
Parrhasiasque Ursas, insopitumque Draconem:
Atque oculum Tauri, sidusque immane iubatum:
Quaeque referre mora est, iustum incussura timorem,
Magnae mentis opus rapidum super aethera ferri.
Hoc vetus, et sanctum: non est via mollis ad astra.
Non recipit molleis Divum Rex non catamitos:
Non ad vibrati crispos cauteria ferri:
Horrendo rari visu, dignique videri
Virtutis studio. torvi luctantur in axem.
Palladis armisonae qualis praesentia! grandeis
Caesia per glaucosque oculorum prospicit orbeis.
Caesariem ferratus apex, cristaeque comantes
Terribili fulgore premunt. sublimis in hastam
Surgit, ut et scutum commotis sibilet hydris.
Quis tutò aspexit clypeo Phorcinida fixam,
Saxificos angueis! Atqui formosus Apollo est:
Blandus, et auricomus. sed non, cum Pythia cantat,
Aereaque horrendo mugit cortina recessu,
Aut quoties late Euboico bacchatus in antro,
Ex adytis responsa tonat. tonat insuper Echo.
Erigitur, meminitque sui: crinesque relicta
Fronte rigent. simul ara tremit, simul ardua laurus:
Culminaque, et quassae titubant fundamina rupis.
Tunc nemo hunc iuvenem simas pavisse capellas
Admeti Regis, iumentaque bucera credat.
Cumanae: viden, ut distorqueat ora Sibyllae!
Vix affata Phryges communi more; repente
Concutitur. Deus, ecce, Deus! cui talia fanti
Ante fores, subito non vultus, non color unus,
Non comptae mansere comae. miseranda, minaxque
Virgo reluctatur. tanto magis ille fatigat
Os rabidum, fera corda domans, fingitque premendo.
Insidet, et stimulos sub pectore vertit anhelo,
Confunditque genas. iures occidere velle.
Sic rapit attonitam, nulloque, omnique colore
Diversam, lassique mora pulmonis hiantem.
Chrysogoni nequeunt tantam perferre Dei vim.
Non est lanificum sudor, sublime Poema,
Plebeiusve labor: neque Vatum vitta, caprina
Texitur e lana [(transcriber); sic: Iana] . Saturis bombycibus illam
Non nisi divinae manus admiranda Minervae
Conficit, et totam filis subtilibus explet.
Quis metuet Satyram culti, atque nitentis Ofelli?
Utitur astragalis, teneroque est mollior hoedo.
Quam dabit in medium Schockus, cui polypus ingens
Auctus vi Lunae, nasum facit esse trabalem;
Lectorem doctum poscens, armatur echino:
Inicietque metum, serraque secabit acuta.
Est aliud, valido Satyram distringere nisu,
Quam Caio, et Cosso scabiosum epigramma dicare:
In quo nil praeter tria Cur, totidem Quia cernas:
Sex ideo, septem Quocirca, quatuor I nunc.
I nunc, et pomis imple, nucibusque quasillum.
I nunc, et caligas scrutare Herodis edaces.
I nunc, et cocco vestitum confer asellum.
I nunc, et teneram Citheraeae occide columbam,
Ut delectat eum pygmaei argutia versûs!
Inque fimo male scintillans scarabaeus equino!
Sed pueri tales gemmas mirantur, et aurum.
Ut perstringit eum stillae glacialis acumen,
Et Tropus in febris quartanae frigora versus!
Quanquam omni in folio fugitivi frater Iuli
Ambulat, et gremio Phoenissae illudit amantis,
Vulcanum, matremque ferens. rotat arma Cupido
Pictus acu rallam fluitantem, et textile velum:
Alipedesque alii suspensi terga pharetris.
Multa Venus. nullae veneres, et gratia nulla.
Sed nondum tempus Thymelen damnare Britannam.
Adveniet tandem laesi vindicta Pudoris:
Hastaque Iudicii Cambro figetur Oveno.
Quid? culpo ingenium? minime! detestor abusum.
Mitior incedat positis nunc Musa sagittis.
Tecum sermo mihi, non cum petulantibus Anglis,
Pontice: Teutonico cui ductus ab ubere sanguis;
Nomina per Thuscos Italùm fluxere canales.
Vatem, non vatis lege vultum, oculosque micanteis.
His excellit Halys longe pulcerrimus: omnis
Naevus abest, naevique metus. tum sanguine largo
Luxuriant artus, manifestaque corpore toto
Laetitia arridet. facies spectacula praebet:
Tam bona, tam saturo fulget tumefacta rubore.
Ogygias talem speres exscindere Thebas
Posse solo totas, ductosque Amphione muros.
Surrexisse novus videatur Statius, Argis
Par et Echioniis tubicen cantandus in armis.
Cantandus! votis nequidquam fabula vanis
Respondet. retro refer in caput Isara lymphas.
Deceptos promissa tenent. Nihil iste nec ausus,
Nec potuit. quid enim prosit Baeotius aër?
Sed multos perflat tractus Baeotius aer.
At Capys exesus, qui iam vix ossibus haeret,
Et pulmonis opem non plenis follibus haurit,
Difficilesque auras tractu lucratur ab imo;
Intonat, et geminae quatiens fastigia rupis,
Parnassum fumare facit. caligine nubes
Volvitur, et toto resonant certamina monte.
Unda fremit: stagnum spumis exsultat equinum.
Tunc Capys exesus, qui iam vix ossibus haeret,
Ignipotens, offert vena non paupere fusum;
Sed prae divitiis animi saliente, suisque
Instructum valide nervis, alteque torosum
Carmen, et Herculea dignum cervice reponi.
Quaesitum est; Vates natura crearet, an usu
Exculti fierent. coniungas rectius, Artis
Expers Ingenium stolide bacchabitur. Artem
Ingenii expertem, pertusam dixeris urnam.
Ut derivarunt in cribrum Belides undas.
Illi deest stimulus sacer, ac vis ignea mentis:
Qua sine conantem frustra labor improbus urget,
Sisyphiusque lapis. nimia ambitione coacta,
Aut expressa, velut pressatur oliva trapetis;
Oderunt omnes. Dii detestantur, et horrent,
Si parcis limae; damnabere nare supina.
Usque adeo, ut vena, et solers chirurgus amice
Coniurant; ita sedulitas, ac vena Poetae.
Nil possit Bavio Tigurino vilius esse.
Nitenti similis cervae, sua viscera torquet,
Et variat vultu Ianos, dum carmina pangit.
Cum Phoebi cursu non versum absolverit unum.
Putidior Maracon. duo millia stans pede in uno
Porricit: a vomitu velut intestina laborent.
Nec modus, aut finis. quasi ningat in aere floccis,
Sic volitant: ut iure queas facere hos quoque flocci.
Ergo et in hoc puncto Medium tenuere beati.
Qui laurum mordere cupit, praemordeat ungueis:
Qui caput incingi serto, scabat. Ut niteat frons
Emaculata; genas candenteis diluat ostrum:
Ordine stent crines: ut credas legibus actum;
Qualibus usa fuit Respublica Spartanorum:
Quis curet? melior, quem vestit succida lana;
Cuius inornatae ventis afflata flagellans
Tempora capronae, setaeve ex verre marino.
Cum clypeum Aeneae, fulgentiaque insuper arma
Duceret electro liquido, solidoque orichalco
Virgilius, cerebrique sui fabricaret in antro:
Rere comas violis vinctum, Tyriove rubentem
Murice; ceu Matris, noster Vitus, unica proles;
Ante relucentis crystalli panda stetisse
Ostia, et erranteis castigavisse capillos?
Ille, velut Cyclops opera ad fabrilia surgens,
Corpore quam nequiit, vel noluit, (ad quid enim mons
Sulphuris igne tonans!) animo penetravit in Aetnam.
Tunc Vatis caput, Aetna fuit, Liparaea taberna.
Ingenio duxit folles: stridentia tinxit
Aera lacu. fluit as rivis, aurique metallum.
Ictibus ingenii gemuit resonabilis incus.
Ingenio tandem vireis augente poleibat
Terribilem cristis galeam, flammasque vomentem,
hastamque, et Clypei non enarrabile textum.
Idem opere exacto fessus consedit in Urbe,
Ex Sicula fornace redux: ac si ipse fuisset
Brontesque, Steropesque, et nudus membra Pyracmon,
Exercens ferrum, et multa vi brachia tollens
In numerum, versansque tenaci forcipe ferrum.
Tunc primum ad fratres, Aetnaeaque pocula ventum est,
Gallumque, Variumque, et de grege Curepi porcum:
(Mirandum est Flacco tantum indulsisse Thaleiam:
Unus tres poterat ventres aequare Cyclopum.)
Olli inter sese libabant munera Bacchi.
Et merito. quis enim siccus pro carmine sudet?
Malleus interea cum forcipe, (cera, stylusque)
Emeriti [(reading uncertain: ?)] fabri tota illa nocte quierunt.
Mox aurora tamen miseris mortalibus almam
Extulerat lucem [(transcriber); sic: luccm] , referens opera, atque labores.
Euandrum atque unà lux suscitat alma Maronem;
Et matutini volucrum sub culmine cantus.
Aspice Frigattum contra. nam Mantua et istum,
Sed pulcrum genuisse datur: nimiisque superbum
Naturae, formaeque bonis, ad Teutona casus
Detulit. ostentans se Vatem. sardonychara
Scribere metra manu, et scriptis dare basia fertur:
Iamque opus immenso dignum meditarier aevo.
Aspice consurgens. praegnantem credere possis;
Et iam picâ hominem variari, et poscere cretam,
Ilias inclusa est, an Thebais? an generosam
Ventre saburrato Vates Aeneida portat?
Pythonemne novum de semine sacro Epidauri?
Solve uterum. profer tandem, quodcumque minaris.
Alma fave Lucina: fave pia Ilithyia.
Horrendum visu! geminas Heliconia rupes
Scinditur in partes, scopuloque laborat utroque.
Parturiunt montes. partim exspectemus Amici,
Dignum Atlante suo. Quid denique nascitur? exit
De rima cerebri, vertex ubi summus anhelat,
Post timidos nixus exit passerculus unus,
(Et sunt, qui iurent unâ vidisse palumbes
Egressas: tanto caput hoc discessit hiatu.
Ex avibus totum liceat dignoscere nidum.)
Dilectus Cypridi, iucundi pluma Catulli:
Et tibi, si qua super, lacrymis deflenda caducis
Lesbia: iam Bavarae potius deflenda Teresae.
Nil aliud? nil hercle aliud. Verona, triumpha,
Si potes. ecce novus passer te vincere gestit.
Ultra Thessaliam fugere hinc libet, atque bimembres
Thessaliae: Daphne meretrix si facta, pudendo
Nupsit Frigatto, crinemque amplexa coronat.
Ille tamen fruitur Lauro gavisus, et optat
Lucinam similem, laudatque in Coniuge Dotem.
Atqui ego te, dulcis Corydon, post orgia malim
Rustica, inauditum stipula disperdere carmen.
Audi aliud. neque enim procul hinc semotus abibo,
Haut multum ascalapho Volucri distabat Ilerdas,
Helvetia in media, summisque in rupibus ortus.
Castricus ut pavo distendens sidera caudae
Lactavit speciem, crines deductus amomo.
Tempore Gustavi Sueci Afra Lycatibus arvis
Patriciae Matrona stolae, felicibus astris
Augustae ediderat. nec erat formosior ullus
Hoc puero pavone. oculos dignissimus Argi
Centum ferre unus poterant duo vincere centum.
Dignior idem inter stellas pincerna locari,
Ac, pulso Ganymede, Iovi diffundere nectar.
Creverat in Clarii submissus Praesidis arcem:
Iussus uterque sibi, patriae Musisque vacare,
Exitus acta probat. Specie bubonis, Ilerdas,
Aspectuque suos visus terrere sodales
Doctior evasit: cantuque haut simplice pictam
Iunonis superavit avem: cessitque poeta
Syrmate depresso longe post terga relictus.
Marsya certando fieret: cum noctua Delli,
In libertatem qui publica traxerat arma,
Provocet aedilem Thebanum, atque Orphea Thracem.
Audi aliud. redolens octo Cilices, minimùm sex,
Spirat Sosa crocrum, pretiosoque ulcere rupto
Expressam saniem, et peregrinae felis odorem.
Sed mures opicos foetentia carmina produnt.
Hirtacus axillis subter graveolentibus hircum
(Eminus advertas etiam) gestare videtur.
Cum soccos purgat, tunc non tolerabilis ulli.
Non pigra Maeoris, Camarinaque, et ima profundi
Tetrius exhalant eiectamenta Pelori.
Non ideo ipsius non fragrat odora poesis.
Vernat enim, spiratque rosas, sudataque tura.
Haut aliter, quam si variorum ex agmine florum,
Laxent Elysii pubentia germina campi.
Naribus hanc Erato saepe admovet; ictaque Clio
Versibus Hussardi. Nam quae patientia duret?
Aut Recitatorem possit tolerare molestum?
Felices procul absentes, sordique beati.
Saevior est picis clamantibus, atque cicadis:
Intolerabilior ranis aestate Suevis.
Quid nocet Ambrosio Mucconi absentia formae?
Turbidus incedit ringentis more molossi.
Quamquam os, et mores ululant; tamen Ecloga balat
Deducens pastoris oves. illa Ecloga balat:
Quae placuit cantata Duci; retulitque disertas
Coniugis Austriacae laudeis, inscripta Amaryllis.
Altera nec primae cedet, cui nomen Alexis,
Quin et ubique placet; serieque illustris in omni
Obscurat fuscus nitidos, torvusque venustos.
Tympana pulsa sonant Heroica: dulcè queruntur
Insomnes Elegi: iucunda Phaleusia rident.
Ausus idem Basilus, frustra sudavit et alsit
Ausus idem possis misereri, et dicere, cessa,
Alterius tantum novitas, et lucidus ordo,
Et mens inventrix rerum, iuncturaque pollet.
Nuper in Aonia, Phoebo praesente, palaestra
Eminus alternis certatum, et cominus armis;
Spectati pugiles aderant, et tempora vincti.
Primas Mucco tulit: Socii meruere secundas.
Olli caesariem subiit circumflua laurus.
Si verum excutio, facile est componere versus:
Difficile est libros aequali volvere rhombo,
Qualeis Pansa dedit. dum Pansam nomino, nolim
Subicias animo Narcissum, vel Cyparissum;
Quorum alter seipsum, cervum nimis alter amavit.
Pansa vir est, ac pene sui quoque nobilis osor.
Centauro similis, metuas, ne saxa loquatur
Ex Aetni [(transcriber); sic: Aemi] decisa iugis. nil durius illo.
O quantum a vultu divertit Musa canentis?
Fundere mella putes: florentem spargere thymbram.
Candor inaequaleis numeros, et Gratia triplex
Halantes animant. Liquido volvuntur in auro,
Heliadumque madent guttis lucentibus igni.
Formosus Tryphon ut semet in omnia vertat
Praesidia, et formas, faciemque ungatque, lavetque?
Atque relambentis sua vellera more Sciuri,
Qua licet assiduus, novies, deciesve repectat:
Nescit, et hoc solum scit, se nescire fatentem.
Fingimus haec? Pharael etiamnum vivit, et extat
Qui quamquam nullo perimet se fonte videndum;
(Quem neque pastores, neque pastae in monte capellae
Contigerant, aliudve pecus: quem nulla volucris,
Nec fera turbarit, nec lapsus ab arbore ramus)
Est tamen et lato sua vis, et honor suus ori.
Omnibus in silvis, quas explicat, agmine facto
Nidificat Philomela canens, secumque Sorores
Adducit, Getici iam dudum oblita tyranni.
Taedet unim semper raptum deflere pudorem;
Tereaque aeternis dirum incusare querelis.
Narrat Caeciliae pugnas. Ut Barbara foedum
Aversata Patrem, cervice exceperit ensem!
Ut gladios, igneisque proci contempserit Agnes!
Thecla feras: animosa boves et Lucia flammas.
Ursula ferratos telorum evicerit imbres.
Tum Glaphyras, Agathasque refert. Ante omnia coelum.
Ingeminat, partusque tuos Nasareia Virgo.
Te quoque Alexandri, Costo sata, regis in urbe
Eximium, Catharina, decus; super ardua montis
Culmina, qua coelum tangit Sinaitica rupes,
Aligerûm Martyr portata curulibus ulnis.
Huc properare rotis stridentibus, Orcale, cessa,
Belle puer: nullis illuc hinnitibus itur.
Frustra urges oleo, vino, sale psaustra gravata:
Automedon non si vel Achillis lora teneres,
Orcale, parce manu: veniet robustior aetas;
Et tunc Ortygiam, portusque intrare licebit.
Interea crudis te fingendum, atque domandum
Trade rudimentis scuticaque assuesce ferire
Iumentum proprius; meliorque auriga futurus
In tua membra ferox contortis irrue nodis.
Nec cessa, donec sanguis generosus adhaesit.
Haec via te ducet, quo frustra tendere vanus
Clamor adegisset: tunc illam denique Rupem
Vertice (Plus ultra) tanges. Sic itur ad astra.
Huc ducit tranquilla quies, missisque quadrigis
Sella tripes: quam si retines, portabere pennis.
Molliter ingreditur Glycus, et crepidatus, et ornas
Usque suos vultus; seque urit, et uritur idem;
Formosasque sitit laudeis, atque annuit illis:
Et faciem, et crispos speculo vibrante reflexos
Exhibet ipse sibi, magnusque videtur Apollo.
Sella tori speciem praebet, totoque cubili
Plus quam mundicies simplex apparet. ubique
Concentus, cultri, calamorum, forficis, horam
Signantis stillae: nec acus, nec acicula aberrat.
Praeterea non est atomorum atrocior hostis.
Pulvere mensa vacat. si quis deprenditur, exsul
Continuo in Pontum, ad libros de Tristibus ire
Mittitur, Euxinam Boreas ut diffilet in auram:
Accedunt nitidae vestes: tum grata loquentis
Simplicitas, permista favo ridentis Amoeni:
Et concinnorum suavis symphonia morum.
Et facies dulci pietatis ab iride rorans.
Non haec idcirco videas urgere Poesin:
Non meliorem Animum, maioraque [(transcriber); sic: maioraaque] Numina praestant
Tamquam extra sphaeram longe semota rotandam.
Diversi sunt iura fori Ruit, ecce, ruendo
Entheus in calamum, ductusque ferocibus urget
Articulis. Paean furit intus, et incubat olli.
Magnum opus explendum! clausis meditatur ocellis.
Incipit, et dubitat, scribit mutatque probatque:
Ancipitem versat pennam; stringitque premitque:
Submovet, et reddit. Pax, an fera bella (minaeque
Murorum ingentes, aequataque machina coelo?)
Quid velit, ignorat. plus ignorare videtur,
Quam velit, aut possit, quia parva scientia, velle.
Nosse aveo finem. iam sextus ab aequore Titan
Evolvit currus, iterumque per aethera duxit
Quid Glycus interea? descripsit: nempe! quadrigam
Myrmecidis tectam muscae memorabilis ala
Disticha quina putat posse expugnare Tibullum.
Haeret amans, operisque sui vestigia lambit,
Basiaque affigit. tanta est dulcedo placendi.
Fitque procus muscae. quid si foret illa columba
Architae, aut qualem deflevit Stella togatus!
At mihi non tanti haec, sublato ut pollice clamem:
Eia, euge, belle, melius nil vidimus unquam,
Quid magni exspectem crispos ab habente perunctos?
Quique meras tenero lacrymatur lumine gemmas!
Malo ego crudeleis socios, visuque tremendos:
Quales Hupfiades Gluckersius, et Didymaon
Westphalus, et Clivensis Hegar, lippusque Rabastus,
Et luscus Gauron, capitoque Telesphorus Haza:
Sic equidem capito, pars ut sit maxima, collum
Quae premit, atque humeros: Nec differat a bove multum.
Hirti, ac praeduri fratres, capita alta ferentes,
Fratres Aetnaei: qui vix se in littore spectent;
Ne dum convexos vitri comantur ad orbeis:
Non nisi multifido Polyphaemi pectere rastro
Crinales sueti laqueos. speculi vice, pronos
Pegaseo se in fonte vident, moresque videntum
Discutiunt. sit fas Narcissum imitarier isthic.
Horum introgressus tecta, haut innixa columnis
Maurorum, aut Nomadum (nugas humilis domus istas
Non capit) indigetum eximias mirabere sordes.
Splendida paupertas: modici tinctura liquoris;
Sepia in alveolo nans, et Ioliginis atrae
Qualiscumque humor, cum capsa non sine. charta
Privigna, atque rudes phylirae: duo, vel calami tres,
Eiusdem crenae; sunt curta, et tota suppellex.
Ex tribus his unus plumae plus retinet albae,
Absque ullo fastu; signumque refertur ad usum.
Associatur hebes, minimumque novacula scindens.
Aude hospes contemnere opes, et te quoque dignum
Finge Deos animis patientibus. oro, Poetis
Ignovisse velis. luxum, et confinia temnunt.
Secum habitant, ubicumque habitant: gurgustia, Fana;
Aulas, an caulas; in summa Tyburis arce,
Valle vel Egeriae, Cumana an rupe, perinde est.
Da veniam, si quid tibi displicet aedibus illis.
Non aliter vivunt subducti pectora mundo:
Ut quorum solis commercia cum superis sint.
Ne culpes, nihil esse loco, nihil ordine postum,
Compostumque suo crepidae, mantilia, socci;
Agmina librorum sparsa, ac velut hoste recepta
Iam primum ex Sueco: Cicero, Maro; sacra, prophana
Dismas, et Gesmas; Th et Sco. eodem
Scamno iuncta iacent: hinc pileus, urceus illinc:
Quandoque et fornax. si sella, aut mensa vacillat;
Supponunt testam; clivusque aufertur acernus.
Ima pavimenti, tabulati summa videbis
Posse Syracosii griphis senis, atque figuris
Inscribi: qualeis monstravit Apella Monarchae
Chaldaeo. serpens reptaret pulvere in isto,
Spirasque occuleret, nova colligeretque venena.
Quam dispar Glycus et Nasamon! occasus, et ortus
Pollubrum frustra quaeris, mala somnia passus
Flumine purgatur vivo: Rhenoque, vel Istro
Abluitur: si caussa tamen patet ulla lavandi.
Nam raro, aut nunquam sibi sordidus esse videtur.
Nec, si sit, penset, Cynici memor usque Decori.
Pexus, an impexus, mediam procedat in urbem,
Tantumdem est. neque si Nisi coma detur, honoret
Talia non curant. quorum omnis cura Deorum est.
Sckepsius Hirniades, prorsus mirabile sumen,
Si fragilis casu confringitur hydria, torto
Fune ligat frusta, et figulum deludit hiantem.
Spectando formam; magna cum mole ruenti,
Ac bene contuso saltanti concolor urso est.
Spectando doteis, ipsis, sine Apolline, Delphis
Praesideat, vastoque oracula fundat hiatu.
Omnes hi, quotquot merita cum laude citavi.
Non raptum ex trivio, praetextatumque Poema,
De Veneris concha, fractoque Cupidinis arcu;
Sed castum, succique boni, dignumque sonante
Praelia Papinio, magnisque Maronibus edunt.
Marcus Abantiades strumosus et Ascrio, vena [(transcriber); sic: .]
Gutturis incisa generosi palmitis ictu,
Purpureos fundunt versus, mustoque madenteis.
Quis Deus ostendit potiorem Aganippide fontem,
Vatibus hanc strumam, atque artis compendia tantae?
Ergo Poetarum subiecta faucibus unctis
Humor, io dulcis fluit ex Permesside bulga!
Felix, o nimium felix, qui se ebrius ipso,
Eructare potest vere spumantia dici
Carmina. nil usquam est, quod non queat utile reddi,
Felices ambo. Vatum, nisi fallimur, horum,
Iam iam nulla mora est, plures quoque castra sequentur
Ecquis enim totus cupiat non musteus esse?
Et talem venam cum foenore habere secundam?
Quos tamen inter erit [(transcriber); sic: etit] nunquam Brandisius Azor:
Delicias iuvenis! sibi Virginis aequora chartae
Deesse gemens queritur. membranis vilibus horret
Conceptus mandare suos. cupit edere foetus
In nido, qualem pullis vix construit ipsa
Halcyone dilecta suis: vel clarior ales,
Quo moritur busto Phoenix rediturus eodem.
Membranam Nymphae! quasi non sit idonea quaevis
Desumpta ex nili ripa stagnante papyrus!
Arboreis veteres sua commisere tabellis.
Inde liber cortex, durans per secula nomen.
Azor erit melior priscis! stirpisne pudebit,
Ex qua scinduntur tenues scriptoris in usum
Bracteolae. quid vis? oritur de caudice Codex,
Quem Domini Iuris volvunt utriusque periti,
Evolvunt nunquam. Brandisius aspiciat vix.
Ex omni ligno non quivis Mercurius sit.
Ex isto possit fieri dulcissimus Hermes
Ac, bene si truncum novi, ficulneus Hermes.
Alloquor hunc, quicumque latet sub nomine tali.
Hem! fruere, ut nactus virgo tibi charta petenti
Carminibus vitianda tuis nitidissima detur:
Quali forte usa est Pulcheria Byzantina;
Cum fratrem admonuit, ne crederet omnia servis.
Aut quali utuntur, quibus est in amore libido.
Duc apices: imple spatium certantibus album
Literulis: auri radios asperge liquentis;
Alline rubricam; variis distingue corymbis.
Undanteis oras Catanensi pumice rade: [(reading uncertain: ?)]
Haut tamen effugies scombras, piperisque cucullum:
Ad flavescenteis portaberis emptus Apellas.
Quare, o Brandisi noster, dulcissime rerum,
Si quid habes cedro dignum, hoc in pelle asinina,
Inque tua, flagris prius a cerdone subactâ,
(Sis cerdo tuus ipse, et fortibus utere loris)
Scribere ne dubites. nobis auctoribus aude.
Tunc, et iure suo talis super astra volabit
Codex, seu Caudex. audis? iam Pegasus hinnit,
Et fratri Arcadico iusta plus parte recedet.
Ecce novum crimen, non simplex, Caesar Iuli:
Dignum, quod Romam ferat ad sublime tribunal
Tullius, et verbis caussam ampullantibus aequet.
Nempe? Galas Sthenelus Cygnorum non nisi pennis
Scribere vult. Mediam Medici pertundite, tanti
Hoc instrumentum est, quo famam extendere possis?
Si desit calamus, scribatur arundine longa.
Ille meus tribulis etiam Iuvenalis, et hastis
Fertur pampineis, furcisque nigrantibus usus.
Unius excusso cornu, aut titione culinae,
Liventi cerae multos impressit Iambos,
Desine mirari, cur tot carbone notarit.
Nos non respuimus corvos, ubi cessat olorum
Obsequium; neque iam superest nisi Baucidis anser.
Illi parcatur, nam Iupiter ipse pepercit.
Ut nihil exerret curvum, sua pingere velle;
Cura supervacua est: pravus, rectusne character;
Ordine, an obliquum sulcis ducatur ineptis.
Fusilis idcirco plumbi novitate reperta
Quam dixere Typum (tibi se, Germania, debet)
Scriptio corrigitur, praeloque admota nitescit.
Additur et pondus pretiosum, visque morandi,
Ne permissa volent rapidis ludibria ventis.
Plantinus retinet, retinet Moretus: apud quos
Perpetuum haec durant celebris retinacula famae.
Amstela, Lugdunum, Batavo, Galloque sub axe
Adiuvat: et Romanus apex, atque Adria Marci:
Liligerumque frequens completa Lutetia campum
Et nullis unquam succincta Colonia mendis.
Plus ultra non ire datur. stat terminus aevi.
Vatibus, ut Nautis, has Gades Gloria fixit.
O curvas animas, et vel terrestrium inanes!
Si magno sumptu tristes angamur, ut Alpha,
Et Beta, et Gamma, et Delta expingatur in albo.
Si possit bene Kappa legi; frons iam, puto, salva est.
Festino ad metam; circoque educo iugales
Defessi cum solis equis. procedit olympo
Vesper, et in noctem venturos instruit igneis.
Ad te sermo redit, Crescenti, cuius et orsa
Auspiciis progressa foras. sententia nostrae
Mentis, credo, patet. sic est. Caput imperat Orbi
Non pes. aiebat, podagra luctante Severus;
Quo minus exiret, lecti detentus in umbra.
Sic Animus, pariter dicam, Sophus atque Poeta est,
Non vultus, litem quovis sub iudice solvas
Iam facilem dubitare nefas: impensior utri
Cura, modus, sumptus sint debita. si puer intus
Appares, extraque senex; mordebere dictis:
Ordine converso mire laudandus. Adultae
Scilicet aetati, centum ningentibus annis,
Praefertur longe placidus vigor, ac iuvenilis
Canicies Animi. modo sit sapientia cana;
Quali caesaries sit subterfusa colore,
Romae Popilius Numa non referre putavit.
Non quia crinitus, cithara crinitus Iopas.
Sed quia facundus, Didonis personat aures.
Non melior vates, qui mollior: aut quia pulcer,
Cultior eloquio. Distant haec aera lupatis.
Pontice, suadentem sequere, audacterque venustae
Detrunca partem formae, tenerasque sorores,
Ac matrem toto radicitus erue vultu.
Auruncum mento suffigi fortiter opta.
Opta verrucas plures succrescere quinis.
Quas gemmas natura dedit, monstremus inemptas,
Nam naevus quandoque decet; vitiumque superbit
Militis in facie: laudi est numerosa cicatrix.
O de Palladiis si stent tibi fronte cerastis,
Saltem aliquot summo nutantes vertice cristae:
Quantus habeberis! si dens quoque longior unus
Promineat. signum est genuinum agitare potentis;
Quem si non metuit derisor Zoilus, actum, est.
I licet. invidiam nescis, odiumque mereri.
Collige sarcinulas: ingratam desere Cyrrham.
Versibus auditis nullus disrumpitur Idmon.
Dimidios fructus studiorum, ac gaudia perdis.
Heu miser! urge aliquid, doleat quo saucius, ictu.
Tamquam tormentis et flavae bilis, et atrae:
Tamque atrae, quam trux fuit Atreus ipse Mycenis.
Non potes hoc? actum est proscindis vomere littus:
Fluctibus aequoreis Cerealia semina mandas.
Iudice me, satius fuerit conducere furnos;
Venari vespas, culices mactare palustres:
Et vel Teutonicos pretio purgare caminos.
Sed genii concepta tui me maior alit spes.
Esto: sint mores non tota cote [(reading uncertain: ?)] politi;
Declinas tamen in torvum. lanugo ferocis
Pullulat indicii; fruticatque emblema pilosum.
Pectinis ignoras radios; nisi pectine tantum
Quo nosti pulsare chelyn: nos ludimus ipsi,
Censoris vitrei ad valvas consistere taedet;
Intuitumque tuae subsultu pascere larvae.
Aversaris acus [(reading uncertain: ?)] Phrygias, et cinnama, et ungues
Impletos costo. quoties conviva vocaris,
In primis esum leporis sapienter abhorres.
Formam augens eadem pulpa ingenii minuit vim.
Quin et docta placent vigilatae somnia noctis.
Talis in Empusae cavea, aut praesepibus altis;
Martis ubi Thrax nutrit equos, antroque Trophoni,
Divinos ducet versus, scopulosque sequaces,
Auritasque trahet silvas. quocumque profectus
Fixerit exiguam sedem; comitabitur illum,
Trans Thulen, citharis resonans, Heliconius aer.
Accipe dictorum summam; memorique reconde
Ultima verba sinu. Si stent sine lege capilli,
Utque iubae volitent; multumque leonis in ore
Rugiat: et facies meditantis praelia tauri
Misceat humanam; totaque ferocia fronte
Fulguret exsultans: ea demum est vera venustas,
Optandusque decor, consummatusque Poetae.
ILLE MIHI ANTE ALIOS, QUI VIX A GORGONE MAURA
DISTAT, UT IN SAXUM POSSIT CONVERTERE MOMUM.
Haec ad Danubium; quo tempore Pockius annos
Absolvit vitae; Frater notissimus Arci.
Quam iuga sustentant. veteri Nova more vocatur.
Illa PALATINO paret frenata PHILIPPO:
Carmen ut exactum fuit; ad patefacta fenestrae
Forte tuens steteram, Fluvium speculatus euntem.
Ecce tibi; fundo canum caput extulit ISTER,
Non procul aggeribus, quos intra currere iussus
Cum Nymphis solitos lusus exercet aquarum.
Tunc forte innanteis volvebat gurgite cervos.
Venabatur enim. quassaverat ergo Tridentem,
Tritones contos: torvaeque armenta Dianae
(Visa irata parum) navi imposuere subacta.
Observare Deum placuit: quo lumine, et ore!
Torvus erat: torvae Nymphae, torvique ministri.
Olli grande caput signant rorantia tauri
Cornua. caeruleos oculos infecerat imber.
Luxuriant herbae per colla tumentia nodis.
Vertice stant Cannae: verbenaque consita iuncis
Tempora complexa est, rivus de naribus exit.
Barba madet, ripasque impexo flumine verrit.
Protinus exclamo: quid enim iam denique restat?
Ut video, torvi terris dominantur, et astris,
Et pelago. talem si patrius exhibet Ister;
Qua facie Neptunus erit! qua Iuppiter altus!
Namque Imum curare, nefas, qui praeter atroces.
Ac ferrugineos orbeis, quibus utitur, Orcum,
Seque videns, nimium nostris abludit ab oris.
Flammea per patulos stagnant incendia rictus.
Danubii natura trucis discrimine magno
Distat. in hirsuto nant quaedam gaudia vultu,
Quae plebs nulla capit: nec nauta domesticus unquam
Advertisse potest: solis noscenda Poetis.
Digna Deo facies, lentisque imitata colorem
Muscoso squalore viret. delectat et horror.
Ecce, iterum pleno totum se condidit alveo.
At non nos Istro totum similesque, paresque?
Ille manet semper torvus. nostrum decus omne
Absorbet Letum: nulla remanente figura.
Ille, licet nequeat cursum cohibere, fluatque
Aequor in Euxinum, et ponto moriatur eodem:
Nempe reviviscit; simul ac cunabula pulsat
Thethyos; atque novos large reparatur in ortus,
Nostrae Sandapilae quando vertuntur in usus
Cunarum! ille redit: nos autem quando redimus!
Cum semel extincti Lethaeum intravimus amnem:
Haut aliis rursus scatebris exire licebit.
Currite Mortales fluidi. Dilabimur omnes.
In mare sicut aquae. Belli, torvique Sodales,
Incompti, comptique; aliquidque, nihilque nitentes:
Deformes, pulcrique, et quovis nomine noti;
Insontesque Ioci: Satyri, Satyraeque valete.
I. Indignissimum videri, Iuvenes ad summa natos, neglecta animi cultura, ad vilitatem, et saginam corporis
abici. Philosophum fingere comas ante speculum: cum speculari sublimia deberet. Itaque statim ipsis, in vestibulo huius scriptionis, illud orbis prodigium Diogenes Cynicus proponitur, in absolutissimum Vultuosae torvitatis exemplar.
II. Enimvero cuncta venerationem quamdam, non tam ex elaborata venustate vultûs trahere, quam sacro incultae antiquitatis horrore. lignei Iovis simulacrum saepe prae aureo coli, ut vel hinc appareat, caducum formae bonum non nimis curandum esse. quando ad aeterni nominis famam colligendam, nec Bianti gibbus, nec Aesopo struma obfuerint.
III. Porro nihil abiectius esse delicato, et molli Philosopho. quis enim, si sapiat, non malit dici doctus Thersites quam formosus ac rudis Prothesilaeus? constat certe, Chrysippaei Acuminis vim, quod aureum tantopere laudatur. magna ex parte etiam eius monstrifico inusitatae magnitudinis naso deberi.
IV. Ut autem gressum ulterius promoveamus; Cleanthen, Carneadem, Pittacum, Solonem, Democritum, Cebetem, ac prae cunctis Socratem non cute nitida suffultos, sed immanis patientiae fuisse Philosophos, utique torvissimos.
V. Iam vero in Pythagora quale spectari abstinentiae, iuxta et sapientiae miraculum! incitamento posteris, ut cupidine, non quidem Pythagoricae transmigrationis, sed verae, beataeque immortalitatis accensi, carnivorae voluptates gulae substringant; Polentae Philosophicae assuescant, multo minus caepas, et allia refugiant. est enim adhuc honestius, allia, quam alia (nescio quae) ructare.
VI. Non aliud ceteros docere Stoicos: Stoamque universim disciplinam tradere sensibus quidem minus gratam sed effrenatis cupiditatibus subigendis perutilem; austerioris vitae, prudentiaeque Magistram. Id satis manifestare Anaxagoram, Anacharson, Stilponem, Epictetum, Heraclitum, Speusippum: ante omnes L. Ann. Senecam Cordubensem.
VII. Sapientiae illius pondus vel ex unica dissertatione posse librari, quam collegerit auctor Paraeneticus, ex variis epistolis ad Lucilium scriptis: in quibus frugalitatem, rerum coelestium amorem, terrenarum contemptum: uti opum, illecebrarum, sui denique, et ipsius Mortis, disertissime commendat.
VIII. Sed non perinde apparere: qua fronte, quo animo, quibus auribus, calamistrati Iuvenes accepturi sint Philosophum, de Vanitate Mundi, de Fato, de Fortuna, et qui Fortuna, ipsoque Leti terrore maior fuit, Catone disputantem. scilicet nitentes ocellos, roseas malas, labella diluta, tepentes lanugenis circa genas folliculos, a pectine surgentes cirrhos, balsami thecas, et mille alia aetatis, atque luxuriae oblectamenta, vel irritamina, ad intelligendum, suffectura! potius illos Senecianae lectionis capaces substituendos: quorum et qualium ora, mirus artifex Morpheus, Iacob Callotus multiplici aere expresserit.
IX. Verbo: deformitatem corporis, adipiscendae sapientiae nullum obstaculum praebere; immo et Platonis, et Platonicorum experientiâ, magnum conferre subsidium.
X. Falli Peripateticos, (ut neque hanc sectam omittamus) opinantes Aristotelem unguenis, speculo, annulis, armillis, et mollibus semper usum fuisse vestimentis: eo enim tempore, quo scripturus de partibus animalium, brutam anatomiam, non tam bruto modo exercebat, plerumque instar sordidi aruspicis, sive cruenti popae Naturae incessisse.
XI. Ut de Medicis multa hoc loco non dicantur, quo fato tamen, nesciri, cur torviores sint feliciores; minus conspicui fama, magis conspicui forma. Iam aeger fidentius obtemperat, cum notat imperantem potestate extraordinaria verba facere: et ibi certius latere credit artem, ubi certiora iocantis Naturae patent
signa. Qua occasione Bernardi Marosandulae, celeberrimi Medici gloria refertur. siquidem mirum in tres Parcas, velut mancipia sua exercentis imperium; solo aspectu immorigeris, aut contumacibus formidabilis. vapulant, quoties non obsecundant.
XII. Distortos autem Mathematicorum vultus, qui negat exoticum, hoc est, Planetarum cursibus conveniens ingenium portendere: ipsummet dubitantem, portentum esse. An facies Nicolai Copernici moventis terram, sistentis Solem a facie prodigiosi Cometae multum abluserit! Multi certe facilius credent Astronomum in Cometam verti posse, quam immoto coelo, terrarum hanc molem infra sidera gyrari. Ut ut sit, huius tanti. talisque viri, sive nubila opinio, clarior inventio, non ex eburnea Poloni fronte, non ex ore roseo defluxerint. Animosus, et hirsutus hic Atlas fuerit necesse est. o quoties patrias ursas aeque torvus aspexerit, quoties Helicen, et Cynosuram salutarit! illae stellae circa polum Arcticum stare videbantur, quia inocciduae: putavit et solem stare. Ne fabulemur, prodest aliquando et fabulas scire: si legisset Ovidium; tutus erat a quiete terrae, et casu ingenii.
XIII. Quod si etiam sanctioris Instituti Philosophos inquiramus, asperitatem vitae, et rugas quodammodo professos; occurrere Ven. Bedam, Scotum, Capreolum, Durandum, Occamum, aliosque doctrina mirabiles, vultu terribiles. Quibus simillimos producere hodieque Salamanticam, Complutum, Conimbricam, caeteraque in Europa maximi nominis Lycea. Viventibus praetermissis, Soarezii, Vasquezii, Mendozae, Lessii torvi, an macri dicantur, nihil interest, constat enim illis corporis curam fuisse nullam, animi summam. Et Lessium quidem Brabantinum, scriptorem clarissimum; si non usque ad horrorem spectantium expalluit; saltem oblongo vultu, naso aquilino, tota facie, ut Historicus refert, temporibus potissimum macie introrsum actis: denique assuetudine patiendi, vincendique dolores morborum, etiam ferream Vett. Stoicorum
Patientiam non sine Analgisia, superasse. sed aspectu traditur placido fuisse, miti ac pio! tanto magis Animi vultus inter quadraginta quinque annorum tormenta fuit generosus, ac torvus. Sententiam meam probant duo calculi in mortui vesica reperti. Suffragia plura requiris?
XIV. His exemplis animum discentis Philosophi, hoc est, amantis sapientiam firmandum [(transcriber); sic: firmandam] esse: atque adeo assuefaciendum, ut amore illius potiundae, omnia dura tentet, subeat, perferat: nunquam certius potiturus, quam neglectis venustatum cupediis, laborioso charactere torvi insignitus.
XV. Quod illis praesertim inculcandum; quibus suprema Magisterii Laurea, non ut nitidis, bellis, formosis, comptis, crispis; sed ut doctis, eloquentibus, seriis, animosis, Aristotelicis, hoc est torvis, consummati honoris apex imponitur.
XVI. Hactenus dicta in prima parte Paraenesis; procedendo nunc ad secundam, multo magis contingere Poetas: Vix enim fieri posse, ut studium, quod impetu circumagitur, cum insanientis sapientiae vis semel inundavit animum, non etiam tempestate mysticâ vultum aliquo modo mutet, torvumque efficiat formositatem, oculorum genarumque gratiam, cincinnos, et quae alia in speculo ornamenta relucere possunt; ad Poesin non plus conferre praesidii, quam phalerae conferant equo, gemmifer capulus ensi.
XVII. Omnes Vett. alicuius nominis Poetas, ab Ennio usque in Augustaeum seculum deductos. et ultra; fuisse uno verbo, torvos. et quidem Iunio Iuvenali Satyrographo, Torvitatem, velut quintum elementum, accessisse.
XVIII. Pictorum imperitia, an incuria, accidere; quod Musae Heliconis spectentur nitidae, molles, muliebriter expolitae tamquam ad calathiscum sedentes floribus implicandum: cum sint Viragines severae, castae, pigmentorum, cerussaeque contemptrices, tetricae, torvae.
XIX. Hoc insuper manifestum fieri, ex illarum recensitis nominibus, officiis, ac moribus.
XX. Palladis item, atque ipsius Apollinis maiestate. utrumque nomen, aspicentes horrore quodam percellere
XXI. Sibyllam, certe Cumanam, lib. v.i. Aeneid. simul afflata est, vaticinantem formasse vultus horribiles.
XXII. Quod exemplo possit esse, atque documento Poemata molientibus, ut formae, pectini, et stibio parum confidant, nihil imputent. Ofelli enim [(transcriber); sic: cnim] Narcissuli teretes versiculos, et Marci Schocki hirsuti viri palimpsestum Satyricum, toto Parnassi spatio distare.
XXIII. Exhibetur nobile par Vatum, Halys et Capys. Capyn autem extenuatum, scabrum, macieque confectum, tanto esse meliorem prae Haly succulento, atque obeso, quanto torviorem.
XXIV. Inquiritur ista occasione; Poetae nascantur, an fiant. Explicatur vulgo receptum proverbium, in gratiam Bavii Tigurini, et Damiani [(transcriber); sic: Damiaeni] Maraconis.
XXV. Labore omnia constare. quidquid Natura dederit, arte perfici. Ipsum Virgilium Poetarum Principem, ignavos, nitidosque Iuvenes utique exemplo suo confutaturum, nullis laboribus pepercisse. vel solum clypeum Aeneae a Vulcano fabrefactum, describendo lib. viii. Aeneid. instar Cyclopis sudasse. ut merito de illo ad Volscam incudem relatum sit; Cum decolor esset Flaccus, et haereret nigro fuligo Maroni Sat 7. Iuven.
XXVI. Idque in primis observandum fuisse Claudio Frigatto Veronensi. laute viventi, promittentique dignum aliquid populari suo Catullo, etiam Marone; sed non perinde pollicita factis exequanti, passerem enim, cuius blanditias, et laudes edidit, a Cygno Mantuano longissime abesse.
XXVII. Apparuisse id ipsum in Udalrico Castrico, Augustae ad Lycum nato, et Leodegario Ilerda Helvetio. Audi, specta, lege pulcri pavonis, et foedi (quare non torvi?) bubonis certamen. utrique vox ingrata. quis tamen crederet? Pavonis pennas, pulcritudine bubonis superatas esse scribendo.
XXVIII. Posito Poetam praestantissimum esse Myropolam, tantamque vim balsami spirare, quantam non redolent duo funera: non reddi tamen idcirco Carmen fragrantius, vel in ipso rosarum thalamo natum, Docere hoc Ludovicum Sosam, et Hirtacum Carallam. Alterius enim optimis semper odoribus repleti, foetere versus: floridissimum alterum Vatem, et mera vaporantibus iambis aromata spargentem, hircum olere.
XXIX. Ambrosium Mucconem Gallum, quamvis facie, et moribus Cynicum poedore, et porrigine scatentem, Apollinis omniumque Musarum esse delicium: uti et Fridericum Pansam contra Tryphonem: nitidissimam bestiolam contemni. utpote non dignum, qui Pansae pedibus cothurnum, soccumve inducat, aut solvat.
XXX. Ceterum Pharaëlem Arausicanum a figura Narcissi multis modis abhorrentem, altissimo canendi genere, immortale sibi nomen, in sacro monte comparasse
XXXI. At Theodorum Glycum, emendatissimum exemplar omnis munditiae. in ridicula unius Muscae descriptione, quum fingeret sibi proprias laudes, prae philautia pene extabuisse.
XXXII. Quocirca prudentius quemcumque facere cum Hupfiade Gluckersio, Didymaone, Rabasto, aliisque crudissimis cetera socienis, et si vultum tantummodo spectes, ad rastra, et ligones amandandis, at enim ingeniis ipsorum nil cultius, sublimiusque posse cogitari. Tantorum Poetarum Augia, modusque vivendi describitur.
XXXIII. Sckepsii Hirniadis, Poetae Silesiani inaudita, etiam Diogeni invidenda paupertas: tanto opulentior facundia.
XXXIV. Nihil autem mirabilius videri Bernardo Abantiade Poeta Strumoso. quippe ad carmen ex uberiore vena fundendum, nullis seculis usurpatam phlebotomiam adhibente. ne quidem in Alsatia; nescio, an in Tyroli. Hunc sane caballino fonte non indigere; Lyaeo et Phoebo, Poeticam venam simul stimulantibus.
XXXV. Itaque non dissuaderi Vatibus haustum generosi vini, zythive spumantis, alteriusve potionis soporiferae, quo Euthusiasmi excitantur. quae enim dignior Hippocrene? sed effeminatas prohiberi delicias, et putidas elegantiarum sollicitudines: quibus exempli gratia implicatur Brandisius Azor. nimio cultu odiosus: se suosque versiculos tanti aestimans, ut non nisi regiae, tenerrimae, candidissimaeque chartae illinere dignetur, paullo crassiorem, nigrioremve instar bibulae, atque Emporeticae aspernatus. torvos, verosque Poetas, non curare has minutias.
XXXVI. Matthiam Sthenelum adhuc delicatius ineptire, anxium in delectu calamorum, atramenti, scripturae, manus, quasi vero Poema praeclarius reddant apices pictorii. Cura prorsus supervacanea, hoc aevo; quo typographica inventio omnium Auctorum labores solatur; ab interitu liberat: et opus etiam rudibus literis deformatum, a quantavis foeditate absolvit. Scribantur digna legi: beneficium praeli non deerit. et vel torvus Amstelodami splendebit.
XXXVII. Sequitur Paraeneticae allocutionis decursus, Crescentium Marconam, ad consequendum Torvitatis privilegium, contemptumque luteae formae, puerilium item nugarum bullarumque vehementer exstimulans.
XXXVIII. Anacephalaeosis.
XXXIX. Epilogus. De brevitate, cursuque vitae humanae, ex contemplatione Danubii.
HIS ASSERTIONIBUS PARAENETICIS. Subscribit primo L. Annaeus Seneca, Philosophus.
Honestum ei vile est, cui corpus nimis carum est. Ep. 14. ad Lucil. Quantum [(transcriber); sic: .] potes, circumscribe corpus tuum. Animo locum laxa. id bonum cura, quod vetustate fit melius. Epist. 15. Mirum est fortiter [(transcriber); sic: .] aliquid dici ab homine mollitiem professo. ita enim plerique iudicant. Senec. ad Lucil. Ep 33. De te ipso gaude, et de optima tui parte. Corpusculum magis necessariam rem crede, quam magnam. Seneca ad Lucil. Epist. 23. An tu existimas, quemquam delicato vultu mortem contemnere? paupertati domum aperire? etc. ib. Propositum nostrum est, secundum naturam vivere. Hoc contra naturam est, torquere corpus suum, et faciles odisse munditias. frugalitatem exigit philosophia, non poenam. Epist. 5. Stoici non habemus ista odorifera, nec emptorem decipimus. depone istam spem, posse te summatim degustare ingenia maximorum virorum. per lineamenta ingenii opus nectitur. Epist. 33. Corpus quoque, etiamsi magnas habet vires, non aliter, quam furiosi, aut phrenetici validum est. Stulta est, mi Lucili, et minime conveniens literato viro, occupatio exercendi lacertos. et dilatandi cervicem, ac latera firmandi. Cum tibi feliciter sagina cesserit, et tori creverint: nec vires unquam opimi bovis, nec pondus aequabis. Epist. 15. Animus suo bono nitatur. non faciunt meliorem equum aurei freni. Leo speciosus ex horrido: cuius hic decor est, non sine timore aspici. praefertur languido, et
bracteato. nemo gloriari, nisi suo debet. formosa familia etc. non sunt in homine. Epist. 41. Torvitatem quamdam et in silvis et specubus veneratur Seneca. ib. Si tibi occurrit, inquit, vetustis arboribus, et solitam altitudinem egressis frequens lucus, et conspectum coeli, densitate ramorum aliorum alios protegentium submovens: illa proceritas silvae, et secretum loci, et admiratio umbrae, in aperto tam densae, atque continuae; fidem tibi Numinis facit. Et si quis specus, saxis penitus exesis, montem suspenderit, non manu factus, sed naturalibus caussis, in tantam laxitatem excavatus: animum tuum quadam religionis specie percutiet. Non multum ad tranquillitatem locus confert: (vel corpus) Animus est, qui commendat omnia. Vidi ego in villa hilari, et amoena moestos; in solitudine occupatos. Epist. 55. Non est summa felicitatis nostrae in carne ponenda. Bona illa sunt vera, quae ratio dat. Cetera opinione bona sunt. Utamur illis, non gloriemur. Ep. 74. Quid excolis formam; cum omnia feceris; a multis animalibus decore vinceris. Quid capillum ingenti diligentia comis? cum illum vel effuderis more Parthorum, vel Germanorum nodo vinxeris: vel ut Scythae solent [(transcriber); sic: .] sparseris, in quolibet equo densior iactabitur iuba: horrebit in leonum cervice formosior. Ep. 124.
Subscribit secundo. Franciscus Pertarcha, Poeta. Ex lib. 1. de Remediis utriusque fortunae, cap, 2. Gaudium Forma corporis eximia est. Ratio. Nihilo firmior est illa, quam tempus. Quamvis etiam durabile, perpetuumque Naturae donum esset: non intelligo, quid tantopere expetendum habeat iste non solidus, nec in ipso homine, nisi superficie tenus fulgens decor, multaque foeda contegens, et horrenda; levissimoque cutis obtentu sensibus blandiens, et illudens. Veris igitur, et mansuris bonis delectari convenit, non falsis, atque labentibus. G. Forma corporis elegantissima
est. R. Habes velum oculis, laqueum pedibus, alis viscum. Haut facile, seu vera discernere, seu virtutem sequi poteris: seu in altum evolare animo. Multos enim ad honesta pergentes forma detinuit, detorsitque in contrariam partem. G. Forma corporis mira est. R. Bene ais, mira est. quid enim hac vanitate mirabilius? Quanta sibi inferunt iuvenes supplicia, ut formosiores non sint quidem, sed appareant. quot honesta interim, quot utilia, quot postremo necessaria negliguntur! Tuum igitur breve, caducumque bonum, et inane gaudium, sine invidia tibi habeto. G. Forma corporis magna est. R. Solet haec stultos adolescentes, quo non expedit, urgere. G. Forma clara est. R. Exspecta paulisper, et non erit. G. Forma corporis hactenus excellens est. R. Quam mallem formam Animae excellentem. est enim et sua animae pulchritudo multo suavior, certiorque, quam corpori. Illam optare, illi operam impendere, dignum erat. G. Praeclara facies honestat animum. R. Immo quidem exprobrat: et saepius in periculum trahit. Quid enim attinet gloriari eo, quod neque tuum sit, neque diutius servare possis. quod habuisse, nulli; proiecisse, multis gloriosum fuit. G. Gratior est pulcro veniens e corpore virtus. R. Gratior, sed non maior, aut perfectior Idem Auctor in secundo libro, Deformitatem corporis etiam facundo patrocinio solatur, quanto rectius Vultuosam Torvitatem exornasset. Dolor. Formam corporis natura negavit. R. Si formam animi largita est: maximi debitor, exigui repulsam maxima mente despicito: et offensam speculi conscientiâ solare. D. Forma mihi corporis negata est. R. Raro admodum forma insignis honestasque sub uno lare habitant. Bene tibi accidit, si peiori exclusâ, melior tecum est. D. Nullum formae decus obtigit. R. Quid hinc doles in quo tibi necessariam, aut omnino usui, et non potius impedimento esse corporis formam putes? D. Cur me deformem genuit Natura? R. Ut ipse te ornares, ac formosum faceres, ea forma, quae tecum esset in senio, in grabato, in feretro, in sepulcro: essetque tua non Naturae laus, aut parentum. pulcrius est, pulcrum fieri, quam nasci. Illud enim casûs, hoc studii est.
Subscribit tertio Rever. P. Ieremias Drexelius S, I. Asceta. Ex Trismegist. lib. 3. Cui pulcrum est corpus, et Anima mala; bonam habet navim, sed malum Gubernatorem. Cap. 11. Dic quaeso: quo spectant flexae pectine comae? melius flectitur pervicacia. Quo facies medicamine attrita? Animus magis indiget. Quo crines in fronte refugi, et in altum erecti? Mens erigitur rectius. Quid facit gemma in articulo? si nescis, in scriptis pulcriores sunt gemmae, quam in digitis. eod. Socrates quidem Philosophus suis suasisse fertur, ut semet in speculo contemplarentur: sed in morum, et disciplinae, non in formae gratiam id suasit. hoc enim volebat vir sapiens, ut si quis suorum a pulcritudine commendaretur, impendio procuraret, ne dignitatem corporis malis moribus dedecoraret. Qui vero minus se commendabilem forma putaret, sedulo operam daret, ut virtutis laude turpitudinem tegeret. Non iussit Socrates ad speculum curiosius comam struere, non capillamentum in statione disponere: non crines, velut suggestum aedificare, etc. cap. 5. Quam Iuvenes oculos in omnem partem flectunt, ne quid naevuli industriam oculorum effugiat! Vah! Vanitatem Vanissimam. Quid speculum consulis? mores tuos intuere. eod. etc.
FINIS.